FoolcoloR M
A
G
A
Z
I
N
E
n u m m e r 8 0 | d e c e m b e r 2 0 1 1 | g r a t i s m a g a z i n e
2
2000 2001 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Van de redac tie
We schrijven vandaag 29 september. Na een totaal verregende zomer incasseren wij nu glimlachend de herfstbonus – een week lang warm en zonnig weer. Ik heb er zelf van geprofiteerd door een dagje naar Schiermonnikoog te gaan – heerlijk gewandeld over een zonovergoten eiland. Op het moment dat je dit leest, ligt er misschien wel een dik pak sneeuw – wie zal het zeggen? Het thema van dit nummer is familie. We brengen een algemeen informatief artikel, een stuk over gezinsverbanden en een interview met Hetty Ligtenberg, voorzitter van de familieraad van Lentis, een orgaan opgericht om de belangen van familieleden van cliënten van Lentis te behartigen. Verder wil ik er nog uitlichten ons vraaggesprek met Peter Reuvekamp. Hij is regiovoorzitter van Anoiksis (de vereniging voor mensen die één of meer psychosen gehad hebben) maar daarover ging het deze keer niet. Hij vertelt ons hoe hij door vele bezuinigingsmaatregelen tegelijk getroffen wordt, iets wat voor veel meer cliënten geldt. Ten slotte wil ik eenieder fijne feestdagen en een voorspoedig 2012 toewensen. Veel leesplezier!
Chris van Boetzelaer
Colofon Foolcolor is een magazine voor en door cliënten van Lentis Oplage: 3250 ISSN 1878-9943 Redactie Joanne Hillenga, Andras Mebius, Gijs van der Paauw, Chris van Boetzelaer, R oelien Raidt, Frieda, Erik Bies, Herbert-Jan Schwander, Elisabeth Smelik, Bert Jan Born Eindredactie Henk Santing Websitebeheer Brrrt, Ska Fotografie Fotobureau Foolcolor M edia: Ed Lankhorst, Inge Jansen, Cindy van Helden, Alfons Wijninga, Johan Dunnink, Thea Mulder Illustraties, cartoons Margje Molenkamp-van den Berg, Anna de Ruiter, Eriko, Henk de Vries, Houkje van Dijk Vormgeving Simone Scholtens, Ester Oegema Druk en af werking Drukkerij Drupon Cover Fotobureau Foolcolor Media Met dank a an de modellen Redactieadres Foolcolor Media Van Oldenbarneveltlaan 15 9716 EA Groningen Telefoon 050 - 575 13 90 Website www.foolcolormedia.nl E-mailadres redactie@foolcolormedia.nl Projectondersteuners Ine Paulien Weijer, Henk Santing Telefoon: 050 - 575 13 90
Foolcolor Media is een werkproject van Lentis
Februarinummer Thema Iedereen gek! Inzenden kopij vóór woensdag 7 december 12 uur Aprilnummer Thema Dwangbehandeling Inzenden kopij vóór woensdag 8 februari 12 uur
Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaardt de redactie geen aansprakelijkheid. Tevens behoudt zij zich het recht voor advertenties en ingezonden kopij, zonder opgave van reden, te weigeren, in te korten en/of taalkundig te bewerken. Publiceren onder pseudoniem mag, mits naam en adres bij de redactie bekend zijn.
3
Inhoud 2 Van de redactie 4 Van je familie moet je het hebben... 6 Hetty Ligtenberg: Doorgaan tot je niet meer kunt 8 Uit wat voor nest kom jij? 10 Spons 11 Steekje los 12 Bekende gevallen - Simon Vestdijk 14 Alle gekheid in een hokje - Dis 16 Foppe op Hawaï 17 Gedichten 18 Vragenfestijn: Jet de Wilde 20 Het rampscenario van P. Reuvekamp 22 De goocheldoos van Meeterini 23 Het is gezien 24 Gijs op reis 26 Heldenangst 27 Petje en Von Puckhausen 27 Kerstmis 27 Puzzel 28 Levenslessen van Hajé <---- Nieuwe rubriek 28 Toekomst 29 Etalage 30 In therapie 32 Postvak in 33 Op een rij 34 Neus en Neus 34 Supercliënt 35 Af-en-toe-mama
4 T h e m a - co l u m n F a m i l i e
De knellende bloedband
5
Er wordt wel gezegd dat het ergste wat er kan gebeuren op deze wereld is dat ouders hun kind(eren) moeten begraven en ik denk dat ik het daarmee eens ben. Toch is het ook heel zielig als kinderen één of beide ouders verliezen. Als een kind één van beide ouders verliest, is het te hopen dat de overgebleven ouder de zorg voor het kind op zich kan nemen en dat zij het verlies kunnen verwerken. Als een kind beide ouders verliest, is het te hopen dat hij of zij goede stief- of pleegouders krijgt. Familie is nu eenmaal belangrijk, vooral voor kinderen. Tegenwoordig is er veel sprake van mantelzorg. Ongediplomeerde mensen zorgen dan voor een bejaarde, zieke of andere hulpbehoevende. In bijna alle gevallen is dat familie. Ik ben tegen deze mantelzorg omdat ik meer zie in bejaardentehuizen, ziekenhuizen en andere professionele hulpinstellingen, compleet met gediplomeerd personeel. Die mensen hebben hun opleidingen toch niet voor niets gedaan? Mantelzorg is eigenlijk ook een beetje een stap terug in de tijd, naar vroeger, meer dan vijftig jaar geleden, toen er nog niet zoveel goede opvanginstellingen waren. Vooral niet voor mensen met psychische problemen. Men moest elkaar noodgedwongen opvangen in eigen huis. Ik denk dat de hulpbehoevende beter af is met gediplomeerd personeel en gebouwen met de juiste voorzieningen en die zijn er gelukkig ook. Dat moet niet afgeschaft worden, we moeten niet terug in de tijd en de familie kan de hulpbehoevende gewoon bezoeken in de opvanginstellingen, want dat is niet verboden. Denk bovendien ook eens aan mensen die geen familie (meer) hebben. Dus: weg met de mantelzorg! Uiteindelijk heb je aan familie méér dan aan vrienden en kennissen. Vrienden en kennissen komen en gaan, terwijl familie meestal blijft tot de dood er een einde aan maakt. Ik heb in mijn leven heel veel vrienden en kennissen gehad. Waar zijn ze gebleven? Misschien leven ze nog en anders zijn ze dood, ik hoef ze hoe dan ook niet meer te zien. Het beste wat er met vriendschap kan gebeuren is dat het verwatert of doodbloedt. Minder leuk is het als de boel in ruzie eindigt. Zo leerde ik in de zomer van 1987, toen ik in militaire dienst zat, een zekere Roy van Slechtum kennen. We hielden beiden ongeveer van dezelfde muziek en dat schept een band. Ik bezocht hem vaak in zijn huis in Groningen waar hij met zijn vriendin woonde. Toen ik in 1989 van plan was te gaan studeren, vertelde ik hem dat. ‘Ik wil eigenlijk niet met studenten omgaan,’ zei hij. ‘Maar ik blijf toch dezelfde persoon?’ zei ik. ‘Of ik nou studeer of niet, dat verandert mij toch niet?’ Maar de verwijdering was al ingetreden, al had ik dat toen nog niet meteen door. Korte tijd later, toen ik al met mijn studie begonnen was, wilde
ik op een dag geld pinnen om sigaretten te kopen, maar op het scherm van de pinautomaat verscheen de mededeling dat mijn saldo niet toereikend was. Nu zat ik zonder sigaretten en dat ging natuurlijk niet. Ik besloot naar Roy te gaan en hem vijf gulden te leen te vragen voor een pakje shag met vloei. ‘Ik leen je geen geld,’ zei hij. ‘Kan ik dan een pakje shag van je krijgen? Jij hebt een hele voorraad shag en je krijgt zo snel mogelijk een nieuw pakje van mij terug.’ ‘Nee, ook geen pakje shag,’ zei Roy. ‘Ik dacht dat wij vrienden waren,’ zei ik. ‘Nee, ik ben niet bevriend met een student’ zei hij met stemverheffing. ‘En doe nu die pruik ook maar af!’ schreeuwde hij en hij trok heel hard aan mijn haar. Dat deed pijn, want ik had helemaal geen pruik, maar wel echt haar. Leek mijn haar op een pruik? Waarschijnlijk heeft hij al lange tijd gedacht dat ik een pruik had en hij zal van zichzelf gedacht hebben: wat ben ik toch een goed mens dat ik bevriend ben met iemand van wie ik weet dat hij een pruik heeft en dat ik daarvan toch niets laat merken en met hem omga alsof hij een normaal mens met echt haar is. Nee, een pruik had en heb ik niet en zal ik ook nooit krijgen, omdat de vader van mijn moeder op zijn tachtigste nog haar op zijn hoofd had. Nee, ik niet, maar het zou mij niet verbazen als deze Roy van Slechtum zelf inmiddels wél rondloopt met een pruik op zijn kale kop. Zo zie je maar weer dat je niets hebt aan vrienden en kennissen. Familie zou nooit zomaar denken dat ik een pruik had en aan mijn haar trekken. Overigens heb ik later op die dag vijf gulden voor een pakje shag kunnen lenen van iemand van wie ik helemaal niet verwacht had dat hij mij geld zou lenen. Soms komt hulp uit onverwachte hoek. Toen ik een psychose kreeg, heb ik geen steun aan mijn familie gehad omdat zij niet wisten wat zij moesten doen. Ze begrepen niet goed wat er aan de hand was en ook ik wist het niet precies. Mijn huisarts wist het wel en zij heeft ervoor gezorgd dat ik professionele hulp kreeg. Ik werd geholpen door psychiaters, psychologen en verpleegkundigen. Het waren allemaal mensen die ik niet kende, maar zij hebben er wel voor gezorgd dat het nu goed met mij gaat en dat ik stukjes schrijf voor Foolcolor Magazine en de Riepe en het diploma Copywriting heb gehaald. En daarom is het zo goed dat er professionele hulp is en je niet, in geval van ziekte, afhankelijk bent van familie, ook al hebben zij het beste met je voor. • Erik Bies • Illustratie: Margje Molenkamp - van den Berg
6 I n te r v i e w m e t H e t t y L ig te n b e r g v a n d e C e n t r al e F a m il i e r a a d
De familieband blijft altijd bestaan We spraken met Hetty Ligtenberg (75), die ons energiek vertelt over de mede door haar opgerichte Centrale Familieraad. In 1989 is de Familievereniging opgericht, die een zelfstandige vereniging was en die uit onvrede met de bestaande toestand was ontstaan. Later kwam er een aansluiting bij de landelijke koepel van familieraden. Sinds november 2010 bestaat de Centrale Familieraad als onderdeel van Lentis.
