ΤΡΙΜΗNΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΣΤΡΑΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΠΠΙΚΟΥ - ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ • ΤΕΥΧΟΣ 82 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014 • ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 30, Τ.Κ. 104 32
13 χρόνια θεσμός η κοπή της Βασιλόπιτας στο ΚΕΤΘ
Με ευκαιρία την εκδήλωση αυτή, οι ε.α. Αξιωματικοί του Όπλου συναντώνται με τους εν ενεργεία συναδέλφους τους, θυμούνται τα παλιά, αλλά και ενημερώνονται για την εξέλιξη και πορεία του Όπλου.
ΕΥΡΩ Ή ΔΡΑΧΜΗ; Μας συμφέρει η έξοδος από την ΟΝΕ (ή/και την ΕΕ), είναι η εισαγωγή της νέας δραχμής η λύση στα προβλήματά μας; Ποιες θα είναι οι πιθανές συνέπειες μιας εξόδου από το ευρώ (ή/και την ΕΕ); Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ Δ.Σ. του Συνδέσμου ευχόΝΤΑΙ στα μέλη και τους φίλους
ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ
ΜΝΗΜΕΙΟ ΜΕΤΣΟΒΟΥ
Το όραμα έγινε πραγματικότητα!
ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Γραφείο: Βερανζέρου 30 ΤΚ 104 32 Αθήνα Τηλέφωνο και Fax: 210 5226351 Δικτυακή τοποθεσία: http://www.saith.gr e-mail: info@saith.gr
Περιεχόμενα τεύχους 82
Σελ. 4-6
Ποτέ δεν το είδα να έρχεται
Σελ. 7-11
Eυρώ ή Δραχή;
Έξοδος από την κρίση, με δυναμική εμφάνιση της Ελλάδας στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη
Σελ. 12-13
Η Ζουράφα ως απόδειξη ουσιαστικής αύξηση της τουρκικής επεκτατικότητας στο Αιγαίο
Σελ. 14
Η μεγαλύτερη κρίση της σύγχρονης τουρκικής ιστορίας
Σελ. 15-17
Η αναθεωρητική Τουρκία
Σελ. 18-19
Το διεθνές παρασκήνιο
Tεύχος Νο 82
της διαμάχης Γκιουλέν - Ερντογάν
Σελ. 20
Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος
Πολιτικό αδιέξοδο στην Ουκρανία
Σελ. 21-22
Η νέα Μέση Ανατολή χωρίς Χριστιανούς!!!
Σελ. 23
Η κοινή γιορτή των Τριών Ιεραρχών
Σελ. 24-25
Εθνικοί Κίνδυνοι
Σελ 28-31
Βιβλιοπαρουσίαση
Σελ. 32-34
2014 Ιδιοκτήτης: Σύνδεσμος Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού Τεθωρακισμένων Εκδότης - Διευθυντής: Υποστράτηγος ε.α. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος Συντακτική Επιτροπή: Πρόεδρος Αντιστράτηγος ε. α. Ευστάθιος Κολιοκώτσης Μέλη: Αντιστράτηγος ε.α. Ε. Γεωργαντάς
Τα Νέα του Συνδέσμου
Σελ. 35-37
Τα νέα του Όπλου
Σελ. 38-39
Για να μπορέσει ο Σύνδεσμος να ολοκληρώσει τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του Μνημείου Ιππικού, παρακαλούμε τα μέλη και τους φίλους μας να τακτοποιήσουν την ετήσια συνδρομή τους και κατά την κρίση τους την ενίσχυση του Συνδέσμου. Επίσης, οι αποδέκτες του περιοδικού μας, ας αποστείλουν τη συνδρομή τους των 20 ευρώ. Είναι επιτακτική ανάγκη για τη συνέχιση της εκδόσεως του. Το Διοικητικό Συμβούλιο Η προαιρετική σας συνδρομή προς το περιοδικό μας μέσω του λογαριασμού: 003 9800111543-0 Γενικής Τραπέζης ή μέσω ταχυδρομικής επιταγής ή δι' απευθείας εγχειρίσεως ποσού σε μέλος του Δ.Σ./ΣΑΙΤΘ, τυγχάνει εκτιμήσεως εκ μέρους του Συνδέσμου μας, ο οποίος σας θεωρεί παράγοντες βελτιώσεώς του.
Αντιστράτηγος ε.α. Μεντεσίδης Χαράλαμπος Δημοσιογραφική Επιμέλεια: Λιβέριος Πετρίδης
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο διαδίκτυο για να είστε πάντα ενημερωμένοι για τα τεκταινόμενα στο Όπλο μας, στην διεύθυνση: http://www.saith.gr
Στους Αναγνώστες μας Ο γνωστός χρηματοδότης μουσουλμανικών παραστρατιωτικών ομάδων στη Βοσνία, αλλά και του UCK, ο Γκιουλέν, δημιουργεί μία νέα βόμβα στην ελληνική Θράκη. Ακατανόητη η «ανοχή» των ελληνικών κυβερνήσεων απέναντι σε έναν «καθαρό» εθνικό κίνδυνο. Είναι ο ισχυρότερος εχθρός του Ταγίπ Ερντογάν. Είναι ο άνθρωπος που ανέδειξε και στήριξε τον Ερντογάν. Είναι ο άνθρωπος που μετά από μία δεκαετή πορεία οικονομικής και κοινωνικής εκτόξευσης της Τουρκίας οδηγεί τη χώρα στον διχασμό, αξιοποιώντας τα σκάνδαλα των υπουργών και της οικογένειας του Ερντογάν. Από το σπίτι του στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, ο «πατερούλης» του παντουρκισμού, ιμάμης Φετουλάχ Γκιουλέν, επιχειρεί συστηματικά την τελευταία δεκαετία κι ένα ακόμη «μπάσιμο». Πρόκειται για το μυστικό σχέδιο πολιτικής άλωσης της Θράκης, μέσω των περίφημων θρησκευτικών φροντιστηρίων των «Νουρτζού», που έχουν κατακλύσει τον μουσουλμανικό κόσμο και ως πέμπτη φάλαγγα επιδιώκουν να μεταφέρουν παντού το μήνυμα του παντουρκισμού. Ταυτόχρονα, με έντυπά του, ο Γκιουλέν καλλιεργεί ένα «πολυπολιτισμικό κλίμα» για τη Θεσσαλονίκη, ζητώντας την τοποθέτησή της στο κέντρο του ισλαμικού κόσμου. Μπλεγμένος με χρηματοδότηση μουσουλμανικών παραστρατιωτικών ομάδων στον πόλεμο της Βοσνίας, καταγγελθείς για αφανή ρόλο στη χρηματοδότηση των Αλβανών μουσουλμάνων του Κοσόβου, αλλά και της μειονότητας των Βούλγαρων μουσουλμάνων, ο Φετουλάχ Γκιουλέν ξεκίνησε και τον σχηματισμό του ελληνικού δικτύου στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, μέσα από ένα δίκτυο βασισμένο σε άδηλους πόρους και με βάση τον φιλοτουρκικό πυρήνα της μουσουλμανικής μειονότητας, δημιούργησε ερείσματα στη Ροδόπη, την Ξάνθη, την Θεσσαλλονίκη, τα Δωδεκάνησα και τη νότια Ελλάδα(!). Ήδη, υπόψιν των ελληνικών αρχών βρίσκονται καταγγελίες ότι στα φροντιστήρια ξένων γλωσσών «Ελίτ» της Κομοτηνής, μουσουλμάνοι της μειονότητας έχουν κρυφή πρόσβαση στις εθνικιστικές – θρησκευτικές διδαχές του ιμάμη, την ίδια ώρα που σε όλη τη χώρα λειτουργούν περί τα πέντε βιβλιοπωλεία του και περισσότερα από τρία ανάλογα μυστικά «ιδρύματα – φροντιστήρια». Πηγές αναφέρουν ότι τα φροντιστήρια των «Νουρτζού», τα οποία η επιθετική τουρκική πολιτική θεωρεί
κρίσιμα λόγω των «γκρίζων» ζωνών, έχουν εξαπλωθεί και στα Δωδεκάνησα. Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, το δίκτυο Γκιουλέν δεν αρκείται στην βιτρίνα των φροντιστηρίων «Ελίτ», αλλά λειτουργεί παράνομα μαθήματα που γίνονται σε διαμερίσματα και μονοκατοικίες της Κομοτηνής. Στη Θράκη, τα πρώτα δύο σχολεία του Γκιουλέν είναι γνωστά από το 2006. Παράλληλα, πληροφορίες αναφέρουν προσπάθεια ανέγερσης εκ μέρους του Γκιουλέν και ενός μοντέρνου κτιρίου σε ακίνητο της Διαχειριστικής Επιτροπής Μουσουλμανικής Περιουσίας, στο κέντρο της Κομοτηνής, αλλά και περίεργο ενδιαφέρον που επιδεικνύει η οργάνωση για ιστορικό χώρο πέριξ του Μοναστηρακίου στην Αθήνα, για τον οποίο μάλιστα είχε μιλήσει και ο τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν κατά την τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα. Ο Φετουλάχ Γκιουλέν είναι ο υπ’ αριθμόν ένα προπαγανδιστής του παντουρκισμού, του ιδεολογήματος που αποτελεί την κινητήριο δύναμη της κυβέρνησης Ερντογάν. Αυτό το δόγμα επιδιώκει την επανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας μέσα από τη δημιουργία ανθρώπινων δικτύων στις περιοχές όπου έφθασαν οι στρατιωτικές δυνάμεις του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Στη Ρωσία, οι αρχές έκλεισαν όλα του τα σχολεία. Στην Ολλανδία, με το έντονο μουσουλμανικό στοιχείο, βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα για τον ρόλο των «φροντιστηρίων» του. Στο Ουζμπεκιστάν θεωρείται προδότης, ενώ βρίσκεται στο στόχαστρο των μυστικών υπηρεσιών όλων των παρακαυκασίων δημοκρατιών. Μόνο στην Ελλάδα ο διαβόητος Γκιουλέν εδώ και δέκα χρόνια ασκεί τις παράνομες και «περίεργες» δραστηριότητές του, σχεδόν ανενόχλητος. Ο Γκιουλέν διατηρεί περισσότερα από 1.000 σχολεία σε 130 χώρες, με περίπου 140 στις ΗΠΑ. Σε έγγραφα του Wikileaks θεωρείται ως ιδιαίτερα επικίνδυνος. Τα ιδιωτικά σχολεία και τα φροντιστήριά του φέρουν πάντα τοπικά ονόματα, όπως «Ελίτ», «Science Academy», «Noble», «Dove Academy», για να μην κινούν υποψίες. Ενδεικτικό των κεκαλυμμένων σκοπών της δράσης του κινήματος είναι ότι, σύμφωνα με τους «Financial Times», οι οπαδοί του αποκαλούνται «ισλαμικοί ιησουίτες». Τις ανά τον πλανήτη παράνομες δραστηριότητές του καλύπτουν συχνά μεγάλες τουρκικές πολυεθνικές, όπως η αλυσίδα σούπερ μάρκετ στην Τασκένδη Συνέχεια στην σελίδα 5
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
ΕΥΡΩ ή ΔΡΑΧΜΗ; Μας συμφέρει η έξοδος από την ΟΝΕ (ή/και την ΕΕ), είναι η εισαγωγή της νέας δραχμής η λύση στα προβλήματά μας; Ποιες θα είναι οι πιθανές συνέπειες μιας εξόδου από το ευρώ (ή/και την ΕΕ); Γράφει ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος* Μια παραπλανητική συζήτηση, ένα λάθος σύνθημα, μια πιθανή «τελική προβοκάτσια»: Το ζήτημα του ευρώ είναι από τα σημαντικότερα που αντιμετωπίζει η χώρα, θέμα που μπορεί να επηρεάσει για πολλές δεκαετίες τη θέση της, και οικονομικά και γεωπολιτικά. Εντούτοις το θέμα αυτό αντιμετωπίζεται και συζητείται με χαρακτηριστική ελαφρότητα και επιπολαιότητα, εν μέσω σύγχυσης και προσπαθειών παραπλάνησης (που ενδεχομένως κατευθύνονται από ισχυρά όσο και αφανή διεθνή κέντρα). Μερικά από τα ερωτήματα που τέθηκαν στη σχετική συζήτηση είναι τα εξής: Μας συμφέρει η έξοδος από την ΟΝΕ (ή/και την ΕΕ), είναι Είναι πρόβλημα το ευρώ; Αναντίρρητα, μόνο που δεν είναι το μόνο, ούτε το οξύτερο. Το ευρώ και η όλη δομή της ΕΕ συνέβαλαν για να βρεθούμε στην κατάσταση που βρεθήκαμε τον Μάιο 2010, αλλά σε αυτό συνέβαλε και πληθώρα άλλων παραγόντων (παγκοσμιοποίηση, φούσκα χρέους, εσωτερικές επιδόσεις ελληνικού «κλεπτοκρατικού καπιταλισμού», ύπαρξη μιας εξαιρετικά διεφθαρμένης, εξαρτημένης και ανίκανης πολιτικής τάξης και κρατικής ελίτ). Δεν μας εμπόδισε η ισοτιμία του ευρώ να φτιάξουμε χωματερές, ούτε επέβαλε να πηγαίνουν όλα σχεδόν τα λεφτά των ευρωπαϊκών κονδυλίων στον κορβανά της διαφθοράς και της διαπλοκής. Δεν μας υποχρέωσε το ευρώ ή η συμμετοχή στην ΕΕ να ξοδέψουμε όσα ξοδέψαμε για τους Ολυμπιακούς, για να δώσουμε μερικά από τα άπειρα παραδείγματα που θα μπορούσαμε να επικαλεσθούμε. Κυρίως όμως, δεν ήταν το Μάαστριχτ ή κάποιος υποχρεωτικός ευρωπαϊκός μηχανισμός που μας ανάγκασε να εκλέξουμε έναν τόσο απερίγραπτο τύπο όπως ο Γιώργος Παπανδρέου ως Πρωθυπουργό και να πάμε στα Μνημόνια και τις Δανειακές. Οικεία 4
η εισαγωγή της νέας δραχμής η λύση στα προβλήματά μας; Ποιες θα είναι οι πιθανές συνέπειες μιας εξόδου από το ευρώ (ή/και την ΕΕ); Είναι δυνατόν να καταγγελθεί το μνημόνιο και οι δανειακές και να μείνουμε στην ευρωζώνη; Πρέπει να ζητήσουμε να φύγουμε από το μνημόνιο εντός ευρωζώνης, ή να επιδιώξουμε να φύγουμε από την ευρωζώνη; Ποιες είναι οι πιθανές γεωπολιτικές συνέπειες μιας εξόδου από το ευρώ; Θα γίνουμε περισσότερο ανεξάρτητο κράτος, ή μήπως γίνουμε καταστρεφόμενο προτεκτοράτο ενός άξονα «ναυτικών δυνάμεων» (ΗΠΑ-Ισραήλ-Βρετανία, ίσως και Τουρκία); Θα επιδιώξουμε να αντιμετωπίσουμε μερικά από αυτά τα ερωτήματα, όσο βέβαια είναι δυνατό στα πλαίσια ενός κατ’ ανάγκη σύντομου άρθρου.
βουλήσει και πανηγυρίζοντες προσχωρήσαμε! Η εισαγωγή εθνικού νομίσματος θα βοηθήσει την ανταγωνιστικότητα; Ναι, γιατί το νόμισμα αυτό θα υποτιμηθεί πιθανότατα αμέσως και πολύ. Μόνο που ήδη έχουμε κάνει μια μεγάλη εσωτερική υποτίμηση της αμοιβής και κάθε προστασίας της εργασίας και όλων των κοινωνικών μισθών. Σκοπεύουμε να φτάσουμε σε επίπεδο Νίγηρα με νέες υποτιμήσεις; Αλλά η ανταγωνιστικότητα δεν είναι μόνο τεχνική συνάρτηση της ισοτιμίας του νομίσματος, είναι πολύ περισσότερα. Παραδόξως, αυτό το απέδειξε το ίδιο το Μνημόνιο. Η εσωτερική υποτίμηση (που είναι και αυτή μορφή υποτίμησης) είχε πολύ λιγότερα οφέλη για την ελληνική οικονομία, από όσα περίμενε αίφνης το ΔΝΤ. Η εισαγωγή εθνικού νομίσματος έχει μόνο πλεονεκτήματα; Φανταστείτε προς στιγμήν τι προσπάθεια θα χρειαστεί ένα ανάπηρο, κατεστραμμένο κράτος για να εισάγει νέο νόμισμα σε συνθήκες διεθνούς σύγκρουσης, όταν δεν μπορεί να σκάψει μια λακούβα σε έναν δρόμο. Υπάρ-
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
χουν σοβαρά πολιτικά και νομικά ζητήματα για την αποχώρηση της Ελλάδας από την ΟΝΕ. Οι περισσότεροι αναλυτές υποστηρίζουν ότι πρέπει να φύγει και από την ΕΕ. Προφανώς μια τέτοια διαδικασία θα την κάνει και πιο ευάλωτη στις γεωπολιτικές πιέσεις από όλες τις κατευθύνσεις του ορίζοντα. Επιπλέον, η αποχώρηση υπό συγκρουσιακούς όρους από το ευρώ, κινδυνεύει να προκαλέσει υπερπληθωρισμό και τιμωρητικές επιθέσεις των αγορών. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι πρέπει να μείνουμε πάση θυσία στο ευρώ. Σημαίνουν όμως ότι δεν πρέπει να θεωρούμε περίπατο την έξοδό μας. Είναι η ανταγωνιστικότητα το πρόβλημα; Είναι, αλλά για «κανονικά» κράτη και οικονομίες. Η Ελλάδα δεν είναι πλέον. Αντιμετωπίζει ένα σοβαρότερο πρόβλημα από την ισοτιμία του νομίσματός της, έχει μετατραπεί σε (καταστρεφόμενη) αποικία χρέους. Το βουνό του μη βιώσιμου χρέους, που καταστρέφεται για να αποπληρώσει, οι αποικιακές δεσμεύσεις των δανειακών συμβάσεων που έχει υπογράψει και η καταστροφή της διεθνούς εικόνας της είναι
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ τα προβλήματά της. Πρέπει ασφαλώς να γίνει ανταγωνιστική, αλλά αυτό δεν φτάνει, αφού, όσο ανταγωνιστική κι αν γίνει, δεν θα μπορέσει να ξεπληρώσει το χρέος της. Η Ελλάδα έχει πάθει έμφραγμα και πεθαίνει, αν και αρνούμαστε να το πιστέψουμε. Πρέπει το ταχύτερο να τη σώσουμε από το έμφραγμα και, αφού το κάνουμε, να τη γιατρέψουμε κι από τις άλλες αρρώστιες της. Τι πρέπει να κάνουμε; Χρειαζόμαστε επειγόντως διαγραφή χρέους, αναθεώρηση των δανειακών συμβάσεων, ρήτρα ύφεσης, εγγυήσεις, ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια. Αν δεν μας τα δώσουν πρέπει να τα πάρουμε μόνοι μας οργανώνοντας στάση πληρωμών, καταγγέλλοντας τις ηγεσίες της ΕΕ, αντιδρώντας με όλα τα πολιτικο-θεσμικά μέσα στη διάθεσή μας, ως μελών της ΟΝΕ και της ΕΕ, περιλαμβανομένου του μπλοκαρίσματος της λειτουργίας της ‘Ενωσης, που σε πολλά ζητήματα λειτουργεί πάντα με την αρχή της ομοφωνίας. Καλύτερα μέσα ή έξω; Αυτά όλα είναι πολύ πιο εύκολο να τα ζητήσουμε και να τα διαπραγματευτούμε εντός της ευρωζώνης και της ΕΕ, παρά ζητώντας να φύγουμε. Φεύγοντας από την ευρωζώνη (ως ανεπρόκοποι, αποτυχημένοι «μπαταχτζήδες») δεν μεταβάλλεται το χρέος (που παγιώθηκε σε ευρώ με το αγγλικό δί-
καιο), ούτε παύουν να ισχύουν οι αποικιακές συμβάσεις, ούτε βελτιώνεται η ισχύς της χώρας. ‘Αλλωστε αν έχουμε αρκετό θάρρος για να επαναστατήσουμε κατά του … παγκόσμιου καπιταλισμού, θα βρούμε οπωσδήποτε αρκετό για να κάνουμε μπάχαλο την ΟΝΕ και την ΕΕ, αν δεν μας προσφέρουν ικανοποιητική λύση επιβίωσης. Καλώς ή κακώς, βρεθήκαμε σε ένα από τα ισχυρότερα κλαμπ παγκοσμίως. Προτού σηκωθούμε και φύγουμε, μοιάζει πιο λογικό και έξυπνο να χαλάσουμε τον κόσμο εκεί μέσα, ζητώντας μια άλλη λύση για την Ελλάδα και μια άλλη πολιτική για την Ευρώπη και διεκδικώντας τα δικαιώματά μας ως ισότιμου κράτους-μέλους. Γιατί να διευκολύνουμε τη Μέρκελ φεύγοντας μόνοι μας; Ας αναλάβει αυτή, αν θέλει, το κόστος της εκδίωξής μας και της κρίσης που αναπόφευκτα θα προκαλέσει σε όλο το οικοδόμημα. Στο βάθος, το σύνθημα αποχώρησης από το ευρώ αντανακλά βαθιά πεποίθηση εθνικής κατωτερότητας και ηττοπάθεια. Επαναλαμβάνουμε: Το πρόβλημά μας είναι το μη βιώσιμο χρέος και πώς να ξαναφέρουμε την Ελλάδα στη ζωή. Αν η Μέρκελ διαγράψει τα χρέη μας για να φύγουμε από το ευρώ γιατί όχι; Αμφιβάλλουμε πάντως ότι η Γερμανία, αν δεν χρηματοδοτεί την οικοδόμηση, θα χρηματοδοτήσει την αποσύνθεση της ευρωζώνης.
Στους αναγνώστες μας Συνέχεια από την σελίδα 3
Ψυχολογία «ραγιά» και «ιδεολογία Ψωροκώσταινας» Κατά βάθος, «ευρωπαϊστές» και «αντιευρωπαϊστές» ξεκινάνε συχνά και οι μεν και οι δε από την ψυχολογία του ραγιά και την ιδεολογία «της Ψωροκώσταινας». Οι μεν λένε «να κάνουμε ότι μας λένε, για να μη μας πετάξουν έξω», οι δε απαντάνε «να φύγουμε για να μην κάνουμε αυτά που λένε». Και στις δύο περιπτώσεις, η Ελλάδα δεν ενεργεί ως υποκείμενο, αλλά ως υποδεέστερη οντότητα. Να μην το ξεχνάμε άλλωστε: Μνημόνια, Δανειακές και PSI δεν προέκυψαν αυτομάτως από κάποια κείμενα ή μηχανισμούς της ΕΕ – για να επιβληθούν χρειάστηκε και προσφέρθηκε η ενθουσιώδης υποστήριξη και οι υπογραφές διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων, που δεν είναι λιγότερο υπεύθυνες από την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ για την καταστροφή της χώρας Δεν μπορούν να μας κάνουν τίποτα αν διακόψουμε το Μνημόνιο; Αυτή είναι η θέση της πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ, που υποστηρίζει ότι δεν μπορούν να μας πετάξουν έξω, ότι είμαστε συστημικός κίνδυνος κι ότι θα είναι καταστροφή γι’ αυτούς η αποχώρησή μας. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Οι άρχουσες τάξεις της Ευρωγερμανίας και η Αυτοκρατορία του Συνέχεια στην σελίδα 6
πιστήμιο και δέκα σχολεία, στο Κόσοβο δύο σχολεία, στη Βουλγαρία σχολεία, μορφωτικά κέντρα, οικοτροφείο και φροντιστήριο ξένων γλωσσών, στα Σκόπια τέσσερα σχο-
«Turkuaz», η «Tukson» κ.α Αν δει κανείς τις δραστηριότητες των «Νουρτζού» γύρω και μέσα από τα ελληνικά σύνορα, δεν θα νιώσει ασφαλής. Η κεμαλική εφημερίδα “Aydinlik» αποκάλυψε το καλοκαίρι ότι ο Γκιουλέν είναι ο μεγάλος «σπόνσορας» του UCK και πως με τουρκικά κεφάλαια στήθηκε το τεράστιο δίκτυο των Αλβανών εμπόρων ναρκωτικών στη Βαλκανική. Ένας πρώην πράκτορας της αμερικανικής NSA ονόματι Wayne Madsen, μίλησε για όλα αυτά, γεγονός που προκάλεσε σάλο στην Τουρκία (και θα έπρεπε να κάνει να συνέλθουν οι Έλληνες πολιτικοί, που δείχνουν μία –αν μη τι άλλο- παράξενη «ανοχή» στις δραστηριότητες του Γκιουλέν στην Ελλάδα, για τις οποίες είναι πλήρως ενημερωμένοι από τις αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες). Μία ματιά στο δίκτυο του Γκιουλέν στα Βαλκάνια πείθει για το πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει σύντομα η Ελλάδα: Το ίδρυμα Γκιουλέν διατηρεί στην Αλβανία ένα πανε-
λεία, ενώ στη Βοσνία ετοιμάζεται να ιδρύσει πανεπιστήμιο. Στην Ελλάδα, χρηματοδοτεί μουσουλμάνους φοιτητές, που φοιτούν σε διάφορες πόλεις ολόκληρης της ελληνικής Επικράτειας. Όποιοι δεν μπορούν να καταλάβουν πως η ύπαρξη, η λειτουργία και η επέκταση του δικτύου Γκιουλέν εντός της Ελλάδας, είναι ένας εν δυνάμει «εκρηκτικός μηχανισμός», ικανός να δημιουργήσει πλείστα όσα προβλήματα και –ενδεχομένως- «εκρήξεις» ακόμη και σε ομάδες λαθρομεταναστών στις οποίες έχει ήδη αποκτήσει επιρροή, καλά θα κάνουν να αναθεωρήσουν άμεσα τις «εντυπώσεις» τους για το «θρησκευτικό», «παιδαγωγικό» και «κοινωνικό» έργο του ιμάμη, που έχει επικηρυχθεί ακόμη και σε χώρες με πολύ αυξημένο μουσουλμανικό πληθυσμό. Το Διοικητικό Συμβούλιο
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
5
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα
παγκόσμιου Χρήματος δεν θα αποδεχθούν με τόση ευκολία μια απείθαρχη Ελλάδα. Εν πάση περιπτώσει κανείς δεν μπορεί να βασιστεί σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο και να μην προετοιμάζεται και για το αναγκαίο, αν δεν πετύχει το σχέδιο Α, σχέδιο Β. Η ύπαρξη και η ατσαλένια, γνωστή στον αντίπαλο, αποφασιστικότητα να εφαρμοσθεί το σχέδιο Β’, σε περίπτωση αποτυχίας της διαπραγμάτευσης, είναι στοιχειώδης προϋπόθεση για να γίνει διαπραγμάτευση. Η ΕΚΤ μπορεί να αποφασίσει τη διακοπή της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών προκαλώντας έμφραγμα στην ελληνική οικονομία και υποχρεώνοντας ενδεχομένως, από ένα σημείο και πέρα, στην εισαγωγή εσωτερικού μέσου πληρωμής. Το αν θα το κάνει ή όχι, εξαρτάται από το πολιτικό κλίμα στην Ευρώπη. Γι’ αυτό και απαιτείται, όσο είναι καιρός, η οργάνωση μιας πολύ μεγάλης και ποιοτικά πολύ ικανοποιητικής καμπάνιας υπεράσπισης της Ελλάδας (και της Κύπρου) διεθνώς, αλλά και η ανάπτυξη ενός πυκνότατου διεθνούς δικτύου επαφών και συμμαχιών, και μέσα στη Γερμανία, με επιχειρήματα βαθιά και «πανευρωπαϊκά», που θα δημιουργήσουν προσκόμματα και κόστος αν αύριο η γερμανική κυβέρνηση ή η ΕΚΤ αποφασίσουν να στραφούν κατά της Ελλάδας. ‘Εχει ήδη χαθεί «υπερπολύτιμος» χρόνος και ο ελληνικός λαός ενδέχεται να πληρώσει πολύ ακριβά αυτή την παράλειψη, που δείχνει μη επίγνωση της οξύτητας του προβλήματος που θα αντιμετωπίσει μια αντιμνημονιακή κυβέρνηση αύριο Για να σωθεί η Ελλάδα χρειάζεται να γίνει πόλεμος. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ετοιμαστεί με τη μεγαλύτερη δυνατή σοβαρότητα και επιμονή, προετοιμάζοντας και εμψυχώνοντας τον ελληνικό λαό και δραστηριοποιούμενη επιτέλους στο εξωτερικό. Δεν ωφελεί σε τίποτα να εξωραϊζει την πραγματικότητα, καθησυχάζοντας εαυτήν και την κοινωνία. Νόμισμα, ‘Εθνος, Παγκοσμιοποίηση Όπως προκύπτει από τα όσα προαναφέρθηκαν, είναι σφάλμα να αναγορεύεται σε «φετίχ» το νόμισμα. Η λογική όμως επιβάλει να δοθεί η μάχη εντός Ευρώπης, προτού πάμε σε 6
Η δραχμή, η λίρα, η πεσέτα, μοιάζουν λίγο με τα ξύλινα τείχη των αρχαίων Αθηναίων. Αντιπροσωπεύουν το απερχόμενο παρελθόν των εθνών – κρατών. Χρειαζόμαστε μια συμμαχία εθνών και ένα άλλο πρόγραμμα για την Ευρώπη για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την Αυτοκρατορία του Χρήματος και τις ευρωπαϊκές πραγματώσεις της. Και είναι πιο αποτελεσματικό και δημιουργεί έδαφος συμμαχιών να δώσουμε τη μάχη για τη σωτηρία μας εν ονόματι της Ευρώπης, όχι κατ’ αντίθεση προς την ιδέα της. αποχωρήσεις ή «αποβολές». Ας αναλάβει, αν θέλει, η Γερμανία της Μέρκελ και η Κομισιόν του Μπαρόζο την ευθύνη «αποβολής» της Ελλάδας και μιας πρωτοφανούς στην ιστορία της ΕΕ κρίσης. Η θέση να ζητήσουμε μόνοι μας να φύγουμε είναι «αριστερίστικη», δήθεν «επαναστατική» θέση, που απομακρύνει την αριστερά από την εξουσία, αλλά μπορεί να νομιμοποιήσει άλλες γεωπολιτικές προβοκάτσιες. Στην πραγματικότητα δεν αντιμετωπίζουμε απλά μια «δυσλειτουργία» της ‘Ενωσης, ούτε καν μια απλή προσπάθεια της Γερμανίας να μας επιβληθεί, ένα 4ο Ράιχ, μια γερμανική Ευρώπη, όπως ισχυρίζονται όσοι βλέπουν τον μικρό, για να μη δουν τον μεγάλο «νταβατζή». Αντιμετωπίζουμε κάτι πολύ πιο θεμελιώδες: α) την επίθεση της Αυτοκρατορίας του Χρήματος κατά όλης της Ευρώπης, που άρχισε από την Ελλάδα, β) την επιλογή των ιθυνουσών τάξεων της Ευρωγερμανίας να «ενώσουν» την Ευρώπη κάτω και όχι ανθιστάμενες στην ηγεμονία των Αγορών. Ταυτόχρονα, στην περίπτωση Ελλάδας και Κύπρου έχουμε, κρυμμένες στις οικονομικές σκοπιμότητες, και τις γνωστές γεωπολιτικές επιδιώξεις των διαφόρων «Προστατών» (ΗΠΑ, Βρετανία, Χρήμα) να ελέγξουν ασφυκτικά τον ελληνικό χώρο, καταργώντας ει δυνατόν την ανεξαρτησία και κυριαρχία των δύο κρατών του, όπως φάνηκε
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ανάγλυφα στην απόπειρα κατάλυσης του κυπριακού κράτους με το σχέδιο Ανάν. Επιπλέον, είναι πιθανό Ελλάδα και Κύπρος να χρησιμοποιούνται σε ευρύτερες στρατηγικές που αποβλέπουν στη διάλυση της ΕΕ. (*) Πρέπει λοιπόν να υπερασπίσουμε το έθνος που απειλείται σήμερα από την παγκοσμιοποίηση, από τη δικτατορία δηλ. του χρηματιστικού κεφαλαίου και των εθνών που το ελέγχουν, γιατί κανείς άλλος δεν θα το κάνει στη θέση μας, γιατί είναι το μόνο επίπεδο όπου μπορεί να πραγματοποιηθεί μια κάποια κοινωνική και οικονομική δημοκρατία, για να σταματήσουμε τον επελαύνοντα ολοκληρωτισμό. Απέναντί του, το έθνος είναι απαραίτητη μεν, ανεπαρκής δε βάση άμυνας. Η δραχμή, η λίρα, η πεσέτα, μοιάζουν λίγο με τα ξύλινα τείχη των αρχαίων Αθηναίων. Αντιπροσωπεύουν το απερχόμενο παρελθόν των εθνών – κρατών. Χρειαζόμαστε μια συμμαχία εθνών και ένα άλλο πρόγραμμα για την Ευρώπη για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την Αυτοκρατορία του Χρήματος και τις ευρωπαϊκές πραγματώσεις της. Και είναι πιο αποτελεσματικό και δημιουργεί έδαφος συμμαχιών να δώσουμε τη μάχη για τη σωτηρία μας εν ονόματι της Ευρώπης, όχι κατ’ αντίθεση προς την ιδέα της. (*) Είναι πιθανό να έχουμε σύγκλιση σε ένα σχέδιο «αποβολής» Ελλάδας και Κύπρου από την ευρωζώνη ή/και την ΕΕ διαφορετικών δυνάμεων για διαφορετικούς λόγους. Η γερμανική συστημική ακροδεξιά που νομίζει ότι δεν χρειάζεται τους «ανεπρόκοπους Νότιους», κύκλοι του βαθέος συστήματος των ΗΠΑ ή ριζοσπαστικές δυνάμεις του Χρήματος, που μπορεί να θέλουν να χρησιμοποιήσουν την Ελλάδα και την Κύπρο για να ξεκινήσουν μια κρίση που υπερβαίνει την πολιτική δυνατότητα της ΕΕ να την αντιμετωπίσει και επομένως οδηγεί στη διάλυση του ευρώ, αν όχι της ΕΕ. Το μοντέλο αυτό χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση της ΕΣΣΔ, όταν επιμέρους τακτικοί παίκτες σπρώχτηκαν καταλλήλως σε τροχιές αποσταθεροποίησης του συστήματος, των οποίων αγνοούσαν τις στρατηγικές συνέπειες και κατέληξαν να γίνουν είδος «έξυπνων βομβών» που ανατίναξαν το ίδιο το σύστημά τους. * Συγγραφέας, δημοσιογράφος, συνεργάτης ΕΛ.Κ.Ε.Δ.Α.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Γιατί η οικονομική κρίση κατέλαβε τους οικονομολόγους εξαπίνης
Ποτέ δεν το είδα να έρχεται... Γράφει ο Alan Greenspan* Ο πρώην πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας (Federal Reserve) των ΗΠΑ αναρωτιέται για το πώς τόσοι πολλοί ειδικοί, συμπεριλαμβανομένου του ιδίου, απέτυχαν να δουν την οικονομική κρίση του 2008 να πλησιάζει. Ένα σημαντικό μέρος τής απάντησης στο ερώτημα αυτό είναι μια πολύ παλιά ιδέα: τα Κεϋνσιανά «ένστικτα», τα ανορθολογικά στοιχεία στην λήψη αποφάσεων που έχουν μείνει εκτός των οικονομικών προβλέψεων για πάρα πολύ καιρό. Ήταν μια τηλεφωνική κλήση που ποτέ δεν περίμενα να λάβω. Είχα μόλις επιστρέψει στο σπίτι από ένα παιχνίδι τένις κλειστού χώρου, το ψυχρό, ανεμοδαρμένο απόγευμα της Κυριακής της 16ης Μαρτίου 2008. Ένας ανώτερος αξιωματούχος τού Συμβουλίου των Διοικητών της Federal Reserve ήταν στο τηλέφωνο για να συζητήσει την πρόσφατη επίκληση του Συμβουλίου, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, στο σκοτεινό αλλά εκρηκτικό Τμήμα 13(3) τού νόμου Federal Reserve. Ερμηνευόμενο διασταλτικά, αυτό το τμήμα του νόμου εξουσιοδοτεί την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να δανείσει σχεδόν απεριόριστα μετρητά σχεδόν στον οποιονδήποτε: στην περίπτωση αυτή, η Fed σχεδίαζε να δώσει ένα δάνειο περίπου 29 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην JP Morgan για να διευκολύνει την τράπεζα να αποκτήσει την επενδυτική εταιρεία Bear Stearns, η οποία ήταν στα πρόθυρα πτώχευσης, έχοντας απολέσει σχεδόν 20 δισ. δολάρια σε μετρητά την προηγούμενη εβδομάδα. Η κατάρρευση της Bear Stearns ήταν η αρχή μιας εξάμηνης διάβρωσης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που θα κορυφωθεί με την κατάρρευση της Lehman Brothers στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, προκαλώντας ενδεχομένως τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην ιστορία. Σίγουρα, η Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας τού 1930
