Forum 22 2010

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#22/02.12.10

Maxime Verhagen

‘Ondernemer kan zonder subsidie’ achtergrond Geen genade: arbeidsinspectie kan niet tegen een foutje 16

actueel Nico Roozen (Solidaridad): ‘Actiemodel is achterhaald’ 20

achtergrond Aanbestedingen Wereldbank: Nederland heeft het nakijken 28

inhoud #22 Rubrieken

19

4 Opinie vno-ncw • Knapen maakt goed begin met nieuw os-beleid • vno-ncw Noord: De koek wordt nú ­verdeeld • Samen optrekken beste garantie voor biodiversiteit • Overheid moet eindelijk discussie over normering voeren • Ruzie over 2011 leidt af van hervorming in eu-budget

8 De foto Experimentje

14 & Zoon ‘Hij wilde alles onder controle houden’

19 De werkkamer van Paul van Gelder (Gasunie)

35 Vereniging • ‘Samen met natuurorganisaties ­inspannen voor biodiversiteit’ • Personalia • Reders betreuren stop afschrijvings­ regeling • Topkoks steunen strijd tegen laag­ geletterdheid • Kroon op het werk • Pleidooi voor logistieke krachten­ bundeling • Agenda • Even bellen met Henk Brons, directeur Water bij vemw • Export en innovatie cruciaal voor herstel • khn: ‘Verschillen in leges niet uit te ­leggen’ • Rijkswaterstaat Award 2010 voor Dura Vermeer Divisie Infra • SER viert zestigste verjaardag

14

24 Podium • Zes vragen aan Erwin van Lambaart, voorzitter vereniging van vrije theater­ producenten • Uitspraken • Wat doen we met de Kamer van ­Koophandel?

27 De ommekeer van Mark Teijgeler, eigenaar en trainer abc voor Meditatie

31 Scheer Blauw

34

34 Binnenland ‘Verhuizing van het om is onnodig’

44 Elf vragen aan Binnenvaartambassadeur Arie Verberk

50 Wereldzaak Scherpe kruiden op Schier

2

FORUM #22/02.12.10

32

rubrieksnaam

10

Artikelen 10 Maxime Verhagen wil geen handjeklap meer Aan het handjeklap over subsidies komt een einde. Minister van Economische Zaken Innovatie en Landbouw Maxime Verhagen wil dat overheidsgeld doelmatiger wordt ingezet om de ­concurrentiekracht van Nederland te verbeteren. “Dit ministerie krijgt een beslissende stem.”

16 In de verdachtenbank Een moment van onoplettendheid zorgt voor jaren spijt. De Arbeidsinspectie trakteert elke ondernemer die een illegaal in dienst heeft op een behandeling als notoire crimineel.

Foutje, bedankt.

20 Nico Roozen wil opschudding De boel moet opgeschud worden in de wereld van de ontwikkelingshulp. Vindt het kabinet en ook directeur Nico Roozen van Solidaridad. Want ontwikkeling begint bij ondernemer­schap.

“In Afrika is de snelste weg naar een fourwheeldrive je hand ophouden in de donorwereld.”

28 China lacht ons uit Miljarden euro’s zijn ermee gemoeid. Maar Nederlandse ondernemers grijpen mis bij aan­ bestedingen door de Wereldbank. Telkens kapen de Chinezen de projecten net voor de neus weg. Zijn wij ‘een lachertje’ geworden?

32 En wéér gaat het over babyverlof Zestien, achttien, twintig weken. Hoe lang duurt straks het babyverlof? De discussie erover is net een hardnekkig virus: telkens als je denkt te zijn genezen, duikt hij weer ergens op.

Europa wil dit, Den Haag dat. Houdt minister Kamp de rug recht?

46 Michaëla Ulrici heeft geen geduld Ongeduldig, praktisch, opgeruimd. Michaëla Ulrici doet niet aan woorden als jammer en spijt.

Sinds juni is ze bestuursvoorzitter van Nauta Dutilh: met 43 de baas van ruim vierhonderd advocaten all over de world. ‘Wat is nou ergens klaar voor zijn? Je moet het gewoon doen.’

3

FORUM #22/02.12.10

46

opinie vno-ncw

‘vno-ncw maakte blauwdruk ministerie’, kopte NRC Handelsblad vorige week. Dat is misschien wat kort door de bocht geformuleerd, maar het is waar dat er vanuit de Malietoren de afgelopen maanden stevig gelobbyd is. Doel was een ‘krachtiger ministerie van Econo­ mische Zaken met duidelijke bevoegdheden’, zoals we het al vóór de verkiezingen in onze ondernemersvisie op de kansen van Nederland hadden geformuleerd.

En met succes, want het nieuwe fusieministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie gáát ergens over. Niet alleen over de ‘Haagse economie’ van de ramingen en de cijfertjes. Nee, Maxime Ver­ hagen, de nieuwe minister van el&i, krijgt de komende jaren de kans om echt wat te betekenen voor de groeikracht van het bedrijfsleven.

Zoals het ministerie van Landbouw vele jaren ondersteunend is geweest voor het ontstaan van een landbouw en voedselindustrie van wereldformaat, gaat het nieuwe ‘ez’ diezelfde aanpak nu ook toepassen op de andere topgebieden van onze economie. Dat kan ook omdat de minister van el&i een beslissende stem krijgt in de innovatiegelden en onderzoekssubsidie die voorheen bij andere ministeries lag.

jeroen poortvliet

Minister van alles Teleurstellend is daarom het besluit van minister Verhagen om daar nu al fors op te bezuinigen, terwijl dat nieuwe beleid nog niet eens in de steigers staat. Wezenlijk onderdeel daarvan zijn de innovatie­ programma’s voor publiekprivate samenwerking op onderzoeks- en ­innovatiegebied en juist daarop wordt nu al een kwart bezuinigd.

Beter zou zijn om te wachten met ombuigingen totdat duidelijk is hoe het topgebiedenbeleid er uit gaat zien.

“Ondernemers ondernemen niet vanwege subsidies”, zegt Verhagen in een interview in deze Forum. Dat is een waarheid als een koe, maar de minister weet ongetwijfeld ook dat een steuntje in de rug voor de sectoren waarmee Nederland in de toekomst zijn brood moet gaan verdienen, zijn geld dubbel en dwars waard is.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees het interview met Maxime Verhagen op pagina 10

Knapen maakt goed begin met nieuw os-beleid • Ontwikkelingssamenwerking wordt op andere leest geschoeid • Zelfredzaamheid ontwikkelingslanden en eigen belang Nederland staan centraal • Knapen wil banden met bedrijfsleven versterken Het roer gaat om als het gaat om ontwikkelingshulp. De focus komt te liggen op economische groei en zelfredzaamheid van ontwikkelings­ landen en betere mogelijkheden voor het bedrijfsleven om daar een bijdrage aan te leveren. Dat staat in de ‘Basisbrief Ontwikkelings­ samenwerking’ van de staatssecretaris van Ontwikkelingssamenwer­ king, Ben Knapen, waarmee de ministerraad afgelopen vrijdag akkoord ging.

Knapen roept private sectorontwikkeling uit tot een belangrijke prio­ riteit in het nieuwe ontwikkelingssamenwerkingsbeleid. “Samenwer­ king via het bedrijfsleven wordt ingezet waar het specifieke meer­ waarde biedt”, schrijft hij in zijn beleidsbrief. Die meerwaarde ligt in gebieden waar Nederland het verschil kan maken, zoals voeding en water. Maar ook op terreinen als energie, milieu en gezondheidszorg heeft het Nederlandse bedrijfsleven volgens de staatssecretaris toege­ voegde waarde.

Knapen kondigt aan dat hij, samen met het ministerie van Economi­ sche Zaken, Landbouw en Innovatie, regelmatig overleg wil voeren 4

FORUM #22/02.12.10

met de top van het bedrijfsleven over de nieuwe beleidskoers. Hij introduceert een ‘Speciaal Adviseur Bedrijfsleven en Ontwikkelings­ samenwerking’ die de banden tussen het bedrijfsleven en zijn minis­ terie verder gaat aanhalen.

Staatssecretaris Knapen zet hiermee een goede koers uit naar effec­ tieve ontwikkelingssamenwerking. De stevige rol voor het bedrijfsle­ ven en het inzetten op gebieden waar Nederland sterk in is, kan reke­ nen op steun van werkgevers.

De staatssecretaris trekt het komende half jaar uit om, samen met het bedrijfsleven, de plannen verder te concretiseren. Nu al trekt hij extra geld uit voor onder meer publiekprivate partnerschappen. Maar voor de sterke budgettaire uitbreiding van mogelijkheden voor het bedrijfs­ leven, waarover het regeerakkoord spreekt, is meer nodig. Een flinke uitbreiding en verbetering van het orio-programma, nieuwe finan­ cieringsinstrumenten en opschaling van het Initiatief Duurzame Han­ del staan hoog op het verlanglijstje van het bedrijfsleven.  www.vno-ncw.nl, dossier Ontwikkelingssamenwerking Kijk ook naar ForumVideo over ontwikkelingssamenwerking op www.vno-ncw.nl

Overheid moet eindelijk discussie over normering voeren

wandelgangen

Minister Henk Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil de lasten van werkgevers voor de kin­ deropvang de komende jaren niet verzwaren. Dat zou hij wel moeten doen als hij de afspraken daarover uit 2005 naar de letter naleeft.

Toen is namelijk afgesproken dat werkgevers, ouders en de overheid elk een derde zouden bijdragen aan de kosten van kinderopvang. Op dit moment betalen werkgevers 23 procent, ouders 22 procent en de overheid meer dan de helft.

Oppositiepartijen PvdA, Groen­ Links en sp willen dat Kamp aan die afspraken vasthoudt.

De minister vindt het echter niet de tijd voor lastenverzwaring voor het bedrijfsleven. Bovendien zullen

de voorgenomen bezuinigingen op de overheidsuitgaven aan kinderopvang vanzelf leiden tot een ‘eerlijker’ verdeling. Rond 2015 zal die zijn: werkgevers 30 procent, ouders 33 procent en de overheid 37 procent. En met een beetje mazzel staat de economie er dan ook beter voor.

• Overheid hoeft normen toch niet gratis beschikbaar te stellen • Ondernemer blijft betalen om achter eisen overheid te komen • Beloofde duidelijkheid nog niet in zicht

dijkstra

amp neemt k tijdelijk zijn verlies

Kamp: uitgerekend

vrachtverkeer meerderheid zien te halen. De links ingehaald vvd vindt het in elk geval niks.

5

Volgens Kamerlid Charlie Aptroot is het wegvervoer onmisbaar voor Nederland. Hij vreest het verlies van tienduizenden banen en een stijging van de prijzen voor consumptieartikelen. “GroenLinks wil hoe dan ook de vracht- en per­ sonenauto te grazen nemen.” Dat laatste wordt min of meer erkend door de indieners: het voorstel is een opmaat naar een heffing voor alle voertuigen.

dijkstra

GroenLinks legt zich niet neer bij de mededeling in het regeerak­ koord dat er geen kilometerheffing komt. Fractievoorzitter Femke Halsema en Kamerlid Liesbeth van Tongeren werken aan een Initiatiefwet Kilometerprijs voor Vrachtwagens. Wagens boven de 3.500 kilo moeten een prijs gaan betalen die varieert van 12,6 tot 28,7 cent per kilometer, afhankelijk van de zwaarte en de ‘schoonheid’ van de auto. Tegelijkertijd wordt de motorrijtuigenbelasting afgeschaft en het Eurovignet teruggebracht tot een minimum. De opbrengst van de heffing wordt gebruikt voor lastenverlichting voor het hele bedrijfsleven.

GroenLinks wil op deze manier stimuleren dat het vrachtwagen­ park wordt verduurzaamd en dat vervoer per spoor en over het water aantrekkelijker wordt. Maar dan moet het voorstel eerst een

Van Tongeren: eigen weg FORUM #22/02.12.10

Eén stap vooruit … even wachten … en weer terug. In 2008 vond de rechtbank in Den Haag dat de overheid nen-normen die ze zelf verplicht stelt, gratis moest aanbieden. Eind november besloot het gerechtshof in hoger beroep dat zij dat juist niet hoeft te doen. Dus moeten ondernemers in bepaalde gevallen blijven betalen om aan de eisen van de overheid te voldoen. nen-normen worden opgesteld door het Nederlands Normalisatie Instituut, nen, dat jaarlijks een omzet heeft van 33 miljoen euro.

Die normen gaan van de hoogte van traptreden tot papierformaten.

In principe heeft het bedrijfsleven niets tegen standaardisering. Het is fijn dat een A4-tje bij elke fabrikant even groot is. En dat de over­ heid naar die normen verwijst, is ook niet zo gek: dan weet iedereen waar hij aan toe is. Het wordt alleen een beetje raar als overheid dan zegt: ‘U moet voldoen aan norm X. Als u wilt weten wat dat inhoudt, kunt u de regels kopen in Delft, bij nen.’

De rechtbank in Den Haag vond het ook niet kunnen en oordeelde twee jaar geleden dat de overheid dergelijke normen gratis ter beschikking moet stellen. Daar is het gerechtshof het in hoger beroep dus niet mee eens. Normen inzien is gratis, alleen mee­ nemen kost geld, dus is er niets aan de hand, concludeert het hof. De betrokken ondernemingen kunnen eventuele kosten ook doorbere­ kenen. Daarbij, zo stelt het gerechtshof, staat in de normering vaak niet hoe je aan de eisen moet voldoen, maar gaat het om meetme­ thodes en dergelijke. Er is ruimte om op andere gelijkwaardige wijze aan de eisen te voldoen.

Maar de theorie klopt niet met de praktijk. Als het bouwbesluit van de overheid zegt: ‘Een verblijfsruimte heeft een volgens nen 2057 bepaalde equivalente daglichtoppervlakte die niet kleiner is dan de in tabel 3.133 gegeven oppervlakte’, dan heb je die tabel toch echt nodig. En een architect of projectontwikkelaar wil dat soort docu­ mentatie ook gewoon bij de hand hebben.

De overheid heeft al jaren geleden toegezegd om duidelijker te zijn bij dergelijke normering. Vorig jaar heeft de hele Kamercommissie voor Wonen, Wijken en Integratie daar nog eens op aangedrongen.

Het wordt tijd dat die duidelijkheid er komt. In elk geval moeten verplichte normen gratis beschikbaar zijn voor bedrijven. 

Ruzie over 2011 leidt af van hervormingen in eu-budget • Europarlement speelt hoog spel over eu-budget 2011 • En heeft zinnen gezet op ‘eigen’ belasting • Modernisering meerjarenbudget mag niet het slachtoffer worden De vonken vlogen er de afgelopen weken vanaf tijdens een fors staaltje powerplay dat met name het Europees parlement liet zien. Lijdend voorwerp: de hoogte van het eu-budget in 2011. Medeslachtoffer: de discussie over het meerjarige eu-budget.

Het Europarlement zag graag een verhoging met 6 pro­ cent, maar dat werd geblokkeerd door een aantal lidsta­ ten, waaronder Nederland, die dat ‘compleet onaanvaard­ baar’ noemden. Afgesproken werd de groei te beperken tot 2,9 procent, maar het Europees parlement liet weten daar alleen mee akkoord te gaan als de lidstaten forse toe­ zeggingen doen over het meerjarige eu-budget. Toezeg­ gingen met name op het terrein van flexibiliteit en de financiering van de begroting. Vooral Nederland en het Verenigd Koninkrijk zijn bang dat het Europarlement hiermee aanstuurt op een rechtstreekse belastingheffing door Brussel.

Afgelopen vrijdag heeft de Europese Commissie, na uit­ gebreid overleg met de lidstaten, een nieuwe ontwerpbe­ groting van de Europese Unie voor 2011 gepresenteerd.

Zoals het er nu naar uitziet blijft de verhoging 2,9 procent en is de discussie over Europese belastingen doorgescho­ ven naar het komende half jaar.

Op 7 december is er opnieuw overleg met de Raad, de Commissie en het Europees parlement. Het valt te hopen dat het Europarlement en de lidstaten deze keer hun kno­ pen tellen en de gijzeling van de discussie over het meer­ jarige eu-budget opheffen. Over de modernisering van dat meerjarige budget zal namelijk het echte debat gevoerd moeten worden. Daarbij zal kritisch gekeken moeten worden welke uitgaven omlaag kunnen en hoe middelen efficiënter ingezet kunnen worden. Anders zal er onvol­ doende geld beschikbaar komen voor de broodnodige plannen om economische groei en werkgelegenheid te stimuleren. Ook moet er fors gesneden worden in de Europese regeldruk om de innovatiekracht van het bedrijfsleven zo goed mogelijk te benutten. 

vno-ncw noord

De koek wordt nú verdeeld Minister van Infrastructuur en Milieu Melanie Schultz van Haegen heeft zo’n 40 miljard euro gereserveerd voor een uitbreiding van de capaciteit van wegen, vaarwegen, spoor en regionaal openbaar vervoer. Dit geld, waarvan ruim de helft bestemd is voor wegen, wil zij de komende tien jaar investeren.

Een goed voornemen van de minister, alleen ziet zij de noordelijke regio hierbij over het hoofd.

Het feit dat ze het geld grotendeels wil investeren in ‘economisch sterke regio’s als Amsterdam-Schiphol-Utrecht en Rotterdam-Den Haag’ sugge­ reert dat andere regio’s zwak zijn en alleen maar geld kosten. Niets is minder waar. Ook in het Noorden wordt veel verdiend voor het land en dat kunnen we alleen blijven waarmaken als wordt voldaan aan de randvoorwaarden die daarvoor nodig zijn. Infrastructuur geldt daarbij als belangrijkste voorwaarde voor de economische ontwikkeling van de regio.

De minister heeft waarschijnlijk gedacht: het Noorden krijgt de komende jaren al 2 miljard euro vanuit het regiospecifiek pakket (ter compensatie van het schrappen van de Zuiderzeelijn) en dat is wel voldoende. Een onjuiste aan­ name; er zal veel meer moeten gebeuren. Denk aan een verbeterde spoorver­ binding van Groningen met de Randstad en met Bremen en Hamburg. Een eerste stap hierin is de realisatie van de spoorlijn Groningen-Heerenveen. Een ander project waarin geïnvesteerd zal moeten worden, is het doortrekken van de verdubbelde N33 naar de Eemshaven. De Eemshaven is momenteel de grootste bouwput van Nederland en het is evident dat een haven zonder goede ontsluiting geen goede haven is.

In Noord-Nederland vinden tot 2020 verreweg de belangrijkste investeringen plaats van de gehele eu op energiegebied. Het gaat om een bedrag van circa 25 miljard euro. Daarom is het nodig dat politieke besluiten van groot maatschap­ pelijk belang en waarvoor een overgangsperiode van vele jaren noodzakelijk is, lang blijven gelden – bijvoorbeeld waar het gaat om de afvang, transport en opslag van co2 (ccs).

Noord-Nederland is hard op weg om één van de sterkste energieregio’s van Europa te worden. Om dat te bereiken moet nu progressie worden geboekt.

Steun van het kabinet is hierbij onontbeerlijk en het Noorden moet zich hier hard voor maken. De drie noordelijke provincies moeten hun huiswerk maken en met een gezamenlijke propositie naar Den Haag optrekken. In het eerste halfjaar zal het nieuwe kabinet de koek verdelen. Als je nu geen initiatief neemt, ben je te laat.

Bert van der Haar Voorzitter vno-ncw Noord

www.vno-ncw.nl, dossier Europese Unie

6

FORUM #22/02.12.10

vno-ncw noord

opinie vno-ncw

wandelgangen houden. Maar de vvd-senatoren senatoren willen zondags- voelden zich niet gebonden aan het regeerakkoord. Edward Asscher rust De Eerste Kamer is met een kleine meerderheid akkoord gegaan met de wijziging van de regels voor de koopzondag. 36 Kamerleden stemden hoofdelijk voor, 33 tegen.

Als de zes afwezige Kamerleden hadden meegestemd, was de stemverhouding 39/36 geweest.

De christelijke partijen, de SP en de Onafhankelijke SenaatsFractie stemden voor. Opvallende tegen­ stemmer was de vvd-fractie. Het kabinet is namelijk voor wijziging om daarmee de sgp te vriend te

noemde de nieuwe wet al eens een “monster”. Hij vreest verlies van duizenden banen als gevolg van de wijziging.

Gemeenten moeten voortaan strenger het toerismebeginsel toepassen: meer dan de reguliere twaalf koopzondagen is alleen toegestaan als het winkelgebied een toeristisch karakter heeft. Bur­ gers en bedrijven kunnen bezwaar maken tegen het aanwijzen van meer koopzondagen. Maar niet op zondag.

samen toezien is dan op wantrouwen moet zijn beter dan alleen gebaseerd.

