afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2015
47 | winter
PB- PP B- 01675 BELGIE(N) - BELGIQUE
in dit nummer o.a.
Wild en jacht Stook slim! Natuurbeheerplan
voorwoord Beste bosbeheerders Middenin de winterperiode valt dit nummer van ons ledenblad in uw bus. De inhoud staat volledig in het teken van dit seizoen. Zo hebben we het over de jacht in relatie met het bos. In onze boomsoorten reeks komt de fijnspar aan bod. Er is veel kans dat u momenteel ook in uw woon kamer er een staan hebt! Of bezweek u voor de andere variëteiten, die langer hun naalden behouden of een ander kleurtje hebben? Wie weet wel voor een namaak boom? Kiezen staat vrij, natuurlijk. Mocht u zich afvragen waarom we collectief een boom in huis halen, lees dan het artikel over de fijnspar!
Debat op de officiële opening
Omdat ’s winters de kachel vaker brandt, geven wij u nog 12 tips mee om dit gezond en veilig te doen. Alleen met zorg tot die laatste stap, kan brandhout werkelijk een groene en duurzame brandstof zijn. Onze ledenwerking blijft in 2015 hoofd zaak: om die mee uit te bouwen, kan u in de nieuwe agenda meteen onze volgende ledenvergadering en de 8ste Contactdag van de Limburgse Bosgroepen in Alden Biesen (zie pagina 11) noteren.
Het 15 000 ste bosgroeplid werd in de bloemetjes gezet
En nu maar hopen dat de Vlaamse regering haar financiële beloften nakomt. Tot slot wens ik u en uw familie namens ons volledig bosgroepenteam en mijzelf gezel lige feestdagen met veel hartverwarmende momenten en een gelukkig 2015, zowel in de bossen, als erbuiten.
Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter van de Limburgse Bosgroepen
Bosbeheer met paarden
Moderne boswerktuigen in actie
2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
bosgroepwerking
Beeldverslag van de Bos- en Houtbeurs De eerste Bos- en Houtbeurs op 19 oktober was een schot in de roos. Meer dan 7.500 geïnteresseerden bezochten onder een stralende zon het militaire domein van Zutendaal. Van 10 tot 17 u. kon je van dichtbij meemaken hoe een bos gedund, herbebost en beheerd wordt met de modernste machines ... maar ook met paard en kettingzaag. Je moest geen boseigenaar te zijn om je gading te vinden op de verkoops- en infostanden, de demonstraties en de brandhoutverkoop. Voor de jongste bezoekers was er een BOSaardig kinderprogramma, een roofvogelshow en een ritje op de trekpaarden-slee.
We geven je hier een aantal sfeerbeelden van deze geslaagde dag. Een uitgebreid verslag en fotoalbum kunt u terugvinden op www.limburg.be/bosgroepen.
Informatie over aanplantingen
Uiteraard was er ook tijd voor een natje en een droogje
Veel standen en veel bezoekers
foto’s: Annemie Hannosset, Benjamine Bufkens, Patrick Meesters
Een bosleerpad voor groot en klein
‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 3
wetgeving
Wild en jacht Het jachtseizoen is geopend! De jacht is een gevoelig onderwerp. Voor sommigen is deze oeroude menselijke activiteit een sport of hobby, terwijl anderen het een nogal barbaarse manier vinden om aan een lekker en gezond stukje vlees te komen. Wild is een delicatesse, zeker, maar de jacht is ook nodig omwille van het gebrek aan grote predatoren. Te veel wild geeft ongezonde populaties, verhoogde risico’s op verkeersongevallen en schade aan landbouwgewassen. Wat moet je als boseigenaar weten van de jacht?
de katten en martersoorten). Voor elke soort bestaat een wettelijk statuut waarin je kunt nagaan of het dier bejaagd mag worden en onder welke voorwaarden. Voor grofwild bijvoorbeeld moet je een afschotplan hebben, dat bepaalt hoeveel dieren van welk geslacht of leeftijd geschoten mogen worden per jaar en per wildbeheereenheid. De jager
Haas (foto: Jean-Jacques Boujot)
De jacht
In Vlaanderen gelden het jachtdecreet en de bijbehorende uitvoeringsbesluiten. Daarin is vastgelegd wanneer en op welke diersoorten gejaagd mag worden. De jacht is gebonden aan openingstijden, die elke 5 jaar voor alle bejaagbare diersoorten worden vastgelegd. In die openingstijd mag van zonsopgang tot –ondergang worden gejaagd. Voor sommige soorten kan hierop een uitzondering gemaakt worden, zoals bij reeën en herten.
Daarnaast bestaat de bijzondere jacht. Dit is een uitbreiding van de gewone jacht die het toelaat om extra te jagen op soorten die schade dreigen te veroorzaken aan landbouwgewassen of eigendommen.
Niemand kan zomaar beginnen te jagen. Een jager moet in het bezit zijn van een jachtverlof. Om dat te verkrijgen moet je slagen voor het jachtexamen, dat jaarlijks wordt georganiseerd door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Het theoretische gedeelte van de test vraagt naar de kennis van wetgeving, fauna, jachtwapens en munitie. De praktische proef test de veilige omgang met vuurwapens en de schietvaardigheid. Daarna kan de jager het jachtverlof aanvragen: een persoonlijk document dat één jaar geldig is. Zodra de jager het
Het wild
Qua soorten onderscheidt men grofwild (reeën, wilde zwijnen, …), kleinwild (hazen, fazanten, …), waterwild (diverse soorten eenden, ganzen, …) en overig wild (vossen, wil-
foto: Guido Baeten
4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
Herten in bos (foto: John Nyberg)
jachtverlof heeft, moet hij – als jachtrechthouder – elk jaar een jachtplan indienen. Elke jager moet bovendien een aansprakelijkheidsverzekering hebben. Die dekt de burgerlijke aansprakelijkheid van ongevallen die schade veroorzaken en het gevolg zijn van het dragen, gebruiken en vervoeren van wapens. Het wildbeheer
Een wildbeheereenheid (WBE) is een vrijwillig samenwerkingsverband tussen individuele jachtrechthouders binnen een ruimtelijk begrensd gebied. Meestal is dit werkgebied minstens 1 000 ha groot. Het omvat meerdere jachtterreinen waarop men planmatig aan wildbeheer doet en waar men samenwerkt met landbouwers of natuurverenigingen. Deze samenwerking biedt heel wat voordelen: de kosten dalen, de jagers kunnen in een groter gebied jagen en sowieso kan een groep de jachtbelangen beter behartigen dan één jager alleen. De wildbeheereenheid streeft een evenwichtige wildstand na. De gezamenlijke jagers stellen een wildbeheerplan op dat de jacht in de eenheid bepaalt en zo de afspraken en de samenwerking tussen de jachtrechthouders vastlegt. Het jachtrecht in jouw bos
De eigenaar van de grond is de eigenaar van het jachtrecht. Hij of zij kan zelf jagen of kan daarvoor toelating geven aan derden en toch
zelf het jachtrecht behouden. Daarnaast kan een eigenaar via een overeenkomst het jachtrecht toelaten of verhuren. De huurder bezit dan een persoonlijk recht. De overdracht mag zowel tegen vergoeding als gratis gebeuren. Ook lokale besturen zoals gemeentes en OCMW’s kunnen jachtrechten verhuren. Jachtrechthouders kunnen hun jachtterrein laten bewaken door bijzondere veldwachters. Zij beschikken over een wettelijk statuut op basis van het veldwetboek. Problemen met het jachtrecht?