αφορούσε μια πολύ ευρύτερη κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας. Αλλά, ποτέ πριν οι βραχυπρόθεσμες χρηματοπιστωτικές αγορές, δηλαδή οι διαμεσολαβητές τού καθημερινού εμπορίου, δεν «πάγωσαν» σε παγκόσμια κλίμακα. Καθώς οι επενδυτές μετακινήθηκαν από την ευφορία στον φόβο, οι βαθιά ρευστές αγορές στέρεψαν στη διάρκεια μιας νύχτας, οδηγώντας σε μια παγκόσμια συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Η οικονομική κρίση που ακολούθησε αντιπροσώπευσε μια υπαρξιακή κρίση για τις οικονομικές προβλέψεις. Η συμβατική μέθοδος πρόβλεψης των μακροοικονομικών εξελίξεων – τα οικονομετρικά μοντέλα, οι ρίζες των οποίων βρίσκονται στο έργο του John Maynard Keynes - είχε αποτύχει εκεί που χρειαζόταν περισσότερο, προς μεγάλη απογοήτευση των οικονομολόγων. Κατά την περίοδο πριν από την κρίση, το εξελιγμένο σύστημα πρόβλεψης του Συμβουλίου τής Federal Reserve δεν είχε προβλέψει τους μείζονες κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία. Ούτε το μοντέλο που αναπτύχθηκε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο κατέληγε στο συμπέρασμα ακόμα και την άνοιξη του 2007, ότι «το παγκόσμιο οικο-
νομικό ρίσκο είχε μειωθεί» από τον Σεπτέμβριο του 2006 και ότι «η συνολική οικονομία των ΗΠΑ κρατιέται καλά ... [και] τα σημάδια αλλού είναι πολύ ενθαρρυντικά». Στις 12 Σεπτεμβρίου του 2008, μόλις τρεις ημέρες πριν από την εκδήλωση της κρίσης, η JP Morgan, αναμφισβήτητα το κορυφαίο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα των Ηνωμένων Πολιτειών, προέβλεψε ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στις ΗΠΑ θα επιταχυνθεί κατά το πρώτο εξάμηνο του 2009. Η προ της κρίσης άποψη των περισσότερων επαγγελματιών αναλυτών και εκείνων που έκαναν προβλέψεις συνοψίστηκε ίσως καλύτερα τον Δεκέμβριο του 2006 από τον Economist: «Ο καπιταλισμός τής αγοράς, η μηχανή που κινεί το μεγαλύτερο μέρος τής παγκόσμιας οικονομίας, φαίνεται να κάνει καλά την δουλειά του». Τι πήγε στραβά; Γιατί σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι και αυτοί που χαράσσουν την οικονομική πολιτική ήταν τόσο τυφλοί σχετικά με την επικείμενη καταστροφή; Πώς τόσοι πολλοί ειδικοί, συμπεριλαμβανομένου και εμού, απέτυχαν να την δουν να πλησιάζει; Έχω συμπεράνει ότι ένα σημαντικό Συνέχεια στην επόμενη σελίδα
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
7
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα
μέρος από τις απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι μια πολύ παλιά ιδέα: τα «ένστικτα» (animal spirits), ο όρος που επινόησε περίφημα ο Keynes το 1936 για να αναφερθεί στην «αυθόρμητη επιθυμία για δράση αντί της αδράνειας». Ο Κέυνς μιλούσε για μια παρόρμηση που ωθεί την οικονομική δραστηριότητα, αλλά οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν πλέον τον όρο «ένστικτα» για να αναφερθούν επίσης στους φόβους που εμποδίζουν την δράση. Ο Keynes ήταν το πρώτο πρόσωπο που έλαβε υπόψη του την σημασία των παράλογων παραγόντων στην λήψη οικονομικών αποφάσεων, και οι οικονομολόγοι σίγουρα δεν παραβλέπουν την σημασία τους στις δεκαετίες που ακολούθησαν. Το πρόβλημα είναι ότι μια τέτοια συμπεριφορά είναι δύσκολο να μετρηθεί και είναι πεισματικά ανθεκτική σε οποιαδήποτε συστηματική ανάλυση. Για δεκαετίες, οι περισσότεροι οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένου και εμού, είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι παράλογοι παράγοντες δεν θα μπορούσαν να ταιριάξουν σε οποιαδήποτε αξιόπιστη μέθοδο πρόβλεψης. Αλλά, μετά από αρκετά χρόνια προσεκτικής μελέτησε των εκδηλώσεων των «ενστίκτων» στην διάρκεια περιόδων σοβαρής κρίσης, έχω φθάσει να πιστεύω ότι οι άνθρωποι, ιδιαίτερα σε περιόδους ακραίας οικονομικής πίεσης, ενεργούν με τρόπους που είναι πιο προβλέψιμοι από ό, τι οι οικονομολόγοι έχουν παραδοσιακά κατανοήσει. Πιο σημαντικό, μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί να μετρηθεί και πρέπει να γίνει αναπόσπαστο μέρος των οικονομικών προβλέψεων και της οικονομικής πολιτικής. Το ένστικτο, όπως αποδεικνύεται, εμφανίζει συγκλίσεις που μπορούν να βοηθήσουν τους οικονομολόγους να προσδιορίσουν τις αναδυόμενες φούσκες των τιμών για μετοχές, εμπορεύματα και ισοτιμίες - και μπορεί ακόμη και να τους βοηθήσει να προβλέψουν τις οικονομικές συνέπειες της τελικής κατάρρευσης των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων και την ανάκαμψή τους. ΠΝΕΥΜΑ ΣΕ ΕΝΑΝ ΥΛΙΣΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ Τα οικονομικά των ενστίκτων, σε γενικές γραμμές, καλύπτουν ένα ευρύ 8
φάσμα των ανθρώπινων δράσεων και συμπίπτουν με ένα μεγάλο μέρος τής σχετικά νέας επιστήμης των συμπεριφορικών οικονομικών. Η μελέτη στοχεύει να ενσωματώσει μια πιο ρεαλιστική εκδοχή τής συμπεριφοράς από όσο το μοντέλο τού πλήρως ορθολογικού Homo economicus, το οποίο χρησιμοποιείται για πολύ καιρό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτή η πιο ρεαλιστική άποψη του τρόπου που οι άνθρωποι συμπεριφέρονται μέρα με τη μέρα στις δραστηριότητές τους στην αγορά, διαγράφει μια πορεία οικονομικής ανάπτυξης που είναι κάπως χαμηλότερη από ό, τι θα συνέβαινε αν οι άνθρωποι ήταν πραγματικά ορθολογικοί οικονομικοί δρώντες. Αν οι άνθρωποι ενεργούσαν στο επίπεδο του ορθολογισμού που υποθέτουν τα κλασικά βιβλία οικονομικών, το παγκόσμιο επίπεδο διαβίωσης θα ήταν μετρήσιμα υψηλότερο. Από την σκοπιά εκείνου που κάνει προβλέψεις, το ζήτημα δεν είναι αν η συμπεριφορά είναι ορθολογική, αλλά αν είναι αρκετά επαναλαμβανόμενη και συστηματική ώστε να μετρηθεί αριθμητικά και να προβλεφθεί. Η πρόκληση είναι να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό που ο Daniel Kahneman, ο κορυφαίος συμπεριφορικός οικονομολόγος, αναφέρει ως «γρήγορη σκέψη»: οι γρήγορης αντίδρασης αποφάσεις στις οποίες οι άνθρωποι τείνουν να βασίζουν πολλά, αν όχι όλα, από τις καθημερινές αποφάσεις τους σχετικά με τις χρηματοοικονομικές αγορές. Κανείς δεν έχει ανοσία στα συναισθήματα του φόβου και της ευφορίας, που συγκαταλέγονται στους κυρίαρχους οδηγούς των κερδοσκοπικών αγορών. Αλλά, οι άνθρωποι ανταπο-
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
κρίνονται στον φόβο και στην ευφορία με διαφορετικούς τρόπους, και οι αντιδράσεις αυτές δημιουργούν ειδικά, παρατηρήσιμα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς. Ίσως το ένστικτο που είναι πιο ζωτικής σημασίας για την πρόβλεψη, είναι η αποστροφή στον κίνδυνο. Η διαδικασία τής επιλογής για το ποιο ρίσκο θα αναληφθεί και ποιο θα αποφευχθεί, προσδιορίζει την σχετική διάρθρωση των τιμών των αγορών, η οποία με τη σειρά της καθοδηγεί την ροή των αποταμιεύσεων σε επενδύσεις, κάτι που είναι η κρίσιμη λειτουργία τής χρηματοδότησης. Η ανάληψη κινδύνων είναι απαραίτητη στην ζωή, αλλά το ερώτημα είναι κατά πόσον η μεγαλύτερη έκθεση στον κίνδυνο είναι καλύτερη από ό, τι η λιγότερη. Αν συνέβαινε όντως κάτι τέτοιο, η ζήτηση για χαμηλότερης ποιότητας ομόλογα θα υπερέβαινε την ζήτηση για «μηδενικού κινδύνου» ομόλογα, όπως είναι τα ομόλογα ΗΠΑ, και τα υψηλής ποιότητας ομόλογα θα απέφεραν περισσότερα από τα χαμηλής ποιότητας ομόλογα. Δεν είναι έτσι, και δεν το κάνουν, γεγονός από το οποίο μπορεί κανείς να συναγάγει το προφανές: η ανάληψη κινδύνων είναι απαραίτητη, αλλά δεν είναι κάτι που η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων αναζητεί ενεργά. Τα όρια της ανοχής κινδύνου μπορούν να μετρηθούν καλύτερα με το άνοιγμα (spreads) των αποδόσεων της αγοράς - δηλαδή, την διαφορά μεταξύ των αποδόσεων των ομολόγων τού ιδιωτικού τομέα και των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων. Τέτοιου είδους spreads παρουσιάζουν εκπληκτικά μικρές αλλαγές στην πάροδο του χρόνου. Οι διαφορές αποδόσεων μεταξύ προνομιακών εταιρικών ομολόγων και των αμερικανικών κρατικών ομολόγων στα αμέσως μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο χρόνια, για παράδειγμα, ήταν παρόμοια με εκείνα στα έτη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η αξιοσημείωτη ισοδυναμία υποδηλώνει την μακροπρόθεσμη σταθερότητα του βαθμού αποστροφής κινδύνου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένα άλλο ισχυρό ένστικτο είναι η προτίμηση του χρόνου, η τάση να αποτιμάται πιο ακριβά μια απαίτηση για ένα περιουσιακό στοιχείο σήμερα από μια απαίτηση για το ίδιο περιουσιακό στοιχείο σε κάποια καθορισμέ-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ νη χρονική στιγμή στο μέλλον. Μια υπόσχεση που δίδεται αύριο δεν είναι τόσο πολύτιμη όσο η υπόσχεση που εκχωρείται σήμερα. Οι επενδυτές βιώνουν αυτό το φαινόμενο ως επί το πλείστον μέσω των πιο ορατών αντίστοιχων: τα επιτόκια και οι δείκτες αποταμίευσης. Όπως η αποστροφή τού κινδύνου, έτσι και η προτίμηση του χρόνου έχει αποδειχθεί εντυπωσιακά σταθερή: πράγματι, στην Ελλάδα τον πέμπτο αιώνα π.Χ., τα επιτόκια ήταν σε επίπεδα παρόμοια με εκείνα των σημερινών ποσοστών. Από το 1694 έως το 1972, η επίσημη συναλλαγματική πολιτική τής Τράπεζας της Αγγλίας κυμαίνεται από 2% έως 10%. Αυξήθηκε ως το 17% κατά τη διάρκεια των πληθωριστικών ετών στα τέλη τού 1970, αλλά έκτοτε έχει επιστρέψει σε μονοψήφια νούμερα. Η χρονική προτίμηση επηρεάζει επίσης την τάση των ανθρώπων να αποταμιεύουν. Μια ισχυρή προτίμηση για άμεση κατανάλωση μειώνει την τάση τού ατόμου να αποταμιεύει, ενώ μια ισχυρή προτίμηση για εξοικονόμηση μειώνει την τάση για κατανάλωση. Στο μεγαλύτερο μέρος τής ανθρώπινης ιστορίας, η προτίμηση του χρόνου δεν έχει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό τού επιπέδου των αποταμιεύσεων, γιατί πριν από τα τέλη τού 19ου αιώνα οι περισσότεροι άνθρωποι έπρεπε να καταναλώνουν σχεδόν όλα όσα παρήγαγαν, απλώς για να μείνουν ζωντανοί. Απέμεναν ελάχιστα για να αποταμιευθούν ακόμη και αν οι άνθρωποι ήθελαν εγγενώς να το πράξουν. Μόνο όταν η ανάπτυξη της καινοτομίας και της παραγωγικότητας στην Βιομηχανική Επανάσταση απάλλαξαν τον άνθρωπο από τον βρόχο τής χρόνιας πείνας, η προτίμηση του χρόνου αναδείχθηκε ως μια σημαντική - και αξιοσημείωτα σταθερή - οικονομική δύναμη. Σκεφτείτε ότι αν και τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών έχουν αυξηθεί σημαντικά από τα τέλη του 19ου αιώνα, το μέσο επιτόκιο καταθέσεων ταμιευτηρίου δεν έχει αυξηθεί ως αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα, από το 1897, στις περιόδους ειρήνης στις Ηνωμένες Πολιτείες οι προσωπικές αποταμιεύσεις ως ποσοστό τού διαθέσιμου προσωπικού εισοδήματος έχουν σχεδόν πάντα μείνει μέσα σε ένα σχετικά στενό εύρος από 5% ως 10%.
Οι έρευνες δείχνουν ότι μια οικογένεια με μέσο εισόδημα το 2011 ξόδεψε το ίδιο ποσοστό τού εισοδήματός της με μια οικογένεια με μέσο εισόδημα το 1900, έστω και αν σε πληθωριστικά προσαρμοσμένους όρους, το εισόδημα το 1900 θα αντιπροσώπευε μόνο ένα μικρό κλάσμα τού ύψους εκείνου τού 2011. ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ JESSEL Εκτός από τις σταθερές και προβλέψιμες επιπτώσεις τής χρονικής προτίμησης, ένα άλλο ένστικτο λειτουργεί σε αυτές τις μακροπρόθεσμες τάσεις: η «επιδεικτική κατανάλωση», όπως ο οικονομολόγος Thorstein Veblen την ονομάτισε περισσότερο από έναν αιώνα πριν, μια μορφή συμπεριφοράς αγέλης που περιγράφεται από το πιο σύγχρονο ιδίωμα «να συμβαδίζει κανείς με τους Τζόουνς» (στμ: πρόκειται για την σύγκριση που κάνει κανείς με τον γείτονά του χρησιμοποιώντας τον ως κοινωνικό ορόσημο ή ορόσημο συσσώρευσης πλούτου). Η αποταμίευση και η κατανάλωση αντανακλούν τις προσπάθειες των ανθρώπων να μεγιστοποιήσουν την ευτυχία τους. Αλλά, η ευτυχία εξαρτάται πολύ περισσότερο από το πώς τα εισοδήματα των ανθρώπων συγκρίνονται με εκείνα των ατόμων που θεωρούνται ως ομόλογίς τους, ή ακόμη και εκείνα των ατόμων των οποίων ο ρόλος θεωρείται ως πρότυπο, αντί με το πώς διαβιούν, μετρημένο με απόλυτους όρους. Το 1995, ερευνητές ζήτησαν από μια ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών και μελών τού προσωπικού της Σχολής Δημόσιας Υγείας τού Χάρβαρντ κατά πόσον θα ήταν πιο ευτυχισμένοι αν κέρδιζαν 50.000 δολάρια το χρόνο, αν οι συνομήλικοί τους κέρδιζαν το μισό τού ποσού ή 100 χιλιάδες, αν οι συνομήλικοί τους κέρδιζαν δύο φορές το ποσό αυτό. Η πλειοψηφία επέλεξε τον χαμηλότερο μισθό. Η διαπίστωση αυτή επανέλαβε τα αποτελέσματα μιας συναρπαστικής μελέτης από τις οικονομολόγους Dorothy Brady και Rose Friedman το 1947, που απέδειξαν ότι το μερίδιο του εισοδήματος που δαπανά μια αμερικανική οικογένεια για
καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό όχι από το εισόδημα της, αλλά από το πώς το εισόδημά της συγκρίνεται με τον εθνικό μέσο όρο. Οι έρευνες δείχνουν ότι μια οικογένεια με μέσο εισόδημα το 2011 ξόδεψε το ίδιο ποσοστό τού εισοδήματός της με μια οικογένεια με μέσο εισόδημα το 1900, έστω και αν σε πληθωριστικά προσαρμοσμένους όρους, το εισόδημα το 1900 θα αντιπροσώπευε μόνο ένα μικρό κλάσμα τού ύψους εκείνου τού 2011. Μια τέτοια συμπεριφορά αγέλης καθοδηγεί επίσης τις κερδοσκοπικές «εκρήξεις» και τις «βουτιές». Όταν μια αγέλη δεσμεύεται για μια ανοδική αγορά, η αγορά γίνεται εξαιρετικά ευάλωτη σε αυτό που μετεγγράφω ως Παράδοξο Jessel, από το όνομα του κωμικού των βαριετέ George Jessel. Σε μια από τις σκηνές του, ο Jessel είπε την ιστορία ενός σκεπτικιστή επενδυτή ο οποίος αποφασίζει απρόθυμα να επενδύσει σε μετοχές. Αρχίζει με την αγορά 100 μετοχών που διαπραγματεύονται σπάνια, μιας ομιχλώδους εταιρείας. Έκπληξη! Η τιμή κινείται από τα 10 δολάρια ανά μετοχή στα 11 ανά μετοχή. Ενθαρρυμένος από το γεγονός ότι έχει γίνει ένας σοφός επενδυτής, αγοράζει περισσότερες μετοχές. Τέλος, όταν οι δικές του αγορές έχουν καταφέρει να ανεβάσουν την τιμή μέχρι και τα 30 δολάρια ανά μετοχή, αποφασίζει να ρευστοποιήσει. Ζητά από τον χρηματιστή του να πουλήσει τις μετοχές. Ο χρηματιστής διστάζει και στη συνέχεια απαντά, «Σε ποιόν;». Οι κλασικές φούσκες της αγοράς παίρνουν μορφή όταν η αγελαία συμπεριφορά περιλαμβάνει σχεδόν κάθε επενδυτή που ενεργεί σαν εκείνο το αστείο τού Jessel. Οι καθοδικές αγορές γίνονται ανοδικές, ωθώντας τις τιμές ακόμη υψηλότερα. Στην αρχετυπική περίπτωση, στην κορυφή τής αγοράς, ο καθένας έχει μετατραπεί σε έναν πιστό και είναι πλήρως αφοσιωμένος, χωρίς να υπάρχει κανείς μη μεταστραφείς σκεπτικιστής για να αγοράσει από τον πρώτο καινούργιο πωλητή. Αυτό ήταν, στην ουσία, αυτό που συνέβη το 2008. Μέχρι την άνοιξη του 2007, τα spreads αποδόσεων στις αγορές ομολόγων έχει μειωθεί δραΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
9
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα
ματικά. Η διαφορά μεταξύ των ομολόγων «junk» (στμ: δηλαδή των «σκουπιδιών») που αξιολογήθηκαν ως CCC ή και χαμηλότερα, και των δεκαετών ομολόγων τού αμερικανικού Δημοσίου είχε πέσει σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο. Σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά είχαν επίγνωση των αυξανόμενων κινδύνων, αλλά ήξεραν επίσης ότι η φούσκα θα μπορούσε να συνεχίσει να επεκτείνεται για χρόνια. Οι χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις, λοιπόν, φοβούνταν ότι αν αποτραβηχτούν νωρίς θα χάσουν σχεδόν σίγουρα μερίδιο αγοράς, και ίσως ανεπανόρθωτα. Τον Ιούλιο του 2007, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Citigroup, Charles Prince, εξέφρασε τον φόβο αυτό σε ένα διάσημο - πλέον- σχόλιο: «Όταν η μουσική σταματήσει, από την άποψη της ρευστότητας, τα πράγματα θα είναι περίπλοκα. Αλλά, όσο η μουσική παίζει, πρέπει να σηκωθείς και να χορέψεις. Χορεύουμε ακόμα». Οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες αποδέχθηκαν τον κίνδυνο ότι δεν θα είναι σε θέση να προβλέψουν έγκαιρα την εμφάνιση μιας κρίσης ώστε να αποτραβηχτούν. Ωστόσο, νόμιζαν ότι ο κίνδυνος ήταν περιορισμένος, πιστεύοντας ότι ακόμα και αν δημιουργείτο μια κρίση, η φαινομενικά ακόρεστη ζήτηση για εξωτικά χρηματοπιστωτικά προϊόντα θα διαλυθεί με αργούς ρυθμούς, επιτρέποντάς τους να πουλήσουν σχεδόν όλα τα χαρτοφυλάκιά τους, χωρίς απώλειες. Έκαναν λάθος. Απέτυχαν να αναγνωρίσουν ότι η ρευστότητα της αγοράς είναι σε μεγάλο βαθμό συνάρτηση του βαθμού αποστροφής τού ρίσκου από τους επενδυτές, δηλαδή το πιο κυρίαρχο ένστικτο που οδηγεί τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Πηγαίνοντας μέχρι την έναρξη της κρίσης, η μειωμένη αποστροφή ρίσκου από τους επενδυτές είχε δημιουργήσει όλο και πιο μικρές διαφορές αποδόσεων στις πιστώσεις και μεγάλο όγκο συναλλαγών, δημιουργώντας την εντύπωση της ρευστότητας και την ψευδαίσθηση ότι οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να πωλήσουν σχεδόν τα πάντα. Αλλά, όταν κυριάρχησε η υποχώρηση της αγοράς εξαιτίας τού φόβου, η ρευστότητα εξαφανίστηκε εν μια νυκτί, καθώς οι αγοραστές αποσύρθηκαν. Στην πραγματικότητα, σε πολλές αγορές, στο απόγειο της κρίσης τού 10
Οι καθοδικές αγορές γίνονται ανοδικές, ωθώντας τις τιμές ακόμη υψηλότερα. Στην αρχετυπική περίπτωση, στην κορυφή τής αγοράς, ο καθένας έχει μετατραπεί σε έναν πιστό και είναι πλήρως αφοσιωμένος, χωρίς να υπάρχει κανείς μη μεταστραφείς σκεπτικιστής για να αγοράσει από τον πρώτο καινούργιο πωλητή. 2008, η ζήτηση είχε σχεδόν εξαφανιστεί. «ΠΑΧΙΕΣ ΟΥΡΕΣ» ΣΕ ΛΕΠΤΟ ΠΑΓΟ Οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες θα μπορούσαν να έχουν προστατεύσει τον εαυτό τους από το κόστος τής αυξημένης ανάληψης ρίσκου, εάν είχαν παραμείνει επαρκώς κεφαλαιοποιημένες - αν, με άλλα λόγια, είχαν προετοιμαστεί για μια πολύ βροχερή μέρα. Δυστυχώς, δεν το είχαν κάνει και οι κίνδυνοι που θέτει η έλλειψη ετοιμότητας δεν είχαν εκτιμηθεί πλήρως, ακόμη και στον τομέα των εμπορικών τραπεζών. Για παράδειγμα, το 2006, η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων (Federal Deposit Insurance Corporation), μιλώντας εξ ονόματος όλων των αμερικανικών ρυθμιστικών αρχών των τραπεζών, έκρινε ότι «περισσότερο από το 99% του συνόλου των ασφαλισμένων ιδρυμάτων είχαν φθάσει ή υπερβεί τις απαιτήσεις των υψηλότερων ρυθμιστικών επιπέδων κεφαλαίου». Τι εξηγεί την αποτυχία τής μεγάλης σειράς δικλείδων ασφαλείας που υποτίθεται ότι θα αντιστάθμιζαν τις όποιες εξελισσόμενες κρίσεις; Οι επενδυτές και οι οικονομολόγοι πίστευαν ότι ένα εξελιγμένο παγκόσμιο σύστημα διαχείρισης χρηματοοικονομικών κινδύ-
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
νων θα μπορούσε να συγκρατήσει τις «βουτιές» τής αγοράς. Το υπόδειγμα διαχείρισης κινδύνου, που έχει τις ρίζες του στο έργο βραβευμένων με Νόμπελ οικονομολόγων, όπως οι Harry Markowitz, Robert Merton και Myron Scholes, ήταν τόσο βαθιά αποδεκτό από τον ακαδημαϊκό κόσμο, τις κεντρικές τράπεζες και τις ρυθμιστικές αρχές, που, από το 2006 είχε γίνει ο πυρήνας των προτύπων των παγκόσμιων τραπεζικών κανονισμών, γνωστός ως Βασιλεία II. Οι τράπεζες παγκοσμίως εξουσιοδοτήθηκαν, εντός κάποιων ορίων, να εφαρμόσουν τα δικά τους εξειδικευμένα μοντέλα ρίσκου για να κρίνουν τις κεφαλαιακές απαιτήσεις που τους ταιριάζουν. Τα περισσότερα από αυτά τα μοντέλα παρήγαγαν παραμέτρους που βασίζονται σε παρατηρήσεις μόνον του τελευταίου τέταρτου του αιώνα. Αλλά, ακόμη και ένα εξελιγμένο μοντέλο πολύπλοκων αριθμητικών υπολογισμών που καλύπτει τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, δεν θα είχε προβλέψει την κρίση που εμφανίστηκε. Τα μαθηματικά μοντέλα που βαθμονομούν το ρίσκο, σίγουρα δεν είναι καλύτεροι σύμβουλοι για την εκτίμηση του κινδύνου από τις αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τον «γενικό κανόνα» όπως γινόταν μισό αιώνα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ νωρίτερα. Ως σήμερα, είναι δύσκολο να βρει κανείς σφάλμα χρησιμοποιώντας το εννοιολογικό πλαίσιο τέτοιων μοντέλων, όσο μακριά και αν πηγαίνουν. Το κομψό μοντέλο τιμολόγησης των options που αναπτύχθηκε από τον Scholes και τον αείμνηστο συνάδελφό του Fischer Black δεν είναι λιγότερο έγκυρο ή χρήσιμο σήμερα από ό, τι όταν αναπτύχθηκε, το 1973. Αλλά, στην αυξανόμενη κατάσταση ευφορίας στα χρόνια πριν από την συντριβή το 2008, οι διαχειριστές ιδιωτικών επενδυτικών κινδύνων, η Federal Reserve και άλλες ρυθμιστικές αρχές απέτυχαν να διασφαλίσουν ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν επαρκή κεφαλαιοποίηση, εν μέρει επειδή όλοι απέτυχαν να κατανοήσουν το υποκείμενο μέγεθος και την πλήρη έκταση των κινδύνων που επρόκειτο να αποκαλυφθούν καθώς εξελισσόταν η κρίση μετά την κατάρρευση της Lehman. Ειδικότερα, δεν καταφέραμε να κατανοήσουμε πλήρως το μέγεθος της επέκτασης του λεγόμενου tail risk (στμ: είναι το ρίσκο ενός επενδυτικού στοιχείου ή ενός πορτοφολίου που κινείται περισσότερο από την τριπλάσια τυπική απόκλιση. Συνηθέστερα χρησιμοποιείται σε πτωτικές αγορές, δηλαδή για πτώσεις μεγαλύτερες από την τριπλάσια απόκλιση από την τρέχουσα τιμή). Το «tail risk» αναφέρεται στην κατηγορία των επενδυτικών αποτελεσμάτων που προκύπτουν με πολύ μικρές πιθανότητες, αλλά που συνοδεύονται από πολύ μεγάλες απώλειες, όταν πραγματοποιούνται. Οι οικονομολόγοι έχουν υποθέσει ότι αν οι άνθρωποι ενεργούσαν αποκλειστικά και μόνο για να μεγιστοποιήσουν το δικό τους συμφέρον, οι ενέργειές τους θα παρήγαγαν μακροπρόθεσμους διαύλους ανάπτυξης κατά τρόπο συμβατό με τις ικανότητές τους να αυξάνουν την παραγωγικότητα. Αλλά επειδή οι άνθρωποι δεν διαθέτουν παντογνωσία, τα πραγματικά αποτελέσματα της ανάληψης ρίσκων θα αντανακλούν τυχαίες αποκλίσεις από τις μακροπρόθεσμες τάσεις. Και αυτές οι αποκλίσεις, σύμφωνα με αρκετές παρατηρήσεις, θα τείνουν να κατανέμονται με τρόπο παρόμοιο με τα αποτελέσματα διαδοχικών «κορώνα - γράμματα», ακολουθώντας αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν μια κανονική κατανομή: μια καμπύλη σε σχήμα καμπάνας με «ουρές» που γρήγορα λεπταίνουν καθώς η πιθανό-
τητα του φαινομένου μειώνεται. Αυτές οι υποθέσεις έχουν δοκιμαστεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες, ως μια σειρά από σπάνια φαινόμενα που συμβαίνουν, όμως, με συχνότητα πολύ υψηλή ώστε να μπορούν αξιόπιστα να αποδοθούν σε καθαρή τύχη. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εντελώς πρωτόγνωρη συντριβή των τιμών των μετοχών στις 19 Οκτωβρίου 1987, που έριξε τον δείκτη τού αμερικανικού χρηματιστηρίου Dow Jones Industrial Average κατά περισσότερο από 20% μέσα σε μια μέρα. Καμιά συμβατική γραφική παράσταση κατανομής πιθανοτήτων δεν θα μπορούσε να προβλέψει την συντριβή αυτή. Ως εκ τούτου, πολλοί οικονομολόγοι άρχισαν να εικάζουν ότι η αρνητική «ουρά» τού χρηματοοικονομικού κινδύνου ήταν πολύ πιο «παχιά» από ό, τι είχε υποτεθεί - με άλλα λόγια, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα ήταν πολύ πιο ευάλωτο από όσο έδειχναν τα περισσότερα μοντέλα. Στην πραγματικότητα, όπως έγινε σαφές στον απόηχο της κατάρρευσης της Lehman, η «ουρά» ήταν νοσηρά παχύσαρκη. Ως συνέπεια της υποεκτίμησης του κινδύνου αυτού, οι χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις απέτυχαν να προβλέψουν το ύψος των επιπλέον κεφαλαίων που θα απαιτούνταν για να χρησιμεύσουν ως επαρκές ρυθμιστικό «μαξιλάρι», όταν το χρηματοπιστωτικό σύστημα ήταν κλονισμένο. ΘΥΜΑ ΛΗΣΤΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Το 2008 η οικονομική κατάρρευση προσέφερε τεράστιο όγκο νέων δεδομένων σχετικά με το ρίσκο τής «αρνητικής ουράς» (negative tail risk). Η πρόκληση θα είναι να χρησιμοποιηθούν τα νέα δεδομένα για να αναπτυχθεί μια πιο ρεαλιστική εκτίμηση του εύρους και των πιθανοτήτων των οικονομικών αποτελεσμάτων, με έμφαση σε εκείνα που προκαλούν τους μεγαλύτερους κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την οικονομία. Κάποιος μπορεί να ελπίζει ότι σε μια μελλοντική χρηματοπιστωτική κρίση και θα υπάρχει σίγουρα κάποια – οι οικονομολόγοι, οι επενδυτές και οι ρυθμιστικές αρχές θα κατανοήσουν καλύτερα το πώς λειτουργούν οι αγορές «παχιάς ουράς». Κάτι τέτοιο θα απαιτήσει καλύτερα μοντέλα, τέτοια που να απεικονίζουν ακριβέστερα τις προβλέ-
ψιμες πτυχές τής ανθρώπινης φύσης, συμπεριλαμβανομένης της αποστροφής κινδύνου, της χρονικής προτίμησης και της αγελαίας συμπεριφοράς. Η πρόβλεψη θα είναι πάντα κάπως σαν το στρίψιμο του κέρματος. Αλλά, αν οι οικονομολόγοι ενσωματώνουν καλύτερα τα ένστικτα στα μοντέλα μας, μπορούμε να βελτιώσουμε την ακρίβεια των προβλέψεων. Τα οικονομικά μοντέλα πρέπει, όποτε είναι δυνατόν, να μετρούν και να προβλέπουν την συστηματική ανθρώπινη συμπεριφορά και τις τάσεις τής εταιρικής κουλτούρας. Η μοντελοποίηση πάντα θα περιορίζεται από την έλλειψη των σχετικών ιστορικών προηγούμενων. Αλλά, οι αναλυτές γνωρίζουν πολύ περισσότερα για το πώς λειτουργούν οι χρηματοπιστωτικές αγορές - και πώς αποτυγχάνουν – από όσο πριν από την κρίση τού 2008. Οι αλκυονίδες ημέρες της δεκαετίας τού 1960, όταν υπήρχε μεγάλη αισιοδοξία ότι τα οικονομετρικά μοντέλα προσφέρουν νέες δυνατότητες για να κρίνουμε με ακρίβεια το μέλλον, πλέον έχουν περάσει προ πολλού. Έχοντας καταληστευθεί πολύ συχνά από την πραγματικότητα, όσοι προβαίνουν σε προβλέψεις εκφράζουν πλέον λιγότερη εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας να κοιτάζουμε πέρα από τον άμεσο ορίζοντα. Θα πρέπει πάντα να φτάνουμε πέρα από τις εξισώσεις μας για να κρίνουμε με οικονομικούς όρους. Αυτοί που κάνουν προβλέψεις δεν μπορούν ποτέ να πλησιάσουν την επιτυχία τής φαντασίας τού Μαντείου των Δελφών ή του Νοστράδαμου, αλλά μπορούμε σίγουρα να βελτιωθούμε βασιζόμενοι στις αποθαρρυντικές επιδόσεις του παρελθόντος. Ο ALAN GREENSPAN διατέλεσε πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve) από το 1987 ως το 2006. Το κείμενο αυτό είναι προσαρμογή από το πιο πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο The Map and the Territory: Risk, Human Nature, and the Future of Forecasting (Penguin Press, 2013). Copyright © Alan Greenspan, 2013. Αναδημοσιεύεται μετά από άδεια της Penguin Press.
