NAAKT

Naakt.

Jaargang juni 2015

Innerlijke conflicten blootgelegd

prijs: â‚Ź4,95

advertentie *voor educatieve doeleinden

NAAKT. Editorial

Thomas

Back to basic!

Alweer geen parkeer plek. Dan maar een stuk verder rijden en dat hele eind lopen naar de supermarkt. En wat schetst mijn verbazing, iemand parkeert op een gehandicapte parkeerplaats en loopt rustig de winkel in. Is dat nou een aso of oordeel ik te snel?

In de derde editie van NAAKT. staat onzichtbaarheid centraal. Van buiten kan je niet altijd direct zien of iemand een beperking of stoornis heeft. Door deze verhalen te vertellen kunnen we laten zien dat het niet makkelijk is om op deze manier onzichtbaar te zijn tegenover de maatschappij. Veel mensen kunnen hierdoor ook minder goed hun verhaal kwijt. Door het naar buiten te brengen, proberen we meer bewustwording te creëren.

Eén van de interviews in deze editie gaat over een moeder met MS (multiple scle-

-3-

rose). Wij vroegen haar hoe het is om met MS te leven en op welke manieren dit haar relatie met haar gezin heeft beïnvloed.

We hebben besloten om deze keer terug naar de basis te gaan wat betreft het magazine zelf. We willen ons meer focussen op de inhoud dan de meeste uiteenspattende dingen te verzinnen om het magazine heen. Het was een lastige beslissing omdat het hele plan van editie 3 al klaar lag en we daarna nog het meeste hebben moeten omgooien. We hebben allemaal een stapje harder moeten lopen maar uiteindelijk hebben we een heel mooi eind resultaat neer kunnen zetten. wwwWwWW

Thomas de Gilder Hoofdredacteur NAAKT.

NAAKT. Inhoudsopgave

dagboek van..

yfette heeft een burnout gehad

3

6

Editorial

OOR V N

15

EN

LL STE

EVE

Slim, daar leer je van

10

9

Recensie

20

12

PSYQ

s ew n g

in

ak e r b

-4-

r,

M

e oed

er

ht c o d

dd

a en

NAAKT. Inhoudsopgave

weetjes

est me ing e d av l an n v vers ĂŠ ĂŠ e , d en en af.

Rok rkom eemt n voo

34

10

ode

28

n

23

sessie

24

Ga mee in de

geb

aar h ver met o g ou Mil varin exia er nor a

-5-

volgende week

31

39

NAAKT. Even voorstellen Ga naar de Naakt. app voor meer!

Thomas de Gilder Hoofdredacteur

Lin Woldendorp Vormgever

Seppe Lauretta Beeldredacteur

Jade Hoogerwerf Beeldredacteur

Anouk Lemsom Tekstredacteur

Jules Janssen Digitaal

Priscilla Witveld Tekstredacteur

-6-

Edwin de Bruijn Tekstredacteur

Thomas

NAAKT.

Even voorstellen

Mij naam is Thomas en ik ben hoofdredacteur in deze in van NAAKT. Ik had er erg veel zin in om deze taak op me te nemen. Het was lastig maar dat maakte het uitdagend en leuk. Het was soms erg moeilijk om me te concentreren op een specifieke taak omdat je ondertussen continu gestoord word door een belletje op een berichtje, maar dat hoort er natuurlijk bij. Uiteindelijk ben ik heel blij met het eindresultaat en kan ik trost zijn op het team.

lin

Ik ben Lin en deze editie was ik vormgeving. Een grote en nieuwe uitdaging om deze rol te mogen vervullen. Ik begon met weinig kennis maar ik heb in deze paar dagen een hoop geleerd en een nieuwe ervaring opgedaan.

jules

Mijn naam is Jules en deze editie was ik digitaal vormgever. Een avontuur was het zeker omdat ik nou eenmaal nooit met digital pusblishing had gewerkt. Gelukkig ben ik tevreden met het eindresultaat en heb ik absoluut geleerd van deze laatste editie.

Mijn naam is Jade en deze editie was ik beeldredacteur. Dit was voor mij de uitgelezen kans om mijn hobby met school te combineren. Ik teken en fotografeer met passie. Ik ben blij met de beelden en illustraties die ik heb neer mogen zetten en hoop ik de toekomst hier meer mee te kunnen doen.

jade

Seppe

Ik ben Seppe en ik ben beeldredacteur deze editie. Met beeldredactie heb ik nog niet veel ervaring, wat deze editie een leuke uitdaging maakt. Ik ben nieuwsgierig naar wat deze editie weer met zich meebrengt en hoe ik als beeldredacteur met spannende beelden een toevoeging kan zijn.

Anouk

Hoi, ik ben Anouk en ik ben tekstredacteur deze editie! Een grote uitdaging, want psychologische onderwerpen vinden is niet niks. De juiste schrijfwijze vinden om je lezer te pakken, daar ging ik voor. Een hele ervaring rijker.

Priscilla

edwin

Ik ben Priscilla en deze editie was ik een van de tekstredacteuren. Ik ben dankbaar voor de kans om mijn eigen verhaal te kunnen gieten in een schrijfvorm die we dit jaar hebben geleerd en de kans om een van mijn voorbeelden te mogen interviewen. Ik ben blij met de resultaten en de mogelijkheden die mij aangereikt werden.

Ik ben Edwin en deze editie was ik tekstredacteur. Ik vond het best moeilijk maar wel leuk.

De interviews vond ik het leukst om te doen en ik heb er veel van geleerd. Ik ben erg blij met het eind resultaat.

-7-

advertentie

*voor educatieve doeleinden

NAAKT. Column

Slim, daar leer je van Gelukkig, het is weer kerst geweest. Ik vind het altijd maar een verplichting. De hele familie komt dan over de vloer en alles moet open en bloot op tafel gelegd worden.

‘Heb je al een vriend’ of ‘hoe gaat het met je studie’ zijn de standaard eerste paar vragen die om je oren vliegen zodra oma, tante en oom binnen komen.

Ik ben al snel uitgepraat over de studievraag.

Het gaat prima, maar ik blink niet uit. Een herkansing hier en daar. Mijn zus daarentegen is niet zo snel uitgepraat. Ik geloof dat zij amper weet wat een boek is. Die slaat ze niet eens open. Laat staan colleges volgen, onzin vindt ze het.

Vanaf het eerste moment dat mijn zus op de wereld is gekomen, is ze al hoogbegaafd. In groep 5 begon zij al met Engels en in groep 7 kreeg ze er Spaans bij. Ze verveelde zich.