Wordt er in jouw bos gejaagd en wil je dit liever niet? Weet dan dat het verboden is te jagen op andermans gronden zonder toestemming. Ga dan na welke jagers actief zijn in jouw bossen of vraag bij het ANB de jachtplannen op om de contactgegevens terug te vinden. Neem persoonlijk contact op met de jager en vraag hem om jouw bos niet meer te betreden. Geeft hij hieraan geen gevolg,
leg dan een klacht neer via het ANB of bij de arrondissementscommissaris in het Provinciehuis. Het kan gebeuren dat jouw bos niet is opgenomen in een jachtplan, maar dat er toch wordt gejaagd. Of dat zonder jouw toestemming het bos in een jachtplan is opgenomen. Dit kan te maken hebben met de praktische regel dat percelen kleiner dan 1 ha ingekleurd mogen worden op het jachtplan om ze overzichtelijk te houden. Toch houdt dat niet in dat er dan gejaagd kan worden. Neem ook in deze gevallen contact op het met het ANB of met de arrondissementscommissaris in het Provinciehuis.
Deze tekst is een bewerking van het artikel uit de Bosbode van de Oost-Vlaamse Bosgroepen (jaargang 10, nr. 2).
Vos (foto: Kevin Tuck)
Bosrand (foto: Annemie Hannosset)
‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 5
bosbeheer
Wild aantrekken in jouw bos? foto: Robin Reynders - provincie Limburg
Kleine ingrepen met een groot effect Wild is onlosmakelijk verbonden met het bos. Het bos biedt de dieren beschutting, een slaapplaats en voedsel. Helaas zijn onze bossen versnipperd en niet steeds even interessant voor het wild. Gelukkig kun je daar iets tegen doen. Als je ĂŠĂŠn of meer van de volgende 4 ingrepen kunt toepassen, zal het wild hier zeker dankbaar gebruik van maken! Zorg voor beschutting
De meeste bossen hebben weinig structuur. Vaak hebben ze een dunningsachterstand waardoor onder de grote bomen geen jonge bomen of struiken groeien. Dat maakt ze erg open met weinig beschutting en voedsel voor het wild. In dit soort bossen kun je best beginnen met dunnen. Daarna komen dan bramen, struiken en jonge bomen vanzelf op. Anderzijds ontbreekt het vaak aan hakhoutbossen. Dit zijn gesloten bosjes met lagere en smalle bomen op oudere stoven: het hakhout. Dit soort bos ontstaat door om de 10 tot 12 jaar in de winter een oppervlakte te kappen. De bedoeling is dat de bomen cyclisch opnieuw uitgroeien. Zo krijgt de eigenaar telkens brandhout en het wild telkens veel opties voor voedsel, dekking en nestplaatsen. Ook de combinatie van hakhout met een beperkt aantal doorgroeiende bomen, middelhoutbossen genaamd, biedt het wild veel mogelijkheden. 6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
Hakhoutbos (foto: Kevin Tuck)
lige prijs. Het gaat om vooraf samengestelde pakketten, waarbij rekening wordt gehouden met de bodem en het gewenste effect. Alle planten zijn van autochtone herkomst. Wil je van dit aanbod gebruikmaken, reageer dan snel! Maak open plekken en poelen
Het klinkt tegenstrijdig, maar naast beschutting heeft wild ook open plekken nodig. Het vindt daar, in een frisgroene vegetatie, extra voedsel. Een open plek kan tijdelijk zijn, zoals na een kapping, of permanent. Permanente open plaatsen vragen wel een regelmatig maaibeheer om verbossing te voorkomen. In versnipperde bosgebieden vervullen de omliggende gronden deze functie, zeker als het een grasstrook op een naburig landbouwperceel is. Een poel biedt dan weer drinkgelegenheid en is een trekpleister voor andere diersoorten zoals amfibieën. Niet in elk bos is een poel aangewezen, maar in nattere zones kun je het graven van een poel overwegen. Heb je interesse, neem dan zeker contact op met jouw Bosgroep of Regionaal Landschap.
Sleedoorn (foto: Kevin Tuck)
Verbind de bossen
In onze versnipperde bossen hebben dieren te weinig kansen om genoeg andere soortgenoten, voedsel en nestgelegenheden te vinden. Zich verplaatsen van het ene bos naar het andere kan niet zonder risico’s. Voor sommige populaties is dat zelfs nefast. De bossen uitbreiden en verbinden is een goede oplossing. Zo’n verbinding hoeft niet noodzakelijk een bos te zijn. Met een houtkant of zelfs een haag kan wild al flink geholpen zijn om een grotere actieradius te krijgen.
De Braam: een miskende bosplant (foto: Karolien Van Diest)
Leg een bosrand aan
biedt veel schuilmogelijkheden en voedsel. Dankzij het licht zijn net daar veel bessen en zaden te vinden en dit meestal ook op een goede hoogte. Laat de bramen zoveel mogelijk rustig hun gang gaan. In de bosrand maken ze het bos bijna ondoordringbaar. Bovendien zijn ze in de winter bijvoorbeeld voor de ree de belangrijkste voedselbron. De ideale bosrand is gericht op het zuiden tot zuidwesten, zodat extra veel vruchten en bloesems ontstaan.
Een bosrand vermindert de inkijk van buitenaf en verhoogt de typische rust in het bos door een betere afscherming van het omliggende landschap. De zachte overgangszone
Ook deze winter bieden de Limburgse Bosgroepen alle leden de mogelijkheid om bosrandpakketten aan te kopen aan een voorde-
Voor het creëren van rustplaatsen hebben jagers soms de meest exotische planten in het bos aangeplant, van fijnspar tot bamboe. Wil je het natuurlijk uitzicht en evenwicht van jouw bos behouden, dan is het perfect mogelijk om voor gewone inheemse, struweelvormende soorten te kiezen. Gelderse roos, wilde roos, kornoelje en sleedoorn zijn daarvan mooie voorbeelden.
