LIMBURGSE BOSGROEPEN JAAROVERZICHT 2015
VOORWOORD
INHOUD WERKEN IN DE BOSSEN
4-5
HOUT EN BIOMASSA 6-7
HULP BIJ ADMINISTRATIE 8-9
BOSCOMPENSATIE
10-11
SAMENSWERKING MET PARTNERS 12-13
DANKWOORD
15
BESTE LEZER 2015 was andermaal een druk werkingsjaar voor de Limburgse Bosgroepen. Maar met de onzekerheid rond de toekomstige financiering was het ook weer een erg onzeker jaar. De Bosgroepen willen boseigenaars maximaal blijven bijstaan om de ecologische, economische en sociale aspecten van het bos op elkaar af te stemmen. Daarom willen we de basiswerking minstens behouden en waar mogelijk nog versterken. Op de algemene vergaderingen op zaterdag 15 maart 2015 werden tijdens de jaarlijkse Contactdag voor Limburgse Bosgroepen de nieuwe statuten voor alle Bosgroepen op elkaar afgestemd. Gezien de huidige financieel onzekere situatie, streven de Bosgroepen actief naar een verbeterde efficiëntie. Zo wordt er gedacht aan het vervangen van de vijf autonome vzw’s door één vzw, waarbij de regio’s toch hun eigenheid kunnen bewaren. Ook wordt er creatief gezocht naar aanvullingen op de werkingsmiddelen, onder andere met externe projecten. Regelmatig overleg met alle betrokkenen (eigenaars, beheerders, bosconsulenten, vrijwilligers en personeelsleden) wordt nu nog belangrijker. Met het klimaatakkoord van Parijs nog vers in het achterhoofd, is het duidelijk dat natuur, dus ook bossen, belangrijker zijn dan ooit. Enkel met een gericht beheer kunnen de bossen maximaal bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen, zowel op lokaal als op Vlaams en (inter)nationaal niveau. Hierbij zijn tevens het behoud en waar mogelijk de uitbreiding van de Limburgse bosoppervlakte cruciaal. Daarom trachten de Limburgse Bosgroepen zoveel mogelijk bij te dragen aan lokale boscompensatie. In het kader van de diversifiëring van de activiteiten werd in 2015 gestart met een uitgebreidere dienstverlening voor gemeentebossen. Samen met het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) wordt bekeken of de Limburgse Bosgroepen in 2016 en 2017 het bosbeheer kunnen uitvoeren in een aantal gemeenten. Kortom: we zetten alles op alles om boseigenaars bij te staan, nu en in de toekomst. We hopen hiervoor te kunnen blijven rekenen op middelen vanuit de Vlaamse regering. In het kader van Natura 2000 en het realiseren van de Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) of Europese natuurdoelen, zijn en blijven de Bosgroepen belangrijk. Ik vraag mij af hoe Vlaanderen die doelstellingen wil bereiken zonder verdere financiële ondersteuning van onder andere de Bosgroepen. Veel leesgenot! Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter Limburgse Bosgroepen
JAAROVERZICHT 2015
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
3
WERKEN IN DE BOSSEN Wie bos beheert, weet dat heel wat nuttige beheerwerken economisch niet rendabel zijn. De Limburgse Bosgroepen stimuleren en begeleiden hun leden bij het (laten) uitvoeren van deze werken, die de ecologische, landschappelijke en recreatieve waarde van de bossen verhogen. Vaak kan hiervoor beroep worden gedaan op twee arbeidersploegen uit de sociale tewerkstelling. Het afgelopen werkjaar ontwikkelden de Bosgroepen een overkoepelende visie die nog meer de focus legt op biodiversiteit.
WERKEN IN DE BOSSEN Om de biodiversiteit in een bos te garanderen, moeten invasieve exoten als Amerikaanse vogelkers en Japanse duizendknoop grondig worden aangepakt. Boseigenaars krijgen hiervoor hulp van de arbeidersploegen en het brandhoutcircuit.
