Περιοδικό "Ιππικό - Τεθωρακισμένα" Τεύχος 109 by Liverios Petridis

ΤΡΙΜΗNΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΣΤΡΑΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΠΠΙΚΟΥ - ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ • ΤΕΥΧΟΣ 109 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 • ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 30, Τ.Κ. 104 32

Η ΕΛΛΑΔΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ

Η εθνική παρακαταθήκη της 28ης Οκτωβρίου 1940, στις σύγχρονες προκλήσεις του Έθνους Σελ. 4-5

Αλλαγή φιλοσοφίας στις Ένοπλες Δυνάμεις και το όραμα του Αρχηγού

Σελ. 6-7

Ο Έυελπις ΙΙ Σκαρλάτος Ρωσσέτης τιμάται στο Ελληνικό Ιωαννίνων Σελ. 28

Σελ. 30

Κατασκευή δαπέδου για την τοποθέτηση μουσειακού άρματος Μ24 στπ χώρο του Μνημείου Ιππικού

ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Γραφείο: Βερανζέρου 30 ΤΚ 104 32 Αθήνα Τηλέφωνο και Fax: 210 5226351 Δικτυακή τοποθεσία: http://www.saith.gr e-mail: info@saith.gr Tεύχος Νο 109 Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 Ιδιοκτήτης:

Περιεχόμενα τεύχους 109 Η Εθνική παρακαταθήκη της 28ης Οκτωβρίου στις σύγχρονες προκλήσεις του Έθνους

Σελ. 4-5

Αλλαγή φιλοσοφίας στις Ε.Δ. και το όραμα του Αρχηγού

Σελ. 6-7

Περί αγοράς φρεγατών για το Πολεμικό Ναυτικό Σελ. 8-9 Η σημασία της στρατιωτικής ισχύος

Σελ.10-11

Μαίνεται ο γεωπολιτικός πόλεμος

Σελ.12-13

Αχ αυτό το Καστελόριζο

Σελ.14

Γιατί η Τουρκία ξαναγίνεται ο "μεγάλος ασθενής" Σελ. 15 Ο πέμπτος πόλεμος του Ερντογάν θα βρει την Τουρκία ηττημένη

Σελ. 16-17

Τούρκος ακαδημαϊκός: η γαλάζια πατρίδα είναι καταδισκασμένη σε αργό θάνατο

Σελ. 18-20

Συνθηκολόγηση Αρμενίας - Αρζεμπαϊτζάν: Νέοι παίχτες, νέες προκλήσεις

Σελ.21-22

Σύνδεσμος Αποστράτων

Η καρδιά και τα μυστικά της

Σελ.25

Αξιωματικών

Πηγή έμπνευσης

Σελ.26

Τα Νέα του Συνδέσμου

Σελ.28

Ιππικού Τεθωρακισμένων Εκδότης - Διευθυντής: Υποστράτηγος ε.α. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος Συντακτική Επιτροπή: Πρόεδρος Αντιστράτηγος ε. α. Σεραφείμ Παπαποστόλου Μέλη: Αντιστράτηγος ε.α. Κυριάκος Δημήτριος

Ο τραπεζικός λογαριασμός του Συνδέσμου είναι: ΙΒΑΝ GR3101718320006832-130556-296 ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Με την ευκαιρία απευθύνομε έκκληση στα μέλη μας και τους αποδέκτες του περιοδικού μας να αποστέλλουν την ετήσια συνδρομή τους των 20 ΕΥΡΩ, διότι η συνέχιση εκδόσεως του περιοδικού μας κινδυνεύει. Ευχαριστούμε Το Διοικητικό Συμβούλιο

Αντιστράτηγος ε.α. Μπαλτζώης Ιωάννης Επιμέλεια Έκδοσης: Έφεδρος Ίλαρχος Λιβέριος Πετρίδης

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο διαδίκτυο για να είστε πάντα ενημερωμένοι για τα τεκταινόμενα στο Όπλο μας, στην διεύθυνση: http://www.saith.gr

Στους Αναγνώστες μας Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες αναθεωρητικές απειλές, ιδιαιτέρως στο Αιγαίο, όπου οι κίνδυνοι είναι άμεσοι για την ασφάλειά της. Το εθνικό συμφέρον αποτελεί το θεμέλιο λίθο της διασφάλισης της εθνικής μας κυριαρχίας, ακεραιότητας, ανεξαρτησίας και υπεράσπισης των συνόρων μας. Ελπίζουμε οι κρατικοί ιθύνοντες να γνωρίζουν την πασίγνωστη στρατηγική και στρατιωτική αντίληψη σύμφωνα με την οποία εκείνος που ελέγχει το Αιγαίο, ελέγχει την Ελλάδα. Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν εισέλθει σε μια νέα περίοδο και αυτό το στοιχείο αναμφισβήτητα αποτελεί σταθμό στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Ο στόχος της Τουρκίας είναι η διχοτόμηση του Αιγαίου, θέλει το μισό Αιγαίο για να επιτύχει τη φυσική προέκταση της ηπειρωτικής της ακτής, κάτω από την Ελληνική θάλασσα. Η Τουρκία δεν θα παραιτηθεί ποτέ των επεκτατικών της σχεδίων κατά της Ελλάδας και του Ελληνισμού, γενικότερα. Το «κλειδί» για να διχοτομήσουν το Αιγαίο είναι το Καστελόριζο. Όλοι οι Έλληνες, κρατικοί ιθύνοντες και λαός, πρέπει να γνωρίζουν ότι το Καστελόριζο δεν είναι ένα απομονωμένο και απομακρυσμένο Ελληνικό νησί. Σύμφωνα με την Διεθνή έννομη Τάξη, το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας, το Καστελόριζο αποτελεί τμήμα μιας εδαφικής ενότητας που είναι το νησιωτικό σύμπλεγμα Καστελόριζου, Ρόδου, Καρπάθου, νησίδας Ρω και νήσου Στρογγύλης. Το Καστελόριζο αποτελείται από μια συστάδα νησιών που έχει ΑΟΖ και ενώνεται με την ΑΟΖ της Κύπρου. Τα συμφέροντα των «δυνάμεων που διαμορφώνουν τις διεθνείς σχέσεις», θέλουν να ελέγξουν το Αιγαίο οικονομικά και στρατηγικά, στο πλαίσιο των νέων συσχετισμών συμφερόντων. Τους ενδιαφέρει η «γλώσσα» Ρόδου, Καρπάθου, Κάσου και Κρήτης όπου εκεί υπάρχει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Γι’ αυτό και αμφισβητούν την ελληνική κυριαρχία στον χώρο του Αιγαίου. Η στρατηγική «προσέγγιση» των μεγάλων δυνάμεων συνοψίζεται στο ότι η Ελλάδα πρέπει να κάνει υποχωρήσεις στην Ελληνο-Τουρκική διένεξη για να εξυπηρετηθούν οι δικοί τους στόχοι. Και αυτό γιατί το Αιγαίο αποτελεί τη θαλάσσια πύλη της περιοχής. Το Αιγαίο αποτελεί γεωστρατηγικό άξονα και έχει μεγάλη

στρατηγική σημασία για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου διότι εκεί εμπλέκονται τα συμφέροντα των ΗΠΑ και της διεθνούς κοινότητας λόγω των υδρογονανθράκων, της μεταφοράς κοιτασμάτων, του εμπορίου και του ελέγχου των στενών και αποτελεί φραγμό για τη Ρωσία στο πλαίσιο της προσπάθειάς της για κάθοδο στη Μεσόγειο, και, βεβαίως, η Τουρκία ζητάει συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο και φυσική προέκταση. Επίσης, εκεί εντοπίζεται και το πετρελαϊκό τρίγωνο μεταξύ Κασπίας, Μαύρης Θάλασσας και Ανατολικής Μεσογείου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ και η Γερμανία, για τα δικά τους συμφέροντα φαίνεται ότι, δίδουν το πράσινο φως στην τουρκική αρπακτικότητα και τη διχοτόμηση του Αιγαίου. Δεν θέλουν την Ελλάδα να έχει το απόλυτο κυριαρχικό δικαίωμα της αδιάκοπης συνέχειας του νησιωτικού και ηπειρωτικού της εδάφους. Θέλουν το Αιγαίο να ελέγχεται από διάφορους παίκτες. Οι μεγάλοι παίχτες θέλουν να ασκούν αυτοί τα κυριαρχικά δικαιώματα στην ελληνική περιοχή. Η Αιγιαλίτιδα ζώνη των 12ν.μ. τους χαλάει τα σχέδια. Όλοι μιλάνε για «διαπραγματεύσεις», για «διάλογο», για «συμφωνίες». Οι Τούρκοι λένε «να μοιραστούμε όλοι τον πλούτο του Αιγαίου» και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να επιμένουν για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με την Τουρκία. Η απάντηση προς τους μεγάλους παίκτες για την λύση στο Αιγαίο είναι μόνον μία και μοναδική: Με βάση τους εθνικούς και διεθνείς νόμους, να υποστηρίξουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, όπως εκείνοι έχουν συμβάλει σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση παράκτιου κράτους και όπως και πάλι οι ίδιοι έχουν εφαρμόσει σε σχέση με τη δική τους κυριαρχική επικράτεια και με τις μονομερείς καταθέσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών του κόσμου στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Όλες αυτές οι αποφάσεις παίρνονται με βάση τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Χάγης και τις αποφάσεις των Διεθνών Διαιτητικών Δικαστηρίων. Φυσικά, η Αμερική, η Γερμανία και το ΝΑΤΟ γνωρίζουν ότι όλα τα ελληνικά νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και υφαΣυνέχεια στην σελίδα 5

ΑΡΘΡΟ

«Η εθνική παρακαταθήκη της 28ης Οκτωβρίου Γράφει ο Αλκιβιάδης Στεφανής Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας* Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια από το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου 1940, όταν η φασιστική Ιταλία απαιτούσε την άνευ όρων παράδοση της Ελλάδας, την απεμπόληση δηλαδή της εθνικής της κυριαρχίας και την καθυπόταξη της περήφανης ελληνικής ψυχής. Απέναντι στο δίλημμα του πολέμου, δόθηκε η ιστορική απάντηση που καταγράφηκε μονολεκτικά με ένα βαρυσήμαντο «ΟΧΙ» και εξέφραζε παράλληλα την αυθόρμητη παλλαϊκή παρόρμηση. Μια άρνηση που αποτέλεσε ορόσημο αντίστασης ενάντια στην αλαζονεία της στρατιωτικής υπεροπλίας και ανέδειξε το αδούλωτο φρόνημα ενός περήφανου λαού, τις αιώνιες αξίες του πολιτισμού του, τα ιδεώδη της παιδείας του και την αδιαπραγμάτευτη απόφασή του να παραμείνει ελεύθερος. Οι Έλληνες πολεμιστές της Πίνδου, αντέταξαν την ψυχική τους αντοχή, ενάντια στις κακουχίες και στις προκλήσεις του πεδίου της μάχης, έδωσαν σκληρούς αγώνες με αυτοθυσία και αυταπάρνηση, ανέτρεψαν κάθε πλασματικό ισοζύγιο ισχύος και αναθέρμαναν την ελπίδα των κατακτημένων λαών, καταρρακώνοντας τον μύθο του «αήττητου» των δυνάμεων του Άξονα. Υπό αυτό το πρίσμα, το «ΟΧΙ», ως πρόταγμα εθνικής ανάτασης ενός λαού, συγκέντρωσε σε μία ιστορική στιγμή τις μνήμες, τα βιώματα και τις αξίες που καθοδήγησαν πάντοτε τον εθνικό και ιστορικό μας βίο. Κατέστει σύμβολο, της άρνησης στον ολοκληρωτισμό, της αντίστασης στην τυραννία και της ανάδειξης της ελευθερίας, της ειρηνικής δημιουργίας και της εθνικής αξιοπρέπειας, ως κυρίαρχα στοιχεία της ηθικής μας κληρονομιάς. Σε αυτό το πλαίσιο της ηθικής διάστα4

σης, η εθνική μας επέτειος συμπυκνώνει έναν οριοθετημένο πυρήνα ατομικής και συλλογικής δράσης, όπου η πειθαρχία, η υποχώρηση του ατομικισμού, η φιλοπατρία, η προσήλωση και η σφυρηλάτηση λαϊκής εθνικής ενότητας, προσδίδει σαφή διάκριση μεταξύ της ωφελιμιστικής ελευθερίας των στιγμών και μιας ελευθερίας που αναφέρεται στην υπευθυνότητα των επιλογών, τη σταθερότητα των στόχων και την επιλογή ενός εθνικού οράματος σκοπών και επιδιώξεων. Σε αυτή την ηθική παράμετρο της άρνησης καλείται να επικεντρωθεί σήμερα η σκέψη του Έθνους. Η άρνηση που αποτυπώθηκε στην ακλόνητη θέληση ενός λαού, με ιδιαίτερα βαριά ιστορική κληρονομιά, τιμά την ιστορία και τις θυσίες των προγόνων του. Είναι μια κληρονομιά βαρύτατη και αξιοζήλευτη, που όμως θέτει αξιώσεις σ’ εμάς τους συνεχιστές της, αξιώσεις που είναι αντίστοιχης βαρύτητας και ευθύνης, ώστε «τῶν πατέρων μὴ χείρους φανῆναι». Υπό αυτή την έννοια, η 28η Οκτωβρίου, θα ενέχει πάντα ένα ξεχωριστό ηθικό βάρος για τη συλλογική μας ταυτότητα, μια ιδιαίτερη ηθική διάσταση, που οφείλει να μετουσιωθεί σε γόνιμο έναυσμα

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

περισυλλογής και προβληματισμού, συνιστώντας το βασικό στοιχείο της εθνικής μας αυτογνωσίας και την ιερή παρακαταθήκη για αδιάσπαστη ενότητα, συλλογική συστράτευση, σύμπνοια και εθνική ομοψυχία. Ως Έθνος, βρισκόμαστε αναμφίβολα σε ένα ιδιαίτερο χρονικό και ιστορικό σταυροδρόμι, με την αναδίφηση των μοναδικών ηρωικών στιγμών του παρελθόντος, όπως τα γεγονότα της 28ης Οκτωβρίου 1940, να βοηθά όλους να αντλήσουμε έμπνευση, να δανειστούμε αξιολογικούς κώδικες και να μιμηθούμε ηρωικές συμπεριφορές, πυροδοτώντας μέσα μας ευρείες διαδικασίες που δύνανται να οδηγήσουν αργά αλλά σταθερά, στη ριζική επαναξίωση όλων των ιδανικών της ελληνικής κοινωνίας και στον επαναπροσδιορισμό του κοινού μας βίου σε όλα τα επίπεδα. Αυτό απαιτεί άλλωστε, η αίσθηση του φιλότιμου έναντι των ηρωικών προγόνων μας. Το προστάζει το ανεξίτηλο αίτημα για αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη και ελευθερία. Μα πάνω απ’ όλα, το υπαγορεύει το χρέος απέναντι στο μέλλον και στις επερχόμενες γενεές που θα κληθούν να μας κρίνουν για τις πράξεις ή την απραξία μας.

ΑΡΘΡΟ

1940, στις σύγχρονες προκλήσεις του Έθνους» Στόχος μας δεν μπορεί να είναι άλλος από το να συνεχίσουμε την ηρωική ιστορική μας διαδρομή, να προβάλουμε το ηθικό μας ανάστημα, να διατηρήσουμε αναλλοίωτες τις παραδοσιακές διαχρονικές μας αξίες και ιδανικά, συνιστώντας τα ως προμετωπίδα του φρονήματος του Έθνους μας, ενάντια σε οποιαδήποτε πρόκληση ή αλαζονική συμπεριφορά. Σε έναν τόπο, ευλογημένο από το αίμα ηρώων και αγιασμένο από τα μυστήρια της ορθόδοξης θρησκευτικής μας κληρονομιάς, αποτελεί ευθύνη όλων μας, να φανούμε αντάξιοι συνεχιστές του αγώνα των μαχητών του ΄40, κληροδοτώντας στα παιδιά μας το ίδιο απόθεμα εθνικής αξιοπρέπειας που εμείς παραλάβαμε. Σήμερα, οκτώ ολόκληρες δεκαετίες από το μεγάλο ιστορικό γεγονός του «ΟΧΙ», η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπη, με προκλητικές συμπεριφορές, απειλές χρήσης στρατιωτικής ισχύος, ανυπόστατες θεωρίες για διεκδίκηση χερσαίου ή θαλάσσιου χώρου και αμφισβήτηση των εθνικών κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Σε αυτές τις συνθήκες, η Πατρίδα, με πλήρη συναίσθηση της ιστορικής της ευθύνης, επιλέγει τον δρόμο του δια-

"Η 28η Οκτωβρίου, θα ενέχει πάντα ένα ξεχωριστό ηθικό βάρος για τη συλλογική μας ταυτότητα, μια ιδιαίτερη ηθική διάσταση, που οφείλει να μετουσιωθεί σε γόνιμο έναυσμα περισυλλογής και προβληματισμού, συνιστώντας το βασικό στοιχείο της εθνικής μας αυτογνωσίας και την ιερή παρακαταθήκη για αδιάσπαστη ενότητα, συλλογική συστράτευση, σύμπνοια και εθνική ομοψυχία." λόγου και της νομιμότητας, προασπίζοντας τα συμφέροντά της στη βάση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα όσων προβλέπει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Παράλληλα, η χώρα διαθέτει σύγχρονες και αποτελεσματικές Ένοπλες Δυνάμεις, που με την υψηλή επιχειρησιακή τους ετοιμότητα, επιτρέπουν να εφαρμόζει μια εξωτερική και αμυντική πολιτική με σύνεση, σταθερότητα, ψυχραιμία, αποφασιστικότητα, αλλά και εθνική αυτοπεποίθηση, καθιστώντας τη ταυτόχρονα, πυλώνα ευημερίας και

ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Oι Ένοπλες Δυνάμεις, πιστές στον όρκο τους, τιμώντας τη βαριά ιστορική κληρονομιά των ηρωικών μαχητών της Πίνδου, αποτελούν τον κομβικό Πυλώνα Εθνικής Ισχύος της χώρας και εγγυώνται με τη διαρκή επιχειρησιακή ετοιμότητα, αλλά και την υψηλή μαχητική και αποτρεπτική ισχύ τους, την επιτυχή αντιμετώπιση όλων των δυνητικών προκλήσεων και απειλών, αποδεικνύοντας εμπράκτως, τι σημαίνει να είσαι άξιος απόγονος μεγάλων προγόνων και διαχρονικά άξιος υπερασπιστής της Πατρίδας. Η 28η Οκτωβρίου και το έπος του ’40, θα μείνουν για πάντα χαραγμένα με τα πιο λαμπρά γράμματα στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ως μόνιμος οδηγός και ασφαλής συνοδοιπόρος στην πορεία της εθνικής μας αφύπνισης και αναγέννησης, κατέχοντας περίοπτη θέση στο βάθρο της συλλογικής μας μνήμης και αποτελώντας διαχρονικά την επιβεβαίωση της αδάμαστης θέλησης, της υπερηφάνειας, της αστείρευτης ψυχικής αντοχής και του μεγαλείου του Έλληνα. *Ο Αλκιβιάδης Στεφανής είναι Στρατηγός ε.α., Επίτιμος Α/ΓΕΣ

Στους Αναγνώστες μας Συνέχεια από την σελίδα 3

λοκρηπίδα και ότι το Καστελόριζο αποτελεί ενιαίο τμήμα με την χερσαία εδαφική ενότητα. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι στο νησιωτικό σύμπλεγμα Καστελόριζου έχουμε τη νησίδα Ρω και τη νήσο Στρογγύλη. Επομένως, λόγω των συσχετισμών, θεωρούν το Καστελόριζο σημαντικό, το θεωρούν ως το «κλειδί» για τα συνεχιζόμενα στρατηγικά τους σχέδια να μοιράσουν την Ανατολική Μεσόγειο. Πράγματι, το Καστελόριζο αποτελεί ζωτικό σημείο για τα συμφέροντα της Αμερικής, του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης γι αυτό και εγείρουν θέμα Αιγαίου. Όλοι αυτοί αμφισβητούν την κυριαρχία μας στην ΑΟΖ, την υφαλοκρηπίδα, τον εναέριο χώρο, την αιγιαλίτιδα ζώνη, με επεκτατικά σχέδια στα νησιά. Διαφαίνεται καθαρά ότι στόχος τους είναι η διχοτόμηση

του Αιγαίου. Άλλωστε, η περίπτωση του Καστελόριζου είναι χαρακτηριστική. Το σχέδιο της Τουρκίας τίθεται σε εφαρμογή σε βάρος μας, αφού εξασφαλίζει πλήρως την συγκατάθεση της Ουάσιγκτον και του ΝΑΤΟ, προσπαθώντας να αποκόψουν το Καστελόριζο για να αποφύγουν την ένωση της ελληνικής ΑΟΖ με την ΑΟΖ της Κύπρου. Επομένως, καθήκον της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας μας είναι να προετοιμάσουν κατάλληλα τις Ένοπλες Δυνάμεις μας και να τις ισχυροποιήσουν ακόμη περισσότερο, παράλληλα δε να εμφυσήσουν στον Ελληνικό λαό να είναι έτοιμος για κάθε ενδεχόμενο και να του ανυψώσουν το Εθνικό φρόνημα. Το Διοικητικό Συμβούλιο

