Ιππικό - Τεθωρακισμένα Νο 114 by Liverios Petridis

ΤΡΙΜΗNΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΣΤΡΑΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΠΠΙΚΟΥ - ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ • ΤΕΥΧΟΣ 114 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2022 • ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 30, Τ.Κ. 104 32

Ετήσια Τακτική Συνέλευση - Νέο Δ.Σ. του Συνδέσμου Ρεπορτάζ στην ΣΕΛ. 28

100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή ΣΕΛ. 23

Επίσκεψη στο Στρατηγείο της Ιης Στρατιάς στη Λάρισα και στην XXIV ΤΘΤ στο Λιτόχωρο ΣΕΛ. 30

Η τουρκική εθνική στρατηγική και οι ελληνικές παθογένειες

ΣΕΛ. 6

ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Γραφείο: Βερανζέρου 30 ΤΚ 104 32 Αθήνα Τηλέφωνο και Fax: 210 5226351 Δικτυακή τοποθεσία: http://www.saith.gr e-mail: info@saith.gr Tεύχος Νο 114 Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 Ιδιοκτήτης - Εκδότης Σύνδεσμος Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού Τεθωρακισμένων Διευθυντής εκδόσεως Υποστράτηγος ε.α. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος Συντακτική Επιτροπή: Πρόεδρος Αντιστράτηγος ε. α. Σεραφείμ Παπαποστόλου Μέλη: Υποστράτηγος ε.α. Μόσχος Κοσμάς

Περιεχόμενα τεύχους 114 Καιρός να μιλήσουμε για την Εθνική Άμυνα

Γιατί τα Rafale αλλάζουν επίπεδο στην Πολεμική Αεροπορία Σελ. 5 Η τουρικική εθνική στρατηγική και οι ελληνικές παθογένειες Σελ. 6 Θερμοβορικά όπλα: Κουρδιστάν, Συρία, Αφγανιστάν, Τσετσενία... Σελ. 8 Μπορεί η Ελλάδα να αντικαταστήσει το 20% του ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγει η Ε.Ε.; Σελ. 9 Το ΝΑΤΟ διευρύνει την εφαρμογή του άθρου 5 Σελ.12 Ο Πούτιν επαναλαμβένει τα λάθη της ΕΣΣΔ Σελ. 13 Ουκρανία, πόλεμος και αμερικανικό δόγμασ Σελ.15 Η καρδιά και τα μυστικά της Σελ. 18 Ο πόλεμος που μπορούσε να κερδηθεί Σελ. 21 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και η προβληματική μας εθνική μνήμη Σελ. 23 Το Καστελόριζο στο σκοπευτικό Σελ.25 Τα Νέα του Συνδέσμου Σελ.27

Ο τραπεζικός λογαριασμός του Συνδέσμου είναι: ΙΒΑΝ GR3101718320006832-130556-296 ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Με την ευκαιρία απευθύνομε έκκληση στα μέλη μας και τους αποδέκτες του περιοδικού μας να αποστέλλουν την ετήσια συνδρομή τους των 20 ΕΥΡΩ, διότι η συνέχιση εκδόσεως του περιοδικού μας κινδυνεύει. Ευχαριστούμε Το Διοικητικό Συμβούλιο

Έφεδρος Υπίλαρχος Θεοδοσίου Θεόδωρος Επιμέλεια Έκδοσης: Έφεδρος Ίλαρχος Λιβέριος Πετρίδης

Σελ. 4

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο διαδίκτυο για να είστε πάντα ενημερωμένοι για τα τεκταινόμενα στο Όπλο μας, στην διεύθυνση: http://www.saith.gr

Στους Αναγνώστες μας Ειδικά φέτος, που συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, δεν υπήρξε απόγονος Μικρασιατών, που να μην τήρησε τις μέρες αυτές τα μικρασιάτικα έθιμα, και να μη σκέφτηκε μελαγχολικά την πανάρχαιη κοιτίδα των Ιώνων ή τη Δυτική Θράκη και τον Πόντο. Έναν αιώνα μετά από τον ξεριζωμό του Ελληνισμού, τη θανάτωση εκατοντάδων χιλιάδων και την προσφυγιά άλλων τόσων, οι πρόγονοι έχουν σταλάξει στις μνήμες μας μαρτυρίες για τις πατρίδες που έχασαν και έχουν σφραγίσει την ύπαρξή μας με την αγάπη τους και τα πικρά πάθη. Εκατό χρόνια μετά, δεν ζουν πια πρόσφυγες πρώτης γενιάς, ενώ και η δεύτερη γενιά μας αποχαιρετά. Οι διαφωνίες ανάμεσα σε ιστορικούς ή ανάμεσα σε πολιτικούς για την μικρασιατική καταστροφή (όπως ονομάζεται η εκδίωξη των προγόνων μας από εδάφη στα οποία είχαν εγκατασταθεί ήδη από τον 8ο και 7ο αι. π.Χ.) είναι ακόμη ζωηρές. Κάτι που δείχνει πως αυτή η εθνική περιπέτεια δεν έχει ακόμη «παγώσει» στις καρδιές των ανθρώπων. Και ότι οι ερμηνείες μπορεί να είναι πολλές, κάτι όχι απαραίτητα κακό, όμως κάποιοι επιχειρούν να συσκοτίσουν αντί να φωτίσουν τα αίτια. Το 2021 ήταν αφιερωμένο στην επέτειο 200 ετών από την Επανάσταση, ωστόσο δεν στέφθηκε με περισσότερη εθνική αυτογνωσία. Καλό θα ήταν να μην περάσουν με τον ίδιο τρόπο και τα 100 έτη από τη μικρασιατική καταστροφή. Έχουμε πολλά να μάθουμε παρακολουθώντας το αποτύπωμα της πραγματικά τεράστιας εθνικής καταστροφής στο σήμερα. Πώς το αντιλαμβάνεται τώρα η ελληνική κοινωνία, ο Ελληνισμός; Ποια συμπεράσματα έχει βγάλει; Ποιά από αυτά θα τη βοηθήσουν να μην επαναληφθεί το φαινόμενο; Εν ολίγοις, σωστή η κήρυξη του 2022 και των επόμενων δύο ετών ως ετών μικρασιατικού, προσφυγικού, ποντιακού, κλπ Ελληνισμού. Αλλά δεν φτάνει. Το υπουργείο Πολιτισμού δεν αρκεί για να σηκώσει στους ώμους του τόσο μεγάλο φορτίο. Ναι, και εκδηλώσεις πρέπει να γίνουν και αφιερώματα, και μουσεία να δημιουργηθούν. Όμως, χωρίς τη συνέργεια άλλων υπουργείων υπάρχει κίνδυνος να μείνουμε στον αφρό των πραγμάτων. Να χορέψουμε, να τραγουδήσουμε, να αφήσουμε τα δάκρυα να κυλήσουν και τέρμα. Να μην κερδίσουμε κάτι για το μέλλον. Χωρίς -τουλάχιστον- το υπουργείο Παιδείας, ο εορτασμός

θα είναι λειψός. Σε αυτό «υπάγονται» οι ιστορικοί που θα παρουσιάσουν τις συνθήκες, τις επιτυχίες, τις αστοχίες και τα εγκληματικά λάθη. Που θα μιλήσουν για έναν ακόμα εθνικό διχασμό, ο οποίος είχε ως απότοκο την ήττα. Και για ό,τι ακόμα κρίνουν εκείνοι που έχουν ασχοληθεί με το θέμα επανειλημμένως. Θα διακινδυνεύσουμε

να

πού-

με επίσης πως το υπουργείο

Εθνι-

κής Άμυνας έχει να καταθέσει πολύ υλικό. Στις στρατιωτικές σχολές σίγουρα

μελετάται

η μικρασιατική εκστρατεία, ή τουλάχιστον

πτυχές

της. Οι στρατιωτικοί είναι σε θέση να αναλύσουν το γενικό

αποτέλε-

σμα υπό την εξέταση των πολλών «σκηνών» του πολέμου. Ποτέ δεν έχουμε ζητήσει δημόσια τη γνώμη τους. Στη συγκεκριμένη επέτειο, νομίζω επιβάλλεται. Επειδή το θέμα είναι τεράστιο, θα επανερχόμαστε πολλές φορές κατά τη διάρκεια του έτους. Επιτυχής εορτασμός θα υπάρξει, όμως, μόνο αν στηθεί εξαρχής σε πολύ στέρεες βάσεις. Πάντοτε σε συνεργασία με τις Ομοσπονδίες και τα Σωματεία των προσφύγων που ήρθαν στην Ελλάδα το 22, 23 και 24 («έτυχε να ναι τα χρόνια δίσεκτα· πολέμοι, χαλασμοί, ξενιτεμοί» γράφει ο Σμυρνιός Γιώργος Σεφέρης. Ήταν όλα δίσεκτα εκείνα τα χρόνια… Το 22 έφευγαν ή πέθαιναν, το 23 και το 24 είχαμε τις ανταλλαγές πληθυσμών, όχι χωρίς ακρότητες για τους Ρωμιούς ακόμα και τότε.) Ομοσπονδίες και σωματεία έχουν κάνει απίστευτη δουλειά επί δεκαετίες, έχουν πολλά να προσφέρουν. Η ύπαρξή τους, έναν αιώνα μετά το γεγονός, σημαίνει πως οι απόγονοι δεν ξεχνούν. Και ότι είναι χρέος της πολιτείας να τους σεβαστεί. Ας δοκιμάσει. Το Διοικητικό Συμβούλιο

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Καιρός να μιλήσουμε για την Εθνική Άμυνα Γράφει ο Μάνος Καραγιάννης* Η επικείμενη άφιξη των μαχητικών Rafale σηματοδοτεί την απαρχή μιας νέας εποχής για την εθνική άμυνα. Μέσα σε δύο χρόνια έχουν ληφθεί αποφάσεις που κάλλιστα θα μπορούσε κάποιος να τις χαρακτηρίσει ιστορικές. Η δημιουργία της νέας Διοίκησης Ειδικού Πολέμου και η συνακόλουθη αναβάθμιση των Ειδικών Δυνάμεων, η αγορά των φρεγατών Belharra, η ενοικίαση μη επανδρωμένων αεροσκαφών από το Ισραήλ, η επαναλειτουργία των μεταφορικών ελικοπτέρων ΝΗ90 και η απόκτηση των επιθετικών ελικοπτέρων Kiowa θα επιφέρουν μεγάλες αλλαγές στον επιχειρησιακό σχεδιασμό των Ενόπλων Δυνάμεων. Μετά από μια δεκαετία, η χώρα μας εξοπλίζεται με ό,τι καλύτερο μπορεί αυτή τη στιγμή να προμηθευτεί από το εξωτερικό. Οι συσχετισμοί στρατιωτικής ισχύος θα αλλάξουν υπέρ της ελληνικής πλευράς για πρώτη φορά μετά από το 1974. Αυτή η εξέλιξη έχει δημιουργήσει ευφορία σε όσους παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στον ευαίσθητο τομέα της άμυνας, αλλά δημιουργούν και προβληματισμό. Η αγορά υπερσύγχρονων αμυντικών συστημάτων από μόνη της δεν σημαίνει ότι η Άγκυρα θα αλλάξει την αναθεωρητική της πολιτική στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα, οι νέοι εξοπλισμοί θα είναι άχρηστοι αν δεν αλλάξει ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη στρατιωτική ισχύ της Ελλάδας. Υπάρχουν βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις που δύσκολα ανατρέπονται και υπονομεύουν την αξιέπαινη προσπάθεια ισχυροποίησης της ελληνικής αποτροπής. Οι τρεις κυριότερες είναι οι εξής: 1. Η Ελλάδα δεν μπορεί να υπερασπιστεί με μεγάλη επιτυχία τον εαυτό της, αφού αντιμετωπίζει έναν στρατιωτικά ανώτερο αντίπαλο. Πρόκειται για μια αντίληψη που διέπει πολλές αναλύσεις που μιλούν για «συνεκμετάλλευση», «σύμπραξη» ή «κατευνασμό». Στην καλύτερη περίπτωση, τέτοιες προτάσεις καταδεικνύουν την έλλειψη γνώσης για τις σύγχρονες 4

στρατιωτικές επιχειρήσεις. Οι αριθμοί δεν σημαίνουν πλέον πολλά. Σημασία έχει η ικανότητα υπεράσπισης ή κατάληψης εδάφους, ο περιορισμός φίλιων και η πρόκληση εχθρικών απωλειών, και η ταχεία επικράτηση στο πεδίο της μάχης. Συνοπτικά, η Ελλάδα διαθέτει σημαντικές αμυντικές δυνατότητες που της επιτρέπουν να υπερασπιστεί έδαφος και να προκαλέσει μεγάλες απώλειες στις εχθρικές δυνάμεις. Με το κατάλληλο στρατιωτικό δόγμα, η αποτρεπτική ικανότητα της χώρας θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Έτσι και αλλιώς, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις συγκαταλέγονται ανάμεσα στις 6-7 ισχυρότερες του ΝΑΤΟ. 2. Η χρήση στρατιωτικής ισχύος δεν αρμόζει σε μια ευρωπαϊκή χώρα σαν την Ελλάδα που έχει ως βασικό της όπλο το διεθνές δίκαιο. Αν κάτι μας έχει αποδείξει η αντιπαράθεση με την Τουρκία είναι ότι το διεθνές δίκαιο ερμηνεύεται πολλές φορές κατά το δοκούν. Οι διμερείς διαφορές με την Άγκυρα εκκρεμούν τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970, ανεξάρτητα από ποιο κόμμα βρίσκεται στην εξουσία στη γειτονική χώρα. Τίποτα δεν υπάρχει στον ορίζοντα που να μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε για την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η σύγκρουση συνιστά μια νομοτελειακή εξέλιξη. Οι σοβαρές χώρες, όμως, προετοιμάζονται για το χειρότερο σενάριο ώστε να μην βιώσουν τραγικές καταστάσεις. 3. Η Ελλάδα είναι μια φιλειρηνική χώ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

ρα, θα αμυνθεί μόνο αν δεχθεί επίθεση. Η Τουρκία ξεκάθαρα αντιγράφει αναθεωρητικές χώρες, όπως η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν. Μαθαίνει από τις επιτυχίες τους. Ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρήνη υπάρχει μια γκρίζα ζώνη τουρκικών δραστηριοτήτων που υπονομεύουν την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο και τη Δυτική Θράκη. Έχουμε περάσει σε μια εποχή σχετικοποίησης της αλήθειας. Για παράδειγμα, μετά τη «μάχη του Έβρου» το 2020, η τουρκική προπαγάνδα κατόρθωσε να πείσει ορισμένες διεθνείς ΜΚΟ και ξένα ΜΜΕ ότι η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να απολογηθεί για το κλείσιμο των συνόρων. Το πλεονέκτημα βρίσκεται πλέον στα χέρια της πλευράς που παίρνει την πρωτοβουλία. Στον σημερινό κόσμο, όπου η πληροφορία διακινείται με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, δεν υπάρχει αμυνόμενος και επιτιθέμενος. Υπάρχει μόνο νικητής και χαμένος. Καταληκτικά, οι νέοι εξοπλισμοί προσφέρουν στην Ελλάδα τη μοναδική ευκαιρία να τιθασεύσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Όχι βέβαια με πόλεμο, αλλά με μεγαλύτερη χρήση της στρατιωτικής της ισχύος στο πεδίο. Εκεί που τελικά θα κριθεί το μέλλον της ελληνικής κυριαρχίας. * Ο Μάνος Καραγιάννης είναι αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King’s College London και στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Γιατί τα Rafale αλλάζουν επίπεδο στην Πολεμική Αεροπορία Γράφει ο Ευάγγελος Γεωργούσης* Η αγορά των 24 Ραφάλ αποτελεί μία πολύ πετυχημένη απόφαση, που θα ανεβάσει το επίπεδο της αεροπορικής ισχύος σε πάρα πολλά σημεία. Το συγκεκριμένο αεροσκάφος άλλωστε έχει μεγάλα πλεονεκτήματα στην εναέριο μάχη. Με τις δυνατότητες του ραντάρ του και των όπλων αέρος-αέρος που διαθέτει, ακόμα κι ένας μικρός σχετικά αριθμός αεροσκαφών είναι ικανό να θέσει υπό τον έλεγχο του, μικρές αλλά και μεγάλες αποστάσεις και ουσιαστικά να απαγορεύσει σε οποιαδήποτε αντίπαλη αεροπορία να επιχειρήσει στις περιοχές, που αυτό θέλει να αποκλείσει. Οι περιοχές αυτές δηλαδή μπορεί να βρίσκονται, είτε στο Αιγαίο είτε στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς η μεγάλη ακτίνα ενεργείας που διαθέτει, μπορούν να επεκτείνουν τη δράση του σε όλη τη Μεσόγειο. Τα συγκεκριμένα αεροπλάνα τύπου Ραφάλ έχουν εξίσου καλές επιδόσεις σε επιχειρήσεις εναντίον πλοίων, με τα Έξοσετ (Exocet) βλήματα που διαθέτουν. Το μεγάλο πλεονέκτημα τους όμως είναι οι αισθητήρες αποκάλυψης των αντίπαλων πλοίων, που σημαίνει ότι είναι σε θέση να προσβάλουν τους αντίπαλους στόχους από μεγάλες αποστάσεις και κατά συνέπεια να απαγορεύσουν την απειλή εναντίον δικών μας πλοίων ή ακόμα και την κίνηση αντίπαλων πλοίων σε δικές μας περιοχές. Τέλος, οι επιχειρησιακές του δυνατότητες για επιθέσεις εναντίον στόχων επιφάνειας εδάφους εν προκειμένω, με τα βλήματα σκαλπ (Scalp) που διαθέτει, μπορεί να προξενήσει πλήγματα μεγάλων αποστάσεων της τάξης των 500 χιλιομέτρων, σε στόχους υψηλής αξίας και υψηλής σπουδαιότητας. Αυτό σημαίνει πως την ίδια στιγμή, το ίδιο θα παραμένει ασφαλές. Συμπερασματικά, το συγκεκριμένο αεροσκάφος Ραφάλ είναι στην ουσία ένα οπλικό σύστημα που διαθέτει όλα

Τα Ραφάλ μπορούν να επικοινωνούν με τα πολεμικά σκάφη, τις φρεγάτες επί παραδείγματι που θα αποκτήσει η χώρα και να αποκλείουν μια ολόκληρη περιοχή. τα σύγχρονα μέσα για να φέρει εις πέρας και τις τρεις αυτές αποστολές. Ο πολλαπλός ρόλος του σε συνδυασμό με τα συστήματα επικοινωνίας του, αλλά τα αντίστοιχα συστήματα που θα διαθέτουν στο μέλλον και τα F16 Viper, σημαίνει ότι θα μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν πληροφορίες σε κρίσιμες στιγμές. Με αυτό τον τρόπο, πολλαπλασιάζεται η αποτελεσματική ισχύς της πολεμικής αεροπορίας. Ένα παράδειγμα μπορεί να κάνει κατανοητές τις πραγματικές δυνατότητες του. Το ραντάρ αυτού του αεροσκάφους τύπου Ραφάλ μπορεί να κάνει αποκαλύψεις πέρα από τα 200 χιλιόμετρα, να εντοπίζει ταυτόχρονα και να παρακολουθεί 40 στόχους και, ανάλογα με την απειλή κάθε στόχου -την οποία αξιολογεί ο ίδιος ο υπολογιστής του αεροσκάφους, μπορεί να τον αναθέτει μέσω της ζεύξης Link 16 σε F16 ή και σε άλλα αεροπλάνα, που βρίσκονται στην περιοχή ή είναι πιο κοντά στον στόχο ή έχουν καλύτερη ευκαιρία στόχευσης, αλλά δεν έχουν τα μέσα ακόμα για να αποκαλύψουν την απειλή. Γίνεται οπότε σαφής η ποιοτική συμβολή των αεροσκαφών Ραφάλ

στις επιχειρησιακές ανάγκες κάθε τέτοιας αποστολής. Παράλληλα, τα Ραφάλ μπορούν να επικοινωνούν με τα πολεμικά σκάφη, τις φρεγάτες επί παραδείγματι που θα αποκτήσει η χώρα και να αποκλείουν μια ολόκληρη περιοχή. Δηλαδή, τα αεροσκάφη Ραφάλ σε συνδυασμό με τις φρεγάτες Belhara είναι σε θέση να αποκλείουν τη δυνατότητα σε ναυτικές και αεροπρικές δυνάμεις με εχθρικές διαθέσεις, να επιχειρήσουν στην περιοχή. Η απόλυτη συμβατότητα σημαίνει πως η απόκτησή τους, ειδικά στο χρονικό διάστημα που αυτή επετεύχθη, ήταν η μόνη λύση. Οι πιλότοι και το τεχνικό προσωπικό είναι εκπαιδευμένοι να υποστηρίξουν από αύριο το πρωί τις δυνατότητες επιχειρήσεων τους στον αέρα. Όταν θα ολοκληρωθεί η σύμβαση, με την παράδοση των 24 αεροσκαφών Ραφάλ, θα έχουμε μία άλλη πολεμική αεροπορία, καθώς μέχρι τότε θα έχουν αρχίσει να καταφθάνουν και τα F16 Viper. * Ο Ευάγγελος Γεωργούσης είναι αντιπτέραρχος εν αποστρατεία

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η τουρκική εθνική στρατηγική και οι ελληνικές παθογένειες Τα νεοπαραληφθέντα Rafale αποτελούν μια καλή αρχή για την ενίσχυση της ελληνικής αεράμυνας Γράφει ο Βασίλειος Λ. Κωνσταντινόπουλος* Ο νεοοθωμανικός αναθεωρητισμός στο Αιγαίο και στη λεκάνη της Μεσογείου δεν θα είχε περιβληθεί με τέτοια έκδηλη θρασύτητα, αν δεν εδραζόταν και δεν ετροφοδοτείτο από μια εθνική στρατηγική, η οποία, ανεξαρτήτως κυβερνητικών σχημάτων, οθωμανικών ή κεμαλικών, έχει σαφώς οριοθετήσει τους στόχους της, τους οποίους προωθεί σταθερά στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Αιγαίο, στα Αραβικά κράτη και στην Αφρική, εφαρμόζοντας τακτικές και πρακτικές που περιφρονούν κάθε έννοια διεθνούς δικαίου, λόγω της ισχυρής υπεροπλίας που διαθέτει σε σύγκριση με τα γειτονικά της κράτη και λόγω της διαπίστωσής της ότι στις διεθνείς σχέσεις κατά τη θουκυδιδική αντίληψη επικρατεί ο ισχυρότερος. Και αυτή η υπεροπλία δεν είναι μόνο αριθμητική, δηλαδή ποσοτική, δηλαδή βασιζόμενη στη μαζική παραγωγή προηγμένων οπλικών συστημάτων (ΤΟΜΑ, υποβρύχια, φρεγάτες, ελικόπτερα, πυραυλικά συστήματα, εντός ολίγου τανκς και αεροσκάφη κ.ά.), που της εξασφαλίζουν, παρά το αμερικανικό εμπάργκο, μια ακώλυτη ροή ανταλλακτικών και μονάδων σε έναν ενδεχόμενο πόλεμο, αλλά και ποιοτική, όπως αποδεικνύουν οι νέες αμυντικές της τεχνολογίες. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που προέβη σε Ανατολή και Δύση μετά τον Β΄ ΠΠ στην εφαρμογή μιας νέας στρατηγικής αντίληψης με τη μαζική παραγωγή επιθετικών drones, τα οποία, ως 6