Deze tekst is gebaseerd op informatie uit de Bos(g)roep (2012-20) en van www.natuurenbos. be.
Uitbreiden? Wil je met deze tips aan de slag en wil je advies, spreek dan zeker jouw Bosgroep aan voor informatie en ondersteuning. Heb je interesse voor het aanleggen van een haag, poel of een houtkant, neem dan contact op met een Regionaal Landschap of je gemeente. Vaak bieden ze een subsidie of ondersteuning aan voor wie wil werken aan meer landschappelijke kwaliteit.
‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 7
bosgroepwerking
Domein Masy Monumentale sequoia’s (foto: Michel Broeckmans - ANB)
Een mysterieus bosgebied met een markante geschiedenis
Théodore Masy, mijningenieur en directeur van de steenkoolmijn Espérance Bonne Fortune in Saint-Nicolas Luik.
In Meeuwen-Gruitrode is de militaire overheid eigenaar van een groot en bijzonder bosgebied van 2 200 ha. Aan de rand ligt het mysterieuze domein Masy, vernoemd naar zijn schepper: Théodore Masy. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het een testgebied voor wapens. Ook nu nog is het een schietveld van de NAVO, m.a.w. ontoegankelijk voor het publiek. Wat maakt het zo bijzonder? Masy en zijn Gekkenberg
In 1880 kwam het heidegebied Gekkenberg in eigendom van Théodore Masy. Hij was een veelzijdig man: eigenaar van een Luikse steenkoolmijn (Charbonnages Espérance & Bonne Fortune), aandeelhouder van Cockerill en één van de oprichters van de steenkoolmijn van Zwartberg. Hij veranderde de naam in Eikenberg en bouwde er vrij snel een landhuis. In 1904 trok hij er een kapel in neobyzantijnse stijl op en in 1921 een kasteeltje. Als amateursterrenkundige liet hij zelfs een observatorium installeren. Een bijzonder beheerder
Masy plantte exotische bomen zoals mammoetbomen en kweekte orchideeën en wijngaardslakken. Hij bewees dat het mogelijk was om de arme Kempense grond vruchtbaar te maken en liet tonnen meststof
Testterrein in de Eerste Wereldoorlog Cockerill was voor de Eerste Wereldoorlog de grootste werkgever van ons land met 5 700 werkplaatsen. De staalreus zocht een oefenterrein om kanonnen te testen en kwam uit bij Masy. Hij was bereid een deel van zijn eigendom te verhuren en zo het testgebied te vergroten. Cockerill testte er kanonnen en geschutskoepels, die aan de Duitsers weerstand boden op de forten van Luik en Antwerpen.
8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
in de grond verwerken. Hij schakelde hiervoor de boeren uit de naburige dorpen in en deed proeven om vast te stellen hoe de magere grond opgewaardeerd kon worden. Rond 1900 was het bij de rijkere klasse mode om domeinen naar het voorbeeld van Engelse tuinen in te richten: zonder symmetrie en evenwicht. Ook Masy omgaf zijn grasvelden met boomgroepen, waterpartijen, kronkelende paadjes en zichtassen. Het bosbeheer nu
Een periode van 70 jaar ”niets doen” in dit parkgebied leverde hoge natuurwaarden op. Zo lang niets doen, is werkelijk uniek in Vlaanderen! Vandaag beheert het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) het domein. Het volledige schietveld werd recent aangeduid als vogel- en habitatrichtlijngebied. Zo zijn maatregelen mogelijk om bepaalde soorten en biotopen te beschermen en te ontwikkelen. Voor de habitatrichtlijn gaat het hier om de loofbossen zoals de oude zuurminnende eikenbossen op zandvlakten met zomereik. Met Europese middelen werd daarnaast de afgelopen 10 jaar vooral aan heideherstel gedaan. Voor de vogelrichtlijn gaat het om vogelsoorten als zwarte specht en wespendief. De aan-
wezigheid van dood hout, natuurlijke nestholtes in de bomen en de grootte van het gebied geeft de vogels de nodige foerageerruimte. Delen van het vroegere park waren volledig dichtgegroeid met Amerikaanse vogelkers. Het ANB probeert het Engelse park te herstellen door deze soort te bestrijden en door grote open plekken, dreven en andere lijnvormige elementen opnieuw tot hun recht te laten komen. Ondertussen krijgen de overgebleven Amerikaanse eiken de kans om uit te groeien tot monumenten. Boomgiganten
Een groot deel van de door Masy geplante bijzondere bomen is blijven staan en doet het uitstekend. Nog niet alle aanwezige soorten zijn op naam gebracht. De meest markante bomen in het park zijn de sequoia’s: 4 monu-
mentale bomen die bij de 100 grootste bomen van België horen! Tussen de inheemse bomen staan heel wat bijzondere soorten zoals de Quercus x schochiana (zeldzame kruising tussen de moeraseik en de wilgbladige eik), Tilia tomentosa (zilverlinde), Acer platanoïdes (Noorse esdoorn), Thuja plicata (reuzenlevensboom), … Waterpartijen
Masy vormde destijds de natuurlijke vennen om tot waterpartijen, waarvan de grotere dienden als drinkplaats voor het vee. Hij verbond ze onderling met grachten die in verbinding stonden met het Grote Gazemeer. Op die manier stond het hele jaar water in de vijvers. Door de daling van de grondwaterstand staan die waterpartijen droog en is er bos ontstaan. Met Europese middelen wer-
foto: Michel Broeckmans - ANB)
foto: Michel Broeckmans - ANB
‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 9
zoekertjes den enkele van de poelen hersteld. Hoewel het gebied vrij droog is, komen er toch verschillende amfibieënsoorten voor. Naast de bruine en groene kikker vertoeft de alpenwatersalamander in de poelen.
Bos te koop Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.
Afspraken bij de zoekertjes • Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. • Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang. • De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos. • Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte. Voor de behandeling van Amerikaanse vogelkers (foto: Michel Broeckmans - ANB)
Hoe reageer je op een zoekertje? • Je neemt zelf contact op met de boseigenaar. • Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.
