afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2011
34 | herfst
in dit nummer o.a.
Dunnen, investeren in de toekomst van je bos Bomensymboliek: de linde Everzwijnen en bosbeheer
BelgiĂŤ-Belgique p.b. hasselt 1 12/675
voorwoord Beste bosbeheerder
soort in de kijker Jonge everzwijnen (foto: Volker Schumann)
Voor dit najaarsnummer selecteerden we een aantal typische herfstonderwerpen. Zelfs wild staat op het menu! Tenminste onder de vorm van een artikel over everzwijnen in Vlaanderen.
In de winter wordt traditioneel veel in de bossen gewerkt. Daarom zetten we graag de hoofdprincipes van de kapmachtiging en van het uitdunnen nog eens op een rijtje. De kapmachtiging is in Vlaanderen hét instrument om een vergunning te bekomen om een boom in het bos te kappen. Het uitdunnen zelf is in elke vorm van bosbeheer cruciaal, ook in het kader van natuurgericht bosbeheer.
De herfst was dit jaar erg vroeg zichtbaar in onze bossen: in augustus begonnen een aantal boomsoorten zich reeds op hun winterrust voor te bereiden. Ze gaven als het ware zelf het startschot voor de herfst, een taak die andere jaren weggelegd was voor de traditionele ‘Week van het Bos’ in oktober. In de editie 2011 staan wereldwijd het bos en zijn gebruikers in de kijker. Drie Limburgse bosgroepleden nodigen u persoonlijk uit voor een kennismaking met hun bossen. Grijp uw kans, u steekt er vast iets van op!
Het everzwijn in Vlaanderen Het everzwijn doet het de laatste jaren erg goed. In heel Europa en dus ook in de Vlaamse én vooral de Limburgse bossen voelt deze voorouder van het tamme varken zich meer dan ooit in zijn sas. Voor de biodiversiteit en de jacht mogen wilde zwijnen dan een opsteker zijn, de everzwijnrevival is niet over de hele lijn een heuglijk feit. De schade aan landbouwgewassen en de aanrijdingen met overstekende evers zijn tegenwoordig een groeiend probleem. Zacht weer en eikels bij de vleet
Veel leesplezier ? en wie weet tot binnenkort, in het bos?
Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur
De laatste jaren steken everzwijnen in Vlaanderen her en der de kop op. Vooral in Limburg doen de dieren het goed: zowel in de Hoge en Lage Kempen, de Vallei van de Zwarte Beek, de Voerstreek en Kempen~broek komen de dieren meer en meer voor. Een everzwijnenpopulatie kan onder gunstige omstandigheden in nauwelijks een jaar zowat in aantal verdubbelen. Zonder maatregelen zal het aantal everzwijnen in Vlaanderen de komende jaren dus alleen maar toenemen.
koren op de molen. De recente Vlaamse winters waren opvallend zacht, en door de klimaatwijziging waren er ook meer mastjaren. Dat zijn jaren waarin eiken en beuken extra veel zaden produceren. Aan eikels – het geliefkoosde voedsel van het wilde zwijn – was de laatste jaren dus geen gebrek. De dieren vinden bovendien het hele jaar door gemakkelijk eten doordat onze landschappen zo versnipperd zijn. Echt uitgestrekte bossen zijn er in Vlaanderen niet; meestal worden stukken bos afgewisseld met akkers. De everzwijnen kunnen vlakbij hun leefplek foerageren.
Dat everzwijnen in onze streken zo floreren, heeft veel te maken met het milde klimaat van Ecologische plus versus economische de afgelopen jaren. Bovendien is het typische schade versnipperde cultuurlandschap in Vlaanderen Voor de natuur in het bos levert het wilde
Recente verspreiding van everzwijnen in Vlaanderen. Bron: Afschotmeldingen, valwild & enquête ANB-wachters Limburg
2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst
foto: Peter Cuyx
zwijn tal van voordelen op. Al woelend maakt het dier open plekken in het bos, en werkt daardoor mee aan soortenrijke en dus waardevolle bossen. Rondlopende everzwijnen verspreiden bovendien kiemen en zaden, en steken op die manier de biodiversiteit een handje toe. Ook een deel van de jachtsector is tevreden met de komst van dit jaagbaar wild. Zelfs op toeristisch vlak betekent het everzwijn een aanwinst. In Nederland bijvoorbeeld komen wandelaars speciaal naar bepaalde natuurgebieden afgezakt om een glimp op te vangen van deze imposante bosbewoner.
pen. De dieren hebben een grote actieradius: op één nacht overbruggen ze gemakkelijk een afstand van 20 kilometer. De aanzitjacht, de jacht waarbij de everzwijnen door de jager van op een vaste plaats worden bejaagd, blijkt bovendien niet doeltreffend genoeg om grote aantallen uit te roeien.
brengen. Meer inzetten op methodiek en strategie, waarbij rekening wordt gehouden met de aard van het gebied en de periode van het jaar, lijkt in ieder geval wel aangewezen, zo geeft het Agentschap voor Natuur en Bos aan. Zo’n aanpak kan enkel succesvol zijn als iedereen meewerkt: jagers, wildbeheereenheden, natuurbeheerders, boseigenaars, landDoor meer jacht toe te laten, zal het probleem bouwers en wetenschappers. wellicht niet opgelost kunnen worden. Het blijft dus moeilijk om in te schatten hoe de Deze tekst is gebaseerd op het artikel ‘Everzwijnen in Vlaaneverzwijnenpopulatie in Vlaanderen de deren: een (n)ever-ending story? uit Spoorzoeker van oktober 2010. komende jaren zal evolueren. Uiteindelijk komt het erop aan om de populatie tot een maatschappelijk aanvaardbaar niveau terug te
Maar het everzwijn maakt niet alleen vrienden. Foeragerende everzwijnen consumeren maïs en graangewassen dat het een lieve lust is, en beschadigen bovendien akkers en weilanden door er in te woelen. Door die economische schade zien de boeren het everzwijn liever gaan dan komen. Bovendien kunnen everzwijnen veeziekten dragen en verspreiden. Net als andere soorten groot wild kunnen ze in een verstedelijkte en versnipperde omgeving aanleiding geven tot verkeersongevallen. Meer bejaging nodig?