Voor het behalen van ecologische doelstellingen, en dus ook het verkrijgen van de daaraan verbonden subsidies, zijn heel wat onrendabele beheerwerken nodig zoals het vrijstellen van jonge bossen. Ook hier schieten de Bosgroepen ter hulp.
GEWERKT IN 2015 Exotenbestrijding
223 dagen
Beheer jonge bossen / maaien
128 dagen
Aanleg bosranden en onderetage populieren
17 dagen
Bosranden zijn belangrijk voor de ecologie van een bos. De huidige subsidie dekt de kosten voor de aanleg echter niet. Daarom geven de Bosgroepen bijkomende steun bij de aanleg van autochtone bosranden en een onderetage bij populieren. Eigenaars kunnen voordelige plantgoedpakketten bestellen of ze laten aanplanten door de arbeidersploeg. In 2015 werden 93 nieuwe bosranden aangelegd, goed voor meer dan 6,5 km bosrand.
VERDERE VORMING BOSCONSULENTEN Sinds 2012 werken de Bosgroepen met bosconsulenten, gedreven vrijwilligers die de coÜrdinatoren op het terrein bijstaan. Het afgelopen jaar namen de bosconsulenten weer deel aan heel wat vormingsactiviteiten, zoals een cursus rond het dunnen van bossen en een bedrijfsbezoek aan papier- en pulpverwerkend bedrijf Sappi. Sinds de opstart van de vrijwilligerswerking in 2012 staan de bosconsulenten steeds klaar voor zowel bosgroepmedewerkers als leden en helpen o.a. bij beheerplannen, (brand)houtverkopen, arbeidersploegen, beplantingen, ‌
JAAROVERZICHT 2015
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
5
HOUT EN BIOMASSA Door het potentieel aan houtige biomassa uit bossen op een duurzame manier te beheren, kan deze verantwoorde energiebron fungeren als hefboom voor zowel de lokale economie als de ecologische functies van het bos. Naast de industriĂŤle houtverkoop, waarbij het volledige aanbod uit Limburgs privĂŠbos in een houtcatalogus wordt gebundeld en aangeboden aan erkende exploitanten en houtkopers, organiseren de Limburgse Bosgroepen ook een brandhoutverkoop voor particulieren. Lokaal brandhout is immers een (eco)logische keuze om je woning te verwarmen! Via het brandhoutcircuit worden ook invasieve exoten zoals Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik bestreden. Een ideale manier voor eigenaars om wat geld over te houden aan nuttige beheerwerken.
HOUT EN BIOMASSA
Op zondag 17 juni organiseerden de vijf Limburgse Bosgroepen voor de dertiende keer hun jaarlijkse gezamenlijke industriële houtverkoop. In 2015 was er een opvallend groot aanbod: er werd 18 838 m³ hout verkocht voor een totaalbedrag van € 700 459.
Ook dit jaar organiseerde elke Limburgse Bosgroep een brandhoutverkoop voor particulieren, waarbij in totaal meer dan 2 000 stères brandhout uit Limburgse privébossen werd verkocht. De zachte winter en dalende olieprijzen zorgden wel voor het eerst voor een terugval, zowel wat de vraag als de prijs betreft.
