Mark Doorn, stress de sluipmoordenaar

SluipMOORDENAAR...

Op dit moment lijkt Covd-19 wereldwijd het grootste gezondheidsrisico te zijn voor de mensheid. Inmiddels is er een vaccin en is het een kwestie van tijd voordat we weer terug kunnen naar de wereld zoals we die kenden. Maar, wat doen we intussen wereldwijd aan het échte allergrootste gezondheidsprobleem... stress??

Je gezondheid wordt grotendeels bepaald door je fysiek en het genetisch materiaal dat je meekreeg van je (voor)ouders. De één is nu eenmaal vatbaarder voor de kou dan de ander, je hebt een aanleg om dik te worden of je bent zeer verslavingsgevoelig. Daarnaast kun je er van alles aan doen om met een goede leefstijl gezond te blijven. Gezond eten, sporten, met mate drinken en niet roken, mediteren, yoga, zijn nog maar enkele voorbeelden van zaken die ervoor kunnen zorgen dat je in een goede conditie komt en vooral blijft. Naast je lijf en je leefstijl is er nog een derde, vaak wat onderbelicht aspect dat, in mijn eigen ervaring, minstens zo grote invloed heeft op onze gezondheid en dat is onze levenshouding. Met name in onze westerse levensstijl, die erg gericht is op het najagen van succes en gedreven wordt door geld, ondervinden steeds meer mensen dagelijks de klachten door stress. Het groot aantal mensen, opvallend veel jonge mensen, dat vandaag de dag ziek thuis zit met een ‘burnout’ of willekeurig welke andere vorm van overspannenheid dan ook, is ongekend. De mens is niet gemaakt om met langdurige stress om te gaan. De Amerikaanse

Publicist Mark Doorn deelt zijn reflecties op de wereld om zich heen. Hij verhaalt over zijn ervaringen, observaties, irritaties en blijft zich verwonderen over de mensheid, zichzelf incluis.

fysioloog Walter Bradford Cannon ontdekte dat de mens, door hormonen die vrijkomen in stresssituaties, van nature reageert vanuit een fight, flight of freeze reactie. Let wel: hierbij hebben we het wel over een kortstondige stresssituatie die ontstaat bij het afwenden van direct gevaar. Dat is heel iets anders dan blootstelling aan langdurige stress. Permanente aanwezigheid van stresshormonen als adrenaline en cortisol in je lijf, leidt tot ontwrichting van ons hormonale stelsel en kan veel lichamelijke klachten veroorzaken. Langdurige stress heeft derhalve een verwoestende werking op zowel onze geestelijke, als op onze lichamelijke gezondheid. Leren omgaan met stress is dan ook geen oplossing, het vermijden of voorkomen van stress wél! Gek genoeg kiezen veel mensen ervoor om in die stressvolle situaties te blijven hangen, hoe oncomfortabel ook. Dit is blijkbaar altijd nog comfortabeler dan de angst die men om het hart slaat bij de gedachte in conflict te geraken en/of hun leven drastisch om te moeten gooien. Ik noem dit het ‘coping mechanism’. Verandering maakt in eerste instantie altijd angst los bij ons mensen. Omdat ons brein die nieuwe situatie niet kent en gefocust is op de taak “overleven”, reageren we automatisch met angst als afweermechanisme. Blijf zitten waar je zit en verroer je niet, op zoek naar die allergrootste basisbehoefte: veiligheid. Hoe veilig is die veiligheid nu eigenlijk? Ik spreek dan ook liever van schijnveiligheid. Dan kun je nog zo gezond eten, drie keer per week gaan hardlopen en dagelijks een kwartiertje mediteren; daarmee bestrijd je misschien de symptomen, maar los je de oorzaak van het probleem niet op. Stress is een sluipmoordenaar die je geestelijke én lichamelijke gezondheid dagelijks op een ongenadige manier ondermijnt. Langdurige stress wordt in 90% van de gevallen veroorzaakt in het intermenselijk verkeer. In onze eigen perceptie wordt deze stress altijd veroorzaakt door een ander! Het grootste probleem is, dat de ander dit nét zo ziet. Zolang niemand bereid is om uit die cirkel te stappen, zullen stressvolle situaties blijven voortduren en de gezondheid negatief blijven beïnvloeden. Stress tussen mensen kan en zal vaak veroorzaakt worden bij ongelijke machtsverhoudingen en is de ‘ondergeschikte’ vaak bang om voor zichzelf op te komen en daardoor zijn of haar positie te verzwakken. Andersom kunnen we stellen dat de ‘meerdere’ veelal stress veroorzaakt uit onmacht (lees: angst).