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Αλλαγή φιλοσοφίας στις Ένοπλες Δυνάμεις και το όραμα του Αρχηγού Κάτι φαίνεται να έχει αλλάξει στις Ένοπλες Δυνάμεις Γράφει ο Χρήστος Μαζανίτης Δημοσιογράφος Μπορεί να μην έπαψαν ποτέ να εκπαιδεύονται, να ασκούνται και να παραμένουν αξιόμαχες, από τον Φεβρουάριο όμως και εξής, ερχόμενες αντιμέτωπες με πλήθος προκλήσεων, όχι μόνο ανταπεξήλθαν, αλλά και έβγαλαν τον καλύτερο εαυτό τους. Οι 4… πληγές Πρώτα ήταν η “μάχη του Έβρου”. Από τις 28 Φεβρουαρίου και για έναν μήνα, οι Ένοπλες Δυνάμεις, σε συνεργασία με την ΕΛ.ΑΣ. και το Λιμενικό Σώμα, έδωσαν μάχη σε στεριά και σε θάλασσα και τελικά κατάφεραν να εμποδίσουν περίπου 50.000 παράνομους μετανάστες, υποκινούμενους από τις τουρκικές αρχές, από το να παραβιάσουν τα σύνορα και να εισέλθουν σε ελληνικό έδαφος. Το τιτάνιο έργο της θωράκισης των συνόρων συνεχίζεται από τον Στρατό Ξηράς στον Έβρο και το Πολεμικό Ναυτικό στο Αιγαίο, με τη συνέργεια, φυσικά, και των Σωμάτων Ασφαλείας. Ακολούθησε η υγειονομική κρίση του COVID-19, η αγωνία να κρατηθεί πάση θυσία ο ιός μακριά από τις Στρατιωτικές Σχολές, τα στρατόπεδα, τα πολεμικά πλοία και τα αεροδρόμια, ώστε να διασφαλιστεί το αξιόμαχο των Μονάδων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το προσωπικό όχι μόνο έδειξε την απαιτούμενη πειθαρχία στα μέτρα, περιορίζοντας τον αριθμό κρουσμάτων στο ελάχιστο, αλλά επιπλέον συνέδραμε αποφασιστικά στην κρατική λειτουργία και στις ανάγκες της κοινωνίας. Τα στρατιωτικά εργοστάσια παρασκεύασαν και συνεχίζουν να πα6

ρασκευάζουν μεγάλες ποσότητες χειρουργικών μασκών και αντισηπτικού διαλύματος τόσο για τις Ένοπλες Δυνάμεις, όσο και για το Υπουργείο Υγείας, ενώ διατέθηκαν στρατιωτικές υγειονομικές δομές και προσωπικό στο ΕΣΥ αλλά και στις πύλες εισόδου της Χώρας για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Επόμενος σταθμός, η μακρά και συνεχιζόμενη μέχρι και σήμερα τριπλή τουρκική πρόκληση του Oruc Reis. Στην μαζική έξοδο των τουρκικών πολεμικών πλοίων στο Αιγαίο, οι Ένοπλες Δυνάμεις απάντησαν με γενική κινητοποίηση. Οι θερινές άδειες του προσωπικού ανακλήθηκαν και άπα-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ντες στους τρεις Κλάδους βρέθηκαν στις επάλξεις, με το Πολεμικό Ναυτικό να σηκώνει το κύριο βάρος, κυνηγώντας ανελέητα τους Τούρκους σε όλες τις διαστάσεις του θαλάσσιου στοιχείου. Οι φρεγάτες μας απάντησαν εμπράκτως, με όλη την τέχνη της ελληνικής ναυτοσύνης στα τουρκικά… νταηλίκια, ενώ οι υποβρύχιοι κυνηγοί μας παρέμειναν αόρατοι καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης, σε απόλυτη αντίθεση με τα τουρκικά υποβρύχια που εντοπίστηκαν από τα ελληνικά ανθυποβρυχιακά συστήματα, υφιστάμενα πλήρη κατατρόπωση του ηθικού των πληρωμάτων. Και σα να μην έφταναν οι προκλή-

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ σεις των «πάντα φιλικών» γειτόνων, ήρθαν σεισμοί, «Ιανοί», φυσικές καταστροφές... Στην φωτιά και την ολοκληρωτική καταστροφή του καταυλισμού της Μόριας, οι Ένοπλες Δυνάμεις έδωσαν άμεση λύση, στήνοντας σε απίστευτα μικρούς χρόνους ολόκληρο καταυλισμό στον Καρά-Τεπέ από το μηδέν. Όταν ο κυκλώνας Ιανός χτύπησε άσχημα την Καρδίτσα και την Κεφαλλονιά, οι Ένοπλες Δυνάμεις βρέθηκαν και πάλι στο πλευρό των πληγέντων, βοηθώντας σε απεγκλωβισμούς, παρέχοντας τις πρώτες βοήθειες σε τραυματίες, αποκαθιστώντας ζημίες, αλλά και παρασκευάζοντας φαγητό για όσους είχαν ανάγκη. Το ίδιο και στον πρόσφατο σεισμό της Σάμου, όπου το προσωπικό του Στρατού Ξηράς κλήθηκε να στήσει σκηνές, να διανείμει φαγητό και προγεύματα στους σεισμοπαθείς αλλά και να αποκαταστήσει το τραυματισμένο οδικό δίκτυο. «Κάθετη δομή διοίκησης» Είναι αλήθεια, ότι επί Αρχηγίας Στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου, όλα μοιάζουν να λειτουργούν ρολόι. Η κάθετη δομή διοίκησης λειτουργεί με άψογο τρόπο, η συνεργασία μεταξύ των Αρχηγών των Επιτελείων και της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΘΑ είναι άριστη, ενώ τα επιχειρησιακά σχέδια επικαιροποιούνται με ταχύτητα, απλότητα και ευκρίνεια ώστε να μην υπάρχει το παραμικρό ασαφές ή σκοτεινό σημείο. «Το καλό είναι ο εχθρός του καλύτερου» φέρεται να έχει επαναλάβει στις συσκέψεις των τελευταίων μηνών ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, προτάσσοντας την «διαρκή επαγρύπνηση στις Ένοπλες Δυνάμεις, αφού οι αλλεπάλληλες κρίσεις φαίνεται να αφύπνισαν ένστικτα και συνειδήσεις». Πέραν της Διακλαδικής Διοίκησης Ειδικού Πολέμου, που αποτελεί επιδίωξη του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά του, αφού αναμένεται να πολλαπλασιάσει την ταχύτητα, την ευε-

«Το καλό είναι ο εχθρός του καλύτερου» φέρεται να έχει επαναλάβει στις συσκέψεις των τελευταίων μηνών ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, προτάσσοντας την «διαρκή επαγρύπνηση στις Ένοπλες Δυνάμεις, αφού οι αλλεπάλληλες κρίσεις φαίνεται να αφύπνισαν ένστικτα και συνειδήσεις». λιξία και την ισχύ των Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων, έρχεται και νέο αίμα αλλά και νέα οπλικά συστήματα. Στο πλαίσιο αυτό, κατόπιν συντονισμένων ενεργειών ΥΠΕΘΑ και ΓΕΕΘΑ, το στρατιωτικό προσωπικό πρόκειται να ενισχυθεί άμεσα με την πρόσληψη 1600 νέων Επαγγελματιών Οπλιτών και 1000 Οπλιτών Βραχείας Ανακατάταξης, ενώ αυξάνεται ο αριθμός των εισακτέων στις Στρατιωτικές Σχολές, ώστε να επανέλθουν οι εξερχόμενοι από αυτές μόνιμοι Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί στα προ μνημονίων επίπεδα, δηλαδή στον αριθμό που έχουν πραγματικά ανάγκη οι Ένοπλες Δυνάμεις για να λειτουργήσουν και να προχωρήσουν με δύναμη σε νέα εποχή. Η «Task Force» του ΓΕΕΘΑ Την ίδια στιγμή, φαίνεται να έχει ξυπνήσει για τα καλά και ο μηχανισμός των εξοπλισμών, μετά τον παρατεταμένο λήθαργο μιας σχεδόν δεκαετίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, για την υλοποίηση όσων εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός από τη ΔΕΘ (προμήθεια 18 μαχητικών Rafale, 4 καινούριων φρεγατών πολλαπλού ρόλου, αναβάθμιση 4 φρεγατών ΜΕΚΟ, εμπλουτισμός οπλοστασίου και των τριών Κλάδων και αναζωογόνηση της αμυντικής βιομηχανίας), το ΓΕΕΘΑ έχει προβεί ήδη στη σύσταση «Task Force» εντός του Επιτελείου προκειμένου να συνδράμει τις Γενικές Διευθύνσεις του ΥΠΕΘΑ ώστε να τρέξουν οι διαδικασίες με ταχύτητα που ποτέ στο παρελθόν δεν είχε παρατηρηθεί. Χαρακτηριστι-

κή, εξάλλου, της μεγάλης σημασίας που δίνει το ΥΠΕΘΑ και το ΓΕΕΘΑ στην επιτάχυνση όλων των διαδικασιών για την ταχεία πρόσκτηση των νέων οπλικών συστημάτων, είναι η απόφαση για άμεση ενίσχυση της Γενικής Διεύθυνσης Εξοπλισμών του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας με ικανό αριθμό έμπειρων στελεχών και από τους τρεις Κλάδους ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στο φόρτο που δημιουργούν οι νέες απαιτήσεις και στο ρυθμό με τον οποίο το ΓΕΕΘΑ έχει αποφασίσει να υλοποιήσει τα όσα εξαγγέλθηκαν από τον Πρωθυπουργό. Το νέο δόγμα Το νέο δόγμα των Ενόπλων Δυνάμεων, που πλέον διέπει την λειτουργία τους είναι ότι «απέναντι στην πλήρως στρατιωτικοποιημένη, επιθετική και επικίνδυνα αναθεωρητική εξωτερική πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία το τελευταίο διάστημα, η Ελλάδα απαντά με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις, απαντά με μια στρατιωτική ηγεσία που μπορεί να εμπνεύσει το στρατιωτικό προσωπικό, απαντά με την απόκτηση νέων, υπερσύγχρονων οπλικών μέσων, και το κυριότερο, με φρέσκο, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που θα προστεθεί δίπλα στα πεπειραμένα στελέχη, προκειμένου να παράσχει στην ελληνική κοινωνία το ύψιστο αγαθό της εθνικής ασφάλειας», που είναι και ο ακρογωνιαίος λίθος για την συνέχιση της ύπαρξής μας ως Έθνους και ως Κράτους. «Τα καλύτερα έρχονται λοιπόν και θα είμαστε εδώ για να τα παρακολουθούμε. Γιατί ο χρόνος μας είναι περιορισμένος και οι εξελίξεις δεν θα μας περιμένουν. Το ΓΕΕΘΑ το γνωρίζει και κυριολεκτικά αγρυπνά ώστε «να τρέξουν όλα ρολόι». Και θα τρέξουν... είναι βέβαιο!» φέρεται να έχει πει ο Αρχηγός σε στενούς του συνεργάτες, έχοντας κατά νου εξελίξεις που σίγουρα θα επιφέρουν ριζικές αλλαγές. Πηγή : enikos.gr

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Περί της αγοράς φρεγατών για το πολεμικό μας ναυτικό Γράφει ο Βασίλειος Μαρτζούκος Αντιναύαρχος ε.α.* Σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία επιλογής φρεγατών (Φ/Γ) για το Πολεμικό μας Ναυτικό. Εάν η εν λόγω διαδικασία ήταν απότοκη των προβλέψεων μίας εθνικής στρατηγικής και όχι ανακλαστική αντίδραση σε τουρκικές απειλές, πιέσεις και πρωτοβουλίες, θα έπρεπε αυτή να έχει συμβεί τουλάχιστον προ οκταετίας. Μετά την αδράνεια και αμέλεια πολλών διαδοχικά κυβερνήσεων, έστω και τώρα ο Κος Πρωθυπουργός ορθώς αποφάσισε να εξοπλίσει τις ΕΔ με τις μονάδες, τα συστήματα και τα μέσα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα. Η επιλογή πολεμικών πλοίων κρούσεως δεν είναι εύκολη, δεδομένου του υψηλού κόστους αλλά και της μακρόχρονης επενδύσεως που γίνεται (περί τα 40 έτη). Βασικές παράμετροι της επιλογής είναι οι ακόλουθες: 1. Επιχειρησιακά κριτήρια: Το πλοίο που θα επιλεγεί θα πρέπει να αντεπεξέρχεται αποτελεσματικά στις απαιτήσεις των αποστολών του ΠΝ,έναντι των τρεχουσών αλλά και μελλοντικών δυνατοτήτων της απειλής, εντός του γεωγραφικού περιβάλλοντος του αναμενομένου θεάτρου επιχειρήσεων. Θα πρέπει η τεχνολογία του πλοίου να επιτρέπει κατάλληλες αναβαθμίσεις και προσθήκες στην διάρκεια του μακρού της βίου. Θα πρέπει πέραν του κόστους αγοράς να εκτιμηθεί το συνολικό κόστος του κύκλου ζωής του πλοίου, η πρόσβαση σε υλικά υπο8

στηρίξεως, η αξιοπιστία των εταιρειών και χωρών προελεύσεως αυτών, η εκ μέρους τους αποδέσμευση όπλων και αισθητήρων υψηλής αποτελεσματικότητος, η συμβατότητα των συστημάτων και υλικού με αυτά των συμμαχιών μας κ.λπ.. 2. Πολιτικά κριτήρια: Οι κυβερνήσεις συνδέουν τις δαπανηρές αγορές αμυντικού υλικού με πολιτικές/ διπλωματικές σκοπιμότητες. Η επιλογή εταιρειών και χωρών ενδεχομένως να αποβλέπει σε ενδυνάμωση συμμαχικών δεσμών με συγκεκριμένη χώρα, σε αποφυγή προκλήσεως δυσαρέσκειας σε έτερη χώρα, στον συμψηφισμό της επιλογής με άλλες εγχώριες επενδύσεις εκ μέρους της επιλεγείσης χώρας, την αποφυγή επιλογής χώρας που αντιτίθεται σε ημέτερες συμμαχίες ή συνεργάζεται στενά με τον αντίπαλο κ.λπ.. 3. Αναπτυξιακά Κριτήρια: Η τελική επιλογή σχετίζεται και με τον βαθμό συμβολής της στην ανάπτυξη της χώρας, την αύξηση των θέσεων εργασίας, την τεχνογνωσία, την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και την εθνική αυτάρκεια. Ενδεικτικά κριτήρια είναι η ναυπήγηση πολεμικών πλοίων στην Ελλάδα, η συμπαραγωγή μονάδων, συστημάτων, όπλων, μηχανημάτων και υλικών, η ανάπτυξη σχετικών υποδομών, η πρόσβαση σε υλικό υψηλής τεχνολογίας, η εγχώρια πιστοποίηση συντηρήσεως και ελέγχου, η πώληση ή παροχή υπηρεσιών σε τρίτες χώρες, η διατήρηση γραμμών παραγωγής κ.λπ.. Οι ανωτέρω βασικές παράμετροι επιλογής θα πρέπει να εναρμονίζονται κατάλληλα προς μεγιστοποίηση του οφέλους. Εάν εν τούτοις υπάρ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

χουν αντιθετικές τάσεις μεταξύ τους, είναι σαφές ότι τα επιχειρησιακά κριτήρια θα πρέπει να υπερισχύουν, αφού ο βασικός λόγος αγοράς μίας πολεμικής μονάδος είναι η αποτελεσματική αντιμετώπιση του αντιπάλου. Δίχως αυτή την προϋπόθεση, τα χρήματα των φορολογουμένων συμπολιτών μας απλώς δαπανώνται άσκοπα. Στο σημείο αυτό ο ρόλος των στρατιωτικών επιτελείων θα πρέπει να είναι καταλυτικός. Οι «εκπτώσεις» στις επιχειρησιακές δυνατότητες μίας ναυτικής μονάδος κρούσεως, λόγω των άλλων παραμέτρων – κριτηρίων θα πρέπει να αποτελούν σπανίζουσα περίπτωση και πάντως αυτές δεν θα πρέπει να αφορούν σε κύριες δυνατότητες της μονάδος. Σε αντίθετη περίπτωση οι στρατιωτικές ηγεσίες, ως επιχειρησιακά και τεχνικά αρμόδιες,οφείλουν να διαχωρίζουν την θέση τους με δεοντολογικό αλλά και σαφή τρόπο ακόμη και εάν αυτό οδηγεί σε παραίτηση. Έχει ορθώς διατυπωθεί κατ’ επανάληψη ότι κύρια δυνατότητα της νέας ελληνικής Φ/Γ θα πρέπει να αποτελεί η αεράμυνα περιοχής, στοιχείο που λείπει από το ΠΝ. Η κάλυψη μεγάλης περιοχής συμβάλλει στην αεράμυνα της χώρας και προστατεύει τις υπόλοιπες μονάδες του Στόλου. Η εναέρια τουρκική απειλή (αεροσκάφη, drones, πύραυλοι από ξηρά θάλασσα και αέρα κ.λπ.) είναι υπαρκτή, μεγιστοποιείται στην ΝΑ Μεσόγειο και δύναται να εκδηλώσει μαζικές επιθέσεις από δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Η έννοια της αεράμυνας περιοχής μίας Φ/Γ συνοψίζεται στα ακόλουθα κύρια χαρακτηριστικά, τα οποία δεν επιδέχονται «εκπτώσεων» δίχως τον κίνδυνο «θανάσιμου τραυματισμού» της έννοιας αυτής:

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Έχει ορθώς διατυπωθεί κατ’ επανάληψη ότι κύρια δυνατότητα της νέας ελληνικής Φ/Γ θα πρέπει να αποτελεί η αεράμυνα περιοχής, στοιχείο που λείπει από το ΠΝ. Η κάλυψη μεγάλης περιοχής συμβάλλει στην αεράμυνα της χώρας και προστατεύει τις υπόλοιπες μονάδες του Στόλου. Ραντάρ μεγάλης εμβέλειας εντοπισμού και εγκλωβισμού. Δυνατότητα ταυτόχρονης εμπλοκής με πολλαπλούς εναέριους στόχους (π.χ. υπάρχουν σύγχρονες Φ/Γ που αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα 16 στόχους). Μεγάλη εμβέλεια αλλά και αξιοπιστία των όπλων κατά εναερίων στόχων (υπάρχουν σήμερα λίαν αξιόπιστα όπλα με εμβέλεια πολύ πέραν των 100 χλμ.). Μία ιδιαίτερα ακριβή Φ/Γ με δυνατότητες αεράμυνας περιοχής είναι δυνατόν να προσβληθεί από υποβρύχια (Υ/Β) ή μονάδες επιφανείας ή και από την ξηρά, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την αυτοπροστασία της από τις εν λόγω απειλές. Ένα σταθερό αξιόπιστο sonar (ενδεχομένως σε συνδυασμό με καθαιρούμενο μεταβλητού βάθους), τορπίλες (Τ/Λ) κατά

Υ/Β, αντίμετρα κατά Τ/Λ, ισχυροί και αξιόπιστοι πύραυλοι, αποτελεσματικά πυροβόλα μεγάλης εμβέλειας, όπλα και αντίμετρα κατά πλοίων και στόχων ξηράς, καθώς και ανθυποβρυχιακό ελικόπτερο αποτελούν επίσης βασικές δυνατότητες της Φ/Γ. Τυχόν «συμψηφισμοί» ή «παραλείψεις» στους τομείς αυτούς καθιστούν την Φ/Γ ευάλωτη και την επιβιωσιμότητά της επισφαλή. Τέλος ο αξιόπιστος, απρόσκοπτος και διαρκής πλους της Φ/Γ, δίχως μηχανικές βλάβες, αποτελεί μία ακόμη ουσιώδη προϋπόθεση. Οι ανωτέρω απόψεις είναι αυτονόητες και γνωστές στα εθνικά κέντρα λήψεως αποφάσεων, τα οποία θεωρείται ότι διαθέτουν τόσο την κρίση όσο και την βούληση να επιλέξουν τις νέες Φ/Γ, οι οποίες θα υπηρετήσουν τα Εθνικά μας Συμφέροντα κατά τον βέλτιστο τρόπο κατά τις επερχόμενες

δεκαετίες. *Ο Αντιναύαρχος Βασίλειος Μαρτζούκος έχει λάβει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Μηχανολογία Όπλων από το NavalPostgraduateSchool του Monterey των Η.Π.Α. και είναι απόφοιτος του NavalWarCollege των Η.Π.Α.. Κατέχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στις «Διεθνεις Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές» του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 2012 έως το 2020, διετέλεσε Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.). Σήμερα είναι Αντιπρόεδρος του ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ., εξωτερικός επιστημονικός συνεργάτης στην ΣΕΘΑ και στρατιωτικός αναλυτής στον τηλεοπτικό σταθμό ALPHA.