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
11
ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ
΄Εξοδος από την κρίση, με δυναμική εμφάνιση της Ελλάδας στον παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη Η άμεση γεωπολιτική αξιοποίηση των ενεργειακών μας κοιτασμάτων
Γράφει ο δρ. Κωνσταντίνος Γρίβας
Ο γράφων επανειλημμένως έχει τονίσει την αναγκαιότητα υπέρβασης του οικονομικού προβλήματος της Ελλάδας διά της υπαγωγής του στο ανώτερο γεωπολιτικό πλαίσιο. Κατά συνέπεια, και οι όποιες διαπραγματεύσεις με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να διεξαχθούν στο ανώτερο επίπεδο των γεωστρατηγικών σχέσεων. Το ζήτημα παραμένει, όμως, πώς θα επιτύχουμε κάτι τέτοιο. Οι προτάσεις που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί από διαφόρους (και από τον υπογράφοντα) για την ενίσχυση των ελληνορωσικών σχέσεων ή των σχέσεων με άλλες χώρες εκτός Δύσης, πολλές φορές προκαλούν αντιδράσεις αναφορικά με τον ρεαλισμό τους, αλλά και τις συνέπειες που μπορεί να έχουν στις σχέσεις της Ελλάδας με άλλους ισχυρούς δρώντες του πλανήτη, με προεξάρχουσες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, είναι πιθανόν να υπάρχουν και μέθοδοι άμεσης και αυτόνομης γεωπολιτικής αναβάθμισης της Ελλάδας. Η σημαντικότερη από αυτές, κατά την άποψη του γράφοντος, είναι η «βίαιη» είσοδος της Ελλάδας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη διά της γεωπολιτικής αξιοποίησης των ενεργειακών κοιτασμάτων του ελλαδικού χώρου. Και τονίζω τον όρο «γεωπολιτική αξιοποίηση», η οποία διαφέρει σημαντικά από την κανονική αξιοποίηση και μπορεί να γίνει άμεσα. Δεν αναφέρομαι, φυσικά, στη δημιουργία χρηματιστηριακών προϊόντων που μπορεί και αυτά να προκύψουν άμεσα, από τη στιγμή που εντοπιστούν κάποια κοιτάσματα. Η γεωπολιτική αξιοποίηση μπορεί να υπάρξει και πριν προσδιοριστούν επακριβώς τα ενεργειακά κοιτάσματα. Αρκεί να υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξή τους.
Η γεωπολιτική αξιοποίηση μπορεί να υπάρξει και πριν προσδιοριστούν επακριβώς τα ενεργειακά κοιτάσματα. Αρκεί να υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξή τους. 12
Αξιοποιώντας τις γεωπολιτικές συνιστώσες Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον θεμελιωτή της γεωπολιτικής σκέψης εν Ελλάδι, τον καθηγητή Ι. Θ. Μάζη, η γεωπολιτική ανάλυση είναι μια πολυπαραγοντική εξίσωση, μέσα στην οποία διάφορα μεγέθη (όπως είναι η τεχνολογία, η γεωγραφία, η ενέργεια, η πολιτική κ.λπ.) βρίσκονται σε μια συνεχή αλληλεπιδραστική σχέση και διαμορφώνουν μια ολότητα. Άρα, τα επιμέρους μεγέθη δεν έχουν «αυτόνομη» ύπαρξη, αλλά συνθετική, που προκύπτει από τις μεταξύ τους σχέσεις. Κατά συνέπεια, και η γεωπολιτική αξία των όποιων ενεργειακών κοιτασμάτων της Ελλάδας είναι σχετική και προκύπτει από τη διαδραστική σχέση των κοιτασμάτων αυτών με άλλες συνιστώσες της γεωπολιτικής εξίσωσης. Και κάποιες από τις συνιστώσες αυτές είναι η πρόθεση και η αποφασιστικότητα της Ελλάδας να αξιοποιήσει τα κοιτάσματα αυτά, αλλά και η ταχύτητα με την οποία θα πράξει κάτι τέτοιο. Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με μια κλασική προσέγγιση, τα ενεργειακά κοιτάσματα του ελλαδικού χώρου θα πρέπει πρώτα να προσδιοριστούν επακριβώς, καθώς και να επιλυθούν τα όποια προβλήματα με τις τουρκικές διεκδικήσεις στα κοιτάσματα που βρίσκονται στην ελληνική υφαλοκρηπίδα / ΑΟΖ και κατόπιν θα αποκτήσουν πραγματική αξία εκμετάλλευσης. Η συνθετική γεωπολιτική μέθοδος είναι, όμως, διαφορετική. Σύμφωνα με αυτή, τα ενεργειακά κοιτάσματα του ελλαδικού χώρου θα αποκτήσουν γεωπολιτική αξία (και όχι κατ’ ανάγκη οικονομική) από τη στιγμή που η Ελλάδα τα θέσει στην παγκόσμια ενεργειακή εξίσωση. Και όσο πιο γρήγορα, αποφασιστικά και «βίαια» το πράξει τόσο περισσότερη αξία θα αποκτήσουν.
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ Το πώς θα μπορέσει να το κάνει αυτό είναι υπό συζήτηση. Μια πιθανή μέθοδος είναι η γρήγορη και αποφασιστική ανακήρυξη ΑΟΖ, αλλά αυτό είναι ένα θέμα που ξεφεύγει από τα περιορισμένα όρια αυτού του κειμένου. Με απλά λόγια, αν η Ελλάδα δείξει μεγάλη αποφασιστικότητα στο να αξιοποιήσει τα κοιτάσματα υδρογανθράκων που βρίσκονται στον ελληνικό χώρο, τόσο αυτά τα κοιτάσματα αποκτούν γεωπολιτική αξία και τόσο περισσότερο «μεγαλώνουν», βάσει της αρχής της αλληλεπιδραστικής σχέσης των πραγματικών γεωγραφικών – ενεργειακών μεγεθών και της πολιτικής. Μάλιστα, το γεγονός ότι δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί επακριβώς το πραγματικό μέγεθος των κοιτασμάτων αυτών, στο πλαίσιο αυτής της αλληλεπιδραστικής φιλοσοφίας ενδέχεται να «αυξάνει» το γεωπολιτικό τους μέγεθος. Ο ασαφής παγκόσμιος ενεργειακός χάρτης Αυτό μπορεί να φανεί σοφιστεία σε πολλούς – και, πράγματι, έτσι είναι. Όμως η γεωπολιτική λειτουργία της ενέργειας διεθνώς σε μεγάλο βαθμό βασίζεται σε αυτή τη σοφιστεία. Συγκεκριμένα, κανείς δεν ξέρει πόσα είναι πράγματι τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον πλανήτη. Πιθανολογούμε, αλλά δεν γνωρίζουμε. Επίσης, είναι δεδομένο ότι δεν πρόκειται να αξιοποιήσουμε το 100% των παγκόσμιων κοιτασμάτων πετρελαίου. Κάποια στιγμή θα εμφανιστούν αξιόπιστα υποκατάστατα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με την «πράσινη» ενεργειακή υποδομή που αναπτύσσει το αμερικανικό στρατοβιομηχανικό σύμπλεγμα. Αυτό σημαίνει ότι, στη διατήρηση μιας παγκόσμιας γεωπολιτικής – ενεργειακής ισορροπίας, παίζουν ρόλο και τα εν δυνάμει ενεργειακά αποθέματα. Για παράδειγμα, η πιθανότητα ύπαρξης μεγάλων κοιτασμάτων εκτός του ελέγχου των μουσουλμανικών χωρών της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής παίζει σημαντικότατο γεωπολιτικό ρόλο. Μεταξύ των άλλων, ακόμη και η πιθανότητα ύπαρξης παρόμοιων κοιτασμάτων περιορίζει τη δυνατότητα των μουσουλμανικών χωρών της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής να επιβάλλουν τις όποιες στοχοθετήσεις τους ασκώντας ενεργειακό εκβιασμό, ενώ μειώνει την παγκόσμια ανασφάλεια αναφορικά με το τι μέλλει γενέσθαι στην ασαφή πολιτική γεωγραφία τής εν λόγω περιοχής, μετά την περιβόητη «Αραβική Άνοιξη». Έτσι, λοιπόν, αν η Ελλάδα διαμέσου μιας «αγχώδους» στάσης για την αξιοποίηση των ελληνικών ενεργειακών κοιτασμάτων εισαγάγει στη συζήτηση για τη διεθνή ενέργεια
...Αν η Ελλάδα διαμέσου μιας «αγχώδους» στάσης για την αξιοποίηση των ελληνικών ενεργειακών κοιτασμάτων εισαγάγει στη συζήτηση για τη διεθνή ενέργεια τα κοιτάσματα του ελλαδικού χώρου, τότε τα κοιτάσματα αυτά ενδέχεται να αποκτήσουν άμεση γεωπολιτική αξία. τα κοιτάσματα του ελλαδικού χώρου, τότε τα κοιτάσματα αυτά ενδέχεται να αποκτήσουν άμεση γεωπολιτική αξία. Επίσης, από τη στιγμή που η Ελλάδα θέσει στον πυρήνα της στρατηγικής της τα κοιτάσματα αυτά, περνάει το μήνυμα ότι είναι πολύ σημαντικά. Άρα, εισέρχονται στη διεθνή γεωπολιτική εξίσωση ανεξαρτήτως των πραγματικών τους μεγεθών. Άρα, η Ελλάδα αναβαθμίζει το ειδικό γεωπολιτικό της βάρος. Άρα, με άλλον αέρα μπορεί να διαπραγματευτεί με την Ε.Ε., αλλά και τις ΗΠΑ και άλλους ισχυρούς δρώντες τα ζητήματα της οικονομίας της. Τόσο απλά. Όλα τα παραπάνω μπορεί να ακούγονται υπερβολικά ή ακόμη και ανορθολογικά. Όμως τα διεθνή ζητήματα ενέργειας ανέκαθεν χαρακτηρίζονταν από εγγενή ανορθολογισμό. Επίσης, από τη στιγμή που η Ελλάδα δίνει αγώνα επιβίωσης, κάθε μέθοδος ενίσχυσης των θέσεών της, ακόμη και η πλέον ανορθόδοξη, αξίζει τον κόπο να εξεταστεί.
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
13
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Η Ζουράφα, ως απόδειξη ουσιαστικής αύξησης της τουρκικής επεκτατικότητας στο Αιγαίο Επικίνδυνες καταστάσεις ΚΑΙ στη Ζουράφα Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης μέλος του Συνδέσμου Ενώ ήδη οι Τούρκοι διεκδικούν την περιοχή δυτικά των Ιμίων, εκμεταλλευόμενοι τα διαδραματισθέντα στη Μεγάλη και τη Μικρή Ιμια, το 1996, και τη συμφωνία της κυβέρνησης Σημίτη, η οποία δημιούργησε μια κατάσταση που εν τοις πράγμασι δεν επιτρέπει την ελεύθερη άσκηση κρατικής κυριαρχίας από πλευράς της χώρας μας σε αυτήν την ελληνικότατη περιοχή, εμφανίζονται ανησυχητικά φαινόμενα, που αποκαλύπτουν, από τη μια πλευρά, σοβαρά κενά στην ελληνική πολιτική υπεράσπισης και προάσπισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας στο Αιγαίο και, από την άλλη, τους επεκτατικούς σχεδιασμούς της Αγκυρας σε αυτήν την περιοχή, που αποτελεί τον πνεύμονα και την καρδιά του Ελληνισμού. Ενα επεισόδιο που, κατά την άποψή μας, δεν αναλύθηκε ούτε εκτιμήθηκε σωστά από την ελληνική πλευρά, πάντα με βάση αυτά που έχουν διαρρεύσει στον Τύπο και στα ΜΜΕ, είναι αυτό που διαδραματίστηκε το δεύτερο δεκαήμερο του Ιανουαρίου γύρω από την ελληνική νησίδα Ζουράφα ή Λαδόξερα και φυσικά μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Μετά τη δήλωση του προέδρου Λιμενικών Θράκης κ. Ζησίδη ότι τα μέλη του σκάφους του Λιμενικού που περιπολούσε σε ελληνικά χωρικά ύδατα γύρω από την Ζουράφα, στις αρχές του δεύτερου δεκαημέρου του Ιανουαρίου, έλαβαν από τους ανωτέρους τους διαταγές να αποχωρήσουν και να μην ενοχλούν τους Τούρκους που ψαρεύουν σε ελληνικά χωρικά ύδατα, ακολούθησε διάψευση από τον ίδιο, η οποία έλεγε ότι «οι συνάδελφοί μου που βρίσκονταν στο σκάφος της Ελληνικής Ακτοφυλακής δεν πήραν ποτέ εντολή από ανωτέρους να υποχωρήσουν, αλλά, εκτιμώντας τα δεδομένα, 14
Προφανώς αυτά που διαδραματίζονται ΚΑΙ στη Ζουράφα δείχνουν ότι η Τουρκία είναι αποφασισμένη να προωθεί τη γραμμή των διεκδικήσεών της όλο και πιο δυτικά επέλεξαν να μην επέμβουν δυναμικά και να παρακολουθούν διακριτικά τις κινήσεις της τουρκικής ακταιωρού και των τουρκικών σκαφών». Για το ίδιο θέμα το Αρχηγείο του Λιμενικού εξέδωσε την εξής ανακοίνωση: «Πάγια ακολουθούμενη επιχειρησιακή τακτική του Λιμενικού Σώματος σε κάθε τέτοια περίπτωση είναι τα περιπολικά σκάφη να σπεύδουν στον συγκεκριμένο χώρο, να επεμβαίνουν και να προασπίζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας». Ενώ λοιπόν συνέβησαν αυτά, σχεδόν 10 μέρες μετά, οι Τούρκοι έδωσαν στη δημοσιότητα ένα συγκλονιστικό βίντεο, το οποίο δεν αναφέρεται πότε τραβήχτηκε, όπου φαίνεται ένα μεγάλο και υπερσύγχρονο περιπολικό σκάφος της τουρκικής ακτοφυλακής να εξευτελίζει το σκάφος του Λιμενικού Σώματος της χώρας μας, και πάλι στην περιοχή της Ζουράφας. Στο βίντεο φαίνεται το τουρκικό σκάφος να κάνει επικίνδυνους ελιγμούς και κύκλους γύρω από το ελληνικό, το οποίο ταρακουνιόταν σαν καρυδότσουφλο, με προφανή αδυναμία να αντιμετωπίσει την τουρκική επιθετικότητα, που εκφράστηκε με βάρβαρο και προσβλητικότατο τρόπο. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης, όμως, δεν ήταν οι προκλητικές κινήσεις της τουρκικής ακταιωρού, αλλά το γεγονός ότι οι σκηνές βιντεοσκοπήθηκαν από τουρκικό αλιευτικό, με τον καμεραμάν
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
να καταγράφει και κραυγές Τούρκων αλιέων, οι οποίοι θριαμβολογούν για την ανωτερότητα της τουρκικής ακταιωρού και επιχαίρουν για την αδυναμία του σκάφους του Λιμενικού Σώματος της Ελλάδος. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι το γεγονός ότι η κάμερα, που δεν είναι γνωστό σε ποιον ανήκει, κατέγραψε δηλώσεις ενός ψαρά, σε καταφύγιο αλιευτικών σκαφών της Τουρκίας, ο οποίος μιλά περίπου ως διεθνολόγος με γνώσεις Δικαίου της Θαλάσσης! Μάλιστα, σε κάποιο σημείο δηλώνει ότι ενώ μέχρι πριν από δέκα χρόνια το Ελληνικό Λιμενικό τούς εκδίωκε από τη συγκεκριμένη περιοχή και οι τουρκικές Αρχές δεν τους παρείχαν υποστήριξη, τώρα αφενός μεν τους τονίζουν ότι η συγκεκριμένη περιοχή βρίσκεται στα διεθνή ύδατα, αφετέρου δε τους προτρέπουν να ψαρεύουν εκεί, παρέχοντάς τους μάλιστα και προστασία, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία της πανίσχυρης ακταιωρού, που ταρακουνούσε σαν καρυδότσουφλο το σκάφος του Λιμενικού Σώματος της χώρας μας! Προφανώς αυτά που διαδραματίζονται ΚΑΙ στη Ζουράφα δείχνουν ότι η Τουρκία είναι αποφασισμένη να προωθεί τη γραμμή των διεκδικήσεών της όλο και πιο δυτικά, και η Ελλάδα με τη σειρά της να δείχνει αποφασισμένη να μη θέλει ή να κάνει ότι δεν θέλει να αντιλαμβάνεται το επικίνδυνο παιχνίδι που παίζεται για την εθνική μας κυριαρχία στο Αιγαίο. Γιατί, αν το αντιλαμβανόταν, αφενός μεν τα σκάφη του Λιμενικού Σώματος της ναυτικής Ελλάδας θα ήταν σε κάθε περίπτωση πολύ ανώτερα από αυτά των χωρίς ναυτική παράδοση Τούρκων και το προσωπικό θα είχε σαφείς οδηγίες προάσπισης των εθνικών μας συμφερόντων, αφετέρου δε τα ελληνικά κόμματα θα είχαν δει το παιχνίδι που παίζεται με τους λαθρομετανάστες στο Φαρμακονήσι και δεν θα έπαιρναν θέσεις εξ αντικειμένου υπονομευτικές της κυριαρχίας μας ΚΑΙ στην εν λόγω περιοχή
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Η μεγαλύτερη κρίση της σύγχρονης τουρκικής ιστορίας Τα σενάρια αποσταθεροποίησης και οι επιπτώσεις για την Ελλάδα
Γράφει ο
Νίκος Χειλαδάκης Το 2014 θα είναι από τις πιο κρίσιμες χρονιές για την Τουρκία, καθώς θα εξελιχθούν πολύ σημαντικά γεωπολιτικά παιχνίδια με άμεσες επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η Τουρκία θα βρεθεί προσεχώς αντιμέτωπη με τρεις πολύ κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις, με έντονες αποσταθεροποιητικές προεκτάσεις. Συγκεκριμένα, οι δημοτικές εκλογές θα λάβουν χώρα στις 30 Μαρτίου, η εκλογή προέδρου τον Αύγουστο (οπότε και λήγει η θητεία του νυν προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ) και τέλος οι βουλευτικές εκλογές το 2015. Όλες αυτές οι εξελίξεις δημιουργούν ένα αβέβαιο πολιτικό πεδίο, καθώς πληθαίνουν οι φήμες για προσφυγή τελικά σε πρόωρες εκλογές παράλληλα με τις προεδρικές. Ο δε κίνδυνος να διοχετευτεί αυτή η εσωτερική ένταση σε κάποια εξωτερική κρίση προς την ελληνική πλευρά είναι πάντοτε παρών. Τα πρώτα σημάδια του 2014 δεν ήταν καθόλου ευοίωνα, καθώς συνεχίζονται οι μαζικές παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου, αλλά και των χωρικών υδάτων στην περιοχή του φάρου της Ζουράφας, ανατολικά της Σαμοθράκης, στην περιοχή των Ιμίων και στο Καστελόριζο. Στις 17 Δεκεμβρίου ξέσπασε στην Τουρκία το μεγαλύτερο σκάνδαλο της εποχής Ερντογάν, με δεκάδες συλλήψεις ατόμων του στενού περιβάλλοντος του Τούρκου πρωθυπουργού, συμπεριλαμβανομένων γόνων υπουργών και στελεχών του κόμματος του Ερντογάν, όπως ο δήμαρχος της περιοχής του Φετίχ της Κωνσταντινούπολης. Στο στόχαστρο βρέθηκε και ο ίδιος ο γιος του Τούρκου πρωθυπουργού, Μπιλάλ Ερντογάν, η σύλληψη του οποίου απεφεύχθη την τελευταία στιγμή, καθώς η αντίδραση του Ερντογάν ήταν άμεση, με τη «βίαιη» αλλαγή του εισαγγελέα που εξέταζε την υπόθεση και με δεκά-
δες αλλαγές διευθυντών της Ασφάλειας που είχαν διενεργήσει τις συλλήψεις. Αυτό το πολιτικο-οικονομικό σκάνδαλο που απειλεί άμεσα τον Τούρκο πρωθυπουργό προέκυψε από μια πολυσχιδή έρευνα για διαφθορά, απάτη και ξέπλυμα χρημάτων, την οποία άρχισε περίπου ένα χρόνο πριν το γραφείο του εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης. Η πρώτη πτυχή των ερευνών αφορά παράνομες πωλήσεις χρυσού από την Τουρκία προς το Ιράν, το οποίο τελεί υπό διεθνές εμπάργκο εξαιτίας του επίμαχου πυρηνικού προγράμματός του. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, ο θεωρούμενος ως οργανωτής αυτού του λαθρεμπορίου, ο Αζέρος επιχειρηματίας Ρεζά Ζαράμπ, πραγματοποίησε τις σχετικές οικονομικές συναλλαγές μέσω της δημόσιας τουρκικής τράπεζας Χαλκ Μπανκ που διευθύνεται από τον Σουλεϊμάν Ασλάν, άνθρωπο που ανήκει στον κύκλο του Ερντογάν. Ο Ζαράμπ φέρεται να πλήρωσε επίσης για διευκολύνσεις, όπως χορήγηση τουρκικής υπηκοότητας, αδειών παραμονής και εργασίας, εκ μέρους των Μπαρίς Γκιουλέρ και Καάν Τσαγλαγιάν, γιων των –πρώην πια– Υπουργών Εσωτερικών, Μουαμέρ Γκιουλέρ, και Οικονομίας, Ζαφέρ Τσαγλαγιάν, οι οποίοι αρνήθηκαν οποιαδήποτε εμπλοκή στην υπόθεση και στη συνέχεια παραιτήθηκαν. Το σκάνδαλο έπληξε και τον πρώην Υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εγκεμέν Μπαγίς, ο οποίος αποχώρησε στο πλαίσιο κυβερνητικού ανασχηματισμού. Οι κατηγορίες που απαγγέλθηκαν σε βάρος των Ζαράμπ, Ασλάν και των γιων των δύο παραιτηθέντων υπουργών οδήγησαν στην προφυλάκι-
σή τους. Η αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας Υπάρχουν τρία δεδομένα στη σημερινή κατάσταση που πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν, τα οποία αφορούν άμεσα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το πρώτο είναι ότι ο Ερντογάν έχει στην ουσία αποδιοργανώσει σε μεγάλο βαθμό τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, καθώς έχει στείλει στις φυλακές εκατοντάδες ανώτατους και ανώτερους αξιωματικούς και έχει προκαλέσει την παραίτηση εκατοντάδων στελεχών, ιδιαίτερα στο Τουρκικό Ναυτικό. Παράλληλα, έχουν εμφανιστεί φαινόμενα «διαλύσεως» με αθρόες λιποταξίες και πολύ περίεργα «ατυχήματα» με πολλούς νεκρούς, τα οποία όμως δεν κατάφεραν να ανακόψουν την τρελή εξοπλιστική κούρσα της τουρκικής στρατοκρατικής μηχανής. Το δεύτερο δεδομένο είναι ότι ο περίφημος νεο-οθωμανιστής Υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, έχει κατορθώσει μέσα σε λίγα χρόνια να προκαλέσει τα περισσότερα προβλήματα που είχε ποτέ η Τουρκία με όλη την περιφέρειά της. Το ρήγμα στις σχέσεις με το Ισραήλ όχι μόνο δεν έκλεισε, αλλά βαθαίνει ακόμα περισσότερο. Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ έχουν διαρραγεί ανεπανόρθωτα μετά το τελευταίο ταξίδι του Ερντογάν στις ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2013, ενώ με την Αίγυπτο σοβεί μια πρωτοφανής κρίση στην ιστορία των δυο χωρών. Υπάρχουν τα προβλήματα με τον εμφύλιο στη Συρία, με το κουρδικό Ιράκ, ενώ με το Ιράν υπάρχει σύγκλιση σε εμπορικά θέματα, αλλά αντίθεση σε γεωπολιτικά, όπως κατέδειξε και το μείζον θέμα της Συρίας. Με την προαιώνια εχθρό Ρωσία υπάρχει μια αυξανόμενη ψυχρότητα, η οποία φτάνει (για πρώτη φορά στην τουρκική ιστορία) ακόμα και σε αεροπορικές εμπλοκές στη Μαύρη Θάλασσα. Το τρίτο δεδομένο είναι πως στο εσωτερικό μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος στον ίδιο χώρο που ο Ερντογάν στηρίχτηκε για να ανέλθει στη εξουσία, δηΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
15
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ λαδή στο πολιτικό Ισλάμ. Ο πρώην πνευματικός του «πατέρας», Φετουλάχ Γκιουλέν, είναι πλέον ο μεγαλύτερος εχθρός, και αυτό δημιουργεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση που κάνει τα θεμέλια της παντοδυναμίας του Ερντογάν να τρίζουν. Είναι εμφανές ότι αυτοί που επέλεξαν κάποτε τον Ερντογάν για ηγέτη της Τουρκίας έχουν ανακαλέσει πλέον την εμπιστοσύνη τους. Οι τρεις φάσεις αποσταθεροποίησης Η διαδικασία κλονισμού -ακόμα και πιθανής ανατροπής- της εξουσίας του Ερντογάν περνά από τρεις φάσεις, σύμφωνα με ένα πολύ αποκαλυπτικό δημοσίευμα του Τούρκου αρθρογράφου της εφημερίδας Sabah, Mahmut Övür. Η πρώτη φάση ήταν τα γνωστά γεγονότα του Γκεζί Παρκ της Κωνσταντινούπολης τον Ιούνιο του 2013, οπότε για πρώτη φορά ο μέχρι τότε παντοδύναμος Ερντογάν παρουσίασε σημάδια αδυναμίας. Παρόλα αυτά, ο Ερντογάν κατάφερε να ξεπεράσει την κρίση του Γκεζί Παρκ (φυσικά με πολλές απώλειες), ενώ φάνηκε τότε καθαρά ότι «κάποιοι» τον πολεμούν δυναμικά στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό πεδίο. Ακολούθησε σχετικά γρήγορα η δεύτερη φάση που ξέσπασε με το σκάνδαλο διαφθοράς στις 17 Δεκεμβρίου, με τη θύελλα συλλήψεων, οι οποίες ακουμπούσαν ακόμα και τον ίδιο τον Τούρκο πρωθυπουργό. Το σκάνδαλο αυτό εξελίχθηκε σε ανοιχτό πόλεμο μεταξύ του Ερντογάν και της δικαστικής εξουσίας, και παράλληλα μεταξύ του Ερντογάν και του τάγματος του ισλαμιστή ηγέτη, Φετουλάχ Γκιουλέν. Με τον Γκιουλέν, παρά τις κάποιες προσπάθειες προσέγγισης, παραμένει ένα αγεφύρωτο χάσμα, ειδικότερα μετά και τις πρωτοφανείς κατάρες του τελευταίου κατά της παράταξης του Ερντογάν. Η τρίτη και ίσως πιο ενδιαφέρουσα φάση, που ακόμα είναι εν εξελίξει, σύμφωνα με τον Mahmut Övür, θα είναι η ομαδική παραίτηση περίπου 50 και πλέον βουλευτών (ήδη έχουν γίνει κάποιες παραιτήσεις) από το κόμμα του Ερντογάν, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι προσκείμενοι στο τάγμα του Γκιουλέν, ενώ κάποιοι από αυτούς διαφώνησαν ριζικά με την αντιμετώπιση του Ερντογάν στο δικαστικό σώμα, θεωρώντας τη στάση του ως δικτατορική παρεκτροπή. Αν εκδηλωθούν όλες αυτές οι παραιτήσεις, θα ξεσπάσει θύελ16
