Ιππικό - Τεθωρακισμένα Νο 83 by Liverios Petridis

ΤΡΙΜΗNΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΣΤΡΑΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΠΠΙΚΟΥ - ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ • ΤΕΥΧΟΣ 83 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 • ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 30, Τ.Κ. 104 32

Η επική μάχη Κιλκίς - Λαχανά

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ Δ.Σ. του Συνδέσμου ευχόΝΤΑΙ στα μέλη και τους φίλους

Καλο καλοκαιρι

ΜΝΗΜΕΙΟ ΜΕΤΣΟΒΟΥ

Το όραμα έγινε πραγματικότητα!

ΙΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Γραφείο: Βερανζέρου 30 ΤΚ 104 32 Αθήνα Τηλέφωνο και Fax: 210 5226351

Περιεχόμενα τεύχους 83 Παρούσα κατάσταση - πιθανές εξελίξεις στο Σκοπιανό

Σελ. 4-8

Η ρηματική διακοίνωση της Τουρκίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με το ψευδοκράτος

Σελ. 9

Α-νόητες Ασυμβατότητες

Σελ. 11-12

Ψυχρότητα για την Τουρκία

Σελ. 13-15

Επιπτώσεις της επερχόμενης τουρκο-εβραϊκής

Δικτυακή τοποθεσία:

ενεργειακής συνεργασίας

Σελ. 16-17

http://www.saith.gr

Ρωσικός ρεβιζιονισμός

Σελ. 18-19

Η οντότητα κατά τους Έλληνες φιλοσόφους

Σελ. 20-23

Η ιστορία της Κριμαίας

Σελ. 24

e-mail: info@saith.gr Tεύχος Νο 83 Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 Ιδιοκτήτης: Σύνδεσμος Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού Τεθωρακισμένων Εκδότης - Διευθυντής: Υποστράτηγος ε.α. Χρ. Παπαδογεωργόπουλος Συντακτική Επιτροπή: Πρόεδρος Αντιστράτηγος ε. α. Ευστάθιος Κολιοκώτσης Μέλη: Αντιστράτηγος ε.α. Ε. Γεωργαντάς

Ουκρανία: Ο ελληνισμός της Κριμαίας σε νέα άνθηση Σελ. 25 Το ΝΑΤΟ μετά την Κριμαία

Σελ. 26-27

Χαρά Νικοπούλου - Επάγγελμα δασκάλα

Σελ 28

Η επική μάχη Κιλκίς - Λαχανά

Σελ. 29-31

Ρούπελ 1941: "Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται"

Τα νέα του Συνδέσμου

Σελ. 37

Τα νέα του Όπλου

Σελ. 38-39

Για να μπορέσει ο Σύνδεσμος να ολοκληρώσει τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του Μνημείου Ιππικού, παρακαλούμε τα μέλη και τους φίλους μας να τακτοποιήσουν την ετήσια συνδρομή τους και κατά την κρίση τους την ενίσχυση του Συνδέσμου. Επίσης, οι αποδέκτες του περιοδικού μας, ας αποστείλουν τη συνδρομή τους των 20 ευρώ. Είναι επιτακτική ανάγκη για τη συνέχιση της εκδόσεως του. Το Διοικητικό Συμβούλιο Η προαιρετική σας συνδρομή προς το περιοδικό μας μέσω του λογαριασμού: 003 9800111543-0 Γενικής Τραπέζης ή μέσω ταχυδρομικής επιταγής ή δι' απευθείας εγχειρίσεως ποσού σε μέλος του Δ.Σ./ΣΑΙΤΘ, τυγχάνει εκτιμήσεως εκ μέρους του Συνδέσμου μας, ο οποίος σας θεωρεί παράγοντες βελτιώσεώς του.