Volgens cda-Kamerlid Gerda Ver­ burg kunnen er toezichthouders worden samengevoegd. Niet alle zestien, maar wel bijvoorbeeld de NMa (mededinging), de Opta (telecom), de nza (zorg) en de Consumentenautoriteit. Dat le­ vert minder ‘grensgeschillen’ op, en verlost ondernemers van in­ spectiediensten die los van elkaar bedrijven bezoeken en dan ook nog eens tegenstrijdige adviezen geven. Verburg vindt verder dat toezicht meer op vertrouwen

vvd opent deur naar 67 jaar vvd-fractievoorzitter Stef Blok zette in een interview met Nu.nl de deur naar een aow-leeftijd van 67 jaar op een kier. In het regeer­ akkoord staat dat de aow-leeftijd naar 66 jaar gaat; verder wilde de pvv als gedoogpartij niet gaan. De vvd wilde naar 67 jaar en wil dat nog steeds, zo liet Blok weten. “Als er een meerderheid in de Tweede Kamer voor te vinden is, zou die tweede stap zonder de steun van de pvv plaats kunnen vinden. Mis­ 7

Minister Maxime Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie kan zich wel vinden in bundeling. Van de genoemde vier heeft hij alleen twijfels over de nza, die onder een ander ministerie valt. Het toezicht kan efficiënter, maar bundeling levert hooguit 10 procent bezuiniging op, hield hij de Tweede Kamer voor.

Verburg, die haar eigen voormalige ministerie zag samengaan met dat van Verhagen, had ingezet op 25 procent.

schien willen PvdA en D66 ook wel verder gaan”, opperde hij.

D66 neemt de uitgestoken hand gretig aan. “Ik had het niet verwacht van Blok, maar mijn antwoord is: ja, ik wil”, zegt frac­ tievoorzitter Alexander Pechtold blij verrast. Kamerlid Fatma Koser Kaya wil binnen enkele weken een voorstel indienen om de aowleeftijd te verhogen naar 67 jaar.

Ook moet sneller worden begon­ nen met de verhoging. Want dan willen de sociaal-liberalen ook de hele hand.

FORUM #22/02.12.10

Samen optrekken beste garantie voor biodiversiteit • Intentie tot samenwerken lijkt kleine stap • Maar samenwerking is sleutel tot behoud biodiversiteit • Bedrijfsleven kan niet zonder natuurlijke grondstoffen Vorige week tekenden vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en van de natuurorganisaties een intentieverklaring om samen te werken aan het behoud van biodiversiteit. Het klinkt als een kleine stap, maar wie terugkijkt, weet beter. Nog niet zo lang geleden ston­ den de groene lobby en het bedrijfsleven regelmatig lijnrecht tegen­ over elkaar. Het was ‘wij tegen zij’, natuur en milieu versus energie, bouw, of infrastructuur.

Het is een houding die we ons niet meer kunnen permitteren. Bio­ diversiteit, waar ook ter wereld, is voor Nederland met zijn open economie immers van groot belang. In de toekomst moeten we kunnen blijven rekenen op beschikbaarheid van voldoende natuur­ lijke grondstoffen en de diensten die ecosystemen ons bieden, zoals schoon water en een vruchtbare bodem.

De wereldeconomie en in het bijzonder de Nederlandse landbouw, visserij, voedingsindustrie, bloemensector, farmacie en biotechno­ logische industrie zijn voor de import van grondstoffen afhankelijk van ecosystemen en biodiversiteit in andere delen van de wereld.

Bedrijven zoeken naar een biobased economy gebaseerd op duur­ zame benutting van natuurlijke bronnen.

Tegelijkertijd kunnen we er niet omheen: de bestaande natuur wordt mondiaal bedreigd en de biodiversiteit neemt af. Dat verlies vertegenwoordigt nu al miljarden euro’s. Daarom zullen bedrijfs­ leven, natuurorganisaties en kennisinstellingen samen op moeten trekken, willen we trachten de toekomst van de natuur én van de Nederlandse economie veilig te stellen.

Tegelijkertijd kan de wereld in de strijd voor behoud van belang­ rijke ecosystemen, profiteren van de Nederlandse kennis en tech­ nologie. Het sparen van de biodiversiteit biedt bedrijven nieuwe kansen. Doel is om te komen tot afspraken over beleidsvoorstellen, innovatie, activiteiten en projecten die de ecologische voetafdruk verminderen of compenseren.

Ook de Nederlandse ecosystemen en Natura 2000 zijn hierbij van groot belang. De ecologische hoofdstructuur in Nederland kan alleen tot stand komen als bedrijfsleven en milieuorganisaties elkaars belangen begrijpen en de overheid er actief bij betrekken.

Deze groene infrastructuur biedt ondernemers niet alleen nieuwe kansen, zij draagt ook bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor internationale bedrijven.  www.vno-ncw.nl, dossier Duurzaam ondernemen Kijk ook naar ForumVideo op www.vno-ncw.nl

de foto rubrieksnaam

8

FORUM #22/02.12.10

rubrieksnaam

Experimentje Den Bosch, 24 november – Premier Mark Rutte voert een ­experimentje uit in een laboratorium van PamGene. Dat deed hij in het kader van zijn eerste werkbezoek, waarbij hij behalve het biotechbedrijf ook SiTel Semiconductor bezocht. Tijdens het mkb-Nederland-congres op 15 november in Den Haag benadrukte Rutte nog het belang van innovatie als middel om Nederland een plek te geven in de mondiale top-5 van kenniseconomieën. Maar de boodschap van minister Maxime Verhagen van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (el&i), kort voor Ruttes werk­ bezoek, doet het ergste vrezen. De bewindsman kondigde aan fors te gaan bezuinigen op innovatieprogramma’s. Dat raakt ­onder meer het zogenoemde topgebiedenbeleid: de ondersteuning van de meest kansrijke sectoren waarmee Nederland in de toekomst zijn geld moet verdienen. Uitgerekend het beleid waarmee ons land die felbegeerde top-5-notering kan binnenhalen.

Lees ook het interview met Maxime Verhagen op pagina 10 en verder

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Vincent van den Hoogen/hh

9

FORUM #22/02.12.10

omslag

Maxime Verhagen:

‘Dit ministerie krijgt een beslissende stem’ Hij wordt de minister voor het bedrijfsleven genoemd.

Dat belooft wat. Maar gaat Maxime Verhagen de verwachtingen ook waarmaken? “Laten we elkaar niets wijsmaken: achttien miljard bezuinigen doet zeer.”

Tekst: Remko Ebbers | Foto’s: Jeroen Poortvliet

Menig minister van Economische Zaken mat zich de titel ‘minister voor het bedrijfsleven’ aan, maar geen daarvan is zo dichtbij gekomen als ‘superminister’ Maxime Verhagen. De voorman van het nieuwe fusieministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (el&i), gaat over bijna alles wat van belang is voor het bedrijfsleven. En als hij er niet zelf over gaat, zal Verhagen zijn stem moeten laten horen in de ministerraad. Want voor het bedrijfsleven zijn ook wegen, milieu­ regels en buitenlands beleid enorm belangrijk.

Verhagen heeft een beste klus op de schouders genomen. Niet alleen moet hij twee ministeries samenvoegen en uitbreiden met onderde­ len van een derde (innovatiegelden van Onderwijs en Wetenschap­ pen). Hij wordt ook gezien als de man die de vernieuwende economi­ sche architectuur moet presenteren voor na de crisis. En hij moet fors bezuinigen. Waar zet Verhagen op in om de Nederlandse economie ook in de toekomst toonaangevend te laten zijn?

de ­gouden driehoek van kennisinstellingen, bedrijven en overheid.”

“Dit nieuwe ministerie krijgt een beslissende stem in onderzoekssubsi­ dies die voorheen bij andere ministeries lagen. Daardoor komt er ook meer nadruk op onderzoek dat direct toepasbaar is door ondernemingen.

Samen met het bedrijfsleven gaan we kijken hoe we de geldstroom naar universiteiten voor dit soort onderzoek op bedrijven kunnen richten.”

Vertelt u eens, hoe gaat deze minister voor het bedrijfsleven de concurrentiekracht van Nederland verbeteren?

“Nederland heeft met de landbouw en voedsel­industrie een sector van wereldformaat. Nu hebben we door de combinatie Economische Zaken en Landbouw ook de tools om die aanpak elders toe te passen.

Van het oude departement van Landbouw kunnen we leren hoe zij de keten rond de Wageningen Universiteit hebben opgebouwd in

Maar dit kabinet zegt keuzes te willen maken.

“Als we geld willen verdienen, zullen we inderdaad keuzes moeten maken. We moeten kijken waar we onze concurrentiekracht kunnen verbeteren, hoe we ons vestigingsklimaat zo kunnen verbeteren dat bedrijven zich hier willen vestigen. Dat doen we door gericht te kie­ zen voor een aantal sterke gebieden. Water, energie, tuinbouw en hightech zijn enkele van deze gebieden.”

10

FORUM #22/02.12.10

Welk sectoren kunnen rekenen op deze ketenaanpak?

“Ik denk aan landbouw en voedselindustrie, maar ook aan chemie, water, life sciences. De negen topgebieden uit het regeerakkoord.”

Dat is de hele economie…

“Wees blij dat het om zoveel sectoren gaat, dat wij zo’n brede basis hebben. Het zou gevaarlijk zijn als we maar met één sector zouden excelleren.”

11

FORUM #22/02.12.10

omslag

Welke maatregelen gaat u concreet nemen?

“Per gebied gaan wij samen met partners uit de gouden driehoek een concreet plan van aanpak maken om het concurrentievermogen te ver­ sterken. De grootste winst zit in het beter richten van onze kennis­ infrastructuur op de topgebieden. Als bijvoorbeeld life sciences-bedrij­ ven last hebben van regels van het ministerie van Volksgezondheid, dan lossen Volksgezondheid en el&i dat samen op.”

U snijdt flink in innovatiesubsidies. Veel ondernemers worden daar niet blij van.

“Ondernemers ondernemen niet vanwege subsidies. Het verlies aan innovatiesubsidies wordt bovendien gecompenseerd door de vennoot­ schapsbelasting te verlagen en een verruiming van de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk. Daarnaast komt er bijvoorbeeld een fonds waaruit we leningen kunnen verstrekken voor innovatieve projecten.”

Maar Agentschap nl wordt tot een kwart ingekrompen.

Dat helpt bedrijven met innovatieve plannen.

“Ook het bedrijfsleven heeft gepleit voor een reductie van het aantal ambtenaren. Dan kun je een Agentschap nl niet overslaan. Het is één van de maatregelen voor het op orde brengen van de overheids­ financiën.”

Een kleiner agentschap is dus gewoon een bezuiniging?

“Dat is één van de vertalingen. Maar we kunnen door minder subsi­ dies ook toe met een afgeslankt apparaat.”

Nederland is al een Europese middenmoter als het gaat om de uitgaven voor research & development. Bent u dan niet bang dat daar nog verder de klad in komt?

“Het probleem zit juist niet in de publieke investeringen, maar bij de private investeringen. Wil het bedrijfsleven groeien, dan moet het zelf investeren. Het jammere is dat we er door inzet van publieke middelen tot nu toe niet voor hebben gezorgd dat ook de private investeringen zijn toegenomen. Ja, het is inderdaad zo dat er gekort wordt op het sub­ sidiebudget. Laten we elkaar niets wijsmaken: achttien miljard bezui­ nigen doet pijn. Ook bij bedrijven die aanspraak maakten op subsidie.

Maar door bijvoorbeeld inzet van publieke kennisbudgetten en het revolverende fonds willen we meer privaat kapitaal voor innovatie genereren. Ik ga in overleg met het bedrijfsleven kijken hoe we een maximaal rendement kunnen halen uit de publieke middelen.”

Volgens dit kabinet is er geen rol meer voor de overheid weggelegd als launching partner. Terwijl u innovatieve ondernemers zo juist een kontje kunt geven. U neemt geen risico meer.

“De gedachte van het revolverend fonds is dat subsidies worden terugbetaald, zodra een project succesvol is. Je kunt dan nog steeds kansrijke risicovolle projecten financieren. Uit de rente en aflossing worden weer andere projecten gefinancierd.”

Het bedrijfsleven wil graag innoveren met co2-opslag, maar dat is in het regeerakkoord gekoppeld aan kernenergie. Als het één niet, dan ook het ander niet staat er. Dat is niet stimulerend.

12

FORUM #22/02.12.10

“Dat moet je zo niet lezen. Er staat dat co2-opslag niet moet dienen als excuus om af te zien van kernenergie. De vergunning voor een kerncen­ trale zal er eerder zijn dan grootschalige toepassing van ondergrondse opslag van co2 ofwel ccs. We hebben co2-opslag absoluut nodig. Er zijn kansen voor ccs in het Noorden en op zee. Dat gaat gewoon door.”

Welke verdere maatregelen gaat u op het terrein van energie nemen? Het bedrijfsleven wil graag inzetten op duurzaamheid.

“Ik ben de plannen op energieterrein aan het uitwerken. Maar conven­ tionele energie blijft voorlopig een rol spelen. Ook kernenergie is belangrijk voor onze energiemix. Ik denk dat we verder een sterk punt hebben met Energy Valley in Groningen. Ik zie daar verschillende mogelijkheden. Ook op het terrein van bijvoorbeeld co2-opslag dat een onderdeel kan zijn van een Green Deal met het Noorden. Ik denk verder ook aan de Energiehavens in het Westen met faciliteiten voor vloeibaar gas. De idee van Nederland als gasrotonde voor Europa wil­ len we verder ontwikkelen.”

U wilt concurrentiekracht van het bedrijfsleven verbeteren.

Maar u stelt ook een opslag voor waardoor de energierekening stijgt. Dus worden Nederlandse bedrijven duurder ten opzichte van hun concurrenten.

“Met de opslag op de energierekening komt geld beschikbaar voor de ontwikkeling van duurzame energie. We zullen daarin blijven investe­ ren, want we moeten de co2-uitstoot naar beneden brengen. En we moeten minder afhankelijk worden van landen waarvan wij het regime misschien niet geweldig vinden.”

Iets anders. Een exportafhankelijk land als Nederland heeft groot belang bij een goede vertegenwoordiging in het buitenland. Die kan het bedrijfsleven helpen toegang te krijgen op

Industriebeleid

Innovatiedip

Het kabinet sluit volgens het regeerak­ koord aan bij het bestaande concept van een Topgebiedenbeleid (water, voedsel, tuinbouw, hightech, life sciences, chemie, energie, logistiek en creatieve industrie).

Verder wordt sterk gefocust op clusters als Food Valley in Wageningen, de Zuidas in Amsterdam, de Rotterdamse haven en de Brainport rondom de Universiteit Twente. Het Topgebiedenbeleid is bedoeld om de meest kansrijke sectoren waarmee Nederland in de toekomst zijn geld moet verdienen te ondersteunen. Wezenlijk on­ derdeel in dat beleid zijn de innovatiepro­ gramma’s voor publiekprivate samenwer­ king op onderzoeks- en innovatiegebied.

Maar daar wordt bezuinigd op subsidies.

De bezuinigingstaak van 18 miljard euro die het kabinet zich heeft opgelegd, slaat grote gaten in het subsidiebeleid voor innovaties en onderzoek.

Jaarlijks gaat er zeker 300 miljoen euro minder van el&i naar thematische innovatieprojecten.

Het nieuwe beleid zet in op een zo hoog mogelijke return on investment boven het verkennen van maagdelijk onderzoeksgebied. ‘Innovatiesubsidies worden vooral via een revolverend fonds verstrekt, zodat succesvolle innovaties zich terugbetalen’, staat in het regeerakkoord. En: ‘Subsidies worden alleen verstrekt indien de effectiviteit ervan is be­ wezen’. Bedrijven uit topgebieden met innovaties die de meeste kans maken om succesvol op de markt gezet te worden, komen dus bovenaan de subsidielijst. Het bedrijfsleven wil juist steun bij in­ novaties waarvan zij het resultaat nog niet kunnen voorzien en bij het in de markt zetten van deze lastige nieuwe producten.

nieuwe markten. Het kabinet wil minder posten in het buitenland. Daar helpt u het bedrijfsleven niet mee.

“Belangrijk is om daar te zijn waar de toegevoegde waarde het grootst is als het gaat om relaties met overheden. Wij moeten in de regio’s zijn waar de overheid een grote say heeft in het reilen en zeilen van het bedrijfsleven. Dan denk ik aan Azië of Brazilië en aan sectoren zoals water. Met Uri Rosenthal (minister van Buitenlandse zaken; red.) heb ik daarover een heel goede afstemming.”

Het kabinet wil ook meer samenwerken met ambassades van andere lidstaten of bij handelsmissies. Moeten wij onze economische belangen wel toevertrouwen aan Engelsen, Duitsers of Belgen?

“Samenwerking kan effectief zijn. Bijvoorbeeld met de Britten. We hebben Brits-Nederlandse multinationals, zoals Akzo, Shell en ­Unilever. Dus kunnen Nederland en Engeland samen optrekken bij handelsmissies. Maar ook als het om aandacht voor de wederzijdse exportmarkt gaat.”

De aardgasbaten worden niet langer gebruikt voor innovatieve projecten en infrastructuur, maar voor aflossing van de staatsschuld. Is dat wel verstandig?

“Het is niet anders. Uit de evaluatie van het Fonds Economische Struc­ tuurversterking (een fonds dat wordt gevuld met de aardgasbaten; red.) bleek ook dat er van alles aan schortte. De toekenning van subsi­ dies uit het fes was vaak het gevolg van handjeklap tussen ministeries, zonder dat er economische versterking aan ten grondslag lag.”

Als fes-geld niet doelmatig werd gebruikt door ministeries kunnen diezelfde ministeries er toch ook voor zorgen dat dit voortaan wel gebeurt?

13

FORUM #22/02.12.10

“Dit kabinet heeft ervoor gekozen om het geld te gebruiken voor de aflossing van de staatsschuld. Zouden we dat niet doen, dan moet er meer bezuinigd worden.”

Files kosten ondernemers heel veel geld: Nederland distributieland moet wel ontstopt worden. Zonder de fes wordt dat een stuk moeilijker.

“Om te beginnen is er door dit kabinet voor infrastructuur extra geld uitgetrokken. Verder wil ik onderzoeken of pensioenfondsen belan­ gen willen nemen in infrastructuur. Zij zitten in zaken die, laat ik het voorzichtig zeggen, minder rendement opleveren dan gehoopt, zoals we allen weten. Wij willen bijvoorbeeld ruimte geven voor het bou­ wen van een tweede laag boven een bestaande snelweg. Dat worden dan tolwegen. Daar zouden pensioenfondsen in kunnen participeren.

Dat soort mogelijkheden willen wij creëren.”

Het bedrijfsleven steunde de kilometerheffing.

“De keuze is gemaakt: er komt geen kilometerheffing, dat is zo hard als het in het regeerakkoord staat.”

Hoe raken we die files dan kwijt?.

“Hoe de files aangepakt moeten worden, laat ik over aan de minister van Infrastructuur en Milieu. Iedereen bemoeit zich alleen met zijn eigen toko is afgesproken in dit kabinet.”

Als het van belang is voor de economische zaak, kunt u toch niet stoppen voor de deur van een collega?

“Als vicepremier en waar het gaat om zaken als regeldruk en innovatie heb ik een bredere verantwoordelijkheid om zaken geregeld te krijgen bij andere ministeries. Maar filebestrijding is primair de verantwoor­ delijkheid van de minister van I en M.” 

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam activiteit

Dobber Healthcare Leaflets Drukken bijsluiters en etiketten farmaceutische producten opgericht 1898 vestigingsplaats Uitgeest en Alkmaar medewerkers Tachtig oud-eigenaar Wladimir Dobber (tot 2000) directeur-eigenaar Bart Dobber (na 2000)

14

FORUM #22/02.12.10

‘Hij wilde alles onder controle houden’ Wladimir Dobber ontging geen enkel detail, zoon Bart is meer van de grote lijn.

“Op een vrijdagmiddag ga ik rustig met mijn vrouw naar het strand. Mijn vader zou dat nooit gedaan hebben.”

Tekst: Jan Buevink | Foto: Jeroen Poortvliet, familie Dobber

Wladimir Dobber (70)

Bart Dobber (41)

“Bart is contactueel heel goed. Ik werd ook niet als een bullebak gezien, maar hij is gewoon jovialer. Hij besteedt veel aandacht aan de persoonlijke relaties met zijn klanten. Prijs, kwaliteit en leverings­ zekerheid zijn natuurlijk belangrijk als je drukwerk maakt. Maar min­ stens zo belangrijk is de vraag of het klikt met je klant. Of je nou voor een kleinere opdrachtgever werkt of een grote multinational, de uit­ eindelijke beslissing of ze met je in zee gaan, maken ze op basis van die persoonlijke relatie.”