στρατηγικό όπλο, αποτελούν μια νέα σοβαρή και απρόβλεπτη απειλή, ικανή να επηρεάσει την πορεία του πολέμου, όπως έδειξε η σύγκρουση Αρμενίων και Αζέρων. Οι επανειλημμένες προσπάθειες που καταβλήθηκαν στην αρθρογραφία του ειδικού τύπου, αλλά και οι δικές μας επισημάνσεις, ενεργοποίησαν ευτυχώς τα αργά ελληνικά αντανακλαστικά για τη δημιουργία εγχώριων drones και κυρίως συστημάτων anti-drones, για να αντιμετωπίσουν την απειλή που επικρέμεται στο Αιγαίο με επιθέσεις κορεσμού εκατοντάδων ή και χιλιάδων drones από μέρους της Τουρκίας σε περίπτωση πολεμικής αντιπαράθεσης. Ο όλος σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των τουρκικών απειλών σε αέρα, θάλασσα και ξηρά πρέπει να οδηγήσει στη χάραξη μιας αμυντικής στρατηγικής με την ίδρυση ενός συντονιστικού κέντρου των αμυντικών βιομηχανιών για την παραγωγή προηγμένων οπλικών συστημάτων, ικανών να αναχαιτίσουν τη νεοοθωμανι-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

κή επιθετικότητα. Είναι σαφές ότι αυτή η αμυντική στρατηγική δεν μπορεί να περιορισθεί σε αγορές οπλικών συστημάτων, τύπου σούπερ μάρκετ, που, σε περίπτωση πολέμου, θα μας οδηγήσουν σε μια απέλπιδα και αναποτελεσματική επαιτεία για τη συμπλήρωση των κενών που θα προκύψουν. Εν τω μεταξύ, τα μέχρι την παραλαβή των μεγάλων μονάδων αμυντικά κενά είναι επιβεβλημένο να καλυφθούν από άμεση προμήθεια αντιπλοϊκών, αντιαεροπορικών, αντιαρματικών πυραυλικών συστημάτων, καθώς και πολλαπλών εκτοξευτών ρουκετών και μάλιστα σε τέτοιες ποσότητες, που να εγγυηθούν την αποτελεσματική συντριβή της τουρκικής υπεροπλίας. Είναι μάλιστα σκόπιμο να προβλεφθεί με το παραμικρό επεισόδιο-προβοκάτσια της Τουρκίας μια καταιγιστική προληπτική επίθεση σε όλα τα ευαίσθητα αμυντικά της σημεία, ώστε να επιβληθεί εξ αρχής απαγόρευση οποιασδήποτε εχθρικής δραστηριότητας.

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΙΑ ΑΝΘΟΥΣΑ ΑΛΛΩΣΤΕ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΛΗΨΗ ΠΟΥ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΧΩΡΑ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ. Είναι άλλωστε αναντίρρητο ότι η αμυντική ισχύς αποτελεί τον σταθερό πυλώνα υποστήριξης της εξωτερικής μας πολιτικής, η οποία μέσα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, οφείλει και πρέπει να προωθεί τα συμφέροντα της χώρας σε μια μακρόπνοα χαραγμένη εθνική στρατηγική από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Αυτή η εθνική στρατηγική δεν εξαντλείται σε θέματα εξωτερικής ή αμυντικής πολιτικής, αλλά σαν μια νέα μορφή της αποκηρυγμένης Μεγάλης Ιδέας οφείλει να περιλαμβάνει την προστασία των δικαιωμάτων των ελληνικών μειονοτήτων στην Κωνσταντινούπολη, στην Ίμβρο και στην Τένεδο, στη Βόρεια Ήπειρο, επίσης την προστασία του ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου από τον Αττίλα, καθώς και τη διασφάλιση όλων των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων ως προς τα χωρικά ύδατα και την αιγιαλίτιδα ζώνη στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρέπει επίσης να περιλαμβάνει θέματα παιδείας και πολιτισμού με την προώθηση Ελληνικών Τμημάτων σε ξένα Πανεπιστήμια, σε διοργανώσεις, ιδίως τώρα το 2022, Διεθνών Συνεδρίων στις πόλεις της Ιωνίας (Έφεσο, Μίλητο κ.τ.λ.) με έμφαση τη γέννηση του ευρωπαϊκού πνεύματος, της επιστήμης και της φιλοσοφίας στη Δυτική Μικρασιατική Ακτή. Φαινομενικά δευτερεύοντα ζητήματα, όπως το δημογραφικό κ.τ.λ., θα πρέπει να αντιμετωπισθούν με τη δέουσα σοβαρότητα, για να κρατηθεί κάποια πληθυσμιακή ισορροπία με τους γειτονικούς πληθυσμούς που συνεχώς διογκώνονται.

Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΜΙΑΣ ΤΕΤΟΙΑΣ ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ ΕΝΤΟΝΑ ΣΤΙΣ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ. Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΑΜΥΝΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΩΣ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ, ΑΠΟΤΟΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΝΑ ΕΠΙΜΕΝΕΙ ΣΤΑΘΕΡΑ ΤΙΣ ΕΠΕΚΤΑΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΒΛΕΨΕΙΣ, ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΜΑΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΜΕ ΑΠΕΙΛΕΣ CASUS BELLI. Κατά κόρον εσχάτως η Τουρκία προπαγανδίζει το θέμα της αποστρατικοποίησης των νήσων με βάση το άρθρο 13 της Συνθήκης της Λωζάννης, παραβλέποντας το γεγονός ότι η απαγόρευση αμυντικής οργάνωσης, χωρίς ωστόσο απαγόρευση στρατιωτικής παρουσίας, περιορίζεται σε τέσσερα μόνο νησιά (Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο και Ικαρία), ενώ στο ίδιο άρθρο απαγορεύεται ρητά η υπέρπτηση πάνω από τα νησιά αυτά τουρκικών αεροσκαφών. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΑΔΥΝΑΤΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΤΑΞΕΙ ΩΣ ΑΝΤΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 14 ΤΗΣ ΑΥΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΘΕΣΠΙΖΕΙ ΡΗΤΑ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΣΤΗΝ ΙΜΒΡΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΝΕΔΟ. Όσον αφορά στη Λήμνο και τη Σαμοθράκη η ουδετεροποίησή τους που προβλεπόταν στην ίδια Συνθήκη Περί του Καθεστώτος των Στενών (Παράρτημα, άρθρο 4) μαζί με την ουδετεροποίηση της Ίμβρου, της Τενέδου και των Λαγουσών νήσων καταργήθηκε από τη Συνθήκη του Montreux το 1936. Ο εξοπλισμός των συγκεκριμένων ελληνικών νήσων αναγνωρίσθηκε από την Τουρκία επισήμως και με

επιστολή που έστειλε στον Έλληνα Πρωθυπουργό στις 6 Μαΐου 1936 ο Τούρκος Πρέσβης στην Αθήνα και με δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας ενώπιον της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης την ημέρα της κυρώσεως της Συνθήκης του Montreux (Πρακτικά Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, τεύχος 12, 31 Ιουλίου 1936, σελ. 309). Ως προς τα Δωδεκάνησα, που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη Σύμβαση Ειρήνης των Παρισίων μεταξύ Ιταλίας και των συμμάχων τον Απρίλιο του 1947 είναι γεγονός ότι ισχύει ρητά αποστρατικοποίηση, αλλά η Τουρκία ΔΕΝ έχει δικαίωμα να εγείρει κανένα ζήτημα, λόγω του γεγονότος ότι η ίδια δεν εμπλέκεται σε αυτήν (res inter alios acta), σύμφωνα με το άρθρο 34 του Δικαίου των Συνθηκών που υπογράφηκε στη Βιέννη. Η επιθετικότητα όμως της Τουρκίας αποδεδειγμένη και εμπράκτως και όχι μόνο θεωρητικώς με τη στρατιά του Αιγαίου, τον αποβατικό της στόλο, την παράνομη εισβολή και κατοχή του Βορείου Τμήματος της Κύπρου, τη θεωρία της για τη γαλάζια πατρίδα και την απειλητική ρητορική των στελεχών της συνιστά υποχρέωση της Ελλάδος να οργανώσει την άμυνά της, σύμφωνα με το πνεύμα του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η αμυντική ενδυνάμωση επομένως με κοινή στρατηγική αντίληψη Ελλάδος και Κύπρου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των τουρκικών απειλών σε Κύπρο και Αιγαίο. Τα νεοπαραληφθέντα Rafale αποτελούν μια καλή αρχή για την ενίσχυση της ελληνικής αεράμυνας, που πρέπει να συνεχισθεί για την απόκτηση αεροπορικής υπεροχής, στην οποία μάλιστα πρέπει να συνεισφέρει και η Κύπρος. Η Ελλάδα και η Κύπρος δυστυχώς απέναντι στη συγκροτημένη και σταθερή τουρκική εθνική στρατηγική Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ

Θερμοβαρικά όπλα: Κουρδιστάν, Συρία, Αφγανιστάν, Τσετσενία… Γράφει ο Κώστας Γρίβας* Ένα από τα πιο κωμικοτραγικά που ακούσαμε από τα ΜΜΕ είναι ότι χρησιμοποιήθηκαν από τη ρωσική πλευρά θερμοβαρικά όπλα, τα οποία παρουσιάστηκαν σαν το “πρώτο βήμα πριν τα πυρηνικά”. Στην πραγματικότητα, θερμοβαρικά έχουν αναπτυχθεί και χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες από πολλούς στρατούς. Τα θερμοβαρικά ανήκουν στην κατηγορία των ογκομετρικών εκρηκτικών. Εξαπολύουν ένα νέφος, το οποίο, αξιοποιώντας το οξυγόνο της ατμόσφαιρας, αλλάζει τη στοιχειομετρική σύνθεση της ατμόσφαιρας και τη μετατρέπει σε εκρηκτικό-εμπρηστικό μείγμα. Ουσιαστικά δηλαδή ένα παρόμοιο όπλο πολλαπλασιάζει τον εαυτό του και τα αποτελέσματα της εκρήξεως είναι πολύ πιο έντονα από αυτά ενός συμβατικού εκρηκτικού. Χάρη, επίσης, στην υπερπίεση και υποπίεση που δημιουργείται, χρησιμοποιούνται και για την προσβολή εισόδων σπηλαίων, με σκοπό να προσβάλουν με τα δευτερογενή αποτελέσματα αυτούς που κρύβονται μέσα. Για τον σκοπό αυτό είχαν χρησιμοποι-

ηθεί θερμοβαρικές βόμβες από τη Ρωσία στον πόλεμο της Τσετσενίας όπως και από τις ΗΠΑ το 2001 στην οροσειρά Τόρα Μπόρα στο Αφγανιστάν. Τότε, ελλείψει ενός σχετικού όπλου στο αμερικανικό οπλοστάσιο, η νεότευκτη υπηρεσία DTRA (DefenseThreatReduction Agency) είχε σχεδιάσει, αναπτύξει και κατασκευάσει μια θερμοβαρική βόμβα, κυριολεκτικά από το μηδέν μέσα σε λίγο περισσότερο από 70 μέρες. Προσωπικά είχα μάθει για την ύπαρ-

ξη αυτών των όπλων στην έκθεση αμυντικού υλικού Defendory το 1996, όταν αναζητούσαμε δημοσιογραφικά αν η ισπανική εταιρεία EXPAL είχε πουλήσει σχετικά όπλα στην Τουρκία. Η Τουρκία σήμερα διαθέτει θερμοβαρικές ρουκέτες που χρησιμοποιεί από τους φορητούς εκτοξευτές RPG-7 και πιθανώς και βαρύτερα συστήματα. Η Ελλάδα επίσης διαθέτει θερμοβαρικά όπλα και συγκεκριμένα ορισμένους από τους ρωσικής κατασκευής πυραύ-

Η τουρκική εθνική στρατηγική και οι ελληνικές παθογένειες Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

αντιπαρατάσσουν μόνο αποσπασματικές αμυντικές προτάσεις και, παρά τις τελευταίες σοβαρές προσπάθειες επανεξοπλισμού, επιδεικνύουν τις ίδιες παθογένειες του παρελθόντος, δηλαδή ελλειμματική αγορά υλικού, όχι ανάπτυξη εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας που είναι σε θέση να καλύψει επαρκώς τις περισσότερες αμυντικές τους ανάγκες και να επαυξήσει το κύρος τους στους συμμάχους και τους γείτονες ως υπολογίσιμων αμυντικών δυνάμεων. 8

Αν αυτό διέλαθε της προσοχής της πολιτικής ηγεσίας, ας αναστοχασθεί φέτος 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή ότι πρέπει να κινηθεί αμελλητί συντεταγμένα και αποτελεσματικά, για να αποφευχθούν νέες εθνικές καταστροφές. Τότε ίσως αποκτήσει το σθένος να απαντήσει ισοδύναμα στους Τούρκους, όταν αυτοί ζητούν τη διαίρεση του Αιγαίου, ότι πρέπει και αυτοί να δεχθούν τη διαίρεση της Μικράς Ασίας, για να καταδειχθεί ο παραλογισμός που υπάρχει σε μια τέτοια αξίωση. Η εθνική στρατηγική της Τουρκίας

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με ημίμετρα. Απαιτείται οι ηγεσίες Ελλάδος και Κύπρου να καταστρώσουν ένα μακρόπνοο σχέδιο ανόρθωσης του εθνικού βίου σε όλους τους τομείς με κέντρο βάρους τις σταθερές συνιστώσες του ελληνικού έθνους, που είναι ο πολιτισμός και η άμυνα από την εποχή της περικλεϊκής δημοκρατίας. Και αυτό το οφείλουν στο έθνος ως μια έκφραση βαθύτατης συνειδητοποίησης και ιστορικού διδακτισμού από τα τραγικά λάθη του παρελθόντος. *Καθηγητής Πανεπιστημίου

ΑΡΘΡΟ λους Kornet E, οι οποίοι διαθέτουν θερμοβαρικές κεφαλές στην θέση των αντιαρματικών κοίλου γεμίσματος (HEAT). Κατασκευή παρόμοιων όπλων γίνεται από πολλές χώρες. Στη γειτονιά μας γίνεται από τη Βουλγαρία, τη Σερβία και μάλλον από τη Ρουμανία. Θερμοβαρικά πολλών ειδών Θερμοβαρικά όπλα υπάρχουν σε όλα τα μεγέθη. Από τις βομβίδες του ρωσικού φορητού βομβιδοβόλου GM 94 μέχρι την ισχυρότερη συμβατική βόμβα του πλανήτη, τη ρωσική που αναφέρεται με το παρωνύμιο FOAB (father of allbombs) και έχει εκρηκτικό φορτίο αντίστοιχο με αυτό 44 τόνων ΤΝΤ. Η βόμβα αυτή πιθανολογείται ότι έχει χρησιμοποιηθεί στην Ουκρανία, χωρίς προς το παρόν να υπάρχουν σχετικά στοιχεία. Πάντως, αν κάτι τέτοιο όντως συνέβη, δεν είναι η πρώτη φορά. Έχει ξαναχρησιμοποιηθεί στη Συρία, στην οποία έγινε ευρεία χρήση θερμοβαρικών όπλων όλων των ειδών και των τύπων. Γενικότερα, θερμοβαρικά όπλα έχουν χρησιμοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στο Κουρδιστάν από τους Τούρκους, στη Συρία, πιθανώς στη Λιβύη, την Τσετσενία και το Αφγανιστάν, μεταξύ των άλλων. Πιο παλιά, στις τελευταίες φάσεις του Πολέμου στο Βιετνάμ, οι αεροπορικές δυνάμεις του Νοτίου Βιετνάμ είχαν χρησιμοποιήσει βόμβες εκρηκτικού αερίου καυσίμου (fuelairexplosives / FAE), που είναι ένα είδος θερμοβαρικών, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να αναχαιτίσουν τις δυνάμεις του Βορείου Βιετνάμ. Ναι μεν, λοιπόν, τα θερμοβαρικά είναι όπλα πολύ φονικά, αλλά ούτε πρωτότυπη είναι η χρήση τους, ούτε και παράνομη. Εάν χρησιμοποιήθηκαν στην Ουκρανία, σηματοδοτούν ένα πέρασμα σε μια πιο φονική φάση των επιχειρήσεων με ό,τι αυτό σημαίνει. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν συνιστούν το πρώτο βήμα πριν τη χρήση πυρηνικών, όπως μας “πληροφορούν” τα ελληνικά ΜΜΕ.

Μπορεί η Ελλάδα να αντικαταστήσει το 20% του ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγει η ΕΕ; Γράφει ο Γιάννης Μανιάτης* Η ερώτηση μοιάζει εξωπραγματική, αλλά η απάντηση μπορεί να παρουσιάζει ενδιαφέρον. Η ΕΕ εισήγαγε το 2021 περίπου 160 δισ. κυβ. μέτρα (bcm) φυσικό αέριο από τη Ρωσία (το 40% της συνολικής κατανάλωσής της). Η ερώτηση λοιπόν είναι, αν μπορεί η Ελλάδα να τροφοδοτήσει την ΕΕ με περίπου 30-35bcm. Οι σκέψεις που ακολουθούν, πρέπει αναγκαστικά να συνοδεύονται από κάποιους βαρετούς, αλλά απαραίτητους, αριθμούς, καθώς και από κάποιες αφαιρετικές προσεγγίσεις σε καθαρά τεχνικά θέματα. Η εθνική «νίκη» το 2013 με τη διέλευση του αγωγού ΤΑP από την Ελλάδα και όχι από Βουλγαρία όπως κάποιοι επεδίωκαν, μας δίνει σήμερα τη δυνατότητα να έχουμε έναν πλήρως λειτουργούντα αγωγό, που με μια αναβάθμιση σε compressors, μπορεί από το Αζερμπαϊτζάν να τροφοδοτήσει με 20 bcm την ΕΕ, μέσω Ιταλίας. Άλλα 20 bcm μπορεί να συνεισφέρει ο βάναυσα και ατεκμηρίωτα βαλλόμενος

(για καθαρά οικονομικές σκοπιμότητες), αγωγός EastMed, από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ, Κύπρος) και τα πλούσια ελληνικά νότια της Κρήτης, προς Ιταλία και ο οποίος αγωγός μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε τρία χρόνια. Αν προσθέσουμε τα 5.5 bcm του FSRU Αλεξανδρούπολης και τη συνεργασία του με τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, τη νέα μονάδα που έχει υποβληθεί στη ΡΑΕ για αδειοδότηση, τη μονάδα της MotorOil στην Κόρινθο και τη σχεδιαζόμενη της ELPEDISON στη Θεσσαλονίκη, έχουμε αθροιστικά άλλα 10-15 bcm από LNG, που μπορούν να υλοποιηθούν μέσα στην επόμενη τριετία και να τροφοδοτήσουν τα εξαιρετικά εξαρτημένα από τη Ρωσία, ανατολικά Βαλκάνια, έως και Ουγγαρία, ή ακόμα και Ουκρανία. Με βάση τα παραπάνω, μήπως δεν είναι τόσο εξωπραγματική η ερώτηση αν η Ελλάδα μπορεί να αντικαταστήσει το 20% του ρωσικού φυσικού αερίου, που εισάγει η Ευρώπη; Ταυτόχρονα, από τα εναπομένοντα περίπου 140 bcm, ένα μέρος μπορεί να Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

*Γεωπολιτικός Αναλυτής

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

εξευρεθεί από τις χώρες παραγωγούς LNG (ΗΠΑ, Κατάρ, Αλγερία, Αυστραλία), οι οποίες ήδη τροφοδοτούν με σημαντικές ποσότητες το ευρωπαϊκό ενεργειακό ισοζύγιο. Η βασική υποδομή για υποδοχή αυτών των επιπλέον ποσοτήτων είναι σε μεγάλο βαθμό έτοιμη (απαιτούνται ασφαλώς αναβαθμίσεις κυρίως σε θέματα αντίστροφων ροών), δεδομένου ότι η ΕΕ27 διαθέτει σήμερα υποδομές LNG για 1.890TWh/έτος, οι οποίες το 2021 αξιοποιήθηκαν μόνο κατά 39%, υποδεχόμενες μόλις 730TWh/έτος. Σημειώνω ότι το κρίσιμο έτος 2021, όλοι οι ρωσικοί αγωγοί, που μπορούν συνολικά να συνεισφέρουν αέριο για 2.800TWh/έτος, τελικά συνεισέφεραν μόλις 1.550TWH/έτος, δηλ. το 55% της δυναμικότητάς τους. Αντίθετα, οι αγωγοί της Νορβηγίας συνεισέφεραν το 81% της δυναμικότητάς τους. Ας δούμε τώρα τη μεγάλη εικόνα. Το ενεργειακό τοπίο στην Ευρώπη έχει ανατραπεί πλήρως μέσα σε μια βδομάδα. Η κατά 40% εξάρτηση της ΕΕ-27 από το ρωσικό φυσικό αέριο έχει αναδειχθεί σε βασικό αρνητικό στοιχείο στην προσπάθεια της Ένωσης για στρατηγική αυτονομία. Από την άλλη, η κατά 70% εξάρτηση των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας προς τις ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ, αναδεικνύει την εξάρτηση και της άλλης πλευράς, αυτής του «προμηθευτή» και όχι μόνο του «πελάτη». Η ετερογονία των σκοπών λειτούργησε απολύτως στην εισβολή στην Ουκρανία με αποτέλεσμα, εκτός της πλήρους ακύρωσης του αγωγού Nord Stream II (με τη συνακόλουθη χρεωκοπία της εταιρίας του) και της μεγιστοποίησης εισαγωγών LNG από ΗΠΑ, Κατάρ, να διαμορφώνονται πλέον νέοι πυλώνες ενεργειακής στρατηγικής της ΕΕ, η οποία τα τελευταία χρόνια έδειχνε συμβιβασμένη με τη σημαντική ενεργειακή εξάρτηση από Ρωσία, ακόμα και όταν η ενδογενής παραγωγή της σε αέριο από 24% το 2015 μειωνόταν σε 9% το 2021. Η ανάγκη διατύπωσης ενός νέου ενεργειακού δόγματος της ΕΕ, προσαρμοσμένου στις συνθήκες της περιόδου 2022-2030, είναι περισσότερο επιτακτική παρά ποτέ. Η συμφωνία για τη διαμόρφωση ενός Μηχανισμού – Ταμείου εξομάλυνσης τιμών/αλληλεγγύης Κρατών, σε περιπτώσεις εξωφρενικών αυξήσε10

