Fourteen - Ymateb yr artistiaid i ganmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf

Fourteen

Yr Wyddor: Ruth Harries – Red Cross Series

Fourteen Ymateb yr artistiaid i ganmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf

Becky Adams, Iwan Bala, Sarah Ball, Peter Bodenham, Anne Gibbs, David Greenslade, Ruth Harries, Rozanne Hawksley, Buddug Humphreys, Alice Kettle, John Selway, Peter Spriggs, Laura Thomas, Stephen West.

Arddangosfa Canolfan y Celfyddydau Llantarnam Grange 2014

Llun trwy garedigrwydd Ymddiriedolaeth Amgueddfa Torfaen

Cymru yn y Rhyfel 1914 – 1918 Dechreuodd y Rhyfel Byd Cyntaf ar yr 28ain

cafodd map Ewrop ei ail-lunio. Fodd bynnag,

o Orffennaf 1914, ac o fewn wythnosau

yr elfen sy’n ein taro gryfaf heddiw yw’r gost

roedd pob un o wledydd grymus y byd

bersonol aruthrol i’r dynion a’r menywod a

wedi ymuno yn y rhyfel ac yn fuan iawn

effeithiwyd gan y rhyfel. Y lluniau o’r ffosydd,

lledaenodd yr ymladd o amgylch y byd. Er

y cerddi a’r hanesion personol, y cardiau a’r

y disgwylid na fyddai’n para ond ychydig

llythyron a anfonwyd gartref i geraint, y

fisoedd, rhygnodd y rhyfel ymlaen am bedair

rhestrau o enwau ar senotaffau ym mhob

blynedd a gwelwyd mwy na 70 miliwn o

tref, yw’r delweddau sy’n ein hatgoffa o’r

bersonél milwrol yn cael eu cynnull yn un o’r

gyflafan enbyd yma.

rhyfeloedd mwyaf mewn hanes. Golygodd datblygiadau technolegol a diwydiannu

Er mwyn nodi canmlwyddiant cychwyn y

cynyddol y rhyfel, mai dyma oedd un o’r

Rhyfel Byd Cyntaf gwahoddodd Canolfan

cadau mwyaf marwol yn hanes y byd, gyda

y Celfyddydau Llantarnam Grange bedwar

9 miliwn o farwolaethau. Fe wnaeth tryblith

ar ddeg o artistiaid cyfoes i greu gwaith sy’n

y rhyfel baratoi’r ffordd ar gyfer newidiadau

cyfleu eu meddyliau ar y canmlwyddiant

gwleidyddol sylweddol ac, yn y pen draw,

hwn. Mae’r artistiaid a ddetholwyd, yn

Hedd Wyn, Iwan Bala, Cyfrwng Cymysg, Papur Cadi Indiaidd (2014), manylyn

bennaf, unai wedi eu geni yng Nghymru

greu copïau o fedalau rhyfel ei pherthnasau

neu’n byw yng Nghymru ar hyn o bryd, ac

mewn tecstilau – gyda’r weithred honno o

maent yn gweithio ag ystod o gyfryngau

greu’r darnau’n cynnig cyfle ar gyfer cysur a

o waith serameg i decstilau, paentiadau a

myfyrio.

chyfryngau cymysg.

Mae carthen draddodiadol Laura Thomas Mae pob un wedi dehongli’r brîff yn ei

yn crynhoi cysur, cynhesrwydd a dala’r

ffordd unigryw eu hun ac wedi cyflwyno

teulu’n agos, tra bo pob elfen o batrwm a

datganiadau personol i gyd-fynd â’r

lliw y garthen yn cynrychioli ac anrhydeddu

gwaith.

aelodau unigol o’r teulu a’r myrdd o ffyrdd cymhleth y cafodd eu perthnasau â’i gilydd

Mae nifer o artistiaid wedi dewis anrhydeddu

eu heffeithio gan y rhyfel.

a myfyrio ar eu hynafiaid, fu unai’n ymladd yn y rhyfel neu a gafodd eu heffeithio’n

Mae tri o’r artistiaid yn yr arddangosfa

anuniongyrchol gan y rhyfel. Mae Becky

wedi dewis seilio eu gwaith ar y bardd o

Adams yn defnyddio doniau pwytho cain i

Gymro, Hedd Wyn (Ellis Humphrey Evans),

Black Chairs, David Greenslade, Inc a Phapur (2014), manylyn

a laddwyd ym Mrwydr Passchendaele ac,

chysylltiad â’r rhyfel; â’i gilydd maent wedi

ychydig wythnosau wedi ei farwolaeth,

eu fframio fel stampiau post fel teyrnged i

a enillodd gadair y bardd yn Eisteddfod

ffurf y llythyr.

Genedlaethol 1917. Mae Iwan Bala yn cyfuno barddoniaeth Hedd Wyn â mapiau

Mae ‘Angel of Mons’ John Selway yn

o faes y gad i greu cofeb i’r rheini a laddwyd

ein hatgoffa am y celwyddau golau, y

ar y ddwy ochr; mae cynnwys cadair wedi ei

camhysbysrwydd a’r gor-liwio all godi yn

gorchuddio â lliain du yn ail-greu cyflwyniad

ystod ac wedi cyfnodau maith o frwydro,

unigryw y ‘Gadair Ddu’ yn Eisteddfod 1917.

tra bo ‘Red Cross Series’ Ruth Harries yn anrhydeddu gwaith Mudiad y Groes Goch

Mae Peter Spriggs, fodd bynnag, yn

yn ogystal â rôl hanfodol menywod yn ystod

canolbwyntio ar yr ieuenctid, y bywyd a’r

y rhyfel.

gobaith a geir ym marddoniaeth Hedd Wyn yn ei baentiad haniaethol, tra bo David

Gallai ‘Damaged Human’ Sarah Ball fod yn

Greenslade yn cyfuno eiconograffeg y

ymladdwr o unrhyw ryfel. Mae’r creithiau

gadair ddu â delweddau o unigolion sydd â

seicolegol a chorfforol amlwg yn gweithredu

The Angel of Mons, John Selway, Olew ar Ganfas (2014), manylyn

fel gwrthbwynt i anhysbysrwydd ei enw a’r

ar falwnau gwyliadwraeth cynnar, ble y caiff

lle a’r cyfnod.

natur dila a gwan y behemothiaid di-lun llawn hydrogen yma eu hadlewyrchu gan

Mae

‘Commemorative

Cups’

Peter

feinder a bregusrwydd trawiadol y porslen.

Bodenham yn cynrychioli brwydrau hyd at heddiw, gan adlewyrchu diolchgarwch

Mae

natur

fregus

y

cyflwr

dynol,

diymhongar yr artist i’r milwyr a’r bobl

anghyfiawnder a dioddefaint yn atseinio

gyffredin roddodd eu bywydau, wedi

o waith grymus Rozanne Hawksley. Mae’r

ei gyplysu â’i ffieiddiad tuag at faint y

gosodiad ‘In Whose Name’, sy’n cynnwys

gyflafan. Caiff erchyllter y rhyfel a natur

tri ar ddeg o wrthrychau a gafwyd wedi

fregus yr heddwch eu cyfleu yn y darluniau,

eu croeshoelio trwy gledr y llaw, yn cyfleu

y ffurf a’r deunyddiau a ddefnyddiwyd yng

neges gwrth-ryfel gref a chwbl eglur.

ngwneuthuriad y cwpanau, ble y gwelwyd defnydd bwriadol o ddifrod.

