Περιοδικό "Ιππικό - Τεθωρακισμένα" Νο 113 Οκτ. Νοε. Δεκ. 2021 by Liverios Petridis

ΤΡΙΜΗNΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΣΤΡΑΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΠΠΙΚΟΥ - ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ • ΤΕΥΧΟΣ 113 • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΕΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021 • ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 30, Τ.Κ. 104 32

"Ιστορική Συμφωνία, ιστορικές ευθύνες"

Άρθρο του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για την συμφωνία της στρατηγικής και εταιρικής σχέσης ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία ΣΕΛ. 20

Πώς οι ενεργειακές εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο οξύνουν την τουρκική επιθετικότητα ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝ. ΦΙΛΗ ΣΕΛ. 10

Προσκυνηματική εκδήλωση στο Μνημείο Ιππικού Τεθωρακισμένων στο Μέτσοβο ΣΕΛ. 25

Το Δ.Σ. εύχεται στα μέλη και τους φίλους του Συνδέσμου ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Ευτυχισμένο και Δημιουργικό 2022

ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Γραφείο: Βερανζέρου 30 ΤΚ 104 32 Αθήνα Τηλέφωνο και Fax: 210 5226351 Δικτυακή τοποθεσία: http://www.saith.gr e-mail: info@saith.gr Tεύχος Νο 113 Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 Ιδιοκτήτης: Σύνδεσμος Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού Τεθωρακισμένων Εκδότης - Διευθυντής: Υποστράτηγος ε.α. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος Συντακτική Επιτροπή: Πρόεδρος Αντιστράτηγος ε. α. Σεραφείμ Παπαποστόλου Μέλη: Αντιστράτηγος ε.α. Κυριάκος Δημήτριος

Περιεχόμενα τεύχους 113 Ιστορικές αλήθειες για το έπος του '40

"Πόλεμος" λέξεων με λέξεις του... πολέμου! Γερμανία: Τι σημαίνει η "Πράσινη" Μπέρμποκ στην εξωτερική πολιτική και ο φιλελεύθερος Λίντερ στην οικονομία Σελ.7-9 Πώς οι ενεργειακές εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο οξύνουν την τουρκική επιθετικότητα Σελ.10-11 Γιατί φτάσαμε στην AUKUS Σελ.12-13 Ο Ερντογάνη Ανατολική Μεσόγειος και η Παγκόσμια Νήσος Σελ.15-16 Τι προβλέπει η Σύμβαση της Βιέννης αν τα Σκόπια αρνηθούν να εφαρμόσουν στο ακέραιο την Συμφωνία των Πρεσπών Σελ. 18-19 Ιστορική Συμφωνία, ιστορεικές ευθύνες Σελ.20 Η καρδιά και τα μυστικά της Σελ. 21 Επίλαρχος Κωνσταντίνος Τζαβέλας Σελ. 22 Επιστολή του π. ΥΦΕΘΑ Αλκ. Στεφανή στον Υποστρ. Γεώργιο Καραχάλιο Σελ. 23 Για όσους έμειναν εδώ... Σελ.24 Προσκυνηματική εκδήλωση στο Μέτσοβο Σελ.25-27 Τα Νέα του Συνδέσμου Σελ.28

Ο τραπεζικός λογαριασμός του Συνδέσμου είναι: ΙΒΑΝ GR3101718320006832-130556-296 ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Με την ευκαιρία απευθύνομε έκκληση στα μέλη μας και τους αποδέκτες του περιοδικού μας να αποστέλλουν την ετήσια συνδρομή τους των 20 ΕΥΡΩ, διότι η συνέχιση εκδόσεως του περιοδικού μας κινδυνεύει. Ευχαριστούμε Το Διοικητικό Συμβούλιο

Αντιστράτηγος ε.α. Μπαλτζώης Ιωάννης Επιμέλεια Έκδοσης: Έφεδρος Ίλαρχος Λιβέριος Πετρίδης

Σελ. 4 Σελ. 5-6

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο διαδίκτυο για να είστε πάντα ενημερωμένοι για τα τεκταινόμενα στο Όπλο μας, στην διεύθυνση: http://www.saith.gr

Στους Αναγνώστες μας Η γεωπολιτική συγκυρία της εποχής ήταν εναντίον της Ελλάδας, καθώς η Ιταλία ήλεγχε εν πολλοίς την Αλβανία από το 1939, ενώ είχε εντάξει τη Βουλγαρία στα σχέδια της. Επιπλέον, η συμμαχία της με τη Γερμανία, η οποία κατείχε τη συντριπτικότερη στρατιωτική δύναμη πριν την ανακάλυψη των πυρηνικών, προμήνυε για έναν άνισο αγώνα. Η ήττα ήταν το πιθανότερο ενδεχόμενο, ακόμα και αν η Ελλάδα προετοιμαζόταν στρατιωτικά το προηγούμενο διάστημα, με επίκεντρο την αντιμετώπιση μίας εισβολής ακόμα και από τη Βουλγαρία και είχε τη γνώση των ορεινών όγκων της χώρας. Δεν ήταν μία εύκολη επιλογή η αντιπαράθεση με τις υπερδυνάμεις της εποχής. Η επική αντίσταση των Ελλήνων πραγματοποιήθηκε σε ένα δυσμενές γεωπολιτικό περιβάλλον. Ας μην ξεχνάμε πόσο παθητικά είχε αντιμετωπιστεί το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ και οι σύμμαχοι του όλο τον προηγούμενο διάστημα. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως και στις δύο περιπτώσεις των αντιπάλων της Ελλάδας, τόσο στη ναζιστική Γερμανία όσο και στη φασιστική Ιταλία, οι κυβερνήσεις απολάμβαναν σημαντικής στήριξης από τον πληθυσμό, το οποίο άλλωστε και διατυμπάνιζαν, ώστε να πείσουν πως αποτελούσαν το μέλλον της Ευρώπης και όλου του κόσμου. Η Ελλάδα είχε επιλέξει να συμμετέχει στους θεσμούς της διεθνούς κοινότητας, ακόμα και στις ατυχείς προσπάθειες του Οργανισμού της «Κοινωνίας των Εθνών», του προπομπού του σημερινού ΟΗΕ. Η Ελλάδα είχε καταδικάσει για παράδειγμα την ιταλική εισβολή στην Αβησσυνία,

τασσόμενη υπέρ των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της. Η στάση της ενέτεινε την εχθρότητα του φασιστικού καθεστώτος της Ιταλίας. Η νίκη επί της Ιταλίας ωστόσο, αποτρέποντας την εισβολή μίας μεγάλης δύναμης της εποχής και επηρεάζοντας καθοριστικά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την εμπλοκή της ναζιστικής Γερμανίας, πήρε μυθικές διαστάσεις. Ο αντίκτυπος της μεγάλης επιτυχίας μεγεθύνθηκε, καθώς επρόκειτο για την πρώτη νίκη ενός αντιπάλου των Δυνάμεων του Άξονα. Η Ελλάδα κατάλαβε της σημασία της συμπαράταξης με την πλευρά των Συμμάχων. Ακόμα κι αν ήταν μία μικρή χώρα, απέναντι σε υπερδυνάμεις της εποχής η επίδραση της είχε ιδιαίτερη σημασία. Η στρατηγική του Χίτλερ είχε την ακρίβεια ημερών, αν όχι ωρών. Η αδυναμία της Ιταλίας να καταλάβει την Ελλάδα ανάγκασε το ναζιστικό καθεστώς να καθυστερήσει την εισβολή της Γερμανίας στη Ρωσία. Άλλωστε η επικράτηση στη Βαλκανική Χερσόνησο αποτελούσε σημείο εκ των ων ουκ άνευ για την εκκίνηση της «Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα». Αν οι γερμανικές δυνάμεις δεν ήταν απαραίτητες για την κατάκτηση της Ελλάδας, ενδεχομένως να μην είχε σταματήσει τον Χίτλερ ο περίφημος ρωσικός χειμώνας. Η ηρωική αντίσταση της Ελλάδας ενέπνευσε κι ακόμα εμπνέει τις δυνάμεις της Δύσης. Αν κάποιος μπει στο πνεύμα της εποχής, μπορεί να κατανοήσει πόσο ηθικό και πολιτικό βάρος είχαν οι επιλογές της Ελλάδας τότε. Γι’ αυτό και εξακολουθούν να μνημονεύονται μέχρι σήμερα. Το Διοικητικό Συμβούλιο

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Ιστορικές αλήθειες για το έπος του ’40 Γράφει ο Γιάννης Σπανός Η αλήθεια του έπους του '40 είναι γρανιτένια στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ουδέποτε θα αλλοιωθεί στην πεμπτουσία και στην αποστολή της. Οι Έλληνες της 28ης Οκτωβρίου 1940 ορειβάτησαν στα κακοτράχαλα βουνά κι έστησαν τις σημαίες της δόξας της εποχής τους στις χιονισμένες κορυφογραμμές της Πίνδου, έχοντας απόλυτη επίγνωση του ηρωισμού της συλλογικής τους απόφασης και αντιλαμβανόμενοι τις θανατικές συνέπειες του πολέμου, που στην αιμάτινη κόλασή του ρίχνονταν. Είχαν πλήρη συνείδηση της σημασίας του τιμήματος της αντίστασης. Δεν είχαν ψευδαισθήσεις. Δεν είχαν αμφιβολίες ότι τραβούσαν στους βωμούς της εκούσιας εθνικής θυσίας. Συνέδεαν την ψυχή τους με το προγονικό παρελθόν, με το γνώριμό τους βύθισμα στους αιώνες, επικοινωνούσαν με την παμπάλαιη ψυχή των πατέρων, του Μιλτιάδη στον Μαραθώνα του 480 π.Χ., του Θεμιστοκλή στη Σαλαμίνα του 490, του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες, του Παλαιολόγου στην Πύλη του Ρωμανού το 1453, του Κολοκοτρώνη το 1821· αντάλλαζαν τα μεγάλα μυστικά του φιλότιμου, έκαναν τον σταυρό τους κι ανηφόριζαν στα σύννεφα του χειμώνα για τις μάχες των πεπρωμένων τους. Δεκατέσσερις μήνες ζούσαν την απειλή που λαιμόπνιγε την Ευρώπη. Άκουαν το δαιμονισμένο βουητό της λαίλαπας που σάρωνε με φωτιά, σκλαβιά και θάνατο τη μια χώρα μετά την άλλη. Άκουαν τον φασισμό και τον ναζισμό να επέρχονται σαν θεομηνία, να πνίγουν τους λαούς στο αίμα τους. Ν' ανασκάφτουν τη σάρκα της γηραιάς ηπείρου με τις ερπύστριες των τανκς. Να μετατρέπουν σε νεκροταφεία απέραντα, με τις βόμβες της Λουφτβάφε, ισχυρές χώρες. Από την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ζούσαν οι Έλληνες στο πανδαιμόνιο των ανατριχιαστικών ουρλιαχτών των σειρήνων του ολέθρου. 4

Κι ένιωθαν την καρδιά τους να σφίγγεται στην απειλή του χαλασμού που κατάφθανε με τα κατακτητικά βήματα των σιδερόφρακτων μεραρχιών του άξονα. Έβλεπαν πως η μαύρη αυλαία του πολέμου είχε πια τραβηχτεί. Παρακολουθούσαν το αποτρόπαιο δράμα που βύθιζε την ανθρωπότητα στην άβυσσο του τρόμου, του ξολοθρεμού, της πολυαίμακτης σφαγής. Κι όμως δεν δίστασαν. Η συνείδησή τους πήρε φωτιά από τις εμβατηριακές φλόγες του Αισχύλειου δαυλού. «Ω, παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδ', ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων, νυν υπέρ πάντων αγών». Και τραγουδώντας Βρεττάκο, «στης ιστορίας το διάσελο όρθιος ο γιος πολέμαγε/ κι η μάνα κράταε τα βουνά, όρθιος να στέκει ο γιος της». Όλα άρχισαν την αυγή της Δευτέρας 28ης Οκτωβρίου στο σπίτι του Ιωάννη Μεταξά, όταν ο Ιταλός πρέσβης Γκράτσι επέδωσε στον Έλληνα Πρωθυπουργό τελεσίγραφο για ελεύθερη διάβαση του φασιστικού στρατού από το ελληνικό έδαφος. Η συνομιλία έγινε στα Γαλλικά. Ο Μεταξάς απάντησε «Alors, e' est la querre" (= πόλεμος, λοιπόν). Κατέβηκε στην Αθήνα. Σήμανε συναγερμό.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

Στις 30 Οκτωβρίου, ημέρα Τετάρτη, κυκλοφόρησε η εφημερίδα «Ελληνικό Μέλλον» με το πρωτοσέλιδο άρθρο του διευθυντή της Νίκου Π. Ευστρατίου, με τον τίτλο «ΟΧΙ». (Αρχείο Γιάννη Σπανού). Και το «ΟΧΙ» σφράγισε την ιστορία του κόσμου. Οι Έλληνες σκαρφάλωναν στα κορφοβούνια. Διέσχιζαν τα διάσελα και τις χαράδρες αγκαλιά με τον θάνατο. Έβλεπαν την Παναγιά ανάμεσα στα σύννεφα να τους σκεπάζει. Νικούσαν. Εξευτέλιζαν τον φασισμό. Κι οι σύμμαχοι πανηγύριζαν πλέκοντας παιάνες «φιλελληνισμού», με επικεφαλής τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, «οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες»! Κι ο Άγγλος υφυπουργός Πληροφοριών Χάρολντ Νίκολσον υμνούσε την Ελλάδα πως «ανέτρεψε οριστικά τις τύχες του τρομερότερου των πολέμων». Ο στρατιωτικός κριτικός λοχαγός Σίριλ Φολς έγραφε πως οι Άγγλοι ουδέποτε θα λησμονήσουν τη νέα οφειλή τους στην Ελλάδα. Η επιθεώρηση «Κάβαλκαντ» συνέκρινε τον Μαραθώνα με το '40 και ομολογούσε το νεοελληνικό επίτευγμα. Η «Κρίστιαν Σάιενς Μόνιτορ» υμνολογούσε τη σημασία των αλλεπάλληλων νικών εναντίον του άξονα. Οι Γάλ-

ΑΡΘΡΟ λοι υπερτόνιζαν το ελληνικό παράδειγμα. Το ραδιόφωνο της Μόσχας διακήρυττε ευγνωμοσύνη στους Έλληνες. Κι οι Έλληνες προέλαυναν στην Κορυτσά. Στο Λεσκοβίκι. Στην Πρεμετή. Στο Δέβλινο. Στο Αργυρόκαστρο. Στη Χειμάρρα. Στην Κλεισούρα. Ο δε Μουσολίνι πανικόβλητος επιζητούσε ανακωχή με παρέμβαση του Χίτλερ. (Σημειώνεται ότι ο Χίτλερ αγνοούσε ότι ο Ντούτσε διέταξε εισβολή στην Ελλάδα. Βρισκόταν στο Ιβουάρ του Βελγίου και θα μετέβαινε στη Φλωρεντία για συνάντηση με τον Ιταλό δικτάτορα κατά τη συνεννόηση Ρίμπεντροπ-Τσιάνο. Όταν ο Χίτλερ πληροφορήθηκε τα γεγονότα είπε πως «η ηλιθιότητα των συμμάχων μας αγγίζει την παραφροσύνη». Κατά την αποκάλυψη του στρατάρχη Μπαντόλιο, ο Γερμανός στρατάρχης Κάιτελ τού δήλωσε (Ίνσμπουρκ, 15 Νοεμβρίου 1940) πως αν το γνώριζε θα εμπόδιζε την επίθεση κατά της Ελλάδας. (Επιβεβαιώσεις στη δίκη της Νυρεμβέργης Ρίμπεντροπ, Γκέρινγκ). Αλλά κατά τον πρέσβη Αντώνιο Κοραντή, οι Άγγλοι απέτρεψαν μεσολάβηση Χίτλερ για τερματισμό του ελληνοϊταλικού πολέμου! Περαιτέρω, η Αγγλία δεν ανέλαβε τις ευθύνες της (της συμφωνίας Μεταξά- Άγγλου πρέσβη 17ης Νοεμβρίου) για στρατιωτική ενίσχυση των Ελλήνων. Ήθελαν συνέχιση του πολέμου και οχύρωσή τους στην Κρήτη. Εξάλλου, το Λονδίνο αρνήθηκε μεταφορά της Ελληνικής Κυβέρνησης με τον βασιλιά στην Κύπρο, αλλά και μεταφορά 55 χιλιάδων Πελοποννησίων στρατευμένων για εκπαίδευση και μετακίνηση στη Μέση Ανατολή, γιατί οι Κύπριοι θα κήρυσσαν την ένωση με την Ελλάδα. Υπάρχει, βέβαια, και η εκτίμηση ότι το Λονδίνο ήθελε μέτωπο στην Κρήτη για να αναγκαστεί ο Χίτλερ να αποστείλει εκεί τις ταξιαρχίες αλεξιπτωτιστών που ήταν πιθανό να σταλούν στην Αγγλία… Το '40 οι Έλληνες πολέμησαν άλλη μια φορά για την ανθρωπότητα. Κι η ανθρωπότητα άλλη μια φορά πρόδωσε τους Έλληνες. Είναι μια ιστορία που επαναλαμβάνεται επί αιώνες… Το μαρτυρούν οι τετρακόσιες χιλιάδες νεκρών του πολέμου και το ένα εκατομμύριο νεκρών της κατοχής!

«Πόλεμος» λέξεων με λέξεις του … «πολέμου»! Γράφει ο Παναγιώτης Γκαρτζονίκας* «Ἀρχὴ παιδεύσεως ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις» μάς κληροδότησε ο αρχαίος κυνικός φιλόσοφος Αντισθένης. Σκοπός μας εδώ βεβαίως δεν είναι να προχωρήσουμε σε έρευνα λέξεων, κάνοντας μία γλωσσολογική ανάλυση, αλλά μάς ενδιαφέρει αποκλειστικά να θίξουμε τη σημασιολόγηση κάποιων λέξεων και εννοιών που έχουν σχέση με τον πόλεμο και τη στρατηγική. Η χρήση ακριβώς ορισμένων εννοιών, είναι σημαντική για κάθε πεδίο και δεν πρόκειται για ζήτημα δευτερευούσης σημασίας, διότι διαφορετικά δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε. Η ακριβής γλώσσα είναι απολύτως απαραίτητη για την ορθή μετάδοση των εννοιών. Θα αναφερθούμε στη συνέχεια σε δύο κατηγορίες εννοιών, σε εκείνες που έχουν φθαρεί από την πολυχρησία και σε όσες έχουν γίνει της μόδας. Κάποιες από τις παρατηρήσεις ισχύουν και για τη χρήση των εννοιών εκτός Ελλάδος ενώ κάποιες άλλες είναι μόνο ελληνικού ενδιαφέροντος. Στρατηγική Έχει χαραχθεί στη μνήμη μου, ένα πανό της πολωνικής Αλληλεγγύης το 1980 το οποίο έγραφε: «ξεφουσκώστε τις λέξεις». Εκείνο που ήθελε να δηλώσει η Αλληλεγγύη, ήταν ότι το κα-

θεστώς είχε καταστήσει κάποιες λέξεις άχρηστες από την πολυχρησία. Κάτι ανάλογο συμβαίνει εδώ και μερικά χρόνια, για διαφορετικούς λόγους, με τη λέξη στρατηγική. Η στρατηγική έχει αποκτήσει μία καθολικότητα η οποία την έχει απογυμνώσει από τη σημασία της και την έχει αφήσει με κοινοτοπίες, υποστήριξε σε ένα μνημειώδες άρθρο του το 2004 ο Hew Strachan. Όταν μία λέξη σημαίνει τα πάντα, καταλήγει στο τέλος να μη σημαίνει τίποτε. Ο Strachan επισημαίνει τη σύγχυση της στρατηγικής με την πολιτική, μνημονεύοντας δύο παραδείγματα. Το πρώτο αφορούσε μία ομιλία του Αμερικανού προέδρου George Bush το 2003 ο οποίος αναφερόμενος στη Μέση Ανατολή, δήλωσε πως «θα εφαρμόσουμε τη στρατηγική της ελευθερίας». Η στρατηγική είναι κατά βάση στρατιωτικό μέσον ενώ η ελευθερία είναι μία πολιτική ή ηθική κατάσταση. Η στρατηγική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επιτύχεις την ελευθερία αλλά η ελευθερία από μόνη της δεν μπορεί να αποτελέσει στρατηγική. Το δεύτερο παράδειγμα αναγραφόταν στη Λευκή Βίβλο του 2002 που εξέδωσε το Foreign Office και είχε υπότιτλο «η βρετανική στρατηγική για την εξωτερική πολιτική». Η χρησιμοποίηση ωστόσο της στρα-

