JAAROVERZICHT 2014
LIMBURGSE BOSGROEPEN
VOORWOORD
INHOUD WERKEN IN DE BOSSEN
4-5
HOUT EN BIOMASSA 6-7
HULP BIJ ADMINISTRATIE 8-9
PROJECT BOSRANDEN
10-11
SAMENSWERKING MET PARTNERS 12-13
DANKWOORD
BESTE LEZER Bosgroepen zijn nog relatief onbekend in Vlaanderen, en dat is in Limburg niet anders. Dat neemt niet weg dat ons werk heel belangrijk is: hulp bij beheer van private bossen. Dit beheer is van essentieel belang voor de natuur en het bereiken van CO2-doelstellingen. Ook de buurt profiteert mee van een duurzaam groene omgeving, die aanzet tot recreatie en toerisme. Private bossen dragen bovendien bij tot het behalen van Europese natuurdoelen (NATURA 2000). Onder impuls van de Limburgse Bosgroepen zijn heel wat mensen, professioneel of vrijwillig, actief met bos bezig. De opkomst op onze jaarlijkse contactdag bewees eens te meer dat het om een goed uitgebouwd netwerk gaat. Naast de ecologische functies, hebben bossen een belangrijk economisch belang dat maar al te vaak onderschat wordt: bosbeheerbedrijven die zich bezighouden met de markeringen voor kappingen, lokale brandhoutkopers, erkende, professionele houtkopers, noem maar op. Met de toenemende vraag naar alternatieve energiebronnen, zal deze functie nog belangrijker worden. Een interessante uitdaging op dit vlak is het duurzaam en lokaal vermarkten van houtige biomassa. Bij het opmaken van een jaarverslag, dat we dit jaar in een handige brochurevorm goten, blikken we terug, maar kijken we ook vooruit en denken na over toekomstige beslissingen. Om onze doelstellingen te bereiken, hopen we te mogen blijven rekenen op de broodnodige subsidiĂŤring van de Vlaamse overheid. Veel leesgenot! Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter Limburgse Bosgroepen
15
JAAROVERZICHT 2014
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
3
WERKEN IN DE BOSSEN Als boseigenaar moet je vaak beheerwerken uitvoeren die niet rendabel zijn, maar wel nuttig voor het bos en de biodiversiteit. Vaak zijn ze ook nodig om bepaalde subsidies te kunnen ontvangen. De Limburgse Bosgroepen sturen ploegen arbeiders uit de sociale tewerkstelling aan die zich specifiek op deze taken richten. Ook wordt er voortdurend gezocht naar mogelijkheden om onrendabele werkzaamheden gezamenlijk uit te voeren.
WERKEN IN DE BOSSEN Invasieve exoten zoals Amerikaanse vogelkers vormen een groot probleem in heel wat bossen. Waar het zinvol is, helpen de Bosgroepen bij de intensieve bestrijding van invasieve soorten met de inzet van arbeidersploegen. In Haspengouw wordt vooral de Japanse duizendknoop grondig aangepakt.
GEWERKT IN 2014 Exotenbestrijding
225 dagen
Maaien en beheren jonge bossen
82 dagen
Bebossing en herbebossing
6,99 ha
Ook kleine beplantingen, maaiwerken en het vrijstellen en zuiveren van jonge bossen zijn vaak niet rendabel voor boseigenaars. Ze zijn wel nodig voor het behalen van ecologische doelstellingen binnen uitgebreide bosbeheerplannen. Om die reden schieten de arbeiders ook hier graag te hulp.
VORMING BOSCONSULENTEN Sinds 2012 werken de Bosgroepen met bosconsulenten. Dit zijn vrijwilligers die boseigenaars bijstaan op het terrein. Momenteel zijn er 39 bosconsulenten actief die een specifieke opleiding kregen. Het afgelopen jaar werd hun vorming verder gezet, met de focus op praktijkvoorbeelden in het bos. In het najaar werden de bosconsulenten volop ingezet bij het voorbereiden en opvolgen van de exploitaties van particuliere brandhoutkopers en professionele houtkopers.