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ

Η σημασία της στρατιωτικής ισχύος Γράφει ο Στρατηγός ε.α Δημήτριος Σκαρβέλης* Η γεωγραφία είναι αμείλικτη και μας έχει επιβάλει έναν κακό γείτονα, την Τουρκία. Θα παραμείνει κακή και με τους διαδόχους του κ. Ερντογάν, όποτε επέλθει διαδοχή, διότι, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Γεωπολιτικής στη Σορβόννη Γ. Πρεβελάκης σε άρθρο με τίτλο «Οι αναγκαίες ριζικές αναθεωρήσεις» («Κ», 6/7 Ιουνίου 2020) –ασπάζομαι πλήρως την άποψή του–, η σημερινή εξωτερική πολιτική της και η επιθετικότητά της είναι ζήτημα «εθνικής επιβίωσής της». Ο πανισλαμισμός και ο νεοοθωμανισμός της εξωτερικής πολιτικής της τροφοδοτούν τον τουρκικό ψυχισμό, ώστε να ξεπερνά τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, και ευνοεί την παντοδυναμία του κ. Ερντογάν. Ομως για πόσο χρόνο μπορεί αυτό να συμβαίνει; Ο Αθηναίος τραγικός ποιητής του 5ου π.Χ. αιώνος Αγάθων έχει πει ότι ο ηγέτης «ουκ αεί άρχει» («Ο Αρχων νόμοις άρχει, ανθρώπων άρχει και ουκ αεί άρχει»). Ο κ. Ερντογάν ασφαλώς το γνωρίζει αυτό, όπως γνωρίζει και τις αδυναμίες των οραμάτων του. Η πολιτική του απαιτεί γενναία οικονομική υποστήριξη αφενός, που δεν τη διαθέτει, και την ευνοϊκή διάθεση των ισχυρών της Γης, ΗΠΑ, Ρωσίας, Ε.Ε., Κίνας… που και αυτή δεν εξαρτάται από τον ίδιο και δεν νομίζω ότι αυτές οι δυνάμεις έχουν τη διάθεση να του εκχωρίσουν χώρο και δικαιώματα, εις βάρος των δικών τους γεωπολιτικών αναγκών και επιδιώξεων. Όμως ο ουτοπισμός των ονείρων του δεν θα τον αποτρέψει από τις επιδιώξεις του εις βάρος της χώρας μας, διότι δεν έχει άλλον τρόπο μακροημέρευσης της εξουσίας του. Ο κακός γείτονας λοιπόν δεν μας επιτρέπει εφησυχασμό. Εχουν γραφεί 10

πολλά άρθρα τελευταίως από επιστήμονες και ανθρώπους του Τύπου για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και φρονώ ότι η κοινωνία μας είναι αρκούντως ενημερωμένη και σε μεγάλο ποσοστό προετοιμασμένη και για το χειρότερο σενάριο. Η κυβέρνησή μας αντιμετωπίζει την κατάσταση με σοβαρότητα και ενεργητικότητα, προσπαθώντας συγχρόνως να μη φοβίσει και να μην προκαλέσει, ώστε να μη βλάψει τους σχεδιασμούς της για την ανάκαμψη της οικονομίας μας. Ο κ. Ερντογάν δεν αγόρασε τα ερευνητικά και γεωτρητικά πλοία και δεν ήλθε σε συμφωνία με τον πρωθυπουργό της Λιβύης κ. Σαράζ για λόγους εντυπωσιασμού, αλλά για την επίλυση αναγκών της χώρας του, με κυριότερη αυτήν της απόκτησης επάρκειας «ενεργείας», χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει άνθηση της οικονομίας της. Παράλληλα παρακολουθεί και τη διεθνή συγκυρία, κυρίως τη συμπεριφορά των ΗΠΑ, της Ε.Ε. και της Ρωσίας, ώστε να εξαρτήσει τις δραστηριότητές του από την ανοχή τους. Η ρητορική τους δεν τον φοβίζει, διότι δεν βλέπει να συνοδεύεται από πράξεις. Η επίσκεψη της Φον ντερ Λάιεν στον Εβρο έγινε διότι πονούσε την ίδια και τις χώρες της Ε.Ε. το ενδεχόμενο εισροής μεταναστών στον ευρωπαϊκό χώρο. Την πονάει το ίδιο η παραβίαση της ελλη-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

νικής υφαλοκρηπίδος; Τη θεωρεί ευρωπαϊκή υφαλοκρηπίδα; Η Τουρκία εξοπλίζει τον Σαράζ υπό τα βλέμματα ευρωπαϊκών ναυτικών δυνάμεων, που υποτίθεται ότι επιβλέπουν την τήρηση του εμπάργκο, αλλά στην ουσία προτιμούν αυτόν από τον στρατηγό Χαφτάρ, ώστε η Ρωσία να μη θέσει πόδα, εκτός από τη Συρία, και στη Λιβύη. Οσο για τον κ. Τραμπ, δεν φαίνεται να έχει διάθεση για τίποτε περισσότερο από ανακοινώσεις δευτεροκλασάτων στην ιεραρχία, ευτυχώς ευνοϊκών. Ο κ. Ερντογάν έχει αποδείξει ότι γνωρίζει να ερμηνεύει τη διεθνή συγκυρία και να την εκμεταλλεύεται. Επανέρχομαι στο «χειρότερο σενάριο» που προανέφερα, διότι σε αυτό βρίσκεται η ουσία των ελληνοτουρκικών σχέσεων και των τουρκικών επιδιώξεων. Αυτό το σενάριο έχει άμεση σχέση με τη «στρατιωτική ισχύ» μας. Τη σημασία της στρατιωτικής ισχύος ανέπτυξα προ καιρού στην Ακαδημία, σε εκδήλωση προς τιμήν της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, διότι αυτή, μαζί με τις Σχολές Ικάρων και Ναυτικών Δοκίμων, συνεισφέρει μεγάλως στη στρατιωτική ισχύ της χώρας, παρέχοντας στις Ενοπλες Δυνάμεις μας τα μόνιμα στελέχη τους. Από τα βάθη των αιώνων, ο Θουκυδίδης, ο ιστορικός που επιστημονικοποίησε τη μελέτη της Ιστορίας, έχει αναδείξει τη σημασία της στρατιωτι-

ΑΡΘΡΟ κής ισχύος εξιστορώντας τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Μας λέγει ότι ο ισχυρός επιβάλλει επί του ασθενούς ό,τι η ισχύς του επιτρέπει και ο τελευταίος υποχωρεί από αδυναμία. «Δυνατά οι προύχοντες πράττουσι και οι ασθενείς ξυγχωρούσιν». Η στρατιωτική ισχύς δεν έχει υποκατάστατο. Η διπλωματία, οι συμμαχίες, οι συμφωνίες με κράτη υποβοηθούν, αλλά δεν αντικαθιστούν. Το δόγμα μας είναι καθαρά αμυντικό, εναρμονισμένο με την αμυντική φιλοσοφία της Ε.Ε. Κατά τον πολιτικό φιλόσοφο Τζον Ρολς, ο αμυντικός πόλεμος είναι ο μόνος δίκαιος πόλεμος, ως αναγκαία συνθήκη υπεράσπισης της ίδιας της ελευθερίας του αμυνομένου, ως υπέρτατου αγαθού. Θεμελιωτές της αντίληψης αυτής είναι οι πρόγονοί μας, με τον Ομηρο να διακηρύττει ότι «εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης». Η αντίληψη αυτή έχει ενσωματωθεί στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, στο άρθρο 51, ως «φυσικό δικαίωμα» κάθε κράτους που δέχεται επίθεση και κατ’ επέκταση που απειλείται με επίθεση. Ο αμυντικός πόλεμος εξάλλου έχει και το άλλοθί του, διότι δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχε ο επιθετικός πόλεμος. Οι Τούρκοι ουδέποτε αναφέρονται στο παραπάνω άρθρο, που καλύπτει την οποιαδήποτε στρατιωτική παρουσία μας στα νησιά και επιμένουν στην αποστρατιωτικοποίησή τους, αν και γνωρίζουν ότι η Συνθήκη της Λωζάννης έχει προβλέψεις στρατιωτικής παρουσίας σε αυτά. Αδιαφορούν επίσης για τις προβλέψεις της Συνθήκης που αφορούν την ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης και τον Ελληνισμό της Ιμβρου και Τενέδου (διωγμοί του 1955 και 1963), στην απαγόρευση υπέρπτησης πάνω από τις νήσους μας, στην ύπαρξη αρκετών τουρκικών νησίδων πλησίον των ακτών τους χωρίς να αναγράφονται ονομαστικώς στη Συνθήκη, όπως συμβαίνει και με ελληνικά νησιά, χωρίς εμείς να «γκριζάρουμε ζώνες». Εχουν εκδώσει από

τα τέλη του προηγούμενου αιώνα μελέτες από το ίδρυμα της Ιστορίας «Ατατούρκ» για το Αιγαίο και τα νησιά του, δίδοντας αυθαίρετες ερμηνείες των Συνθηκών και αναπτύσσοντας δικές τους θεωρίες περί του καθεστώτος τους. Μια συζήτηση πλέον ή και διαπραγμάτευση με τη γειτονική χώρα είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη, διότι ο όποιος διάλογος πρέπει να βασίζεται στις υπάρχουσες συνθήκες και στο διεθνές δίκαιο, αλλά οι γείτονες έχουν παρερμηνεύσει τα πάντα. Ο κ. Τσαβούσογλου διαβεβαιώνει τους πάντες ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και οικονομική ζώνη, πάντα κατά το διεθνές δίκαιο, και σε κάνει να διερωτάσαι αν το έχει διαβάσει ή αν γνωρίζει γράμματα. Αλλά ας επανέλθουμε στο αμυντικό δόγμα μας, κλειδί του οποίου είναι η λέξη «αποτροπή». Με απλά λόγια, η στρατιωτική ισχύς πρέπει να αποθαρρύνει τον αντίπαλο από μια επιθετική ενέργεια που δεν θα του απέφερε κέρδη, αλλά ζημίες. Προλαμβάνει λοιπόν έναν πόλεμο, αρκεί η ισχύς να είναι πειστική. Το αξιόπιστό της σήμερα ελέγχεται ευχερώς με τα υπάρχοντα τεχνολογικά μέσα. Είναι ποσόν μετρήσιμο και συγκρίσιμο και ουδείς μπορεί να εξαπατήσει τον άλλον. Το μεγάλο ερώτημα επομένως είναι πόσο πειστική είναι η στρατιωτική ισχύς μας. Δεν έχω καμία αμφιβολία για το ηθικό και την επαγγελματικότητα της στρατιωτικής ηγεσίας, για την υπευθυνότητά τους στην άσκηση των καθηκόντων τους, δεν αμφισβητώ τον πατριωτισμό και τη συναίσθηση ευθύνης έναντι της ιστορίας μας των πολιτικών ηγεσιών και το υψηλό φρόνημα του λαού μας και είμαι πεπεισμένος ότι όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά θα πράξουν εις το ακέραιον το προς την πατρίδα καθήκον τους. Πρέπει όμως να διαθέτουν και το κατάλληλο εργαλείο, τη στρατιωτική ισχύ. Οφείλω επομένως να επισημάνω ότι τις δύο τελευταίες δεκαετίες η στρατιωτική ισχύς μας είχε χάσει την προτεραιότητα που της οφείλου-

με. Αφενός η δεκαετία της οικονομικής κρίσης και αφετέρου μια υπερτίμηση της αποτελεσματικότητας της διπλωματίας και των συμμαχιών έναντι της στρατιωτικής ισχύος έβλαψαν σε κάποιο βαθμό την τελευταία και ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να το επισημάνει αυτό και να συμβάλει στην ταχεία ενίσχυση του πρωταρχικού αυτού παράγοντος ασφαλείας. Μια αξιόπιστη αμυντική ικανότητα παρέχει την αναγκαία ασφάλεια στη χώρα, προϋπόθεση για την ανάπτυξή της και την ευημερία της. Επενδύσεις και τουρισμός δεν μπορούν να υπάρξουν σε περιβάλλον ανασφάλειας. Είναι άυλο αγαθό η ασφάλεια και διαφεύγει την προσοχή μας, όμως είναι αναγκαίο και με κόστος που πρέπει να το αποδεχόμεθα. Οι νέες μορφές πολέμου –υβριδικός, κυβερνοπόλεμος κ.λπ.– δεν αναιρούν την πρωταρχική αξία της κλασικής μορφής στρατιωτικής ισχύος. Η Τουρκία έχει εξαγγείλει τις προθέσεις της για έρευνες και γεωτρήσεις σε ελληνική υφαλοκρηπίδα. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι θα τις πραγματοποιήσει, διότι άλλως το πολιτικό κόστος για τον ίδιο τον Ερντογάν θα είναι πολύ μεγάλο, σε περίοδο μάλιστα που λόγω οικονομικών προβλημάτων και πανδημίας έχει πάρει κατηφορική πορεία στις δημοσκοπήσεις. Επομένως, η «κρίσιμη στιγμή» πιθανώς να έλθει . Πολύ καλή η ρητορική μας ότι «θα δείξουμε τα δόντια μας» και «θα υπερασπιστούμε τα κυριαρχικά δικαιώματά μας», αλλά αυτή πρέπει να γίνει πράξη τη δεδομένη στιγμή, πράξη που εναπόκειται στη στρατιωτική ισχύ μας. Ας τρέξουμε έστω και τώρα να θεραπεύσουμε τυχόν αδυναμίες. Η στρατιωτική ισχύς θα μας είναι αναγκαία ακόμα και στην περίπτωση κάποιας μελλοντικής διαπραγμάτευσης. Αυτή οφείλουμε να την κάνουμε από «θέσεως ισχύος». Αν όχι, θα μας καταραστεί από ψηλά ο Θουκυδίδης. *Είναι Επίτιμος Α/ΓΕΕΘΑ

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Μαίνεται ο γεωοικονομικός πόλεμος Έξι κινήσεις για την Ελλάδα Γράφει ο Μάκης Ανδρονόπουλος Δημοσιογράφος-Οικονομολόγος «Είμαστε δυνατοί σαν τα κράτη. Το μόνο που δεν έχουμε είναι έδαφος. Αλλά ποιος θέλει κάτι τέτοιο, …τόσο ξεπερασμένο; … Δίνουμε στον κόσμο αυτό που θέλει στη χαμηλότερη τιμή» (Από την σειρά Losfavoritos de midas) H επικείμενη εγκατάσταση των παγκοσμιοποιητών του Δημοκρατικού Κόμματος στον Λευκό Οίκο αναμένεται να τερματίσει τον πόλεμο δασμών ΗΠΑ-Κίνας, ενώ πιθανολογείται ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν στην Περιφερειακή Ολοκληρωμένη Οικονομική Εταιρική Σχέση (RegionalComprehensive Economic Partnership, RCEP) που υπογράφτηκε από 15 χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού στις 15.11.2020, δημιουργώντας τη μεγαλύτερη κοινή αγορά στον κόσμο. Η επιστροφή των ΗΠΑ στις παγκοσμιοποιητικές διεργασίες που ανέκοψε ο Τραμπ, επιτρέποντας στην Κίνα να καλύψει το κενό, είναι αυτονόητο ότι θα επιταχύνει τις δυναμικές που αναπτύσσονταν προ κορονοϊού στο γεωοικονομικό και το γεωπολιτικό πεδίο. Βέβαια, οι ΗΠΑ έχουν κατανοήσει πως η παγκοσμιοποίηση δημιούργησε νέους ανταγωνιστές και μετρίασε αισθητά την επιρροή τους, δημιουργώντας συνθήκες ενός πολυπολικού συστήματος. Γι' αυτό και η όποια επιστροφή θα γίνει κατά το δυνατό με όρους υπεροχής. Όμως, στο χρόνο που μεσολάβησε, όπως και η πολιτική Τραμπ, έχουν αλλάξει τα δεδομένα. Παράδειγμα, στη σύνοδο κορυφής (17.11.2020) των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική) αποφασίστηκε να συνεργαστούν στενά (δοκιμές και παρα12

γωγή) για το εμβόλιο αντιCovid-19 και δέσμευσαν 10 δισ. δολάρια γι' αυτό. Εξ ίσου σημαντικό είναι ότι οι BRICS αποφάσισαν να συνεργαστούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό, την τεχνητή νοημοσύνη, την ανάπτυξη των δικτύων 5G, τις ψηφιακές αγορές, την "πράσινη" ενέργεια και την ιατρική τεχνολογία (PartNIR). Η περιφερειακή συνεργασία στην Άπω Ανατολή (RCEP), η οποία υλοποιήθηκε, αφού το 2017 ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία CPTPP, έχει διπλάσια εμπορική αξία και ΑΕΠ από αυτήν. Έχει και τεράστια γεωοικονομική σημασία, καθώς Ιαπωνία και Νότια Κορέα συμπράττουν εμπορικά με την Κίνα, γεγονός που θα οδηγήσει τάχιστα στην χρησιμοποίηση των εθνικών τους νομισμάτων στις συναλλαγές, παρακάμπτοντας το δολάριο. Άλλωστε, σχετική συμφωνία είχε ήδη υπάρξει μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας. Παγκοσμιοποίηση και Ευρώπη Διαφαίνεται, λοιπόν, ότι η παγκοσμιοποίηση θα προχωρήσει σε ένα μεταβατικό στάδιο αναδιανομής της ισχύος με την ενεργοποίηση ομαδοποιήσεων που ήδη υπάρχουν σε βάρος του δολαρίου. Η αποδολαριοποίηση του κόσμου θα επιταχυνθεί, εντείνοντας τα προβλήματα δανεισμού των ΗΠΑ, καθώς θα αδυνατίζει το δολάριο. Με ΑΕΠ γύρω στα 21,16 τρισ. δολάρια, το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ εκτινάχθηκε στο 140% περίπου του ΑΕΠ από 80% στην αρχή της δεκαετίας του 2010. Η Κίνα παραμένει ο μεγαλύτερος πιστωτής τους με 1,07 τρισ. δολ. Κι αυτά, την ώρα που ο πρόεδρος Τραμπ έχει μπλοκάρει τα κονδύλια και την απόρρητη ενημέρωση που δικαιούται ο εκλεγείς πρόεδρος Τζο Μπάιντεν. TοBloomberg χαρακτηρίζει 200 εισηγμένες κορυφαίες αμερικανικές επιχειρήσεις "ζόμπι", λόγω της εκτί-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ναξης των χρεών τους στο 1,36 τρισ. δολάρια. Η εξέλιξη αυτή πιθανότατα θα καθυστερήσει τον έλεγχο της κατάστασης από την διοίκηση Μπάιντεν με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Στην Ευρώπη οι καταστάσεις δεν είναι πιο ενθαρρυντικές. Την ώρα που μπλοκάρεται η εκταμίευση των 750 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ από Ουγγαρία και Πολωνία, την ώρα που η Βουλγαρία μπλόκαρε την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Βόρεια Μακεδονία «λόγω των ανοιχτών γλωσσικών και ιστορικών διαφορών», η γερμανική προεδρία εξελίσσεται σε Βατερλό, με αποτέλεσμα το Βερολίνο να επιδιώκει επιμόνως μια στενή συνεννόηση με την κυβέρνηση Μπάιντεν. Είναι προφανές ότι ο γαλλογερμανικός ανταγωνισμός θα παιχτεί στην αυλή του Λευκού Οίκου. Όμως, οι εξωτερικές πιέσεις που δέχεται η Ευρώπη στο γεωοικονομικό και στο γεωπολιτικό πεδίο θα ευνοήσουν το όραμα του Εμμανουέλ Μακρόν για χειραφέτηση. Το μόνο που θα κρατάει την ΕΕ προσδεδεμένη στο αμερικάνικο άρμα είναι το ζήτημα της ασφάλειας. Αλλά και εκεί μαζεύονται σύννεφα. Τουρκία και Δύση Η Τουρκία έχει αποστασιοποιηθεί από τη Δύση και ετοιμάζει νέους εκβιασμούς. Δεν είναι που ο επικεφαλής της τουρκικής ένωσης ευρασιατικών κυβερνήσεων HasanCengiz δήλωσε πως η Τουρκία θα εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ σύντομα και ότι πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι ο οργανισμός έχει καταρρεύσει. Παράλληλα, η Τουρκία, παρά την οικονομική της κατάρρευση, έδωσε άδεια στην Ρωσία για την κατασκευή δεύτερου εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας στο Ακούγιου, ενώ δεν έχει εγκαταλείψει τα σχέδιά της για την κατασκευή πυρηνικού εργοστασί-

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ου στην Ανατολική Θράκη. Εννοείται ότι στρατηγική της επιδίωξη είναι η απόκτηση πυρηνικών όπλων. Γι' αυτό και τελεί σε στενή συνεργασία με το Πακιστάν. Άλλωστε, η λυκοφιλία της Τουρκίας με το Ιράν σχετίζεται με τον έλεγχο των εξελίξεων που μπορεί να αναβαθμίσει τον ιστορικό τους ανταγωνισμό. Η ενδεχόμενη απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν θα είναι δραματικά αρνητική εξέλιξη για τις τουρκικές φιλοδοξίες. Προσφάτως, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας εκτίμησε ότι η Τεχεράνη διαθέτει 2,4 τόνους απεμπλουτισμένου ουρανίου, πολλαπλάσιους από αυτούς που προέβλεπε η ιστορική Συμφωνία για το Πυρηνικό Πρόγραμμα του Ιράν, την οποία, όμως, κατήγγειλε ο πρόεδρος Τραμπ. Η εξέλιξη αυτή επέτρεψε στη Σαουδική Αραβία να ζητήσει από τους Αμερικάνους τον πυρηνικό εξοπλισμό της και μπορούμε να υποθέσουμε με ασφάλεια πως το ίδιο θα κάνει και η Άγκυρα, έστω για να κρατήσει τις ΗΠΑ και με τα δύο πόδια στο Ιντσιρλίκ. Οι ευκαιρίες για την Ελλάδα Η Ελλάδα, με πολλαπλά δομικά και εθνικά ζητήματα ανοιχτά, μέσα σε αυτή τη γεωπολιτική ρευστότητα έχει

