Περιοδικό "Ιππικό - Τεθωρακισμένα" Νο 110

ΤΡΙΜΗNΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΣΤΡΑΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΠΠΙΚΟΥ - ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ • ΤΕΥΧΟΣ 110 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2021 • ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 30, Τ.Κ. 104 32

200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 Για βόλια τ’ ασημόκουμπα βάζαμε στα τουφέκια, χωρίς νερό, χωρίς ψωμί, χωρίς κανά προσφάϊ

Επτά γενεές Ελλήνων από την επανάσταση

Σελ. 4-5

Σελ. 6-7

ΥΨΙΣΤΗ ΤΙΜΗ - Παρασημοφορήθηκε ο Ιάκωβος Τσούνης από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ο Επίτιμος Α/ΓΕΣ ΥΦΕΘΑ κ. Στεφανής Αλκιβιάδης αποτίει φόρο τιμής και απεριόριστου σεβασμού, φιλώντας ευλαβικά το χέρι του μεγάλου ευεργέτη και γνήσιου Έλληνα Ιάκωβου Τσούνη. Λεπτομέρειες σελ. 26

Η σελίδα του Έφεδρου Αξιωµατικού

Σελ. 29-30

ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Γραφείο: Βερανζέρου 30 ΤΚ 104 32 Αθήνα Τηλέφωνο και Fax: 210 5226351 Δικτυακή τοποθεσία: http://www.saith.gr e-mail: info@saith.gr Tεύχος Νο 110 Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 Ιδιοκτήτης: Σύνδεσμος Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού Τεθωρακισμένων Εκδότης - Διευθυντής: Υποστράτηγος ε.α. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος Συντακτική Επιτροπή: Πρόεδρος Αντιστράτηγος ε. α. Σεραφείμ Παπαποστόλου Μέλη: Αντιστράτηγος ε.α. Κυριάκος Δημήτριος

Περιεχόμενα τεύχους 110 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821

Επτά γενέες Ελλήνων από την Επανάσταση 1821 Η λευτεριά του Έλληνα και η λευτεριά του ανθρώπου, παιδιά μεγάλου κόπου Η Ελλάδα στο νέο γεωπολιτικό χάρτη του 2021 Καλά τα Rafale, αλλά έχουμε αχίλειο πτέρνα στο Αιγαίο... Η τουρκική προπαγάνδα και τα έξι ψέματα σε βάρος της Ελλάδας

Ποιες χώρες θέλει να "καταπιεί" η Τουρκία έως το 2050 - Τι δείχνει ο χάρτης του Stratfor H Τουρκία και οι ΗΠΑ σε τροχιά οικονομικής

και διπλωματικής σύγκρουσης Μέσα στο 2021 θα δούμε την πιο επικίνδυνη "μεταλλαγμένη" Τουρκία Η ισχύς της αποτροπής Υψίστη τιμή - παρασημοφορήθηκε ο Ιακ. Τσούνης από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας στα Ιωάννινα Τα Νέα του Συνδέσμου

Επιμέλεια Έκδοσης: Έφεδρος Ίλαρχος Λιβέριος Πετρίδης

Σελ. 7-8 Σελ.9-10 Σελ.12-14 Σελ.16-17 Σελ. 18-19 Σελ. 21-22 Σελ. 22-23 Σελ.24 Σελ.26 Σελ.28 Σελ.29

Ο τραπεζικός λογαριασμός του Συνδέσμου είναι: ΙΒΑΝ GR3101718320006832-130556-296 ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Με την ευκαιρία απευθύνομε έκκληση στα μέλη μας και τους αποδέκτες του περιοδικού μας να αποστέλλουν την ετήσια συνδρομή τους των 20 ΕΥΡΩ, διότι η συνέχιση εκδόσεως του περιοδικού μας κινδυνεύει. Ευχαριστούμε Το Διοικητικό Συμβούλιο

Αντιστράτηγος ε.α. Μπαλτζώης Ιωάννης

Σελ. 4-5 Σελ. 6

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο διαδίκτυο για να είστε πάντα ενημερωμένοι για τα τεκταινόμενα στο Όπλο μας, στην διεύθυνση: http://www.saith.gr

Στους Αναγνώστες μας 25η Μαρτίου 1821: Μια μέρα σαν όλες τις άλλες,

μα και μια μέρα πάνω από όλες τις άλλες. Είναι η μέρα της Ελληνικής Μεγαλουργίας, την οποία όλος ο εντός και εκτός της Ελλάδος Ελληνισμός εορτάζει και πανηγυρίζει με εθνική συγκίνηση και ακράτητο πάντοτε εθνικό ενθουσιασμό. Είναι η μέρα η χαρμόσυνος και ιστορική, η οποία συμπυκνώνει όλο το ιστορικό νόημα του Ελληνικού γένους και η οποία αποτελεί ανεξάντλητο πηγή και μέγα δίδαγμα για τον Ελληνισμό. Είναι η μέρα η οποία, όσος χρόνος και αν παρέλθει, και οσεσδήποτε περιπέτειες και αν επέλθουν, θα παραμείνει πάντα φωτιζόμενη και θα φωτίζει με την αυτή πάντοτε ένταση από το ανέσπερο φως του θαυμασμού. Και θα αποτελεί όχι μόνον για τους εντός της Ελλάδος, αλλά και για τους πέραν των ορέων και των θαλασσών διασπαρμένους Έλληνες «εορτή εορτών και πανήγυρη πανηγύρεων». Είναι η μαγική εκείνη μέρα που θα υπενθυμίζει το μεγαλύτερο εθνικό γεγονός της νεωτέρας Ελλάδος και θα περικλείει ανάγλυφα την ιστορία του αιωνίου και ενδοξότατου Ελληνικού Έθνους. Του Έθνους εκείνου, το οποίον υπερήφανο και περιβεβλημένο αειθαλείς δάφνες, δόξας και τιμής, αλλά και κατάφορτο από ερυθροβαφή ένσημα του μαρτυρίου και της θυσίας του, προσβλέπει πάντα με ευγνωμοσύνη προς τους συντελεστές της μεγαλόδοξης ιστορικής σταδιοδρομίας του. Αλλά η 25η Μαρτίου 1821 είναι και η μέρα, κατά την οποία «Άγγελος πρωτοστάτης ουρανόθεν επέμφθη, είπε εις την Θεοτόκο και δια αυτής σε ολόκληρο τον κόσμο το Χαίρε!». Ιδού μία αρμονική συζυγία. Πίστης και Πατρίς. Η μια τον κρίνον δέχεται, δάφνης κλωνάρι η άλλη. Από την ημέρα της Εθνικής Παλιγγενεσίας της 25ης Μαρτίου 1821 πέρασαν 200 χρόνια. Δυστυχώς η Πατρίδα μας διέρχεται και πάλιν μία φοβερή και αποφράδα περίοδο ένδειας, δυστυχίας και ένα σκοτεινότατο ορίζοντα πικριών, πόνων και δοκιμασιών που περιβάλλουν την αδάμαστο φυλή μας. Η άλλοτε ένδοξη και υπερήφανη Ελλάδα, που έχει χειραγωγήσει τον κόσμο

και διαδώσει παντού την άσβεστο δάδα της προόδου και του πολιτισμού, το φως του πνεύματος και του λόγου, περιέπεσε και πάλι σε μια χώρα που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της, ύστερα από μία δεκαετία λιτότητας και μνημονίων. Όμως η Ελλάδα επιθυμεί να ζήσει. Κριτήριο της αντοχής είναι η δοκιμασία, από την οποία θα εξέλθει νικήτρια η Πατρίδα μας. Ο αγώνας και η νίκη των Ελλήνων δεν θα οφείλεται στην τύχη, διότι είναι ιστορικώς αναπόφευκτος και η ελληνική φυλή ακατανίκητος. Ένας αγώνας στηριζόμενος όχι σε ενέργειες προσώπων, ομάδων ή παρατάξεων, αλλά στην ηφαιστειώδη έκρηξη καθολικής πανεθνικής επιθυμίας. Μία αυτόματη αντίδραση κατά της Πανδημίας, της τουρκικής προκλητικότητας και των άλλων προκλήσεων. Ο αγώνας θα πυργώνεται στην εθνική ομοφωνία, που κανείς πια δεν θα μπορέσει να καταλύσει. Θα αναβλύσει από τις ρίζες της φυλής μας. Διότι είναι υπόθεση όλων των Ελλήνων. Όλοι οι Έλληνες για τον ‘Έλληνα, ο καθένας για όλους. Κοινά είναι τα πεπρωμένα. Στο καλό όλων θα αποβλέπει ο αγώνας της Νέας Εθνικής Παλιγγενεσίας. Έλληνες! Ας φανούμε αντάξιοι απόγονοι εκείνων, οι οποίοι θυσίασαν στην κάμινο της εθνικής ανάγκης τα πάντα και παρέσχον σε γενεές γενεών το ωραιότερο παράδειγμα της αγάπης προς την Πατρίδα, προς την Θρησκεία και την Ελευθερία. Και από το αθάνατο αυτό παράδειγμα ας αντλούμε όλοι μας την δύναμη της ηθικής αντοχής κατά της νέας μεγάλης δοκιμασίας. Δόξα, τιμή και ευγνωμοσύνη στη μνήμη όλων εκείνων, οι οποίοι συνετέλεσαν σε όλους τους χρόνους στην ανάσταση και το μεγαλείο του Έθνους μας. Και ας αναφωνήσουμε δυνατά, όλοι μαζί με τον ποιητή: «Χίλιες φορές θάνατοι, πατέρες τουρκομάχοι, σεις που τον Μάρτη κάματε, μια τέτοια σχόλη νάχει!» Τιμή και Δόξα στης Ένοπλες Δυνάμεις της Χώρας μας Το Διοικητικό Συμβούλιο

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 Για βόλια τ’ ασημόκουμπα βάζαμε στα τουφέκια, χωρίς νερό, χωρίς ψωμί, χωρίς κανά προσφάΪ Γράφει ο Θεόδωρος Γιαννακόπουλος Τον Ξεσηκωμό δεν τον έκαναν λευκοντυμένα ευγενικά τσολιαδάκια που άκουγαν Μότσαρτ και Μπετόβεν· που χόρευαν λεπτεπίλεπτα βαλς σε σαλόνια με αφράτες πολυθρόνες και πολύχρωμες μεταξωτές ταπετσαρίες στους τοίχους. Τον κάμανε αγριάνθρωποι μουστακαλήδες, που φορούσαν λερή φουστανέλλα και τρύπια τσαρούχια, αποφασισμένοι για ζωή και θάνατο. Χόρευαν τον πρωτόγονο πυρρίχιο χορό τους, τον “τσάμικο”, με γκρινιάρηδες ζουρνάδες και πολεμικά σκληρόηχα νταούλια που αντηχούσαν βαριά, πέρα ως πέρα στα πέτρινα χωριά τους. Αρχέγονοι ρυθμοί και μελωδίες που ήχησαν άλλοτε σε χαροκόπι και άλλοτε σαν πολεμιστήριο σάλπισμα και χορός στρατολόγησης πολεμιστών (Γραβιά, 1821). Άνθρωποι-θεριά, που το μάτι τους γυάλιζε από την φλογερή επιθυμία για “μιας ώρας ελεύθερη ζωή” (Ρήγας, 1797), σαν εκείνη που απολάμβαναν οι αητοί κι οι πέρδικες στα πετρωτά και δασωμένα βουνά τους (Κατσαντώνης). Παλληκαράδες αληθινοί, που προκαλούσαν τούς πανικόβλητους οθωμανούς “σταθήτε ωρέ περσιάνοι να μετρηθούμε !” (Νικηταράς). Που από την κορφή του λόφου σήκωναν προς τον σαστισμένο εχθρό περιπαικτικά/υποτιμητικά τη φουστανέλλα τους και του έδειχναν ποιον είχαν διορίσει στρατηγικό συμβουλάτορά τους (Καραϊσκάκης, 1827). Που σαν άλλοι Λεωνίδες, ευρισκόμενοι στην πιο δεινή θέση, ειρωνεύονταν τους μουρτάτες πως “τα κλειδιά της πόλης είναι κρεμασμένα στις μπούκες των κανο4

νιών μας” (Μεσολόγγι, 1826). Ψημένοι πολεμιστάδες, που βάζαν τούς δεκάχρονους υιούς τους να ματώσουν για πρώτη φορά στην μάχη τ´ άρματα και να τα τιμήσουν (Καστάνιτσα, 1780). Τον Ξεσηκωμό, δεν τον έκαναν κυριλέδες νησιώτες “έμποροι”, που κάτεχαν από διεθνείς συναλλαγές, ναυτικό δίκαιο και χρηματοπιστωτικές αξίες. Τον έκαμαν θαλασσοδαρμένοι πειρατές, που έσπαγαν με τη ναυτοσύνη τους αποκλεισμούς της θαλασσοκράτειρας Αγγλίας για να μπουν στα λιμάνια, γιατί δεν κάτεχαν κανέναν αξιώτερο από τον εαυτό τους να τους δίδει διαταγές. Με θράσος, αν και αιχμάλωτοι, κοίταξαν κατάματα τον ναύαρχο Νέλσωνα και τόλμησαν να του πουν “αν σε είχα στα χέρια μου, θα σε κρεμούσα απ´ το κατάρτι !” (Μιαούλης, 1802). Τον έκαναν τα καταδρομικά “Μαύρα Καράβια” του Γιάννη Σταθά, που πρώτα σήκωσαν την σύγχρονη γαλανόλευκη κι έκαναν “το πέλαο να κοκκινήσει” (Σκιάθος, 1808). Τον Ξεσηκωμό, δεν τον έκαναν ξιπασμένες φεμινίστριες. Τον έκαναν αντρογυναίκες-καπετάνισσες που τίμησαν το οικογενειακό τους όνομα, που διέθεσαν την περιουσία τους και τους γυιους τους στον Αγώνα, σαν την μάνα Υψηλάντισσα και την Μαυρογένους ή που καβάλησαν τα καράβια των αντρών τους, σαν την Μπουμπουλίνα και που βρόντηξαν τα άρματα των αντρών τους, σαν την Δέσπω ή που ντύθηκαν αντρικά μόνο και μόνο για να μπουν στον Αγώνα (τραγούδι της Αρκαδιανής). Τον έκαναν οι σκληρές νοικοκυρές του χωριού, που ζύμωναν για τα παλληκάρια, που φύλαγαν στο πόστο των αντρών για να ξαποστάσουν κι εκείνοι μια στάλα, που γέμιζαν τα τουφέκια των σκοπευτών στον λίγο χρόνο ανάμεσα σε δυο

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

βολές. Οι γυναίκες και τα μωρά τους, που έφτιαχναν μπαρουτόβολα στους μύλους της Δημητσάνας. Οι γυναίκες και τα πιτσιρίκια, που ξυπόλητοι ή με τα γαϊδουράκια τους ανέβαιναν τα βουνά σαν μαντατοφόροι κι εφοδιαστές. Τον Ξεσηκωμό, δεν τον έκαναν άεθνοι προλετάριοι. Τον έκαναν νοικοκυραίοι και απλοί χωριάτες, οι φορείς ενός πολιτισμού με τις ρίζες του στο άμεσο ιστορικό παρελθόν μας, που αναγνώριζαν πως ο Βασιλιάς μας εσκοτώθη και καμιά συνθήκη δεν έκαμε με τους Τούρκους (Κολοκοτρώνης προς τον Αμιλτον). Τον Ξεσηκωμό, δεν τον έκαναν άεργοι ρεμπεσκέδες επειδή δεν είχαν κάτι καλύτερο να κάνουν. Ήταν ο ανθός της ελληνικής νεολαίας, που διαβιούσε στις ακμάζουσες ελληνικές παροικίες της Ρωσίας, της Κεντρικής Ευρώπης και της Ιταλίας, που σπούδαζε στα πανεπιστήμιά τους. Τα εικοσάχρονα αυτά παιδιά, προέλασαν και πέθαναν στα Βαλκάνια εμπνεόμενα, όχι από το αόριστο γι αυτούς και ξένο κίνημα του Διαφωτισμού, αλλά από τη δόξα και πολεμική ισχύ της Αρχαίας Θήβας. Εμπνεόμενα από το πολίτευμα του Τίμιου Σταυρού που αποτύπωσαν στην Πολεμική τους Σημαία με την βυζαντινή επιγραφή ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ (Δραγατσάνι, 1821). Τον Ξεσηκωμό, δεν τον έκαναν διορισμένοι “άριστοι”. Τον έκαναν μπαρουτοκαπνισμένοι βετεράνοι, που την στρατηγία τους την επιβεβαίωναν στη μάχη και τα αριστεία τα ελάμβαναν μετά την έκβασή της (Κεφαλόβρυσο, 1823). Οι στρατιώτες που δεν ξέρανε από ασκήσεις “ακριβείας” και “πυκνής τάξεως”, αλλά καταλάβαιναν άριστα τα παραγγέλματα

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ σμον όλον”. Τους πολεμήσαμε, κάναμε το αίμα τους να τρέξει με ό,τι όπλα διαθέταμε. Και τ´άκουγε απ´ απέναντι ο ποιητής : κούφια ντουφέκια, σμίξιμο σπαθιών, ξύλα, πελέκια, τρίξιμο δοντιών ! ” (Ύμνος εις την Ελευθερίαν, 1823).

“φωτιά Έλληνες !”, “κώλο με κώλο, ρεεεε !” (Μάχη της Γράνας, 1821). Τον Ξεσηκωμό τον έκαναν οι παπάδες του χωριού, που με το ένα χέρι έβαναν ευλογητό και με το άλλο έπαιρναν ανελέητα κεφάλια. Που στάθηκαν ανδροπρεπώς στα ταμπούρια τους μπροστά σε τακτικό στρατό και δεν καταδέχθηκαν να μαζέψουν τα καρφοπέταλα του Μπραΐμη (Μανιάκι, 1825). Κι όσο θρασείς κι ατρόμητοι αν ήσαν μπροστά στους ανθρώπους, όσο παράτολμοι καταδρομείς κι αν ήσαν στη μάχη, με τόση ταπεινότητα έκαναν την ενδοσκόπησή τους, και μονολόγησαν στην προσευχή τους πριν τη μάχη “Κωσταντή, σήμερα θα πεθάνεις” (Κανάρης, 1822). Με τόση αποφασιστικότητα πριν το μαρτύριο ομολόγησαν Πατρίδα και Πίστη “Γραικός γεννήθηκα, γραικός θέ να πεθάνω” (Διάκος, 1821). Στην Επανάσταση, δεν ρίξαμε γαρύφαλα κι αγάπες, ρόδα κι αμφιβολίες. Ρίξαμε μπαρούτι και μολύβι, φωτιά και θειάφι. Σύραμε με σιγουριά τα γιαταγάνια. Ξεσκίσαμε -κυριολεκτικάκόσμο και κοσμάκη. Σφάξαμε ανελέητα κάθε μουσλίμι που βρέθηκε στον δρόμο μας, με κάθε πρόσφορο και βάρβαρο τρόπο, από το Δραγατσάνι ως την Κύπρο, γιατί ο πόλεμος δε συγχωρεί ευαισθησίες. Τ´ αγαρηνά

κορμιά στρώθηκαν στους δρόμους και τα άλογά μας δεν πάταγαν καλντερίμι πια (Τριπολιτσά, 1821). Με τα κεφάλια τους κι ασβέστη, χτίσαμε πυραμίδες μακάβριες (Τρίκορφα 1779, Αράχωβα 1826), τρόπαια φοβερά για να σκιάζονται παντοτινά οι οχτροί. Κάναμε “μάνες δίχως γυιους, γυναίκες δίχως άνδρες, μωρά παιδιά δίχως μανάδες”. Ταΐσαμε όλα τα μαυροπούλια του Μωριά, της Ρούμελης και της Ηπείρου με τούρκικο κρέας. Κλαίγαν στην Τουρκιά τα χάνια γι’ άλογα και τα τζαμιά γι’ αγάδες (Δερβενάκια, 1822) . Ήμασταν οι φοβεροί τουρκομάχοι, που βαφτιστήκαμε σαν Χριστιανοί μία φορά με το λάδι και σαν Έλληνες μία με το αίμα των εχθρών μας για την ελευθερία της Πατρίδος (Βαλτέτσι, 1821). Και τύψεις δεν είχαμε· ούτε μετανιώσαμε ποτέ· ούτε απολογηθήκαμε για τα πολεμικά, τρομερά αλλά τίμια, έργα μας. Μόνο κουράγιο δίναμε στον αποκαμωμένο εαυτό μας, σφίγγαμε τα δόντια μέσα στη φρίκη της σφαγής, για να συνεχίσουμε να σφάζουμε : “κουράγιο Νικήτα, τούρκους σφάζεις !” (Δερβενάκια, 1822) . Η λύσσα, το μίσος, η θέληση για αποτίναξη της Οθωμανικής τυρρανίας ήταν η κινητήριος δύναμή μας κι ο όλεθρος το αποτέλεσμά της. Μείναμε πιστοί στον όρκο “τούρκος μη μείνει στον Μωριά, μηδέ στον κό-

Και φανήκαμε πρόθυμοι να πάρουμε το ρίσκο του πολέμου. Να βιώσουμε χωρίς δισταγμό τον Θάνατο, αν δεν μπορούμε να έχουμε Ελευθερία. Να μετρηθούμε στα ίσα με τον Χάροντα στα αιώνια Μαρμαρένια Αλώνια του Διγενή και του Μεσολογγιού. Μας έσφαξαν κι εκείνοι, όπου μας βρήκαν, με τον πιο απάνθρωπο τρόπο για να μας λυγίσουν. 800.000 νεκρούς θρηνήσαμε στον Αγώνα. Σφαγμένους και εξαναποδισμένους (Ψαρρά, Χίος, Κρήτη, Κύπρος, Κωνσταντινούπολη, Μικρά Ασία), καμμένους (Κάσσος), πεσόντες στις μάχες, λιμοκτονήσαντες (Μεσολόγγι), ανυπότακτους αυτόχειρες (Κούγκι, Ζάλογγο, Μονή Σέκου, Μεσολόγγι, Νάουσα), τιμωρημένους αυτόμολους, θύματα των εμφυλίων πολέμων, πυρπολυμένα χωριά, ισοπεδωμένες περιουσίες, κομμένα καρποφόρα δέντρα. Αλλά θαρρετά τους μηνύσαμε πως πέτρα απάνω στην πέτρα να μην αφήσουν, έστω κι ένας από εμάς να μείνει όρθιος, θα τους πολεμούμε· να βγάλουν απ´το νου τους το προσκύνημα (Κολοκοτρώνης, 1827). “Το Ελληνικόν Εθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον, διά των νομίμων Παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων, την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν” (Προοίμιο Συντάγματος. Επίδαυρος, 1822). Η Επανάσταση, ο Ξεσηκωμός του Γένους, ήταν ολοκληρωτικός ΠΟΛΕΜΟΣ. Όλα τα άλλα γεγονότα της περιόδου είναι απλές υποσημειώσεις σε αυτόν.