Altijd moest er een uitdaging voor haar zijn.

Gelukkig voor mij zus is ze, ondanks haar hoogbegaafdheid, nooit buitengesloten en is ze erg sociaal.

Het leek voor mij soms lastiger te zijn dat ik een hoogbegaafde zus had, dan dat mijn zus zelf problemen ervoer. Ik keek enorm tegen haar op. Ik zag haar nooit in de boeken, ze wist alles perfect en was ook nog eens erg slim in het manipuleren van mensen. Ik kon, en kan nog steeds, amper tegen haar opboksen. Zelfs mijn moeder heeft hier moeite mee. Zus weet het altijd beter en een discussie kan je maar beter uit de weg gaan.

Die wint ze toch wel.

-9-

Ondanks dat mijn zus en ik veel met elkaar botsten, omdat de verschillende denkniveaus te groot zijn, ben ik beren trots op haar. Wat ze allemaal al bereikt heeft.

Topsport, een lustrum voor 10.000 mensen georganiseerd en afgestudeerd voor bouwkunde aan de TU Delft. Een hoogbegaafde zus heeft ook zo z’n voordelen.

Zonder haar had ik bepaalde dingen ook niet gehaald. Een probleem dat voor mij zo groot is dat ik er niet overheen kan kijken, lost zij met twee vingers in haar neus voor mij op.

‘Doorzetten’ is haar motto, ‘doorzetten Anouk’ is nu mijn motto!

Tekst: Anouk Lemsom

NAAKT. Interview

oplettend, onoplettend Drie keer op een dag vragen wat het avondeten wordt, afspraken vergeten en constant afgeleid zijn. Lisa Nesselaar, student van twintig jaar, kampt vanaf haar jongere jaren al met ADD. Ze vergeet dingen, staart veel voor zich uit en er ontgaan haar veel dagelijkse gebeurtenissen.

Volgens het Nederlands Jeugd Instituut heeft 2-9% van de jeugd ADHD/ADD. Een stempel, of terecht? Deze keer kijken we in het hoofd van Lisa, en in het hoofd van de moeder. Hoe ervaart zij de problemen van haar dochter, en hoe gaat ze hier mee om?

Lisa

Shit, ik kijk op mijn wekker en zie dat ik te laat ben opgestaan. Hoe ga ik het nu redden om mijn college nog te halen!? Ik haast mij naar de douche en kleed mij om. Ik pak snel mijn tas en vlieg naar beneden. Ik zie mama aan

‘Waarom tikt hij zo met zijn pen.

Kan het niet stoppen?’ de keukentafel zitten.

‘Hoi mam. Moet gaan, doei!’ zeg ik en slok snel een beker melk naar binnen. Eenmaal in de collegezaal trek ik mijn tas open. Laptop vergeten.

Door al die haast wordt ik nog vergeetachtiger.

Ook zie ik dat ik mijn medicatie ben vergeten, wat ben ik toch een oen.

Ik neem plaats op een stoel en vraag mij af wat iedereen van me denkt. Is dit bloesje wel leuk genoeg? Waarom kijken ze mij nou zo aan. De docent begint. Ik luister aandachtig maar toch trekt de persoon naast mij meer de aandacht. Waarom tikt hij zo met zijn pen. Kan het niet stoppen? Achter mij

-10-

hoor ik het getyp op de laptop, wat verschrikkelijk irritant. Kan het niet wat zachter? Ik merk dat iedereen nu naar mij kijkt.

Oeps, de docent heeft een vraag aan mij gesteld. Hij weet niks van mijn ADD af, dus dit zal wel weer onbegrip opleveren. ‘Lisa, let je in het vervolg beter op?’ hoor ik hem zeggen.

Ik knik ja.

Na college kan ik eindelijk weer naar huis. Eenmaal thuis vraag ik mijn moeder wat we eten. ‘Dat heb ik je al twee keer verteld, Lisa. Denk maar goed na.’

Ik zou het echt niet meer weten. Andijvie? Lasagne?

Ik laat het eten voor wat het is. Geïrriteerd ga ik aan de keukentafel zitten en pak mijn boek. Mam begint met koken. Met al die geluiden worden mijn irritaties nog groter en val ik uiteindelijk tegen mijn moeder uit. Ik sta op, pak mijn boeken en ga naar mijn kamer. Daar zie ik mijn medicatie liggen. Oh ja, die moet ik maar eens even nemen.

Na een half uur mijn irritaties overdacht te hebben, merk ik dat de medicatie begint te werken. Nu kan ik ongestoord aan de slag. Eindelijk.

NAAKT. Interview Ga naar de Naakt. app voor meer!

moeder Waar in hemelsnaam blijft Lisa. Ze had toch college om half 9? Ik ga haar maar eens roepen.

Op het punt dat ik wil opstaan, hoor ik een hoop lawaai van boven.

Fijn, ze is wakker. Ik zie een gehaaste dochter de keuken in sprinten en ze zegt mij gedag. ‘Alleen een glas melk is niet voldoende, hoor!’ schreeuw ik haar nog achterna. Ik weet niet of ze dit nog gehoord heeft, door al die haast lijkt Lisa vaak in een andere wereld. Ik loop naar boven en zie haar laptop en medicatie op haar bureau liggen. Oh oh, is ze dit alweer vergeten? Lisa kindje toch.. Soms wil ik je zo graag helpen, maar dit laat je niet altijd toe. Je wilt niet je ADD gebruiken als excuses, maar lieve Lisa, soms kan dat even niet anders. Hoe gaat de docent dit begrijpen, als jij zonder laptop aan komt?

Aan het einde van de middag hoor ik de deur weer open gaan. Ik merk aan alles dat Lisa vandaag een slechte dag heeft. Ze loopt snel langs mij heen en ik hoor aan de manier van vragen dat ze geïrriteerd is. Wat we eten, is de vraag. Lisa Lisa toch, denk ik. Als je nou eens oplet wanneer je dingen vraagt, maakt dat het voor jezelf een stuk gemakkelijk. Ik zeg dat ik haar dat al twee

heb verteld en ze maar moet nadenken. Nadenken is goed voor Lisa: het geeft haar een goed gevoel als ze er zelf achter is gekomen wat we nou gaan eten. Ik ga maar vast beginnen aan het koken

‘Soms wil ik je zo graag helpen, maar dit laat je niet altijd toe’ van de aardappels. Ik pak de pan uit de la en hoor een harde klap van haar boek en een grote zucht.