Sinds 2008 is een nieuw Jachtbesluit van kracht, waardoor jagers het hele jaar door op everzwijnen mogen jagen in plaats van enkel tussen 1 oktober en 31 december, zoals voorheen. Het Jachtbesluit zorgde de afgelopen jaren voor een fiks toegenomen bejagingsdruk. Toch blijkt het niet eenvoudig om de aangroei van de everzwijnenpopulatie te stop‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst | 3
bomensymboliek foto: X
De linde, beschermvrouwe van het bos Al sinds de Oudheid staat ze symbool voor liefde, huiselijk geluk, vruchtbaarheid en bescherming. Je vindt haar op zowat elk dorpsplein: de linde. Wie heeft trouwens nog nooit de lekkere lindebloesemthee gedronken? Kortom, tijd om de linde in onze reeks ‘Bomensymboliek’ op een voetstuk te zetten. Vrolijkheid en ontspanning
Waarom men de lindeboom al van in de Oudheid als een heilige boom beschouwde? Bij de Germanen was de boom gewijd aan de godin van de liefde en de vruchtbaarheid, Freya, of aan de Moedergodin Holda. De geest van de linde gold als beschermer voor huizen, bronnen en dorpen. Linden werden dan ook vaak in het centrum van dorpen en voor huizen aangeplant. Als heilige boom kon de bliksem hen niet deren en wie onder hun bladerdek schuilde, was veilig. De linde was ook een rechtsboom. In haar schaduw werd recht gesproken, werden vonnissen geveld, werd vergaderd. Huwelijken werden gesloten onder de linde, waarbij de duimen van de geliefden in de bast werden geduwd. Onder de linde werd gedanst, gedronken, bemind. Kortom, het was een plek voor vrolijkheid en ontspanning.
later, na de kerstening, als heksenbomen bestempeld. Zo trachtte de Kerk dit oude bijgeloof te stoppen. Op de weg van Helshoven naar Voort – op het punt waar de gemeenten Mettekoven, Hoepertingen, Gotem en Voort een ‘vierlandenpunt’ vormen – staat de Tjenneboom. De naam ‘Tjenne’ zou een afleiding zijn van Johanna of Anna Michiels, een vrouw die er in het midden van de 17de eeuw levend verbrand werd als slot van een twee jaar durend heksenproces. Haar doodstraf werd uitgesproken aan de voet van een linde, aan het kruispunt van de Romeinse weg en de weg Mettekoven-Hoepertingen.
Niet zelden hangt een Mariakapel onder een linde en spreekt men van een kappellekensboom. Het bleek immers erg moeilijk om het aanbidden van oude bomen te stoppen. Vooral de linde bleef de mensen aantrekken, waarbij Vervloekt de associatie met vrouwelijke deugden en Toch geloofde men ook dat sommige linden bescherming hardnekkig bleef bestaan. Door behekst waren. Waarschijnlijk werden oude het plaatsen van een Mariabeeld werd de aanlinden in de heidense tijd vereerd en daarom dacht afgeleid van de boom naar de meest 4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst
Lindeboom (foto: Karolien Van Diest)
deugdzame vrouw uit de Bijbel. Dergelijke kapellekensbomen speelden bij allerlei betoveringen een rol. Bedrogen meisjes sloegen er met drie slagen een spijker in, terwijl ze onder de beeltenis van de Heilige Maagd hun ex-minnaars ziekte en dood toewensten. Raakten ze daarbij het boommerg, dan zou de vervloekte zeker sterven. Die lokale vorm van fetisjisme droeg een naam: ‘iemand vernagelen’. 70 000 spijkers
Een andere vorm van fetisjisme kwam voor in de volksgeneeskunde. Men dacht pijn en ziekten te kunnen overdragen op bomen: het zogenaamde ‘besteken’ van bomen. Ook hier kwamen spijkers bij te pas. Op de plaats van de pijn legde men een spijker. Die nagelde men vervolgens in een boom, vaak een linde. In het Luikse Musée de la Vie Walonne kun je nog een stuk van zo’n boom zien: over een lengte van drieënhalve meter is hij beslagen met ongeveer 70 000 spijkers. Ook Limburg kende spijkerbomen, zoals de oude linde in Koninksem, bij Tongeren. Nog volgens de volksgeneeskunde kreeg een kindje geen tandpijn als je zijn eerste papje roerde met een lindetakje, afgesneden op Goede Vrijdag, klokslag twaalf uur. Nog leuk
om weten: als je tegen een boom plaste, kreeg je een ontsteking aan het ooglid. Om die weer weg te krijgen, moest je het ooglid inwrijven met drie lindebladeren. Van thee tot wijn
Nu wordt de linde vaak gebruikt om lindenbloesemthee te maken, als populair middel tegen koorts en verkoudheid. Opmerkelijk genoeg rept geen enkele klassieke geleerde over het gebruik van deze lekkere thee. Nochtans was de geneeskracht van de boom al in de Oudheid gekend. Volgens Plinius de Oudere (77 jaar voor onze jaartelling) is lindehout wormbestendig, zijn gekookte of gekauwde bladeren vochtafdrijvend en worden ze gebruikt bij wonden in de mond. Honderden jaren later werden de bloesems niet alleen gebruikt voor thee, maar ook voor bloesemwater. Dat diende als schoonheidsmiddel, om zomersproeten en rimpels te doen verdwijnen. Het is ook een middel tegen hoofdpijn en duizeligheid. De bloesems moeten worden verzameld bij droog weer, als ze volledig ontloken zijn, maar nog niet verwelkt.
foto: Karolien Van Diest
Hoewel de lentebloesemthee veruit het bekendst is, kent de linde nog toepassingen in de keuken en het huishouden. Zo werden de vruchten van de linde vroeger in water gekookt en als gele kleurstof gebruikt. Lindehoning staat als bijzonder lekker bekend. Lindesap kan dan weer worden gefermenteerd tot lindewijn. En uit het zaad kan men uitstekende olie persen.
Gevulde linde op zijn Grieks In Griekenland gebruikt men de jonge lindebladeren om een vastengerecht te bereiden. Dit kan alleen (of toch ongeveer) tussen Pasen en einde juni worden gegeten, anders zijn de bladeren niet zacht genoeg meer. Bereiding: was de jonge bladeren, overgiet ze met kokend water en droog ze daarna af. Bak vervolgens heel eventjes een mengsel van ui, gehakte paddenstoelen, rijst, fijngehakte dille en doe er een snuifje zout op. Giet heet water over het mengsel en laat alles zachtjes koken. Vul er daarna de bladeren mee en maak er pakjes van. Dompel die onder in water en kook ze gaar in een aarden pot. Laat afkoelen en dien op met een pikante saus. Smakelijk!