ων των τιμών φυσικού αερίου διατυπώθηκε για πρώτη φορά από την Ελλάδα το 2014, ως προεδρεύουσας χώρας της ΕΕ, με αφορμή την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. Η πρόταση αυτή επανέρχεται βελτιωμένη σήμερα και αποτελεί τη μοναδική ρεαλιστική απάντηση στο τρελό πανευρωπαϊκό ράλι των τιμών αερίου. Η θεσμική πρόβλεψη για ύπαρξη στρατηγικών αποθεμάτων φυσικού αερίου και ο ανασχεδιασμός του καθεστώτος διαχείρισης των 140 υπόγειων αποθηκών αερίου της ΕΕ, αποτελεί επίσης μια νέα βασική ευρωπαϊκή ενεργειακή επιλογή, αφού διαπιστώθηκε ότι για ακατανόητους (;;) λόγους, ενώ η συνήθης πλήρωση αποθηκών αρχές φθινοπώρου, ήταν περίπου 90%, αντίθετα, το φθινόπωρο 2021, παρά την αναμενόμενη έκρηξη ζήτησης αερίου λόγω ελέγχου της πανδημίας covid-19, η πλήρωση αυτή ήταν μόλις 55-60%, προκαλώντας επιπλέον ενεργειακή ανασφάλεια. Το νέο ευρωπαϊκό ενεργειακό δόγμα δεν μπορεί παρά να στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: α) την ταχύτερη δυνατή πράσινη μετάβαση, με μεγιστοποίηση της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο των κρατών μελών, μαζί με τις συνακόλουθες επενδύσεις σε αποθήκευση, εξοικονόμηση ενέργειας και παραγωγή πράσινου υδρογόνου, β) τη διασφάλιση ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας σε φυσικό αέριο, η ανάγκη για το οποίο, ως μεταβατικού καυσίμου προς το 2050, μπορεί να εκτιμάται ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο μειώνεται, αντίθετα σε διεθνές επίπεδο θα παραμείνει στα ίδια σημερινά επίπεδα των περίπου 4000 bcm έως και το 2050. γ) την καταπολέμηση του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας, που πριν την κρίση έπληττε 54 εκατ. ευρωπαίους πολίτες, ενώ μετά τα πρόσφατα γεγονότα είναι βέβαιο ότι έχει ξεπεράσει τα 60 εκατ. πολίτες. Η ενεργειακή και γεωπολιτική κρίση με τις τεκτονικές αλλαγές που συμβαίνουν σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας, της εξωτερικής πολιτικής, της εθνικής άμυνας και της ενέργειας δημιουργεί ταυτόχρονα και σημαντικές ευκαιρίες ανάδειξης του σπουδαίου ενεργειακού και γεωστρατηγικού ρόλου που μπορεί να παίξει η Ελλάδα. Η κατά 70% αναβάθ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

μιση της μονάδας LNG της Ρεβυθούσας που δρομολογήθηκε το 2012, ο αγωγός ΤΑΡ, η από το 2014 ωρίμανση του έργου της υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου στη νότια Καβάλα, η ένταξη του FSRU Αλεξανδρούπολης στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενα προγράμματα PCIs, η υλοποίηση του Ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB και η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας Ελλάδας – Βουλγαρίας - Ρουμανίας από το 2014 για την επέκταση του αγωγού προς όλα τα Ανατολικά Βαλκάνια ως «Κάθετος διάδρομος» (Vertical Corridor), αποτελούν στοιχεία της εμπροσθοβαρούς εθνικής στρατηγικής στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η στρατηγική συνεργασία της χώρας με το Ισραήλ, την Κύπρο και την Αίγυπτο, ο σχεδιασμός και η ένταξη στα χρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα του αγωγού EastMed και του καλωδίου EuroAsia Interconnector, που συμπλήρωσαν το 2013, την από το 2011 εθνική προσπάθεια ανάδειξης των σημαντικών ελληνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης, έχουν διαμορφώσει σοβαρές συνθήκες ανάδειξης της Ελλάδας σε νέα ελπιδοφόρα πηγή τροφοδοσίας ολόκληρης της ΕΕ με φυσικό αέριο από μια νέα πηγή (ανατολική Μεσόγειος) μέσω μιας νέας όδευσης (προς Ιταλία). Ο σχεδιασμός αυτός συμπληρώνεται με την πρόσφατη απόφαση για υλοποίηση και δεύτερου νέου καλωδίου Αίγυπτος – Ελλάδα. Από το 2014 η Ελλάδα βρίσκεται στη διεθνή κορυφή των χωρών που αξιοποιούν την πράσινη ενέργεια. Είμαστε η 6η καλύτερη χώρα στην κατά κεφαλήν παραγωγή φωτοβολταϊκής ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο και η 7η καλύτερη ευρωπαϊκή χώρα στη συμμετοχή της αιολικής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Ταυτόχρονα, το 2014 το ελληνικό πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον» και η ελληνική στρατηγική εξοικονόμησης ενέργειας αξιολογήθηκαν ως τα 2α καλύτερα της Ευρώπης. Στην ίδια φιλόδοξη κατεύθυνση κινείται σήμερα ο σχεδιασμός για το ελληνικό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας RRF. Μήπως τελικά μπορούμε να τα καταφέρουμε καλύτερα από ό,τι ακόμα και εμείς οι ίδιοι νομίζουμε; * Καθηγητής Πανεπιστημίου, πρ. Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

ΑΡΘΡΟ

Παγκόσμια ημέρα ελληνικής γλώσσας -Ένας απαράμιλλος λεξιλογικός πλούτος στο πέρασμα του χρόνου Γράφει ο Αμφιλόχιος Παπαθωμάς* Η ελληνική γλώσσα ομιλείται στην ανατολική Μεσόγειο τουλάχιστον κατά τους τελευταίους τριάντα πέντε αιώνες. Από την εποχή των μυκηναϊκών πινακίδων της γραμμικής γραφής Β´ και των ομηρικών ηρώων έως σήμερα, την εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των greeklish και της ποσοτικής έκρηξης στην παραγωγή και διακίνηση έντυπου, ηλεκτρονικού και προφορικού λόγου. Στο μακρύ ταξίδι της, η Ελληνική κατόρθωσε να επιβιώσει παρά τις πολλές εθνικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές περιπέτειες που ταλάνισαν τους χρήστες της. Ως όργανο επικοινωνίας και λογοτεχνικής έκφρασης καλλιεργήθηκε εντατικά, προσέλαβε πολλές μορφές, εξέφρασε ποικίλες ιδεολογίες, βιοθεωρίες και φιλοσοφικά συστήματα. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα να συσσωρευθεί στο πέρασμα του χρόνου ένας απαράμιλλος λεξιλογικός πλούτος, που διευκολύνει τον σημερινό χρήστη στην απόδοση απαιτητικών νοημάτων με σαφήνεια και ακρίβεια. Όργανο έκφρασης σπουδαίων λογοτεχνών, φιλοσόφων και επιστημόνων Ήδη στους αρχαίους χρόνους, η Ελληνική αποτελούσε το όργανο έκφρασης σπουδαίων λογοτεχνών, φιλοσόφων και επιστημόνων. Ο Όμηρος, η Σαπφώ, ο Αισχύλος, ο Ηρόδοτος, ο Σοφοκλής, ο Θουκυδίδης, ο Ευριπίδης, ο Αριστοφάνης, ο Ιπποκράτης, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης είναι μερικοί μόνο από τους αρχαίους Έλληνες διανοητές που καλλιέργησαν την αρχαιότερη μορφή της γλώσσας μας και με αυτήν ως όχημα κληροδότησαν στους μεταγενέστερους την πνευματική παρακαταθήκη τους. Στη μετακλασική περίοδο, η Ελληνική διαδόθηκε μετά τις κατακτήσεις του Μακεδόνα στρατηλάτη Αλέξανδρου έως τα ανατολικά πέρατα της τότε οικουμένης. Κατά την αναμέτρησή της με τον Ρωμαίο κατακτητή, η ελληνική γλώσσα βγήκε και πάλι αλώβητη, καθώς οι Ρωμαίοι επηρεάστηκαν βαθύτατα από την ελληνική γραμματεία και ενέταξαν πολλές ελληνικές λέξεις στη γλώσσα τους. Η εκμάθηση των Ελληνικών έλαβε μεγάλη έκταση την περίοδο αυτή, ενώ η Ελληνική καθιερώθηκε ως η επίσημη γλώσσα της κρατικής διοίκησης για το σύνολο του ανατολικού τμήματος του κράτους της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τούτο επέτρεψε στην Ελληνική να παραμείνει κατά την αυτοκρατορική περίοδο, κατά την ύστερη αρχαιότητα και αργότερα κατά τους μέσους χρόνους η επίσημη γλώσσα της ανατολικής ρωμαϊκής και μετέπειτα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Εν ολίγοις, η Ελληνική διατηρήθηκε ως η βασική διεθνής γλώσσα για την ανατολική Μεσόγειο από τις κατακτήσεις του Αλέξανδρου τον όψιμο τέταρτο αιώνα π.Χ. έως την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και υπήρξε μητρική γλώσσα και όργανο επικοινωνίας και λογοτεχνικής έκφρασης του μεγαλύτερου τμήματος των πληθυσμών της ευρύτερης περιοχής. Η οικουμενικότητα της Ελληνικής αντανακλάται, μεταξύ άλλων, στο ότι έγινε η γλώσσα της Καινής Διαθήκης, ενώ σε αυτήν μεταφράστηκε ήδη κα-

τά την πρώιμη Αλεξανδρινή περίοδο η Παλαιά Διαθήκη. Μέσω της Ελληνικής ο κλασικός πολιτισμός και οι διαχρονικές αξίες του μεταλαμπαδεύτηκαν στο Βυζάντιο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας και οι βυζαντινοί λόγιοι έγιναν συνεχιστές του έργου των μεγάλων διανοητών της αρχαιότητας. Αλλά και μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, η ελληνική γλώσσα και σκέψη μεταφέρονται μαζί με τους Έλληνες λογίους στη Δύση συντελώντας στην Αναγέννηση του πνεύματος και του πολιτισμού στη δυτική Ευρώπη. Με αυτόν τον τρόπο η Ελληνική και μαζί της ο ελληνικός πολιτισμός καθίστανται και πάλι πανανθρώπινο κτήμα. Οι επιδράσεις από άλλα γλωσσικά συστήματα Από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, η Ελληνική έχει δεχτεί επιδράσεις από άλλα γλωσσικά συστήματα, πράγμα που συμβαίνει σε όλες τις φυσικές γλώσσες. Τούτο δεν είναι κάτι που πρέπει να μας τρομάζει· το αντίθετο, μάλιστα, αφού η αλληλεπίδραση των γλωσσών δημιουργεί κατά κανόνα μια εξαιρετικά γόνιμη δυναμική μετεξέλιξής τους. Η Ελληνική εξελίχθηκε από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. έως σήμερα ενίοτε με εντάσεις, αλλά, συνάμα, και με μια θαυμαστή αρμονία, και προσαρμόστηκε στις εκάστοτε ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προκλήσεις, διατηρώντας πάντοτε τον δυναμισμό της. Επηρέασε και η ίδια σημαντικά άλλες γλώσσες, κυρίως αυτές του δυτικού κόσμου, αλλά όχι μόνο, σε όλους τους τομείς της ζωής, της σκέψης, της επιστήμης και της τέχνης. Οι σύγχρονοι Έλληνες πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς, γιατί έχουμε ως μητρική μια γλώσσα που υπήρξε οικουμενική. Η γλώσσα αυτή αποτελεί στη θαυμαστή διαχρονικότητά της ένα πολύτιμο στοιχείο της εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας του λαού μας. Τούτο κατόρθωσε να συμπυκνώσει σε δύσκολους χρόνους (1941) και σε λίγες αράδες ο Γιώργος Σεφέρης: «Η ελληνική γλώσσα, ο άνθρωπος, η θάλασσα… Για κοιτάξετε πόσο θαυμάσιο πράγμα είναι να λογαριάζει κανείς πως, από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα. Κι αυτό δε σταμάτησε ποτέ, είτε σκεφτούμε την Κλυταιμνήστρα που μιλά στον Αγαμέμνονα, είτε την Καινή Διαθήκη, είτε τους ύμνους τού Ρωμανού και τον Διγενή Ακρίτα, είτε το Κρητικό Θέατρο και τον Ερωτόκριτο, είτε το δημοτικό τραγούδι. Και όλοι αυτοί, οι μεγάλοι και οι μικροί, που σκέφτηκαν, μίλησαν, μέτρησαν ελληνικά, δεν πρέπει να νομίσετε πως είναι σαν ένας δρόμος, μια σειρά ιστορική, που χάνεται στη νύχτα των περασμένων και βρίσκεται έξω από σας. Πρέπει να σκεφτείτε πως όλα αυτά βρίσκονται μέσα σας, τώρα, βρίσκονται μέσα σας όλα μαζί, πως είναι το μεδούλι των κοκάλων σας, και πως θα τα βρείτε αν σκάψετε αρκετά βαθιά τον εαυτό σας […] η σύγχρονή μας λογοτεχνία είναι απαραίτητη για να καταλάβουμε, όχι μόνο την αρχαία λογοτεχνία, αλλά και όλη την ελληνική παράδοση» *Καθηγητής, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στο ΕΚΠΑ

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Το ΝΑΤΟ Διευρύνει την Εφαρμογή του Άρθρου 5 Γράφει ο Δημήτρης Μπονώρας* Στις 14 Ιουν 2021, συνήλθε το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο (NorthAtlanticCouncil- NAC) του ΝΑΤΟ σε επίπεδο Αρχηγών Κρατών. Ανάμεσα στις αποφάσεις που έλαβε, αυτή που έχει ιδιαίτερη αξίακαι πρέπει να φωτισθεί, είναι η νέα διευρυμένη ερμηνεία του άρθρου 5 της Ιδρυτικής Συμφωνίας του ΝΑΤΟ. Το άρθρο 5 θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της Συμμαχίας καθώς προβλέπει ότι «.. μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων (..Μελών) στην Ευρώπη ή στην Βόρειο Αμερική θα θεωρηθεί επίθεση εναντίον όλων…».Το NAC διεύρυνε την ερμηνεία του όρου «ένοπλη επίθεση». Ειδικότερα, στην παράγραφο 31 της Ανακοίνωσης της Συνόδου (SummitCommunique) του ΝΑΤΟ γίνεται αναφορά για τις «υβριδικές δραστηριότητες» (hybridactivities) που χρησιμοποιούνται από κρατικούς και μη-κρατικούς δρώντες με στόχο να απειλήσουν την ασφάλεια ενός έθνους και να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Το NAC θα έχει τη δυνατότητα να επικαλεστεί το άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, δεχόμενο ότι η υβριδική επίθεση είναι «ένοπλη επίθεση» (..asinthecaseofanarmedattack). Στην παράγραφο 32,της ίδιας ανακοίνωσης, γίνεται αναφορά στις απειλές στον κυβερνοχώρο(cyberthreats) που αντιμετωπίζει η Συμμαχία. Οι Αρχηγοί των κρατών του ΝΑΤΟ δεσμεύονται ότι θα χρησιμοποιήσουν όλο το εύρος των δυνατοτήτων της Συμμαχίας για να αποτρέψουν και να αμυνθούν απέναντι στις κυβερνοαπειλές. Τονίζουν ότι οι κακόβουλες δραστηριότητες στον κυβερνοχώρο μπορούν να θεωρηθούν ισοδύναμες με την ένοπλη επίθεση (…asamountingtoanarmedattack). Το γεγονός της διευρυμένης ερμηνείαςτου όρου «ένοπλη επίθεση» παίρνει τις υβριδικές απειλές και τις κυβερνοαπειλές από το πλαίσιο του άρθρου 4 που προβλέπει διαβουλεύσεις και συντονισμό μεταξύ των Μελών του ΝΑΤΟ, και τις φέρνει μέσα στο βεληνεκές του ραντάρ του άρθρου 5.

Ταυτόχρονα δείχνει τη θέληση του ΝΑΤΟ να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα των συγκρούσεων του 21ου αιώνα. Οι στρατιωτικές συγκρούσεις βιομηχανικού τύπου μεταξύ κρατών(interstateindustrialwar), όπως αυτές του 1ου και 2ου Παγκοσμίου Πολέμου δεν είναι πιθανές στη σύγχρονη εποχή. Οι συγκρούσεις του 21ου αιώνα έχουν δύο χαρακτηριστικά. Πρώτον δε διέρχονται το κατώφλι του κλασσικού πολέμου και δεύτερον, με το σύγχρονο πεδίο μάχης να είναι απεριόριστο, διεξάγονται σ’όλους τους χώρους της ανθρώπινης δραστηριότητας. Έτσι, το σύγχρονο δόγμα διεξαγωγής πολέμου, οι Αμερικάνοι το ονομάζουν «πολυχωρικό πόλεμο» (multidomainwar), οι Ρώσοι «ελεγχόμενο χάος» (controlledchaos) και οι Κινέζοι «απεριόριστο πόλεμο» (unrestrictedwar). Η προσήλωση του ΝΑΤΟ στην αυστηρή ερμηνεία της «ένοπλης επίθεσης» του στερούσε τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες απειλέςκαθώς ήταν κάτω από το επίπεδο του πολέμου και επομένως δεν μπορούσε να ενεργοποιηθεί το άρθρο 5 της Ιδρυτικής Συνθήκης. Η νέα αυτή διευρυμένη ερμηνεία της ένοπλης επίθεσης αυξάνει την αποτρεπτική αξιοπιστία της Συμμαχίας και την επαναφέρει ως τον καταλυτικό παράγοντα στα θέματα ασφαλείας της ευρωατλαντικής περιοχής. Όμως πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η νέα ερμηνεία της «ένοπλης επίθεσης» γίνεται με το ΝΑΤΟ να κοιτά τη Ρωσία. Στην πράξη είναι οι κόκκινες γραμμές που η Συμμαχία χαράσσει και τις γνωστοποιεί στη Ρωσία. Υπό αυτό το πρίσμα δεν πρέπει να περιμένουμε, προς το παρόν, ότι το ΝΑΤΟ θα επεμβαίνει για την αντιμετώπιση υβριδικών ή κυβερνοαπειλών με τη χρήση του άρθρου 5, όταν αυτές προέρχονται από χώρους διαφορετικούς από τη Ρωσία. *Αντιστράτηγος ε.α. Επίτιμος Υπαρχηγός ΓΕΣ, π. ΓΕΠΣ. Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με ειδίκευση στις «Ευρωπαϊκές και Διεθνείς Σπουδές» του ΕΚΠΑ. Diploma/NATO Defence College

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Ο Πούτιν επαναλαμβάνει τα λάθη της ΕΣΣΔ Τα λανθασμένα μαθήματα της ιστορίας Γράφει ο James Hershberg* Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι προϊόν του Ψυχρού Πολέμου. Ο Πρόεδρος της Ρωσίας έφτιαξε την καριέρα του στην παλιά σοβιετική υπηρεσία πληροφοριών, την KGB, και έβλεπε με τρυφερότητα την αντιπαλότητα των υπερδυνάμεων και το πυρηνικό αδιέξοδο, τουλάχιστον από ορισμένες απόψεις: αφότου ανέλαβε τα καθήκοντα του, το 2000, αποκάλεσε ως γνωστόν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης «πραγματική τραγωδία» και «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή» του εικοστού αιώνα. Ωστόσο, στο πλαίσιο της τρέχουσας κρίσης για την Ουκρανία, είναι κάθε άλλο παρά σαφές αν ο Πούτιν έχει μελετήσει σοβαρά την ιστορία του Ψυχρού Πολέμου ή έχει κατανοήσει τα διδάγματα του. Σε καίρια σημεία του Ψυχρού Πολέμου, οι ηγέτες του Κρεμλίνου έκαναν λανθασμένους υπολογισμούς εξαπολύοντας, εγκρίνοντας, ή απειλώντας με επιθετικές ενέργειες που τελικά αποδείχθηκαν αντιπαραγωγικές για τα σοβιετικά συμφέροντα. Από την αποστολή τανκς στην Ουγγαρία το 1956 έως την πίεση στην κομμουνιστική κυβέρνηση της Πολωνίας να καταπνίξει το συνδικαλιστικό κίνημα «Αλληλεγγύη» στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι προσπάθειες των Σοβιετικών να υποτάξουν χώρες υπενθύμισαν στους Δυτικούς ηγέτες γιατί είχαν συνασπιστεί αρχικά κατά της Μόσχας. Σήμερα, φαίνεται ότι ο Πούτιν ίσως να επαναλαμβάνει τα λάθη των σοβιετικών προκατόχων του. Η επίθεσή του εναντίον της Ουκρανίας στηρίζει την ουκρανική αντίθεση στην ρωσική επιρροή, ενώ δίνει νέα πνοή και ενώνει την Δυτική συμμαχία. ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΥΧΟΔΙΩΚΤΙΣΜΟ Από την αρχή του Ψυχρού Πολέμου, οι σοβιετικοί ηγέτες επέλεξαν να ασκήσουν

Διαδηλωτές έξω από το ουκρανικό προξενείο στο Τορόντο, τον Φεβρουάριο του 2022. Nick Iwanyshyn / Reuters τη μέγιστη πίεση στην προσπάθειά τους να εδραιώσουν την επιρροή τους στην Ανατολική Ευρώπη. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η πίεση και οι απειλές της Σοβιετικής Ένωσης εναντίον του Ιράν, της Τουρκίας, και —σε μικρότερο βαθμό— της Ελλάδας ενέπνευσαν την ανάδυση των αμερικανικού δόγματος της «ανάσχεσης» (“containment”) για να αντισταθούν στην σοβιετική επέκταση πέρα από εκείνες τις χώρες όπου είχε ήδη επιβάλει την κομμουνιστική εξουσία. Το 1948, ο Στάλιν προσπάθησε να υποχρεώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, τους πρώην συμμάχους του στη νίκη επί της ναζιστικής Γερμανίας, να φύγουν από το Βερολίνο, αποκόβοντας την χερσαία πρόσβαση μεταξύ των δυτικών ζωνών της πόλης -ένα «νησί» στην κατεχόμενη από την Σοβιετική Ένωση ανατολική Γερμανίακαι των αμερικανικών και βρετανικών ζωνών κατοχής, περίπου 100 μίλια δυτικά. Η κίνηση γύρισε ως μπούμερανγκ: μια τεράστια αγγλοαμερικανική αερομεταφορά ματαίωσε τον αποκλεισμό και ώθησε τους Δυτικούς ηγέτες να σφυρηλατήσουν μια στρατιωτική συμμαχία για να καταπολεμήσουν την σοβιετική απειλή, με αποτέλεσμα την δημιουργία του ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 1949. Επιπλέον,