Ik zie dat ze geïrriteerd opstaat en hard naar boven stampt. Ik weet dat ze geluiden van haar omgeving lastig kan filteren

-11-

in haar hoofd, maar haar reactie en gedrag hierop is niet goed. Het beste is om haar even alleen te laten, dan zakt het wel vanzelf weer. Ik hoop dat ze haar medicatie vindt, dan voelt ze zich vast weer een stuk beter. Ik pak een aardappel en begin te schillen. Morgen weer een nieuwe dag.

Tekst: Anouk Lemsom Beeld: Seppe Lauretta

NAAKT. Recensie

“Een beetje praten in een groep, ik zag het niet voor me.”

-12-

NAAKT. Recensie Ga naar de Naakt. app voor meer!

PSYQ - psycho medische zorg Normaal gesproken heb ik het niet zo op instellingen voor psychische hulp, maar na een verwijzing van de dokter om naar PsyQ te gaan, ben ik om.

PsyQ is een psycho-medische zorg instelling die psychologen, psychiaters en nog veel meer deskundigen heeft lopen op het psychische gebied. Hier kunnen mensen terecht met een persoonlijkheidsstoornis, angststoornis, depressie of andere stoornissen die daaraan geholpen willen worden. PsyQ zit verspreid over heel Nederland en heeft een wachtrij waar je niet overheen kan kijken. Een grote organisatie, kan je wel stellen.

“De theorieën die ik daar geleerd heb, pas ik nog dagelijks toe.”

Als eerste had ik een gesprek met een psycholoog, om te kijken wat mijn symptomen waren en of ik hiervoor bij PsyQ aan het goede adres zat. Ja, dat zat ik wel degelijk. Na de uitslag van het gesprek, ik heb inderdaad ADD, werd ik doorgestuurd naar een groepsbijeenkomst. Ik had in totaal elf keer een groepsbijeenkomst, verspreid over elf weken. De groep bestond uit acht mensen, variërend in leeftijd en geslacht. Tijdens de derde bijeenkomst was het mogelijk om een naaste mee te nemen, je moeder of je vriend. In de loop van de bijeenkomsten leerde je steeds beter om te gaan met de beperkingen die je ervaart en na elke bijeenkomst kreeg je ‘huiswerk’ mee voor de week erop. We hadden zelfs een mapje met lesstof en opdrachten.

Zoals ik al zei, was ik erg sceptisch over dit soort instellingen. Een beetje praten in een groep, ik zag het niet voor me. Tot de eerste bijeenkomst. Het gevoel dat er mensen zijn die in hetzelfde schuitje zitten, soms nog wel erger, en die je daadwerkelijk begrijpen, is een onbeschrijfelijk gevoel. Alles kon je vertellen, niks was raar. Er was veel herkenning in elkaar en steun van alle kanten.

De drie psychologen die de bijeenkomst lopende hielden, waren erg begripvol en luisterden goed. Het resultaat is er. Ik voel me fijner en ik weet hoe ik structuur kan houden in mijn hoofd. De theorieën die ik daar geleerd heb, pas ik nog dagelijks toe.

PsyQ is een zeer professionele organisatie, die goed staat aangeschreven (volgens PsyQ scoort de klanttevredenheid een 7,8) en uitermate goed z’n werk doet. Wanneer je met psychische klachten rondloopt en je niet weet wat je ermee moet, kan ik PsyQ ten zeerste aanraden.

Tekst: Anouk Lemsom Beeld: Anouk Lemsom

-13-

beleef yoga

advertentie

*voor educatieve doeleinden

Moment voor jezelf

NAAKT. Dagboek Ga naar de Naakt. app voor meer!

Yvette Volgens het CBS hebben maar liefst 900.000 mensen last van burn-out klachten in Nederland. Yvette, een vrouw van 56 jaar en werkende als tandartsassistente, is er één van geweest. Haar dagen waren somber en het leek niet beter te gaan. Toch is Yvette er weer bovenop gekomen.

‘De burn-out is er niet zomaar gebegrip voor. Ze begrepen het niet. Aan Persoonlijk komen. Het begon al bij mijn jeugd. de buitenkant was niks te zien aan mij Yvette Ros Ik had een dominante vader en dus was er niks aan de hand.

56 jaar hij duldde geen tegenspraak.

Woonplaats: Heijenrath, Later is het mis gegaan bij “Ik heb nooit nee durven zegZuid-Limburg mijn werk. Ik werd gezien als Werkende als gen, dat is de reden dat ik in een een stuk meubilair: ik werkte tandartsassistente burn-out belande.” er inmiddels al 27 jaar. Ik voelde Getrouwd, twee mij niet serieus genomen door mijn kinderen werkgevers. Ook thuis liep het niet Het proces om uit een burn-out te lekker en er kwam een scheiding. Deze komen gaat heel geleidelijk. Uiteindelijk drie zijn een combinatie geweest van het kon ik na twee jaar weer werken en was doen ontstaan van mijn burn-out. ik weer toe aan visite en andere leuke activiteiten. Deze waren in de periode Het eerste half jaar leek ik net een zomvan de burn-out afschuwelijk. Ik zag bie. Ik zat dagen in bed of op de bank, overal tegen op en durfde amper de deur voor mij uit starend. Denkend aan niks. uit. Toch zie ik deze burn-out als een Ik weet eerlijk gezegd niet meer veel af leerweg. Ik heb mezelf enorm leren kenvan de eerste periode. Pas na een half nen en ik weet nu hoe ik het anders moet jaar ben ik hulp gaan zoeken. Ik kwam doen. Ik heb nooit nee durven zeggen, in contact met een psychiater, die mij nooit mijn eigen grenzen durven aananti-depressiva en een kalmerend middel geven. Dit is ook de reden geweest dat ik heeft gegeven. Dit werkte, maar niet voor in een burn-out terecht ben gekomen. lang. Ik besloot om naar een psychoNu durf ik weer voor mezelf op te komen therapeut te gaan. Medicatie was het niet en mijn grenzen te stellen. Tot hier en voor mij. Deze psychotherapeut heeft mij niet verder. Dit geef ik ook mijn kinderen enorm geholpen. Het gevoel dat hij mij mee. Ik wil niet dat zij in hetzelfde wel begreep, dat hij mij wel serieus nam, schuitje belanden als ik.’ dat deed mij enorm goed. Door hem heb ik mijzelf ook serieus durven te nemen.