“Als kind wilde ik naar zee. Na de mulo ben ik naar de zeevaartschool gegaan om stuurman te worden bij de Rotterdamsche Lloyd. We voe­ ren op en neer naar Indonesië maar ook naar de Amerikaanse westkust, China, New York. Dat mijn vrouw en ik eind jaren zestig een drukkerij in Uitgeest kochten, was eigenlijk vooral voor mijn broer die daar als zetbaas werkte. Toen hij een paar jaar later overleed, gingen wij met het bedrijf verder.”

“Eind jaren zeventig kreeg ik contact met een Amerikaanse software producent waarvoor we handleidingen drukten en een farmaceutisch bedrijf waarvoor we bijsluiters maakten. Met dat eerste zijn we begin jaren negentig gestopt toen het slecht ging in de ict, maar de bijsluiters bleken een echte groeimarkt. Aanvankelijk waren ze alleen nodig voor medicijnen die naar Amerika gingen, in 1993 kwam die verplichting ook hier. Voor het drukproces betekende dat nogal wat. Je moet er niet aan denken dat een handleiding voor bloeddrukverlagers in doosje komt met bloeddrukverhogende middelen.”

“Toen ik zo oud was als Bart leken we sprekend op elkaar. Ik heb oude foto’s waar ik in uniform op een schip sta en waarvan zijn kinderen nu zeggen: ‘Dat is papa’. Zijn karakter heeft hij meer van zijn moeder. Ik heb meer oog voor details, hij is meer van de grote lijn. Ik zal niet zeg­ gen dat de ene aanpak beter is dan de andere. Hij besteedt meer aan­ dacht aan zijn gezin. Als stuurman bleef ik soms tien, twaalf of veertien maanden van huis. Daarna zei mijn vrouw wel eens: ‘Ik zie je nu min­ der dan toen je nog op zee zat’.”

“Mijn vader was altijd aan het werk. Hij begon ‘s ochtends om acht uur, tussen de middag kwam hij even thuis voor een broodje en na het avondeten zei hij altijd: ‘Ik ga nog even aan het werk’. Werd het toch altijd wel weer tien uur. Zo wil ik het dus niet. Ik heb twee zoons van 6 en 9. Geregeld begin ik pas om kwart over negen zodat ik eerst mijn mannen nog naar school kan brengen. Natuurlijk ben ik in gedachten ook constant met het bedrijf bezig, maar op een mooie vrijdagmiddag vind ik het ook leuk om de boel achter me te laten om met mijn vrouw naar het strand te gaan. Mijn vader zou dat nooit gedaan hebben.”

“Mijn vader is er goed in om van de grond af aan iets op te bouwen.

Dat heeft hij met dit bedrijf gedaan, maar ook met zijn huis. Dat was enorm vervallen toen hij het begin jaren zeventig kocht. Veel mensen zeiden dat hij het maar beter tegen de vlakte kon gooien, maar hij vond het juist een uitdaging om het weer helemaal op te knappen. Ik had dat dus nooit gedaan, hij vindt het leuk.”

“Toen ik het bedrijf overnam, hadden we 25 medewerkers, nu tachtig.

Mijn vader had best verder kunnen groeien maar dat wilde hij niet. Hij wilde een omvang waarbij hij alles zelf onder controle kon houden.

Hij wil overal bovenop zitten, ik kan meer aan anderen overlaten.”

“Dat klanten superbelangrijk zijn, is mij met de paplepel ingegoten.

Op dat terrein ben ik wel weer van de details. Ik haal ze zelf van Schip­ hol, hoe vroeg ze ook aankomen en ik breng ze ook weer weg. Van mijn vader heb ik geleerd dat je altijd moet zoeken naar oplossingen voor problemen waar je klant tegenaan loopt. Je komt er niet als druk­ ker als je alleen maar glossy drukwerk wilt maken. Andere familie­ leden hadden die houding ook. Mijn opa was kruidenier met een klein winkeltje en ging met een bakfiets langs de deur. In het voorjaar maakte mijn moeder manden voor hem klaar met schoonmaakmid­ delen en borstels. Vaak waren dat winkeldochters van zolder, maar de klanten waren er blij mee. Het was net wat ze nodig hadden voor hun grote schoonmaak.” 

15

FORUM #22/02.12.10

achtergrond

welkom in de Een illegaal in dienst?

Eén faux pas en je hangt als ondernemer: hoge boetes en een behandeling als notoire crimineel. Op coulance van de Arbeidsinspectie hoeft niemand te rekenen. “Op voorhand zijn we schuldig bevonden.”

Tekst: Annette van Soest Foto: Topfoto/anp

Uit angst voor reputatieschade durven ze niet naar buiten te treden met hun verhaal. Maar hun advocaat, Bob Sijben van Aben & Slag Advocaten, wil het graag vertellen. Dertig be­ drijven hangt een forse boete boven het hoofd van de Arbeidsinspectie, waaronder zijn cliënt.

Meer dan 1 miljoen euro wil de inspectie incas­ seren. Niet omdat de bedrijven zelf mensen in dienst hadden waarvan de werkvergunning niet in orde was. Nee, ze huurden een schoonmaak­ bedrijf in. En dat bedrijf bleek illegalen in dienst te hebben. Gevolg: een boete voor zowel het schoonmaakbedrijf als de bedrijven die van zijn diensten gebruik maakten. Sijben: “Dat gaat veel te ver. Door een relatief klein schoonmaak­ bedrijf raken al meer dan dertig ondernemingen 16

in de knoei. Er worden op te veel partijen in de keten verantwoordelijkheden gelegd.”

Dat daar bij de Arbeidsinspectie heel anders over wordt gedacht, blijkt wel uit de ronkende jaarverslagen. Daarin klopt de inspectie zichzelf op de borst want er worden torenhoge boetes opgelegd. Onbegrijpelijk vindt Sijben. “Dus het succes van het toezicht wordt afgemeten aan de hoogte van de boetes, terwijl het in de kern gaat om het oplossen van een probleem. Het kan niet een doel op zich zijn om boetes te incasseren.”

over een kam Vorig jaar deelde de Arbeidsinspectie maar liefst 2.242 boetes uit aan bedrijven voor het il­ FORUM #22/02.12.10

legaal tewerkstellen van vreemdelingen. Totaal boetebedrag? Ruim 26 miljoen euro. Terecht, in de gevallen dat de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) bewust werd overtreden. Maar het komt té vaak voor dat goedwillende ondernemers op één hoop geveegd worden met malafide werkgevers.

Dat daar schrijnende gevallen tussen zitten, bewijst directeur Kees-Jan Mars van Global Data Collection Company (gdcc), dat telefo­ nische ­enquêtes uitvoert voor internationale marktonderzoeksbureaus. In 2009 deed de Arbeidsinspectie een inval, waarbij drie buiten­ landse werk­studenten werden aangetroffen die niet over de juiste papieren beschikten. Bij een boekenonderzoek werden er nog eens 38 ‘ille­

­v erdachtenbank

galen’ gevonden die inmiddels niet meer voor gdcc werkten.

“Op voorhand zijn we al schuldig bevonden”, vertelt Mars. “Toen ze klaar waren met het boekenonderzoek, hebben ze achter mijn rug om al tegen personeelsleden geroepen: ‘Dit wordt meer dan drie ton boete.’ Vrij onkies. En het maakt de werksfeer er ook niet beter op.”

Een paar maanden later kreeg hij een accept­ giro van 328.000 euro in de bus. “Met de post!

Ik was verbijsterd.” En dat terwijl de 41 studen­ ten alles bij elkaar maar zo’n 40.000 euro bruto hadden verdiend.

Niet alleen over de hoogte van het bedrag – 8.000 euro per overtreding – maakt Mars zich boos. Nog meer steekt het hem dat hij 17

zo zwaar gestraft wordt terwijl hij te goeder trouw handelde. De buitenlandse studenten werden pas ingehuurd nadat de directeur in­ formatie had ingewonnen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (ind). Die verzekerde hem dat een tewerkstellingsvergunning niet nodig was voor studenten van buiten de eu die niet meer dan tien uur per week werken. Achteraf blijkt dat hij wel degelijk een vergunning had moeten aanvragen bij het uwv. “Waarom geeft de ind ons antwoord als zij niet de bevoegde instantie zijn? Hoe moeten wij dat weten?”

niet waterdicht Voor een werkgever is het vrijwel onmogelijk om iedereen te controleren. Advocaat Sijben: FORUM #22/02.12.10

“Het maakt niet uit als je iemand inhuurt, die weer iemand inhuurt of andere mensen stuurt dan die aanvankelijk zouden komen; je blijft verantwoordelijk. Het werkgeversbegrip is te ruim gedefinieerd. En het systeem is niet wa­ terdicht te krijgen.” Als voorbeeld geeft hij een groot bouwproject, waar met onderaannemers wordt gewerkt. “Je zou zo’n bouwplaats herme­ tisch moeten afsluiten om iedereen bij de poort te controleren.” Dan is er nog het probleem van dubbelgangers, die het paspoort gebruiken van iemand anders op wie ze lijken. Of wat te den­ ken van een Grieks paspoort, dat handgeschre­ ven is. “Ga dat maar eens controleren.” Op hulp van de Arbeidsinspectie of de Marechaussee hoeven ondernemers niet te rekenen: die zijn

achtergrond

‘Ik acht de kans op faillissement vrij groot’

niet bereid te reageren op vragen over de echt­ heid van zo’n document.

Zijn cliënt is in bezwaar gegaan tegen de boete.

Om aandacht te vragen voor de onrechtvaar­ digheid ervan, heeft de advocaat namens zijn cliënt en nog eens negen andere gedupeerde bedrijven een brief gestuurd aan Piet Hein Donner, destijds minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. “Probleem is dat het om een wettelijke regeling gaat waarbij je altijd het haasje bent, op basis van dat ruime werkge­ versbegrip. Daardoor zijn er niet veel juridische ­argumenten om onder die boete uit te komen.”

failliet

www.vno-ncw.nl, dossier Arbeidsmarkt

peter hilz/hh

Ook Mars van gdcc heeft weinig vertrouwen op een goede afloop. Afgelopen maand is hij bij de rechtbank geweest om opschorting van de boe­ te aan te vragen, waarvan nu al 70.000 euro is voldaan. Tegelijkertijd wacht hij op de uitkomst van de bodemprocedure. De ondernemer schat zijn kansen somber in na contact met een col­ lega die een uitzendbureau met buitenlandse werkstudenten runde en een vergelijkbare zaak heeft verloren. “Hij is al failliet, na een boete van een half miljoen euro.”

Eenzelfde lot is ook gdcc beschoren, vermoedt hij. “Ik acht de kans op een faillissement vrij groot.

Twee jaar geleden heb ik samen met een collega de grootaandeelhouders uitgekocht. Daarom zit er een vrij zware bankfinanciering aan het bedrijf

gekoppeld. Ik denk niet dat de bank een boete van 328.000 euro blijft financieren.”

Onlangs maakte de Arbeidsinspectie bekend dat bijna de helft van de gecontroleerde be­ drijven waar buitenlandse studenten werken, de regels overtreedt. De strenge controles moeten voorkomen dat Nederlandse werkne­ mers van de arbeidsmarkt worden verdrongen door vreemdelingen van buiten de Europese Unie, verklaart de dienst. Tamelijk ironisch, in de ogen van Mars. “Die paar schamele gevallen. Als ze ons failliet laten gaan, staan er meer dan honderd mensen op straat, een veelvoud van de arbeid die zogenaamd ver­ drongen is. Het is de laatste keer dat ik een bedrijf in Nederland start, met dit soort bela­ chelijke regelgeving.”

Het bedrijfsleven heeft de ministeries van Sociale Zaken en Financiën al laten weten dat het zo niet langer kan: bonafide werkgevers mo­ gen niet langer over een kam worden gescho­ ren met notoire criminelen. Er moet ruimte zijn voor matiging van boetes. De toezegging om de werkinstructies te veranderen, ligt er al. Maar daadwerkelijk veranderd zijn de werkinstructies voor de uitvoerders van de Arbeidsinspectie nog steeds niet. Ondanks veelvuldig aandringen. En tot die tijd gaat de inspectie gewoon door met het uitdelen van forse boetes. 

Wie is hier de illegaal? Een arbeidsinspecteur bezoekt een bouwplaats 18

FORUM #22/02.12.10

werkkamer

De werkkamer van Paul van Gelder (Gasunie)

Er kleven nadelen aan het bijzondere, organi­ sche gebouw van Gasunie in Groningen. “Het is een beetje vervelend dat de ramen geen ven­ sterbanken hebben omdat de muren zo hellen”, zegt Paul van Gelder, sinds september voorzit­ ter van de raad van bestuur van het gasbedrijf.

“Maar het is op zich een heel prettig pand. Ik denk niet dat mensen hier last krijgen van het sick building syndrome.”

“Mijn voorganger heeft een prachtige kamer achtergelaten, met heel comfortabele banken.

Daar zit ik vaak op om stukken te lezen. Ik ben niet bijzonder geïnteresseerd in kunst, dus de schilderijen heb ik op één na weg laten halen. Er hangen nu foto’s bijvoorbeeld van een boor­ platform in de Noordzee en van de onderteke­ 19

ning van een deal die ik eens heb gemaakt met Gazprom. Dat vind ik heel sprekend. Het laat zien waar je mee bezig bent. Ik merk ook dat bezoekers graag rondkijken en dan willen ze altijd weten wat, waar of wanneer iets was.”

“Omdat ik niet in Groningen woon, maar in Bergen, wil ik wel iets van mijzelf in de kamer terugzien. Ik ben twee à drie dagen in Gronin­ gen en dan slaap ik in een hotel. Vandaar ook een grote foto van mijn vrouw bijvoorbeeld.

Maar ik hoef geen huiskamergevoel. Ik geloof heel erg in het clean desk principe. Ik kan mij niet voorstellen dat ik stapeltjes maak. Als je veel reist, zoals ik, moet je zaken kunnen afsluiten. Daarbij worden ook steeds meer documenten digitaal verspreid. De stukken FORUM #22/02.12.10

voor de raad van bestuur lees ik op mijn iPad.” “Wat voor bureau, computer of stoel er in een kamer staat, is voor mij niet van zoveel belang.

Wel de persoonlijke spullen die de kleine accen­ ten leggen. Omdat ik die spullen al vijf, tien of vijftien jaar in mijn bezit heb, herken ik ze met­ een als dingen die bij me horen. In mijn kamer staat bijvoorbeeld een stewardessentrolley. Ik heb namelijk gewerkt bij het bedrijf dat die din­ gen maakt. Nu gebruik ik hem ook als verhuis­ wagentje als ik van baan ben veranderd. Maar wat ook meespeelt, is dat ik al die dingen niet mee naar huis mag nemen van mijn vrouw.”  Tekst: Remko Ebbers Foto’s: Sam Rentmeester/fmax

actueel

Nico Roozen (Solidaridad):

‘Ontwikkeling begint met ondernemerschap’ Het roer moet om als het gaat om ontwikkelingshulp. De focus moet komen te liggen op de ontwikkeling van de private sector, zo staat in het regeerakkoord. Nico Roozen, directeur van Solidaridad, kan niet anders dan zich daarbij aansluiten. “Het ontwikkelingsproces gebeurt in de markt. En nergens anders.”

Tekst: Karin Bojorge | Foto’s: Evert-Jan Daniels/hh

In de hulpindustrie is nogal wat onvrede over de nieuwe koers en de bezuiniging van bijna één miljard op ontwikkelingshulp.

“Dat klopt. Maar de vier miljard van staatsse­ cretaris Ben Knapen is nog altijd een heel bedrag. En het kan ook geen kwaad om de boel een beetje op te schudden in de wereld van ontwikkelingsorganisaties.”

Welke kant moet het op met de hulp­ industrie?

“Het is van belang dat ontwikkelingsorgani­ saties niet langer in hun eigen schuttersputje blijven zitten. De toekomst van ontwikke­ lingssamenwerking zit juist in allianties met het bedrijfsleven en andere maatschappelijke organisaties.”

Wat voor allianties zijn dat dan?

“Ontwikkelingsorganisaties en bedrijven kun­ nen samen werken aan duurzame ketens. Dat proces is volop gaande in sectoren als koffie, cacao, soja, biomassa en palmolie. De laatste 20

Wat levert dat concreet op?

“Totaal nieuwe verhoudingen. Als je kijkt naar de leidinggevende stemmen binnen het bedrijfsleven, zie je dat er een brede consen­ sus aan het ontstaan is over duurzame ont­ wikkeling.”

Hoezo dat?

“In 2050 zijn er 9,5 miljard mensen. Die moeten allemaal gevoed worden en ze heb­ ben ook nog een hogere koopkracht dan nu gemiddeld. We hebben maar één planeet en dat betekent dat grond een beperkende factor wordt. Grond die nodig is voor voedsel, vee­ voeder, vezels, brandstof en bos. We kunnen dus niet anders dan omschakelen naar slim en duurzaam landgebruik. Met minder water, kunstmest, pesticiden, co2-uitstoot méér produceren, dat is de uitdaging.”

Dat is nieuw?

“We hebben heel lang aan deuren van bedrij­ ven geklopt zonder dat er werd opengedaan.

Daarom hebben we in de jaren tachtig en negentig ook ingezet op initiatieven als Max Havelaar: de consument moest het gaan doen, die moest de keuze maken. De laatste vijf, zes jaar zie je dat bedrijven tot de conclusie zijn gekomen dat die verduurzaming er moet komen, omdat anders de continuïteit van de bedrijfsvoering in gevaar komt.”

Wat voor soort omschakeling vraagt dat?

“Een goed voorbeeld is Chiquita. Deze bana­ nengigant had vroeger een model waarbij ze in een gebied maximaal een jaar of twintig kon­ den produceren, daarna was de grond te uitge­ put en vergiftigd en moesten ze verkassen. Een nieuw areaal door de kap van het regenwoud was de oplossing. Dat kan niet meer. Dus moe­ ten ze toe naar een duurzaam systeem.”

“Het mooie is dat daardoor voor het eerst de belangen van de industrie en duurzame ont­

jaren is al veel bereikt door samenwerking met multinationals als Unilever, Mars en Douwe Egberts, maar ook met nationale spelers als FrieslandCampina en cono Kaasmakers van de Beemsterkaas.”

FORUM #22/02.12.10

wikkeling met elkaar samenvallen. Er is heel lang een ethisch beroep van buitenaf gedaan op het bedrijfsleven om dingen te verande­ ren. Om een deel van hun profit in te leveren voor people en planet. Bedrijven konden daar moeilijk mee omgaan. Maar inmiddels is er sprake van een belangengemeenschap in plaats van een belangentegenstelling. Douwe Egberts weet nu dat je er niet bent als je gaat voor goedkope koffie, maar dat de toekomst is aan een koffiesector waar boeren onderne­ mers zijn die koffie duurzaam en kwalitatief kunnen produceren. Armoedebestrijding is geen ethische verplichting voor bedrijven.

Nee, het is marktontwikkeling.”

Toch gaan veel milieu- en ontwikkelings­ organisaties er nog altijd vanuit dat het bedrijfsleven de boeman is.

“Ngo’s hebben lang vooral actie gevoerd tegen het bedrijfsleven. Denk aan de Schone Kleren Campagne. Heel veel organisaties zitten nog steeds in die protestrol. Maar dat is niet meer noodzakelijk. De boodschap zit allang tussen 21

de oren bij ceo’s. Het probleem is niet het gebrek aan bereidheid, maar het organiseren van die transitie. De recente intentieverkla­ ring van de koffiesector om binnen vijf jaar 75 procent van het aanbod duurzaam te maken, betekent dat je 200.000 ton duurzame koffie beschikbaar moet maken.”

Hoe groot is het deel van de ontwikkelingsbranche dat in staat is om die rol te spelen?

“Dat is nog heel beperkt. Dus moet de boel opgeschud worden en moeten er wellicht nieuwe organisaties ontstaan. Wat we nodig hebben is een veel constructievere houding.

We moeten samen ketens gaan organiseren.”

Dat is vloeken in de kerk voor een flink deel van de hulpindustrie.

“Het is een paradigma-change voor beide ­kanten: ngo’s én bedrijfsleven. Dit is niet voor niets de meest spannende tijd van mijn loop­ baan. Ontwikkelingsorganisaties hebben heel lang de economische kant van ontwikkeling FORUM #22/02.12.10

Wie is Nico Roozen?

Nico Roozen is directeur van Solidaridad, een ontwikkelingsorganisatie die zich richt op het ondersteunen van onder­ nemers, producentenorganisaties en maatschappelijke organisaties in ontwik­ kelingslanden die werken aan duurzame economische ontwikkeling. Roozen richtte samen met Frans van der Hoff in 1987 Stichting Max Havelaar op, met als doel koffie op de markt te brengen waarvoor kleine boeren een ‘eerlijke’ prijs ontvangen. Ook stond hij aan de basis van andere FairTrade-bedrijven als Agrofair en Kuyichi. Inmiddels zet hij zich in om samen met het bedrijfsleven duurzame handel te verbreden tot de mainstream industrie.

actueel Wat is het Initiatief Duurzame Handel?