Caiff y brif oriel ei llywodraethu gan waith chwe metr o hyd Alice Kettle sef ‘Homage to

Mae ‘Overhead’ gan Anne Gibbs yn seiliedig

‘Guernica’ . Wedi ei ddylunio i gael ei grogi

unai’n llorweddol neu’n fertigol, mae’r gwaith yn edrych ar newid persbectif o’r llorweddol i’r fertigol, fel gyda ‘Guernica’ Picasso sy’n cynnwys symbolau sy’n edrych yn wahanol o edrych arnynt o ongl arall.

Yr awgrym yma, yw bod rhyfel yn fater o safbwynt y gellir ei newid a’i wyrdroi trwy addasu agweddau; os na wneir hynny, mae’r canlyniad yn rymus o ddinistriol.

Cafodd gwaith Buddug Humphreys ar gyfer ‘Fourteen’ ei ysbrydoli gan gysyniad yr ethos ‘clytio a thrwsio’ yr oedd rhaid i bobl fyw wrtho trwy gydol y rhyfel.

Mae ei phlatiau’n cynnwys dyfyniadau ysbrydoledig wedi eu arysgrifennu yn Black Chairs, David Greenslade, Inc a Phapur (2014), manylyn

yr enamel i gynrychioli gobaith llawer o

haniaethiad a bygythiad peiriannau i’r

bobl oedd wedi eu gadael ar ôl pan fyddai

ddynoliaeth.

perthnasau a ffrindiau yn mynd i ryfel.

Mae Canolfan y Celfyddydau Llantarnam Dewisodd Stephen West ymateb i weithiau a

Grange yn ddiolchgar i’r holl artistiaid

grewyd gan Henri Gaudier-Brzeska, yr artist

am gyfrannu gwaith ar gyfer ‘Fourteen’.

Ffrengig eiconoclastig, a laddwyd yn ystod

Hyderwn y bydd yr arddangosfa yn coffau’r

ymosodiad ar bentref yng ngogledd Ffrainc

meirw ar y ddwy ochr, yn ogystal ag

oedd wedi ei feddiannu gan Yr Almaenwyr

ysgogi barn, herio safbwyntiau, addysgu a

ym 1915. Mae ‘Modernist Sculpture’ wedi

hysbysu tra ar yr un pryd ysbrydoli a dathlu

ei fodelu gan ddefnyddio arddull bras-

artistiaid a gwneuthurwyr Cymreig cyfoes.

naddu, gyntefig Gaudier-Brzeska o gerfio

Gorffennaf 2014

uniongyrchol ac mae’n cyfleu yr ymdeimlad o’r haniaethiad newydd yn ogystal â’r cyntefigiaeth ddaeth i’r amlwg yn Llundain cyn y rhyfel, y gwrthdaro rhwng natur a

War Medals, Becky Adams, Tecstilau wedi eu pwytho (2014)

Becky Adams Datganiad yr Artist “Rwy’n gweithio ym maes tecstilau a chelf

pwytho, fel ymateb personol sy’n ystyried y

llyfrau. Rwy’n cyfuno papur wedi ei bwytho,

rhyfel o safbwynt cwbl ddynol.

hen ffabrigau, dyfyniadau o ddyddiaduron a hen effemera i greu cysylltiad diriaethol a

Rwy’n cael llawer o gysur o bwytho â llaw,

chyffyrddadwy â phrofiadau o’r gorffennol.

mae’n broses fyfyriol sy’n ennyn ymdeimlad o heddwch.

Ceir naratif sy’n llifo trwy fy ngwaith ac mae’r cynnwys ei hun yn tarddu o dameidiau

Mae hefyd yn cynnig man tawel i aros a

dethol, dyfyniadau, a manylion a gasglwyd

myfyrio.

o le a chyfnod penodol.

Fel nad anghofiom.”

Rwyf wedi dewis gweithio gyda medalau rhyfel sy’n dal i gael eu trysori gan ein teulu – rhai fy Hen Dad-cu ar ochr fy mam ac fy Hen Ewythr ar ochr fy nhad. Dehonglir rhai o’r medalau hyn mewn tecstilau wedi eu

Tiny Stitches, Becky Adams, Tecstilau wedi eu pwytho (2014)

Becky Adams Bywgraffiad Mae Becky Adams yn artist cymhwysol wedi

straeon.

ei lleoli ym Mhenarth ac mae wedi bod yn gweithio fel artist proffesiynol ers pymtheg

Mae ei gwaith i’w weld mewn nifer o

mlynedd. Astudiodd Gelfyddyd Gain a

gasgliadau cyhoeddus a phreifat, yn

Llenyddiaeth Saesneg yn Lerpwl cyn cyfnod

cynnwys Casgliad Llyfrau Artistiaid Wexford

yn teithio o amgylch y Dwyrain Canol.

(Iwerddon), y V&A ac Oriel Tate.

Yna, cwblhaodd ei MA mewn Celfyddydau Llyfrau yng Ngholeg Celf Camberwell.

Mae cyfnodau preswyl blaenorol yn cynnwys Canolfan Grefft Rhuthun, Amgueddfa King’s Lynn, Ysgol Queenswood a Chitraniketan, Kerala (De Yr India). Mae gwaith Becky yn canolbwyntio ar decstilau a chelf llyfrau, sy’n cynnig cyswllt diriaethol a chyffyrddadwy â phrofiadau’r gorffennol a’i hoffter o adrodd

Hedd Wyn, Iwan Bala, Cyfrwng Cymysg, Papur Cadi Indiaidd (2014)

Iwan Bala Datganiad yr Artist “Wedi gwylio nifer o raglenni dogfen a

hon yn gofeb i un o’r miliynau a laddwyd,

darlithoedd yn ddiweddar ar darddiad y

y bardd Ellis Humphrey Evans (Hedd Wyn)

Rhyfel Byd Cyntaf, rwyf o’r farn ei bod yn

o Drawsfynydd ger Y Bala, a laddwyd yn

rhyfel anffodus, trychinebus ond anochel.

ystod oriau mân y bore yn Nhrydedd Brwydr

Roedd amcanion y Caiser yn ddigon

Ypres ar 31 Gorffennaf 1917, yn ddeng

tebyg i rai Hitler o ran eu bwriad i goncro’r

mlwydd ar hugain. Cwympodd ger pentref

byd. Roedd y canlyniadau, fodd bynnag,

Pilckem, wedi ei fwrw yn ei stumog gan siel

yn drychinebus i bawb, ac arweiniodd

trwy’n capan’. Lladdwyd 31,000 o filwyr y

dinistrio’r Almaen yn sicr at ddyfodiad

Cynghreiriaid y diwrnod hwnnw. Ychydig

Hitler a’r Natsiaid, a’u casineb cyffredin o’r

wythnosau’n ddiweddarach, yn Eisteddfod

Iddewon a’r Rhyddfrydwyr gafodd eu beio,

Genedlaethol Cymru a gynhaliwyd ym

rywfodd, am ildiad Yr Almaen. Yn Rwsia,

Mhenbedw, fe’i cyhoeddwyd yn enillydd

daeth Stalin i’r brig, bwystfil totalitaraidd yr

y Gadair am ei awdl ‘Yr Arwr’, ac yn ei

un mor giaidd.

absenoldeb, gosodwyd gorchudd du dros y gadair. Yn y llun gwelir map o faes y gad,

Mae fy ngwaith ar gyfer yr arddangosfa

gan gynnwys dwy gerdd a ysgrifennodd

am y rhyfel. ‘Hedd Wyn’ oedd ei lysenw ar gyfer cystadleuaeth y Gadair, ac yma yng Nghymru caiff ei gofio fel symbol o’r genhedlaeth goll honno o wŷr ifanc.