Αντιστράτηγος ε.α. Μεντεσίδης Χαράλαμπος Δημοσιογραφική Επιμέλεια: Λιβέριος Πετρίδης

Σελ. 31-34

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στο διαδίκτυο για να είστε πάντα ενημερωμένοι για τα τεκταινόμενα στο Όπλο μας, στην διεύθυνση: http://www.saith.gr

Στους Αναγνώστες μας Κανείς μέσα στη δίνη της κρίσης στην Ουκρανία, δεν έχει επισημάνει πολλές ομοιότητες ανάμεσα στην Κριμαία και την Κύπρο, ομοιότητες στην ιστορική τους πορεία. Μετά το πρόσφατο δημοψήφισμα, όπου οι Δυτικοί αρνούνται με λύσσα να δεχθούν την αρχή της αυτοδιάθεσης όπως εκφράστηκε με συντριπτικό ποσοστό να ζητά την ένωση με τη Ρωσία, ας συγκρίνουμε κάποιες ενδιαφέρουσες πραγματικότητες. Είναι λοιπόν ενδιαφέρον, πως ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία αρνούνται να δεχθούν το συντριπτικό 96+% στην Κριμαία, όπου αποφάσισαν να ενωθούν με την Ρωσία. Ακριβώς το ίδιο ποσοστό, 96%, ήταν οι Έλληνες της Κύπρου που κάποτε (1950) και αυτοί ψήφισαν για εθνική αποκατάσταση και ένωση με την Ελλάδα. Και τότε, όπως και τώρα στην Κριμαία, ήταν οι Άγγλοι και άλλα δυτικά κέντρα που τορπίλισαν την βούληση του ελληνικού κυπριακού λαού. Και βεβαίως, όπως οι δυτικοί βρήκαν το αντίβαρο στη Ρωσία (τους Ουκρανούς νεοφασίστες και άλλα παρεμφερή «λουλούδια»), έτσι και στην Κύπρο ανακάλυψαν τους Τουρκοκύπριους εθνικιστές και κάποιους εν Αθήναις για να διαλύσουν (1963, 1974) την Κυπριακή Δημοκρατία. Η διαφορά: Για τον Καραμανλή και τον Αβέρωφ η Κύπρος ήταν μακριά! Για τον Πούτιν, η Κριμαία όχι! Είναι άκρως υποκριτικό αυτό που συμβαίνει, κυρίως με τους Άγγλους: Αρνήθηκαν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση σε 450.000 Έλληνες στην Κύπρο (στήνοντας αγχόνες και χαρίζοντάς μας Καραολήδες και Παλληκαρίδηδες…), αρνούνται το ίδιο δικαίωμα σε δύο εκατομμύρια Ρώσων στην Κριμαία, οι ίδιοι όμως για 3.000 Βρετανούς πολίτες εξεστράτευσαν και πολέμησαν στην άλλη άκρη του πλανήτη: Στα Φόκλαντς!. Είναι υποκριτική λοιπόν η κριτική τους, Αμερικανών και Άγγλων. Όπως αρνήθηκαν το δημοκρατικό δικαίωμα στην ελευθερία και αυτο-

διάθεση στους Έλληνες της Κύπρου τότε, το αρνούνται σήμερα στους Ρώσους της Κριμαίας. Ελευθερία δικαιούσαι μόνο αν είσαι Αλβανός Κοσοβάρος, Βόσνιος Μουσουλμάνος ή ότι άλλο βολεύει τη made in USA Νέα Τάξη Πραγμάτων. Και κάτι τελευταίο: Όπως και ο υπόδουλος στους Τούρκους Ελληνισμός, έτσι και οι χριστιανοί της Κριμαίας γνώρισαν τα «καλά» της οθωμανοκρατίας. Λίγα χρόνια μετά την άλωση της Πόλης, το 1475, έγινε η εισβολή των Τούρκων στην χερσόνησο της Κριμαίας. Εκεί οι Τούρκοι ίδρυσαν το Χανάτο της Κριμαίας, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι το 1774. Τελικά το 1783 οι Ρώσοι απελευθέρωσαν την Κριμαία, και η αυτοκράτειρα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Αικατερίνη η Μεγάλη υπέγραψε μανιφέστο όπου η Κριμαία συντάχθηκε στην Ρωσική Αυτοκρατορία. Τα παραπάνω βεβαίως είναι τώρα παρελθόν και τα λέμε για να καταδειχθεί η υποκρισία των Δυτικών. Σε τρέχουσες συνθήκες, την Ελλάδα και την Κύπρο τις εξυπηρετεί γεωστρατηγικά μια ισχυρή ρωσική παρουσία στην Κριμαία, μια παρουσία πάνω από όλα στρατιωτική. Γιατί ισχυρή Ρωσία στην πάνω μεριά της Μαύρης Θάλασσας, σημαίνει μεγαλύτερη πίεση στην Τουρκία. Δίχως την Κριμαία οι Ρώσοι θα έχουν περιορισμένες δυνατότητες πρόσβασης σε Αιγαίο και Μεσόγειο, με την Κριμαία όμως κομμάτι της Ρωσικής Ομοσπονδίας η Τουρκία θα νιώθει πιο καυτή την ανάσα της ορθόδοξης Ρωσίας. Και αυτό, αυτονοήτως εξυπηρετεί τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Το Διοικητικό Συμβούλιο