Meer dan zestig bedrijven plus een aan­ tal milieu- en ontwikkelingsorganisaties werken binnen het Platform Duurzame Handel aan het verduurzamen van een groot aantal belangrijke handels­ stromen. De bedrijven, waaronder onder meer Ahold, Unilever, Akzo, Sara Lee, Rabobank, Cargill en Philips, trekken daar tussen 2011 en 2015 ruim een half miljard euro voor uit. Het gaat om ketens als cacao, hardhout, kweekvis, soja, natuursteen, palmolie, fruit en groenten, bloemen en planten, sport­ kleding, schoenen en elektronica. Deze handelsketen zijn samen goed voor 37 miljard euro.

verwaarloosd. Het draaide vooral om de soci­ ale kanten: huisvesting, participatie, gender.

Toen Solidaridad in 1986 met Max Havelaar begon, leek een betere prijs mij het beste wat ik een boer kon bieden. Ik heb geleerd dat dit niet zo is. Het gaat om inkomen. En dat wordt door veel meer bepaald dan de prijs van een zak koffie. Ontwikkeling begint met het ver­ hogen van de kwaliteit en de efficiëntie van productie. Dat betekent dat je het onder­ nemerschap moet stimuleren. Zorgen voor hoogproductieve sectoren.”

Is iedereen bereid die draai te maken?

“We zijn er nog niet. Neem de Groene Sint campagne van vorig jaar van Oxfam-Novib voor duurzame chocoladeletters. Daarmee kraaien ze nu victorie, terwijl de omslag het resultaat is van een akkoord dat we twee jaar geleden al met de hele cacaosector hebben afgesloten. Niet zo zeer op basis van maat­ schappelijke druk, maar op basis van een nieuw inzicht: de cacaoproductie moet duur­ zaam worden anders is er geen cacao meer.”

Hoe krijgen we voor elkaar dat de hele sector dat inzicht tussen de oren krijgt?

“We moeten nieuwe instrumentaria ont­ 22

wikkelen. Het is zonde dat de staatssecretaris geld blijft geven aan campagneorganisaties.

Dat geld moet gaan naar oplossingsgerichte ontwikkelingsorganisaties. Hulporganisaties moeten hun deskundigheid op dit vlak gaan bewijzen en laten zien dat ze werkelijk een bondgenoot kunnen zijn van bedrijven. Het bedrijfsleven moet ook ‘oud’ denken achter zich laten. Het gaat niet primair om toegang tot ontwikkelingsgelden. Het beeld dat bedrijven willen graaien in het potje van de armen moet een achterhaald beeld zijn. De oude controverses over gebonden hulp en exportsteun moeten we overstijgen.”

“Voor het ministerie geldt dat ze geen Nederlandse bedrijven moeten ondersteu­ nen met exportsubsidies maar wel bedrijven die willen investeren in de verduurzaming van hun grondstoffen en leveranciersnet­ werken. Een initiatief als het Actieplan Duurzame Handel is de toekomst (zie kader ‘Wat is het Initiatief Duurzame Handel’; red.). Het geld dat de overheid daarin stopt, wordt verdubbeld of zelfs verdriedubbeld door het bedrijfsleven.”

Is het nieuwe kabinet op de goede weg?

“In het regeerakkoord staat dat ze meer deze FORUM #22/02.12.10

kant op willen. Het wrange is dat de eerste beleidsdaad van de staatssecretaris precies het tegenovergestelde bewerkstelligt. Het geld voor de particuliere ontwikkelingsorganisa­ ties gaat dit jaar vooral naar campagneorgani­ saties als Both Ends en Oxfam-Novib. De organisaties die het meest doen aan publiekprivate samenwerking zijn afgevallen: Solida­ ridad, de Fair trade alliantie, Aqua for All. PharmAccess, een innovatieve Nederlandse ontwikkelingsorganisatie die onlangs op de G-20 uit handen van Obama een prijs kreeg voor het beste model van publiek-private samenwerking in de gezondheidszorg, gaat ook naar nul. En van de vier grootste ontwik­ kelingsorganisaties in Nederland krijgt icco, juist de meest vernieuwende club, de zwaar­ ste klappen.”

Hoe kan dat?

“Binnen het ministerie moet ook nog een hele slag gemaakt worden. De ambtenaren van de directie sociale ontwikkeling hebben de beoordeling van de aanvragen naar zich toe getrokken. De kennis op de economische directie is niet benut. Dat is een gemiste kans, juist op het moment dat de grote omslag gemaakt kan gaan worden. Hopelijk zal Kna­

‘In Afrika is de snelste weg naar een fourwheeldrive je hand ophouden in de donorwereld’

pen op tijd beseffen dat dit geen wenselijke uitkomst is.”

Kan de staatssecretaris er nog iets aan doen?

“Binnenkort wordt de begroting van ontwik­ kelingssamenwerking behandeld in de Tweede Kamer. Knapen zou het besluit over de medefinancieringgelden moeten corrige­ ren. Er ligt ook nog een voorstel om het bud­ get voor het Initiatief Duurzame Handel van 20 miljoen voor vier jaar op te krikken naar 100 miljoen. Die beslissing is nog niet geno­ men. Knapen zou dat moeten ondersteunen en het budget liefst nog verder verhogen naar 500 miljoen.”

“Als het kabinet ervoor kiest om met de 4 miljard van zijn begroting flink te innoveren, kan de kwaliteit van de ontwikkelingssa­ menwerking omhoog. Want laten we wel wezen, die is niet goed genoeg. We hebben te weinig impact, we boeken te weinig resulta­ ten. Verstandige mensen binnen de sector weten dat al lang. De toenmalige directeur van icco wist vijftien jaar geleden al dat de helft van de door hen gefinancierde projecten mislukt. Noem mij een ceo die hier mee weg zou komen.”

23

Hoeveel efficiënter kan het budget voor ontwikkelingshulp worden ingezet?

“De staatssecretaris zou kritisch moeten kij­ ken naar de bilaterale hulp die Nederland geeft. Die is vooral gericht op de allerarmste landen. Maar het is effectiever om landen als China, India, Brazilië en voorlopers in Afrika als Ghana en Kenia mee te nemen in de transi­ tie. Natuurlijk moet je geen hulpgeld sturen naar China. Maar je kunt er wel processen ondersteunen die leiden tot verduurzaming van de economie.”

“Als Rotterdam de overslaghaven voor fos­ siele brandstoffen is, laat het bedrijfsleven dan de voortrekkersrol nemen naar de transi­ tie naar duurzame energie, bijvoorbeeld met verantwoorde biobrandstoffen uit ontwikke­ lingslanden. Als Zaandam de voorraadschuur is van cacao laat het dan duurzame cacao wor­ den. Als Unilever wil groeien in opkomende markten laat het dan duurzame groei zijn.

Nederland kent zoveel innovatiekracht die gebruikt kan worden.”

“We moeten uitbreken uit ons eigen isole­ ment. Hulpgeld is eigenlijk de geldvorm die het minste bijdraagt. In Afrika is de snelste weg naar een fourwheeldrive het opzetten van een ngo en je hand ophouden in de FORUM #22/02.12.10

donorwereld. De snelste weg naar een four­ wheeldrive in Nederland is het opzetten van een bedrijf en je eigen geld verdienen. Kre­ dieten en investeringskapitaal werken veel beter als sturend mechanisme voor kwaliteit en winstgevendheid.”

Trekken we in Nederland niet een veel te grote broek aan als het gaat om ­ontwikkelingssamenwerking?

“Nederland is een klein land maar met een grote economie. Met onze havens hebben we een geweldig importvolume. Als je die stra­ tegische sectoren inzet, heb je een enorme impact op de wereld. Nederland zou de tran­ sitie van de eigen economie moeten koppe­ len aan de verduurzaming van de grote goe­ derenstromen. Er is niets op tegen dat het Nederlandse bedrijfsleven daarvan profi­ teert en haar innovatiekracht versterkt. We hebben de kans om de strategische rol van Nederlandse bedrijven in de verduurzaming van de wereld te versterken. Dat levert bedrijven meer op dan het leegplukken van hulppotjes.” 

podium zes vragen aan

erwin van lambaart Het plan om de btw op theaterkaartjes per 1 januari te verhogen, moet van tafel. Dat zegt een boze Erwin van Lambaart, voorzitter van de vereniging van vrije theaterproducenten (vvtp).

“We verwachten dat een flink aantal bedrijven in deze sector in zwaar weer komt.”

Tekst: Jan Buevink | Foto: Roy Beusker

‘Wij worden twee keer gepakt’ Waarom bent u zo boos?

“Het is alsof je een huis aan het bouwen bent en iemand halverwege de bouwvoorschriften verandert. Deze maatregel is op een veel te korte termijn afgekondigd. In de theaterwe­ reld werken we met plannen van twee tot drie jaar. Daar komt bij dat in 1998 de btw op voorstellingen juist verlaagd is als compensa­ tie voor de nieuwe Arbeidstijdenwet die toen van kracht werd. Die zorgde ervoor dat meer mensen aangenomen moesten worden waar­ door de kosten flink stegen. Dat heeft goed gewerkt, blijkt uit de evaluatie van het kabi­ net. En dan verschijnt nu opeens deze btwverhoging in het regeerakkoord, als een duvel­ tje uit een doosje.”

Maar iedereen moet toch inleveren?

“Natuurlijk moet elke sector zijn bijdrage leveren aan de bezuinigingen. Andere secto­ ren leveren gemiddeld 8 procent in, wij 20.

Naast de btw-verhoging heeft het kabinet ook nog een bezuiniging afgekondigd op kunst en cultuur van 200 miljoen waarvan we nog niet weten hoe die gaat uitpakken. Nu krijgen wij als vrije theaterproducenten geen subsidie en dat willen we ook niet. Maar onze sector wordt wel van twee kanten gepakt: niet 24

alleen bij de artiesteningang maar ook nog eens op de rode loper.”

Wat betekenen die btw-plannen in de praktijk?

“Mensen gaan minder kaartjes kopen. Op jaarbasis verwachten we dat het aantal met meer dan een miljoen afneemt. Voor ons betekent dat een vraaguitval van 13,5 pro­ cent. Die komt bovenop de teruggang door de economische crisis. Een aantal producen­ ten zal in zwaar weer komen. We denken dat andere ondernemers zo ook nog eens 15 tot 20 miljoen omzet kwijtraken. Mensen die naar het theater gaan, willen van tevoren een hapje eten, blijven misschien een nachtje slapen. Een deel van die spin off zul je ook mislopen.”

Is dit niet al een gelopen race?

“Het zal verdomd lastig worden nu het door de Tweede Kamer is maar je blijft altijd hopen dat het gezond verstand zegeviert.

We gemerkt dat alle partijen ontvankelijk zijn voor onze argumenten, behalve de pvv.

Die zegt: ‘ Het staat in het regeerakkoord en dus moet het doorgaan.’ Waarschijnlijk heb­ ben ze bij het schrijven van het regeerak­ FORUM #22/02.12.10

koord gedacht dat theaterbezoek iets voor de elite is, maar dat is niet zo. Althans nog niet.

Dit soort maatregelen zorgt er wel voor dat het snel weer elitair wordt. Voor een avondje uit zal een gezin straks al snel 30 euro meer kwijt zijn.”

Wat gaat u nu doen?

“We zijn bezig senatoren te benaderen. Daar­ naast kijken we ook of we dit juridisch nog kunnen tegenhouden. Deze btw-verhoging gaat in tegen het gelijkheidsbeginsel. Bij kaartjes voor sport, circus of attractieparken blijft de belasting wel op 6 procent staan.

Bovendien is de ingangsdatum van 1 januari natuurlijk een voorbeeld van onbehoorlijk bestuur.”

En als de verhoging 1 augustus was ingaan?

“Het zou ons meer tijd hebben gegeven om ons hierop in te stellen. Op 1 augustus lopen veel verplichtingen af en kun je je product wat aanpassen: een kleiner orkest of een goedko­ per decor. Dan nog blijft overeind dat wij als enige groep ondernemers zo worden belast.

En dat door een kabinet dat juist de markt­ werking wil stimuleren en meer verantwoor­ delijkheden bij de markt wil neerleggen.” 

podium uitspraken

“Mijn portefeuille is een bijna roekeloze opeenstapeling van problemen.”

Amsterdams wethouder van Verkeer & Vervoer en ict Eric Wiebes, Elsevier van 20 november

“Als je wordt bedreigd, hoef je niet lijdelijk te zeggen: hier heeft u mijn andere wang. Maar je moet niet natrappen.”

Minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten in de Volkskrant van 20 november

“Het probleem met politieke partijen is dat die mensen nergens verstand van hebben. Allemaal alfa’s.”

Hersenexpert Victor Lamme, Elsevier van 13 november

“Nederland lijdt aan het Herman Heinsbroek-syndroom: ik heb een Bentley en in bepaal zelf wel hoe hard ik rij.”

Directeur Paul Schnabel van scp op het jubileumcongres van de ser vorige week

“Je gaat onderuit op je slechtste eigenschap, de beste doet er niet zoveel toe.”

Oud-Shell-topman Jeroen van der Veer, de Volkskrant van 13 november

“Ik moet vaak lachen om hoe dingen tot stand komen. De mensen denken dat er een wereld van denken aan vooraf gaat, maar het meeste gebeurt gewoon vanzelf.”

Johan Cruijff in de Volkskrant van 20 november

“We hebben 4.000 kilo mest uit de veehouderij per Nederlander, dat betekent dat elke Nederlander minstens zestig keer z’n eigen gewicht in mest waard is. Een tsunami van stront overspoelt ons land.”

Marianne Thieme (Partij voor de Dieren), anp 24 november

“Ik rust wel uit als ik eenmaal dood ben.”

Aanvaller Bryan Ruiz van fc Twente klaagt niet over blessures of overbelasting, de Volkskrant van 23 november

“Nederlanders zijn op de Denen na het gelukkigste volk te wereld. Maar de Denen vinden ook elkaar nog eens erg leuk, dat doen wij een stuk minder.”

Directeur Paul Schnabel van scp op het jubileumcongres van de ser vorige week 25

FORUM #22/02.12.10

podium belrondje

Wat doen we met de Kamer van Koophandel?

Het plan van D66 om de verplichte bijdrage voor de Kamer van Koophandel af te schaffen, haalde vorige week geen meerderheid in de Tweede Kamer. Maar minister Verhagen van el&i wil wel onderzoeken of het werk van de kamers niet efficiënter en goedkoper kan. Hoe denken ondernemers daarover?

Tekst: Jan Buevink | Foto’s: fmax

Annelies Batelaan | Batelaan Kunststoffen | Warmond

‘Voorlichting niet meer nodig’ “Ik ben nu zestien jaar ondernemer en betaal elk jaar braaf de rekening van de Kamer van Koophandel, maar ik heb me eigenlijk nooit afgevraagd waarom. Ik heb een werkmaat­ schappij en een holding die allebei zo’n 150 euro per jaar betalen: 40 euro voor registreren, 45 voor informeren en 55 voor stimuleren en dan is er ook nog 11 euro als ser-bijdrage.

Dat register is een goede zaak. Er zijn natuurlijk ook commer­ ciële bedrijven die dit soort informatie leveren, maar de

Henri de Jong | Mijndomein.nl (webhosting en ­autolease) | Gouda

‘Heffing kan wel weg’ “Het register van de Kamer van Koophandel is nuttig, maar ik vraag me wel af of je die taak moet neerleggen bij een mono­ polist. Die hebben doorgaans geen enkele prikkel om hun werk zo efficiënt mogelijk te doen. Ik denk dat de kosten met 80 tot 90 procent naar beneden kunnen waardoor de verplichte heffing misschien niet eens nodig is. De overheid zou het bijhouden van het register kunnen aanbesteden. Elke

paar jaar weer opnieuw en als een bedrijf het niet goed doet, haal je de taak er weer weg.”

“Voor de rest heb ik niet veel zicht op wat de KvK doet. Het krantje lees ik nooit, dat gaat meteen de prullenbak in. Er zijn al zoveel bladen voor ondernemers. Wel ben ik eens op een voorlichtingsbijeenkomst geweest over zaken doen in Duitsland. Daar zat dan een ondernemer die er duidelijk belang bij had om zijn verhaal te houden omdat hij ook weer klanten wilde binnenhalen. Waarschijnlijk deed hij dat voor niks. Als ze mij daarvoor zouden vragen zou ik het ook wel willen doen.”

Paul de Goed | Stighter & Partners (accountants) | Amsterdam en Alkmaar

‘Meer voor gebruik betalen’ “Dat register vind ik nuttig. Als wij een nieuwe relatie aangaan met een onderneming, kijken we altijd hoe ze het financieel doen. Vooraf wil ik ook weten wie de beslissers zijn, met welke mensen ik aan tafel kom te zitten. Of de Kamer van Koophan­ del dat register bijhoudt of een bedrijf maakt mij eigenlijk niet zoveel uit. Zolang de informatie maar actueel is.”

“We betalen nu niet alleen de heffing voor de Kamer van

26

Kamer van Koophandel is onafhankelijk en daardoor in mijn ogen betrouwbaarder.”

“Bij dat stimuleren van de regionale economie kan ik me ook wel wat voorstellen. De KvK hier was nauw betrokken bij het opzetten van een samenwerkingsverband tussen onderwijs­ instellingen en bedrijven in de maakindustrie. Dat werkt goed om vraag en aanbod meer op elkaar af te stellen. Wel vraag ik me af of die voorlichting nog nodig is. Als ik zelf informatie nodig heb, red ik me eigenlijk altijd wel met google. Jonge mensen die in deze tijd starten, zullen dat waarschijnlijk nog veel beter kunnen.”

FORUM #22/02.12.10

Koophandel maar ook nog eens apart voor alle informatie die we afnemen. Misschien moet je de prijs per dienst verho­ gen zodat de heffing naar een minimum omlaag kan. Dat zal voor ons wellicht een hogere rekening betekenen maar je zorgt er wel voor dat vooral de gebruiker betaalt. De voor­ lichting voor beginnende ondernemers vind ik minder nodig.

Veel informatie kunnen ze ook bij accountants halen. Ja, natuurlijk hebben wij daar ook een eigen belang bij, maar als het serieuze ondernemers zijn, zullen ze op een bepaald moment toch naar de accountant moeten. Dan kunnen ze er net zo goed meteen op afstappen.”

ommekeer Een loopbaan volgt niet altijd een logische route. Mensen kunnen iets heel anders gaan doen. In deze serie vertellen zij over hun ommekeer.

‘Niet meer hollen of stilstaan’

Mark Teijgeler (38) Was: investment banker bij abn Amro Is: eigenaar en trainer abc voor Meditatie

“Ik heb destijds bewust gekozen voor de finan­ ciële wereld. Economie vond ik op school het interessantste vak. De wereld van het beleg­ gen en de beurs sprak me aan, en ik was er ook goed in. Bij de Nationale Beurscompetitie, een beleggingswedstrijd, werd ik een keer tweede.”

“Het werken in de dealing room was ingewik­ keld en dus uitdagend. Lukte het een deal te maken en was dat een klapper of juist niet? Je maakte deel uit van een jonge, internationa­ le club. De eerste twee jaar waren euforisch.

Daarna ging het vlammetje langzaam uit, ter­ wijl je dat wel nodig hebt om echt goed te zijn in je werk.”

“Een verhuizing naar het kantoor van abn Amro in Londen bracht geen verandering. Ik begon ook het buitenleven te missen. Ik kon als fanatiek surfer niet meer elk weekend naar Noordwijk.

Toen ik weer terug in Nederland was, stortte ik me op kitesurfen en pianospelen. Het was in die tijd bij mij altijd hollen of stilstaan, gedre­ 27

ven door adrenaline. Na een paar weken waren mijn armen overbelast: rsi.”

“Ik ben met yoga begonnen om daarvan af te komen. Mijn leraar was heel down to earth. Dat sprak mij wel aan, want ik ben zelf helemaal geen zweverig type. Met de bankwereld was ik wel klaar. Ik dacht erover om iets met coa­ ching of training te gaan doen. Ik heb ook nog geprobeerd om met een vriend een strandtent te kopen. Via het maken van een website over meditatie voor bevriende ondernemers ben ik daar ingerold. Na een eerste workshop voor 25 cursisten à 40 euro dacht ik: dit is een leuk product.”

“De website stond snel hoog in Google en de aanvragen voor cursussen, ook van bedrijven, stroomden binnen. Ik hoef niet de grootste te worden. Liever niet, want dan ben ik meer be­ zig met managen dan met trainen. Voor je het weet ben ik dan weer die bankier. Tijdens trai­ ningen draag ik uit dat er een middenweg is FORUM #22/02.12.10

tussen hollen en stilstaan. Je kunt ontspannen tijdens inspanning. De beste wedstrijden heb ik gesurft als ik geen druk voelde. De kracht van het loslaten. Ik probeer mensen bewuster te maken, zodat ze dichter bij hun gevoel blijven.”