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

5

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Επτά γενεές Ελλήνων από την Επανάσταση του 1821 νός ότι σήμερα είμαστε ελεύθεροι πολίτες ενός κυρίαρχου κράτους, το οφείλουμε σέ όσους πολέμησαν στον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα.

Της Συντακτικής Επιτροπής Η 25η Μαρτίου 1821 αποτελεί μία ξεχωριστή ημερομηνία για τους Έλληνες. Υπάρχουν στην ζωή όλων των λαών χρονολογίες ορόσημα, οι 3 οποίες σηματοδοτούν τις μέγιστες και τις ελάχιστες επιδόσεις τους. Τόσο οι θρίαμβοι όσο και οι καταστροφές είναι διδακτικές, γιατί μας βοηθούν να συνειδητοποιούμε το σωστό και το εσφαλμένο των πράξεων μας. Είμαστε λαός με μακρά πορεία μέσα στην ιστορία, την οποία δυστυχώς αγνοούμε. Από το 1821 μέχρι σήμερα έχουν παρέλθει 200 χρόνια, τα οποία αντιστοιχούν σε επτά γενεές Ελλήνων (28 χρόνια κάθε γενεά). Είμαστε σε μία αδιάσπαστη συνέχεια οι άμεσοι απόγονοι των αγωνιστών της Επαναστάσεως, εμφορούμενοι από τις ίδιες αρετές, ελαττώματα και αισθήματα και την ίδια νοοτροπία. Αυτό δεν ισχύει για τους Έλληνες της γενιάς του 1821, σε σχέση με τους προγόνους τους που υποδούλωσαν οι Τούρκοι το 15ο αιώνα. Οι τρεις πρώτες γενεές μετά την απελευθέρωση(1830-1922), ασπάσθηκαν το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, που στόχευε στην απελευθέρωση όλων των υπόδουλων αδελφών μας. Η Εθνική εξόρμηση των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-13 και η συμμετοχή μας στο Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Μακεδονίας, της Θράκης, της Ηπείρου, της Κρήτης και των νήσων του Αιγαίου. Η Μικρασιατική Καταστροφή[1] τον Αύγουστο του 1922, σηματοδότησε το τέλος των διεκδικήσεων μας σε βάρος της Τουρκίας. Η τέταρτη γενεά (1922-1950), πέτυχε την απελευθέρωση των Δωδεκανήσων, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που τελούσαν υπό Ιταλική κατοχή. Οι παραπάνω επεκτάσεις της επικράτειάς μας υπήρξαν αποτέλεσμα πολεμικών συγκρούσεων. Είχαμε όμως και εδαφικά κέρδη άνευ πολέμων. Το 1864, τα Επτάνησα μάς παραχωρήθηκαν από την Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω της αποδοχής του Γεωργίου του Α΄, ως Βασιλέως των Ελλήνων. Το 1878, η προσάρτηση της Θεσσαλίας και του νομού Άρτης, πραγματοποιήθηκε λόγω της Συνθήκης του Βερολίνου.[2] Κατά την περίοδο της πέμπτης γενεάς (1950-1980) ξεκίνησε ο απελευθερωτικός αγώνας για την ανεξαρτησία της Κύ6

Κατά το διάστημα από την απελευθέρωση μέχρι το 1950, η Ελλάδα: Συμμετείχε σε δύο Παγκοσμίους, δύο Βαλκανικούς και σε δύο Ελληνοτουρκικούς Πολέμους (1897, 1919-1922). Αντιμετώπισε ένα τριετή αδελφοκτόνο πόλεμο, ένα πολυετή εθνικό διχασμό, σειρά τοπικών εξεγέρσεων, αλλεπάλληλα στρατιωτικά κινήματα, δολοφονία Βασιλέως και κυβερνήτου, 3 εκθρονίσεις βασιλέων, 3 αλλαγές πολιτεύματος,[3] 5 πτωχεύσεις,[4] εκατομμύρια προσφύγων και τα μύρια όσα.

πρου (1η Απριλ. 1995), ο οποίος σήμανε την αρχή της επιδεινώσεως των Ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το καλοκαίρι του 1974, το 40% της Κύπρου τέθηκε υπό τουρκική κατοχή. Έκτοτε έπαυσαν να υφίστανται ως προοπτικές η ένωσις της Κύπρου με την Ελλάδα και η απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου. Από την μεταπολίτευση και εντεύθεν δεν είχαμε πλέον επεκτατικές βλέψεις, αλλά δηλώσαμε ότι δεν παραχωρούμε ούτε σπιθαμή ελληνικού εδάφους, εναερίου, ή θαλασσίου χώρου. Οι μεταπολιτευτικές γενιές προσπάθησαν να διαφυλάξουν την ακεραιότητα της Ελλάδος, από τις διεκδικήσεις της Τουρκίας σε βάρος των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Το απόγειο της εντάσεως μεταξύ των δύο χωρών κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, υπήρξε η Κρίσις των Ιμίων το 1997. Η σημερινή γενεά βρίσκεται αντιμέτωπη με την ολοένα αυξανόμενη επιθετικότητα της Τουρκίας, η οποία αμφισβητεί τα όρια των θαλασσίων ζωνών, των χωρικών μας υδάτων, του Εθνικού Εναέριου χώρου, του FIR (Περιοχές Πληροφοριών Πτήσεως) και των περιοχών ευθύνης για την έρευνα και διάσωση. Διεκδικεί επιπροσθέτως αριθμό ελληνικών μικρονησίδων, και αξιώνει τον αφοπλισμό των νησιών μας στο Ανατολικό Αιγαίο. Η γενεά του 1821 παρά τα λάθη, τις αβλεψίες, τα πάθη, τα ελαττώματά, την έλλειψη μορφώσεως και τα όποια άλλα αμαρτήματά της, πέτυχε το αδιανόητο. Υπήρξε η γενεά η οποία μας απελευθέρωσε από τον τουρκικό ζυγό και εμφανισθήκαμε ως ανεξάρτητο κράτος στο χάρτη της Ευρώπης. Το γεγο-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

Παρ’ όλα τα προβλήματά, την φτώχεια, τις συγκρούσεις και τα παθήματά μας, συνεχίσαμε να αυξανόμαστε τόσο σε έκταση, όσο και σε πληθυσμό. Η διατήρηση της εκτάσεως στα 132.000 χλμ2, από το 1947 δεν συνιστά λόγο ανησυχίας. Το σοβαρό πρόβλημα δημιουργείται από την ελάττωση του πληθυσμού τα τελευταία χρόνια. Το 1960 ο πληθυσμός μας ανερχόταν σε 8,3, ενώ σήμερα έχει φτάσει τα 11,7 εκατ. και βαίνει μειούμενος. Στο ίδιο χρονικό διάστημα τρεις χώρες με σαφώς μικρότερη έκταση από εμάς και ταραγμένη ιστορία, υπερδιπλασίασαν το πληθυσμό τους, το Ισραήλ, από 2,1 σε 9 εκατομμύρια, η Ταϊβάν από 10 σε 25 εκατ. και η Νότιος Κορέα από 25 σε 52 εκατ. Στην γειτονική μας Τουρκία ο αριθμός των κατοίκων της από 27 έφθασε τα 82 εκατ. Η αύξηση του πληθυσμού συνιστά ζωτική λειτουργία κάθε έθνους και αποτελεί αναντικατάστατο χαρακτηριστικό για την επιβίωσή του. Σε σχέση με τους προγόνους μας δεν θεωρούμε την υπεράσπιση της πατρώας γης, το υπεράνω όλων καθήκον. Οι γενιές που πολέμησαν προσέφεραν την ζωή τους για μια πατρίδα, η οποία τους παρείχε ελάχιστα σε σχέση με την σημερινή. Θυσίασαν την νιότη τους αντιμετωπίζοντάς κακουχίες και κινδύνους, αντλώντας δύναμη από την αγάπη τους προς την Ελλάδα. Ήρωες θεωρούνταν όσοι έχαναν την ζωή τους μαχόμενοι και αυτοί που έφεραν τραύματα στο στήθος. Οι σύγχρονοι Έλληνες αδυνατούν να καταλάβουν, γιατί ο Αισχύλος, εδώ και εικοσιπέντε αιώνες, επέλεξε να γράφει πάνω στον τάφο του επιτύμβιο, όχι πως ήτανε ο δημιουργός της τέχνης του θεάτρου,

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ αλλά πως πολέμησε στη Μάχη του Μαραθώνος. Δεν νιώθουν για την σημαία αυτό που γράφει στο ποίημα του, ο Δάφνης Στρατήγης: «Αυτό είναι το ιερό πανί, που όταν περνά μπροστά μας, Υγραίνονται τα βλέφαρα και σπαρταρά η καρδιά μας». που αποτελούσε το πρώτο κείμενο στο αναγνωστικό της Έκτης Δημοτικού του 1964. Δεν αισθάνονται αυτό που περιγράφει ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στο ποίημα του «Η προς την Πατρίδα Αγάπη μου: «Νοιώθω για σε πατρίδα μου, στα σπλάχνα χαλασμό». Σήμερα περιγράφουμε ως ηρωική την προσπάθεια αυτών που κάνουν το καθήκον τους, από αμειβόμενη εργασία την οποία έχουν οι ίδιοι επιλέξει. Το σχολείο και το σπίτι διαμορφώνουν τα πρότυπα που ασπάζονται τα παιδιά. Η υπευθυνότητα, η ευσυνειδησία, η εκτέλεση του καθήκοντος και η υπακοή στους νόμους δεν κληρονομούνται, αλλά αποκτώνται μετά από επίπονη και συστηματική εκπαίδευση. Τίποτα δεν υποκαθιστά το προσωπικό παράδειγμα από όσους εμπλέκονται στην διαπαιδαγώγηση της νεολαίας και αφορά κυρίως τους γονείς, τους δάσκαλους και τους φορείς της εξουσίας. Να μην ξεχνάμε ότι ευημερούμε, όταν και η πατρίδα ευημερεί. Αυτό συμβαίνει όταν εκπληρώνουμε τις υποχρεώσεις προς την πολιτεία με την ίδια ένταση που αξιώνουμε το σεβασμό των δικαιωμάτων μας ως πολιτών.

[1] Είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, της Σμύρνης μετά της ενδοχώρας και το ξερίζωμα του συνόλου των ελληνικών πληθυσμών που διαβιούσαν στην Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, πλην Κωνσταντινουπόλεως.

[2] Η Συνθήκη προέβλεπε τον επανακαθορισμό των ελληνοτουρκικών συνόρων στο ύψος των ποταμών Πηνειού και Καλαμά, στην Θεσσαλία και την Ήπειρο αντιστοίχως, κατόπιν συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών. Τα όρια της Ηπείρου περιορίσθηκαν τελικά μέχρι τον ποταμό Αχέροντα, στο 60% του νομού Άρτης.

[3] Το 1843 από Απόλυτη σε Συνταγματική Μοναρχία, το 1924 από Βασιλευόμενη σε Προεδρευομένη Δημοκρατία και το 1935 από Προεδρευμένη σε Βασιλευόμενη Δημοκρατία.

[4] Εκούσιες: Το 1827 επί Ιωάννη Καποδίστρια, το 1843 επί Βασιλέως Όθωνος, το 1893 επί Χαριλάου Τρικούπη, το 1932 επί Ελευθερίου Βενιζέλου. Ακούσια: το 1942 κατά την διάρκεια της κατοχής.

«Η λευτεριά του Έλληνα κι η λευτεριά του ανθρώπου, παιδιά μεγάλου κόπου» Γράφει ο Δάσκαλος Δημήτριος Νατσιός, Από ένα εξαιρετικό στιχούργημα του Παλαμά είναι κλεμμένος ο τίτλος. («Ιερές κλεψίες» έλεγε ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, την προσφυγή στους τρανούς του Γένους). Είναι αφιερωμένο στην ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και στην ημέρα του ευαγγελισμού της πατρίδος, όταν γιορτάζουμε τα δύο «χαίρε». Το «χαίρε» του αρχαγγέλου και το «χαίρε» του εθνικού μας ποιητή. «Σβήνουν δυο νύχτες, και δυο αυγές προβάλλουν στον αγέρα. Δυο λευτεριές που σμίγουνε μέσα στην ίδια μέρα. Δυο λευτεριές ματόβρεχτες, παιδιά μεγάλου κόπου, η λευτεριά του Έλληνα κι η λευτεριά του ανθρώπου». Μια παρένθεση. Δεν θέλω να ασχοληθώ με την τρέχουσα επικαιρότητα. Γράφτηκαν και γράφονται πολλά. Ακούω πολύ κόσμο να μονολογεί: δεν βλέπω τηλεόραση με τους νεκροθάφτες δημοσιογράφους που νυχθημερόν μας κουκουλώνουν με σάβανα και ασθένειες. Κουραστήκαμε να διαβάζουμε γνώμες αντιφατικές. Ακόμη περισσότερο τρομοκρατείται ο λαός, αντί να καθησυχάζεται, με προφητείες και αυθαίρετες προβλέψεις από αδαείς και «ου κατ’ επίγνωσιν», ζηλωτές. Θυμάμαι από το Γεροντικό μια φράση: «Το διδάξαι τον πλησίον όμοιον εστί του ελέγξαι», του αγίου αββά Παμβώ. Δεν ισοπεδώνω τίποτε ούτε κατακρίνω κανέναν. Εν μέσω σύγχυσης και πληθώρας γνωμών, λάμπουν και τα πραγματικά πετράδια. Νουνεχείς και σοβαροί επιστήμονες, θεολόγοι και πιστοί άνθρωποι, γράφουν με περισσή περίσκεψη. Οι σοβαροί επιστήμονες λιώνουν στα εργαστήριά τους, οι καλύτεροι θεολόγοι είναι «τα βοτσαλάκια της ερήμου», όσοι επιδίδονται σε ανείπωτους ασκητικούς αγώνες. Αυτούς να ακούμε και να εμπιστευόμαστε και ο νοών νοείτω.

Είμαι μάχιμος δάσκαλος και με ενδιαφέρει, πρωτίστως, το τι παιδεία προσφέρουμε στα παιδιά του λαού μας. Φέτος 200 χρόνια μετά την Ευλογημένη Επανάσταση του ’21, είναι μια λαμπρή ευκαιρία να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα, να αρωματίσουμε τους μαθητές μας με την ευωδία των ηρώων. Μαύρισε, φαρμακώθηκε η ψυχή των παιδιών εδώ και ένα χρόνο με τους εγκλεισμούς, τις απειλές, τις βλοσυρές μάσκες, τους θανάτους, την οικονομική φρίκη. Ας μπει και λίγο φως στα σπίτια και τα σχολεία. Όχι για να κρυβόμαστε υποκριτικά, αλλά γιατί ο νους των μικρών μαθητών δεν χωράει το κακό, δεν μπορεί, για να χρησιμοποιήσω μια φράση του συρμού, να το διαχειριστεί. Γνωρίζω από την εμπειρία μου πόσο «θεραπευτική» είναι η διδασκαλία που στηρίζεται σε κείμενα βιωματικά, που αναδεικνύουν το πνευματικό περιεχόμενο της εορτής ή της επετείου. Ένα υπουργείο, όντως εθνικής παιδείας, θα είχε ετοιμάσει ήδη και θα το διαμοιράζαμε στους μαθητές μας, ένα ανθολόγιο-αφιέρωμα στον βίο και πολιτεία των ελευθερωτών μας. Να κλείναμε, για ένα εξάμηνο, τα βαρετά και φλύαρα, άχρηστα και αντιπαιδαγωγικά βιβλία τους και να διδάσκαμε,

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

7

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Το συγκλονιστικό ποίημα του Πούσκιν για την Εθνεγερσία των Ελλήνων Η πρεσβεία της Ρωσίας ανήρτησε πριν από λίγο στον επίσημο λογαριασμό της το ποίημα του μεγάλου Ρώσου ποιητή Αλεξάνδρου Πούσκιν για την Εθνεγερσία. Η ποίηση του μεγάλου ρώσου ποιητή και δεν μιλάμε μόνο για το συγκεκριμένο ποίημα, είναι εμπνευσμένη από την αρχαία Ελλάδα αλλά και την επανάσταση.

Σηκώσου, ω Ελλάδα, και τον αγώνα στήσε, Και δείξε την αντρεία των παλικαριών σου, Κι εκείνη την παλιά σου τη μανία λύσε Του Ολύμπου και της Πίνδου, των Θερμοπυλών σου! Σ’ αυτά τα προαιώνια βουνά, τα μαύρα, Γεννήθηκε η νέα Ελευθερία, Στων Αθηνών τα μάρμαρα που ‘ν’ όλο λαύρα, Και στον αρχαίων ηγετών τα μαυσωλεία. Η χώρα των θεών, και των ηρώων η χώρα, Φλέγεται απ’ τη φωτιά ενός αγώνα ωραίου, Σπάει τα δεσμά και πάει και τραγουδάει τώρα Τυρταίο και Βύρωνα και θούρια του Φεραίου.

«Η λευτεριά του Έλληνα κι η λευτεριά του ανθρώπου, παιδιά μεγάλου κόπου» Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

ναι! και ως γλωσσικό μάθημα, λόγια και φράσεις του Κολοκοτρώνη συνοδευόμενα από την μάχη στα Δερβενάκια. Λόγια του Καραϊσκάκη μαζί με την εποποιία στην Αράχωβα. Του αντρειωμένου «Δυσσέα», όταν πολιορκούσε την Ακρόπολη. Του «Ρήγα» οι στοχασμοί και «συλλογισμοί» για την ελευθερία. Μιλάμε για την αμώμητο πίστη μας. Τι πιο ωραίο να μάθει και να κρατήσει ολοζωής στην μνήμη του, το μικρό παιδί, το παράδειγμα του Γέρου του Μοριά. Γράφει ο μεγάλος δάσκαλος του Γένους μας, Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων, για τηνπίστη του Κολοκοτρώνη: «Χρόνια πολλά πριν τον εύρει ο θάνατος, τον πρόβλεπε, κι ετοίμαζε την ψυχή του και μετανοούσε.Φιλιώτανε, με τους παλιούς εχθρούς του, με κάθε άνθρωπο πού ‘χε ψυχραθεί. Γι’ αυτό το σκοπό έκαμετελευταία και ταξίδι στα νησιά, και στο Μοριά, κι αντάμωσε τους παλιούς συναγωνιστές, φίλους, γνωρίμους του κι εχθρούς του, και συγχώρεσε και συγχωρέθηκε. Και χαιρέτησε τον τόπο του γιατελευταία φορά. Συχνά εξομολογιότανε και μεταλάβαινε. Αυτό το ’καμε και την τελευταία Μεγάλη Σαρακοστή, πριν πεθάνει». Θέλουμε να αναδείξουμε ότι ο αγώνας ήταν εθνικός, όλοι οι Έλληνες αγωνίζονται. Ότι και η προδομένη Μακεδονία μας συμμετείχε. Να, το ιστορικό παρά8

δειγμα, που θα συγκινήσει τους μαθητές. Η περίφημη Καρατάσαινα, γυναίκα και μάνα ηρώων. Συνελήφθη, κατά την καταστροφή της Νάουσας, τον Απρίλιο του 1822 και οδηγήθηκε, μαζί με πλήθος αιχμάλωτα γυναικόπαιδα στην Θεσσαλονίκη. Πιέστηκε να αλλαξοπιστήσει. Αρνήθηκε. «Γι’ αυτό», γράφει ο αυτόπτης Γάλλος Πουκεβίλ στην ιστορία του «εβύθισαν εντός σάκκου, τον οποίον είχαν γεμίσει με όφεις, την σύζυγο του οπλαρχηγού Καρατάσου. Ο Αβδούλ Λουμπούτ ήλπιζεν ότι ο θάνατός της, θα επήρχετο κατόπιν φρικτών πόνων και βασάνων. Αλλά αι πληγαί πλήθους εχιδνών έχυσαν τόσον δηλητήριον εις τας φλέβας της μάρτυρος, ώστε περιέπεσεν εις λήθαργον και απέθανεν ανωδύνως, λυτρωθείσα ούτω των δημίων της, υπέρ των οποίων δεν έπαυσεν να προσεύχεται θερμώς, επικαλούμενη το όνομα του Θεού και της Παναγίας μέχρι της τελευταίας ώρας. Ούτως απέθνησκον αι χριστιαναί γυναίκες». Να διδάξουμε τι σημαίνει Έλληνας πολιτικός. Ότι τούτος ο τόπος δεν μπορεί να αναστηθεί, γιατί, μετά τον Καποδίστρια, καταντήσαμε, κατά τον Μακρυγιάννη, «κοπέλια των ξένων». «… Ο γιατρός του, του είπε να βελτιώσει λίγο την τροφή του, ήταν επείγουσα ανάγκη για την υγεία του. Κι εκείνοςαπήντησε αποφασιστικά: Τότε μονάχα θα βελτιώσω την τροφή μου, όταν θα είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει ούτε ένα Ελ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

ληνόπουλο που να πεινάει …». Είμαστε σε βαθύ σκοτάδι. Αλλά το βαθύ σκοτάδι προμηνύει την αυγή. Ξημερώνει, που θα πει ημερώνει, καλοσυνεύει ο Θεός την πλάση του. Ξέρουμε, εμείς οι Ρωμιοί, τον δρόμο για να βγούμε στο ξέφωτο. Και αυτό μας το δίδαξαν εκείνοι, οι μεταξένιοι ήρωές μας. Να, τι μας κανοναρχούν, από την «άκρα σιωπή» τους. «Μεσολόγγι. Ήταν πρωί, Σάββατο του Λαζάρου, 10 Απριλίου του 1826, όταν συγκροτήθηκε το αθάνατο εκείνο συμβούλιο αποφάσεως. Ήταν ένα συμβούλιο θανάτου. Οι καπεταναίοι είχαν αναλάβει να διερευνήσουν, με ανιχνευτές την ύπαρξη μυστικού δρόμου-διόδων για ακίνδυνο πέρασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων στην ελευθερία. Κανένας όμως δεν έφερε ελπιδοφόρα πληροφορία. Οι λόγχες και οι στενωποί φυλάγονταν άγρυπνα από τους Μωχαμετάνους. Γενική ήταν η κατήφεια και η σιωπηλή θλίψη. Την σιωπή της στιγμής έσπασε η βροντώδης και σταθερή φωνή του αρχηγού της Φρουράς, του Θανάση Ραζηκότσικα.

– Υπάρχει δρόμος ωρέ!