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Παρούσα κατάσταση Πιθανές εξελίξεις στο Σκοπιανό Γράφει ο Στυλιανός Παναγόπουλος Αντιστράτηγος ε.α. Δεν έχουν περάσει 19 με 20 έτη από τότε που Έλληνας Πολιτικός είχε πει ότι: «Μετά από δέκα χρόνια, το πρόβλημα της ονομασίας των Σκοπίων Θα έχει ξεχασθεί». Η εξέλιξη για το Θέμα Και η παρούσα κατάσταση, απέρριψαν ή απέδειξαν ως λανθασμένη την «προφητική(!)» ρήση, ενώ η Ελλάδα κινδυνεύει να υποστεί μία τεραστίου μεγέθους εθνική ήττα που λίγο απέχει από την απώλεια εθνικού εδάφους. Και τούτο διότι η απεμπόληση του ιστορικού ονόματος της Μακεδονίας από εμάς και υπέρ των Σκοπιανών αυτή την βαθύτερη έννοια θα έχει, καθόσον όχι μόνον θα ενδυναμώσει σε βάρος μας έναν ψευδεπίγραφο αλυτρωτισμό (που τόσο εγχώριοι πεμπτοφαλαγγίτες όσο και ο Τίτο δημιούργησαν και ενίσχυσαν) αλλά και διότι αν αυτό επιτευχθεί θα απωλεσθεί σημαντικό τμήμα της εθνικής ιστορίας μας υπέρ των Σλάβων τής Βαρντάσκας που ουδεμία ιστορική, ανθρωπολογική και εθνική σχέση έχουν με τους Έλληνες της Αρχαίας Μακεδονίας

απορίες για την στάση αυτή, που διαμόρφωσε μία επιφυλακτική Θέση τους για το θέμα. Δεύτερο λάθος: «Επιτρέψαμε» την είσοδο των Σκοπίων στον ΟΗΕ με την απόφαση 817 του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ) τον Απρίλιο του 1993, με την ονομασία Former Yugoslav Republic of Macedonia (πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) και αλλαγή του εθνικού συμβόλου (Δεκαεξάκτινος ήλιοςτης Bεργίνας). Το «επιτρέψαμε» αναφέρεται στο ότι: * Πρώτον, δεν πιέσαμε στο βαθμό που έπρεπε τα Σκόπια να προσαρμοσθούν στην απόφαση της Λισαβώνος της ΕΕ για την μελλοντική ονομασία τους * Δεύτερον και με βάση την υπαναχώρηση της ελληνικής κυβερνήσεως στο Θέμα της ονομασίας των Σκοπίων και εφόσον αυτό ήταν το εφικτό και ρεαλιστικό, δεν διασφαλίσθηκε η υπαναχώρηση να υποστηριχθεί από το σύνολο της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας και ακολούθως και τα Σκόπια να προσαρμοσθούν σε γεωγραφικό προσδιορισμό της ονομασίας τους απορρίπτοντας τον αλυτρωτισμό, αποδεχόμενα Τις εθνότητες την Σλαβομακεδονική και την Αλβανική καθώς και τις αντίστοιχες γλώσσες ως εθνικές

Πως φθάσαμε όμως εδώ; Πολλοί λόγοι δύνανται να παρατεθούν για το θέμα αυτό, με τις ευθύνες των ελληνικών πολιτικών ηγεσιών από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, μέχρι σήμερα. να είναι τεράστιες και εγκληματικές. Σκοπός βέβαια του άρθρου αυτού δεν είναι η ενασχόληση με τους κυρίους αυτούς αλλά να επισημάνει τα διαχρονικά λάθη (κατ’ οικονομία) που έχουν γίνει στο εθνικό αυτό Θέμα, παράλληλα με τα λοιπά που τέθηκαν ως Θέμα του άρθρου.