λα αποσταθεροποίησης όλου του πολιτικού συστήματος, ενώ οι συνέπειες για την Οικονομία θα είναι ολέθριες. Σημειωτέον ότι η πλήρης πολιτική επικράτηση του Ερντογάν βασίστηκε στο περίφημο τουρκικό οικονομικό θαύμα, που στηρίχθηκε κυρίως σε μεγάλα κατασκευαστικά έργα εταιρειών με ισλαμικό προφίλ. Η κρίση ήδη έχει πλήξει σε σοβαρό βαθμό το χρηματιστήριο, ενώ υπήρξε και μια πρωτοφανής υποτίμηση της τουρκικής λίρας στα διεθνή χρηματιστήρια. Τα πέντε πρόσωπα-κλειδιά Σε όλη αυτή τη μεγάλη κρίση μπορούμε να ξεχωρίσουμε πέντε πρόσωπα του περιβάλλοντος του Ερντογάν που αναμένεται να κρίνουν και την έκβαση αυτής της κρίσης – της σοβαρότερης στη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας. Το πρώτο πρόσωπο είναι ο ίδιος ο Ερντογάν που, προς το παρόν, κατευθύνει τις εξελίξεις και ελέγχει σχετικά σε καλό βαθμό τα πράγματα. Το δεύτερο πρόσωπο είναι ο νυν πρόεδρος, Αμπντουλάχ Γκιουλ, που αν και για πολλούς είναι το alter ego του Ερντογάν, έχει δείξει ότι διαφωνεί σε ορισμένες επιλογές του Τούρκου πρωθυπουργού. Πρόσωπο-κλειδί θεωρείται και ο νέος Υπουργός Εσωτερικών, Efkan Ala, που ανήκει στον στενό πυρήνα του Ερντογάν και έχει αναλάβει να παίξει τον ρόλο του σκληρού στην αντιμετώπιση των προσκείμενων στον Γκιουλέν, στους κόλπους της αστυνομίας και της τουρκικής ασφάλειας και όχι μόνο. Το άλλο πρόσωπο είναι ο περιβόητος Hakan Fidan, αρχηγός της ΜΙΤ, που επίσης είναι από τα πιο έμπιστα πρόσωπα του Ερντογάν, αλλά θεωρείται το «κόκκινο πανί» για τους Ισραηλινούς και για τους Αμερικανούς λόγω των φιλο-ιρανικών του θέσεων. Τέλος, υπάρχει ένα ακόμα πρόσωπο, το οποίο είναι σχετικά άγνωστο στην Ελλάδα. Πρόκειται για τον υποψήφιο δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης της κεμαλικής παράταξης και πρώην δήμαρχο της περιοχής του Sisli, Mustafa Sarigül. Ο Mustafa Sarigül είναι πολύ δημοφιλής, προορίζεται να αναλάβει την ηγεσία των κεμαλικών και έχει καταφέρει για πρώτη φορά να περάσει στις σφυγμομετρήσεις τον υποψήφιο του Ερντογάν για τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης, τον νυν δήμαρχο Kadir Topbaş. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι και ο Ερντογάν ξεκίνησε από τη δη-
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
μαρχία της Κωνσταντινούπολης. Εντύπωση προκαλεί και το ότι ο Ερντογάν αποφάσισε να κάνει στροφή προς την κεμαλική παράταξη, αποσκοπώντας να βρει καινούργιους συμμάχους για να ελέγξει τις πολύ εύθραυστες εσωτερικές ισορροπίες, μετά τη μεγάλη διαμάχη του με το τάγμα του Γκιουλέν. Έτσι, οι δηλώσεις που έκανε στις 6 Ιανουαρίου αναχωρώντας για την Ιαπωνία, ότι είναι θετικός στην εκ νέου διεξαγωγή της δίκης των Τούρκων στρατηγών που κατηγορηθήκαν για συνωμοσία διάπραξης πραξικοπήματος ανατροπής της νόμιμης κυβέρνησης, είναι μια σημαντική στροφή του Τούρκου πρωθυπουργού, την οποία πολλοί απέδωσαν στην κρισιμότητα της κατάστασης και στην προεκλογική περίοδο που διανύει η Τουρκία. Για το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση και ποιες είναι οι μελλοντικές προοπτικές αυτής της μεγάλης κρίσης υπάρχει ένα σημαντικό άρθρο, της 2ας Ιανουαρίου, της μεγαλύτερης σε κυκλοφορία τουρκικής εφημερίδας Zaman, που εκφράζει επίσημα τις απόψεις Φετουλάχ Γκιουλέν, με τον χαρακτηριστικό τίτλο Τα σενάρια για την Τουρκία το 2014. Στο άρθρο αυτό ο Τούρκος αρθογράφος, Şahin Alpay, περιγράφει ουσιαστικά δύο πιθανά σενάρια για το 2014, τα οποία έχουν προεκτάσεις σε πολλά επίπεδα, καθώς προδιαγράφουν ουσιαστικά τη μελλοντική πορεία της χώρας μέσα στην τωρινή κρίση. Το πρώτο σενάριο αναφέρει ότι ο Ερντογάν, με το πρόσχημα ότι όλη αυτή η ιστορία είναι ένα αμερικανικό και σιωνιστικό παιχνίδι για να ανατραπεί η κυβέρνησή του που τα τελευταία χρόνια έχει ασκήσει πλήρως ανεξάρτητη πολιτική, προχωρεί στο να σταματήσει τις ανακρίσεις και τη δικαστική διαδικασία για την εξιχνίαση στο μεγάλο αυτό σκάνδαλο. Οι κατηγορίες του Ερντογάν ως προς το τάγμα του Γκιουλέν είναι πως επιχειρεί να δημιουργήσει κράτος εν κράτει. Το πιο σημαντικό στοιχείο των κατηγοριών του Ερντογάν είναι ότι όλη αυτή η ιστορία έγινε για να σταματήσει η διαδικασία ειρηνικής επίλυσης του Κουρδικού και, φυσικά, να αποφευχθεί ο διαμελισμός της χώρας, ο μόνιμος εφιάλτης των Τούρκων πολιτικών. Εδώ πραγματικά μπαίνει το ερώτημα τι στάση θα κρατήσουν οι Κούρδοι σε όλη αυτή την ιστορία, ένα ερώτημα με
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ διφορούμενη απάντηση, καθώς πολλά αντικρουόμενα έχουν ειπωθεί απο κουρδικής πλευράς. Ο Ερντογάν υποστηρίζει μια μορφή αυτονομίας στους Κούρδους, ενώ στο σημαντικό επίσης ζήτημα αναθεώρησης του τουρκικού συντάγματος, υπόσχεται ένα σύνταγμα τύπου Ρωσίας, που προβλέπει τοπικές αυτονομίες σε πολλές επαρχίες. Αυτό, σύμφωνα με τη Zaman, είναι το κακό σενάριο, γιατί προλιαίνει μεγαλύτερο διχασμό της χώρας και ρίψη ευθυνών στο τάγμα του Γκιουλέν. Το δεύτερο σενάριο είναι ότι ο Ερντογάν αποτυγχάνει να σταματήσει τις δικαστικές διώξεις, καθώς δεν καταφέρνει να πείσει ότι όλη αυτή η υπόθεση ήταν μια μεγάλη συνωμοσία σε βάρος της κυβέρνησης του, αλλά και του τουρκικού κράτους. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στις δημοτικές εκλογές, όπου το κόμμα του Ερντογάν παίρνει κάτω από το προσδοκώμενο ποσοστό, με άμεση συνέπεια να κλονιστεί η πολιτική του κυριαρχία. Εδώ μπαίνει το μεγάλο ερώτημα αν ο Ερντογάν θα επιμείνει υπό τέτοιες συνθήκες στην αναρρίχησή του στην προεδρία με αυξημένες δικαιοδοσίες και εξουσίες, όπως αρχικά προσδοκούσε. Αν, πάλι, παραμείνει στην πρωθυπουργία θα είναι αδύνατος, ενώ αν τελικά μεταπηδήσει στην προεδρία, δεν θα έχει τις προσδοκώμενες εξουσίες. Εδώ η Zaman θέτει και το σημαντικό, όπως σημειώνει, ζήτημα των ευρωπαϊκών κριτήριων που θα επανέλθουν στην επικαιρότητα και την ανάγκη τηρήσεως των ευρωπαϊκών δημοκρατικών δεδομένων που, σύμφωνα με την εφημερίδα, έχουν παραβιαστεί κατάφωρα από τον Ερντογάν. Αυτό είναι και το πιο αισιόδοξο σενάριο για τη Zaman, που απηχεί τις απόψεις του Φετουλάχ Γκιουλέν. Οι ειρωνείες προς την Ελλάδα Η πιο πιθανή προοπτική για την Τουρκία αν συνεχιστεί η κρίση (αυτό είναι και το πιο πιθανό), είναι ότι ο Ερντογάν θα υιοθετήσει πιο αδιάλλακτες θέσεις και θα προβεί σε πιο βίαιη καταστολή των αντιδράσεων. Αυτό εγκυμονεί τον μεγάλο κίνδυνο εσωτερικών ταραχών που μπορεί να κλονίσουν ακόμα και την ίδια την συνοχή της Τουρκίας. Με τη σειρά του, αυτό μπορεί να οδηγήσει το τουρκικό καθεστώς σε μεγαλύτερη προκλητικότητα προς εξωτερικές κατευθύνσεις, για εκτόνωση της κρίσης. Μια Ελλάδα πλήρως αποδυναμωμένη
και μια ελληνική κοινωνία καταπονημένη και εξαντλημένη από την οικονομική κρίση, φαντάζει να είναι προκλητικό δέλεαρ για κάποιους στην Άγκυρα – διόλου τυχαία, άλλωστε, τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν τα ειρωνικά δημοσιεύματα στον τουρκικό Τύπο για την κατάσταση στην Ελλάδα. Μια χαρακτηριστική ένδειξη του κλίματος αυτού είναι και ο τίτλος της γνωστής τουρκικής εφημερίδας Hürriyet, στις 2 Ιανουαρίου Fikra değil Yunanıstan AB başkani, δηλαδή Δεν είναι… ανέκδοτο, η Ελλάδα στην προεδρία της Ε.Ε. Η τουρκική εφημερίδα επικαλείται ανάλογο δημοσίευμα της αυστριακής εφημερίδας Kronen Zeitung, η οποία επίσης ειρωνεύεται την ελληνική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η τουρκική εφημερίδα, μια Ελλάδα που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, αναλαμβάνοντας την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ανοίξει ένα μεγάλο κύκλο επικριτικών συζητήσεων για τον ρόλο που μπορεί να παίξει το επόμενο εξάμηνο στην Ευρώπη μια πτωχευμένη χώρα. Μάλιστα, η Hürriyet επισημαίνει ότι το κόστος της ελληνικής προεδρίας θα ανέλθει σε πολλά εκατομμύρια ευρώ, την ίδια περίοδο που οι Έλληνες ζητούν ελεημοσύνη για να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές τους απαιτήσεις. Δεν παραλείπει και να παρουσιάσει τις δηλώσεις του αγαπητού στην Τουρκία δημάρχου Θεσσαλονίκης, κ. Μπουτάρη, πως «η κρίση είναι σαν μια παρτίδα πόκερ που αν κερδίσει η Ελλάδα τότε όλα θα πάνε καλά!». Το θέμα της ελληνικής προεδρίας σχολιάζεται και από άλλες τουρκικές εφημερίδες, όπως η Zaman, με άρθρο του Fikret Ertan, επίσης στο φύλλο της 2ας Ιανουαρίου. Ο Τούρκος αρθογράφος επισημαίνει ότι, κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας, η Ελλάδα θα δώσει μεγάλο βάρος στο ζήτημα των ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον Τούρκο αρθρογράφο, θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την ελληνική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να προωθήσει τις βλέψεις της σχετικά με το τεράστιο θέμα της ΑΟΖ, ένα θέμα που θίγει άμεσα τα τουρκικά συμφέροντα. Τελειώνοντας, ο Τούρκος αρθρογράφος προχωρεί σε επικίνδυνες προβλέψεις, τονίζοντας πως τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια αύξηση της ελληνικής
προκλητικότητας στο Αιγαίο, με συνεχείς παρενοχλήσεις των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών, γεγονός που δυσχεραίνει τη συνέχιση του διαλόγου μεταξύ των δυο χωρών για την επίλυση των διμερών προβλημάτων. Δεν έλειψαν, μάλιστα, και οι απειλές από μερίδα του τουρκικού Τύπου. Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα στις 2 Ιανουαρίου, της φιλοκυβερνητικής τουρκικής εφημερίδας Yeni Şafak, που κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τον χαρακτηριστικό τίτλο "Θα ανάψουν τα νερά", εννοώντας πως έρχεται μεγάλη κρίση στο Αιγαίο και στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Όπως υποστηρίζει το τουρκικό δημοσίευμα, με την ανάληψη της ελληνικής προεδρίας υπάρχει σοβαρή πιθανότητα η ελληνική πλευρά να αδράξει την ευκαιρία για να προχωρήσει στην επίσημη αναγνώριση της ΑΟΖ, που σχετίζεται με την ύπαρξη και εκμετάλλευση των τεράστιων ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, στην ευρύτερη περιοχή της Κύπρου. Η Τουρκία, σύμφωνα με την εφημερίδα, δεν θα επιτρέψει με κανένα τρόπο την όποια σε αυτό το εξάμηνο ακόμα και αναφορά της ελληνικής κυβέρνησης στο μεγάλο αυτό θέμα. Συνεχίζοντας, η Yeni Şafak συνεχίζοντας τις απειλές της διατυπώνει την θέση ότι η Τουρκία θα συνεχίσει απτόητη τις έρευνες για την ανακάλυψη -με την προοπτική άμεσης εκμετάλλευσηςτων ενεργειακών κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο και σε δεύτερη φάση και στο Αιγαίο, όπου σύμφωνα με τους Τούρκους υπάρχουν τεράστια ενεργειακά κοιτάσματα που θα συμβάλουν αποφασιστικά στη λύση του μεγάλου ενεργειακού προβλήματος της Τουρκίας. Μάλιστα, η τουρκική εφημερίδα φτάνει στο σημείο να κατηγορήσει την ελληνική πλευρά ότι, παρά τις έντονες τουρκικές αντιρρήσεις, ακόμα δεν έχει εγκαταλείψει τα σχέδια της να προχωρήσει στην αποκλειστική έρευνα και εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο. Με λίγα λόγια, η Τουρκία δεν θα επιτρέψει στην Ελλάδα να εκμεταλλευτεί αυτά που της ανήκουν δικαιωματικά και με διεθνείς συνθήκες. Φωνάζει ο κλέφτης για να ακούει ο νοικοκύρης.
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
17
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Η αναθεωρητική Τουρκία Από τα "μηδενικά προβλήματα" στην στρατηγική αποσταθεροποίησης της περιοχής
Γράφει ο Ηλίας Ι. Κουσκουβέλης*
Το πολεμικό αυτό πλοίο θα κινείται σε Αιγαίο, Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα και είναι προφανές ότι θα επηρεάσει την ισορροπία ισχύος στην περιοχή και θα προκαλέσει μια νέα κούρσα εξοπλισμών.
18
Καθώς η ρητορική τής Τουρκίας περί «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονές της έχει καταρρεύσει, αναδεικνύονται οι μαξιμαλιστικές φιλοδοξίες της με την απόκτηση «αεροπλανοφόρου» και πυρηνικών. Ποια πρέπει να είναι η αντίδραση απέναντι σε αυτά; Τα γεγονότα που εκτυλίσσονται στο εσωτερικό τής Τουρκίας και έχουν ως στόχο την αποδόμηση του καθεστώτος Ερντογάν, ίσως να μην αποτελούν εκείνες τις εξελίξεις στις οποίες πρέπει να στρέψουμε το ενδιαφέρον μας. Παγίως η Τουρκία, και ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, επιχειρεί να αυξήσει σημαντικά την στρατιωτική της ισχύ στο πλαίσιο της νεο-οθωμανικής επιδίωξης να καταστεί παίκτης παγκόσμιας κλάσης. Οι εκφρασμένες προθέσεις κατασκευής αεροπλανοφόρου και απόκτησης πυρηνικών θέτουν νέα δεδομένα για τις ισορροπίες ισχύος στην περιοχή, απειλούν την σταθερότητα και είναι δεδομένο ότι θα πρέπει να αποτελέσουν ζητήματα προς εξέταση και αντιμετώπιση σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Η κυβέρνηση του AKP, εδώ και μια πενταετία, άρχισε να διακηρύσσει ότι στις σχέσεις της με τους γείτονες θα ακολουθούσε μια πολιτική «μηδενικών προβλημάτων». Κάθε καλόπιστος παρατηρητής θα ανέμενε ότι η Τουρκία θα επέλυε κάποια από τα υφιστάμενα ζητήματα, όπως να σταματήσει την παράνομη κατοχή της Κύπρου ή να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Αρμενία. Θα ανέμενε, επίσης, ότι η Τουρκία θα σταματούσε να δημιουργεί περιττές εντάσεις, όπως να αναμειγνύεται στα Βαλκάνια ή να παραβιάζουν οι ένοπλες δυνάμεις της τον εναέριο χώρο τού Αιγαίου ή την επικράτεια του Ιράκ. Δυστυχώς, τίποτε από αυτά δεν συνέβη. Από τη μελέτη των διμερών της σχέσεων και την εν γένει εξωτερική της συμπεριφο-
ρά προκύπτει ότι όχι μόνο δεν έχει επιλύσει κανένα από τα παλαιότερα προβλήματα [1], αλλά έχει προσθέσει και νέα. Κορυφαία παραδείγματα είναι η ανάμειξή της στα εσωτερικά τού Ισραήλ, η υποκίνηση και η ενεργός εμπλοκή της στον αιματηρό εμφύλιο της Συρίας, η απόπειρα με εκβιασμούς και στρατιωτικά μέσα να παρεμποδίσει τις προσπάθειες της Κύπρου για έρευνα και εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων στη Μεσόγειο. Είναι προφανές ότι η εν λόγω συμπεριφορά αφενός δεν είναι καλής γειτονίας, αφετέρου μπορεί πολύ εύκολα μπορεί να αποσταθεροποιήσει την περιοχή. Όμως, τον μεγαλύτερο κίνδυνο αποσταθεροποίησης, με απρόβλεπτες για την περιοχή συνέπειες, συνιστούν οι προσπάθειες της Τουρκίας να αποκτήσει στρατηγικά οπλικά συστήματα. Οι προσπάθειες ξεκίνησαν από το Κεμαλικό καθεστώς με την έρευνα στα πυρηνικά από την δεκαετία τού 1980, την απόκτηση στρατιωτικών δορυφόρων στην δεκαετία τού 1990 και τις δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων από το 2001. Αυτές οι προσπάθειες συνεχίστηκαν και από το νεο-οθωμανικό καθεστώς τού Ερντογάν, το οποίο επιχειρεί να αναδείξει την Τουρκία σε ναυτική και, ενδεχομένως, πυρηνική δύναμη. Πρόσφατα, ο τουρκικός Τύπος ανέφερε ότι στην ημερήσια διάταξη του Χειμερινού Ανωτέρου Στρατιωτικού Συμβουλίου συμπεριλήφθηκε το ζήτημα της κατασκευής αεροπλανοφόρου (140 μέτρων και 24.000 τόνων), το οποίο «θα λειτουργήσει ως υπεράκτια βάση για το τουρκικό πολεμικό ναυτικό» [2]. Το κόστος υλοποίησής του ανέρχεται στα ενάμισι δισ. δολάρια και ο χρόνος ολοκλήρωσης του έργου εκτιμάται στα πέντε χρόνια. Η επιχειρησιακή του ικανότητα συνίσταται, σε πρώτη φάση, στη μεταφορά οκτώ ελικοπτέρων, εκατό οχημάτων και χιλίων ατόμων προσωπικού, ενώ θα έχει την ικανότητα συνεχόμενου πλου τριάντα ημερών και χιλίων επτακοσίων ναυτικών μιλίων [3]. Το πολεμικό αυτό πλοίο θα κινείται σε Αιγαίο, Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα και είναι προφανές ότι θα επηρεάσει την ισορροπία ισχύος στην περιοχή και θα προκαλέσει μια νέα κούρσα εξοπλισμών. Εκείνο, όμως, που αναμφίβολα θα ανατρέψει τις ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή είναι η εκ μέρους της Τουρκίας απόκτηση πυρηνικών, στην οποία η Τουρκία βρίσκεται
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ όλο και πιο κοντά. Σύμφωνα με την ιαπωνική εφημερίδα Asahi Shimbun, η Ιαπωνία και η Τουρκία προχώρησαν σε συμφωνία συνεργασίας στην πυρηνική ενέργεια και την κατασκευή πυρηνικού σταθμού τής Τουρκίας στην Σινώπη. Στην συμφωνία, η Άγκυρα ζήτησε και πέτυχε να προστεθεί όρος που επιτρέπει στην Τουρκία «να εμπλουτίσει ουράνιο και να εξάγει πλουτώνιο από χρησιμοποιημένο πυρηνικό καύσιμο αν οι δύο χώρες συμφωνήσουν γραπτώς» [4]. Αναμφίβολα, οι παραπάνω εξελίξεις αποτελούν μέγιστη και μεσοπρόθεσμη στρατηγική απειλή για την Ελλάδα, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Είναι απαραίτητο να εξετάσουμε τις επιπτώσεις και τις πολιτικές και στρατιωτικές πρωτοβουλίες που πρέπει να αναλάβει η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει την διαμορφούμενη κατάσταση και την εντός πενταετίας πλήρη ανατροπή τής όποιας ναυτικής ισορροπίας ισχύος στο Αιγαίο: - Η ανατροπή των ισορροπιών στην περιοχή δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Πριν να είναι αργά, οι διπλωματικές μας υπηρεσίες θα πρέπει να ενημερώσουν τις όμορες χώρες και ενδεχομένως να συνεργασθούν με αυτές προς την κατεύθυνση ενημέρωσης άλλων, μεγαλύτερων δυνάμεων και διεθνών οργανισμών. - Ο κίνδυνος από τη διάδοση των πυρηνικών όπλων και την προφανή προοπτική πυρηνικοποίησης της Νοτιοανατολικής Μεσογείου είναι μεγάλος. Το γεγονός ότι η Ελλάδα προεδρεύει της Ε.Ε. ίσως δίνει μια άριστη ευκαιρία, ώστε πολλά κράτη να ενημερωθούν, να αντιληφθούν αυτόν τον κίνδυνο και να διαμορφωθεί έτσι ένα κοινό μέτωπο δράσης. - Η ιαπωνική κοινή γνώμη και η πολιτική σκηνή είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένες στα θέματα της πυρηνικής ενέργειας και λόγω ιστορικών εμπειριών (Χιροσίμα, Ναγκασάκι), αλλά και λόγω του ατυχήματος της Φουκουσίμα. Η Βουλή των Ελλήνων ή η αρμόδια επιτροπή θα πρέπει να ενημερώσει τα μέλη τής Ιαπωνικής Βουλής, η οποία θα κληθεί να εγκρίνει την συγκεκριμένη συμφωνία, ως προς τους κινδύνους που συνεπάγεται για την περιοχή ο εμπλουτισμός ουρανίου από την Τουρκία. - Η χώρα μας, ακόμη και σε αυτήν την περίοδο των ισχνών αγελάδων, θα πρέπει να κάνει έναν ορθολογικό σχεδιασμό οπλικών αντιμέτρων, τα οποία θα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τον κίνδυνο του αεροπλανοφόρου στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπογραμμίζω ότι τα αντίμετρα στοιχίζουν συνήθως λιγότερο από ό,τι τα μέτρα.
- Τέλος, στο πλαίσιο μιας πολιτικο-στρατιωτικής υψηλής στρατηγικής που είναι αναγκαίο να εκπονηθεί, θα πρέπει να γίνει ένας σχεδιασμός ο οποίος, ανάλογα με τις εξελίξεις στην Τουρκία, θα επιτρέπει μεσοπρόθεσμα ακόμη και την αντιμετώπιση μιας Τουρκικής πυρηνικής απειλής. Οι τρόποι και τα παραδείγματα άλλων μικρών κρατών σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν. Ενδεχομένως, μια τέτοιας ποιότητας και έντασης εξωτερική πολιτική να φαίνεται σε κάποιους εξωπραγματική για την Ελλάδα και ιδιαίτερα σε εποχή κρίσης. Είναι καιρός, όμως, να αφήσουμε πίσω το παρελθόν και σε αυτόν τον τομέα. Το να χρησιμοποιούμε την κρίση ως προκάλυμμα για την αδράνειά μας αποτελεί λάθος με βαρύτατες επιπτώσεις για το μέλλον. Ο κατευνασμός δεν πρόκειται να μας ωφελήσει, όπως και στο παρελθόν, και η αδράνεια είναι χειρότερη ακόμη και από την κρίση. Άλλωστε, μόνο η ενεργός και προληπτική στάση και η συντονισμένη δράση βοηθούν τα μικρά κράτη να επηρεάζουν τις υποθέσεις που τα αφορούν και να πετυχαίνουν τους στόχους τους. Η Ελλάδα είναι αναγκαίο να αποκτήσει υψηλή στρατηγική για το σύνολο της εξωτερικής της πολιτικής σήμερα, με στόχο να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή, απέναντι στην αναθεωρητική και αποσταθεροποιητική στάση τής Τουρκίας. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ – ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ [1] Για το θέμα βλ. Ilias Kouskouvelis, “The Problem with Turkey’s ‘Zero Problems’”, Middle East Quarterly, winter 2013, pp. 47-56. [2] Sabah, http://english.sabah.com.tr/ National/2012/11/29/turkey-embarks-on-aircra... [3] Today΄s Zaman, http://www.todayszaman.com/ news-302785-major-turkish-companies-bid-for-c... [4] Asahi Shimbun, ‘Japan’s energy pact with Turkey raises nuclear weapons concerns‘, Jan. 07, 2014, http:// ajw.asahi.com/article/behind_news/AJ201401070060. *Ο ΗΛΙΑΣ Ι. ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ είναι καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Είναι καιρός, όμως, να αφήσουμε πίσω το παρελθόν και σε αυτόν τον τομέα. Το να χρησιμοποιούμε την κρίση ως προκάλυμμα για την αδράνειά μας αποτελεί λάθος με βαρύτατες επιπτώσεις για το μέλλον.