EIGENAARS
M3 HOUT
Gezamenlijke houtverkoop
131
18 838
Onderhandse houtverkoop
36
5 098
Brandhoutverkoop
75
1 421
EINDEVENEMENT PROJECT ENERGIEHOUT 15 DECEMBER 2015, KASTEEL VOGELSANCK, HEUSDEN-ZOLDER In 2012 werd gestart met het project ‘Loket voor energiehout uit de Limburgse privébossen’ in het kader van het Limburgse Plattelandsbeleid (PDPO). Dit jaar werd het project afgerond. Dankzij het project kreeg de Bosgroepwerking er een nieuw aspect bij: fungeren als tussenpersoon bij het vermarkten van houtige biomassa (die niet geschikt is voor andere doeleinden) voor hernieuwbare energie. Ook de vrijwilligerswerking met bosconsulenten ontstond uit dit project. Het eindevenement vond plaats op kasteel Vogelsanck in Heusden-Zolder. De eigenaar van dit kasteel, Claude de Villenfagne de Vogelsanck, gaf uitleg bij zijn verwarmingsinstallatie voor houtsnippers. Nadien werd in CC De Muze een toelichting gegeven met de resultaten van het project en werd het eindrapport voorgesteld. Dit rapport kan je ook online lezen via http://issuu.com/limburgs_bosbelang/docs/bosgroepen_rapportenergiehout
JAAROVERZICHT 2015
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
7
HULP BIJ ADMINISTRATIE Een bos beheren, daar komt flink wat administratie bij kijken. Boseigenaars hierbij helpen is een dagdagelijkse taak van de bosgroepmedewerkers. Via terreinbezoeken en het verstrekken van informatie en advies op maat worden eigenaars bijgestaan bij zaken als de aanvraag van kapmachtigingen en subsidies, en het opstellen en opvolgen van beheerplannen en toegankelijkheidsregelingen. De geleidelijke invoering van het nieuwe Natuurdecreet maakt deze materie nog ontoegankelijker voor leken. De samenwerking levert voor boseigenaars vaak ook schaalvoordelen op, zoals bij de opmaak van gezamenlijke bosbeheerplannen.
HULP BIJ ADMINISTRATIE Afgelopen jaar werden er
120 subsidiedossiers voor de openstelling van bossen en speelbossen met een totale oppervlakte van 478 ha opgemaakt en nog eens 21 dossiers voor de
subsidie ‘ecologische bosfunctie’ ingediend,
Om eigenaars passend te kunnen bijstaan en hen enthousiast te maken om zelf in hun bos aan de slag te gaan, leggen de bosgroepmedewerkers heel wat terreinbezoeken af, vaak met de eigenaar. Leden krijgen daarbij uitleg over het beheer en er wordt ingegaan op mogelijke vragen. In 2015 werden bij de vijf Limburgse Bosgroepen samen maar liefst 879 terreinbezoeken afgelegd.
goed voor 625 ha. Er werden ook vier toegankelijkheidsreglementen opgesteld.
In 2015 werden weer heel wat beperkte en uitgebreide bosbeheerplannen opgestart of opgevolgd. Door te werken met boscomplexen of prioritaire regio’s ontstaan schaalvoordelen die de planning en het beheer goedkoper en efficiënter maken.
8STE CONTACTDAG LIMBURGSE BOSGROEPEN 21 MAART, ALDEN BIESEN Op zaterdag 21 maart 2015 sloegen de vijf Limburgse Bosgroepen de handen weer in elkaar voor de jaarlijkse contactdag. Na de algemene vergaderingen konden de deelnemers kiezen uit voordrachten en themawandelingen, waarna werd afgesloten met een drankje. De contactdag is het uitgelezen ogenblik voor leden om te netwerken, elkaar op een informele manier te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. Dat het een fel gesmaakt concept is en blijft, bleek uit het feit dat er zo’n 400 deelnemers waren.
JAAROVERZICHT 2015
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
9
BOSCOMPENSATIE Jaarlijks realiseren de Bosgroepen heel wat hectare bosuitbreidingen. Soms kaderen deze aanplantingen in dossiers rond boscompensatie. De Bosgroepen helpen dan bijvoorbeeld bij het aanvragen van vergunningen, de communicatie tussen de betrokken partijen, en de aanplanting van de bossen. In 2015 werd 8,98 ha nieuw bos opgenomen in dossiers voor boscompensatie waar de ontbosser via de Limburgse Bosgroepen naar te bebossen percelen zocht. Zo’n 3 ha hiervan werd effectief dit jaar aangeplant.