Te koop
Na de behandeling (foto: Michel Broeckmans - ANB)
De steun van het ANB en de Bosgroepen
Het ANB tracht de cultuurhistorische waarde van het gebied te behouden en tegelijk de natuurwaarden te versterken. Voor het Schietveld en domein Masy werd een beheerplan opgesteld. Rond het militair domein liggen verschillende boscomplexen met voornamelijk privébos. De Bosgroep Limburgse Duinen stelde in 2011 voor 33 eigenaars van het versnipperde bosgebied een gezamenlijk beheerplan op van in totaal 21 ha. Aan de andere kant van het militair domein (grondgebied Meeuwen-Gruitrode) helpt de Bosgroep Noordoost-Limburg enkele individuele privéboseigenaars met het bestrijden van Amerikaanse vogelkers en het geven van beplantingsadvies. Unieke wandeling
Bijna 10 jaar geleden organiseerde de Bosgroep onder leiding van de boswachter en met toestemming van de militairen een zeer geslaagde wandeling om dit unieke domein te ontdekken. Op zondag 1 maart 2015 krijgen we een nieuwe kans! Plaats van afspraak is waar de Forelstraat en de Karperstraat samenkomen. Deelname kost €2 en inschrijven is verplicht. Het aantal deelnemers is beperkt tot 40. Schrijf je dus snel in als je wilt deelnemen (zie activiteitenkalender)! Met dank aan Michel Broeckmans (boswachter ANB), Freddy Jacobs (bosconsulent Bosgroep Noordoost-Limburg) en Henri Knevels (boseigenaar Bosgroep Noordoost-Limburg). 10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
• MAASEIK: 15,80 are; loofhout; 089 35 54 18; kellens.michel@telenet.be • HECHTEL-EKSEL: 6,28 hectare; naaldhout; 0477 21 86 76; ingedesplenter@telenet.be • HOUTHALEN-HELCHTEREN: 52 are; naaldhout; 0476 54 81 02 • HAM: 33,32 are; gemengd; 0475 87 24 23; pascal.van.waeyenberghe@skynet.be • OPGLABBEEK: 43,86 are; naaldhout; 0479 02 49 81 • OPGLABBEEK: 1 hectare; gemengd; 0479 02 49 81 • DILSEN-STOKKEM: 9,21 are; gemengd; 089 35 34 33; albert.snijkers@telenet.be • LUMMEN: 31,14 are; loofhout; 0475 86 54 19; rene.boets2@telenet.be
Wil je je bos verkopen? Plaats een zoekertje of contacteer je Bosgroep!
bosgroepwerking
Achtste Contactdag Limburgse Bosgroepen Op zaterdag 21 maart 2015 vindt de achtste Contactdag van de Limburgse Bosgroepen plaats. De Landcommanderij Alden Biesen zal opnieuw het toneel zijn van een namiddag met algemene vergaderingen, voordrachten, wandelingen en aangename gesprekken. PROGRAMMA
13.30 uur 14.00 uur 15.15 uur 15.30 uur
Ontvangst van de genodigden met koffie Algemene vergaderingen van alle Limburgse Bosgroepen Toespraak door gedeputeerde Ludwig Vandenhove Voordrachten en wandelingen
Voordrachten • Jacht en Wildbeheer – welke relatie met bosbouw en biodiversiteit? • Belgische mierenatlas met Limburg als hotspot? • QD-methode Wandelingen Keuze uit een reeks wandelingen met specifieke thema’s 17.30 uur
foto: Annemie Hannosset
Gezellig napraten met een drankje en een broodje
Zoals altijd zijn alle leden van harte welkom. Elk lid ontvangt in januari een persoonlijke uitnodiging. Voor meer informatie kun je terecht bij Evi Ghijsens (tel. 011 23 73 28).
Statutenwijziging
Wegens de gewijzigde wetgeving stellen de Raden van Bestuur voor om de statuten te wijzigen. Sinds 1 januari 2014 zijn de provincies bevoegd voor de erkenning, subsidiëring en opvolging van de Bosgroepen. Het ANB is bijgevolg niet meer bevoegd en wenst niet langer in de bestuursorganen te zetelen. Dit wil zeggen dat de samenstelling van de Raad van Bestuur gewijzigd moet worden. In de loop van 2014 spraken de 5 Bosgroepen af om uniformer te gaan werken. We maken dan ook graag van deze gelegenheid gebruik om de statuten op elkaar af te stemmen en kleine, administratieve verschillen weg te werken. Voorstel en extra vergadering
Na een grondige voorbereiding keurden de Raden van Bestuur in december het voorstel goed dat op de algemene vergaderingen ter goedkeuring zal worden voorgelegd. Voor een statutenwijziging moet echter wettelijk twee derde van de stemgerechtigde leden aanwezig zijn. Omdat de Bosgroepen zoveel leden hebben, achten we het niet waarschijnlijk dat we die twee derde aan wezigen op 21 maart zullen halen. Daarom organiseren we samen een extra algemene vergadering op 3 maart 2015 met deze statutenwijziging en de verkiezing van de Raad van Bestuur conform de nieuwe statuten, als enige agendapunten.
foto: Pascal Vanhees
Als de leden tijdens deze extra vergadering geen rechtsgeldig besluit kunnen nemen, kunnen de leden van de 5 algemene vergaderingen tijdens de Contactdag over de statuten beslissen onafhankelijk van het aantal aanwezige, stemgerechtigde leden. Word bestuurder bij jouw Bosgroep!
foto: Pascal Vanhees
Omdat in de nieuwe statuten ook de samenstelling van de Raden van Bestuur van de Limburgse Bosgroepen wijzigt, organiseren alle Limburgse Bosgroepen een verkiezing voor hun Raad van Bestuur. Vanaf 2015 gaat dan opnieuw een driejarig mandaat voor de verkozenen in. Ben je boseigenaar en lid van een Limburgse Bosgroep en heb je interesse om de Bosgroep mee op te volgen en te begeleiden? Geef ons een seintje! Eigenaars van kleine bossen komen hiervoor ook in aanmerking! ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 11
soort in de kijker
O dennenboom, o dennenboom, wat zijn je takken wonderschoon … De fijnspar: onze meest bezongen boom! De voorbije nummers waagden we ons aan een aantal boomsoorten die als exoot (ofwel uitheems) beschouwd worden. Met de feestdagen in het vooruitzicht zetten we deze keer de fijnspar in de kijker. Wat is dit voor een boom en wat heeft hij eigenlijk met Kerstmis te maken? Inheems en imposant
De fijnspar (Picea abies) is een boom uit de dennenfamilie (Pinaceae). Daarom wordt hij in het kerstlied als dennenboom bezongen. Ook de grove den (Pinus sylvestris) behoort tot die familie. Terwijl de grove den hier als inheems beschouwd wordt, zou de fijnspar niet op eigen houtje in onze regio geraakt zijn en dus uitheems zijn. De fijnspar komt van nature wel voor in Noord- en Centraal-Europa. Hij wordt veel aangeplant in tuinen en parken en in Wallonië ook in de bossen. In kleine tuinen staat hij meestal niet goed op zijn plaats, want een volwassen fijnspar kan tot 50 m hoog worden. Onttopt ziet hij er eerlijk gezegd niet uit en sterft hij meestal snel af.