Wil je meer weten over de symboliek van de linde en andere bomen? Lees ‘Compendium van rituele planten in Europa’, Marcel De Cleene & Marie Claire Lejeune, uitg. Mens en Cultuur. ISBN 978-90-72931-80-1
foto: Karolien Van Diest
‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst | 5
recreatie in het bos
Mountainbikers: druktemakers in het bos?
foto: Dave Silver
Ongeveer twintig jaar geleden doken de eerste mountainbikers op. Ondertussen is de sport populairder dan ooit. Mountainbikers zijn nadrukkelijk aanwezig in de meeste bossen. Zowel in Nederland als in Vlaanderen is de laatste jaren verkennend onderzoek gedaan naar de impact van mountainbiking op het bos. Wie zijn de mountainbikers?
Mountainbikers willen vooral op een aangename manier aan een goede conditie en gezondheid werken. Dat blijkt uit een profielonderzoek van de provincie Limburg, in samenwerking met Bloso (het Vlaamse Agentschap voor de Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie). In de natuur vertoeven, is voor mountainbikers een andere belangrijke reden om op de fiets te springen. In hun eigen streek kennen mountainbikers de weg goed en stippelen ze liefst zelf hun route uit. Meestal vertrekken ze alleen of met een klein groepje. Uit het onderzoek blijkt voorts dat de meeste mountainbikers ook de moeite doen om zich te verplaatsen met de auto om verder van huis onbekend terrein te verkennen. In heel Vlaanderen vinden ze uitgestippelde routes die permanent bereden kunnen worden. Ook neemt het grootste deel van de mountainbikers deel aan georganiseerde toertochten. Die vinden meestal op zondagochtend plaats en lokken 500 tot 3 000 deelnemers. Het liefste rijden mountainbikers op smalle kronkelpaadjes (singletracks) en hellende stukken. Beschadigen mountainbikers de natuur?
Welke impact heeft mountainbiken op paden en bodem? Het antwoord daarop staat in de literatuurstudie ‘Schade en overlast door moutainbikers, perceptie of realiteit?’ van de Nederlandse organisatie Probos. Daaruit blijkt dat in de meeste gevallen mountainbikers geen zwaardere impact op de bodem uitoefenen dan wandelaars. Paarden en bosbouwmachines laten zwaardere sporen na in bossen. Maar dat betekent niet dat mountainbiken een onschuldige sport is. In scherpe bochten en steile afdalingen kunnen remmanoeuvres grondverplaat6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst
singen veroorzaken. En in natte zones kunnen weggetjes ‘breed gereden’ worden. Veel mensen denken dat buiten de paden rijden de kruidvegetatie erg schaadt. Naast de paden rijden, is echter allesbehalve gemakkelijk. In normale omstandigheden zal een mountainbiker dat dus niet doen. Het gebeurt wel dat mountainbikers na een exploitatie de ruimingspaden in het bos op rijden. Idem met wildwissels. Op die manier kunnen sluipweggetjes ontstaat. Alleen goed bosbeheer kan dat voorkomen.
Conclusie: om ervoor te zorgen dat mountainbikers de paden duurzaam gebruiken, moeten deze zorgvuldig worden aangelegd. Veel bestaande mountainbikepaden zijn niet voor intensief gebruik aangelegd, en dat zorgt soms voor problemen. En hoe zit het met de dieren in het bos? Hebben die veel last van mountainbikers? Dat schijnt nogal mee te vallen. Een snelle mountainbiker kan dieren weliswaar sterker doen opschrikken dan een wandelaar. Hij heeft ook een grotere actieradius, maar dieren hebben de neiging minder snel te vluchten omdat ze maar korte tijd verstoord worden. Zo vluchten reeën in de praktijk enkel als de mountainbiker afstapt, niet als hij voorbijflitst. Bepaalde habitats zijn echter heel gevoelig voor verstoring en blijven het best gespaard van recreatie. In zulke gebieden ligt de oplossing dikwijls in het zoneren van de toegankelijkheid in ecologisch minder waardevolle randzones. De goede vrede op de boswegen
Natuurlijk zoeken niet alleen mountainbikers boswegen op. Ook wandelaars en ruiters doen dat. Doorheen de jaren zijn ze allemaal aan elkaar gewend geraakt en valt de overlast best mee. Toch ontstaan er op drukbezochte plaatsen nog geregeld wrevels. Wandelaars en ruiters storen zich vooral aan de snel voorbijrijdende mountainbikers. Zo hebben paarden de neiging op te schrikken wanneer een mountainbiker uit het niets opduikt. Mountainbikers houden er dan weer niet van dat paarden hun singletracks mul lopen. Toch stemt het negatieve beeld dat in sommige situaties ontstaat, niet altijd helemaal overeen met de werkelijkheid. Zo heeft niemand weet van ongevallen die zouden veroorzaakt zijn door mountainbikers. De meeste mountainbikers geven ook aan dat ze rekening houden met andere bosbezoekers: ze minderen vaart en geven een waarschuwing als ze passeren. En in Limburg?
Bij de opmaak van bosbeheerplannen in Limburg wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met alle bosgebruikers, ook met de mountainbikers. Zo houden mountainbikers bijvoorbeeld niet van ruiterpaden. Gebruikersgroepen worden daarom soms best gescheiden om conflicten te vermijden. In samenspraak met de belanghebbenden wordt de recreatie waar nodig gezoneerd. De toegankelijkheidsregeling voor de bossen in Meeuwen-Gruitrode houdt rekening met de mountainbikers. De boswegen blijven toegankelijk voor alle niet-gemotoriseerde vormen van recreatie. Daarnaast lopen door het boscomplex bewegwijzerde routes van het mountainbikeroutenetwerk. Enkel in het bosgebied rond de Oudsberg worden in de toekomst beperkingen opgelegd voor de mountainbikers. Hier wil men de kwetsbare vegetatie beschermen. In dit duinengebied zijn het vooral de lokale mensen die gebruik maken van sluipwegen. Zij kennen immers de kleinste wegen. In het kader van het project ‘Duinengordel’ wordt dit besproken met de omliggende gemeenten.