‘Dyw’r gadair a welir yma dan gynfas ddu ddim yn gadair Farddol, ond yn hytrach mae’n gadair a grefftwyd gan fy Nhaid. Er nad oedd yn filwr, roedd o’r un genhedlaeth â’r rhai fu farw. Ei brif gyfraniad i gefnogi’r rhyfel oedd darganfod a dychwelyd ei gefnder i’r Fyddin pan aeth yn absennol heb ganiatâd nifer o weithiau; ymateb cwbl briodol i erchyllterau’r rhyfel dybiwn i. Fe oroesodd.”

Hedd Wyn, Iwan Bala, Cyfrwng Cymysg, Papur Cadi Indiaidd (2014), manylyn

Iwan Bala Bywgraffiad Mae Iwan Bala yn gweithio yng Nghymru, yn artist, awdur a darlithydd sydd wedi hen ennill ei blwyf. Mae wedi cynnal arddangosfa unigol bob blwyddyn ers 1990, wedi cymryd rhan mewn nifer o arddangosfeydd grŵp yng Nghymru a thramor a gwelir ei waith mewn casgliadau preifat a chyhoeddus. Cafodd ei waith ei arddangos mewn pedair dinas yn Tsieina yn 2009. Mae wedi cyhoeddi llyfrau a thraethodau ar gelf gyfoes yng Nghymru ac mae’n ddarlithydd prysur ar y maes. Mae wedi cyflwyno rhaglenni a chael ei gyfweld ar y teledu nifer fawr o weithiau. Cyfeirir at Iwan Bala yn y mwyafrif o ddetholiadau ar gelfyddyd gyfoes yng Nghymru.

Soldier (American Civil War), Sarah Ball, Olew ar Banel (2014)

Sarah Ball Datganiad yr Artist “Mae’r paentiad hwn yn un o gyfres o

‘Mae bod dynol yn rhan o’r darlun cyflawn

baentiadau sy’n archwilio cysyniad y ‘Bod

y byddwn ni’n ei alw’n fydysawd … mae’n

Dynol Briwiedig’.

profi ei hun, ei deimladau a’i feddyliau fel rhywbeth sydd ar wahân i’r gweddill, rhyw

Yn eistedd ar gyfer ffotograff meddygol

fath o gamdyb gweledol o’i ymwybyddiaeth.

swyddogol, heb ei wisg a’i ben wedi ei eillio,

Mae’r camdyb yma’n fath o garchar i ni … Ein

gallai’r gŵr ifanc yma berthyn i unrhyw oes

tasg ni yw rhyddhau ein hunain o’r carchar

a bod yn ymladd mewn unrhyw ryfel. Ei

hwn trwy ehangu ein cylch trugaredd...’

anafiadau’n weladwy, ond hefyd yn gudd.

Albert Einstein

Mae’r ffotograff hwn i’w weld yn Archif Cenedlaethol America.

Beth mae portread yn ei gynrychioli? All portread honni ei fod yn croniclo hunaniaeth y person y tu hwnt i’r arwynebol? “

Soldier (American Civil War), Sarah Ball, Olew ar Banel (2014), manylyn

Sarah Ball Bywgraffiad Maged Sarah Ball yn Ne Swydd Efrog ac

swyddfeydd yr heddlu, antholegau a

astudiodd yng Ngholeg Celf Casnewydd.

chasgliadau o’r byd naturiol a gwrthrychau

Wedi gweithio yn Llundain ar ddiwedd yr

a gasglwyd o fy amgylchedd lleol – caiff y

80au a thrwy’r 90au, dychwelodd i Gymru

creiriau eu hail-greu, gan greu cymeriadau

i ganolbwyntio’n llwyr ar ei phaentio a

newydd mewn sefyllfaoedd dychmygol.”

chwblhaodd radd MFA ym Mhrifysgol Bath Spa yn 2005. Mae’n byw â’i theulu yng nghefn gwlad Sir Fynwy.

“Mae fy ngwaith yn waith casglwr; curadur gwrthrychau a syniadau sy’n ymwneud â iaith weledol adroddwyr straeon. Mae fy mhaentiadau’n cyfeirio at chwedlau ac alegorïau – wedi eu canfod mewn creiriau mewn amgueddfeydd, tacsidermi Fictoraidd,

ffotograffiaeth

stiwdio

a

Commemorative Cups, Peter Bodenham, Priddwaith clai du 창 than wydredd slip gwyn, argraffu decal a lystar.

Peter Bodenham Datganiad yr Artist “Pan oeddwn yn fy arddegau yn Ysgol

Mae’r gyfres o gwpanau coffa a grewyd

Aberteifi, bob blwyddyn ar Ddydd y

ar gyfer ‘Fourteen’ yn adlewyrchu fy

Cadoediad byddai’r athrawes Saesneg yn

niolchgarwch diymhongar i’r milwyr a’r

gwneud i bob un o’r disgyblion gymryd

bobl gyffredin a roddodd eu bywydau,

tro i ddarllen yn uchel o’r llyfr ‘All Quiet on

wedi ei gyplysu â fy ffieiddiad tuag at faint

The Western Front’, nofel glasurol o 1929

y gyflafan. Dechreuodd y broses wneuthuro

am y Rhyfel Byd Cyntaf. Yn ystod y ddefod

trwy daflu cwpanau ar y droell crochenydd,

ddarllen flynyddol yma, byddai’n ymateb

gosod dolenni addurniadol arnynt ac yna

trwy wylo gan bwyntio at y bechgyn a

trochi’r potiau mewn slip. Yna cafwyd nifer

dweud “You will be the first to go, my lovely

o gamau eraill yn cynnwys tynnu llun ar

boys”. Ar y pryd roeddem yn teimlo bod y

glai caled fel lledr, argraffu delweddau sgrîn

perfformiad dramatig, ond cwbl ddidwyll

sidan ar bapur crochenydd a’u trosglwyddo

yma, yn ddoniol dros ben ond, o edrych

i’r cwpanau cyn y crasiad cyntaf. Gosodwyd

yn ôl, cafodd effaith sylweddol arnaf fi a fy

trosluniau ffotograffig digidol a lystar

nealltwriaeth o’r Rhyfel Mawr.

ar y cwpanau, oedd yn golygu eu crasu ddwywaith eto. Difrodwyd rhai o’r

cwpanau’n fwriadol, trwy unai eu gollwng ar lawr neu trwy gael fy mab ieuengaf i’w saethu â gwn aer.