foto: Vera Buhl
De fijnspar kan in bossen uitgroeien tot een imposante boom indien je de bossen tijdig dunt. De fijnspar is namelijk een lichtbehoevende soort die voldoende ruimte nodig heeft om gezond te kunnen uitgroeien. Als dit niet gebeurt, krijgen de bomen stress en worden ze gemakkelijk ziek. Bij de fijnspar richt vooral een bepaalde houtkever grote schade aan: de letterzetter. Hij zet de Waalse bosbouwers ertoe aan om hun fijnsparbossen om te vormen. Van kroon tot kegel
De kroon is smal en kegelvormig. Zijn takken zijn grotendeels horizontaal, maar zijn in het bovenste deel naar boven gericht. Bij oudere
bomen gaan de takken een beetje hangen. De schors is glad en roodbruinachtig van kleur. Met het ouder worden, wordt de schors donkerpaarsachtig. De twijgen zijn roodachtig of oranjebruin, de knoppen glad, bruin en gepunt. De naalden zijn aan alle zijden donkergroen en staan rondom de twijg. Ze zijn stijf en scherp, hebben een vierkantige doorsnede en worden 1 tot 2,5 cm lang. De fijnspar is eenhuizig. De mannelijke kegels zijn cilindervormig en hangen van april tot mei in de hele kroon. Hun kleur verandert van rood tot geel. Ze zijn circa 1,5 tot 3 cm lang en hangen aan het eind van hangende twijgen.
Fijnspar in de winter (foto: Marion Priglinger)
De oudste boom ter wereld? De oudste boom ter wereld is mogelijk een fijnspar in de provincie Dalarna in het noorden van Zweden. De leeftijd van deze boom wordt geschat op maar liefst 9 560 jaar! De hoge ouderdom van deze boom is te danken aan een unieke eigenschap van de fijnspar: vanuit de wortels vormt hij een nieuwe stam als de oude afsterft.
12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
De vrouwelijke kegels zijn rechtopstaand en eivormig. Ze komen alleen voor in de top van de boom van november tot december. Hun kleur varieert van groen tot donkerrood. Na bestuiving en bevruchting ontstaan er 10 tot 16 cm lange, donkerbruine, cilindrische kegels, met iets gegolfde schubben. Deze kegels hangen omlaag en vallen in hun geheel af. Bouwhout
Het hout van de fijnspar wordt als vurenhout verhandeld en is het meest gebruikte bouw-
foto: Tony Hisgett
foto: Wikimedia Creative Commons
geboorte van Jezus, brenger van het licht, paste perfect in die thema’s en werd vastgelegd op 25 december. In voorchristelijke tijden werd ten tijde van de midwinterzonnewende een eik versierd met lichtjes en met vruchten.
die in de kersttijd in de huiskamer werd gehaald en werd versierd. Aanvankelijk bleef het gebruik tot de streek rond Straatsburg beperkt, maar in de loop van de volgende eeuwen raakte het breder verspreid. Vanuit Duitsland is de kerstboom pas in de negentiende eeuw in België en Nederland geïntroduceerd. Vooral de rooms-katholieke kerk heeft de kerstboom lange tijd geweerd.
Appels en snoep
hout in Nederland en België! Het is licht en elastisch met een bleekgele kleur. Verder wordt het gebruikt voor kisten, interieur van woningen, papier, pallets, violen, schepen, ... Het hout mag niet in contact met water komen, want daar kan het slecht tegen. Uit de harsblaren op de stam en de takken wordt terpentijn gewonnen. Als brandhout is fijnspar meestal minder geliefd omdat het veel afzetting geeft in de schoorsteen bij verbranding, wat het risico op brand kan verhogen.
In alle voorchristelijke tradities in Europa speelden bomen een belangrijke rol. Van een kerstboom zoals je die nu kent, was echter eeuwenlang geen sprake. Hij duikt pas op aan het eind van de zestiende, begin zeventiende eeuw. In de Elzas was toen sprake van met appels en snoep behangen pijnbomen, waaraan kinderen mochten schudden op Driekoningen. In geschriften van 1604 uit Straatsburg wordt voor het eerst gesproken over een den of spar
Verjagen en verbranden
Om in deze kerstperiode de Germaanse traditie met Kerstmis te combineren halen we de kerstboom pas in huis bij het begin van de joeltijd, laten we hem de hele periode van die 12 gewijde dagen en 13 nachten (Weihnachten) staan om hem ten slotte op “dertiendag” weer af te breken of te verbranden (op Driekoningen) ...
O dennenboom …
In deze kerstklassieker zing je wel degelijk over de schone fijnspar! De kerstboom is niet meer weg te denken en heeft zijn wortels in heel oude tradities. De midwinterzonnewende, het graankiemfeest van de Kelten en de Germaanse joelfeesten vierden het lengen van de dagen en het heropleven van de natuur. Deze feesten waren veel ouder dan het katholieke Kerstmis en waren zo moeilijk af te schaffen, dat de eerste kerkvaders noodgedwongen één van de belangrijkste katholieke feesten aan die periode koppelden. De De ideale kerstboom (foto: John Nyberg)
‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 13
wetgeving
Bosbeheerplan wordt natuurbeheerplan
In het voorjaar van 2014 werden heel wat aanpassingen aan de natuur- en boswetgeving aangebracht. Hierin werd een nieuw concept voor geïntegreerd natuurbeheer uitgewerkt. Voortaan bestaat voor bos en open natuur nog maar één soort beheerplan: het natuurbeheerplan. Natuurterreinen en natuurbeheerplannen
De bestaande statuten vervallen en horen nu onder de gemeenschappelijke noemer ”natuur”: het kernbegrip in het natuurbeheer. We spreken dus niet meer over bossen en bosbeheerplannen, maar over natuurterreinen en natuurbeheerplannen. Het natuurbeheerplan: een werkinstrument
Het plan moet een werkinstrument worden waarin de terreininventaris, de doelstellingen en de maatregelen worden vastgelegd voor een periode van meestal 24 jaar. Een nieuw element in het plan is de verkenningsnota vooraf. Die beschrijft de eerste afspraken tussen alle betrokken partijen (meestal: eigenaar, studiebureau en (ANB) Agentschap voor Natuur en Bos) zodat je gerichter kunt werken. Dit kan bijvoorbeeld tot gevolg hebben dat er minder geïnventariseerd moet worden dan bij de huidige uitgebreide bosbeheerplannen. Ook nieuw is dat het plan zal vermelden hoe de uitvoering achteraf wordt opgevolgd. Het opstellen van een natuurbeheerplan is vrijblijvend. Enkel voor de terreinen beheerd door het ANB en alle openbare terreinen in het kader van de realisatie van de Instandhoudingsdoelstellingen is een natuurbeheerplan verplicht. De vroegere verplichting om vanaf een oppervlakte boven 5 ha bos een beheerplan op te stellen, vervalt dus. Anderzijds worden ongeveer alle mogelijke subsidiereglementen gekoppeld aan het hebben van een natuurbeheerplan.