Informatie over mountainbiken in Limburg kan je verkrijgen bij de sportdienst van de provincie Limburg (tel. 011 23 72 50) of op www.limburg.be/fietsen_in_limburg!.html
foto: Jim Semlor
‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst | 7
bosbeleid
foto: Annemie Hannosset
de kapmachtiging aan te vragen. Je kunt het downloaden via www.natuurenbos.be (rubriek wetgeving/bosdecreet). Een digitale en/of papieren versie kun je krijgen bij het Bosgroepensecretariaat.
De kapmachtiging onder de loep
foto: Pascal Vanhees
Wanneer mag je een boom omhakken? Aan wie vraag je de toestemming? Welk papierwerk komt daarbij kijken? De bos- en natuurwetgeving in Vlaanderen is complex, maar in een kapmachtiging worden deze strikte regels nauwkeurig vastgelegd. Een overzicht van de belangrijkste regels. Basisregel voor álle kappingen
De Bosgroepen krijgen vaak vragen zoals ‘Die dode boom in mijn bos, die mag ik toch wel zonder vergunning uitdoen?’ of ‘Die paar struiken Amerikaanse vogelkers, daar heb ik toch geen vergunning voor nodig?’ Het antwoord is echter heel duidelijk: jawel, ook daarvoor heb je een kapmachtiging nodig. Het Bosdecreet stelt dat voor alle kappingen in private bossen een machtiging moet worden aangevraagd bij het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Uitzondering zijn kappingen die zijn opgenomen in een goedgekeurd bosbeheerplan. De officiële naam voor deze toelating is de ‘kapmachtiging’. Het is een document dat de bosbeheerder de toestemming geeft om een welbepaalde kapping uit te voeren in zijn bos, volgens de voorwaarden die in de machtiging 8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst
zijn vastgelegd. De kappingen die via een kapmachtiging worden toegestaan, moeten altijd kaderen in een normaal bosbeheer. Een kapmachtiging vergunt nooit een kapping van een bos waaraan nadien een andere bestemming wordt gegeven (bijvoorbeeld weide, bouwgrond, tuin ...). Dit moet vergund worden via een stedenbouwkundige vergunning. Hetzelfde geldt voor kappingen van bomen buiten het bos (bomenrijen of solitaire bomen). Hoe vraag je een kapmachtiging aan?
Het is de bosbeheerder die de kapmachtiging aanvraagt en ondertekent. Als iemand anders de kapmachtiging aanvraagt, moet hij een schriftelijke volmacht van de bosbeheerder kunnen voorleggen. Het ANB stelt een standaardformulier ter beschikking om
Op het aanvraagformulier vul je volgende informatie in: • contactgegevens van de bosbeheerder/aanvrager van de vergunning; • kadastrale gegevens van de bospercelen; • gegevens van de kapping en eventueel herbebossing (indien eindkap); • informatie over de aanwezige natuurwaarden. Bij het aanvraagformulier moet je een liggingsplan voegen. Hiervoor kun je bij de Bosgroepen terecht. Bij wie dien je de aanvraag in?
Een kapmachtiging vraag je aan bij de provinciale afdeling van het ANB van de provincie waar jouw bos is gelegen. Een beleidsadviseur van het Agentschap komt in jouw bos de aanvraag beoordelen. Vervolgens beslist het ANB binnen de zestig dagen na ontvangst van de aanvraag of de kapping kan worden uitgevoerd, eventueel onder bepaalde voorwaarden. Je krijgt per post je kapmachtiging toegestuurd. Als je aanvraag na zestig dagen niet is behandeld, mag je ervan uitgaan dat de aanvraag is goedgekeurd. En dan ... kun je aan de slag in het bos!
Nieuwe brochure ‘Beperkt bosbeheerplan’ Het ANB maakte een nieuwe brochure over het beperkt bosbeheerplan. Je kunt deze gratis downloaden op www.natuurenbos.be. De papieren versie kun je opvragen via anb@vlaanderen.be.
bosbeheer foto: Pascal Vanhees
ruimte meer voor een gelijkmatige aanwas. De wortels krijgen onvoldoende water en voedingsstoffen, de levende kruin wordt steeds kleiner en de stammen blijven dun. Deze bomen groeien traag, zijn gevoelig voor ziekten en hebben meer kans op stambreuk en windval. Wanneer er te lang niets gebeurt in het bos, verzwakken de zwakste bomen. Ze sterven af en geven een beetje extra ruimte aan de sterkste bomen er rond. Door alleen de afgestorven, zwakste bomen weg te nemen (een laagdunning) help je de andere bomen niet. De zwakkeren spelen immers al niet meer mee in de concurrentiestrijd. Het hout is amper goed voor brandhout. De ecologische waarde (dood hout brengt leven in het bos!) is vaak zelfs groter dan de economische waarde. Je laat de dode bomen (of een deel ervan) beter
Dunnen: investeren in de toekomst van je bos Laat bomen ongehinderd hun ding doen en ze vormen op den duur een dicht bos. Maar wat als je als boseigenaar echt kwaliteitshout of meer variatie wilt? En hoe houd je zoveel mogelijk bomen sterk? Het codewoord is ‘dunnen’, tot nader order de belangrijkste maatregel in multifunctioneel bosbeheer.
in je bos staan. Om windval te vermijden, worden zieke en onstabiele bomen best wel weggenomen bij een dunning. Toekomstbomen
Meer licht en water
Stambreuk en windval
Als bomen in een bos opgroeien, leveren ze onder elkaar een strijd in de lucht en in de bodem. In de lucht spreiden ze hun takken uit en vormen zoveel mogelijk bladeren om licht en lucht op te vangen. In de bodem banen hun wortels zich een weg naar voedingsstoffen en water. De beschikbare hoeveelheid licht, ruimte, water en voedingsstoffen is beperkt, waardoor de bomen onderling een harde concurrentiestrijd voeren. Bij een dunning wordt een aantal bomen uit het bos gekapt en wordt deze concurrentie beïnvloed. Het illustreert goed dat menselijke beïnvloeding niet altijd negatief hoeft te zijn. De bomen die overblijven, krijgen meer licht, ruimte, water en voedingsstoffen. Dat geeft ze meer kansen op een gezonde groei. Uiteindelijk gaat de houtkwaliteit er ook op vooruit.