οι εικόνες των Δυτικοβερολινέζων να το παλεύουν πεισματικά μέσα στον παγωμένο χειμώνα, παρά τις απειλές της Μόσχας, βοήθησαν να αλλάξει η εικόνα των αντιμαχόμενων πλευρών στην αμερικανική λαϊκή κουλτούρα: μόλις λίγα χρόνια μετά το τέλος ενός πολέμου στον οποίο οι Αμερικανοί θαύμαζαν βαθιά την ηρωική σοβιετική αντίσταση στην επέλαση των Ναζί, τώρα οι «καλοί Γερμανοί» αντιστέκονταν στους «άθεους κομμουνιστές» της Σοβιετικής Ένωσης και τον τυραννικό δικτάτορά τους («οι Κόκκινοι», “the Reds”). Έναν χρόνο μετά τον μάταιο αποκλεισμό, ο Στάλιν έκανε άλλο ένα λάθος: ενέκρινε την έκκληση του Κιμ Ιλ Σουνγκ να αφήσει την Βόρεια Κορέα να εισβάλει στη Νότια Κορέα τον Ιούνιο του 1950 και να θέσει ολόκληρη την Κορεατική Χερσόνησο υπό τον κομμουνισμό. Ο Κιμ διαβεβαίωσε τον Στάλιν ότι οι Κορεάτες κάτω από τον 38ο παράλληλο περίμεναν με ανυπομονησία την άφιξή του και θα εγείρονταν για να επισπεύσουν τον θρίαμβό του. Ο Στάλιν, από την πλευρά του –πιθανώς παραπλανημένος από τις ενδείξεις της κυβέρνησης Τρούμαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν απρόθυμες Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ να επέμβουν στρατιωτικά για να υπερασπιστούν τη Νότια Κορέα- υπέθεσε λανθασμένα ότι η Ουάσιγκτον θα απέφευγε να βοηθήσει την Σεούλ. Το γεγονός ότι οι Σοβιετικοί είχαν πυροδοτήσει την πρώτη ατομική τους βόμβα το προηγούμενο καλοκαίρι υποστήριξε αυτή την εσφαλμένη υπόθεση. Φυσικά, η Πιονγκγιάνγκ απέτυχε να καταπιεί τον Νότο και οι μάχες τελείωσαν τρία χρόνια αργότερα, με την χερσόνησο να είναι ακόμη διαιρεμένη. Πολύ χειρότερο, από την σοβιετική σκοπιά, ήταν το πώς η εισβολή της Βόρειας Κορέας παρότρυνε την Δύση, ακόμη και τους Γάλλους, να επιτρέψουν στην Δυτική Γερμανία να εξοπλιστεί. Το 1955, η Δυτική Γερμανία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ (βοηθούμενη από την υπόσχεσή της να παραιτηθεί από τα πυρηνικά όπλα για το ορατό μέλλον), αλλά έναν χρόνο αργότερα, το φθινόπωρο του 1956, η συμμαχία φαινόταν [να είναι] στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Στα τέλη Οκτωβρίου, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία, οι δύο ευρωπαϊκοί πυλώνες του ΝΑΤΟ, επιτέθηκαν στην Αίγυπτο για να ανακτήσουν τον έλεγχο της Διώρυγας του Σουέζ, την οποία ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, είχε εθνικοποιήσει λίγους μήνες νωρίτερα. Ενήργησαν συνωμοτώντας με το Ισραήλ (η εφόρμηση του οποίου στην χερσόνησο του Σινά επέτρεψε στο Λονδίνο και στο Παρίσι να ισχυριστούν ότι προστάτευαν την διώρυγα) και πίσω από την πλάτη των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες είχαν ευνοήσει τις διαπραγματεύσεις με τον Νάσερ. Η προσπάθεια των Ευρωπαίων να επαναβεβαιώσουν την αποικιακή κυριαρχία στην Αίγυπτο εξόργισε τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, και υποχρέωσε τους Βρετανούς, τους Γάλλους, και τους Ισραηλινούς να αποσυρθούν. Η Δυτική συμμαχία θα βρισκόταν σε χάος, αλλά λίγες μέρες αργότερα, στις αρχές Νοεμβρίου, οι Σοβιετικοί εισέβαλαν στην Ουγγαρία. Αυτή η κίνηση προκλήθηκε από μια αλληλουχία γεγονότων στο κράτος-δορυφόρο του Συμφώνου της Βαρσοβίας: αφότου ο σοβιετικός ηγέτης, Νικίτα Χρουστσόφ, εκφώνησε μια ομιλία, επικρίνοντας πτυχές της διακυβέρνησης του Στάλιν, οι Ούγγροι επέλεξαν ένα μεταρρυθμιστικό (αλλά ακόμα κομμουνιστικό) καθεστώς. Η Μόσχα, με την σειρά της, κατέστειλε βάναυσα την ουγγρική εξέγερση. Η επίθεση της Μόσχας υπενθύμισε στην συμμαχία γιατί υπήρχε. Παρά τις 14

πολυάριθμες, επαναλαμβανόμενες εντάσεις εντός του ΝΑΤΟ τις επόμενες δεκαετίες, η συμμαχία συνέχισε για το υπόλοιπο του Ψυχρού Πολέμου. Περιοδικές επιδείξεις του σοβιετικού κινδύνου —οι ανανεωμένες επιδιώξεις του Κρεμλίνου στο Δυτικό Βερολίνο (η δεύτερη κρίση του Βερολίνου, που διήρκεσε από το 1958 έως το 1961), οι εισβολές στην Τσεχοσλοβακία (το 1968) και στο Αφγανιστάν (το 1979), και οι απειλές για εισβολή στην Πολωνία (το 1980–81)— ενδυνάμωσαν την συνοχή της συμμαχίας. Μερικές φορές, οι Σοβιετικοί δεν πλήρωναν άμεσο τίμημα για αυτές τις επιθετικές κινήσεις. Βεβαίως, η τάση της Σοβιετικής Ένωσης να κάνει επίδειξη στρατιωτικής δύναμης αφαιρούσε [βαθμούς] από την διεθνή δημόσια αποδοχή της, αλλά οι κυρώσεις των ΗΠΑ επιβάλλονταν στις περισσότερες περιπτώσεις με μισή καρδιά. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, οι Σοβιετικοί έκαναν εχθρούς και βοήθησαν να στερεοποιηθεί η αντίθεση στην επιρροή τους. Η εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, για παράδειγμα, επιτάχυνε την άνοδο του «ευρωκομμουνισμού» -δηλαδή, πιο εθνικιστικών κομμουνιστικών κομμάτων στην Δυτική Ευρώπη, για παράδειγμα στην Ιταλία, που ήταν λιγότερο υποτακτικά στο Σοβιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα- κάτι που μείωσε την επιρροή και τον έλεγχο της Μόσχας. Και στο Αφγανιστάν, η Μόσχα, η οποία ήλπιζε και σχεδίαζε να εισέλθει και να εξέλθει μέσα σε λίγους μήνες, τοποθέτησε με επιτυχία έναν κομμουνιστή ηγέτη της προτίμησής της (και σκότωσε αυτόν που αντικατέστησε) αλλά βρέθηκε τελματωμένη σε έναν μακρό, εξουθενωτικό αγώνα ενάντια σε μια υποστηριζόμενη από την Ουάσιγκτον εξέγερση, που τελικά την υποχρέωσε να υποχωρήσει μια δεκαετία αργότερα. Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν αποδυνάμωσε ολοφάνερα την Σοβιετική Ένωση καθώς κατευθυνόταν προς την λήθη. ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ Αυτό το τελικό σενάριο θα πρέπει να ανησυχήσει ιδιαίτερα τον Πούτιν. Μολονότι ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε το ΝΑΤΟ έχουν οποιαδήποτε όρεξη να επέμβουν στρατιωτικά για να σώσουν την Ουκρανία από μια ρωσιική εισβολή, δεν θα ήταν αντίθετοι στο να βοηθήσουν έναν πιθανό ουκρανικό ανταρτοπόλεμο ενάντια σε έναν εχθρικό κατοχικό στρατό —που η ιστορία υποδηλώνει ότι θα

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

μπορούσε να είναι παρατεταμένος και σημαντικός, όπως ανακάλυψαν οι δυνάμεις του Αδόλφου Χίτλερ κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πόλεμου. Οι Ουκρανοί εμφανίζονται πολύ πιο έτοιμοι και πρόθυμοι να πολεμήσουν από όσο, για παράδειγμα, οι Τσεχοσλοβάκοι το 1968. Φυσικά, ο Πούτιν αισθάνεται προφανώς [ότι έχει] το δικαίωμα να καταλάβει (ή, κατά την προσκολλημένη στην Σοβιετική Ένωση άποψή του, να επανακατακτήσει) την Ουκρανία επειδή, σε αντίθεση με την Ουγγαρία και την Πολωνία, είναι μια πρώην δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης και ιστορικά, εθνοτικά και γλωσσικά στενά συνδεδεμένη με την Ρωσία. Ωστόσο, ο υπόλοιπος κόσμος (και ακόμη και η ίδια η Ρωσία, σε μια συμφωνία του 1994) έχει αναγνωρίσει την κυριαρχία της Ουκρανίας ως ανεξάρτητο έθνος μετά την σοβιετική κατάρρευση. Πολλοί Ουκρανοί θυμούνται με θυμό το πώς η Μόσχα κακομεταχειρίστηκε κατάφωρα την χώρα τους όταν ενσωματώθηκε στην Σοβιετική Ένωση. Ο μεγάλος ανθρωπογενής λιμός που σκότωσε εκατομμύρια Ουκρανούς κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης του Στάλιν την δεκαετία του 1930 έχει μεγάλη επίδραση στην δημόσια συνείδηση της χώρας. Τέτοιες ιστορικές μνήμες θα μπορούσαν να ενισχύσουν την βίαιη αντίσταση στην ρωσική κατοχή. Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία πιθανώς θα επιταχύνει το αποτέλεσμα που επιθυμεί λιγότερο: ένα μεγαλύτερο και ισχυρότερο ΝΑΤΟ. Μετά το χάος της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, η συμμαχία συσπειρώθηκε σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τον Πούτιν από το να εξαπολύσει επίθεση στην Ουκρανία. Χώρες κατά μήκος ή κοντά στην ρωσική περιφέρεια που εκτιμούν την ανεξαρτησία τους αλλά δεν ανήκουν ακόμη στο ΝΑΤΟ μπορεί τώρα να εξετάσουν σοβαρά την ένταξη ή να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να το πράξουν. Τα δυνητικά νέα μέλη θα μπορούσαν να επεκταθούν πέρα από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες για να συμπεριλάβουν χώρες που παρέμειναν ουδέτερες κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, είτε οικειοθελώς (όπως η Σουηδία) είτε ως αποτέλεσμα του σοβιετικού καταναγκασμού (όπως η Αυστρία και η Φινλανδία). Ήδη, ορισμένοι Φινλανδοί συλλογίζονται δημόσια για την «απο-φινλανδοποίηση» και την εγκατάλειψη της παραδοσιακής τους απόστασης από το ΝΑΤΟ.

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ Ο Πούτιν δεν αγνοεί αυτά τα προηγούμενα του Ψυχρού Πολέμου, περιπτώσεις στις οποίες η επιθετικότητα της Μόσχας κατέληξε να γυρίσει ως μπούμερανγκ, ωστόσο προφανώς δεν τον ενδιαφέρει. Λίγο αφότου ανήλθε στην εξουσία, δημοσίευσε το First Person: An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russian’s President, στο οποίο αναγνώρισε ότι η βίαιη καταστολή από την Σοβιετική Ένωση των εξεγέρσεων στην Ανατολική Γερμανία, στην Ουγγαρία, και στην Τσεχοσλοβακία ήταν «μεγάλα λάθη». Και πρόσθεσε: «Η ρωσοφοβία που βλέπουμε σήμερα στην Ανατολική Ευρώπη είναι ο καρπός αυτών των λαθών». Η λέξη «λάθη» υποδηλώνει ότι θεωρεί αυτές τις ενέργειες λανθασμένους υπολογισμούς και όχι ηθικά εσφαλμένες ή αδικαιολόγητες. Σε κάθε περίπτωση, κατά την στάθμιση των επιλογών του, ο Πούτιν πρέπει να γνώριζε ότι η εισβολή στην Ουκρανία θα αναζωογονούσε και θα ενίσχυε δραματικά την ρωσοφοβία στις γύρω χώρες, με συνέπειες που μπορεί να μην του αρέσουν. Η νοσταλγική επιθυμία του να αναδημιουργήσει ουσιαστικά την Σοβιετική Ένωση (χωρίς το παγκόσμιο ιδεολογικό της σκεπτικό, αφού υποστηρίζει μόνο την απολυταρχία και την ρωσική ισχύ), με την βία αν χρειαστεί, έχει οδηγήσει την Ρωσία σε πόλεμο. *Ο JAMES HERSHBERG είναι καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο George Washington και συγγραφέας του Marigold: The Lost Chance for Peace In Vietnam.

Ουκρανία, πόλεμος και αμερικανικό δόγμα Σκέψεις μέσα και γύρω από τη γεωπολιτική.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Το κείμενο δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2021. Μιλά για ενδεχόμενη επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, ενώ έχει συμβεί. Το δημοσιεύουμε γιατί είναι πολύ αποκαλυπτικό του πως σκέφτονται οι ΗΠΑ και πως προσπαθούν να διασφαλίσουν την ασφάλειά τους. Γράφει ο Τζώρτζ Φρίντμαν* Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, εμφανίστηκε ένα αμερικανικό δόγμα σύμφωνα με το οποίο οι πόλεμοι ήταν κυρίως πολιτικοί και έστελναν το μήνυμα σε άλλες δυνάμεις ότι οι ΗΠΑ ήταν έτοιμες να πολεμήσουν οπουδήποτε αμφισβητηθούν. Το ονομάζω «πολιτικό πόλεμο» επειδή η πρόθεση δεν επικεντρώνονταν στην καταστροφή του εχθρού αλλά στην εδραίωση της αμερικανικής αξιοπιστίας. Χαρακτηρίστηκε από μια παράλογη εμπιστοσύνη στην ικανότητα της Αμερικής να νικήσει γρήγορα έναν εχθρό με ελάχιστη προσπάθεια και απώλεια. Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέτυχαν να κατανοήσουν τη βούληση του εχθρού, συχνά επειδή οι ηγέτες τους επικεντρώθηκαν στην τεχνολογία των πολεμικών μαχών ως μέτρο ισχύος, και σε κάθε περίπτωση ο πόλεμος δεν ξεκίνησε με έναν σαφή ορισμό της νίκης. Από το Βιετνάμ μέχρι το Αφγανιστάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμπλέκονταν με έναν εχθρό πολύ πιο πρόθυμο να απορροφήσει απώλειες απο ό,τι η Ουάσιγκτον. Δεδομένου ότι οι πόλεμοι δεν ήταν υπαρξιακά ζητήματα για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η δέσμευσή τους ήταν περιορισμένη. Για τους Βο-

ρειοβιετναμέζους και τους Ταλιμπάν, ο πόλεμος ήταν ηθικό απόλυτο. Θα πολεμούσαν με όποιο κόστος και με όσα όπλα ήταν διαθέσιμα. Μερικοί πόλεμοι κατέληξαν με απόλυτη ήττα, κάποιοι (με εξαίρεση την Καταιγίδα της Ερήμου) κατέληξαν σε υποχώρηση και αποχώρηση των ΗΠΑ. Λίγες από αυτές τις δεσμεύσεις έπεισαν πιθανούς εχθρούς της αμερικανικής ισχύος. Αντίθετα, έκαναν τους αντιπάλους να παρερμηνεύσουν την αμερικανική ισχύ και αύξησαν τον κίνδυνο οι ΗΠΑ να επιλέξουν έναν άλλο εκλεκτικό πόλεμο. Όλα τα έθνη μπαίνουν σε πόλεμο κάποια στιγμή στην ιστορία, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περάσει το μεγαλύτερο μέρος του 21ου αιώνα πολεμώντας. Η επιθυμία να χρησιμοποιηθεί ο πόλεμος ως σήμα ισχύος, σε συνδυασμό με τη μη κατανόηση της ποσότητας δύναμης που απαιτείται για τη διεξαγωγή ενός επιτυχημένου πολέμου, εγείρει το ερώτημα εάν οι ΗΠΑ έχουν συμφέρον να επέμβουν στην Ουκρανία εάν οι Ρώσοι εισβάλουν. Αμφιβάλλω ότι πλησιάζει μια πλήρης εισβολή στην Ουκρανία με σκοπό να καταληφθεί ολόκληρη τη χώρα, αλλά η σκέψη μιας τέτοιας εισβολής μας βοηθά να ορίσουμε το τρέχον Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα δόγμα της πολεμικής μάχης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δύο στρατηγικές επιταγές. Πρώτον, πρέπει να διατηρήσουν σχέσεις με τον Καναδά και το Μεξικό, τα δύο έθνη που θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για μια χερσαία επίθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεύτερον, δεδομένου ότι το πρώτο είναι αρκετά ασφαλές, πρέπει να βεβαιωθούν ότι διατηρούν τον έλεγχο του Ατλαντικού και του Ειρηνικού ωκεανού, τα μόνα μέρη που θα διευκολύνουν την επιθετική δράση κατά των Ηνωμένων Πολιτειών. Προφανώς αυτό απαιτεί από τις ΗΠΑ να ελέγχουν τις θάλασσες μέσω ναυτικής, αεροπορικής και διαστημικής ισχύος. Αλλά η πρόκληση είναι πιο λεπτή από αυτό. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν για τις Ηνωμένες Πολιτείες ένας αγώνας για την ασφάλεια των θαλασσών. Αυτό είναι προφανές στον Ειρηνικό αλλά συνέβη και στον Ατλαντικό. Η αμερικανική ανησυχία μετά την πτώση της Γαλλίας ήταν ότι η Βρετανία μπορεί να αναγκαστεί να συνθηκολογήσει με τη Γερμανία και αυτή η συνθηκολόγηση θα σήμαινε ότι το Βασιλικό Ναυτικό επρόκειτο να γίνει γερμανικό ναυτικό. Το Βασιλικό Ναυτικό ήταν μια πρόκληση για το Ναυτικό των ΗΠΑ, επομένως αυτό σήμαινε είτε ναυτικό πόλεμο στον Ατλαντικό είτε ακόμη και γερμανικό έλεγχο του Ατλαντικού. Αυτό θα ήταν καταστροφικό για τις ΗΠΑ, οι οποίες απάντησαν διατηρώντας ανοιχτές θαλάσσιες οδούς προς τη Βρετανία και προμηθεύοντας τη Βρετανία με τον απαραίτητο εξοπλισμό. Ακόμη και οι χερσαίες πτυχές του πολέμου σχεδιάστηκαν εν μέρει για να απομακρύνουν τους γερμανικούς πόρους από το ναυτικό, η εισβολή στη Γαλλία ήταν μέρος αυτής της στρατηγικής. Η στρατηγική των ΗΠΑ ήταν τελικά να πολεμήσουν στην Ευρώπη για να αποτρέψουν τις γερμανικές απειλές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες φοβούνταν μια σοβιετική εισβολή στη Δυτική Ευρώπη και την κατάληψη γερμανικών και γαλλικών λιμανιών – δηλαδή, οι Σοβιετικοί να εισέλθουν με τη βία στον Ατλαντικό. Για τις ΗΠΑ, η υπεράσπιση της Ευρώπης ήταν απαραίτητη για την ασφάλεια του Ατλαντικού, και έτσι η Ουάσιγκτον ξόδεψε πολύ χρόνο κατά τη διάρκεια του 16

Ψυχρού Πολέμου για να εξασφαλίσει τον Ατλαντικό με νηοπομπές που κινούνταν προς τα ανατολικά. Το χάσμα GIUK γύρω από τη Γροιλανδία, την Ισλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν το κύριο επίκεντρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Εάν οι Σοβιετικοί το διέλυαν, θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ενίσχυση του ΝΑΤΟ και πιθανότατα να κερδίσουν τον πόλεμο. Η μοίρα της Ευρώπης ενδιέφερε τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η μοίρα του Ατλαντικού ήταν υπαρξιακή. Η μάχη θα γινόταν στην Ευρώπη, αλλά ο απώτερος στόχος θα ήταν ο Ατλαντικός. Οποιοδήποτε στρατιωτικό δόγμα των ΗΠΑ πρέπει επομένως να αποκλείει εχθρικές δυνάμεις στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό. (Αυτό ακριβώς κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.) Επειδή η Ουάσιγκτον δεν έχει αντίπαλο στον Ατλαντικό αυτή τη στιγμή, και δεδομένου ότι ένα νέο δόγμα πρέπει να επικεντρωθεί στις υπαρξιακές ανάγκες και να επικεντρωθεί στην επίτευξη στρατιωτικών σκοπών, φαίνεται ότι αυτήν τη στιγμή η Ρωσία δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον έλεγχο των ΗΠΑ στον Ατλαντικό. Η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε το 1991. Οι ζώνες προστασίας που περιβάλλουν τη Ρωσία ξεφεύγουν από τον ρωσικό έλεγχο. Οι επιταγές και τα δόγματα της ίδιας της Μόσχας απαιτούν να επιδείξει την επιστροφή της στον έλεγχο της Ουκρανίας. Και εδώ, οι ΗΠΑ ανησυχούν λιγότερο για την εμπλοκή στο εδαφος από ότι για την απώλεια της αξιοπιστίας τους εάν δεν ενεργήσουν. Η αξιοπιστία δεν είναι ασήμαντη, ούτε έχει αποδειχθεί επιτυχής βάση για την έναρξη σύγκρουσης. Αλλά για τη Ρωσία, τα ουκρανικά σύνορα απέχουν περίπου 300 μίλια από τη Μόσχα και ενώ δεν υπάρχει απειλή αυτήν τη στιγμή, η ταχύτητα με την οποία μια τρίτη δύναμη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσε να εμφανιστεί στην Ουκρανία και να απειλήσει την χώρα δεν πρέπει να αγνοηθεί. Οι Ρώσοι δεν μπορούν να το προεξοφλήσουν, και ως εκ τούτου θέλουν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο ελέγχοντας την Ουκρανία. Η στρατηγική των ΗΠΑ δεν έχει αλλάξει πραγματικά, αλλά η γεωγραφία έχει αλλάξει. Το δόγμα του Ψυχρού Πολέμου ήταν να διατηρήσει τους θαλάσσιους δρόμους προς την Ευρώπη εμποδίζοντας τη