foto: Karolien Van Diest
14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
Als een natuurbeheerplan niet naar behoren wordt uitgevoerd, kan het opgeheven worden. Met het oog op de realisatie van de Europese natuurdoelstellingen kan het ANB vervolgens het beheer van het natuurterrein overnemen voor de resterende looptijd van het beheerplan. Dit is een nieuwe clausule die ook geldt voor privéeigenaars!
foto: Annemie Hannosset
Harmonie van de P’s
Geïntegreerd natuurbeheer vertrekt van de ”drievoudige P-benadering”, namelijk een evenwichtige samenhang tussen mensen (People), het leefmilieu (Planet) en de welvaart (Profit – Prosperity). De benadering komt uit de bosbouw waar het begrip duurzaamheid oorspronkelijk ontstond. Voor een duurzame ontwikkeling moeten deze drie elementen op harmonieuze wijze gecombineerd worden. Een overwicht van één van de elementen kan als gevolg hebben dat de andere twee daaronder lijden. Als je even over de grenzen kijkt, verduidelijkt dit principe meteen: in Nederland heeft men een lange periode van overgewicht van het leefmilieu en natuur achter de rug, waardoor de balans nu weer doorslaat in de andere richting. De overheid moet er eigen natuurterreinen verkopen en via allerlei opbrengstmodellen de kosten voor het beheer terug verdienen. We kunnen dus maar beter een evenwicht nastreven … Vertalen we dit principe van het geïntegreerde natuurbeheer naar de concrete natuurterreinen, dan streven we naar een optimale invulling van de verschillende functies binnen de draagkracht van een gebied: de ecologische (vegetaties, soorten en hun leefgebieden, …), de sociale (bv. recreatie, jacht, gezondheid) en de economische (bv. houtopbrengst, jacht, recreatie) functies. Ambitieniveau voor de ecologische functie
De terreinbeheerder kiest voor zijn gebied een ambitieniveau. Dat wordt bepaald op basis van de doelstellingen voor de ecologische functie.
foto: Pascal Vanhees
Type 1: terreinen waar de basisnatuurkwaliteit nagestreefd wordt (minimum: het behoud van de aanwezige natuurwaarden). Type 2: terreinen waar minimaal een verhoogde natuurkwaliteit nagestreefd wordt. Over minstens 25 % van de oppervlakte wordt het realiseren van een erkend natuurstreefbeeld (bv. inheems loofbos of oude grove dennen) vooropgesteld. Type 3: terreinen die streven naar het bereiken van de hoogste natuurkwaliteit. Over de volledige oppervlakte (minstens 90 %) wordt het realiseren van erkende natuurstreefbeelden vooropgesteld. Bovendien heeft het domein een voldoende grote oppervlakte om deze natuurstreefbeelden in stand te houden (bv. bij inheems bos minimaal 10 ha). Type 4: alle terreinen waar de beheerder een engagement aangaat voor het nastreven van de hoogste natuurkwaliteit. Deze worden erkend als natuurreservaat en door de erkenning wordt een erfdienstbaarheid tot algemeen nut (“voor duurzaam gebruik en langdurig beheer als natuurreservaat”) gevestigd. Het evenwicht
Telkens worden de sociale en economische functies zodanig ingevuld dat ze in evenwicht zijn met de beoogde doelstellingen voor de ecologische functie. In terreinen van type 2, 3 en 4 geldt een minimale toegankelijkheid en kan geen volledige ontoegankelijkheid meer ingesteld worden.
type 2 nagestreefd: de verhoogde natuurkwaliteit. De toekomst ligt in uitvoeringsbesluiten!
Gedurende de looptijd van een beheerplan moet de eigenaar geen kapmachtigingen en vergunningen voor de voorziene werken aanvragen. Voor een duidelijk beeld van de bijkomende voordelen is het voorlopig nog wachten op de uitvoeringsbesluiten van de Vlaamse Regering. De vermoedelijke richting is wel duidelijk. Het ANB trekt nieuwe subsidies uit voor het dekken van de opstelkosten van een beheerplan, voor het uitvoeren van beheer- en inrichtingswerken (resp. vanaf type 2 en 3), voor de aankoop van gronden (nieuw is: ook voor privéeigenaars, type 4) en voor de openstelling van een terrein. Vrijstelling van successierechten geldt vanaf natuurbeheer type 2. In de loop van 2015 zou dit alles nog via de nodige uitvoeringsbesluiten concreter worden gemaakt. We gaan ervanuit dat er een overgangsperiode komt voor de klassieke bosbeheerplannen die momenteel nog geldig zijn. Deze tekst werd geschreven door Inverde en aangevuld door Jan Goris en Karolien Van Diest.
In principe zal een beheerder zelf het ambitieniveau kiezen. Enkel voor terreinen van openbare eigenaars en voor privéterreinen die geheel of gedeeltelijk gelegen zijn in VEN of in een SBZ (Natura 2000) wordt minimaal ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 15
houtgebruik
Stook slim!