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα τηγικής ως συνωνύμου της πολιτικής, μοιάζει αμελητέα μπροστά σε άπειρες άλλες χρήσεις της λέξης σε οποιοδήποτε σχεδόν πλαίσιο. Έχουμε στρατηγική για τις συγκοινωνίες, για την υγεία, για την παιδεία, για τις συντάξεις και άπειρα άλλα ζητήματα. Η Ελλάδα επιπλέον, διαθέτει από το καλοκαίρι και «Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+». Εκεί δε που κυριολεκτικά ακμάζει η στρατηγική, είναι ο τομέας των επιχειρήσεων ο οποίος έχει υιοθετήσει τη στρατηγική, όπως και πολλούς άλλους στρατιωτικούς όρους, εδώ και πολλά χρόνια. Σε όλα σχεδόν τα διεθνή αεροδρόμια βλέπει κάποιος προθήκες με βιβλία που στηρίζονται στον Clausewitz, τον Sun Tzu – ακόμη και στον von Moltke – και απευθύνονται σε μάνατζερς, πωλητές, διαφημιστές και περιέχουν 12, 30, 50, ή 100 επιτυχείς συνταγές στρατηγικής. Και η Ελλάδα ασφαλώς δεν παρουσιάζει οποιαδήποτε υστέρηση στο ζήτημα της χρήσης της στρατηγικής. Καθημερινά από τον Τύπο, τη δημόσια συζήτηση και τις πολιτικές ανακοινώσεις μπορεί να αλιεύσει κάποιος τις πιο απίθανες χρήσεις της στρατηγικής. Οπότε, από ένα τυχαίο δείγμα, έχουμε «στρατηγική εξωστρέφειας», «στρατηγική ενεργητικής κινητικής διπλωματίας», «στρατηγική του διαλόγου», «στρατηγικό αποτύπωμα», «στρατηγικές συμμαχίες», «στρατηγική εταιρική σχέση», «στρατηγική που βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας». Επιπλέον, δε, όταν μπροστά από τη λέξη στρατηγική τίθεται το πρόθεμα γεω-, προσδίδει μεγαλύτερη βαρύτητα και στην έννοια και στο πρόσωπο που τη χρησιμοποιεί, όπως και όταν το πρόθεμα τίθεται μπροστά από οποιοδήποτε ουσιαστικό ή επίθετο όπως πολιτική - ος, οικονομία - ικος και ούτω καθεξής. Αποτροπή Μια άλλη λέξη που ταλαιπωρείται, κυρίως στη χώρα μας και όχι μόνο από την πολυχρησία αλλά και από τη διαστροφή της έννοιάς της, είναι η αποτροπή. Χωρίς να προβούμε σε θεωρητική εμβάθυνση, να αναφέρουμε ότι η χρησιμοποίηση της ένοπλης βίας πραγματοποιείται με δύο 6

Η στρατηγική είναι κατά βάση στρατιωτικό μέσον ενώ η ελευθερία είναι μία πολιτική ή ηθική κατάσταση. Η στρατηγική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επιτύχεις την ελευθερία αλλά η ελευθερία από μόνη της δεν μπορεί να αποτελέσει στρατηγική. τρόπους, την άμυνα και την επίθεση, ενώ η διαχείριση της απειλής χρήσης ένοπλης βίας επιτυγχάνεται με την αποτροπή ή τον εξαναγκασμό. Αποτρέπω τον αντίπαλο όταν τον πείθω ότι θα καταβάλλει πολύ μεγαλύτερο τίμημα αν προσφύγει στην ένοπλη βία, από το οποιοδήποτε προσδοκώμενο όφελος. Ανακύπτουν τρία ζητήματα με την έννοια της αποτροπής όπως χρησιμοποιείται στη χώρα μας, από επίσημους και μη παράγοντες. Πρώτον, παρατηρώντας κάποιος τη δημόσια συζήτηση αποκομίζει την εντύπωση ότι η αποτροπή έχει μαγικές ιδιότητες, επειδή όσες περισσότερες φορές τη χρησιμοποιούμε τόσο περισσότερο αποτρέπουμε τον εχθρό. Δηλαδή είναι κάτι σαν θυμιατό με το οποίο ξορκίζουμε το κακό. Δεύτερον, και μάλλον ως αποτέλεσμα του πρώτου, ενώ δηλώναμε ότι το στρατηγικό μας δόγμα είναι αμυντικό, πριν μερικά χρόνια διακηρύξαμε ότι δεν είναι απλώς αμυντικό αλλά «αμυντικό – αποτρεπτικό». Όταν το στρατηγικό δόγμα είναι αμυντικό για τη διεξαγωγή του πολέμου, εξυπακούεται ότι θα είναι και αποτρεπτικό για την περίοδο της ειρήνης, οπότε είναι περιττή η πρόσθεση «αποτρεπτικό». Εν τούτοις θεωρήθηκε ότι η πρόσθεση αυτή προσδίδει μεγαλύτερη βαρύτητα στο δόγμα μας. Τέλος, τα χαρακτηριστικά της αποτροπής είναι οι δυνατότητες, η αξιοπιστία και η επικοινωνία. Οι δυνατότητες αναφέρονται στο εάν η χώρα είναι ικανή στρατιωτικά να υλοποιήσει τις αποτρεπτικές απειλές. Η αποτροπή βασίζεται στην αξιοπιστία, στην ξεκάθαρη δηλαδή θέληση της χώρας να χρησιμοποιήσει τις δυνατότητές της για να αποτρέψει τον αντίπαλο. Η επικοινωνία σημαίνει ότι έχουμε στείλει τα κατάλληλα μηνύματα στην

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

άλλη πλευρά και τα έχει αντιληφθεί, διότι η αποτροπή αφορά τί αντιλαμβάνεται ο αντίπαλος και όχι τί καταλαβαίνουμε εμείς για τον εαυτό μας. Για να λειτουργήσει η αποτροπή απαιτείται να πληρούνται και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά. Παρά ταύτα στη δική μας περίπτωση υπερτονίζουμε τις δυνατότητες όταν αγοράζουμε οπλικά συστήματα, ότι αυξάνεται η αποτρεπτική μας ισχύς, ενώ η αποφασιστικότητά μας υστερεί και δεν έχουμε ξεκαθαρίσει στην άλλη πλευρά τις κόκκινες γραμμές μας. Πάντως, τα παραπάνω δεν αποκλείουν στη συζήτηση περί αποτροπής, να συναντήσει κάποιος και εκφράσεις του τύπου «το ελληνικό στρατηγικό δόγμα, όπως προκύπτει από την μέχρι σήμερα ακολουθούμενη πρακτική, είναι αμυντικό και διπλωματικό». Ασύμμετρος και υβριδικός πόλεμος Οι συγκρούσεις μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου έλαβαν την ονομασία «ασύμμετρες» και κατόπιν «υβριδικές». Και οι δύο όροι είναι εντελώς αποπροσανατολιστικοί, καθώς όλοι οι πόλεμοι είναι «ασύμμετροι», επειδή είναι αδύνατον να υπάρχουν δύο συμμετρικοί στρατοί, ακόμη κι όταν είναι τακτικοί και επιπλέον, κάθε πόλεμος περιλαμβάνει δραστηριότητες που είναι «υβριδικές». Ο ασύμμετρος πόλεμος στερείται ορισμού και σαφήνειας περιλαμβάνοντας χαμηλής έντασης σύγκρουση, ανταρτοπόλεμο, τρομοκρατία, εξέγερση και κάποιες φορές ειρηνευτικές επιχειρήσεις. Παρομοίως δεν είναι σαφές αν οι υβριδικοί πόλεμοι είναι εκείνοι που βρίσκονται στο μέσον του φάσματος μεταξύ ορθοδόξου και ανορθοδόξου ή αν χαρακτηρίζονται από ταυτόχρονη δραστηριότητα και στα δύο άκρα αυτού του φάσματος. Παρά ταύτα και παρά τις κριτικές, οι δύο όροι έγιναν της μόδας και πολύ δημοφιλείς, χρησιμοποιούνται δε για κάθε σύγκρουση, στην οποία οι δύο πλευρές διαθέτουν στρατούς που δεν είναι οργανωμένοι και εξοπλισμένοι με παρόμοιο τρόπο. Οι όροι έχουν υιοθετηθεί από το ΝΑΤΟ και πολλές χώρες και χρησιμοποιούνται ευρύτατα παγκοσμίως. Και στην Ελλάδα το ασύμμετρος και υβριδι-

ΑΡΘΡΟ

Γερμανία: Τι σημαίνει η «πράσινη» Μπέρμποκ στην εξωτερική πολιτική και ο φιλελεύθερος Λίντνερ στην οικονομία Γράφει ο Κώστας Λάβδας* Νέο ύφος στο εξωτερικό, έμφαση σε μια ευρωπαϊκή πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σχετική συνέχεια στην οικονομία. Αυτό, με δυο λόγια, είναι το τρίπτυχο που θα χαρακτηρίσει καταρχήν το νέο μείγμα αλλαγής και συνέχειας στο Βερολίνο. Το εξ αρχής διαφαινόμενο ως πιθανότερο σενάριο, φαίνεται ότι πραγματοποιείται με τη συμφωνία για τον κυβερνητικό συνασπισμό των τριών κομμάτων: των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Πρασίνων και των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) που εστιάζονται στην οικονομία της αγοράς και την επιχειρηματικότητα. Η κα Μπέρμποκ από τους Πράσινους αναμένεται να γίνει Υπουργός Εξωτερικών στη νέα κυβέρνηση, ενώ ο επίσης ηγέτης των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ αναλαμβάνει το ρόλο του αντικαγκελαρίου και την επίβλεψη της ενεργειακής μετάβασης. Η εντυπωσιακή δυναμική των Πράσινων γενικά αλλά και ο πολιτικός λόγος της Μπέρμποκ, για ζητήματα κός έχουν περιληφθεί στο λεξιλόγιό μας, εξάλλου είναι και ελληνικής καταγωγής. Μάλιστα δε, ορισμένοι από όσους τους χρησιμοποιούν εκφράζουν και μία αυταρέσκεια υπονοώντας ότι γνωρίζουν κάτι περισσότερο από τους υπόλοιπους. Πάντως, παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον τρόπο που δημιουργούνται οι ονομασίες, η περίπτωση του «Δόγματος Γερασίμοφ». Ο Γερασίμοφ, αρχηγός του επιτελείου της Ρωσίας, δημοσίευσε το 2013 ένα άρθρο στο οποίο περιέγρα-

που άπτονται και της εξωτερικής πολιτικής, αποτελούν τα σημαντικότερα νέα στοιχεία που προέκυψαν από την εκλογική αναμέτρηση. Νέος υπουργός Οικονομικών θα είναι ο Κρίστιαν Λίντνερ, ηγέτης των Ελεύθερων Δημοκρατών του οποίου το κόμμα έχει υποστηριχθεί από μεγάλο αριθμό νέων ψηφοφόρων. «Η νέα γενιά μας έδωσε αυτή την εντολή για να ξεπεράσουμε το status quo των τελευταίων ετών» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Λίντνερ. Οι διακριτές φε τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ και η Δύση είχαν ενεργήσει στην «Αραβική Άνοιξη» και τις «Πορτοκαλί Επαναστάσεις». Ωστόσο, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, το άρθρο του Γερασίμοφ έλαβε στη Δύση την ονομασία «Δόγμα Γερασίμοφ» και ερμηνεύτηκε ως ο νέος ρωσικός τρόπος πολέμου, η ρωσική εκδοχή του υβριδικού πολέμου. Μολονότι ο εφευρέτης του όρου παραδέχθηκε ότι εφηύρε την ονομασία για να νοστιμεύσει το άρθρο του,

προσεγγίσεις των τριών εταίρων σε πολλά ζητήματα παραμένουν, πάντως, σημαντικές, παρά τη συμφωνία που δίνει σαφές προβάδισμα στην κοινή προτεραιότητα για σχηματισμό κυβέρνησης πριν το τέλος του 2021. Και, βέβαια, η συμφωνία πρέπει να εγκριθεί τώρα από τις διασκέψεις των κομμάτων στην περίπτωση του SPD και του FDP και από τα μέλη στην περίπτωση των Πρασίνων. Πάντως ο Συνέχεια στην επόμενη σελίδα στη Δύση συνεχίζει να χρησιμοποιείται ο όρος για να περιγράψει τον θεωρούμενο ως ρωσικό υβριδικό πόλεμο. *Ο Παναγιώτης Γκαρτζονίκας είναι Αντιστράτηγος ε.α., Διευθυντής στο Ηλεκτρονικό Περιοδικό «ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΝ» και Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Η διεύθυνση του περιοδικού: https://strategein.gr/ και η εγγραφή γίνεται πολύ απλά και γρήγορα.

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

προγραμματισμός είναι να αναλάβει ο Όλαφ Σολτς την καγκελαρία πριν τα Χριστούγεννα, ίσως και από τη δεύτερη εβδομάδα του Δεκεμβρίου. Ο Θεμελιώδης Νόμος της Βόννης, το γερμανικό σύνταγμα, προβλέπει στο άρθρο 63 ότι για την επιτυχή εκλογή Καγκελαρίου, η απόλυτη πλειοψηφία των βουλευτών της γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής πρέπει να ψηφίσει τον υποψήφιο στον πρώτο γύρο ψηφοφορίας. Εάν ο προτεινόμενος υποψήφιος δεν εκλεγεί στον πρώτο γύρο με απόλυτη πλειοψηφία, η πλειοψηφία των μελών της Βουλής μπορεί να εκλέξει άλλον υποψήφιο εντός δεκατεσσάρων ημερών. Όμως και πάλι, απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία των μελών της Βουλής. Εάν ο υποψήφιος συγκεντρώσει μόνο απλή πλειοψηφία (δηλαδή τις περισσότερες ψήφους), ο Ομοσπονδιακός Πρόεδρος πρέπει είτε να τον διορίσει καγκελάριο εντός επτά ημερών από την ψηφοφορία είτε να διαλύσει την ομοσπονδιακή Βουλή, οπότε θα πρέπει να διεξαχθούν νέες εκλογές εντός 60 ημερών. Όλα δείχνουν ότι ο Σόλτζ θα εκλεγεί καγκελάριος. Επίσης, όλα δείχνουν ότι η νέα κυβέρνηση αναμένεται να διαρκέσει, εκτός απροόπτου, για όλη την τετραετή θητεία της. Παρά τις σοβαρές δυσκολίες που θα προκύψουν, κυρίως αλλά όχι μόνο, με το FDP. Άλλωστε η λογική του γερμανικού κοινοβουλευτισμού ευνοεί την κυβερνητική διάρκεια και σταθερότητα. Αυτό, μεταξύ άλλων, εκφράζει και η ιδιαιτερότητα της αποκαλούμενης «εποικοδομητικής πρότασης δυσπιστίας» του άρθρου 67 του Θεμελιώδους Νόμου: η Ομοσπονδιακή Βουλή δύναται να εκφράσει δυσπιστία προς τον Ομοσπονδιακό Καγκελάριο μόνο εάν είναι σε θέση να εκλέξει διάδοχό του με την πλειοψηφία των μελών της, οπότε και προβλέπεται να ζητήσει από τον Πρόεδρο να παύσει τον Καγκελάριο που υπηρετεί και να διορίσει αυτόν που 8

Το εξ αρχής διαφαινόμενο ως πιθανότερο σενάριο, φαίνεται ότι πραγματοποιείται με τη συμφωνία για τον κυβερνητικό συνασπισμό των τριών κομμάτων: των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Πρασίνων και των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) που εστιάζονται στην οικονομία της αγοράς και την επιχειρηματικότητα. εξέλεξε η Βουλή. Που θα βρίσκονται οι Πράσινοι και οι Κίτρινοι το 2023; Ο υποψήφιος καγκελάριος Όλαφ Σολτς δήλωσε ότι τα τρία κόμματα κατέληξαν σε συμφωνία για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης που θα τερματίσει την εποχή της Μέρκελ. Μια διατύπωση που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα. Από τους Πράσινους, ο Ρόμπερτ Χάμπεκ επισήμανε ότι η συμφιλίωση της ευημερίας με την προστασία του κλίματος θα είναι η βάση των πολιτικών της νέας κυβέρνησης. Και ο επικεφαλής του FDP, Κρίστιαν Λίντνερ, συμπλήρωσε ότι αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη χώρα σε μια δύσκολη συγκυρία, αλλά υπάρχει βούληση για «αλλαγή» και διάθεση «να εκσυγχρονίσουμε τη χώρα μαζί». Τα τρία κόμματα συμφώνησαν σε μια σειρά από πεδία. Από την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, την αύξηση του κατώτατου μισθού και την καταπολέμηση της στεγαστικής κρίσης μέχρι την διαμόρφωση ενός συστήματος μετανάστευσης που θα προσελκύει ειδικευμένους εργαζόμενους και την απάλυνση των δύσκολων όρων για την απόκτηση γερμανικής ιθαγένειας, παράλληλα με την αποδοχή της διπλής ιθαγένειας. Αυτό αποτελεί φυσικά μια πολύ θετική εξέλιξη για την τουρκική κοινότητα της Γερμανίας, ένα μεγαλύτερο τμήμα της οποίας θα αποκτήσει έτσι ευκολότερη πρόσβαση στην γερμανική ιθαγένεια και την

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

ψήφο. Θυμίζω ότι περίπου 1.2 εκατομμύρια μετανάστες εισήλθαν στη Γερμανία μόνο το 2015-2016. Αυτό αφενός προσέδωσε ένα διεθνές ηγετικό προφίλ στην καγκελάριο Μέρκελ, αφετέρου όμως δυναμίτισε πολλές από τις εύθραυστες ισορροπίες για το ζήτημα της μετανάστευσης και των συνόρων στο κομματικό σύστημα αλλά και στο εσωτερικό των κομμάτων. Στη Γερμανία και αλλού. Ο κόκκινος – κίτρινος – πράσινος συνασπισμός σημαίνει ότι ο Όλαφ Σόλτς πέτυχε να γίνει καγκελάριος, ως επικεφαλής του κόμματος που νίκησε στις εκλογές, διαδεχόμενος μια κυβέρνηση στην οποία υπηρετούσε ως υπουργός οικονομικών και αντικαγκελάριος. Όσο αποτελεί λάθος η υποτίμηση της σημασίας της πολιτικής αλλαγής στο Βερολίνο, άλλο τόσο είναι επιπόλαιο να θεωρείται ότι οι πολιτικές της Μέρκελ και του CDU εγκαταλείπονται. Παρότι η επάνοδος της Σοσιαλδημοκρατίας αποτέλεσε την μεγάλη είδηση των εκλογών της 26ης Σεπτεμβρίου 2021, το μείγμα πολιτικών της νέας κυβέρνησης συνασπισμού αναφορικά με την οικονομία και την Ευρώπη θα είναι δύσκολο να προσδιοριστεί επακριβώς πριν δοκιμαστεί πρακτικά στην εφαρμογή του, με δεδομένη την παρουσία του FDP και του Λίντνερ, ο οποίος έχει μέχρι σήμερα ταχθεί υπέρ μιας σκληρής γραμμής αναφορικά με τα μέτρα μετά το τέλος της περιόδου σχετικής δημοσιονομικής χαλάρωσης λόγω της πανδημίας. Θυμίζω επίσης ότι ο Λίντνερ είχε στο παρελθόν λαϊκίσει χρησιμοποιώντας τα ελληνικά οικονομικά προβλήματα για ψηφοθηρία. Αλλά το ζήτημα της δημοσιονομικής πειθαρχίας είναι και σύνθετο και κρίσιμο. Ως γνωστόν, λόγω της πανδημίας οι κανόνες για τη δημοσιονομική πειθαρχία βρίσκονται σε αναστολή μέχρι το 2023. Σε αυτό το πεδίο-κλειδί θα αποφασιστεί εν πολλοίς το ουσιαστι-

ΑΡΘΡΟ κό μέλλον της Ένωσης και ιδιαίτερα της Ευρωζώνης. Η Αυστρία ήδη ξεκίνησε εκστρατεία αναζήτησης συμμάχων εναντίον των φωνών που ζητούν την συνέχιση της χαλάρωσης των κανόνων για το έλλειμμα στην ΕΕ. Το μέτωπο για τις «υγιείς δημοσιονομικές πολιτικές και τη δημοσιονομική βιωσιμότητα» θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από τη στάση της νέας κυβέρνησης στο Βερολίνο. Εάν οι κανόνες επανέλθουν (ορίζοντας τα δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% και το δημόσιο χρέος στο 60% του ΑΕΠ), θα υπάρξουν μέλη της ευρωζώνης που αργά ή γρήγορα θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο. Ήδη η Γαλλία, η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν τεθεί υπέρ της επανεξέτασης του όλου πλαισίου. Επίσης, η εξαιρετική συνεργασία Γερμανίας - Τουρκίας θα συνεχιστεί, παρότι η κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών – Πράσινων – Φιλελεύθερων θα αναδείξει περισσότερο και τα προβληματικά στοιχεία των τουρκικών θέσεων, ιδιαίτερα σε θέματα δικαιωμάτων και κράτους δικαίου. Αλλά ο ρόλος της τουρκικής κοινότητας στη γερμανική πολιτική μεσοπρόθεσμα θα παγιωθεί και θα ενισχυθεί. Ο Σόλτς δήλωσε μόλις χθες ότι η Ευρώπη είναι ακρογωνιαίος λίθος της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής και έσπευσε να τονίσει ιδιαίτερα τη φιλία της Γερμανίας με τη Γαλλία και τη συνεργασία με τις ΗΠΑ. Είναι γεγονός ότι με τον Σόλτς καγκελάριο και τους Πράσινους στην εξωτερική πολιτική, κάποια δείγματα αλλαγών θα υπάρξουν. Όμως σε κάθε περίπτωση, με την Γαλλία στο πηδάλιο της ΕΕ από τον Ιανουάριο 2022 και τις κρισιμότατες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία να έρχονται τον Απρίλιο 2022, τα επόμενα χρόνια θα επηρεαστούν καθοριστικά από τις εξελίξεις στο Παρίσι. Και αυτό γιατί οι αλλαγές στο μείγμα πολιτικών της Γερμανίας θα είναι σχετικά περιορισμένες και εστιασμένες: ενεργειακή μετάβαση, ενσωμάτωση μεταναστών, αντιμετώπιση εντεινό-

μενων εσωτερικών κοινωνικών προβλημάτων με ταυτόχρονη προσπάθεια ικανοποίησης απόψεων και αιτημάτων του FDP. Το οποίο επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο αλλά βρίσκεται ήδη σε φάση αναζήτησης νέου στίγματος που θα συνδυάζει την έμφαση στην επιχειρηματικότητα και την αναφορά στους νέους.