– Ποιος είναι, στρατηγέ, και δεν τον λες τόση ώρα; Διαμαρτυρήθηκαν όλοι οι παριστάμενοι.

– Είναι ο δρόμος του Θεού, φωνάζει». Μόνο αν βαδίσουμε τον δρόμο του Θεού, θα αναστηθούμε, θα ελευθερωθούμε ως λαός και ορθόδοξοι χριστιανοί…

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η Ελλάδα στο νέο γεωπολιτικό χάρτη του 2021 Γράφει ο Κώστας Λάβδας* Στο γενικό πλαίσιο πρώτα. Καταρχήν η νέα χρονιά θα φέρει νέες δυνατότητες στις ευρωατλαντικές σχέσεις. Είναι σαφές ότι οι καλές ευρωατλαντικές σχέσεις είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας και γενικότερα της σταθερότητας στην περιοχή. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε παράλληλα ότι μακροπρόθεσμα η αργή πορεία σχετικής απομάκρυνσης των ΗΠΑ θα συνεχιστεί. Σε σχέση με την Ευρώπη, η περίοδος Μπάιντεν θα μοιραστεί σε δυο φάσεις. Αρχικά θα παρακολουθήσουμε μια προσπάθεια επιδιόρθωσης της ζημίας που υπέστησαν οι ευρωατλαντικές σχέσεις από την προεδρία Τραμπ. Στη συνέχεια, από το 2022 ή λίγο αργότερα, οι ΗΠΑ με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα επανέλθουν στις ράγες της μακροπρόθεσμης, αργής κίνησης που ξεκίνησε επί Ομπάμα και συνοψίζεται στο εξής: σταδιακή, προσεκτική και μέσω πολυμερούς συνεννόησης απομάκρυνση από την Ευρώπη και άλλες περιοχές στις οποίες οι ΗΠΑ δεν μπορούν ή/και δεν επιθυμούν να εκπληρώνουν τους ρόλους που διαδραμάτιζαν επί δεκαετίες. Αυτό θα είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο οφείλουμε να προβληματιστούμε και για τα ζητήματα της περιοχής μας. Η σημαντική και απολύτως θετική τάση μερικής επιστροφής στην πολυμέρεια που θα εκφράσει σε πρώτο χρόνο η νέα διοίκηση στην Ουάσιγκτον από τις 20 Ιανουαρίου δεν συνεπάγεται αυτόματη επίλυση των προβλημάτων που μας απασχολούν. Αντίθετα, επιβάλλει την προσεκτική ανάλυση της πραγματικότητας που θα αναδυθεί μέσα από την ωρίμανση της δεύτερης φάσης. Η Ευρώπη και εμείς το 2021 Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2021 ξεκινά με τέσσερις κρίσιμες προκλήσεις. Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση ολοκληρώθηκε με συμφωνία η οποία εν πολλοίς διατηρεί πολλούς από τους εμπορικούς δεσμούς αλλά (όπως αναμενόταν) αφήνει εκτός κάδρου τα ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Η εξελισσόμενη αμυντική σχέση Γαλλίας – Βρετανίας, εντός του ΝΑΤΟ και πέραν αυτού, προοιωνίζει πολλά για το μέλλον των πολυεπίπεδων σχέσεων μεταξύ των δυνάμεων τόσο στο ευρωατλαντικό όσο

και στο ευρασιατικό πλαίσιο. Η Βρετανία προφανώς θα έλθει και σε νέες συμφωνίες με την Τουρκία, αλλά σε ό,τι αφορά ειδικότερα στα εθνικά θέματα που μας ενδιαφέρουν το Λονδίνο θα το ξανασυναντήσουμε μεσοπρόθεσμα και απευθείας αλλά και μέσω Παρισίων (αυτά που ακούγονται περί ελληνικής «διαμεσολάβησης» στις σχέσεις Λονδίνου – Βρυξελλών δεν αξίζουν ούτε υποτυπώδους σχολιασμού). Μια δεύτερη πρόκληση είναι βέβαια η πανδημία και το σύνθετο πακέτο αντιμετώπισης της εξάπλωσής της και διαχείρισης των συνεπειών της. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μετά τις πρώτες καθυστερήσεις και αμφιταλαντεύσεις, η ΕΕ ανταποκρίθηκε σε γενικές γραμμές με μια δυναμική που φαίνεται να υπόσχεται πολλά και για το μέλλον στα πεδία της οικονομικής και ρυθμιστικής ενοποίησης. Η τρίτη πρόκληση ονομάζεται Κίνα. Παρά την εμμονή των δυτικών αμυντικών κύκλων για την Ρωσία, η οποία παραμένει διπλωματικά ανήσυχη και επικίνδυνη αλλά οικονομικά ασήμαντη, η πραγματική πρόκληση είναι η Κίνα. Το 2020 έκλεισε με μια καταρχήν συμφωνία (στις 30 Δεκεμβρίου) μεταξύ ΕΕ – Κίνας για καλύτερη πρόσβαση των ευρωπαϊκών εταιρειών στην κινεζική αγορά. Αξιέπαινο, αλλά υπάρχουν και άλλες όψεις. Τα ανθρώπινα δικαιώματα μπαίνουν εν πολλοίς στην άκρη, ενώ και πολλές από τις βαθύτερες ανησυχίες των ΗΠΑ σε σχέση με την δυναμική της κινεζικής διείσδυσης στη Δύση (πέρα από την εξελισσόμενη και ιδιαιτέρως εντυπωσιακή διείσδυ-

ση στην Αφρική) πάλι δεν λαμβάνονται υπόψη – υπάρχει και το προηγούμενο σε σχέση με τον ρόλο της Huawei, ως προς την οποία οι αντιλήψεις στο εσωτερικό του ευρωατλαντικού κόσμου ποικίλλουν. Ένας συνδυασμός επιστημονικών, οικονομικών, στρατηγικών και συγκυριακών μεταβλητών έχει ως αποτέλεσμα την σταδιακή μείωση αυτού που ο Quincy Wright ονόμαζε «τεχνολογική απόσταση» μεταξύ των κύριων δυνάμεων του πλανήτη σήμερα. Δυστυχώς για την ΕΕ, και η νέα συμφωνία της με την Κίνα θα εκληφθεί από τη νέα αμερικανική διοίκηση ως ένας πρόσθετος παράγοντας που μικραίνει ακόμη περισσότερο αυτή την απόσταση. Η τέταρτη πρόκληση, ουσιαστική αλλά συνήθως απόρρητα αναγνωριζόμενη, αναφέρεται στο συνδυασμό του νέοΟθωμανικού οράματος του καθεστώτος Ερντογάν στην Άγκυρα με τις κρατικές και κινηματικές διαστάσεις του ριζοσπαστικοποιημένου πολιτικού Ισλάμ στο παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, για την Ελλάδα ένα καλό σενάριο για το 2021 είναι η χρονιά που ξεκινάει τώρα να αποτελέσει έναν «ευνοϊκό προθάλαμο» του 2022. Δηλαδή, στο καλό σενάριο ο ρόλος του 2021 θα είναι να διαμορφώσει τέτοιες συνθήκες για τα εθνικά μας θέματα, ώστε το 2022 η θέση μας να είναι ευνοϊκότερη. Υπό αυτές τις συνθήκες επομένως, το 2021 αποτελεί μια μεταβατική χρονιά. Εάν η Ουάσιγκτον καταστήσει σαφές Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

9

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

στην Άγκυρα ότι η γεωπολιτική σημασία της δεν δικαιολογεί τον αποσταθεροποιητικό της ρόλο, θα είναι ευχερέστερο για την Αθήνα να εντείνει τον ήδη επιτυχή συντονισμό της τόσο σε πολυμερές επίπεδο (ΕΕ, ΝΑΤΟ) όσο και μέσω διμερών, τριμερών και τετραμερών σχημάτων με τις ΗΠΑ, την Γαλλία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τα Εμιράτα και φυσικά την Κύπρο. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα θα πρέπει προχωρά σε ένα έξυπνο εξοπλιστικό πρόγραμμα με στρατηγική στόχευση. Η Ελλάδα πρέπει να συντονιστεί με την Γαλλία, την μόνη στρατηγική δύναμη που παραμένει στην ΕΕ, με την οποία όντως μας συνδέουν γεωπολιτικά και άλλα κοινά ενδιαφέροντα καθώς επίσης και μια κοινή ανάγνωση της τουρκικής επιθετικότητας στη Βόρεια Αφρική, την Μέση Ανατολή και τον Καύκασο. Σε αυτό το «καλό» σενάριο, μπορεί να ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές με συγκεκριμένη ατζέντα που περιορίζεται στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Παράλληλα, η ΕΕ μπορεί να ξεκινήσει την αναζήτηση ενός νέου πλαισίου σχέσεων με την Τουρκία, για του οποίου την αναγκαιότητα αλλά και τα εντελώς ειδικά χαρακτηριστικά έχω γράψει αναλυτικά στο παρελθόν. Όμως ας παραμείνουμε προσγειωμένοι στο έδαφος. Το πιθανότερο σενάριο είναι η Άγκυρα να εξακολουθήσει να πιέζει την Ελλάδα με σκοπό την αποδοχή της αναζήτησης «συνολικής λύσης» μέσω διαπραγματεύσεων, στοχεύοντας στην εμπλοκή της Αθήνας σε μια συμφωνία-πακέτο με πλήθος ζητημάτων, τα περισσότερα από τα οποία αντικατοπτρίζουν την επεκτατική λογική των τουρκικών αναθεωρητικών σχεδίων. Θα δούμε συνεπώς την επανάληψη της γνωστής συνδυαστικής πολιτικής διπλωματικών ελιγμών αλλά και αναθεωρητικής στοχοπροσήλωσης, πολιτική που εφαρμόζει με συνέπεια η Άγκυρα. Αυτή η τουρκική προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει σε κλιμάκωση ανά πάσα στιγμή, εφόσον ενταθεί η προσπάθεια επίτευξης τετελεσμένων, π.χ. μέσω ερευνητικής ή και εξορυκτικής δραστηριότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ανοχή της ΕΕ και η πεποίθηση κάποιων (ευτυχώς όχι όλων) στην Ουάσιγκτον ότι η Τουρκία παραμένει ουσιαστικά αναντικατάστατη, μπορεί να μας φέρει αντιμέτωπους με θεμελιώδη διλήμματα που αναφέρονται στην επιβίωση της Ελλάδας σε μια πραγματικά επικίνδυνη γει10

τονιά. Σε αυτό το σενάριο, η Τουρκία επιταχύνει την αναθεωρητική της προσέγγιση, οι γέφυρες της Άγκυρας με τη νέα αμερικανική διοίκηση επιτυγχάνουν να θυμίσουν εκ νέου τη σημασία της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ, οι μεγάλες μεταναστευτικές ροές και η εργαλειοποίησή τους από την Τουρκία επιστρέφουν και ενισχύονται, η πίεση για λύση δυο κρατών στην Κύπρο καθίσταται αφόρητη και η ΕΕ παραμένει κατακερματισμένη και αβέβαιη σε σχέση με τις εξωτερικές προκλήσεις. Η ώσμωση του τουρκικού καθεστώτος με κράτη και κινήματα που ασπάζονται το ριζοσπαστικό πολιτικό Ισλάμ εξελίσσεται περαιτέρω ενώ παράλληλα η Άγκυρα εξακολουθεί να επιτυγχάνει τη συνέχιση του ιδιότυπου ρόλου της μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Κατά συνέπεια, ίσως η πιο προβληματική προοπτική για την Ελλάδα είναι αυτή στην οποία το δυτικό στρατόπεδο εξακολουθεί να προσπαθεί να κρατήσει την Τουρκία κοντά του ανεξαρτήτως των τουρκικών διαθέσεων. Για την βιώσιμη ειρήνη στην περιοχή χωρίς σημαντικές ελληνικές υποχωρήσεις, η Τουρκία θα πρέπει είτε να συνετιστεί ώστε να υπάρξει διάλογος όχι σε ό,τι επιθυμεί ο τουρκικός αναθεωρητισμός αλλά στα υπαρκτά ζητήματα (το καλύτερο σενάριο) είτε να περάσει από μια φάση οξείας κρίσης (δυσάρεστης για όλους) στις σχέσεις της με τη Δύση. Ομαλοποίηση ή ρήξη και πιθανή επανέναρξη υπό νέες συνθήκες, στη διαμόρφωση των οποίων θα πρέπει να έχουμε συνεισφέρει. Η Κύπρος στη νέα συγκυρία Είναι δεδομένο ότι κάθε συζήτηση για τις εξελίξεις μετά τις εκλογές στα κατεχόμενα, πρέπει να λαμβάνει υπόψη ένα βασικό στοιχείο: ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος στο ψευδοκράτος, η Άγκυρα αποτελούσε και θα εξακολουθήσει να αποτελεί αποκλειστικό κέντρο λήψης των πραγματικά σημαντικών αποφάσεων για τους τουρκοκύπριους. Ναι, η εκλογή του Ερσίν Τατάρ, εκλεκτού του Ερντογάν, εκμηδένισε πια τις όποιες δυνατότητες τακτικής διαφοροποίησης του δορυφόρου από την Άγκυρα, όμως δεν άλλαξε τα ουσιώδη της σχέσης μεταξύ ψευδοκράτους και Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι εξελίξεις μετά τις εκλογές φαίνεται να επιβεβαιώνουν και να επιταχύνουν τις τάσεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί μετά το αδιέξοδο στο Κραν Μοντανά το 2017. Ανεξαρτήτως του τι ακριβώς συνέβη στο Κραν Μοντανά, η περίοδος έκτοτε είναι νέα και έτσι

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

θα γίνεται αντιληπτή από τους αναλυτές του μέλλοντος: το Κραν Μοντανά και όχι η εκλογή Τατάρ αποτελεί το ουσιαστικό σημείο καμπής. Από το 1977 (συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς), το 1979 (συμφωνία Κυπριανού – Ντενκτάς) και ξανά το 2006 (συμφωνία Παπαδόπουλου – Ταλάτ), το υπόδειγμα της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας ήταν σχεδόν γενικά αποδεκτό ως γενικό πλαίσιο για το μέλλον της Κύπρου. Όμως οι εξελίξεις έχουν σταδιακά οδηγήσει σε αναζητήσεις και πέρα από αυτό το πλαίσιο. Ο Μουσταφά Ακιντζί υπήρξε πράγματι υποστηρικτής της αναζήτησης μιας φόρμουλας στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, αλλά τότε όπως και τώρα τον τελικό λόγο είχε η Άγκυρα. Μπορεί ο Τατάρ να είναι ο πρώτος τουρκοκύπριος ηγέτης της τελευταίας περιόδου που μιλάει ανοικτά για την λύση των δυο κρατών ως προτιμότερη, αλλά οι πρόσφατες, μετεκλογικές δηλώσεις του ότι «δεν γίνεται να συζητείται μόνο η ομοσπονδία, πρέπει να έρθουν στο τραπέζι και εναλλακτικές λύσεις» καθρεφτίζουν μια τάση που ωρίμαζε σταδιακά από χρόνια σε πολλούς και διάφορους κύκλους. Η εμμονή με την πολιτική ισότητα όπως την εννοεί η τουρκοκυπριακή πλευρά συνεπάγεται τόσο την θετική ψήφο για συμμετοχή λήψης αποφάσεων στο υπουργικό συμβούλιο μιας ομοσπονδίας όσο και άλλες προτάσεις, όπως την εκ περιτροπής προεδρία. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα καθιστούσε τη νέα ομοσπονδία όμηρο της Άγκυρας στο διηνεκές. Η επίλυση του Κυπριακού σκαλώνει στην συνεχιζόμενη προσπάθεια της Τουρκίας να επιβάλει όρους που θα σημαίνουν στην πράξη τον έλεγχο της κυπριακής πολιτικής συνολικά. Εν κατακλείδι: το μετεκλογικό τοπίο στα κατεχόμενα επιβεβαιώνει με ακόμη σαφέστερο τρόπο ότι συνομιλητής της Κύπρου ήταν και παραμένει η Άγκυρα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ έχει ανακοινώσει ότι θα επιχειρήσει την επανέναρξη των συνομιλιών. Η πολιτική ισότητα των κοινοτήτων και η εκ περιτροπής προεδρία έχουν ήδη τεθεί από την Άγκυρα ως προϋποθέσεις. Κάθε γνησίως ομοσπονδιακή λύση θα βρίσκει πια την τουρκική άρνηση. Οι εξελίξεις θα κινηθούν είτε σε πλαίσιο διαμόρφωσης ενός νέου, απολύτως χαλαρού συνομοσπονδιακού υποδείγματος είτε στην λύση δύο κρατών στην οποία αναφέρεται ήδη η Άγκυρα. Θα πρέπει, κατά συνέπεια, να προετοιμαζόμαστε με αντίστοιχα σενάρια

ΑΡΘΡΟ για τις επιπτώσεις αυτών των κατευθύνσεων αναφορικά με το μέλλον των σχέσεών μας με την Τουρκία και, γενικότερα, τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Το 2021 ως ευνοϊκός προθάλαμος του 2022 Για το 2021 ως ευνοϊκό προθάλαμο του 2022 – το «καλό» σενάριο στο οποίο αναφέρθηκα πιο πάνω – δυο βασικές επισημάνσεις είναι, συμπερασματικά, επιβεβλημένες. Πρέπει καταρχήν να γίνει κατανοητό ότι η εθνική ασφάλεια προϋποθέτει ένα επίπεδο οικονομικής ευρωστίας, αλλά αυτό δεν αρκεί. Χρειάζονται στρατηγική, φρόνημα, εξοπλισμοί, συμμαχίες και σωστά υπολογισμένα σήματα προς το διεθνές περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως εξηγώ από χρόνια, πρέπει να εγκαταλείψουμε το φαιδρό επιχείρημα ότι εξοπλιζόμαστε κυρίως διότι απειλούμαστε από (δηλαδή, φοβόμαστε) την Τουρκία. Μπορεί να φαίνεται επαρκές σε επίπεδο εσωτερικής επικοινωνιακής διαχείρισης, όμως προς τα έξω – αντίθετα από ό,τι νομίζουν πολλοί – μόνον κακό μας κάνει. Εξοπλιζόμαστε διότι είμαστε κρίσιμος πυλώνας σταθερότητας της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην ταραγμένη Ανατολική Μεσόγειο και έχουμε άμεση πρόσβαση στην ρευστή και εύφλεκτη Μέση Ανατολή. Και δεν συρόμαστε σε συνολική διαπραγμάτευση με τον αυταρχικό γείτονα λόγω φόβου. Η δεύτερη καταληκτική επισήμανση αναφέρεται στη διάσταση του χρόνου. Εφόσον τον αξιοποιήσουμε σωστά, ο χρόνος ευνοεί την ανάδειξη της σχετικής υπεροχής της θεσμικά ωριμότερης Ελλάδας απέναντι σε μια Τουρκία που γίνεται περισσότερο αυταρχική, θεσμικά απαξιωμένη και εισέρχεται σε φάση βαθύτερης και απρόβλεπτης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό επιχείρημα υπέρ της επιπόλαιης άποψης ότι είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας μια «λύση» το συντομότερο δυνατό. Αυτό για το οποίο αξίζει να προσπαθήσουμε, είναι η προσεκτική διαμόρφωση των συνθηκών για την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης με την Τουρκία σε μια γειτονιά του πλανήτη που θα παραμείνει ρευστή και δύσκολη. Με δυο λόγια, αυτό – το μόνο που αξίζει, πέρα από πυροτεχνήματα για γρήγορες «λύσεις» – θα πάρει χρόνο. * Ο Κώστας Α. Λάβδας είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και έχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, Senior Research Fellow στο London School of Economics και Καθηγητής στην Έδρα Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών «Κωνσταντίνος Καραμανλής» στο Fletcher School of Law and Diplomacy του Πανεπιστημίου Tufts στις ΗΠΑ

Η ελληνική εθνική στρατηγική απέναντι στην Τουρκία Γράφει ο Μάνος Καραγιάννης*

Ο τουρκικός αναθεωρητισμός προϋπήρχε της ανόδου του Ταγίπ Ερντογάν στην εξουσία και θα υπάρχει και μετά την αποχώρησή του. Δεν οφείλεται σε συγκυριακές πολιτικές εξελίξεις, αλλά σε δομικούς παράγοντες που σχετίζονται με τον παγκόσμιο καταμερισμό ισχύος και πλούτου. Το κέντρο βάρους της παγκόσμιας οικονομίας μετατοπίζεται προς τα ανατολικά· η Δύση αντιμετωπίζει αυξανόμενο ανταγωνισμό από τις ανερχόμενες ασιατικές δυνάμεις. Λόγω γεωγραφικής θέσης και δημογραφικής δυναμικής, η Τουρκία θα παραμείνει η «πολύφερνη νύφη» της περιοχής. Η τουρκική πολιτική τάξη έχει επίγνωση της ιστορικότητας των στιγμών και προωθεί μεθοδικά τους σχεδιασμούς της εναντίον του ελληνισμού. Η Τουρκία δεν «επιστρέφει» στην Ευρώπη, αλλά στον ιστορικό της ρόλο ως αυτόνομος πόλος του περιφερειακού συστήματος ασφαλείας. Η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει την όσο το δυνατόν καλύτερη διαχείριση των σχέσεων με τη γειτονική χώρα. Ωστόσο, η ατέρμων ελληνοτουρκική αντιπαράθεση εξελίσσεται σε μια πρόκληση που ξεπερνάει τον εκλογικό κύκλο μιας κυβέρνησης. Η απόπειρα εισβολής στον Εβρο και η κρίση του καλοκαιριού είναι πρόκριμα για τη νέα κανονικότητα που δημιουργείται στις διμερείς σχέσεις. Η Ελλάδα χρειάζεται μια μακροχρόνια στρατηγική απέναντι στην Τουρκία με κοινά αποδεκτούς σκοπούς. Αυτή δεν μπορεί να είναι ο πλήρης ή μερικός εξευρωπαϊσμός μιας μουσουλμανικής και κοινωνικά συντηρητικής χώρας που ρέπει συνεχώς προς τον αυταρχισμό. Αυτή η επιλογή δεν υπάρχει πια. Η εθνική στρατηγική πρέπει να αποσκοπεί στην ανάσχεση της τουρκικής επιθετικότητας, αφού συνιστά μια ζωτική απειλή για την ελληνική ασφάλεια. Η ποιοτική ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η συγκρότηση νέων διμερών και πολυμερών συμμαχιών, η αναβάθμιση της δημόσιας διπλωματίας και η οικοδόμηση ενός καινοτόμου συστήματος συλλογής πληροφοριών είναι απαραίτητα συστατικά στοιχεία μιας τέτοιας στρατηγικής. Ταυτόχρονα, η χώρα χρειάζεται ένα ευρύτερο γεωπολιτικό όραμα που θα βασίζεται σε πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις. Τα έθνη δεν είναι σύνολα εργαζομένων και συνταξιούχων καταναλωτών· είναι ομοιογενείς πληθυσμοί που διατηρούν συνείδηση της διαφορετικότητάς τους και επιδιώκουν συλλογικούς στόχους. Η Ελλάδα είναι μια γαλάζια θάλασσα που «βρέχεται» από στεριά. Η άρρηκτη σχέση με τη θάλασσα μπορεί να γίνει η βάση ενός τέτοιου οράματος. Σε κάθε περίπτωση, το ερώτημα που αβίαστα προκύπτει αφορά τη διαδικασία διαμόρφωσης της εθνικής στρατηγικής έναντι της Τουρκίας. Το ελληνικό μοντέλο εκτελεστικής εξουσίας είναι πρωθυπουργοκεντρικό. Ο πρόεδρος Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