Tekst: Anouk Lemsom Ook mijn man, Raymond, heeft mij erg Beeld: Thomas de Gilder veel gesteund in deze tijd. Het was niet Bron: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/ makkelijk voor hem, zeker niet. Hij ving arbeid-sociale-zekerheid/publicaties/artikelen/ alles op. Het huishouden, de kinderen en archief/2012/2012-3712-wm.htm dan zijn eigen full time werk er nog bij.

De rest van mijn omgeving had er geen

-15-

NAAKT. Dagboek 11:30

Een hel, opstaan is voor mij een hel. Vandaag heb ik geen wekker gezet en heb ik geslapen tot 11.30 uur in de middag. Ik werd huilend wakker. De tranen rolde over mijn ogen. Ik wist niet waarom. Waarom voel ik mij zo ellendig?

Waarom besta ik nog? Ik heb zelfs een klein gebedje gedaan naar God, dat ik het niet erg zou vinden als hij mij meeneemt naar zijn paradijs. Een paradijs zonder deze pijn.

-16-

NAAKT. Dagboek

14:30

De hele dag heb ik vrijwel niks gedaan. Ik kon het niet opbrengen. De telefoon ging ook een paar keer over vandaag. Ik durfde niet op te nemen.

Bang om met mensen in contact te zijn. Bang voor de buitenwereld.

Raymond heeft vandaag de boodschappen gedaan en het huis weer aan kant gemaakt. Ik zie de rommel niet eens meer. Ik sluit mij ervoor af.

-17-

NAAKT. Dagboek 16:00

Het enige moment dat mij op zo’n dag als deze goed doet, is met de hond wandelen. Ik nam de grote stap om naar buiten te gaan, al zag ik daar enorm tegenop. Dit was het enige moment dat ik buiten ben gekomen vandaag.

Een kleine tien minuten duurde het, bevrijdend door de buitenlucht maar beklemmend door de gedachtes die ik had of ik mensen zou tegenkomen.

Wat zou ik ze moeten zeggen.

-18-

NAAKT. Dagboek 17:00

Vandaag was een betere dag dan de anderen. Ik durfde de hond uit te laten en ik ben wat gaan koken. Door het koken dacht ik aan andere dingen. Raymond heeft mij geholpen, alleen koken dat lukte nog niet goed.

Als iets niet lukte, zou ik in eerste instantie in huilen uit zijn gebarsten.

Nu hielp Raymond mij, en samen kwamen we tot een goede maaltijd. Wat moet ik zonder hem.

-19-

NAAKT. Column Ga naar de Naakt. app voor meer!

Breaking News Priscilla Witveld Leeftijd: 18 Opleiding: Communication & Multimedia Design, Hogeschool Utrecht Woonplaats: Woerden

“In het ergste geval kan dit zorgen voor post traumatische stress” moeder al vrij snel inge11 september 2001, een kan zich uiten in verschakeld. De eerste keer Wereldnieuws kan shoc- schillende vormen, zo dat ik een aanval kreeg kerend zijn, vooral als je kan je enkel last hebben was in de trein, op weg jezelf snel kan verplaat- van nachtmerries of bijnaar Utrecht. Ik voelde sen in de situatie van ie- voorbeeld erg schrikachpaniek in me opkomen, mand anders, in het erg- tig reageren op de kleinik werd doodsbang en ste geval kan dit zorgen ste dingen. Ik voelde me voelde me onveilig. Ik voor post traumatische vaak onveilig, was erg heb meteen mijn moeder stress. Ik ben Priscilla alert en angstig, schrok gebeld. Ze was erg begripWitveld en ik heb dit bijvoorbeeld van het gevol en probeerde me te meegemaakt met 9/11. luid van een vliegtuig of kalmeren.

11 september 2001, een van een bonk, had veel Gelukkig liep ik al voor gitzwarte bladzijde in nachtmerries en legde gesprekken bij een maatde geschiedenis. Ieder- snel een link tussen een schappelijk werkster en een weet wel wat er op gebeurtenis in een film ik heb haar alles verdeze dag gebeurd is.

In 2001 was ik nog “Ze bleef herhalen dat ik teld. Ze legde me uit maar 5 jaar, dus heb veilig was en welke dag dat zij ook een vergelijkbare ervaring ik er weinig tot niets het was.” heeft meegemaakt. van meegekregen, Hierdoor kon ze gemaar door de jaren richt op zoek gaan naar heen heb ik veel gelezen of op het nieuws en de de reden waarom deze en bekeken over deze ge- gebeurtenissen op 9/11. gebeurtenis mij zo diep beurtenissen, omdat ik Ieder jaar rond 11 sepraakt en wat er moest het erg interessant vind. tember zie je in de media gebeuren. Als je een paHelaas heb ik te snel te veel terug van de traginiekaanval krijgt, voelt veel informatie binnen sche gebeurtenissen, zo dit erg wanhopig, alleen gekregen. Dit heeft geleid komt ieder jaar de film en onveilig. Mijn maattot mijn post traumati- ‘World Trade Centre’ met schappelijk werkster sche stress ervaring. Het Nicholas Cage op tv. Heheeft aan mijn moeder was een erg moeilijke tijd laas heeft dit ook vaak tot uitgelegd wat het hanvoor mij, maar ook voor een hevige paniekaanval digst is om te doen, maar mijn familie. Hoe moet je geleid. Ik werd wanhopig het moest ook vanuit mij ermee leren leven? en wist niet wat ik ermee komen.

Post traumatische stress aan moest. Ik had mijn

-20-

NAAKT. Column

Voor mij was het erg belangrijk om contact te maken op het moment dat ik ‘verdween’ in de paniek. Ik kroop dan ineen, staarde met wijde ogen voor me uit en had een hele hoge en snelle ademhaling. Mijn moeder kwam dan naast me zitten, praatte kalmerend tegen me, zette mijn voeten op de grond, pakte mijn gezicht en keek me diep aan. Ze bleef herhalen dat ik veilig was en welke dag het was. Wat ook erg hielp was mijn hond, ze kwam naar ons toe en gaf een poot of begon te likken. Die factoren hielpen mij enorm om terug te komen naar het heden.

Je familie kan je enorm helpen in dit soort moeilijke tijden, dit heb ik in deze periode wel gemerkt. Ik hoop dat ik een beetje een beeld voor je heb kunnen schetsen om te kunnen begrijpen hoe zo’n situatie voelt. Samen kan je ver komen, maar sommige situaties hebben een helpende hand nodig voor de juiste tips.