BOSCOMPENSATIE
Voor een boscompensatiedossier met de stad Sint-Truiden was het een jaar van wachten geblazen, omdat de herziening van de vergunning langer duurde dan verwacht. De Bosgroepen verzorgden de communicatie met de 16 begunstigden.
Op 31 juli werden 7 bebossers met een gezamenlijke oppervlakte van 6,4 ha verzameld om de boscompensatie van een vergunningsaanvraag van Ford Lommel te realiseren. Vooraf kroop heel wat tijd van de Bosgroepen in het rondkrijgen van de nodige vergunningen.
In totaal werd in 2015 3,28 ha
bos voor compensatie beplant met 10 550 autochtone bomen en struiken. Bij elk bos werd ook een bosrand aangelegd. Er werd vooral gekozen voor gewone esdoorn, winterlinde en zomerlinde, naast haagbeuk, zwarte els en zomereik.
FOREST IN ONE DAY 6 DECEMBER, LAUW (TONGEREN) Een bos aanplanten op ĂŠĂŠn dag tijd, dat was de ambitieuze opzet van de Forest in one day-actie op zondag 6 december 2015. Voor elke geplante boom werd er ook eentje in Congo geplant. De Bosgroepen hielpen de initiatiefnemers van het Jane Goodall Institute bij hun zoektocht naar geschikte gronden. Na de toestemming van de eigenaar werd de stad Tongeren gecontacteerd en werd een samenwerking opgezet. Verschillende vrijwilligers en een arbeidersploeg van de Bosgroepen hielpen bij de actie, waarbij in totaal 3 000 autochtone bomen werden aangeplant. Honderden vrijwilligers, waaronder heel wat kinderen, staken de handen uit de mouwen. Zelfs de Sint kwam zijn zegen geven. De Bosgroepen stonden in voor de afwerking van de beplanting, de administratie voor het verkrijgen van een vergoeding en vergunning en de opmaak van een bosbeheerplan voor deze 2 ha nieuw bos.
JAAROVERZICHT 2015 |
LIMBURGSE BOSGROEPEN
11
SAMENWERKING MET PARTNERS Als ledenorganisaties vervullen de Bosgroepen een brugfunctie tussen privÊboseigenaars en overheden. De Bosgroepen komen ook frequent in contact met andere organisaties die actief zijn binnen de natuursector (Natuurpunt, Wildbeheereenheden, Regionale Landschappen, ‌) en proberen zoveel mogelijk met die organisaties af te stemmen en op het terrein samen te werken. Hierbij wordt onder meer gezocht naar nieuwe mogelijkheden en bijkomende schaalvoordelen. Het afgelopen jaar werd heel wat tijd gespendeerd in de deelname aan overleg met partners en overheden, en overlegmomenten rond de Europese natuurdoelen.
SAMENWERKING MET PARTNERS Bosgroeplid Will Fuchs bezit naast enkele hectare bos ook landbouwgronden met houtkanten. Voor het onderhoud daarvan heeft hij een overeenkomst met de Vlaamse Landmaatschappij. Het Regionaal Landschap Kempen en Maasland vroeg de stedenbouwkundige vergunning voor kapping van bomen aan, het ANB gaf advies over de vergunningen en de Bosgroep staat in voor de verkoop van de bomen en het heraanplanten. Domein Siemkensheuvel is een onderdeel van Dienstencentrum Ter Engelen, dat zorg en begeleiding biedt aan kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking of een gedrags- of emotionele stoornis. De Bosgroep zorgde voor een beperkt beheerplan, uitdunning van de omliggende bossen en kapping van gevaarlijke bomen rondom parkings en gebouwen. De arbeidersploeg plantte nieuwe bosranden aan. De directie is nu vragende partij om elders opnieuw samen te werken.
De Bosgroepen maakten een bosbeheerplan op voor de bossen rond Basisschool voor Buitengewoon Onderwijs Mikado in Maasmechelen, waarbij in functie van de veiligheid de grove dennen rond de school grotendeels vervangen worden door inheems loofhout. Hiervoor werd samengewerkt met de school, het gemeentebestuur en het ANB.