φή στο αυστηρό πλαίσιο, θα έχει επιτελέσει ταυτόχρονα δυο λειτουργίες. Θα έχει βελτιώσει τις πιθανότητες για ένα βιώσιμο συμβιβασμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα έχει, παράλληλα, τιμήσει μια από τις παραδόσεις της Μέρκελ, της οποίας η τάση για συμβιβασμούς ενίοτε υπερίσχυε έναντι άλλων σχεδιασμών της.

Όπως έχω επιχειρηματολογήσει προ καιρού, δυο είναι σε τελική ανάλυση, για την Ελλάδα, οι απολύτως κρίσιμες επιλογές αναφορικά με το Βερολίνο κατά το αμέσως επόμενο διάστημα. Η επιλογή του συνεχιζόμενου εξοπλισμού μιας Τουρκίας που εμμένει στην αναζήτηση ζωτικού χώρου και στην αναθεωρητική της στρατηγική, δηλώνοντας ανοικτά ότι αυτή περιλαμβάνει και τη Συνθήκη της Λωζάνης, αποτελεί επιλογή καθαρά αρνητική για τα ελληνικά συμφέροντα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Και το αμερικανικό πρόγραμμα για τα F-35 έχει μακρά προϊστορία, αλλά οι ΗΠΑ κατόρθωσαν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, βοηθούμενες βέβαια από τις σχέσεις Πούτιν – Ερντογάν. Τι θα κάνει το Βερολίνο με τα υποβρύχια τύπου 214;

Κατά συνέπεια, οι προσπάθειες της Ελλάδας θα πρέπει να ενταθούν σε τρία επίπεδα, αναφορικά με τη νέα γερμανική εξωτερική πολιτική: διμερές (συνεργασία και πίεση από Αθήνα προς Βερολίνο), ευρωπαϊκό (πίεση στο Βερολίνο και μέσω άλλων), και διεθνικό (ανάδειξη των ζητημάτων στην γερμανική κοινωνία με αξιοποίηση κρατικών αλλά και κατάλληλων, προσεκτικά επιλεγμένων ελληνικών μη κρατικών οντοτήτων). Η σύνθεση της νέας γερμανικής κυβέρνησης θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε δύσκολες ασκήσεις συνδυασμού και ισορροπίας. Στις ασκήσεις αυτές, ο ρόλος της γερμανικής κοινής γνώμης – και ως προς τα ζητήματα που μας ενδιαφέρουν άμεσα – θα αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντικός.

Η δεύτερη αφορά την επιλογή του Βερολίνου αναφορικά με τις συμμαχίες για τους δημοσιονομικούς κανόνες. Εάν η νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο επιλέξει να διαδραματίσει ένα περισσότερο εξισορροπητικό ρόλο αντί να ενταχθεί στη συμμαχία της Αυστρίας και άλλων για την επιστρο-

* Ο Κώστας Α. Λάβδας είναι Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και έχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, Senior Research Fellow στη London School of Economics και κάτοχος της Έδρας Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών «Κωνσταντίνος Καραμανλής» στο Fletcher School of Law and Diplomacy στη Μασαχουσέτη.

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Πώς οι ενεργειακές εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο οξύνουν την τουρκική επιθετικότητα Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης* Οι ενεργειακές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο αλλάζουν ραγδαία. Μέχρι πριν από δεκαετία, ο ρόλος της Τουρκίας ως βασικού διαμετακομιστή προς την Ευρώπη του φυσικού αερίου της Κασπίας και της Μέσης Ανατολής, θεωρούνταν καθοριστικός. Όσο για την Αν. Μεσόγειο, η αίσθηση στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήταν πως μπορούσε να λειτουργήσει υπό προϋποθέσεις συμπληρωματικά προς το ρωσικό αέριο, χωρίς, ωστόσο, να είναι ικανή να αποτελέσει βασική πηγή εναλλακτικής τροφοδοσίας. Μετά τις πρώτες ανακαλύψεις αερίου στην Αν. Μεσόγειο, η εικόνα αυτή άρχισε να μεταβάλλεται σταδιακά, ωστόσο τα δεδομένα απέκτησαν άλλη δυναμική όταν το 2015 βρέθηκε στην Αίγυπτο το κοίτασμα Ζορ. Το γεγονός έδωσε τη δυνατότητα στην Αίγυπτο να μετατραπεί στον κομβικότερο πλέον παίκτη της ενεργειακής εξίσωσης στην περιοχή, τόσο ως χώρα παραγωγός, όσο και ως χώρα υποδοχής ποσοτήτων φυσικού αερίου από το Ισραήλ και την Κύπρο. Τα δύο υφιστάμενα τερματικά υγροποίησης στο Ιντκού και τη Νταμιέτα, αυτόν ακριβώς το ρόλο εξυπηρετούν. Τα παραπάνω άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν οι Ευρωπαίοι την Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτό βέβαια συνετέλεσε και η ενεργειακή κρίση. Η σκληρή πραγματικότητα με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η Ευρώπη, δηλαδή το ράλι στις τιμές του φυσικού αερίου και η συνειδητοποίηση του πόσο εξαρτημένη είναι από τη Ρωσία, μεταβάλλει περαιτέρω τη στάση της απέναντι στην Αν. Μεσόγειο. Η λεκάνη αποκτά επι10

Η Αλεξανδρούπολη θα είναι σε θέση να υποδέχεται LNG από την Αίγυπτο (και όχι μόνο) και κατόπιν επαναεριοποιώντας το, να διοχετεύεται με αγωγούς στην αγορά της ΝΑ Ευρώπης πλέον αξία για την ΕΕ (όχι ως βασική πηγή τροφοδοσίας αλλά ως αξιόπιστη εναλλακτική) εξαιτίας της απομόνωσης και στροφής του Ιράν προς την ασιατική αγορά αλλά και της δυνατότητας μεταφοράς ΑΠΕ. Πάνω σε αυτές τις συνθήκες επενδύει ορθά η ελληνική πλευρά. Το πλάνο της Αθήνας είναι να αποτελέσει βασικό κόμβο διαμετακόμισης φυσικού αερίου και «πράσινης» παραγόμενης ενέργειας στην περιοχή, προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Η Αλεξανδρούπολη θα είναι σε θέση να υποδέχεται LNG από την Αίγυπτο (και όχι μόνο) και κατόπιν επαναεριοποιώντας το, να διοχετεύεται με αγωγούς στην αγορά της ΝΑ Ευρώπης, η οποία παραμένει αποκομμένη - λόγω έλλειψης υποδομών και δικτύων από τις ώριμες αγορές της Κεντρικής Ευρώπης. Η ελληνική πρόταση και το κλειδί Δεν γνωρίζουμε κατά πόσο η ελληνική πρόταση θα προχωρήσει. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) θα μπορούσε να διοχετευτεί προς την Ευρώπη και μέσω άλλων οδών, αλλά ακόμη και προς τις πιο προσοδοφόρες αγο-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

ρές της Ασίας. Το δεύτερο σχέδιο, αυτό του αγωγού East Med, στο οποίο και πάλι η Ελλάδα έχει εμπλοκή, δεν συγκεντρώνει για την ώρα σοβαρές πιθανότητες υλοποίησης. Το τρίτο σχέδιο, στο οποίο επίσης εμπλέκεται η Αίγυπτος και η Ελλάδα βλέπει σε αυτό ένα παράθυρο ευκαιρίας, αφορά την πράσινη μετάβαση προς τις ΑΠΕ, όπου πέραν τις αυξανόμενης παραγωγής και διείσδυσής τους στο εγχώριο ενεργειακό ισοζύγιο, η Αθήνα δίνει έμφαση και στη μεταφορά της παραγόμενης ενέργειας. Κλειδί εδώ είναι η συμφωνία ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Αιγύπτου, με την τελευταία να προωθεί επί πολλά χρόνια την ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας φωτοβολταϊκών και ηλιακών εγκαταστάσεων στη Δυτική Έρημο. Στόχος, η εξαγωγή της παραγόμενης ενέργειας προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Είναι σαφές ότι η ευόδωση ενός τέτοιου project θα καταστήσει τη σύνδεση Ελλάδας - Αιγύπτου ως την πλέον συμφέρουσα για την εξαγωγή ενέργειας από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής - Βόρειας Αφρικής προς την ΕΕ. Και σε αυτό το σχέδιο,

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΟΖ. Είτε με σκάφος σεισμικών ερευνών εντός της κυπριακής ΑΟΖ, είτε με απόπειρα νέας γεώτρησης, χρησιμοποιώντας κάποιο από τα τουρκικά γεωτρύπανα, τα οποία προσώρας βρίσκονται στη Μαύρη Θάλασσα, επομένως θα μεσολαβήσουν μερικές εβδομάδες ώστε να μεταφερθούν στην επίμαχη περιοχή.

η Αθήνα φιλοδοξεί να παίξει σημαίνοντα ρόλο, που ναι μεν θα την αναβαθμίσει γεωπολιτικά, κυρίως όμως θα «δέσει» περαιτέρω τη σχέση της με την Αίγυπτο, χώρα κομβικής σημασίας για την Αν. Μεσόγειο, την οποία η Τουρκία επιχειρεί εσχάτως να προσεγγίσει και πάλι. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για την Αθήνα να ενδυναμώσει τη σχέση της με το Κάιρο μέσω μακροπρόθεσμων οικονομικών συμφωνιών και projects, όχι μόνο διμερών, αλλά ευρωπαϊκού χαρακτήρα, που αποσκοπούν στην κάλυψη των αναγκών της κοινής αγοράς. Στόχος τέτοιων κινήσεων οικονομικής διπλωματίας είναι να διασφαλίσουμε ότι οι Αιγύπτιοι, ακόμη και όταν ξαναπιάσουν το νήμα των σχέσεων τους με την Άγκυρα, τα συμφέροντα με την Αθήνα θα έχουν αναπτυχθεί σε τέτοια έκταση, ώστε να μην είναι σε θέση να διαρρήξουν τις σχέσεις τους μαζί μας. Εκτός παιχνιδιού η Άγκυρα Το ερώτημα είναι πως τα παραπάνω συνδέονται με την αυξανόμενη τουρκική επιθετικότητα. Η απάντηση βρίσκεται στο γεγονός ότι η Άγκυρα βλέπει πλέον να αποδυναμώνεται αισθητά ο ρόλος της στην ενεργειακή εξίσωση της Αν. Μεσογείου, μια προοπτική που αποτελούσε μέρος των ευρύτερων φιλοδοξιών της για περιφερειακή ηγεμονία. Δεν είναι μια αμελητέα εξέλιξη. Πυροδοτεί στην Τουρκία όχι μόνο εκνευρισμό αλλά και σύγχυση. Τυχόν ευόδωση των σχεδίων μεταξύ Αιγύπτου - Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστά μια στρατηγική επιλογή, που αφήνει την

Τουρκία εκτός παιχνιδιού ή τέλος πάντων αποδυναμώνει αισθητά το ρόλο της. Την υποχρεώνουν, λοιπόν, οι εξελίξεις να κάνει κινήσεις στη σκακιέρα, προκειμένου να ανατρέψει ξανά τα δεδομένα και να επαναφέρει την κατάσταση εκεί που βρισκόταν πριν από μερικά χρόνια. Το επιχειρεί μέσα από απειλές και εκβιασμούς, προδιαθέτοντάς μας για την αποφασιστικότητά της να μην επιτρέψει κανένα σχέδιο να υλοποιηθεί, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου, επικαλούμενη το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο. Και επειδή στην περίπτωση του ιταλικού ερευνητικού πλοίου Nautical Geo πέτυχε την εκδίωξή του και την παύση επί ημέρες των εργασιών - σημειωτέον ότι από προχθές το σκάφος επιχειρεί ξανά στο οικόπεδο 1 της κυπριακής ΑΟΖ - η Άγκυρα έχει αποθρασυνθεί περαιτέρω και πιστεύει ότι μπορεί στην πράξη να ακυρώσει τις προσπάθειες Ελλάδας και Αιγύπτου. Ναι μεν αυτό δεν θα είναι τόσο απλό, ακριβώς επειδή εμπλέκονται οι Αιγύπτιοι, με τους οποίους η γείτονα δεν θέλει να διαρρήξει τις σχέσεις της, εντούτοις στο σκέλος που αφορά την Ελλάδα, δεν αποκλείεται να δούμε κινητικότητα και κλιμάκωση. Τα σκαλοπάτια της κλιμάκωσης Ποια μπορεί να είναι τα σκαλοπάτια αυτής της κλιμάκωσης; Πρώτον, αντίδραση από πλευράς Τουρκίας, εφόσον η αμερικανική Exxon Mobil ξεκινήσει γεωτρήσεις στα τέλη Νοεμβρίου στο τεμάχιο 10 της κυπριακής

Δεύτερο στάδιο κλιμάκωσης θα μπορούσε να είναι να επιχειρήσει να θέσει σε εφαρμογή το «τουρκο-λιβυκό σύμφωνο» πριν τις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου στη Λιβύη - εφόσον αυτές πραγματοποιηθούν. Μια τέτοια κίνηση θα αποσκοπεί σε κατοχύρωση της θέσης της, φοβούμενη μην τυχόν την επομένη των εκλογών προκύψει στην Τρίπολη μια μη φιλοτουρκική κυβέρνηση. Ελπίζω ότι η ελληνική πλευρά έχει λάβει τα ανάλογα διπλωματικά μέτρα για να αποτρέψει μία τέτοια εξέλιξη. Στο τρίτο στάδιο ενδεχομένως να δούμε εκ νέου σκάφος σεισμικών ερευνών και εν συνεχεία ή απευθείας, πλωτό γεωτρύπανο στην περιοχή, όπου είχε βρεθεί το χρονικό διάστημα Αυγούστου - Νοεμβρίου 2020, το Oruc Reis, νότια του Καστελόριζου, ακόμη και μέχρι την περιοχή της Κρήτης. Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, είναι πολύ πιθανό καθ’ όλη τη διάρκεια των επόμενων μηνών, το τουρκικό πολεμικό ναυτικό να προχωρήσει σε παρενοχλήσεις απέναντι σε κάθε είδους δραστηριότητα λαμβάνει χώρα στην Αν. Μεσόγειο, είτε αυτή αφορά το Nautical Geo, είτε οτιδήποτε άλλο. Η Άγκυρα θα επικαλείται το επιθετικό και αναθεωρητικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», ισχυριζόμενη ανακριβώς και παρανόμως ότι οι ανοριοθέτητες εν λόγω περιοχές αποτελούν δήθεν μέρος της τουρκικής υφαλοκρηπίδας. * O Kωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1.

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Γιατί φτάσαμε στην AUKUS Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας, τι θα κάνει η Ρωσία -Την ΕΕ δεν την υπολογίζει κανείς Συνέντευξη του Καθηγητού Κωνσταντίνο Φίλη στον Δημοσιογράφο Άγγελο Μόσχοβα Η συμφωνία AUKUS, που ανακοίνωσαν οι ηγέτες των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Αυστραλίας, έχει προκαλέσει παγκόσμιο αντίκτυπο, την αντίδραση της Κίνας, αλλά και της Γαλλίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Αυστραλία ανακοίνωσαν την εγκαθίδρυση μιας νέας εταιρικής σχέσης ασφάλειας στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού Ωκεανού, που θα περιλαμβάνει βοήθεια προς την Αυστραλία ώστε να αποκτήσει πυρηνοκίνητα υποβρύχια, καθώς η κινεζική επιρροή στην περιοχή αυξάνεται. Η Κίνα αντέδρασε με οργή, κάνοντας λόγο για «ψυχρό πόλεμο», ενώ η Γαλλία, που βλέπει να ακυρώνεται η συμφωνία με την Αυστραλία για πυρηνικά υποβρύχια, μιλά για «πισώπλατη μαχαιριά». Τελικά, τι σημαίνει αυτή η συμφωνία που έκανε άνω-κάτω τον πλανήτη; Πάμε σε μια νέα εποχή Ψυχρού Πολέμου; Έρχεται κούρσα εξοπλισμών μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας; Πώς συνδέεται η αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν με τη μετατόπιση του ενδιαφέροντός τους σε Ειρηνικό και Ινδικό Ωκεανό; Αυτονομείται ο αγγλοσαξονικός άξονας από την Ευρώπη; Γιατί πέταξε έξω τη Γαλλία; Η ΕΕ είναι ο μεγάλος ηττημένος; Πώς θα αντιδράσει η Κίνα; Τι θα κάνει η Ρωσία; Τι θα σημάνει η αλλαγή του γεωστρατηγικού χάρτη για την Ελλάδα; Ο Δημοσιογράφος, επιχειρώντας να απαντήσει στα ερωτήματα που τίθενται, απευθύνθηκε στον Κωνσταντίνο Φίλη, αναπληρωτή καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας και συγγραφέα του βιβλίου «Διεκδικητικός πατριωτισμός. Ανατομία μιας συζήτησης που δεν έγινε ποτέ». Μέσα από τις απαντήσεις του ανιχνεύονται οι προθέσεις Ουάσιγκτον, Λονδίνου και Πεκίνου, οι επόμενες κινήσεις της Μόσχας και η ανακατάταξη στο παγκόσμιο 12

σκηνικό. Ακολουθεί η συνέντευξη με τον Κωνσταντίνο Φίλη: Πώς αξιολογείτε τη συμφωνία ΗΠΑΒρετανίας-Αυστραλίας με το αρκτικόλεξο AUKUS; Τι σημαίνει γεωστρατηγικά και πολιτικά για τον παγκόσμιο χάρτη; Βλέπω πέντε επίπεδα ανάλυσης και αξιολόγησης αυτής της συμφωνίας. Το πρώτο έχει να κάνει με τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ είδαν το γόητρό τους να πλήττεται σοβαρά με την αποχώρηση από το Αφγανιστάν και με τον τρόπο που αυτή έγινε, δημιουργώντας μια ανησυχία στους περιφερειακούς τους συμμάχους ότι βρίσκονται σε φάση αποδρομής και ενδιαφέρονται πλέον να παρεμβαίνουν επιλεκτικά. Αυτό δημιούργησε ανησυχία σε πολλούς από τους εταίρους των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας και όχι μόνο. Με αυτή την κίνηση λοιπόν, οι Αμερικανοί προσπαθούν να δείξουν ότι επανακάμπτουν εμφατικά σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται ως μεγάλης στρατηγικής σημασίας ζώνη, αυτή του Ινδικού-Ειρηνικού Ωκεανού, και δίνουν το «παρών» για να προασπίσουν τα δικά τους συμφέροντα καθώς και των συμμάχων τους, και, βέβαια, να ανασχέσουν την Κίνα. Η δεύτερη διάσταση αφορά στη Βρετανία, η οποία μετά το Brexit, κ. Μόσχοβα, βρίσκεται σε αναζήτηση παγκόσμιου ρόλου. Εχει επιχειρήσει με κάποιες κινήσεις να κάνει εμπορικές και αμυντικές συμφωνίες, αλλά οπωσδήποτε αυτή η συμφωνία δίνει μεγάλη ώθηση και στον Μπόρις Τζόνσον προσωπικά, αλλά και στη Βρετανία και στον ρόλο που θέλει να επιτελέσει. Δεδομένου ότι καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτή τη συμφωνία, είναι και μια απάντηση των Βρετανών, κατά κάποιον τρόπο, ότι μετά

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

το Brexit μπορούν να ζήσουν και μόνοι τους. Αλλωστε, αυτή ήταν πάντα η αίσθηση της ιδιαιτερότητας που είχαν οι Βρετανοί, ακόμη και όταν ήταν μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η τρίτη διάσταση αφορά στη Γαλλία, η οποία μένει κυριολεκτικά στα κρύα του λουτρού. Διότι, πέραν του γεγονότος ότι έχει η ίδια παρουσία στην περιοχή, είχε και μία συμφωνία από το 2016 ύψους 31 δισ. ευρώ για την παροχή πυρηνοκίνητων υποβρυχίων στην Αυστραλία. Αυτή η συμφωνία, για την οποία μάλιστα είχε μιλήσει ο Μακρόν τον περασμένο μόλις Ιούλιο, κάνοντας λόγο για τη δέσμευση της Γαλλίας να τηρήσει τα συμφωνηθέντα, δεν βρίσκεται στον αέρα, πρόκειται να ακυρωθεί. Διότι η Αυστραλία, σε συνεργασία με τους Αμερικανούς, θα αναπτύξει τα δικά της πυρηνικά υποβρύχια. Προφανώς, αυτή η απογοήτευση, όπως εκφράστηκε ήδη από τους Γάλλους, δείχνει και μία τάση: Ότι το δυτικό μέτωπο, το οποίο θα ανέμενε κανείς ότι μετά την εκλογή Μπάιντεν θα ήταν και πάλι αρραγές, δεν είναι. Και ότι ο αγγλοσαξονικός άξονας ΗΠΑ-Βρετανίας φαίνεται να έχει βρει μια δική του περπατησιά και να κινείται ανεξάρτητα και αυτόνομα από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το τέταρτο έχει να κάνει προφανώς με την Κίνα. Ο στόχος αυτής της συμφωνίας, ακόμη και αν δεν το είπαν ανοικτά, είναι φανερά η ανάσχεση της Κίνας στην περιοχή. Και μάλιστα θα το συνέδεα με το γεγονός ότι την ερχόμενη εβδομάδα, στις 24 Σεπτεμβρίου, ο Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι θα δεχθεί στην Ουάσιγκτον τους πρωθυπουργούς Ινδίας, Αυστραλίας και Ιαπωνίας. Αυτή ήταν μια περιφερειακή σύμπραξη, με τα αρχικά QUAΤ, που αφορούσε σε μια τετραμερή συμμαχία ΗΠΑ, Αυστραλίας, Ινδίας και Ιαπωνίας. Εφόσον και αυτή αναβιώσει -γιατί επί Τραμπ είχε αφεθεί-, θα στείλει οπωσδήποτε ένα μήνυμα σε

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ από τον Μπάιντεν. Οι Αμερικανοί ουσιαστικά παραδέχθηκαν ότι απέτυχαν, 20 χρόνια μετά, έχοντας επενδύσει περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια, έχοντας χάσει πάνω από 2.500 στρατιώτες, έχοντας αφήσει στα χέρια των Ταλιμπάν αμυντικό εξοπλισμό ύψους 83 δισ. δολαρίων... Ολο αυτό συνιστούσε μια αποτυχία.