“Terugkijkend ging het in de dealing room voor mij te veel over het binnenhalen van deals en bonussen. Maar ik heb geen spijt van die tijd.

Ik mis de reuring, het sparren met collega’s en de zekerheden van loondienst. Maar daar staat vrijheid tegenover. Binnenkort ga ik vijf we­ ken naar Bali om een boek over meditatie af te schrijven. En te surfen.”  Tekst: Paul Scheer Foto’s: Erik van der Burgt

achtergrond

28

FORUM #22/02.12.10

‘Hier bouwt Peking Industries een weg met de kwaliteit van nat karton ter waarde van miljoenen Wereldbank-dollars. Het kan zijn dat een deel van het budget is verdeeld over diverse lokale bestuurders’. Er is geen instelling ter wereld die dat accepteert. Toch is dat precies wat in veel gevallen gebeurt met geld van de Wereldbank. En volgens bedrijven die ermee te maken hebben, geldt hetzelfde overigens voor alle internati­ onale instellingen. In ontwikkelingslanden wordt zo goedkoop mogelijk aanbesteed al gaat dat ten koste van de kwaliteit.

Het speelveld is ook zo ongelijk als maar zijn kan, klagen Nederlandse ondernemers. Bedrijven uit China spelen vals door tegen te verlies te wil­ len werken en lachen om termen als ‘maartschappelijk verantwoord on­ dernemen’. Het gaat de Chinese staat, eigenaar van deze bedrijven, om het creëren van een basis. Winst komt later wel via een andere weg terug in de staatskas. Veel andere landen, waaronder Duitsland, Frankrijk en Japan, steunen tenders van ‘hun’ bedrijven door de uitschrijvende landen extra geld in het vooruitzicht te stellen.

Nederlandse bedrijven zien er steeds vaker geen brood meer in om te beginnen aan een aanbesteding. Inschrijven op een Wereldbanktender vergt een investering van de tien- tot honderdduizend euro. Dat geld kun je mooi ergens anders gebruiken als er alleen maar gekeken wordt naar prijs. Het resultaat is dat het aantal door Nederlandse bedrijven gewon­ nen tenders ten opzichte van 2006 met 68 procent is afgenomen. Sinds 29

FORUM #22/02.12.10

2005 heeft zelfs geen enkel Nederlands bedrijf een door de Wereldbank gefinancierd aannemingscontract gewonnen. Aannemingscontracten zijn de grootste aanbestedingen die de bank uitschrijft en vertegenwoordi­ gen een waarde van miljarden dollars.

Het gaat overigens niet alleen om Nederlandse bedrijven, ook die van andere (Westerse) landen haken af. En de Wereldbank weet het. In 2007 schreef een onderzoeksteam van de bank al: ‘The bank is losing its best consultants’. En dat is ook slecht voor ontwikkelingslanden die geen top­ kwaliteit meer in de aanbieding krijgen.

drie fouten De Wereldbank heeft drie grote fouten in zijn systeem gebakken, merken bedrijven die inschrijven op tenders. De eerste fout is dat de bank zich steeds minder wil bemoeien met de manier waarop die landen het geld uitgeven. Maar 5 procent van de Wereldbankprojecten wordt door die organisatie zelf aanbesteed, de rest doen de landen die steun krijgen zelf.

De tweede fout is een gevolg van de eerste: het niveau van lokale aan­ bestedingen is vaak ondermaats en ze worden georganiseerd volgens de regels van dat betreffende land. Inclusief alle (bureaucratische) valkuilen die er zijn. Ten derde wordt te weinig gestuurd op kwaliteit.

Rob Wijdemans werkt bij ingenieursbureau Royal Haskoning en is voorzitter van de commissie Internationaal Ondernemen van branche­

achtergrond

vereniging nlingenieurs. Hij ziet allerlei problemen opkomen bij landen die mogen aanbesteden volgens eigen regels. “Het is lastig om op de hoogte te zijn van de specifieke regels van driehonderd landen als je een project wilt uitvoeren dat in feite een Wereldbankproject is.”

Niet alleen het kennen van regels is een probleem. Het zijn natuurlijk niet de meest georganiseerde landen waar de Wereldbank projecten fi­ nanciert. Wijdemans: “Veel landen hebben nog geen goed ontwikkeld rechts- en arbitragesysteem. Daar krijg je door de delegatie wél mee te maken. Kun je daar je gelijk halen tegenover een overheidsfunctionaris?

Is er sprake van voldoende integriteit? Ik denk ook aan Bangladesh. Dat land staat hoog op de prioriteitenlijst van Nederlandse ontwikkelings­ hulp. Het is een deltaland, we zijn daar met onze kennis en ervaring op zich kansrijk. Maar het is vrijwel onmogelijk om daar met onze code of conduct te werken. De internationale financiële instituten hebben ver­ regaande verantwoordelijkheden gedelegeerd, maar geven niet thuis als er een probleem is.”

Maar de Wereldbank en het imf worden ook steeds meer ‘van de wereld’, in de woorden van Robert Poelhekke van de nabu, de branchevereniging van Nederlandse aannemers met belangen in het buitenland. Bedrijven uit Europa en de vs verliezen steeds vaker terrein aan concurrenten uit opkomende landen, merkt hij. “De Westerse wereld heeft steeds minder invloed”, zegt Poelhekke. “Het zwaartepunt gaat naar andere ­landen ­en die hebben een andere kijk op onze regels over duurzaamheid, ­governance en kwaliteit. Chinezen gaat het vooral om langdurige eco­ nomische samenwerking. Als zij projecten uitvoeren, nemen ze geld mee of ze doen een uitruil met grondstoffen. En ze stellen geen lastige vra­ gen. Dat is natuurlijk heel aantrekkelijk. Schaduwzijde is dat de Chinezen vrijwel alles zelf doen en het lokale bedrijfsleven uit de markt drukken.”

En alsof oneerlijk concurrentie niet genoeg is, het geld van de internatio­ nale ontwikkelingsinstituties wordt vaak niet eens optimaal besteed. Alle

waar is naar zijn geld en wie onder de prijs aanbesteedt, krijgt kwaliteit die onder de maat is. Poelhekke: “Bij aanbestedingen van werken voor de Wereldbank wint altijd degene met de laagste prijs. Maar er is een levensgroot verschil tussen de kwaliteit die wij leveren en die van bij­ voorbeeld Chinezen. Als er een weg moet komen, kun je een laag asfalt neerleggen. Dat kan heel goedkoop. Maar als je het goed wilt doen, kijk je naar het ontwerp, de aanleg en het onderhoud. Die langetermijnvisie en de ervaring die daarvoor nodig is, maken een project in aanleg duurder, maar wel duurzamer. Bovendien biedt onze aanpak meerwaarde voor de lokale economie doordat we veel samenwerken met lokale aannemers en partijen en veel aandacht besteden aan het trainen van lokale me­ dewerkers en aan overdracht van kennis en vaardigheden. Dat is nu juist wat de Wereldbank wil. Daar schiet een land iets mee op.”

naïef Hoe kunnen Nederlandse bedrijven dan toch een voet tussen de deur krijgen? Niet door met de malafide bedrijven een race to the bottom in te zetten, vindt Poelhekke. Het zou beter zijn om de normen op te trekken naar een fatsoenlijk niveau. Dat kan bijvoorbeeld door geld uit Nederland niet meer ongeconditioneerd naar bijvoorbeeld de Wereldbank te sluizen.

“Er is veel aandacht voor ownership, zeggenschap, van ontwikkelingslan­ den”, aldus Poelhekke. “De bedoelingen daarachter zijn goed, maar het is niet effectief. Die landen zijn vaak te zwak om grote projecten te co­ ördineren. De besluitvorming is niet transparant en de instituten waar je lokaal mee te maken hebt, zijn niet onafhankelijk. Internationale instel­ lingen moeten zich met de randvoorwaarden bij tenders voor hun ont­ wikkelingsprojecten bezighouden en bij de beoordeling van tenders een groter gewicht toekennen aan kwaliteit en duurzaamheid.”

Het zou om te beginnen een idee zijn als de Wereldbank voor de aanbeste­ ding van grotere projecten, van pakweg 25 miljoen dollar, de ­criteria voor

Miljardensteun De Wereldbank heeft in reactie op de financiële en economi­ sche crisis het besteedbare budget in 2009 bijna verdubbeld naar 46,9 miljard. Voor de periode 2009-2011 wordt voor de Wereldbank een bedrag van 65 miljard usd aan extra leningen geraamd. Met deze financiering kunnen (ontwikkelings)landen op de internationale en lokale markt goederen, werken en diensten kopen. Een groot deel van de projecten wordt interna­ tionaal aanbesteed. Dit resulteert jaarlijks in meer dan veertig­ duizend contracten voor bedrijven en instellingen in vrijwel alle sectoren van de economie. Nederland doneert jaarlijks zo’n honderd miljoen euro ongeoormerkt en tussen de 450 en 500 miljoen met een thematische of een landenspecifieke verplich­ ting. Daarmee hoort het bij de Top-10 van grootste donoren.

30

FORUM #22/02.12.10

dik nicolai

column scheer

kwaliteit en duurzaamheid aanscherpt, vinden Poelhekke en Wijdemans.

Op 7 december worden deze regels weer eens onder de loep genomen. En de bank kan weer meer onderzoeken naar transparantie en kwaliteit laten doen. De verhoging van capaciteit voor het toezicht op uitvoering houdt geen gelijke tred met de enorme verhoging van het Wereldbankbudget.

Ondanks de verdubbeling van het budget is het aantal controles vooraf gelijk gebleven. Daarnaast meldde de Wereldbank zelf al in het jaarver­ slag over 2007 dat er steeds minder onafhankelijke onderzoeken achteraf gedaan zullen worden.

De Nederlandse overheid hoeft niet te aarzelen om bij clubs als de Wereldbank aan te kloppen voor het verhogen van eisen bij tenders.

Voor powerplay is ze wellicht een Calimero met een heel kleine stem in het door donateurs gevormde Wereldbankbestuur. Maar als één van de grootste leveranciers van vrij besteedbaar geld heeft die organisatie be­ lang bij een welwillend Nederland. Door als één Europa gezamenlijk op te trekken kan een vuist worden gemaakt. Europa is gezamenlijk wereldwijd verantwoordelijk voor 60 procent van alle officiële ontwikkelingshulp, dat legt gewicht in de schaal.

De ministeries van Economische Zaken (el&i) en van Buitenlandse Zaken kunnen ook meer met het bedrijfsleven optrekken. Door samenwerking met lokale partners wordt de kans op succes bij het verwerven van op­ drachten ook vergroot. De Nederlandse ambassades en het Agentschap nl kunnen daarin een actievere rol spelen. Als vooruitgeschoven posten van Nederland in het buitenland, hebben zij meer zicht op welke bedrij­ ven capabel en betrouwbaar zijn.

Nederland is vaak het braafste jongetje van de klas. Dat aureooltje mag wel even in de hoek. Poelhekke: “Bij de Wereldbank spelen politieke be­ langen een grote rol. Daar moeten we niet naïef in zijn.” 

Blauw Politiek is toveren met woorden. Of goochelen; laten we het niet te mooi maken. Als de feiten je als politicus niet uitkomen, kun je er met woorden nog een positieve draai aan geven. Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie deed het met de cijfers over uitbreiding van het politiekorps.

Nederland krijgt er drieduizend agenten bij, beloofde het r­ egeerakkoord. Minus vijfhonderd, want dat worden animal cops, maar toch. Tijdens een debat in de Tweede Kamer bleek echter dat er helemaal geen agenten bijkomen. Maar dat moesten we toch ­anders zien volgens Opstelten. Bij zijn aantreden had hij geconstateerd dat er geld was voor 46.500 agenten, terwijl er momenteel 49.500 agenten in dienst zijn. Zonder die drieduizend van het regeerakkoord zouden er dus drieduizend agenten uit moeten.

Creatief boekhouden, heet dat. In dit verband mag een ­initiatief van de vvd-fractie in Roermond niet onvermeld blijven. De ­liberalen willen dat agenten voortaan in uniform naar het werk reizen. Bij voorkeur per openbaar vervoer, want dan zijn ze goed zichtbaar. Opstelten vindt het een “uiterst sympathiek idee”.

Logisch, want op deze manier komt er meer blauw op straat, al is het puur voor de vorm. De Nederlandse Politiebond heeft overigens al laten weten niets in het idee te zien: werk en privé moeten gescheiden blijven. Oom agent heeft het al druk genoeg.

www.vno-ncw.nl, dossier Aanbesteden

Tot je een ons weegt Er is bij Wereldbanktenders geen maximum termijn voor de evaluatie van de ‘bids’ die bedrijven doen. Bedrijven moeten soms vier jaar wachten voordat bekend wordt wie het contract krijgt toegekend. Het lange wachten geeft problemen met prijs- en valutaveranderingen, terwijl de offerteprijs hetzelfde blijft. Na de toekenning wordt doorgaans wel van het bedrijf verwacht dat het binnen korte tijd van start gaat met het project, liefst met hetzelfde team experts als in de offerte is opgegeven. Door de lange wachttijd is die groep vaak niet meer in die samenstelling beschikbaar. Dat veroorzaakt weer nieuwe administratieve procedures die voor meer vertraging zorgen.

In de tussentijd veranderen de lokale omstandigheden vaak ook nog eens.

Met hetzelfde aantal agenten wil Opstelten de overvalcriminaliteit aanpakken. Het aantal bestrafte overvallers van bedrijven en burgers moeten de komende vier jaar verdubbelen. Dat is hard nodig, nu blijkt dat het percentage opgehelderde overvallen is gedaald van 36 procent in 2004 naar 23 procent in 2009. Het wordt nog een hele klus om dat tij te keren. Ook als je agenten niet meer belast met het scoren van bonnen.

Burgemeester Albert van den Bosch van Zaltbommel heeft in dit verband een suggestie: die pet past ons allemaal. In reactie op een overval in zijn gemeente, voorkomen door daadkrachtig optreden van de betrokken winkelier, zei hij: “Sla ze maar verrot.”

Zelf heeft hij thuis een hockeystick (vvd’er immers) klaar staan voor dat doel.

‘Sla ze maar verrot’ gaat wat verder dan de ‘ferme tik’ waar Mark Rutte over sprak tijdens de presentatie van het regeerakkoord.

De woorden worden groter. Nu de daden nog.

Paul Scheer

31

FORUM #22/02.12.10

actueel

Babyverlof als comeback kid Wel twintig weken zwangerschapsverlof. Of toch weer niet.

Brussel en Den Haag blijven stoeien met verlenging. En de introductie van een vaderverlof. Houdt minister Kamp zijn rug recht?

Tekst: Paul Scheer | Foto: Frederick Florin/anp

Twintig weken volledig doorbetaald zwan­ gerschapsverlof? Een totaal onhaalbaar plan vindt Europarlementariër Ria Oomen-Ruij­ ten (cda). “De lidstaten accepteren dit nooit.” Alleen dachten haar collega’s daar kennelijk totaal anders over. Eind oktober stemde een meerderheid van het Europees Parlement voor. En als het aan diezelfde meerderheid ligt, komt er ook een volledig doorbetaald vaderverlof van twee weken.

De stemming in de vergaderzaal was feeste­ lijk te noemen – roze en blauwe ballonnen, 32

Europarlementariërs met een babybjörn voor de buik, kind erin – maar Oomen toonde zich ronduit teleurgesteld: “Waar we voor zo veel vrouwen een echt betere regeling en betaling hadden kunnen regelen, is dit door het overdreven resultaat tot een utopie ver­ worden.”

Minister Kamp van Sociale Zaken en Werkge­ legenheid is in elk geval helemaal niet van plan het zwangerschapsverlof voor vrouwen te verlengen van zestien naar twintig weken.

Tenminste, dat meldde hij eind november in FORUM #22/02.12.10

de Tweede Kamer. Het is niet goed voor de arbeidsproductiviteit als kersverse moeders langer thuis mogen blijven, aldus de minister.

“Als vrouwen toch langer verlof willen, kun­ nen ze zich in het uiterste geval ziek melden.”

En of zijn collega-ministers uit de andere Europese lidstaten er anders over denken, is ook nog maar de vraag. Veel van hen hebben al aangegeven dat zij weinig voelen voor verlen­ ging. Zij houden het liefst vast aan de keuzes die zij zelf hebben gemaakt en die passen in het eigen sociale-zekerheidssysteem.

virus Zwangerschapsverlof: het is net een hard­ nekkig virus. Telkens als je denkt te zijn gene­ zen, steekt het virus weer ergens anders de kop op. Eerst kwam de aanval uit de linker­ hoek van de Nederlandse Tweede Kamer: GroenLinks had plannen voor een langer zwangerschapsverlof en de introductie van een vaderverlof. Het plan werd afgeserveerd: geen meerderheid voor te vinden.

Vervolgens stak het virus in Brussel op met de

Groot-Brittannië:

52 weken, 12 doorbetaald

Bulgarije:

45 weken, 40,5 doorbetaald

Italië:

21 weken, 16,8 doorbetaald

Denemarken:

18 weken, doorbetaald

Frankrijk:

16 weken, volledig doorbetaald

Nederland:

16 weken, volledig doorbetaald

Zweden:

15 weken, 12 doorbetaald

België:

15 weken, 11,5 doorbetaald

Duitsland:

14 weken, volledig doorbetaald

Noorwegen:

9 weken, 7,2 doorbetaald

In de meeste Europese landen wordt het verlof gefinancierd via de sociale zekerheid, meestal de ziektekostenverzekering. In Nederland wordt geput uit de ww-fondsen. Werkgevers draaien dus niet direct voor de kosten op, maar wel indirect via het af­ dragen van ww-­premies. In Denemarken komt het verlof helemaal voor rekening van de werkgever.

Dit overzicht geeft overigens een enigszins vertekend beeld. In Zweden is het bijvoorbeeld de gewoonte dat vrouwen hun ouder­ schapsverlof vastplakken aan het zwangerschaps- en bevallings­ verlof. In totaal zijn zij dan ruim een jaar uit de running.

bekende uitkomst: het Europees Parlement wil twintig weken doorbetaald verlof. En nu worden die ontwikkelingen in Brussel in Den Haag weer aangegrepen om de nationale dis­ cussie over het zwangerschaps- en bevall­ lingsverlof open te breken.

De vorige Tweede Kamer mag dan tegen een vaderverlof van twee weken (nu twee dagen) zijn geweest, GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent heeft daar geen boodschap aan.

Haar initiatiefwetsvoorstel voor het vader­ verlof werd ogenblikkelijk uit de mottenbal­ len gehaald en opnieuw ingediend. Nu denkt zij wel een Kamermeerderheid te kunnen vinden. Al was het maar omdat ze haar voor­ stel wat heeft aangepast: vaderverlof van vijf dagen, en net als het ‘moederverlof’ betaald uit de ww-fondsen. Van Gent rekent op de steun van de pvv, maar de rest van de coalitie is vooralsnog tegen.

emancipatie Hoe de discussie in Europa en Den Haag ook zal aflopen, de vraag is en blijft: is deze hele 33

bron: oecd

Duur en doorbetaling zwangerschaps- en ­bevallingsverlof in 2007

Nederland: verlofkampioen De Nederlandse werknemer werkt per jaar gemiddeld 1.338 uur, dat is 250 uur minder dan het gemiddelde in de Europese Unie.

Daarvan is 150 uur het gevolg van het vele deeltijdwerk in Nederland, de rest is te danken aan het vele verlof.

Nog even op een rijtje: • Zwangerschaps- en bevallingsverlof: 16 weken, betaald uit collectieve potten • Kraamverlof voor de partner: 2 dagen, betaald door werkgever • Adoptieverlof: 4 weken, betaald uit ­collectieve potten • Ouderschapsverlof: maximaal 26 weken, soms deels doorbetaald • Calamiteitenverlof/kort ­verzuimverlof: een paar uren of een paar dagen, ­door­betaald door werkgever • Kort zorgverlof: 10 dagen per jaar, 70 procent doorbetaald door werkgever • Lang zorgverlof: 12 weken parttime, onbetaald • Voedingsverlof: arbeidstijd kan met éénvierde worden onderbroken • Vakantieverlof: minimaal 4 weken per jaar doorbetaald

exercitie eigenlijk wel nodig? Het bureau seo Economisch Onderzoek concludeerde vorig jaar al dat verlenging om medische redenen niet noodzakelijk is. Het leidt nauwelijks tot daling van het ziekteverzuim van pas beval­ len vrouwen. Bovendien kost langer verlof het bedrijfsleven enorm veel geld: 117 miljoen euro bij twee weken extra verlof en bij vier weken meer 322 miljoen. Nog even afgezien van de kosten van het vaderverlof.