Bu’r gwaith ymchwil ar gyfer y prosiect hwn yn ofidus ar brydiau wrth imi ddarllen trwy adroddiadau’n y papurau newydd am deuluoedd sydd wedi colli eu plant mewn brwydrau diweddar, megis Affganistan.

Mae’r delweddau ar wyneb y cwpanau’n ffotograffau stoc o’r Rhyfel Byd Cyntaf wedi eu gosod ochr yn ochr â dyfyniadau o lythyrau ac adroddiadau papurau newydd am ymgyrchoedd milwrol a chadw’r heddwch yn ddiweddar.”

Commemorative Cups, Peter Bodenham, Priddwaith clai du â than wydredd slip gwyn, argraffu decal a lystar.

Peter Bodenham Bywgraffiad Mae Peter Bodenham yn grochenydd

yng Ngorllewin Cymru ac mae’n Bennaeth

ac artist gweledol a astudiodd yn Ysgol

Adran Serameg Coleg Sir Gâr.

Gelf Camberwell cyn cwblhau MA mewn Celfyddyd Gain yn UWIC, Caerdydd.

Daw syniadau Peter o ac am ffenomenoleg gwrthrychau bob dydd ac arteffactau mewn amgueddfeydd. Yn aml, daw ei ysbrydoliaeth o deithiau cerdded trwy dirweddau gwledig. Er ei fod yn cydnabod y gwahaniaeth diwylliannol rhwng celfyddyd gain, dylunio a chrefft, mae ei waith yn aml iawn yn sefyll rhwng y traddodiadau diwylliannol hyn.

Mae Peter yn byw a gweithio yn Aberteifi

Overhead, Anne Gibbs, Porslen (2014)

Anne Gibbs Datganiad yr Artist “I nodi canmlwyddiant y Rhyfel Byd Cyntaf,

dargedau gwerth chweil. Roedd y balwnau

rwyf wedi dewis ymateb i hen ffotograffau

hyn yn dargedau bregus a pheryglus.

o Falwnau Gwyliadwraeth, a ddefnyddiwyd

Roedd peilotiaid yn ystyried cwympo

yn aml fel gwylfeydd yn yr awyr er mwyn

balŵn wyliadwraeth fel tasg beryglus ond

casglu gwybodaeth ac i gadw llygad am y

yn fuddugoliaeth werthfawr. Cai’r rheini

gynnau mawrion gan y Cynghreiriaid a’r

ag enw da am ddinistrio’r balwnau hyn eu

Almaenwyr ar Ffrynt y Gorllewin. Roedd y

galw’n ‘balloon busters’.”

balwnau hyn wedi eu creu o ffabrig, wedi eu llanw â nwy hydrogen a’u cysylltu i winsh â cheblau dur. Byddai arsyllwyr yn eistedd mewn basged gwaith gwiail wedi ei chrogi o dan y balŵn ac fel arfer byddai ganddo radio, baneri, sbienddrych a chamera lens hir. Ei waith oedd arsylwi symudiadau ar y ffrynt, cofnodi symudiadau milwyr y gelyn a galw am danio’r gynnau mawrion ar

Lost and Found , Anne Gibbs, Porslen (2014), manylyn

Anne Gibbs Bywgraffiad Mae Anne Gibbs yn byw a gweithio yng

Korea ac America. Yn 2009 derbyniodd

Nghaerdydd. Astudiodd Gelfyddyd Gain,

un o Ddyfarniadau Cymru Greadigol gan

gan arbenigo mewn gwneuthuro printiau

Gyngor Celfyddydau Cymru a bu’n artist

(1994) a chwblhaodd gyrsiau ôl-raddedig

preswyl yn Cove Park, Yr Alban; The Clay

mewn ymarfer dysgu, TAR (AB) (1999) a

Studio, Philadelphia, UDA a Pharc Fforest

gradd meistr mewn Serameg (2004) yn

Afan, Cymru.

Athrofa Prifysgol Cymru, Caerdydd. Mae Anne wedi gweithio fel artist annibynnol mewn nifer o agweddau ar gelf a dylunio, gweithio ar gomisiynau cyhoeddus, dysgu a darlithio mewn ysgolion, prifysgolion a chymunedau trwy Dde Cymru.

Mae Anne wedi arddangos ei gwaith ym Mhrydain ac yn rhyngwladol, gan gynnwys yng Ngwlad Groeg, Canada,

Black Chairs, David Greenslade, Inc a Phapur (2014)

David Greenslade Datganiad yr Artist “Mae 1914 wedi ei storio yn y cof cyffredinol

wythnos yn ddiweddarach, dyfarnwyd y

mewn llawer o ffyrdd. Mae llythyrau gan

Gadair Farddol yn Eisteddfod Penbedw

awduron ac artistiaid oedd yn y rhyfel yn un

1917 iddo ar ôl ei farwolaeth. Cyhoeddwyd

o’r rhain. Fe wnaeth Guillaume Appolinaire

ei enw a gorchuddiwyd y Gadair â lliain du.

yn arbennig, ganiatáu i amlenni lunio swmp

Mae’r panel hwn yn dehongli pedwar ar

ei ysgrifennu. Roedd llythyrau gartref yn

ddeg o ffigyrau sy’n gysylltiedig â chyfnod

ganolog i straeon Edward Thomas, David

1914, wedi eu cynnwys hefyd mae ffigyrau

Jones a llawer mwy. Mae’r delweddau

llenyddol a aned ym 1914.

yma, wedi eu fframio fel stampiau post, yn deyrnged i ffurf y llythyr.

Gelwir y gwaith yn ‘Black Chairs’. Lladdwyd y bardd o Feirionnydd, Hedd Wyn (Ellis Humphrey Evans, 1887-1917) yn ystod Brwydr Passchendaele, ynghyd ag o leiaf hanner miliwn o ddynion eraill. Chwe

Black Chairs, David Greenslade, Inc a Phapur (2014), manylyn

David Greenslade Bywgraffiad Mae David Greenslade yn awdur sy’n gweithio ag artistiaid gweledol. Ymhlith ei weithiau diweddar mae Rarely Pretty Reasonable (Dark Windows Press, 2013) gyda dros ddeg ar hugain o artistiaid, ac Y Gwiblu Brith (Dark Windows Press, 2014) gyda John Welson. Mae wedi cydweithio’n agos ag artistiaid megis William Brown (Dark Fairground), Peter Hay (Creosote) a Keith Bayliss (Zeus Amoeba). Mae’n ysgrifennu’ n y Gymraeg a’r Saesneg.