Είναι βέβαιο πως το γόητρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης πλήττεται έτι περαιτέρω, στη λογική ότι δεν μπορεί να είναι παγκόσμιος παίκτης και ότι δεν τη λαμβάνει τελικά κανείς πολύ σοβαρά υπ' όψιν, ούτε οι Αμερικανοί, ούτε οι Κινέζοι. Αυτό είναι προβληματικό. σχέση με την απόπειρα να μην επιτραπεί στην Κίνα να αναπτύξει τα ερείσματά της σε μια περιοχή που είναι η άμεση γειτονιά της. Το πέμπτο έχει να κάνει με τον ρόλο της Αυστραλίας, η οποία μέχρι τώρα προφανώς και ήταν προσδεδεμένη στο άρμα των Αμερικανών, αλλά ήταν πιο διακριτικός ο ρόλος της. Αυτή τη στιγμή μοιάζει σαν να βγαίνει από το καβούκι της. Υπάρχει και μια επιπρόσθετη διάσταση εδώ: Η Αυστραλία σε λίγα χρόνια από σήμερα θα είναι πρώτη δύναμη παγκοσμίως σε παραγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Κι αυτό είναι κάτι που προσμετράται, γιατί η Κίνα θα ήθελε πολύ να είχε πρόσβαση και στα ενεργειακά αποθέματα της Αυστραλίας, και τώρα τα πράγματα δυσκολεύουν. Και όλο αυτό γίνεται, πρέπει να σας πω, σχεδόν έναν χρόνο μετά από μια συμφωνία εμπορικού χαρακτήρα που είχε συναφθεί μεταξύ όλων των κρατών της περιοχής -με εξαίρεση την Ινδία-, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και της Αυστραλίας, με την Κίνα, η οποία τότε είχε θεωρηθεί ως μεγάλη νίκη του Πεκίνου, εφόσον είχε καταφέρει να συμπεριλάβει χώρες-συμμάχους των ΗΠΑ σε αυτή την εμπορικού και οικονομικού χαρακτήρα σύμπραξη. Τελικά, η Κίνα είναι πραγματική

απειλή για το δυτικό μπλοκ; Η Κίνα, κ. Μόσχοβα, ήταν η υπ’ αριθμόν ένα απειλή ασφάλειας και για τα συμφέροντά τους, ήδη από την εποχή Ομπάμα. Μάλιστα, αν δεν είχε προηγηθεί η 11η Σεπτεμβρίου 2001, στο στρατηγικό δόγμα των Αμερικανών, ήδη από τότε, η Κίνα θεωρούνταν ο μεγάλος ανταγωνιστής και αντίπαλος των ΗΠΑ. Σας θυμίζω ότι όταν ο Ομπάμα ουσιαστικά αποστασιοποιήθηκε από περιοχές της Μέσης Ανατολής -και αυτό το έκανε, βέβαια, επειδή είχαν μειωμένο ενεργειακό ενδιαφέρον οι ΗΠΑ, εξαιτίας του ότι είχαν καταστεί αυτάρκεις λόγω της επανάστασης του σχιστολιθικού πετρελαίου, και αερίου-, τότε μίλησαν οι Αμερικανοί για το περίφημο Asia Pivot, που ήταν ουσιαστικά η πρόθεσή τους να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στην Ασία και να αφήσουν σε δεύτερη μοίρα άλλες περιοχές, στις οποίες είχαν πολύ πιο έντονη παρουσία. Αρα, αυτή η απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, πέραν των λόγων που αναλύθηκαν, έχει να κάνει και με αυτόν τον στρατηγικό σχεδιασμό; Οπωσδήποτε. Το είχαμε πει πολλοί, εξαρχής, αυτό. Εγινε με πολύ λάθος τρόπο, ατσούμπαλο, αδόκιμο, με πολύ κυνισμό στον λόγο του Αμερικανού προέδρου. Περισσότερο θα περίμενε κανείς από τον Τραμπ μια τέτοια κίνηση και όχι

Εξαρχής ήταν σαφές ότι οι Αμερικανοί αποφάσισαν να αποδεχθούν ότι το κύρος τους θα τρωθεί λόγω της αποχώρησης από το Αφγανιστάν, αλλά αυτό θα τους έδινε χώρο, χρόνο και χρήμα για να στραφούν προς περιοχές που είναι μεγαλύτερου ενδιαφέροντος γι’ αυτούς, όπως είναι η περιοχή του Ινδικού και Ειρηνικού Ωκεανού. Σε αυτή την πολυπαραγοντική εξίσωση δεν έχουμε βάλει μια σημαντική παράμετρο, τη Ρωσία. Σωστά. Η Κίνα εκτιμώ ότι θα στραφεί περισσότερο προς τη Ρωσία. Εχουν ήδη συμπήξει ένα μέτωπο -δεν είναι απολύτως αρραγές, αλλά οπωσδήποτε είναι πολύ ισχυρό. Η Ρωσία δεν έχει την οικονομική ευχέρεια να κινηθεί από μόνη της. Κατά την Κίνα, τη Ρωσία και άλλες δυνάμεις, όπως είναι η Τουρκία, το διεθνές σύστημα σήμερα λειτουργεί κατά τρόπο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των δυτικών και δη των Αμερικανών. Αλλωστε, οι διεθνείς θεσμοί που δημιουργήθηκαν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και παραμένουν ακόμη σε λειτουργία είναι ακριβώς αποτέλεσμα αυτού. Αρα, η Κίνα θα θελήσει να στραφεί περισσότερο προς τη Ρωσία και νομίζω ότι η Μόσχα θα αξιοποιήσει αυτή την πρόθεσή της να αναζητήσει συμμάχους ή εδραίωση συμμαχιών, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει αυτή την κίνηση των Αμερικανών. Δεν αρκεί στην Κίνα αυτό, σε Ινδικό-Ειρηνικό η Ρωσία δεν έχει κάποια σοβαρή παρουσία. Αλλά, βέβαια, η αμυντική συνεργασία μπορεί να ενισχυθεί. Η ρωσική αμυντική βιομηχανία είναι σημαντική για τους Κινέζους, παρότι έχουν και αυτοί τη δική τους. Νομίζω ότι το επόμενο χρονικό διάστη-

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα μα θα δούμε ένταση ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας στον τομέα της τεχνολογίας, όπου οι Κινέζοι τα τελευταία χρόνια παίζουν τα ρέστα τους. Επίσης, στο Αφγανιστάν θα δούμε την Κίνα να έχει εντονότερη παρουσία. Αν θέλετε, και σε ανταπόδοση έτσι κι αλλιώς θα το έκανε, αλλά ενδιαφέρεται και η ίδια λόγω του ότι το Αφγανιστάν θα μπορούσε να γίνει άντρο τζιχαντιστικής τρομοκρατίας και υπάρχει και η περίπτωση των Ουιγούρων στην περιοχή Ξι Γιάνγκ της Κίνας. Επίσης, ενδιαφέρεται και για τις σπάνιες γαίες που υπάρχουν στο Αφγανιστάν, ιδιαίτερα δε για τα μεγάλα αποθέματα λιθίου. Επειδή η Κίνα είναι αυτή τη στιγμή το νούμερο ένα στον κόσμο στην παραγωγή μπαταριών παντός είδους, θεωρώ ότι θα προβούν σε μια τέτοια κίνηση στο Αφγανιστάν. Πολλοί είπαν ότι με τη συμφωνία AUKUS δημιουργείται ένα νέο ΝΑΤΟ. Πού είναι η ΕΕ σε όλα αυτά; Είναι ο μεγάλος χαμένος στο διεθνές στερέωμα, πλέον; Η ΕΕ αν κάτι χάνει από αυτή τη διαδικασία είναι, πρώτον, αυτό που αναφέρατε σωστά για το ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ και η Βρετανία είναι πολύ περισσότερο από το μισό ΝΑΤΟ. Αλλωστε τον προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ τον καλύπτουν οι Αμερικανοί κατά τα δύο τρίτα, σχεδόν, κατά μόνας. Και η Βρετανία είναι πάντα μια πολύ σημαντική δύναμη για ζητήματα ασφάλειας, υπηρεσιών και πυρηνική δύναμη η ίδια, δεν είναι αμελητέα ποσότητα. Συνεπώς, όταν έχεις δύο τέτοια μέλη του ΝΑΤΟ να εμπλέκονται σε μια τέτοια συνέργεια, το λαμβάνεις υπ' όψιν. Είναι βέβαιο πως το γόητρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης πλήττεται έτι περαιτέρω, στη λογική ότι δεν μπορεί να είναι παγκόσμιος παίκτης και ότι δεν τη λαμβάνει τελικά κανείς πολύ σοβαρά υπ' όψιν, ούτε οι Αμερικανοί, ούτε οι Κινέζοι. Αυτό είναι προβληματικό. Από εκεί και πέρα, θα μπορούσε αυτή η ενέργεια να οδηγήσει την ΕΕ σε μεγαλύτερη αμυντική τουλάχιστον αυτοτέλεια; Μπορεί να κινηθεί σε μια τέτοια κατεύθυνση, αντί να έχει συμπληρω14

ματικό ρόλο στις ΗΠΑ, να αποκτήσει μια αυτονομία αμυντικού τύπου; Πρώτον, επειδή αυτό σημαίνει πολλά λεφτά και επειδή υπάρχει η Γερμανία στη μέση, δεν είμαι σίγουρος ότι μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Δεύτερον, να έχουμε κατά νου ότι τα περισσότερα από τα μέλη της ΕΕ είναι και κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Εδώ υπάρχουν ζητήματα πολύ σοβαρά στο κατά πόσο θα τους επιτρεπόταν κάτι τέτοιο. Ακόμη και εάν η Γαλλία σήκωνε το λάβαρο της επανάστασης -που δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι θα το κάνει-, και παρότι μιλάει ανοικτά για την ανάγκη η ΕΕ να αυτονομηθεί από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ και να αποκτήσει μια δική της περπατησιά. Δεν φαίνεται όμως κάτι τέτοιο. Και επειδή μιλάμε για Ινδικό και Ειρηνικό, εδώ καλά-καλά η ΕΕ δεν είχε ρόλο και λόγο για τις εξελίξεις στη Συρία και στη Λιβύη, που είναι η άμεση γειτονιά της. Πάμε σε μια νέα εποχή Ψυχρού Πολέμου; Θα δούμε και κούρσες εξοπλισμών;

λάδα μοιάζει με μυρμήγκι. Οταν παλεύουν οι ελέφαντες μπορεί να πάρει θέση; Εγώ στο μυαλό μου είχα κάτι άλλο, τα βουβάλια με τα βατράχια! Προφανώς σε τέτοια ζητήματα η Ελλάδα δεν μπορεί να έχει θέση ή δεν είναι υποχρεωμένη να την εκφράσει με σθεναρότητα. Όμως, αν αυτός ο ανταγωνισμός μεταξύ Πεκίνου-Ουάσιγκτον συνεχιστεί και διευρυνθεί, αυτό θα επηρεάσει και χώρες όπως είναι η Ελλάδα, δεδομένου ότι εμείς έχουμε μια συνεπή και πολύ θετική για την οικονομία, το εμπόριο και τις μεταφορές μας παρουσία με την Cosco στον Πειραιά και γενικότερα ένα ενδιαφέρον των Κινέζων για την Ελλάδα, ως πύλη εισόδου προς και από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Από την άλλη, οι Αμερικανοί είναι πάρα πολύ σημαντικοί για ζητήματα ασφάλειας της Ελλάδας και έτσι κι αλλιώς ο στρατηγικός μας προσανατολισμός είναι προς τη Δύση. Θα σας έβαζα δε και την παράμετρο

Είναι πιθανό. Και μάλιστα επειδή υπάρχουν και νέες τεχνολογίες πλέον, είναι πολύ πιθανό -όπως έχει γίνει ήδη στο Διάστημα- να μεταφερθεί σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη και σε εμπορικές δραστηριότητες.

της Ρωσίας: Υπάρχει πολύ έντονη αμερι-

Σας θυμίζω ότι μετά το ξέσπασμα της Covid-19, η συζήτηση που έχει ανοίξει στη Δύση είναι τι γίνεται με τις τροφοδοσίες. Βλέπουμε με την ακρίβεια πάρα πολλών προϊόντων σήμερα, κάτι το οποίο για κάποια εξ αυτών οφείλεται ακριβώς στο ότι οι αλυσίδες τροφοδοσίας βρίσκονται μακριά και κυρίως στην περιοχή της Ασίας.

Ρώσους. Οπότε δεν είναι εύκολη η εξίσω-

Εγώ θα σας έλεγα ότι το τελευταίο που χρειάζεται ο πλανήτης είναι μια μεγαλύτερη ένταση ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα. Θέλω να πιστεύω ότι σε κάποιους τομείς, όπως στην κλιματική κρίση ή στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, θα υπάρξουν πεδία συνεννόησης, αλλά είναι βέβαιο ότι η Κίνα θεωρεί ότι αυτή η κίνηση, όπως και η αναβίωση της QUAT, που σας είπα πριν, είναι ευθέως επιθετικές προς αυτήν.

στον λαιμό», κυρίως από τον αμερικανικό

Σε όλο αυτό που διαδραματίζεται σε επίπεδο παγκόσμιων παικτών, η Ελ-

δράμει, από όποια πλευρά του κόσμου και

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

κανική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη, κάτι το οποίο ενοχλεί και τους Τούρκους, γιατί τους χαλάει κάποιους σχεδιασμούς ή τους αποτρέπουν να κάνουν κινήσεις που θα ήθελαν στην περιοχή, αλλά και τους ση για εμάς. Αν υπάρξει ένταση των ανταγωνισμών, θα πρέπει να ισορροπήσουμε σε ένα τεντωμένο σχοινί. Αλλά, να σας είμαι ειλικρινής, έχουμε μια σχετική εμπειρία. Επειδή είμαστε μικροί αλλά σημαντικοί, έχουμε μάθει με ποιο τρόπο να ελισσόμαστε. Αν, βέβαια, μας μπει «το μαχαίρι παράγοντα, εκεί τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα. Αλλά θα πρέπει κι εμείς να εξηγήσουμε προς πάσα κατεύθυνση ότι την Ελλάδα, επειδή ακριβώς δεν είναι ούτε επιθετική ούτε αναθεωρητική δύναμη και δεν σκοπεύει να αλλάξει το stauts quo, την ενδιαφέρει στην παρούσα φάση να μπορέσει να ανοικοδομήσει την οικονομία της. Και ως προς αυτό, όποιος θέλει να συναν προέρχεται, είναι καλοδεχούμενος

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Ο Ερντογάν, η Ανατολική Μεσόγειος και η Παγκόσμια Νήσος Γράφει ο Κώστας Γρίβας* Είναι γεγονός ότι η τουρκική ιμπεριαλιστική ρητορική έχει κλιμακωθεί ποιοτικά τα τελευταία λίγα χρόνια. Ο Ερντογάν έχει δηλώσει ότι η χώρα του δεν δέχεται τα «σύνορα που της επεβλήθησαν» και «θα πάρει ζωές» για να την επαναφέρει στις ιστορικές της διαστάσεις! Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα παραμένουμε εγκλωβισμένοι σε εξαιρετικά περιοριστικές ερμηνείες της τουρκικής συμπεριφοράς, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη την ευρύτερη γεωπολιτική ανάγνωση για το τί είναι η “Παγκόσμια Νήσος”. Έτσι, συνεχίζεται το παραμύθι ότι όλα αυτά γίνονται για εσωτερική κατανάλωση, ενώ αποκλειστικός υπεύθυνος εμφανίζεται ο “παρανοϊκός” Ερντογάν. Ο γράφων επανειλημμένως έχει εκφράσει την άποψη ότι η πειρατική πολιτική του εκφράζει την Τουρκία και προκύπτει ως αποτέλεσμα της μετάλλαξης του διεθνούς συστήματος και του ρόλου της Τουρκίας μέσα σε αυτό. Το διεθνές σύστημα βρίσκεται σε μια διαδικασία μετατροπής του σε πολυπολικό, χωρίς όμως να έχει ακόμη αποκρυσταλλωθεί, με την Τουρκία να διεκδικεί μια θέση μεσαίας ευρασιατικής δύναμης σε αυτό. Για να το επιτύχει, πρέπει να κινηθεί γρήγορα και αποφασιστικά για να πλασαριστεί σε καλή θέση, πριν το σύστημα σταθεροποιηθεί. Επίσης, εκμεταλλεύεται την επισφαλή θέση ισορροπίας που έχει επιτύχει μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ, αδρανοποιώντας τον παρεμβατισμό της μίας με την απειλή της δραστικής ενίσχυσης των σχέσεών της με την άλλη. Την διευκολύνει, μάλιστα, η μεταβατική φάση στην οποία βρίσκεται η αμερικανική εξωτερική πολιτική. Ωστόσο, αυτή η ανάγνωση είναι επίσης περιοριστική. Για να κατανοήσου-

με πληρέστερα τους παράγοντες που ωθούν την Τουρκία να επιδεικνύει μια τόσο επιθετικά αναθεωρητική πολιτική έναντι του περιγύρου της, πρέπει να προσδιορίσουμε το γεωπολιτικό κέρδος που επιδιώκει. Έτσι θα κατανοήσουμε τη γεωπολιτική λειτουργία της Ανατολικής Μεσογείου, όπου επιχειρεί να κυριαρχήσει η Τουρκία. Και για να αντιληφθούμε τον ρόλο και τη λειτουργία της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να δούμε τη μεγάλη, την παγκόσμια εικόνα. Η τήξη των αρκτικών πάγων Θα ξεκινήσουμε από ένα σημείο που φαντάζει μακρινό και άσχετο με τη Μεσόγειο, τον Αρκτικό. Μετά τη διαρκή μείωση του στρώματος των αρκτικών πάγων, προκύπτει το ενδεχόμενο σε μερικά χρόνια ο Αρκτικός να ενταχθεί πλήρως στο διεθνές σύστημα θαλάσσιων

μεταφορών. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι οι εγγύς θάλασσες γύρω από την Ευρασία ενδέχεται να ενοποιηθούν σε μια αδιαίρετη ζώνη, διαμορφώνοντας ένα είδος δακτυλίου ταχείας κυκλοφορίας στην ευρασιατική περιφέρεια, περιορίζοντας τον ρόλο των ανοικτών ωκεάνιων θαλάσσιων διαδρομών, δηλαδή τον προνομιακό χώρο κυριαρχίας των ΗΠΑ. Ταυτοχρόνως, μια σειρά από νέες πολεμικές τεχνολογίες και μεθοδολογίες, οι οποίες αναπτύχθηκαν καταρχάς από την Κίνα και εν συνεχεία και από άλλα ευρασιατικά κράτη, αμφισβητούν την πρωτοκαθεδρία της αμερικανικής αεροναυτικής ισχύος ακριβώς σε αυτήν τη ζώνη των εγγύς υδάτων στην ευρασιατική περιφέρεια. Δημιουργείται, δηλαδή, μια ζώνη ασαφούς κυριαρχίας μεταξύ Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα της ευρασιατικής χερσαίας μάζας, όπου κυριαρχούν οι μεγάλες ευρασιατικές δυνάμεις, με προεξάρχουσες την Κίνα και τη Ρωσία, και των ανοιχτών ωκεάνιων εκτάσεων, που παραμένουν ο προνομιακός χώρος κυριαρχίας της μεγάλης ναυτικής δύναμης του πλανήτη, των ΗΠΑ. Ταυτοχρόνως, η OBOR (One BeltOne Road) της Κίνας, ο περιβόητος “Νέος Δρόμος του Μεταξιού”, μετασχηματίζει το “βαθύ εσωτερικό” της Ευρασίας σε ένα εσωτερικό αίθριο, το οποίο τείνει να ενοποιηθεί με ένα νέο, ανοιχτό στη ναυσιπλοΐα, “αποψυγμένο” Αρκτικό. Μάλιστα, εδώ και λίγο καιρό φαίνεται πως προωθείται μια προέκταση της OBOR προς τον απώτατο Βορρά, που αναφέρεται ως PolarSilkRoad ή IceSilkRoad. Η “Παγκόσμια Νήσος” Δημιουργείται, λοιπόν, ένα καινοφανές ανθρωπογεωγραφικό μέγεθος στην περιφέρεια, αλλά και στο εσωτερικό της Ευρασίας. Αυτό ωθεί την Κίνα και τη Ρωσία, αλλά και τις χώρες της Κεντρικής Ασίας, σε μια πορεία τοποθέτησής τους σε ένα ενιαίο γεωπολιτικό σχήμα, στο οποίο εισέρχονται σταδιακά και άλλες χώρες, με σημαντικότερη εξ αυτών το Ιράν. Προκύπτει, λοιπόν, μια πολυδιάστατη τάση γεωπολιτικής συσπείρωσης της Ευρασίας, που δημιουργεί το πρόπλασμα μιας πανευρασιατικής γεωπολιτικής οντότητας. Εμφανίζεται έτσι το πρόπλασμα ενός νέου διπολικού διεθνούς συστήματος. Από τη μία θα υπάρχει ένα χαλαρό αλλά διακριτό πανευρασιατικό σχήμα. Από την άλλη η μεγάλη ναυτική δύναμη του πλανήτη, οι ΗΠΑ, με τα μεγάλα νησιωτικά συμπλέγματα στην περιφέρεια της Ευρασίας και το “προγεφύρωμα” της Ευρώπης στην ευρασιατική χερσαία μάζα. Και αυτά τα δύο δυνάμει υπερσυστήματα έρχονται σε επαφή σε ένα κρίσιμο, ασταθές και εξαιρετικά δυναμικό σημείο, την Ανατολική Μεσόγειο. Με δύο λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ανατολική Μεσόγειος είναι ένας χώρος που μπορεί να διαχωρίσει το ευρασιατικό σύστημα σε δύο κομμάτια. Στο πλαίσιο μιας 16

Η Τουρκία, φιλοδοξεί να εξελιχθεί στην κυρίαρχη δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου και συνακόλουθα σε μια από τις πιο σημαντικές ρυθμιστικές δυνάμεις του διεθνούς συστήματος. ευρύτερης γεωπολιτικής ανάγνωσης, σε έναν πλανήτη όπου ο Αρκτικός θα έχει ενταχθεί στο παγκόσμιο δίκτυο θαλάσσιων επικοινωνιών, δεν αυτονομείται μόνο η Ευρασία από τις ανοικτές ωκεάνιες εκτάσεις, αλλά ολόκληρη η “Παγκόσμια Νήσος”. Κατά την κλασική ορολογία του θεμελιωτή της αγγλοσαξονικής γεωπολιτικής σκέψης Sir Halford Mackinder, πρόκειται για το σύμπλεγμα Ευρασίας-Αφρικής. Και μια απλή ματιά σε έναν χάρτη αρκεί να μας δείξει ότι το σύμπλεγμα αυτό έχει ένα κεντρικό σημείο, την Ανατολική Μεσόγειο. Με άλλα λόγια, ενδέχεται στο μεταλλαγμένο διεθνές σύστημα του μέλλοντος, η Ανατολική Μεσόγειος να αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα του. Κατά συνέπεια, μπορούμε να πούμε, παραφράζοντας τον Mackinder, ότι αυτός που θα κυριαρχεί στην Ανατολική Μεσόγειο θα έχει ρυθμιστικό ρόλο σε ολόκληρο το διεθνές σύστημα.