De Centrale Familieraad behartigt de belangen van familieleden en naastbetrokkenen van Lentiscliënten en Hetty is er de voorzitter van. De Centrale Familieraad is de overkoepeling van de Familieraden van de zorggroepen van Lentis. De meeste Familieraden moeten nog worden opgericht. Alleen de zorggroep Linis – voor langdurende ambulante of klinische begeleiding – heeft sinds maart 2011 een eigen Familieraad. Onder Linis vallen ook de FACT-teams, die de langdurige ambulante zorg bieden. De Centrale Familieraad is als het ware de luis in de pels van Lentis, waar de Familievereniging dat vroeger ook was, alleen hadden ze toen geen poot om op te staan. Zes keer per jaar is er een overleg met de Raad van Bestuur. Daarbij wordt de Centrale Familieraad geïnformeerd over beleidsontwikkelingen en organisatorische veranderingen zoals het samenwerkingsverband van Lentis met Menzis. Directe hulpverlening is niet de taak van een familieraad, wel informatie en ondersteuning bieden. Familieleden kunnen zich via hun huisarts bij een ggz-instelling aanmelden voor hulp voor zichzelf. D e b r o o d n o d ig e co n t a c t p e r s o o n Elk cliëntendossier moet de gegevens van een contactpersoon bevatten. De cliënt wijst aan wie hij wil hebben als contactpersoon, meestal is dit een familielid. Deze contactpersoon moet binnen zes weken na de intake door de hulpverlener uitgenodigd worden voor een gesprek. Als er geen contactpersoon is, moet er naar gestreefd worden om er één te vinden. Dit is een taak van de hulpverlening. De hulpverlener behoort de contactpersoon in te schakelen als dat nodig is. Lentis noemt dat partners in de zorg: de hulpverlener, de cliënt en de contactpersoon. Voor een goede samenwerking tussen cliënt, hulpverlener en contactpersoon heeft Ypsilon de Triadekaart ontworpen. Hierin staat wie wat
doet, zowel in het dagelijkse leven als in crisissituaties. Men is bezig deze Triadekaart op alle afdelingen in te voeren. Lentis behoort twee keer per jaar een bijeenkomst voor contactpersonen te organiseren op elke afdeling. Cliënten kunnen niet verbieden dat een familielid naar zo’n bijeenkomst gaat, omdat het hier algemene informatie betreft. Hierop wordt gehamerd in het beleid van de Centrale Familieraad. De raad beschikt niet over de adressen of andere gegevens van familieleden en naastbetrokkenen. Men heeft alleen de adressen van 150 familieleden die het blad ‘Familie van Lentis’ rechtstreeks willen ontvangen. De Centrale Familieraad bewaakt ook de belangen van kinderen van cliënten. De hulpverlening heeft hier steeds meer oog voor gekregen.
kwetsbaarheid. Maar de familieband blijft bestaan.’ Ze heeft bij Lentis een cursus gevolgd voor het omgaan met depressieve mensen. Er worden ook cursussen georganiseerd voor mantelzorgers om weerbaarder te worden, zodat er geluisterd wordt naar familieleden of contactpersonen. Om de mantelzorg vol te houden moet je leuke dingen voor jezelf blijven doen. Je hebt ook recht op ondersteuning door Lentis om dit werk te kunnen blijven doen. Hetty zegt: ‘Je moet je grenzen bewaken als mantelzorger, het kan vérstrekkende gevolgen hebben voor je relaties. Echter je eigen ontwikkeling stopt nooit, je blijft aan je vorming werken en daar blijf je jong bij.’ • Roelien Raidt, Joanne Hillenga • Foto: Inge Jansen
M a n te l z o r g : j e v o e l t j e l a ng d u r ig v e r a n t w o o rd e l i jk Pas sinds een paar jaar voelt Hetty zich officieel mantelzorger, terwijl ze al langere tijd te maken had met ziekte van haar man, dochter en ouders. Ze zag dit niet als mantelzorg omdat je zoiets uit liefde doet. Het hangt er volgens haar ook van af hoeveel tijd je aan de zorg besteedt. Ze definieert het als volgt: ‘Voel je je langdurig verantwoordelijk voor het welzijn van een zelfstandig, volwassen persoon, dan ben je een mantelzorger.’ Dit werk kan niet verplicht worden gesteld, daarvoor heeft het te veel met liefdewerk te maken. Mantelzorg gebeurt altijd op vrijwillige basis en dat van twee kanten. Je gaat door tot je bijna niet meer kunt, daarna zoek je professionele hulp. Hetty’s dochter heeft een manisch depressieve stoornis en heeft soms veel aandacht nodig. ‘Het is een proces van voortdurend aan- en afhechten,’ zegt Hetty daarover. ‘Patiënten en hun familie hebben levenslang, je houdt je hele leven een bepaalde
Wil je meer informatie over de Familieraad van Lentis, neem dan contact op met het secretariaat: Diny Eleveld, tel. 050-4097585 e-mail:centralefamilieraad@lentis.nl Zie ook: www.lentis.nl/familiebetrekkingen
7
8
gezin
Elk in een
hokje
9
Vormen van gezinsverband Wat is het gezin? Vaak wordt het gezin gezien als een groep mensen die samen in een woning leven, waarbij vaak één of twee ouders samen met kind(eren) wonen. Je kunt iemand die alleen woont in een woning ook met gemak een gezinsvorm noemen. In de praktijk wordt het gezin toch vaak gezien als een statistisch gegeven. Een hokje in de wetenschap om onderzoek makkelijker te maken, en instanties zoals de overheid of reclamemakers van informatie te voorzien over de bevolking. Hierdoor worden verschillende typen gezinnen in verschillende hokjes geplaatst. En naarmate er een grotere variatie ontstaat in het type gezinnen komen er steeds meer categorieën bij.
Iemand die alleen woont, zit zo in het hokje ‘Alleenstaanden.’ Tenzij je een LAT relatie hebt, waarbij LAT staat voor ‘Living Apart Together’, een gezinsvorm waarbij een koppel wel een relatie heeft of getrouwd is, maar niet samen onder één dak leeft. In 2010 bestond 36 procent van de gezinnen in Nederland uit alleenstaanden. Als je wel samenwoont maar geen relatie hebt dan heet dat: LTA, ‘Living Together Apart’, denk hierbij bijvoorbeeld aan studentenhuizen en woongroepen. Ke r ng e z i n Een andere veel voorkomende vorm van het gezin in Nederland is ondergebracht in de categorie ‘Kerngezin’. Dit is de gezinsvorm waarbij een gehuwd koppel, met of zonder kinderen, onder één dak woont. Als het koppel ongehuwd is, kom je in het hokje ‘Ongehuwd Samenwonen’. Dit kan overigens een zeer grote variatie van redenen hebben. Ter voorbereiding van een huwelijk of tijdelijk na een scheiding. Maar het kan ook een principiële of economische reden hebben. Als het koppel lesbisch, biseksueel of homoseksueel is, wordt het plotseling een ‘HOLEBI-Ouderschap’. Het kerngezin was in 2010 overigens de meest voorkomende gezinsvorm in Nederland, 57 procent van de gezinnen bestond uit gehuwde of ongehuwde paren, ongeveer de helft met thuiswonende kinderen. Uitgebreid gezin Als een kerngezin vervolgens nog een bloedverwant in huis neemt (dit zijn vaak ouders van het koppel), dan zit je in het hokje ‘Uitgebreid gezin’. Deze bloedverwant hoeft trouwens niet in dit huis te wonen. Een oom die heel vaak langskomt, zo vaak dat hij er praktisch bij inwoont, zet een gezin ook over naar dit hokje. Deze gezinsvorm zie je nog vaak in andere landen. In India en Japan is het heel normaal dat de zoon zijn ouders in huis neemt als ze ouder worden, het kind is in deze landen dan ook een vorm van zekerheid op je oude dag. Je merkt bij deze culturen ook dat de ouders veel meer bezig zijn met de partnerkeuze van hun zoons.
Ze moeten immers hun oude dag onder één dak met die vrouw doorbrengen. In principe vallen polygame relaties (meerdere partners) soms ook onder deze categorie. M ik a d o g e z i n Maar niet elk kind brengt zijn of haar jeugd met beide ouders door. Van de gezinnen in Nederland in 2011 bestond 7 procent uit eenoudergezinnen. Deze bestaan nog voor een groot deel uit vrouwen met een kind. Er heerst maatschappelijk toch nog een behoorlijke seksediscriminatie tegenover alleenstaande vaders, iets wat je bijvoorbeeld tegenkomt in de rechtbank. En als een alleenstaande ouder een partner vindt waarmee hij of zij gaat samenwonen dan krijg je een ‘Nieuw Samengesteld Gezin’, tenzij de partner ook kinderen heeft, dan krijg je een ‘Mikado-gezin’, twee gezinnen die als mikadostokjes uit elkaar zijn gevallen en weer een nieuwe constructie vormen. Er bestaat zelfs een gezinsvorm die ‘Bird-Nesting’ wordt genoemd. Hierbij woont een kind in een huis en de ouders verhuizen telkens tussen dit huis en een eigen woning. Hierbij neemt elke ouder een soortgelijke verantwoordelijkheid over het kind. Dit hoeft trouwens niet met drie woningen. Bird-Nesting is een vorm van ‘Co-ouderschap’, voorlopig het laatste hokje. De variant waarbij twee ouders, samenwonend of niet samenwonend, een gelijke verantwoordelijkheid nemen over de opvoeding van het kind. En dan heb je nog niet elk gezin ondergebracht in een hokje, en sommige gezinnen vallen onder meerdere hokjes. Het is vrij duidelijk waarom het zo moeilijk is om een goed idee te krijgen wat het gezin nu daadwerkelijk inhoudt. De vormen zijn zó divers dat het lastig is om er een goed beeld van te krijgen. Laten we het voorlopig gewoon een vorm van samenleven noemen. • Herbert-Jan Schwander • Foto: Thea Mulder • Fotobewerking: Inge Jansen
10
‘Spons’ is het pseudoniem van José Bakker. José is kunstenares en publiceert in elke Foolcolor een nieuw werk.