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
19
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Το διεθνές παρασκήνιο της διαμάχης Γκιουλέν - Ερντογάν Τα τελευταία δύο χρόνια, ειδικά, έχει παρατηρηθεί πως τα υπό την επιρροή του Γκιουλέν ΜΜΕ προωθούσαν μια επιθετική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας κατά της Συρίας, ενώ ταυτόχρονα τηρούσαν αποστάσεις από την έντονη κριτική του Ερντογάν ενάντια στο Ισραήλ. Σημείο έντονης τριβής αποτέλεσε η σταδιακή βελτίωση των σχέσεων της Άγκυρας με την Τεχεράνη. Την αντιστροφή του θετικού κλίματος κατά του Ερντογάν ανέλαβε ο «γκιουλενιστής» Ilhan Tamir, ο οποίος διατηρεί άριστες σχέσεις με το ισραηλινό λόμπι, όπως φανερώνει και η συμμετοχή του στη νεοσυντηρητική και ισλαμοφοβική(!) δεξαμενή σκέψης «Henry Jackson Society». Πρόσφατα έγινε γνωστή άλλη μία περίεργη πληροφορία που, εάν δεν αποτελεί σύμπτωση, ίσως καταδεικνύει τις σχέσεις του ίδιου του Γκιουλέν με την Ουάσινγκτον. Σύμφωνα με αυτή, οι συνοπτικές διαδικασίες έκδοσης βίζας παραμονής του Γκιουλέν στις ΗΠΑ κινήθηκαν από τον δικηγόρο Ruslan Tsarnaev. Αυτός είχε γίνει γνωστός επειδή ως θείος των βομβιστών της Βοστώνης(!) είχε σπεύσει να καταδικάσει τους ανιψιούς του ως τρομοκράτες. Την περίοδο, μάλιστα, που είχε επιληφθεί της έκδοσης της βίζας, ήταν νυμφευμένος με τη Samantha Ankara Fuller, κόρη του Graham Fuller, ο οποίος είχε διετελέσει επί σειρά ετών σταθμάρχης της CIA στην Τουρκία! Όσο η επεκτατική πολιτική του Ερντογάν συνέπιπτε με τον στρατηγικό στόχο του Ισραήλ, αυτόν δηλαδή της αποδυνάμωσης του Ιράν, ο Γκιουλέν και ο Τούρκος πρωθυπουργός διατηρούσαν αρμονικές σχέσεις. Η μη πραγματοποίηση τουρκικής εισβολής στη Συρία εξάντλησε την υπομονή του Γκιουλέν, ο οποίος έκτοτε καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια αποσταθεροποίσης εντός της
20
Τουρκίας, με κύριους μοχλούς την εδώ και χρόνια γνωστή τοις πάσι διαφθορά ευνοούμενων του Ερντογάν και την ελευθερία του Τύπου. Επιπλέον, ο δημοσιογράφος Αχμέτ Σικ, στο πρόσφατο βιβλίο του αναφέρει πως το κίνημα του Γκιουλέν εντάσσεται στην προσπάθεια εξισλαμισμού της Κεντρικής Ασίας, προκειμένου αυτή να μην καταλήξει στη ρωσική και την κινεζική σφαίρα επιρροής. Εκεί ακριβώς επέλεξε να επικεντρωθούν τους τελευταίους μήνες οι διπλωματικές προσπάθειες ο Ερντογάν. Σε μια κίνηση που εξέπληξε πολλούς, μία κινεζική αμυντική εταιρεία ανέλαβε από την Τουρκία ένα συμβόλαιο ύψους 4 δισ. δολαρίων για την κατασκευή συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας. Την ίδια περίοδο επισημοποιήθηκε το μεγαλόπνοο σινοτουρκικό project 35 δισ., το οποίο έχει ονομαστεί και Σιδερένιος Δρόμος του Μεταξιού, καθώς μέσω Τουρκίας θα μεταφέρονται εμπορεύματα από την Κίνα μέχρι την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης, στις 22 Νοεμβρίου ο Ερντογάν προέβη στη θεαματική επαναφορά του ζητήματος της ένταξης της Τουρκίας στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO). Σε συνάντησή του με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Ερντογάν τόνισε πως μια τέτοια ένταξη «θα διευκόλυνε την Άγκυρα στα προβλήματα που αντιμετωπίζει κατά τη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ». Έτσι, η Τουρκία έγινε το πρώτο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που έγινε ταυτόχρονα και συνομιλητής ενός περιφερειακού οργανισμού , ο οποίος σχηματίστηκε από τις Ρωσία, Κίνα, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιστάν και Τατζικιστάν ως αντίβαρο του ΝΑΤΟ! Η Συντακτική Επιτροπή
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ
Πολιτικό αδιέξοδο στην Ουκρανία Γράφει ο Βασίλης Γιαννακόπουλος
Η δεσπόζουσα θέση της τεράστιας σε έκταση Ουκρανίας, μεταξύ της Ρωσίας και των κρατών μελών του ΝΑΤΟ (Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία και Ρουμανία), της προσθέτει μια ιδιαίτερη γεωστρατηγική σημασία. Κυρίως αυτή η γεωστρατηγική σπουδαιότητα της Ουκρανίας δημιουργεί ανησυχίες στη Μόσχα, καθώς αντιλαμβάνεται ότι μια μελλοντική φιλοευρωπαϊκή πορεία από την πλευρά του Κιέβου θα δημιουργούσε τριγμούς και στην ίδια τη Ρωσία. Ως εκ τούτου, είναι λογικό ότι η ρωσική ηγεσία αφενός δεν έχει συμφιλιωθεί πλήρως με την ανεξαρτησία της Ουκρανίας από τη Σοβιετική Ένωση το 1991, αφετέρου επιδιώκει να τη διατηρήσει στη σφαίρα επιρροής της, τουλάχιστον πολιτικά και οικονομικά. Από την πλευρά τους, οι Ουκρανοί όχι μόνο δέχονται τις έξωθεν επιρροές που τους ταλανίζουν, αλλά οδηγήθηκαν σε ένα σχεδόν ισομερή ιδεολογικο-πολιτικό διχασμό (φιλορώσοι των ανατολικών και νότιων περιοχών που ομιλούν τη ρωσική γλώσσα και εθνικιστές-φιλοδυτικοί των κεντρικών και δυτικών περιοχών), ο οποίος με τη σειρά του οδήγησε τη χώρα σε πολιτικό αδιέξοδο. Έτσι, μετά τις αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές του 2004 που πυροδότησαν την «πορτοκαλί επανάσταση», αλλά και τις εκλογές του 2010 που έφεραν στην εξουσία το φιλορώσο πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς (κατέλαβε το 35,32% των ψήφων, έναντι του 25,05% που κατέλαβε η φιλοδυτική Γιούλια Τιμοσένκο), φτάσαμε στις πρόσφατες μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην πλατεία Ανεξαρτησίας (Maidan) τού Κιέβου. Οι πρόσφατες εξελίξεις Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις ξεκίνησαν το Νοέμβριο του 2013, όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να μην υπογράψει συμφωνία-ορόσημο εμπορικής συνεργασίας με την ΕΕ, υπό το βάρος ρωσικών πιέσεων. Μάλιστα, στις 17 Δεκεμβρίου, η Μόσχα και το Κίεβο ανακοίνωσαν μια σημαντική συμφωνία, βάσει της οποίας η Ρωσία θα αγοράσει ουκρανικά κρατικά ομόλογα αξίας 15 δισ. δολαρί-
ων και θα μειώσει σημαντικά την τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου. Έκτοτε, το βασικό αίτημα των διαδηλωτών, που προέρχονται από την περιοχή του Κιέβου και δυτικότερα, δεν είναι μόνο η προσέγγιση με την ΕΕ, αλλά η παραίτηση του ίδιου του Ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, καθώς και η διεξαγωγή πρόωρων προεδρικών εκλογών (περίπου ένα χρόνο πριν των προγραμματισμένων). Επιπρόσθετα, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η ουκρανική κυβέρνηση επικρίνεται έντονα για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας του Τύπου, για επιλεκτική δίωξη των ηγετών της αντιπολίτευσης, ενώ η οικογένεια Γιανουκόβιτς επικρίνεται για διαφθορά και αδικαιολόγητο πλουτισμό. Την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση στοχοποίησης ηγετών της αντιπολίτευσης συνιστά η καταδίκη σε επτά χρόνια φυλάκισης της πρώην Ουκρανής πρωθυπουργού Τιμοσένκο, γνωστής και ως «πορτοκαλί πριγκίπισσας», για κατάχρηση εξουσίας που αφορούσε στην υπογραφή συμφωνίας προμήθειας φυσικού αερίου με τη Ρωσία, αλλά και στην πώληση των ουκρανικών δικαιωμάτων για τις εκπομπές άνθρακα. Το Φεβρουάριο του 2012, σε μια παρόμοια περίπτωση επιλεκτικής δίωξης, ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Γιούρι Λουτσένκο καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης με την κατηγορία της κατάχρησης εξουσίας, της απάτης και της υπεξαίρεσης. Συνολικά, υπολογίζεται ότι έχουν κατηγορηθεί για φερόμενα εγκλήματα 13 πρώην ανώτεροι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τιμοσένκο, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων μελών του υπουργικού συμβουλίου, πέντε υφυπουργών, δύο διευθυντών υπηρεσιών, ενός κυβερνήτη, και του επικεφαλής του κρατικού μονοπωλίου φυσικού αερίου.
Από τις 19 Ιανουαρίου 2014, άρχισαν να καταγράφονται περιστατικά ιδιαίτερης βίας μεταξύ εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών και της ουκρανικής αστυνομίας, εξαιτίας του νόμου για την απαγόρευση των διαδηλώσεων, που ψηφίσθηκε με συνοπτικές διαδικασίες από την κυβέρνηση. Συγκεκριμένα, στις 16 Ιανουαρίου, ο εν λόγω νόμος επικυρώθηκε με ανάταση χειρός από τους βουλευτές του προέδρου Γιανουκόβιτς, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε η υπογραφή του και τέθηκε άμεσα σε ισχύ. Προκειμένου να αποκλιμακωθεί η κρίση, η ουκρανική κυβέρνηση κάλεσε σε διάλογο την αντιπολίτευση. Πράγματι, στις 22 Ιανουαρίου, πραγματοποιήθηκε η συνάντηση μεταξύ του Ουκρανού προέδρου και των ηγετών της αντιπολίτευσης, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Η ουκρανική αντιπολίτευση είχε δώσει τελεσίγραφο 24 ωρών στον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, προειδοποιώντας ότι «οι διαδηλωτές θα περάσουν στην επίθεση εάν δεν προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές». Μάλιστα, ο ηγέτης του αντιπολιτευόμενου κόμματος «Ουκρανική Δημοκρατική Συμμαχία για τη Μεταρρύθμιση» (Ukrainian Democratic Alliance for Reform - UDAR), Βιτάλι Κλίτσκο, προειδοποίησε ότι «πλέον, δεν αποκλείεται εμφύλιος πόλεμος», ωστόσο τόνισε ότι «θα αξιοποιηθεί κάθε δυνατότητα για να αποφευχθεί η αιματοχυσία». Στη συνέχεια, οι ηγέτες της ουκρανικής αντιπολίτευσης, αφού απέρριψαν και την τελευταία πρόταση του Γιανούκοβιτς για ανάληψη της πρωθυπουργίας και άλλων υψηλόβαθμων κυβερνητικών θέσεων, ζήτησαν εκ νέου εκλογές και κάλεσαν τους διαδηλωτές να παραμείνουν στους δρόμους. Ήδη, οι ανθρώπινες απώλειες εξαιτίας της συγκρουσιακής κατάστασης αυξάνονται καθημερινά. Τρία άτομα έχασαν τη ζωή τους και οι τραυματίες ανέρχονται σε αρκε-
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
21
ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ τές εκατοντάδες. Ταυτόχρονα, οι βίαιες διαδηλώσεις έχουν επεκταθεί πέραν της ουκρανικής πρωτεύουσας. Το κλίμα χαρακτηρίζεται ως «πολεμικό», ενώ σε διάφορα σημεία της χώρας το πλήθος επιτέθηκε σε κυβερνητικά κτίρια. Όπως ήταν φυσικό, η εκρηκτική κατάσταση στην Ουκρανία δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορες ούτε τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον αλλά ούτε και τη Μόσχα. Η ΕΕ προειδοποίησε για πιθανές επιπτώσεις στις ευρο-ουκρανικές σχέσεις και λήψη μέτρων κατά της χώρας, ενώ η Μόσχα κατήγγειλε τις «ξένες επεμβάσεις» στα εσωτερικά της Ουκρανίας και χαρακτήρισε την αντιπολίτευση ως «ακραία». Από την πλευρά της, η Ουάσιγκτον, πέρα από τις λεκτικές καταδίκες, προσχώρησε στην ανάκληση βίζας Ουκρανών που θεωρεί ότι συνδέονται με τις βιαιότητες. Ο ρόλος της οικονομίας Μέχρι την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, η Ουκρανία γνώρισε σημαντική οικονομική ανάπτυξη, με το ΑΕΠ της να αυξάνεται κατά μέσο όρο κατά 7,5% μεταξύ 2000 και 2007. Παρόλα αυτά, παρέμεινε πολύ φτωχότερη σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Για παράδειγμα, το 2011 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης ήταν μόνο 21% του μέσου όρου της ΕΕ και μόνο 43% του αντίστοιχου της Ρωσίας. Επίσης, οι ξένες εταιρείες ανέφεραν ως βασικά εμπόδια για τις εκεί επενδύσεις τους τα συχνά φαινόμενα αχαλίνωτης διαφθοράς και τις σοβαρές ελλείψεις στον τομέα του κράτους δικαίου (αδύναμο δικαστικό σύστημα). Λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης που προκάλεσαν οι αντιπαραθέσεις της πολιτικής ηγεσίας στους ξένους επενδυτές, αλλά και λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008, η ουκρανική οικονομία δέχθηκε σκληρά πλήγματα. Έτσι, το 2009 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 15,1%. Η οικονομία ανέκαμψε σύντομα, σημειώνοντας αύξηση κατά 4,2% το 2010 και κατά 5,2% το 2011, ωστόσο, λόγω της ύφεσης που ακολούθησε στην ΕΕ, η ανάπτυξη επιβραδύνθηκε κατά 0,6% το 2012 και το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 1,25% το 2013. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η επιβράδυνση της ουκρανικής οικονομίας οφείλεται στη χαμηλή ζήτηση των ουκρανικών εξαγωγών και στις συνεχώς φθίνουσες ξένες επενδύσεις. 22
Μετά απ’ όλα αυτά και προκειμένου η Μόσχα να διατηρήσει το Κίεβο στη σφαίρα επιρροής της, έλαβε την απόφαση να επενδύσει 15 δισ. δολάρια σε ουκρανικά ομόλογα. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος Πούτιν, η απόφαση αυτή θα βοηθήσει την Ουκρανία να αντιμετωπίσει τα οικονομικά της προβλήματα. Πράγματι, το ρωσικό δάνειο απέτρεψε τη δανειοδότηση από το ΔΝΤ με σκληρούς όρους, αλλά στη συνέχεια θα απαιτηθεί και νέο δάνειο, καθώς το ποσό των 15 δισ. δολαρίων μπορεί να καλύψει τα ελλείμματα της Ουκρανίας για διάστημα περίπου 18 μηνών και μόνο προσωρινά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο χρηματοπιστωτικής κρίσης στη χώρα. Ο ρόλος της διαφθοράς Το 2013, σύμφωνα με τον ετήσιο Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς της ΜΚΟ "Transparency International", με τον οποίο αξιολογούνται χώρες για τα φαινόμενα διαφθοράς στο δημόσιο τομέα, η Ουκρανία κατατάχθηκε στην 144η θέση ανάμεσα σε 177 χώρες. Η "Transparency International" θεωρεί ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα του επιχειρείν στην Ουκρανία είναι η μονοπώληση της αγοράς μέσω συνεργιών από τους ολιγαρχικούς ομίλους, η αδυναμία βραχυπρόθεσμου επιχειρηματικού σχεδιασμού λόγω έλλειψης ομοιόμορφων και σταθερών κανόνων επιχειρείν, καθώς και η διαφθορά στις κυβερνητικές υπηρεσίες. Μάλιστα, ο επικεφαλής του Γραφείου της "Transparency International" στο Κίεβο, Oleksiy Khmara, υποστήριξε ότι «η μηυπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης με την ΕΕ ανέδειξε ότι οι ολιγαρχικοί επιχειρηματικοί όμιλοι στην Ουκρανία φοβούνται το διαφανή ανταγωνισμό». Τα μείζονα προβλήματα και οι σχέσεις με Ρωσία, ΕΕ και ΝΑΤΟ Τόσο η Ρωσία, όσο και η ΕΕ με το ΝΑΤΟ δεν αποσκοπούν στην επίλυση των ουκρανικών προβλημάτων, αλλά στην προώθηση των δικών τους συμφερόντων. Η Μόσχα επιδιώκει να ελέγχει την πολιτική ηγεσία στο Κίεβο, προκειμένου να χρησιμοποιεί ανεμπόδιστα τις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές ή ακόμη και να τις θέσει υπό τον έλεγχό της, ώστε να διατηρήσει το μονοπώλιο υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη. Από την πλευρά τους, οι ενεργοβόρες Βρυξέλλες επιδιώκουν αφενός την
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ενεργειακή συνεργασία με το Κίεβο που τους εξασφαλίζει ως ένα βαθμό την επιθυμητή περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, αφετέρου την ενίσχυση των δυτικών ουκρανικών συνόρων προκειμένου να μην αντιμετωπίσουν μελλοντική αύξηση μεταναστευτικών ρευμάτων. Οι φιλοδυτικοί Ουκρανοί μπορεί να επιθυμούν την ένταξή τους στην ΕΕ, ωστόσο είναι σχεδόν σίγουρο ότι πολλές χώρες της ΕΕ θα αντιπαρατεθούν, καθότι δεν θα ήθελαν την ένταξη μιας μεγάλης φτωχής χώρας που θα έθετε σε κίνδυνο τα ήδη συρρικνωμένα ευρωπαϊκά ταμεία. Σχετικά με την προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, θα πρέπει να τονίσουμε ότι παρόλο που οι ΗΠΑ το επιδίωξαν, εντούτοις, τον Απρίλιο του 2008 στην Σύνοδο Κορυφής του Βουκουρεστίου υπήρξε άρνηση από γαλλικής πλευράς. Ίσως, η Γαλλία έλαβε σοβαρά υπόψη της μια πιθανή απότομη επιδείνωση των σχέσεων με τη Ρωσία. Από την επίτευξη της ανεξαρτησίας της το 1991, η σύγκρουση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων της Ουκρανίας οδήγησε στην εφαρμογή μιας εξωτερικής πολιτικής που δεν συνάδει με τα συμφέροντα της χώρας. Οι Ουκρανοί πολιτικοί άλλοτε ευκαιριακά φιλοδυτικοί ή φιλορώσοι και άλλοτε απλά παραμελώντας την εξωτερική πολιτική της χώρας, θεωρώντας την ως λιγότερο σημαντική από την εγχώρια πολιτική διαμάχη, κατόρθωσαν να εντείνουν το πολιτικό αδιέξοδο και να διχάσουν τον ουκρανικό λαό. Ακόμη και σήμερα, τόσο ο πρόεδρος Γιανουκόβιτς όσο και οι ηγέτες της αντιπολίτευσης φαίνεται να θέτουν σε πρώτη προτεραιότητα την πολιτική τους επιβίωση και να μην λαμβάνουν σοβαρά τις πιθανές δραματικές εξελίξεις που απειλούν τον ουκρανικό λαό. Όταν απειλείται η συνοχή του λαού μιας χώρας και όταν η σημαντική επιδείνωση της εσωτερικής ασφάλειας συνιστά το πιθανότερο μελλοντικό σενάριο, τότε η διεξαγωγή πρόωρων προεδρικών εκλογών δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να λειτουργήσει καταλυτικά και να εκμηδενίσει τα μείζονα εθνικά προβλήματα. Απαιτείται κυβέρνηση εθνικής ενότητας, τα μέλη της οποίας θα ασχοληθούν ουσιαστικά με την επίλυση αυτών των προβλημάτων, που στην περίπτωση της Ουκρανίας δεν είναι άλλα από την εξωτερική της πολιτική, την οικονομία της και την απειλή του διχασμού.
ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ
Η νέα Μέση Ανατολή χωρίς Χριστιανούς!!! Γράφει ο Ιωάννης Αθ.Μπαλτζώης*
Οι επιπτώσεις από τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή είναι πολλές και σε πολλά θέματα. Μία από τις πλέον σοβαρές, που η «πολιτισμένη» Χριστιανική Δύση θα έπρεπε να είχε εστιάσει και να είχε επιμείνει, είναι το άγνωστο και αδιάφορο για τους «ψευτοπροοδευτικούς διανοητές» και εραστές των πολυπολιτισμικών εθνών και κρατών είναι το θέμα της μεγάλης μείωσης του χριστιανικού πληθυσμού σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή. Έτσι οδεύουμε ολοταχώς σε μια Μέση Ανατολή χωρίς Χριστιανούς και δεν είναι κινδυνολογία, ούτε οι συνήθεις υπερβολές, καθόσον αποδεικνύεται τούτο με αριθμούς. Σε πρόσφατο άρθρο της έγκυρης εφημερίδος Yedioth Ahronoth, ο δημοσιογράφος Guy Bechor, πραγματεύεται την ανησυχητική μείωση του χριστιανικού πληθυσμού στη Μέση Ανατολή και παραθέτει εντυπωσιακά στοιχεία για την τεκμηρίωσή του. Σύμφωνα λοιπόν με τον Bechor τα στατιστικά στοιχεία αναφορικά με την μείωση του χριστιανικού πληθυσμού σε χώρες της Μέσης Ανατολής έχουν ως εξής: Α) Στο Ιράκ, οι Χριστιανοί έχουν μειωθεί από 1,5 εκατ. το 2003 σε 250 χιλ. Β) Στη Συρία, οι Χριστιανοί έχουν μειωθεί από 1,75 εκατ. το 2010 σε 450 χιλ. Γ) Στην Αίγυπτο, οι Κόπτες Χριστιανοί έχουν μειωθεί κατά 1,25 εκατ. σε σχέση με τα 9 εκατ. το 2011. Δ) Στον Λίβανο, οι Χριστιανοί που ανέρχονται σε 1 εκατ. ζουν υπό τη σκιά του σιιτικού καθεστώτος που έχει εγκαθιδρύσει η Χεζμπολλά. Και δεν είναι μόνο στις εν λόγω χώρες. Ακόμη και στην Παλαιστίνη, στους Αγίους Τόπους και συγκεκριμένα στα εδάφη της Παλαιστινιακής Αρχής παρατηρείται μείωση του Χριστιανικού πληθυσμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην πόλη της γέννησης του Χριστού, την Βηθλεέμ, ο πληθυσμός της οποίας αποτελείτο παλιότερα από Χριστιανούς σε ποσοστό 90%, τώρα επικρατούν οι Μουσουλμάνοι, που αγ-
"...οι Χριστιανοί οφείλουν να αντιληφθούν ότι η πρόσβαση στους Αγίους Τόπους και στα ιερά μνημεία της Χριστιανοσύνης εξαρτάται από την διατήρηση του ελέγχου του κράτους του Ισραήλ στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, καθώς το Ισραήλ αποτελεί, πλέον, τη μοναδική χώρα στην Μέση Ανατολή, όπου το χριστιανικό στοιχείο δεν είναι ανεπιθύμητο." γίζουν το 65% των κατοίκων, όπως τα ίδια συμβαίνουν και στην άλλη μεγάλη χριστιανική πόλη, την πόλη του Χριστού, την Ναζαρέτ, όπου το ποσοστό των Χριστιανών μειώθηκε δραματικά . Το αυτό φαινόμενο παρατηρείται και στη Λωρίδα της Γάζας όπου μερικές εκατοντάδες Χριστιανοί έχουν απομείνει σε μία περιοχή που φιλοξενούσε, προ ολίγων ετών, περισσότερους από 2.500, καθώς οι περισσότεροι, είτε εξισλαμίστηκαν είτε έφυγαν από τη Γάζα, λόγω του φανατισμού της επικρατήσας στην περιοχή, της Παλαιστινιακής οργάνωσης Χαμάς. Τα αίτια και ιδιαίτερα η γενεσιουργός αιτία του εν λόγω φαινομένου συνίσταται, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές και κατά την άποψή μας, στην κατίσχυση σαλαφιστικών και λοιπών εξτρεμιστικών εκφάνσεων του Ισλάμ, που αντιμετωπίζουν τους Χριστιανούς ως "απίστους" και δεν επιδιώκουν τη συμβίωση ή την ανεκτικότητα, όπως π.χ. στην περίπτωση της Χαμάς, ή σε αυτά που συνέβησαν και συμβαίνουν στην
πολύπαθη και μαρτυρική αιματούσα ακόμη Συρία, από την πέραν από κάθε ανθρώπινη λογική και συμπεριφορά των φανατικών εξτρεμιστικών ισλαμιστικών και ναι τρομοκρατικών οργανώσεων της λεγόμενης «αντιπολίτευσης», όχι όλων βεβαίως με τις ομαδικές σφαγές και εκδίωξη των χριστιανών από τις περιοχές των, πολλώ δε μάλλον την ανάδειξη των χριστιανικών κοινοτήτων, στην οποία είχαν προχωρήσει πολλά κράτη της περιοχής, κατά την περίοδο του αραβικού εθνικισμού [παναραβισμού]. Ο αρθογράφος Bechor (Ιουδαίος το θρήσκευμα) στο άρθρο του επικρίνει σφοδρότατα την διεθνή κοινότητα, ιδία δε τη «πολιτισμένη» Χριστιανική (;) Δύση, για τη στάση σιγής και αδιαφορίας που τηρεί στον συστηματικό διωγμό των Χριστιανών από τη Μέση Ανατολή, υπενθυμίζοντας ότι ακόμα και ο Πάπας αποφεύγει οιαδήποτε αναφορά στο συγκεκριμένο ζήτημα! Δηλαδή ο Ισραηλινός δημοσιογράφος λέει αυτά που οι συνήθως λαλίστατοι και ευαίσθητοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα δυτικοί συνάδελφοί του και τα διεθνή ΜΜΕ θα έπρεπε να είχαν σε πρώτη προτεραιότητα και σε συνεχή και έντονο ενδιαφέρον. Αλλά φευ! Ύποπτη σιγή και απόκρυψη! Έτσι τελικά ο αρθρογράφος δικαιολογημένα πλέον υποστηρίζει ότι οι Χριστιανοί οφείλουν να αντιληφθούν ότι η πρόσβαση στους Αγίους Τόπους και στα ιερά μνημεία της Χριστιανοσύνης εξαρτάται από την διατήρηση του ελέγχου του κράτους του Ισραήλ στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, καθώς το Ισραήλ αποτελεί, πλέον, τη μοναδική χώρα στην Μέση Ανατολή, όπου το χριστιανικό στοιχείο δεν είναι ανεπιθύμητο. Είναι πλέον φανερό ότι τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν είναι αμείλικτα και αποδεικνύουν την αλήθεια που άγνωστο γιατί αποκρύπτεται από την χριστιανική Δύση. Μήπως ο σχεδιασμός της Νέας Τάξης Πραγμάτων, που με την αναμόχλευση των εθνικο-θρησκευτικών και κοινωνικών διαφορών και αντιθέσεων των κρατών στην Μέση Ανατολή (Αραβική άνοιξη, εμφύλιος Συνέχεια στην επόμενη σελίδα
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
23
ΑΡΘΡΟ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα
Συρίας, Ιράκ, Σ. Αραβία, Κούρδοι κλπ), διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση, με διάσπαση και διαχωρισμό των υφισταμένων κρατών, με νέα κράτη-προτεκτοράτα, άρα απόλυτα ελεγχόμενα από την οικονομική-πολιτική και άρχουσα διεθνή ελίτ, όπου οι Χριστιανοί δεν έχουν θέση και μέλλον; Μήπως ο σχεδιασμός για την περιοχή προβλέπει μόνο μουσουλμάνους και αποφυγή της πολύ-θρησκευτικότητας, όπως υπήρχε μέχρι τώρα και ιδιαίτερα σε Συρία και Λίβανο; Οι σφαγές των Χριστιανών με φρικιαστικό τρόπο στην Συρία, οι καταστροφές των εκκλησιών, η απαγωγή των δύο Μητροπολιτών, που τελικά εξαφανίστηκαν (φυσικά εκτελέστηκαν), βίαια επεισόδια εναντίον χριστιανών κοπτών στην Αίγυπτο και τόσα άλλα γεγονότα που συνέβησαν και συμβαίνουν σε καθημερινή βάση σε ολόκληρη την Μέση Ανατολή και φυσικά η αφωνία της Δύσης συνηγορούν σε μια τέτοια εξέλιξη, καθόσον οι συνθήκες καθίστανται πλέον επικίνδυνες και η επιβίωση των χριστιανικών κοινοτήτων αμφίβολη. Και φυσικά μόνο στους Αγίους Τόπους θα περιοριστεί η ελεύθερη πρόσβαση και διακίνηση των Χριστιανών. Και εδώ έρχεται η διαπίστωση του αρθρογράφου που με ευφυή τρόπο συνδέει όλα τα παραπάνω, περί αφανισμού των Χριστιανών, με τον έλεγχο της ανατολικής πόλης της Ιερουσαλήμ, που ευρίσκονται πλείστα Άγια προσκυνήματα της Χριστιανοσύνης. Και είτε μας αρέσει είτε όχι με τα σημερινά δεδομένα έχει δίκαιο! Το Ισραήλ το συμφέρει να έχει τον έλεγχο της ανατολικής Ιερουσαλήμ για πολλούς λόγους, εθνικούς, ασφάλειας, ελέγχου, οικονομικούς κλπ. Πάντως όπως και να έχουν τα πράγματα και ανεξάρτητα των καταιγιστικών εξελίξεων που αναμένονται σύντομα στην περιοχή, ένα είναι βέβαιο. Σε ότι αφορά τους Χριστιανούς, η κατάσταση ποτέ δεν θα είναι όπως πριν, το μέλλον είναι δυσοίωνο για την ύπαρξή των στην περιοχή και φαίνεται ότι οδεύουμε τελικά σε μια νέα Μέση Ανατολή, σε μια «ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΧΩΡΙΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ». *Ο Ιωάννης Αθ. Μπαλτζώης είναι Αντγος (ε.α.) και πρώην ΑΚΑΜ Τελ Αβίβ. www.analystsforchange.org 24
Της Συντακτικής Επιτροπής (Μια σύντομη ιστορική προσέγγιση του θέματος) Την κοινή αυτή γιορτή για: «τους τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας· τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας·…», καθιέρωσε και γιορτάζει η Oρθόδοξη Εκκλησία μας την 30η Ιανουαρίου κάθε χρόνου, από τα μέσα του 11ου αιώνα. Από τα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ίσως και παλιότερα, υπήρχε το έθιμο η γιορτή των Τριών Ιεραρχών να θεωρείται και ως γιορτή της ελληνικής παιδείας. Με βάση το έθιμο αυτό, η Σύγκλητος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πολύ σοφά σκέφτηκε και σωστά θέσπισε να γιορτάζεται από το ακαδημαϊκό έτος 1843/4, η μεγάλη αυτή εκκλησιαστική μας γιορτή και ως γιορτή των Ελληνικών Γραμμάτων[1]. Αργότερα η Ελληνική Πολιτεία αντιλαμβανόμενη τη σπουδαιότητα και τη βαθύτερη σημασία της γιορτής αυτής για ολόκληρο τον Ελληνισμό, δεν παρέλειψε να την αναγνωρίσει και να προβεί σε κατοπινό χρόνο στην επικύρωση της αναγνώρισης αυτής με σχετική νομοθεσία[2]. Αφορμή για την καθιέρωση του συνεορτασμού των Τριών Ιεραρχών – ανεξάρτητα από την ιδιαίτερη γιορτή του καθενός – υπήρξε μια επικίνδυνη διένεξη, που ταλάνιζε τους Χριστιανούς και η οποία κορυφώθηκε, όταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Κωνσταντίνος Θ΄ ο Μονομάχος (1042 – 1055). Αυτή η έντονη αντιπαλότητα, που απειλούσε την ενότητα της βυζαντινής Χριστιανοσύνης, ξεκίνησε από τη σύγκρουση, που ξέσπασε ανάμεσα στους μορφωμένους άνδρες της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι διαφωνούσαν ως προς την αξία του καθενός από τους Τρεις Ιεράρχες. Κατά το Συναξαριστή (για τα Συναξάρια της γιορτής βλ. BHG, αρ.746, χ-746Ζ) τότε: «στάσις γέγονε παρά των ελλογίμων και εναρέτων ανδρών» για το ποιος από τους τρεις Αγίους ήταν ο σημαντικότερος: «ως συμβαίνειν διαιρεθήναι τα πλήθη, και, τους μεν Ιωαννίτας λέγεσθαι, τους δε Βασιλείτας, Γρηγορίτας δε τους λοιπούς» (Μηναίον, PG 29, CCCXC, A). Οι Χριστιανοί
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
Η κοινή γιορτή είχαν χωριστεί σε τρεις διαφορετικές ομάδες. Ορισμένοι θεωρούσαν τον Ιωάννη το Χρυσόστομο ως τον πιο αξιόλογο από τους Τρεις Ιεράρχες, άλλοι δέχονταν το Μ. Βασίλειο ως το σπουδαιότερο και οι υπόλοιποι τέλος, πίστευαν στην υπεροχή του Γρηγόριου του Θεολόγου. Έτσι δημιουργήθηκαν τρεις παρατάξεις, των Ιωαννιτών, των Βασιλιτών και των Γρηγοριτών, που αντιμάχονταν με πάθος η μια την άλλη. Η πορεία των γεγονότων – λόγω και των έντονων θρησκευτικών συναισθημάτων της εποχής εκείνης – προμηνούσε πιθανότατα δυσάρεστες και καταστροφικές συνέπειες, για τη συνοχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά ίσως και για την ίδια την κρατική ενότητα του Βυζαντίου. Την κρίσιμη αυτή στιγμή, ανέλαβε σωτήριο μεσολαβητικό ρόλο, για να αποτρέψει τα χειρότερα, ο φωτισμένος μητροπολίτης Ευχαΐτων – επαρχίας του Πόντου – Ιωάννης ο Μαυρόπους[3], που καταγόταν από την περιοχή της Παφλαγονίας. Ο πολυγραφότατος και θεόπνευστος αυτός ιεράρχης, παρακολουθούσε με πόνο ψυχής τις διαδραματιζόμενες δυσάρεστες και επικίνδυνες εξελίξεις. Ο καθηγητής Κ. Μπόνης παρατηρεί εύστοχα: «… απέβλεπεν (εν. ο Ιωάννης ο Μαυρόπους) εις το να προτυπώση τους Τρεις τούτους Μεγάλους Πατέρας και Οικουμενικούς Διδασκάλους ως τους κατ’ εξοχήν υπερμάχους του Τριαδικού Δόγματος»[4]. H διακαής του επιθυμία να συμφιλιώσει τις τρεις αντιμαχόμενες παρατάξεις των πιστών έγινε πραγματικότητα[5], αφού εργάστηκε προς την κατεύθυνση αυτή με μεθοδικότητα και επιμονή. Η πρότασή του να συσταθεί κοινή γιορτή και για τους Τρεις Ιεράρχες, έγινε αποδεκτή με λυτρωτική ανακούφιση και ενθουσιασμό από το σύνολο του ορθόδοξου κόσμου της Βασιλεύουσας. Σύμφωνα με τη διήγηση του Συναξαριστή ο μητροπολίτης Ιωάννης ο Μαυρόπους, πήρε την πρωτοβουλία αυτή, μετά από προτροπή των ίδιων των Τριών Ιεραρχών, τους οποίους είδε και τους τρεις μαζί σε οπτασία. Αναφέρεται μάλιστα από πολλούς μελετητές της ζωής και του έργου του ότι ο ίδιος συνέγραψε και την ασματική ακολουθία για τη γιορτή τους[6]. Κατά τα έντυπα Μηνιαία ολόκληρη η
ΑΡΘΡΟ
των Τριών Ιεραρχών
σχετική ακολουθία: «εμελουργήθη παρά του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου, μητροπολίτου Ευχαΐτων» (έκδ. Απ. Διακονίας…, 1961). Η Εκκλησία μας, αναγνωρίζοντας την καθοριστική συμβολή του για τη διατήρηση και την ενδυνάμωση της ενότητάς της, δίκαια τον ανακήρυξε Άγιο και τιμά τη μνήμη του στις 5 Οκτωβρίου. Με τη θεσμοθέτηση της νέας αυτής σημαντικότατης γιορτής της Ορθοδοξίας, έληξε η έντονη αντιπαράθεση μεταξύ των Χριστιανών, αποφεύχθηκαν πιθανές ανεπιθύμητες καταστάσεις, για τις οποίες έγινε λόγος πιο πάνω και έκτοτε οι τρεις αυτοί Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας θεωρούνται ως ισότιμοι κατά τη χάρη, τη σοφία και την αγιότητα. Αυτά ήταν τα γεγονότα τα οποία οδήγησαν στην καθιέρωση κοινής γιορτής για τους Τρεις Ιεράρχες, τη μνήμη των οποίων τιμά και πανηγυρίζει στις 30 Ιανουαρίου κάθε χρόνου η Εκκλησία μας και σέβεται ιδιαίτερα το ευσεβές πλήρωμα των πιστών της. Χωρίς καμιά αμφιβολία οι τρεις αυτές μεγαλώνυμες προσωπικότητες του Χριστιανισμού υπήρξαν πραγματικά μεγάλοι ιεράρχες, ένδοξοι θεολόγοι, οικουμενικοί διδάσκαλοι, πρότυπα ποιμεναρχών, εξαίρετοι Πατέρες και κορυφαίες άγιες μορφές της ορθόδοξης πίστης μας. Η άριστη και αρμονική σύνδεση των δύο γιορτών, των Τριών Ιεραρχών και των Ελληνικών Γραμμάτων, ήταν τόσο
πετυχημένη, όσο ήταν και η αρμονική σύζευξη του Χριστιανισμού με την ελληνική μόρφωση, που συνδύαζαν θαυμάσια ο Μ. Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Για την αξία και τη σπουδαιότητα του υπέροχου αυτού συνδυασμού των δύο γιορτών έγραφε στον πανηγυρικό του λόγο που εκφώνησε την 30η Ιανουαρίου του 1881 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο αείμνηστος καθηγητής και εθνικός μας ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: «Ο νεώτερος Ελληνισμός, ταυτίσας την εορτήν των Γραμμάτων μετά της εορτής των Τριών Ιεραρχών, απέδειξεν οπόσον ευκρινή είχε την συνείδησιν του χαρακτήρος, δι’ ου ηθέλησε να περιβάλη την εθνικήν ημών εκπαίδευσιν» καθότι, ετόνισε, «παιδεία και πίστις, πίστις και παιδεία υπήρξαν οι δύο πόλοι, περί ους έδει να στρέφεται η πνευματική και ηθική ημών διάπλασις»[7]. Καλύτερη και τελειότερη συναρμογή του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού δε θα μπορούσε να γίνει, χωρίς τις εξέχουσες και θεοφώτιστες φυσιογνωμίες των Τριών Ιεραρχών. Και τούτο γιατί τα πνευματικά τους αναστήματα κοσμούν και λαμπρύνουν πραγματικά το στερέωμα της Ελληνοχριστιανικής Παιδείας. Είναι οι αρραγείς κρίκοι, που ενώνουν σ’ ένα θαυμάσιο και απαράμιλλο αρμονικό συνδυασμό την ελληνική μόρφωση και τη γενικότερη φιλοσοφική κατάρτιση, με τη γνήσια και ανόθευτη διδασκαλία και
βίωση των ορθόδοξων χριστιανικών αξιών. Γι’ αυτό, δίκαια η γιορτή των Τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε και παραμένει ως η γιορτή των Ελληνικών Γραμμάτων. Τόσο ο Μ. Βασίλειος όσο και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, δεν ήταν μόνο εξέχοντες Πατέρες και Διδάσκαλοι της Χριστιανοσύνης, αλλά και απαράμιλλα πρότυπα άξιων ποιμένων, σοφών θεολόγων και ιεραρχών της Εκκλησίας μας. Υπήρξαν πραγματικά, όπως πολύ σωστά γράφει ο εμπνευσμένος υμνωδός: «οι μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας», που με τα νάματα της θεογνωσίας τους πότισαν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Γι’ αυτό και αποτελούν άριστα υποδείγματα αρετής, αγάπης και καθήκοντος προς το Θεό και τον πλησίον. Αυτά τα υπέροχα πρότυπα βίου και αρετής, αυτούς: «τους τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητος… Βασίλειον τον Μέγαν και τον Θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη τω την γλώτταν χρυσορρήμονι…», που μας προβάλλει η Πολιτεία και τιμά για χίλια περίπου χρόνια η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, καλούμαστε όλοι μας, όχι απλώς να τους θυμούμαστε και να τους τιμούμε μια φορά το χρόνο, αλλά να τους έχουμε πάντοτε ως πνευματικούς φάρους και φωτοδότες. Πρέπει να φωτιζόμαστε από τη Θεία τους Χάρη και να εμπνεόμαστε από τη διδασκαλία και την αρετή τους. Επιβάλλεται τέλος να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, όχι μόνο να τους υποδεικνύουμε και να τους προβάλλουμε πάντοτε ως πρότυπα βίου και αρετής στους νέους μας, αλλά και ο καθένας μας προσωπικά να προσπαθεί, όσο μπορεί να τους μιμείται στην καθημερινή του ζωή. Γι’ αυτό, πρωταρχικό μέλημά μας και βασική επιδίωξή μας πρέπει ν’ αποτελεί η συνεχής προσπάθεια εναρμόνισης της πορείας της ζωής μας προς τη δική τους. Αυτή είναι η μεγαλύτερη τιμή, που θα μπορούσαμε να τους προσφέρουμε. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ [1] Μπαλάνου Δ.Σ., Διατί η εορτή των Τριών Ιεραρχών εθεσπίσθη ως εορτή της Παιδείας; Αθήναι 1948. [2] Μπρατσιώτη Π., Η εργασία κατά τους Τρεις Ιεράρχας, Αθήναι 1958, σ.5. [3] Ευστρατιάδου Σ., Ιωάννης ο Μαυρόπους, μητροπολίτης Ευχαΐτων, Αθήναι 1931. [4] Μπόνη Κ., Ο Κανών εις τους Τρεις Ιεράρχας και η δογματική τούτου σημασία, Αθήναι 1967, σ.3. [5] Τωμαδάκη Ν.Β., ΘΗΕ, Τ. 7ος, Αθήναι 1965, στ.5. [6]Τωμαδάκη Ν.Β., οπ.π., στ.5. [7] Μπρατσιώτη Π., οπ.π., σ.5.