Veranderende levenshouding

Door het veranderen van onze houding ten opzichte van allerlei situaties waarin wij terechtkomen die ten grondslag liggen aan deze langdurige stress, kan er veel voorkomen worden en leven we veel rustiger. Dat klinkt heel simpel en eigenlijk is dat het ook. Het begint al met hoe we met onze kinderen om gaan. Ik schrik soms van die overspannen ouder die zijn kind ‘corrigeert’, zeg maar gerust uitkaffert, in een supermarkt of restaurant, of hoe buren elkaar benaderen omdat dat feestje van gisteravond wel erg lang doorging. Dan heb ik het nog niet eens over situaties op het werk, in het verkeer, of gewoon in je liefdesrelatie. Waarom zitten we elkaar zo op de huid? Waarom kiezen we niet voor een andere manier van communiceren, een manier waarbij we nu eens niet de verbinding kwijtraken en uiteindelijk meer medewerking zullen ervaren? Ondanks mijn wat misantropische inslag, heb ik altijd wel een positieve levenshouding gehad en blijf ik, ondanks alles, altijd uitgaan van de goede bedoelingen van mensen. Toch werd ook ik te vaak overmand door emoties en kon ik ontzettend uitvaren tegen mijn omgeving als er, onnodig, dingen misgingen. Nog altijd vind ik het soms ook gewoon lekker om me te ergeren aan, met name, de kleine dingen. Stomme dingen die zó makkelijk voorkomen hadden kunnen worden als iemand even één seconde langer had nagedacht, voordat hij deed, maar uiteindelijk word ik daar geen blijer mens van. Het lukt me nog niet altijd, maar sinds ik rustiger reageer op vervelende situaties, hoe of door wie dan ook veroorzaakt, reageert mijn omgeving ook rustiger. Sinds ik steeds beter en rustiger weet uit te drukken waar mijn behoeften liggen, hoe meer medewerking ik ondervind. Hoe meer ik de ander deelgenoot maak van een probleem en buiten de verwijtende sfeer blijf, hoe sneller en beter zaken zijn opgelost. Het is díe energie die ik zelf de wereld instuur die ik ook terugkrijg. Is dat een energie van boosheid, agressie, ongenoegen, verwijt en schuld, dan krijg ik óf eenzelfde soort energie terug, óf de ander kruipt vanuit angst in zijn of haar schulp en verandert er niets aan de situatie. Stuur ik een energie van begrip, geduld, rust, empathie en positiviteit het luchtruim in, dan ligt de wereld open. ‘Het leven van een mens is wat zijn gedachten ervan maken’, schreef Marcus Aurelius al in de tweede eeuw na Christus. Van die uitspraak kunnen we nog altijd heel veel leren. Het veranderen van je ‘mindset’ en vooral ‘omdenken’ helpt enorm om je blik op de wereld te veranderen en te verruimen. Bij het bekijken van het grotere plaatje, zijn we allemaal maar heel kwetsbare wezentjes die er gewoon maar wat van proberen te maken in die 80 jaar dat we hier op aarde zijn. Als we de ander ook zo kunnen zien, ontstaat er vanzelf meer onderling begrip en geduld en komen we samen tot een betere wereld waarin stress geen rol meer speelt. Een leven zonder stress is een keuze!