11

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Καλά τα Rafale, αλλά έχουμε αχίλλε Γράφει ο Γκαρτζονίκας Παναγιώτης Αντιστράτηγος ε.α. Η δημόσια συζήτηση για τα θέματα της άμυνας, επικεντρώνεται αφενός σε ζητήματα διεθνών σχέσεων και διπλωματίας, αφετέρου σε τεχνικά και τακτικά ζητήματα. Υπάρχει πληθώρα άρθρων για την Τουρκία, την Αρμενία και τους Κούρδους, όπως και για το είδος των φρεγατών και τα χαρακτηριστικά των Rafale. Ωστόσο, μεταξύ της υψηλής πολιτικής και του βεληνεκούς των βλημάτων MICA, υπάρχει ένας ενδιάμεσος χώρος που απασχολεί ελάχιστα τον δημόσιο λόγο. Ένα σημαντικό ζήτημα, το οποίο δεν τυχαίνει της προσοχής που του ανα-

λογεί, είναι αυτό της διοίκησης και ελέγχου των ενόπλων δυνάμεων στο Αιγαίο. Το Αιγαίο αποτελεί ενιαίο χώρο. Έχουμε τη συνύπαρξη θαλάσσιου και χερσαίου περιβάλλοντος. Η ελληνική αμυντική ιδέα ενεργείας απέναντι στην τουρκική απειλή, πάσχει κυρίως στη θεώρηση της ενότητας του Αιγαίου και κατ’ επέκταση των ρυθμίσεων διοικήσεως και ελέγχου. Bασικές αδυναμίες υπάρχουν και στις αμφίβιες και αποβατικές δυνάμεις, που όμως δεν θα μας απασχολήσουν εδώ. Το Αιγαίο απαιτεί ένα ναυτικό διοικητή, ο οποίος θα έχει υπό τις διαταγές του και τις ναυτικές και τις χερσαίες δυνάμεις των νήσων και φυσικά την ευθύνη της άμυνας. Ο Στρατός και το Ναυτικό κινούμενοι στους παραδοσιακούς τους ρόλους, βλέπουν τον ρόλο τους περιχαρακωμένα στο στοιχείο

που κυριαρχεί ο κάθε κλάδος. O Στρατός μετέφερε την αντίληψή του για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων από τον χερσαίο χώρο στα νησιά. Εξαιτίας αυτού, η λογική της άμυνας εκεί είναι παρόμοια με εκείνη της οχυρωμένης τοποθεσίας. Τα οχυρά, δηλαδή τα νησιά, είναι επανδρωμένα και αμύνονται όταν δέχονται επίθεση. Το Ναυτικό το απασχολεί μόνο η θάλασσα και ό,τι έχει σχέση με ξηρά το θεωρεί ξένο. Η τουρκική απειλή όμως έχει δημιουργήσει μια μοναδική κατάσταση, την οποία μετά από 35 χρόνια εμπειρίας, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε πιο αποτελεσματικά. Το αμερικανικό παράδειγμα προς αποφυγή του 1942 Λόγω αδυναμίας να ξεφύγουμε από παραδοσιακούς συμβατικούς ρόλους διατηρούμε την παράλογη κατάστα-

Η ελληνική εθνική στρατηγική απέναντι στην Τουρκία Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

της κυβέρνησης είναι αυτός που τελικά πιστώνεται επιτυχίες και χρεώνεται αποτυχίες. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποτελεί ίσως τον ιδεότυπο της χαρισματικής ηγεσίας στην ελληνική διπλωματία. Ο επτά φορές πρωθυπουργός βασίστηκε στην οξυδέρκεια και στην ευελιξία του για να δημιουργήσει προσωρινά την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Η επόμενη ηγεσία δεν διέθετε τα ίδια χαρίσματα, με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα. Είναι παρακινδυνευμένο, λοιπόν, η εθνική στρατηγική να είναι απλώς απόρροια προσωπικών ικανοτήτων ή ανικανοτήτων. Σε ορισμένες χώρες του μεγέθους της Ελλάδας, όπως το Ισραήλ, έχουν δημιουργηθεί θεσμικά όργανα και διαδικασίες για την εκπόνηση μακροχρόνιων στρατηγικών. Δίχως αμφιβολία, το ελληνικό σύστημα εθνικής ασφαλείας είναι αναχρονιστικό και ξεπερασμένο. Η μετονομασία του ΚΥΣΕΑ δεν λύνει το πρόβλημα της θεσμικής ανεπάρκειας. Πέρα από τη σύσταση ενός Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, με ενισχυμένο ρόλο και μόνιμο προσωπικό, απαιτείται η αναβάθμιση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής και του Συμβουλίου Πληροφοριών. Μόνο έτσι μια στρατηγική μπορεί να αποπροσωποιηθεί και να γίνει κτήμα όλων. Το μέλλον προμηνύεται δυσοίωνο στις ελληνοτουρκικές 12

σχέσεις. Η Αγκυρα τρέφει εδαφικές διεκδικήσεις εις βάρος της Ελλάδας και απειλεί την ασφάλεια του κυπριακού ελληνισμού. Οσο καλές προθέσεις να έχει μια πολιτική ηγεσία, η πολυπλοκότητα της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο απαιτεί μεγαλύτερη συλλογικότητα στη διαμόρφωση στρατηγικής έναντι της Τουρκίας. Τα πρόσωπα πρέπει να υπηρετούν τις στρατηγικές και όχι οι στρατηγικές τα πρόσωπα. Φυσικά, μια τέτοια αλλαγή στην πολιτική κουλτούρα θα εξυπηρετήσει γενικότερα τις ανάγκες της Ελλάδας στον ευαίσθητο τομέα της εθνικής ασφάλειας. Το διεθνές σύστημα βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση, όπου κυριαρχούν η ανασφάλεια και η καχυποψία. Η Ελλάδα δεν έχει παντοτινούς φίλους ή προαιώνιους εχθρούς, έχει μόνο συμφέροντα. Πριν από είκοσι δύο χρόνια, ο Παναγιώτης Κονδύλης παρατήρησε ότι «ο πολιτικός κόσμος στο σύνολό του δεν κατάφερε να δημιουργήσει ένα πάγιο και αθόρυβο θεσμικό πλαίσιο ικανό να εξουδετερώσει κατά το δυνατόν τους πειρασμούς κομματικής εκμετάλλευσης των εθνικών θεμάτων». Τα λόγια του συνιστούν κρίσιμη συμβουλή και προειδοποίηση για τις δυσκολίες που έπονται.

* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο King’s College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ιο πτέρνα στο Αιγαίο…

απώλειες και κόστος». Στην περίπτωση του Αιγαίου η διαίρεσή του πρέπει να αποδοθεί σε άλλα κίνητρα, πέραν της «λογικής, της θεωρίας και του κοινού νου». Η σύγκριση δε με τον Ειρηνικό γίνεται ακόμη δυσμενέστερη για το Αιγαίο για δύο επιπλέον λόγους: αφενός οι διαστάσεις του Ειρηνικού είναι τεράστιες, αφετέρου στο Αιγαίο δεν έχουμε δύο διακριτές περιοχές επιχειρήσεων τη μία δίπλα στην άλλη αλλά τη μία μέσα στην άλλη. Διακλαδική Περιοχή Επιχειρήσεων

ση, δύο διοικητές στον ίδιο χώρο να κάνουν ο καθένας τον δικό του πόλεμο! Η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης στο Αιγαίο έχει τις παρακάτω συνέπειες: Πρώτον, παραβιάζουμε την αρχή της «Ενότητας της Διοικήσεως», η οποία δεν ικανοποιείται για τη συγκεκριμένη περίπτωση στο επίπεδο του αρχιστρατήγου. Αναλογικά, είναι σαν να έχουμε στην ξηρά για έναν τομέα δύο ξεχωριστούς διοικητές, έναν για τα οχυρά (νησιά), και έναν για τον μεταξύ τους χώρο (θάλασσα). Απουσιάζει η ενιαία διοίκηση, η οποία θα διαλέξει μεταξύ διαφόρων επιλογών, θα θέσει προτεραιότητες, θα μεταφέρει δυνάμεις από το ένα σημείο στο άλλο ή θα συγκεντρώσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για την επίτευξη ενός αντικειμενικού σκοπού. Η ενότητα της προσπάθειας, η συνεργασία και ο συντονισμός των δύο διοικήσεων δεν επαρκεί. Είναι απαραίτητη η υπαγωγή υπό έναν διοικητή όλων των δυνάμεων και μέσων, ο οποίος να έχει την εξουσία και την ευθύνη που αρμόζει. Είναι διδακτικό το παράδειγμα της διοίκησης στον Ειρηνικό στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1942 οι Αμερικανοί Αρχηγοί των Επιτελείων ύστερα από διαβουλεύσεις πέντε εβδομάδων, αποφάσισαν να διαιρέσουν τον Ειρηνικό σε δύο θέατρα: ο στρατηγός MacArthur διορίσθηκε διοικητής της περιοχής του Νοτιοδυτικού Ειρηνικού

που περιλάμβανε τις Φιλιππίνες, την Αυστραλία και τα μεγαλύτερα νησιά, ενώ ο ναύαρχος Nimitz διοικούσε το υπόλοιπο του ωκεανού. Ο καθένας από τους δύο διοικητές στρατολογούσε επιτελείς από τον αντίστοιχο κλάδο για το επιτελείο του. Μια τέτοια απόφαση ήταν αποτέλεσμα συμβιβασμού, καθόσον το Ναυτικό αρνιόταν να θέσει τον Στόλο υπό τις διαταγές άλλου πλην ναυάρχου, ο δε MacArthur ήταν αδιανόητο να τεθεί υπό διοίκηση ναυάρχου. Με δύο διοικήσεις στον Ειρηνικό ο έλεγχος ολοκλήρου του θεάτρου μεταφέρθηκε υποχρεωτικά στους ώμους των Αρχηγών Επιτελείων. Η διαίρεση αυτή δέχθηκε σωρεία κριτικών ήδη κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μεταπολεμικά, και ο ίδιος ο MacArthur, που αποτέλεσε την κυριότερη αιτία της διαίρεσης του Ειρηνικού, παραδέχθηκε: «Από όλες τις λανθασμένες αποφάσεις στον πόλεμο, η πιο ανεξήγητη ήταν η αποτυχία να ενοποιήσουμε τη διοίκηση στον Ειρηνικό… Η αποτυχία να ενοποιήσουμε τη διοίκηση δεν μπορεί να στηριχθεί στη λογική, στη θεωρία ούτε ακόμη στον κοινό νου. Άλλα κίνητρα οδήγησαν σε μια τέτοια διευθέτηση. Το αποτέλεσμα ήταν η διασπάθιση των προσπαθειών, η σπατάλη των δυνάμεων με τη διάχυση και το διπλασιασμό τους και η επακόλουθη παράταση του πολέμου με επιπρόσθετες

Δεύτερον, σήμερα δεν υπάρχουν διακριτοί και «καθαροί» ρόλοι μεταξύ των κλάδων όπως παλιότερα. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ναυτικές δυνάμεις ακόμα και των μεγάλων χωρών έστρεψαν την προσοχή τους από τους ωκεανούς στις παραθαλάσσιες περιοχές, για την υποστήριξη διακλαδικών επιχειρήσεων, των οποίων η κύρια προσπάθεια βρίσκεται στην ξηρά. Υπάρχει δηλαδή μια μεταβολή από τις επιχειρήσεις στη θάλασσα, που ισοδυναμούν με λειτουργίες θαλάσσιου ελέγχου, σε επιχειρήσεις από τη θάλασσα, που ισοδυναμούν με επιχειρήσεις προβολής δυνάμεως, όπως οι αμφίβιες επιχειρήσεις. Ακόμη και ο θεμελιώδης ναυτικός ρόλος, ο θαλάσσιος έλεγχος, υποστηρίζει το αμερικανικό Ναυτικό, επιτυγχάνεται με την «κατοχή νησιών, choke points, χερσονήσων και παράκτιων βάσεων κατά μήκος παραθαλάσσιων περιοχών». Το βρετανικό Ναυτικό, που διατηρεί την προσήλωση στο ναυτικό πνεύμα, στο βασικό του εγχειρίδιο σχετικά με το δόγμα, δεν αναφέρεται σε ναυτική δύναμη, αλλά στη ναυτική διάσταση των διακλαδικών επιχειρήσεων. Πηγαίνοντας μακρύτερα αναφέρει: «Ένα μαχητικό αεροσκάφος της αεροπορίας ή ένα τάγμα πεζικού του στρατού μπορούν άνετα να αποτελέσουν συστατικά στοιχεία μιας θαλάσσιας δύναμης επειδή η λέΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

13

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

ξη «θαλάσσια» αναφέρεται στο περιβάλλον στο οποίο ενεργούν και όχι στον κλάδο των ενόπλων δυνάμεων από τον οποίον προέρχονται». Στην «προ διακλαδικότητας εποχή» ο όρος «περιοχή επιχειρήσεων» αφορούσε χερσαίες δυνάμεις. Με την εισαγωγή του όρου «Διακλαδική Περιοχή Επιχειρήσεων», αυτός στο ΝΑΤΟ αναφέρεται πλέον σε χερσαία ή ναυτική περιοχή. Ο δε όρος «λειτουργικές διοικήσεις» αναφέρεται πλέον σε διοικήσεις που κυριαρχούν σε μια διάσταση ή περιοχή, ανεξάρτητα από τον Κλάδο που προέρχονται τα μέσα που ενεργούν σε αυτή την διάσταση. Εξάλλου αν έχουμε πρόθεση να εφαρμόσουμε σύγχρονες επιχειρησιακές αντιλήψεις περί Αντι-πρόσβασης και Απαγόρευσης Περιοχής (Antiaccess, Area Denial-A2/AD) στο Αιγαίο, χωρίς να περιμένουμε τον εχθρό στην ακτή, τότε είναι προϋπόθεση η ενιαία διοίκηση. Ενιαίος τρόπος Τρίτον, με τη σημερινή διαίρεση του Αιγαίου στα δύο, διοικητής της περιοχής επιχειρήσεων καθίσταται ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ. Δηλαδή ο διοικητής στρατηγικού επιπέδου αναλαμβάνει μετατρέπεται κατ’ ουσίαν σε διοικητή του τακτικού επιπέδου. Για να μετακινηθεί σήμερα μια διμοιρία στο Αιγαίο, απαιτείται ο συντονισμός από το ΓΕ-

14

ΕΘΑ. Εκείνο που αποκλείουμε σε κατώτερα επίπεδα, όπως κατ’ αναλογία ένας ταξίαρχος να διοικεί απευθείας λόχους, το δεχόμαστε για τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ. Η δικαιολογία είναι ότι εμπλέκονται δύο Κλάδοι και μόνο εκείνος έχει την εξουσία να διευθύνει δυνάμεις από δύο Κλάδους. Η σημερινή κατάσταση οδηγεί ακόμη και τα ήσσονος σημασίας ζητήματα συνεργασίας στο Αιγαίο να διέρχονται και να επιλύονται μέσω ΓΕΕΘΑ! Τέταρτον, μια ενιαία διοίκηση θα αντιμετωπίζει και θα ενσωματώνει με ενιαίο τρόπο τις διάφορες λειτουργίες. Για παράδειγμα, πολύς λόγος γίνεται αν οι προς προμήθεια φρεγάτες πρέπει να διαθέτουν αντιαεροπορική άμυνα περιοχής, Στο Αιγαίο, ωστόσο, η αντιαεροπορική άμυνα οφείλει να αντιμετωπίζεται ως ενιαία λειτουργία και όχι κάθε Κλάδος να προσέρχεται με τα δικά του όπλα, τα οποία θα συντονίζονται εκ των υστέρων. Για όσους υποστηρίζουν την «καθαρότητα» του Ναυτικού, ας έχουν υπόψη ότι το Ναυτικό δεν είναι μόνο συνεχιστής της παράδοσης Κουντουριώτη όπως διατείνονται ορισμένοι. Δηλαδή, το Ναυτικό περιμένει τον τουρκικό στόλο να εξέλθει των Στενών και στη συνέχεια επιζητεί την καταναυμάχησή του με ευνοϊκούς όρους. Διαθέτει παράδοση διακλαδικότητας ήδη από το 1940. Τότε το ΓΕΝ δεν είχε μόνο το

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

Αρχηγείο Στόλου υπό τις διαταγές του, αλλά και την Αεροπορία με την Ανώτατη Διοίκηση Αεροπορίας Ναυτικού και τη Διοίκηση Παράκτιας Άμυνας, που περιλάμβανε ένα σύνολο οχυρών, τορπιλοβόλων και αλιευτικών. Μια είναι η λύση Για την περιοχή επιχειρήσεων του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να δημιουργηθεί η Διοίκηση Αιγαίου. Υπό τη Διοίκηση Αιγαίου, να υπάγονται οι χερσαίες δυνάμεις που τώρα αποτελούν την ΑΣΔΕΝ, οι ναυτικές δυνάμεις και μια διοίκηση αμφίβιων δυνάμεων που θα περιλαμβάνει τις αντίστοιχες μονάδες. Για να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο χρειάζεται πολιτική απόφαση και οι πολιτικοί κάνουν λάθος αν πιστεύουν πως πρόκειται για στρατιωτικό ζήτημα, για το οποίο οι Κλάδοι οφείλουν να συμφωνήσουν μεταξύ τους. Ο Clausewitz μάς υπενθυμίζει ότι «είναι ζωτικής σημασίας η ανώτατη πολιτική ηγεσία να έχει συγκεκριμένη αντίληψη των στρατιωτικών ζητημάτων». Ως γνωστόν, η διακλαδικότητα στις ΗΠΑ υλοποιήθηκε με την επιμονή του Κογκρέσου, που ενέκρινε το 1986 τον σχετικό νόμο Goldwaters-Nichols. Η διακλαδικότητα, καθώς και η διοίκηση και ο έλεγχος των ενόπλων δυνάμεων πρέπει να απασχολήσουν και τη δική μας Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Τι μηνύματα στέλνει η επιστροφή των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή Γράφει ο Κώστας Υφαντής*

Είναι εξαιρετικά νωρίς για να κατανοηθεί συνολικά η προσέγγιση της νέας αμερικανικής Διοίκησης στη Μέση Ανατολή, αλλά δεν είναι καθόλου νωρίς για να προβλέψουμε ότι αυτή η προσέγγιση θα είναι διαφορετική από την πολιτική Τραμπ. Το κενό ισχύος που δημιούργησε η «ανταλλακτική» λογική (όχι στρατηγική) του Τραμπ έστειλε μηνύματα αναχωρητισμού στις πρωτεύουσες της περιοχής (και όχι μόνο). Αν και μια ουσιαστική επανεκκίνηση δεν θα είναι καθόλου εύκολη, τα πρώτα σημάδια δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι η Ουάσιγκτον θα επιχειρήσει να καταστούν η ισχύ της και οι προτιμήσεις της απόλυτα ορατές. Για πάνω από ένα μήνα, ο νέος Πρόεδρος απέφυγε να τηρήσει την παράδοση που θέλει κάθε Αμερικανό Πρόεδρο να επικοινωνήσει με τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ, τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, τον Μονάρχη της Σαουδικής Αραβίας τις πρώτες ημέρες της θητείας του. Ακόμη δεν έχει υπάρξει επαφή. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν επικοινώνησε με τον Βασιλιά Σαλμάν (όχι με τον Πρίγκηπα Διάδοχο) αφού πρώτα είχε αλλάξει άρδην την πολιτική της Ουάσιγκτον στην Υεμένη και είχε ανακοινώσει το τέλος της υποστήριξης της Σαουδαραβικής στρατιωτικής εμπλοκής στην χώρα και αφού είχε αποφασίσει να δημοσιοποιήσει την επόμενη την αναφορά των Αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών που επιβεβαίωνε ότι ο Πρίγκηπας Διάδόχος γνώριζε την εμπλοκή της χώρας του στη δολοφονία του Τζαμάλ Κασσόγκι. Η εποχή που ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν επικοινωνούσε κατά βούληση με τον γαμπρό του Προέδρου Τραμπ τελείωσε οριστικά. Ακολούθησε το αμερικανικό χειρουργικό χτύπημα εναντίον των σιιτικών πολιτοφυλακών που έχει στείλει η Τεχέρανη στη Συρία από την αρχή του Πολέ-

μου σε μια προσπάθεια να ελέγξει τις εξελίξεις και να εξασφαλίσει την επιβίωση του καθεστώτος Άσαντ. Την ίδια στιγμή έχει υπονοήσει ότι η επιστροφή των ΗΠΑ στην περιοχή ίσως σημάνει και την προσπάθεια αναζωογόνησης της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αν και η ζημιά που έχει κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ ίσως είναι μη ανατάξιμη σε αυτό το μέτωπο. Η δολοφονία του Κασίμ Σουλεϊμάνι και κορυφαίων πυρηνικών επιστημόνων έχουν αλλάξει το τοπίο. Το καρότο που είχε χρησιμοποιήσει ο Μπαράκ Ομπάμα έχει ίσως απαξιωθεί στα μάτια των σκληροπυρηνικών της Τεχεράνης και το μαστίγιο απαιτεί μια νέα στρατηγική που ακόμη δεν υπάρχει.