12 tips om binnenshuis te stoken In deze tijd van het jaar kriebelt het weer om zelf vuur te stoken. Onderhoudswerken in tuin en bos zorgen voor grote hopen takkenafval. Binnenshuis vragen de lange, koude winteravonden de gezellige warmte van het haardvuur. Hout is een hernieuwbare brandstof die goed is voor het milieu. Op voorwaarde dat je met kennis van zaken stookt! Houtafval buitenshuis opstoken
De wet is duidelijk: papier, plastic, piepschuim, autobanden en ander afval verbranden, is verboden. Het is ongezond en slecht voor de luchtkwaliteit. Op minder dan 100 meter van huizen, bossen, boomgaarden, hagen, heiden en de meeste akkers mag je ook geen tuinafval, snoeihout of plantenresten in openlucht verbranden. In veel steden en gemeenten is de wetgeving nog strenger of geldt een absoluut verbod. Vuurtjes in openlucht zorgen immers vaak voor overlast, zoals geurhinder en vonken die brand kunnen veroorzaken. In bepaalde gevallen
kunnen gemeenten op aanvraag een uitzondering toestaan voor bv. kerstboomverbrandingen of kampvuren. Milieuvriendelijk is dit nooit. Stoken is scheiden
Voor alle soorten afval bestaan gezonde, milieuvriendelijke oplossingen. Denk maar aan het containerpark en selectieve inzamelingen. Wat in het containerpark niet meer gebruikt kan worden, gaat naar speciale afvalverbrandingsinstallaties met geavanceerde rookgaszuivering en energie recuperatie.
foto: Jan Mampaey
Takkenwallen zijn een mooie oplossing voor houtafval (Karolien Van Diest)
16 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
Een mogelijk alternatief is het versnipperen van houtafval met een hakselaar. De snippers strooi je in de tuin tussen de planten uit. Zo vermijd je onkruid. De beste oplossing is natuurlijk de aanleg van een mooie takkenwal. Die biedt een schuilplaats aan kleine dieren en is een paradijs voor insecten en zwammen. Stook je toch hout buitenshuis, respecteer dan de wet (100 m afstand) en laat een vuur nooit onbewaakt branden of smeulen. Gun het vuur de tijd om vanzelf te doven en pas extra op als er kinderen in de buurt zijn.
12 tips om binnenshuis te stoken
1 Laat je schoorsteen minstens één keer per jaar vegen Hiermee sluit je zoveel mogelijk het risico op een schoorsteenbrand uit. Aardappelschillen verbranden om de schoorsteen proper te houden heeft geen bewezen effect. 2 Laat hout voldoende drogen Na twee tot drie jaar onder een afdak is het hout meestal droog genoeg. Veel hout dat als droog verkocht wordt, is eigenlijk nog te nat om goed te branden. 3 Droog hout rendeert meer Droog hout heeft een optimale warmteopbrengst en geeft bij verbranding een minimale hoeveelheid slechte gassen vrij. 4 Stook alleen hout of steenkool in een allesbrander Andere producten verbranden is bij wet verboden. Ben je niet van plan om steenkool te gebruiken, koop dan een gewone houtkachel. Deze is goedkoper en werkt beter. 5 Schaf een kachel aan op maat van de ruimte die hij moet verwarmen Loopt de temperatuur in de kamer snel op (tot 30° C), dan is het vermogen van je kachel te groot. 6 Verbrand geen samengesteld hout (zoals triplex en vezelplaat) Samengesteld hout bevat lijm en andere kunststoffen. De verbranding veroorzaakt veel luchtverontreiniging en roetaanslag. 7 Maak je vuur niet aan met krantenpapier De rook is ongezond door de inkt. Geef je oud papier mee met de papierophaling. Je steekt je kachel best aan met aanmaakhout of natuurlijke aanmaakblokjes. 8 Leg bij het aanmaken het meest brandbare materiaal bovenaan
Brandhout (foto: Alfred Borchard)
Het lijkt onlogisch, maar het is de beste methode. Zo komen er bij het aansteken minder schadelijke stoffen vrij. 9 Zet de luchttoevoer van je houtkachel niet altijd volledig open Zodra het vuur goed brandt, verminder je de luchttoevoer een beetje. Zorg dat de vlammen niet kleiner worden. Te veel zuurstof geeft vonken in de schoorsteen en te weinig geeft giftige rook. 10 Gebruik de as niet als meststof in de moestuin As van hout bevat altijd schadelijke stoffen, zoals dioxines en planten nemen die op. Geef as liefst mee met het huisvuil. 11 Kijk naar je schoorsteen als je twijfelt of je goed stookt Als de rook uit je schoorsteen wit of vrijwel onzichtbaar is, ben je goed bezig. Donkere rook is een alarmsignaal. Je verbrandt dan afval of nat hout. Dat zie je niet alleen, je ruikt het ook! 12 Sluit de luchttoevoer van je houtkachel niet steeds af als de temperatuur te hoog oploopt Met een gesloten luchtafvoer trekt de schoorsteen minder goed. De rook bevat meer ongezonde stoffen waaronder het dodelijke CO of koolmonoxide. Dit artikel is gebaseerd op informatie van de Vlaamse overheid. Voor meer info: www.stookslim.be ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 17
activiteitenkalender
Activiteiten Limburgse bosgroepen Datum
Onderwerp
Plaats
Organisatie
Prijs
Zondag 1 maart 2015, voormiddag
Wandeling domein Masy
Houthalen-Helchteren
Bosgroep Noordoost-Limburg vzw
€2
Zaterdag 21 maart 2015
Contactdag Limburgse Bosgroepen
Alden Biesen Bilzen
Limburgse Bosgroepen
Gratis
Wandeling in het mysterieuze domein Masy
Contactdag Limburgse Bosgroepen
Op zondag 1 maart 2015 wandelen we in het unieke domein van de markante Théodore Masy. Plaats van afspraak is waar de Forelstraat en de Karperstraat samenkomen. Deelname is gratis, maar inschrijven is verplicht. Het aantal deelnemers is beperkt tot 40. Schrijf je dus snel in op het nummer 011 23 83 15! Meer informatie over het domein vind je op pagina 8 in dit nummer.
Op zaterdag 21 maart vindt de achtste editie van onze Contactdag plaats, met opnieuw een gevarieerd programma. Na de algemene vergaderingen van de 5 Limburgse Bosgroepen staan interessante lezingen en diverse gegidste wandelingen op het programma. Zie ook op blz. 11 in dit nummer.