JAAROVERZICHT 2014
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
5
HOUT EN BIOMASSA Eén van de doelstellingen van de Bosgroepen is het potentieel aan houtige biomassa op een duurzame manier beheren en gebruiken als hefboom voor de lokale economie. De Bosgroepen beschikken over ruim tien jaar ervaring in het verkopen van hout, waarbij het resultaat in het bos en de tevredenheid bij zowel kopers als verkopers primeert. In 2012 werd bovendien gestart met het PDPO-project ‘Loket voor energiehout uit de Limburgse privébossen’, een project waarbij biomassa die niet geschikt is voor andere doeleinden wordt aangewend voor de productie van hernieuwbare energie.
HOUT EN BIOMASSA Lokaal brandhout zelf zagen en uit het bos halen, is een logische en ecologische keuze. Afgelopen winter organiseerden de vijf Limburgse Bosgroepen elk een brandhoutverkoop, waarbij samen 2 000 stère brandhout uit Limburgs privÊbos werd verkocht, vaak van exoten als Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik.
Eigenaars
m3 hout
Gezamenlijke houtverkoop
183
21 814
Onderhandse houtverkoop
30
1 313
Brandhoutverkoop
84
1 358
Voor de 12de keer werd een gezamenlijke houtverkoop georganiseerd. Deze verkoop aan professionele klanten verloopt op inschrijving en via biedingen onder gesloten enveloppe en wordt mee door het Agentschap voor Natuur en Bos opgevolgd. Op deze manier werd voor 858 045 euro hout verkocht.
BOS- EN HOUTBEURS 19 OKTOBER 2014, MILITAIR DOMEIN WIEMESMEER Dit jaar werd voor het eerst een Bos- en Houtbeurs georganiseerd voor het grote publiek. Hiermee wilden de Bosgroepen en hun partners (het provinciebestuur en het Agentschap voor Natuur en Bos) aantonen waarom er in de Limburgse bossen wordt gekapt en welke beheerwerken uitgevoerd worden. Er waren demonstraties en workshops voor jong en oud. De beurs lokte meer dan 7 000 bezoekers.
JAAROVERZICHT 2014
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
7
HULP BIJ ADMINISTRATIE Wie bos beheert, weet dat er ook heel wat administratie bij komt kijken. Het is niet altijd evident om door de bomen het bos te zien. De Bosgroepen helpen graag met het aanvragen van (kap)vergunningen, subsidies en advies rond beheer, bosuitbreiding, het openstellen van bossen, en noem maar op. Bovendien levert een samenwerking op dit vlak ook andere voordelen op, zoals bij de opmaak van gezamenlijke beheerplannen.
HULP BIJ ADMINISTRATIE Iedereen die een bos beheert, wordt geconfronteerd met toegankelijkheidsregelingen en de subsidies die daar soms aan gekoppeld zijn. Ook op dit vlak zijn de Bosgroepen actief. In 2014 werden 13 toegankelijkheidsreglementen goedgekeurd en 121 subsidiedossiers voor de openstelling van bossen (nieuwe of verlengingen) ingediend. Hieronder bevinden zich ook heel wat speelbossen.
De vijf Limburgse Bosgroepen legden in 2014 samen in totaal 764 terreinbezoeken af. Soms vormen deze bezoeken een eerste contact met de eigenaar, die informatie en advies op maat krijgt over het beheren van bossen en alles wat daarbij komt kijken.
Het afgelopen jaar hielpen de Bosgroepen heel wat eigenaars bij het opstellen van beperkte of uitgebreide beheerplannen, indien wenselijk gegroepeerd per gemeente of prioritaire regio. Het schaalvoordeel van deze gezamenlijke plannen vergemakkelijkt de onderlinge afstemming, maakt het realiseren van natuurdoelstellingen makkelijker en werkt goedkoper en efficiĂŤnter.