Με την Τουρκία, η αλλαγή ξεκίνησε από την προηγούμενη Διοίκηση όταν κόπηκε η αδιαμεσολάβητη πρόσβαση του Προέδρου Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο και το Κογκρέσο επέβαλε βαριές κυρώσεις για το ζήτημα των S-400 και οριστικοποίησε την αποβολή της Άγκυρας από το πρόγραμμα των F-35. Ένα ακόμη στιγμιότυπο αποτελεί και το μάλλον προσωρινό πάγωμα της συμφωνίας για την πώληση F-35 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αξίας 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ο Πρόεδρος Τραμπ είχε εγκρίνει λίγο πριν αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο ως αντάλλαγμα για την προσέγγιση των ΗΑΕ με το Ισραήλ. Το ίδιο προσωρινό πάγωμα επιβλήθηκε και στις πωλήσεις στρατιωτικού υλικού στην Σαουδική Αραβία. Όσοι και όσες βγάλουν το συμπέρασμα ότι η Αμερική του Μπάιντεν είναι έτοιμη να απαξιώσει παραδοσιακές συμμαχικές σχέσεις στην περιοχή μάλλον θα διαψευστούν. Είναι απίθανο ο νέος Πρόεδρος να προχωρήσει σε ρήξεις. Αυτό που κάνει είναι να στέλνει μηνύματα ότι η Αμερική επιστρέφει και οι γεωπολιτικές δυναμικές θα διαμορφώνονται πιο ουσιαστικά από την αμερικανική δύναμη και τις αμερικανικές

προτιμήσεις που δεν θα αδιαφορούν πλέον για τα ζητήματα δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ιδανική ισορροπία μεταξύ ισχύος, συμφερόντων και αρχών ποτέ δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Σχεδόν πάντα οι στρατηγικές αναγκαιότητες επικρατούσαν της προώθησης δημοκρατικών αρχών και αξιών. Δεν υπάρχει λόγος να μην επικρατήσουν και τώρα. Αλλά η αμερικανική στρατηγική εποπτεία της περιοχής θα κάνει τη ζωή δύσκολη σε όσους παράγοντες θεώρησαν ότι μπορούν να αναπτύξουν περιφερειακές φιλοδοξίες χωρίς την έγκριση της Ουάσιγκτον. Ο νέος Πρόεδρος, που ξέρει την περιοχή ίσως καλύτερα από κάθε άλλον Πρόεδρο στην ιστορία των ΗΠΑ, δείχνει ότι θα είναι σκληρός όχι μόνο με εχθρούς αλλά και με «φίλους», αλλά και πολύ πιο ευφυής. Σε ένα αποσταθεροποιημένο περιφερειακό σύστημα η Αμερική έχει και πάλι στρατηγική. Προφανώς και υπάρχουν περιορισμοί! Δεν υπάρχει αμερικανική επιδίωξη και συμφέρον που να μην επηρεάζεται από τη συνεργασία με το Ριάντ. Ιράν, Παλαιστινιακό, ασφάλεια του Ισραήλ, πυρήνες ισλαμικής τρομοκρατίας, σταθερότητα της Αιγύπτου. Παντού η συμβολή της Σαουδικής Αραβίας είναι κρίσιμη αλλά η Αμερικανική στρατηγική είναι πλέον πιο θεσμική. * Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Πάντειο Πανεπιστήμιο

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

15

ΑΡΘΡΟ

Η τουρκική προπαγάνδα και τα έξι ψέματα σε βάρος της Ελλάδας Γράφει ο Χρήστος Μαζανίτης Δημοσιογράφος Η τουρκική ηγεσία ΕρντογάνΜπαχτσελί, η διπολική αυτή σύνθεση του Ισλάμ με τον ακραίο εθνικισμό, αφού πρώτα ξέθαψε τις απόψεις περιθωριακών αξιωματικών του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού περί «Γαλάζιας Πατρίδας» καθιστώντας τις από το πουθενά, επίσημο δόγμα της εξωτερικής πολιτικής της, επινόησε ένα σωρό μυθεύματα προκειμένου να τις στηρίξει ενώπιον του διεθνούς ακροατηρίου. Ας εστιάσουμε, λοιπόν, στα πιο βασικά ψεύδη των γειτόνων μας, τα οποία διαρκώς επαναλαμβάνονται σε μια προσπάθεια να δηλητηριάσουν την διεθνή κοινή γνώμη σε βάρος της Ελλάδας. ΨΕΜΑ 1: Η Τουρκία, λένε, ενεργεί με βάση τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Πόσες και πόσες φορές δεν το έχουμε ακούσει από το στόμα του Ερντογάν και των Υπουργών του! Ποια είναι η αλήθεια; Η Τουρκία είναι μία από τις ελάχιστες χώρες που ΔΕΝ έχουν δεχτεί να υπογράψουν τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982, που αποτελεί σήμερα το νομικό πλαίσιο που διέπει όλες τις δραστηριότητες στους ωκεανούς και τις θάλασσες. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να ενεργούν οι Τούρκοι με βάση τις προβλέψεις ενός νομικού πλαισίου το οποίο οι ίδιοι δεν αποδέχονται; ΨΕΜΑ 2: Διακηρύσσουν, προς πάσα κατεύθυνση, ότι η Τουρκία είναι το κράτος με την μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο. Το λένε γιατί παραβλέπουν επιδει16

Ποιον, άραγε, κοροϊδεύουν με όλα αυτά μυθεύματα που επινόησαν εσχάτως και επικαλούνται διαρκώς οι Τούρκοι προκειμένου να νομιμοποιήσουν τις παρανομίες τους; Μα η τουρκική προπαγάνδα, βασίζεται ακριβώς στην διαρκή επανάληψη, πιστή στο δόγμα Γκέμπελς ότι με το «λέγε, λέγε», όλο και κάποιον αφελή θα πείσουν εκεί έξω στο τέλος. κτικά την ακτογραμμή των ελληνικών νησιών, το λένε γιατί θεωρούν δολίως ως ελληνική ακτογραμμή, μόνο την ακτογραμμή της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ποια είναι η αλήθεια; Σύμφωνα με τα στοιχεία του μη κερδοσκοπικού Διεθνούς Οργανισμού World Resources Institute, η ακτογραμμή της Ελλάδας έχει μήκος 15.147 χιλιομέτρων, ενώ η αντίστοιχη της Τουρκίας έχει μήκος 8.140 χιλιομέτρων. Με λίγα λόγια, το μήκος της τουρκικής ακτογραμμής είναι το 53,7% της αντίστοιχης ελληνικής! ΨΕΜΑ 3: Υποστηρίζουν ότι με βάση το διεθνές δίκαιο, τα νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε θαλάσσιες ζώνες, παρά μόνο χωρικά ύδατα. Πάνω σε αυτό το ψέμα, άλλωστε, βασίστηκε το υπογραφέν τουρκολιβυκό μνημόνιο, που στερεί από τα νησιά του τόξου Ρόδου-Καρπάθου-ΚάσουΚρήτης τις θαλάσσιες ζώνες της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας. Ουδέν, όμως, ψευδέστερον από αυτόν τον τουρκικό ισχυρισμό, αφού στο άρθρο 121 (2) της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζεται ότι, με εξαίρεση τους ακατοίκητους βράχους, «η Χωρική Θάλασσα, η Συνορεύουσα Ζώνη, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης που εφαρμόζονται στις άλλες ηπειρωτικές περιοχές». Σύμφωνα, δηλαδή, με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, ως προς τις θαλάσσιες ζώ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

νες, τα νησιά δικαιούνται ότι ακριβώς δικαιούνται και οι ηπειρωτικές περιοχές! ΨΕΜΑ 4: Ακόμη ένα μύθευμα που επικαλούνται στα διεθνή fora οι Τούρκοι, είναι ότι το Καστελλόριζο είναι ένα νησί απομονωμένο τελείως από την Ελλάδα που απέχει 600 χιλιόμετρα από αυτό, ενώ δεν υπάρχει κανένα ελληνικό έδαφος κοντά του. Η δόλια προσπάθεια των Τούρκων να εμφανίσουν ως γεωγραφικά απομονωμένο το Καστελλόριζο προκειμένου να του στερήσουν τις δικαιούμενες θαλάσσιες ζώνες είναι προφανής. Η αλήθεια, την οποία εντέχνως αποσιωπούνε, είναι πως το Καστελλόριζο απέχει μόλις 60 ναυτικά μίλια από τη Ρόδο, ενώ συναποτελεί μία ενιαία διοικητική και οικονομική ενότητα με τα υπόλοιπα νησιά του δωδεκανησιακού συμπλέγματος. ΨΕΜΑ 5: Γνωστός τοις πάσι είναι και ο ισχυρισμός των Τούρκων ότι η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη με βάση τις διεθνείς συνθήκες να αποστρατιωτικοποιήσει τα νησιά της. Μα το νόμιμο δικαίωμα εξοπλισμού της Λήμνου και της Σαμοθράκης έχει αναγνωριστεί επισήμως από την Τουρκία ήδη από το 1936, αμέσως μετά τη Σύμβαση του Montreux! Ως προς τη Λέσβο, Χίο, Σάμο και Ικαρία, η Συνθήκη της Λωζάννης, με το άρθρο 13, επιτρέπει να είναι εγκατεστημένος σε αυτά συνήθης αριθμός στρατευμάτων, τα οποία «δύνανται να εκγυμνά-

ΑΡΘΡΟ

ζονται επί τόπου» (ότι ακριβώς, δηλαδή, εφαρμόζεται σήμερα, αφού οι νεοσύλλεκτοι κατατάσσονται στα νησιά). Όσον αφορά, τέλος, τα Δωδεκάνησα, στην Σύμβαση Ειρήνης των Παρισίων του 1947, υπάρχει πράγματι πρόβλεψη αποστρατιωτικοποίησής τους, πλην όμως, στην εν λόγω διεθνή συνθήκη, η Τουρκία δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος και συνεπώς, με βάση το άρθρο 34 της Συνθήκης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, ως τρίτη Χώρα, δεν μπορεί να επικαλείται την παραβίασή της. Σε κάθε περίπτωση όμως, η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το ‘74, το casus belli της τουρκικής εθνοσυνέλευσης (σε περίπτωση που ασκήσουμε το νόμιμο δικαίωμά μας να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ν.μ.), οι συνεχείς παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, καθώς και η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού τουρκικών δυνάμεων σε επιθετική διάταξη στα μικρασιατικά παράλια, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο στην Ελλάδα να αποστρατιωτικοποιήσει τα νησιά της, αφού κάτι τέτοιο θα της στερούσε το αναφαίρετο δικαίωμά της στην αυτοάμυνα, που προβλέπεται στο άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Και σε κά-

θε περίπτωση, δημιουργείται το εξής ερώτημα. Υπάρχει κάποιος στην υφήλιο που να θεωρεί ότι εάν αποσυρθούν οι Ένοπλες Δυνάμεις από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Τουρκία δεν θα εισβάλει σε αυτά; Υπάρχει κάποιος που να εμπιστεύεται την Τουρκία ως προς τις προθέσεις της; Εάν ναι, ας μας το πει απερίφραστα.

αυτά

ΨΕΜΑ 6: Το πλέον εξωφρενικό μύθευμα, όμως, των γειτόνων, είναι πως η Τουρκία είναι υπέρ των σχέσεων καλής γειτονίας με τα κράτη με τα οποία συνορεύει (!).

σουν εκεί έξω στο τέλος.

Μια χώρα που ονειρεύεται αναβιώσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που ζητά αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης, που εφαρμόζει την πιο στρατιωτικοποιημένη και επιθετική εξωτερική πολιτική στον κόσμο, που εισέβαλε και κατέχει παράνομα εδάφη όλων σχεδόν των γειτονικών της Χωρών, όπως η Κύπρος, η Συρία και το Ιράκ, που ενεπλάκη στρατιωτικά στους πολέμους της Λιβύης και τους Καυκάσου, να ισχυρίζεται ότι επιθυμεί την ειρήνη και τις σχέσεις καλής γειτονίας… Τι να πει κανείς και τι να σχολιάσει… Ποιον, άραγε, κοροϊδεύουν με όλα

μυθεύματα

που

επινόησαν

εσχάτως και επικαλούνται διαρκώς οι Τούρκοι προκειμένου να νομιμοποιήσουν τις παρανομίες τους; Μα η τουρκική προπαγάνδα, βασίζεται ακριβώς στην διαρκή επανάληψη, πιστή στο δόγμα Γκέμπελς ότι με το «λέγε, λέγε», όλο και κάποιον αφελή θα πείΓι’ αυτό είναι εξαιρετικό σημαντικό, κάθε Έλληνας, ιδιαίτερα όσοι διαμένουν στο εξωτερικό, να γνωρίζουν να αντικρούουν τα τουρκικά ψεύδη κάθε φορά που αυτά ακούγονται, διατρανώνοντας τις αντίστοιχες ελληνικές αλήθειες, που αποτελούν ακριβώς τις πάγιες, απολύτως λογικές, στέρεες, ρεαλιστικές και σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο, ελληνικές θέσεις. Η τρέχουσα συγκυρία είναι τόσο κρίσιμη για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ώστε αυτά που θα αποφασιστούν (αν και όποτε αποφασιστούν), δεν θα είναι αναστρέψιμα και θα καθορίσουν τη γεωπολιτική θέση και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Χώρας για πολλές δεκαετίες.

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

17

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Ποιες χώρες θέλει να "καταπιεί" η Τουρκία έως το 2050 – Τι δείχνει ο χάρτης του Stratfor Γράφει ο Τσιλιόπουλος Ευθύμιος Το φτωχόπαιδο από ένα χωριό του Πόντου που έγινε νεοσουλτάνος αποδεικνύεται συνεπής με το νεοοθωμανικό όραμά του. Πρόσφατα, το κρατικό κανάλι TRT1 έδειξε ένα χάρτη, ο οποίος απεικονίζει τον γεωγραφικό χώρο, στον οποίο –σύμφωνα με τον Αμερικανό γεωπολιτικό αναλυτή Τζορτζ Φρίντμαν του αμερικανικού thinktankStratfor– θα ηγεμονεύει η Τουρκία έως το 2050. Το κανάλι και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαράγουν τον χάρτη με ευχολόγια η Τουρκία να καταλάβει τις περιοχές που δείχνει ο χάρτης. Στον χάρτη απεικονίζεται το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Αφρικής, ολόκληρη η Αραβική Χερσόνησος, ο Καύκασος, συμπεριλαμβανομένου του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, η νότια Ρωσία και βέβαια η Ελλάδα! Ο Φρίντμαν, περιέλαβε τον χάρτη στο βιβλίο του "Τα επόμενα 100 χρόνια: Μια πρόβλεψη για τον 21ο αιώνα", βασισμένος στο όραμα του πρώην πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νατβούτογλου, το όραμα του οποίου ενστερνίστηκε ο Ερντογάν, πριν τον αποπέμψει. Μπορεί επί του παρόντος ο Ερντογάν να προβάλει εικόνα διαλλακτικότητας, προσπαθώντας να προσεγγίσει την Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ για να ανατάξει τις λίαν διαταραγμένες σχέσεις του με αυτές τις χώρες, αλλά σε γεωστρατηγικό επίπεδο προσπαθεί να εντείνει την τουρκική παρουσία στην αραβική χερσόνησο και στην γύρω περιοχή. Ο Ερντογάν δεν θέλει να θέσει τέρμα στην αποσταθεροποιητική ατζέντα 18

του στην Υεμένη και στο Κέρας της Αφρικής, παρά τις δηλώσεις του ότι επιθυμεί τη συμφιλίωση στην περιοχή του Κόλπου. Η πραγματική πρόθεσή του φαίνεται από την απόφασή του να παρατείνει τη διάρκεια της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας στην περιοχή. Η τουρκική προεδρία ζήτησε από το Κοινοβούλιο να εγκρίνει την παράταση της αποστολής του τουρκικού Ναυτικού στον Κόλπο του Άντεν, στην Αραβική Θάλασσα και στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας για ένα επιπλέον έτος, από τις 10 Φεβρουαρίου 2021. Εντείνεται η τουρκική παρουσία Η Άγκυρα ακολουθεί δύο αντιφατικές προσεγγίσεις στη σχέση της με τη Σαουδική Αραβία, γεγονός που δεν διαφεύγει του Ριάντ. Η πρώτη προσέγγιση βασίζεται στην κολακεία, δείχνει καλή πρόθεση και ξεπερνά τα απόνερα της κρίσης που είχε προκληθεί λόγω της δολοφονίας του ΤζαμάλΚασόγκι. Η δεύτερη συνίσταται στη συνέχιση της δημιουργίας-επιβολής τετελεσμένων. Η απόφαση να επεκταθεί η αποστολή τουρκικών δυνάμεών σε αυτές τις περιοχές είναι μια υπενθύμιση στη Σαουδική Αραβία ότι οι συνεχιζόμενες συζητήσεις για εξομάλυνση των σχέσεων δεν σημαίνει ότι η Τουρκία πα-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

ραιτήθηκε από τον ρόλο της στο Κέρας της Αφρικής. Αντίθετα, δείχνει ότι σκοπεύει να αντισταθμίσει στην Υεμένη και στη Σομαλία όσα απώλεσε στο Σουδάν μετά την απώλεια της βάσης της στο Σουάκιν. Η Τουρκία έχει υποστηρίξει τη διαδικασία συμφιλίωσης με κράτη του Κόλπου, ισχυριζόμενη ότι η συμφιλίωση θα της έδινε την ευκαιρία να επιστρέψει στην περιοχή από την μπροστινή πόρτα. Ωστόσο, δεν έχει δείξει εμπράκτως καλή πίστη ούτε σε πολιτικό, ούτε ακόμα σε επικοινωνιακό επίπεδο. Άλλα δείχνουν οι κινήσεις της Άγκυρας στο δίκτυο των σχέσεών της στην Υεμένη και στο Κέρας της Αφρικής. Ο Ερντογάν θέλει χάος στην Υεμένη Η τουρκική υποστήριξη σε πολιτοφυλακές που συνδέονται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και το εκεί παρακλάδι της την οργάνωση "Ισλάχ" είναι ένας από τους παράγοντες που παρεμπόδισαν την εφαρμογή της Συμφωνίας του Ριάντ για την εκτόνωση των εντάσεων στην Υεμένη. Η εν λόγω Συμφωνία είχε ως στόχο την επίσπευση της πολιτικής διευθέτησης και την προώθηση μιας φόρμουλας που να διασφαλίζει την εθνική ασφάλεια της Σαουδικής Αραβίας, περιορίζοντας την ιρανική επιρροή στη στρατηγικής σημασίας αυτή περιοχή.

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ Σύμφωνα με Άραβες αναλυτές, η Τουρκία επιδιώκει τη συνέχιση του χάους στην Υεμένη έως ότου εξασφαλίσει μια δικής της στρατηγική βάση στην περιοχή. Λέγεται, επίσης, ότι βρίσκεται πίσω από τον έλεγχο που ασκεί η Μουσουλμανική Αδελφότητα, μέσω του κόμματος "Ισλάχ", στην πλούσια σε πετρέλαιο επαρχία Σάμπγουα. Αναφέρεται επίσης ότι βοήθησε στην κατασκευή του λιμανιού της Κένα, το οποίο υποδέχτηκε το πρώτο πλοίο στις 10 Ιανουαρίου. Το λιμάνι της Κένυα Αυτό θα δώσει στην Τουρκία μεγαλύτερα περιθώρια κινήσεων για να εκτελέσει τα σχέδιά της στην Υεμένη και στην ευρύτερη περιοχή. Την βοηθάει, επίσης, το γεγονός ότι έχει επίσης βελτιώσει την διείσδυση των υπηρεσιών πληροφοριών της (ΜΙΤ) στην περιοχή, στέλνοντας εκεί αξιωματικούς με διάφορα προσχήματα (ανθρωπιστικές αποστολές, εργασία για το Τουρκικό Ίδρυμα Ανθρωπιστικής Βοήθειας, αποστολή δασκάλων και εκπαιδευτών κλπ). Η Τουρκία στο Κέρας της Αφρικής Το ζήτημα δεν σταματά στην Υεμένη. Οι τουρκικές δραστηριότητες που αντιτίθενται στα συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας και άλλων χωρών του Κόλπου έχουν γίνει πιο εμφανείς στο Κέρας της Αφρικής, κυρίως με την εξασφάλιση βάσεων στη Σομαλία και στο Τζιμπουτί. Οι Τούρκοι στοχεύουν στον έλεγχο των λιμένων του Μπαμπ Αλ Μαντέμπ, του Τζιμπουτί, της Μπερμπέρα στη Δημοκρατία της Σομαλιλάνδης αλλά και του λιμανιού του Μογκαντίσου. Εάν το επιτύχουν θα αποκτήσουν τον έλεγχο των εισαγωγών και εξαγωγών από το Κέρας της Αφρικής. Αυτό θεωρείται απειλή για τα συμφέροντα των αραβικών χωρών του Κόλπου, οι οποίες έχουν επιδιώξει τα τελευταία χρόνια να αναπτύξουν σχέσεις με χώρες της περιοχής. Ταυτόχρονα, με τη δραστηριότητά της η

Τουρκία απειλεί και τα συμφέροντα της Ινδίας, η οποία παραδοσιακά έχει μεγάλη εμπορική διείσδυση στην περιοχή. Η Τουρκία έχει κατασκευάσει μια μεγάλη στρατιωτική βάση στο Μογκαντίσου (πρωτεύουσα της Σομαλίας) για να εκπαιδεύσει στρατιώτες. Η βάση, η κατασκευή της οποίας κόστισε περίπου 50.000.000 δολάρια, μπορεί να στεγάσει και να εκπαιδεύσει περίπου 1.500 στρατιώτες ανά πάσα στιγμή. Η βάση μπορεί να φιλοξενήσει πολεμικά πλοία και στρατιωτικά αεροσκάφη καθώς και μονάδες καταδρομών. Η Τουρκία παρέχει όπλα και εξοπλισμό στις δυνάμεις που εκπαιδεύει στη Σομαλία. Αλλά με το πρόσχημα της εκπαίδευσης, εργάζεται για την επέκταση της επιρροής της εκεί και για την εκμετάλλευση του πλούτου της χώρας. Παράλληλα, η Άγκυρα εργάζεται για τον έλεγχο ζωτικών περιοχών στο Τζιμπουτί με βάση την παροχή γενναιόδωρης οικονομικής υποστήριξης, ενθαρρύνοντας Τούρκους επιχειρηματίες να επενδύσουν στην ευρύτερη βιομηχανική ζώνη εκεί. Παράλληλα, επιδιώκει να επεκτείνει την προβολή ήπιας ισχύος μέσω εκπαιδευτικών και θρησκευτικών προγραμμάτων. Ας υπενθυμίσουμε επίσης την έντονη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στο Κατάρ, η οποία θεωρητικά βρίσκεται εκεί για να προστατέψει το καθεστώς του Εμίρη, αλλά πρακτικά ανά πάσα στιγμή μπορεί να στραφεί εναντίον του, αν σταματήσει την πλούσια αρωγή του προς το καθεστώς Ερντογάν. Η εδραίωση τουρκικών ερεισμάτων και στις δύο πλευρές της Ερυθράς Θάλασσας και στον Κόλπο αποτελεί μια απειλή για όλες τις χώρες της περιοχής, ακόμη και για το Ισραήλ. Ενώ το Ισραήλ απέκτησε σχέσεις με κράτη του Κόλπου, οι οποίες του επιτρέπουν να θεωρεί δεδομένη η θαλάσσια πρόσβαση από το Εϊλάτ στην Αραβική Θάλασσα, η τουρκική στρατιωτική παρουσία εγεί-

ρει δυνάμει απειλή. Ο Ερντογάν σαν Ιανός Όλα αυτά γίνονται με το συγκαταβατικό νεύμα της Κίνας, η οποία σταθερά μεταβάλει την Αφρική σε δικό της γήπεδο. Ο Ερντογάν προσπαθεί να έχει όλο και καλύτερες σχέσεις με το Πεκίνο με σκοπό να αντλήσει οφέλη για την χειμαζόμενη τουρκική οικονομία, αλλά και στο επίπεδο του εμβολίου. Άρα θα παράσχει στους Κινέζους διευκολύνσεις σε περιοχές που ελέγχει. Πρόσφατα υπεγράφη συμφωνία για την έκδοση από την Τουρκία στην Κίνα μουσουλμάνων Ουιγούρων που είναι καταζητούμενοι εκεί. Η συμφωνία είναι ενδεικτική της σημασίας που αποδίδει ο Ερντογάν στις σχέσεις του με το Πεκίνο, καθώς ουσιαστικά καταδικάζει τους Ουιγούρους αντιφρονούντες που έχουν βρει άσυλο στην Τουρκία. Παλαιότερα εκτόξευε μύδρους κατά του Πεκίνου κατηγορώντας την κινεζική ηγεσία ότι διαπράττει γενοκτονία. Στόχος της Άγκυρας είναι να δείξει την ικανότητά της να συγκρατεί τις απώλειες που υπέστη από τη Δύση, λόγω των πολιτικών επιλογών του Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί τώρα να αντισταθμίσει τις ζημιές αφ' ενός πραγματοποιώντας ανοίγματα προς άλλες κατευθύνσεις, αφ' ετέρου με μια παραπλανητική αφήγηση, η οποία δεν απαιτεί από αυτόν να κάνει παραχώρηση. Όμως, οι προσπάθειες της Άγκυρας να "πουλήσει" φιλική διάθεση για να βελτιώσει τις σχέσεις της με τα αραβικά κράτη του Κόλπου, ουσιαστικά ακυρώνονται από το γεγονός ότι με τις πράξεις της καθίσταται απειλή για τα συμφέροντα των ίδιων κρατών. Ακόμη και όταν ο Ερντογάν πασχίζει να κρύψει τις πραγματικές προθέσεις του, ο μεγαλοϊδεατισμός του δεν τον αφήνει. Αρκεί κανείς να δει την εκόνα από το TRT1.