Bij de aanleg van een bos worden de bomen meestal heel dicht bij elkaar geplant. Bij een spontane bebossing met zaailingen zijn de afstanden tussen de bomen vaak zelfs nog kleiner. De bomen drijven elkaar omhoog en creëren onder hun kruin sneller een ‘bosklimaat’. Door lichtgebrek sterven de onderste takken telkens af, waardoor ze een takvrije onderstam krijgen. Dit noemen we ‘natuurlijke stamreiniging’. Wij houden van bomen met rechte takvrije onderstammen, aangezien dit sterke bomen worden die meestal erg veel indruk maken. Het stamhout dat op deze manier aangroeit, noemen we kwaliteitshout. Het kan later hoogwaardig worden verwerkt, bijvoorbeeld tot meubelhout. Maar wanneer de bomen een zekere leeftijd en grootte bereiken, is er geen
Dankzij een dunning krijgen de overblijvende bomen meer plaats en meer licht. Ze krijgen een grotere kroon en hun stam kan sneller en gelijkmatiger aandikken. Ze krijgen een stabielere vorm. Het leuke van dunnen is dat de eigenaar en/of beheerder zelf mee kan kiezen welke bomen blijven staan en de nodige ruimte krijgen om de volgende jaren goed te groeien.
foto: Annemie Hannosset
‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst | 9
Je kiest haast automatisch voor de ‘beste’ bomen, waardoor de waarde van het bos snel toeneemt. De bomen die je selecteert, worden ook wel ‘toekomstbomen’ genoemd. Meestal voldoen die aan de volgende criteria: een rechte, weinig vertakte stam, geen ziekten of verwondingen en een volle, regelmatige kroon. Maar bosbouw is geen exacte wetenschap. Een charmante, kromme boom kan ook een perfecte toekomstboom zijn! Hoe dan ook, over het algemeen brengt je bos door te dunnen twee keer op: één keer door de (kleine) opbrengst van het dunningshout en een tweede keer door de meerwaarde van de aangroei van de overblijvende bomen. Hoewel enige verstoring niet noodzakelijk slecht is voor het bos, let je er bij het dunnen best op dat de exploitatieschade beperkt blijft. Meer bramen en brandnetels
Dichte, donkere bossen hebben meestal weinig natuurwaarde. Er is weinig variatie in soorten en etages. Er valt weinig licht op de bodem en vaak ontbreekt een kruid- en struiklaag. De afgevallen bladeren en naalden breken door lichtgebrek minder goed af, waardoor de bodem sterk verzuurt. Dankzij een dunning ontstaan (tijdelijke) gaten in het kronendak. Er komt meer licht in het bos en daarvan profiteren typische kruiden en struiken. Ook boomzaailingen kunnen ontkiemen, wat de structuur van het bos verhoogt en
Es voor dunning (foto: Inverde)
10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst
Ongedund naaldhoutbos (foto: Inverde)
de bodem verbetert. Door tijdig te starten met goede dunningen, voorkom je trouwens dat je bomen moet bijplanten. Dankzij deze maatregel groeien er immers bomen van verschillende leeftijden in het bos.
Gedund naaldhoutbos (foto: Inverde)
van heeft! Voor het bos zijn het namelijk goede bodemverbeteraars die erg nuttig zijn voor allerlei dieren. Zo vormen bramen in de winter het belangrijkste voedsel voor de ree en brandnetels zijn essentiële gastplanten voor vlinders.
Minder aangenaam voor de eigenaar is het feit dat door het extra licht ook bramen en brand- (tekst gebaseerd op een artikel van Jan Goris netels tijdelijk beter gaan groeien. Laat het uit het Boomblad, editie lente 2010) een troost zijn dat alleen de eigenaar daar last
Es na dunning (foto: Inverde)
nieuws van de limburgse bosgroepen
Limburgs Overlegplatform (LOP) Tarief houtverkoop mogelijk van 5 naar 7 %
Tijdens de vergadering op vrijdag 27 mei behandelde het Limburgs Overlegplatform (LOP) andermaal heel wat gezamenlijke Bosgroeponderwerpen. Uitzonderlijk volgden de voorzitter en de coördinator van de Koepel van Vlaamse Bosgroepen, Adgild Hop en Thomas Hövelmann de vergadering. Gedeputeerde Frank Smeets heette hen hartelijk welkom tijdens zijn inleiding.
7 % werd door de coördinatoren voorgesteld, als compensatie voor de inspanningen die een houtverkoop vergt van CoLimBo en de Bosgroepen. Eén van de doelstellingen binnen het project ‘Positief op weg naar 2015’ – de toekomstvisie die de bestuurders en de Bosgroepcoördinatoren recent uittekenden – is een volumeverdubbeling van de houtverkoop tegen 2015. De verhoging van de administratieve vergoeding naar 7 % biedt CoLimBo de mogelijkTijdens de vergadering besliste het LOP onder heid specifiek voor de houtverkoop een medemeer om aan de Raden van Bestuur van de vijf werker te financieren. Bosgroepen een verhoging van de administratieve vergoeding bij een houtverkoop van 5 De leden van de vergadering stelden zich ook naar 7 % voor te leggen. Die zou ingaan vanaf vragen bij de mogelijke gevolgen van het de gezamenlijke houtverkoop van 2012. Vlaamse Witboek voor de Limburgse BosMomenteel rekent Coöperatieve van de Lim- groepen. De provinciale vertegenwoordigers burgse Bosgroepen (CoLimBo) bij een hout- stelden hen gerust en bevestigden het provinverkoop de kopers, bovenop de geboden prijs, ciale engagement voor de ondersteuning van een administratieve vergoeding aan van 5 % de Bosgroepen en het privébos via dit instrusamen met een vast bedrag per hectare voor ment. eventueel schalmwerk (uitbesteed aan privébosbeheerfirma’s). De tariefverhoging naar
foto: Pascal Vanhees
Bosgroep West-Limburg Exploitaties in Tessenderlo van start
Tijdens de gezamenlijke houtverkoop van 19 mei werd meer dan 5 000 m³ hout uit de West-Limburgse bossen aan de man gebracht. Een deel hiervan, onder meer een groot lot in Tessenderlo (1 300 m³), werd deze zomer al geëxploiteerd. Deze exploitatie is al de tweede dunning die de Bosgroep daar organiseerde. Bij de dunning gebruikte men meestal de toekomstboommethode (zie ook blz. 9). Vooral eiken, berken en dennen werden als toekomstbomen geselecteerd. Na deze tweede dunningsronde ontwikkelen de bossen zich al erg mooi. De biodiversiteit vaart er wel bij. Nieuws uit Boscomplex Beukenhof
Het Boscomplex Beukenhof omvat ook de Willekensberg, waar Natuurpunt de voorbije jaren veel gronden aankocht en inzette op de bestrijding van Amerikaanse vogelkers. Talrijke privéboseigenaars in het boscomplex maakten eveneens werk van de bestrijding van deze exoot, soms met de inzet van onze arbeidersploeg. De Bosgroep zal nu afspraken maken met Natuurpunt om de krachten te bundelen en de bestrijding gezamenlijk aan te pakken. Deze zomer traden heel wat nieuwe privéboseigenaars toe tot het gezamenlijk beheerplan. Het advies dat deze nieuwe privéboseigenaars krijgen, zal ongetwijfeld leiden tot meer en meer duurzaam beheerde bossen! Door regelmatig te dunnen, ontstaan meer gaten in het kronendek waardoor ook de onderetage kansen krijgt om zich te ontwikkelen. (foto: Benjamine Bufkens)
‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst | 11
nieuws van de limburgse bosgroepen Bosgroep Noordoost-Limburg
Bosgroep Zuid-Limburg Bosgroepen voor meer bos!