για να εξωτερικεύσει την εσωτερική της κρίση η Τουρκία. Απλά, γιατί είναι πολύ μεγάλο το διακύβευμα. Κι αυτό χωρίς να έχουμε αναφερθεί καθόλου στον επίσης πολύ μεγάλο ρόλο των ενεργειακών κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, που είναι μια άλλη ιστορία. Βέβαια, η παραπάνω προσέγγιση είναι εξ αντικειμένου πολύ γενική, επιφανειακή και σε μεγάλο βαθμό επισφαλής. Ωστόσο, φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι το διεθνές σύστημα βρίσκεται σε μια φάση δραστικής μετάλλαξης. Στο μέλλον, η Ανατολική Μεσόγειος ενδέχεται να έχει σημαντικότερο ρόλο σε αυτό το σύστημα από τον ήδη σημαντικό που έχει σήμερα. Η Τουρκία επιδιώκει να εξελιχθεί στην κυρίαρχη δύναμη της περιοχής, ώστε να βελτιώσει τις πιθανότητές της να λειτουργήσει ως μια από τις σημαντικές ευρασιατικές δυνάμεις του μέλλοντος. Τώρα,

Ο τουρκικός στόχος

αν θα της βγει όλη αυτή η ριψοκίνδυνη

Κι αυτόν ακριβώς τον ρόλο φαίνεται πως διεκδικεί για τον εαυτό της η Τουρκία, που φιλοδοξεί να εξελιχθεί στην κυρίαρχη δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου και συνακόλουθα σε μια από τις πιο σημαντικές ρυθμιστικές δυνάμεις του διεθνούς συστήματος. Γι’ αυτό, λοιπόν, ενδέχεται να λειτουργεί με τόσο ασύδοτο, πειρατικό και ριψοκίνδυνο τρόπο. Όχι γιατί είναι μεγαλομανής ο Ερντογάν, ούτε

κίνηση, είναι μια άλλη ιστορία. Όπως άλ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

λη ιστορία είναι το τί μπορεί να κάνει η Ελλάδα, η οποία επίσης μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που προσφέρονται, όχι βέβαια με τον τρόπο της Τουρκίας, αλλά με πιο σύνθετες επιλογές. Κι αυτό, όμως, είναι μια άλλη ιστορία. *Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής στην ΣΣΕ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Τι μας συμφέρει να επικρατήσει στον κόσμο που διαμορφώνεται; Γράφει ο Δημοσιογράφος Παντελής Σαββίδης Ενώ ένας πολυπολικός και πολυκεντρικός κόσμος που θα αναδιατάξει το διεθνές σκηνικό και θα το φέρει σε μια νέα ισορροπία είναι αναπόφευκτος, η κατάρρευση της Αμερικής δεν σημαίνει ούτε ευημερία, ούτε ειρήνη για την ανθρωπότητα. Οι ΗΠΑ αυτοθεωρούνταν –και ως ένα βαθμό ήταν– φάρος για την ανθρωπότητα. Δημιούργησαν ένα κράτος που θεωρητικά βασιζόταν στην ελευθερία. Αυτό ήταν καλό. Το προβληματικό ήταν πως τα όρια της ελευθερίας απαγόρευαν στο κράτος να παρέμβει στον κοινωνικό τομέα και να επιφέρει τις αναγκαίες ισορροπίες. Όποιος επιβίωνε, ζούσε καλά. Όποιος δεν μπορούσε, εξέλιπε. Δεν ήταν αυτό το πρότυπο ούτε της Ευρώπης, ούτε του λοιπού κόσμου. Η Αμερική δεχόταν κριτική και από αριστερά και από δεξιά, αλλά οι εναλλακτικές λύσεις που υπήρχαν για την παγκόσμια ηγεσία (παγκόσμιος ηγεμόνας υπήρχε πάντοτε) ήταν χειρότερες. Οι ΗΠΑ μπήκαν στο διεθνές πεδίο δειλά με τον Α’ Παγκόσμιο, και δυναμικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο. Οι άλλες δύο δυνάμεις που την ανταγωνίζονταν ήταν η Σοβιετική Ένωση κυρίως, και η Κίνα δευτερευόντως. Θα ήταν καλύτερος ένας κόσμος υπό την κυριαρχία της Σοβιετικής Ένωσης; Όσοι από την αποκαλούμενη Δύση είχαν εμπειρία από τα σοβιετικά καθεστώτα, και όσοι πολίτες χωρών υπό κομμουνισμό βίωσαν τις πρακτικές τους, έχουν αρνητική εικόνα. Αψευδής μάρτυς της αυταρχικής και ολοκληρωτικής εμπειρίας τους είναι το 1989: Με τη χαλάρωση του σοβιετικού καθεστώτος στην ΕΣΣΔ κατέρρευσαν όλα ως χάρτινοι πύργοι. Θα ήταν καλύτερος ένας μεταπολεμι-

(Φωτ.: Getty)

κός κόσμος στον οποίο θα επικρατούσαν οι Σοβιετικοί; Οι «τροτσκιστές» λένε ναι και αγωνίστηκαν γι’ αυτό με τη θεωρία της διαρκούς επανάστασής τους. Οι «σταλινικοί» βολεύτηκαν και στο σοβιετικό κράτος και στην επιρροή τους όπως διαμορφώθηκε στη Γιάλτα. Οι κινέζοι «τα βρήκαν» στην αρχή με τους Σοβιετικούς, αλλά μετά τη ρήξη του Μάο μαζί τους αναζήτησαν δική τους σφαίρα επιρροής. Ο σοβιετικός κομμουνισμός, όμως, κατέρρευσε. Ο κινεζικός υφίσταται, αλλά με την εκτρωματική παραλλαγή του σε μια νομενκλατούρα που κυβερνά τη χώρα με καπιταλιστικό σύστημα. Αυτή η αντίφαση, λένε πολλοί, δεν θα μπορέσει να λειτουργήσει. Ο καπιταλισμός απαιτεί καθεστώς φιλελεύθερο. Η ιστορική εξέλιξη δείχνει πως μπορεί να μην είναι και έτσι. Πάντως, η Κίνα μεγεθύνεται σε όλους τους τομείς και δεν είναι μακριά η μέρα που θα απειλήσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ. Θα υπάρξει επίσης και η Ρωσία, αλλά όχι ως κυρίαρχη δύναμη. Με δικό της πόλο, δική της επιρροή, αλλά εξασθενημένη. Δεν έχει τις προϋποθέσεις να είναι η κυρίαρχη δύναμη στον ανταγωνισμό. Οι ΗΠΑ θα υπάρξουν ως μεγάλη δύναμη, εντούτοις μπορεί να μην είναι καν

primus inter pares. Και τότε; Η ανάλυση ότι η πρώτη υπερδύναμη δεν θα επηρεάσει με τα δικά της χαρακτηριστικά την παγκόσμια τάση και ισορροπία είναι μάλλον αδύναμη. Η παγκόσμια δύναμη για να προωθήσει τα συμφέροντά της θα επιχειρήσει να διαμορφώσει και φιλικά προς αυτή καθεστώτα και πολιτικές ηγετικές ομάδες φίλα διακείμενες. Το ερώτημα που τίθεται ωμά είναι: Για χώρες όπως η δική μας είναι προτιμότερη μια αμερικανική κυριαρχία ή μια κινεζική; Αυτές οι δύο θα ανταγωνιστούν. Μπορεί με τη Δύση να έχουμε προβλήματα και ιστορικά ερωτήματα. Μπορεί να συνέβαλε τα μέγιστα στην βυζαντινή παρακμή με την Άλωση του 1204. Μπορεί οι βυζαντινοί να προτίμησαν το οθωμανικό φακιόλι από τη δυτική τιάρα (ο Νοταράς που το ζήτησε είδαμε τι τέλος είχε από τον Μωάμεθ), όμως οι βασικές αρχές που συγκροτούν την ψυχοσύνθεση του Νεοέλληνα είναι αυτές που μεταλαμπαδεύτηκαν στη Δύση από τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Δεν ταιριάζει στον Έλληνα ο ανατολικός δεσποτισμός, σε οποιαδήποτε μορφή του. Και έχοντας τώρα το θυμό από την αμερικανική πολιτική, μπορεί να μηδενίζει ο Νεοέλληνας τις διαφορές, όμως στην ουσία υπάρχουν. Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Τι προβλέπει η Σύμβαση της Βιέννης αν τα Σκόπια αρνηθούν να εφαρμόσουν στο ακέραιο την Συμφωνία των Πρεσπών Σε άρθρο του, με τίτλο «Οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Βόρεια Μακεδονία και οι ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις τους στην πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών», το οποίο δημοσιεύεται στον νομικό ιστότοπο constitutionalism.gr, ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και Επίτιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Προκόπιος Παυλόπουλος επισημαίνει, μεταξύ

άλλων, και τα εξής: «Οι εντελώς πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην γείτονα Βόρεια Μακεδονία, οι οποίες προέκυψαν λόγω των αποτελεσμάτων των εκεί αυτοδιοικητικών εκλογών, θέτουν, από τώρα, σημαντικά ζητήματα για το μέλλον του πλήρους σεβασμού και της εξίσου πλήρους εφαρμογής, κατά το γράμμα και το πνεύμα των διατάξεών της, της Συμφωνίας των Πρεσπών, μεταξύ Ελλάδας και της τότε Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονί-

ας, της 17ης Ιουνίου 2018. Και τούτο διότι τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν μια σημαντική εκλογική ενδυνάμωση του άκρως αντιδραστικού «Δημοκρατικού Κόμματος για την Μακεδονική Εθνική Ενότητα» («VMRO-DPMNE»). Α. Ενδυνάμωση, η οποία καθιστά πολύ πιθανή ιδίως την επικράτησή του στις βουλευτικές εκλογές στην Βόρεια Μακεδονία, οι οποίες μάλλον δεν θα αργήσουν να γίνουν αν ληφθεί υπόψη η «σοβούσα» εκεί σήμερα με-

Τι μας συμφέρει να επικρατήσει στον κόσμο που διαμορφώνεται; Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

Υπάρχει ακόμα διάχυτη στο συλλογικό υποσυνείδητο του καθημερινού Νεοέλληνα η ψευδαίσθηση της ιδιαίτερης σχέσης με το ξανθό γένος το οποίο θα σώσει τη χώρα και το λαό της σε δύσκολη περίοδο. Και γίνεται, μάλιστα, επίκληση λόγων Αγίων. Από τότε που η Ρωσία υιοθέτησε τον πανσλαβισμό αυτή η σχέση ιστορικά δεν υπάρχει. Αλλά δεν βρίσκεται εκεί το ζήτημα. Και σε λαϊκό και σε κρατικό επίπεδο η Ελλάδα είχε και θα πρέπει να διατηρήσει άριστες σχέσεις με τη Ρωσία. Είναι μια μεγάλη δύναμη και ο ρωσικός λαός έχει αναπτύξει έναν αξιοσημείωτο πολιτισμό. Και τα δύο πρέπει να τα σεβαστούμε και να τα αντιμετωπίσουμε αναλόγως. Η Ρωσία και δικαιούται και θα πρέπει να διευκολυνθεί να έχει παρουσία στην περιοχή. Η παρουσία της είναι ευπρόσδεκτη. Όμως, άλλο η παρουσία και συνεργασία, και άλλο η υποστήριξή της να κυριαρχήσει διεθνώς και να επιβάλει τα δικά της πολιτειακά, κυρίως, και άλλα πρότυπα. 18

Η Κίνα είναι σχετικά άγνωστη στην Ελλάδα. Σέβεται τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και κατά συνέπεια υπολήπτεται και τη σημερινή εξέλιξη του λαού που τον δημιούργησε. Και η κινεζική παρουσία είναι ευπρόσδεκτη και στο βαθμό που μια χώρα σαν την Ελλάδα έχει τη δυνατότητα θα πρέπει να ενθαρρύνει, παρά να απομονώσει. Άλλωστε, στην πολύ δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης, όταν ακόμη και οι δήθεν Έλληνες αστοί έβγαζαν τα χρήματά τους στο εξωτερικό αφήνοντας το λαό στην τύχη του, οι Κινέζοι επένδυσαν στην Ελλάδα.

θαρρύνουμε;

Αλλά, από αυτό το σημείο μέχρι την επιθυμία να κυριαρχήσουν παγκοσμίως οι Κινέζοι υπάρχει μεγάλη απόσταση και έχει να κάνει με το διεθνές πολιτειακό, οικονομικό και πολιτισμικό πρότυπο που θα επιβάλουν.

Οι ΗΠΑ είναι και αυτές μια προβληματική δημοκρατία που εγκλημάτησαν διεθνώς κάποιες από τις προηγούμενες δεκαετίες της κυριαρχίας τους. Και εγκλημάτησαν και σε βάρος του ελληνισμού, όπως για παράδειγμα στο Κυπριακό. Αλλά η ανάλυση γίνεται με βάση τις υπάρχουσες δυνάμεις. Μακάρι να αναδυθεί μια νέα ηθική δύναμη. Τη βλέπετε;

Μοιραία, με τα όποια προβλήματα έχουμε μαζί τους, καταλήγουμε στην αμερικανική αποδοχή. Περί Ευρώπης δεν γίνεται λόγος. Και καθώς βλέπουμε τους ίδιους τους Αμερικανούς σε μια απαισιόδοξη εσωστρέφεια, μήπως θα πρέπει να τους εν-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

ΥΓ: Πάντα υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν τα πράγματα απλά και μανιχαϊστικά κάτω από τα στερεότυπα που διαμόρφωσε ο Ψυχρός Πόλεμος. Το κείμενο δεν απευθύνεται σε αυτούς. Ούτε στους θρησκόληπτους που βλέπουν στη ρωσική ορθοδοξία τη λύση των προβλημάτων μας, ούτε στους πολιτικά δογματικούς που θεωρούν πως ένα καθεστώς υπό την κυριαρχία του Κόμματος και της νομενκλατούρας που διαμορφώνει είναι η παγκόσμια σωτηρία.

Για να απαντήσω στο ερώτημα του τίτλου: Μας συμφέρει ένας πολυπολικός, πολυκεντρικός κόσμος με πρώτη μεταξύ ίσων τις ΗΠΑ.

ΑΡΘΡΟ

Άρθρο του Προκόπη Παυλόπουλου για τις «πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην Βόρεια Μακεδονία και οι ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις τους στην πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών» γάλη κυβερνητική αστάθεια. Το ως να άνω Κόμμα όχι μόνο ήταν «απέναντι» στην σύναψη και κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αλλά και έχει, αδιαλείπτως, υποστηρίξει θέσεις οι οποίες «μαρτυρούν» ευθεία αμφισβήτηση του συνόλου του ρυθμιστικού περιεχομένου της Συμφωνίας αυτής, ή τουλάχιστον βασικών από τα «essentialianegotii» που εμπεριέχει. Όπως είναι ιδίως η ριζική αναθεώρηση -και για λόγους αλλαγής του ονόματος- του τότε Συντάγματος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας αλλά και η «Ρηματική» Διακοίνωση» περί ακριβούς προσδιορισμού της έννοιας του όρου «nationality», ως σημαίνοντος όχι «εθνότητα» αλλ’ αποκλειστικώς «ιθαγένεια» («citizenship»). Β. Με δεδομένο το γεγονός ότι, αν αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες τώρα και, πολύ περισσότερο, αν κερδίσει τις επόμενες βουλευτικές εκλογές το «Δημοκρατικό Κόμμα για την Μακεδονική Εθνική Ενότητα» («VMRODPMNE») μάλλον θ’ αμφισβητήσει, ευθέως και απροκαλύπτως, την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρε-

σπών, χρήσιμο είναι η Ελλάδα να καταστήσει, από τούδε, σαφή τη θέση της μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο. Κυρίως δε την θέση της, σύμφωνα με την οποία σε μια τέτοια περίπτωση θ’ ασκήσει, κατά την κρίση της, τα δικαιώματα που της παρέχουν πρωτίστως οι διατάξεις των άρθρων 56 και 60 της Σύμβασης της Βιέννης, είτε για την καταγγελία της Συμφωνίας των Πρεσπών, είτε για την αποχώρηση από αυτή. Είτε, επίσης, για λήξη της ως άνω Συμφωνίας ή για την αναστολή εφαρμογής της. Γ. Επιπλέον, είναι μάλλον επιβεβλημένο η Ελλάδα να διαμηνύσει και προς την Βόρεια Μακεδονία αλλά και προς τ’ αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι αν το Κράτος αυτό υιοθετήσει τέτοιες «επικίνδυνους ατραπούς» δεν μπορεί, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, να προσδοκά οιασδήποτε μορφής πρόοδο ως προς την Ευρωπαϊκή του προοπτική. Επίσης, πρέπει ν’ αποκλεισθεί και οιαδήποτε πρόοδος ως προς την κύρωση, από την Βουλή των Ελλήνων, των πρόσθετων πρωτοκόλλων συνεργασίας στο πλαίσιο της Συμφωνίας των Πρε-

σπών. Τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και το ΝΑΤΟ πρέπει ν’ αντιληφθούν ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να υποχωρήσει, έστω και κατ’ ελάχιστο, ως προς την έναντι της Βόρειας Μακεδονίας υπεράσπιση των Εθνικών της Θεμάτων και των Εθνικών της Δικαίων, με βάση την Συμφωνία των Πρεσπών, ιδίως υπό το «πρόσχημα» της δήθεν σημασίας του Κράτους αυτού για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για το ΝΑΤΟ. Πολλώ μάλλον όταν ισχύει το ακριβώς αντίστροφο: Ένα Κράτος, το οποίο παραβιάζει καταφώρως τις διεθνείς συμβατικές του υποχρεώσεις και εξαπατά προκλητικώς εκείνους που το εμπιστεύθηκαν όχι μόνο δεν «προσθέτει» στο κύρος και στην ισχύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Όλως αντιθέτως συνιστά διεθνές «όνειδος» η παραμονή του στους κόλπους τους, υφ’ οιανδήποτε μορφή και εκδοχή. Οπότε η Ελλάδα με την κατά τ’ ανωτέρω στάση της υπερασπίζεται, κατ’ αποτέλεσμα, και την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, κατά τους καταστατικούς τους στόχους».

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ

«Ιστορική Συμφωνία, ιστορικές ευθύνες» σύσφιξη της συνεργασίας ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ είναι μία οικονομική υπερδύναμη και εκ των πραγμάτων διαθέτει μεγάλη ήπια ισχύ, οφείλει όμως να αποκτήσει και ανάλογο γεωπολιτικό αποτύπωμα.