Red Cross Series, Ruth Harries, Cyfrwng Cymysg (2014)

Ruth Harries Datganiad yr Artist “Mae’r ‘Red Cross Series’ a gynhyrchwyd

milwyr i oroesi amodau brawychus y Rhyfel

ar gyfer yr arddangosfa hon, yn myfyrio ar

Byd Cyntaf, gan drefnu’r cyflenwad parhaus

waith amhrisiadwy mudiad Y Groes Goch a

o ddillad ar gyfer milwyr ar y ffrynt ac mewn

rôl menywod yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf.

ysbytai. Cynhyrchwyd llawer o eitemau hanfodol wedi eu gwau a’u gwnïo gartref;

Ymunodd mwy na miliwn o fenywod â’r

o sannau i ynau llawdriniaeth cleifion. Y

gweithlu yn ystod y Rhyfel; gan newid eu

gwaith yma; y sgiliau a ddefnyddiwyd a’r

bywydau a barn cymdeithas ar eu statws

weithred o ail-adrodd prosesau yr wyf wedi

wedi hynny. Gan weithio mewn ffatrïoedd

eu hystyried yn y ‘Red Cross Series’.

arfau rhyfel peryglus, gyrru ambiwlansys, nyrsio, fel mecanyddion ac mewn gweithiau

Mae’r gweithiau hyn yn atseinio yn fwy

clustogi, trimio a meysydd crefftus eraill;

cyffredinol hefyd, gan nid yn unig gyfeirio at

swyddi a wnaethpwyd gan ddynion cyn

y gwaith caled oedd ei angen ond yn ogystal

hynny.

yr olygfa o weld milwyr yn sefyll, ochr yn ochr; wedi eu clymu â’i gilydd, yn unedig, yn

Bu’r Groes Goch yn allweddol wrth helpu

gatrodol ac yn greithiau i gyd.”

Red Cross Series, Ruth Harries, Cyfrwng Cymysg (2014), manylyn

Ruth Harries Bywgraffiad Mae’r artist tecstilau a chyfrwng cymysg,

gyda Grŵp Celf Ffibr Cymru. Mae wedi

Ruth Harries, yn byw a gweithio yng

derbyn comisiynau gan gynnwys rhai gan

Nghaerdydd, yn dilyn astudio Argraffu

y Cyngor Prydeinig a’r Ymddiriedolaeth

Tecstilau yng Ngholeg Caerdydd. Enillodd

Genedlaethol.

brif wobr Artist Cymreig y Flwyddyn yn 2008 ac mae wedi cynrychioli Cymru yn y Festival Interceltique de L’Orient yn Ffrainc.

Mae Ruth wedi arddangos ei gwaith ym Mhrydain ac yn rhyngwladol gan gynnwys yn Ffrainc, Yr Iseldiroedd, Sweden, UDA a’r Iwerddon. Mae wedi arddangos nifer o weithiau mewn sioeau grŵp, gan gynnwys Pfaff Art Embroidery yn Llundain, Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Welsh Contemporaries yn Llundain a nifer o arddangosfeydd

Caiphus , Rozanne Hawksley, Torch o sidan hufen, rhuban, esgyrn bychain, perlau, cregyn ac edau (2007)

Rozanne Hawksley Datganiad yr Artist “Ers rhai blynyddoedd rwyf wedi ceisio,

‘Caiphus’ – mae’r dorch sy’n galaru

trwy arsylwi a phrofiad, i greu gwaith

marwolaeth natur yn dwyn yr un enw

sy’n cwmpasu themâu bywyd: cariad,

â ddefnyddid am fradwr weithiau gan

colled, rhyfel a dioddefaint, unigrwydd,

William Blake. Yn bwysig iawn, mae geiriau

anghyfiawndertrwygamddefnyddcynyddol

Alan Bennett yn Act II o “Forty Years On,” ei

o bŵer. Caiff hyn ei droi’n waith gweledol

ddrama gyntaf, yn parhau i fod â thinc o

trwy ganolbwyntio ar yr unigolyn; natur

wirionedd a’r rhain ysbrydolodd y gwaith

fregus y cyflwr dynol yn aml â’r manylion

yma. Mae’n cyfeirio at “gynnydd di feddwl y

bychain, tawel hynny sy’n mynegi’r unigolyn

warineb newydd … Mae’r cloddiau’n disgyn

hwnnw.

o’r caeau … Mae pili-pala’n ddigwyddiad … mae dyn yn lladd holl natur, gan gynnwys

Byddaf yn defnyddio unrhyw fath a phob

ef ei hun.”

math o ddeunyddiau ond byddaf OND yn dewis y deunyddiau hynny sy’n gwbl gywir

Mae’r gwaith ‘In Whose Name?’ – yn syml

ar gyfer yr hyn yr wyf yn ceisio ei ddweud.

iawn yn cwestiynu’r ‘Pam’ am y rhyfeloedd diystyr, diresymeg. Am yr hunan-rym, dial

a’r angen am fwch dihangol. Yn enw pwy, wir.

Mae’r gwaith wedi ei greu o dair ar ddeg o fenyg a gafwyd, un sy’n gain a heb ei gwisgo, y dwsin arall wedi eu croeshoelio trwy gledr y llaw ar bren garw. Mae’r un sydd wedi ei gosod â’i phen i lawr yn dynodi cyhuddwr, gwrthwynebydd, Jwdas.”

In Whose Name , Rozanne Hawksley

Rozanne Hawksley Bywgraffiad Wedi ei geni yn nhref lynges Portsmouth yn

iddi ddychwelyd i Brydain a chwblhau cwrs

1931, roedd Rozanne Hawksley yn faciwî

ôl-raddedig yng Ngholeg Goldsmiths yn y

adeg y rhyfel a thyfodd i fyny ar adeg

1970au, dechreuodd ddefnyddio tecstilau

pan oedd llawer yn galaru am rai na

a gwniadwaith fel celfyddyd. Cydnabyddir

ddychwelodd o’r môr. Mae wedi tynnu

yn gyffredinol iddi chwarae rhan sylweddol

ar hynny, a phrofiadau personol eraill,

yn natblygiad ysgolheictod, ymchwil ac

yn ei gwaith. Wedi hyfforddi yn y Coleg

addysgu tecstilau rhyngddisgyblaethol, ac

Celf Brenhinol yn y 1950au, ble y daeth

ystyrir ei chyfraniad i arddangosfa flaengar

yn aelod o grŵp oedd yn cynnwys Lucien

1988, The Subversive Stitch, fel gwaith

Freud, Francis Bacon a John Minton, fe

arloesol. Mae gwaith Rozanne wedi denu

symudodd i America. Tra yno, cwblhaodd

sylw beirniaid a chasglwyr fel ei gilydd ac

Rozanne gomisiynau ar gyfer Eleanor

ymddangosodd ei gwaith mewn sioeau ar

Roosevelt ac aelodau’r teulu Kennedy,

draws Prydain ac Ewrop. Mae hefyd wedi

a dyluniodd hefyd ar gyfer y Women’s

arddangos yn Siapan a’r Unol Daleithiau.