Beweging in het Boscomplex Grote-Brogel
Terwijl Europa pleit voor bosuitbreiding, slaagt Vlaanderen er als een van de trieste uitzonderingen nog in om jaarlijks netto te ontbossen. Daarom werd op 11 mei in Brussel een beleidssymposium rond dit thema georganiseerd.
De Bosgroep Noordoost-Limburg en de stad Peer nodigen de boseigenaars in het Boscomplex Grote-Brogel uit om deel te nemen aan een gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan. Het gaat in dit boscomplex vooral om versnipperde naaldhoutbossen van behoorlijk goede houtkwaliteit.
Initiatiefnemers waren Natuurpunt, de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) en ARGUS, het milieupunt van de KBC en CERA. Tijdens het symposium werden hinderpalen en knelpunten aangekaart, die de bosuitbreiding in Vlaanderen bemoeilijken. Zo steken de pachtwetgeving, de grondendruk, de bindende bebossingsvergunningen en -adviezen, om er maar enkele te noemen, maar al te vaak een stokje in de bebossingswielen. Naast sprekers als professor Kris Verheyen (UGent), Bert De Somviele (directeur VBV), Philippe Casier (Landelijk Vlaanderen), Noah Janssen (Natuurpunt) bracht Karolien Van Diest, onze Bosgroepcoördinator, het verhaal van de particulier die wenst te bebossen.
Daarnaast groeit er ook erg veel Amerikaanse vogelkers. Op 18 en 21 mei en 1 juni verwelkomde de Bosgroep een veertigtal geïnteresseerde boseigenaars op een infomoment. Tot nu toe hebben 33 eigenaars de overeenkomst voor gratis deelname aan het bosbeheerplan getekend. De komende maanden kunnen zij met de Bosgroepcoördinator een bezoek brengen aan het terrein en zich informeren over de beheermogelijkheden. Voor meer info kun je terecht bij An Pierson, de Bosgroepcoördinator.
Minister Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, gaf na afloop van de presentaties aan dat ze zich voor een oplossing wil inzetten. In juli kwam dan positief nieuws van de Vlaamse regering. Voortaan is de adviesverlening voor particuliere kandidaatbebossers niet meer bindend. Dit is alvast een grote stap voorwaarts in de administratieve vereenvoudiging en het stimuleren van bosuitbreiding! Ondertussen is de Bosgroep Zuid-Limburg druk in de weer om locaties te bepalen waar volgend plantseizoen nieuw bos kan worden aangelegd. Sponsor Ikea zal via het project ‘Eén miljoen bomen voor Vlaanderen’ alvast een eerste bosuitbreidingkandidaat in Tongeren steunen. Ken jij nog mensen die een grond willen bebossen? Aarzel dan niet om hen met ons in contact te brengen!
Met boseigenaars op stap in het Boscomplex Grote-Brogel. (foto: Patricia Rouffa)
foto: Pascal Vanhees
De boseigenaars werden geïnformeerd over de voordelen, de procedure en de subsidiemogelijkheden van een uitgebreid bosbeheerplan. (foto: Patricia Rouffa)
foto: Studio Leemans
12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst
Bosgroep Hoge Kempen Uitgebreid bosbeheerplan voor Opglabbeek
Bosgroep Limburgse Duinen Brandhout te koop
Het voorbije half jaar was de Bosgroep Limburgse Duinen erg actief in Opglabbeek was tot voor Houthalen. Na een succesvolle infovergadering in maart volgden heel wat kort de enige gemeente terreinbezoeken. binnen het werkingsgeZo nemen 34 eigenaars deel aan het beheerplan van Hoevebos-Schombied van de Bosgroep berg. Dat is goed voor maar liefst 22 hectaren. Ook in Masy (HouthalenHoge Kempen waar nog Oost) kunnen we spreken van een succes met 48 deelnemende eigenaars. geen uitgebreid beheerplan is opgemaakt. De uitgebreide bosbe- Hier gaat het over een oppervlakte van 21 hectaren. Ondertussen werden alle documenten voor heerplannen voor Zutendaal en Mechels Bos de beheerplannen verwerkt. De finale goedkeuring wordt in november verwacht. werden recent goedgekeurd en ook voor Lanaken zal de goedkeuring niet lang meer op zich laten wachten. Met de lancering van het uitgebreid beheerplan voor het gebied ‘Klaverberg-Opglabbekerzavel’ wordt de leemte in Opglabbeek opgevuld. Het gebied strekt zich uit over delen van de stad Genk en de gemeenten Opglabbeek en As. Ondertussen werd al grondig overlegd met de betrokken gemeenten en het Agentschap voor Natuur en Bos. Het afgesproken stappenplan voorziet in eerste instantie de uitnodiging van de boseigenaars van Opglabbeek om deel te nemen aan het uitgebreide beheerplan. Voor de gemeente Opglabbeek betekent dit dubbele winst. Beschikken over een uitgebreid beheerplan is de voorwaarde die de provincie Limburg stelt om te kunnen deelnemen aan het project Bosexploitatiewegen. Dit provinciale project wil de exploitatiewegen in het bos zodanig verbeteren dat ze bij boswerkzaamheden met grote machines niet helemaal stuk worden gereden. Een betere ontsluiting van de bossen is ook voor de privéboseigenaars voordelig. Houtkopers houden immers rekening met de bereikbaarheid. Ook recreanten prefereren goede wegen die hen gemakkelijk door de bossen leiden.