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
25
ΑΡΘΡΟ
Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί ο Φεβρουάριος έχει 28 μέρες; Η απάντηση έρχεται από τα ρωμαϊκά χρόνια Ο Φεβρουάριος είναι ο μικρότερος μήνας του χρόνου όχι μόνο για αριθμητικούς αλλά και για αυτοκρατορικούς λόγους. Ούτε λίγο ούτε πολύ για όλα φταίει ο Ιούλιος Καίσαρ. Γιατί μπορεί το 365 να μη διαιρείται ακριβώς διά του 12, ωστόσο η αρχική σκέψη των αστρονόμων οι οποίοι δημιούργησαν το Ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν να υπάρχουν επτά μήνες με 30 ημέρες και πέντε με 31. Μόνο που όταν άρχισαν να δίνουν ονόματα στους μήνες το θέμα έγινε περίπλοκο... Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν ο Ιούλιος Καίσαρ επέστρεψε θριαμβευτής στη Ρώμη το 46 π.Χ., ανάμεσα στα θέματα τα οποία έπρεπε να ρυθμίσει ήταν και η μέτρηση του χρόνου. Ως τότε οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν ένα ημερολογιακό σύστημα που είχε μεν 12 μήνες, αλλά στο οποίο από καιρού εις καιρόν έπρεπε να προστίθενται ημέρες ή και μήνες έτσι ώστε αυτό να διατηρείται σε συμφωνία με τις εποχές. Την ευθύνη για την παρεμβολή των ημερών είχαν οι ιερείς. Αλλά ο απολυταρχισμός των ιερέων, οι οποίοι άλλοτε αύξαναν το μήκος του έτους προκειμένου να παραμένουν στην εξουσία οι ευνοούμενοί τους συγκλητικοί και άλλοτε το μείωναν ώστε να τελειώνει γρήγορα η θητεία των αντιπάλων τους, είχαν καταστήσει το υπάρχον ημερολογιακό σύστημα μη λειτουργικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το έτος 46 π.Χ. διήρκεσε 445 ημέρες, δεδομένου ότι αναγκάστηκαν να προστεθούν τόσες ημέρες ώστε αυτό να ευθυγραμμιστεί με την εαρινή ισημερία. Ο Καίσαρ ονόμασε αυτό το έτος ultimus annus confusionis (τελευταίο έτος σύγχυσης) και κάλεσε τους καλύτερους φιλοσόφους και μαθηματικούς της εποχής προκειμένου να δημιουργηθεί το νέο ημερολόγιο. Στο βιβλίο του David Edwin Duncan «Καλαντάρι» (εκδόσεις Ενάλιος) αναφέρεται ότι ανάμεσα στους προσκεκλημένους του αυτοκράτορα ήταν και ο Σωσιγένης, αλεξανδρινός αστρονόμος, τον οποίο ο Καίσαρ είχε γνωρίσει στο παλάτι της Κλεοπάτρας και με τον οποίο είχε συζητήσει τις πιθανές μετατροπές του ημερολογιακού συστήματος. Μετά από εισήγηση του Σωσιγένη αποφασίστηκε να υιοθετηθεί το ημερολόγιο του Πτολεμαίου Γ', σύμφωνα με το οποίο ένα έτος 365 ημερών ίσχυε για τρία χρόνια και στη συνέχεια υπήρχε ένα έτος με 366 ημέρες. Και ενώ όλα τα προβλήματα φάνηκαν να λύνονται, δημιουργήθηκαν καινούργια όταν έπρεπε να δοθούν ονόματα στους μήνες. Ο πρώτος μήνας του έτους ήταν ο Μάρτιος, αφιερωμένος στον θεό του πολέμου, ο οποίος όμως συμβόλιζε και τις δυνάμεις της φύσης. Έτσι μια σειρά από γιορτές αφιερωμένες σε αυτόν ήταν 26
προγραμματισμένες για να γιορταστεί ο ερχομός της άνοιξης. Προφανώς ο πρώτος μήνας του έτους δεν μπορούσε παρά να έχει 31 ημέρες. Ο δεύτερος μήνας ονομάστηκε Απρίλιος από το aperire (ανοίγω) προκειμένου να συμβολίσει την έξοδο των φυτών από τη γη και αφιερώθηκε στην Αφροδίτη. Μετά από πολλές διαφωνίες αποφασίστηκε να αποτελείται από 30 ημέρες. Η εναλλαγή των 31 ημερών με 30 συνεχίστηκε για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, οι οποίοι αφιερώθηκαν στις θεές Μαία και Ήρα αντίστοιχα. Η έμπνευση όμως για την ονοματολογία φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή και στους επόμενους μήνες δόθηκαν ονόματα αριθμών. Έτσι αρχικά ο Ιούλιος ήταν ο Quirinalis (πέμπτος μήνας). Αλλά ο Μάρκος Αντώνιος αποφάσισε να του δώσει το όνομα του Ιουλίου, αναμορφωτή του ημερολογίου. Και βεβαίως διατήρησε τις 31 ημέρες του. Ωστόσο δημιούργησε και μια παράδοση. Έτσι, όταν το όνομα του Αυγούστου δόθηκε στον έκτο μήνα, το διαμέτρημα του ανδρός δεν επέτρεπε στον μήνα αυτό να είναι μικρός και ο Αύγουστος απέκτησε επίσης 31 ημέρες. Και επειδή ο Ιανουάριος έπρεπε να έχει 31 ημέρες δεδομένου ότι ήταν αφιερωμένος στον Ιανό, τον προστάτη της Ετρουρίας, δεν απέμειναν παρά 28 ημέρες για τον Φεβρουάριο, τον τελευταίο μήνα του χρόνου. Το γεγονός ότι αυτός ειδικά ο μήνας δεν θα είχε πολλές ημέρες δεν δυσαρέστησε καθόλου τους Ρωμαίους, δεδομένου ότι όχι μόνο ήταν αφιερωμένος στους νεκρούς αλλά κατά τη διάρκειά του έπρεπε και οι ίδιοι να κάνουν τον ηθικό απολογισμό τους και να αφιερώνονται στη μετάνοια. Ακόμη και το όνομα του μηνός σημαίνει εξιλέωση (Februare). Τόσο πολύ επιθυμούσαν οι Ρωμαίοι να τελειώσει γρήγορα ο Φεβρουάριος ώστε, προκειμένου να διατηρούν την αίσθηση ότι ο μήνας δεν έχει ποτέ περισσότερες από 28 ημέρες, όταν έπρεπε να έχει 29 δεν προσέθεταν την παραπάνω ημέρα στο τέλος αλλά διπλασίαζαν την έκτη ημέρα του (bi sextus). Η Συντακτική Επιτροπή
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ΑΡΘΡΟ
ΤΑ ΟΧΥΡΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Γράφει ο Γιώργος Μακαρόνας
KAΘE χρόνο, στην επέτειο της Eξόδου του Mεσολογγίου, οι ρήτορες εξαίρουν στους πανηγυρικούς τους την αντοχή του "φράχτη", δηλαδή των οχυρωματικών έργων, αλλά παραλείπουν συνήθως να μνημονεύσουν το όνομα του κατασκευαστή τους, του μηχανικού-τειχοποιού Mιχαήλ Kοκκίνη. H παράλειψη αυτή είναι προφανώς απότοκος της αχαρακτήριστης αδιαφορίας της Πολιτείας, η οποία επί 150 χρόνια δεν είχε αξιωθεί να ανεγείρει ένα μνημείο στον πρωτεργάτη της οχύρωσης, που σκοτώθηκε μάλιστα κατά την Έξοδο, πολεμώντας ηρωικά. Xρειάστηκε να πάρει την πρωτοβουλία το Tεχνικό Eπιμελητήριο Eλλάδος, για να στηθεί επιτέλους το 1975, στον Kήπο των Hρώων του Mεσολογγίου, το μνημείο που του άξιζε. Πριν προχωρήσουμε στην παρουσίαση της προσωπικότητας του Kοκκίνη, ας δούμε πώς έγιναν τα οχυρωματικά έργα που δημιούργησαν τον θρύλο της Iεράς Πόλεως. H εφημερίδα του Mάγερ "Eλληνικά χρονικά", στο φύλλο της 4ης Oκτωβρίου 1824, περιγράφει με ενάργεια την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε το θαύμα: "Eυφραίνεται η ψυχή ενός Έλληνος, όταν πλησιάζη εις τα τείχη του Mεσολογγίου. Πόσαι ιδέαι του διεγείρονται εις τον νουν, όταν βλέπη εξ οργυιάς χανδάκι να κατασταίνη νησί το Mεσολόγγι, εκεί όπου προ δύο χρόνων δεν ήτο παρά εν ασύμμετρον αυλάκι, το οποίον ημπορούσε να πηδήση ένας άνθρωπος! Όταν βλέπη κανονιοστάσια λιθόκτιστα με πέντε και δέκα κανόνια το καθένα εκεί όπου δεν ήταν παρά πεντέξη πλίνθοι κολλημένοι ένας επάνω εις τον άλλον, πεντέξη πέτρες μια επάνω εις την άλλην και μερικές κόφες με χώμα!" "Ποίος μονάρχης επρόσταξε, ποίος βασιλικός θησαυρός εξώδευσε δια να γίνη αυτό το τόσον αναγκαίον, το τόσον σωτηριώδες εις την Eλλάδα έργον; Όποιος ξένος εμβαίνει εις την
πόλιν, ερωτά και τον αποκρίνονται: H κοινή θέλησις, από το ένα μέρος, και τα κοινά εισοδήματα, ενωμένα με τας αυτοπροαιρέτους συνεισφοράς ολίγων φιλογενών, από το άλλο, ωχύρωσαν, καθώς βλέπεις, το Mεσολόγγι". "Ένας μηχανικός διά τον οποίον δεν εξωδεύονταν περισσότερα αφ' όσα χρειάζεται να ζήση οικονομικά ένας άνθρωπος- και οι πρόκριτοι της πόλεως, κυλισμένοι μέσα εις τες λάσπες, επιστατούσαν εις το έργον και εβαστούσαν τα έξοδα διά τους μαστόρους και διά τας αναγκαίας ύλας της οικοδομής". "Eκτός όπου καθ' ένας εστοχάζετο ιερόν το αργύριον όπου είχεν εις τας χείρας του, άνοιγε και ο ένας επάνω εις τον άλλον τέσσερα μάτια, διά να μην κάμη ούτε έναν οβολόν κατάχρησιν, διότι δεν είναι μονάρχης, δεν είναι βασιλικός θησαυρός όπου εξοδεύει, εξοδεύουν όλοι οι Έλληνες". "Άλλες φορές ήσαν εορτές και σχόλες. Tότε ούτε εορτές ούτε σχόλες ήσαν διά τους Mεσολογγίτας. Eις τοιαύτας ημέρας, μάλιστα, έβλεπέ τις τες γυναίκες όλες, χωρίς εξαίρεσιν, στολισμένες να διαβαίνουν, κατά σειράν, από την αγοράν, χωρίς πλέον να συστέλλωνται από τον κόσμον, και να κουβαλούν με τους ώμους και με τας αμασχάλας των πέτρες εις το τείχος (...)". "Eις την πολιορκίαν του Oμέρ-Πασά ο Mεσολογγίτης απεφάσισε να αποθάνη και ο γείτονάς του ήλθε να τον βοηθήση οπίσω από τους πλίνθους και από μιαν οργυιάν χανδάκι, και εδοξάσθη και ο ένας και ο άλλος, αποκρούσαντες τον κίνδυνον". Tο σωτήριο χαντάκι Στο σημείο αυτό θα υπογραμμίσου-
με την αναφορά που κάνει ο Mάγερ στην πολιορκία του Oμέρ Πασά, δηλαδή του Oμέρ Bρυώνη. Πρόκειται για την πρώτη πολιορκία του Mεσολογγίου, που άρχισε στις 25 Oκτωβρίου 1822 και έληξε στα τέλη του Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου, με το μακελειό των Tούρκων, κατά το ρεσάλτο που έκαναν πάνω στο τειχί, τα χαράματα των Xριστουγέννων. Σ' όλες τις ντάπιες, σ' όλα τα πόστα οι φύλακες γρηγορούσαν και με το πρώτο σινιάλο μετέτρεψαν το γιουρούσι των πολιορκητών σε νεκροταφείο. Σκοτώθηκαν 500 περίπου Aρβανίτες και οι πασάδες το έβαλαν στα πόδια στις 31 Δεκεμβρίου. "Tο Mεσολόγγι -σημειώνει επιγραμματικά ο Δημ. Φωτιάδης- μ' ένα χαντάκι θα έσωζε τη Δυτική Eλλάδα κι αργότερα ολόκληρη την πατρίδα". (Δημ. Φωτιάδη: "H Eπανάσταση του '21", τ. 2ος σελ. 240). Aλλά πώς ήταν στην πραγματικότητα αυτό το χαντάκι; Kατά την πρώτη πολιορκία είχε βάθος ενός μέτρου και κάτι, πλάτος δε δύο μέτρα. Στη δεύτερη πολιορκία, η τάφρος του Kοκκίνη είχε βάθος τρία μέτρα και πλάτος οκτώ έως εννέα μέτρα. Aπό τα δύο άκρα της τάφρου έμπαινε το νερό της λίμνης. H μάντρα -το τειχί- στην πρώτη πολιορκία ήταν στο ύψος του ανθρώπου. Στη δεύτερη, έφτανε τα δύο έως τριάμισι μέτρα. Στο χαμηλό τειχί της πρώτης πολιορκίας είχαν στήσει 14 παλιά κανόνια. Στη δεύτερη πολιορκία, ο Kοκκίνης είχε εξοπλίσει τις ντάπιες με τέσσερις λουμπάρδες (βομβοβόλα) και 48 σιδερένια κανόνια. Aυτό ήταν συνοπτικά το "χαντάκι".