Γράφει ο Κυριάκος Μητσοτάκης Πρωθυπουργός της Ελλάδος Η συμφωνία για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία για συνεργασία στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας είναι ιστορικής σημασίας και εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας μας σε τρία ξεχωριστά αλλά αλληλένδετα επίπεδα. Το πρώτο είναι ότι η συνεργασία με τη Γαλλία, που συνδυάζεται με την απόκτηση τριών υπερσύγχρονων φρεγατών, θωρακίζει τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας και τονώνει την αποτρεπτική ικανότητά τους. Το Πολεμικό Ναυτικό θα αποκτήσει, με σύντομο χρονοδιάγραμμα και έναντι εξαιρετικού οικονομικού αντιτίμου, πλοία που ανταποκρίνονται απολύτως στις επιχειρησιακές ανάγκες του στόλου και τις τεχνολογικές επιταγές του 21ου αιώνα, μετά από χρόνια υποεπένδυσης στις μονάδες επιφανείας του Ναυτικού μας. Παράλληλα, οι δυνατότητες της Πολεμικής Αεροπορίας αναβαθμίζονται με την απόκτηση 24 μαχητικών Rafale. Η συμφωνία έχει και θετικό οικονομικό αποτύπωμα, γιατί στοίχισε πολύ λιγότερο από τα ποσά της αρχικής προσφοράς και η προμήθεια αυτή μπορεί να υπηρετηθεί από τον δημοσιονομικό χώρο που διαθέτουμε. Δηλαδή περισσότερο αξίζει και λιγότερο κοστίζει. Δεύτερον, η συμφωνία αποτελεί την πλέον απτή απόδειξη του ενισχυμένου και διευρυμένου πλέγματος στρατηγικών συνεργασιών και συμμαχιών που, υπομονετικά, έχει οικοδομήσει η κυβέρνηση την τελευταία διετία. Η ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής σε περίπτωση που μία από τις δύο χώρες δεχθεί επίθεση αποτελεί εγγύηση για την ασφάλειά μας, και συνιστά πρόνοια που πηγαίνει πέρα και πάνω από τις δεσμεύσεις συλλογικής υποστήριξης που προβλέπουν η συνθήκη του ΝΑΤΟ αλλά και οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό προφανώς δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα παραγνωρίζει ή παραβλέπει τη σχέση της με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τη θέση της στο NATO. Το αντίθετο. Οι κινήσεις της Ελλάδας ενισχύουν ουσιαστικά τις δυνατότητες του ευρωπαϊκού πυλώνα του NATO και συνεπώς καθιστούν πιο δυνατή ολόκληρη τη διατλαντική συμμαχία. Παράλληλα, οι συζητήσεις που έχουμε με τις ΗΠΑ για την υπογραφή ανανεωμένης Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), πενταετούς διάρκειας, αποδεικνύουν ότι η χώρα μας καλλιεργεί σχέσεις με στρατηγικό βάθος και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Δεν μιλάμε, λοιπόν, για αντιμαχόμενες ή αμοιβαία αποκλειόμενες πρωτοβουλίες. Αντίθετα, πρόκειται για κινήσεις που αλληλοσυμπληρώνονται και είναι απόρροια της ενεργητικής και πολυδιάστατης ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Τρίτον, η συμφωνία λειτουργεί επίσης ως πρόδρομος για τη 20

Οι εξελίξεις αποδεικνύουν ότι η Ευρώπη πρέπει να αποκτήσει τη στρατηγική αυτονομία και εξοπλιστική διαλειτουργικότητα που θα της επιτρέψουν να υπερασπίζεται τα συμφέροντα και τα δίκαιά της στην ευρύτερη γειτονιά της, δίχως να εξαρτάται από τη συνδρομή ή να βασίζεται στη σύμφωνη γνώμη άλλων δυνάμεων. Η συζήτηση αυτή έχει αναθερμανθεί τις τελευταίες εβδομάδες και ελπίζω ότι δεν θα ατονήσει, αλλά θα προχωρήσει με σταθερά βήματα ώστε να μετουσιωθεί σε πράξεις. Η Ελλάδα είναι πυλώνας ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου συνυπάρχουν τα σύνορα της ΕΕ και η νοτιοανατολική πτέρυγα του NATO. Εργάζεται πάντα στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και των σχέσεων καλής γειτονίας. Δεν έχουμε πρόθεση να μπούμε σε κούρσα εξοπλισμών με την Τουρκία. Η Ελλάδα τείνει χείρα φιλίας προς όλους και είναι πάντα ανοιχτή στον καλόπιστο διάλογο, όμως έχει την υποχρέωση, την αποφασιστικότητα και τη δυνατότητα να προασπίσει την επικράτειά της, την κυριαρχία της και τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Σέβεται και στηρίζει τους συμμάχους της, αλλά παράλληλα δεν κάνει εκπτώσεις στα δίκαιά της. Η συμφωνία η οποία αποτελεί σημαντική εθνική παρακαταθήκη για τη χώρα, ξεπερνά τα στεγανά της κομματικής αντιπαράθεσης και δίνει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο όχι μόνο στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά συνολικά στη συζήτηση για την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Πίστευα ότι η ιστορική αυτή συμφωνία, που έχει την υποστήριξη της μεγάλης πλειονότητας του ελληνικού λαού, θα ψηφιζόταν και από την αντιπολίτευση. Ο κ. Τσίπρας, δυστυχώς, δεν μπορεί να ξεπεράσει τον εαυτό του. Επιμένει στο «όχι σε όλα» ακόμη σε μια συμφωνία ιστορικού χαρακτήρα για την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων. Αλλά όσο ιστορική είναι η συμφωνία, τόσο ιστορική είναι και η ευθύνη. Όλοι κρινόμαστε από τους πολίτες και την Ιστορία. Η δική μου υποχρέωση είναι να αναβαθμίσω την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας, να ενισχύσω το ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή και να συμβάλω στην προσπάθεια για την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Και αυτό κάνω.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

ΥΓΕΙΑ

Η καρδιά και τα μυστικά της 130 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Ιδανικό όριο θεωρείται το 130/80.

Πώς κρατιέται η πίεση μέσα στις αρτηρίες; Η σοφή δομή του τοιχώματος των αρτηριών είναι που κρατάει σταθερή την πίεση μέσα στην κυκλοφορία. Οι αρτηρίες δεν είναι «απλοί σωλήνες ύδρευσης» ώστε να διακινούν μέσα τους απαθώς την κυκλοφορία του αίματος. Με τους τρεις χιτώνες που διαθέτουν (ενδοθήλιο, μυϊκό χιτώνα και ελαστικό χιτώνα) τα τοιχώματά τους είναι ελαστικά, μυώδη και ανθεκτικά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι αρτηρίες μπορούν: Να αντέχουν στις αυξημένες πιέσεις Να κρατούν με τη δύναμη (τόνο) του τοιχώματός τους την πίεση σταθερή σε όλο το αρτηρια-κό δίκτυο. Να μπορούν φουσκώνοντας και ξεφουσκώνοντας να δέχονται και να διακινούν προς την περιφέρεια, τον όγκο παλμού που στέλνει μέσα τους η καρδιά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο βοηθούν τα μέγιστα την αντλητική ικανότητα του καρδιακού μυός. Οι αρτηρίες με τη σύσπασή τους διατηρούν πάντα πίεση μέσα τους. Ιδιαίτερα κατά τη διαστολή της καρδιάς, όταν δεν εξωθείται αίμα μέσα στο κυκλοφορικό σύστημα, εάν δεν υπήρχε αυτή η δύναμη του τοιχώματος των αρτηριών, ο λεγόμενος «τόνος», η πίεση θα έπεφτε στο μηδέν! Υπάρχουν και ορισμένα ευεργετικά αντανακλαστικά για τη διατήρηση σταθερής πίεσης, τα οποία τίθενται σε εφαρμογή σε ορισμένες περιπτώσεις. Π.χ. όταν σηκωνόμαστε απότομα όρθιοι από την κατάκλιση, εκλύεται αντανακλαστικό (κυρίως από τους τασεοϋποδοχείς του καρωτιδικού βολβού) που δίνει εντολή για σύσπαση των αγγείων των ποδιών και έτσι η πίεση δεν πέφτει λόγω βαρύτητας. Υπάρχουν δύο πιέσεις:

Χρειάζονται πάντως αρκετές μετρήσεις και σε διάφορες ώρες του 24ώρου για να χαρακτηρισθεί κάποιος υπερτασικός. Γιατί η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με την κούραση, την ψυχική διάθεση, το εργασιακό στρες

ΑΡΤΗΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΙΕΣΗ Οι αρτηρίες είναι που κρατούν την πίεση. Με το να διαθέτουν ισχυρό μυϊκό και παχύ ελαστικό χιτώνα διατηρούνται σε σύσπαση και μπορούν επίσης να αυξομειώνουν τη διάμετρο του αυλού τους. Δεχό-μενες τον όγκο αίματος που στέλνει η καρδιά κατά τη συστολή διογκώνονται (συστολική πίεση) και στη διαστολή κατά την οποία δεν δέχονται αίμα από την καρδιά, με τον τόνο τους διατηρούν τη διαστολική πίεση. Εάν ήταν ανελαστικές σαν «σω-λήνες ύδρευσης» η πίεση κατά τη διαστολή της καρδιάς θα έπεφτε στο μηδέν.

Η Συστολική ή «Μεγάλη πίεση» που αντιστοιχεί στην περίοδο της συστολής της καρδιάς κατά την οποία εξωθείται αίμα μέσα στην αορτή και η Διαστολική ή «Μικρή πίεση» που αντιστοιχεί στην περίοδο της διαστολής της καρδιάς κατά την οποία δεν εξωθείται αίμα μέσα στην αορτή. Η Συστολική δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 140 mmHg και η Διαστολική τα 85 με 90 mmHg, αν και μια λογική διακύμανση της πίεσης κατά τη διάρκεια της ημέρας θεωρείται φυσιολογικό φαινόμενο. Ποια είναι τα ανώτερα όρια της αρτηριακής πίεσης; Τα ανώτερα όρια της αρτηριακής πίεσης είναι: 140 η μεγάλη και 90 η μικρή.

κ.λπ. Έτσι, με μία και μόνη τυχαία μέτρηση που δείχνει υψηλή πίεση, δεν είναι σωστό να χαρακτηριστεί κανείς υπερτασικός και να φορτωθεί φάρμακα για μια ζωή που στη συνέχεια θα του ρίχνουν την πίεση σε υποτασικά επίπεδα. Κατά τη διάρκεια του ύπνου η πίεση συνήθως πέφτει σε χαμηλά επίπεδα και αρχίζει να ανεβαίνει τις πρώτες πρωινές ώρες, επειδή αυξάνονται οι κατεχολαμίνες, ορμόνες των επινεφριδίων που προκαλούν αγγειοσύσπαση. Σε μερικούς η αυξημένη πίεση διατηρείται και στον ύπνο και τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται «non deapers». Αυτό θεωρείται επιβαρυντικό στοιχείο για το έργο της καρδιάς και διαπιστώνεται με το Χόλτερ 24ωρης μέτρησης της πίεσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα χρειαστεί μία επιπρόσθετη μικρή δόση αντιυπερτασικού το βράδυ. Για τους ηλικιωμένους χρειάζεται προσοχή. Δεν θα πρέπει να κατεβάζουν με ισχυρά αντιυπερτασικά φάρμακα πολύ χαμηλά τη συστολική τους πίεση, κάτω από το 100, γιατί σε αυτούς προκαλείται εύκολα ορθοστατική υπόταση. Σε απότομο σήκωμα από θέση κατάκλισης ή σε παρατετα-μένη ορθοστασία προκαλείται υπόταση με ζάλη και αδυναμία που μπορεί να φτάσει μέχρι και λιποθυμία ή ακόμα και συγκοπτική κρίση από ελλιπή αιμάτωση του εγκεφάλου. Προτιμητέα θεωρείται μια συστολική πίεση 150 mmHg από μία που κυμαίνεται σε υποτασικά γι’ αυτούς όρια των 100 mmHg.

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Επίλαρχος Κωνσταντίνος Τζαβέλλας! Έπεσε παλικαρίσια την 2 Δεκεμβρίου του 1940 στην μάχη της ΠΡΕΜΕΤΗΣ φωνάζοντας: “Εμπρός παιδιά για την πατρίδα…” Ήταν απόγονος της ένδοξης οικογένειας των Σουλιωτών και γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1908. Αποφοίτησε το 1927 από την σχολή Ευελπίδων. Πολέμησε και έπεσε ως Ίλαρχος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940. Διακρίθηκε σε όλες τις μάχες όπου έλαβε μέρος, κατά το έπος του 1940, συνεχίζοντας έτσι την μακραίωνη ιστορία της οικογένειάς του. «Εμπρός παιδιά για την πατρίδα…» φώναξε στους άντρες του καθώς μπροστάρης όπως σε όλες τις μάχες, ανεβαίνοντας τον βρήκε κατάστηθα η ριπή πολυβόλου και έπεσε. Έπεσε γενναία όπως η μοίρα των Σουλιωτών είχε ορίσει, καθώς επιχειρούσε να καταλάβει το ύψωμα του Άη Θανάση όπου ήταν συγκεντρωμένες Ιταλικές δυνάμεις. Ήταν Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου του 1940 στην μάχη της Πρεμετής με το 3ο Σύνταγμα Ιππικού, αναγκάζοντας την ιστορία να γράψει με το δικό του αίμα ένα ακόμη όνομα στον κατάλογο της θυσίας των Τζαβελλαίων για την ελευθερία της πατρίδας και να τον περάσει από την ζωή στην αιωνιότητα. Ετάφη στα Μπαντελόνια στην Πρεμετή, με ένα ξύλινο Σταυρό από πάνω να τον συντροφεύει. Οι τελευταίες επιστολές που αντάλλαξε ο ίλαρχος Τζαβέλλας με τον Στρατηγό πατέρα του Λάμπρο συμπληρώνουν τις γραμμές της ιστορίας. Έγραφε στις 15 Νοεμβρίου ο ίλαρχος Κων. Τζαβέλλας στον πατέρα του Στρατηγό Λάμπρο Τζαβέλλα: «… Μετά 7ωρον μάχην καθ’ ην κατέλαβον δύο οχυρωμένα υψώματα 700μ., όρθιος, ακάλυπτος και ασκεπής με το πιστόλι στα χέρια, ωδήγησα τους άνδρες μου στην Δόξα και την Νίκη. 22

Ευρίσκομαι επί Αλβανικού εδάφους όπου είχα την τιμή και την ικανοποίηση να πατήσω πρώτος με το σύνταγμά μου. Εδέχθην τα συγχαρητήρια των προϊσταμένων μου και να είσαι υπερήφανος πατέρα γιατί ο γυιός σου αψηφώντας τον θάνατο, επολέμησε σαν Τζαβέλλας. Απαντώντας στην επιστολή του μονάκριβου ήρωα γιού του ο στρατηγός-πατέρας γράφει στις 5 Δεκεμβρίου 1940: «Οι Τζαβελλαίοι πολεμούν και πίπτουν! Για την τιμή, για την δόξα, για την Πατρίδα. Για σένα δεν υπάρχουν γονείς, σύζυγος, τέκνα, αδερφή. Υπάρχει μόνο ο άξιος και τιμημένος γυιός μου.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

Είναι ο 6ος κατά σειράν απόγονος της ιστορικής και ενδόξου οικογένειάς μας,της οποίας οι δύο τελευταίοι θείοι σου ταγματάρχαι έπεσαν τιμημένα στο Καλέ Γκρότο αριθμούντες τον 175ο και τον 176ο των πεσόντων για την Πατρίδα, Τζαβελλαίων. Ως αρχηγός της ένδοξου οικογένειάς μας και ως Ανώτατος Αξιωματικός σε συγχαίρω για το κατόρθωμά σου. Είμαι υπερήφανος για Σένα, τον άξιον υιόν μου, τον αντάξιο απόγονο των ενδόξων προγόνων μας. Εύγε σου» Έμελλε να μην διαβάσει ποτέ αυτό το γράμμα ο γιος του, γιατί είχε πέσει ένδοξα για το καθήκον στον υπέρτατο σκοπό!

ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Επιστολή του π. ΥΦΕΘΑ Αλκιβιάδη Στεφανή στον Υποστράτηγο Γεώργιο Καραχάλιο Με ιδιαίτερη χαρά επικοινωνώ μαζί σας, με αφορμή τις πρόσφατες επιστολές που μου αποστείλατε, εκφράζοντας μου την ευγνωμοσύνη σας, για την επίδοση της τιμητικής πλακέτας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Χωρίς καμία δόση υπερβολής, η τιμητική πλακέτα που σας επιδόθηκε, καθιστά την ελάχιστη ένδειξη τιμής και εκτίμησης, για την μακρόχρονη προσφορά σας τις Ένοπλες Δυνάμεις και την αδιαμφισβήτητη ανιδιοτελή αγάπη σας προς την Πατρίδα. Το έργο που προφέρατε στον Ελληνικό Στρατό, όλα τα χρόνια του ενεργού στρατιωτικού σας βίου, αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί παρακαταθήκη για τις όλες τις επόμενες γενεές Αξιωματικών και θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή, που είχα την τιμή να σας γνωρίσω προσωπικά και να ανταλλάξω μαζί σας απόψεις και ιδέες για την πρόοδο του Στρατεύματος. Τα θέματα που μου θέτετε στις επιστολές σας και αφορούν στα Κέντρα Νεοσυλλέκτων, τα Στρατιωτικά Πρατήρια και τον Αυτόνομο Οικοδομικό Οργανισμό Αξιωματικών (ΑΟΟΑ), είναι ζητήματα που πραγματικά απασχολούν το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, και επιδιώκονται λύσεις προς όφελος πάντα της Υπηρεσίας, των εν ενεργεία στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και των απόστρατων συναδέλφων. Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά στο μακροχρόνιο πρόβλημα στέγασης των στελεχών του Στρατού Ξηράς, επιδίωξη του Υπουργείου συνιστά αφενός η ολοκλήρωση του στεγαστικού προγράμματος στη Χιλή Αλεξανδρούπολης και αφετέρου η υλοποίηση του έργου της πολεοδόμησης της Ζώνης Αστικού Αναδασμού (ΖΑΑ) Πικερμίου, ένα μεγαλόπνοο οικιστικό εγχείρημα, του Αυτόνομου Οικοδομικού Οργανισμού Αξιωματικών (ΑΟΟΑ), ανάλογου σε μέγεθος και αξίας του συνοικισμού «ΠΑΠΑΓΟΥ». Βασική επιδίωξη της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου, είναι οι συντονισμένες πρωτοβουλίες - συνέργειες απ’ όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε με άμεσα και αποτελεσματικά βήματα να επιτευχθεί, το συντομότερο δυνατό, ο επιδιωκόμενος στόχος. Το όλο εγχείρημα, βρίσκεται στην πιο ώριμη φάση του προκειμένου να προχωρήσουν τάχιστα οι διαδικασίες ολοκλήρωσής του, έχοντας εξασφαλισθεί πλέον οι ανοικτοί δίαυλοι επικοινωνίας και η υποστήριξη από τα συναρμόδια Υπουργεία (Πολιτισμού και Αθλητισμού, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υποδομών και Μεταφο-

ρών) καθώς και το Εθνικό Κτηματολόγιο. Οι υπηρεσίες του Υπουργείου, παρακολουθούν στενά το όλο ζήτημα και παρεμβαίνουν άμεσα σε κάθε δυσκολία που ανακύπτει, ευελπιστώντας πως σύντομα θα υπάρχουν θετικά αποτελέσματα. Θα ήθελα να γνωρίζεται ότι από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων μου ως Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, έθεσα ως πρώτιστο καθήκον μου, τη βελτιστοποίηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και της μαχητικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων και αφιερώνω το πλείστον της ενέργειας, της δυναμικής και του χρόνου μου, προκειμένου να συμβάλλω αποφασιστικά στη διαμόρφωση σύγχρονων Ενόπλων Δυνάμεων, που θα εγγυώνται την αποτροπή όλων των πιθανών προκλήσεων και την επιτυχή αντιμετώπιση όλων των απειλών, διατηρώντας ακέραιη την εθνική τιμή και αξιοπρέπεια της Πατρίδας, πάντα σε συντονισμό και με τις κατευθύνσεις του κ. Υπουργού Εθνικής Άμυνας. Κλείνοντας, θα ήθελα να σας εκφράζω τις πιο εγκάρδιες ευχές μου, για υγεία προσωπική και οικογενειακή ευτυχία και να σας διαβεβαιώσω ότι παρότι έχουν παρέλθει δεκαετίες και για τους δύο μας από την πρώτη ημέρα μας στη Σχολή Ευελπίδων, συνεχίζουμε πάντα να παραμένουμε μέχρι και σήμερα Ευέλπιδες, διότι «μια φορά Εύελπις, για πάντα Εύελπις». Αλκιβιάδης Στεφανής Υφυπουργός - Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΣ

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Η σελίδα του Έφεδρου Αξιωµατικού