σημαντικές ευκαιρίες για επίλυση των προβλημάτων της και για αναβάθμιση της διεθνούς της θέσης εν μέσω της πολυδιάστατης κρίσης που ταλανίζει τη Δύση. Η πρόσφατη σύρραξη στο ΝαγκόρνοΚαραμπάχ, κατά την οποία καταγράφτηκε η αμηχανία και η αδυναμία της Δύσης, ειδικά της Ευρώπης, σε συνδυασμό με τον νέοοθωμανικό ιμπεριαλισμό, αναβαθμίζουν τον στρατηγικό γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή. Συνεπώς, χρειάζεται να κεφαλαιοποιηθεί αυτός ο ρόλος με: την διεκδίκηση της πιθανής αποχώρησης των αμερικανικών πυρηνικών από το Ιντσιρλίκ για την Κάρπαθο (και όχι στην Κρήτη) έναντι μελετημένων πολιτικών-στρατιωτικών και οικονομικών ανταλλαγμάτων, πέραν των όσων έχουν δοθεί με βάση την σχετική συμφωνία ΗΠΑ-Τουρκίας. την ουσιαστική και όχι λεκτική στήριξη της Ευρώπης στην παρεμπόδιση των μεταναστευτικών ροών που ελέγχει η Τουρκία. την ουσιαστική και όχι λεκτική στήριξη της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ στην διαφύλαξη των εθνικών συνόρων και των δικαιωμάτων επί των ΑΟΖ με βάση τη συμφωνία για το Δίκαιο

της Θάλασσας. την παρεμπόδιση με κάθε τρόπο του Αττίλα ΙΙΙ, του νέου κύματος εποικισμού που μεθοδεύει η Άγκυρα, την αποβολή των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής, την αποκατάσταση του ενιαίου της Κυπριακής Δημοκρατίας όχι στη βάση ομοσπονδοποίησης, αλλά στη βάση του κοινοτικού κεκτημένου των μειονοτήτων. τον ταχύ και συστηματικό εξοπλισμό της Ελλάδας και της Κύπρου με μεγάλους εκπτωτικούς όρους, τόσο λόγω του προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης, όσο και των χρωστούμενων αποζημιώσεων και επανορθώσεων του Α' και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. το "κούρεμα" του ελληνικού χρέους, τώρα που βρέχει τρισεκατομμύρια, στο επίπεδο του 2010, δηλαδή πριν την διάσωση των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών (βλέπε αποκαλύψεις Ομπάμα). Πώς μπορούν να γίνουν όλα αυτά; Με ομοψυχία, πολιτική συνεννόηση, στρατηγικό σχεδιασμό και με μια άλλη διπλωματία, αλλά κυρίως με εξωστρέφεια της ελληνικής αποφασιστικότητας. ΥΓ: Σύντομα θα ακολουθήσουν οι σχετικές ιδέες. Slpress.gr

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Αχ, αυτό το Καστελόριζο! Γράφει η Φωτεινή Τομαή* Το πόθησαν πολλοί κι ας έχει μόλις 9 χλμ. έκταση και παραδόξως το όνομα... Μεγίστη ! Το ονόμασαν έτσι οι πρώτοι του κάτοικοι, οι Δωριείς, γιατί ήταν το μεγαλύτερο ανάμεσα στις 14 μικρότερες νησίδες που το περιβάλλουν και ανήκουν κι αυτές στην Ελλάδα, με μερικές ακόμα μικρότερες που ανήκουν στην Τουρκία. Για τον τρόπο με τον οποίο έγινε αυτή η κατανομή, που προφανώς προσβάλλει κατάφωρα σήμερα η Τουρκία, λίγοι ίσως ξέρουν το παρασκήνιο που μεσολάβησε μεταξύ εμπλεκόμενων ευρωπαϊκών δυνάμεων στη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και Συμμάχων μας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Βαδίζοντας αντίστροφα στη ροή των γεγονότων, ξεκινάμε με το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ελλάδα παρέλαβε τα Δωδεκάνησα ως διάδοχο κράτος από την ηττημένη Ιταλία. Που σήμαινε, την προίκα ολόκληρη! Χωρίς εκπτώσεις που ζητούσαν οι κατά τα άλλα... σύμμαχοί μας Βρετανοί, οι οποίοι με τη γνωστή πολιτική τους «διαίρει και βασίλευε» ήθελαν να δοθεί το Καστελόριζο στην Τουρκία, κι ας μην το είχε ποτέ έως τότε διεκδικήσει! Ήταν η ΕΣΣΔ, κυρίως, που αναγνώριζε την ηρωική συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο, και η Αμερική, αλλά σε δεύτερο στάδιο μετά την οργισμένη θέση που πήρε η Αυστραλία κατά των Άγγλων και των Αμερικανών, εκείνοι οι οποίοι αντιτάχθηκαν στην πολιτική του Φόρειν Όφις, η καθεμιά για τους δικούς της λόγους. Σε βρετανικό έγγραφο της εποχής, μάλιστα, η επιμονή της ελληνικής πλευράς να μην εξαιρεθεί το Καστελόριζο γινόταν θέμα ανίερου αστεϊσμού των Βρετανών, με τον πρεσβευτή τους Ρ. Reilly να γράφει σε υπόμνημά του από τη Μόσχα, ότι οι Έλληνες θέλουν τόσο πολύ την ένωση που τους έγινε νεύρωση! (αγγλ. possession/ obsession).

Πώς όμως έγινε με τη Συνθήκη της Λωζάννης η παραχώρηση των Δωδεκανήσων στην Ιταλία επί τη βάσει του περίφημου Ιταλο-τουρκικού Πρωτοκόλλου του 1932 ; Η ιταλοτουρκική διαμάχη τότε, που βάστηξε επί μακρόν, οδήγησε τα δύο μέρη τον Μάιο του 1929 στην απόφαση να λύσουν τη διαφορά τους στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Τελικά, επετεύχθη συμβιβαστική λύση το 1932, βάσει της οποίας η διαχάραξη των ιταλοτουρκικών συνόρων έγινε με τον εξής παράδοξο τρόπο: ο θόλος της μητρόπολης του Καστελόριζου θεωρήθηκε ως το κέντρο ενός κύκλου, την ακτίνα του οποίου αποτελεί η ευθεία γραμμή που ξεκινά από τον θόλο και καταλήγει στο ακρωτήριο του νησιού με την ονομασία Άγιος Στέφανος. Τα νησιά, νησίδες και βράχοι που βρίσκονται μέσα στον νοερό αυτό κύκλο αποφασίστηκε να περάσουν στην Ιταλία, τα δε εκτός κύκλου στην Τουρκία. Με τη Συνθήκη Ειρήνης το 1948, στο Παρίσι, που σφράγισε το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και οδήγησε σε Ένωση της Δωδεκανήσου, η οριοθέτηση των συνόρων Ελλάδας - Τουρκίας, με την πρώτη ως διάδοχο κράτος πλέον των τέως ιταλικών κτήσεων, έγινε επί τη βάσει του ιταλο-τουρκικού Πρωτοκόλλου που υπεγράφη στις 28 Δεκεμβρίου του 1932. Πρέπει κάποιος να υπενθυμίσει στον κ. Ερντογάν πως μετά την αποχώρηση από το ταμείο, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται, και μιας και γίνεται λόγος περί λάθους, ας επισημανθεί κι αυτό στον γείτονα, ο οποίος ακούγεται κακός, εκτός από την ιστορία, και στα μαθηματικά: H Δωδεκάνησος ονομάστηκε, όπως και η Μεγίστη, κατά παράδοξο τρόπο, αφού είναι σύμπλεγμα δεκατεσσάρων και όχι δώδεκα μεγάλων νησιών και πολυάριθμων βραχονησίδων: Πάτμος, Λέρος, Κάλυμνος, Κως, Αστυπάλαια, Νίσυρος, Τήλος, Χάλκη, Σύμη, Ρόδος, Κάρπαθος, Κάσος, Καστελόριζο και Λειψοί. *Η Φωτεινή Τομαή είναι συγγραφέας, πρέσβης ε.τ.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Γιατί η Τουρκία του Ερντογάν ξαναγίνεται "μεγάλος ασθενής" Γράφει ο Άγγελος Συρίγος Καθηγητής Πανεπιστημίου* «Έχουμε στα χέρια μας έναν σοβαρά άρρωστο άνθρωπο. Θα είναι μεγάλη ατυχία εάν κάποια από αυτές τις μέρες γλιστρήσει μέσα από τα χέρια μας, ειδικά πριν γίνουν οι απαραίτητες συνεννοήσεις». Η φράση αποδίδεται στον Τσάρο Νικόλαο. Συνομιλούσε το 1853 με τον Βρετανό πρέσβη στην Αγία Πετρούπολη για το μέλλον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έκτοτε καθιερώθηκε στη διεθνή διπλωματία ο όρος "μεγάλος ασθενής" που αφορούσε στην Τουρκία. Ο φόβος ότι ο διαμελισμός της θα απέφερε σημαντικά οφέλη σε κάποια από τις Μεγάλες Δυνάμεις, οδήγησε σε τεχνητή παράταση της ζωής της αυτοκρατορίας. Έως ότου ήλθε η θύελλα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και τα σάρωσε όλα. Έναν αιώνα μετά, ο άνθρωπος που αισθάνεται ως ο ηγέτης μίας συρρικνωμένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δηλώνει ευθέως ότι θέλει να ανατρέψει την Συνθήκη της Λωζάννης, ξαναφέρνει τη χώρα του στην κατάσταση του μεγάλου ασθενούς. Η Τουρκία δεν είναι πλέον μόνον πρόβλημα της Ελλάδας και της Κύπρου. Συνιστά συστημικό κίνδυνο για την ασφάλεια της Ευρώπης. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις στη Δύση για τα προβλήματα που θα δημιουργήσει στο διεθνές σύστημα ο καταρρέων Ερντογάν. Πώς θα ελεγχθούν τα εκατομμύρια προσφύγων που ζουν στην χώρα του; Τί θα γίνει με τις υπό τουρκικό έλεγχο περιοχές της Συρίας που είναι γεμάτες τζιχαντιστές; Πώς θα αντιδράσει η Ρωσία;

Ποιος θα καλύψει το κενό που θα δημιουργηθεί στην δυτική Λιβύη; Όμως, όπως και στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνος, έτσι και τώρα, το πρόβλημα είναι το περιεχόμενο των "απαραίτητων συνεννοήσεων" μεταξύ των δυτικών δυνάμεων. Καταφανής δείκτης της καταστάσεως είναι οι σύνοδοι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Όλοι ομονοούν ότι η τουρκική συμπεριφορά είναι απαράδεκτη. Διαφωνούν ως προς το δέον γενέσθαι. Λύση το εμπάργκο όπλων Αυτές είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει την τουρκική απειλή, που θα συνεχιστεί εντονότερη μετά τις αμερικανικές εκλογές. Ορθώς στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ο Έλληνας πρωθυπουργός έθεσε το θέμα του εμπάργκο πωλήσεως όπλων στην Τουρκία. Δεν ανήκει στις αρμοδιότητες της ΕΕ, όμως, μπορεί να αποφασισθεί από το κάθε κράτος-μέλος. Είναι βέβαιον ότι θα επηρεάσει την Τουρκία πολύ περισσότερο π.χ. από τις ευρωπαϊκές κυρώσεις που παρουσιάστηκαν τον Αύγουστο από τον αρμόδιο επίτροπο Μπορέλ. Η τουρκική πολεμική βιομηχανία έχει κάνει τεράστια βήματα τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Εξακολουθεί να

εξαρτάται, όμως, σε μεγάλο βαθμό από τις δυτικές χώρες στα συστήματα υψηλής τεχνολογίας. Το τεθωρακισμένο "Αλτάι" χρειάζεται κινητήρες της γερμανικής εταιρείας Rhein Metal για να κινηθεί. Το αεροπλανοφόρο "Anadolu" ναυπηγείται επί τη βάσει ισπανικών σχεδίων. Το επιθετικό ελικόπτερο Τ129 βασίζεται στο αντίστοιχο της ιταλικής εταιρείας Αγκούστα. Ήδη δύο μη ευρωπαϊκές χώρες, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, έχουν απαγορεύσει την εξαγωγή οπλικών συστημάτων στην Τουρκία. Οι ΗΠΑ εξοβέλισαν την Τουρκία από το πρόγραμμα των αεροσκαφών F-35. Ο Καναδάς, μετά την τουρκική εμπλοκή στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ανακοίνωσε στις 5 Οκτωβρίου ότι απαγορεύει την εξαγωγή οπτικών συστημάτων και λέιζερ υψηλής ακριβείας, που χρησιμοποιούνται στα τουρκικά drones. Οι πωλήσεις αυτών των συστημάτων ανήλθαν μετά το 2017 στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσόν των 300 εκατ. ευρώ. Ας σημειωθεί ότι ο Καναδάς επικαλέσθηκε την παραβίαση της Συνθήκης του ΟΗΕ για το Εμπόριο Όπλων. Την έχουν κυρώσει όλα τα ευρωπαϊκά κράτη και αφορά στο διεθνές εμπόριο συμβατικών όπλων. Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ

Ο πέμπτος πόλεμος του Ερντογάν θα βρει την Τουρκία ηττημένη Γράφει ο Burak Bekdil* Κατά τον 20ό αιώνα, οι Τούρκοι και οι παραδοσιακοί αντίπαλοί τους στο Αιγαίο, οι Έλληνες, πολέμησαν σε τέσσερις συμβατικούς πολέμους: στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1913), στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο (1919-1922) και στον πόλεμο της Κύπρου (1974). Δεν είναι λοιπόν η πρώτη φορά κατά τη διάρκεια μιας ειρηνικής περιόδου που οι εφημερίδες σε ολόκληρο τον κόσμο λένε στους αναγνώστες τους ότι το Αιγαίο πέλαγος βρίσκεται στα πρόθυρα του πολέμου. Η «ειρήνη» στο Αιγαίο ήταν πάντα εύθραυστη ―έως πολύ εύθραυστη― εκτός από σύντομες περιόδους σχετικής ύφεσης. Φαίνεται λες και οι Τούρκοι και οι Έλληνες ζουν σε γειτονικά σπίτια χτισμένα πάνω σε μια βεντέτα που διαρκεί αιώνες. Ο Charles King, στο βιβλίο του Midnight at the PeraPalace: The Birth of Modern Istanbul, έγραψε για τα πρώτα μετα-οθωμανικά χρόνια της Κωνσταντινούπολης και τις προσπά-

Η «ειρήνη» στο Αιγαίο ήταν πάντα εύθραυστη ―έως πολύ εύθραυστη― εκτός από σύντομες περιόδους σχετικής ύφεσης. Φαίνεται λες και οι Τούρκοι και οι Έλληνες ζουν σε γειτονικά σπίτια χτισμένα πάνω σε μια βεντέτα που διαρκεί αιώνες. θειες οικοδόμησης του έθνους της νεοσύστατης Δημοκρατίας της Τουρκίας: «Οι μη μουσουλμανικές μειονότητες της Κωνσταντινούπολης μειώθηκαν από 56% το 1900 σε 35% στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Άλλες πόλεις είχαν πιο δραματικές μειώσεις. Το Izmir, η πρώην Σμύρνη, από 62% μη μουσουλμανική έγινε κατά 14% μη μουσουλμανική… Αλλά η δημογραφική επανάσταση άλλαξε σχεδόν τα πάντα στις παλιές μειονοτικές γειτονιές της Κωνσταντινούπολης. Πάνω στη βιασύνη τους να φύγουν, Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι εγκατέλειψαν το περιεχόμενο των σπιτιών και των διαμερισμάτων τους στα παλιατζίδικα, ελπίζοντας να πάρουν τουλάχιστον λίγα μετρητά πριν επιβιβαστούν σε κάποιο πλοίο ή τρένο… Η Τουρκία στο σύνολό της έγινε πιο μουσουλμανική και πιο τουρκική, πιο ομοιογενής και πιο αγροτική από ποτέ

―λόγω της φυγής των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων από τις πόλεις. Κάποιες οικογένειες που θα γίνονταν στήριγμα της οικονομίας της Κωνσταντινούπολης ανέβηκαν στην επιφάνεια… έχοντας στον νου να αλλάξουν μοίρα και να μετατρέψουν τις πολιτικές διασυνδέσεις τους σε οικονομικό πλεονέκτημα όταν οι ελληνικές και άλλες μειονοτικές επιχειρήσεις πωλήθηκαν. Δεν υπήρχε τίποτα απαραιτήτως ανέντιμο στις συναλλαγές τους, αλλά στηρίχθηκαν σε μια μαζική μεταφορά πλούτου του οποίου η προέλευση έγκειται στην προτίμηση της δημοκρατίας για εθνική αγνότητα έναντι του παλαιού κοσμοπολιτισμού της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας». Μετά από τρεις πολέμους στις αρχές του αιώνα, οι Τουρκοελληνικές εντάσεις θα εκραγούν στη συνέχεια στην Κύπρο, όπου οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι ζούσαν δίπλα-δίπλα

Γιατί η Τουρκία του Ερντογάν ξαναγίνεται "μεγάλος ασθενής" Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

Η "ευγένεια" της ΕΕ Παρά ταύτα, η Γερμανία ανακοίνωσε τον Ιούλιο του 2020 ότι θα περιορίσει τις εξαγωγές οπλικών συστημάτων στην Τουρκία, πλην αυτών που αφορούν σε ναυτικούς εξοπλισμούς. Προφανώς η εξαίρεση συνδέεται με τα έξι υποβρύχια τύπου "214" που κατασκευάζονται στην Τουρκία από το 2015, βάσει σχεδίων και αδειών της γερμανικής εταιρείας Thyssenkrupp. Είναι, επίσης, άγνωστο εάν τα τουρκι16

κά drones χρησιμοποιούν τεχνολογία και από ευρωπαϊκές χώρες. Παλαιότερα έφεραν γερμανικές μηχανές, τώρα χρησιμοποιούν και ουκρανικές. Μέχρι να αποφασίσει η Δύση τι θα κάνει με τον "μεγάλο ασθενή", πρέπει η Ελλάδα να περιορίσει τον κίνδυνο στρατιωτικού επεισοδίου και μέσω του εμπάργκο όπλων. Τέλος, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η κρίση με την Τουρκία δεν είναι αγώνας ταχύτητας. Ο Ερντογάν θέλει να τον αντιμετωπίζει έτσι, αλλά στην πραγματικότητα είναι μαραθώνιος. Οι κινήσεις γί-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

νονται με το βλέμμα στον τερματισμό και όχι στην τακτική κίνηση της επόμενης ώρας. Υ.Γ. Ο Βρετανός πρέσβης φέρεται να είχε απαντήσει στον Τσάρο το 1853 ότι «ο γενναιόδωρος και ισχυρός άνδρας οφείλει να αντιμετωπίζει με ευγένεια τον άρρωστο και αδύναμο άνθρωπο». Στην ίδια "ευγένεια" αρκετών κρατώνμελών της ΕΕ, σκοντάφτουμε το 2020 στα διάφορα Ευρωπαϊκά Συμβούλια. * Ο Άγγελος Συρίγος είναι Βουλευτής της ΝΔ

ΑΡΘΡΟ πτυξης του Ερντογάν, στις 28 Αυγούστου δημοσίευσε έναν χάρτη της «Μεγαλύτερης Τουρκίας», στον οποίο απεικονίζεται η έκταση των ρεβιζιονιστικών φιλοδοξιών της Τουρκίας. Περιλαμβάνει περιοχές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Κύπρου, της Συρίας, του Ιράκ, της Γεωργίας και της Αρμενίας.

Ο Ερντογάν μπορεί να κερδίσει τον πέμπτο πόλεμο μόνο μέσα στη χώρα του. Εάν αποφύγει μια στρατιωτική σύγκρουση, θα έχει αποτρέψει έναν χαμένο πόλεμο για την Τουρκία. και ειρηνικά μέχρι τη δεκαετία του 1950, όταν άρχισαν να αλληλοσφάζονται. Οι εθνικές διαμάχες οδήγησαν στην τουρκική στρατιωτική επιχείρηση τον Ιούλιο του 1974 που είχε ως κατάληξη την κατοχή του ενός τρίτου του νησιού στα βόρεια. Η Κύπρος έκτοτε παραμένει διαιρεμένη με εθνικές γραμμές.