Cursussen en excursies AANBOD LIMBURGSE BOSGROEPEN De Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig vormingsactiviteiten voor hun leden. Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63). Je inschrijving is pas definitief na overschrijving van de deelnameprijs op bankrekening BE48 7795 9073 9027. Meer gedetailleerde informatie ontvang je enkele weken voor de vormingsactiviteit per post. Datum
Onderwerp
Organisatie/ Plaats
Prijs
Zaterdag 17 en 24 januari 2015
Cursus Kettingzaag ECS 1: onderhoud en afkorttechnieken
Limburgse Bosgroep*
€ 100
Donderdag 26 en vrijdag 27 februari 2015
Cursus Kettingzaag ECS 1: onderhoud en afkorttechnieken
Limburgse Bosgroep*
€ 100
Donderdag 12 en vrijdag 13 maart 2015
Cursus Kettingzaag ECS 2: basis veltechnieken
Limburgse Bosgroep*
€ 100
Dinsdag 31 maart 2015
Cursus kettingzaag LHOS: liggend hout onder spanning
Limburgse Bosgroep*
€ 50
* i.s.m. Inverde (www.inverde.be) Veilig werken met de kettingzaag – ECS 1: onderhoud en afkorttechnieken
Sinds 2013 zijn de kettingzaagmodules aangepast aan de European Chainsaw Standards (ECS). Het 1ste onderdeel is de inleiding voor kettingzaaggebruikers en handelt over gezondheid en veiligheid, onderhoud en inspectie. Tijdens de 2de dag zullen we in het bos hout met een beperkte doorsnede afkorten en bovendien aandacht besteden aan hulpmiddelen bij het manipuleren en stapelen van hout. Veilig werken met de kettingzaag – LHOS: liggend hout onder spanning
Volledig los van de Europese normen bieden Inverde en de Limburgse Bosgroepen een nieuwe eendaagse opleiding “Liggend Hout Onder Spanning“ (LHOS) aan. Inschrijven is alleen mogelijk als je minstens ECS1 of de vroegere KZ1 hebt gevolgd. Je leert op een veilige, ergonomische en efficiënte manier omgaan met hout onder spanning. Dit voornamelijk voor het opwerken van kruinhout en het opruimen van stormschade. De aangeleerde technieken zijn zeer nuttig bij het onttakken van gevelde bomen. Het oefenen gebeurt op de mobiele spanningsbank.
‘t Limburgs Bosbelang digitaal! Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelang. Het ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!
18 | ‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter
Colofon ’t Limburgs Bosbelang 47 | winter
Het team van de Limburgse Bosgroepen wenst u het allerbeste voor 2015!
uitgave De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Marc Vandeput, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.
hoofdredactie Johan Van den Broek
coördinatie Annemie Hannosset annemie.hannosset@limburg.be Karolien Van Diest karolien.vandiest@limburg.be
eindredactie Yvette Vandormael yvette.vandormael@limburg.be
redactiesecretariaat Annemie Hannosset annemie.hannosset@limburg.be
redactieraad Lore Bellings, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest
redactie Lore Bellings, Karolien Van Diest, Patrick Meesters, Vera Reymen
foto cover Marja Flick
cartoons Dirk Vercampt
tekstbewerking zeggenofschrijven.be: Vincent Westerwoudt
vormgeving & lay-out Dion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner - Opglabbeek
druk Drukkerij Paesen - Opglabbeek
postbus Limburgse Bosgroepen p/a provincie Limburg, Directie Ruimte Afdeling Milieu en Natuur Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt tel. 011 23 83 20 bosgroepen@limburg.be www.bosgroepen.be
foto: Katherine Krige
oplage 4 000 exemplaren
wettelijk depotnummer D/2008/5857/82
verantwoordelijke uitgever
Like us on Facebook
Vind ons leuk en volg de nieuwtjes van de Limburgse Bosgroepen op de voet via onze nieuwe facebookpagina: www.facebook.com/limburgsebosgroepen
Johan Van den Broek Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.
‘t Limburgs Bosbelang | 47 | winter | 19
47 | winter | in dit nummer
nuttige adressen
driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2015
Bosgroepen Noordoost-Limburg vzw
Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba
ondernemingsnummer 459 481 087
Universiteitslaan 1 3500 Hasselt
Coördinator
Medewerkers
ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@ limburg.be
Vera Reymen ir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 fax 011 24 92 35
Adjunct-coördinator: Pascal Vanhees tel. 011 23 83 63
Secretariaat
Agentschap voor Natuur en Bos
Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014
Bosgroep
Coördinator
Coördinator
ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be
ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be
Secretariaat
Evi Ghijsens tel. 011 23 73 28
Administratief coördinator: ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepen www.bosgroepen.be fax 011 24 92 35
Bosgroep
Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30
West-Limburg vzw
ondernemingsnummer 479 742 895
Sabine Schraepen tel. 011 23 73 82
Secretariaat
Bosgroep Bosgroep
Zuid-Limburg vzw
Limburgse Duinen vzw
ondernemingsnummer 874 670 378
ondernemingsnummer 882 247 464 Coördinator
ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19 gsm 0478 78 07 21 bosgroeplimburgse duinen@limburg.be Secretariaat
Coördinator
ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be
Het ANB staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, bos en groen, samen met alle partners. De uitdaging is dan ook het verder uitbouwen van een partnerschap met de Limburgse Bosgroepen, als schakel tussen de private boseigenaren en ANB. Aanspreekpunt Bosgroepen
Jasper Goffin Agentschap voor Natuur en Bos Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasselt gsm 0479 54 90 09
voorwoord .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 bosgroepwerking Beeldverslag van de Bos- en Houtbeurs .. . . . . . . . . . . 2 wetgeving Wild en jacht .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 bosbeheer Wild aantrekken in jouw bos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 bosgroepwerking Domein Masy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 bosgroepwerking Achtste contactdag Limburgse Bopsgroepen . . . 11 soort in de kijker De fijnspar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 wetgeving Bosbeheerplan wordt natuurbeheerplan .. . . . . . . . . 14 houtgebruik Stook slim! .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 activiteitenkalender Activiteiten Limburgse Bosgroepen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Nuttige websites
Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.be BOS+: www.bosplus.be Landelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.be Inverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.be
Secretariaat
Annemie Hannosset tel. 011 23 83 20
Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 H a m o n tAchel
Lommel
Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep? Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als
provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT limburg.be
boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • adressen van houtexploitanten en boomkwekerijen • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.
Ne d e r land
N e e r p e lt O v e r p e lt
B o c h o lt
A nt w e rp e n
Kinrooi
Bree
HechtelEksel
Peer
Leopoldsburg Ham
Maaseik MeeuwenGruitrode
Beringen Tessenderlo HouthalenHelchteren
Opglabbeek DilsenStokkem
HeusdenZolder
As Zonhoven
Lummen
Genk H e r k- D e - S t a d Halen
Maasmechelen
H a s s e lt Diepenbeek
Zutendaal Lanaken
Nieuwerkerken Alken
Bilzen Kortessem
Wellen
B rab ant
H o e s e lt S i n t- T r u i d e n Borgloon
Heers
Riemst
Tongeren Voeren
Gingelom Herstappe
Luik