Infowandeling in heet boscomplex Hoevebos-Schomberg. (foto: Ine Houbrechts)
Steeds meer boseigenaars maken gebruik van de brandhoutverkoop of de houtverkoop van de Bosgroep. In december zal de Bosgroep heel wat brandhout op stam uit de bossen van Houthalen per opbod verkopen. Geïnteresseerden kunnen zich nog altijd bij de Bosgroep aanmelden. Opgelet, het betreft hier een verkoop op uitnodiging. Dus alleen de mensen die zich registreren, krijgen een uitnodiging voor de verkoop en ontvangen een catalogus.
De Bosgroep overlegt met de boswachters over de start van het nieuwe beheerplan. (foto: Patrick Meesters)
‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst | 13
activiteitenkalender
Cursussen en excursies Hieronder vind je de cursussen en excursies die je dit jaar in Limburg kunt volgen en die worden georganiseerd door de Limburgse Bosgroepen. Omdat er geen duidelijkheid is over de Vlaamse subsidies voor 2011, is het aanbod beperkt. Wil je er bij zijn, schrijf dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63) of via het Bosgroepensecretariaat (tel. 011 23 83 15). Inschrijven kan tot uiterlijk drie weken vóór de cursusdatum. Jouw inschrijving is pas definitief na de overschrijving van de deelnameprijs op rekeningnummer 779-5907390-27 (IBAN BE48 7795 9073 9027).
Meer informatie over de locatie ontvang je nadien per post.
CUrSUSSEN GEOrGANISEErD DOOr DE LIMBUrGSE BOSGrOEpEN Datum
Onderwerp
Organisatie/Regio
Prijs
Dinsdag 4 & woensdag 5 oktober 2011
Cursus kettingzaag – module 2
Bosgroep Limburgse Duinen*
€ 60
Maandag 10 oktober 2011
Wandeling privébos Houthalen-Helchteren (zie Week van het Bos, start om 10 u.)
Bosgroep Limburgse Duinen
/
Dinsdag 11 oktober 2011
Wandeling privébos Bree (zie Week van het Bos, start om 14 u.)
Bosgroep Noordoost-Limburg
/
Woensdag 12 oktober 2011
Wandeling privébos Heers (zie Week van het Bos, start om 14 u.)
Bosgroep Zuid-Limburg
/
Woensdag 12 oktober 2011
Cursus dunnen en toekomstbomen
Bosgroep Hoge Kempen*
€ 20
Dinsdag 15 & woensdag 16 november 2011
Cursus kettingzaag – module 3
Bosgroep Noordoost-Limburg*
€ 60
* In samenwerking met Inverde
AANBOD INVErDE Check ook het aanbod bij Inverde. Hiervoor kun je rechtstreeks inschrijven via tel. 02 658 24 94. Meer info: www.inverde.be. Datum
Onderwerp
Organisatie/Plaats
Prijs
Dinsdag 4 oktober 2011
Cursus klein hout verwerken met handgereedschap
Bautershof St.-Truiden
€ 80
Dinsdag 25 oktober 2011
Cursus verwarmen met hout
CNL Genk
€ 15
Donderdag 17 november 2011 (avond)
Cursus houtsoorten herkennen
G.C.O.C. Oosterhof Lummen
€ 15
Prijs
DIVErS AANBOD Andere interessante cursusmogelijkheden en excursies vind je hieronder. Datum
Onderwerp
Organisatie/Plaats
Van vrijdag 7 oktober 2011 t.e.m. zaterdag 15 juni 2012
Postgraduaat bosbeheer
PHL-Bio*
Zaterdag 8 oktober 2011
Grote Vlaamse Brandhouthappening
Antwerpse Bosgroepen
Zaterdag 15 en zondag 16 oktober 2011
Vormgevers in hout Vechten (NL)
Vormgeving in hout (NL)
€5
Vrijdag 7 december 2011 (voormiddag)
Onderhoud en werking van de bosmaaier
CNL Genk**
€ 45
Vrijdag 14 december 2011 (voormiddag)
Onderhoud en werking van de kettingzaag
CNL Genk**
€ 45
€ 1 200 /
*Meer info: www.phl.be/postgraduaten ** Meer info: www.c-n-l.be
Grote Vlaamse Brandhouthappening – zaterdag 8 oktober Olen
Deze brandhouthappening vindt plaats op het domein Teunenberg in Olen (parking en toegang via Bulenstraat). Om 9 uur start de grote brandhoutverkoop. Na de middag kun je demonstraties bijwonen over veiligheidsmateriaal, houtdraaien, houten muziekinstrumenten, carving, composteren van houtsnippers en houtstoven. En vergeet de eerste Kempense brandhoutgames niet! Dagexcursie Vormgevers in hout – zaterdag 15 en zondag 16 oktober Vechten (NL)
‘Vormgevers in hout’ is een jaarlijks terugkerende expositie in het prachtige monumentale Fort bij Vechten (Marsdijk 2, Bunnik). In de door houtkachels verwarmde kazernes van het Fort zijn expositieruimtes en kleine werkplaatsen ingericht. Meubelmakers, beeldhouwers, houtdraaiers en andere vormgevers presenteren er hun werk. Alle deelnemers vervaardigen hun producten uit inheems hout. Originaliteit en een milieuvriendelijke werkwijze staan centraal! Neem alvast een kijkje op www.vormgevinginhout.nl. 14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst
Colofon
Week van het Bos: bos zonder grenzen! – van zondag 9 tot en met zondag 16 oktober
’t Limburgs Bosbelang 34 | herfst
BOS WEEK 9-16 VAN HET
Het thema van de jaarlijkse Week van het Bos ligt in 2011 voor de hand: bos zonder grenzen! 2011 werd door de Verenigde Naties (VN) uitgeroepen tot het Internationale Jaar van het Bos. Onder het motto ‘Forests for People’ wil de VN de wereld sensibiliseren, de bossen in de kijker zetten en overal ter wereld het debat openen over duurzaam bosbeheer. In Vlaanderen zullen we niet vanaf de zijlijn toekijken. De Limburgse Bosgroepen nodigen geïnteresseerden in het bos en hun beheer(der) graag uit voor een kennismaking!