11
Zin om te
acteren
in ons
theaterproject? Wie zijn zij? Ergens, midden in de stad, in een heel gewone straat, woont een ouder echtpaar. Niemand kent ze. Niemand weet zelfs hoe ze heten, want er staat geen naambordje op de deur. Ze wonen er al tien jaar. De meeste buren in de straat kennen elkaar goed. Ze komen elkaar bijna dagelijks tegen. Ze maken een praatje met elkaar of gaan samen naar sport, of ze gaan op burenbezoek. Iedereen praat over het oudere echtpaar. Wat zouden dat toch voor mensen zijn? Je ziet ze nooit. Ze willen zeker niets met anderen te maken hebben. Nou, laat ze dan maar lekker in hun eigen sop gaarkoken. Zo gaat dat al tien jaar. Het oudere echtpaar leidt een geïsoleerd leven. Niet omdat ze daarvoor gekozen hebben, maar omdat het niet anders kan. Hij is bedlegerig, al jaren. Zij zorgt voor hem, al jaren. Regelmatig komt er iemand van de thuiszorg langs en soms de dokter. Wekelijks worden de boodschappen bezorgd, en dat was het dan. Verder komt er niemand. Het echtpaar zelf komt inderdaad nooit buiten. Zij heeft een dagtaak aan de verzorging van haar man. Ze doet het met liefde, maar toch... Door het raam ziet ze de buren met elkaar praten, elkaar groeten of samen vertrekken met de auto of op de fiets. Vaak is ze best jaloers. Zij kan dat allemaal niet. En er is niemand die naar haar en haar man omkijkt. Niemand die even een praatje komt maken. Waarom eigenlijk niet? Deden ze dat maar. Dan zouden ze weten wie dat oudere echtpaar bij hen in de straat is. Dan zouden ze eens een bezoekje kunnen brengen. Dan zouden ze het leven voor die mensen misschien een beetje aangenamer kunnen maken. Wonen er bij jou misschien ook van die mensen in de straat waarvan je denkt: ‘Wat zijn dat toch voor lui?’
Begin 2012 starten we weer met de voorbereidingen van een nieuwe theaterproductie. Voor deze groep zoeken we nog een paar enthousiastelingen.
Start februari 2012 Elke donderdag - en later ook de vrijdagmiddagen repeteren van 12.30 tot 15.00 uur Optredens zullen vanaf september zijn Belangrijk is dat je supergemotiveerd bent en (in principe) altijd aanwezig bent Voor meer informatie: Ine Paulien Weijer, 050- 5751390 of kijk op www.foolcolormedia.nl
12
Portret
van een
Simon Vestdijk
13
veelschrijver Simon Vestdijk is een bekende Nederlandse schrijver. Bijzonder is dat hij enorm veel geschreven heeft, er werd wel eens gezegd dat hij sneller schreef dan God kon lezen. Minder bekend is dat hij ook aan depressies leed. Verder speelde het thema angst een belangrijke rol in zijn werk. In het navolgende een korte beschrijving van leven en werken van Simon Vestdijk.
Simon Vestdijk wordt op 17 oktober 1898 geboren te Harlingen. Hij is het enig kind van Simon Vestdijk senior en Anna Mulder. Zijn vader is gymleraar. Simon gaat in Harlingen naar de HBS (de Hogere Burger School, te vergelijken met het atheneum). De hoogste klassen van de HBS volgt hij te Leeuwarden. Op zijn zeventiende krijgt hij voor het eerst een depressie. De aanleiding is een onbeantwoorde liefde. De depressie zal nog vele malen terugkomen, bijna jaarlijks, meestentijds in de herfst. Simon wil arts worden en gaat daarom geneeskunde studeren in Amsterdam. Tijdens zijn studie ontmoet hij Slauerhoff, die later als dichter bekend zal worden. H e t we z e n v a n d e a ng s t Vermeldenswaard is dat Vestdijk ook aan een proefschrift (dat is een wetenschappelijke verhandeling waarmee een doctorandus tot doctor kan promoveren) over angst gewerkt heeft. Dat geeft eens te meer aan hoezeer dit onderwerp Vestdijk fascineerde. Hij betoogt dat de angst de belangrijkste menselijke drijfveer is, die hem onder meer aanzet tot liefhebben en haten. Overigens is het nooit tot een promotie gekomen, de promotor vond het proefschrift niet goed genoeg. In 1927 studeert Vestdijk af en gaat hij aan het werk als arts. Hij werkt vijf jaar lang als huisarts en scheepsarts (dat laatste heeft hij gemeen met de eerder vermelde Slauerhoff). Vanaf 1932 wijdt hij zich helemaal aan de literatuur. Dan breekt in 1940 de oorlog uit in Nederland. De bezetting door Nazi-Duitsland begint. In het jaar 1942 wordt Vestdijk samen met een heleboel andere prominenten en intellectuelen gevangengezet in de gevangenis te Sint Michielsgestel. Later zit hij een maand vast in Scheveningen. Hij wordt uiteindelijk vrijgelaten. Hij raakt in een zware depressie en schrijft een aantal maanden niet.
A l s e e n b e z e te n e Na de oorlog heeft hij een tijd een relatie met Henriëtte van Eyck. Op zich lijkt dit niet zo bijzonder, maar sinds 1936 woont Vestdijk al samen met Ans Koster in Doorn. Hij maakt geen definitieve keuze voor de een of de ander, hij blijft van twee walletjes eten. De affaire met Van Eyck duurt voort tot 1954. Ondertussen schrijft hij door als een bezetene. De ene roman na de andere komt uit. Verder publiceert hij essays (veel over muziek; muziek was een grote liefde) en gedichten. Hij ontwikkelt zich tot een vooraanstaande figuur binnen de Nederlandse literatuur en ontvangt de nodige prijzen. In 1965 krijgt hij een zware klap te verwerken als Ans Koster overlijdt. Krachtdadig als hij is, vindt hij snel een nieuwe geliefde: Mieke van der Hoeven en nog hetzelfde jaar trouwt hij met haar. Ze krijgen een zoon en een dochter. Helaas kan Vestdijk niet lang genieten van dit gezinsgeluk. In 1968 wordt hij ziek en in 1971 komt hij te overlijden, 72 jaar oud. Te r ug to t I n a D a m m a n Vestdijk laat een enorm oeuvre na. Wat te denken van 52 romans en zo’n vijftienhonderd bladzijden poëzie? Daarnaast nog vele essays en muziekkritieken. Een buitengewone prestatie, als we ook nog bedenken dat hij dit alles op een typemachine heeft moeten schrijven: pc’s bestonden nog niet. Het bekendste werk is waarschijnlijk Terug tot Ina Damman, het verslag van een onbeantwoorde jeugdliefde. De favoriet van Vestdijk zelf was De koperen tuin. Het verrast niet dat het hier om een liefdesgeschiedenis gaat. In 1975 werd dit boek bewerkt tot een tv-serie. Simon Vestdijk: hij schreef als een bezetene, wetend dat om de hoek de depressie op de loer lag. Het lijkt erop dat het schrijven voor hem de beste therapie was. • Chris van Boetzelaer • Beeld: Cindy van Helden
14
Een psychische stoornis kenmerkt zich door afwijkende ervaringen en gedragingen. Aan de hand van observatie en gesprekken met de patiĂŤnt kan de arts zo goed mogelijk proberen een diagnose te stellen. Hij of zij zal daarbij het handboek van diagnostiek (DSM) gebruiken waarin beschrijvingen en symptomen van stoornissen systematisch vermeld staan.
15
Dissociatieve stoornis Wat is dissociatie? In het Coëlho Zakwoordenboek van de geneeskunde staat bij dissociatie: het ontbreken van eenheid van het bewustzijn, het in zekere mate onafhankelijk van elkaar bestaan van meerdere bewustzijnsinhouden meestal tengevolge van heftige, traumatiserende, emotionele gebeurtenissen in het verleden, die een integratie van geheugen, gedachten, handelingen of persoonlijke identiteit verhinderen. Een hele mond vol.