Dit is bijvoorbeeld een situatie waar je een externe hulpbron nodig hebt en gelukkig zijn die er.

Jullie kunnen in onze Facebook groep je eigen verhaal kwijt. We nemen contact op met de schrijver/ schrijfster van het meest interessante verhaal en samen maken we hem Naakt. waardig en die komt in de volgende editie.

Tekst: Priscilla Witveld Illustratie: Jade Hoogerwerd

-21-

NAAKT. Sfeer reportage

Brommend

Ga naar de Naakt. app voor meer!

door de sessie

Twee vrij onbekende therapietechnieken zijn de transactionele analyse en het lichaamswerk. De transactionele analyse gaat over het algemeen over deze stelling: ‘Ik ben oké en jij bent oké.’ Bij de analyse ga je ervan uit dat iedereen een ouder, volwassene en kind in zich heeft. De ouder is het verzorgende en corrigerende stuk, de volwassene is het rationele stuk en het kind is het impulsieve stuk. Lichaamswerk wil zeggen dat je je lijf gaat voelen. Je wordt je bewust van wat er aanwezig is op dat moment of niet.

De stoel waar ik op zit is van boven tot beneden bedekt met wollig stof. Mijn handen zijn vrijwel gevoelloos en zijn helemaal rood geworden. Ze tintelen van de thee die ik vast heb. Er wordt aan me gevraagd om rechtop te gaan zitten en te beschrijven wat ik voel. Mijn stem wordt onderbroken door een prikkeling in mijn keel, maar dat hoort erbij. Helaas zijn mijn benen deze keer niet aanwezig. Mijn han-

“Het is een man die opzoek is naar de boeddhistenclub.” den, armen en voeten wel. Ik ruik opeens een frisse, maar ook koude geur die mijn concentratie verbreekt. Dan hoor ik dat er aan mij gevraagd wordt om met mijn volwassene mijn gevoel te omschrijven.

Het helpt als ik eerst een slok thee neem.

De warme drank glijdt van mijn mond via mijn slokdarm naar beneden. Ik proef de bittere smaak die een soort droogte achterlaat in mijn mond. Voor extra concentratie sluit ik mijn ogen. Ik begin beneden, mijn voeten staan op een harde ondergrond. Mijn benen zijn afwezig en koud. Mijn ruggengraat volgt de vorm van de stoel en het zachte kussen wat in de hol van mijn rug rust. Ik hoor een zachte en lage monotoon. Later komen er meerdere frequenties bij. Ik doe mijn ogen open en kijk de persoon tegenover me aan. Ik zie een twinkeling in haar ogen en we schieten in de lach. Het gebrom gaat onverstoord

-22-

verder. Ik voel een koude vlaag lucht langs me heen gaan en vervolgens gaat de deur open. Er gaat een schok door mijn maag en ik kijk op. Het is een man die opzoek is naar de boeddhistenclub. Nu kon ik de link leggen tussen het gebrom en de club. Na de man naar de buren gestuurd te hebben moet ik weer even terugkomen in het moment. Het volgende item is het aanwakkeren van mijn ouder, volwassene en kind. Ik moet een situatie in mijn hoofd nemen en aanvoelen wie er op dat moment aan het woord is. Ik zie een woonkamer voor me. Ik zit op een bank, in het kussen gezakt. Er zijn twee stemmen die door elkaar heen praten. Er valt een stilte en de ogen zijn op mij gericht. Ik voel een warme, drukke vlaag in me op komen en meng me in de discussie. Ik merk dat ik mijn buik samentrekt en er een druk op mijn borst komt. Dit moet mijn kind geweest zijn. Ik dacht niet na en was niet rustig, mijn kind had de overhand. Het moment dat ik dit vertel is mijn volwassene wel aanwezig, dit doe ik kalm en gedetailleerd.

Ondertussen brommen de boeddhisten vrolijk verder en geniet ik van mijn warme kopje thee.

Tekst: Priscilla Witveld Beeld: Seppe Lauretta Bron: http://www.anneloesvanpelt.nl/werkwijze/met hodes/

NAAKT. Sfeer reportage

-23-

NAAKT. Interview

Ziek thuis en zeeën Een ziekte overkomt je, maar wat brengt dit mee zich mee? Veel beperkingen, maar ook nieuwe oplossingen. Creativiteit wordt geprikkeld en alles wordt relatief. Van een drukke baan naar zeeën van tijd. Jeannette Verdouw heeft sinds 1997 MS en geeft zich nu bloot over haar leven met MS. Wanneer merkte je dat er iets niet goed zat?

“Ik werkte in de verpleging en op een dag merkte een collega op dat ik raar liep.

Mijn been wilde niet en mijn pinken sliepen, dit ging uiteindelijk wel weer over als ik ging zitten. Na een tijd kwam er steeds weer wat bij, dus toen ben ik naar de dokter gegaan.

Na een ruggenprik bij de dokter werd de diagnose MS gesteld.”

eigenlijk pas hoe complex je lichaamsbeweging is bij alle dagelijkse acitiviteiten.”

Op wat voor manier heb je hier mee leren omgaan?

“Je moet het leren accepteren anders maak je het jezelf alleen maar moeilijk.

Je moet toch voor jezelf denken van, oke het is niet anders. Natuurlijk gaat die acceptatie ook niet in één dag. Het kan per dag verschillen hoe lastig het is, maar zo met de jaren gaat dit wel vooruit.”

hetzelfde. Ook zij wennen eraan en weten dat ze soms wat langer op mij moeten wachten, of dat er iemand mij moet ondersteunen.

Het scheelt wel als er familie om je heen is, is er altijd iemand in de buurt om te helpen.”

Heeft MS invloed gehad op jouw rol als partner?

“Nee, eigenlijk niet zo veel.