oktober 2011
uitgave
zonder grenzen
De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Marc Vandeput, Walter Cremers, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.
hoofdredactie Johan Van den Broek
coördinatie
Wandel mee in een privébos
Tijdens de tocht door het bos verneem je waarom er ingegrepen wordt en voor welke keuzes eigenaars soms staan. Aansluitend bij het thema van de Week van het Bos, staan de uitheemse soorten in onze bossen centraal. Niet alle exoten verspreiden zich op een agressieve wijze of zijn slecht voor de biodiversiteit ...
Karolien Van Diest kvandiest@limburg.be Annemie Hannosset ahannosset@limburg.be ontwerp: Patrick Van den Berghe, Agentschap voor Natuur en Bos
Meer dan 70 % van het Vlaamse bos is in privéhanden. Daar zitten heel wat parels bij! Wil je die graag ontdekken? Maak dan op maandag 10, dinsdag 11 en woensdag 12 oktober samen met de eigenaar, de heren Spaas (Bree), Coolens (Houthalen-Helchteren) en d’Ursel (Heers), en de lokale Bosgroep een wandeling in zo’n mooi Limburgs bos.
het volledige programma vind je op :
www.weekvanhetbos.be
Rita Bogaerts rbogaerts@limburg.be
redactiesecretariaat
v.u. Dirk Bogaert, Agentschap voor Natuur en Bos, Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel
een organisatie van
eindredactie
in samenwerking met
Annemie Hannosset ahannosset@limburg.be
Opgelet: zorg voor aangepast schoeisel en regenkledij! Voor kinderwagens en rolstoelen is het bos helaas onvoldoende toegankelijk. Schrijf je vooraf in via bosgroepen@limburg.be of tel. 011 23 83 63. Pas dan ontvang je alle informatie over de exacte locatie voor elke wandeling.
redactieraad Rita Bogaerts, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest
redactie Rita Bogaerts, Benjamine Bufkens, Annemie Hannosset, Jan Mampaey, Patrick Meesters, An Pierson, Vera Reymen, Karolien Van Diest en Pascal Vanhees
foto cover Annemie Hannosset
cartoons Dirk Vercampt
tekstbewerking Pantarein Publishing
vormgeving & lay-out Dion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner.be - Opglabbeek
druk Drukkerij Paesen - Opglabbeek
postbus
foto: Elliot Jordan
Limburgse Bosgroepen p/a provincie Limburg, Directie Ruimte - Afdeling Milieu en Natuur Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Tel. 011 23 83 20 bosgroepen@limburg.be
oplage
‘t Limburgs Bosbelang digitaal!
3 000 exemplaren
wettelijk depotnummer
Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelang
D/2008/5857/82
verantwoordelijke uitgever
Het ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!
Johan Van den Broek Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.
‘t Limburgs Bosbelang | 34 | herfst | 15
34 | herfst | in dit nummer
nuttige adressen Bosgroepen
Administratief coördinator: ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepen www.bosgroepen.be fax 011 23 83 10 Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014 Coördinator: ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be Secretariaat
Evi Ghijsens tel. 011 23 73 82
driemaandelijks tijdschrift | oktober - nov. - dec. 2011
Bosgroep Noordoost-Limburg vzw
ondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator: ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@ limburg.be Secretariaat
Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30 Bosgroep West-Limburg vzw
ondernemingsnummer 479 742 895 Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Secretariaat
An Olaerts tel. 011 23 73 28
Bosgroep Limburgse Duinen
Bosgroep
ondernemingsnummer 882 247 464 Coördinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19 gsm 0478 78 07 21 bosgroeplimburgse duinen@limburg.be
Zuid-Limburg vzw
Secretariaat
Secretariaat
Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15
Annemie Hannosset tel. 011 23 83 20
ondernemingsnummer 874 670 378 Coördinator: ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be
Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba
voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 soort in de kijker Everzwijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Universiteitslaan 1 3500 Hasselt Projectmedewerkers: Vera Reymen Pascal Vanhees ir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 fax 011 23 83 10
bomensymboliek De linde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 recreatie in het bos Mountainbikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 bosbeleid De kapmachtiging
Agentschap voor Natuur en Bos, Afdeling Limburg
...........................................
bosbeheer Dunnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
De visie van het ANB is ‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’ De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van een partnerschap met boseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB.
nieuws van de bosgroepen in Limburg LOP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Bosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Bosgroep Limburgse Duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 activiteitenkalender Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Nuttige websites Aanspreekpunt Bosgroepen, regionale Landschappen en Harmonisch park en Groenbeheer
Jasper Goffin Ambtenaar Privé-bos: Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasselt gsm 0479 54 90 09
Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.be Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw: www.vbv.be Landelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.be Inverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.be www.bosmarkt.be
H a m o n tAchel
Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?
Lommel O v e r p e lt
provincie Limburg Universiteitslaan 1 B–3500 HASSELT limburg.be
boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • adressen van houtexploitanten en boomkwekerijen • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.
Ne d e r land
N e e r p e lt
B o c h o lt
A nt w e rp e n
Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als
8
Kinrooi
Bree
HechtelEksel
Peer
Leopoldsburg Ham
Maaseik MeeuwenGruitrode
Beringen Tessenderlo HouthalenHelchteren
Opglabbeek DilsenStokkem
HeusdenZolder
As Zonhoven
Lummen
Genk H e r k- D e - S t a d Halen
Maasmechelen
H a s s e lt Diepenbeek
Zutendaal Lanaken
Nieuwerkerken Alken
Bilzen Kortessem
Wellen
B rab ant
H o e s e lt S i n t- T r u i d e n Borgloon
Heers
Riemst
Tongeren Voeren
Gingelom Herstappe
Luik