En ook de emancipatie van de vrouw is vol­ gens seo niet gediend bij verlenging van de verlofperiode. De arbeidsproductiviteit van moeders daalt. En wie draait daarvoor op?

Werkgevers, die ook nog eens langer een beroep moeten doen op vervangend perso­ neel. Met andere woorden: vrouwen worden minder aantrekkelijk voor de arbeidsmarkt.

Wat als gunst voor vrouwen is bedoeld, lijkt zo meer op een strafmaatregel.

Kersverse ouders die behoefte hebben aan extra vrije dagen na de bevalling, kunnen in Nederland trouwens al gemakkelijk uit hun ‘verlofpotje’ putten. Zeker in vergelijking met FORUM #22/02.12.10

andere Europese landen (zie kader Nederland: verlofkampioen), zitten Nederlandse werk­ nemers ruim in hun verlofjasje. Meer verlof is volgens het bedrijfsleven ook niet nodig. Ster­ ker nog, mensen moeten juist langer gaan werken in plaats van langer met verlof.

Kamp zal de Nederlandse bezwaren tegen verlenging van het zwangerschapsverlof met zijn Europese collega’s bespreken tijdens de komende Raad van Ministers van Sociale Zaken. Het is te hopen dat hij zijn rug recht houdt. Maar de kans is groot dat het uit zal draaien op een compromis: een lang verlof dat niet (of beperkt) wordt uitbetaald, of een kort verlof dat volledig wordt uitbetaald. En dan kan het ook zomaar gebeuren dat de Nederlandse Tweede Kamer het vaderverlof van Ineke van Gent heeft ingevoerd voordat Europa met een besluit komt. Het zal niet de eerste keer zijn dat Nederland voor de Euro­ pese troepen uitloopt.  www.vno-ncw.nl, dossier Verlofregelingen en levensloop

binnenland

Durk van Tuinen: ‘Wrang dat het Noorden zo voor het blok wordt gezet’

‘Verhuizing van het om is onnodig’ De noordelijke provincies willen graag intensiever samenwerken. Maar dan moet de landelijke overheid ze daarvoor wel de ruimte geven, stelt Durk van Tuinen, voorzitter van vno-ncw Friesland.

“Van versnippering wordt niemand beter.”

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Jacob van Essen/Het Hoge Noorden

over straat gaan, maar zaken in harmonie pro­ beren te regelen. En als er dan toch een bunde­ ling van activiteiten nodig is, doe dat dan op de meest logische plaats.

Van Tuinen: “Uitgangspunt van het ‘herenak­ koord’ dat de Commissarissen van de Konin­ gin in het noorden enkele jaren geleden sloten, is dat de regio kiest voor focus. Als er ergens al een duidelijk waarneembare bundeling van activiteiten is, gaat men gezamenlijk voor het behoud van de concentratie op die plek.”

eensgezind Onlogisch en onnodig. Zo noemt Durk van Tuinen het idee om het Openbaar Ministerie (om) te verhuizen van Leeuwarden naar ­Groningen. Hij doet het plan van procureur-­ generaal Harm Brouwer af als het zoveelste voorbeeld van versnippering waar niemand op zit te wachten. Wrang dat het noorden zo voor het blok wordt gezet, uitgerekend op een moment dat de regio er zelf alles aan doet om de krachten te bundelen.

De verhoudingen zijn weleens anders ge­weest. In het verleden deden de noordelijke provincies elk hun uiterste best om instituten van naam binnen hun grenzen te krijgen. En meer dan eens vochten ze elkaar daarbij bijna de tent uit. Een slechte zaak, vindt hij.

34

Hoe het niet moet, werd duidelijk tijdens de zoektocht naar een nieuwe locatie voor een Noord-Nederlandse vestiging van de Voed­ sel- en Warenautoriteit. “Elke provincie was voor zijn eigen hachje aan het vechten. Met als risico dat ze alle drie naar de komst van het instituut konden fluiten. Op een gegeven moment kwam zelfs Zwolle in beeld. Terwijl die stad toch echt niet in het noorden ligt.”

Ook toen onlangs de discussie losbarstte over een mogelijke samenvoeging van het om in Noord-Nederland, dreigde er weer een partij­ tje touwtrekken. Maar uiteindelijk zegevierde het gezond verstand. Centrale boodschap in het akkoord van de provinciebestuurders: laten we niet langer rollebollend met elkaar FORUM #22/02.12.10

Met dat in het achterhoofd, lijkt het pleidooi voor Leeuwarden als locatie voor het om logisch. Veelzeggend vindt Van Tuinen het dat de Groningse Commissaris van de Konin­ gin Max van den Berg die keuze onvoor­ waardelijk steunt – hoewel op het eerste gezicht niet in het belang van zijn provincie. ­“Leeuwarden is gewoon de aangewezen plek.

Vanwege de aanwezigheid van de rechtbank, het enige Gerechtshof in Noord-Nederland én het Centraal Justitieel Incassobureau.”

De eensgezindheid in de zaak rond het om ziet hij als duidelijke boodschap aan de lande­ lijke politiek. En hij hoopt dat daar ook wat mee wordt gedaan. “Niemand zit te wachten op nóg meer versnippering.” 

rubrieksnaam

jeroen poortvliet

‘Samen met natuurorganisaties inspannen voor biodiversiteit’

Het Nederlandse bedrijfsleven en ruim dertig natuurorganisaties willen gaan samenwerken voor het behoud van biodiversiteit. Bernard Wientjes (vno-ncw) en Roger van Boxtel (iucn Nederland) tekenden eind november een intentieverklaring voor de oprichting van het Platform Biodiversiteit en Bedrijfsleven.

Beide voorzitters zijn ervan overtuigd dat bedrijfsleven en natuurorganisaties zich niet meer kunnen permitteren om lijnrecht tegenover elkaar te staan, maar juist samen moeten optrekken om de toekomst van de natuur en van de Nederlandse economie veilig te stellen. mkb-Nederland, lto Nederland en ruim dertig natuurorganisaties, van Natuurmonumenten tot Wetlands International, sluiten zich bij de intentieverklaring aan.

www.vno-ncw.nl

35

FORUM #22/02.12.10

Kilometerheffing voor vrachtwagens geen goed plan Een maatregel die geen ander doel dient dan het vullen van de schatkist. Zo noemen vervoerders en verladers verenigd in tln en evo het plan van GroenLinks om een kilometerheffing voor vrachtauto’s in te voeren.

GroenLinks wil met de maatregel zorgen dat het vervoer verduurzaamt. Een heffing zou ervoor zorgen dat het Nederlandse wagenpark sneller schoner wordt en efficiënter vervoer wordt gesti­ muleerd. Maar tln en evo doen dit af als complete onzin. Ervaringen uit het buitenland tonen aan dat het vrachtautopark in Duitsland, ondanks de tol die daar wordt geheven, niet substantieel schoner is dan dat in Nederland.

Dankzij stimuleringsregelingen van de overheid en de invoering van milieuzones is het Nederlandse wagenpark de afgelopen jaren in rap tempo scho­ ner geworden. De organisaties stellen daarnaast dat in geen enkel ander land met tol voor vracht­ auto’s, de efficiency van het wegtransport hoger is dan in Nederland. tln en evo zijn niet tegen een kilometerheffing, mits het op een eerlijke manier gebeurt. Dat betekent een systeem waarin vracht- en perso­ nenauto’s worden belast met een heffing naar tijd en plaats. In Nederland hebben personenauto’s immers de grootste invloed op filevorming en uitstoot van schadelijke stoffen en co2.

De opbrengsten van een kilometerheffing moeten gebruikt worden voor investeringen in infrastruc­ tuur. Alleen zo kunnen files effectief worden bestreden en zal de uitstoot van schadelijke stoffen verminderen. Een heffing voor alleen het vrachtverkeer jaagt het goederenvervoer alleen op kosten en schaadt daarmee het prille herstel van de Nederlandse economie, aldus tln en evo. www.tln.nl | www.evo.nl

vereniging rubrieksnaam

personalia

Per 8 juni wordt Machiel van der Kuijl de nieuwe algemeen direc­ teur van verladersorganisatie evo.

Hij volgt Dick van den Broek Humphreij op die in 2011 de pen­ sioengerechtigde leeftijd bereikt en daarom evo na veertien jaar verlaat. Van der Kuil werkt al vijf­ tien jaar bij evo en is sinds 2005 lid van de directie. Hij neemt straks de collectieve belangenbe­ hartiging, de vereniging, bestuurs­ zaken en de eindverantwoorde­ lijkheid voor evo op zich. Tevens wordt hij het boegbeeld van de verladersorganisatie richting pers, bestuur en politiek. Huidig plaats­ vervangend algemeen directeur Dick van den Bosch wordt ver­ antwoordelijk voor de individuele belangenbehartiging en de interne organisatie.

36

Per 1 januari volgt Roel Adriaansens David Luteijn op als voorzitter van bzw Zeeland.

Adriaansens is directeur veilig­ heid, gezondheid en milieu van Dow te Terneuzen. Luteijn heeft de functie van voorzitter vervuld vanaf oktober 2006.

Joep Rats is per 1 december de nieuwe directeur Economische en Verenigingszaken van Bouwend Nederland. Hij volgt in deze functie Jan Boeve op, die op 1 september werd benoemd als algemeen directeur van Aedes, de vereniging van woningcoöpe­ raties. Rats is op dit moment lid van het managementteam van het gezamenlijke beleidsbureau van vno-ncw en mkb-Nederland.

Daarvoor was hij secretaris Economische Zaken van mkbNederland.

Joep Rats

Nieuwe bestuursleden vno-ncw Ab van der Touw, voorzitter raad van bestuur van Siemens Nederland, is per 10 november lid van het dagelijks en alge­ meen bestuur van vno-ncw namens de vereniging fmecwm, als opvolger van Martin van Pernis. siemens

op de post van coo. De werving en selectie voor de functie van cfo wordt gestart. Toet was voor hij naar het Havenbedrijf kwam ceo van containerrederij Maersk Line voor Centraal-Europa.

Ab van der Touw

Boy Opmeer, algemeen directeur Opmeer Drukkerij en bestuurslid Koninklijk Verbond Grafische Ondernemingen (kvgo), is per 1 november namens kvgo lid van het al­ gemeen bestuur van vno-ncw als opvolger van Richard van den Berg.

Roel Adriaansens

André Toet, sinds 1 januari 2008 coo van het Havenbedrijf Rotterdam, legt per 1 januari zijn functie neer. Hij vertrekt omdat de raad van commissarissen heeft aangegeven in hem niet de toekomstige president-directeur van het Havenbedrijf te zien. De aandeelhouders hebben op voor­ dracht van de raad van commis­ sarissen Thessa Menssen, mede­ directielid, per 1 januari benoemd

FORUM #22/02.12.10

Ton van der Linden is per 15 november benoemd tot directie­ voorzitter Achmea IT en group information officer. Hij volgt Eric Sluis op, die zich bij de verzeke­ raar gaat toeleggen op strategi­ sche vraagstukken voor de lange termijn. Van der Linden zal zijn nieuwe functie combineren met die van directeur Transformatie bij Eureko/Achmea. Tot vorig jaar was hij cio bij NationaleNederlanden.

opmeer

Arnout Damen is benoemd tot coo van Damen Shipyards. Hij volgt Erik van der Noordaa op, die ceo van Germanischer Lloyd in Hamburg wordt. Damen was ondernemer en oprichter van ­maritiem mediabedrijf Navingo en al enige tijd als actief be­ stuurslid betrokken bij Damen Shipyards.

Harry van Dorenmalen, alge­ meen directeur ibm Nederland, is gekozen tot voorzitter van ict~Office. Hij volgt Henk Broeders op, die de brancheor­ ganisatie dertien jaar heeft geleid.

Van Dorenmalen is bestuurslid van ict~Office sinds juli 2005.

Martin Trampe, managing direc­ tor Canon Nederland, is gekozen tot vicevoorzitter. Beiden zijn in functie voor een periode van twee jaar. Broeders blijft deel uitmaken van het bestuur van ict~Office.

mkb-nederland

Kurt Staelens wordt de nieuwe ceo bij Neckermann.com Benelux.

Huidig bestuurder Peter van Laere blijft actief voor het ecommercebedrijf in zijn functie als coo. Hiervoor was Staelens onder andere werkzaam bij The Brussels Airport Company en heeft hij ver­ schillende e-commercebedrijven opgericht.

bzw

­

Boy Opmeer

rubrieksnaam

Wientjes bekijkt kansen in Japan pieter terpstra

aandacht voor ict Kop

De Week van ict, een nieuw initiatief van ict~Office, moet in beeld brengen waarvoor ict staat. Al was het alleen maar om meer mensen Tekst zover te krijgen om te kiezen voor een carrière in url deze richting. De branchevereniging vult de week samen met partners in. Er komen open ict dagen en studenten wordt gevraagd te komen met oplossingen voor vraagstukken op het gebied van onder meer zorg, mobiliteit en duurzaamheid. De Week van ict wordt gehouden van 11 tot en met 15 april. www.ict-office.nl vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes bekijkt een van de producten van het Japanse chemische concern Teijin

duurzaam anders Het programma Het Nieuwe Rijden is van Agentschap nl verkast naar het Instituut voor Duurzame Mobiliteit (IvDM). Met de overdracht verandert ook de opzet van het programma.

Oorspronkelijke doel was automobilisten, be­ roepschauffeurs en wagenparkbeheerders ertoe aan te zetten tot energie-efficiënter aankoop- en rijgedrag. IvDM, opgericht door bovag en rai Vereniging, mag de komende drie jaar aan de slag met een reductiedoelstelling van één megaton co2. Om de daarvoor benodigde ‘bredere gedrags­ verandering’ te bereiken, zullen allerlei co2besparende projecten worden gestart. Daarnaast werpt IvDM zich op informatie, voorlichting en opleiding. www.bovag.nl | www.raivereniging.nl

drie keer prijs De winnaars van de 2010-editie van de Ondernemersprijs Transport en Logistiek zijn bekend. Winnaar in de categorie kleine bedrij­ ven was jks Sneltransport uit Den Haag. Dobbe Transport uit Roelofarendsveen sleepte de prijs in de wacht in de categorie middelgrote bedrijven, terwijl de winst in de categorie grote bedrijven was voor Raben Nederland uit Winterswijk. De drie bedrijven kregen hun prijs vanwege hun ­prestaties op het vlak van kwaliteitsverbetering en risicomanagement. www.tln.nl

37

Het investeringsklimaat in Nederland en innovatie in Japan en Nederland stonden op het programma van Bernard Wientjes tijdens zijn vijfdaags bezoek aan Japan.

De voorzitter van vno-ncw bracht van 17 tot en met 21 november onder andere bezoeken aan Japanse en Nederlandse bedrijven, waarbij gesproken werd over de marktontwikkelingen.

Verder werden ook werkgeversorganisaties bezocht. Japan is een belangrijke handelspartner voor Nederland, dat met achtduizend man de derde Japanse gemeenschap in de eu binnen zijn grenzen heeft.

Wientjes reikte op 19 november de Deshima Award uit aan Randstad. Japan is erg geïnter­ esseerd in de Nederlandse aanpak van flexibilisering van de arbeidsmarkt. De prijs wordt het ene jaar uitgereikt aan een succesvol Nederlands bedrijf in Japan en het jaar daarop aan een Japans bedrijf in Nederland. Het initiatief komt van de Nederlands-Japanse Kamer van Koophandel en de Dutch Japanse Trade Federation.

Reders betreuren stop afschrijvingsregeling De Tweede Kamer wil dat de regering snel een punt zet achter de versnelde willekeurige afschrijving voor particulieren die investeren in zeeschepen. Redersvereniging kvnr reageert teleurgesteld.

Aanleiding voor de motie waarin de Kamer de regering vraagt om de regeling te beëindigen, zijn recente agressieve reclamecampagnes. In die campagnes werd, vooral via de radiospot­ jes, een fiscaal te rooskleurig beeld geschetst.

De kvnr had afstand genomen van deze spot­ jes en opgeroepen om hiermee te stoppen.

Dat heeft helaas de opstelling van de Kamer niet meer voldoende kunnen beïnvloeden.

De versnelde willekeurige afschrijving is FORUM #22/02.12.10

ingesteld als tijdelijke crisismaatregel.

De regeling is juist met een jaar verlengd, zodat ook investeringen in 2011 in twee jaar versneld kunnen worden afgeschreven.

Ondernemers krijgen hierdoor meer ‘beste­ dingsruimte’. De belasting die ze uitsparen door de versnelde afschrijving betalen ze de jaren daarna weer terug, omdat er dan niet meer kan worden afgeschreven. De kvnr benadrukt dat de fiscus per saldo dezelfde hoeveelheid winstbelasting ontvangt.

De kvnr gaat samen met Scheepsbouw Nederland in overleg met het ministerie van Financiën om de gevolgen van het Kamerbesluit voor Nederlandse reders en scheeps­werven in beeld te brengen. www.kvnr.nl

vereniging rubrieksnaam

Topkoks steunen strijd tegen laaggeletterdheid sebastiaan ter burg

gamen niet slecht Het spelen van games is in het algemeen zo slecht nog niet. Dit concludeert Jeroen Lemmens, onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, in zijn proefschrift ‘Causes en Consequences of pathological gaming’. Bij een kleine groep, voornamelijk mannelijke gamers met ‘bestaande psychosociale kwetsbaarheden’, kan het gamen hun sociale en emotionele welzijn negatief beïnvloeden. Om deze gamers te kunnen helpen is het belangrijk dat ouders en hulpverleners inzien dat games niet de oorzaak zijn van gameverslaving. www.nvpi.nl

horeca groeit Topkok Joop Braakhekke zet zijn krabbel

iss Nederland en sab Catering hebben als eerste cateraars zwart op wit verklaard laaggeletterde medewerkers te gaan scholen. Dat gebeurde op 18 november, tijdens de Dag van de cateringmedewerker.

De ondertekening vond plaats in Brasserie rocks, tijdens een culinair programma gepresenteerd door Catherine Keyl. Topkoks Joop Braakhekke en Rudolph van Veen zet­ ten als ervaringsdeskundigen en getuigen hun handtekening. “Wij roepen andere

bedrijven, binnen en buiten de catering­ branche, op om ons voorbeeld te volgen”, luidt de slotzin van de verklaring.

Okke te Velde, hr-manager van sab Catering en Norma van den Berg, directeur human resources van iss Nederland, gaan zich de komende vijf jaar inzetten voor naar schat­ ting 6 procent van hun medewerkers die moeite hebben met lezen en schrijven. Bij de twee organisaties samen werken 21.750 cateringmedewerkers. In Nederland heb­ ben anderhalf miljoen volwassenen grote moeite met lezen en schrijven.

Kroon op het werk De Kroon op het Werkprijs 2010 is voor EYkelenkamp Dorstlessend. Jurylid en fnv-voorzitter Agnes Jongerius reikte de prijs uit tijdens het Blik op Werk Congres, op 12 november in Den Bosch.

EYkelenkamp Dorstlessend dankt de prijs volgens de jury – onder voorzitterschap van mkbNederland-voorzitter Loek Hermans – aan de manier waarop zij vorm geeft aan het perso­ neelsbeleid. Ambitieuze werknemers krijgen bij de Deventer drankengroothandel de kans om opleidingen te volgen om een carrièrestap te maken binnen én buiten de organisatie.

Verder wordt het bedrijf gekenmerkt door een platte organisatie, veel onderling vertrou­ wen, een grote maatschappelijke betrokkenheid en veel aandacht voor veiligheid en duurzaamheid in het personeelsbeleid.

De Kroon op het Werkprijs is een landelijke werkgeversprijs die wordt toegekend aan een organisatie die opvalt door de manier waarop zij werkt aan duurzame inzetbaarheid van me­ dewerkers. Het Werkgeversforum Kroon op het Werk tekent voor de toekenning van de prijs. www.kroonophetwerk.nl 38

FORUM #22/02.12.10

Komend jaar valt eindelijk weer enige groei te ver­ wachten in de horeca. Dit meldt het economisch bureau van ing. Dat consumenten weer wat meer durven uit te geven, schrijft het bureau toe aan het afgenomen risico van baanverlies. De omzet­ ontwikkeling in de horeca is dit jaar nog negatief.

Hiermee blijft de sector achter bij de Nederlandse economie als geheel. De hotellerie loopt, door meer bezoek uit het buitenland, vooruit op de andere horecabranches. www.ing.nl

middeleeuwse toestanden Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (cbl) is niet te spreken over het besluit van de Eerste Kamer om de zondagopenstelling van winkels te beperken.

“Zo gaan we terug naar de middeleeuwen”, zegt Henrieke Crielaard, beleidsmedewerker bij het cbl.