Ik heb toch mijn vriend leren kennen ondanks dat ik MS had. Daar zei ik ook Wat was je reactie toen bij van, als je mij mee uit je erachter kwam dat je wilt nemen moet je mijn MS had? rolstoel duwen. Daar had “Ja dat was shit! Ik werkte hij geen moeite mee en dat in de verpleging waar “Door MS kost een toilet gaat goed. Toch is dat ik veel patiënten had ook wel spannend verpleegd die ook MS bezoek al gauw 10 minuten” aan het begin, je kan hadden, ik wist wel niet voor iemand anwat mij te wachten stond. Je Heeft MS invloed gehad ders bepalen hoe zij ermee bent wel blij dat je klachten op jouw rol als moeder? om zullen gaan.” eindelijk een naam hebben. “Nou, mijn kinderen hebHet is ook lastig om in ben daar eigenlijk niet zo’n Heeft MS invloed gehad te schatten hoe dit zich last van gehad. Zij gingen op het runnen van het ontwikkelt.” hier eigenlijk best goed huishouden? mee om. Ik heb het idee dat “Ja, op een dag dan kun je Hoe heeft dit je dagelijks het niet helemaal tot hun niet meer stofzuigen, want leven beïnvloed? doordrong, zij waren toen als je twee minuten dat “In het begin helemaal niet ook pas 8 en 10 jaar oud. ding vast hebt dan val je zo. Heel langzaam kreeg ik Tegenwoordig is dat wel er gewoon bij om. Ramen wat meer gebreken, lopen anders. Mijn kinderen hellappen lukt niet meer, ik werd slechter, mijn rechter pen regelmatig met klusjes kreeg mijn arm niet meer hand wilde niet zo, overal waar dat nodig is.” omhoog. Dan moet je zijn weer hulpmiddelen toegeven dat je hulp nodig voor en dan probeer je toch Uitte deze invloeden zich hebt.” weer verder te gaan. Op ook bij andere familie? zulke momenten merk je “Ja, voor alle familie geldt

-24-

NAAKT. Interview

van tijd Welke fysieke aanpassingen waren er verder nodig?

“Ik kreeg orthopedische schoenen zodat je voeten niet zomaar kunnen zwikken. De schachten hiervan zijn stijf dus hier moest ik ook weer mee leren lopen.

Tevens kreeg ik een beugel om mijn been met een elastiek eraan om mijn been op te tillen.”

“Dan moet je toegeven dat je hulp nodig hebt”

Heb je veel vrije tijd?

“Ja, ik heb nu zeeën van tijd.

Sinds december 2013 werk ik niet meer en je moet je tijd anders gaan indelen.

Ik werk nu twee keer in de week als vrijwillerger zodat je toch een doel hebt. Thuis zitten achter de televisie word je ook niet vrolijk van.

Ook ga ik twee keer per week naar fysiotherapie. Ik blijf zo lekker bezig, zeker als je bedenkt dat alles veel meer tijd in beslag neemt dan normaal. Een toiletbezoek kost al gauw 10 minuten, voordat ik weer terug op de bank zit.”

Werk je nog?

“Sinds december 2013 werk ik niet meer. Ik werkte inmiddels niet meer in de verpleging maar wel in het ziekenhuis op de polikliniek als dokters assistente. Ik deed veel administratie waarbij je kon zitten.”

Hoe zie je de toekomst voor je?

“Dat is iets waar je eigenlijk niet over na probeert te denken. Mijn toestand kan langzaam verslechteren, maar het kan ook zo zijn dat ik plots in een verpleeghuis terecht kom. Eigenlijk wil ik daar niet over nadenken.”

Ben je anders gaan leven?

“Ja, je plant dingen anders.

Vroeger als ik naar de tandarts moest dan dacht je weleens, shit nog een kwartier, even naar de auto rennen, hup wegwezen.

Nou tegenwoordig moet je tien minuten uittrekken voordat je je jas aanhebt.”

Tekst: Edwin de Bruijn Beeld: Seppe Lauretta

-25-

NAAKT. 10 geboden Ga naar de Naakt. app voor meer!

Emoties zonder controle Anneloes van Pelt heeft ons al eerder geholpen met de 10 geboden. Zij is een t herapeutische begeleidster en helpt jezelf terug te vinden. Deze editie geven we tips om om te gaan met iemand die uit een depressie komt. In een depressie heb je nergens zin in en voel je vaak niets. Als je hieruit komt is het moeilijk om opeens met de weggeduwde emoties om te gaan. Hoe kan je zo iemand het beste helpen?

-26-

NAAKT. 10 geboden “Ze hebben steun en een veilige plek nodig.”

1. Maak afspraken

Als je weet dat die persoon opeens erg verdrietig of boos kan worden, is het handig om op een rustig moment samen te gaan zitten en te bepalen wat op wel moment goed kan werken.

2. Luister

Als iemand erg overstuur is en roept dat hij of zij alleen wil zijn,kan je beter hiernaar te luisteren. Het kan erg moeilijk zijn om iemand zo achter te laten, maar je kan beter terug komen als hij of zij rustiger is, je moet jezelf niet opdringen.

3. Hou je eigen problemen voor jezelf

Als je merkt dat je zelf niet meer weet wat je moet doen, kan je best op een rustig moment aan de persoon in kwestie vragen wat zij denken dat helpt. Als je merkt dat je zelf met problemen komt te zitten, leg dit dan niet bij die persoon neer. Dit kan je dan beter bij iemand anders kwijt, want je moet het natuurlijk zelf niet gaan opkroppen.

4. Steun

Steun bestaat uit verschillende dingen.

Soms is het voor iemand die zich vervelend voelt gewoon al heel fijn om vastgehouden te worden of om op de bank even in iemands armen een luchtig tv programma te kijken.

5. Begrip

Geef die persoon het gevoel dat ze niet alleen zijn en dat je hun emotie niet misplaatst of raar vindt. Ze hebben steun en een veilige plek nodig. Het kan ook helpen om samen een lijstje op te stellen met mensen waar diegene terecht kan met zijn of haar emoties.

-27-

6. Medicatie

Als het erg uit de hand loopt en de persoon in kwestie zichzelf verliest, is het handig om langs de huisarts te gaan voor advies.

Als er wordt aangeraden om met medicatie te beginnen, kan dit een moeilijke stap zijn, maar het helpt die persoon om zichzelf weer te vinden.

7. Stel vragen

Als je iets niet begrijpt, vraag het aan diegene. Op een rustig moment kan er best gepraat worden over onderling begrip.

8. Gesprekken

Geef de worstelende persoon de kans om op gesprekken te gaan bij een deskundige.

Een frisse blik kan helpen. Het is wel belangrijk dat er een klik is met de deskundige, anders werkt het niet.

9. Uitlaatklep

Als iemand met zulke zware emoties blijft zitten, is het belangrijk dat diegene een uitlaatklep heeft. Dit kan bijvoorbeeld door een instrument te bespelen, een televisieserie te kijken of een sport te beoefenen. Iets wat dicht bij zijn of haar hart ligt, zodat die persoon ergens anders aan kan denken.