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

19

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Κεραυνοί» Ρώσων κατά Τουρκίας: "Πάρτε πίσω τον χάρτη -σοκ- Θα το πληρώσετε" Γράφει ο Γιώργος Μοτσάκος Μεγάλη πρόκληση οι τουρκικές νεο-Οθωμανικές φιλοδοξίες για την ρωσική Δούμα Οι σχέσεις της Τουρκίας με όλες τις χώρες σε δύση και Ανατολή ευρίσκονται κυριολεκτικά στην “κόψη του ξυραφιού”, με σαφή υπαιτιότητα όμως πολλών μεγάλων χωρών σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, αλλά και Ρωσίας-Κίνας. Οι χώρες αυτές (Γερμανία-ΙταλίαΙσπανία) εξασφαλίζουν μια αλαζονική ατιμωρησία στην Άγκυρα σε όλα τα διεθνή φόρα, επιτρέποντας την συνέχιση της παρουσίας της νεο-οθωμανικής ιδεολογίας από τους Τούρκους. Ένας από αυτούς που κατηγορούν πολλές πολιτισμένες χώρες για αυτήν την στάση, είναι ο κορυφαίος Ισραηλινός αμυντικός αναλυτής και σύμβουλος της σημερινής ισραηλινής κυβέρνησης και αρθρογράφος της εφημερίδας Jerusalem Post, Seth j. Frantzman. Ο ίδιος σε ανάρτηση του σήμερα αναφέρει ότι “το καθεστώς της Άγκυρας είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα καθεστώτα στον κόσμο, εν μέρει επειδή είναι εξουσιοδοτημένο και προστατευμένο από φίλους στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ να έχει πλήρη ατιμωρησία, ενώ το στηρίζουν επίσης το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα”. Με λίγα λόγια ο Ισραηλινός ειδικός μας δίνει μια πολύ σαφή εικόνα της γεωπολιτικής θέσης της Τουρκίας, υποδεικνύοντας μας ουσιαστικά ότι αν στην θέση της Άγκυρας ήταν μια άλλη χώρα δεν θα της επιτρεπόνταν να κινείται με αυτόν τον τρόπο. Η στήριξη όμως αρκετών χωρών σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, εξασφαλίζει την συνέχιση και την διαιώνιση της τουρκικής προκλητικότητας σε Αιγαίο και Α.Μεσόγειο και άλλα σημεία του πλανήτη. Απόδειξη αυτής της στάσης ήταν εκπομπή του τουρκικού τηλεοπτικού καναλιού TGRT, το οποίο παρουσίασε 20

έναν χάρτη που απεικονίζει εδάφη που θα τεθούν υπό τουρκική επιρροή έως το 2050. Ο κατάλογος αυτών των περιοχών περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την Κριμαία και την ανατολική Ουκρανία, την Ελλάδα, την Αίγυπτο, τον Λίβανο κά. Αντίδραση ρωσικής Δούμας στα τουρκικά σχέδια για αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (όχι του Πούτιν) Δεκάδες βουλευτές της ρωσικής Δούμας σχολίασαν τον τουρκικό χάρτη που προβλήθηκε στο τουρκικό τηλεοπτικό κανάλι και περιελάμβανε εκτός όλων των άλλων και ρωσικά εδάφη. Ο πρώτος αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας του ρωσικού κράτους Αντρέι Κράσοφ, ανέφερε ότι η τουρκική κυβέρνηση σκέφτεται να αποκαταστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Επιπλέον ο ίδιος υποψιάζεται ότι η Άγκυρα θα προσπαθήσει να καταλάβει (κάποια στιγμή στο μέλλον) εδάφη της Ρωσίας με την βία.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

Ο Κράσοφ κάλεσε τους Τούρκους πολιτικούς να εξερευνήσουν την ιστορία της Ρωσίας και υπενθύμισε ότι δεν θα έπρεπε να έχουν βλέψεις σε εδάφη άλλων χωρών. Ο έτερος Ρώσος βουλευτής Pavel Shperov, διαβεβαίωσε ότι η Τουρκία θέλει να έχει την επιρροή που είχε πριν από τρεις αιώνες και δεν κρύβει τις προσδοκίες της για την Κριμαία. Τέτοιοι τουρκικοί χάρτες αποτελούν τεράστια πρόκληση όμως όχι μόνο για την ρωσική Δούμα, αλλά για όλον τον πολιτισμένο κόσμο και την Ελλάδα και θα πρέπει να ενεργοποιούν τα αντανακλαστικά της διεθνούς κοινότητας για τις αληθινές προθέσεις της Τουρκίας παντού γύρω της. Το πρόβλημα της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής αφορά πλέον τους πάντες, αφού τα όνειρα της Άγκυρας δεν περιορίζονται μόνο στο ελληνικό Αρχιπέλαγος, αλλά φτάνουν μέχρι την Λιβύη, την Β.Αφρική το Κασμίρ και το Ναγκόρνο/Καραμπάχ και ποιος ξέρει που αλλού ακόμη.

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

H Toυρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες σε τροχιά οικονομικής και διπλωματικής σύγκρουσης Γράφει ο Michael Rubin Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, σχεδόν κάθε Αμερικανός πρόεδρος έχει αναλάβει τα καθήκοντά του υποσχόμενος πως θα επικεντρωθεί σε εσωτερικά ζητήματα ξένων κρατών, μόνο για να διαμορφώσει μία νέα καλύτερη πραγματικότητα στα μυαλά του κόσμου. Για τον George H.W. Bush, η πραγματικότητα αυτή ήρθε μέσω της εισβολής του στο Ιράκ μέσω του Κουβέιτ. Για τον Μπιλ Κλίντον, η κρίση ήρθε στα Βαλκάνια. Ο Τζορτζ Μπους αντιμετώπισε την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου και ο Μπαράκ Ομπάμα πήγε από το «τερματισμό των ηλίθων πολέμων» στη στρατιωτική συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών τόσο στη Λιβύη όσο και στη Συρία. Το ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν μια εξαίρεση οφείλεται περισσότερο στη στρατηγική σύγχυση και στην επιθυμία να ”κατευνάσουν τους αυτοκράτορες” παρά στην έλλειψη επιλογών. Δυστυχώς, για τον Τζο Μπάιντεν, αυτό σημαίνει ότι θα αντιμετωπίσει κρίσεις που έχουν καθυστερήσει εδώ και τέσσερα χρόνια. Οι Αμερικανοί μπορεί να χαρακτηρίσουν την Κίνα, τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν ως τις κορυφαίες ξένες προκλήσεις τους, αλλά το τεστ που πιθανότατα θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο Μπάιντεν είναι η αυξανόμενη πρόκληση που θέτει η Τουρκία στο διεθνές δίκαιο, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο. Η συγκατάθεση με τις πολιτικές του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τόσο από τον Τραμπ όσο και από τη Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, (ο πρώτος λόγω αγνοίας και η δεύτερη λόγω φόβου) έχει ενθαρρύνει τον Ερντογάν, κάνοντάς τον να

βλέπει τους αντιπάλους του ως αδύναμους, οδηγώντας τον στο να παίρνει πιο ακραίες θέσεις που απειλούν την ασφάλεια των κρατών στις γύρω περιοχές. Πριν από τέσσερα χρόνια, η Τουρκία "κατέλαβε" μόνο τη βόρεια Κύπρο. Ο Ερντογάν και οι βοηθοί όπως ο Egemin Bağış (τώρα πρεσβευτής της Τουρκίας στην Τσεχική Δημοκρατία) καταδίκασαν τις προσπάθειες της κυπριακής κυβέρνησης να εκμεταλλευτεί τα υπεράκτια αποθέματα φυσικού αερίου, αλλά στην πράξη δεν έκανε τίποτα. Τώρα τα τουρκικά ναυτικά πλοία παρενοχλούν τακτικά την κυπριακή και διεθνή ναυτιλία στα κυπριακά ύδατα, τα τουρκικά πλωτά σεισμογραφικά παραβιάζουν κυπριακά και ελληνικά ύδατα και οι Τούρκοι έχουν μετακομίσει στα Βαρώσια, μια παραθεριστική πόλη από την οποία εκδίωξαν βίαια Έλληνες ιδιοκτήτες πριν από δεκαετίες. Αυτή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Τα τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη και τα πολεμικά πλοία απειλούν το Καστελόριζο και η Τουρκία διεκδικεί τώρα και τα νερά της Κρήτης. Οι τουρκικές δυνάμεις εισέβαλαν επίσης και έχουν προκαλέσει εθνοκάθαρση στην περιοχή Afrin της Συρίας, έχοντας προσαρτήσει αποτελεσματικά άλλες πόλεις

στη βόρεια Συρία. Στο Ιράκ, τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν τους χωρικούς Yezidi στην περιοχή Σιντζάρ, μια περιοχή που έχει ήδη τραυματιστεί από το Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Η Τουρκία έστειλε επίσης σύρους μισθοφόρους, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που σχετίζονται με την Αλ Κάιντα και το ISIS, στη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν, χρησιμοποιώντας τις δικές της ειδικές δυνάμεις για να πολεμήσει τους Αρμένιους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ο Ερντογάν αμφισβητεί ανοιχτά τη νομιμότητα της Συνθήκης της Λωζάνης. Με απλά λόγια, η εχθρότητα του Ερντογάν προς την κυριαρχία των γειτόνων του και την φιλελεύθερη τάξη μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο τον βάζει στο ίδιο πακέτο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς παρά με οποιονδήποτε Ευρωπαίο δημοκρατικό ηγέτη. Καθώς η οικονομία της Τουρκίας κατακλύζεται, ο Ερντογάν πιθανότατα θα εκτοξεύσει τόσο την πολεμική του ρητορική όσο και την επιθετικότητά του για να αποσπάσει τους Τούρκους από την καταστροφή που επέφερε η οικονομική του διαχείριση. Αυτή η δυναμική θα αναγκάσει πιθανώς τον Μπάιντεν Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

21

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

να επικεντρωθεί πιο άμεσα στην ανατολική Μεσόγειο. Εδώ, πέρα ​​από την κομματική διχογνωμία που χαρακτηρίζει σήμερα την Ουάσινγκτον, ο Μπάιντεν μπορεί να βασιστεί στην κληρονομιά που άφησε ο Τραμπ και ο υπουργός Εξωτερικών Mike Pompeo. Ο στρατηγικός διάλογος με την Ελλάδα και την Κύπρο θα συνεχιστεί υπό τον Μπάιντεν. Η μερική άρση του Πομπέο από το στρατιωτικό εμπάργκο στην Κύπρο έγινε πρωτοσέλιδο, αλλά, στην πράξη, ήταν πιο συμβολικό παρά ουσιαστικό γεγονός. Ο Μπάιντεν, ωστόσο, μπορεί να της δώσει ουσία και να παρέχει τον εξοπλισμό και την τεχνολογία που χρειάζεται η Κύπρος για να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Περιμένετε λίγο καιρό και θα δείτε ότι ο κόλπος της Σούδας θα γίνει ένα πολύ γνωστό όνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο οικείο στους Αμερικανούς όσο και η Ramstein Air Base ή η Οκινάουα. Η επιείκεια του Τραμπ για τον Ερντογάν επέτρεψε στον Τούρκο ηγέτη να διαφύγει εκ των ευθυνών για τις πράξεις του. Ο Ερντογάν πίστευε ότι το Κογκρέσο και το δικαστικό σώμα των ΗΠΑ δεν έπαιζαν ρόλο στον τομέα λήψης των αποφάσεων. Η ομάδα του Μπάιντεν δεν θα έχει ανοχή σε τέτοιες έκνομες ενέργειες. Η Τουρκία ή τα τουρκικά θεσμικά όργανα θα αντιμετωπίσουν κυρώσεις για τις συναλλαγές του Ερντογάν με τις χρηματοοικονομικές παρατυπίες της Ρωσίας και των τουρκικών τραπεζών. Κατά ειρωνικό τρόπο, ενώ η Τουρκία μπορεί να τα απορροφήσει ένα μέρος του χρέους της πιο εύκολα υπό τον Τραμπ, η ευθραυστότητα της οικονομίας της Τουρκίας σήμερα θα ενισχύσει τον αντίκτυπο της πολιτικής του Μπάιντεν. Ο Ερντογάν μπορεί να παραπονεθεί στο κοινοβούλιό του, αλλά μόνο ένας μικρός αριθμός βουλευτών θα ακούσει. Πριν από είκοσι χρόνια, η τουρκική πρεσβεία είχε την ίδια επιρροή με τη Γερμανία ή τη Γαλλία. Σήμερα, είναι τόσο σημαντική όσο το Μαλάουι ή η Μαυριτανία. Πλησιάζει μια διπλωματική και οικονομική σύγκρουση. Ο Ερντογάν θα δοκιμάσει τον Μπάιντεν στην ανατολική Μεσόγειο. Μπορεί να βλέπει στα μάτια του Μπάιντεν έναν γηρασμένο και συστημικό άνθρωπο, αλλά δεν πρέπει να υποτιμά την αποφασιστικότητα του νέου προέδρου και της ευρύτερης ομάδας που τον έχει περικλύσει. Αν ο Τραμπ ή ο Ομπάμα είχαν ενεργήσει παρόμοια, ο κίνδυνος στην ανατολική Μεσόγειο δεν θα μπορούσε ποτέ να είχε γίνει τόσο σοβαρός. Μετάφραση Χωριανόπουλος Άγγελος 22

Μέσα στο 2021 θα δούμε Διεκδικώ-περιμένω-κερδίζω κάτι-προχωρώ. Γράφει ο ΑΡΗΣ ΠΕΤΑΣΗΣ* Τα τελευταία χρόνια ήταν προσοδοφόρα για την στρατηγική της Τουρκίας. Πήρε στρατηγικά πλεονεκτήματα και χρήματα. Στην πορεία δημιούργησε παροδικά προβλήματα σε στενούς φίλους όπως η Αμερική και διαρκή σε γείτονες. Στα ελληνό-τουρκικά προχωρεί σταθερά με επιτυχημένο πρόγραμμα: α) Διεκδικεί από το πουθενά, β) προετοιμάζει ψυχολογικά την ελληνική πολιτική ελίτ για αποδοχή, γ) επαναφέρει όσα δεν πήρε, δ) εξασφαλίζει κάποια ελληνική υπογραφή και προχωρεί προς νέα παραχώρηση. Κατάφερε πλήρως το πρώτο, μερικώς το δεύτερο, αισιοδοξεί για το τρίτο με τελικό ζητούμενο το τέταρτο. Κεκτημένα Τουρκίας: Τα κεκτημένα αφορούν στις σχέσεις της με Ρωσία, Κίνα, Αμερική, ΕΕ και ΗΒ που αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής της πολιτικής. Παίζει επιτυχώς σε πέντε ταμπλό και προμηθεύεται οπλισμό από όλους. Καλλιεργεί συνεχώς τις σχέσεις της με: ΗΒ, ΕΕ, Ρωσία, Κίνα ενώ η Αμερική τρέχει ασθμαίνουσα μήπως και χάσει τον «τέλειο» σύμμαχο. Η σχέση Τουρκίας-Κίνας ενοχλεί ιδιαίτερα τις ΗΠΑ λόγω: Του “one belt one road” και των τουρκόφωνων χωρών. Ρωσία. Με την Ρωσία συμβιώνει, έστω με μικρο-εντάσεις, σε: Συρία, Λιβύη και Αζερμπαϊτζάν. Αμερική. Διευθέτησε: α) Αμερικάνικη ανοχή στη Τουρκό-Ρωσική συνεργασία ώστε να ελεγχθεί το “μονοπώλιο” της Ρωσί-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

ας, β) αποδοχή τουρκονατοϊκών στρατευμάτων κατοχής σε Κύπρο—ούτε λέξη η Αμερική για αποχώρηση τους και γ) εφόσον η Αμερική αναγκαστεί να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία, αυτές να είναι απλό χάδι και να ακυρώνονται εύκολα με πρώτη κατευναστική κίνηση της Τουρκίας. Οι σημερινές κυρώσεις-χάδι αφορούν μόνο τους S-400 και όχι τα ελληνό-τουρκικά και δ) να μην καταστρέψει την τουρκική οικονομία η Αμερική με μπλοκάρισμα δολαρίου. Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατάφερε να: α) Διασφαλίσει αμέριστη συμπαράσταση από μερίδα ισχυρών χωρών-μελών με συμφέροντα στην Τουρκία. Το αδαές ελληνικό, «οι κυρώσεις κατά της Τουρκίας δεν είναι αυτοσκοπός»-αλλά για θέατρο(!) βοηθά την Τουρκία, β) αγοράζει η ΕΕ «προστασία» από Τουρκία (€6 δις) για πρόσφυγες δημιούργημα Τουρκίας. Αντί τα χρήματα να πάνε στην Συρία δίνονται στην Τουρκία(!), γ) παραμένει «υπό ένταξη χώρα» παίρνοντας ανάλογα κονδύλια και ατιμώρητα παραβιάζει ανθρώπινα δικαιώματα και ειρηνική γειτονία. Δηλαδή, business as usual. Ηνωμένο Βασίλειο. Με το Brexit οι οικονομικό-στρατηγικές σχέσεις ΗΒ-Τουρκίας θα απογειωθούν. Ενδεχομένως το ΗΒ θα καταστεί ο στενότερος σύμμαχος της Τουρκίας. Οικονομία Τουρκίας. Η οικονομία της Τουρκίας καλά κρατά, παρά τα προβλήματα με πληθωρισμό, ανεργία και πρόσφατα με το νόμισμα. Είναι καλά θεμελιωμένη στην: Γεωργία, ελαφριά βιομηχανία, βιοτεχνία, τουρισμό,

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

την πιο επικίνδυνη «μεταλλαγμένη» Τουρκία

Η κατεχόμενη Αμμόχωστος φωτογραφημένη από την ακριτική Δερύνεια. ΚΥΠΕ, ΚΑΤΙΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ υπηρεσίες, πολεμική βιομηχανία (€3 δις εξαγωγές πέρυσι), επαρκώς κεφαλαιοποιημένες τράπεζες, χαμηλό δανεισμό και επενδύσεις σε έρευνα/ παιδεία. Επίσης, παίρνει εύκολο χρήμα από: Λιβύη, Κατάρ, Αζερπαϊτζιάν, ΕΕ, κοκ. Θεωρεί τον εαυτό της “υπερδύναμη” με στρατιωτική παρουσία από Σουδάν μέχρι Σομαλία, Κατάρ, κοκ. Ταραχώδης χώρα. Πέτυχε τα πιο πάνω με: α) Οθωμανική πολιτική, β) ληστρικές ενέργειες και πανουργία και γ) ανοχή ισχυρών χωρών. Τώρα νοιώθει πιέσεις γιατί ξεπέρασε τα όρια. Έτσι, θα κάνει διάλειμμα για να κεφαλαιοποιήσει τα κεκτημένα— ποιος ξένος θυμάται το κεκτημένο της παρουσίας των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο μετά από 47 χρόνια εδραίωσης; Στον κατάλογο του Global Finance “The Most Peaceful Countries In The World 2020” η Τουρκία βρίσκεται στην 150η θέση, η Σομαλία στην 158η και το Αφγανιστάν τελευταίο στην 163η. Ώρα να το παίξει φιλήσυχη, συμβιβαστική και συνεργάσιμη δίνοντας έτσι ερείσματα σε αδαείς στο εσωτερικό και φίλους στο εξωτερικό με οικονομικό-στρατηγικά κοινά συμφέροντα.