Iedereen dissocieert wel eens. Als we een eind aan het fietsen zijn en ons opeens bedenken of we een bepaald stuk wel hebben gefietst, waren we even gedissocieerd. Mensen die langdurig en regelmatig dissociëren, hebben veel last van hun stoornis. Ze raken tijd kwijt, horen van anderen dat ze dingen hebben gezegd die ze zich absoluut niet kunnnen herinneren. Ook wil het gebeuren dat patiënten in hun dissociaties zichzelf beschadigen. E e n g at i n d e t i j d Van de dissociatieve stoornissen is de dissociatieve identiteitsstoornis wel de bekendste. Er zijn boeken over geschreven (zoals Sibyl) en films over gemaakt, waardoor DIS (vroeger meervoudige persoonlijkheidsstoornis genoemd) bij het grote publiek bekend is. Iemand met een DIS is niet in staat om verschillende delen van zijn/haar identiteit, het geheugen en het bewustzijn te integreren. De verschillende identiteiten hebben verschillende herinneringen van een stukje van de geschiedenis van de cliënt. De identiteiten hebben hun eigen leeftijd, hun eigen naam, en hun eigen geheugen. Als de schijnbaar normale persoon dissocieert en handelt en doet als een andere identiteit en de schijnbaar normale persoon keert weer terug, herinnert de schijnbaar normale persoon de gebeurtenissen niet. Er ontstaat een gat, ook wel aangeduid met ‘verloren tijd’. Niet ver warren met schizofrenie Bijna altijd heeft iemand met een DIS langdurige ernstige trauma’s meegemaakt in de vroege jeugd (in het algemeen tot het achtste levensjaar). Dus voordat het kind een eigen identiteit heeft ontwikkeld. De behandeling van iemand met een DIS kan vele jaren in beslag nemen. De behandeling bestaat uit drie fasen: 1. Stabilisatie en symptoomreductie (medicatie), 2. Het verwerken van de traumatische belevingen en 3. De verschillende delen (ook wel alters genoemd) te integreren in de normale persoon. DIS moet niet worden verward met schizofrenie of een gespleten persoonlijkheid. Er zijn wel overeenkomsten met persoonlijkheidsstoornissen, zoals borderline. Tegenwoordig is de diagnose gelukkig vast te stellen met gestructureerde interviewtech-
nieken. In de hersenen van een persoon die DIS heeft, zijn blijvende veranderingen vastgesteld in de hippocampus en de amygdala. Mensen die langdurend getraumatiseerd zijn, hebben een kleinere hippocampus. De hippocampus leidt beelden, geluiden en emoties naar de verschillende hersendelen. De amygdala functioneert nauw samen met de hippocampus. De hippocampus heeft een functie bij het onthouden van de feiten en de amygdala is voornamelijk betrokken bij de emotionele betekenis van die feiten. Deze afwijkingen worden ook gezien bij de dissociatieve stoornis niet anders omschreven (DSNAO). DS N AO Deze stoornis kent zes verschillende vormen, maar de bekendste is wel de DSNAO die lijkt op DIS. DSNAO komt veel vaker voor dan DIS. De DSNAO zit als het ware tussen de posttraumatische stress-stoornis (PTSS) en de DIS in. Iemand met DSNAO dissocieert veel vaker dan iemand met een PTSS, maar de cliënt heeft veel klachten die ook iemand met PTSS heeft. Het verschil tussen de DSNAO vorm die lijkt op DIS is dat de persoonlijkheden zich niet volledig hebben ontwikkeld tot andere identiteiten. De identiteiten hebben wel een ik-besef en een eigen levensgeschiedenis. Ze nemen geregeld de controle volledig van elkaar over. Het verschil met DIS is dus erg klein. Tr ig g e r g e v o e l ig h e i d Ook de behandeling van DSNAO is hetzelfde als de behandeling van DIS: langdurige therapie. Vaak moet men eerst een aantal jaren werken aan de stabiliteit van de patiënt voordat kan worden overgegaan tot de integratie van de verschillende delen. Een zekere gevoeligheid voor triggers blijven bestaan. Triggers zijn de dingen waardoor iemand gaat dissociëren, bijvoorbeeld door een bepaald geluid, een bepaalde geur, door het zien van iets naars, een zekere kleur, enzovoort. Het goede nieuws is dat je kunt herstellen van deze aandoening! • Elisabeth Smelik • Foto: Inge Jansen
16
Foppe op Hawaï
Foppe voelt zich depressief door de herfststormen. Hij ligt op bed met sombere gedachten en nu moet het ook nog winter worden. De beer houdt zijn winterslaap, denkt Foppe, maar waar moet ik naartoe? De psychiatriemeisjes zorgen heel goed voor hem maar hij besluit op advies van de huisarts naar Hawaï te vertrekken. Op goed geluk. Foppe moet dus met het vliegtuig maar durft dat niet helaas. Gelukkig is er de zeeman uit Bergum die hem meeneemt met de vrachtboot met Sinterklaascadeaus en die vaart via de Bermuda Driehoek naar Hawaï. Het is een hele tocht en Foppe is zeeziek. Meer dood dan levend komt hij aan op Hawaï waar ooit Elvis Presley zijn concert gaf over de satelliettelevisie. Een douanebeambte bekijkt zijn paspoort en laat hem over aan de taxichauffeur die hem naar het hotel brengt waar een bloemenmeisje hem verwelkomt en meneer Foppe voelt zich ineens een stukje beter want de zon schijnt immers! De eerste avond in het hotel is er bingo en dansen en barbecue. Hier houdt Foppe niet van en hij gaat naar het strand dat verlaten
is. Daar schrijft hij zijn dagboeknotitie en valt in slaap bij zijn kampvuur. Hij ziet de zon in de zee zakken, mist zijn moeder en droomt over een tropische storm. Dan valt er een kokosnoot op zijn kop en hij wordt wakker in het ziekenhuis. Een lieve verpleegster kijkt hem aan en zegt: hello mister Presley! Aloha hè, zegt Foppe, eet een fruitcocktail en stapt maar weer eens op. Iedereen vindt me hier een Elvis, denkt Foppe en koopt een gitaar en gaat spelen op het strand. Nice, zeggen de danseresjes met de hoelahoeprokjes en bloemen in het haar. Foppe staart verlegen naar de grond en doet zijn jailhouserockdansje voor hen. Dan is er een maand voorbij gegaan. Foppe denkt aan Friesland en de herfststormen en de Elfstedentocht en Sinterklaas. Het weer is hier heerlijk, denkt Foppe, neemt een duik in zee en is aan het surfen en zwemmen met dolfijnen. Hij rookt ook niet meer en is niet meer depressief, nee hij schildert de meisjes met allerlei kleurtjes en is erg gelukkig. Zo gaat een halfjaar voorbij en als het voorjaar is, denkt hij: ik ga helemaal niet weer terug. Maar dan belt zijn moeder dat het ook goed weer is in Friesland en hij neemt de boot terug en bereikt de haven van Rotterdam waar hij wordt opgehaald door zijn moeder met de Suzuki. Zo heeft hij heel wat te vertellen als hij thuis is en dat het goed met hem gaat aan zijn buikje en bruine kop te zien. Als hij zijn hawaïshirt maar aan kan houden en de zon blijft schijnen gaat hij weer aan de slag in de psychiatrische inrichting. En hij weet altijd waar Hawaï is als het in Nederland weer eens slecht weer is, want Sinterklaas komt immers ieder jaar met de boot en neemt hem dan weer mee, zodoende is Foppe nooit meer depressief maar erg creatief. • Foppe Oostenbrug • Illustratie: Margje Molenkamp - van den Berg
17
Familietafereeltje Tijdens het sjoelen binnen de familiekring riep ik, poète maudit in de dop, plotseling: ‘Groots en meeslepend wil ik leven!’ en ik gooide alle sjoelschijven door de kamer. Er vielen meer tranen dan sjoelschijven... • Meneer Bier
Duisternis Door duisternis omgeven En oorverdovende stilte Voel ik de vochtige kilte In mijn geest herleven Het is alsof mijn leven Van generlei waarde is Voel ik het grote gemis Wil ik het opgeven Dan zie ik de held’re maan Levenslust borrelt op Ik maak een tussenstop Het verleden is gedaan Door duisternis omgeven En oorverdovende stilte Voel ik mij weer flinker Sla mijn armen om ’t leven • Elisabeth Smelik
Heel diep binnen in mij zit een erge pijn een pijn van angst, gekwetst, ontkend en afgewezen zijn. Heel diep binnen in mij huil ik, schreeuw ik, fragmenteer ik innerlijk reageer ik en toch word ik niet vrij. Heel diep binnen in mij leeft een grote wens de pijn te kunnen uiten in therapie, van mens tot mens. Heel diep binnen in mij zie ik dan een straaltje licht omdat ik toch erkend ben tot een mens met een gezicht. • Paulien Bakker • Foto: Inge Jansen
18
V
R
A
G
E
N
F
E
S
T
IJ
N 19
Jet de Wilde (43), van oorsprong hulpverlener, heeft zich de afgelopen tien jaar fulltime met creativiteit beziggehouden: schilderen, illustreren en lesgeven. Onlangs heeft ze een praktijk in Creatieve
Coaching opgezet. Haar ervaring is dat je kracht kunt putten uit
scheppingsdrang. En de belangrijkste troef van creativiteit is dat het je energie geeft. Dat merkt ze dagelijks. De mensen die haar schilderijen kopen, de opdrachtgevers van haar illustraties en haar cursisten, ze zijn vaak blij met wat ze maakt en doet. Dat voelt geweldig: ‘creativiteit is het
levenswater dat zelfs de troebelste modderpoel weer in beweging zet.’ Naam: Geboortedatum: Woont in: Soort huis: Getrouwd/verkering met: Nakomelingen: Opleiding: Professie: Laatste strohalm: Favoriet kledingstuk: Waarom?: Meest openlijk beleden waanidee: Heilig boek:
Meest te vermijden vraag: In de woestijn zou je roepen: Doel van de wandeling des levens: Dood, einde of nieuw begin: Trooster(es) der bedroefden: Op kerkenpad: Met alle winden meewaaien: Per trekschuit of spaceshuttle: Slepende zaak: Uitdragerij of Italiaans design: Vals sentiment: Nooit meer in mijn leven: Dagsluiting:
Jet de Wilde 15-12-’67 Thesinge Vissershuisje Hans Hof Famke Maatschappelijk werkster Illustrator, kunstenaar, coach Mijn Hollandsche nuchterheid Iets warms wat lekker zit, vies mag worden en ook nog eens oogverblindend staat (zie vorige vraag) Dat een ander het voor je zal gaan doen De meest verschrikkelijke ellende wordt aangericht door figuren die zich beroepen op een heilig boek. ‘Wat ging er door je heen toen...etc?’ Wat moet dat met dat zand De dood Begin van een open einde Creativiteit. En een paar liter thee Groeit mos Maakt je een windvaan Trekschuit, tegen de stroom in Tango met de Belastingdienst Italiaans design uit de uitdragerij Het verlangen naar een wijze vader Naar Disneyland Na het rondje met de wekker de hond zetten • Foto: Thea Mulder
20
Door bezuinigingen verlies
ik mijn zelfstandigheid
21
Peter Reuvekamp (45) heeft twee kinderen, heeft schizofrenie en is regiovoorzitter voor de provincie Groningen
De bezuinigingsplannen van de huidige regering zullen Peter hard treffen. Hij is een goed voorbeeld van iemand die met stapelingen te maken krijgt. Het is onzeker of hij zijn werk via Iederz zal kunnen behouden. Hij zal straks 200 euro eigen bijdrage moeten betalen voor de psychiatrie en hij betaalt door zijn medicatie en bovenbeenprothese zijn eigen bijdrage voor de ziektekostenverzekering al helemaal aan het begin van het jaar. Zijn PGB komt heel waarschijnlijk op de tocht te staan. Begeleiding zal hij dan zelf moeten betalen, wat niet kan. En ook de bijdrage van de WMO wordt minder. Peter vreest dat hij de vergoeding niet meer krijgt voor het rijden met een aangepaste auto.
van Anoiksis (vereniging voor mensen met chronische psychosen of schizofrenie) waarmee hij vergadert, lezingen organiseert en voorlichting geeft. Hij werkt als bibliotheekmedewerker via de sociale werkvoorziening Iederz, hij gebruikt medicijnen en maakt gebruik van de psychiatrie (UMCG). Ook heeft hij een WAO-uitkering en twee andere uitkeringen en een PGB waarmee hij begeleiding inhuurt. Omdat hij tevens een lichamelijke handicap heeft (een bovenbeenprothese na een amputatie) heeft hij huishoudelijk hulp via de WMO en krijgt een hij een bijdrage voor het rijden met een aangepaste auto.