10. Bescherm die persoon tegen zichzelf

Als je weet dat er een ‘suïcide risk’ is, zorg dan dat alle gevaarlijke spullen buiten zijn of haar bereik zijn, zoals scherpe voorwerpen of zware medicijnen.

Tekst: Priscilla Witveld Foto: Seppe Lauretta Bron: Anneloes van Pelt

NAAKT. Trendverhaal

Roken, één van de meest voorkomende verslaving neemt af.

Roken, wie heeft het niet geprobeert? De één die haakt gelijk af en de ander blijft eraan hangen.

We worden er overal voor gewaarschuwd, roken is slecht. Je kunt er longkanker aan over houden en een heel arsenaal aan andere ziektes. Ik spreek hierover met Everdien van der Leek, eigenaar bij Everdien foodcoaching en diëtist bij Erasmus MC en met Antoinette Jansen, zij was jarenlang verslaafd en inmiddels op 74 jarige leeftijd al 32 jaar gestopt.

Wij Nederlanders zijn zich er steeds meer bewust van geworden wat de gevolgen van roken zijn. Volgens mevr. A Jansen (74 jaar) dachten mensen vroeger dat roken namelijk gezond was. Bij feestjes of bij zaken afspraken was het normaal dat er sigaretten op tafel lagen om door gasten geconsumeerd te worden. Ook mochten er in alle cafe’s of restaurants en zelfs nog in vliegtuigen gerookt worden.

Maar waarom is het aantal roker de laatste jaren gedaald? Mevr. E van der Leek legt uit: “of de dalende trend ontstaan is door het huidige overheidsbeleid is niet duidelijk. Wel blijkt uit internationaal onderzoek dat het rookvrij maken van een werkplek het aantal rookmogelijkheden vermindert en daardoor kan leiden tot minder rokers.

Ik denk wel dat het rookvrij maken van openbare gelegenheden en de accijnsverhoging een belangrijke rol hebben gespeeld in de verminderde populariteit van het roken. ”

‘Wie wil er nou alleen buiten in de kou staan, terwijl iedereen gezellig binnen aan het praten is?’

Tevens zijn er de aflopen jaren veel capagnes in de media te zien geweest, hierin werden bijvoorbeeld nare beelden vertoond van mensen die longkanker hadden. Volgens mevr. E van der Leek is het lastig te meten of deze doeltreffend zijn. “Het effect is lastig te meten en het effect verschilt ook

-28-

per campagne. Uit onderzoek blijkt wel dat het afschaffen van reclames over roken leidde tot een daling van de verkoopcijfers van tabak en een daling van het aantal rokers.”

Het wordt steeds lastiger voor mensen om sigaratten te roken en natuurlijk minder gezellig. Wie wil er nou alleen buiten in de kou staan? Toch zijn er nog steeds mensen die beginnen met roken. Waardoor komt dit? Welke rol speelt het gezin, vrienden, omgeving hierin? “De mate van invloed hangt samen met de sociale acceptatie binnen het eigen netwerk. Als het gezin dus bijvoorbeeld sociaal gezien accepteert dat er gerookt wordt (omdat ouders misschien zelf ook wel roken) heeft dit een heel ander effect dan een gezinssituatie waar roken ‘not done’ is. Daarnaast is of iemand wel of niet rookt 50% erfelijk bepaald. Dit is vooral toe de schrijven aan de nicotineverslaving.” Volgens mevr. E van der Leek.

Het is algemeen bekend dat het moeilijk is om te stoppen met roken, omdat roken door nicotine verlavend is. Nicotine is echter het enigste bestandsdeel van een sigaret dat niet giftig is voor je lichaam.

Nicotine heeft een ontspannende werking en helpt tegen stress. Omdat de werking van nicotine kort is, moet er snel weer een sigaret opgestoken worden om hetzelfde gevoel te krijgen. In principe zijn mensen die roken constant bezig om ontwenningsverschijnselen tegen te gaan. Dit is dan ook voor veel mensen een drempel om te stoppen. Mensen die proberen te stoppen met roken, zijn er toch constant mentaal mee bezig. Dit is ook de reden dat sommige

NAAKT. Trendverhaal Ga naar de Naakt. app voor meer! mensen die gestopt zijn met roken weer in hun ‘oude gewoonte’ terug vallen. Het is dus zwaar, maar is het nou een psychologische verslaving of is het meer lichamelijk, of een combinatie van beiden? Mevr.

E van der Leek legt uit: “Zoals ik eerder al aangaf is roken een samenhang van meerdere factoren. Deels psychologisch, zoals ook de sociale omgeving van de roker een invloed heeft. En is de nicotineverslaving dus voor 50% erfelijk bepaald.”

Maar hoe snel kun je psychisch of lichamelijk verslaafd raken aan roken? Mevr.

E van der Leek legt uit: “Rookverslaving kan zich al vormen vanaf het eerste pakje sigaretten. Je lichaam went snel aan tabak en aan de nicotine. Als het nicotinepeil in je bloed gezakt is geeft je lichaam signalen af zoals onrust en verlangen. Dit zijn de eerste onthoudingsverschijnselen welke duiden op een verslaving.”

‘Rookverslaving kan zich al vormen vanaf het eerste pakje sigaretten’ Gelukkig zijn er tegenwoordig veel manieren om te stoppen met roken.

Zo is er hededaags ook een elektrische sigaret ontwikkeld. Deze elektrische sigaret biedt voor veel mensen een uitweg omdat, het een sigaret is met nicotine maar dan zonder de schadelijke gevolgen, omdat er geen tabak in zit. Mocht je dus echt niet kunnen stoppen met roken, dan kun je zo toch je verslaving voortzetten zonder de gezondheidsrisico’s.

Tekst: Edwin de Bruijn Beeld: Seppe Lauretta Bron: www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/roken/trend

-29-

Voor educatieve doeleinden

NAAKT. Interview Ga naar de Naakt. app voor meer!

Mijn allerliefste vijand Milou van der Horst is 22 jaar. Op haar veertiende heeft ze het hartverscheurende boek ‘Mijn allerliefste vijand’ over haar ervaring met anorexia geschreven. Ze verteld o.a. hoe haar ouders hiermee om gingen in haar ogen in dit exclusieve interview van Naakt.

-31-

NAAKT. Interview Wat was, volgens jou, de aanleiding van jouw innerlijke worsteling?

Het was eigenlijk een opstapeling van factoren die samen teveel werden. Ik ben nogal gevoelig, dus reageer ik snel op dingen uit mijn omgeving. Het overlijden van mijn opa’s en oma, hamsters en andere mensen in mijn omgeving was erg moeilijk.