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

σοβιετική ναυτική και αεροπορική δύναμη και να νικήσει τη Ρωσία με συντριπτική και αντικαταστάσιμη δύναμη. Αλλά αυτό ίσχυε όταν τα σοβιετικά σύνορα ήταν πολύ δυτικά της Ουκρανίας. Υπάρχουν δύο δρόμοι για να προχωρησει η Ρωσία αν αποφασίσει να πάρει την Ουκρανία. Ο ένας είναι η βορειοευρωπαϊκή πεδιάδα μέσω της Λευκορωσίας και της Πολωνίας. Ο άλλος είναι μέσα από τα Καρπάθια Όρη στα νότια. Όσο η Πολωνία αμύνεται καλά και οι Ρώσοι παραμένουν ανατολικά των Καρπαθίων, η πιθανότητα η Ρωσία να αποτελεί απειλή για την Ευρώπη, και κατ’ επέκταση τον Ατλαντικό, είναι χαμηλή. Η Ρωσία δεν μπορεί να αφήσει την Ουκρανία στη θέση που είναι. Κάτι τέτοιο είναι δυνητικά πολύ επικίνδυνο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να διεξάγουν έναν χερσαίο πόλεμο στο κατώφλι της Ρωσίας. Με την ποσότητα της δύναμης που μπορεί να φέρει γρήγορα η Ρωσία, η αποστολή των ΗΠΑ, στην καλύτερη περίπτωση, θα αποτύγχανε. Στη χειρότερη, θα ηττάτο. Αυτό υπαγορεύεται από τη γεωγραφία. Εάν επέμβουν οι ΗΠΑ, πρέπει να το κάνουν στις δυτικές περιοχές των Καρπαθίων και στις πεδιάδες της Πολωνίας. Δεν μπορούν να πάνε πιο δυτικά. Αυτή είναι μια μάλλον αδίστακτη εφαρμογή ενός δόγματος. Η Ουκρανία έχει δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Αλλά η ωριμότητα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής δεν βασίζεται στη δοκιμή της δικαιοσύνης μιας υπόθεσης, αλλά στο τίμημα και την πιθανότητα της νίκης. Ανεξάρτητα από το ποια μπορεί να είναι η πολιτική ή η ηθική, η αναγνώριση της γεωγραφίας, των δυνατοτήτων και των συμφερόντων πρέπει να έχει προτεραιότητα έναντι της στρατιωτικής δράσης που ενδέχεται να αποτύχει. Αυτό που μάθαμε είναι ότι οι ΗΠΑ είναι ισχυρές αλλά όχι παντοδύναμες. Η ιδέα ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αγωνιστούν για τα πολιτικά δικαιώματα ως παντοδύναμη είναι νεανική. Η μεγάλη άνεση είναι ότι η Ρωσία φοβάται να χάσει όσο κι εγώ, επομένως είναι πιθανότατα μια ακαδημαϊκή άσκηση. *Ο Τζορτζ Φρίντμαν είναι ένας διεθνώς αναγνωρισμένος γεωπολιτικός και στρατηγικός αναλυτής και ο ιδρυτής και πρόεδρος της Geopolitical Futures.

ΥΓΕΙΑ

Τι είναι η ενσυναίσθηση Γράφει η Μαρία Ρισβάνη* Ο όρος ενσυναίσθηση προέρχεται από το εν + συναίσθηση που δημιουργήθηκε από τους Herman Lotze και Robert Vischer και μεταφράστηκε στα αγγλικά ως empathy. Το empathy προέρχεται από την ελληνική λέξη εμπάθεια, ωστόσο στα καθομιλουμένη αύτος ο όρος έχει αρνητικό περιεχόμενο και δεν αποδίδει την επιστημονική ένοια του όρου empathy. Κάποιοι Έλληνες μελετητές αποδίδουν τον όρο empathy ως «εμπάθεια», άλλοι ως «εμβίωση» άλλοι ως «ενσυναίσθηση». Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να αποδοθεί και ως μέθεξη. Οι εννοιολογικοί ορισμοί της ενσυναίσθησης είναι πολυάριθμοι και παρατηρείται μικρή συμφωνία μεταξύ των μελετητών και ερευνητών. Η ενσυναίσθηση είναι η προσπάθεια μας να μπούμε στη θέση του άλλου και να κατανοήσουμε τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια. Αυτό σημαίνει ότι πραγματικά προσπαθούμε να καταλάβουμε τα συναισθήματα του, τα πιστεύω του, τις εμπειρίες του, τις προσδοκίες του, όλα όσα διαμόρφωσαν και διαμορφώνουν τη στάση του στη ζωή. Είναι όμως σημαντικό να κατανοήσουμε τι είναι και τι δεν είναι η ενσυναίσθηση. Στην καθημερινή ζωή τείνουμε να συγχέουμε την ενσυναίσθηση με τη συμπάθεια. Ο Ehmann παρατηρεί ότι η έννοια συμπάθεια εμπεριέχει στοιχεία όπως ο οίκτος, η λύπηση κ.α, τα οποία δεν χαρακτηρίζουν την ενσυναίσθηση. Για παράδειγμα, βλέποντας έναν άστεγο ίσως αισθανθεί κάποιος λύπηση και γι’ αυτό του αφήσει κάποια χρήματα όπως θα περνάει από μπροστά του, όμως αυτό είναι η συμπάθεια που θα δείξουμε προς αυτόν τον άνθρωπο. Αν όμως κάνουμε μια προσπάθεια να δούμε τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, να σκεφτούμαι ποια ζωή θα του άρεσε, ίσως αν κάναμε και μια συζήτηση μαζί του κάτι που θα τον έκανε από έναν απλό ξένο, σε ένα μοναδικό άνθρωπο, τότε θα μπορούσαμε να πούμε πως δείξαμε ενσυναίσθηση γι’ αυτό το άτομο, διότι προσπαθήσαμε να δούμε τη ζωή μέσα απ’ τα μάτια του.

Έτσι λοιπόν μιλούμε για δύο κύριες πτυχές της ενσυναίσθησης, τη γνωστική και τη συναισθηματική. Η γνωστική ή «διάσταση κατανόησης» αναφέρεται στη νοητική κατανόηση της εμπειρίας του άλλου. Η συναισθηματική ή «βιωματική» διάσταση αναφέρεται στο άμεσο βίωμα των συναισθημάτων του άλλου. Υπάρχει και ακόμη μια διάσταση, η επικοινωνιακή που αφορά τη μεταβίβαση, με ακρίβεια και ευαισθησία στον άλλο τη κατανόηση του συναισθηματικού του κόσμου. Η ενσυναίσθηση είναι περισσότερο δημοφιλής τώρα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία. Ακούγεται από όλους τους επαγγελματίες είτε είναι άνθρωποι των επιχειρήσεων μέχρι και πολιτικοί. Φυσικά, η ενσυναίσθηση παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχοθεραπεία και αποτελεί ένα από τα κύρια εργαλεία που θα πρέπει να διαθέτει ένας καλός θεραπευτής προκειμένου να μπορέσει να είναι όσο περισσότερο ωφέλιμος γίνεται για τον πελάτη του. Αν και επιδεικνύουμε τόσο ενδιαφέρον για την ενσυναίσθηση, η αλήθεια είναι πως ελάχιστοι άνθρωποι είναι ενσυναισθητικοί εξ’ αρχής. Φυσικά, αυτό σημαίνει πως η ενσυναίσθηση είναι μια ικανότητα που την μαθαίνουμε μέσα από σκληρή προσπάθεια, μέσα στα χρόνια και μέσα από εμπειρία. Η ενσυναίσθηση δεν μπορεί να μαθευτεί μέσω βιβλίων και οδηγών. Ωστόσο, η θέληση του ανθρώπου, να μπει στη θέση του άλλου και να προσπαθήσει να καταλάβει τα συναισθήματα και τις ανάγκες του εκάστοτε ανθρώπου τον βοηθά να αναπτυχθεί ενσυναισθητικά. *Η Μαρία Ρισβάνη είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια γνωσιακής συμπεριφοριστικής θεραπείας. com

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΥΓΕΙΑ

Η καρδιά και τα μυστικά της 130 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Του καρδιολόγου κ. Αριστογείτονος Χαραλαμπάκη Σε συνέχεια από το προηγούμενο τεύχος δημοσιεύουμε το θέμα " Τι βλάβες προκαλεί η υπέρταση και αντιμετώπιση" Τι βλάβες προκαλεί η υπέρταση; Αυξημένη αρτηριακή πίεση θεωρείται μεγάλος κίνδυνος για τον οργανισμό, δεδομένου ότι πλήττει πολλά και ζωτικά όργανα. Το κακό είναι ότι αποτελεί «Σιωπηλό εχθρό», γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκα-λεί συμπτώματα. Σε μερικούς προκαλεί κεφαλαλγία, σε άλλους αδιαθεσία, αλλά στους περισσότερους δεν εμφανίζει κανένα ενόχλημα. Εκτός από τον σιωπηλό χαρακτήρα της υπέρτασης, υπάρχει και ένα άλλο λεπτό της σημείο που δημιουργεί προβλήματα. Από πολλές επιδημιο-λογικές μελέτες προκύπτει ότι η υπέρταση σε παγκόσμιο επίπεδο δεν ρυθμί-ζεται καλά, είτε από άγνοια της ύπαρξής της είτε από ελλιπή θεραπεία. Ένα ποσοστό των υπερτασικών μέχρι και 30% αγνοεί ότι έχει υπέρταση και ένα άλλο ποσοστό γύρω στο 40% από αυτούς που παίρνουν θεραπεία δεν επιτυγ-χάνουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Τα δύο αυτά στοιχεία που αφορούν την αρτηριακή υπέρταση, ο σιωπη-λός της χαρακτήρας και η μη καλή της ρύθμιση, οδηγούν σε βλάβες οργάνων οι οποίες δεν είναι εν πολλοίς αναστρέψιμες. Τα όργανα που επηρεάζει δυ-σμενώς η υπέρταση είναι από τα πιο ζωτικά του οργανισμού. ΒΛΑΒΕΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ Όταν η υπέρταση παραμείνει αρρύθμιστη επί πολλά χρόνια, δημιουργεί υπερτροφία των τοιχωμάτων της καρδιάς, η οποία στη συνέχεια μπορεί να καταλήξει σε καρδιακή ανεπάρκεια ή σε στεφανιαία νόσο. Συγκεκριμένα, η υπέρταση είναι εχθρός τεσσάρων κυρίως οργάνων: Στο Καρδιαγγειακό σύστημα μπορεί να προκαλέσει διαστολική δυσλειτουργία, υπερτροφία της καρδιάς και αρρυθμίες με καταληκτικό στάδιο την καρδιακή ανεπάρκεια. Αποτελεί επίσης πρωτεύοντα προδιαθεσικό παράγοντα για πρόκληση στεφανιαίας νόσου. Στα αγγεία συντελεί στην αθηρωμάτωση και στη σκλήρυνσή τους. Η απότομη αύξησή της μπορεί να προκαλέσει σχάση αθηρωματικής πλάκας σε στεφανιαία αρτηρία με συνέπεια τη δημιουρ-γία εμφράγματος. Στον Εγκέφαλο αποτελεί την κυριότερη αιτία εγκεφαλικού επεισοδίου, κυρίως αιμορραγικού από ρήξη εγκεφαλικής αρτηρίας. Στα Νεφρά προκαλεί νεφρική ανεπάρκεια. Οι πλειονότητα των αιμοκαθαιρομένων φθάνουν ως εκεί κυρίως από αρρύθμιστη υπέρταση σε συνδυασμό ίσως και με σακχαρώδη διαβήτη. Στα Μάτια προκαλεί αρτηριοσκλήρυνση του αμφιβληστρο18

ειδούς με συνέπεια διαταραχές οράσεως και αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Πώς θεραπεύεται η υπέρταση; Για τη σωστή αντιμετώπιση της αυξημένης πίεσης θα πρέπει να τηρούνται ορισμένοι κανόνες. Τρία είναι τα κύρια βήματα για τη θεραπεία της υπέρτασης: Το πρώτο βήμα είναι η τεκμηρίωσή της, με επανειλημένες μετρήσεις ή με το Holter 24ωρης καταγραφής της πίεσης. Μία τυχαία καταγραφή υψηλής πίεσης δεν είναι αρκετή για να αρχίσει φαρμακευτική αγωγή. Το δεύτερο βήμα ιδιαίτερα σε ήπιες υπερτάσεις, είναι η εφαρμογή υγιει-νοδιαιτητικών μέτρων πριν την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής. Η μείωση του αλατιού, η απώλεια βάρους, η σωματική άσκηση, η διακοπή του καπνί-σματος και ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο σαν αυτό της μεσογειακής δίαιτας είναι δυνατόν να επαναφέρουν την ήπια υπέρταση στα φυσιολογικά επίπεδα. Το τρίτο βήμα είναι η καταπολέμηση της υπέρτασης με φάρμακα: Τα φάρμακα που διατίθενται για τη θεραπεία της υπέρτασης ανήκουν κυρίως σε πέντε κατηγορίες. Επιγραμματικά, τα διαθέσιμα αντιυπερτασικά φάρμακα είναι τα ακόλουθα και δρουν ως εξής: Τα διουρητικά: η Φουροσεμίδη (-Lasix, Frumil), το Fludex, το Moduretic κ.ά. μειώνουν τον όγκο των κυκλοφορουμένων υγρών. Οι βήτα - αδρενεργικοί αναστολείς: προπρανολόλη (Inderal), με-τοπρολόλη (Lopresor), ατενολόλη (Tenormin, Neocardon), βισοπρολόλη (Pactens, Concor, blocatens), σελιπρολόλη (Selectol), καρβεντιλόλη (Dilatrent, Carvedilen, Carvepen), νεμπιβολόλη (Lobivon, Bivol), πιντολόλη (Visken) μει-ώνουν την ένταση συστολής της καρδιάς και προκαλούν βραδυκαρδία. Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου, a-Mea: καπτοπρίλη (Capoten), εναλαπρίλη (Renitec), περιντοπρίλη (Coversyl), Ραμιπρίλη (Triatec, Piramil), κιναλαπρίλη (Accupron) κ.ά. εμποδίζουν τη διαδικασία παραγωγής της αγγειοπιεσίνης, αγγειοσυσπαστικής ορμόνης που ανεβάζει την πίεση. Οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοπιεσίνης Τ ΙΙ, (Σαρτάνες): λοσαρτάνη (Cozaar), βαλσαρτάνη (Diovan), επροσαρτάνη (Teveten), ιρβεσαρτάνη (Approvel, Carvea), καντεσαρτάνη (Atacand), τελμισαρτάνη (Micardis, Pritor), ολμεσαρτάνη (Olartan, Olmetec) μπλοκάρουν τους υπο-δοχείς των αρτηριών πάνω στους οποίους δρα η αγγειοπιεσίνη.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

Συνέχεια στην σελίδα 20

ΑΡΘΡΟ

Η σελίδα του Έφεδρου Αξιωµατικού

Να «φτιάχνεσαι» από την Ζωή και όχι από υποκατάστατα αυτής... Γράφει ο Έφεδρος Υπίλαρχος Ιωάννης Κάλυμνος Ήταν ένα ζεστό φθινοπωρινό απόγευμα, περπατούσες στα τείχη της πόλης, στο ύψος του επταπυργίου, έναν από τους αγαπημένους σου περιπάτους της πόλης. Όπως ανέβαινες και συναντούσες το υψηλότερο σημείο της ανάβασής σου μια ασυνήθιστη μυρωδιά σουτρύπησε τα ρουθούνια, η μυρωδιά από το «τσιγάρο» το βαρύ, αυτών που αναζητούν να κάνουν κεφάλι. Κοίταξες γύρω σου και αμέσως εντόπισες την πηγή, μια παρέα νεαρών μπροστά στα πειραγμένα αυτοκίνητά τους αποδίδονταν στην αγαπημένη τους συνήθεια. Χαμογέλασες… Χαμογέλασες από λύπη σκεπτόμενος ότι κάποιοι για να «φτιαχτούν» πρέπει να καταφύγουν σε τεχνητά βοηθήματα, να καταφύγουν σε ουσίες… Δεν είχε περάσει παρά μόνο μια εβδο-

μάδα που είχες βολές με την Μονάδα σου. Αυτή η φορά δεν ήταν σαν τις προηγούμενες, είχες λάβει την θέση του Αρχηγού (όπως πρέπει εξάλλου) και περίμενες στην αφετηρία. Οδηγός έφεδρος αλλά σου είπαν καλός, από την κάσκα άκουγες εξωτερική το προηγούμενο άρμα και ετοιμαζόσουν, προσπαθούσες να φέρεις στο νου σου τα παραγγέλματα, «ΚΕΒ, εδώ άρμα βολής, αναφέρω όπλα κενά, εάν ελήφθη έτοιμος!» Ήρθε η σειρά σου! Οδηγός πάμε! Πυροβολητής το νου σου και ετοιμάσου να σου δώσω στόχο, επιλογή στο συζυγές! Γεμιστής την τριαντάρα να είσαι έτοιμος! Οι στόχοι του συζυγούς δεν αργούν να προβάλουν, Πυροβολητής, ακάλυπτο πεζικό ευθεία εμπρός!

Είδον! Πυρ! Βάλλω τώρα! Μπρρρρρρ και έφυγε η τριαντάρα (μια πρώτη ανατριχίλα σε διαπερνά) Οδηγός πάμε! Μην μένεις πίσω! Γεμιστής έτοιμος με το παράγγελμά μου για εκρηκτικό Πυροβολητής ανέμενε για στόχο, πυροβόλο δικό μου! Ψάχνεις με ΑΕΚΣ ακόμη δεν έχεις πάρει τον αέρα του PERI, σε λίγο βλέπει αιθρίες και τους στόχους να ξεπροβάλουν Πυροβολητή, εκρηκτικό, ουλαμός αρμάτων ευθεία εμπρός! Δεύτερο από αριστερά! Είδον! Πλήρες! Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

Πυρ! Βάλλω τώρα! Μπουμ! Και σεισμός ολόγυρα, το μόνο που βλέπεις όμως είναι η οπισθοδρόμηση του πηγαίου… Στόχος! Ωραίος, αλλά δεν τελειώσαμε ακόμη, έχεις ένα κουφέτο ακόμη για το τρενάκι, παίρνεις πυροβόλο και το φέρνεις επάνω στον στόχο. Πυροβολητή, διατρητικό, άρμα ευθεία εμπρός! Είδον! Πλήρες! Πυρ! Βάλλω τώρα! Στόχος! (Πλέον έχεις φτιαχτεί για τα καλά) ΚΕΒ εδώ άρμα βολής, αναφέρω όπλα κενά εάν ελήφθη έτοιμος! Βάζεις την σημαία, κατεβάζεις σταθεροποίηση και φέρνεις πυροβόλο ώρα έξι Οδηγός πάμε για αφετηρία So farsogood σκέφτεσαι καθώς κατηφορίζεις με τον απογευματινό αέρα να σου χαϊδεύει το πρόσωπο (πραγματικά είχες ξεχάσει την αίσθηση και πόσο υπέ-

ροχη είναι). Στην αφετηρία σε περιμένει το επόμενο πλήρωμα, τους βοηθάς να ανέβουν τους καλωσορίζεις και κόβεις κίνηση, έφεδροι στρατιώτες, μαγκάκια και ωραίοι τύποι, έχεις σταματήσει 30 μέτρα από την αφετηρία και σε πλησιάζουν μεταφέροντας τα πυρομαχικά τους, τι ωραία εικόνα σκέφτεσαι… Η χορογραφία επαναλαμβάνεται καθώς αρχίζει να σουρουπώνει και πλέον μετά από μερικές γύρες ακόμη είναι εντελώς σκοτεινά. Ο οδηγός σου όμως είναι πραγματικά καλός και πλέον δεν ασχολείσαι καθόλου με την κίνηση παρά μόνο με το εκπαιδευόμενο πλήρωμα. Και σύ όμως καθώς περνάει η ώρα αρχίζεις και νιώθεις πιο οικεία. Έχεις μπει πλέον μέσα στον πύργο και κάθεσαι όλη την ώρα με το κεφάλι μέσα και τα μάτια στο περισκόπιο του αρχηγού. Η εικόνα σου πλέον είναι μόνο από το θερμικό, τα μάτια σου έχουν συνηθίσει στο αχνό κόκκινο φως του πύργου και οι κινήσεις γίνονται αυτόματα. Βολές φεύγουν προς τον στόχο και εσύ βλέπεις μόνο την λάμψη της επαφής με τον στόχο. Ο οδηγός κινείται με την VVS και πλέον το μόνο που προδίδει την παρουσία σας είναι ο βόμβος 1500 ίππων μέσα στην νύχτα. Η σκέψη ενός τέρατος να κινείται με ταχύτητα μέσα στο σκοτάδι σε ηλεκτρίζει και το δέρ-

μα σου μυρμηγκιάζει…. Νιώθεις σαν καπετάνιος σε υποβρύχιο που η μόνη επαφή με τον έξω κόσμο είναι τα όργανά παρατήρησής σου. Σκοτάδι, βόμβος και σκόνη ανακατεύονται σε ένα απόκοσμο σκηνικό που διαπερνά το μυαλό σου, τελευταίο πλήρωμα και στάση στην αφετηρία. Έλεγχος ότι όλα είναι στην θέση του και στάθμευση για την νύχτα, ήρθε η ώρα της επιστροφής. Στον δρόμο είσαι σε υπερένταση και πίσω στο σπίτι δεν μπορείς να κοιμηθείς (φυσικά). Κάθε κύτταρο του κορμιού σου το νιώθεις να πάλλεται μαζί με το παλλόμενο θηρίο που σε αγκάλιαζε την προηγούμενη νύχτα. Είναι νωρίς ξημερώματα όταν πλέον η κούραση νικά την υπερένταση… Ξαφνικά επανέρχεσαι στο τώρα και στην ενοχλητική βαριά γήινη μυρωδιά που συνεχίζει να σου διαπερνάει τα ρουθούνια, απομακρύνεσαι με βήμα ταχύ και κατηφορίσεις πλέον προς την πόλη βλέποντας το λιμάνι και το ηλιοβασίλεμα στο βάθος. Υπάρχουν εμπειρίες και «εμπειρίες» σκέφτεσαι και δεν μπορείς παρά να μην αισθανθείς άσχημα για τους δυστυχείς που πίστεψαν ότι ανακάλυψαν την πραγματική…