Wat was je eerste reactie toen je hoorde over de komende bezuinigingen? ‘Nu eindelijk alles goed is geregeld komt het nieuws hard aan. Ik ben bang voor wat er gaat gebeuren. Krijg ik nog wel thuiszorg uit de WMO? Kan ik mijn aangepaste auto blijven rijden? Hoe betaal ik mijn begeleiding die nu nog uit mijn PGB wordt betaald?’ Wat gebeurt er met jou als die bezuinigingen worden doorgevoerd? ‘Ik zal het financieel veel lastiger krijgen. Op dit moment kan ik niet overzien wat er allemaal minder wordt. Ik maak me zorgen over een eventuele terugval wanneer ik geen begeleiding meer kan krijgen. Ik heb twee kinderen, dus een terugval zou ook daarom veel kapot maken.’ Wat gaat er precies veranderen voor jou? ‘Dat is nu niet helemaal duidelijk, maar ik ben bang dat de auto weg moet en dat ik niet meer mobiel zal zijn. Dat heeft tot gevolg dat ik mijn werk bij Anoiksis en Iederz niet meer kan doen. Als de thuiszorg wegvalt, moet ik privé iemand inhuren, wat ik niet kan betalen. Op dit ogenblik heb ik zeven uur thuiszorg per week. Ik zal veel minder te besteden hebben aan de zorg die ik wel nodig heb.’ Wat is het rampenscenario? Hoe moet dat nu voor je dagelijks leven? ‘Toename van de stress doordat de begeleiding wegvalt (PGB), de huishoudelijke zorg minder wordt (WMO), verlies van mijn zelfstandigheid en mobiliteit omdat er geen vergoeding meer zal zijn voor het gebruik van mijn aangepaste auto (WMO), het verlies van mijn werk (de WSW-banen staan op de tocht). Als dat allemaal doorgaat, kom ik volledig thuis te zitten. Van meerdere mensen heb ik gehoord dat zij zullen stoppen met hun behandeling als de eigen bijdragen doorgaan. De berichten over de herkeuring van jongeren in de WAJONG levert veel triggers op. De eigen bijdrage komt te vervallen bij een crisisopname, maar zodra de crisis voorbij is, komt de bijdrage weer om de hoek kijken en zullen cliënten weglopen.’
Heb je een persoon waar je altijd terecht kunt? ‘Ja, met de begeleiding die ik nu krijg via mijn PGB kan ik veel zelf doen, ook mijn belastingen en het beheer van mijn PGB, de begeleiding in uren. Straks heb ik minder keus als de zorg in natura wordt geleverd. Er is bij de overheid geen visie hoe dat in de toekomst allemaal zou moeten.’ Heb je mensen in jouw omgeving die jouw mantelzorger zouden willen zijn? ‘Mijn vriendin komt iedere avond langs om te koken en gezamenlijk te eten. Mijn zoon woont bij mij en mijn dochter bij mijn vriendin. Verder zou ik niemand weten.’ Is er nog iets dat je kwijt wilt? ‘Ik zit ook bij het PPP (Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen). Binnenkort vergaderen wij over de manier waarop wij deze problemen gaan aanpakken. Het gaat vooral over mensen met schizofrenie bij wie de nieuwe regelingen vervelend uitpakken. Veel mensen in de WAJONG zullen worden herkeurd, veel werk in de sociale werkplaatsen verdwijnt. Ik maak mij daar erge zorgen over. Wij moeten burgers laten zien wat de gevolgen zijn, de grote stapeling. Op deze manier wil ik mijn geluid laten horen. Wat kun je wel doen? ‘Dit soort zaken in de publiciteit brengen in de hoop dat mensen beter gaan nadenken. Anoiksis krijgt landelijk ook al minder subsidie. Er zijn 130.000 mensen met schizofrenie in ons land die buiten de boot dreigen te vallen.’ • Elisabeth Smelik, Joanne Hillenga • Foto: Thea Mulder
22
Goochelrubriek Van Meeterini Benodigdheden: een potlood of stokje (zo’n beetje 17 cm met een gat aan het eind), een eindje stevig dun touw (35 cm) en een knoopsgat (colbert, shirt enzovoort). Het touwtje wordt met een dubbele lus door het knoopsgat getrokken en vervolgens door het gat van het potlood vastgeknoopt (zie plaatje).
De opgave is nu dit potlood los te krijgen van het knoopsgat zonder het touwtje, het potlood of het knoopsgat te beschadigen (of het touwtje weer helemaal los te knopen). Omdat de lus korter is dan de lengte van het potlood lijkt de ontsnapping onmogelijk. Deze truc leerde ik op mijn elfde van een hele oude en indertijd beroemde Haagse goochelaar, J.C. Burgersdijk, bij mijn eerste en enige bezoek aan hem. Nadat ik in de krant gelezen had dat de Haagse goochelvereniging ‘Hands Down’ een jubileumvoorstelling had gehouden in het Haags Gemeentemuseum (waarschijnlijk zomer 1957).
Zo ziet mijn originele stokje eruit
- Advertenties -
NIKS TE MELDEN? Ook dan zien we graag jouw inzending tegemoet! Stuur jouw verhaal, gedicht, tekening, strip, ervaring enzovoorts op naar Foolcolor Magazine En misschien staat jouw bijdrage in de volgende editie van Foolcolor Magazine!
23
In deze rubriek nodigt de maker van de getoonde kunstwerken elke keer een andere gastschrijver uit om een fictieve tekst bij een door hem/haar gekozen beeld te schrijven. Het resultaat kunt u hier onder lezen en zien.
Libor
De wielen glijden weg op het beijzelde wegdek als we de bocht om draaien, een volgende straat in. We bonken over het stukgevroren asfalt langs huizen met gesloten luiken waar geen licht door kiert. Geen heldere kerstverlichting. Verdwaald in het donker en het decemberweer. Niet eens de naam kennen we van de stad waarin we ronddolen, zoekend naar een onderkomen. Onbezwangerd, die levensfase zijn we allang gepasseerd. In jouw buik groeit iets anders. Onze ezel is een auto, haar auto. Je handen verkrampt rond het stuur, als de dood dat je schade rijdt. De wagen moet heelhuids terug. We slippen de volgende straathoek om. Schel neonlicht ontglipt aan een etalageruit. Je remt, voorzichtig. Ik stap uit en glibber naar de deur. De schappen rond de man achter de toonbank zijn gevuld met flessen vol vergetelheid. Een oude vrouw, gekleed in een sleetse jas, een bontmuts op haar hoofd, klemt een fles in haar arm alsof hij haar baby is. Duits, Engels, ze begrijpen het niet en halen hun schouders op. Mijn voeten zijn ijskoud als ik weer naast je in de auto glip. ‘We zien wel,’ zeg je. Even je lippen op de mijne, dan vervolgen we onze weg. Verderop stoppen we bij een groepje tieners. Een van hen spreekt een beetje Engels. Zichtbaar trots demonstreert hij dat aan zijn vrienden en is ons behulpzaam. Hij weet een pension, niet te duur. Veel omslach-
tige woorden sturen ons in de richting van een bed waarnaar we zoeken. Na een glijpartij van een minuut of tien door sombere straten bereiken we huize Libor. Een sloffende man met Slavische gelaatstrekken heet ons brommerig welkom. De kamer die hij ons verhuurt, is morsig, maar belachelijk goedkoop. ‘Eén nacht?’ We knikken. Meer tijd is er niet. Ons visum voor vrijheid is verlopen. In de eetkamer krijgen we een welkomstdrankje. De geur van tabak en ranzig vet is adembenemend, net als het alcoholpercentage van de geboden borrel. Op een plank staat een transistorradio waaruit de stem van Robbie Williams klinkt: I don’t wanna die. But I ain’t keen on living either. ‘Komen jullie voor het kamp?’ ‘Welk kamp?’ Hij vertelt over het getto dat de stad was. Over de 30.000 doden. In het museum kunnen we de propagandafilm ‘De Führer geeft de Joden een stad’ gaan
bekijken. Jouw blik ontmoet de mijne. We begrijpen elkaar zonder woorden. Wij zijn de muren van verplichtingen, afhankelijkheid, koude oorlog en liefdeloosheid ontvlucht om in een voormalig concentratiekamp te eindigen. I scare myself to death. We wensen de man goedenacht en gaan naar bed. Het midden van de matras is een koude kuil. We rollen in de warmte van elkaars armen. We zoenen, we strelen. Onze wangen klam. ‘Ik heb de pillen,’ fluister je. In mijn hoofd spookt Robbie Williams na, bijgestaan door een achtergrondkoor van duizenden stemmen: ’cause I got too much life, running through my veins, going to waste. And I need to feel real love and a life ever after. Ik neem je hand in de mijne. • Corrie Boin • Beeld: Andras Mebius
24
Yo g ya ka r ta (ve r vo l g) Hoi weer, Ben de afgelopen dagen wat tot rust gekomen, Yogya is inderdaad relaxed en met veel aardige mensen. Komt misschien omdat dit een studentenstadje is (soort Groningen dus), al heeft het bijna drie keer zoveel inwoners.
Yogya, zwembad van de sultan
Mister Jalan -Jalan
Vandaag het paleis van de sultan bekeken, met bijbehorend zwembad voor hem en zijn harem. Het is nu 34 graden in de schaduw, dat voelt af en toe aan als een sauna. Ik was er daarom bijna ingedoken (al is het water maar een meter diep). Ook een oud Nederlands fort met museum gezien, dat het entreegeld eigenlijk niet waard was. Tot laat in de avond klets ik met Indonesiërs in goedkope warungs (eettentjes) en verwonder me over het feit dat veel van die westerse jongeren, die zichzelf zo graag ‘traveller’ noemen, rustig honderd euro per dag uitgeven aan accommodatie, drank en voedsel (entreegelden en binnenlandse vluchten niet eens meegerekend!) Ik zit prima op een kamer met groot bed en eigen douche/wc voor drieënhalve euro per nacht. Geef aan eten en drinken iets meer dan een tientje uit (maar eet en drink me dan ook te pletter aan heerlijke dingen, zoals opengekapte jonge kokosnoot gevuld met ijs). Dat is toch iets duurder dan verwacht, omdat de bus en entreekosten voor mij ook niet meegerekend zijn. De Borobodur en een andere tempel bekijken heeft me gisteren bijvoorbeeld 30 euro extra gekost; dat was een duur dagje! Vooral de Borobodur was zeer de moeite waard. Gelukkig was ik voorbereid en had m’n eigen sarong (wikkeljurk) bij me, die is daar verplicht. Helaas wel veel middelbare schoolklassen daar, die allemaal in kleine groepjes hun Engels met je willen oefenen en vervolgens stuk voor stuk met je op de foto willen. Zo langzamerhand denk ik (als fotomodel) erover om daar maar geld voor te gaan vragen want dat kost me anders wel erg veel tijd. Heb alleen vandaag al twintig nieuwe fakebook-vrienden gemaakt en ‘s avonds direct een boze mail in zeer gebrekkig (Google-translate) Engels ontvangen van het vriendje van één van de meisjes die m’n adres gevraagd had...