Σε πρόσφατη ομιλία του στην Κωνσταντινούπολη, ο ισλαμιστής πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έκανε όχι και τόσο λεπτούς υπαινιγμούς σχετικά με τις αλυτρωτικές απόψεις του, με ιδιαίτερη αναφορά στη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, η οποί καθόρισε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας:

Το 1996, ο τουρκικός και ο ελληνικός στρατός κόντεψαν να εμπλακούν σε θερμό στρατιωτικό επεισόδιο για τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός μικροσκοπικού νησιού στο νότιο Αιγαίο. Λίγα χρόνια μετά την επιτυχή διαμεσολάβηση των ΗΠΑ που απέτρεψε τον πόλεμο, λίγοι Τούρκοι ή Έλληνες θυμούνται το όνομα αυτού του νησιού έκτασης 40 στρεμμάτων: Ίμια (Kardak στα Τουρκικά).

«Θα καταλάβουν ότι η Τουρκία έχει την πολιτική, οικονομική και στρατιωτική δύναμη να σχίσει ανήθικους χάρτες και έγγραφα που της επιβλήθηκαν. Είτε θα το καταλάβουν αυτό με τη γλώσσα της πολιτικής και της διπλωματίας είτε θα το υποστούν με οδυνηρό τρόπο στο πεδίο της μάχης… Πριν από έναν αιώνα, άλλους τους θάψαμε στη γη και άλλους τους πετάξαμε στη θάλασσα. Ελπίζω να μην πληρώσουν με τον ίδιο τρόπο τώρα».

Οι σημερινές εντάσεις, που εκτείνονται από το Αιγαίο έως την Ανατολική Μεσόγειο, φαίνονται πιο σοβαρές από τη διεκδίκηση ενός βράχου από δύο έφηβους. Όταν ο επικεφαλής της ισραηλινής Μοσάντ, Yossi Cohen, φέρεται να δήλωσε τον Αύγουστο ότι «η εξουσία του Ιράν είναι πιο εύθραυστη, αλλά η πραγματική απειλή έρχεται από την Τουρκία», είχε δίκιο. Αυτές τις ημέρες, η Τουρκία εκτοξεύει πρωτοφανή μεγάλο αριθμό απειλών.

Ο Robert Ellis, ο οποίος γράφει για την Τουρκία, υπενθύμισε στο κοινό τι είχε δηλώσει ο Abdullatif Şener, ένθερμος σύμμαχος του Ερντογάν κάποτε και τώρα βουλευτής της αντιπολίτευσης, σε μια συνέντευξη πριν από έξι χρόνια: ο Ερντογάν θα μπορούσε μέχρι και να σύρει την Τουρκία σε εμφύλιο πόλεμο για να παραμείνει στην εξουσία. Ο Metin Külünk, πρώην βουλευτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανά-

Σε μια παρόμοια απειλητική δήλωση, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Hulusi Αkar συμβούλεψε με προκλητικό τρόπο την Ελλάδα να παραμείνει σιωπηλή «ώστε να μην γίνει μεζές στα συμφέροντα άλλων». Όλη αυτή η εμπρηστική συζήτηση περί πολέμου έστειλε πολλά μηνύματα σε διαφορετικά μήκη κύματος στη δυτική πλευρά του Αιγαίου και πέρα από αυτήν. Η Ελλάδα δήλωσε ότι ενισχύει το στρατιωτικό της οπλοστάσιο και τα στρατεύματά της ώστε να είναι προετοιμασμένη για ανοιχτή σύγκρουση με την Τουρκία. Στις 13 Σεπτεμβρίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι η Ελλάδα θα αγοράσει 18 νέα γαλλικά μαχητικά Rafale για να αντικαταστήσει τα παλιά μαχητικά Mirage 2000, θα αγοράσει τέσσερα ναυτικά ελικόπτερα και τέσσερις νέες φρεγάτες, και θα ανακαινίσει άλλες τέσσερις φρεγάτες. Ο Μητσοτάκης δήλωσε επίσης ότι η κυβέρνησή του σκοπεύει να παρατείνει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία στους 12 μήνες από τους εννέα μήνες που ισχύουν μέχρι σήμερα. Μια ανοιχτή σύγκρουση εντός και γύρω από το Αιγαίο είναι ενάντια στα δυτικά συμφέροντα. Τα δυτικά κράτη, ωστόσο, έχουν δίκιο όταν δεν παραμένουν αδιάφορα ή υποτακτικά στις τουρκικές απειλές. Την 1η Σεπτεμβρίου, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε ότι άρει μερικώς ένα 33χρονο εμπάργκο όπλων στην (Ελληνική) Κυπριακή Δημοκρατία, μια κίνηση που καταδικάστηκε αμέσως από την Τουρκία. Σε σχετική κίνηση, ο υπουργός ΕξωτεριΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

κών των ΗΠΑ Mike Pompeo ταξίδεψε στην Κύπρο στις 12 Σεπτεμβρίου σε μια προσπάθεια μεσολάβησης για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στις εντάσεις με την Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο. «Μας ανησυχούν βαθιά οι συνεχιζόμενες έρευνες της Τουρκίας για φυσικούς πόρους σε περιοχές ελληνικής και κυπριακής δικαιοδοσίας στην ανατολική Μεσόγειο», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Pompeo στη Λευκωσία. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Κύπρου υπέγραψαν ένα μνημόνιο συμφωνίας το οποίο κατήγγειλεαδικαιολόγητα η Άγκυρα, ισχυριζόμενη ότι ενδεχομένως θα βλάψει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η σύγκρουση στο Αιγαίο και οι επιπτώσεις της αφορούν επίσης την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σύνοδος κορυφής των χωρών του νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (MED7), που διοργανώθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου από τη Γαλλία, εξέφρασε την πλήρη υποστήριξη και την αλληλεγγύη της προς την Ελλάδα και την Κύπρο σχετικά με τις επανειλημμένες παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους από την Τουρκία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεδριάσει στις 24-25 Σεπτεμβρίου για να συζητήσει εάν θα επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία. Η Ελλάδα έχει επίσης την υποστήριξη δύο άλλων ισχυρών χωρών της Μεσογείου, της Αιγύπτου και του Ισραήλ, καθώς επίσης και την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Ιορδανίας. Ο Ερντογάν μπορεί να κερδίσει τον πέμπτο πόλεμο μόνο μέσα στη χώρα του. Εάν αποφύγει μια στρατιωτική σύγκρουση, θα έχει αποτρέψει έναν χαμένο πόλεμο για την Τουρκία. Μέσα στη χώρα του, η αποφασιστική εξωτερική πολιτική του, οι σκληροπυρηνικοί τρόποι και η ρητορική πρόκλησης προς πάσα κατεύθυνση ενδεχομένως να του φέρουν μερικές ακόμη ψήφους και επιπλέον δημοτικότητα. Ο πέμπτος πόλεμος του Ερντογάν δεν θα έχει νικητές. Ωστόσο, η Τουρκία του Ερντογάν θα είναι η μεγάλη ηττημένη. *Ο Burak Bekdil, ένας από τους κορυφαίους δημοσιογράφους της Τουρκίας, πρόσφατα απολύθηκε από την πιο γνωστή εφημερίδα της χώρας μετά από 29 χρόνια, επειδή έγραψε στο Gatestone τι συμβαίνει στην Τουρκία. Είναι μέλος του Middle East Forum. 18

Τούρκος ακαδημαϊκός: “Η Γαλ Γράφει ο Ilhan Uzgel Με αυτήν την κρίση αποκαλύφθηκε ότι η δυνατότητα αντίστασης της κυβέρνησης του Ερντογάν απέναντι στη Δύση ήταν πολύ χαμηλή και η αντοχή της ήταν πολύ περιορισμένη. Αυτό θα πρέπει να είναι το πιο διδακτικό μέρος της τελευταίας κρίσης για την κυβέρνηση της Άγκυρας. Συνειδητοποιώντας την κατάσταση, ο Ερντογάν και ο Τσαβούσογλου άρχισαν να αποσύρονται ήσυχα ήσυχα από την περιοχή της Αν. Μεσογείου, λέγοντας από τη μια ότι «από μας δεν πρόκειται να υπάρξει ατύχημα, θα κάνουμε ό, τι είναι απαραίτητο για να μην υπάρξει» και από την άλλη «σκίσαμε τον χάρτη της Σεβίλλης και φεύγουμε». Η κρίση που άρχισε να εξασθενεί στην Ανατολική Μεσόγειο μετά την υποχώρηση της Τουρκίας, απασχόλησε επί μακρόν την εξωτερική πολιτική αλλά και την κοινή γνώμη της Τουρκίας. Σε προηγούμενακείμενα έγραψα ότι η στρατιωτικοποίηση της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας με απαύγασμα την ιδέα της Γαλάζιας Πατρίδας, που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση του ΑΚΡ, με ενεργό δράση στην Ανατολική Μεσόγειο, μια πολιτική της νέας συμμαχίας Ισλαμιστών-Εθνικιστών-Ευρασιατιστών, με γλώσσα που κυριαρχούν τα θέματα της εθνικής ασφάλειας, προκάλεσαν μια αλλαγή στην περιοχή. Όλοι γνωρίζουν ότι αυτό έχει πολλά οφέλη για τη κυβέρνηση του AKP στην εγχώρια πολιτική. Σε αυτό το άρθρο θα αναλύσω τα δύο δόγματα επικράτησαν στην εξωτερική πολιτική από τις κυβερνήσεις του AKP, το πρώτο από αυτά ήταν το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες, που κατέρρευσε, και το δεύτερο, που ισχύει σήμερα, το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, το οποίο πρόκειται να έχει την ίδια μοίρα με το πρώτο. Μια σύντομη υπενθύμιση Το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες προέκυψε από το AKP, όμως πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν ήταν ειλικρινές. Το κύριο πρόβλημα του δόγματος ήταν ότι αυτό δεν αποσκοπούσε στη λύση των προβλημάτων που υφίστανται με τις γειτονικές χώρες. Πρώτον, μέσω της εξωτερικής πολιτικής στόχευε να διευθετήσει λογαριασμούς του ΑΚΡ με τον Κεμαλισμό. Το δόγμα μηδενικά προβλήματα υπονοούσε ότι το ίδιο το σχέδιο της μοντερνιστικής Δημοκρατίας παρήγαγε προβλήματα. Δεύτερον, στόχος του ΑΚΡ δεν ήταν να λύσει προβλήματα, αλλά να αναπτύξει έναν φιλελεύθερο λόγο ήπιας ισχύος, για να εδραιώσει την επιρροή του στην περιοχή (πρώην οθωμανικά εδάφη). Όλο αυτό ήταν μια πρωτοβουλία δημόσιας διπλωματίας. Με την εκδήλωση της Αραβικής Άνοιξης, η κυβέρνηση του ΑΚΡ, προσπαθώντας να κάνει κάτι μεγαλύτερο από το μέγεθος και τις δυνατότητές της, προσπάθησε να εφαρμόσει αυτό το δόγμα πιο ανοιχτά, για να οδηγηθεί σε μια μεγάλη κατάρρευση. Σε τέτοιο βαθμό, που δεν υπάρχει κανένας που να υπερασπίζεται τη συγκεκριμένη πολιτική αυτή τη στιγμή, ούτε η κυβέρνηση, ούτε ο Αχμέτ Νταβούτογλου, που την υλοποίησαν. Κανείς δεν αναλαμβάνει ευθύνη για τις αρνητικές συνέπειες που

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΑΡΘΡΟ

άζια Πατρίδα είναι καταδικασμένη σε αργό θάνατο” οχή είναι μια διαδικασία στην οποία το ΑΚΡ έχει οικοδομήσει με την πάροδο του χρόνου, την οποία πλήρωσε, ωθώντας ειδικότερα τις ΗΠΑ και το Ισραήλ να προσεγγίσουν την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα οι ναύαρχοι να προτείνουν στον Ερντογάν και το ΑΚΡ μια στρατηγική εξωτερικής πολιτικής, που οδηγούσε την Τουρκία σε μια “έντιμη μοναξιά”, την οποία ο Ερντογάν αποδέχτηκε και προσάθησε να θέσει σε εφαρμογή δημιουργεί αυτή η πολιτική, οι οποίες εξακολουθούν να παραμένουν άλυτες. Τι είναι η “Γαλάζια Πατρίδα”; Το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας εμφανίστηκε το 2019 από την κυβέρνηση του ΑΚΡ και υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να αποκτήσει την υπεροχή στην περιοχή, με βάση τον έλεγχο των θαλασσών, ένα δόγμα που απαιτούσε μια πολιτική που στηριζόταν κυρίως στην επίκληση της ισχύος. Η Γαλάζια Πατρίδα πήρε σάρκα και όστα με τη συγκρότηση μιας νέας συμμαχίας στο εσωτερικό και επίδειξη εξωστρέφειας στον περίγυρο, ενισχύοντας τα εθνικιστικά αισθήματα του κόσμου και απασχολώντας επί μήνες την κοινή νγώμη. Το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, αντί να προσφέρει μια ολοκληρωμένη στρατηγική ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, υποστηρίζει μια στενή πολιτική που προτείνει την προστασία των θαλάσσιων ζωνών μέσω του πολεμικού ναυτικού, εάν είναι απαραίτητο. Οι υπερασπιστές του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας, υποστηρίζουν μια Τουρκία που θα είναι κάθετα αντίθετη με τη Δύση. Στηρίζεται στην παραδοχή ότι η Δύση θέλει να πλήξει την Τουρκία, παρέχοντας υποστήριξη στην Ελλάδα και

την Κύπρο στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ επιπλέον θέλει να ιδρύσει και ένα κουρδικό κράτος στη Συρία. Ενάντια σε αυτές τις (υποτιθέμενες ,σ.τ.μ.) πολιτικές της Δύσης, υπερασπίζεται ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί διπλωματία αλλά στρατιωτική δύναμη. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι εάν οι θαλάσσιες δικαιοδοσίες είναι μέρος της (Γαλάζιας) πατρίδας, δεν υπάρχει τίποτα που πρέπει να συζητηθεί στο τραπέζι. Επιπλέον, προβάλλεται το επιχείρημα και εγείρεται η ανησυχία ότι όσα έχουν κερδιθεί στο πεδίο (δηλαδή οι θαλάσσιες περιοχές της Γαλάζιας Πατρίδας θεωρείται ότι ήδη αποτελούν κατάκτηση της Τουρκίας, σ.τ.μ.), υπάρχει κίνδυνος να χαθούν στο τραπέζι των διαρπαγματεύσεων, επαναλαμβάνοντας μια ρητορική γνωστή από το παρελθόν. Για το λόγο αυτό, το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας βλέπει το ζήτημα ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, καθώς η πτυχή του ζητήματος περιλαμβάνει μια μαθηματική διάσταση. Βασίζεται επίσης στην υπόθεση ότι μια υποχώρηση της Τουρκίας που ξεκινά στις θαλάσσιες περιοχές, θα δημιουργήσει μια υπαρξιακή απειλή για τη χώρα, που περιγράφεται ως “μια νέα συνθήκη των Σεβρών στις θάλασσες”. Ωστόσο, η διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας στην περι-

Οι αδυναμίες της Γαλάζιας Πατρίδας Όπως ανέφερα προηγουμένως, το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας δεν βασίζεται σε μια ολοκληρωμένη πολιτική φιλοσοφία, δεν δίνει προσανατολισμό στην πολιτική, την κοινωνία ή την οικονομία. Βασίζεται στην υπόθεση ότι η Τουρκία είναι σε θέση να επιβάλλει τις διεκδικήσεις της με την ισχύ των ναυτικών της δυνάμεων. απαιτήσεις των ναυτικών δυνάμεων της Τουρκίας στην περιοχή με την υπόθεση ότι έχει τη δύναμη να υπαγορεύει. Ωστόσο, το δόγμα δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του ότι σήμερα οι συνιστώσες που συνθέτουν την ισχύ της Τουρκίας είναι τόσο περίπλοκες, ούτε την εξάρτηση που έχει η Τουρκία από τη Δύση, την οποία το δόγμα αντιστρατεύεται. Επίσης, δεν λαμβάνει υπ’ όψιν ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν είναι η δύναμη που καθορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά ούτε η δύναμη που μπορεί να ανατρέψει το παιχνίδι που έχει στηθεί από άλλους. Η Τουρκία προσπάθησε να κάνει με το στόλο της στην Αν. Μεσόγειο, ό,τι έκανε με το στρατό της στη Συρία και τη Λιβύη. Αλλά δεν το πέτυχε. Γιατί εδώ δεν υπήρχαν παίχτες όπως ο Χαφτάρ και PYD, που δεν είναι κράτη, αλλά ομάΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

δα κρατών ττης Δύσης που ανήκουν στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η Γαλάζια Πατρίδα, συνιστά τη χρήση του στόλου και στρατιωτικής δύναμης σε έναν αγώνα, στον οποίον η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη, επειδή κι αυτή ανήκει στο δυτικό σύστημα και στο ΝΑΤΟ. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα αδιέξοδα του δόγματος. Το δεύτερο αδύνατο σημείο του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας είναι ότι εκείνοι που συνέγραψαν το δόγμα και η κυβέρνηση που το υλοποιεί, ενεργούν για διαφορετικούς ιδεολογικούς λόγους, κάτι που αποτελεί και τη διαφορά από το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων. Άλλωστε ανάμεσα σ’ εκείνους που πρότειναν και υπερασπίζονται το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, υπάρχουν ομάδες εθνικιστών και ευρασιατιστών. Επομένως, όσοι προωθούν το δόγμα χρειάζονται άμεσα την κυβέρνηση του AKP, η οποία όμως δεν μοιράζεται πλήρως την κοσμοθεωρία τους. Σε τελική ανάλυση, η διάρκεια ζωής αυτού του δόγματος εξαρτάται από τις ανάγκες του ΑΚΡ και του Ερντογάν στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Μια άλλη αδυναμία της Γαλάζιας Πατρίδας είναι ότι ενώ υπερασπίζεται έναν αντιιμπεριαλιστικό αγώνα και υιοθετεί μια ευρασιατική γραμμή, παραμένει σε πλήρη μοναξιά, αφού κανένας από τους μεγάλους παίκτες, όπως η Ρωσία και η Κίνα, δεν στηρίζουν διπλωματικά την Τουρκία στο θέμα αυτό. Ειδικά η Ρωσία προτίμησε μια βαθιά σιωπή σχετικά με τις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου. Ένα άλλο πρόβλημα με το δόγμα, είναι ότι δεν μπορεί να προβλεφθούν οι αντιδράσεις των άλλων στις κινήσεις που πρέπει να κάνει η Τουρκία. Τα οχήματα που χρησιμοποίησε η Τουρκία, για να εφαρμίσει το δόγμα, ήταν στρατιωτικές ασκήσεις, αποστολή ναυτικού στην περιοχή, δέσμευση 20

περιοχών με Navtex και υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με τη Λιβύη. Η Ελλάδα, καθώς έχει δίπλα της ΗΠΑ, την ΕΕ, καθώς και τη Γαλλία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, ακόμα και τα ΗΑΕ, υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο και έφερε την Τουρκία σε δύσκολη θέση. Την επικάλυψη θαλάσσιων περιοχών που οριοθέτησε η Τουρκία με τη Λιβύη, από τη συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο, η Τουρκία την αντιμετώπισε με δηλώσεις του τύπου “η συμφωνία δεν έχει ισχύ”, χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτε άλλο. Άλλωστε δεν μπορούσε να κάνει κάτι, και αυτό το ενδεχόμενο δεν είχε προβλεφθεί.