Η καρδιά και τα μυστικά της Συνέχεια από την σελίδα 18

Οι ανταγωνιστές του ασβεστίου: νιφεδιπίνη (Adalat, Glopir, Macorel), αμλοδιπίνη (Norvasc, Amlotens, Amlopen), φελοδιπίνη (Plendil),ωλασιδιπίνη (Lacipil, Motens), νιτρενδιπίνη (Baypress, Syscor), λερκανδιπί-νη (Lercadip, Zanidip) είναι αγγειοδιασταλτικές ουσίες και κατεβάζουν την πίεση με την αγγειοδιαστολή που προκαλούν. Μπορεί να αυξήσουν αντανα-κλαστικά τους σφυγμούς. Δύο άλλες κατηγορίες που σπανίως χρησιμοποιούνται είναι τα Συμπαθητικολυτικά και οι αλφα-αποκλειστές, φάρμακα που κατεβάζουν την πίεση με την αγγειοδιαστολή που προκαλούν στις αρτηρίες. ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ Τα σκαλοπάτια για τη θεραπεία της υπέρτασης πρέπει να περαστούν με τη σειρά τους. Είναι λάθος να ξεκινήσουμε φαρμακευτική θεραπεία σε οριακές τιμές αρτηριακής πί-εσης, εάν δεν εφαρμόσουμε πρώτα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα, τα οποία εάν τηρηθούν σωστά είναι πολύ πιθανόν να αποκαταστήσουν την πίεση. Λάθος επίσης είναι να ξεκινή-σουμε φαρμακευτική αγωγή, βασιζόμενοι σε μία και μόνη υψηλή πίεση που βρήκαμε σε τυχαία μέτρηση. 20

Θα χρειαστούν πολλαπλές μετρήσεις. ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ Υπάρχει πράγματι υπέρταση; τεκμηρίωση της υπέρτασης με επανειλημμένες μετρήσεις ή με Χόλτερ αποτελεί βασική προϋπόθεση για την έναρξη θεραπείας. ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΗΜΑ Σε πρωτοδιαγνωσμένη ήπια υπέρταση (μέχρι 150 mmHg) καλό είναι να προηγηθούν της φαρμακευτικής αγωγής υγιεινοδιαιτητικά μέτρα, όπως απώ λεια βάρους, μείωση αλατιού, βάδισμα, διακοπή καπνίσματος, μείωση του στρες. ΤΡΙΤΟ ΒΗΜΑ Φαρμακευτική αγωγή: 1)Με επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου, ανάλογα με το ποιο ταιριάζει στον κάθε υπερτασικό. 2)Με τη σταδιακή αύξηση της δόσης ή καλύτερα με τον συνδυασμό φαρμάκων (προσθήκη δεύτερου ή και τρίτου φαρμάκου από άλλη ομάδα). 3)Με παρακολούθηση της πίεσης και πιθανή τροποποί-ηση της αγωγής.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Ο πόλεμος που μπορούσε να κερδηθεί Τα λάθη της ανώτατης διεύθυνσης των επιχειρήσεων του Μαρτίου 1921 για την κατάληψη των ΕσκήΣεχήρ, ΑφιόνΚαραχισάρ Γράφει ο Ταξίαρχος ε.α. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΛΟΥΜΙΩΤΗΣ .Tην 1η Νοεμβρίου 1920 διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα, οι οποίες έφεραν στην εξουσία την αντιβενιζελική βασιλική παράταξη που ψυχικά ήταν ταγμένη εναντίον της πολιτικής Βενιζέλου. Ισχυρός άνδρας της νέας κυβέρνησης ήταν ο Δημήτριος Γούναρης, που ανέλαβε το υπουργείο Στρατιωτικών. Ο Γούναρης, όπως θα φανεί στη συνέχεια, δεν αντιλαμβανόταν τη βαρύνουσα σημασία της στρατιωτικής ισχύος στην επίλυση του μικρασιατικού ζητήματος. Η πρώτη και σημαντικότερη απόφαση της νέας κυβέρνησης ήταν η ανάθεση της διοίκησης της Στρατιάς Μικράς Ασίας (στη συνέχεια Στρατιά) στον μέχρι τότε εγκάθειρκτο στις φυλακές Αβέρωφ για αντιστρατιωτικές ενέργειες αντιστράτηγο Αναστάσιο Παπούλα. Ο Παπούλας στερούνταν στρατιωτικής μόρφωσης και επιτελικής κατάρτισης, δεν κατανοούσε τα επιχειρησιακά ζητήματα και αδυνατούσε να λάβει απόφαση επ’ αυτών. Αποφάσεις λάμβανε αντ’ αυτού ο ορισθείς από την κυβέρνηση ως επιτελάρχης της Στρατιάς συνταγματάρχης Κ. Πάλης, απόφοιτος της Ακαδημίας Πολέμου του Βερολίνου. Κατόπιν τούτων δημιουργήθηκε ένα άτυπο δίπολο, στο οποίο ο μεν Παπούλας ήταν υπεύθυνος για τα διοικητικά ζητήματα, ο δε επιτελάρχης του για τα επιχειρησιακά. Τούτο έβλαψε πολλαπλώς την εκστρατεία. Κατά τη δίμηνη προεκλογική περίοδο και αυτή των εορταστικών επινικίων που ακολούθησε τις εκλογές επικράτησε σχετική ηρεμία στο μικρασιατικό μέτωπο, πράγμα που πρόσφερε στον Κεμάλ πολύτιμο χρόνο για την οργάνωση του τουρκικού εθνικού στρατού. Κατά την επιθετική αναγνώριση που εκτέλεσε η Στρατιά στα τέλη Δεκεμβρίου προς το Εσκή Σεχήρ διαπιστώθηκε ότι ο τουρκικός στρατός ήταν μια κανονικά συγκροτημένη και αξιόμαχη δύναμη, πλην όμως το μέγεθός του παρέμενε ακόμη περιορισμένο. Οι δέκα μεραρχίες που

Tα ενθουσιώδη πρωτοσέλιδα της εποχής για την προέλαση του ελληνικού στρατού προς Εσκή Σεχήρ και Αφιόν Καραχισάρ παρέτασσε έναντι του ελληνικού μετώπου διέθεταν δύο έως τρεις χιλιάδες άνδρες, 4-6 πυροβόλα και 24 πολυβόλα. Επομένως, τουρκικός στρατός με την πραγματική σημασία της λέξης δεν υπήρχε στις αρχές του 1921. Από την άλλη πλευρά, η Στρατιά Μικράς Ασίας διέθετε 4.370 αξιωματικούς, 116.500 οπλίτες, οκτώ μεραρχίες, μία ταξιαρχία Ιππικού, 85 τάγματα Πεζικού, 260 πυροβόλα και 636 πολυβόλα· προφανώς ήταν πολύ ισχυρότερη του τουρκικού στρατού. Υπήρχαν όμως και σοβαρά προβλήματα: 1) Η μάχιμη δύναμη των μεραρχιών υπολειπόταν σημαντικά της προβλεπόμενης από τους πίνακες συνθέσεως. 2) Η Στρατιά μπορούσε να διαθέσει για την εκτέλεση νέων επιχειρήσεων μόνο πέντε μεραρχίες. Για την εκτέλεση νέων επιχειρήσεων επιβαλλόταν να ενισχυθεί η μάχιμη δύναμη των μεραρχιών και να συγκροτηθούν νέα συντάγματα μετόπισθεν για να αναλάβουν τις αποστολές κάλυψης και ασφάλειας, ώστε και οι οκτώ μεραρχίες να διατεθούν στις επιχειρήσεις.

Η διάσκεψη του Λονδίνου Στις αρχές του 1921 οι σύμμαχοι της Αντάντ αποφάσισαν να συνέλθει στο Λονδίνο, στις 9 Φεβρουαρίου, διάσκεψη με σκοπό την επίλυση του μικρασιατικού ζητήματος. Στη διάσκεψη προσκλήθηκε και το κεμαλικό κράτος και επομένως αυτό αναγνωρίστηκε εμμέσως ως κρατική οντότητα. Στην κυβέρνηση επικράτησε η σκέψη για την εκτέλεση από τη Στρατιά μιας επιχείρησης πριν από την έναρξη της διάσκεψης, προκειμένου να καταδειχθεί στους συμμάχους η ισχύς του ελληνικού Στρατού. Ασφαλώς οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν διεξάγονται για εντυπωσιασμό φίλων και αντιπάλων, αλλά για την επίτευξη σκοπών που θα προσφέρουν σημαντικά πολιτικά και στρατιωτικά πλεονεκτήματα. Ο αρχηγός της Επιτελικής Υπηρεσίας Στρατού (ΕΥΣ) εισηγήθηκε στον Γούναρη την άμεση επιστράτευση τεσσάρων κλάσεων εφέδρων, τον εφοδιασμό της Στρατιάς με τα αναγκαία μέσα και την έναρξη επιχειρήσεων στις αρχές Μαρτίου με σκοπό τη συντριβή του τουρκικού στρατού. Ο Γούναρης δεν αποδέχθηκε τις προτάσεις του αρχηγού της ΕΥΣ. Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

Επίσης, και η Στρατιά διά του επιτελάρχη της μελέτησε την εκτέλεση μιας επιχείρησης για την κατάληψη του ΕσκήΣεχήρ και του ΑφιόνΚαραχισάρ και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι προϋποθέσεις επιτυχούς εκτέλεσής της ήταν να ενισχυθεί η Στρατιά διά τριάντα χιλιάδων ανδρών και να εκτελεστεί την άνοιξη. Ο Παπούλας έστειλε τον Πάλη στην Αθήνα για να ζητήσει τις ενισχύσεις. Ο Γούναρης, στον οποίο παρουσιάστηκε ο Πάλης, αρνήθηκε να διαθέσει τη ζητούμενη ενίσχυση. Ο Γούναρης ενημέρωσε τον Πάλη επί των σκέψεων της κυβέρνησης για την εκτέλεση της προαναφερθείσας επιχείρησης, ο δε Πάλης, χωρίς να διαβουλευθεί με τον Παπούλα, του πρότεινε την εκτέλεση της επιχείρησης για την κατάληψη του ΕσκήΣεχήρ και του ΑφιόνΚαραχισάρ. Είναι προφανές ότι ο Γούναρης δεν αντιλαμβανόταν ότι για να επιτύχει η επιχείρηση που ζητούσε επιβαλλόταν να υπάρχουν οι αναγκαίες και ικανές δυνάμεις που θα την εκτελέσουν, ο δε Πάλης, για να ικανοποιήσει τον Γούναρη, παραιτήθηκε των προϋποθέσεων που ο ίδιος είχε θέσει για την επιτυχή εκτέλεση της επιχείρησης που του πρότεινε. Την επομένη ο Παπούλας ανέφερε στον υπουργό Στρατιωτικών ότι η Στρατιά θα εκτελούσε την επιχείρηση με τις δυνάμεις που διέθετε. Η ανακολουθία του Παπούλα, όπως και του Πάλη, είναι προφανής. Επίσης, ο Παπούλας ανέφερε ότι σε πρώτο χρόνο θα καταλάμβανε ταυτόχρονα με το ΕσκήΣεχήρ και την Κιουτάχεια και στη συνέχεια, όταν θα το επέτρεπε ο ανεφοδιασμός, το ΑφιόνΚαραχισάρ. Με την εν λόγω αναφορά ο Παπούλας περιέγραφε τη γενική ιδέα ενεργείας της επιχείρησης. Σύμφωνα με αυτή, θα συνέκλιναν προς το ΕσκήΣεχήρ οι επιθέσεις του Γ΄ Σώματος Στρατού που θα εξορμούσε από την Προύσα και του Α΄ Σώματος Στρατού που θα ενεργούσε από το Ουσάκ προς την Κιουτάχεια και θα απειλούσε τα πλευρά και τα νώτα των τουρκικών δυνάμεων που θα αμύνονταν κατά του Γ΄ Σώματος Στρατού. Προς τον σκοπό αυτό εκδόθηκαν οι αναγκαίες διαταγές και άρχισε η μετακίνηση των δυνάμεων επιθέσεως προς τους χώρους εξορμήσεως. Η σύλληψη αυτού του άριστου σχεδίου, που η εκτέλεσή του ήταν δυνατή από τις διατιθέμενες δυνάμεις, ανήκε στον υπαρχηγό του επιτελείου της Στρατιάς, συνταγματάρχη Πτ. Σαρηγιάννη. 22

Η Στρατιά Μικράς Ασίας διέθετε 4.370 αξιωματικούς, 116.500 οπλίτες, οκτώ μεραρχίες, μία ταξιαρχία Ιππικού, 85 τάγματα Πεζικού, 260 πυροβόλα και 636 πολυβόλα. Ηταν πολύ ισχυρότερη του τουρκικού στρατού. Ο Παπούλας στην ίδια αναφορά ζητούσε να του διατεθούν 3.600 άνδρες και 200 χωροφύλακες, έναντι των αρχικώς 30.000 αιτηθέντων. Η απάντηση του Γούναρη ήταν ηχηρή: «Ενίσχυσις δι’ ανδρών αδύνατος, πιθανώς αποσταλώσι κατά μέγιστον εκατόν χωροφύλακες». Ο Γούναρης δεν ήταν διατεθειμένος να μεταφέρει στη Μικρά Ασία ούτε έναν άνδρα από τους 3.970 αξιωματικούς και 79.800 οπλίτες που υπηρετούσαν στην κυρίως Ελλάδα και στην Ανατολική Θράκη. Ο σύμβουλος του Γούναρη, υποστράτηγος Ξενοφών Στρατηγός αναφέρει ότι «κατά τις επιχειρήσεις του Μαρτίου οι Λόχοι Πεζικού δεν ηδυνήθησαν να παρατάξωσι πλέον των 80 τυφεκίων (έναντι των 200 προβλεπομένων). Εν τούτοις η Σμύρνη και αι Αθήναι έβριθοναπεσπασμένων ανδρών εις όλα τα Υπουργεία και όλας τας Κρατικάς και μη Κρατικάς υπηρεσίας και επιχειρήσεις». Στη συνέχεια ο Σαρηγιάννης αποσπάστηκε στο Λονδίνο ως στρατιωτικός σύμβουλος της ελληνικής αντι-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

προσωπείας, η δε εκτέλεση της επιχείρησης μεταφέρθηκε για αργότερα. Ο Πάλης, στις 20 Φεβρουαρίου, κατόπιν εξωθεσμικής παρέμβασης του αρχηγού της ΕΥΣ, τροποποίησε το σχέδιο του Σαρηγιάννη. Ο Παπούλας ενέκρινε χωρίς να το αντιληφθεί το νέο σχέδιο. Σύμφωνα με αυτό, η Στρατιά θα επιτίθετο ταυτόχρονα για την κατάληψη του ΕσκήΣεχήρ και του ΑφιόνΚαραχισάρ. Θα εκτελούνταν δηλαδή δύο παράλληλες επιθέσεις για την κατάληψη δύο απομεμακρυσμένων μεταξύ τους αντικειμενικών σκοπών. Είναι προφανές ότι η δευτερεύουσα επίθεση προς το Αφιόν δεν μπορούσε, λόγω αποστάσεως, να υποστηρίξει την κυρία επίθεση προς το ΑφιόνΚαραχισάρ. Αυτό ήταν ένα κακό σχέδιο και, σε συνδυασμό με τις περιορισμένες δυνάμεις που διατίθεντο για την εκτέλεσή του, αποτελούσε συνταγή αποτυχίας. Συνέχεια στην σελίδα 24

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και η προβληματική μας εθνική Μνήμη Γράφει ο Βλάσης Αγτζίδης* Σε μια φυσιολογική και απενοχοποιημένη ενατένηση του ιστορικού παρελθόντος, η κυβέρνηση θα έπρεπε ήδη να έχει κηρύξει το έτος 2022 ως επετειακό έτος για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η χρονιά 2022 έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό μιας και συμπληρώνονται 100 χρόνια από την κορύφωση της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τότε ολοκληρώνεται μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει το 1908, όταν οι εθνικιστές Νεότουρκοι άνοιξαν τον Ασκό του Αιόλου. Μετά από κοσμοϊστορικές διεργασίες που ξεκίνησαν με τους Βαλκανικούς Πολέμους και κορυφώθηκαν με τη Μικρασιατική Εκστρατεία, επήλθε το τέλος του παλιού πολυεθνικού κόσμου. Τα μεγάλα θύματα ήταν οι μη μουσουλμανικές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι οποίες αποτέλεσαν στόχο προδιαγεγραμμένων εθνικών εκκαθαρίσεων. Η βίαιη καταστροφή τους έχει χαρακτηριστεί Γενοκτονία με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ενώ η ίδια η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει με ομόφωνες

αποφάσεις της Βουλής το ιστορικό γεγονός θεσπίζοντας δύο Ημέρες Μνήμης για τη Γενοκτονία (19 Μαϊου για τον Πόντο, 14 Σεπτεμβρίου για το σύνολο της Μικράς Ασίας). Ειδικά η επέτειος της 14ης Σεπτεμβρίου -ημέρα πυρπόλησης της Σμύρνης το 1922- που συμβολίζει τη μεγαλύτερη τραγωδία που βίωσε ποτέ ο ελληνισμός, έγινε αναπόσπαστο μέρος της συλλογικής εθνικής μνήμης. Με την καταστροφή της Σμύρνης ολοκληρώθηκε η γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών, που είχε αποφασίσει επισήμως η νεοτουρκική κυβέρνηση μέσω του Κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος», το 1911. Παράλληλα, έκλεισε και ο κύκλος της παρουσίας των Ελλήνων στη μικρασιατική και ανατολικοθρακική γη μετά από 35 αιώνες δημιουργικής παρουσίας. Ο ελληνισμός βρέθηκε οριστικά εκτός της Ιωνίας, του Πόντου, της Καππαδοκίας και της Ανατολικής Θράκης. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1922 έκλεισε και άλλος ένας κύκλος: αυτός της θανάσιμης πολιτισμικής σύγκρουσης που άρχισε με τη μάχη του Ματζικέρτ πριν από 950 χρόνια. Η μεγάλη αυτή σύγκρουση των θρησκειών στην περιοχή

του παλιού ελληνικού κόσμου μετετράπη σε σύγκρουση εθνών την εποχή που τα νέα κοινωνικά μεγέθη καθορίστηκαν από την εθνική αντίληψη. Επίσης το 1922 έκλεισε και ο κύκλος της εθνικής απελευθέρωσης που άρχισε το 1821. Και μπορούμε να θεωρούμε τη χρονιά αυτή ως την απαρχή της συγκρότησης της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή επήλθε το οριστικό τέλος των ελληνικών εγκαταστάσεων στη μικρασιατική χερσόνησο, που χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια. Η μεγάλη ακμή των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, στη φιλοσοφία, στις επιστήμες και στις τέχνες συμπίπτει με τον ένατο και δέκατο π.χ. αιώνα. Ο Όμηρος, με την ποίηση, υπήρξε ο ανυπέρβλητος τραγωδός των επών του πρώιμου ελληνισμού. Η σημασία της απώλειας δεν περιορίζεται μόνο στον ελληνικό κόσμο αλλά και σε αυτόν που διαμορφώθηκε στη Δύση, ως απόρροια της ελληνορωμαϊκής παράδοσης Οι συνέπειες της Μικρασιατικής ΚαταΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο πόλεμος που μπορούσε να κερδηθεί Συνέχεια από την σελίδα 22

Τη λύση θα έδιναν τα όπλα και όχι οι διαπραγματεύσεις Μέχρι το τέλος της εκστρατείας ο Γούναρης και η στρατιά θα πρεσβεύουν ότι πολιτικά και στρατιωτικά πλεονεκτήματα παρείχε η κατοχή μεγάλων πόλεων και όχι η ύπαρξη επαρκούς στρατιωτικής ισχύος, άμεσα διαθέσιμης στο σύνολό της για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων. Ληφθείσης τελικά στο Λονδίνο, με τη συγκατάνευση και της βρετανικής κυβέρνησης, της απόφασης εκτέλεσης της σχεδιασθείσας επιχείρησης, το κακό θα ολοκληρωθεί με την κλήση υπό τα όπλα στις 6 Μαρτίου τριών κλάσεων εφέδρων, οι οποίοι όμως ορίστηκε να παρουσιαστούν στις 14 Μαρτίου. Στις 10 Μαρτίου η στρατιά επιτέθηκε για να καταλάβει το ΕσκήΣεχήρ και το ΑφιόνΚαραχισάρ. Κανένας έφεδρος δεν θα συμμετάσχει στις επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις, κακώς συλληφθείσες και σχεδιασθείσες στο ανώτατο επίπεδο, απέτυχαν. Οι απώλειες ήταν τρομακτικές. Το κεμαλικό κράτος

εξήλθε πολλαπλώς ωφελημένο από την ελληνική «αποτυχία». Η αποτυχία ήταν κομβικής σημασίας και τούτο διότι τον Μάρτιο του 1921 η Ελλάδα είχε τη δυνατότητα να επιβληθεί άνετα του τουρκικού στρατού. Δυστυχώς, οι κυβερνώντες και οι διοικούντες τη στρατιά σκέφτονταν και ενεργούσαν ανορθολογικά. Κατόπιν των όσων αναφέρθηκαν, οι κύριες αιτίες της αποτυχίας είναι προφανείς: 1) Η αδυναμία της κυβέρνησης να κατανοήσει ότι η λύση του μικρασιατικού ζητήματος θα δινόταν διά των όπλων και όχι διά των διαπραγματεύσεων, όπως και τελικά συνέβη. 2) Η αδυναμία του διοικητή της στρατιάς να λαμβάνει αποφάσεις επί των επιχειρησιακών ζητημάτων, με αποτέλεσμα αυτές να λαμβάνονται και να τροποποιούνται ελεύθερα από τους ανεύθυνους θεσμικά επιτελείς του. 3) Η δυνατότητα παραγόντων εκτός της στρατιάς να παρεμβαίνουν στον σχεδιασμό των επιχειρήσεων. 4) Η σημαντικά μειωμένη έναντι της προβλεπόμενης μάχιμη δύναμη των μεραρχιών που θα διεξήγαν τις επιχειρήσεις. 5) Η κατηγορηματική άρνηση του Γούναρη να ενισχύ-

σει τη στρατιά με τις αναγκαίες δυνάμεις για να εκτελέσει τις επιχειρήσεις, μολονότι στην ηπειρωτική Ελλάδα υπήρχε διαθέσιμη μεγάλη στρατιωτική δύναμη. 6) Η παραίτηση του διοικητή της στρατιάς και του επιτελάρχη του από τις προϋποθέσεις που οι ίδιοι είχαν θέσει για την επιτυχή εκτέλεση της επιχείρησης· ήτοι η επιχείρηση να διεξαχθεί την άνοιξη και αφού προηγηθεί η ενίσχυση της στρατιάς διά τριάντα χιλιάδων ανδρών. 7) Το λανθασμένο επιχειρησιακό σχέδιο διά του οποίου εκτελέστηκε η επιχείρηση και ο μικρός αριθμός μεραρχιών που διατέθηκαν για την εκτέλεσή του. 8) Η εντελώς ανορθολογική απόφαση της κυβέρνησης να αρχίσουν οι επιχειρήσεις πριν από την κατάταξη των εφέδρων και τη διάθεσή τους στις μονάδες της στρατιάς. Στην αποτυχία συνέβαλαν επίσης ενέργειες και παραλείψεις της στρατιάς, των σωμάτων στρατού και των μεραρχιών κατά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων.