25
De vulkaan hier in de buurt beklimmen laat ik toch maar schieten, die is absoluut niet veilig (gisteren nog een kleine eruptie). De reden dat het volgens het reisbureautje wél kon, had alles te maken met een paar euro winst... Vandaag en morgen ga ik de Lonely-Planet eens bestuderen en uitzoeken waar ik hierna heen wil. Heb een nachtje bijgeboekt in de losmen (low budget hotel), waar ze me elke dag exact twee woorden bahasa leren omdat ik heb aangegeven meer woorden niet aan te kunnen. Wel word ik letterlijk een beetje moe van de moskee naast de losmen, omdat de eerste oproep voor gebed (via luidsprekers) al om half vier ‘s ochtends is! Verder ben ik fan geworden van ‘Steven & the Coconuttreez’, een Indonesische reggaegroep. Heb een (natuurlijk illegaal gekopieerde) CD hiervan gekocht voor maar één euro! Oh ja, om nogmaals terug te komen op het onderwerp moslims en homo’s: gisteravond gekletst met een Indonesische moslimjongen die aan couchsurfing doet en toen ik hem vroeg naar slechte ervaringen daarmee kwam hij uit zichzelf met een verhaal over een Amerikaanse couchsurfer die had aangegeven homo te zijn. Kon hem absoluut niets schelen, alleen was het voor hem wel een probleem geweest als die andere jongen was gaan flirten met hem, dan zou hij deze verzocht hebben een ander adres te zoeken. Mensen zijn hier in gesprekken heel open over van alles en nog wat. Dat zoenen op straat je de kop kost gaat ook echt veel te ver, al zal het absoluut niet gewaardeerd worden (bij hetero’s ook niet overigens). Op straat hand in hand lopen met het andere geslacht kan nog net, maar met je beste vrienden loop je innig gearmd... Zoals ik al zei: tijd voor een correctie in Foolcolor Magazine!
Borobodur
Next top model
Mijn armen en benen zien eruit als die van een junkie als gevolg van de vele opengekrabde muggenen vlooienbeten. Wel lastig, want daardoor krijg ik veel ongewenste aandacht van de politie, al houdt dat me wel weer van het blowen af, naast dat ganja (wiet) hier haast niet te krijgen valt. Gezond zou je zeggen, ter compensatie rook ik nu echter wel ruim 2 pakjes sigaretten per dag (plus nog één extra die uitgedeeld wordt). Voor minder dan een euro per pakje kan ik me er niet echt druk om maken. Verder loopt er vandaag ineens weer tien keer zoveel politie op straat, zal eens bij m’n vrienden informeren of ze ook hier al aanslagen willen plegen. Zo ja, dan wordt het tijd om een nog wat kleinere plaats op te zoeken... Groeten, Mister Jalan-Jalan (Jalan-Jalan = wandelen, de becak-chauffeurs (fietstaxi) hier noemen me zo omdat ik vrijwel alles lopend doe en weiger in te stappen, ze kunnen er wel om lachen gelukkig)
Becak
26
Heldenangst
Voor hen die vrezen Ken jij angst? Tuurlijk ken je angst! Je schaamt je ervoor. Je wilt eigenlijk gewoon net als iedereen door het leven gaan, je niet allerlei muizenissen in het hoofd halen. Je wilt niet dat je denkt dat anderen je vijandig gezind zijn, dat de bacteriën in je woning het op je gemunt hebben of andere duistere krachten je dwars zitten. Maar je bent een beetje ziek en daar hoort die angst bij… Het is zo verleidelijk thuis te blijven, veilig bij de kachel. Maar toch doe je je uiterste best om wel naar de receptie te gaan van die oude collega die afscheid neemt, wel de telefoon te pakken terwijl je daar toch behoorlijk angstig voor bent. Je doet dat wel, maar voelt je beschaamd over je angst voor datgene wat anderen doodnormaal vinden. Is dat nu zo moeilijk? Ja, voor jou wel. En dan kun je in eenzaamheid lijden, je een onnozele pief voelen die ook niks durft. Terwijl je nog niet eens wordt gevraagd de wapens op te nemen om je land te verdedigen of een reis naar de maan te maken. Nee, gewone doodnormale dingen boezemen je al angst in. Dan denk je: ze zullen het vast nog aan me zien ook: die zielenpoot, zullen de mensen denken, die is voor alles en voor niets bang! Wat een sufferd, die zal niet ver komen… Maar hier moet ik toch je gedachtegang onderbreken. Aangekomen op dit punt, wil ik je graag een steuntje in de rug geven. Sta je daar voor de winkel met je boodschappentas, een lichaam vol angst en angstzweet in je poriën, denk dan aan de film ‘A Beautiful Mind’. Die rolprent uit 2001 is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de sociaal onhandige wiskundige John Nash, die in een psychose raakt, schizofrenie krijgt. Die jaren aan het huis gekluisterd is en tot niets komt, een schaduw van wat hij ooit was. Maar prachtig aan die film is dat die laat zien hoe Nash zich terugvecht en zijn plaats in de maatschappij terugeist. Hij gaat naar een oude vriend van hem die een hoge positie bekleedt aan de universiteit van Princeton, waar Nash eens studeerde en les gaf. Hij vraagt domweg om een kamer. Zijn oude maat geeft hem die kamer. En dan volgt een gevecht op leven en dood. John trotseert zijn angsten, soms met minder prettige gevolgen. Maar hij zet door want hij is een doorzetter. Er is een prachtige scène waarin
hij achtervolgd door zijn angsten ergens in de tuinen van die universiteit als een dolle rondjes rent en in het wilde weg van zich afslaat. Zijn oude studiemaat komt hem te hulp. Nash had daarna kunnen beslissen: dit is niks voor mij, ik kruip terug in mijn schulp en ga maar weer thuis zitten. Maar dat doet hij niet. Integendeel: hij vecht terug en uiteindelijk zegeviert hij. Aan het einde van de film geeft John Nash weer les aan Princeton en neemt zelfs een Nobelprijs in ontvangst. Dat hadden die studenten in de tuinen van Princeton nooit gedacht toen ze hem als een dolle rond zagen rennen. Denk daaraan als je een
moeilijk moment hebt! Denk eraan dat er ook in jou een beautiful mind verscholen zit achter je angsten en onzekerheden! Denk aan John Nash als je je weer eens onzeker en gespannen voelt in de rij voor de kassa of als iets simpels als de vuilniszakken buiten zetten je al angst inboezemt. Want dan krijgt je angst iets heroïsch. Moed en onverschrokkenheid zijn voor de dommen, de simpelen van geest. Maar als jij je angst overwint, elke dag en elk uur weer, dan ben jij precies wie je zijn moet: de held van je eigen levensverhaal. • Rombout • Illustratie: Margje Molenkamp - van den Berg
27
Kerstmis Gister liep ik door het winterse bos de sneeuw viel met een doffe plof van de dennen er klomken opgetogen stemmen er blaften honden het leek een siberisch sprookje een gedicht hoe wonderlijk dat de aarde om de zon beweegt dat de aarde om haar eigen as draait dat er seizoenen zijn dat de dieren en bomen zich richte n naar de golfslag van de tijd het is mysterieus en dat ik hier zit in een treincoupé en nu naar buiten staar door het raam naar het sneeuwlandschap • Fred van der Louw • Foto: Inge Jansen
Kwengelen Hoe kun je e x ac t 4 deciliter w ater af meten, ter wijl je alleen de beschik k ing hebt over een bier f lesje v an 30 centiliter, een g la s v an een hal ve liter, een t rechter en onbeper k t w ater? Er zijn t wee oplossingen te v inden op onze website: w w w.foolcolor media .nl •
Gijs van der Paauw
28
Herbert-Jan’s levenslessen
De weg naar geluk Of het geluk in de weg Ieder mens is in de basis gelukkig, maar het wereldbeeld dat wij al vanaf onze kindertijd opbouwen, geeft ons complexere doelen voor onszelf. Zo komen factoren als geld en liefde in het spel. Langzaam laten wij ons geluk of ongeluk afhangen van het succes of falen van de doelen die we een hoge waarde hebben gegeven in dit wereldbeeld dat we zelf gedurende onze levensloop hebben gevormd. Zo komt ook veel depressie en ongelukkigheid voort uit het gevoel één van deze doelen, die wij als belangrijk zien, niet te halen. Dit bezorgt dan een verminderde eigenwaarde, een verlaagd zelfbeeld. In sommige gevallen (bijvoorbeeld in de liefde) brengt dit verlaagde zelfbeeld je in een vicieuze cirkel. Een laag zelfbeeld vergroot immers niet je aantrekkelijkheid als persoon. Dus wat kun je hier aan doen? Uit uitvoerig onderzoek blijkt dat je je focus beter kunt richten op de weg naar je doel dan op je doel zelf. Natuurlijk is het belangrijk om een doel voor ogen te hebben om een richting te hebben. Maar laat je geluk er niet van afhangen. Als iets niet lukt, geef het niet op. Blijf jezelf verbeteren, verzamel de informatie die je nodig hebt en probeer het opnieuw. Bij elke
ervaring groei je als persoon en als je leert te genieten van de weg maakt het niet uit hoe lang het duurt voordat je doel is bereikt. De tocht er heen is immers ook heerlijk. • Herbert-Jan Schwander • Beeld: Inge Jansen
Toekomst Vanuit het verleden gekeken kijk ik de toekomst in want ondanks het verleden heb ik in de toekomst wel zin Ik heb denk ik nog jaren of misschien maar een week wat voor mij al te lang was toen ik er in het verleden naar keek Misschien vind ik het leven nu zelfs wel te kort als ik aan het einde nog vijfentachtig word Ik draai nog maar een shagje en kijk nog een keer blij want ondanks weer een shagje is mijn leven nog lang niet voorbij.