συμφωνία, παρότι έστειλε και μια επι-

Η Γαλάζια Πατρίδα οδεύει προς έναν σιωπηρό θάνατο

τή η ένταση είναι μια συνειδητή στρα-

Με αυτήν την κρίση αποκαλύφθηκε ότι η δυνατότητα αντίστασης της κυβέρνησης του Ερντογάν απέναντι στη Δύση ήταν πολύ χαμηλή και η αντοχή της ήταν πολύ περιορισμένη. Αυτό θα πρέπει να είναι το πιο διδακτικό μέρος της τελευταίας κρίσης για την κυβέρνηση της Άγκυρας. Συνειδητοποιώντας την κατάσταση, ο Ερντογάν και ο Τσαβούσογλου άρχισαν να αποσύρονται ήσυχα ήσυχα από την περιοχή της Αν. Μεσογείου, λέγοντας από τη μια ότι «από μας δεν πρόκειται να υπάρξει ατύχημα, θα κάνουμε ό, τι είναι απαραίτητο για να μην υπάρξει» και από την άλλη «σκίσαμε τον χάρτη της Σεβίλλης και φεύγουμε». Το πρώτο σημάδι αυτής της κατάστασης το έδειξε μετά την τηλεφωνική κλήση από τη Μέρκελ στα τέλη Ιουλίου, με τη Navtex που είδαμε να δημοσιεύεται για το OruçReis. Αργότερα, το OruçReis, το οποίο έχει γίνει σχεδόν το συμβολικό πλοίο της Γαλάζιας Πατρίδας, αγκυροβόλησε στο λιμάνι της Αττάλειας. Δεύτερον, το πλοίο OruçReis δεν μπόρεσε να εισέλθει στην περιοχή που οριοθετήθηκε από τη συμφωνία μεταξύ της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Αυτό σημαίνει ότι, παρόλο που δήλωσε ότι δεν αναγνωρίζει αυτήν τη

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

στολή στον ΟΗΕ σχετικά με αυτό το θέμα, στην πραγματικότητα απέφυγε να εισέλθει σε αυτήν την περιοχή και δεν μπορούσε να διακινδυνεύσει περαιτέρω αντίδραση από την ΕΕ. Ακόμα και οι υπερασπιστές της Γαλάζιας Πατρίδας αγνόησαν αυτό το σημείο και προτίμησαν να το προσπεράσουν. Το τρίτο στάδιο της σιωπηλής απομάκρυνσης από την Γαλάζια Πατρίδα ήρθε με την ανακοίνωση της κυβέρνησης του Ερντογάν ότι ήταν έτοιμη να διαπραγματευτεί “χωρίς προϋποθέσεις”. Εάν, όπως ισχυρίστηκαν τα κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, όλη αυτηγική που έγινε για να υποχρεωθεί η Ελλάδα να καθήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αυτό δείχνει την τραγική κατάσταση που έχει περιέλθει η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Αν η Τουρκία θεωρεί διπλωματική επιτυχία το να μπορεί να καθίσει στο τραπέζι των συζητήσεων με την Ελλάδα, αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να γραφτεί στα βιβλία. Εάν οι ναυτιλιακές δικαιοδοσίες στην Ανατολική Μεσόγειο έρθουν στην ημερήσια διάταξη στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα, τότε η Γαλάζια Πατρίδα θα έχει εγκαταλειφθεί εντελώς. Όλες οι διατριβές που έγιναν για τη Γαλάζια Πατρίδα, θα καταρρεύσουν εντελώς. Οι διερευνητικές συνομιλίες με την Ελλάδα, ο συμβιβασμός με τον Μακρόν και οι ισχυρισμοί για την αγορά πυραύλων από τη Γαλλία, αποτελούν σημάδια εγκατάλειψης της Γαλάζιας Πατρίδας. Η Γαλάζια Πατρίδα οδεύει προς το ίδιο τέλος, όπως οι φιλοδοξίες του AKP να δημιουργήσει μια σφαίρα επιρροής βασισμένη στη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης Πηγή: gazeteduvar.com.tr

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Συνθηκολόγηση Αρμενίας-Αζερμπαϊτζαν: Νέοι παίχτες, νέες προκλήσεις Γράφει ο Μαρίνος Γλήνιας Πολιτικός Επιστήμων Μόλις λίγες ημέρες έχουν περάσει από την συνθηκολόγηση της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζαν. Εχθροπραξίες που κράτησαν 6 εβδομάδες τελικά έλαβαν τέλος με την παρέμβαση της Μόσχας. Από αυτό και μόνο θα έλεγε κανείς ότι η συμφωνία θα ευνοεί την Αρμενία όμως με μία κι όλας πρώτη ματιά στην συμφωνία καταλαβαίνει κανείς ότι η Αρμενία απλά αποδέχθηκε όρους που επέβαλε το Αζερμπαϊτζάν. Πρόκειται λοιπόν για μία συνθήκη ειρήνης μεταξύ νικητή και χαμένου με την πινελιά μάλιστα της Ρωσίας. Σύμφωνα με τα όσα έχουν ειπωθεί μέχρι στιγμής στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, το Αζερμπαϊτζαν με αυτή τη συμφωνία θα διατηρήσει τα όσα εδάφη κατέλαβε στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ κατά την περίοδο των εχθροπραξιών ενώ μάλιστα η Αρμενία εντός των επόμενων εβδομάδων θα πρέπει να εγκαταλείψει επιπλέον περιοχές οι οποίες θα παραδοθούν στον πλήρη έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν. Ρωσικά στρατεύματα θα επιβλέπουν τον διάδρομο του Λατσίν για τα επόμενα 5 έτη ενώ πρέπει να τονίσουμε πως πλέον το Αζερμπαϊτζάν αποκτά δίοδο προς το Ναχιτσεβάν στα Νότια, κάτι που ουσιαστικά ενώνει γεωγραφικά Τουρκία και Αζερμπαϊτζαν. Βασικό ερώτημα στο όλο γεγονός είναι γιατί η Ρωσία περίμενε 43 ημέρες για να παρέμβει και να πιέσει για μία συνθήκη ειρήνης, αλλά ακόμη γιατί δεν ενίσχυσε το Ναγκόρνο – Καραμπάχ με στρατεύματα. Βέβαια στο δεύτερο ερώτημα πρέπει πρώτα να αναρωτηθούμε γιατί ο ίδιος ο Πασινιάν δεν βοήθησε το Αρτσάχ με αρμενικά στρατεύματα, αντιθέτως έστειλε ελάχιστα τάγματα τα

όποια ούτε καν συμμετείχαν στις μάχες της πρώτης γραμμής. Φυσικά και η Ρωσία δεν είχε καμία υποχρέωση στην Αρμενία όσον αφορά το Ναγκόρνο – Καραμπάχ. Για να μην παρεξηγηθώ, αναφέρομαι στο ηθικό κομμάτι της φιλίας δύο κρατών που εδώ αποδείχθηκε ακόμη μία φορά πως δεν υφίσταται. Η απάντηση σε όλα αυτά είναι απλή αν δεχθούμε την εκδοχή πως μήνες πριν είχε προηγηθεί συμφωνία μεταξύ Αρμενίας, Αζερμπαϊτζάν και Ρωσίας για την οποία όμως ο Πασινιάν ποτέ δεν ρώτησε τον αρμένικο λαό ούτε φυσικά το ίδιο το Αρτσάχ. Συμφωνία που όριζε πάνω κάτω ότι και η τωρινή συμφωνία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να οξύνει τα κλίματα μεταξύ των δύο κρατών, να οδηγηθούν στην σύγκρουση και να καταλήξουμε στο σήμερα με ένα Ναγκόρνο – Καραμπάχ ηττημένο αλλά και προδομένο.

σει για μία τέτοια, κακή για την Αρμενία, συμφωνία; Γιατί γενικότερα βλέπουμε συνεχώς μία μετάλλαξη της Ρωσίας από επιθετική σε πλέον διπλωματική; Μία Ρωσία που παλαιότερα δεν θα σήκωνε μύγα στο σπαθί της πλέον την βλέπουμε να βάζει διαρκώς νερό στο κρασί της. Βλέπουμε λοιπόν πως η Ρωσία από την μεγάλη δύναμη ενός διπολικού συστήματος, πλέον αναγνωρίζει και άλλους δυνατούς παίχτες πλην της Αμερικής στην παγκόσμια σκακιέρα. Το δίπολο σπάει και εμφανίζονται νέοι παίχτες που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή, τα συμφέροντα είναι πολλά, και οι χώρες αυτές ίσως θα μπορούσαμε να πούμε πως πλέον έχουν και το μαχαίρι και το καρπούζι σε κάποιες περιπτώσεις. Ίσως κάποιοι από αυτούς τους νέους παίχτες δρουν ως δορυφόροι των Η.Π.Α., κάποιοι άλλοι όμως δρουν ανεξάρτητοι και αυτό τους

Γιατί όμως η Ρωσία εξαρχής να πιέ-

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η Τουρκία αλλάζει μέθοδο, όχι στόχo Γράφει ο Κώστας Λάβδας* Μπορούμε να πιθανολογήσουμε με σχετική βεβαιότητα ότι σε σχέση με την Ευρώπη, η περίοδος Μπάιντεν θα μοιραστεί σε δυο φάσεις. Θα παρακολουθήσουμε αρχικά μια προσπάθεια επιδιόρθωσης της ζημίας που υπέστησαν οι ευρωατλαντικές σχέσεις από την προεδρία Τραμπ. Στη συνέχεια, από το 2022 ή λίγο αργότερα, οι ΗΠΑ με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα επανέλθουν στις ράγες της μακροπρόθεσμης, αργής κίνησης που ξεκίνησε επί Ομπάμα και συνο-

ψίζεται στο εξής: σταδιακή, προσεκτική και μέσω πολυμερούς συνεννόησης απομάκρυνση από την Ευρώπη και άλλες περιοχές στις οποίες οι ΗΠΑ δεν μπορούν ή/και δεν επιθυμούν να εκπληρώνουν τους ρόλους που υπηρετούσαν επί δεκαετίες. Αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο οφείλουμε να προβληματιστούμε και για τα ζητήματα της περιοχής μας. Η σημαντική και απολύτως θετική τάση μερικής επιστροφής στην πολυμέρεια που θα εκφράσει σε πρώτο χρόνο η νέα διοίκηση στην Ουάσιγκτον από τις 20 Ιανουαρίου δεν συνεπάγεται αυτόματη επίλυση των προβλημάτων που

μας απασχολούν. Αντίθετα, επιβάλλει την προσεκτική ανάλυση της πραγματικότητας που θα αναδυθεί μέσα από την ωρίμανση της δεύτερης φάσης. Άλλωστε, σε ποια πολυμέρεια ακριβώς αναφερόμαστε; Για να θυμίσουμε τους καθιερωμένους όρους της Sarah Kreps, η πολυμερής διάσταση μπορεί να αποτιμηθεί σε δυο επίπεδα: κατά πόσον η έγκριση για μια ενέργεια φανερώνει πολυμερή θεσμική πρωτοβουλία («διαδικαστική πολυμέρεια») και, σε δεύτερο επίπεδο, κατά πόσον η ίδια η ενέργεια αναλαμβάνεται σε συνεργασία με συλλογικούς δρώντες («επιχειρησιακή πολυμέρεια»). Συνή-

Συνθηκολόγηση Αρμενίας-Αζερμπαϊτζαν Συρία, βλέπε Ναγκόρνο Καραμπάχ).

Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

κάνει ακόμη πιο επικίνδυνους αφού είναι ασταθείς και δεν υπάρχει κανείς να τους μαζέψει τα λουριά. Η απάντηση λοιπόν στα παραπάνω ερωτήματα είναι επίσης απλή. Το Αζερμπαϊτζάν, σημαντικός σύμμαχος της Τουρκίας, είναι μεγάλος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου (αγωγοί BTE , BTC , TANAP) διαδραματίζοντας έτσι πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή και όχι μόνο. Η Τουρκία αναβάθμισε την θέση της στον παγκόσμιο χάρτη με την έλευση αγωγών μέσω των εδαφών της όπως ο BTC που εγκαινιάστηκε το 2006 , ο SCP κ.α. και αποτελεί πλέον τεράστιο ενεργειακό διαμετακομιστικό κέντρο. Επίσης μεγάλοι αγωγοί που προέρχονται από την Ρωσία (όσον αφορά το φυσικό αέριο – αγωγός Blue Stream) περνάνε μέσω της Τουρκίας πριν τροφοδοτήσουν την Ε.Ε. Η κατάσταση περιπλέκεται όταν δούμε ότι τις εγκαταστάσεις, τα διυλιστήρια, τους αγωγούς στην εκάστοτε περίπτωση τα ελέγχουν συνήθως εταιρείες ρωσικών, αμερικανικών ή ευρωπαϊκών συμφερόντων. Σε όλο αυτό να προσθέσω πως η Ρωσία ναι 22

μεν είναι η χώρα με τα μεγαλύτερα κοιτάσματα παγκοσμίως σε φυσικό αέριο, από την άλλη δε, μεγάλη ποσότητα την εξάγει από αγωγούς που περνάνε μέσω της Τουρκίας. Θα λέγαμε λοιπόν πως το Αζερμπαϊτζαν και η Τουρκία είναι τα βασικά συμβαλλόμενα μέρη ενός νέου παίχτη που θέλει να λαμβάνει τις αποφάσεις και να έχει τον έλεγχο στην ευρύτερη περιοχή πιέζοντας πάντα στο κομμάτι της ενέργειας όπου πλέον φαίνεται να έχει το πάνω χέρι. Έτσι, Αζερμπαϊτζάν και Τουρκία κατέληξαν να διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στην παραγωγή και διανομή φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων για λογαριασμό της Ρωσίας και της Ε.Ε. με αποτέλεσμα για τον ίδιο λόγο να μπορούν να επηρεάζουν και διεκδικούν στην ευρύτερη περιοχή (βλέπε

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Η περίπτωση της Αρμενίας λοιπόν είναι μία ακόμη επίδειξη ισχύος της Τουρκίας με την νίκη του «εταίρου» Αζερμπαϊτζάν και η Ε.Ε. αλλά και η Ρωσία συνεχίζουν να δέχονται μουδιασμένοι το ένα χτύπημα μετά το άλλο. Αυτό και μόνο δείχνει την ισχύ που κατέχουν στην παγκόσμια σκακιέρα οι νέοι παίχτες αλλά και τις διαθέσεις τους όσο αντιλαμβάνονται ότι υπάρχει χώρος να κάνουν περισσότερα. Όσον αφορά τις Η.Π.Α., είναι μακριά από την περιοχή, η όλη σύγχυση που προκαλεί η Τουρκία σε Ρωσία και Ε.Ε. την βολεύει και τέλος φυσικά πλέον δεν αγχώνεται τόσο πολύ για το κομμάτι της ενέργειας αφού τα τελευταία έτη έχει αναπτύξει κατά πολύ την παραγωγή του σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου στην επικράτειά της μιας και τα κοιτάσματα είναι πολλά. Όσον αφορά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν ως νέο πρόεδρο των Η.Π.Α. είναι ακόμη πολύ νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα, δεν νομίζω όμως ότι θα δούμε τρομερές αλλαγές στην στάση της Δύσης απέναντι στην Τουρκία.

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Πέρα από τη συνεχή και κλιμακούμενη πίεση στην Ελλάδα και την Κύπρο, η Τουρκία αναζητά ρόλο ως μουσουλμανική ηγεμονική παρουσία στην περιοχή και στο σουνιτικό κόσμο πέρα από αυτή θως στη δημοσιότητα οι αναφορές στην πολυμέρεια αφορούν το πρώιμο στάδιο (ας το ονομάσουμε «πρωτοβουλιακή» πολυμέρεια) και το στάδιο της έγκρισης (η «διαδικαστική» πολυμέρεια κατά Kreps). Αλλά σπάνια η συμμετοχή στις δράσεις π.χ. του ΝΑΤΟ («επιχειρησιακή» πολυμέρεια) ή και το ύψος των αμυντικών δαπανών εκτείνεται πέραν ολίγων συνεπών και προβλέψιμων δρώντων, όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Ως προς αυτό είχε βάση η κριτική του Τράμπ στη Γερμανία και τα σωρευόμενα δημοσιονομικά πλεονάσματα της. Η γειτονιά μας και η νέα αμερικανική ηγεσία Στην Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή, η νέα διοίκηση στην Ουάσιγκτον θα πρέπει να προχωρήσει με προσοχή. Η περίοδος Τραμπ συνέπεσε αλλά και σε ένα βαθμό βοήθησε να ωριμάσουν ορισμένες επιτυχείς εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και τον αραβικό κόσμο. Ως προς αυτή τη διάσταση, τυχόν επιστροφή σε ορισμένα στοιχεία της περιόδου Ομπάμα για την συγκεκριμένη περιοχή θα ήταν ατυχής. Τόσο η κρατική όσο και η κινηματική διάσταση του ισλαμισμού που οδηγεί στον τζιχαντισμό θα πρέπει να τύχει σκληρής και όχι διαλλακτικής αντιμετώπι-

σης. Πρέπει να είναι σαφές ότι δίκτυα όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα αλλά και κράτη όπως το Κατάρ, η Τουρκία, το Πακιστάν δεν πρέπει να αφεθούν να ποδηγετήσουν (άμεσα ή έμμεσα) το νέο κύμα κινηματικής διεθνικής τρομοκρατίας που έχουμε μπροστά μας. Βέβαια μια επανάληψη της προσέγγισης Ομπάμα είναι ούτως ή άλλως απίθανη σε σχέση με τον αραβικό κόσμο και ειδικότερα την Μέση Ανατολή, λόγω και των νέων συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί στο μεταξύ. Ως προς τα ελληνοτουρκικά, τα θετικά της αλλαγής για την Ελλάδα είναι πολλά. Είναι πολύ σημαντικό να κοπεί ο ομφάλιος λώρος που δυστυχώς συνέδεε τις οικογένειες Τραμπ και Ερντογάν σε επίπεδο ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Επίσης, ο ίδιος ο Μπάϊντεν έχει βαθιά γνώση της περιοχής γενικά και των ελληνοτουρκικών σχέσεων ειδικότερα. Στο πλαίσιο αυτό, θα είναι κρίσιμο να αντιληφθεί η Ουάσιγκτον ότι πέρα από τις εξαιρετικές σχέσεις μεταξύ Ομπάμα – Μέρκελ στο παρελθόν, στην Ευρώπη σήμερα κάτι κινείται και αυτό είναι η στρατηγική προσπάθεια της Γαλλίας στην κατεύθυνση της οικοδόμησης μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας στην ασφάλεια και την άμυνα,

σε συνεργασία πάντα με το ΝΑΤΟ. Με τη Βρετανία κυριολεκτικά στην μέση του Ατλαντικού μετά το Brexit και την ήττα του Τραμπ, θα είναι σημαντικό για τις ευρωατλαντικές σχέσεις εάν οι ΗΠΑ προσεγγίσουν τη νέα γαλλική προσπάθεια με θετική και δημιουργική διάθεση. Οι καλές ευρωατλαντικές σχέσεις είναι αναμφισβήτητα προς το συμφέρον της Ελλάδας. Άλλωστε οι «αναλύσεις» περί αμερικανικού απομονωτισμού έχουν συνήθως να κάνουν με εντυπωσιασμό, όχι ουσία. Ας θυμηθούμε π.χ. ότι η Ελλάδα κατόρθωσε να παραμείνει στην ευρωζώνη εν μέρει χάρη στη συνεπή στήριξη της Ουάσιγκτον επί Ομπάμα και Μπάiντεν. Ακόμη και επί Τραμπ, οι κινήσεις των ΗΠΑ ως προς την περιοχή μας ήταν πολιτικά απαραίτητο αλλά και επιστημονικά ορθό να αξιολογούνται κατά περίπτωση και όχι βάσει των κλισέ που διακινούν οι ελίτ της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ και αναπαράγονται μερικές φορές και στην Ελλάδα. Είναι γεγονός ότι πολλά εξειδικευμένα στελέχη των Δημοκρατικών αποδίδουν μεγάλη σημασία στη διατήρηση της Τουρκίας σε ένα πολυμερές ευρωατλαντικό πλαίσιο συμμαχίας. Το στοίχημα από το 2021 θα είναι να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η διμερής στρατηγική συνεργασία μας με τις ΗΠΑ ώστε να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της στο ευρύτερο πλαίσιο των προσπαθειών διατήρησης μιας ούτως ή άλλως εξασθενημένης πολυμέρειας. Η Τουρκία πέρα από το Δεκέμβριο Δεν έχει ίσως γίνει κατανοητή η συνολική διάσταση της τουρκικής πρόκλησης. Θα το επαναλάβουμε: η εκστρατεία Ερντογάν για την καρδιά του Ισλάμ δονεί τις χορδές της εποχής, μιας εποχής στην οποία ούτως ή άλλως η πολιτική της ταυτότητας και η αξίωση για αναγνώριση έχουν περάσει στην πρώτη γραμμή. Πέρα από τη συνεχή και κλιμακούΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

μενη πίεση στην Ελλάδα και την Κύπρο, η Τουρκία αναζητά ρόλο ως μουσουλμανική ηγεμονική παρουσία στην περιοχή και στο σουνιτικό κόσμο πέρα από αυτή. Με δυο λόγια, η Τουρκία διεκδικεί (α) ζωτικό χώρο στην περιοχή και (β) μερίδιο στην πολιτισμική ηγεμονία του σουνιτικού Ισλάμ σε παγκόσμιο επίπεδο. Και το πράττει με τρόπο απροκάλυπτο. Αυτό θα πρέπει να έχει γίνει πια σαφές ακόμη και στον πλέον αφελή παρατηρητή. Δεν πρόκειται για συνήθεις διαφορές τεχνικού επίπεδου μεταξύ γειτόνων. Η Τουρκία θα εξακολουθήσει να επιχειρεί να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ανατολής και παράλληλα να προβάλλει τον ρόλο της ως περιφερειακή μουσουλμανική δύναμη με ηγεμονικές τάσεις στο σουνιτικό κόσμο, ενισχύοντας παράλληλα την ετοιμότητα στο εσωτερικό εθνικιστικό μέτωπο. Τι ενδέχεται να αλλάξει; Η μέθοδος: ο τρόπος θα είναι λιγότερο απροκάλυπτος. Στη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, η Άγκυρα πιθανότατα επιθυμούσε μια στρατιωτική εμπλοκή στα ελληνοτουρκικά ώστε να τη συμπεριλάβει στο ευρύτερο πεδίο διαπραγμάτευσης με τη Δύση. Από τις 20 Ιανουαρίου, οσκέψεις αυτές θα γίνουν πιο δύσκολες, αλλά η στόχευση θα παραμείνει ίδια. Ας μην ξεχνάμε και τη σημασία των εξελίξεων στην Λιβύη. Η γνώριμη όσο και αυθαίρετη τουρκική άποψη ότι τα νησιά δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδα απέκτησε με το Μνημόνιο Τουρκίας- Τρίπολης μια απτή, πρακτική διάσταση. Όχι νόμιμη, αλλά σίγουρα υπαρκτή. Τι θα γίνει αυτό το μνημόνιο; Μπορούμε να υποβοηθήσουμε την Τουρκία να εγκαταλείψει τις επικίνδυνες νέο-οθωμανικές φαντασιώσεις της; Με άλλα λόγια, εκτός από την μέθοδο, να αλλάξει και τους σκοπούς της; Η αλλαγή στην Ουάσιγκτον σε συνδυασμό με την σαφή αντίληψη στο Παρίσι για τα σχέδια της Άγκυρας προσφέρουν μια ευκαιρία για μελλοντική αναδιάταξη και στην Ανατολική 24