100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και η προβληματική μας εθνική Μνήμη Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

στροφής θα είναι πάντα παρούσες και καθοριστικές. Όλα τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα με την Τουρκία προέρχονται από εκείνη την ανυπολόγιστης σημασίας ελληνική ήττα. Γιατί τότε, διαμορφώθηκε η οριστική μεταοθωμανική πραγματικότητα στην Εγγύς Ανατολή. Γιατί το όλο διακύβευμα μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η μορφή που θα λάμβανε ο μεταοθωμανικός κόσμος με την αποχώρηση από την ιστορία της πολυεθνικής, προνεωτερικής, ισλαμικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το τέλος της Αυτοκρατορίας ήταν αναπόφευκτο, νομοτελειακό. Το μοναδικό ζήτημα που υπήρξε τότε ήταν ποια θα είναι η διάδοχη κατάσταση που θα βασιζόταν στη μορφή του έθνουςκράτους, που αποτελούσε και τη σύγχρονη πολιτειακή έκφραση ήδη από την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Και εκεί ο ελληνισμός απέτυχε παταγωδώς να αξιοποιήσει τις ευνοϊκές συνθήκες. Και μετά το τέλος της τραγωδίας επέλεξε να καλύψει τις μεγάλες του ευθύνες επιλέγοντας την αποσιώπηση και την περιθωριοποίηση της προσφυγικής ιστορικής μνήμης. Σε μια φυσιολογική και απενοχοποιημένη ενατένηση του ιστορικού παρελθόντος, η κυβέρνηση θα έπρεπε ήδη να έχει κηρύξει το έτος 2022 ως επετειακό έτος για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ελπίζω ότι αυτό που δεν θα κάνει η κυβέρνηση και το πολιτικό κατεστημένο, θα το κάνουν οι γόνοι των προσφύγων από 24

Μικρά Ασία, Πόντο και Ανατολική Θράκη μετατρέποντας τη χρονιά σε μια τεράστια γιορτή γνώσης και στοχασμού για τον ελληνισμό της καθ’ ημάς Ανατολής. ----------*Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας. Έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών για τη συγγραφή της ιστορίας της Παρευξεινίου ελληνικής Διασποράς. Σήμερα επιμελείται του Σεμιναρίου Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δήμου Κηφισιάς.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Το Καστελόριζο στο σκοπευτικό Γράφει ο Ιωάννης Αναστασάκης* Οι προβλεπόμενες μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, όσον αφορά τους υδρογονάνθρακες και τη χάραξη των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, που κρίνονται ως απαραίτητη προϋπόθεση για την εκμετάλλευση των όποιων κοιτασμάτων, τοποθετεί στο σκοπευτικό την περιοχή του Καστελόριζου. Η Τουρκική θέση για την περιοχή αυτή είναι ότι: «Το Καστελόριζο είναι ένα μικροσκοπικό νησάκι, εκατοντάδες μίλια μακριά από τον κύριο κορμό ξηράς της Ελλάδας και είναι συνέχεια της Ανατολίας». Δυστυχώς για την Τουρκία, δεν είναι κοινώς αποδεκτές οι σχετικές αιτιάσεις της. Τι ισχύει επομένως; Α. καθορισμένα και κοινώς αποδεκτά σύνορα: Στα άρθρα της Συνθήκης της Λοζάνης (Lausanne Treaty), η Τουρκία δεσμεύεται και αποδέχεται το καθεστώς σχετικά με τα νησιά που ανήκαν στην Ιταλία, με ρητή μάλιστα αναφορά και στο Καστελόριζο, όπως είναι στο άρθρο 15, καθώς και ο συνημμένος στη Συνθήκη, χάρτης Νο 2. Το έτος 1932 η Ιταλία και η Τουρκία με διμερή Συμφωνία καθόρισαν επακριβώς τα θαλάσσια σύνορα στην περιοχή του Καστελόριζου. Ως αποτέλεσμα της Συμφωνίας αυτής και της μείωσης της έντασης με την Ιταλία, η Τουρκία προσκλήθηκε και σε λίγους μήνες έγινε μέλος της Κοινωνίας των Εθνών, που ήταν ο πρόδρομος του ΟΗΕ πριν τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την Συνθήκη των Παρισίων του 1947 η Ιταλία υποχρεώθηκε να παραδώσει τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Επομένως τα θαλάσσια σύνορα στην περιοχή του Καστελόριζου που είχαν σαφώς καθοριστεί μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας, έγιναν πλέον θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι στα άρθρα της Συνθήκης της Λοζάνης, τα νησιά του Αιγαίου αναφέρονται ρητά ως νησιά της Ανατολικής Μεσογείου. Συγκεκριμένα το άρθρο 12 της Συνθήκης αναφέρει: «… εις την κυριαρχία της

Ελλάδος επί των νήσων της Ανατολικής Μεσογείου». Β. Τα νησιά δικαιούνται Θαλάσσιων Ζωνών: Τόσο από τη Σύμβαση από το Δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS), όσο και από το Εθιμικό Δίκαιο (Customary Law) που προβλέπεται στο άρθρο 142 της UNCLOS και δεσμεύει χώρες που δεν έχουν αποδεχθεί την Σύμβαση όπως η Τουρκία, τα νησιά έχουν θαλάσσια Ζώνη Εθνικής Κυριαρχίας τουλάχιστον μέχρι τα 12 μίλια. Επίσης δικαιούνται Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) εκμετάλλευσης. Πιθανές ιδιαιτερότητες που επηρεάζουν την χάραξη των ορίων ΑΟΖ είναι σχετικές με γεωγραφικές αποστάσεις, πληθυσμιακά κριτήρια και άλλες παραμέτρους όπως για παράδειγμα η σύμφωνη γνώμη όμορων κρατών, που κατά καιρούς έχουν ληφθεί υπόψη σε σχετικές Αποφάσεις Διεθνών Δικαστηρίων. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη προϋπόθεση ο καθορισμός των θαλάσσιων Ζωνών Εθνικής Κυριαρχίας και στη συνέχεια, στα εξωτερικά όρια αυτών να χαραχθούν οι Ζώνες Οικονομικής εκμετάλλευσης. Γ. Η φιλοσοφία «Carpet» του Διεθνούς Δικαίου: Στα πλαίσια εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου για τον καθορισμό της επίδρασης νήσων στην οριοθέτηση θαλάσσιων Ζωνών, ομάδες νήσων, νησίδων και

βραχονησίδων που βρίσκονται συγκεντρωμένες σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, είναι δυνατόν να εκληφθούν ως «χαλί» (αποκαλείται Carpet), δηλαδή ως ενιαίος χώρος «ξηράς» που δικαιούται θαλάσσιων Ζωνών με βάση την περιφερειακή του περίμετρο. Με τη μελέτη του γεωγραφικού χώρου στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι δυνατόν να εκληφθούν ως “Carpet” συστάδες νήσων, όπως για παράδειγμα οι Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, είτε ακόμα και τα δεκατέσσερα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες της συστάδας του Καστελόριζου. Δ. Η «Αρχιπελαγική» προσέγγιση: Η Ελλάδα δεν θεωρείται αρχιπελαγική χώρα, διότι δεν αποτελείται αποκλειστικά από νησιά. Βέβαια δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής το γεγονός ότι ο αμιγώς Ελληνικός όρος «Αρχιπέλαγο» για πρώτη φορά παγκοσμίως εφαρμόστηκε για τα νησιά του Αιγαίου. Συγκεκριμένα ο Ενετός Marco Boscini το έτος 1658 σχεδίασε το χάρτη με τίτλο «Arcipelago» για τα νησιά του Αιγαίου. Χαρακτηριστικό του χάρτη αυτού είναι ότι το άνω μέρος του είναι προς την Ανατολή, ενώ ο Βορράς είναι προς τα αριστερά, όπως δηλαδή θα έβλεπε ένας παρατηρητής το Αιγαίο από τη θέση της Βενετίας. Στη διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Θάλασσα (UNCLOS), περιλαμβάνονται συγκεκριμένες αναφορές σε άρθρα, ειΣυνέχεια στην σελίδα2 7

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ

Προβλέπονται οι πόλεμοι; Γράφει ο Γιάννης Μαστρογεωργίου Σήμερα, ο κόσμος είναι περισσότερο ΜΑΠΑ (Μεταβαλλόμενος, Αβέβαιος, Πολύπλοκος και Ασαφής) από ποτέ και αντίστοιχα οι προκλήσεις για κάθε είδους πρόβλεψη απαιτούν μία νέα οπτική θεώρησης του κόσμου και ιδιαίτερα ανάπτυξη μίας αυξημένης ικανότητας κατανόησης του συστήματος. Σε αυτήν την κατεύθυνση το foresight, ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός χρησιμοποιεί κυρίως ποιοτικές μεθόδους ανάλυσης των συστημάτων και διαφορετικά «what if…» σενάρια, ώστε το αβέβαιο και το ελάχιστα πιθανό όταν αποκτήσουν υπόσταση να εντάσσονται στη σφαίρα του πιθανού. Η δημόσια πολιτική τις περισσότερες φορές είναι εγκλωβισμένη στον τετραετή εκλογικό κύκλο. Λειτουργεί μυωπικά στο παρόν. Αυτό συνιστά εγγενή ροπή της πολιτικής που ως απώτερο σκοπό έχει τη διαχείριση της εξουσίας. Η ικανότητα πρόβλεψης, προετοιμασίας και προσαρμογής στο μέλλον έχει ταλαιπωρηθεί από την πίεση να δοθεί έμφαση στο σήμερα και λιγότερο στο αύριο, στην άμεση δράση και όχι στις κατάλληλες προετοιμασίες, στις τακτικές πάνω στη στρατηγική. Το αποτέλεσμα είναι μια πολιτική που συχνά θυσιάζει τις μακροπρόθεσμες ανάγκες σε βραχυπρόθεσμα συμφέροντα. Αυτός ο βραχυπρόθεσμος τακτικισμός όχι μόνο μειώνει τις οικονομικές επιδόσεις, απειλεί το περιβάλλον και υπονομεύει την εθνική ασφάλεια - για να αναφέρουμε μόνο μερικές συνέπειες - αφήνει επίσης τις κυβερνήσεις ευάλωτες στην έκπληξη και περιορίζει την ικανότητά τους να διαχειρίζονται κρίσεις, όπως η πανδημία COVID-19 και η εισβολή στην Ουκρανία. Δυστυχώς, αυτή η τάση είναι πιθανό να επιδεινωθεί. Καθώς ο κόσμος γίνεται πιο αλληλεξαρτώμενος, ο βαθμός συστημικής πολυπλοκότητας θα αυξάνεται, όπως και το μέγεθος της μη μειωμένης αβεβαιότητας. Θα υπάρξουν περισσότερα μελλοντικά γεγονότα και εξελίξεις που απλά δεν μπορούν να προβλεφθούν και να προγραμματιστούν. Σε απάντηση, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα εστιάζουν όλο και περισσό26

Ο βραχυπρόθεσμος τακτικισμός όχι μόνο μειώνει τις οικονομικές επιδόσεις, απειλεί το περιβάλλον και υπονομεύει την εθνική ασφάλεια - για να αναφέρουμε μόνο μερικές συνέπειες - αφήνει επίσης τις κυβερνήσεις ευάλωτες στην έκπληξη και περιορίζει την ικανότητά τους να διαχειρίζονται κρίσεις, όπως η πανδημία COVID-19 και η εισβολή στην Ουκρανία. τερο στη βραχυπρόθεσμη βάση, επειδή είναι, σχετικά, πιο προβλέψιμο και επομένως πιο προσιτό. Μέσα σε μια ιλιγγιώδη αλλαγή, ο βραχυπρόθεσμος μηχανισμός είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης, αλλά είναι ένας αλυσιτελής τρόπος που θυσιάζει μελλοντικά κέρδη για άμεσες ανταμοιβές. Σήμερα περισσότερο από ποτέ χρειάζονται τα εργαλεία του foresight για να οργανωθεί με δομημένο τρόπο η ανίχνευση των μελλοντικών πιθανών και λιγότερο πιθανών τάσεων. Να κατανοηθεί καλύτερα η ευμετάβλητη, ρευστή κατάσταση της γεωπολιτικής και των Μεγατάσεων που θα ορίσουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο σκέψης και δράσης των κρατών. Η πρόκληση αφορά πρωτίστως τον τρόπο που πρέπει να σκεφτόμαστε για τα μελλούμενα. Δεν είναι πλέον παθητική προέκταση και εξέλιξη του σήμερα. Η βασικότερη πρόκληση για την προετοιμασία για το μέλλον έγκειται στην υποτίμηση του βαθμού αλλαγής που συμβαίνει μακροπρόθεσμα. Πέντε μήνες πριν από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο Λιν Γουέλς, αξιωματούχος του Πενταγώνου, έγραψε ένα σημείωμα προετοιμάζοντας την τετραετή επιθεώρηση άμυνας του 2001, σημειώνοντας πόσο ριζικά άλλαζε η διεθνής κατάσταση κάθε δεκαετία. Ανασκοπώντας τις εξελί-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

ξεις του περασμένου αιώνα, σημείωσε: Αν ήσασταν υπεύθυνος χάραξης πολιτικής ασφαλείας στη μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου το 1900, θα ήσασταν Βρετανός, κοιτάζοντας επιφυλακτικά τον πανάρχαιο εχθρό σας, τη Γαλλία. Μέχρι το 1910, θα είχατε συνάψει συμμαχία με τη Γαλλία και εχθρός σας θα ήταν η Γερμανία. Μέχρι το 1920, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος θα είχε γίνει και θα είχατε κερδίσει, και θα είχατε συμμετάσχει σε έναν ναυτικό αγώνα εξοπλισμών με τους πρώην συμμάχους σας, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Μέχρι το 1930, οι συνθήκες περιορισμού των ναυτικών όπλων θα είχαν τεθεί σε ισχύ, η Μεγάλη Ύφεση βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη και το πρότυπο αμυντικού σχεδιασμού έκανε λόγο για «κανένας πόλεμος για τα δέκα επόμενα χρόνια». Εννέα χρόνια αργότερα είχε ξεκινήσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος … Λαμβάνοντας κανείς υπόψη τα παραπάνω, δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα μοιάζει το 2010, αλλά είναι βέβαιο ότι θα είναι πολύ λίγο όπως το περιμένουμε, επομένως θα πρέπει να προγραμματίσουμε αναλόγως τα σενάρια μας. Στο πνεύμα αυτού του κειμένου ας κάνουμε εμείς τη συνέχεια του γεωπολιτικού ημερολογίου:

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Αν ήσασταν υπεύθυνος χάραξης πολιτικής εθνικής ασφάλειας στη μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου το φθινόπωρο του 1991, θα ήσασταν Αμερικανός, αισθανόμενος περήφανος για την αποτελεσματική επέλαση κατά του Ιράκ από τον αμερικανικό στρατό, πανηγυρίζοντας την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και προσδοκώντας την πρώτη θέση στο Ψυχροπολεμικό μέρισμα ειρήνης. Μέχρι το φθινόπωρο του 2001, θα δημιουργούσατε ένα νέο κατεστημένο εθνικής ασφάλειας με άνευ προηγουμένου δυνάμεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό μετά την πιο θανατηφόρα επίθεση στις ΗΠΑ στο Περλ Χάρμπορ και θα εισβάλλατε στο Αφγανιστάν στο πρώτο βήμα ενός «παγκόσμιου πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Μέχρι το φθινόπωρο του 2011, θα αποχωρούσατε από έναν παρατεταμένο πόλεμο στο Ιράκ, θα βρισκόσασταν μόλις στα μισά της 20χρονης κατοχής του Αφγανιστάν και θα είχατε κηρύξει την εποχή της σύγκρουσης των μεγάλων δυνάμεων. Μέχρι το φθινόπωρο του 2021, θα δηλώνατε ότι μια νέα εποχή σύγκρουσης μεγάλων δυνάμεων είχε ξεκινήσει, ενώ αντιμετωπίζατε μια παγκόσμια πανδημία που είχε στοιχίσει τη ζωή σε εκατομμύρια πολίτες. Όλα αυτά σημαίνουν ότι δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα μοιάζει το 2031, αλλά είναι βέβαιο ότι θα είναι πολύ λίγο όπως περιμένουμε σήμερα να είναι, επομένως θα πρέπει να προγραμματίσουμε αναλόγως τα σενάρια μας. Ο μόνος τρόπος να «προγραμματίσουμε αναλόγως τα σενάρια» δεδομένης της τεράστιας αβεβαιότητας - ακόμη και ενός χρονικού ορίζοντα μόλις 10 ετών -είναι να χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο που εξηγεί αυτή την αβεβαιότητα. Και αυτό είναι το Foresight και η προοπτική διερεύνηση. *Γιάννης Μαστρογεωργίου, Ειδικός Γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού

Το Καστελόριζο στο σκοπευτικό

Συνέχεια από την σελίδα 25

δικά για τα νησιά Αρχιπελάγους, μεταξύ των οποίων είναι για παράδειγμα το άρθρο 46. Στα σχετικά αυτά άρθρα καθορίζεται ότι τα νησιά του Αρχιπελάγους, εκλαμβάνονται ως ενιαίος χώρος ξηράς, με την προϋπόθεση η απόσταση μεταξύ τους να μην υπερβαίνει τα 100 – 150 μίλια. Στην περίπτωση της συστάδας νήσων του Καστελόριζου, η απόσταση από την Ρόδο είναι μόνο 70 μίλια, ενώ από τον κύριο κορμό ξηράς της χώρας και μέχρι το Καστελόριζο παρεμβάλλονται εκατοντάδες νησιά, νησίδες και βραχονησίδες με την απόσταση μεταξύ τους να μην υπερβαίνει σε καμία περίπτωση τα 100 μίλια. Επομένως όχι μόνο ιστορικά αλλά και με σύγχρονες παραμέτρους Αρχιπελάγους, το Καστελόριζο με τα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου αποτελεί ενιαίο χώρο. Σε αυτή τη βάση είναι δυνατόν να υπολογιστούν οι Θαλάσσιες Ζώνες στην περιοχή, ακριβώς όπως υποδεικνύει ο χάρτης της Σεβίλλης (Sevilla map). Ο χάρτης αυτός σχεδιάστηκε το 2004 στο πανεπιστήμιο της Σεβίλλης μετά από σχετικό Ευρωπαϊκό αίτημα, υποτυπώνοντας στο χάρτη τα καθοριζόμενα στα άρθρα της Διεθνούς Σύμβασης για τη Θάλασσα (UNCLOS) του 1982. Παρά το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος χάρτης είναι αποτέλεσμα μίας μελέτης και δεν είναι επίσημο έγγραφο, είναι ενδεικτικός της επήρειας των παραμέτρων «Αρχιπελάγους» στον καθορισμό θαλάσσιων Ζωνών για την περιοχή του Καστελόριζου. Οι γραμμές ορίων των

ΑΟΖ στην Μεσόγειο, όπως έχουν σχεδιαστεί στο χάρτη αυτό της Σεβίλλης, αποδίδει πλήρη επήρεια στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου. Εν κατακλείδι, ο καθορισμός της επήρειας του συμπλέγματος Καστελόριζου στο σχεδιασμό των Θαλάσσιων Ζωνών (Maritime Zones), περιλαμβάνει την σύμπηξη εξειδικευμένης γνώσης και εμπειρίας από νομικούς, γνώστες του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, εμπειρογνώμονες σε περιφερειακά ζητήματα, αλλά και έμπειρους χαρτογράφους. Μία «Άσκηση επί Χάρτου» επί του θέματος, που είναι προγραμματισμένη να λάβει χώρα σε λίγες ημέρες σε διεθνές φόρουμ, εκτιμάτε ότι θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον ως προς την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. *Ο αντιπτέραρχος ε.α. Ιωάννης Αναστασάκης είναι στρατηγικός αναλυτής και συνεργάζεται με το ISDA στην Αθήνα, το ERPIC στην Λάρνακα, το UCLA/ CMED στο ΛοςΆντζελες, το PRIF/APOME στη Φρανκφούρτη (adHoc), το ZSF στο Ζάγκρεμπ (adHoc), το A.S. στο Μόναχο, το NESACSS στην Ουάσιγκτον. Τέως Πρόεδρος του ExpertsGroup (Ομάδας Εμπειρογνωμόνων) του Οργανισμού WassenaarArrangementγια την Διττής Χρήσης Τεχνολογία και μέλος του ArmsExportControlAssociation. Πρόεδρος του GCSPAthensA.H. Είναι επίσης Γεν. Γραμματέας του Συνδέσμου Αποφοίτων Σχολής Ικάρων (ΣΑΣΙ).