Home Industries, y prosiect a grewyd gan y Fonesig Reading wedi’r rhyfel. Ond wedi

Pl창t enamel wedi ei lunio 창 llaw,, Buddug Wyn Humphreys

Buddug Wyn Humphreys Datganiad yr Artist ‘Mae fy ngwaith ar gyfer y sioe ‘Fourteen’ wedi ei ysbrydoli gan gysyniad yr ethos ‘clytio a thrwsio’ yr oedd rhaid i bobl fyw wrtho trwy gydol y rhyfel. Rwyf wastad yn ceisio cyfuno neu roi bywyd o’r newydd i wrthrychau nad yw pobl eu heisiau bellach.

Mae fy mhlatiau’n cynnwys dyfyniadau ysbrydoledig wedi eu arysgrifennu yn yr enamel i gynrychioli gobaith llawer o bobl oedd wedi eu gadael ar ôl pan fyddai perthnasau a ffrindiau yn mynd i ryfel.’

Pl창t enamel wedi ei lunio 창 llaw,Buddug Wyn Humphreys, manylyn

Buddug Wyn Humphreys Bywgraffiad Mae Buddug yn hoff o greu pethau mewn

gan ei hiaith a’i diwylliant Cymraeg brodorol.

nifer o wahanol ddeunyddiau. Bydd

Bydd llenyddiaeth Cymraeg a Saesneg

yn casglu gwahanol ddeunyddiau ag

ysbrydoledig yn ymddangos yn ei gwaith ac

amrywiol weadau sy’n ddiddorol iddi,

mae’n cyflwyno ei dehongliadau personol o

gan greu gwrthrychau â’r deunyddiau

draddodiadau megis y ‘Llwy Garu Gymreig’.

hyn mewn cyfuniadau anarferol. Mae braslunio / darlunio ac ysgrifennu’n ffurfio rhan sylweddol o’i gwaith. Mae’n mwynhau cyfuno’r rhain fel bod yr ysgrifen, nid yn unig ag ystyr o fewn y geiriau eu hunain, ond ei fod hefyd yn cydblethu’n rhan annatod o’r darlun ei hun. Ar hyn o bryd mae ei gwaith yn arbenigo mewn defnyddio enamel ar fetal; trwy ddarlunio ac ysgrifennu ar haenau o’r enamel caiff ffiniau’r broses draddodiadol hon eu gwthio. Caiff ei hysbrydoli’n sylweddol

Loss, Homage to Guernica, Alice Kettle, Ffabrig ac edau (2011)

Alice Kettle Datganiad yr Artist Mae ‘Homage to Guernica’ yn myfyrio ar

Mae gwaith Alice Kettle wedi ei wreiddio

ryfel ac ar wrthdaro. Mae’r gwaith yn

yn naratif edau, y modd y gall llinell dynnol

edrych ar y newid persbectif o’r llorweddol

ddisgrifio perthnasau a chysylltiadau â

i’r fertigol yn yr un modd â ‘Guernica’

mannau real eraill. Weithiau mae’r gwaith

Picasso, sy’n cynnwys symbolau sy’n edrych

yn ddarluniadol, yn debyg i hanes llinellol

yn wahanol o edrych arnynt o ongl arall. Yr

tapestri Bayeaux. Dro arall bydd edau yn

awgrym yw bod rhyfel yn fater o bersbectif

dala’r gwaith â’i gilydd er mwyn ei uno a’i

y gellir ei newid a symud trwyddo o newid

ail-greu ar ffurf collage, wedi ei glytio. Mae

eich agwedd. Os na, mae’r canlyniad yn

llawer o’r gwaith yn cysylltu â straeon, y

un dinistriol grymus. Defnyddir dyfais

rheini sydd â gwirioneddau cyffredinol,

syml symud o’r fertigol i’r llorweddol,

patrymau

ac i’r gwrthwyneb, i ddynodi bywyd a

chyffyrddiad emosiynol tecstilau.

ailadroddus

mytholeg

a

marwolaeth, dinistr ac ailadeiladu. Bwriedir i’r gwaith newid a chael ei osod unai’n

Mae Alice hefyd yn cynhyrchu casgliad

llorweddol neu’n fertigol.

cynyddol o weithiau ar y cyd, cafodd y grŵp o 20 jwg ‘Treasure in Earthen vessels’ eu creu

gyda’r seramegydd Alex McErlain. Maent yn rhan o daith archwiliadol ar y cyd sy’n parhau hyd heddiw ac sy’n adleisio’r fyddin terracotta sy’n sefyll neu’n cwympo.

Loss, Homage to Guernica, Alice Kettle, Ffabrig ac edau (2011), manylyn

Alice Kettle Bywgraffiad Mae Alice Kettle yn artist tecstilau / ffeibrau

delle Arti Applicate Oggi, Turin, Yr Eidal.

cyfoes sy’n gweithio yn y DU. Mae wedi creu maes arfer unigryw trwy ei defnydd o grefft,

Mae Alice yn Uwch-Gymrawd Ymchwil yn

a hynny’n gyson ac ar raddfa nas gwelwyd

Ysgol Gelf Manceinion, MIRIAD, Prifysgol

o’r blaen.

Metropolitan Manceinion ac yn Athro Gwadd yn y Centre for Real World Learning,

Mae ei gwaith pwytho, y mae llawer ohonynt o faint tapestrïau damhegol anferth, yn gwneud y gorau o’r gweadau a’r effeithiau sy’n bosibl trwy harneisio proses fecanyddol at ddibenion greddfol a chreadigol.

Gwelir

ei

gwaith

mewn

amrywiol

gasgliadau cyhoeddus megis y Crafts Council yn Llundain, Oriel Gelf Whitworth ym Manceinion, y Museo Internationale

Prifysgol Caer-wynt.

The Angel of Mons, John Selway, Olew ar Ganfas (2014)

John Selway Datganiad yr Artist Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf daeth miloedd

Mons, gan gredu mai ei stori fer ef, ‘The

i gredu bod gwyrth wedi digwydd yn ystod

Bowmen’, oedd gwir ffynhonnell y chwedl.

brwydr wyllt gyntaf Byddin Prydain yn erbyn Yr Almaenwyr ym Mons yng Ngwlad

Ym mis Mai 1915 ffrwydrodd dadl

Belg. Mewn rhai fersiynau ataliwyd milwyr

anferth,

Yr Almaen gan weledigaeth o San Siôr a

angylion mewn pregethau fel tystiolaeth

saethyddion rhithiol, tra bo eraill yn honi i

o waith rhagluniaeth fawr y nef ar ochr

angylion daflu llen warchodol o amgylch

y Cynghreiriaid cyn i’r stori ledaenu i

milwyr Prydain, gan eu hachub rhag

adroddiadau mewn papurau newydd a

trychineb.

gyhoeddwyd ar draws y byd i gyd. Ceisiodd

gyda

rhai’n

cyfeirio

at

yr

Machen, oedd wedi ei syfrdanu gan hyn i Digwyddodd brwydr Mons ar 23 Awst 1914

gyd, roi terfyn ar y sïon trwy ail-gyhoeddi

ac o fewn ychydig wythnosau roedd ‘angel

ei stori ar ffurf llyfr, gyda rhagair hirfaith yn

Mons’ yn destun chwedloniaeth. Mynnodd

datgan bod y sibrydion yn ffals ac yn tarddu

Arthur Machen, yr awdur arswyd Gothig,

o’i stori ef. Gwerthodd y llyfr yn ei filoedd,

tan ei farw mai ffuglen oedd hanes Angel

ac arweiniodd hyn at gyhoeddi cyfres

helaeth o lyfrau eraill yn honni eu bod yn cynnwys tystiolaeth o fodolaeth yr Angylion. Ceisiodd Machen gywiro’r gwall, ond erbyn diwedd y rhyfel roedd yn fater anwlatgarol, a hyd yn oed yn fradwrus, i amau os oedd yr haeriadau hyn wedi eu seilio ar ffeithiau ai peidio.