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
27
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΘΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ
ΘΡΑΚΗ - Μακεδονία - Αιγαίο - ΄Ηπειρος - Κρήτη Γράφει ο Μιχ. Σταματογιαννάκης Σχης ε.α. μέλος του Δ.Σ. Κατά την άποψη μου η παρούσα κατάσταση δεν αφορά μόνο τα οικονομικά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν όλοι οι Ελληνες πολίτες και ιδιαίτερα οι στρατιωτικοί ε.ε αλλά και ε.α οι οποίοι υπέστησαν τις μεγαλύτερες περικοπές με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν προβλήματα διαβίωσης. Εκτός από τα οικονομικά υπάρχουν και τα εθνικά προβλήματα τα οποία παρακολουθώ με κάθε δυνατό τρόπο και ειλικρινά διερωτώμαι «Η Πατρίδα μας για πόσα χρόνια θα είναι όπως είναι σήμερα γεωγραφικά και ιστορικά ;» καθόσον τα τεκταινόμενα με εκπλήσουν και με απογοητεύουν με την τακτική που ακολουθεί το κράτος. Για τη Θράκη μας έχω αναφερθεί για δεύτερη φορά τελευταία αφενός με το ιστορικό της και αφετέρου με πράξεις που έλαβαν χώρα το 2012 και δεν έγιναν γνωστές από κανένα κανάλι και ΜΜΕ. Συνεχίζω με τη Μακεδονία μας η ιστορία και το όνομα της οποίας διασύρονται και υπάρχει κίνδυνος να παγιοποιηθεί η αλλοίωση τους από τις σκοτεινές και ανυπόστατες απαιτήσεις των σκοπιανών, χωρίς να υπάρχει έντονη και αποφασιστική αντίδραση από το κράτος. Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ. ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ Ολοι οι Ελληνες αλλά και πολίτες άλλων χωρών γνωρίζουν ότι το όνομα Μακεδονία από αρχαιοτάτων χρόνων είναι Ελληνικό και όχι ιδιοκτησία του ψευτοέθνους των σκοπιανών που προπαγανδίζουν διεθνώς για να το οικειοποιηθούν. Η Ελληνική ταυτότητα της Μακεδονίας με όλα τα Ελληνικά χαρακτηριστικά είναι γνωστή σε όλους και αποδεικνύεται από τους αρχαίους Ελληνες συγγραφείς, όπως ο Ομηρος, ο Θουκυδίδης, ο Αριστοτέλης κλπ, ανεξάρτητα αν στην αρχαία εποχή κάθε πόλη της Ελλάδας ήταν ένα ξεχωριστό κράτος. Υπάρχουν πλήθος στοιχείων που το αποδεικνύουν αλλά δεν 28
είναι δυνατό να αναφερθούν όλα. Ολες οι αρχαίες επιγραφές στην περιοχή της Μακεδονίας ανεξάρτητα που έχουν εντοπισθεί είναι γραμμένες στα Ελληνικά. Ολες οι πόλεις συμμετείχαν στη Δελφική Αμφικτυονία που ξεκίνησε γύρω στο 1550πχ γεγονός που αποδεικνύει την Ελληνική ταυτότητα των κατοίκων της αρχαίας Μακεδονίας. Πριν ξεκινήσει η εκστρατεία κατά των Περσών αρχηγός ανακηρύχθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος, ο οποίος εκτός των άλλων είπε ότι «είμαι υπερήφανος που είμαι Ελληνας». Επίσης είναι γνωστό
έξοδο στο Αιγαίο, φυσικά σχετίζεται με το σημερινό αλλά δεν έχει στενή σχέση με τις φιλοδοξίες των σκοπιανών οι οποίοι εκμεταλλεύονται την ονομασία που έδωσε ο Τίτο «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας» στην υπόψη περιοχή και κόπτονται ότι είναι οι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η γλώσσα τους είναι η μακεδονική. Το παλαιό ζήτημα ήταν η επιδίωξη γενικά των Σλάβων να αποκτήσουν πρόσβαση στο Αιγαίο και για τον λόγο αυτό οργάνωσαν τον κομιτατζίδικο αγώνα για να πετύχουν τους στόχους τους. Ομως οι Ελληνες Μακεδόνες με τη βοήθεια και
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ. ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ ότι στους αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες συμμετείχαν μόνο Ελληνες. Ακριβώς για τον λόγο αυτό έλαβε μέρος το 496πχ ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος ο Α΄, επειδή ήταν Ελληνας. Η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων ήταν η Ελληνική και αυτή δίδασκε στον Μέγα Αλέξανδρο ο φιλόσοφος Αριστοτέλης. Το σημαντικό αυτό στοιχείο, που ανατρέπει την προπαγάνδα των σκοπιανών για την ψευτομακεδονική γλώσσα που επικαλούνται, αποδεικνύεται και από πλήθος επιγραφών στην Ελληνική που έχουν βρεθεί σε ανασκαφές σε περιοχές της Μακεδονίας όπως στην Πέλλα, στο Δίον, στα Αβδηρα αλλά και σε περιοχές των σκοπίων. Επίσης αποδεικνύεται και από τις γραφές αρχαίων Ελλήνων όπως ο Δημόκριτος, ο Ευρυπίδης κλπ που είχαν σχέση και με τη Μακεδονία. Δυστυχώς και σήμερα με την ανοχή, για να μη γράψω για την αδιαφορία, αυτών που κρατούν στα χέρια τους την τύχη της Πατρίδας μας η Μακεδονία μας κινδυνεύει να γίνει κτήμα, έστω και μόνο κατά το όνομα, των σκοπιανών, οι οποίοι επιδίδονται σε παγκόσμια προπαγάνδα οικειοποιούμενοι το όνομα και ισχυριζόμενοι ότι είναι οι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου στήνοντας συνεχώς αγάλματα, τη στιγμή που οι δικοί μας ποιούν τη νήσσα. Που είναι το άγαλμα του στην Αθήνα !!! Το παλαιό Μακεδονικό ζήτημα για
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
άλλων Ελλήνων από όλη την Ελλάδα, με τον ήρωα Παύλο Μελά, ανέτρεψαν τα σχέδια τους. Την περίοδο 1912-1913 με τους βαλκανικούς πολέμους η Μακεδονία απελευθερώθηκε κυρίως από τον Ελληνικό Στρατό και στη συνέχεια με βάση τη συνθήκη που υπογράφηκε στην Ελλάδα παρέμεινε το 72% της Μακεδονίας, στη Σερβία το 17% και στη Βουλγαρία το 11%. Διαρκούντος του Α΄ παγκοσμίου πολέμου οι σλάβοι στους οποίους είχε επικρατήσει η κομμουνιστική ιδεολογία επανέφεραν τις βλέψεις του για την έξοδο στο Αιγαίο και μάλιστα η Διεθνής οργάνωση της ιδεολογίας (Κόμιτερν) αποφάσισε να ιδρυθεί ανεξάρτητο κράτος της Μακεδονίας. Εκμεταλλευόμενος την απόφαση αυτή ο Τίτο ονόμασε αργότερα την περιοχή των σκοπιανών λαϊκή δημοκρατία της Μακεδονίας και έτσι ξεκίνησε το σημερινό πρόβλημα. Το πρόβλημα αυτό επιδεινώθηκε όταν κόμμα της σημερινής Βουλής των Ελλήνων είχε αποδεχθεί με απόφαση της 5ης ολομέλειας του την απόσπαση της Μακεδονίας. Αυτή η επιδίωξη για την ικανοποίηση των ξένων συμφερόντων αποτράπηκε μετά από τον νικηφόρο ηρωϊκό αγώνα του Ελληνικού Στρατού στο Γράμμο και στο Βίτσι. Το κυριότερο πρόβλημα ξεκίνησε το 1944 από τον Τίτο που έδωσε το όνομα Μακεδονία. Το δικό μας πρόβλημα
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ λόγω της αδράνειας και της έλλειψης σθένους αυτών που μας κυβερνούν να προστατέψουν την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας είναι η έλλειψη της ζωντανής Ελληνικής φωνής από αυτούς που κυβερνούν. Τη στιγμή που οι σκοπιανοί οργιάζουν σε παγκόσμιο επίπεδο και εξασφαλίζουν και χρηματοδοτήσεις από διεθνή συμφέροντα η δική μας πλευρά αρνείται να πεί ένα ΟΧΙ στη λέξη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ για το όνομα τους. Είναι τραγικό αυτό που γίνεται σήμερα όταν ο αμερικανός υπουργός εξωτερικών Εντουαρντ Στεττίνιους το 1944 αμέσως μετά την ονομασία από τον Τίτο αντέδρασε με επιστολή επικαλούμενος την ελληνικότητα της λέξης Μακεδονία και χαρακτηρίζοντας την επιθετική ενέργεια την ονομασία. Ακόμη και ο Κιζινγκέρ παραδέχεται την Ελληνικότητα της Μακεδονίας, παρά τη στάση του προς την Ελλάδα. ΑΝΤΕΘΝΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Η έλλειψη πυγμής από τους κυβερνώντες, προφανώς για να μη δυσαρεστηθούν τα ξένα συμφέροντα και έτσι χάσουν την καρέκλα, οδηγεί την εξέλιξη σε δραματικές καταστάσεις. Οι σκοπιανοί ξεχνούν ότι η περιοχή τους ονομαζόταν Βαρντάσκα ακόμη και στα γραμματόσημα της Γιουγκοσλαβίας, ξεχνούν ότι ο πρώην πρόεδρος τους Γκλιγκόροφ έχει δηλώσει αρκετές φορές ότι δεν έχουν καμία σχέση με τους Μακεδόνες γιατί είναι σλάβοι και ήλθαν στην βαλκανική μετά Χριστό. Το ίδιο δήλωσε και ο πρέσβυς των σκοπιανών στον Καναδά το 1999 «είμαστε σλάβοι και η γλώσσα μας συγγενεύει με τη βουλγαρική».Επίσης υποστηρίζουν και προπαγανδίζουν διεθνώς ότι αυτοί είναι το μακεδονικό έθνος και η Ελληνική Μακεδονία είναι υπό κατοχή. Οι σχολικοί αλλά και επίσημοι χάρτες τους περιλαμβάνουν την Δυτική και Κεντρική Μακεδονία μας μέχρι τον Ολυμπο, φτάνουν μέχρι τον Στρυμώνα και αποκαλούν την Μακεδονία μας «Αιγαιακή Μακεδονία». Η ονομασία των σκοπίων με βάση απόφαση του ΟΗΕ είναι Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM) και όμως προβάλλονται σαν Μακεδονία και αναγνωρίζονται με αυτό το όνομα όπως έκανε το Σεπτέμβριο του 2010 η Συρία χωρίς να υπάρξει καμία αντίδραση από τη χώρα μας. Αν επιχειρήσει οποιοσδήποτε να κατα-
Ολες οι αρχαίες επιγραφές στην περιοχή της Μακεδονίας ανεξάρτητα που έχουν εντοπισθεί είναι γραμμένες στα Ελληνικά. Ολες οι πόλεις συμμετείχαν στη Δελφική Αμφικτυονία που ξεκίνησε γύρω στο 1550πχ γεγονός που αποδεικνύει την Ελληνική ταυτότητα των κατοίκων της αρχαίας Μακεδονίας. γράψει τα περιστατικά προπαγάνδας των σκοπιανών και την αδράνεια της Ελλάδας θα χρειασθούν πολλά βιβλία. Δυστυχώς τους σκοπιανούς δεν τους βοηθούν μόνο τα ξένα συμφέροντα αλλά και απλοί άνθρωποι δικοί μας και θα αναφερθούν στη συνέχεια μερικά παραδείγματα. Την σκοπιανή προπαγάνδα την ανέβασε στα ύψη ο σημερινός πρωθυπουργός τους Γκρουέφσκυ ο οποίος κατάγεται από την περιοχή της Φλώρινας σύμφωνα με κατοίκους της περιοχής, προερχόμενος από τους συμμορίτες που δεν ξαναγύρισαν στην Ελλάδα. Με όλα αυτά που συμβαίνουν εδώ και δεκαετίες και συνεχίζονται και σήμερα έχει δημιουργηθεί μία κρίσιμη κατάσταση σε ότι αφορά την ονομασία του σκοπιανού κράτους με τη λέξη Μακεδονία και την απαίτηση τους να γίνει αποδεκτή η ύπαρξη του μακεδονικού έθνους και της μακεδονικής γλώσσας και της μακεδονικής μειονότητας στην Πατρίδα μας. Τέλος του 1992 οι σκοπιανοί είχαν υποβάλλει αίτημα να γίνουν μέλος του ΟΗΕ. Τον Ιανουάριο καταθέσαμε ενστάσεις και τον Απρίλιο τις ανακαλέσαμε με αποτέλεσμα να γίνουν μέλος!!!. Οταν οι ομογενείς διαμαρτυρήθηκαν προς τον πρόεδρο
Κλίντον τους αποκάλυψε ότι δεν το προώθησε αυτός αλλά το ζήτησε η Ελλάδα. Αιδώς αργείοι!!!. Το 1995 υπογράφηκε άλλη συμφωνία και η χώρα μας δεν ανέγραψε το όνομα Ελλάς σαν συμβαλλόμενη ενώ οι σκοπιανοί ήθελαν να υπογράψουν σαν Δημοκρατία της Μακεδονίας. Σήμερα όλη η εξέλιξη εξαρτάται από τον φιλοσκοπιανό διαμεσολαβητή Μάθιου Νίμιτς, διώξτε τον, και οι δικοί μας μάλλον έχουν αποδεχθεί γεωγραφικό όνομα να περιέχει τη λέξη Μακεδονία. Ελεος που το πάνε!!! Ολες αυτές οι απαιτήσεις των σκοπιανών είναι αντίθετες με το διεθνές δίκαιο, αντίθετες με την πραγματική ιστορία της Πατρίδας μας, αντίθετες και με τη δική τους ταυτότητα που αποτελείται από πολλές μειονότητες μεταξύ των οποίων και Ελληνική. Και όμως παράλληλα με την απαράδεκτη αντιμετώπιση του προβλήματος από τους κυβερνώντες συνεχώς τη χώρα μας, έχουν βοήθεια και από πολίτες του Ελληνικού κράτους οι οποίοι δεν υφίστανται καμία τιμωρία από την πολιτεία. Σε βιβλίο του πανεπιστημιακός κατηγορεί τον Ιωνα Δραγούμη ότι «οργάνωσε τρομοκρατικά αντιβουλγαρικά δίκτυα στη Μακεδονία»!!! Καθηγητής πανεπιστημίου σε συνέντευξη του λέγει «ο Αλέξανδρος ο Μακεδών δεν είναι σημαντικότερος από ένα σωρό σκουπίδια στην πολυκατοικία μας»!!! Ορισμένοι κάτοικοι της περιοχής Μελίτης Φλώρινας κλπ συνεργάζονται με το φιλοσκοπιανό σωματείο ουράνιο τόξο και επιδιώκουν να στήσουν ραδιοφωνικό σταθμό που θα εκπέμπει στη δήθεν μακεδονική γλώσσα!!!. Μουσουλμάνος γνωστός δημοσιογράφος κάτοικος της Θράκης μας δήλωσε ότι «η Ελλάδα τα τελευταία εκατό χρόνια με βάρβαρους τρόπους αφομοίωσε μερίδα των Μακεδόνων»!!! Τοπικό στέλεχος της Μελίτης Φλώρινας δήλωσε ότι «τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν τα μακεδονικά και το Ελληνικό κράτος πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι είμαστε Ελληνες πολίτες μακεδονικής εθνικότητας»!!! Το σωματείο ουράνιο τόξο της Φλώρινας έχει εκδόσει μέχρι τώρα το «μακεδονικό αναγνωστικό» και πρόσφατα το «μακεδονικό–ελληνικό λεξικό» τα οποία παρουσίασε στο ευρωκοινοβούλιο χωρίς καμία αντίδραση από τους Συνέχεια στην επόμενη σελίδα
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
29
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα
Ελληνες ευρωβουλευτές και το κράτος!!!!. Στο συνέδριο του ΟΑΣΕ που έγινε το 2009 στην Κέρκυρα συμμετείχε και ο ΥΠΕΞ των σκοπίων Μιλοσόσκι ο οποίος με έγκριση το δικού μας υπουργείου ήλθε με αεροπλάνο που έφερε το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ενώ απαγορευόταν!!! Ελληνες φιλοσκοπιανοί συμμετέχουν σε παγκόσμιες εκδηλώσεις των σκοπιανών για να προωθήσουν τις επιδιώξεις τους και μάλιστα ένας από αυτούς χρηματοδοτείται από το δικό μας κράτος σαν πρόεδρος ΜΚΟ !!! Ακόμη και η Ακαδημία Αθηνών ενώ αρχικά ήταν κατά της χρήσης της λέξης «Μακεδονία» στο όνομα των σκοπίων μετά άλλαξε τακτική και δεν ακούγεται καθόλου !!! Είναι ντροπή. Αυτός που χρηματοδοτείται από το κράτος είναι μεταξύ αυτών που μήνυσαν τους άνδρες της ΟΥΚ επειδή σε παρέλαση τραγουδούσαν τον «Εθνικό μας Υμνο» και το «Μακεδονία ξακουστή του Αλεξάνδρου η χώρα» με αποτέλεσμα οι άνδρες της ΟΥΚ να βρεθούν κατηγορούμενοι στο δικαστήριο. Ο συνήγορος των μηνυτών σε δηλώσεις του σε χωριό της περιοχής Καστανερής βρέθηκε αντιμέτωπος με γνήσιους ντόπιους Ελληνες και στην αντιπαράθεση δήλωσε «είναι η ώρα εμείς οι γηγενείς μακεδόνες να σηκώσουμε το κεφάλι» και παράλληλα επιτέθηκε λεκτικά σε απόστρατο του Πολεμικού Ναυτικού μας. Είναι ντροπή η πολιτεία να ανέχεται αυτές τις ανθελληνικές και φιλοσκοπιανές συμπεριφορές, να χρηματοδοτεί αυτούς που προπαγανδίζουν υπέρ των σκοπίων, να μη αντιδρά στις ενέργειες των σκοπιανών. ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΑΝΤΕΘΝΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Η επικεφαλής μορφωτικής και πολιτιστικής κίνησης στην Εδεσσα προωθεί να διδάσκεται η μακεδονική γλώσσα σε ειδικά σχολεία στην Μακεδονία μας. Επίσης η ίδια κίνηση εκτύπωσε και διανέμεται δωρεάν το βιβλίο «το μήνυμα το ντόπιου» το οποίο υπογράφει ο Τράϊκο Πάσκοβ που προωθεί τη σκοπιανή προπαγάνδα που φαίνεται από το εξώφυλλο που αναγράφει «εκατό χρόνια από την προσάρτηση της Μακεδονίας». Η ίδια για να στηρίξει μέλος του ουράνιου τόξου με μήνυμα που έστειλε σε εφημερίδα ζητούσε «να γί30
Το παλαιό Μακεδονικό ζήτημα για έξοδο στο Αιγαίο, φυσικά σχετίζεται με το σημερινό αλλά δεν έχει στενή σχέση με τις φιλοδοξίες των σκοπιανών οι οποίοι εκμεταλλεύονται την ονομασία που έδωσε ο Τίτο «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας» στην υπόψη περιοχή και κόπτονται ότι είναι οι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η γλώσσα τους είναι η μακεδονική. νει η Μακεδονία αυτόνομη περιοχή διοικητικά και οικονομικά». Παράλληλα έχει κυκλοφορήσει ένα πολύ μικρό βιβλίο στο οποίο αποκαλεί τους Μακεδονομάχους ληστοσυμμορίτες. Γιατί την αφήνουν ακόμη να γυρίζει ελεύθερη. Ελεος !!! Ενας καθηγητής – δόκτορας ιστορικός Πανεπιστημίου, του οποίου ο παππούς ήταν γνωστός Μακεδονομάχος, σε βιβλίο του το οποίο δυστυχώς κυκλοφορεί, χαρακτηρίζει τον Μακεδονικό Αγώνα θρησκευτικό και όχι πατριωτικό. Επίσης χαρακτηρίζει τον ήρωα Παύλο Μελά κουραμπιέ και ανίκανο αφού δεν μπορούσε να σφάξει ούτε αρνί. Συνεχίζοντας την ανθελληνική του προπαγάνδα αποκαλεί τους Μακεδονομάχους αιμοσταγείς, ότι δεν πολεμήσανε για την Ελλάδα, ότι ήταν μισθοφόροι και το επάγγελμα τους ήταν να σκοτώνουν τον εχθρό τους. Σε άλλο σημείο του βιβλίου γράφει ότι η Πηνελόπη Δέλτα στο γνωστό βιβλίο της «Μυστικά του Βάλτου» ωραιοποίησε τον Μακεδονικό Αγώνα με κούφια λόγια αγάπης για την Πατρίδα. Πως τον διατηρεί καθηγητή το κράτος ; Ντροπή και για αυτούς που τον προβάλουν !!! Ελληνας καθηγητής στο Λονδίνο έγραψε ένα βιβλίο μαζί με ένα τούρκο και αναφέρει ότι ο πληθυσμός της Μακεδονίας εξελληνίσθηκε, εννοώντας ότι δεν είναι Ελληνες. Το βιβλίο το προβάλλει η φιλοσκοπιανή και ανθελληνική εφημερίδα Νόβα Ζόρα που εκδίδεται στα σκόπια αλλά κυκλοφορεί στην Ελλάδα ιδιαίτερα στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας όπου οργιάζουν το ουράνιο τόξο, η κίνηση της Εδεσσας και άλλες οργανώσεις με καθαρό ανθελληνικό χαρακτήρα. Στο βιβλίο του χαρακτηρίζει τον Μακεδονικά Αγώνα ως αγώνα εξελληνισμού της Μακεδο-
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
νίας, δηλαδή ότι τότε οι κάτοικοι της Μακεδονίας δεν ήταν Ελληνες.Επίσης παρουσιάζει ως θύματα τους σλαβόφωνους γενίτσαρους που την περίοδο 1946-1949 πολεμούσαν στο πλευρό των συμμοριτών. Αυτά τα λέει δήθεν Ελληνας άρα τι θα πούν οι σκοπιανοί και οι εχθροί μας. Με τέτοιες ενέργειες κινδυνεύει η Ελλάδα μας. Που είσαι κράτος !!! Πρόεδρος τοπικού συμβουλίου κοινότητας στην περιοχή της Φλώρινας με επιστολή του προς τον Υπουργό «Εθνικής» (δυστυχώς το αφαίρεσαν) Παιδείας,τον Περιφερειάρχη και τον Δήμαρχο Φλώρινας ζήτησε να διδάσκεται στα εκπαιδευτικά ιδρύματα η μακεδονική γλώσσα και παράλληλα να αναγνωρισθεί επίσημα, οι πινακίδες της περιοχής να γράφουν τις ονομασίες εκτός από τα Ελληνικά και στη μακεδονική γλώσσα,Φυσικά η επιστολή έχει παραληφθεί αλλά τι έκαναν οι παραλήπτες και αυτός ο τοπικός πρόεδρος της κοινότητας συνεχίζει να διατηρεί την ειδικότητα του και να παίρνει κάποια έστω και μικρή αποζημίωση για τα καθήκοντα του.Του αξίζει άμεση εκδίωξη από το πόστο του, αλλά πρέπει να βρεθεί κάποιος να το κάνει !!! Στέλεχος κόμματος της Ελληνικής Βουλής,όχι βουλευτής, συνεχίζει να διατυπώνει ανθελληνικές και προκλητικές απόψεις αλλά το κόμμα που παριστάνει ότι θα σώσει την Ελλάδα τον διατηρεί ακόμη. Εκτός από απόψεις κατηγορίας των Ποντίων που πρέπει να ζητήσουν συγνώμη από τους τούρκους έδωσε και συγχαρητήρια σε ευρωβουλευτή άλλου κόμματος ο οποίος στην ευρωβουλή ψήφισε υπέρ της πορείας των σκοπίων για να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Παράλληλα το στέλεχος αποκαλεί τα σκόπια με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και όχι FYROM. Αλλη φορά έχει γράψει ότι οι σκοπιανοί έχουν το δικαίωμα να αποκαλούνται Μακεδονία εκφράζοντας για μία ακόμη φορά τον ανθελληνισμό του. Ο ευρωβουλευτής που στήριξε ανήκει σε κόμμα που ο επικεφαλής του στηρίζει τα σκόπια και έχει λάβει μέρος και σε ομιλίες υπέρ των σκοπιανών. Ελεος πια ή ανοχή !!! Ο γνωστός πρόεδρος του ουράνιου τόξου οργιάζει και πρωθεί την σκοπιανή προπαγάνδα δηλώνοντας ότι «το σύστημα είναι εναντίον μας για να μη μάθει ο Ελληνας ότι ο Μέγας Αλέξαν-
ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ δρος δεν ήταν Ελληνας». Το παραλήρημα του είναι γνωστό αλλά δυστυχώς το κράτος τον ανέχεται την στιγμή που διαδίδει με την προπαγάνδα του ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν Ελληνες. Αραγε ο πρόεδρος είναι καθαρός Ελληνας ή έχει άλλη καταγωγή. Το ουράνιο τόξο οργιάζει με την ανοχή του Ελληνικού κράτους και από τελευταία δημοσιεύματα προκύπτει ότι θα συνεργαστεί και με το αλβανικό κόμμα των τσάμηδων στις επερχόμενες ευρωεκλογές. Στην ιστοσελίδα www.kokkino.org τον Οκτώβριο του 2007 έχει δημοσιευθεί άρθρο με τίτλο «Αναφαίρετο το δικαίωμα του γειτονικού κράτους να ονομάζεται Μακεδονία». Η ιστοσελίδα έχει σχέση ή επαφή με κάποιο κόμμα και όμως το κράτος ποιεί τη νήσσα και κανένα μέσο επικοινωνίας δεν έχει αναφέρει τίποτα και όχι μόνο για αυτή την περίπτωση.Τελευταία τίποτα για τη Στρογγύλη.Επιτέλους να κλείνουν όλες οι ιστοσελίδες που προωθούν ή προβάλουν ανθελληνικές απόψεις !! Οι σκοπιανοί που προσπαθούν να οικειοποιηθούν την ιστορία μας έστησαν τελευταία σχολείο με το όνομα «Αλέξανδρος ο Μακεδών». Στη Γευγελή έστησαν μνημείο στο δημοτικό θέατρο με τον ήλιο της Βεργίνας και τον χάρτη της «Μεγάλης Μακεδονίας τους».Αντίδραση από το κράτος καμία. Ελεος!!!! Εφημερίδες των σκοπιανών εξυμνούν ελληνίδα βουλευτίνα που έχει κάνει μέχρι τώρα δύο επερωτήσεις στη Βουλή στις οποίες αποκαλεί τα σκόπια Μακεδονία. Αυτό είναι ανθελληνικό αλλά συνεχίζει να είναι στη Βουλή. Τέτοιοι χαρακτηρισμοί πρέπει να είναι αιτία αποπομπής και αφαίρεσης της βουλευτικής έδρας. Δεν έχει σχέση με τη Μακεδονία μας αλλά τελευταία στήθηκε και το μουσείο του σφαγέα των Ελλήνων Κεμάλ, γεγονός που δείχνει ότι σιγά σιγά διαγράφουμε την ιστορία μας τιμώντας τους σφαγείς μας!!!! Πρόσφατα σε σύσκεψη στη Βουλή μας μίλησε και εκπρόσωπος των σκοπιανών και παρουσία Ελλήνων πολιτικών αποκαλούσε τα σκόπια Δημοκρατία της Μακεδονίας. Οι παρόντες Ελληνες πολιτικοί είχαν την υποχρέωση να τον εκδιώξουν όχι μόνο από την αίθουσα αλλά και από την Ελλάδα. Τι έκαναν; Απολύτως τίποτα!!!! Πλήρης σιωπή, ενώ είναι γνωστό ότι ο Γάλλος Ντε Γκώλ εκδιώχθηκε από τον Κανα-
με αφορμή την δημιουργία του μύθου της Μακεδονίας που είπε για τον Τίτο «οι συζητήσεις περί μακεδονικού έθνους, μακεδονικής πατρώας γης ή μακεδονικής εθνικής συνείδησης είναι αδικαιολόγητη δημαγωγία και δεν εκφράζει ούτε εθνική ή πολιτική πραγματικότητα» και τελείωσε με τη φράση «Μπορεί η αναγνώριση της FYROM να χαρακτηρισθεί ως κάτι άλλο εκτός από ανοησία ;».
Στη Γευγελή έστησαν μνημείο στο δημοτικό θέατρο με τον ήλιο της Βεργίνας και τον χάρτη της «Μεγάλης Μακεδονίας τους» δά επειδή είπε τη φράση “Γαλλικό Κεμπέκ”. Ετσι ενεργούν οι πατριώτες ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΑΣ Σε συνέντευξη του σε σκοπιανό κανάλι ο Βούλγαρος ιστορικός Μποτζιντάρ Ντιμίτροφ απάντησε σε ερωτήσεις του σκοπιανού δημοσιογράφου «Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο πατέρας του ο Φίλιππος της Μακεδονίας ήταν Ελληνες και ήθελαν να δημιουργήσουν Ελληνικό Κράτος. Κανείς κόπανος δεν μπορεί μετά από 2400 χρόνια να τους δώσει άλλη ταυτότητα». Αλλη απάντηση «Ποτέ δεν αποκάλεσα την έννοια μακεδονικό έθνος, γιατί είναι ανοησίες» Η εφημερίδα του Καναδά National Post έγραψε «Τα σκόπια δεν είναι Μακεδονία και η Μακεδονία του Μεγ. Αλεξάνδρου είναι στην Ελλάδα». Παράλληλα κατηγορεί την προσπάθεια του Γκρουέφσκι να αρχαιοποιήσει την ιστορία των σκοπίων εις βάρος της Ελληνικής Μακεδονίας. Ο Αμερικανός καθηγητής Στίβεν Μίλλερ αντέδρασε επειδή η εφημερίδα San Francisko Chronicle δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Η Ελλάδα βάζει φωτιά στον γείτονα». Απέστειλε επιστολή με αποστομωτική απάντηση που αφενός στηλιτεύει την κυβέρνηση των ΗΠΑ που αναγνώρισε τα σκόπια με το όνομα Μακεδονία με άγνοια της ιστορίας και αφετέρου την προπαγάνδα της εφημερίδας. Υπενθυμίζει τη δήλωση 1944 του τότε Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Εντουάρντ Στετίνιους
«ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΕΘΝΟΣ ΑΛΛΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ. ΟΧΙ ΤΑ ΣΚΟΠΙΑ ΣΤΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΕ ΑΝ ΔΕΝ ΔΙΑΓΡΑΨΟΥΝ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟ ΜΑΣ. ΑΝ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΝ ΤΟΤΕ CASIUS BE LLI» Ευτυχώς υπάρχουν και Ελληνες που αντιδρούν σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο για τις ενέργειες των σκοπιανών όπως ο πρώην υπουργός Νικόλαος Μάρτης, ο πρόεδρος της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών Νικόλαος Μέρτζος, η Παγκόσμια Παμακεδονική Ενωση της Ομογένειας κλπ. Είναι δυνατό αυτοί που μας κυβερνούν χρόνια να δέχονται για συνομιλητή τον γνωστό Τζώρτζ Σόρο τον μεγάλο χρηματοδότη των σκοπιανών!!! Είναι δυνατό να συνομιλούν και να προωθούν την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση της δήθεν φιλικής χώρας τουρκίας που έκανε δώρο και άγαλμα του Μεγ. Αλεξάνδρου στα σκόπια και ονόμασε πάρκο στην Αγκυρα με το όνομα Μακεδονία!!! Η τελευταία εθνική ενέργεια που αξίζει ένα μπράβο έγινε από τον πρέσβη μας στην Αυστρία Θεόδωρο Σωτηρόπουλο που αντιτάχθηκε με δύναμη στην Αυστριακή αντιπροσωπεία που υποστήριξε με έντονο πάθος την ανάγκη να ξεκινήσει άμεσα η διαπραγμάτευση για την ένταξη των σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η αντίδραση του πρέσβη ήταν δυνατή απαντώντας «τελείωσε η περίοδος που η Αυστρία υπαγόρευε τη θέληση της στα Βαλκάνια» με αποτέλεσμα να διαλυθεί η συνεδρίαση χωρίς απόφαση υπέρ των σκοπίων. Τέτοιες φωνές και τέτοια πρόσωπα χρειάζεται η Πατρίδα μας όχι μόνο στο εξωτερικό για να αντικρούουν τα σχέδια των ξένων αλλά και στο εσωτερικό για να κατακεραυνώνουν αυτούς που ανέχεται το κράτος να υπερασπίζονται την σκοπιανή προπαγάνδα.
Συνέχεια επόμενη σελίδα • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
31
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Από τον Ιερό Λόχο στους θρυλικούς ΛΟΚ Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑΔΡΟΜΕΩΝ (1942-1974) Συγγραφέας: Αντιστράτηγος Γεώργιος Διον. Αραμπατζής Εκδόσεις: Δούρειος Ίππος 2013, ISBN: 978-618-80031-25, τηλ.:6937937539, website:www.doureios.com, e-mail: doureios@doureios.com Σελίδες: 470 Μέσα στην φωτιά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με την Ελλάδα υπό την κατοχή και τον αγώνα να συνεχίζεται στο εξωτερικό, γεννήθηκαν οι πρώτοι Έλληνες Καταδρομείς. Ήταν Σεπτέμβριος του 1942 όταν στην Αίγυπτο συγκροτήθηκε μια ιδιότυπη και επίλεκτη ομάδα, ο Ιερός Λόχος με διοικητή τον συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε που σύντομα οργανώθηκε σε ομάδα κομάντος, δίπλα στις ανάλογες Βρετανικές μονάδες που πολεμούσαν στη Μέση Ανατολή. Εκεί εντοπίζεται η αφετηρία της ιστορίας των σημερινών Ειδικών Δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού και τότε ξεκινά η πολεμική δράση των Ελλήνων Καταδρομέων. Πολεμώντας αρχικά στο μέτωπο της Βορείου Αφρικής και μετά στο Αιγαίο πέλαγος, οι Ιερολοχίτες εκτέλεσαν με επιτυχία σειρά επιχειρήσεων αναγνωρίσεως, συλλογής πληροφοριών και καταδρομές εναντίον εχθρικών στόχων. Η προσφορά τους στην Ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα υπήρξε καθοριστική. Μετά την λήξη του πολέμου και την διάλυση του Ιερού Λόχου, οι ανάγκες που προέκυψαν από την εμφύλια διαμάχη που ξέσπασε το 1946, υποχρέωσαν την στρατιωτική ηγεσία να επιδιώξει τον σχηματισμό ειδικών μονάδων, που θα ήταν αρκετά ευέλικτες ώστε να αναλάβουν ενεργητική δράση εναντίων των ανταρτών. Οι βετεράνοι Ιερολοχίτες απετέλεσαν την μαγιά με την οποία ζυμώθηκαν οι πρώτοι Λόχοι Ορεινών Καταδρομών εξελισσόμενοι στις επίλεκτες μονάδες του Ελληνικού στρατού. Στην περίοδο 1947-1949, οι Δυνάμεις Καταδρομών έγιναν θρύλος με τα κατορθώματά τους, ανυψώνοντας το ηθικό των υπόλοιπων μονάδων και σκορπώντας τον φόβο στον αντίπαλο. Ενώ τόσα έχουν γραφτεί 32
ση από τον συγγραφέα αρκετών μαρτυριών από βετεράνους πολεμιστές, οι οποίες παρατίθενται στο κείμενο, εμπλουτίζοντας το με μοναδικό τρόπο, αφού συχνά η προσωπική εμπειρία που λείπει από τις "ξερές" αναφορές που συντάσσονται εκ των υστέρων και δεν περιέχουν πολλές λεπτομέρειες. Με αυτό τον τρόπο, το κείμενο εμπλουτίζεται και κεντρίζει περισσότερο το ενδιαφέρον του αναγνώστη ενώ το έργο λαμβάνει ξεχωριστή ιστορική αξία.
για τον Εμφύλιο, ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχαν παρουσιαστεί τόσο διεξοδικά και συνολικά οι επιχειρήσεις που ανέλαβαν οι Δυνάμεις Καταδρομών, με τη φωτισμένη ηγεσία του δημιουργού τους Ιερολοχίτη στρατηγού Ανδρέα Καλίνσκη. Από την δεκαετία το 1960 πλέον, οι Δυνάμεις Καταδρομών επέκτειναν την δράση τους στην Κύπρο. Στελέχη τους εστάλησαν στην Μεγαλόνησο όπου συγκρότησαν ανάλογες Μοίρες Καταδρομών, η πρώτη εκ των Καταδρομών πολέμησε με τους νεοσύλλεκτους ορισμένων ημερών στο Λώροβουνο, όπου έχυσαν το αίμα τους και οι τρεις πρώτοι Καταδρομείς της μονάδας. Ακολούθησαν τα γεγονότα της Κοφίνου το 1967, με περιορισμένη δράση από πλευράς 32 Μοίρες Καταδρομών, για να έλθουμε στο 1974, όπου πλέον το σύνολο των τεσσάρων Μοιρών Καταδρομών της κυπριακής Εθνικής Φρουράς κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον Τούρκο εισβολέα. Μαζί τους και μια ακόμη Μοίρα, η Α' Μοίρα Καταδρομών, που στάλθηκε από την Ελλάδα στο πλαίσιο της ιστορικής Επιχείρησης ΝΙΚΗ, γράφοντας μια ακόμη ηρωική σελίδα στην ιστορία των ελληνικών όπλων. Πολύ σημαντική είναι η συγκέντρω-
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
Σημαντική είναι και η ύπαρξη 65 χαρτών, στους οποίους αποτυπώνονται ορισμένες από τις κυριότερες επιχειρήσεις, βοηθώντας τον αναγνώστη να σχηματίσει πληρέστερη εικόνα για την πολεμική δράση των Ελλήνων Καταδρομέων. Μια επιπλέον νότα, δίνουν οι 100 περίπου φωτογραφίες, πολλές εκ των οποίων ανήκουν στο προσωπικό αρχείο βετεράνων πολεμιστών και στο βιβλίο παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Το παρόν έργο συγκεντρώνει για πρώτη φορά με αναλυτικό τρόπο, την πολεμική δράση των Ελλήνων Καταδρομέων, από το 1942, έτος κατά το οποίο συγκροτήθηκε ο Ιερός Λόχος, μέχρι το 1974, στην Κύπρο. Αναδεικνύεται με αυτό τον τρόπο κληρονομιά χρέους και τιμής που άφησαν οι γενναίοι Ιερολοχίτες και οι θρυλικοί Λοκατζήδες των πολεμικών εκείνων περιόδων, γράφοντας με ανεξίτηλα γράμματα την λαμπρή πολεμική τους ιστορία - παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές του προσωπικού των σημερινών Ειδικών Δυνάμεων, την οποία ακόμη και τα στελέχη που υπηρετούν σε αυτές δεν γνωρίζουν σε βάθος. Παρουσιάσεις του βιβλίου σε Θεσσαλονίκη Αθήνα προγραμματίζονται για τον Μάρτιο και Απρίλιο 2014, αντίστοιχα. Πληροφορίες στο τηλ: 6937937539 και στο mail: doureios@doureios.com
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ
"Νεοέλληνες" Παρουσιάζει ο Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος Υποστράτηγος ε.α Την 9η Φεβρουαρίου 2014 στην κατάμεστη αίθουσα της Πνευματικής Εστίας Παπάγου έγινε η παρουσίαση της νέας ποιητικής Συλλογής " Νεοέλληνες" του Αντιστρατήγου ε.α Ιατρού Καρδιολόγου Κυρίου Χαραλαμπάκη Αριστογείτωνος. Κύριος παρουσιαστής του υπόψη βιβλίου ήταν ο Πρόεδρος του Συνδέσμου μας Υποστράτηγος ε.α κ. Παπαδογεωργόπουλος Χρήστος. Συντονιστής της εκδηλώσεως ήταν ο γνωστός δημοσιογράφος Πέτρος Κασιμάτης, ο οποίος κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, με γλαφυρό και εγκωμιαστικό τρόπο σχολίαζε το περιεχόμενο της ποιητικής συλλογής του κ. Χαραλαμπάκη. Ο Ηθοποιός και Σκηνοθέτης κ. Γιάννης Μόρτζος με ξεχωριστό ταλέντο προέβαινε σε απαγγελίες στίχων της ποιητικής συλλογής. Ακούστηκαν επίσης μελοποιημένα ποιήματα από τους: Δώρο Δημοσθένους και Τάκη Κωνσταντακόπουλο σε συνθέσεις του Γιώργου Παυλάκου. Τα έσοδα από την πώληση του βιβλίου διετέθησαν για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Η όλη εκδήλωση σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Ακολουθεί η παρουσίαση της ποιητικής συλλογής από το κ. Παπαδογεωργόπουλο Χρήστο. "Είναι πολύ δύσκολο να παρουσιάσεις την προσωπικότητα, τον χαρακτήρα, τη δράση και το έργο ενός φίλου, γιατί διακινδυνεύεις να φτάσεις στην υπερβολή λόγω της συναισθηματικής σχέσεως και έτσι να μεροληπτήσεις υπέρ του. Όμως στην περίπτωση του Άρη Χαραλαμπάκη, δεν διατρέχεις αυτόν τον κίνδυνο, γιατί αντικειμενικά διαθέτει πολλές αρετές, ως γιατρός- ως Στρατιωτικός και ως άνθρωπος. Έχει μία ισχυρή προσωπικότητα με πολύπλευρα ταλέντα, ένα έργο βραβευμένο από ειδήμονες και μία δράση αναγνωρισμένη και αποδεκτή από όλους. Έτσι θα παρουσιάσω όχι το φίλο, αλλά το γιατρό, το Στρατηγό, τον συγγραφέα, τον ποιητή, τον άνθρωπο Χαραλαμπάκη.