Για όσους έμειναν εδώ... Γράφει ο Εφεδρος Υπίλαρχος Ιωάννης Κάλυμνος Ένας ήρωας της ελληνικής επανάστασης όταν του είπαν να σηκωθεί να φύγει από την πατρίδα του, τους απάντησε «Προτιμώ να μείνω και να πεθάνω εδώ, να με φάνε οι λύκοι και τα σκυλιά του τόπου μου…» Στα χρόνια της μεγάλης κρίσης, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αποφάσισαν να αφήσουν την πατρίδα μας και να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Το έκαναν γιατί αυτό πίστευαν ότι θα ήταν το καλύτερο για τους ίδιους και για την οικογένεια τους, το έκαναν γιατί τα όνειρα που είχανε δε χωρούσαν σε αυτήν εδώ την πατρίδα. Ήταν πολλά αυτά που τους πλήγωναν και ήταν λίγες οι ευκαιρίες για να κάνουν αυτά που ονειρεύονται. Όταν κάτι δε σου αρέσει έχεις δύο επιλογές, ή να το αφήσεις πίσω σου και να βρεις κάτι άλλο ή να παλέψεις για να το διορθώσεις. Το πρόβλημα όταν αποφασίζεις να φύγεις είναι ότι πατρίδα έχεις μόνο μία και όσο και να αναζητήσεις,εκεί που θα πας,δεύτερη, δεν θα την βρεις. Ταυτόχρονα με αυτούς που φύγανε,όμως, υπήρξαν κι αυτοί που μείναν πίσω. Όχι γιατί δεν μπορούσαν να φύγουν αλλά από επιλογή. Αυτοί, παρόλο που είχαν την ευκαιρίανα φύγουν (και ίσως όχι μόνο μία) επέλεξαν συνειδητά να παραμείνουν σ’ αυτόν εδώ τον τόπο και να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να τον κάνουν καλύτερο. Είναι οι άνθρωποι που, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούν, έχουν ρίζες πάρα πολύ βαθιές σε αυτόν τον τόπο και που η σκέψη και μόνο ότι θα πρέπει να ζουν σαν άγνωστοι μεταξύ αγνώστων τους κάνει να θέλουν να προσπαθήσουν ακόμα περισσότερο να παραμείνουν εδώ. Και αν τους ακούσεις μεταξύ τους να μιλάνε θα άκουσεις να λένε ότι οι παππούδες τους και οι πρόγονοι τους γίνανε μια φορά πρόσφυγες και ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους, οι ίδιοι ποτέ ξανά. Η πατρίδα μας ίσως να μην είναι η καλύτερη του κόσμου, να μη δίνει τις πιο καλές ευκαιρίες ή να μην είναι η πιο δίκαιη, είναι όμως η μόνη που έχουμε. Είναι εκεί που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε, ο αγρός με τον παππού και τα σύκα που απλώναμε τα χέρια μας για να μαζέψουμε κάθε αρχές Αυγούστου. Ο ήλιος στον σκονισμένο δρόμο το καλοκαίρι και τα ξύλα γύρω από την μασίνα τον χειμώνα. Τα ματωμένα γόνατα στο χαλίκι και το χαμομήλι που μάζευες με την γιαγιά. Είναι οι άνθρωποι που μας αγάπησαν και αγαπήσαμε και που τώρα έχουν φύγει και το μόνο που απομένει να τους θυμίζει είναι αυτός εδώ ο τόπος.Εάν γυρίσουμε πίσω και κοιτάξουμε τι καταφέραμε στα διακόσια χρόνια που πέρασαν από την ελληνική επανάσταση 24

θα δούμε ότι πηγαίναμε πάντα δύο βήματα μπροστά και ένα πίσω. Θα δούμε ότι κάποιοι επιλέγανε να φύγουν, κάποιοι να μείνουν γιατί δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς και κάποιοι (ίσως οι λιγότεροι) να μείνουν για να κάνουν το καλύτερο που μπορούσαν για αυτόν τον τόπο. Η Ελλάδα διαμορφώθηκε και έγινε αυτό που είναι από όλους τους παραπάνω. Είναι η αγάπη για αυτόν εδώ τον τόπο που σου δίνει δύναμη να παραμείνεις και να προσπαθήσεις για το καλύτερο. Να δουλέψεις και να προσφέρεις, να κάνεις την ζωή την δική σου και των γύρω σου λίγο καλύτερη. Να ψάξεις να βρεις γύρω σου αυτά που σε ενώνουν με τους άλλους και όχι αυτά που σε χωρίζουν. Να ψάξεις να βρεις εκείνες τις αξίες που διαπερνούν οριζόντια την κοινωνία πέρα από ιδεολογίες και παρατάξεις. Να ψάξεις βαθιά μέσα σου και να ξαναορίσεις τι σημαίνει για σένα η λέξη πατρίδα. Παράλληλα με τα παραπάνω, για όλους εμάς, της οικογένειας των τεθωρακισμένων,η έννοια της πατρίδας λαμβάνει ακόμη μία πιο ιδιαίτερη διάσταση. Όταν έχεις συνειδητοποιήσει τι σημαίνει για σένα ο τόπος σου θέλεις να κάνεις τα πάντα για να τον δεις να ευημερεί και να προοδεύει. Θέλεις να δώσεις το είναι σου, εάν είσαι δάσκαλος για την πρόοδο των μαθητών σου, εάν είσαι αρχιτέκτονας για την ομορφιά του και εάν είσαι μηχανικός για να τον κάνεις πιο ασφαλή. Εάν είσαι όμως ταυτόχρονα και έφεδρος τότε έχεις μια ακόμη δυνατότητα, εάν ο τόπος σου απειληθεί, να μην παρακολουθήσεις τα τεκταινόμενα απέξω αλλά από την πρώτη την γραμμή. Να μην αφήσεις κάποιον άλλο να βγάλει «τα κάστανα από την φωτιά» αλλά όταν χρειαστεί να έχεις έτοιμο τον σάκο σου για να είσαι εκεί...

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Προσκυνηματική εκδήλωση στο Μνημείο Ιππικού - Τεθωρακισμένων στο Μέτσοβο Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κυριάκος Δημήτριος

Πραγματοποιήθηκε, την Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2021 και ώρα 12:00, μετά από δύο χρόνια, η καθιερωμένη προσκυνηματική εκδήλωση του Συνδέσμου μας, στο Μνημείο Ιππικού στο Μέτσοβο, σε συνεργασία με την ΓΕΣ/ ΔΙΤ. Η περσινή εκδήλωση είχε ματαιωθεί λόγω των απαγορευτικών μέτρων για την πανδημία του κορονοϊού, φέτος όμως, παρά τις δυσκολίες, η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με πολύ μεγάλη επιτυχία. Όπως είχε προγραμματισθεί ,το πρωΐ

του Σαββάτου 30 Οκτ.2021, αναχωρήσαν με λεωφορείο, από την Αθήνα, 17 μέλη και φίλοι του συνδέσμου και μέσω της ΙΟΝΙΑΣ ΟΔΟΥ, έφθασαν στο Μέτσοβο, το απόγευμα.

πικού κατά το έπος του 40 και στη συνέχεια οι επίσημοι, σε πομπή, μετέβησαν στο ηρώο της Πόλης, όπου πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη κατάθεση στεφάνων.

Το πρωΐ της Κυριακής, 31 Οκτ 2021, έλαβε χώρα εκκλησιασμός και δοξολογία στον Ι.Ν.Αγ.Παρασκευής Μετσόβου όπου παρέστησαν ο Περιφερειάρχης Ηπείρου κ. Καρχιμάνης Αλέξανδρος, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος κ. Λαλούσης Χαράλαμπος, ο επίτιμος Αρχηγός ΓΕΣ και πρώην ΥΦΕΘΑ Στρατηγόςε.α. κ. ΣτεφανήςΑλκιβιάδης, ο Διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγος Σπανός Αναστάσιος, ο Διοικητής της VIIIης Ταξιαρχίας, ταξίαρχος κ.Σιορέντας Χρήστος, η Εντεταλμένη Περιφερειακή Σύμβουλος και π. Αντιπεριφερειάρχης Ηπείρου κ. Μητροκώστα Παναγιώτα, ο Δήμαρχος Μετσόβου κ. Τζαφέας Κωνσταντίνος και το ΔΣ του Συνδέσμου. Υπόψη ότι στις 31 Οκτωβρίου εορτάζεται η επέτειος απελευθέρωσης του Μετσόβου, το 1912, με συνέπεια φέτος, η εκδήλωσή μας να συμπέσει με τους εορτασμούς της επετείου. Μετά την Θεία Λειτουργία τελέσθηκε μνημόσυνο στη μνήμη των ηρωϊκώς πεσόντων Αξιωματικών και Οπλιτών των Σχηματισμών και Μονάδων του Ιπ-

Στις 12:00 άρχισε η τελετή, στο επιβλητικό μας Μνημείο με επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των πεσόντων Αξιωματικών και Οπλιτών των Σχηματισμών και Μονάδων του Ιππικού που έπεσαν ηρωϊκώς μαχόμενοι κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41. Παρέστη και ο Δήμαρχος Κόνι-

Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

τσας κ. Εξάρχου Νικόλαος, καθώς και ο εκλεγμένος τοπικός Πρόεδρος και π. Δήμαρχος Βιλίων Αττικής κ. Κ. Μακρυνόρης. Ακολούθησαν ομιλίες, από τον Πρόεδρο του ΣΑΑΙΤΘ Υποστράτηγο ε.α. κ.Παπαδογεωργόπουλο Χρήστο και από τον

Διευθυντή της Διευθύνσεως Ιππικού –Τεθωρακισμένων του ΓΕΣ Υποστράτηγο κ. Κατσαϊτη Παντελή, οι οποίοι αναφέρθηκαν στα ιστορικά γεγονότα και ιδιαίτερα στους αγώνες της Μεραρχίας και των Μονάδων Ιππικού, κατά την παραπάνω περίοδο, υπενθυμίζοντας παράλληλα σε εμάς τους νεοτέρους το χρέος μας έναντι της Πατρίδος και του Έθνους μας, κατά την ειρηνική περίοδο. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Λαλούσης και ο επίτιμος Αρχηγός ΓΕΣ και πρώην ΥΦΕΘΑ, Στρατηγός Στεφανής. Η δράση του Ιππικού κατά το έπος του 40 συνέβαλε αποφασιστικά στη συντριβή της επίλεκτης Μεραρχίας Αλπινιστών «ΤΖΟΥΛΙΑ» των Ιταλών. Στη συνέχεια κατατέθηκαν δάφνινα στεφάνια στη μνήμη των πεσόντων από τους: 1 .Αρχηγό ΓΕΣ, Αντιστράτηγο Λαλούση Χαράλαμπο 2. Περιφερειάρχη Ηπείρου, Καρχιμάνη Αλέξανδρο

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ 3. Δήμαρχο Μετσόβου, Τζαφέα Κωνσταντίνο 4. Πρόεδρο του ΣΑΑΙΤΘ, Υποστράτηγο ε.α. Παπαδογεωργόπουλο Χρήστο. 5. Επίτιμο Αρχηγό ΓΕΣ και πρώην ΥΦΕΘΑ, Στεφανή Αλκιβιάδη 6. Εκπρόσωπο του τοπικού παραρτήματος ΕΑΑΣ Ιωαννίνων, Συνταγματάρχη ε.α. Γκέρα Δημήτριο. 7. Εκπρόσωπο του Γενικού Περιφερειακού Αστυνομικού Διευθυντή Ηπείρου. 8.Εκπρόσωπο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Ιωαννίνων. Τηρήθηκε σιγή ενός λεπτού στη μνήμη των ηρωϊκώς πεσόντων Ιππέων και στο τέλος όλοι μαζί ψάλλαμε τον ΕΘΝΙΚΟ ΥΜΝΟ. Την όλη τελετή τίμησαν με την παρουσία τους όλοι οι παραπάνω και επιπλέον : - Μαθήτριεςτου

Λυκείου

Μετσόβουμε

την Καθηγήτριά τους -.Κορίτσια και αγόρια του χορευτικού συλλόγου Μετσόβου με τις παραδοσιακές ενδυμασίες - Ο Ταξχος (ΤΘ) ε.α. κ. Τζαβέλας Λάμπρος υιός του ήρωα Ιλάρχου Τζαβέλα Κων/νου , ο οποίος έπεσε μαχόμενος κατά των Ιταλών στο Έπος του 40. - Μέλη και φίλοι του Συνδέσμου, που προσήλθαν από διάφορα μέρη της Ελλάδος, καθώς και πολλοί κάτοικοι του Μετσόβου. Μετά την τελετή ακολούθησε το καθιερωμένο γεύμα στο εστιατόριο του Ξενοδοχείου «ΓΑΛΑΞΙΑΣ» που προσφέρθηκε από το Δήμαρχο Μετσόβου, λόγω της επετείου απελευθέρωσης της Πόλης. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας πραγματοποιήθηκε απογευματινός περίπατος στα Ιωάννινα και την επομένης αναχωρήσαμε για την Αθήνα. Ο Σύνδεσμός μας, πιστός στην παράδοση, για άλλη μία χρονιά, πραγματοποίησε την παραπάνω τελετή, ως ελάχιστο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στη μνήμη των ηρώων Ιππέων μας, οποίοι αγωνίστηκαν και έπεσαν μαχόμενοι, για την ελευθερία της Πατρίδος μας και τα ιδανικά της φυλής μας, κατά την εποποιΐα του 40-41 .ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥΣ ΗΜΝΗ-

Χαιρετισμός του Δντή ΔΙΤ Υποστρατήγου Κατσαϊτη Παντελή στο Μνημείο Ιππικού του Μετσόβου Η παρουσία μας σήμερα στο μνημείο της Μεραρχίας Ιππικού στην ακριτική πόλη του Μετσόβου, πραγματοποιείται για να εορτάσουμε τα 81 χρόνια από την εποποιία του ′40 και να αποτίσουμε φόρο τιμής στους νεκρούς Ιππείς και ίππους, τους τραυματίες και όλους τους συμμετέχοντες, Αξιωματικούς και οπλίτες των Σχηματισμών, Συγκροτημάτων και Μονάδων Ιππικού που έλαβαν μέρος στη νικηφόρα μάχη της Πίνδου. Είμαστε εδώ για να τιμήσουμε τους γενναίους ιππείς, να εμπνευσθούμε και να παραδειγματισθούμε από τα κατορθώματά τους, να μάθουμε από εκείνη την γενιά, να συγκρίνουμε το τότε με το σήμερα και τέλος να προβληματιστούμε για το αύριο. Το επιθετικό πνεύμα της Μεραρχίας Ιππικού κατά την μάχη της Πίνδου υπό τον Υποστράτηγο Στανωτά, που καβάλα ακούραστα στο άλογό του ως πατρική μορφή για τους ιππείς του και άξιος ηγήτορας της Μεραρχίας του, την οδήγησε σε περήφανες νίκες σε αυτά εδώ τα βουνά, κρατώντας όμως γερά και σταθερά τα ηνία ακόμη και στους επιβραδυντικούς αγώνες, του πικρού 1941 πολεμώντας στην Φλώρινα – Καστοριά τον Γερμανικό Στρατό. Η Μεραρχία Ιππικού δεν νικήθηκε, ούτε συνθηκολόγησε αλλά πολέμησε μέχρι τέλους. Οι Ιππείς του ′40 απέδειξαν για ακόμη μια φορά, ότι το ιερό πάθος για την ελευθερία της πατρίδος είναι υπέρτατο καθήκον όλων των Ελλήνων καιτα κατορθώματα τους θα πρέπει να αποτελούν παράδειγμα. Η θυσία τους ας γίνει για εμάς χρέος ενότητας και προσήλωσης στα ιδανικά της ελευθερίας και δημοκρατίας. Το σύγχρονο όπλο του Ιππικού – Τεθωρακισμένων τιμά και σέβεται τους αγώνες των προγόνων Ιππέων, εμπνέεται από το απαράμιλλο πάθος τους για την υπεράσπιση της πατρίδος και είναι έτοιμο να επαναλάβει τους ίδιους αγώνες με το ίδιο και μεγαλύτερο σθένος, υλοποιώντας στην πράξη και υπερασπίζοντας ότι «απάντων τιμιότερον εστί η πατρίς». Τελειώνοντας, θα πρέπει για άλλη μια φορά να συγχαρούμε το ΣΑΑΙΤΘ που με την πρωτοβουλία του κατασκεύασε το μνημείο για να θυμίζει στις νεότερες γενιές την τεράστια συμβολή του Ιππικού στον αγώνα του ′40. Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να διαβεβαιώσω όλους, ότι η ΔΙΤ με την πατρική αυστηρότητα αλλά και συνάμα με την αληθινή έγνοια και φροντίδα μαζί με τους Διοικητές κάθε τμήματος Τεθωρακισμένων, ηγούνται χρηστά του υπερπολύτιμου προσωπικού μας, καλλιεργώντας την σύγχρονη αντίληψη του παλαιού ιππικού πνεύματος: πρωτοβουλία, επιθετικό πνεύμα, ορμητικότητα, γρήγορες αποφάσεις, λειτουργία υπό πίεση και επίπονη εκπαίδευση. Με αυτό τον τρόπο κτίζουμε το ηθικό, την πειθαρχία στα τμήματά μας, και σταδιακά δημιουργούμε τους μικρούς μας ηγήτορες, ώστε σήμερα τα ΤΘ να αποτελούν την "αιχµή του δόρατος", του ΕΣ. Ας μην ξεχνάμε τέλος, τα λόγια του πατέρα του Ίλαρχου Κώστα Τζαβέλα που έπεσε μαχόμενος στην Πρεμετή, σε απάντηση συλλυπητήριας επιστολής του Στρατηγού Στανωτά: «… Ως πατήρ πονώ, πονώ φοβερά. Ως Τζαβέλλας, της ιστορικής οικογενείας , είμαι υπερήφανος διά το τιμημένον και ηρωικόν θάνατον του μονάκριβου παιδιού μου… Ο Μεγαλοδύναμος Θεός μαζί Σας, Στρατηγέ μου Μαζί με τα παιδιά της Ελλάδος μας Μαζί με τους λεβέντες τους Ιππείς μας Η Γλυκειά Πατρίς υπεράνω όλων! Σας ευχαριστώ. Κατσαϊτης Παντελής Υποστράτηγος

ΜΗ.

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Λυκορράχη: Μνημείο για την Πρώτη Νίκη του Έπους του 40 Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κυριάκος Δημήτριος Στις αρχές Ιουνίου 2021, μέλη του ΔΣ του Συνδέσμου μας επισκέφθηκαν τη Κόνιτσα, στο πλαίσιο επίσκεψης στην Ήπειρο, για τον ευπρεπισμό και την αναβάθμιση του Μνημείου του Ιππικού στο Μέτσοβο. Βασική επιδίωξη της επίσκεψης στη Κόνιτσα ήταν η πραγματοποίηση συνάντησης με το Δήμαρχο κ. Εξάρχου Νικόλαο και τον αρμόδιο Αντιδήμαρχο κ. Χήρα με θέμα τη προβολή της μάχης της Λυκορράχης και τη κατασκευή Μνημείου. Τα αποτελέσματα της επίσκεψης ήσαν θεαματικά !!! Η Δημοτική Αρχή υιοθέτησε ένθερμα την πρόταση του Συνδέσμου και υποσχέθηκε την ταχεία εισαγωγή του θέματος για λήψη απόφασης στο Δημοτικό συμβούλιο με σκοπό την παραχώρηση έκτασης, σε κατάλληλο χώρο εντός του χωριού, για τη κατασκευή μνημειακού χώρου προβολής του ιστορικού γεγονότος. Σε νέα επίσκεψη μελών του ΔΣ στη Κόνιτσα, στις 30 Σεπτεμβρίου 2021 μας περίμενε μια ακόμη ευχάριστη έκπληξη. Ο κ. Δήμαρχος μας συνόδευσε μέχρι τη Λυκορράχη και μας επέδειξε το χώρο που ο Δήμος παραχωρεί στο Σύνδεσμο για τη κατασκευή του μνημείου !!! Πρόκειται περί χώρου, στη κεντρική πλατεία, δίπλα στην εκκλησία και στο Ηρώο του χωριού, χώρο που πραγματικά ταιριάζει σ’ αυτό που έχουμε οραματιστεί να κατασκευάσουμε …. Το χωριό Λυκορράχη, του Δήμου Κόνιτσας, βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλαγιά του Γράμμου, και σήμερα είναι ακατοίκητο. Οι κάτοικοί του μετακινήθηκαν, τη δεκαετία του 70, λόγω κατολισθήσεων, σε νέο οικισμό που κατασκευάστηκε με κρατική μέριμνα, κοντά στην επαρχιακή οδό Πεντάλοφου Κοζάνης – Κόνιτσας. Το νέο χωριό ονομάζεται «Κεφαλοχώρι» αλλά οι κάτοικοι και οι ντόπιοι συνηθίζουν να την αποκαλούν «Λυκόρραχη», με το όνομα που έμελλε να καταγραφεί στην ιστορία του Έπους του 40. Γύρω και μέσα στη Λυκορράχη, διεξήχθη, τη 1η Νοεμβρίου, η ομώνυμη μάχη που αποτέλεσε και τη πρώτη νικηφόρα 28

30 Σεπτεμβρίου 2021, Αναμνηστική φωτογραφία με το Δήμαρχο και τον αρμόδιο Αντιδήμαρχο Κόνιτσας, το ΔΣ και μέλη του Συνδέσμου μπροστά από το χώρο που μας παραχωρείται για το μνημείο στη Λυκορράχη μάχη του 1940. Εκεί, αντεπιτέθηκε το Συγκρότημα του Αντισυνταγματάρχη Μισύρη, αποτελούμενο από μία Ίλη Ιππικού (Ίλαρχος Γεωργιάδης) και δύο Λόχους Πεζικού του ΙΙΙ/51 Τάγματος, του Αποσπάσματος Πίνδου (Συνταγματάρχης Δαβάκης). Η μάχη διήρκησε από το πρωί μέχρι το απόγευμα, και είχε ως αποτέλεσμα την πλήρη διάλυση διλοχίας της ιταλικής Μεραρχίας «Τζούλια». Αιχμαλωτίσθηκαν 3 αξιωματικοί και 210 οπλίτες και περισυλλέγησαν ως λάφυρα, 120 έμφορτα κτήνη, άφθονο πολεμικό υλικό και πυρομαχικά. Οι απώλειες του συγκροτήματος ανήλθαν σε 50 νεκρούς και τραυματίες. Η Ίλη Γεωργιάδη παρότι πρωταγωνίστησε, είχε απώλειες μόλις ένα νεκρό ιππέα και ένα ιππέα τραυματία. Η επιτυχής αντεπίθεση του Συγκροτήματος Μισύρη την 1η Νοεμβρίου, ήταν η μόνη επιτυχής επιθετική ενέργεια σε όλο το μέτωπο, από ενάρξεως των επιχειρήσεων. Ειδικότερα στο τομέα του Αποσπάσματος Πίνδου, το οποίο είχε τεθεί από την νύκτα 30/31 Οκτωβρίου, υπό τη διοίκηση της Ιης Μεραρχίας Πεζικού (Υποστράτηγος Βραχνός), εκτελέστηκαν άλλες δύο αντεπιθέσεις από το Συγκρότημα Δαβάκη και το Ι/4 Τάγμα (μείον Λόχος) με διοικητή τον Ταγματάρχη Πανταζή, χωρίς θετικά αποτελέσματα. Εκείνη την ημέρα έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι, ο διοικητής του 2ου Λόχου του Ι/4 Τάγματος, Υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος και ο Υποδιοικητής Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Ελευθέριος Ντάσκας, ηρωικά μαχόμενοι κατά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις κατάληψης του υψ. Τσούκα. Η πρώ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