The Angel of Mons, John Selway, Olew ar Ganfas (2014), manylyn

John Selway Bywgraffiad John Selway yw un o artistiaid blaenaf Cymru. Fe’i maged yn Abertyleri a mynychodd Ysgol Gelf Casnewydd 195357 a’r Coleg Celf Brenhinol 1959-62. Wedi blwyddyn yn paentio ym Mhortiwgal ar ysgoloriaeth deithiol, dychwelodd i fyw yn Abertyleri ac i ddysgu yng Ngholeg Celf Casnewydd.

Daeth yn aelod o Grŵp 56 ac mae’n arddangos ei waith yn helaeth gartref a thramor. Gwelir ei waith yng nghasgliadau Cyngor

Celfyddydau

Cymru,

Cyngor

Celfyddydau Lloegr, Amgueddfa Cymru yng Nghaerdydd a nifer o orielau cyhoeddus yng Nghymru a Lloegr, ac hefyd yn Oriel

Gelf Johannesburg, De Affrica.

Hedd Wyn, Peter Spriggs, Olew ar ganfas (2014)

Peter Spriggs Datganiad yr Artist Orseddau brenhinoedd byd,

“Mae’r gwaith hwn am Hedd Wyn, y bardd

Deyrnasoedd daear i gyd

Rhyfel a rhamantaidd Cymreig, a laddwyd

Dan dynged rhyw frwydr o hyd,

yn y Rhyfel Mawr ym Mrwydr Pilkern Ridge,

Cewch farw neu ddechrau byw.

trydydd Brwydr Ypres ym 1917. Enillodd Hedd Wyn y Gadair am ei awdl, “Yr Arwr”,

Di, filwr, saf ar dy draed,

yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru 1917 ym

Bydd barod i golli’th waed,

Mhenbedw. Yn drist iawn, cafodd ei anafu

Cans o’r frwydr erwinaf caed

mewn brwydr a bu farw’n fuan wedyn,

Pob gwynfa sy heddiw’n rhydd.

cyn clywed am ei fuddugoliaeth. Daeth y gadair hon i gael ei hadnabod fel “Cadair

O “Wedi’r Frwydr” gan Hedd Wyn

Ddu Birkenhead”. Mae’r paentiad yn adrodd hanes gŵr ifanc truenus aeth, o’i anfodd, i wneud ei ddyletswydd i amddiffyn ei wlad, colli ei fywyd a gadael cerdd ar ei ôl. Bydd yn ymgorffori’r elfennau yr oedd Hedd Wyn yn

eu cynrychioli; ieuenctid, bywyd, gobaith.

Byddaf yn paentio cysgod Hedd Wyn a’r farddoniaeth a adawodd ar ei ôl – sef yr haul yn codi.”

Hedd Wyn, Peter Spriggs, Olew ar ganfas (2014), manylyn

Peter Spriggs Bywgraffiad Ganed Peter Spriggs yng Nghaerdydd.

Mae wedi arddangos ei waith ym mhob

Enillodd Radd BA Dosbarth Cyntaf mewn

arddangosfa Painting – Ysbryd / Spirit

Celfyddyd Gain ym Mhrifysgol Metropolitan

Wales trwy’r 1990’au a’r 2000’au a gyda

Caerdydd a gradd MA o ysgol Baentio’r

Grŵp 56 Cymru hefyd. Yn ddiweddar,

Coleg Celf Brenhinol yn Llundain. Ar hyn o

mae wedi gweithio ym maes gwneuthuro

bryd mae’n Ddarlithydd mewn Celfyddyd

printiau yn ogystal â phaentio ac mae’n un

Gain ym Mhrifysgol y Drindod Dewi Sant,

o Gyfarwyddwyr Gweithdy Print Abertawe.

Coleg Sir Gâr ble y mae’n gweithio’n

Mae un o’i brosiectau parhaus yn cynnwys

sylweddol â myfyrwyr aeddfed. Derbyniodd

cynhyrchu cyfres o brint-bortreadau o

Wobr Cyngor Celfyddydau Cymru: Gwobr

gant o feirdd ac awduron Cymru. Wedi ei

Deithio – Barcelona a Dyfarniad Cymru

gwblhau, bydd hwn yn darparu’r deunydd

Greadigol – Canada. Hwylusodd wobr

gweledol ar gyfer cyhoeddiad arfaethedig.

datblygu Rhaglen Ryngwladol y Darlithwyr daith arall i Ganada fel Darlithydd Gwadd i Goleg Celf a Dylunio Ontario a Phrifysgol Waterloo, Ontario.

Gifford Blanket, Laura Thomas, Gwl창n wedi ei wehyddu 창 llaw (2014)

Laura Thomas Datganiad yr Artist Ar gyfer yr arddangosfa hon, mae Laura’n

i Nina dyfu lan yn gwybod am ei brawd

dathlu ei chariad o garthenni Cymreig trwy

a’i chwaer, prin iawn y cyfeirid atynt ac ni

wehyddu carthen â llaw er cof am ei hen

chyfarfu â’i chwaer fawr erioed.

Ewythr William Roy Gifford a laddwyd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, ac hefyd ei chwaer iau, Ivy.

Mae’r garthen yn liain dwbwl a wehyddwyd

Mae pob marwolaeth sy’n ganlyniad rhyfel

â llaw, dull eiconig o greu carthenni Cymreig

yn druenus a thorcalonnus i geraint ac mae

traddodiadol sy’n adnabyddus ar draws

Laura wastad wedi ei phoeni gan yr elfen

y byd. Bu’r penderfyniad i greu carthen yn

hon o hanes ei theulu. Cafodd Ivy ei chlwyfo

un bwriadol oherwydd ei symbolaeth o

gymaint gan golled ei brawd yn y rhyfel fel

gyfleu meithrin, amddiffyn a gwarchod

iddi gael ei rhoi mewn cartref meddwl yn ei

ceraint. Mae’r lliw a’r patrwm yn dawel

harddegau a threulio gweddill ei hoes yno,

ond rhythmig ac fe’i crewyd fel myfyrdod

gan farw’n 60 mlwydd oed. Cynghorodd y

ar golled, absenoldeb a diffyg gwybod.

meddyg teuluol eu mham mai’r modd gorau

“Mae’r siapau’n seiliedig ar yr oedrannau

i ddod dros ei galar oedd i gael plentyn arall,

a gyrhaeddodd fy mam-gu, ei brawd ai

ac felly ganed Nina, sef mam-gu Laura. Er

chwaer. Bu farw Roy yn y rhyfel yn 19

mlwydd oed a chaiff ei gynrychioli gan y bloc coch. Mae’r bloc cyfagos mewn caci / brown yn cynrychioli Ivy wnaeth fyw tan ei bod yn 60 oed. Nina, fy mam-gu, yw’r bloc melynllwyd, gyrhaeddodd 88 mlwydd oed. Mae’r bloc hwnnw ar wahân i Roy ac Ivy gan na gyfarfu â hwy erioed.”