Από αριστερά, ο Αντιστράτηγος ε.α. (Ι) κ. Χαραλαμπάκης Άρης, ο ηθοποιός - σκηνοθέτης κ. Μόρτζος Ιωάννης, ο δημοσιογράφος κ. Κασιμάτης Πετρος και ο κ. Παπαδογεωργόπουλος Χρ.
Γεννήθηκε στον Πύργο Σάμου. Είναι Στρατιωτικός ιατρός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στην επεμβατική Καρδιολογία στο GUY'S Hospital του Λονδίνου και υπηρέτησε ως καρδιολόγος επί διετία στο Νατοϊκό Νοσοκομείο SHAPE Medical Center στο Βέλγιο. Την περίοδο εκείνη υπηρετούσα και εγώ στο Ανώτατο Στρατηγείο Συμμαχικών Δυνάμεων Ευρώπης στη Μονς Βελγίου, όπου γνωριστήκαμε και αναπτύξαμε αδελφική οικογενειακή φιλία. Διετέλεσε Διευθυντής Καρδιολογικής κλινικής του 401 Στρ. Νοσοκομείου για πολλά χρόνια και στη συνέχεια Γενικός Διευθυντής και στα τρία Στρατιωτικά Νοσοκομεία των Αθηνών (στο 414 Πεντέλης, στο 401 και στο ΝΙΜΙΤΣ). Υπήρξε επίσης επί διετία Διευθυντής της Ανωτάτης Στρατού Υγειονομικής Επιτροπής (ΑΣΥΕ). Έχει διατελέσει Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Συγγενών καρδιοπαθειών της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και έχει δημοσιεύσει πολλές επιστημονικές εργασίες στον ξένο και ελληνικό Ιατρικό τύπο. Το 2005 αποστρατεύτηκε με το βαθμό του Αντιστρατήγου ως επίτιμος Διευθυντής της ΑΣΥΕ και από τότε συνεχίζει την ενάσκηση της Καρδιολογίας ιδιωτικά στο ιατρείο του. Με την ποίηση ασχολείται από τα φοιτητικά του χρόνια με πολλά αδημοσίευτα ποιήματα, ερωτικού και βιωματικού χαρακτήρα. Έχει εκδώσει δέκα ποιητικές συλλογές και ένα CD με 14 μελοποιημέ-
να ποιήματα. Όλα τα βιβλία του αποτελούν πολυτελείς εκδόσεις και ιδιαίτερα καλαίσθητες, με πολλά πρωτότυπα έργα του κορυφαίου ζωγράφου Γιώργου Σταθόπουλου, στενού φίλου του συγγραφέα. Έχει βραβευτεί για δύο συλλογές του με Πρώτο βραβείο ποίησης. Για τη συλλογή με τίτλο «Στ’ ουρανού το φως», από την Ελληνική Εταιρία Χριστιανικών Γραμμάτων και από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών για την τρίτομη συλλογή παιδικών ποιημάτων με τίτλους «Η χελιδονοφωλιά», «Κουβεντούλα με το φεγγάρι» και «Το χρυσάφι του κόσμου». Έχει επίσης πρωτεύσει σε διαγωνισμούς ποίησης. Φέτος πήρε δύο πρώτα βραβεία. Στο διαγωνισμό της Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών και στον διαγωνισμό του περιοδικού Δευκαλίωνα. Πρόσφατα, για τη συνολική του προσφορά στα ελληνικά γράμματα, τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο Πνευματικής Αξίας Α’ Τάξεως από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Είναι Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρών Λογοτεχνών και μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών , της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων και της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. …Και τώρα να μου επιτρέψετε να προβώ σε μια σύντομη κριτική της ποιητικής συλλογής «Νεοέλληνες» που παρουσιάζουμε σήμερα : Λέγεται πως η ποίηση από τη φύση της δεν είναι ικανή να δώσει τον παλμό
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
33
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ των ιδεών και των κοινωνικών καταστάσεων, την ψυχολογία των ανθρώπινων ομάδων. Αυτό είναι έργο της πεζογραφίας περισσότερο. Ο ποιητής αρκείται σε εσωτερικούς κραδασμούς, για να δώσει έργο και δρα κυρίως ως άτομο αντίθετα με τον πεζογράφο, που νοιώθει, συγκινείται περισσότερο σαν κοινωνική μονάδα. Ο ποιητής κινείται σε επίπεδα, όπου αδυνατούν να κινηθούν τα ενδιαφέροντα των πολλών. Ο Άρης Χαραλαμπάκης μας έδωσε, μέσα απ’ αυτή την ποιητική του συλλογή, ξεκάθαρα και ζωντανά την σημερινή πραγματικότητα. Τα προβλήματα της κρίσης, την επίδρασή τους στις ζωές μας και την καταρράκωση της ψυχολογίας μας. Το πρώτο μέρος της συλλογής με τίτλο «της κρίσης» περιλαμβάνει 6 ποιήματα στα οποία σχολιάζει, με καυστικό τρόπο τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας μετά από τα χρόνια εφαρμογής των μνημονίων. Προκαλεί έκπληξη η αυστηρή κριτική στα κακώς κείμενα από έναν ήρεμο και νηφάλιο άνθρωπο, όπως τον ξέρουμε όλοι. Παραθέτω ένα χαρακτηριστικό τετράστιχο από το ποίημά του με τίτλο «Εθνική απόγνωση»: «Να τελειώνει κάποτε η ατιμωρησία / τα κλοπιμαία να δοθούν στο δύσμοιρο λαό / κι όσοι με αίσχη έφτιαξαν τρανή περιουσία / κατάπτυστοι να σέρνονται με βρόγχο στο λαιμό». Ενώ μέσα από τα ποιήματα της πρώτης ενότητας ξεπροβάλλει μεστά ολοζώντανο το σημερινό κατρακύλισμα της χώρας μας – οικονομικό και πολιτισμικό, δεν αρκείται μόνο σε διαπιστώσεις. Προσπαθεί να δώσει και λύσεις στο πρόβλημα της κρίσης. Μας δίνει ελπίδα πως μπορούμε να νικήσουμε, κρατώντας την καρδιά μας γερή, ζωντανή, γεμάτη αγάπη για τους γύρω μας και τη ζωή. Όλοι μαζί ενωμένοι με πολλή δουλειά και πίστη στον εαυτό μας και στους γύρω μας θα τα καταφέρουμε. Γράφει στο ποίημα «Νεοελλήνων ήθη»: «Ας λάμψουν όσοι μάχονται για ιδανικά ακόμη / κάτω απ’ την Ακρόπολη με βροντερή συγγνώμη / να ρίξουν τη σαπίλα μας σε καυτερό καμίνι / να ξαναβρεί η χώρα μας την παληκαροσύνη ». Κλείνει δηλαδή τα ποιήματά του πάντα με ένα πανελλήνιο κάλεσμα για ξεσηκωμό, που θα μας βγάλει από την κρίση. Η δεύτερη ενότητα της συλλογής με τίτλο «Άνθρωποι…» περιλαμβάνει 62 «πορτραίτα» Νεοελλήνων που συνθέτουν ένα πολύχρωμο μωσαϊκό. Ανάμεσά τους συναντάμε τον άθεο και τον θρησκόληπτο, τον μηδενιστή και τον πολιτικό, αλλά και τον έντιμο, τον ευσυνεί34
δητο, τον ντροπαλό και τον ποιητή, για τον οποίο γράφει προφανώς αυτοσαρκαζόμενος, στο πρώτο τετράστιχο: «Είναι πάντοτε αλλού και αφηρημένος / στα στιχάκια του απάνω εκστασιασμένος. / Του μιλάς για τη ζωή, πώς έχει ζορίσει / μόνο πολιτισμική βλέπει αυτός την κρίση». Μας έδωσε έτσι με ακρίβεια τους κυριότερους χαρακτήρες της σημερινής κοινωνίας με μια ξεχωριστή γλαφυρότητα και οξυδέρκεια, άλλοτε στηλιτεύοντας, άλλοτε χαριτολογώντας και οπωσδήποτε δείχνοντας βαθύς γνώστης της ανθρώπινης ψυχής, ανατόμος θα έλεγα, και δικαιολογημένα αφού είναι ένας καταξιωμένος γιατρός. Μας βοηθά έτσι να πλησιάσουμε, σε χαρακτηριστικές στιγμές, τους διάφορους τύπους ανθρώπων, που συνυπάρχουν στην κοινωνία μας και τη χαρακτηρίζουν. Το πλησίασμα αυτό μας δημιουργεί ερωτηματικά και προβληματισμούς, που πάντα σε κάτι καλό οδηγούν. Ο καθένας μπορεί να βρει στοιχεία του χαρακτήρα του σε πολλούς από τους περιγραφόμενους τύπους και αυτό αποτελεί και μια πρόκληση για αυτογνωσία, όπως επισημαίνει ο ποιητής στο ποίημα «ψυχοσυνθέσεις» : «Μ’ αν θα κοιτάξεις πιο βαθειά μέσα στους χαρακτήρες / θα δεις πως και εσύ κάτι απ’ τον καθέναν πήρες». Μου έκανε εντύπωση βέβαια, που οι ιδανικοί χαρακτήρες είναι ελάχιστοι, σε σχέση με τους προβληματικούς. Μπορεί αυτό να είναι η πραγματικότητα, αλλά θα προτιμούσα να υπερτερούν οι καλοί, για να ελπίζω ότι τα καλλίτερα θα έλθουν. Η Τρίτη ενότητα με τίτλο «Ιατρικά», μας εκπλήσσει επίσης για την τόλμη της και περιλαμβάνει τέσσερα ποιήματα. Το πρώτο, με τίτλο «Γιατροί επίορκοι» είναι μια καυστική έμμετρη καταγγελία των κακώς κειμένων στο χώρο της Υγείας. Θα σας διαβάσω μερικούς χαρακτηριστικούς στίχους: «Γιατροί επίορκοι βάλθηκαν μετά μανίας / να γίνουν έμποροι υγείας / από θεράποντες του Ιπποκράτη / έχουν γυρίσει στον όρκο πλάτη. / …και πιο κάτω… «Παντού προμήθεια και λαιμαργία / εκατομμύρια χάνουν ταμεία. / Ποιος να μας το ‘λεγε πως στην Υγεία / τόσα κυκλώματα, τόση αμαρτία». Υπάρχει όμως και η αντίθετη καλή πλευρά, που τονίζει στο ποίημα «Γιατρός, ο επιστήμων, ο άνθρωπος», πολύ εγκωμιαστικό για τους γιατρούς που ασκούν ευσυνείδητα το λειτούργημά τους. Γράφει στην πρώτη στροφή
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
«Πιστός στον όρκο του Ιπποκράτη /σκοπό έχει θέσει στη ζωή του / τον ασθενή να περιθάλπει / ωσάν να είναι συγγενής του» και τελειώνει…. «Με μία λέξη είναι ταγμένος / στην επιστήμη και το ήθος / πάντα πιστά προσηλωμένος / στης γιατροσύνης του το κύρος!» Στο τέλος του βιβλίου παραθέτει σημείωμα στο οποίο αναφέρεται εκτενώς πώς οι δύο ιδιότητές του, του στρατιωτικού και του γιατρού συσσώρευσαν όλη αυτή τη βυθοσκόπηση στους ανθρώπινους χαρακτήρες. Τα σκίτσα και το εξώφυλλο - οπισθόφυλλο του Γιάννη Λογοθέτη, του γνωστού σε όλους μας ΛοΓό, καταξιωμένου σκιτσογράφου, μουσικού και ζωγράφου είναι έξυπνα, δροσερά και διασκεδαστικά. Συνταιριασμένα όμορφα με τα ποιήματα, ζωντανεύουν τα γραφόμενα, τονίζουν το κύριο νόημα με χιούμορ και είναι σαν ένα ευχάριστο παιχνίδι που ικανοποιεί. Ένα ποίημα είναι καλό, όταν δεν είναι μόνο ευχάριστο να το διαβάζεις, αλλά όταν και σε συγκινεί και σε εμπνέει και σε κάνει να στοχάζεσαι και να αισθάνεσαι και να προβληματίζεσαι να γίνεις καλλίτερος άνθρωπος. Νομίζω πως ο Άρης τα κατάφερε όλα αυτά βγάζοντας το θησαυρό που κρύβεται μέσα του. Κι’ αυτό, γιατί ακολούθησε το υπεράνθρωπο τραγούδι του Ορφέα, γέμισε απ’ αυτό και ξέμαθε να κάνει το κακό και γιατί όπως είπε ο μεγάλος στοχαστής καθηγητής Πανεπιστημίου, Ι. Θεοδωρακόπουλος «πρέπει να βλέπουμε μέσα στον κάθε άνθρωπο όλη την ανθρωπότητα γιατί έτσι σεβόμαστε την αξία που ο καθένας μας κλείνει μέσα του». Συμπερασματικά, η συλλογή «Νεοέλληνες», στίχοι δηκτικοί και εγκωμιαστικοί ξεχωρίζει από τις προηγούμενες γιατί μας αποκαλύπτει και μια άλλη δυνατή πλευρά του Άρη. Η καινούρια στροφή στο είδος αυτό της ποίησης δεν αποκαλύπτει μόνο το σκωπτικό του ταλέντο, αλλά είναι πάνω απ’ όλα ποίηση αρχών, αξιών και πολιτισμού. Είναι ποίηση άκρως επίκαιρη και ευχάριστη που μιλά απευθείας στις καρδιές, χωρίς να θέλει διερμηνέα για να γίνει κατανοητή. Αφιερωμένη στην εγγονούλα του Δήμητρα, είναι έργο που έχει συλλάβει άριστα τον παλμό της εποχής μας και δεν ακροβατεί σε δήθεν αισθητικές θεωρίες. Μη στερηθείτε λοιπόν την απόλαυση αυτού του βιβλίου, που απευθύνεται σε παιδιά και νέους από δέκα μέχρι εκατό ετών. "
ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ
13 χρόνια θεσμός η κοπή της Βασιλόπιτας του Συνδέσμου στο ΚΕΤΘ Γράφει ο Λιβέριος Πετρίδης Ίλαρχος ε.α. Δεκατρία χρόνια συμπληρώθηκαν που ο τότε Διοικητής του ΚΕΤΘ και σημερινός Δήμαρχος Μώλου και Αγ. Κωνσταντίνου Αντιστράτηγος ε.α. κ. Ευάγγελος Τετριμίδας, φιλοξένησε για πρώτη φορά τα μέλη του Συνδέσμου Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού – Τεθωρακισμένων στη Λέσχη Αξιωματικών του ΚΕΤΘ για την πατροπαράδοτη κοπή της Πρωτοχρονιάτικης Βασιλόπιτας. Από τότε ανελλιπώς κάθε χρόνο, με ευκαιρία την εκδήλωση αυτή, οι ε.α. Αξιωματικοί του Όπλου συναντώνται με τους εν ενεργεία συναδέλφους τους, θυμούνται τα παλιά, αλλά και ενημερώνονται για την εξέλιξη και πορεία του Όπλου. Η φετινή συνάντηση έγινε την 19η Ιανουαρίου του 2014, όπως πάντα στο Στρατόπεδο “Επιλάρχου Μελίδη” στον Αυλώνα με οικοδεσπότη τον Ταξίαρχο κ. Βασίλειο Παπαδόπουλο. Μετά τον καφέ στη Λέσχη, ακολούθησε η επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες στο πεδίο της μάχης, από τον αιδεσιμώτατο π. Χρήστο Σύρμα και η κατάθεση στεφάνου στο ηρώον του στρατοπέδου. Η συνέχεια στην αίθουσα ενημερώσεων, όπου ο ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Δημήτριος Θωμαΐδης ενημέρωσε λεπτομερώς τους εν ενεργεία και εν αποστρατεία αξιωματικούς για τα τεκταινόμενα στο Όπλο των Τεθωρακισμένων.
Συγκεκριμένα, μίλησε για την εκπαίδευση, οργάνωση, εξέλιξη και μελλοντική προοπτική του Όπλου των Τεθωρακισμένων “...υπάρχει σχεδίαση και συνέχεια για την εξασφάλιση του μέλλοντος” είπε χαρακτηριστικά. Στην αρχή της ενημέρωσης, αναφερόμενος σε δημοσιεύματα που είδαν το φως της δημοσιότητας και αφορούσαν την αξιολόγηση των Leopard 2 Hell, ξεκαθάρισε κατηγορηματικά, ότι στους ελέγχους αξιολόγησης το 1998 και μετά, συμμετείχε προσωπικά, “...το άρμα αναμφισβήτητα βγήκε πρώτο, είναι κρίμα να απαξιώνεται αυτό το άρμα”, ενώ είπε ότι σε βολές που έγιναν, το συγκεκριμένο άρμα είχε 4 στα 4 επιτυχία. “Παραμένει το καλύτερο άρμα το Leopard 2 Hell” διαβεβαίωσε ο κ. Θωμαΐδης. Ακολούθησαν βίντεο από τις ασκήσεις “ΑΣΤΡΑΠΗ” και “ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ” με άρματα, που εντυπωσίασαν τους παρισταμένους. Ακολούθησαν οι ενημερώσεις των Δκτών ΚΕΤΘ Ταξίαρχου κ. Βασ. Παπαδόπουλου και Σχολής Τεθωρακισμένων Συνταγματάρχη (ΤΘ) κ. Αντ. Χατζηγεωργίου και τέλος του π. Γενικού Επιθεωρητού Στρατού και νυν Γεν. Διευθυντή του Α.Ο.Ο.Α. Αντιστρατήγου κ. Κουτρουμπέλη Αθανασίου, ο οποίος ενημέρωσε τους παριστάμενους για τις δραστηριότητες του Οργανισμού, καλώντας όλους να επικοινωνήσουν με τον Α.Ο.Ο.Α., ώστε να δώσουν νέα στοιχεία επικοινωνίας, όπως
διεύθυνση, τηλέφωνο και ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Η συνέχεια στη Λέσχη Αξιωματικών του στρατοπέδου, όπου ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Υποστράτηγος ε.α. κ. Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος έκοψε την Πρωτοχρονιάτικη Βασιλόπιτα με το φλουρί να πέφτει στον τυχερό Διοικητή της Σχολής Τεθωρακισμένων κ. Αντ. Χατζηγεωργίου, ενώ το φλουρί από την Βασιλόπιτα των μελών πήγε στον κ. Κωνσταντίνο Τζαβέλα εγγονό του αειμνήστου Ίλαρχου Κων. Τζαβέλα που έπεσε στο ελληνοιταλικό μέτωπο και υιός του Ταξίαρχου ε.α. Λάμπρου Τζαβέλα Πριν το πλούσιο και νοστιμότατο γεύμα που μας ετοίμασε το προσωπικό της Λέσχης, το οποίο ιδιαίτερα ευχαρίστησε μαζί με τον Διοικητή και το υπόλοιπο προσωπικό για την φιλοξενία τους στον χαιρετισμό του ο κ. Παπαδογεωργόπουλος, οι νέοι Ανθυπίλαρχοι – που για πρώτη φορά συμμετείχαν στην εκδήλωση – τραγούδησαν τον ύμνο των Τεθωρακισμένων, σκορπώντας ρίγη υπερηφάνειας και συγκίνησης σε όσους ανήκουν στην οικογένεια των Τεθωρακισμένων. Την εκδήλωση μεταξύ άλλων τίμησαν με την παρουσία τους και ο ΔΙΠΑ/ΓΕΣ Ταξίαρχος κ. Βασίλειος Δοκμετζόγλου και οι στενοί συγγενείς του αειμνήστου μέλους Κωνσταντίνου Τριανταφύλλου. Και του χρόνου!
ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
35
ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ
Επάνω, από την ενημέρωση. στο μέσον σιιγμιότυπα από την κοπή της Βασιλόπιτας. Κάτω από αριστερά, ο Δκτης της Σχολής Τεθωρακισμένων Σχης (ΤΘ) κ. Αντ. Χατζηγεωργίου, ο ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Δημ. Θωμαΐδης, ο Πρόεδρος του ΣΑΑΙΤΘ Υποστράτηγος ε.α. κ. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος, ο Γεν. Δντης του ΑΟΟΑ Αντιστράτηγος κ. Αθ. Κουτρουμπέλης, ο Δκτης του ΚΕΤΘ Ταξίαρχος κ. Βασ. Παπαδόπουλος και ο ο ΔΙΠΑ/ΓΕΣ Ταξίαρχος κ. Βασίλειος Δοκμετζόγλου 36
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ
Στιγμιότυπα από την επιμνημόσυνο δέηση και την κατάθεση στεφάνου. Κάτω αριστερά ο κ. Θωμαΐδης παραλαμβάνει την Βασιλόπιτά του. Από δεξιά ο κ. Δημ. Θωμαΐδης, ο Αντιστράτηγος ε.α. κ. Νομικός Ιωάννης, ο κ. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος, ο Αντιστράτηγος ε.α. κ. Κολιοκώτσης Ευστάθιος και ο Ταξίαρχος κ. Βασ. Παπαδόπουλος
Η Βασιλόπιτα της Ένωσης Φίλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Robert Schumann Την 5η Φεβρουαρίου 2014 στο γραφείο του μέλους του Συνδέσμου μας Εφέδρου Ανθυπιλάρχου Δρος κ. Θανασούλια Ανδρέα έγινε η κοπή της βασιλόπιτας της Ένωσης Φίλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης , της οποίας Πρόεδρος είναι ο κ. Θανασούλιας. Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Πρόεδρος της Διαβαλκανικής Ένωσης κ. Μυλωνάς Θαλλής, η πιανίστρια κα Σιμάτου η Πρόεδρος της ένωσης Ανταποκριτών Ελληνικού Τύπου κα Χατζινικολάου, η κα Παπασάβα Μιμή και άλλες προσωπικότητες από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκ μέρους του Συνδέσμου παρέστη ο Πρόεδρος Υποστράτηγος ε.α Παπαδογεωργόπουλος Χρήστος, ο Αντιπρόεδρος Αντιστράτηγος ε.α κ. Σπυρίδων Δημήτριος και ο Γενικός Γραμματέας Αντιστράτηγος ε.α κ. Κατσάρης Θεόδωρος.
Από αριστερά, ο Αντιπρόεδρος του ΣΑΑΙΤΘ Αντιστράτηγος ε.α. κ. Σπυρίδων Δημήτριος, το μέλος του Συνδέσμου και Πρόεδρος της Ένωσης Φίλων Ε.Ε. εφ. Ανθυπίλαρχος κ. Θανασούλιας Ανδρέας και ο Πρόεδρος του ΣΑΑΙΤΘ Υποστράτηγος ε.α. κ. Παπαδογεωργόπουλος Χρήστος.
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
37
ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΟΠΛΟΥ
Ορκωμοσία οπλιτών της Α' ΕΣΣΟ 2014 Την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2014, στο Στρατόπεδο “Επιλάρχου Μελίδη” στον Αυλώνα, παρουσία του Αρχηγού Γ.Ε.Σ. Αντιστρατήγου κ. Αθ. Τσέλιου, του ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστρατήγου κ. Δημήτρη Θωμαΐδη, του Δντου/ΓΕΣ ΔΒ Υποστρατήγου κ. Ιωάννη Χατζηδήμα, του Δκτου του ΚΕΤΘ Ταξίαρχου κ. Βασ. Παπαδόπουλου, Αξιωματικών, συγγενών και φίλων, δόθηκε ο νενομισμένος όρκος προς την Πατρίδα των Νεοσυλλέκτων Οπλιτών της 2014 Α' ΕΣΣΟ. Στην τελετή της ορκωμοσίας χοροστάτησε Ιερέων ο Σεβασμιώτατος Μητροπολιτής Ιλίου και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας. Στην ανάγνωση της Η/Δ ο Α/ΓΕΣ συνεχάρει τους νέους στρατιώτες για την κατατάξη τους και την προσφορά τους προς την πατρίδα. “Αποτελεί σταθμό στη ζωή σας αυτή η περίοδος, η πατρίδα σας εμπιστεύεται την ακεραιότητά της...” τόνισε ενώ σε άλλο σημείο ανέφερε ότι “...από τον Έβρο μέχρι το Καστελόριζο, υποστηρίζεται το σπίτι σας...”. Μετά την τελετή της ορκωμοσίας ακολούθησε η παρέλαση των νεοσυλλέκτων που πέρασαν σε άψογους σχηματισμούς μπροστά από τους περήφανους γονείς, συγγενείς και φίλους.
Επάνω: Στιγμιότυπο από την ορκωμοσία των νεοσυλλέκτων της Α' 2014 ΕΣΣΟ. Κάτω από αριστερά: Ο Δντης/ΓΕΣ ΔΒ Υποστράτηγος κ. Ι. Χατζηδήμας, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλίου και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, ο Αρχηγός/ΓΕΣ Αντιστράτηγος Αθ. Τσέλιος, ο ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Δημ. Θωμαΐδης και ο Δκτης του ΚΕΤΘ Ταξίαρχος κ. Βασ. Παπαδόπουλος σε αναμνηστική φωτογραφία.
Απονομή πτυχίων στους ΔΕΑ Α' ΕΣΣΟ 2014 Με την ευλογία του π. Αθαν.Χρυσούλα την Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2014 στο Στρατόπεδο “Επιλάρχου Μελίδη” στον Αυλώνα, οι Δόκιμοι Εφέδροι Αξιωματικοί της Α' ΕΣΣΟ 2014, παρέλαβαν τα πτυχία τους από τον ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγο κ. Δημ. Θωμαΐδη, παρουσία του Δκτου του ΚΕΤΘ Ταξίαρχου κ. Βασ. Παπαδόπουλου, του Δκτου της Σχολής Συνταγματάρχη (ΤΘ) κ. Αντ. Χατζηγεωργίου, συγγενών και φίλων τους.
νουν καλύτεροι των παλαιών τους συναδέλφων.
Η παράδοση και παραλαβή των εμβλημάτων της Σχολής από τους αποχωρήσαντες ΔΕΑ στους ΥΕΑ, έγινε στο χώρο της εκδήλωσης, με άρμα τύπου Leopard από όπου αποβιβάστηκαν με παραγγέλματα και παρέλαβαν τα εμβλήματα της σχολής, αφού πρώτα υποσχέθηκαν ότι θα προσπαθήσουν να γί-
Τους νέους αξιωματικούς καλοσώρισαν στην οικογένεια των αξιωματικών του 'Οπλου των Τεθωρακισμένων με την Ημερησία Διαταγή τους, τόσο ο ΔΙΤ/ ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Δ. Θωμαΐδης, όσο και ο Δκτης της Σχολής Συνταγματάρχης (ΤΘ) κ. Αντ. Χατζηγεωργίου.
38
• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014
ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΟΠΛΟΥ
Τελετή επίδοσης ξιφών
Παρουσία συγγενών και φίλων παρέλαβαν τα ξίφη τους οι 258 δικαιούχοι αξιωματικοί, από το λεκανοπέδιο Αττικής, την Πελοπόννησο και την Εύβοια, σε εκδήλωση που έγινε την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2013 στο στρατόπεδο Επιλάρχου Μελίδη στον Αυλώνα Αττικής. Η εκδήλωση αρχικώς ήταν να πραγματοποιηθεί μπροστά στο Διοικητήριο, αλλά ο καιρός έκανε την διοργανώτρια μεγάλη μονάδα το ΚΕΤΘ, ν' αλλάξει σχέδια και να πραγματοποιηθεί η εκδήλωση στο Κεντρικό ΚΨΜ της μονάδας. Την επίδοση των ξιφών στους αξιωματικούς ευλόγησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως – Αιγύπτου κ. Θεόδωρος και Ιερείς. Τα ξίφη παρέδωσαν
στους αξιωματικούς ο Δκτής ΑΣΔΥΣ Αντιστράτηγος κ. Θεοχάρης Πανόπουλος, ο Υποδιοικητής ΑΣΔΥΣ Υποστράτηγος κ. Γ. Βούλγαρης και ο ΓΕΣ/ΔΙΤ Υποστράτηγος κ. Δημήτρης Θωμαΐδης.
Η εκδήλωση τελείωσε με την καθιερωμένη αναμνηστική φωτογραφία μπροστά από το Διοικητήριο του ΚΕΤΘ και καφέ στη Λέσχη Αξιωματικών της Μονάδος.
Ορκωμοσία 1ης Τάξης Σ.Σ. Ευλεπίδων Την Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2013, ημέρα εορτασμού της ίδρυσης της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις της Σχολής στη Βάρη Αττικής, η τελετή ορκωμοσίας των Ευελπίδων της Ιης Τάξης (Τάξη 2017 «Υποστράτηγος Ιωάννης Κατεχάκης») στην οποία παρέστησαν ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, κ. Θανάσης Δαβάκης, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Στρατηγός κ. Μιχαήλ Κωσταράκος, ο Αρχηγός ΓΕΣ, Αντιστράτηγος κ. Αθανάσιος Τσέλιος, ο Αρχηγός ΓΕΝ, Αντιναύαρχος κ. Ευάγγελος Αποστολάκης ΠΝ και ο Αρχηγός ΓΕΑ, Αντιπτέραρχος (Ι) κ. Ευάγγελος Τουρνάς. Στην τελετή παρέστησαν επίσης όλοι οι Αντιστράτηγοι του Όπλου ΙΠΠΙΚΟ-ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΈΝΑ (φωτογραφία), καθώς και ο Διευθυντής της ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Θωμαϊδης Δημήτριος. Εκ μέρους του Συνδέσμου παρέστησαν ο Πρόεδρος Υποστράτηγος ε.α κ. Παπαδογεωργόπουλος
Από αριστερά: Το μέλος του Δ.Σ. ο εφ. Ανθυπίλαρχος κ. Χρ. Καραβίας, ο ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγος κ. Δημ. Θωμαΐδης, ο εφ. Ανθυπίλαρχος κ.Χρ. Παπαδημητρίου, ο Β' Υπαρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος κ. Αθ. Στυλιανόπουλος, ο ΓΕΠΣ/ΓΕΣ Αντιστράτηγος κ. Βασ. Τελλίδης, ο Πρόεδρος του ΣΑΑΙΤΘ κ. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος, ο Αντιστράτηγος κ. Μανώλας Αν. και ο Αντιστράτηγος κ. Δεβετζής Νικόλαος Χρήστος και τα μέλη Έφεδροι Ανθυπίλαρχοι κ.κ Καραβίας Χρήστος και Παπαδη-
Νέα Μέλη
μητρίου Χρήστος.
Πένθη
1. Σχης ε.α κ. Καπενής Ευάγγελος 2. Έφεδρος Υπίλαρχος Δημήτρης Αθ. Θεοδώρου 3. Έφεδρος Ανθρχος κ. Αθανασούλιας Αθανάσιος
Απεβίωσε η σύζυγος του αειμνήστου Στρατηγού Κουτρουμπέλη Ανδρέα Βασιλική. Το ΔΣ του Συνδέσμου εκφράζει τα θερμά του
συλλυπητήρια στον υιόν του Αντιστράτηγο ε.α κ. Κουτρουμπέλη Αθανάσιο και στους λοιπούς συγγενείς.
• Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
39
Εκτύπωση – βιβλιοδεσία Τυπογραφείο Ελληνικού Στρατού