Μεσόγειο. Στην ΕΕ, η λήξη της γερμανικής προεδρίας και το πέρασμα της σκυτάλης στην Πορτογαλία και τη Σλοβενία τα επόμενα εξάμηνα (η Γαλλία αναλαμβάνει στις αρχές του 2022) μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωση συνθηκών για μια συνεπέστερη στάση μέσα στο 2021. Από την πλευρά της Αθήνας, η ελληνική αντιμετώπιση της Τουρκίας οφείλει να έχει διττό χαρακτήρα. Αφενός ισχυρή στρατιωτική αποτροπή και εγκατάλειψη κινήσεων που υποδηλώνουν ότι η ειρήνη παραμένει πρώτη προτεραιότητα για την Ελλάδα, κάτι που δυστυχώς η απέναντι πλευρά εισπράττει ως υποχωρητικότητα. Αφετέρου μια νέα συζήτηση με την ΕΕ για τη διαμόρφωση με τη συμβολή και της Αθήνας ενός μελλοντικού εταιρικού καθεστώτος ΕΕ-Τουρκίας που θα μας βγάλει από το επικίνδυνο αδιέξοδο της δήθεν ενταξιακής πορείας. Το μαστίγιο πρέπει να είναι άτεγκτο και σαφές, χωρίς αναπαραγωγή σεναρίων περί Χάγης και ενδείξεις υποχωρητικότητας. Το ίδιο και το καρότο που οφείλει να προσφέρει σε εκείνη την μερίδα της τουρκικής ελίτ που ενδιαφέρεται, μια προοπτική ειδικής σχέσης, πέρα από το κυνήγι χρηματοδοτήσεων από την Άγκυρα όταν τις χρειάζεται και τις ατελέσφορες δικές μας πιέσεις για κυρώσεις που ελάχιστα αποδίδουν. Αφορούν άλλωστε (όπως στην εξόφθαλμη περίπτωση του Γιαβούζ στην Κύπρο) φυσικά πρόσωπα και όχι πλήγματα στην τουρκική οικονομία. Η πλήρης εγκατάλειψη της «θετικής ατζέντας» (αναβάθμιση τελωνειακής ένωσης κλπ.) από χώρες – υποστηρικτές της Τουρκίας στην Ευρώπη όπως η Γερμανία και η Ισπανία είναι αδύνατη. Σκληρά λόγια θα ακουστούν, κυρώσεις τύπου Γιαβούζ ίσως δρομολογηθούν, αλλά όποιος περιμένει ριζική αλλαγή στάσης τον Δεκέμβριο θα απογοητευτεί. Συνάγεται από όλα τα παραπάνω ότι τα διμερή, τριμερή και εστιασμένα πολυμερή σχήματα θα εξακολουθήσουν να αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

για την ελληνική ασφάλεια. Είναι εύκολη η αναπαραγωγή των γνωστών ρήσεων για την πρόδηλη αδυναμία της Ευρώπης απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα και των εξίσου τετριμμένων ευχών για την ανάληψη δράσης που θα ανταποκρίνεται στις αξίες της Ευρώπης και στην αλληλεγγύη απέναντι στα μέλη της. Αλλά η Ευρώπη ωριμάζει απελπιστικά αργά στο γεωπολιτικό πεδίο. Αυτό που τώρα έχει πράγματι σημασία να πράξουμε αναφέρεται στη διαμόρφωση των προϋποθέσεων για τα επόμενα εξάμηνα. Συστηματική διμερής συνεργασία με τη νέα αμερικανική διοίκηση, εμβάθυνση της σχέσης με τη Γαλλία, έξυπνοι εξοπλισμοί με στρατηγική όχι τεχνική στόχευση, ανάπτυξη των συνεργασιών με Ισραήλ, Αίγυπτο, Εμιράτα, Ιορδανία, Ινδία, σε έναν ορίζοντα πολυεπίπεδης και δυνητικά μεταβλητής γεωμετρίας που όμως προϋποθέτει μια χώρα που στέκει στα πόδια της εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Με το σενάριο των δυο κρατών στην Κύπρο να πλησιάζει ταχύτατα, το 2021 θα βρει τον Ελληνισμό να αντιμετωπίζει κρίσιμες επιλογές. Ο Δεκέμβρης του ολέθριου έτους που φεύγει δεν θα δώσει ουσιαστικές απαντήσεις στο ζήτημα των σχέσεων της Ευρώπης με την Τουρκία. Ανοίγει, όμως, ένα παράθυρο σε μια συζήτηση για το μέλλον, υπό την προϋπόθεση ότι θα ξεπεραστούν οι διαχειριστικές προσεγγίσεις που εξακολουθούν να κυριαρχούν στην ελληνική σκέψη απέναντι στα διλήμματα της Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και των Δυτικών Βαλκανίων. * Ο Κώστας Α. Λάβδας είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και έχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, Senior Research Fellow στη London School of Economics και Καθηγητής στην Έδρα Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών «Κωνσταντίνος Καραμανλής» στο Fletcher School of Law and Diplomacy στη Μασαχουσέτη.

ΥΓΕΙΑ

Η καρδιά και τα μυστικά της 130 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Στο προηγούμενο τεύχος του περιοδικού μας είχαμε δημοσιεύσει αποσπάσματα από το βιβλίο του Αντιστρατήγου ε.α κ. Αριστογείτωνος Χαραλαμπάκη Ιατρού Καρδιολόγου, με ερωτήσεις και απαντήσεις που αφορούν την υγεία μας και ιδιαίτερα την καρδιά μας. Συνεχίζουμε με νέες ερωτήσεις - απαντήσεις:

Τι είναι το Δυναμικό Υπερηχοκαρδιογράφημα (stress echo); Με το δυναμικό υπερηχοκαρδιογράφημα κοπώσεως (στρες έκο) ανιχνεύουμε τις τυχόν διαταραχές κίνησης των τοιχωμάτων της καρδιάς, οι οποίες επέρχονται κατά την κόπωση λόγω Ισχαιμίας, μειωμένης δηλ. παροχής αί-ματος από στένωση ή από-φραξη στεφανιαίας αρτηρίας. Το «στρες έκο» στηρίζεται στο γεγονός ότι τα τμήματα της καρδιάς που δεν αιματώνονται καλά, είναι υποκινητικά ή ακινητικά στην κόπωση. Πώς εκτελείται το στρες Έκο; Καταγράφεται πρώτα ένα λεπτομερές υπερηχοκαρδιογράφημα με τον ασθενή ήρεμο. Στη συνέχεια χορηγεί-ται ενδοφλεβίως δοβουταμίνη, φάρμακο που προκαλεί κόπωση στην καρδιά με την ταχυκαρδία και την αύξηση της πίεσης που δημιουργεί. Εκτελείται τότε νέο υπερηχοκαρδιογράφημα με την καρδιά «κουρασμένη». Οι εικόνες που έχουν ληφθεί κατά την ηρεμία συγκρίνονται με αυτές που λαμβάνονται κατά την κόπωση και διαπιστώνεται η φυσιολογική ή διαταραγμένη κίνηση των τοιχωμάτων της καρδιάς κατά τη συστολή και τη διαστολή της. Φυσιολογικά η συστολική κίνηση των τοιχωμάτων της καρδιάς κατά την κόπωση είναι πιο έντονη από ότι στην ηρεμία. Εάν όμως υπάρχει στένωση απόφραξη Στεφανιαίας αρτηρίας, η συστολική κίνηση του τοιχώματος της καρδιάς που αντιστοιχεί στην περιοχή αιμάτωσης της στενωμένης αρτηρίας καταγράφεται στην κόπωση μειωμένη. Η Υποκινησία ή και Ακινησία του συ-γκεκριμένου τμήματος του τοιχώματος της καρδιάς κατά την κόπωση, θέτει τη διάγνωση στεφανιαίας ανεπάρκειας.

Στο stress echo λαμβάνονται δύο υπερηχογραφή-ματα: Ένα με τον ασθενή ήρεμο και ένα δεύτερο μετά από φαρμακευτική κόπωση της καρδιάς. Σε καλή κατάσταση των στεφανιαίων αρτηριών η συ-στολή των τοιχωμάτων της καρδιάς προ και κατά την κόπωση είναι ίδια ή και ισχυρότερη. Στην περίπτωση όμως στένωσης στεφανιαίων αρτη-ριών, κατά την κόπωση παρατηρείται ελάττωση κινητικότητας των ισχαιμικών περιοχών του μυο-καρδίου (υποκινησία ή και ακινησία). Θεωρείται πολύ καλή εξέταση για την πρώιμη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου, δεδομένου ότι η πρώτη παρά-μετρος που παραβλάπτεται στην ισχαιμία είναι η κινητικότητα των τοιχωμάτων της καρδιάς.

Τι βρίσκουμε με το Τεστ Κοπώσεως; Με το τεστ κοπώσεως (δοκιμασία κοπώσεως) υποβάλλουμε την καρδιά σε κόπωση για να φανεί αν της επαρκεί το αίμα που λαμβάνει από τις Στεφανιαίες αρτηρίες σε συνθήκες αυξημένων αναγκών, οι οποίες ανάγκες μπορεί και να ξεπεράσουν το τριπλάσιο των αναγκών που έχει σε ηρεμία. Πώς γίνεται η δοκιμασία κόπωσης; Πραγματοποιείται πάνω σε κυλιόμενο τάπητα με σταδιακή ανά τρία λεπτά αυξανόμενη ταχύτητα και κλίση του κυλιόμενου διαδρόμου, σύμφωνα με ένα στάνταρ «πρωτόκολλο του Bruce». Προκαλείται έτσι ταχυκαρδία

και αύξηση της πίεσης, οπότε αυξάνονται κατά πολύ οι απαιτήσεις της καρδιάς σε παροχή αίματος. Καταγράφεται το καρδιογράφημα καθ’ όλη τη διάρκεια της δοκιμασίας και λαμβάνεται συχνά η αρτηριακή πίεση. Εάν οι στεφανιαίες αρτηρίες δεν έχουν στενώσεις, το καρδιογράφημα διατηρείται φυσιολογικό (τεστ κοπώσεως αρνητικό για ισχαιμία μυοκαρδίου). Στην περίπτωση όμως που υπάρχει στένωση ή απόφραξη στις στεφανιαίες αρτηρίες, το καρδιογράφημα καταγράφει ειδικές ισχαιμικές διαταραχές λόγω ελαττωμένης αιμάτωσης Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Πηγή έμπνευσης Γράφει ο Ιωάννης Κάλυμνος Έφεδρος Υπίλαρχος Έχει περάσει μια εβδομάδα σκληρής δουλειάς στο εξωτερικό. Πελάτες, επιθεωρήσεις, συναντήσεις και πολλά χιλιόμετρα. Ευτυχώς, όμως, το ταξίδι τελειώνει και βρίσκεσαι στο αεροδρόμιο για την επιστροφή. Check-inκαι παράδοση αποσκευών. Περνάς τον έλεγχο στο μεγάλο “αποστειρωμένο” αεροδρόμιο και λίγο μετά επιβιβάζεσαι στο αεροσκάφος. Το κάθισμα είναι άνετο, στην έξοδο κινδύνου, και με καλή θέα μπροστά. Στη θήκη του μπροστινού καθίσματος, παρατηρείς το πρόσωπο γνωστού αθλητή – celebrity να κοσμεί το εξώφυλλο του περιοδικού της αεροπορικής εταιρείας. Σκέψεις σε κατακλύζουν, προβληματισμοί για το τι μας ωθεί να διαλέγουμε συγκεκριμένους ανθρώπους και να τους κάνουμε ήρωες. Τι είναι άραγε αυτό που κάνει την κοινωνία μας να θέτει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της τέτοιες «διασημότητες»;

Δεν πέρασε πολύ καιρός από τότε που βρέθηκες δίπλα στους άνδρες σου για μια εβδομάδα στο πεδίο των ασκήσεων. Μια εβδομάδα δίπλα σε ανθρώπους καθημερινούς και ταυτόχρονα ξεχωριστούς. Άραγε τι να είναι αυτό που σε ώθησε να επιστρέψεις εκεί, τι είναι αυτό που σε γύρισε πίσω στην Μονάδα και τους άνδρες σου; Το ένιωσες και το κατάλαβες πολύ καλά

εκείνες τις ημέρες. Ήταν μία Πέμπτη πρωί, τέλος Σεπτέμβρη, όταν παρουσιάστηκες στην Μονάδα σου και ξεκίνησεςγια τον όρχο όπου σε συνάντησε ο Βασίλης, Αρχιλοχίας και «δικός σου» από παλιά. «Έλα να σε βοηθήσω σου λέει», του αποκρίνεσαι ότι δεν πειράζει και σου απαντά «εάν δεν βοηθήσω εσένα ποιον θα βοηθήσω»… Στον όρχο συναντάς τους υπό-

Η καρδιά και τα μυστικά της Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

της καρδιάς (τεστ κοπώσεως θετικό, Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του τεστ κοπώσεως: Το τεστ κοπώσεως έχει ένα πλεονέκτημα και ένα μειονέκτημα. Το πλεονέκτημά του είναι ότι η πραγματοποίησή του αποτελεί εύκολη υπόθεση σε σχέση με άλλες διαγνωστικές εξετάσεις (Σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου, Στεφανιογραφία, αναίμακτη αξονική στεφανιογραφία). Το μειονέκτημά του είναι ότι μπορεί να δώσει σε μεγάλο ποσοστό και απατηλά αποτελέσματα, να βγει δηλ. θετικό χωρίς να υπάρχει στεφανιαία νόσος (ψευδώς θετικό) ή να βγει φυσιολογικό ενώ υπάρχει πρόβλημα στεφανιαίας νόσου (ψευδώς αρνητικό). Για τον λόγο αυτό το τεστ κοπώσεως δεν θα πρέπει να συστήνεται σε άτομα στα οποία οι πιθανότητες να έχουν στεφανιαία νόσο είναι εκ προοιμίου απειροελάχιστες. Π.χ. σε μια νέα γυναίκα χωρίς συμπτωματολογία και χω26

ρίς προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου η πιθανότητα ύπαρξης στεφανιαίας νόσου είναι περίπου 1%. Με ένα τεστ κοπώσεως θετικό η πιθανότητα ύπαρ-ξης στεφανιαίας νόσου για τη γυναίκα αυτή ανεβαίνει στο 2%, πράγμα που στην ουσία δεν αλλάζει τα πράγματα. Η γυναίκα αυτή θεωρείται και πάλι ότι δεν πάσχει από στεφανιαία νόσο. Το ψευδώς όμως θετικό αυτό τεστ κοπώσε-ως μπορεί να της στοιχήσει περαιτέρω ταλαιπωρία και διερεύνηση, πιθανώς με στεφανιογραφία η οποία βέβαια θα αποβεί φυσιολογική. Το γεγονός της μικρής διαγνωστικής συμβολής της δοκιμασίας κοπώ-σεως σε νεαρά υγιή άτομα δεν αποκλείει τη χρησιμότητά του για άτομα που υποβάλλονται σε έντονες αθλητικές δραστηριότητες ή σε ανταγωνιστικά αθλήματα όπως ποδόσφαιρο, τένις, τζόκινγκ κ.ά. Είναι απαραίτητο για τους αθλητές που ασκούνται πολύ έντονα να έχουν στο ιστορικό τους τουλάχιστον ένα φυσιολογικό τεστ κοπώσεως.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ λοιπους και γρήγορα τακτοποιείσαι, έχεις πλήρωμα τον Κώστα, τον Γιάννη και τον Παναγιώτη. Με τον Κώστα γνωρίζεστε από παλιά και έχεις βγάλει πολλές ασκήσεις μαζί, δύσκολος χαρακτήρας αλλά καρδιά μάλαμα και δουλευταράς. Ο Γιάννης μάχιμος από τους λίγους, επαγγελματίας άψογος και ο Παναγιώτης, Δόκιμος της Ίλης σου, καλός και πρόθυμος. Έχεις πλέον το πλήρωμά σου. Παρασκευή ξημερώματα ορθώνετε φάλαγγα έξω από τους Όρχους, είσαι το πλευρικό του Ουλαμαγού και το σενάριο είναι ενδιαφέρον, αντεπίθεση, ανταπόδοση πυρών και περισυλλογή πεδίου μάχης, απαιτητικό και επίπονο αλλά ταυτόχρονα συνιστά πρόκληση. Η πρώτη μέρα κυλά γρήγορα. Το απόγευμα φθάνετε στον χώρο διανυκτέρευσης και στρατοπεδεύετε. Θα είστε η Ίλη μεταξύ σας, όπως πρέπει… Διανυκτέρευση και πρωινό ξύπνημα. Ξύρισμα και περιποίηση στην υδροφόρα με έναν φακό παρέα. Στο βάθος τα φώτα της Ξάνθης ακόμη τρεμοπαίζουν. Στην συνέχεια ελληνικός καφές στην τραπεζαρία ενώ η Ίλη σιγά σιγά ξυπνάει. Ο Γιώργος είναι ο σιτιστής σας, εξαιρετικός και φιλότιμος έχει φροντίσει να μην σας λείψει τίποτα, πρωινό πλούσιο και για όλα τα γούστα, με εμμονή όμως στα φρέσκα πεπόνια που είχε κουβαλήσει από το κτήμα του ειδικά για εσάς. «Φάε πεπόνι, το καλύτερο πρωινό!» δεν ξεχνάει να σου θυμίζει. Γρήγορα ετοιμάζεστε και σε λίγο είστε στα κομμάτια σας. Εκτέλεση του σχεδίου και κινήσεις όλη μέρα. Σκόνη και πάλι σκόνη αλλά και αδρεναλίνη στο κόκκινο. Οι στιγμές έντασης εναλλάσσονται με εκείνες της αναμονής. Κυριακή πρωί και πάλι στην αφετηρία. Κατά το πρόγραμμα, γενικήδοκιμή με ιπτάμενα μέσα και πραγματικά πυρά. Έχετε λάβει οδηγίες, στο προκαθορισμένο σημείο θα δεχτείς πυρά και θα αναφέρεις. Το έχεις συλλάβει, το έχεις κατανοήσει αλλά τώρα που ήρθε η ώρα να εκτελέσεις οι σκέψεις σε κατακλύζουν. Φαίνεται απλό αλλά

δεν είναι, εν πάση περιπτώσει εκτελείς και σημειώνεις τα λάθη σου, την επόμενη φορά θα τα πας καλύτερα, σκέπτεσαι. Δοκιμάζετε ξανά και ξανά βρίσκεις ρυθμό. Τα απόγευμα θα έρθουν επίστρατοι στρατιώτες για εκπαίδευση, μία κλάση ΟΔΜΑ. Σε φωνάζει ο Δκτης, «Ανθλχε, το άρμα σου, τον Οδηγό σου, και βγαίνεις για εκπαίδευση!», «μάλιστα» αποκρίνεσαι και ετοιμάζεσαι, είσαι και πάλι στο στοιχείο σου, καβάλα στο άρμα, μόνος στο πεδίο… Οι επίστρατοι οδηγοί σου φτιάχνουν την διάθεση, νεαρά παιδιά με καθαρό βλέμμα και προθυμία, χαίρεσαι να μοιραστείς μαζί σου την εμπειρία. Οι ώρες περνούν γρήγορα και έχει σχεδόν νυχτώσει, όταν τελειώνεις. Καθώς παρκάρεις στον όρχο, παρατηρείς κινητικότητα, ένα από τα κομμάτια θα χρειαστεί αλλαγή κινητήρα, απρογραμμάτιστη. Παίρνεις θέση και παρατηρείς. Ο ουλαμός είναι μαζεμένος και ετοιμάζεται. Σε λίγο το κάλυμμα έχει βγει και ο βεβλαμένος κινητήρας ετοιμάζεται για αφαίρεση. Παρατηρείς μια συγκλονιστική χορογραφία να ξετυλίγεται μπροστά σου ενώ είσαι καθισμένος πάνω στην θυρίδα του κομματιού σου. Άνδρες και μηχανές σε απόλυτη αρμονία να δουλεύουν σα συγχρονισμένα ρολόγια μέσα στο σκοτάδι. Από μακριά φτάνει και ο Δημήτρης με τον Βούβαλο κουβαλώντας τον εφεδρικό κινητήρα, σε λίγο όλα είναι έτοιμα και το πρώην ακινητοποιημένο κομμάτι λαμβάνει την θέση του δίπλα στα άλλα. Το τελευταίο βράδυ όλη η Ίλη είναι μαζεμένη στην τραπεζαρία, έχεις παραγγείλει από το ΚΨΜ και τους κερνάς. Τους ευχαριστείςόλους θερμά, γιατί σου απέδειξαν ότι είσαι ικανός να βιώσεις συναισθήματα ανώτερα από αυτά της καθημερινότητας, νιώθεις κομμάτι της Ίλης, κομμάτι της 2ης Ίλης, όπως τότε. Δευτέρα πρωί λαμβάνεις την θέση σου στην αφετηρία, στον ασύρματο ακούς τον Δκτη να επαναλαμβάνει το σενάριο και την τμηματική