τη νίκη στη Λυκορράχη έστειλε το μήνυμα στην Αθήνα, ότι οι επίλεκτοι ιταλοί αλπινιστές δεν είναι αήττητοι και με τις κατάλληλες επιθετικές ενέργειες αντιμετωπίζονται. Άλλωστε, τελικά, έμελλε να συντριβούν στη Πίνδο, με πρωταγωνιστές τις Μονάδες και τους Σχηματισμούς του Ιππικού μας. Για πρώτη φορά αλπινιστές πολέμησαν με πεζομάχους ιππείς και συνετρίβησαν. Η μάχη αποτέλεσε ένα από το κύρια γεγονότα αντιστροφής των επιχειρήσεων υπέρ της Ελληνικής πλευράς. Ποιους τιμούμε στη Λυκορράχη Τον Αντισυνταγματάρχη Μισύρη γιατί επικεφαλής του Κεντρικού Υποτομέα του Αποσπάσματος Πίνδου, αποτελούμενου – κατά βάση - από 2 Λόχους Πεζικού, πολεμούσε συνεχώς διεξάγοντας υποχωρητική επιχείρηση, υπό δυσμενέστατες επιχειρησιακές και καιρικές συνθήκες, από τα ξημερώματα της 28ης μέχρι τη νύκτα της 30ηςΟκτωβρίου. Στη συνέχεια συμμετείχε ενεργά στην αναδιοργάνωση των τμημάτων στο Επταχώρι και τιθέμενος επικεφαλής του Βορείου Συγκροτήματος, κινούμενος νύκτα, επιτέθηκε από το πρωί, μη διστάζοντας να βρεθεί στη πρώτη γραμμή κατά το δισταγμό των ανδρών του στον αγώνα εντός του χωριού. Τραυματίστηκε περί της 11.00, αλλά παρέμεινε σκοπίμως στο πεδίο μέχρι της 16.30, εμψυχώνοντας τους άνδρες του και αποχώρησε μόνο όταν βεβαιώθηκε για την πλήρη έκβαση της μάχης. Τους οπλίτες του Πεζικού των 5ου και 9ου Λόχων του 51 Συντάγματος, διότι κινούμενοι ή μαχόμενοι ακατάπαυστα

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ σε το Διοικητή του, επιτέθηκε αιφνιδιάζοντάς τους, απόλυτα !!! Στη συνέχεια η επιτιθέμενη και πεζομαχούσα Ίλη ενισχυόμενη από τους 2 Λόχους Πεζικού συνέτριψε και διέλυσε το εχθρικό τμήμα. Η 1η Νοεμβρίου ήταν η πρώτη νίκη της Ίλης η οποία έμελλε τις επόμενες μέρες να «διαδραμματίση σημαντικότατον ρόλον, βαδίζουσα από άθλου εις άθλον, καθ’ όλην την διάρκεια των επιχειρήσεων», σύμφωνα με τον στρατηγό Κόκκινο Φιλοποίμενα. Αυτός συμμετείχε στις επιχειρήσεις στη Πίνδο, ως Διοικητής Ο χώρος που παραχωρείται στο Σύνδεσμο μας για τη κατασκευή του μνημείου. της Β’ Ομάδας Αναγνωρίσεως, οργανική υπομονάδα της οποίας, ήταν η Ίλη Γεωραπό το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, ανα- τότε ήρξατο η αιματηρά προχώρησις του γιάδη και κατέγραψε και εξέδωσε τα συμδιοργανώθηκαν την 31 Οκτωβρίου στο Ιππικού δια μέσου των οδών του χωρίβάντα στο έξοχο βιβλίο του «Το Ιππικό Επταχώρι, στο Σταθμό Διοικήσεως του ου, τας οικίας του οποίου, οι Ιταλοί είχαν εις την Μάχην της Πίνδου» (1974). Αποσπάσματος Πίνδου και προωθήθη- μετατρέψει εις φρούρια. Εν των μεταξύ Τις γυναίκες του χωριού διότι σύμφωκαν κινούμενοι όλη τη νύκτα 31 προς 1 κατέφθασαν και οι Λόχοι 5ος και 9ος , οι ναμε τις σωζόμενες μαρτυρίες συμμετείΝοεμβρίου, σε απόλυτο σκοτάδι και υπό οποίοι ανέλαβον την πλήρη εκκαθάριση χαν ενεργά στη περίθαλψη των τραυμαδριμύ ψύχος, επί δρομολογίου σε άθλια του χωρίου, ενώ το Ιππικόν εξηκολούθητιών μεταξύ των οποίων και του Αντισυκατάσταση, λόγω της συνεχούς καταρ- σε μαχόμενον εις τας εξόδους αυτού και νταγματάρχη Μισύρη, καθιστώντας ικαρακτώδους βροχής, βαδίζοντας μέσα καταδιώκον τον εχθρόν….» νό να παραμείνει στο πεδίο της μάχης Τον Λοχαγό πεζικού Λαμπράκη Δη- μέχρι την τελική θετική έκβαση. στη λάσπη μέχρι το γόνατο. Αρκετοί ήσαν τελείως ανυπόδητοι (!!!) και άλλοι μήτριο ο οποίος ανέλαβε την διοίκηση Τον κάτοικο του χωριού Νικόλαο με κατεστραμμένες περισκελίδες. Λοι- του 5ου Λόχου, μόλις στις 31 Οκτωβρίου Νούτσο που σκοτώθηκε κατά τη διάρπόν, αυτοί οι «ταλαίπωροι», αντεπετέθη- και τον αναδιοργάνωσε αφού τη νύκτα κεια της μάχης εντός του χωριού. Σύμκαν και πολεμώντας μέχρι το απόγευμα 30/31είχε υποχωρήσει, με αταξία, στο φωνα με προφορικές μαρτυρίες, εξήλθε της 1ης Νοεμβρίου συνέτριψαν το Ιταλι- Επταχώρι. Προώθησε τον Λόχο εγκαί- πρόωρα της οικίας του, πανηγυρίζοντας ρως υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, για την Ελληνική νίκη και φονεύθηκε επί κό τμήμα. Τους Ιππείς της Ίλης Ιππικού της Β’ καθ’ όλη τη νύκτα 31/1, επιτέθηκε κατά τόπου. Ομάδας Αναγνωρίσεως, με Διοικητή τον του εχθρού, αναλαμβάνοντας το απόΣήμερα, εμείς οι Μόνιμοι και ΈφεΊλαρχο Γεωργιάδη, οι οποίοι προωθού- γευμα τη διοίκηση του Αποσπάσματος δροι αξιωματικοί του Όπλου του Ιπμενοι από το πρωί της 28ηςΟκτωβρίου μετά την αποχώρηση του τραυματία διοι- πικού – Τεθωρακισμένων, έχοντας επίαπό το Καρπερό Γρεβενών προς Επτα- κητή Αντισυνταγματάρχη Μισύρη. γνωση της βαριάς ιστορικής παρακαταΤον Ίλαρχο Γεωργιάδη Δημήτριο, δι- θήκης του Όπλου, έχουμε χρέος να προχώρι, δεν δείλιασαν συναντώντας και περισυλλέγοντας φυγάδες στο δρόμο, ότι από τα τέλη Αυγούστου προεπιστρά- βάλλουμε τη δράση του Ιππικού στο Πόκινούμενοι υπό συνεχή βροχή, σε δρο- τευσε και προώθησε την Ίλη του στο λεμο του 40. Το Ιππικό πρωταγωνίστησε μολόγια άθλιας κατάστασης, έφτασαν Καρπέρο Γρεβενών όπου και την ασκού- στη Μάχη της Πίνδου, στην απόκρουση έγκαιρα στο Επταχώρι το απόγευμα της σε συνεχώς επιτυγχάνοντας υψηλότατο και κατανίκηση της μεραρχίας «Τζούλια», 30 Οκτωβρίου. Από το πρωί της 31ης δι- επίπεδο επιχειρησιακής και μαχητικής χωρίς όμως να κατέχει, στη καταγραφή ατέθηκαν για αναγνωρίσεις και προω- ικανότητας. Από το πρωί της 28ης Οκτω- της ιστορίας, την εξέχουσα θέση που θήθηκαν στον Αυχένα Πρίασπος, δυτι- βρίου, προώθησε έγκαιρα την Ίλη, υπό δικαιωματικά του ανήκει. Αυτή την εξέκά Λυκορράχης. Το πρωί της 1ης Νοεμ- δυσμενέστατες καιρικές συνθήκες και δι- χουσα θέση προβάλλει και το Μνημείο βρίου, αντιλήφθηκαν, έγκαιρα τους Ιτα- ατηρώντας ακμαίο το ηθικό των ανδρών για τους πεσόντες του Ιππικού στο Μέλούς, τους περικύκλωσαν και έλαβαν το του, συγκέντρωνε τους φυγάδες που συ- τσοβο. Στη πρώτη νίκη του 40, το Ιππικό βάπτισμα του πυρός αντεπιτιθέμενοι !!! ναντούσε καθ’οδόν. Το απόγευμα της 30 πρωτοστάτησε και διέπρεψε, αλλά δυΣύμφωνα με το βιβλίο «ΔΑΒΑΚΗΣ –ΠΙΝ- Οκτωβρίου έφτασε στο Επταχώρι, όντας στυχώς αυτό δεν είναι ευρέως γνωστό. ΔΟΣ» του συγγραφέα Ιωάννη Βερνάρ- η πρώτη (έστω και μικρή μονάδα) Ιππι- Είναι στο χέρι μας να το πετύχουμε, δου, Αντισυνταγματάρχη Πεζικού «… οι κού που ενίσχυσε τον δοκιμαζόμενο το- κατασκευάζοντας λαμπρό Μνημείο διαφυγόντες (Ιταλοί) έσπευσαν να δια- μέα του Αποσπάσματος Πίνδου. Το πρωί στη Λυκορράχη, αρκεί να το θέσουμε σωθούν εντός των οικιών της Λυκορρά- της 1ης Νοεμβρίου, αντιλήφθηκε εγκαί- ως στόχο και όλοι να συμμετάσχουχης, εκ των οποίων ημύνοντο εναντίον ρως τους ανύποπτους Ιταλούς, ανέπτυ- με, με οποιοδήποτε τρόπο, στην όλη των καταδιωκόντων αυτούς ιππέων. Και ξετην Ίλη κυκλωτικά και αφού ενημέρω- προσπάθεια…

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Ο χρόνος των ώριμων ανθρώπων Ένα κείμενο του Mario de Andrade για την σπατάλη του χρόνου Ένα κείμενο του Βραζιλιάνου Mario de Andrade (9 Οκτώβρη 1893 – 25 Φεβ. 1945) o οποίος ήταν ποιητής, μυθιστοριογράφος, μουσικολόγος, ιστορικός, κριτικός τέχνης και φωτογράφος. Ιδανικό για όσους από μια ηλικία και μετά συνειδητοποιούν ότι ο χρόνος τους είναι πολύτιμος και δεν θέλουν να τον σπαταλούν σε ανοησίες:

Ο χρόνος των ώριμων ανθρώπων Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα, ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνος ζωής απ’ ότι έχω ζήσει έως τώρα.

Που μπορούν να γελούν με τα λάθη τους.

Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.

Που δεν θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό, πριν

Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δεν θα καταλήξει κανείς πουθενά.

από την ώρα τους. Που δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τους. Που υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνεια. Το ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στην

Δεν έχω πια χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που, παρά την χρονολογική τους ηλικία, δεν έχουν μεγαλώσει.

ζωή.

Δεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.

ρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπων.

Δεν θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί. Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους. Με ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οικειοποιηθούν την θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους. Μισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα.

Θέλω να περιτριγυρίζομαι από πρόσωπα που ξέΑνθρώπους τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής δίδαξαν το πώς μεγαλώνει κανείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχή. Ναι, βιάζομαι, αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνον η ωριμότητα μπορεί να σου χαρίσει. Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν. Είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες

Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο. – Συζητούν μετά κόπου για την επικεφαλίδα.

απ’όσες έχω ήδη φάει.

Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες. Θέλω την ουσία, η ψυχή μου βιάζεται. Μου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλα.

ημένος και σε ειρήνη με την συνείδησή μου και τους

Θέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόσταση: 30

Που δεν επαίρονται για τον θρίαμβό τους.

Σκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιαγαπημένους μου. Εύχομαι και ο δικός σου να είναι ο ίδιος γιατί με κάποιον τρόπο θα φτάσεις κι εσύ.”

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Επίσκεψη Δ.Σ. στον κ. Α/ΓΕΣ Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Μεντεσίδης Χαράλαμπος Την Δευτέρα 4 Οκτωβρίου 2021 και ώρα 13:00 το ΔΣ του Συνδέσμου, αποτελούμενο από τον Πρόεδρο Υποστράτηγο ε. α. κ. Παπαδογεωργόπουλο Χρήστο,τον Αντιπρόεδρο Αντιστράτηγο ε.α. κ. ΠαπαποστόλουΣεραφείμ, τον Γενικό Γραμματέα Αντιστράτηγο ε. α. κ. Μεντεσίδη Χαράλαμπο, τον Αντιστράτηγο ε.α. κ. Μπαλτζώη Ιωάννη, τον Αντιστράτηγο ε. α. κ. Κυριάκο Δημήτριο, τον Ταμία Ταξίαρχο ε.α. κ. Μιχαηλίδη Γεώργιο και τον Εφ. Ανθλχο κ. Σκιάνη Σταμάτη , επισκέφθηκε εθιμοτυπικά στο γραφείο του τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού Αντιστράτηγο κ. Λαλούση Χαράλαμπο. Η υποδοχή ήταν πολύ εγκάρδια και το κλίμα κατά την διάρκεια της συνα-

ντήσεως ήταν εξαιρετικά θερμό. Κατά την συζήτηση ο Πρόεδρος του Συνδέσμου αφού ευχαρίστησε τον κ. Αρχηγό για την υποδοχή και την φιλοξενία, τον ενημέρωσε για το έργο και τις δραστηριότητες του Συνδέσμου. Ο κ. Αρχηγός στη συνέχεια μας ενημέρωσε για τις εξελίξεις στο Στρατό και στα Τεθωρακισμένα. Επακολούθησε

συζήτηση και υποβολή ερωτήσεων. Η επίσκεψη έληξε με ανταλλαγή αναμνηστικών. Η επίσκεψή μας αυτή ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική και μας έκανε πολύ υπερήφανους για άλλη μία φορά που στο Όπλο μας έχουμε τέτοιου επιπέδου Αξιωματικούς.

Επίσκεψη Δ.Σ. στον κ. Διοικητή της Σ.Σ.Ε. Την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2021 και ώρα 12:00 το ΔΣ του Συνδέσμου, αποτελούμενο από τον Πρόεδρο Υποστράτηγο ε. α. κ. Παπαδογεωργόπουλο Χρήστο, τον Γενικό Γραμματέα Αντιστράτηγο ε. α. κ. Μεντεσίδη Χαράλαμπο , τον Αντιστράτηγο ε. α. κ. Κυριάκο Δημήτριο, τονΣχη (ΤΘ) ε.α. κ. Σταματογιαννάκη Μιχαήλ και τους Εφ. Υπλχο κ. Θεοδοσίου Θεόδωρο και Εφ. Ανθλχο κ. Σκιάνη Σταμάτη , επισκέφθηκε εθιμοτυπικά τον Διοικητή της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων Υποστράτηγο κ. Κωστίδη Γεώργιο. Ο Διοικητής της Σχολής μας υποδέχθηκε πολύ εγκάρδια στην αίθουσα τιμών. Το κλίμα ήταν εξαιρετικά θερμό και κατά την συζήτηση ο Πρόεδρος του Συνδέσμου αφού ευχαρίστησε τον Στρατηγό Διοικητή της

Σχολής για την υποδοχή και την φιλοξενία, τον ενημέρωσε για το έργο και τις δραστηριότητες του Συνδέσμου. Ο Διοικητής της Σχολής στη συνέχεια μας ενημέρωσε για την λειτουργία της Σχολής , την στρατιωτική και ακαδημαϊκή εκπαίδευση των Ευέλπιδων. Επακολούθησε συζήτηση και υποβολή ερωτήσεων.

Η επίσκεψή μας αυτή μας αναβάθμισε πνευματικά , μας γύρισε πολλά χρόνια πίσω και μας έκανε να θυμηθούμε στιγμές από την ζωή μας στη Σχολή. Τέλος αισθανθήκαμε πολύ υπερήφανοι για άλλη μία φορά που στο Όπλο μας έχουμε τέτοιους καταξιωμένους Αξιωματικούς.

Πένθη Απεβίωσε το μέλος του Συνδέσμου ο Αντιστράτηγος ε.α. Γούλιος Κωνσταντίνος

• Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2021 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

Πρόσκληση Τακτικής Γενικής Συνέλευσης θα ενημερωθούν έγκαιρα

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου προσκαλεί, σύμφωνα με το καταστατικό του (Άρθρο 8, παρ. 2) τα Τακτικά μέλη του σε Τακτική Γενική Συνέλευση την 20η Φεβρουαρίου 2022 ημέρα Κυριακή και ώρα 11.00 στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων στον Αυλώνα Αττικής. Μετά την Γενική Συνέλευση θα ακολουθήσουν αρχαιρεσίες για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου και Εξελεγκτικής Επιτροπής του Συνδέσμου.. Θέματα Ημερησίας Διατάξεως α. Εκλογή Εφορευτικής Επιτροπής Γενικής Συνελεύσεως και Εκλογών. β. Απολογισμός έργου και πεπραγμένων του Δ.Σ κατά τα παρελθόν έτος 2021. γ. Οικονομικός απολογισμός και Έκθεση Εξελεγκτικής Επιτροπής για το έτος 2021. δ. Προϋπολογισμός έτους 2022 ε. Εκλογές για την ανάδειξη νέου ΔΣ του Συνδέσμου ε. Διάφορα άλλα θέματα. Μετά το πέρας της Γενικής Συνελεύσεως και των εκλογών, θα επακολουθήσει η εκτέλεση του προγράμματος για ενημέρωση, κοπή βασιλόπιτας και του γεύματος στη Λέσχη Αξιωματικών του Στρατοπέδου Τονίζεται ότι τα μέλη μας που θα λάβουν μέρος στη ΓΣ και τις εκλογές θα είναι πλήρως εμβολιασμένα με την 3η δόση ή να μην έχει παρέλθει 6μηνο από τη 2η δόση του εμβολίου. Επίσης με την είσοδό μας στο Στρατόπεδο και μέχρι πέρατος των εκλογών άπαντες θα φέρουμε την προβλεπόμενη μάσκα. Θα τηρήσουμε επίσης όλα τα προβλεπόμενα υγειονομικά πρωτόκολλα της περιόδου της ΓΣ όπως αποστάσεις κλπ. Εάν τα επιδημιολογικά δεδομένα της περιόδου της ΓΣ και των εκλογών δεν επιτρέψουν την εκτέλεση του παρόντος προγράμματος ,τα μέλη μας

για εναλλακτικές λύσεις. Υποψηφιότητες για τη συμμετοχή μελών μας στο ΔΣ ή την Εξελεγκτική Επιτροπή του Συνδέσμου να υποβληθούν στο γραφείο του Συνδέσμου ή ηλεκτρονικά μέχρι 5 Φεβρουαρίου 2022. Το Δ.Σ του Συνδέσμου θα νοιώσει ιδιαίτερη χαρά εάν υπάρξει η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή των μελών για να υπάρξει απαρτία για την Ετήσια Γενική Συνέλευση και των εκλογών, καθώς και την υποβολή νέων υποψηφιοτήτων για την ανάδειξη του νέου ΔΣ και της Εξελεγκτικής Επιτροπής του Συνδέσμου. Για την μεταφορά στο ΚΕΤΘ, όσων μελών μας επιθυμούν, θα διατεθεί υπηρεσιακό λεωφορείο, το οποίο θα αναχωρήσει από τη ΛΑΕΔ (Ρηγίλλης 1) την 09.15 και από τη Λέσχη Αξιωματικών Παπάγου την 09.30 Ω. Δικαίωμα ψήφου έχουν τα οικονομικώς τακτοποιημένα μέλη, σύμφωνα με το Καταστατικό του Συνδέσμου. Η κατ’ άτομο οικονομική επιβάρυνση των μελών μας για το γεύμα στη Λέσχη του Στρατοπέδου είναι 10 ΕΥΡΩ. Παρακαλούμε, όσοι επιθυμούν να παρακαθίσουν στο γεύμα, να το δηλώσουν μέχρι 10 Φεβρουαρίου 2022 στα τηλέφωνα 6942482481 (Πρόεδρος) ή 6942581702 (Γ. Γραμματέας) ή σε οποιοδήποτε μέλος του ΔΣ του Συνδέσμου. Η όλη διαδικασία θα γίνει άνευ συζύγων.