INFO- EN DEMOSTANDS DE BOSGROEPEN
Om haar werking bij een ruimer publiek bekend te maken en de samenwerking met partners uit te breiden, namen de Bosgroepen ook in 2015 deel aan heel wat activiteiten. Met hun educatieve en interactieve stand waren ze o.a. te gast op de Openbedrijvendag in Zutendaal en Maasmechelen en de actie ‘Trage bossen’ in Lanaken. Tijdens de Week van het Bos organiseerden de Bosgroepen zelf twee activiteiten in de Duinengordel, samen met de gemeente Opglabbeek, het projectteam van de Duinengordel en het ANB.
JAAROVERZICHT 2015
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
13
DANKWOORD Ondanks de financiĂŤle onzekerheden, was 2015 weer een vruchtbaar jaar voor de Limburgse Bosgroepen. Dankzij de gedreven inzet van medewerkers, vrijwilligers en arbeidersploegen konden de Bosgroepen hun leden weer bijstaan bij het beheer van hun bossen. Verder is ook het kwaliteitswerk van professionele houtkopers, de arbeidersploegen en bosbouwbedrijven absoluut onmisbaar voor de dagdagelijkse werking. Om meer strategische projecten te realiseren, is de samenwerking met partners als overheden, natuurverenigingen en de Regionale Landschappen dan weer cruciaal. De Limburgse Bosgroepen willen hen dan ook bedanken voor de constructieve, vruchtbare samenwerking van het afgelopen jaar. En uiteraard zouden de Bosgroepen niets zijn zonder hun ondertussen meer dan 2 800 leden. Ook in 2016 zullen de Limburgse Bosgroepen er alles aan doen om hen met raad en daad bij te staan!
FOTO’S: Annemie Hannosset, Frederik Bollen, Benjamine Bufkens, Jan Mampaey, Evi Ghijsens, Jane Goodall Institute Belgium, Karolien Van Diest, Dirk Cremers (Dienstencentrum Ter Engelen), Jeroen Clerix REDACTIE: Leen Raats, Karolien Van Diest VORMGEVING Luc Schreurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Johan Van den Broek, Universiteitslaan1, B-3500 Hasselt JAAROVERZICHT 2015
|
LIMBURGSE BOSGROEPEN
15
BOSGROEPEN IN VLAANDEREN NOORDERKEMPEN ANTWERPEN-NOORD
KEMPENSE HEUVELRUG HOUTLAND
O o stW e stV la a n d e re n
LIMBURGSE DUINEN
A n tw e rp e n
OOST-VLAANDEREN NOORD
ANTWERPEN-ZUID
WESTLIMBURG
V la a n d e re n MIDDEN OOST-VLAANDEREN
NOORDOOSTLIMBURG
ZUIDERKEMPEN
NOORD-HAGELAND GROENE CORRIDOR
Lim b u rg
HOGE KEMPEN
IJZER EN LEIE
V la a m s-B ra b a n t VLAAMSE ARDENNEN
DIJLE-GETELAND
ZUID-LIMBURG
ZUIDWEST-BRABANT
De Limburgse Bosgroepen zijn 5 van de 19 Bosgroepen in Vlaanderen. Meer info vind je op: www.limburg.be/bosgroepen en www.facebook.com/LimburgseBosgroepen
Bosgroep Hoge Kempen vzw tel. 011 23 83 23 - gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@limburg.be Bosgroep Limburgse Duinen vzw tel. 011 23 83 19 - gsm 0471 23 82 14 bosgroeplimburgseduinen@limburg.be Bosgroep Noordoost-Limburg vzw tel. 011 23 83 24 - gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@limburg.be Bosgroep West-Limburg vzw tel. 011 23 83 29 - gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Bosgroep Zuid-Limburg vzw tel. 011 23 83 25 - gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt bosgroepen@limburg.be fax 011 24 92 35