CONTACTDAG LIMBURGSE BOSGROEPEN 22 MAART, ALDEN BIESEN Dit jaar vond voor de zevende keer de contactdag van de Limburgse Bosgroepen plaats. Naast de Algemene Vergaderingen van de vijf Bosgroepen, vormde de Landcommanderij Alden Biesen het decor voor kennisuitwisseling via voordrachten en themawandelingen. De jaarlijkse contactdagen fungeren als netwerkmoment waar boseigenaars de kans krijgen om elkaar op een informele manier te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen.
JAAROVERZICHT 2014
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
9
PROJECT BOSRANDEN Bosranden vormen de overgang tussen bossen en het omringende landschap. Ze zijn van essentieel belang voor heel wat dieren. De huidige subsidies zijn echter niet voldoende om de aanleg rendabel te maken voor boseigenaars. Daarom komen de Bosgroepen tussenbeide, zowel op financieel als op praktisch vlak. Hetzelfde geldt voor de aanleg van struiklagen bij populierbossen, die dezelfde ecologische voordelen opleveren als bosranden.
PROJECT BOSRANDEN De Limburgse Bosgroepen voorzien een bijkomende subsidie voor hun leden bij de aanleg van bosranden en struiklagen bij populierenbossen, waardoor de bosbeheerder slechts 30% van de kostprijs van het plantgoed en de arbeid betaalt.
Maar ook het aanplanten kunnen de arbeidersploegen voor hun rekening nemen. De Winning – vzw Groenwerk levert de bomen en struiken ter plekke en zorgt voor een optimale aanplanting. Het afgelopen jaar werden 39 bosranden aangelegd, met 9,3 km extra bosrand als resultaat. Zo’n 1,5 km hiervan werd samen met een Wildbeheereenheid (WBE) in de Jekervallei aangeplant.
Eigenaars kunnen ervoor kiezen om plantgoedpakketten te bestellen en deze zelf aan te planten. Deze bosrandpakketten bestaan uit 75 exemplaren van vijf verschillende autochtone struik- en boomsoorten, goed voor een bosrand van 50 meter, aangeplant in drie rijen. Dit pakket kost slechts 20 euro. De arbeidersploeg levert ze ter plekke en geeft de nodige plantinstructies om beheerders op weg te helpen.
DE IDEALE BOSRAND De perfecte bosrand is minstens 6 meter breed. De maximale breedte hangt af van de boomhoogte en oriëntatie. De plantafstand is 2 m x 2 m, maar kan worden verkleind tot 1 m. Zuidelijk en westelijk georiënteerde bosranden leveren de meeste bloesems, bessen en vruchten op. Een goede bosrand is opgebouwd uit verschillende kleine bomen en struiken. Voor de ecologie is het belangrijk om te kiezen voor autochtone en streekeigen planten en voldoende variatie. Ook onderhoud is belangrijk om te vermijden dat de sterkere groeiers de zwakkeren overwoekeren.
JAAROVERZICHT 2014
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
11
SAMENWERKING MET PARTNERS Samenwerken maakt deel uit van het DNA van de Limburgse Bosgroepen. Bij werken en projecten in het buitengebied slaan ze de handen in elkaar met partners als het Agentschap voor Natuur en Bos, de provincie Limburg, gemeentebesturen, Regionale Landschappen en natuurverenigingen. Door de krachten te bundelen, creĂŤren ze bijkomende mogelijkheden waar zowel de eigenaars als de natuur van profiteren. Ook bij het behalen van maatschappelijke doelstellingen zoals klimaat, biodiversiteit en bosuitbreiding zijn de Limburgse Bosgroepen slechts een van de vele spelers. Hier een kleine greep uit de concrete samenwerkingen van het afgelopen jaar.