Gifford Blanket, Laura Thomas, Gwlân wedi ei wehyddu â llaw (2014), manylyn

Laura Thomas Bywgraffiad Mae Laura Thomas yn ddylunydd ac artist

comisiynau celf cyhoeddus a phreifat,

tecstilau wedi eu gwehyddu a wobrwywyd,

gwaith arddangosfeydd, curadu, ymchwil

sy’n arbenigo mewn cynhyrchu gweithiau

technegol

celf tecstilau trawiadol ar gyfer gofodau

annibynnol. Laura hefyd yw Cyd-Arweinydd

cyfoes. Wedi ei geni a’i magu yn Sir

y Cwrs BA Tecstilau: cwrs gwau, gwehyddu

Benfro, astudiodd Laura decstilau wedi eu

a chyfrwng cymysg yng Ngholeg Sir Gâr.

gwehyddu ym Mhrifysgol Canolbarth Lloegr, Y Coleg Celf Brenhinol, ac aeth ymlaen i ddod yn un o sylfaenwyr The Ann Sutton Foundation, canolfan ymchwil dylunio gwehyddu yn Sussex.

Ers

cwblhau

ei

Chymrodoriaeth

yn

2003, sefydlodd Laura ei stiwdio gelf a dylunio tecstilau yn Ne Cymru, ac mae wedi bod yn rhannu ei hamser rhwng

ac

ymgynghori

dylunio

Modernist Sculpture, Stephen West, Calchfaen (2014)

Stephen West Datganiad yr Artist “Cafodd y gwaith yr wyf wedi ei greu i

collwyd y cyfan.

gynrychioli ‘Fourteen’ ei gerfio yn Ffrainc eleni o ddarn meddal o galchfaen. Mae’n un

Mae ‘Modernist Sculpture’ 2014 yn mynegi

o gyfres o weithiau sy’n ymateb i weithiau a

yr ymdeimlad o’r haniaethiad newydd yn

grewyd gan Henri Gaudier-Brzeska yn 1914.

ogystal â’r cyntefigiaeth ddaeth i’r amlwg

Roedd yr artist Ffrengig eiconoclastig hwn

yn Llundain cyn y rhyfel, y gwrthdaro

yn 23 mlwydd oed pan gafodd ei ladd yn

rhwng natur a haniaethiad a bygythiad

ystod ymosodiad ar bentref yng ngogledd

peiriannau i’r ddynoliaeth.

Ffrainc oedd wedi ei feddiannu gan Yr Almaenwyr ar 5 Mehefin 1915. Gadawodd

Mae’n gymharol fychan, fel llawer o

y byd celf yn Llundain er mwyn ymuno â’r

weithiau Gaudier ym 1914, ac mae’n

fyddin ym 1914 ac yn ystod ei naw mis o

adleisio ei forthwyl drws pres, â’i symbolaeth

ymladd yn y ffosydd cynhyrchodd ddarnau

haniaethol a rhywiol, yn ogystal â’i awydd i

bychain o garreg feddal wedi eu siapio â

greu delweddau modern o Fenws a’r Forwyn.

chyllell boced a Maternité wedi ei gerfio

Tra’n fyfyriwr 17 mlwydd oed bu’n byw yng

o garn gwn Mauser oedd wedi ei ddwyn –

Nghaerdydd ble dechreuodd ei ddiddordeb

mewn tynnu ar natur a ble y datblygodd ei linell drawiadol, llawn mynegiant – bellach cedwir grŵp pwysig o’i gerfluniau yn Amgueddfa Cymru yng Nghaerdydd.

Mae fy ngwaith yn defnyddio’r ffurf benywaidd fel natur grymus a chaiff ei haniaethu i raddfa sydd bron yn greulon er mwyn cynrychioli’r gwrthdaro a geir rhwng delwedd y fam a rhyfel cyntefig a thechnolegol.

Roedd marwolaeth Henri Gaudier-Brzeska yn un golled enfawr ymysg colledion anferthol dirifedi i wareiddiad dynol ddaeth yn sgîl rhyfel 1914-18.”

Modernist Sculpture, Stephen West, Calchfaen (2014)

Stephen West Bywgraffiad Mae Stephen West yn artist, darlithydd,

celfyddydau cyhoeddus Cymru, o 2007 tan

curadur ac awdur profiadol sy’n gweithio

2008 a, chyn hynny, yn Gyd-Gyfarwyddwr

yn Nolpebyll yng Nghanolbarth Cymru.

Cywaith Cymru a Phennaeth y Rhaglen

Fe’i ganed ym 1952 yn Henley-on-Thames

Preswylfeydd.

a hyfforddodd fel arlunydd yn Ysgol Gelf St Martins a’r Coleg Celf Brenhinol.

Bu’n ddarlithydd celfyddyd gain, yn swyddog addysg mewn oriel, yn guradur arddangosfeydd ac yn gomisiynydd celf gyhoeddus. Bu hefyd yn arddangoswr rheolaidd, gan gynnal nifer o sioeau un dyn a sioeau grŵp megis Grŵp 56, Yr Eisteddfod Genedlaethol, gwobr Darlunio Jerwood, gwobr Hunting / Observer a gwobr Spectator / Adam. Bu’n Gyfarwyddwr Datblygiad Creadigol i Safle, mudiad

Overhead, Anne Gibbs, Porslen (2014), manylyn

‘Fourteen’ Arddangosfa Canolfan y Celfyddydau Llantarnam Grange 2014 Hoffem ddiolch i’r holl wneuthurwyr sydd wedi caniatáu inni arddangos eu gwaith yn‘Fourteen’.

Trosiad: Heddwen Pugh-Evans Dylunio: Hillview Design Cyhoeddwyd gan Ganolfan y Celfyddydau Llantarnam Grange. Testun h Yr Awduron a LGAC 2014 Canolfan y Celfyddydau Llantarnam Grange St.David’s Road Cwmbrân Torfaen NP44 1PD T: +44(0)1633 483321 E: info@lgac.org.uk W: www.lgac.org.uk Mae Canolfan y Celfyddydau Llantarnam Grange yn rhan o bortffolio Sefydliadau Refeniw Cyngor Celfyddydau Cymru.

Elusen Gofrestredig rhif: 1006933 Cwmni Cyfyngedig trwy Warant rhif: 2616241 Ariennir Canolfan y Celfyddydau Llantarnam Grange gan Gyngor Celfyddydau Cymru, Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen a Chyngor Sir Fynwy.

Ni chaniateir atgynhyrchu’r cyhoeddiad hwn, boed yn rhannol neu yn ei gyfanrwydd, ar unrhyw ffurf heb ganiatâd ysgrifenedig y Cyhoeddwr.

Y Clawr Cefn: Anna Lewis