Alleen wanneer een gemeente kan aantonen dat zij toeristische aantrekkingskracht heeft, mag zij meer koopzondagen toelaten dan de twaalf die in de wet staan. Crielaard vraagt zich af hoeveel gemeenten aan de nieuwe criteria gaan voldoen. De aanpassing van de Winkeltijdenwet zorgt voor veel onzeker­ heid bij ondernemers, meent Crielaard. Door het wetsvoorstel af te keuren had de Eerste Kamer ruimte kunnen geven aan het initiatiefwetsvoorstel van D66 en GroenLinks dat nu door de Tweede Kamer wordt behandeld. Daarin wordt de beslissing over het aantal koopzondagen aan de wensen van ondernemers, inwoners en gemeenten zelf gelaten. www.cbl.nl

rubrieksnaam

agenda Dinsdag 14 december

vno-ncw Noord

Woensdag 15 december

Poortwachtercentrum Zwolle e.o.

Dinsdag 7 december

Regio Eindhoven

Donderdag 16 december

Algemene ledenvergadering en

Nieuwe Ledenbijeenkomst

Eindejaarsbijeenkomst

Eindejaarsborrel

­werkbijeenkomst

Donderdag 9 december

Woensdag 5 januari

Vrijdag 17 december

Business Plus 2010 in Oldenburg

Regio Midden- en Noord-Zeeland en

Valleiregio

jno

regio Zeeuws-Vlaanderen

Dinsdag 7 december

Happy hour in kerstsferen

Netwerkdiner

Nieuwjaarsbijeenkomst met afscheid

Regio Rotterdam

Donderdag 6 januari

Woensdag 15 december

van David Luteijn als voorzitter bzw

Kringbijeenkomst ‘De kracht van

Regio’s IJsseldelta en Noordoost-

Eindejaarsreceptie

Zeeland

­Rotterdam’

Overijssel

Kijk voor meer informatie op

Donderdag 9 december

Nieuwjaarsbijeenkomst

www.vno-ncwnoord.nl

Regio Oostland

Regio Achterhoek samen met jm

Eindejaarsbijeenkomst

Achterhoek

bzw

Vrouwennetwerk vno-ncw West

Nieuwjaarsbijeenkomst

Dinsdag 7 december

Kick-off bijeenkomst Vrouwennetwerk

Regio Noord-Veluwe

Regio Bergen op Zoom

Maandag 13 december

Nieuwjaarsbijeenkomst

Bedrijfsbezoek Philip Morris Holland

Regio Haaglanden

Maandag 10 januari

te Bergen op Zoom

David Luteijn

Bijeenkomst Arbeidsmobiliteit

Regio Stedendriehoek

Regio Midden- en Noord-Zeeland

Kijk voor meer informatie op

­Haaglanden

Nieuwjaarsbijeenkomst

Lunchbijeenkomst met bedrijfspresen-

www.bzw.nl

Woensdag 15 december

Regio Arnhem-Nijmegen

tatie LUXeXcel Group

Regio Westland-Delfland

Nieuwjaarsbijeenkomst

Woensdag 8 december

lwv

Eindejaarsbijeenkomst

Zaterdag 15 januari

Regio Helmond

Woensdag 5 januari

Woensdag 22 december

Regio Twente

Lunchbijeenkomst ‘Zuidoost-Brabant

Nieuwjaarsreceptie van Ondernemend

Regio RijnGouwe

Nieuwjaarsreceptie

op de kaart: Brainport’

Limburg

Midwinterfeest

Dinsdag 18 januari

Vrijdag 10 december

Kijk voor meer informatie op

Kijk voor meer informatie op ­

Regio Utrecht samen met

Regio Midden-Brabant

www.lwv.nl

www.vno-ncwwest.nl

mkb Utrecht

Eindejaarsbijeenkomst

Nieuwjaarsbijeenkomst

Dinsdag 14 december

Donderdag 20 januari

Regio Oosterhout

Donderdag 9 december

Regio Rivierenland

Eindejaarsborrel

Regio’s Eemland en Utrecht

Nieuwjaarsbijeenkomst

Regio Breda

Extra bijeenkomst ‘Kredietverlening

Kijk voor meer informatie op

Bedrijfsbezoek aan Waterschap

anno nu’

www.vno-ncwmidden.nl

­Brabantse Delta te Breda

vno-ncw West

vno-ncw Midden

bzw

vno-ncw en mkb-Nederland

Pleidooi voor logistieke krachtenbundeling De organisaties in transport en logistiek moeten de krachten bundelen om de sector klaar te stomen voor de toekomst. Dat zei Alexander Sakkers, voorzitter van Transport en Logistiek Nederland (tln), tijdens het jaarcongres van zijn organisatie, op 20 november in Hilversum.

De sector transport en logistiek speelt een sleutelrol in de Nederlandse en Europese economie. Als Nederland een toppositie wil houden in transport en logistiek, moeten alle 39

betrokkenen – nationaal en internationaal – de krachten bundelen.

De samenwerking tussen de verschillende logistieke belangenorganisaties is de afgelo­ pen jaren al versterkt. Maar volgens Sakkers met te weinig resultaat. Hij pleit daarom voor een orgaan dat de partijen dichter bij elkaar moet brengen. Als nationaal voorbeeld noemt hij de Commissie Vervoerend Nederland, een resultaat van de samenvoeging van tln en knv Goederenvervoer. In Europa denkt hij aan de opzet van een House of Transport FORUM #22/02.12.10

and Logistics. Eén orgaan, één gebouw, waar beleid en belangen van organisaties uit verschillende eu-landen op elkaar worden afgestemd. www.tln.nl

vereniging rubrieksnaam

even bellen met…

Henk Brons, directeur Water bij de vemw Rioolrechten stijgen onnodig doordat de afvoer van afvalwater veel te ingewikkeld geregeld is. De oplossing is simpel, zegt Henk Brons, directeur Water bij de vemw, belangen­ organisatie voor zakelijke water- en energie­gebruikers. “Maak er één bedrijf van.”

Waarom maakt u zich zo druk om die kostenstijging?

“De bedrijven die bij de vemw zijn aangesloten, merken dat de afhande­ ling van afvalwater ze steeds meer geld gaat kosten. De organisatie voor rioolbedrijven zegt zelf dat de stijging van de uitgaven 2,9 procent is, maar uit onderzoek van de vereniging Eigen Huis blijkt dat de heffing rond 5 procent omhoog gaat. En wat Eigen Huis laat zien, is gewoon wat er op het aanslagbiljet komt.”

Zo werkt het toch? Afvalwater wordt gezuiverd en daar betaal je voor.

“Je hoort inderdaad te betalen voor dienstverlening. Maar dan moet het wel gaan om de echte kosten en niet meer dan dat. Afvalwaterdiensten kunnen efficiënter werken, daar schort het heel erg aan. Om te begin­ nen moeten riolering en zuivering in één bedrijf.”

gerekend mogen worden. Als bijvoorbeeld een weg wordt opgebroken, wordt dat vaak gecombineerd met rioolonderhoud. Het is niet duidelijk wat nu onder kosten voor de weg valt en wat tot het rioolonderhoud gerekend kan worden. Gemeenten gaan daar heel verschillend mee om.

Daarover zal het Rijk dus helderheid moeten verschaffen.”

En er kan efficiënter gewerkt worden?

“Gemeenten gaan over het riool en de waterschappen gaan over de zuivering. We moeten aan beide belasting betalen voor dezelfde liter water. Het riool is gewoon een netwerkdienst net zoals drinkwater.

Drinkwater is door overheden georganiseerd in drinkwaterbedrijven die tarieven vaststellen. Afvalwater is verdeeld over twee diensten en je betaalt er ook nog eens twee keer belasting over. Eén keer aan de gemeente en één keer aan het waterschap. Wij zeggen: maak daar nu één bedrijf van dat een reëel tarief rekent. Je zult zien dat het veel doelmatiger wordt en dat de kosten omlaag gaan. En dan kunnen de tarieven ook lager.”

Overheden die een bedrijf leiden, is wel een risico.

“Bij drinkwater gaat het ook zo. Die voorziening is door provinciale of gemeentelijke overheden in een bedrijf gestopt, waar ze aandeelhouder van zijn. Voor afvalwater kan dat ook. Je moet als overheid natuurlijk wel goede regels vaststellen voor zo’n monopolist.”

Rioolrechten moeten kostendekkend zijn. Dat ligt vast in de wet.

“De zegt alleen niet welke zaken wel en welke niet tot die kosten

Export en innovatie cruciaal voor herstel economie

Verladers zetten in op milieuvriendelijk varen

De vooruitzichten voor de groei van de export in de technologische industrie zijn gunstig. Dit blijkt uit onderzoek van FME naar inter­ nationaal ondernemen onder bedrijven in de technologische industrie.

Verladersorganisatie evo en natuur- en milieuorganisatie Stichting De Noordzee gaan samen het gebruik van de Clean Shipping Index (csi) promoten. De index moet verladers ertoe aanzetten milieubewuster te kiezen.

Van de 482 ondervraagden verwacht bijna tweederde in 2011 een (sterke) toename van de buitenlandse omzet. “De export is de drager van het economisch herstel. Onze industriële bedrijven leveren daar een belangrijke bijdrage aan. Maar om dat te kunnen blijven doen, is innovatie cruciaal”, aldus fme-voorzitter Jan Kamminga in een reactie op het onderzoek. Hij is blij dat het kabinet het belang van export en innovatie onderkent en kiest voor een economische topgebiedenaan­ pak. Wel toont hij zich bezorgd over het ontbreken van de financiële onderbouwing van de plannen. “De bestaande innovatieprogramma’s en exportinstrumenten zouden moeten worden ingebed in het top­ gebiedenbeleid van de regering. Je hoeft het wiel niet steeds opnieuw uit te vinden.” www.fme.nl 40

FORUM #22/02.12.10

De Clean Shipping Index (csi) moet het gebruik van schone zee­ schepen bevorderen. In de index staan alle schepen in volgorde van milieuprestatie vermeld. De score wordt berekend aan de hand van de kooldioxide-, stikstof- en fijnstofuitstoot en het gebruik van chemi­ caliën en afval aan boord. De index helpt verladers zodoende bij de selectie van bijvoorbeeld de meest milieuvriendelijke rederij.

Het csi-concept komt uit Zweden. Er zijn al 24 grote Zweedse verladers, waaronder h&m, Ericsson en Volvo, die de Clean Shipping Index gebruiken bij de keuze voor het vervoer van hun producten. Stichting De Noordzee introduceerde de csi onlangs in Nederland. AkzoNobel heeft, als eerste Nederlandse bedrijf, al aangekondigd de index te gaan gebruiken. www.evo.nl

rubrieksnaam

Revolutie in detailhandel nabij

khn: ‘Verschillen leges niet uit te leggen’

De detailhandel wacht grote veranderingen. Maar een grote groep ondernemers beseft dit onvoldoende. Dat blijkt uit het onderzoek Retail 2020 uitgevoerd in opdracht van cbw-mitex en Hoofd Bedrijfschap Detailhandel.

Zaanstad heeft de twijfelachtige eer de duurste gemeente te zijn voor horecaondernemers.

Dit blijkt uit een vergelijking van gemeentelijke leges die Koninklijke Horeca Nederland (khn) op 25 november heeft gepresenteerd.

Het aantal vierkante meters winkelvloeroppervlak van woon- en mode­ winkels neemt de komende tien jaar met 20 tot 35 procent af. Ook het aantal ondernemers in de branche daalt fors. Dat blijkt uit het onder­ zoek Retail 2020 dat in opdracht van cbw-mitex en Hoofd Bedrijfschap Detailhandel werd uitgevoerd.

De onderzoekers verwachten dat het aantal zelfstandige ondernemers met 30 tot 50 procent zal afnemen, omdat velen vanwege hun leeftijd willen stoppen. En opvolgers dienen zich nauwelijks aan. Ook zal een behoorlijke groep gedwongen moeten stoppen. Gevolg daarvan is onder meer dat vooral op A-1-locaties de komende jaren het aantal zelfstan­ dige ondernemers dramatisch gaat dalen.

De consument richt zich in zijn oriëntatie en koopgedrag steeds meer op online mogelijkheden. Volgens de onderzoekers beseft een grote groep ondernemers dit onvoldoende en grijpt kansen nu te weinig. www.cbwmitex.nl

Gastvrij Nederland laat voorproeven jeroen poortvliet

uneto-vni: ‘Betalen voor normen onaanvaardbaar’

Hij is nog niet helemaal af, maar op maandag 29 november gaf Gastvrij Nederland – ook bekend als nationale raad voor toerisme, recreatie, horeca en vrije tijd – alvast een voorproefje van haar sectorvisie. Dat gebeurde tijdens de Horeca & Toerisme Poort in het Haagse Perscentrum Nieuwspoort. Smaakmakers uit de gastvrijheidsector werden tijdens het netwerkevenement als eerste in de gelegenheid gesteld te ‘schieten’ op de sectorvisie. Na het aansluitende rondetafelgesprek, waarvoor vertegenwoordigers van Tweede Kamer, provincies, gemeenten en Gastvrij Nederland aanschoven, was er ruim tijd om te na te praten.

41

FORUM #22/02.12.10

Het bedrijfschap Horeca en Catering deed in opdracht van khn bij alle 430 gemeenten onderzoek naar de hoogte van leges ver­ bonden aan horecagerelateerde vergunningen. Daarbij werd uitge­ gaan van een ‘standaardmaat’ café met een vloeroppervlakte van 150 vierkante meter, met daarbij een terras van 50 vierkante meter.

De berekeningen brengen duidelijk in beeld dat er een

groot verschil is in de leges die gemeenten berekenen. Zo kost het totale vergunningenpakket (drank- en horeca­wetvergunning, exploitatievergunning, terrasver­ gunning) in de duurste ­gemeente (Zaanstad) 2.192 euro, tegen­ over 28 euro in de goedkoopste gemeente (het Bildt).

Grote gemeenten rekenen voor dezelfde drank- en horecawet­ vergunning bijna het ­dubbele van kleine gemeenten en voor de identieke exploitatievergun­ ning ruim het drievoudige. “Deze verschillen zijn aan hardwer­ kende ondernemers slecht uit te leggen”, aldus khn-directeur Lodewijk van der Grinten. www.khn.nl

nen-normen waarnaar de wet verwijst moeten gratis beschikbaar komen via de website van het Nederlands Normalisatie Instituut (nen). Dat stelt Marcel Engels, voorzitter van uneto-vni, in reactie op een uitspraak van het Haagse gerechtshof.

Het gerechtshof bepaalde dat nen-normen geen algemeen verbindend voorschrift zijn en daarom niet gratis hoeven te worden verstrekt.

Engels is het daarmee niet eens. Hij vindt dat de leden van zijn ver­ eniging zich gratis op de hoogte moeten kunnen stellen van regels die voor hun werk gelden en waarnaar in de wet wordt verwezen. Engels wijst erop dat zij al meebetalen aan de ontwikkeling van nen-normen.

“Door hen ook voor de normen te laten betalen, worden zij twee keer aangeslagen. Dat is onverteerbaar.”

De nen-normen zijn wel gratis in te zien op het kantoor van nen in Delft, maar op de website van de organisatie moeten er licentiekosten voor worden betaald. Een vergelijkbaar verhaal gaat op voor normwijzigingen.

Engels vindt dat onbegrijpelijk. “Voor een installateur uit Groningen valt toch moeilijk vol te houden dat de normen gratis ter inzage zijn, als hij daarvoor reiskosten moet betalen en kostbare arbeidstijd kwijt is.” www.uneto-vni.nl

vereniging rubrieksnaam

ser viert zestigste

de prijs De Rijkswaterstaat Award 2010

De koningin, de minister, meerdere hoogleraren geschiedenis en natuurlijk alle kopstukken uit de polder. Allemaal waren ze vorige week donderdag naar de Haagse Bezuidenhoutseweg gekomen om in het geheel gereno­ veerde ser-gebouw de zestigste verjaardag van de Sociaal-Economische Raad te vieren. Met terugblikken natuurlijk, maar ook de nodige schoten voor de boeg. “Ik vraag me af of dit kabinet wel wil investeren in het sociaal overleg”, zei fnv-voorzitter Agnes Jongerius. vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes wees erop dat de ser uit een andere tijd stamt en dat adviezen op verzoek van de regering misschien niet meer zo passend zijn nu de wereld zo snel verandert. “Misschien moeten we naar andere vor­ men zoeken om de denkkracht van de ser productief te gebruiken.”

Foto’s: Jeroen Poortvliet

Innovatiemanager Laurens Smal van divisie Infra (rechts) ontvangt de award uit handen van directeur-generaal Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat

Winnaar… … Dura Vermeer Divisie Infra.

Dura Vermeer richt zich specifiek op klanten met vraagstukken op het gebied van wonen, werken, mobiliteit en vrije tijd die zij vertaald willen zien in bouw of infrastructurele oplossingen.

Beloond met… … de Rijkswaterstaat Award 2010 in de categorie Innovatie.

De Rijkswaterstaat Award is een onderscheiding voor opdracht­ nemers uit de grond-, weg- en waterbouw die een bijzondere prestatie hebben geleverd en wordt jaarlijks uitgereikt. De projecten worden op drie thema’s beoordeeld, met elk jaar een ander accent.

Uitgereikt op… … 12 november tijdens de rws Marktdag 2010. De prijs werd uitgereikt aan innovatiemana­ ger Laurens Smal van de divisie Infra door directeur-­generaal

Jan Hendrik Dronkers van Rijkswaterstaat.

Reden… … onder de noemer Winterpave heeft Dura Vermeer het verwer­ kingsproces van asfalt zodanig aangepast dat het mogelijk is om te asfalteren onder moeilijke weersomstandigheden, zoals bij temperaturen onder het vriespunt. Hierdoor zijn tijdelijke (nood)reparaties in vriesperioden niet meer nodig.

Juryoordeel… … “de innovatie is voornamelijk gerealiseerd bij het versnellen van procedures. Er is minder transporttijd nodig en asfalteren gaat ook sneller. Verder is er een geïntegreerde sproeibalk ontwikkeld waardoor minder weersafhankelijk geasfalteerd kan worden. Dat heeft een grote impact op Rijkswaterstaat omdat er een seizoen extra is waarin geasfalteerd kan worden.”

“Het gaat in de ser om je toegevoegde waarde”, vindt econoom Victor Halberstadt, met ruim dertig jaar ervaring het langstzittende kroonlid ooit (hier met rechts voormalig raadsvoorzitter Theo Quené). Dat ser-leden na twee of drie periodes moeten opstappen, is volgens hem ‘makkelijke praat’

Dat er geen overeenstemming kwam over de versoepeling van het ontslagrecht is de grootste misser van de ser in de afgelopen jaren, vindt fme-voorzitter Jan Kamminga die eind jaren tachtig al voor het eerst raadslid was (hier met de echtgenote van Rinnooy Kan)

42

FORUM #22/02.12.10

verjaardag

ser-voorzitter Alexander Rinnooy Kan wijst koningin Beatrix op een foto van haar zelf in het jubileumboek. In 1963 bracht Beatrix als prinses een kennismakingsbezoek aan de raad

“Het Nederlandse overlegmodel moet behouden blijven”, vindt voorzitter

Sodexo-voorzitter Hans Rijnierse (ser-lid sinds 1996 en hier met Henk van der

Huibrecht Bos van Jong Management (rechts op de foto, links cnv-voorzitter

Kolk van fnv-bondgenoten, links) was het helemaal eens met de oproep van fnv-

Jaap Smit) “Maar het moet voorzien worden van verse paarden.” Bestuurders

voorzitter Agnes Jongerius aan minister Kamp om het aow-akkoord van de sociale

moeten volgens hem minder lang op hun plek blijven zitten. “Dat geldt ook voor

partners integraal over te nemen. “Geen land ter wereld waar zoiets tot stand komt.

sociale partners.”

Regering, omarm dit dan ook!”

“Ik kom hier ook kijken hoe het overleg werkt”, vertelt ggz Nederland-voorzitter Marleen Barth die bijna

fnv-voorzitter Agnes Jongerius (hier met medebestuurder Leo Hartveld) had een kadootje meegenomen voor

een jaar raadslid is (hier met minister Henk Kamp van

minister Henk Kamp: de zonnebril die hij een paar weken eerder aan haar had gegeven bij zijn kennismakingsbezoek

Sociale Zaken). “In de zorgsector is via het poldermodel

aan de vakcentrale. Ze kreeg de bril toen om het beleid van het nieuwe kabinet van de zonnige kant te kunnen zien.

nog veel te bereiken.”

“Dat lukt me niet helemaal. Ik vraag me af of dit kabinet wel wil investeren in de overlegeconomie.”

43

FORUM #22/02.12.10

elf vragen aan binnenvaartambassadeur arie verberk

‘Binnenvaart heeft fantástische toekomst’

Hoe moet de crisis in de binnenvaartsector worden opgelost?