Toekomst • Alexsander Hesse
29
In de etalage laten we iemand aan het woord met een bijzondere hobby of bezigheid.
A l d o e n d e l e e r j e v a n al l e s
Deze keer staat Sandra Roossien (41) met haar verhaal in de Etalage. Ze is al zo’n zes jaar bezig met houtbewerking, en dit met veel plezier. Ze doet dit op de afdeling houtbewerking van AC Noord in Groningen. Voordat ze met hout bezig ging, werkte ze bij het klusburo van AC Noord. Zoals de naam al zegt, worden door deze mensen klussen gedaan zoals laminaat leggen, verhuizen, schilderen en dergelijke bij Lentiscliënten. Toen ze hier mee bezig was, merkte ze dat ze het leuk vond om met haar handen te werken en dan in het bijzonder met hout. Het speelde ook mee dat ze het werk op het klusburo lichamelijk niet meer goed kon volhouden. Ze heeft namelijk fibromyalgie, dit is reuma van de weke delen. Het is heel pijnlijk, vooral in de voeten en knieën, en het gaat waarschijnlijk niet meer over. Ook heeft ze ADD en lijdt ze aan chronische depressie. Ze wil soms meer dan ze aankan, dit is heel frustrerend. Het is wel belangrijk dat ze blijft bewegen. Ze is nu drie hele dagen bij AC Noord te vinden bij de creatieve afdeling, op computerles en dus bij de houtbewerking. Ze is er dan van negen tot vier uur. Houtbewerking is voor haar echt een rustpunt, ze kan leuk bezig zijn zonder dat er druk op rust. Ze hoeft alleen de materiaalkosten te betalen en ze geeft ook wel eens werkstukken weg. Sommige projecten kan ze samen met anderen doen, bijvoorbeeld het opknappen van tweedehands meubels. Pas geleden heeft ze een kastje gemaakt dat ze met een houtbrander versierd heeft. Dit gaat met een soort elektrische stift, waarmee je figuren in het hout kunt branden. Voordat ze gaat branden maakt ze eerst een tekening met carbonpapier op het hout. Eventuele foutjes kunnen dan nog weggegumd worden. Het branden moet wèl in één keer goed gaan: als je hierbij een fout maakt, is dit niet zo makkelijk meer te camoufleren. Ze heeft ook al eens speelgoed gemaakt en met de figuurzaag heeft ze een kandelaar gemaakt. Dit was heel bewerkelijk en ze oogstte daarmee dan ook veel bewondering.
Op het moment is ze bezig met een tuinbankje van haar ouders, maar hiervoor heeft ze wel de tijd, het is geen haastklus. Als ze geen houtbewerking meer zou kunnen doen zou ze, behalve het werk, ook de contacten missen. Ze heeft al verschillende vrienden bij AC Noord gemaakt, ook wel via Hyves. Het is soms vanwege haar ziekte moeilijk om het hout te bewerken, ze moet zichzelf soms afremmen. In de creatieve ruimte schildert ze of ze borduurt. Het is wel jammer dat vanwege de bezuinigingen sommige mensen
stoppen met hun deelname bij AC Noord. Ze raadt houtbewerking zeker aan voor onze lezers: ‘al doende leer je van alles.’ Ze zegt ook dat Martin Luikens, de begeleider, veel tijd voor je heeft. Omdat ze nog het meest trots is op haar kastje is ze onlangs aan een tweede begonnen. Er zijn nog verschillende pennetjes van het brandapparaat die ze nog eens wil gebruiken. We wensen haar veel succes en plezier bij haar hobby. • Roelien Raidt, Joanne Hillenga • Foto: Thea Mulder
30
31
Wat voor therapieën zijn er allemaal op de markt? Het aanbod is groot. In deze rubriek bespreken we elke twee maanden een minder bekende of nieuwe vorm van therapie. Heb je zelf ervaring met een niet-reguliere behandeling en zou je die willen delen, dan nodigen we je graag uit hierover te vertellen.
C u r s u s M i n d f u l n e ss (a a n d a c h t s t r a i n i ng ) A a n d a c h t sg e r i c h te C o g n i t i e v e T h e r a p i e e n A a n d a c h t sg e r i c h te St re ss re d u c t i e
Van oorsprong komt het begrip mindfulness uit het boeddhisme. Jon Kabat-Zin, een Amerikaan, heeft het begrip mindfulness uitgewerkt tot een acht weken durende training Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR). In Nederland wordt dit ook wel aandachtstraining genoemd en wordt onder andere succesvol gebruikt bij de bestrijding van depressies, burn out, overmatig piekeren of chronische pijn. Mindfulness helpt ons ieder moment van ons leven volledig te leven, ook het meest moeilijke. De basis is heel eenvoudig: aandacht geven. Er is dus niets mystieks of geheims aan. We geven aandacht aan het enige moment dat we hebben, het huidige moment. Veel van onze energie verliezen we in wat was en wat nog moet komen. Alleen in dit moment kunnen we werkelijk leven. H e t is n i e t z we v e r ig Sinds een aantal jaren wordt in Groningen de mindfulnesstraining aangeboden door het Centrum voor Integrale Psychiatrie. Mindfulness wordt ook wel omschreven als aandachtstraining, maar de vertaling geeft niet goed weer wat er werkelijk wordt bedoeld met mindfulness. Een betere omschrijving zou zijn: het doelbewust en niet oordelend aanwezig zijn bij de huidige ervaring van moment tot moment. Dit klinkt zweverig, maar is het niet. Deze training is eigenlijk geen therapie maar een cursus om op een milde manier jezelf onder de loep te nemen, te ervaren wat er is en om niet veroordelend naar datgene te kijken, het te voelen en te herkennen in het hier en nu. Wat jou bezighoudt. Het uitgangspunt is dan ook dat mensen zichzelf het beste kunnen helpen en begeleiden en dat iedereen die mogelijkheid in zich heeft.
M i n d f u l n e ss b a s e d co g ni t i v e t h e r a p y (M B C T ) MBCT wordt in het Nederlands ook wel aandachtgerichte cognitieve therapie genoemd. In MBCT wordt mindfulness als vaardigheid aangeleerd bij de behandeling van met name chronische en recidiverende depressies, maar ook bij fobieën en chronische pijn. Nu lijkt het erop dat er twee verschillende cursussen worden gegeven. Dat is niet het geval, voor zowel de cursus om stress te verminderen is dezelfde cursus geschikt om mensen met steeds terugkerende depressies te helpen. Bij 50 procent van de patiënten heeft deze cursus het mogelijk gemaakt om zonder antidepressiva te kunnen leven. Dit is wetenschappelijk bewezen. Mensen die jarenlang antidepressiva hebben geslikt blijken na de cursus gevolgd te hebben geen antidepressivum meer nodig te hebben. O o k v o o r m e d e we r ke rs v a n L e n t is De cursus staat ook open voor medewerkers van Lentis, niet alleen voor cliënten. Er zijn acht bijeenkomsten waarin de vaardigheden worden geoefend en besproken. In een negende bijeenkomst wordt het geleerde geëvalueerd. De groepen bestaan uit 10 tot 15 personen en degene die de cursus geeft. De cursus is niet vrijblijvend. Er wordt van je verwacht dat je iedere dag minimaal een uur besteedt aan de oefeningen en opdrachten. De bijeenkomsten zelf duren tweeënhalf uur. Er gaat daarom behoorlijk wat tijd in zitten. Het zelfhelend vermogen van mensen is veel groter dan altijd is gedacht. De training richt zich op wat jij zelf kunt middels meditaties en andere aandachtsoefeningen. Je mag helemaal jezelf zijn. Niets moet, zolang je met aandacht vaststelt dat je iets niet wilt of kunt. Dat is allemaal oké. Alles is goed zoals het is. • Elisabeth Smelik • Foto: Inge Jansen
32
postv @ k in Lentis heeft een aantal beloftes voor hun cliënten. Ik zet ze hier op een rij en wat er vanuit mijn perspectief gezien van terecht is gekomen. 1. Een respectvolle ontvangst en bejegening Een psychiater die nijdig op je wordt en tegen je gaat schreeuwen. Zijn mening opdringt en niet van iets anders wil horen. Een spv-er die regelmatig de hoorn op de haak gooit tijdens een telefoongesprek, afspraken niet nakomt en boos wordt wanneer ik dat met hem wil bespreken. Zijn opmerking: dan dien je maar een klacht in. 2. Heldere afspraken over uw behandeling De afspraken werden niet helder totdat de klacht, die ik naar aanleiding van belofte nummer één had ingediend was behandeld en er een zitting had plaats gevonden. 3. Keuzevrijheid van behandelaar Ik moest een officiële klacht indienen om de behandelaars te krijgen waar ik mij wel goed bij voelde. Een enerverend proces samen met de patiëntenvertrouwenspersoon. 4. Oog voor uw naaste In dertien jaar behandeling is mijn partner vier keer naar Lentis geweest op zijn eigen initiatief. Hij is nooit uitgenodigd voor een gesprek of anderszins betrokken bij mijn behandeling. 5. Een goede bereikbaarheid Diverse keren werden crisismeldingen niet opgevolgd. Bijvoorbeeld in het weekeinde in crisis raken en op maandag niets horen van Lentis.