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Ετήσια Τακτική Συνέλευση με αρχαιρεσίες ΣΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΙΣ 27 ΦΕΒ. 2022 Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Μεντεσίδης Χαράλαμπος Την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 2022 , όπως ήταν προγραμματισμένο, πραγματοποιήθηκε στο Πολεμικό Μουσείο , η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση με αρχαιρεσίες και ο εορτασμός των 25 ετών λειτουργίας του Συνδέσμου μας. Στις 11:00 συγκεντρωθήκαμε στο Πολεμικό Μουσείο περίπου 80 μέλη και φίλοι του Συνδέσμου καθώς και ε.ε. Ανώτατοι Αξκοί του Όπλου μας. Μετά τον καφέ πήγαμε στο αμφιθέατρο του πολεμικού μουσείου και στις 11:00 άρχισε τις εργασίες της η Γενική Συνέλευση.Την Γεν. Συνέλευση τίμησαν με την παρουσία ο Επίτιμος Α/ΓΕΣ Στρατηγός ε.α. κ. Στεφανής Αλκιβιάδης , ο Διευθυντής της ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Κατσαΐτης Παντελής , ο Υποδιευθυντής της ΓΕΠΣ/ΔΙΔΟΕ/ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Μαυροειδής Γεώργιος , ο Διοικητής του ΚΕΤΘ Ταξίαρχος κ. Κασαγιάννης Παναγιώτης, ο Διοικητής της Σχ. ΤΘ. Ταξίαρχος κ. Παππάς Δημήτριος και ο Επίτιμος ΓΕΠΣ Αντγοςε.α. κ. Κουτρουμπέλης Αθανάσιος. Με την έναρξη της συνεδριάσεως ο Γενικός Γραμματέας Αντγοςε.α. κ. Μεντεσίδης Χαράλαμπος καλωσόρισε τους συνέδρους και ευχήθηκε καλή χρονιά σε όλους και πρότεινε για το προεδρείο της Γενικής Συνελεύσεως τα παρακάτω μέλη: α) Αντγο ε.α. κ. Καγκιούζη Στυλιανό ως Πρόεδρο, β) Επχο ε.α. κ.Κοσκέρη Γρηγόριο ως γραμματέα και γ) Εφ. Ανθλχο κ. Παπαδημητρίου Χρήστο ως μέλος. Η Γεν. Συνέλευση τους ενέκρινε και άρχισε η συνεδρίαση. Ο Πρόεδρος της Γεν. Συνελεύσεως, αφού διεπίστωσε ότι υπάρχει απαρτία, εβδομήντα πέντε (75) μέλη, κήρυξε την έναρξη των εργασιών της συνελεύσεως και κάλεσε στο βήμα τον Πρόεδρο του Δ.Σ. Υπτγοε.α. κ. Παπαδογεωργόπουλο Χρήστογια για τον απολογισμό των πεπραγμένων της 25ετίας του Συνδέσμου και των προγραμματισμό των δραστηριοτήτων του 2022 , ο οποίος, εστίασε σε τρία βασικά σημεία: α) Στο χρονικό ιδρύσεως του Συνδέσμου β) Στο ιστορικό κατασκευής του Μνημείου Ιππικού στο Μέτσοβο και την ανάδειξη της ιστορίας του Ιππικού καιγ) στην απρόσκοπτη έκδοση – κυκλοφορία του περιοδικού.Μετά ο Πρόεδρος της Γ.Σ. κάλεσε στο βήμα τον Ταμία του Συνδέσμου Ταξχοε.α.κ. 28

Μιχαηλίδη Γεώργιο προκειμένου να προβεί στον οικονομικό απολογισμό και τελευταίο κάλεσε τον Πρόεδρο της Εξελεγκτικής Επιτροπής του Συνδέσμου Εφ.Υπλχο κ. Θεοδοσίου Θεόδωρο, ο οποίος όπως ανέφερε ,μετά από έλεγχο που πραγματοποίησε στα οικονομικά του Συνδέσμου διεπίστωσε ότι όλα έχουν καλώς και ζήτησε την απαλλαγή του ΔΣ από κάθε οικονομική ευθύνη, την οποία και ενέκρινε η Γ.Σ. Στη συνέχεια έγινε επίδοση αναμνηστικών από τον Πρόεδρο του Συνδέσμου στους α)π. ΥΦΕΘΑ και Επίτιμο Α/ΓΕΣ Στρατηγό ε.α. κ. Στεφανή Αλκιβιάδη ,β) στον Δντή ΓΕΣ/ΔΙΤ Υποστράτηγο κ.Κατσαΐτη Παντελή, γ) στον Επίτιμο ΓΕΠΣ Αντγο ε.α.κ. Κουτρουμπέλη Αθανάσιο και δ) στον Ταξχο ε.α. κ.Τζαβέλλα Λάμπρο, για την προσφορά τους στον Σύνδεσμο. Ακολούθησε η καθιερωμένη κοπή της βασιλόπιτας.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Η Γενική Συνέλευση συνέχισε τις εργασίες της με τις αρχαιρεσίες , στις οποίες έθεσαν υποψηφιότητατα παρακάτω μέλη του Συνδέσμου κατά αλφαβητική σειρά Για μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου: 1) Αντγοςε.α. Κυριάκος Δημήτριος 2) Αντγοςε.α. Μεντεσίδης Χαράλαμπος 3) Ταξχοςε.α. Μιχαηλίδης Γεώργιος 4) Υπτγοςε.α. Μόσχος Κοσμάς 5) Αντγοςε.α. Μπαλτζώης Ιωάννης 6) Υπτγοςε.α. Παπαδογεωργόπουλος Χρήστος 7) Αντγοςε.α. Παπαποστόλου Σεραφείμ 8) Εφ. ΥπλχοςΠαρθένιος Ηλίας 9) Σχηςε.α. Σταματογιαννάκης Μιχαήλ 10) Εφ. ΥπλχοςΦερίζης Γεώργιος 11) Αντγοςε.α. Χατζηγεωργίου Αντώνιος Για μέλη της Εξελεκτικής Επιτροπής: 1) Εφ. Υπλχος Θεοδοσίου Θεόδωρος 2) Εφ. ΑνθλχοςΣκιάνης Σταμάτιος 3) Εφ. Υπλχος Τζεβελέκης Σπυρίδων Στην διαδικασία της ψηφοφορίας συμμετείχαν και ψήφισαν με φυσική παρουσία ή με εξουσιοδότηση ενενήντα τέσσερα (94)

μέλη και έλαβαν κατά σειρά αριθμών ψήφων: Για το ΔΣ 1) Αντγοςε.α. Μεντεσίδης Χαράλαμπος ψήφους 82 2) Αντγοςε.α. Κυριάκος Δημήτριος ψήφους 77 3) Ταξχοςε.α. Μιχαηλίδης Γεώργιος ψήφους 73 4) Υπτγοςε.α. Παπαδογεωργόπουλος Χρ. ψήφους 69 5) Υπτγοςε.α. Μόσχος Κοσμάς ψήφους 56 6) Αντγοςε.α. Χατζηγεωργίου Αντώνιος ψήφους 55 7) Αντγοςε.α. Παπαποστόλου Σεραφείμ ψήφους 38 8) Αντγοςε.α. Μπαλτζώης Ιωάννης ψήφους 33 9) Εφ. ΥπλχοςΠαρθένιος Ηλίας ψήφους 28 10) Εφ. ΥπλχοςΦερίζης Γεώργιος ψήφους 20 11) Σχηςε.α. Σταματογιαννάκης Μιχαήλ ψήφους 17 Για την Ε.Ε. 1) Εφ. Υπλχος Θεοδοσίου Θεόδωρος ψήφους 78 2) Εφ. ΑνθλχοςΣκιάνης Σταμάτιος ψήφους 70 3) Εφ. Υπλχος Τζεβελέκης Σπυρίδων ψήφους 56 Κατόπιν των παραπάνω για το ΔΣ εξελέγησαν οι 7 πρώτοι και για την Ε.Ε. και οι 3. Στις 3 Μαρτίου του 2022 συνήλθαν , στη Λέσχη του ΚΕΤΘ , τα παραπάνω μέλη και συγκρότησαν το νέο ΔΣ και τη νέα Ε.Ε. ,μετά από ψηφοφορία , όπως παρακάτω: Νέο Διοικητικό Συμβούλιο 1) Αντγοςε.α. Κυριάκος Δημήτριος Πρόεδρος 2) Αντγοςε.α. Μεντεσίδης Χαράλαμπος Αντιπρόεδρος 3) Αντγοςε.α. Χατζηγεωργίου Αντώνιος Γεν. Γραμματέας 4) Ταξχοςε.α. Μιχαηλίδης Γεώργιος ταμίας 5) Υπτγοςε.α. Παπαδογεωργόπουλος Χρ. Μέλος 6) Υπτγοςε.α. Μόσχος Κοσμάς Μέλος 7) Αντγοςε.α. Παπαποστόλου Σεραφείμ Μέλος Νέα Εξελεγκτική Επιτροπή 1) Εφ. ΥπλχοςΘεοδοσίου Θεόδωρος Πρόεδρος 2) Εφ. ΑνθλχοςΣκιάνης Σταμάτιος Γραμματέας 3) Εφ. Υπλχος Τζεβελέκης Σπυρίδων Μέλος Τέλος το ΔΣ και η Ε.Ε. επισκέφθηκαν στα γραφεία τους τον Διευθυντή του Όπλου , τον Διοικητή του ΚΕΤΘ και τον Διοικητή της Σχ.ΤΘ.

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Επίσκεψη στο Στρατηγείο της Ιης Στρατιάς στη Λάρισα και στην XXIV ΤΘΤ στο Λιτόχωρο Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κυριάκος Δημήτριος Το διήμερο 16 - 17 Δεκεμβρίου 2021 αντιπροσωπία του ΔΣ και μελών του Συνδέσμου μας, επισκέφθηκε το Στρατηγείο της Ιης Στρατιάς στη Λάρισα και την XXIVΤΘΤ στο Λιτόχωρο. Ο σκοπός της επίσκεψης ήταν διπλός, αφενός η απότιση φόρου τιμής στο Μνημείο Ιππικού που ευρίσκεται εντός του Στρατοπέδου «Πλαστήρα» (έδρα της Ιης Στρατιάς) και αφετέρου η επίσκεψη σε μία από τις Τεθωρακισμένες Ταξιαρχίες μας, για τη συνεχή επικοινωνία με τους σχηματισμούς και τα ε.ενεργεία στελέχη του Όπλου μας. Στην έδρα της Στρατιάς, μας υποδέχθηκε εγκάρδια ο Διοικητής Αντιστράτηγος Δεμέστιχας Πέτρος και ο Υποδιοικητής Υποστράτηγος (ΤΘ) Βασιλάκης Ιωάννης. Ακολούθησε σεμνή τελετή, όπου τελέστηκε τρισάγιο εις μνήμην των νεκρών του 1ου και 3ου Συνταγμάτων Ιππικού (την περίοδο 1912 – 1922) και της Σχολής Ιππικού (την περίοδο 1947-1948). Ακολούθησε σύντομη ομιλία για το ιστορικό του μνημείου και κατάθεση στεφάνου από το Πρόεδρο του Συνδέσμου μας. Η αντιπροσωπία μας στη συνέχεια επισκέφθηκε και ξεναγήθηκε από τον Διοικητή του ΚΕΝΟΚ (Κέντρο Εκπαίδευσης Νοσηλείας Κτηνιατρικού), στις εγκαταστάσεις του οποίου ευρίσκεται το μουσείο κτηνιατρικού, με πληθώρα εκθεμάτων από την εποχή του ιππικού και την υγειονομική διαχείριση των μόνοπλων ζώων (ίπποι, ημίονοι). Υπόψη ότι το μουσείο και το ΚΕΝΟΚ εδρεύει στις παλαιές – αλλά ανακαινισμένες – εγκαταστάσεις στρατωνισμού των μονάδων ιππικού (στάβλοι κλπ) που προϋπήρχαν εκεί προ και μετά το 1940. Κατά την επίσκεψή μας στο διοικητήριο της Στρατιάς, διαπιστώσαμε και μας ενημέρωσαν σχετικά, για τις εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης του κτηρίου που βρίσκονταν σε φάση ολοκλήρωσης. Τα σχετικά εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν 30

στις 4 Ιανουαρίου 2022, παρόντος του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ, Στρατηγού Φλώρου Κων/νου. Την επομένη η αντιπροσωπία μας επισκέφθηκε την έδρα της ΧΧΙVΤΘΤ, στο

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022

Στρατόπεδο «ΜΠΑΛΑΝΙΚΑ», στο Λιτόχωρο. Μας υποδέχθηκαν ο Διοικητής Ταξίαρχος Νικόλαος Χρισταντώνης και το επιτελείο του. Πραγματοποιήθηκε σχετική ενημέρωση στην αίθουσα επιχειρή-

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ σεων, ακολούθησε ξενάγηση στους χώρους του στρατοπέδου και τέλος επισκεφθήκαμε τις νέες εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις στη περιοχή «ΚΑΝΑΠΙΤΣΑ», όπου διεξάγεται από το 2008, η ετήσια θερινή εκπαίδευση των Σχολών ΣΣΕ και ΣΜΥ. Εντυπωσιαστήκαμε από το μέγεθος και την αρτιότητα των εγκαταστάσεων (εκκλησία, σύγχρονα μαγειρεία, ψυκτικοί θάλαμοι, στεγασμένος χώρος παράθεσης συσσιτίου, χώροι υγιεινής κλπ). Τέλος επιστρεφθήκαμε το Κέντρο Ελέγχου Βολής (ΚΕΒ) του Πεδίου Βολής Αρμάτων Λιτοχώρου. Ακολούθησε σχετική ενημέρωση για τις δραστηριότητες και τις εγκαταστάσεις του Πεδίου Βολής. Για όλους εμάς, που κατά τα διάφορα στάδια της υπηρεσιακής ζωής, υπηρετήσαμε, ασκηθήκαμε και πραγματοποιήσαμε βολές, στο συγκεκριμένο χώρο, υπό τη «σκιά του Ολύμπου», αποτέλεσε ευκαιρία για ζωντάνεμα της μνήμης με πλούσιες εικόνες και εμπειρίες από το παρελθόν. Στην επίσκεψη μας στη Ταξιαρχία, παρέστησαν και τα μέλη του Συνδέσμου μας: Αντγος ε.α. Χαλκίδης Χρήστος, Αντγοςε.α. Ράμμος Νικόλαος. Σύντομο Ιστορικό του Μνημείου Ιππικού στη 1η Στρατιά Όπως αναγράφεται και στη πίσω πλευρά του το Μνημείο κατασκευάστηκε το 1933 με εισφορές αξιωματικών και οπλιτών της 1ης Ταξιαρχίας Ιππικού καθώς και των δήμων και κοινοτήτων της Θεσσαλίας προς «δόξαν και τιμήν των κατά τους πολέμους υπέρ Πατρίδος θανόντων γενναίων αξιωματικών και οπλιτών των 1ου και 3ου Συνταγμάτων Ιππικού. Το 1929 συγκροτηθήκαν η 1ηκαι 2η ΤαξιαρχίεςΙππικού, εκ των οποίων η 1ημε έδρα τη Λάρισα. Σ’ αυτή υπήχθη-

σαν το 1ο και 3ο Συντάγματα Ιππικού, με έδρα επίσης τη Λάρισα. Το 1930, καταργούνται τα δύο συντάγματα τα οποία και επανασυγκροτούνται το 1935, πάλι με έδρα τη Λάρισα. Το 1937 το 1ο Σύνταγμα μετασταθμεύει στη Θεσσαλονίκη, τιθέμενο υπό τη Μεραρχία Ιππικού και το 3ο Σύνταγμα μετασταθμεύει στη Σέρρες και αυτό υπό τη Μεραρχία Ιππικού. Την ίδια χρονιά, το 1937, μετακινείται από την Αθήνα στη Λάρισα η Σχολή Εφαρμογής Ιππικού, η οποία και συγχωνεύεται με την Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Όπλου, οι οποίες είχαν συγκροτηθεί το 1935 και έδρευαν μέχρι το 1937 στην Αθήνα. Η μετακίνηση έγινε – προφανώς - για την εκμετάλλευση των Ιππικών εγκαταστάσεων της Λάρισας που μεταξύ των άλλων περιελάμβαναν και δύο κλειστά ιπποδρόμια το μικρό και το μεγάλο, που κατασκευάστηκαν το 1938. Το Μικρό ιπποδρόμιο κατασκευάστηκε με δαπάνες της Υπηρεσίας ενώ το Μεγάλο με δωρεά της οικογένειας Θεοχάρη Κότσικα, ο οποίος πέθανε το

1936. Ήταν αιγυπτιώτης εκ Καρύστου, ευπατρίδης και μεγάλος εθνικός ευεργέτης. Μεταξύ των δωρεών του ο ανδριάντας του Χαριλάου Τρικούπη στο προαύλιο της Βουλής και η συμμετοχή του στη ναυπήγηση του θωρηκτού Αβέρωφ. Το 1940, αναχώρησε από τη Λάρισα η Β Ομάδα Αναγνωρίσεως, δηλ η Επιλαρχία Αναγνωρίσεως του Β ΣΣ με διοικητή τον τότε Ανχη Κόκκινο Φιλοποίμενα η οποία συγκροτήθηκε εσπευσμένα την 29η Οκτωβρίου με προσωπικό και υλικά της Σχολής Εφαρμογής Ιππικού αλλά του Β Συντάγματος Ιππικού που συνιστούσε επιστρατευόμενη Μονάδα και ουδέποτε συγκροτήθηκε. Μεταπολεμικά στη Λάρισα συγκροτήθηκε εκ νέου η Σχολή Ιππικού και γι’αυτό το λόγο στο πίσω μέρος του μνημείου αναγράφονται νεκροί αξιωματικοί του νέου πλέον Όπλου Ιππικού - Τεθωρακισμένων που συγκροτήθηκε το 1946 και που έπεσαν κατά τις επιχειρήσεις των ετών 1947-1948. Η Σχολή έπαυσε να λειτουργεί το 1953.

ΝΕΑ ΜΕΛΗ Τακτικά Υποστράτηγοι ε.α.: Ρηγόπουλος Σωτήριος, Φυδανάκης Αθανάσιος, Γιαννόπουλος Αναστάσιος. Ταξίαρχοι ε.α: Νούρτσης Αθανάσιος, Πανδούλας Ανδρέας, Συνταγματάρχαι ε.α:. Ροϊδοδήμος Γεώργιος, Πόθος Γεώργιος, Παπανικολόπουλος Ιωάννης Έφεδροι Ανθυπίλαρχοι: Λουλούδης Ευρυπίδης, Μπουρμπούλης Γεράσιμος, Σιδηρόπουλος Δημήτριος Αρωγά Αντιστράτηγος ε.α. Κουτρουμπέλης Αθανάσιος, Κυρία Μυράτ Έλενα ΠΕΝΘΗ Απεβίωσε το μέλος του Συνδέσμου ο Υποστράτηγος ε.α Σφυράς Χρήστος

• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2022 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

Τοποθετήσεις Ανωτάτων Αξιωματικών Ιππικού - Τεθωρακισμένων έτους 2022 Μετά από τις προβλεπόμενες κατά μήνα Μάρτιο 2022 ετήσιες κρίσεις των Αξιωματικών , οι τοποθετήσεις των ανώτατων Αξιωματικών του Όπλου έχουν ως ακολούθως : 1. Αντιστράτηγος Λαλούσης Χαράλαμπος Α/ΓΕΣ 2. Αντιστράτηγος Κωστίδης Γεώργιος Διοικητής ΑΣΔΥΣ 3. Υποστράτηγος Βασιλάκης Ιωάννης ΕΛΔΥΚ/3/1 Επιτελάρχης ΓΕΕΦ 4. Υποστράτηγος Μπούφης Χρήστος Διευθυντής Δ’ Κλάδου/ΓΕΣ 5. Υποστράτηγος Σαμαράς Αστέριος Υποδιοικητής 1ης Στρατιάς 6. Υποστράτηγος Μαυροειδής Γεώργιος Διευθυντής ΔΙΤ/ΓΕΣ 7. Υποστράτηγος Τριάντης Γεώργιος Υποδιοικητής Δ’ ΣΣ 8. Υποστράτηγος Κασαγιάννης Παναγιώτης Διευθυντής Β’ Κλάδου ΑΣΔΥΣ (Νεοπροαχθείς) 9. Υποστράτηγος Μπόγδος Ιωάννης Διευθυντής Α’ Κλάδου ΑΣΔΥΣ (Νεοπροαχθείς) 10. Υποστράτηγος Γαρίνης Αθανάσιος Διοικητής ΧΧ ΤΘΜ (Νεοπροαχθείς) 11. Υποστράτηγος Ζιωτόπουλος Χρήστος Διευθυντής Β’ Κλάδου/ΓΕΣ (Νεοπροαχθείς) 12. Υποστράτηγος Δημητρέλος Ιωάννης ΓΕΕΘΑ (Νεοπροαχθείς) 13. Ταξίαρχος

Χριστοδούλου Παναγιώτης ΓΕΣ/Α4(ΔΕΣ) Διευθυντής

14. Ταξίαρχος

Καραμανίδης Κωνσταντίνος ΓΕΣ/ΕΓΑ Διευθυντής

15. Ταξίαρχος

Αθάνατος Νικόλαος Διοικητής XXIV ΤΘΤ

16. Ταξίαρχος

Θεοδοσιάδης Αντώνιος ΓΕΣ/Β2(ΔΙΜΜΟΠ) Διευθυντής

17. Ταξίαρχος

Μπόγδανος Γεώργιος Διοικητής ΧΧΙ ΤΘΤ

18. Ταξίαρχος

Δέλλας Ιωάννης Διοικητής ΚΕΤΘ

19. Ταξίαρχος

Πουτιός Χαράλαμπος ΓΕΕΘΑ

20. Ταξίαρχος

Βασιλειάδης Γεώργιος Διοικητής XXV ΤΘΤ

21. Ταξίαρχος

Φελλάς Δημήτριος Διοικητής ΣΠΣΞ

22. Ταξίαρχος

Κωστάκης Ηλίας Διοικητής ΓΕΣ/ΓΕΠΣ/ΔΙΔΟΕ Επιτελάρχης

23. Ταξίαρχος

Κωστούλας Ιωάννης Διοικητής Σχ.ΤΘ

24. Ταξίαρχος

Γιώτης Γεώργιος ACOS-MC-SHAPE

25. Ταξίαρχος

Μουντοκαλάκης Βασίλειος ΓΕΣ/ΔΕΝΔΗΣ Διευθυντής (Νεοπροαχθείς)

26. Ταξίαρχος

Βάσιος Γεώργιος Διοικητής ΧΧΙΙΙ ΤΘΤ (Νεοπροαχθείς)

27. Ταξίαρχος

Κρίτσης Κοσμάς ACOS J1Human resources) SHAPE Βέλγιο(Νεοπροαχθείς)

28. Ταξίαρχος

Γιολτζόπουλος Σπυρίδων ΓΕΣ/Δ4(ΔΙΣ) Διευθυντής(Νεοπροαχθείς)

29. Ταξίαρχος

Καραλής Ιωάννης ΓΕΕΘΑ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου συγχαίρει τους νεοοπροαχθέντες συνάδελφους και εύχεται σε όλους τους Ανώτατους Αξιωματικούς του Όπλου μας ,καλή επιτυχία στα υψηλά τους καθήκοντα και εις ανώτερα.