Η επιτηδειότητα σαν εργαλείο. Μια προσωρινά “μεταλλαγμένη” Τουρκία θα καθησυχάσει: α) το φιλικό αμερικάνικο βαθύ κράτος, β) το ανταγωνιστικό Ισραήλ και Εβραϊκό λόμπυ, γ) φίλους σε ΕΕ/ΗΒ, δ) όσους αγωνιούν πως το έχει παρακάμει, π.χ Γαλλία, και ε) αδαείς μεταξύ Ελλήνων. Προσποιούμενη την σεβάσμια προσδοκεί να μας φέρει σε διαπραγματεύσεις δικών της όρων για να αποσπάσει πολυπόθητες υπογραφές. Την ενθαρρύνει το αξιολύπητο ιστορικό και η επιρρέπεια των Ελλήνων σε καταστροφικές υπογραφές: Συμφωνίες ΖυρίχηςΛονδίνου, Έβρου, αποχώρησης ελληνικών στρατευμάτων από Κύπρο, Ίμια και σωρηδόν παραχωρήσεις στο Κυπριακό. Το 1974 οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο με πρόσχημα την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης, ακολούθως με Βρετανική στήριξη ζήτησαν Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ). Τώρα που η ΔΔΟ χρεοκόπησε απαιτούν μαζί με την Βρετανία «λύση» δύο κρατών. Σε κάθε νέα τους απαίτηση κάποιοι στο εσωτερικό μέτωπο βρίσκονται για να τους στηρίξουν. Αυτή η μερίδα τώρα προωθεί την τούρκικη «λύση» δύο κρατών σαν «νέο ρεαλισμό» και μας

κατατρομάζει. Παίζοντας το σεβάσμια η Τουρκία απευθύνεται σε πάσας λογής ηττοπαθείς “διανοούμενους,” “ρεαλιστές,” “εκσυγχρονιστές” ΕλλάδοςΚύπρου και σε συγκεκριμένες δεξαμενές «σκέψης»/προπαγάνδας. Ελπίζει πως θα σπρώξουν για σύναψη συμφωνίας με μια διαφωτισμένη(!), φιλήσυχη(!), συμβιβάσιμη(!) και συνεργάσιμη(!) Τουρκία. Μην περιμένουμε έλεος. Ένα πρέπει να είναι το μέλημα μας τώρα: Άμυνα και εξοπλισμός από πολλαπλές πηγές. Έτσι μόνο, δημιουργούμε προοπτική για τον ελληνισμό. Οι μεγάλες δυνάμεις είναι ανελέητες με όσους δεν έχουν αυτοσεβασμό και υπερηφάνεια για την ιστορία τους. Οι ηττοπαθείς είναι για αυτούς ανεπαίσχυντοι. Ένα είναι βέβαιο: μετά την προσωρινή ανάπαυλα η Τουρκία θα επανέλθει απειλητικότερη. *Editor του Intractable Dilemmas in the Energy-Rich Eastern Mediterranean (2016) και συγγραφέας του βιβλίου, Leadership Triumphs & Failures (2019) και τα δύο στο Amazon.de

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

23

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η ισχύς της αποτροπής Γράφει ο Π. ΧΗΝΟΦΩΤΗΣ* Το διεθνές σύστημα εδράζεται στην ισχύ. Οι θεωρίες της ισχύος από τον Θουκυδίδη (διάλογος Αθηναίων με Μηλίους, Μάρτιος 416 π.Χ.) μέχρι τον T. Hobbes (1651) και τους μετέπειτα πολιτικούς επιστήμονες και στρατηγιστές M. Weber, H. Morgenthau, G. Kennan κ.ά., αναδεικνύουν τους κεντρικούς συντελεστές της ισχύος. Προεξάρχουσα θέση καταλαμβάνουν η αποτροπή, η άσκηση βίας, η διπλωματία, η επιρροή, η πειθώ, η χειραγώγηση και ο εξαναγκασμός με εκβιαστική διπλωματία και αναγκαστική διαπραγμάτευση με ή χωρίς εφαρμογή της «θεωρίας ανταλλαγής» του G. Homans. Η πληθώρα διατυπώσεων της αποτροπής καθώς και οι συνεκδοχικές εκφάνσεις της έχουν ως κοινό τόπο το συμπέρασμα ότι: η αποτροπή είναι η ψυχή της αποθάρρυνσης επιθετικών ενεργειών. Εχει χωροχρονική συνέχεια και αποσκοπεί στη διαμόρφωση της επιθυμητής μελλοντικής συμπεριφοράς του αντιπάλου. Ως επιθετικές ενέργειες δεν θεωρούνται μόνον οι πράξεις ένοπλης βίας αλλά και η παραβίαση θεμελιώδους συμφέροντος ή/και κυριαρχικού δικαιώματος. Σε οιοδήποτε επιχειρησιακό πεδίο, ιδιωτικό ή κρατικό, οι ενδεχόμενες ενέργειες αξιολογούνται με βάση τα κριτήρια «καταλλήλου» – «κατορθωτού» – «παραδεκτού». Η έννοια της αποτροπής εστιάζεται στο να πείσει τον αντίπαλο ότι οιαδήποτε επιθετική ενέργειά του ή παραβίαση θεμελιωδών συμφερόντων ή/και κυριαρχικών δικαιωμάτων, δυνατόν να πληροί τα κριτήρια «κατάλληλου» και «κατορθωτού», αλλά όχι όμως αυτό του «παραδεκτού», διότι θα συνεπιφέρει απαράδεκτο κόστος απωλειών σε σχέση με το προσδοκώμενο όφελος. Τούτο θα οδηγήσει στην αναθεώρηση των στρατηγικών επιδιώξεων ή/και στο 24

σημείο αποκορύφωσης (culminating point) της ισχύος του αντιπάλου. Η αποτροπή προϋποθέτει ότι ο αντίπαλος γνωρίζει όχι μόνον τη δριμύτητα της ανταπόδοσης, αλλά και τα αντίποινα που θα υποστεί ως πλήγματα κατά των εθνικών του συμφερόντων και των υποστηρικτικών δομών άντλησης ισχύος. Ως εκ τούτου, η αξιόπιστη αποτροπή απαιτεί στο στρατιωτικό πεδίο τις ακόλουθες βασικές συνιστώσες: • Προωθημένη ανάπτυξη δυνάμεων με κατάλληλη ετοιμότητα, και εκμετάλλευση γεωγραφικού πλεονεκτήματος για ναυτική και αεροπορική υπεροχή. Κλιμάκωση αντιδράσεων εάν κριθεί σκόπιμο και δεν παρερμηνευθεί ως στρατιωτική υστέρηση και κατευνασμός.

• Κατάλληλες δυνάμεις ώστε να επιφέρουν δριμεία ανταπόδοση και το επιθυμητό επιθετικό πλήγμα και αντίποινα σε στρατηγικό βάθος.

• Πρόκληση απωλειών, πέραν αυτών της ανταπόδοσης, εντός και εκτός του θεάτρου επιχειρήσεων. Τούτο θα οδηγήσει στην αναθεώρηση των στρατηγικών επιδιώξεων ή στο σημείο αποκορύφωσης (culminating point) της ισχύος του αντιπάλου. Η ισχύς και η διπλωματία είναι το υπόβαθρο της αποτροπής. Εάν η αποτροπή τείνει να καταρρεύσει, τότε κυρίαρχο και καθοριστικό ρόλο επέχει η πολιτική βούληση εφαρμογής των ανωτέρω στρατιωτικών ενεργειών. Η κατάλληλα διατυπωμένη ρητή και σαφής πολιτική δήλωση του υπεύθυνου ηγέτη, δεν

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

πρέπει να επιδέχεται αμφισβήτηση ή παρερμηνεία επί των συνεπειών που θα υποστεί ο αντίπαλος σε ενδεχόμενη εκδήλωση επιθετικής ενέργειάς του ή παραβίασης θεμελιώδους συμφέροντος ή/και κυριαρχικού δικαιώματος. Ενα ισχυρό εσωτερικό μέτωπο με πολιτική σύμπνοια ενισχύει και χαλυβδώνει τα μέγιστα την εθνική ισχύ. Στη δεκαετία του ’50 η Μεσόγειος εθεωρείτο «το βαρόμετρο του παγκόσμιου γεωπολιτικού κλίματος». Στην πρόσφατη δεκαετία, η Μεσόγειος, τμήμα του ζωτικού μας χώρου, ανακτά τον χαρακτηρισμό της λόγω των συγκρούσεων και ενδογενών αιτιών στην ευρύτερη περιοχή της Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής με συνέπεια τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό και σύγκρουση συμφερόντων των ενδιαφερομένων τρίτων χωρών. Το περιβάλλον ασφαλείας επιδεινούται λόγω της αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας και της εντατικής προσπάθειάς της να αναδειχθεί ως επικυρίαρχος δύναμη με άσκηση περιφερειακής ισχύος και επιρροής επί μουσουλμανικών κατά βάση χωρών. Η προσπάθεια επικυριαρχίας της συμπεριλαμβάνει και την αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος με συναφή επιθετική ρητορική και απειλές κατά της εδαφικής ακεραιότητος της χώρας μας. Η ΑΟΖ, η υφαλοκρηπίδα, η αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης αποτελούν, κατά την άποψη μου, την προμετωπίδα της έμμεσης προσέγγισης της μετακεμαλικής Τουρκίας προς τον αντικειμενικό της σκοπό για μία «συμφωνία πακέτο» ή τουλάχιστον μετάπτωση

ΥΓΕΙΑ των απορρεόντων δικαιωμάτων μας εκ του Διεθνούς Δικαίου Θαλάσσης, σε κατάσταση υπνώσεως και αποστέρηση της δυνατότητός μας στην ενάσκησή τους. Ο Περικλής έπεισε τους Αθηναίους και απέρριψε την απαίτηση των Λακεδαιμονίων για ανάκληση του Μεγαρικού ψηφίσματος λέγοντας στην Εκκλησία του Δήμου: «Εάν υποχωρήσετε, θα βρεθείτε αμέσως μπροστά σε κάποια άλλη, μεγαλύτερη, απαίτησή τους, διότι θα νομίσουν ότι από φόβο υποκύψατε» (Θουκυδίδη ιστορία, μετάφραση Ν. Μ. Σκουτερόπουλος). Η Ελλάδα ενεργεί ως σταθεροποιητικός παράγων σε όλη την περιοχή του ζωτικού της ενδιαφέροντος (Ανατολική Μεσόγειος, ΝΑ Ευρώπη, Μ. Ανατολή και Β. Αφρική) και ασκεί την εξωτερική της πολιτική με αυτοπεποίθηση, σύνεση και αποφασιστικότητα. Επιδιώκει με κατάλληλους διπλωματικούς χειρισμούς τη μετάπτωση ορισμένων χωρών από την ευμενή ουδετερότητα σε ανοικτή υποστήριξη. Οταν όμως η Ελλάδα ωθείται στο «όριο των ορίων της», τότε οι σταθερές καθίστανται μεταβλητές και οι βασικές στρατιωτικές συνιστώσες της αποτροπής χρήζουν ετοιμότητος εφαρμογής ώστε να αποτελέσουν ιθυντήρια σημεία των ενεργειών μας. Η ενίσχυση της αμυντικής μας ισχύος συνιστά τη διαρκή προετοιμασία, από την περίοδο της ειρήνης, προς αντιμετώπιση των κινδύνων και απειλών κατά της εθνικής μας ασφάλειας. Το μέλλον, με βάση τις παρούσες συνθήκες, προδιαγράφεται εξαιρετικά απαιτητικό για την Ελλάδα και τις Ενοπλες Δυνάμεις της. Δεν έχουμε ούτε την πολυτέλεια ούτε την άνεση για πολιτικές που περιπλέκουν και διασπούν το αρραγές του εθνικού μας μετώπου. * Ο κ. Π. Χηνοφώτης είναι ναύαρχος (ε.α.) Π.Ν., επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ και πρ. υφυπουργός Εσωτερικών.

Η καρδιά και τα μυστικά της 130 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Στο προηγούμενο τεύχος του περιοδικού μας είχαμε δημοσιεύσει αποσπάσματα από το βιβλίο του Αντιστρατήγου ε.α κ. Αριστογείτωνος Χαραλαμπάκη Ιατρού Καρδιολόγου, με ερωτήσεις και απαντήσεις που αφορούν την υγεία μας και ιδιαίτερα την καρδιά μας. Συνεχίζουμε με νέες ερωτήσεις - απαντήσεις:

Πού οδηγεί η υπέρταση εάν παραμείνει αρρύθμιστη; Η αρρύθμιστη υπέρταση μπορεί να οδηγήσει: 1) Σε αρτηριοσκλήρυνση Επιταχύνει την ανάπτυξη ινωδών και λιπαρών στοιχείων στα τοιχώμα-τα των αγγείων με αποτέλεσμα τη σκλήρυνση των αρτηριών και τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών.

2) Σε καρδιακή προσβολή Συντελεί στη στένωση των στεφανιαίων αρτηριών λόγω αθηρωμάτωσης. Μπορεί μια υπερτασική κρίση να αποτελέσει τη σκανδάλη που θα πυρο-δοτήσει τη ρήξη αθηρωματικής πλάκας, με συνέπεια τη δημιουργία εμφράγματος.

3) Σε καρδιακή ανεπάρκεια Η καρδιά καλούμενη να αντιμετωπίσει αυξημένη πίεση καταβάλλει μεγάλη συσταλτική δύναμη η οποία οδηγεί στα αρχικά στάδια σε υπερτροφία των τοιχωμάτων της και σε δεύτερο βαθμό προκαλεί Καρδιακή ανεπάρκεια.

4) Σε ανευρύσματα αορτής Καθώς και άλλων μεγάλων αρτηριών του σώματος. Μια υπερτασική κρίση μάλιστα με απότομη και μεγάλη αύξηση της πίεσης μπορεί να προκαλέ-σει ρήξη προϋπάρχοντος ανευρύσματος.

5) Σε εγκεφαλικό επεισόδιο Η αυξημένη πίεση μπορεί να πυροδοτήσει ρήξη εγκεφαλικής αρτηρίας (αιμορραγικό επεισόδιο) ή φράξιμο της αρτηρίας από θρόμβο (θρομβωτικό εμβολικό επεισόδιο) οπότε σταματάει η κυκλοφορία στο αντίστοιχο τμήμα του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα τη νέκρωσή του.

λεπτές δομές του νεφρού, στα σπειράματά του, διαταράσσοντας τη νεφρική λειτουργία αποβολής των άχρηστων και τοξικών ουσιών από τον οργανισμό. Τι πρέπει να κάνω για τον έλεγχο της πίεσης, εκτός από την τήρηση σωστής φαρμακευτικής αγωγής; Μείωση του σωματικού βάρους Περιορισμό του αλατιού. Ο περιορισμός του αλατιού και του σωματικού βάρους είναι συχνά ικανά να αποκαταστήσουν την ήπια αρτη-ριακή υπέρταση. Μείωση κατανάλωσης αλκοόλ σε ένα ή δύο ποτηράκια κρασιού ημερησίως. Ελάττωση των κορεσμένων λιπαρών με εμπλουτισμό του διαιτολογίου με τροφές φυτικής προέλευσης (λαχανικά, φρούτα, όσπρια), ψαριών και πουλερικών (μεσογειακή δίαιτα). Λογική χρήση καφέ και τσαγιού. Μέχρι 2 φλιτζάνια την ημέρα. Διακοπή καπνίσματος Αποφυγή καθιστικής ζωής. Γρήγορο βάδισμα 20 με 30 λεπτά ημερη-σίως ή μέρα παρά μέρα. Καταπολέμηση του άγχους: Με «φιλοσοφική διάθεση» στην επίλυση των δυσκολιών της ζωής. Με σχετική διασκέδαση και με διάφορα χόμπι. Με συντροφικότητα και καλές φιλίες.

6) Σε νεφρική ανεπάρκεια

Με οικογενειακή γαλήνη.

Η υπέρταση προκαλεί βλάβες στις

Με την απόλαυση «μικροχαρών».

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

25

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Ύψιστη τιμή – Παρασημοφορήθηκε ο Ιάκωβος Τσούνης από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ο Ιάκωβος Τσούνης παρασημοφορήθηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε μια τελετή όπου έδωσαν το «παρών» η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, σε μια ημέρα που σηματοδοτεί επίσης την ουσιαστική έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου επέδωσε το Παράσημο του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος της Τιμής στον εφοπλιστή Ιάκωβο Τσούνη, για τη σημαντική προσφορά του, ιδιαιτέρως για τη συμβολή του στην ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων.

μου του Μεγαλόσταυρου της Τιμής στον κύριο Τσούνη παρέστησαν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νικόλαος Παναγιωτόπουλος, ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής και ο Επίτιμος Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Στρατού Αρχηγός Γ.Ε.ΕΘ.Α. Στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος.

Μετά την επίδοση του Παρασήμου, η κυρία Σακελλαροπούλου είπε τα εξής: «Με ιδιαίτερη χαρά και ευγνωμοσύνη απονέμω σήμερα τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Τιμής στον κύριο Ιάκωβο Τσούνη. Τιμώ τον πατριώτη που διακρίθηκε για την προσφορά του στην πατρίδα ήδη από την εφηβική του ηλικία, όταν στα 16 του χρόνια κατατάχθηκε εθελοντής στον ελληνικό στρατό και πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο. Τον ρέκτη επιχειρηματία που δεν επαναπαύθηκε στις επιτυχίες του, αλλά έθεσε τον εαυτό του στην υπηρεσία όσων έχουν ανάγκη, ενισχύοντας το έργο συλλόγων, ιδρυμάτων, επιτροπών και φορέων. Τον φύλακα της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, δραστήριο συλλέκτη εθνικών και εκκλησιαστικών κειμηλίων, τα οποία προσέφερε στους συμπατριώτες του, δημιουργώντας το Μουσείο που φέρει το όνομά του στην πόλη του Αιγίου. Και πάνω απ’ όλα τον εθνικό ευεργέτη, που ακολουθώντας τη μακρά παράδοση των εθνικών δωρητών όχι μόνο έχει ήδη ενισχύσει σημαντικά τις 26

Βιογραφικό του Ιάκωβου Τσούνη Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά προτίθεται να κληροδοτήσει σε αυτές το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του. Η πράξη του αυτή, η οποία αποτελεί το επιστέγασμα της συνολικής του προσφοράς, είναι βαθύτατα πατριωτική και παραδειγματική για όλους τους Έλληνες». Ο κύριος Ιάκωβος Τσούνης ευχαρίστησε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την τιμή που του έγινε, αφηγήθηκε τις εμπειρίες του από το Αλβανικό Έπος που τον οδήγησαν στην απόφασή του να βρίσκεται πάντα αρωγός των Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ επεσήμανε ότι η ανιδιοτελής προσφορά προς την πατρίδα αποτελεί ύψιστο καθήκον. Στην τελετή επίδοσης του Παρασή-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

Ο Ιάκωβος Τσούνης γεννήθηκε στην Εγλυκάδα Πατρών το 1924. Είναι το 13ο τέκνο της οικογενείας του Δασάρχη Πατρών Κωνσταντίνου Τσούνη. Είναι απόγονος των πολεμιστών του 1821, Λονταίων και Πετμεζαίων. Σε ηλικία 16 ετών κατατάσσεται εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό και μεταβαίνει στην πρώτη γραμμή του μετώπου στα βουνά της Αλβανίας κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940. Ο κύριος Τσούνης είναι ο νεότερος παλαίμαχος του αντιναζιστικού και αντιφασιστικού πολέμου με διεθνή αναγνώριση. Την συμμετοχή του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν αναγνωρίσει όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις. Μετά την ολοκλήρωση των εγκυκλίων σπουδών του ασχολήθηκε με εκτελωνισμούς, εισαγωγές, εξαγωγές

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Με μία έμπρακτη χειρονομία της εθνικής προσφοράς προς τις Ε.Δ. του ευπατρίδη Ιάκωβου Τσούνη, αλλά και της σεβάσμιας προσωπικότητάς του, ο Επίτιμος Α/ΓΕΣ ΥΦΕΘΑ κ. Στεφανής Αλκιβιάδης αποτίει φόρο τιμής και απεριόριστου σεβασμού, φιλώντας ευλαβικά το χέρι του μεγάλου αυτού ευεργέτη και γνήσιου Έλληνα. Στην σημερινή κοινωνία , που οι αξίες και τα ιδανικά ευτελίζονται, υπάρχει ακόμη ελπίδα αισιοδοξίας, προβάλλοντας παράδειγμα προς μίμηση τα παραπάνω υψηλά πρόσωπα για τις πράξεις τους, και διαλύσεις πλοίων. Είναι απόφοιτος του Ινστιτούτου Hamilton της Νέας Υόρκης. Το 1966 εισήλθε στον χώρο της Εμπορικής Ναυτιλίας και απέκτησε συνολικά 13 πλοία. Ο εφοπλιστής Ιάκωβος Τσούνης υπήρξε ειδικός σύμβουλος επί θεμάτων ναυτιλίας αμισθί του Διοικητή της Εθνικής Τράπεζας. Η επιτυχημένη πορεία του ως ειδικού συμβούλου τον κατέστησε αργότερα διακεκριμένο μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας. Έχει διατελέσει Πρόεδρος του Ιδρύματος Μελετών του Ελληνισμού στη Μεγάλη Βρετανία, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ενημέρωσης Εθνικών Θεμάτων και Δικαίων, Αντιπρόεδρος της Αθηναϊκής Λέσχης καθώς και συνιδρυτής ιδρυμάτων και ιατρικών εταιρειών.