Conclusie: Alle beloftes die Lentis doet zijn in de afgelopen jaren bij mij geschonden, hierdoor werd ik op den duur een zeer ongelukkige cliënt, omdat ik na de behandeling van de klachten praktisch helemaal niet meer werd gehoord, niets vernam van evaluaties en uiteindelijk gedwongen ben om afscheid te nemen van de enige therapeut waar ik vertrouwen in heb en die mij vele jaren heeft begeleid. Lentis keek naar de tijdsfactor, niet naar wat het voor mij betekent. Wat wij de familie beloven: maakt Lentis dit waar voor mijn partner? Ook voor familie en betrokkenen van cliënten heeft Lentis een aantal beloftes. Hieronder de ervaringen van mijn partner: 1. Respectvolle ontvangst en bejegening In de afgelopen veertien jaren ben ik vier keer mee geweest naar een gesprek. Het waren de enige vier keren dat ik in al die jaren op eigen initiatief met mijn vrouw naar Lentis ben geweest. Ik was zeer ontevreden over één van de gesprekken 2. Oog voor kinderen Kennelijk was men niet op de hoogte van het bestaan van mijn kinderen, want in al die jaren, tot op de dag van vandaag is er niet naar mijn kinderen gevraagd, laat staan dat men oog voor mijn kinderen had. 3. Goede bereikbaarheid Nee de bereikbaarheid was niet goed. Het was zelfs dat mijn vrouw op een ogenblik met de ambulance uit huis is gehaald in de vroege middag en dat ik pas om tien uur ’s avonds iemand van Lentis te pakken kreeg die mij kon vertellen wat er met mijn vrouw aan de hand was.
6. Duidelijkheid over uw zorgplan. Een helder aanbod Welk aanbod? Alles wat ik aan cursussen of therapie heb gedaan naast de behandeling in de kliniek heb ik zelf in werking gezet, erom gevraagd. Pas na een gedwongen opname in de KKP kwam er echt iets van de grond. Een cursus voor dissociatieve vrouwen in Assen.
4. Uw mening telt Ik heb twee zeer negatieve ervaringen waar het mijn mening betreft.
Afspraken voor als het onverhoopt mis gaat Die waren er niet en een jaar geleden is er op mijn eigen initiatief een crisisplan gemaakt.
6. Heldere afspraken Die zijn nooit gemaakt
7. Informatie over beschikbare alternatieve geneeswijzen Door de gedwongen opname bij de KKP kwam ik erachter dat er een Centrum voor Integrale Psychiatrie bestaat. Zij werken wel met alternatieve therapieën. In de elf jaren behandeling bij mijn kliniek, heb ik nooit iets gehoord over alternatieve geneesmiddelen of behandelingen. Tegenwoordig liggen er wel folders in de wachtkamer op verzoek van de Cliënten Deelraad 8. Uw mening telt bij ons Pas na het indienen van een klacht ging mijn mening meetellen.
5. Informatie over ziektebeelden en behandelmethoden. Wat? Niemand heeft mij ooit ergens over ingelicht.
7. Steun en belangbehartiging Geen steun, helemaal niets, dus ook geen belangenbehartiging Conclusie: Deze kliniek scoort slecht in mijn ogen. Vraag Zijn er meer partners, familieleden met deze ervaringen? Schrijf ze dan op en stuur ze naar de redactie van Foolcolor Magazine, misschien kunnen we een duidelijk signaal afgeven of concluderen dat het allemaal wel meevalt en mijn geval toeval is. E.H. van Mierlo
33
OP EEN RIJ
In deze rubriek staat kort nieuws uit de ggz. Raadpleeg voor actuele berichten onze website www.foolcolormedia.nl Samenstelling Joanne Hillenga P s yc h o s e s d o o r c a n n a b i s Zo’n 70 procent van alle psychoses bij jongeren wordt mede veroorzaakt door het roken van cannabis. Elk jaar op bijvoorbeeld popfestivals gebeurt het weer: meisjes en jongens die voor het eerst cannabis gebruiken, worden psychotisch en weten niet wat ze overkomt. Maar ze beseffen niet echt dat ze een psychose doormaken: een waan is juist een waan omdat je denkt dat ze écht is. Toch roken veel jongeren een jointje. De risico’s zien ze pas als het helemaal misloopt, als ze afhankelijk zijn, als ze alwéér hun schooljaar moeten overdoen, als ze een psychose beleven en daardoor de diagnose schizofrenie op hun bord krijgen. Want het staat onomstotelijk vast dat cannabis wél verslavend is, de kans op psychoses verdubbelt, schizofrenie in de hand werkt én slecht is voor je schoolprestaties.
Tw i t te r o n d e r z o e k n a a r h u m e u r Na een analyse van twitterberichten van ruim twee miljoen mensen in 84 landen blijkt dat overal ter wereld de mensen vol goede moed aan de dag beginnen. Echter naarmate de dag vordert, wordt het humeur minder. Gelukkig leven we ‘s avonds meestal weer op. Ook in het weekend is dit patroon te zien, maar het start iets later. De meeste mensen slapen namelijk eerst uit. Wel blijkt dat mensen over het algemeen beter gehumeurd zijn in het weekend, onafhankelijk van het moment van de dag. In de Verenigde Arabische Emiraten, een land met een zondag tot donderdag werkweek, werden bijvoorbeeld op vrijdag en zaterdag meer positieve tweets gepost. Ook bevestigt de studie dat veel mensen een ‘vast’ humeur hebben op een bepaald moment van de dag. Wanneer ben jij het meest chagrijnig?
J o u w P a ss i e v e r b e e l d De geestelijk verzorgers van Lentis bereiden een foto-expositie voor rondom het thema Passie. Daarvoor zoeken we mensen die hieraan mee willen werken. Doel van de expositie is het verbeelden van thema’s zoals troost, vallen, opnieuw beginnen, uitrusten en de helpende hand reiken. Deze thema’s zijn gebaseerd op de klassieke kruiswegstaties die worden gebruikt in de tijd rond Pasen. Wie herkent zijn verhaal of delen daarvan in deze trefwoorden en wil daarover vertellen? Bij het verhaal zal een beeld gezocht worden. Dit beeld zal door een fotograaf worden vastgelegd. De foto’s zullen eind maart en begin april worden geëxposeerd op verschillende locaties. Bent u nieuwsgierig naar dit project? Wilt u meer weten of wilt u meewerken? Neem dan contact op met: Jolanda Tuma: j.tuma@ lentis.nl , Peter de Rijk: pg.derijk@lentis.nl, 06-51073401, Talitha Frohn: t.frohn@lentis.nl, 06-51325104. Aanmelden graag voor 31 december 2011
B i p o l ai re p o l i t i c i Dat de bipolaire stoornis (manisch-depressieve stoornis) vaak voorkomt bij kunstenaars, schrijvers en componisten was al langer bekend, maar politici blijken er ook aanleg voor te hebben. Een Amerikaans specialist heeft de psychologische achtergronden van grote publieke leiders bestudeerd en kwam tot het volgende: ‘De depressie maakt leiders realistischer en empathischer en de manie maakt ze creatiever en veerkrachtiger.’ Dat Lincoln last had van depressieve episodes is algemeen bekend. Gandhi leed aan dysthymie, een chronische milde depressie en angst. Martin Luther King leed aan het eind van zijn korte leven aan ernstige depressies. Churchill was bipolair. Franklin Roosevelt was hypomaan. Hij deed er alles aan om aardig gevonden te worden en was hypersociaal en overal in geïnteresseerd. John F. Kennedy was niet alleen hypomaan, maar ook hyperseksueel. Van Bill Clinton zou hetzelfde gezegd kunnen worden.
Geld terug?
Dag en nacht bereikbaar Telefonisch 050 - 525 0000 of
0900 - 0767
(5ct/min)
Vrijwilliger worden bij Sensoor Groningen/Drenthe z.o.z.
Chat en e-mail www.sensoor.nl Bellen met de vrijwilligers van Sensoor Groningen/Drenthe, 7 dagen en nachten per week voor een gesprek van mens tot mens. Inloggen voor een chat-gesprek kan op verschillende tijden, kijk op www.sensoor.nl Alle contacten zijn anoniem en vertrouwelijk. .Een goed gesprek kan heel veel doen als je het even moeilijk hebt.
‘Dag en Nacht echte aandacht’
Lees alles over de eigen bijdrage en hoe je geld terug kunt krijgen. Vraag naar de folder bij je hulpverlener.
34
Retourtje Hilversum Lotte hoort stemmen en ziet dingen die er niet zijn. Zij denkt dat de interviewster van een tv-programma steeds tegen haar praat. Haar man en dochter zijn ongerust en willen dat er actie ondernomen wordt. Lotte besluit echter iets anders. Zij onderneemt zelf actie. 35 minuten
Joris, vakantie wordt nachtmerrie Acht mensen hebben zich opgeven voor een weekje vakantie. Bij aankomst wordt een bijsluiter van medicijnen tegen psychoses gevonden die Joris heeft verloren. De conclusie wordt snel getrokken: Joris is psychiatrisch patiënt. Hij wordt uitgelachen, genegeerd en behandeld alsof hij een klein kind is. Tijdens het afruimen na de lunch heeft Joris er genoeg van. De bom barst... 30 minuten
Bedankt voor alles
ierover krijgt hond. contacten hem. atten. itdraait. t had.
Frank is een man met sociale angst. Wekelijks heeft hij hierover gesprekken met Marjolein, zijn hulpverlener. Op een dag krijgt hij voor een paar weken een logéhond. Hij krijgt hierdoor leuke contacten met andere mensen en deze hond wordt belangrijk voor hem. Ondertussen gaat hij, op advies van zijn hulpverlener, chatten. Eén contact loopt zó goed, dat het op een afspraak uitdraait... 38 minuten
ca Nicolai
Arbeidsongeschikt door psychische klachten?
WAO & PSYCHE Bel voor gratis advies Werkgroep WAO & Psyche T 050-571 39 99 Telefonisch spreekuur ma: 13:00-15:00 uur do: 10:00-12:00 uur www. waoenpsyche.nl
Neus &Neus
Een jonge vrouw, opgenomen in een psychiatrische kliniek, werkt aan de terugkeer in de maatschappij. Slaagt zij erin ondanks de druk die haar omgeving op haar uitoefent haar eigen keuzes te maken? DVD 30 minuten
5,-
Supercliënt
per stuk
• Henk de Vries
Soap
35
Af-en-toe-mama Mama zei haar dochter op een keer Jij bent net een onkruidje Je wordt gewied en uitgetrokken Maar na een week of wat ben je er weer Ik heb een af-en-toe-mama, soms ben Je er maanden niet, zak je af, verdwijnt En wat ik doe maakt niet uit, naar ‘t schijnt Je ziet het niet wanneer ik dan hard wegren En opeens op een dag ben je weer terug Kan ik al mijn zorgen weer met je delen Samen lachen, praten en samen spelen Zo ken ik mijn mama blij en niet stug Mam het is soms wel lastig maar besef goed Dat wat of wie je ook bent, jij voor geen Enkele andere moeder onderdoet. • Elisabeth Smelik • Foto: Inge Jansen