SAMENWERKING MET PARTNERS
VOOR Voor het biodiversiteitsproject ‘Stapsteen St Jozef’ van de stad Genk, het Provinciaal Natuurcentrum (PNC) en Natuurpunt, het creëren van een corridor tussen de natuurgebieden het Wik en De Maten, lenen de Bosgroepen hun kennis en ervaring uit. Terreinbezoeken, het aanvragen van kapvergunningen, hulp bij het opstellen van een communicatieplan en schalm- en kuberingswerk hoorden hier ook bij. Ook in 2015 blijven de Bosgroepen betrokken bij dit project.
De Bosgroep Zuid-Limburg sloot een samenwerking af met de Stad
Sint-Truiden rond een openstaand boscompensatiedossier. NA
De stad voorziet een bedrag van 15 000 euro per hectare voor bosuitbreiding met inheemse soorten. De Bosgroep verzamelde 16 leden die samen bijna 13 ha aan autochtone bossen aanplantten.
Om het zwerfvuil in de privébossen aan de Bostulpstraat in Maasmechelen aan te pakken, werd een opruimactie op touw gezet. Hiervoor bundelde de Bosgroep de krachten met de gemeente Maasmechelen, Limburg.net, Regionaal Landschap Kempen en Maasland, de boseigenaars en buurtbewoners. Een tractorsluis, camera’s, verbodsborden, een hernieuwde omheining en een initiatief van burgerwachters moeten de bossen in de toekomst van afval vrijwaren. JAAROVERZICHT 2014
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
13
DANKWOORD Om zoveel te kunnen realiseren, is er maar één toverwoord: samenwerken. De Limburgse Bosgroepen werken samen met diverse partners, zowel op het terrein als strategisch. De strategische samenwerking met o.a. overheden en Regionale Landschappen is nodig om zinvolle projecten te selecteren en voor te bereiden. Dankzij het kwaliteitswerk van professionele houtkopers, boomkwekers en bosbouwbedrijven, de arbeidersploegen, enkele honderden particuliere houtkopers en enthousiaste vrijwilligers worden samen mooie resultaten neergezet. De Limburgse Bosgroepen willen al deze partners dan ook bedanken voor de constructieve en vruchtbare samenwerking in 2014.
FOTO’S: Benjamine Bufkens, Annemie Hannosset, Pascal Vanhees, Karolien Van Diest, Patrick Meesters, Lore Bellings, Mischa Indeherberg. REDACTIE: Leen Raats, Karolien Van Diest VORMGEVING Luc Schreurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Johan Van den Broek, Universiteitslaan1, B-3500 Hasselt JAAROVERZICHT 2014
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
15
BOSGROEPEN IN VLAANDEREN NOORDERKEMPEN ANTWERPEN-NOORD
KEMPENSE HEUVELRUG HOUTLAND
O o stW e stV la a n d e re n
LIMBURGSE DUINEN
A n tw e rp e n
OOST-VLAANDEREN NOORD
ANTWERPEN-ZUID
WESTLIMBURG
V la a n d e re n MIDDEN OOST-VLAANDEREN
NOORDOOSTLIMBURG
ZUIDERKEMPEN
NOORD-HAGELAND GROENE CORRIDOR
Lim b u rg
HOGE KEMPEN
IJZER EN LEIE
V la a m s-B ra b a n t VLAAMSE ARDENNEN
DIJLE-GETELAND
ZUID-LIMBURG
ZUIDWEST-BRABANT
De Limburgse Bosgroepen zijn 5 van de 19 Bosgroepen in Vlaanderen. Meer info vind je op: www.limburg.be/bosgroepen en www.facebook.com/LimburgseBosgroepen
Bosgroep Hoge Kempen vzw tel. 011 23 83 23 - gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@limburg.be Bosgroep Limburgse Duinen vzw tel. 011 23 83 19 - gsm 0471 23 82 14 bosgroeplimburgseduinen@limburg.be Bosgroep Noordoost-Limburg vzw tel. 011 23 83 24 - gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@limburg.be Bosgroep West-Limburg vzw tel. 011 23 83 29 - gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Bosgroep Zuid-Limburg vzw tel. 011 23 83 25 - gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt bosgroepen@limburg.be fax 011 24 92 35