Είναι δημιουργός του Μουσείου «Ιάκωβος Τσούνης», το οποίο δώρισε στην Ιερά Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας και εδρεύει σήμερα στο Αίγιο. Στο μουσείο αποθησαυρίζεται η πλούσια συλλογή του με αντικείμενα από τον 17ο αιώνα, ιδιαίτερης εθνικής και εκκλησιαστικής σημασίας. Έχοντας από τον καιρό του πολέμου σεβασμό και αγάπη προς τις Ένοπλες Δυνάμεις και τον ρόλο που διαδραματίζουν στην ασφάλεια της Ελλάδας, υπήρξε από την δεκαετία του 1950 έως σήμερα δίπλα τους, με δωρεές και προσφορές, όπου υπήρχε ανάγκη. Στις δεκαετίες αυτές έχει προσφέρει περί τα 23.000.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένων άνω των 7.000.000 ευρώ την τελευταία διετία μόνο. Ως τελευταία πράξη αγάπης και στήριξης προς τις Ένοπλες Δυνάμεις, αποφά-

σισε να κληροδοτήσει το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του σε αυτές. Για την προσφορά του έχει τιμηθεί με πολυάριθμες διακρίσεις και τίτλους. Ενδεικτικά αναφέρονται: • Μετάλλιο Εξαιρέτων Πράξεων Γ’ Τάξεως, • Πολεμικός Σταυρός Γ’ Τάξεως, • Χρυσός Λέων Γενικού Αρχηγείου του ΝΑΤΟ, • Αστέρας Αξίας και Τιμής Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, • Βαθμός Υποστρατήγου επί τιμή, • Επίτιμος Πρόεδρος 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών • Μέγας Άρχων του Οικουμενικού Πατριαρχείου και Πρεσβυγενών Πατριαρχείων

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

27

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στα Ιώαννινα με αφορμή την 108η επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης Στα Ιώννινα βρέθηκε η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας με αφορμή την 108η επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης. “...Με αφορμή την 108η επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, για να τιμήσω όλους εκείνους που αγωνίστηκαν ώστε να επιστρέψει η πόλη στους κόλπους της μητέρας πατρίδας.” αναφέρει η κα Κατερίνα Σακελλαροπούλου σε κείμενό της που ανήρτησε στο facebook και αναδημοσιεύουμε: "Βρέθηκα το σαββατοκύριακο στα Γιάννενα, τα «γυάλινα και μαλαματένια», όπως τα ονομάζει ένας αγαπητός μου ποιητής, ο Μιχάλης Γκανάς. Στον ανθότοπο των ονείρων, όπως τα χαρακτήριζε σε ένα ποίημά του ο Γιοσέφ Ελιγιά. Στην πόλη των θρύλων, των παραδόσεων, της ποίησης, των δημοτικών τραγουδιών, της μυστηριακής γοητείας, αλλά και την πόλη τη ζυμωμένη με το αίμα των ανυπότακτων Ελλήνων. Στην κοιτίδα των δασκάλων του Γένους, των ηρωικών υπερασπιστών του αγώνα «της σπάθης και της διανοίας», των εθνικών ευεργετών, των πολυμήχανων εμπόρων, των επιδέξιων τεχνουργών, του ελληνικού διαφωτισμού, της αναγέννησης του νεότερου ελληνισμού. Ήρθα, με αφορμή την 108η επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, για να τιμήσω όλους εκείνους που αγωνίστηκαν ώστε να επιστρέψει η πόλη στους κόλπους της μητέρας πατρίδας. Τους νέους που πολέμησαν ασταμάτητα 85 μέρες ώσπου να καταλάβουν την πόλη, και τις γυναίκες που τάχθηκαν στο πλευρό των ανδρών μαχόμενες σαν λέαινες, όπως έγραψε η Καλιρρόη Παρέν στην Εφη28

μερίδα των Κυριών το φθινόπωρο του 1913. Εκείνες που από την ίδρυση της Ηπειρωτικής Εταιρίας, το 1906, εντάχθηκαν στις τάξεις της από την πρώτη στιγμή. Εκείνες που προσχώρησαν εθελοντικά στο Μεικτό Στράτευμα Ηπείρου. Την καπετάνισσα Μαρία Ναστούλη Κιτσοπούλου. Τη Λαμπρινή Λώλη. Τη νοσοκόμα Ασπασία Ράλλη, που πολέμησε γενναία στη μάχη του Δρίσκου. Τις «άντρισσες» των Τσεριτσάνων που κουβάλησαν όπλα, πυρομαχικά και τρόφιμα, κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, στα δυο βουνά της Ολύτσικας, όταν ο ελληνικός στρατός έδινε την κρίσιμη μάχη για να πέσει η Μανωλιάσα και το Μπιζάνι. Διαβάζοντας τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, τις ανταποκρίσεις από το μέτωπο, τα αποσπάσματα από τα ημερολόγια των μαχητών του Μπι-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

ζανίου που διασώθηκαν στο χρόνο, βλέπει κανείς ολοκάθαρα πόσο μεγάλη, συμβολική σημασία είχε για τους Έλληνες η ενσωμάτωση των Ιωαννίνων στον εθνικό κορμό. Κι αυτό δεν οφειλόταν μόνο στο ότι τα Γιάνεννα συνέλαβαν από πολύ νωρίς την ιδέα της εθνεγερσίας, αλλά στην δυναμική της παιδείας τους, που ενίσχυε ήθος, πνεύμα και φρόνημα και ενέπνεε εθνική ανάταση. Γι’ αυτό και έσπευσαν εθελοντές απ’ όλη την Ελλάδα να πολεμήσουν στο ηπειρωτικό μέτωπο, κάνοντας με τον ηρωισμό τους την Θάλεια Φλωρά-Καραβία –τη σπουδαία ζωγράφο που εγκατέλειψε την ασφάλεια του σπιτιού της στην Αλεξάνδρεια, ακολούθησε τον ελληνικό στρατό στην Ήπειρο, αποτύπωσε με συγκλονιστική ζωντάνια στο χαρτί στρατιωτικούς, νοσοκόμες, κληρικούς, απλούς στρατιώτες, σκηνές από

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ τα πεδία μάχης και τα νοσοκομεία εκστρατείας, και μπήκε θριαμβευτικά στην πόλη, μαζί με τους νικητές– να γράψει στο ημερολόγιό της: «Το Μπιζάνι παραδόθηκε με τριάντα χιλιάδες Τούρκων! Εδώ παύει πλέον η δύναμη της πέννας και των λόγων». Όμως όχι, η δύναμη των λόγων δεν παύει. Για όλους εμάς τους μεταγενέστερους, τα γραπτά όσων έζησαν από κοντά τις ηρωικές μάχες και την αγαλλίαση της νίκης είναι ένας αγωγός μνήμης, μέσα από τον οποίο περνάει και σε μας η βιωμένη εμπειρία τους, μας συγκινεί και μας συνεγείρει. Και κάθε φορά που τιμάμε τις κορυφαίες στιγμές και τα ηρωικά πρόσωπα της ιστορίας μας επιβεβαιώνουμε τη συνεχή παρουσία του παρελθόντος στο παρόν μας, το αναζωογονούμε με το νόημά του, βαθαίνουμε την ιστορική μας συνείδηση. Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων, κορυφαία στιγμή της νεότερης ιστορίας μας, δεν είναι μόνο μια στρατιωτική και πολιτική επιτυχία. Είναι, κυρίως, επιτυχία πνευματική. Αυτή την πνευματικότητα, την καλαισθησία, την αγάπη για την πρόοδο συναντά και σήμερα κανείς σε κάθε του βήμα στην πόλη των Ιωαννίνων. Κι όταν ο τόπος επανέλθει σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας, η Ήπειρος μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη προς όφελος όλης της χώρας. Το εγγυάται το ρηξικέλευθο, βαθιά προοδευτικό πνεύμα των Ηπειρωτών. Πιστεύω ότι όπως άλλοτε, έτσι και σήμερα, θα κάνει το θαύμα."

Γιατί αγάπησα τα Τεθωρακισμένα

(Μερικές σκέψεις εν' όψη των εορτών...) Για όσους δεν με γνωρίζουν είμαι Μηχανολόγος Μηχανικός κατά σπουδές και κατ΄ επάγγελμα. Τελειώνοντας το Πολυτεχνείο η πρώτη λογική κατεύθυνση θα ήταν να υπηρετήσω στο Όπλο του Μηχανικού, όπου μου είχε έρθει εξ' άλλου και η πρώτη πρόσκληση. Παρόλαυτα, μια συγκυρία γεγονότων με έφερε στην πύλη της Αυλώνας και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Με αφορμή και την συγκινητική ανάρτηση του αγαπητού μας Προέδρου Σγου Chris Papadogeorgopoulos θα ήθελα εδώ να κάνω μια μικρή απόπειρα να συνοψίσω όλα εκείνα τα οποία με έκαναν (και κάνουν) να αγαπώ αυτό το Όπλο στο οποίο συνεχίζω να υπηρετώ. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Είναι το Όπλο εκείνο που θα έρθεις σε επαφή (κυριολεκτικά!) με την τεχνολογία και την μηχανική. Συγκροτήματα Ισχύος, Σταθεροποίηση, Τηλεμέτρηση, Εσωτερική Βλητική, Εξωτερική Βλητική, Καιρός, Θώρακες, Εδαφικές Πιέσεις, Κλάσεις Γεφύρωσης... τι θέλεις και δεν το έχεις! ΣΥΝΤΡΟΦΙΚΟΤΗΤΑ: Η πινακίδα πάνω από έναν θάλαμο στο ΚΕΤΘ τα λέει όλα "Το καλύτερο άρμα είναι εκείνο που έχει το καλύτερο πλήρωμα". Όταν οι ώρες και οι μέρες κυλούν μέσα σε ένα "κουτί" με άλλους τρεις τότε αρχίζεις να νοιάζεσαι και να σε νοιάζονται με έναν τρόπο που σπάει οριζόντια και κάθετα όρια ηλικίας, βαθμού, καταγωγής... ΣΕΒΑΣΜΟΣ: Αυτό το ξεχωρίζω, ομολογώ πως δεν το είχα προσέξει στην αρχή αλλά με έχει κερδίσει ο σεβασμός που δείχνουν οι νεότεροι προς τους παλαιότερους αλλά και η αγάπη των παλαιότερων προς τους νέους. Είναι κάτι πράγματι ξεχωριστό και κατεξοχήν ελληνικά οικογενειακό. ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΚΙΝΗΣΗ & ΕΞΕΛΙΞΗ: Και φυσικά αφήνω για το τέλος αυτό που για μένα ξεχωρίζει το Όπλο μας και κουμπώνει άψογα με τον χαρακτήρα όλων των Στελεχών του, "πέτρα που κυλά δεν χορταριάζει" λέει μια παροιμία και νομίζω ταιριάζει γάντι και σε εμάς! Αυτές οι λίγες σκέψεις... Καλή Χρονιά σε όλα τα μέλη της Ίλης μας και εύχομαι το 2021 να δώσει στον καθένα μας αυτό που ποθεί περισσότερο! ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ Κάλυμνος Ιωάννης Έφεδρος Υπίλαρχος

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

29

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Η σελίδα του Έφεδρου Αξιωµατικού

Η χρονιά που σταμάτησε… ο χρόνος! * Η χρονιά που δεν είχε Κυριακές και Σχόλες. Δεν είχε Πάσχα και Χριστούγεννα. Δεν είχε το «μαζί». Δεν είχε θαλπωρή και ξεγνοιασιά. Δέσμιοι της μονοτονίας σε συνθήκες εγκλεισμού. Μόνοι μας! Μόνοι και μακριά σκεφτόμασταν τους δικούς μας και τους φίλους μας. Η χρονιά που σταμάτησε ο χρόνος! Νιώσαμε τη θλίψη που δε νιώσαμε ποτέ. Το φόβο, την οργή και την πίκρα που δεν αισθανθήκαμε ποτέ. Τη μελαγχολία που έσβησε απ' τα χείλη μας το χαμόγελο κι έπιασε στασίδι μέσα μας. Προσευχηθήκαμε και κλάψαμε όσο ποτέ. Είδαμε τη ζωή να πηγαίνει και να φεύγει σε μια στιγμή. Τη χρονιά που σταμάτησε ο χρόνος! Το μυαλό μας τρέχει, τρέχει σε στιγμές που μας έλειψαν, σε βλέμματα, σε αγκαλιές, σε ανατολές, σε ηλιοβασιλέματα, σε ταξίδια, σε νησιά και σε θάλασσες. Τόσες δα στιγμές που ο χρόνος –παραδομένος σ’ ένα «τίποτα»– τις έκανε τεράστιες. Χρειάζεται να βρεθούμε ξανά, ν 'αγκαλιαστούμε ξανά, να

κοιταχτούμε ξανά, να φιληθούμε ξανά. Πόσο μας έλειψαν όλα, τη χρονιά που σταμάτησε ο χρόνος! Αφόρητη η κατάσταση, αβέβαιη και η καθημερινότητα. Δεν μπορεί, δεν επιτρέπεται, κάτι πρέπει να γίνει, κάτι πρέπει να αλλάξει. Όλο τούτο να περάσει· και πρέπει να περάσει για να μας ενώσει ξανά. Δεν είναι εύκολο, ωστόσο είναι επιβεβλημένη η επιστροφή στα αυτονόητα, στο νόημα της ζωής, στις βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Για να υπάρχουμε. Αποχαιρετώντας μια δύσκολη χρονιά ας εστιάσουμε σ' αυτά τα πολύτιμα που στερούμαστε. Ας επαναπροσδιορίσουμε την αξία των μικρών μα… τόσο μεγάλων της ζωής μας. Ας έχουμε υγεία, ψυχική δύναμη και αισιοδοξία για να πορευτούμε σ' ένα καλύτερο αύριο. Σ' έναν καλύτερο κόσμο!

Καλή χρονιά με υγεία αγάπη, ενσυναίσθηση, ευτυχία και χαρά!

* Έναυσμα και αφορμή για το ξέσπασμα: το Αργεντίνικο τραγούδι «El año que se detuvo el tiempo»

ΧΡOΝΙΑ ΠΟΛΛA! ΧΑΜΟΓΕΛΑ! Η ΖΩΗ ΕIΝΑΙ ΩΡΑΙΑ! ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ! ΑΠΟΛΑΥΣΕ ΤΟ ! ΖΗΣΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΑΡΗΚΕΣ! ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΑ! Οφείλω μια συγνώμη στο Θεό για όσα μου χάρισε και δεν τα χάρηκα. Για εκείνα που μου έδωσε και δεν τα πήρα. Μα κι γι’ αυτά που μου ζήτησε και δεν του έδωσα. Πάνω από όλα θέλω να κλάψω στην αγκαλιά Του, για όλες εκείνες τις μέρες που δεν έζησα και απλά επιβίωσα. Να πω συγνώμη για όσα σε αγαπώ δεν είπα, σε αγκαλιές που δεν έδωσα, σε πόρτες που έκλεισα, σε τηλέφωνα που δεν σήκωσα, σε μάτια που δεν αντίκρισα, σε φιλιά που δεν σαρκώθηκαν και σε προσευχές που δεν ειπώθηκαν… Τέλος να πω, ότι εάν βρήκες έναν άνθρωπο να σε νιώσει, να σε καταλάβει, να σε αγαπήσει, κράτα τον, κι ας είναι στην άλλη άκρη της γης. Φτάνει που τον βρήκες…. Δεν θα σου τύχει πολλές φορές στην ζωή. Και να θυμάσαι, ότι στα δώρα λες ευχαριστώ κι ας μην τα ξετυλίξεις ποτέ.. Θεόδωρος Θεοδωσίου Έφεδρος Υπίλαρχος

30

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Ο Σ.Α.Α.Ι.Τθ. συμπλήρωσε 25 Χρόνια λειτουργίας από της ιδρύσεώς του το 1996 Αγαπητά Μέλη του Συνδέσμου Ο Σύνδεσμος Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού Τεθωρακισμένων ιδρύθηκε το έτος 1996. Με την έλευση του καινούργιου χρόνου συμπληρώνονται 25 χρόνια ζωής και ενεργού του δράσεως. Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να ενημερώσω τα μέλη μας για τα κύρια επιτεύγματα του Συνδέσμου κατά την 25ετή λειτουργία του: Το περιοδικό μας Στην αρχή ξεκινήσαμε με απλά φυλλάδια σε φωτοτυπίες και σιγα-σιγά καταλήξαμε στο περιοδικό με τη σημερινή του μορφή. Στόχος του περιοδικού είναι η τακτική και διαρκής επαφή με όλα τα μέλη μας, μονίμους και εφέδρους αποστράτους Αξιωματικούς του Όπλου μας, όπως και με όλους τους υπηρετούντες ανωτέρους και ανωτάτους Αξιωματικούς μας, αφού αποστέλλεται τακτικά σε αυτούς. Προτρέπω όλα τα μέλη μας να αποστέλλουν άρθρα τους για δημοσίευση στο περιοδικό μας. Στο ίδιο πνεύμα της διαρκούς επαφής είναι και οι τακτικές επισκέψεις μας στους Σχηματισμούς του Όπλου μας, όπως και η παρουσία μας σε εκδηλώσεις Μονάδων μας. Ιδιόκτητο γραφείο επί της οδού Βερανζέρου 30 Αθήνα Από την αρχή λειτουργίας του Συν-

δέσμου τέθηκε ο στόχος αποκτήσεως ιδιόκτητου γραφείου. Με την οικονομική συνεισφορά των μελών μας, φίλων και άλλων φορέων και ενός τραπεζικού δανεισμού, ο στόχος αυτός έχει επιτευχθεί από το 2006. Μνημείο Ιππικού στο Μέτσοβο Ο Σύνδεσμος υλοποίησε την ιδέα Ανωτάτου Αξιωματικού του Όπλου μας, ο οποίος έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις κατά των Ιταλών το 1940, υπηρετών σε Μονάδα της Μεραρχίας Ιππικού με το βαθμό του Υπιλάρχου. Οι ενέργειες για την επίτευξη του στόχου άρχισαν το 2007 και το 2012 έγιναν τα εγκαίνια της τοποθετήσεως του Μνημείου. 'Αρμα Μ24 Τελευταία στο χώρο του Μνημείου έγινε η τοποθέτηση μουσειακού άρματος Μ24, έτσι ώστε ο επισκέπτης να ενημερώνεται ότι το Ιππικό ως

Όπλο έπαψε να υφίσταται και από το έτος 1946 η συνέχειά του είναι το Όπλο ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ. Και επειδή είμαστε οι συνεχιστές του Ιππικού μας παραθέτουμε μερικούς στίχους που αναφέρονται στην παράδοση του. «Εμείς οι Μαυροσκούφηδες Είμαστε και γλετζέδες Γιατί κρατάει η σκούφια μας Απ΄το ένδοξο Ιππικό μας» Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου εύχομαι ο καινούργιος χρόνος 2021 να είναι αίσιος, δημιουργικός, απαλλαγμένος από ιούς και με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις Ο Πρόεδρος Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος Υποστράτηγος ε.α.

Ετήσια Γενική Συνέλευση και Αρχαιρεσίες του Συνδέσμου

Με αφορμή την απαγόρευση των συγκεντρώσεων λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου ανέβαλε την διεξαγωγή της Ετήσιας Γενικής Συνελεύσεως και των Αρχαιρεσιών μέχρι το τέλος Ιουνίου βάσει σχετικού Νόμου της Κυβερνήσεως. Τα μέλη μας θα ειδοποιηθούν εγκαίρως για περαιτέρω εξελίξεις.

Πένθη Απεβίωσε το μέλος του Συνδέσμου ο Αντιστράτηγος ε.α Παπαζαχαρίας Ιωάννης Επίτιμος Διοικητής ΑΣΔΕΝ Νέα Μέλη Έφεδρος Ανθυπίλαρχος Μακρής Αλέξανδρος, Ανθυπασπιστής (ΤΘ) Δελιαννίδης Γεώργιος.

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

31

ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΠΠΙΚΟΥ –ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ ΕΤΟΥΣ 2021 Μετά από τις προβλεπόμενες κατά μήνα Μάρτιο 2021 ετήσιες κρίσεις των Αξιωματικών, οι τοποθετήσεις των ανώτατων Αξιωματικών του Όπλου έχουν ως ακολούθως: 1. Αντιστράτηγος Λαλούσης Χαράλαμπος Α/ΓΕΣ 2. Υποστράτηγος Κατσαϊτης Παντελής Διευθυντής ΔΙΤ/ΓΕΣ 3. Υποστράτηγος Κωστίδης Γεώργιος Διοικητής ΣΣΕ 4. Υποστράτηγος Βασιλάκης Ιωάννης Υποδιοικητής 1ης Στρατιάς 5. Υποστράτηγος Μπούφης Χρήστος Διευθυντής Δ’ Κλάδου/ΓΕΣ 6. Υποστράτηγος Καμπουρίδης Λάζαρος Διευθυντής Α’ Κλάδου/ΑΣΔΥΣ 7. Υποστράτηγος Σαμαράς Αστέριος Υποδιοικητής Δ’ ΣΣ (Νεοπροαχθείς) 8. Υποστράτηγος Μαυροειδής Γεώργιος ΓΕΠΣ/ΥΝΤΗΣ-ΔΙ-ΔΟΕ (Νεοπροαχθείς) 9. Υποστράτηγος Τριάντης Γεώργιος Διοικητής ΧΧ ΤΘΜ (Νεοπροαχθείς) 10. Ταξίαρχος Κασαγιάννης Παναγιώτης Διοικητής ΚΕΤΘ 11. Ταξίαρχος Παππάς Δημήτριος Διοικητής Σχ. ΤΘ 12. Ταξίαρχος Μπόγδος Ιωάννης Επιτελάρχης ΓΕΣ/ΓΕΠΣ-ΔΙ-ΔΟΕ 13. Ταξίαρχος Γαρίνης Αθανάσιος ΓΕΕΘΑ/Ε 14. Ταξίαρχος Ζιωτόπουλος Χρήστος ΓΕΣ/Β2/ΔΝΤΗΣ 15. Ταξίαρχος Γεωργακάκος Χρήστος Γ’ ΣΣ/NRDC-GR 16. Ταξίαρχος Χρισταντώνης Νικόλαος Διοικητής XXIV ΤΘΤ 17. Ταξίαρχος Δημητρέλος Ιωάννης ΓΕΕΘΑ/ΔΚΤΗΣ Ειδ. Συντάγμ.

18. Ταξίαρχος Χριστοδούλου Παναγιώτης Υποδιοικητής ΧΙΙ Μ/Κ Μ.Π 19. Ταξίαρχος Καραμανίδης Κωνσταντίνος ΔΝΤΗΣ ΓΕΣ/Α4(ΔΕΣ) 20. Ταξίαρχος Αθάνατος Νικόλαος ΓΕΕΘΑ/Ε 21. Ταξίαρχος Θεοδοσιάδης Αντώνιος Διοικητής ΧΧΙ ΤΘΤ 22. Ταξίαρχος Μπόγδανος Γεώργιος Υποδιοικητής XVΙ Μ/Κ Μ.Π 23. Ταξίαρχος Δέλλας Ιωάννης Υποδντης ΓΕΣ/ΔΙΤ (Νεοπροαχθείς) 24. Ταξίαρχος Πουτιός Χαράλαμπος ΓΕΕΘΑ/Ε (Νεοπροαχθείς) 25. Ταξίαρχος Βασιλειάδης Γεώργιος Διοικητής XXV ΤΘΤ (Νεοπροαχθείς) 26. Ταξίαρχος Φέλλας Δημήτριος Διοικητής ΣΠΣΞ (Νεοπροαχθείς) 27. Ταξίαρχος Κωστάκης Ηλίας Διοικητής 88 ΣΔΙ (Νεοπροαχθείς) 28. Ταξίαρχος Κωστούλας Ιωάννης Διοικητής ΧΧΙΙΙ ΤΘΤ (Νεοπροαχθείς) 29. Ταξίαρχος Γιώτης Γεώργιος ACOS-MC-SHAPE (Νεοπροαχθείς) Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου συγχαίρει τους νεοοπροαχθέντες συνάδελφους και εύχεται σε όλους τους Ανώτατους Αξιωματικούς του Όπλου μας ,καλή επιτυχία στα υψηλά τους καθήκοντα και εις ανώτερα.