Δγη. «Κεραυνός Τώρα!» ο Ανθλχος στο πλευρικό ξεκινά και ακολουθείς κλιμακηδόν αριστερά. Στην εσωτερική δίνεις οδηγίες στον οδηγό σου και ταυτόχρονα στόχους στον πυροβολητή. Προχωράτε ενώ γύρω σου εξελίσσεται το σενάριο. Δέχεσαι πυρά, σταματάς, ανταποδίδεις και αναφέρεις. Το περισυλλογής καταφθάνει, κατεβαίνετε, τα δένετε μαζί και σε τραβά προς τα πίσω. Δεν αργείς από τον ασύρματο να ακούσεις ότι τα υπόλοιπα κομμάτια αναφέρουν κατάληψη. Αποκατάσταση και ακολουθείς και εσύ τους υπόλοιπους. Ακολουθεί παρέλαση μπροστά στον Υφυπουργό και στην συνέχεια ομαδική φωτογραφία της Επιλαρχίας επάνω στα κομμάτια. Ο Δκτης λάμπει από χαρά και εσείς μαζί του. Η αναπόληση τελειώνει απότομα όταν η αεροσυνοδός σου λέει πως πρέπει να προσδεθείς για την απογείωση. Ξαφνικά επιστρέφεις στο παρόν και στο πρόσωπο του αθλητή που εξακολουθεί να σε κοιτά. Ήρωες και διασημότητες, σκέφτεσαι και χαμογελάς. Εάν ξέραμε καλύτερα, στα πρωτοσέλιδα θα έπρεπε να υπάρχουν πρόσωπα άλλα, διαφορετικά. Θα ήταν το πρόσωπο του Γιώργου που έκανε ατελείωτα χιλιόμετρα για να μην λείψει τίποτα από τους συναδέλφους του. Θα ήταν του Δημήτρη που μέσα στο σκοτάδι πήγε πίσω στην Επιλαρχία για να φέρει τον εφεδρικό κινητήρα και να μην μείνει κανένα άρμα πίσω. Θα ήταν το πρόσωπο του καθένα που έδωσε και δίνει τον αγώνα του έντιμα και με ακεραιότητα γιατί θέλει να κάνει απλά σωστά την δουλειά του και να μην κρεμάσει τους συναδέλφους του. Εάν ξέραμε… ευτυχώς κάποιοι είμασταν τυχεροί και υπηρετήσαμε στα Τεθωρακισμένα, σκέφτεσαι, και με αυτή την σκέψη να σε συντροφεύει ασφαλίζεις την ζώνη σου καθώς το αεροπλάνο τροχοδρομεί… Αφιερωμένο σε όλους του εν όπλοις αδερφούς μου…

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Ο Έυελπις ΙΙ Σκαρλάτος Ρωσσέτης τιμάται στο Ελληνικό Ιωαννίνων Γράφει ο Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος Υποστράτηγος ε.α. Κατά την διάρκεια των Απελευθερωτικών Αγώνων της Ηπείρου και των Ιωαννίνων το 1912 ήρθε να αγωνιστεί από αγάπη προς την Πατρίδα ο Εύελπις ΙΙ Σκαρλάτος Ρωσσέτης, καθώς η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων(ΣΣΕ) είχε κλείσει εκείνη την περίοδο. Στις 5 Δεκεμβρίου 1912 στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία στο Δ.Δ Ελληνικού του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων ο Εύελπις ΙΙ Σκαρλάτος Ρωσσέτης έπεσε ηρωικά μαχόμενος για την Πατρίδα. Η οικογένειά του τότε κατασκεύασε ένα μικρό εκκλησάκι και από πληροφορίες τα οστά του ενταφιάστηκαν εκεί. Ύστερα από κάποια χρόνια μεταφέρθηκαν από την οικογένεια. Με την πάροδο των ετών το εκκλησάκι εγκαταλείφθηκε και υπέστη την φθορά του χρόνου. Το 2017, μετά από αίτημα στον τότε Α/ΓΕΣ και νυν ΥΦΕΘΑ κ. Στεφανή Αλκιβιάδη, για ανακατασκευή του Ι.Ν του Προφήτη Ηλία και τοποθέτηση προτομής του Ευέλπιδος Ρωσσέτη στον χώρο, και με την άμεση και θετική απάντηση, σε συνεργασία του ΓΕΣ με την Περιφέρεια Ηπείρου, τον Δή-

μο Βορείων Τζουμέρκων, την 8η Μηχανοποιημένη Ταξιαρχία Πεζικού, την Εκκλησιαστική επιτροπή του Ελληνι-

Αλκιβιάδης Στεφανής

κού, προχώρησαν άμεσα οι εργασίες στον χώρο και τελικά ολοκληρώθηκε η ανακατασκευή του Ι.Ν Προφήτη

Η αποτελεσματική σύμπραξη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας με την Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων, την Περιφέρεια Ηπείρου, τον Δήμο Βορείων Τζουμέρκων, την 8η Μηχανοποιημένη Ταξιαρχία, καθώς και ιδιωτών απέφερε την άρτια ανακατασκευή της Εκκλησίας του Προφήτη Ηλία, στο Ελληνικό Ιωαννίνων. Εκεί όπου, κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, πολέμησε και έχασε τη ζωή του ηρωικά μαχόμενος ο Εύελπις Σκαρλάτος Ρωσσέτης. Συγχαρητήρια για το εξαιρετικό αποτέλεσμα! 28

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ Συνταγματάρχης ε.α (ΙΠΠ – ΤΘ) Μπράβος Φώτιος: Εις μνήμην

Γράφει ο Δημήτριος Κυριάκος Αντιστράτηγος ε.α. Στις 18 Νοεμβρίου 2020,απεβίωσε μετά από μακρά νοσηλεία στο 401 ΓΣΝΑ, ο Συνταγματάρχης ε.α. (ΙΠΠ – ΤΘ) Φώτης Μπράβος. Γεννήθηκε στη Τρίπολη το 1936 και κατετάγη στο Στρατό το 1955. Αποστρατεύτηκε το 1986 με το βαθμό του Συνταγματάρχη ε.α. Ως έφηβος δεν είχε ασχοληθεί με την ιππασία και η πρώτη επαφή του, με τα άλογα και το άθλημα, ήταν η φοίτησή του στη Σχολή Ιππικού στη Λάρισα στην οποία φοίτησε και στη συνέχεια, το 1957, μετατέθηκε στηn Ίλη Βασιλικής Φρουράς. Στάλθηκε, επί ένα χρόνο, για ιππική εκπαίδευση, στο Άαχεν της Γερμανίας. Δίδασκε ιππασία στη Σχολή Ευελπίδων από το 1958 έχοντας δίπλωμα προπονητή από τη Σχολή Ιππικού.

Ηλία και η φιλοτέχνηση της προτομής του Εύελπι από τον Ομότιμο Καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών Γλύπτη κ. Παπαγιάννη Θεόδωρο καταγόμενο από το Ελληνικό. Τελευταία παρέμβαση με την σύμπραξη του ΥΠΕΘΑ, της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων, της Περιφέρειας Ιωαννίνων, του Δήμου Βορείων Τζουμέρκων και της 8ης Μ/ΠΤΑΞ όπου έγινε η Αγιογράφηση του Ι.Ν. με Αγίους Προστάτες των Ενόπλων Δυνάμεων. Από το 2017, κάθε χρόνο την 5η Δεκεμβρίου, τιμάται στον Ι.Ν. Προφήτη Ηλία η μνήμη του Εύελπιδος Σκαρλάτου Ρωσσέτη με τις αρμόζουσες τιμές.

Υπήρξε εξαίρετος και πολυνίκης αθλητής ιππασίας και παρέμεινε ενεργός αθλητής μέχρι και το 1989 !!! Υπήρξε επίσης και αθλητής και προπονητής ξιφασκίας με σημαντικές διακρίσεις στο αγώνισμα της σπάθης, συνεχίζοντας έτσι τη παλαιή παράδοση του Όπλου του Ιππικού, τα στελέχη του οποίου διακρίνονταν τόσο στην ιππασία όσο και στην ξιφασκία. Έχει κερδίσει οκτώ μετάλλια σε βαλκανικούς αγώνες ιππασίας, με σημαντικότερα το χρυσό μετάλλιο, το 1973, στους αγώνες που διεξήχθησαν στην Αθήνα στις εγκαταστάσεις του ΚΕΙΠΠ, στου Γουδή και επίσης το χρυσό μετάλλιο, το 1985, στους αγώνες που διεξήχθησαν στη Κωνσταντινούπολη. Υπήρξε μέλος της εθνικής ομάδας ιππασίας που έλαβε μέρος για πρώτη φορά σε πανευρωπαϊκούς αγώνες, στη Ρώμη,το 1966, όπου και κατετάγη πέμπτος. Αναδείχθηκε δύο φορές πρωταθλητής Ελλάδας το 1964 και το 1972 την μεν πρώτη συμμετέχοντας με την Ίλη Βασιλικής Φρουράς και τη δεύτερη με το ΚΕΙΠΠ. Πένθη Απεβίωσαν τα κάτωθι μέλη του Συνδέσμου: Αντιστράτηγος ε.α. Ασλανίδης Γεώργιος, Αντιστράτηγος ε.α. Παπαζαχαρίας Ιωάννης, Συνταγματάρχης (ΤΘ) ε.α. Μπράβος Φώτιος Νέα Μέλη Ταξίαρχος ε.α Πλούμης Περικλής

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Κατασκευή δαπέδου για την τοποθέτηση μουσειακού άρματος Μ24 στο χώρο του Μνημείου Ιππικού Γράφει ο Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος Υποστράτηγος ε.α. Στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου 2020 κλιμάκιο του ΔΣ του Συνδέσμου μετέβη στην έδρα της 8ης Ταξιαρχίας Πεζικού στα Γιάννενα, όπου παρουσία του Ταξιάρχου Διοικητού της Ταξιαρχίας, των αρμοδίων επιτελών-Διοικητών του και της Αντιπεριφερειάρχου Κυρίας Μητροκώστα συζητήσαμε το θέμα της κατασκευής της υποδομής για την τοποθέτηση του μουσειακού άρματος στο χώρο του Μνημείου Ιππικού στο Μέτσοβο. Την επομένη συναντηθήκαμε στο Χώρο του Μνημείου, οι αρμόδιοι οριοθέτησαν το χώρο της υποδομής και αποχωρίσαμε με την συμφωνία να μας ενημερώσουν για τις λεπτομέρειες της εξέλιξης των εργασιών του έργου.. Στη συνέχεια επικοινωνήσαμε με την Αντιπεριφε-

Η Αντιπεριφερειάρχης Περιφέρειας Ηπείρου κα Μητροκώστα Παναγιώτα (Γιούλα) ρειάρχη κ. Μητροκώστα, η οποία με την έγκριση του Περιφερειάρχη Ηπείρου κ. Καχριμάνη Αλέξανδρου μας βοήθησε για την ολοκλήρωση του όλου έργου . Για μια ακόμη φορά η κ. Αντιπεριφερει-

Ο έφεδρος Ανθυπίλαρχος κ. Κωνσταντίνος Αφεντάκης άρχης απέδειξε ότι διαθέτει ήθος, εργατικότητα, δυναμισμό και η προσφορά της προς το Σύνδεσμο θεωρείται ανεκτίμητη. Πρέπει όμως να τονίσουμε και την συμβολή του άλλου παράγοντα , ο οποίος συνέβαλε και αυτός αποφασιστι-

σταση ΙΠΠΙΚΟ-ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ, βρίσκεται στην φυσική του θέση, στο Μνημείο Ιππικού στο Μέτσοβο. Το Μνημείο ήταν το όραμα του Συνδέσμου Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού Τεθωρακισμένων που ξεκίνησε το 2006 και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2015 με τη συνεισφορά των μελών του και άλλων φορέων.

Το μουσειακό άρμα Μ24 που τοποθετήθηκε στο Μνημείου Ιππικού Ένας βετεράνος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και όχι μόνον, το ιστορικό Μ-24 και επίσημα, το αμερικάνικο άρμα μάχης Light Tank M24, που συμβολίζει την μετεξέλιξη του Όπλου Ιππικού στη σημερινή του υπό30

Σήμερα, αποτελεί σημείο αναφοράς των Τεθωρακισμένων και όλων των μαυροσκούφηδων, όπου κάθε Οκτώβριο, παρουσία εν ενεργεία και ε.α. Αξιωματικών του Όπλου, της πολιτείας, και απλών πολιτών, αποδίδεται φόρος τιμής και ευγνωμοσύνης στους πεσόντες Ιππείς, οι οποίοι υπό τη στιβαρή διοίκηση του Διοικητού της Μεραρχίας Ιππικού Υποστρατήγου Στανωτά Γεωργίου ρίχτηκαν πρόθυμοι στο πανηγύρι του πολέμου με ασυγκράτητο ενθουσιασμό και αντιμετώπισαν επιτυχώς την επίλεκτη Μεραρχία Αλπινιστών ΤΖΟΥΛΙΑ και έτρεψαν σε φυγή τους εισβολείς εντός της Βορείου Ηπείρου μέχρι την Πρεμετή.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ κά για την ολοκλήρωση του έργου. Και αυτός είναι ο γνωστός μας μέγας δωρητής του Συνδέσμου, ο Έφεδρος Ανθυπίλαρχος κ. Αφεντάκης Κωνσταντίνος, που ζει και δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στο Τορόντο του Καναδά. Πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι ο κ. Αφεντάκης πρόσφατα διέθεσε μεγάλο χρηματικό ποσόν για την κάλυψη επιτακτικών αναγκών του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων και όχι μόνο. Ο κ. Αφεντάκης έχει αποδείξει επανειλημμένως , ότι είναι ένας γνήσιος Έλληνας ομογενής του εξωτερικού, με μεγάλη αγάπη για την Πατρίδα μας, τα Τεθωρακισμένα και τις Ένοπλες Δυνάμεις γενικότερα. Τα τελευταία χρόνια έχει πολλές φορές επισκεφθεί την Ελλάδα με σκοπό να παραστεί στις ετήσιες επετειακές εκδηλώσεις που ο Σύνδεσμος διοργανώνει στο Μνημείο Ιππικού στο Μέτσοβο. Έτσι, πολλά μέλη του Συνδέσμου μας τον έχουν γνωρίσει από κοντά και όλοι μιλούν για το ήθος του, τον αγνό του χαρακτήρα και την απλότητά του, κυρίως δε για την αγάπη του που τρέφει στο Όπλο ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ και με υπερηφάνεια φέρει τον μαύρο μπερέ στις παρελάσεις που γίνονται στο Τορόντο με την ευκαιρία των Εθνικών Επετείων. Τέλος εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου και των μελών του Συνδέσμου θα θέλαμε να εκφράσουμε θερμές ευχαριστίες στους παραπάνω δύο συντελεστές της κατασκευής του δαπέδου. Όμως, θα ήταν παράλειψή μας εάν, στην όλη μας αυτή προσπάθεια, δεν τονίζαμε και τη μεγάλη συμβολή του Διοικητού της 8ης Μηχανοποιημένης Ταξιαρχίας Πεζικού Ταξιάρχου κ. Σιορέντα Χρήστου, του Διοικητού της 8ης ΕΑΝ Ανχου (ΤΘ) κ. Τσιριβίλα Χρήστου, για την επίβλεψη της κατασκευής, της μεταφοράς και της τοποθέτησης του άρματος και γενικώς του όλου συντονισμού του εγχειρήματος, καθώς επίσης και των Αξιωματικών και Οπλιτών της Ταξιαρχίας. Θερμές ευχαριστίες επίσης απευθύνουμε στον Διευθυντή του Όπλου μας Υποστράτηγο κ. Σιγουλάκη Δημήτριο και τον Διοικητή του ΚΕΤΘ Ταξίαρχο κ. Ζαχαρόπουλο Ζαχαρία, οι οποίοι σε σύντομο χρονικό διάστημα και με τις οδηγίες τους προετοίμασαν το άρμα Μ24 σε αρίστη κατάσταση και μερίμνησαν για την μεταφορά του στην 8η ΕΑΝ.

Η ματαίωση των παρελάσεων και της εκδηλώσεως του Συνδέσμου στο Μνημείο Ιππικού Γράφει ο Λιβέριος Πετρίδης Έφεδρος Ίλαρχος

Δεν είναι τυχαίο που ενώ σ΄ όλη την υπόλοιπη Ευρώπη γιορτάζουν την λήξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, η Πατρίδα μας γιορτάζει την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου την είσοδό της στον πόλεμο. Αυτό καταδεικνύει την αγάπη του Έλληνα για την Πατρίδα του. Μπορεί να “τρωγόμαστε” μεταξύ μας, αλλά απέναντι στον κοινό εχθρό γινόμαστε μια γροθιά! Αυτό έγινε τότε με το ΟΧΙ του Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Μεταξά στον Μουσολίνι την πρωϊα της 28ης Οκτωβρίου 1940, το ίδιο πιστεύω, ότι θα γίνει και σε μια ενδεχόμενη αντιπαράθεση με την Τουρκία. Φέτος, δεν έγιναν παρελάσεις και εκδηλώσεις για το Έπος του 1940, ούτε η προσκυνηματική εκδήλωση του Συνδέσμου στο Μνημείο Ιππικού στο Μέτσοβο, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Ίσως με το τέλος της πανδημίας να πραγματοποιήσουμε μία λιτή τελετή με συμμετοχή του ΔΣ και μικρού αριθμού προσκεκλημένων. Αυτό όμως δεν μειώνει αυτό που νοιώθουμε για αυτούς που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κα Κατερίνα Σακελλαροπούλου δήλωσε με έμφαση: “Η ματαίωση των παρελάσεων, ουδόλως απαξιώνει και μειώνει τις οφειλόμενες τιμές στους αγωνιστές, ήρωες της Εποποιίας του 1940”. Ιδιαίτερα εμείς οι Μαυροσκούφηδες, του Όπλου Ιππικού Τεθωρακισμένων, τιμούμε τους αγωνιστές του Έπους του 1940, και Ξεχωριστά τους Ιππείς της Μεραρχίας Ιππικού, οι οποίοι υπό τη στιβαρή διοίκηση στου Στρατηγού Στανωτά Γεωργίου αντιμετώπισαν επιτυχώς την Μεραρχία Αλπινιστών ΤΖΟΥΛΙΑ, τους έτρεψαν σε φυγή μέχρι την Πρεμετή και έγραψαν σελίδες δόξης. Υποσχόμαστε ότι αν χρειαστεί θα είμαστε έτοιμοι, σαν μια ατσάλινη γροθιά, για να γράψουμε ένα νέο Έπος! Ζήτω η 28η Οκτωβρίου 1940

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

Το Δ.Σ. του Συνδέσμου εύχεται στα μέλη και τους φίλους, Χρόνια Πολλά, Καλές Γιορτές με ελπίδα για ένα καλύτερο 2021!

ΕΤΗΣΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΑΡΧΑΙΡΕΣΙΕΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ Ο Πρόεδρος και τα Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου (ΔΣ) ενημερώνουν τα Τακτικά Μέλη του ότι, σύμφωνα με το καταστατικό του Συνδέσμου, η θητεία του παρόντος ΔΣ λήγει το τέλος Μαρτίου του 2021. Παράλληλα όμως προβλέπεται και η διεξαγωγή της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης με αρχαιρεσίες του Συνδέσμου για ανάδειξη νέου ΔΣ. Λόγω της πανδημίας προς το παρόν και μέχρι νεοτέρας δεν επιτρέπονται οι συναθροίσεις. Εάν μέχρι το πέρας της θητείας του παρόντος ΔΣ αρθούν τα μέτρα απαγόρευσης θα κοινοποιήσουμε τον τόπο και την ημερομηνία διεξαγω-

γής της Γενικής Συνέλευσης. Εάν τα μέτρα απαγόρευσης επεκταθούν και πέραν του Μαρτίου, τότε, σύμφωνα με τη γνωμάτευση του Νομικού μας Συμπαραστάτη και μέλους μας Συναδέλφου κ. Ρώμα Γεωργίου, με απόφαση του ΔΣ του Συνδέσμου , η οποία πρέπει να καταχωρηθεί στα πρακτικά συνεδρίασης του ΔΣ, αναβάλλονται οι αρχαιρεσίες και η ΓΣ μέχρι την άρση της τελικής απαγόρευσης των συναθροίσεων και ο Σύνδεσμος θα συνεχίσει να λειτουργεί με το υπάρχον ΔΣ. Το Διοικητικό Συμβούλιο

Η έκδοση του περιοδικού μας αρχίζει να γίνεται προβληματική! Λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων των συγκεντρώσεων η Ετήσια Γενική Συνέλευση και οι Αρχαιρεσίες του Συνδέσμου, καθώς και η κοπή της βασιλόπιτας στο ΚΕΤΘ, δυνατόν να παραταθούν και πέραν του τέλους Μαρτίου. Για το λόγο αυτό παρακαλούνται τα μέλη μας και οι αποδέκτες του περιοδικού μας να καταθέσουν εγκαίρως την ετήσια συνδρομή τους των 20 Ευρώ, καθόσον τα έσοδα του Ταμείου μας ευρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο και η έκδοση του περιοδικού μας αρχίζει να γίνεται προβληματική.