‘Beroepscommissaris’ Arie Verberk kreeg de opdracht een advies uit te brengen.

Schippers moeten meer samenwerken, plannen en informatie uitwisselen, zegt hij. “Doen ze dat niet, dan is het eigen schuld, dikke bult.”

Tekst: Paul Scheer Foto: Michel Porro

44

FORUM #22/02.12.10

Wie is Arie Verberk?

Na een studie economie was Arie Verberk (67) docent aan de Erasmus Universiteit Amsterdam. Vanaf 1990 werkte hij op het ministerie van Economische Zaken, het laatst als plaatsvervangend secretaris-generaal. In 1995 kwam hij in het bestuur van Martinair. Zeven jaar later werd hij president-directeur. Sinds zijn pensionering in 2008 heeft hij een aantal commissariaten.

1. Wat heeft u met bootjes?

“Ik kom uit een geslacht van binnenvaart­ schippers. Mijn vader heeft tot zijn 25ste geva­ ren. Hij is gestopt in de oorlogsjaren. Tot mijn achttiende heb ik tijdens vakanties op het schip van mijn opa meegevaren. Dat vond ik prachtig. Je maakte lange dagen en viel in slaap op het geluid van de motor.”

2. En daarom wilde u binnenvaartambassadeur worden?

“Ik was al een van de ambassadeurs van Rand­ stad Urgent, een programma om de bereik­ baarheid en het vestigingsklimaat in de Rand­ stad te verbeteren. Toenmalig minister Eurlings zocht iemand om de problemen in de binnen­ vaart te onderzoeken. Iemand die onafhanke­ lijk was en zou zeggen waar het op stond. Ik had als beroepscommissaris drie rustige zomermaanden voor de boeg en heb me – workaholic als ik ben – beschikbaar gesteld.”

3. Wat zijn de problemen in de binnenvaart?

“Er zijn 3.700 binnenvaartschippers die vijf­ duizend schepen hebben. Daar komen nog steeds schepen bij die in de goede tijd zijn besteld en nu, meer dan twee jaar later, wor­ den opgeleverd. Voor al die schippers en sche­ pen was er de afgelopen jaren te weinig werk.

Maar schippers willen varen en waren bereid om onder de kostprijs te werken. Ze konden geen vuist maken tegen de bevrachters, een laag van tussenpersonen die in andere secto­ ren allang is verdwenen. Volgens schippers vormen de bevrachters zelfs een kartel. Ik heb dat doorgegeven aan de Nederlandse Mede­ dingingsautoriteit.”

“Schippers zijn individualisten die sterk aan hun vrijheid hechten. Een minderheid is geor­ ganiseerd. Er zijn een stuk of tien branche­ organisaties: een gereformeerde, een katho­ lieke, noem maar op. Die vechten elkaar eerder de tent uit dan dat ze samenwerken.”

4. Wat is uw advies?

“Op de korte termijn: niets doen. Laat de 45

slechte ondernemers en degenen die hebben gespeculeerd door te veel schepen te laten bouwen maar failliet gaan. Dan heb je het over enkele tientallen schippers. Met de banken heb ik kunnen afspreken dat zij in individuele gevallen zullen helpen door zich soepel op te stellen. In het verleden hoefden schippers een jaar de hypotheek op hun schip niet af te los­ sen, op voorwaarde dat ze het jaar daarop dubbel zouden betalen. Daarvan raken schip­ pers in de stress.”

“Het zijn geen denderende ondernemers. En dat is een understatement. Schipper zijn is namelijk geen beroep maar een levensvervul­ ling. Ze móeten varen, zelfs onder de kostprijs.

Vaak weten ze niet eens wat de kostprijs is. In de goede jaren voor 2008 kochten ze een flatje op het vaste land voor hun vrouw en huurden ze personeel in. Op het achterdek stond een Mercedes. Ik heb zelfs een keer een Maserati zien staan. Nu is het personeel ontslagen en komt de vrouw weer aan boord om te helpen.

Dat ze zelf geen inkomen hebben, vinden ze geen probleem. Dan ben je achterlijke Bartje.”

5. Je kunt toch een deel van de vloot – tegen vergoeding – stilleggen?

“Nee, dat kan om drie redenen niet. Er is geen schipper die wil stilliggen, er is niemand die dat wil betalen, en het mag niet van de Neder­ landse Mededingingsautoriteit. Want als je wilt dat dit werkt, moet je honderden sche­ pen stilleggen, en dat ziet de NMa als concur­ rentiebeperking.”

6. Een koude sanering dus. Kan de sector dat aan?

“Ja. In de politiek bestaat de angst dat de infra­ structuur van de binnenvaart verloren gaat, terwijl we de binnenvaart niet kunnen mis­ sen in de strijd tegen de files. Maar ik ben ervan overtuigd dat de sector niet tot stilstand komt. De situatie in de bouw is veel erger.”

7. Wat moet er op de lange termijn gebeuren?

“De binnenvaart is een markt met ups en FORUM #22/02.12.10

downs. Om de vijftien jaar is het crisis. Het is nu een markt van verladers (directe opdracht­ gevers; red.) en bevrachters. Een schipper belt nu met de pet in de hand tien bevrachters om een lading. Als ze meer zouden samenwer­ ken, zouden ze meer marktkracht hebben. Dat mag, heb ik bij de NMa gecheckt.”

8. Hoe is er op dat advies gereageerd?

“Van individuele schippers krijg ik positieve reacties. Zij zien mij als één van hen. De bran­ cheorganisaties reageren verdeeld. Logisch, want het gaat om hun eigen voortbestaan.

Maar ik zeg niet dat ze moeten worden opge­ heven. Ze moeten wel één organisatie oprich­ ten die contracten met de bevrachters gaat sluiten.”

9. Heeft de binnenvaart nog toekomst?

“De binnenvaart heeft een fantástische toe­ komst. Ga maar na. De wegen raken vol. De Betuwelijn zit straks aan zijn maximum.

Ondertussen is er nog voldoende capaciteit op het water. En de binnenvaart geldt dan ook nog eens als groen alternatief. Heineken laat zijn exportbier over het water van Zoeter­ woude naar Rotterdam brengen. Dat is milieuvriendelijker en scheelt files.”

“Schepen kunnen nog een stuk duurzamer worden gemaakt. Dat hoeft nog niet eens zoveel te kosten. Banken zijn bereid tot finan­ ciering en verladers willen wel meedoen.

Maar dan moet schippers eerst wel duidelijk worden gemaakt wat het belang daarvan is.”

10. Wat is de volgende stap?

“Ik heb geadviseerd om een commissie van drie te benoemen die de sector bij de hand moet nemen, want die komt niet uit zichzelf in beweging. Ik ga dat niet doen, want daar­ voor heb ik het te druk als commissaris.”

11. En als de schippers niet willen?

“Dan moeten ze straks ook niet zeuren als het weer minder gaat. Eigen schuld, dikke bult.” 

portret

michaëla ulrici

‘ik kan slecht tegen onrecht ’ Voor familierecht heeft Michaëla Ulrici geen geduld. De bestuursvoorzitter van NautaDutilh zit liever te puzzelen met ingewikkelde financiële transacties van honderden miljoenen. “Als cliënten in een scheidingszaak ruziën om een plant, denk ik al snel: zeur niet, koop gewoon een nieuwe.”

Tekst: Jan Buevink | Foto’s: Erik van der Burgt

Het is een hypermodern vergaderzaaltje in het kantoor van Nauta­ Dutilh op de Amsterdamse Zuidas. Michaëla Ulrici komt binnen­lopen met de Jungle book-mok van haar secretaresse vol cappuccino. Haar eigen kop is in de afwas verdwenen nadat ze hem ergens bij een verga­ dering had laten staan. Met een paar ferme passen loopt ze naar het grote raam en wijst naar een kamer in de hoek van het gebouw een eind verderop waar op een imposant bureau flinke stapels papier te zien zijn. “Kijk, daar zit ik.”

Sinds juni is Ulrici voorzitter van het vierkoppige bestuur van Nauta­ Dutilh. Aanvankelijk was ze verbaasd toen ze gevraagd werd voor de leiding van het kantoor waar ze zestien jaar geleden in dienst trad. Het werk leek leuk, maar ze vroeg zich wel af of ze er op haar 43ste al klaar voor was om een kantoor te leiden met ruim vierhonderd advocaten en vestigingen in Amsterdam, Rotterdam, Brussel, Luxemburg, ­Londen en New York. “Mensen met wie ik erover sprak zeiden: wat is dat nou, ergens klaar voor zijn? Je moet het gewoon doen.”

Op eigen verzoek vloog ze in maart een week op en neer naar Boston voor de cursus leading a professional service firm op Harvard Univer­ sity. Leuk om weer even naar school te gaan en goed als theoretische basis, maar natuurlijk lang niet voldoende voor alle ins en outs van het leidinggeven. Nog steeds krijgt ze geregeld aanbiedingen binnen om allerlei leiderschapscursussen te volgen, maar die legt ze naast zich neer. “De stap die ik gezet heb, is wel en niet groot. Ik ben nu degene die de partners extern vertegenwoordigt, maar ik ben niet hun baas.

We hebben een platte organisatie. De echte, grote beslissingen wor­ den genomen door de vergadering van partners die drie keer per jaar bijeenkomt.”

fietskoerier Een paar jaar geleden zegde haar man zijn baan op. Zomaar van de ene op de andere dag. Zijn werk als callcentermanager beviel hem al tijden niet meer en hij besloot fietskoerier te worden, zoals al die anderen die hij elke dag door de stad zag racen. Inmiddels werkt hij als eind­ redacteur bij een televisieproducent. “Koerier was hij uiteindelijk niet 46

FORUM #22/02.12.10

47

FORUM #22/02.12.10

portret

langer dan drie maanden”, zegt Ulrici. Of zij het toen vervelend vond dat ze er van de ene op de andere dag praktisch alleen voor stond als kostwinner? “Nou nee, ik vond het vooral eng: een vader van twee kleine kinderen die op hoge snelheid door het drukke Amsterdamse verkeer fietst. Dat hij zijn hart volgde, vond ik alleen maar goed. Het is niet gezond als je dag in dag uit werk doet dat je tegenstaat.”

Die houding lijkt Michaëla Ulrici te tekenen: nuchter, praktisch en opgeruimd. Woorden als spijt en jammer lijken voor haar niet te bestaan. Of het niet zonde is dat ze niets doet met de opleiding Japan­ kunde die ze na haar rechtenstudie volgde? “Ach, zo gaan dat soort dingen.” Of het niet jammer is dat ze nauwelijks tijd overhoudt voor leuke dingen naast haar werk? “Ik heb hier nou eenmaal voor geko­ zen. Klaar.”

Vader en moeder voelden zich nog echt verantwoordelijk voor de men­ sen in hun praktijk. “Mijn moeder had dat vooral. Die ging letterlijk met pannetjes eten langs bij mensen die dat nodig hadden. Op tweede kerstdag nodigde ze iedereen uit die alleen was. Dan zat de hele tafel vol en moesten wij bedienen.”

Veel van haar eigenschappen die ze nu goed kan gebruiken, kreeg Ulrici mee via de praktijk van haar ouders: “Empathie, servicegericht­ heid en ondernemerschap. Een ding stond bij ons thuis steeds als een paal boven water: je staat altijd voor je patiënten klaar. Wie doorde­ weeks moest werken, kon ’s avonds langskomen en in het weekend.

Natuurlijk was het wel eens lastig als ik wilde uitslapen. Op zaterdag begon het spreekuur al om acht uur, maar ik wist niet beter en heb het nooit vervelend gevonden.”

kerst

zeur niet

Ulrici was de op een na jongste van vijf dochters in een huisartsenge­ zin in Aerdenhout. Vader had een praktijk aan huis, moeder assis­ teerde. “Dat heeft een enorme impact op ons allemaal gehad. Het is nu niet meer voor te stellen, maar mijn vader had zijn spreekkamer op de eerste verdieping, waar ook mijn slaapkamer was en die van mijn ouders. Altijd liepen er wel patiënten door onze woning.”

N­a haar middelbare school ging ze rechten studeren in Amsterdam.

Een weloverwogen keuze was het niet. Twee oudere zussen hadden hetzelfde gedaan en bovendien had ze een vakkenpakket waarmee ze niet veel kanten op kon. “Je moet als kind al vrij jong belangrijke ­keuzes maken. Onbewust koos ik blijkbaar toch iets dat me lag.”

Toen ze na vijf jaar klaar was, vond ze het te vroeg om al te gaan wer­

48

FORUM #22/02.12.10

ken. Een paar jaar eerder was ze via een uitwisseling twee maanden naar Japan geweest en bij verschillende gezinnen ondergebracht. Die ervaring bracht haar ertoe zich aan te melden voor de opleiding Japan­ kunde waar ze zich twee jaar lang verdiepte in taal, economie, cultuur en geschiedenis. Na afloop wist haar zus, die al advocaat was, haar te motiveren om het toch weer te gaan proberen als juriste: “Ga op zijn minst stage lopen.” Zo kwam ze terecht bij haar huidige werkgever die een speciale afdeling had die zich met Japan bezighield.

Net als andere stagiaires draaide ze mee op de verschillende afdelin­ gen van het kantoor. Zo ontdekte ze dat ze het advocatenvak leuk vond, maar zeker niet alles. “Familierecht lag me niet. Ik had een scheidingszaak waarbij er ruzie was over een plant. Daar had ik geen geduld voor. Ik dacht: ‘Zeur niet, koop gewoon een nieuwe en pak het echte probleem aan.’ Ook was ik betrokken bij een zaak waarbij een kind gebruikt werd als inzet om iets voor elkaar te krijgen. Dat zoiets tactisch handig kan zijn, snap ik wel maar ik vind het niet kun­ nen. Mijn eigen waarden en normen wil ik niet ondergeschikt maken aan de belangen van mijn cliënt. Daarom zal ik ook nooit geschikt zijn als strafpleiter. Dat heb ik van mijn moeder. Zij kon ook slecht tegen onrecht.”

Al snel kwam ze terecht in het team dat de eerste securitisatie-transac­ tie in Nederland begeleidde. Het doorverkopen van vorderingen van bedrijven op derden had in Engeland en de Verenigde Staten al een redelijke vlucht genomen, maar was in Nederland nog niet van de grond gekomen. “Buitenlandse banken vroegen of wij dat wilden ont­ wikkelen voor hun Nederlandse klanten. Dat moest helemaal ingepast worden in het Nederlandse rechtssysteem en dat vereiste veel creativi­ teit. In die begintijd hebben we vreselijk hard gewerkt.”

Dat het verpakken en doorverkopen van vorderingen een van de oor­ zaken zou worden van de kredietcrisis, had ze niet verwacht. De Amerikaanse hypotheekmarkt, waar de ellende begon, is volgens haar een heel andere dan de Europese, zowel financieel als cultureel. “In Amerika verkoop je hypotheken aan mensen die je daarna misschien nooit meer hoeft te zien. In Nederland gebruiken banken hypotheken om een relatie op te bouwen met hun klanten aan wie ze ook andere diensten willen verkopen.”

pannenkoeken

Drie stellingen In de advocatuur bestaat geen glazen plafond “Mijn hele carrière heb ik geen belem­ mering ervaren. Ik werd zelfs partner toen ik met zwangerschapsverlof was.

Feit is wel dat maar 15 procent van de partners hier vrouw is en daarmee sco­ ren we nog beter dan andere kantoren.

Veel vrouwen stromen uit als ze vijf, zes jaar in dienst zijn. We gaan kijken wat we daaraan kunnen doen.”

Job Cohen had beter burgemeester kunnen blijven “Ik vond hem een goede burgemeester en hij zou een goede minister-president geweest zijn. De rol van oppositieleider lijkt hem minder op het lijf geschreven.

Hij heeft nog iets ongemakkelijks, maar goed: iedereen moet in een nieuwe rol groeien.”

De rechterlijke macht staat te ver van de samenleving “Dat vind ik een moeilijke. In de rech­ terlijke organisatie zitten zeker krachten die iets conservatiefs hebben. Rechters moeten weten wat er leeft in de samen­ leving, hoe er gedacht wordt over straffen, maar ze moeten wel afstand bewaren en hun eigen lijn trekken.”

Haar kinderen krijgen een heel andere opvoeding dan ze zelf heeft gehad. Zij werkt vier dagen in de week, haar man ook. Toen elf jaar geleden hun eerste zoon geboren werd, was er in Amsterdam nauwe­ lijks een plaats op een crèche te vinden. Sindsdien hebben ze twee oppasoma’s. “Ze zijn geen familie maar horen inmiddels wel bij ons gezin. Ze halen de kinderen van school en blijven dan tot een van ons thuiskomt. Mijn kinderen weten precies waar ze aan toe zijn en hun vriendjes kennen ze ook. Die kunnen gewoon komen spelen en dat is toch wat kinderen het liefste doen.”

“Bij ons thuis kon vroeger alles. Toen ik nog op de lagere school zat en tussen de middag pannenkoeken wilde bakken, vond mijn moeder dat prima zolang we maar opruimden. Als mijn kinderen pannenkoeken willen maken, blijf ik er in elk geval bij. Ik heb snel de neiging het zelf maar te doen, dan is het tenminste gebeurd.”  49

FORUM #22/02.12.10

michaëla ulrici 1966 G eboren in Aerdenhout 1985 Studie rechten UvA 1991 Opleiding Japankunde in Rotterdam 1994 Stagiaire bij NautaDutilh 1996 Betrokken bij de eerste ­securitisatie-transactie in Nederland 2002 Partner NautaDutilh 2010 Bestuursvoorzitter NautaDutilh

Michaëla Ulrici is getrouwd en heeft twee zoons van 9 en 11

wereldzaak

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale vereni­gingen in totaal 115.000 ondernemingen. Daarbij gaat het om circa 80 procent van de Nederlandse ondernemingen met tien tot honderd werknemers, ruim 92 procent van de ondernemingen met meer dan honderd werknemers en vrijwel alle ondernemingen met meer dan vijfhon­ derd werknemers. vno-ncw wordt in de regio vertegen­ woordigd door vijf regionale werkgeversverenigingen: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactie-adres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl

Scherpe kruiden op Schier Een eiland in de Waddenzee met nog geen duizend inwoners lijkt niet de meest geschikte plek voor een winkel in Indiase producten. Toch is p&s Indian Warehouse daar te vinden. p&s staat voor Petra en Sheela, de dochters van eigenaar Johan Statema. “Ik zocht een naam waarmee ik ook in India terecht zou kunnen, want daar haal ik mijn producten vandaan.”

Zijn fascinatie voor het land is begonnen met zijn Indiase zwager. Via hem en diens familie kwam hij in contact met de levendigheid, de geuren, de kleuren en de warmte van India.

“De familieband is heel sterk. En het leven is daar meer ont­ spannen.”

Zijn Indiase ‘familie’ suggereerde om na zijn pensioen een winkel in Indiase producten (food en non-food) te beginnen. De locatie ervaart hij zelf niet als handicap. Naast de eiland­bewoners zelf leveren de driehonderdduizend jaarlijkse toeristen klandizie op. “En ik stuur veel producten op naar klanten, zoals zwart zout en mangopoeder. Daar zijn speciale enveloppen voor.”

Dankzij media-aandacht weten liefhebbers dat hij Indiase ­ingrediënten heeft die elders in Nederland niet te vinden zijn.

Sommige mensen zijn bereid om daarvoor speciaal naar het eiland te komen. Indiase studenten die in Groningen ict stude­ ren, nemen ook wel eens de veerboot.

Naast Indiase verkoopt hij Chinese producten. Die krijgt hij aangeleverd door een Nederlandse vrouw die in Beijing bij een theefirma werkt. “Zij was een keer in de winkel, en van het één kwam het ander.” 

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk van den Boom (Spanje), Elro van den Burg (Polen), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Hans Moleman (China), Ruud Peijs (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Rob Savelberg (Duitsland), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Maarten Veeger (Italië), Alexander Weissink (Egypte) Aan dit nummer werkten mee: Joke van de Bandt, Peter Bongaerts, Marcel Braakman, Hubert van Breemen, Jan van den Broek, Loes van Emden Andres, Mariet Feenstra, Frits de Groot, Bert van der Haar, Jan Klaver, Sip Nieuwsma, Sam Stevens, Sigrid Verweij Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102. Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@vno-ncw.nl, internet: www.vno-ncw.nl Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam

Bedrijf: P&S Indian ­Warehouse Eigenaar: Johan Statema Gevestigd in: Schiermonnikoog

Tekst: Paul Scheer Foto’s: Ilja Zonneveld

50

Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (redactieassi­stent), Jan Buevink, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

FORUM #22/02.12.10

Cover Foto: Evert-Jan Daniels/hh Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

rubrieksnaam

Advertentie

51

FORUM #22/02.12.10

Advertentie