De trigger om me op eten te focussen was het moment dat mijn beste vriendin me niet meer zag staan. In de kliniek begon ik met mezelf snijden, dit kwam eigenlijk doordat ik met eten mijn emoties niet meer kon overschaduwen, ik wilde iets anders gebruiken om mijn emoties niet te hoeven voelen. Ik haatte mezelf ook zo erg, omdat ik weer begon met eten, dat ik mezelf wilde straffen.

“Het was eigenlijk een opstapeling van factoren die samen teveel werden.”

Hoe ervoer je de reactie van je ouders?

Mijn ouders waren duidelijk wanhopig, ze deden er alles aan om me op te laten nemen in de ziekenhuizen en de klinieken, wat voor mij een teken was dat ze me niet meer wilden. Als ik een leugen vertelde en daarop betrapt werd of als ik smokkelde met eten en mijn ouders met tranen in hun ogen zaten, gaf mij dit een enorm schuldgevoel. Ik deed ze te veel pijn en dat was helemaal niet mijn bedoeling. Het was voor mij ook pijnlijk om dit te zien. Het was ook moeilijk op het moment dat ik dood wilde en ze mij in leven wilde houden voor zichzelf, terwijl ik een rotleven had…

Heb je geprobeerd je ouders te laten begrijpen hoe de strijd voor jou was en dat je ze geen pijn wilde doen?

Ik heb het ze niet op het moment zelf kunnen vertellen, in die tijd vond ik dat gewoon erg lastig. Ik heb wel ooit een briefje geschreven, omdat ik het niet mondeling kon vertellen, waarin ik mijn excuses aanbood voor het terugvechten en het weinig praten tijdens ziekenhuis gesprekken. Later, toen het alweer een stuk beter ging, heb ik het ze wel laten weten. Ze

hebben uiteraard mijn boek ook gelezen en dat verhelderde al heel veel. Ik probeerde ze tijdens de strijd wel mee te nemen in mijn gedachten, zonder alles expliciet te vertellen. Dit resulteerde in driftbuien tijdens sondevoeding. Ik ging schreeuwen en ik smeekte om het te laten stoppen, maar mijn ouders zagen dit alleen als een verlies van de strijd, ze zagen niet in dat dit juist het deel was wat al aan het vechten was.

Snap je achteraf wel de beslissingen van je ouders op moeilijke momenten, waar jij het misschien toen niet mee eens was?

Als ik er nu op terug kijk snap ik de beslissingen van mijn ouders wel, maar toen kon ik er echt geen begrip voor opbrengen. Mijn ouders hebben ervoor gezorgd dat ik niet dood ben, ze hebben er alles aan gedaan om de best mogelijke hulp te vinden. Ze gaven goede steun, op de intensive care kwamen ze zelfs twee keer per dag op bezoek. Ze hebben me nooit laten vallen.

Hoe was het voor jou om je ouders je boek te laten lezen, waren jullie zenuwachtig?

Het leuke is dat mijn vader met het idee kwam. Ik schreef altijd al veel dagboeken en hij vond het zonde om dat voor mezelf te houden en stelde voor om ze te laten bundelen. Ik heb ze wel voorbereid, maar ik dacht dat het juist beter voor ze zou zijn om het zelf te lezen. Het is niet precies hetzelfde zoals mijn ervaring, maar ze kwamen wel achter de gedachtegang van iemand in mijn situatie. Ze vonden het heftig om te lezen. We hebben er achteraf een goed gesprek over gehad en ze vinden het goed dat ik het boek heb geschreven.

Wat zou je tegen je worstelende jongere zelf willen zeggen, als je terug in de tijd kon?

Het leven kan nog zo mooi zijn, ook al zie je dat nu niet. Ik weet zeker dat iedereen eruit kan komen, vroeg of laat. En dat er altijd iets is om voor te vechten.

-32-

NAAKT. Interview

Wat zou je als tip mee willen geven aan familieleden die iemand in het gezin hebben met een innerlijk conflict?

Per kind is het natuurlijk anders. Blijf geloven in je kind, dat hij of zij eruit kan komen. Als een therapie niet werkt, ga dan op zoek naar een nieuwe. Ieder mens is uniek, dus werkt voor iedereen een andere therapie beter. En vergeet niet begrip is de sleutel tot succes.

Tekst: Priscilla Wirveld Beeld: Jade Hoogerwerf

“Begrip is de sleutel tot succes�

-33-

NAAKT. Weetjes

WIST

JE

DAT

.....

50

Er elke dag nieuwe arbeidsongeschikten bijkomen door stress-overbelasting?

Pure chocola je een echt geluksgevoel kan geven? Dit komt door de lichaamseigen stof fenylethylamine die in de cacao zit.

20%

van de vrouwelijke studenten vindt dat hun leven wordt beheerst door gedachtes en angsten over gewicht en eten.

Uit onderzoek is gebleken dat studenten hebben op een eetstoornis?

meer kans

-34-

NAAKT. Weetjes Ga naar de Naakt. app voor meer!

Een kwart heidsklachten en

van alle werknemers last heeft van vermoeid-

4-7% van burn-outverschijnselen?

Mensen met een stressvolle baan vaker verkouden zijn en vaker griep of buikgriep hebben en een hebben om aan hartproblemen te overlijden?

groter risico

De kans op depressie kan worden verkleind door een goed ont bijt?

30%

van de stressklachten wordt veroorzaakt door arbeidsconflicten?

Tekst: Edwin de Bruijn Bronnen: sportsnuts.nl/vijf-weetjes-over-geluk-stress-en-ontspanning | sportsnuts.nl/vijf-weetjes-over-geluk-stress-en-ontspanning | proud2bme.nl/Artikelen_over_eetstoornissen/Stress_en_een_eetstoornis | psychischegezondheid.nl/page/745/cijfers-stress.html

-35-

Naakt.

Jaargang Juni 2015

Innerlijke conflicten blootgelegd

Naakt.

De naakt. app

In de naakt. App vind je veel extra’s: Trendinterview Achtergrond informatie Facebookgroep Video’s

Nu te verkrijgen in de app Store en de play Store

Nespresso, what else?

advertentie

Voor educatieve doeleinde

VOLGENDE EDITIE Jaargang september 2015

Naakt.

Innerlijke conflicten blootgelegd

1g5in0a’s!

pa

Exclusief interview! prijs: €4,95

€ 4,95 -39-