* Τρίτον, με δεδομένο ότι στο ΣΑ/ΟΗΕ μετέχουν ως μόνιμα μέλη δύο χώρες της ΕΕ, που κανονικά έπρεπε να δεσμεύονται από την απόφαση της Λισαβώνος, δεν διασφαλίσαμε μέσω αυτών τα Σκόπια να γίνουν δεκτά στον Οργανισμό ως παρατηρητής, μέχρι επιλύσεως Του θέματος για την ονομασία. (Κανονικά η αρχή της αλληλεγγύης που πρεσβεύει η ΕΕ έπρεπε να δεσμεύει όλα τα μέλη παντού και όχι μόνον εντός της ΕΕ).

Πρώτο λάθος : Ενώ είχε διαμορφωθεί ενιαία εθνική γραμμή στο θέμα, δηλαδή το «καμία ονομασία να μην είναι αποδεκτή εφόσον περιέχει την λέξη «Μακεδονία» ή παράγωγό της και ότι δεν αποδεχόμεθα εθνική ταυτότητα και γλώσσα Μακεδονική, εθνική γραμμή που υποστηρίζετο από τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, θέση την οποία ασπάσθηκαν οι ευρωπαίοι εταίροι μας στην ΕΕ, όπως φάνηκε με την απόφαση της Λισσαβώνος το 1994 η τότε πολιτική ηγεσία εκινείτο παράλληλα για τη διασφάλιση λύσεως στο θέμα με συμβιβασμό αποδεχόμενη και συνθετική ονομασία που να περιέχει και τον όρο «Μακεδονία». Έτσι διασπάσθηκε κατ’ αρχήν η ενιαία εθνική γραμμή δημιουργώντας τις προϋποθέσεις στους Σκοπιανούς να σκληρύνουν περισσότερο την θέση τους, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση εύλογα δημιουργήθηκαν

Υπόψη ότι η προαναφερθείσα απόφαση, για το Θέμα της τελικής ονομασίας, προέβλεπε την επίλυση της διαφοράς μέσω διαπραγματεύσεων στα πλαίσια διασφαλίσεως της ειρήνης και καλής γειτονίας και ότι ο ΟΗΕ Θα προσέφερε τις καλές του υπηρεσίες για το σκοπό αυτό (....and offere d the good services of UN to the parties to find a compro mise solution). Τρίτο λάθος : Η υπογραφή μεταξύ Ελλάδος και Σκοπίων το 1995 της Ενδιαμέσου Συμφωνίας (Interim Agreement or Accord), η οποία δημιουργούσε συνθήκες συνεργασίας και συνεννοήσεων για την επίλυση της διαφοράς για την τελική ονομασία των Σκοπίων με την προσφυγή στις «καλές υπηρεσίες» των Ηνωμένων Εθνών, μετά το αποτυχημένο εμπάργκο που επέβαλε η πατρίδα μας στα Σκόπια (ούτε σ’αυτό βρεθήκαμε σοβαροί). Ιδιαί-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Τα όρια της αρχαίας Μακεδονίας σύμφωνα με τους αρχαίους ιστορικούς (Ηρόδοτο, Θουκυδίδη και Στράβωνα)

Η Μακεδονία είναι γεωγραφική και ιστορική περιοχή της Ελλάδος, η οποία κατέχει ως εθνικό της έδαφος το 52% της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής που ονομάζεται Μακεδονία, με το λοιπό ποσοστό αυτής-· (της γεωγραφικής περιοχής) να κατανέμεται κατά 37% στην ΠΓΔΜ, 9% στην Βουλγαρία και 1,5% στην Αλβανία). τερης σημασίας της συμφωνίας, είναι το άρθρο 11 αυτής σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα δεσμεύεται να μην εμποδίζει την συμμετοχή των Σκοπίων με την προσωρινή ονομασία Τους, ΠΓΔΜ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (FΥRΟΜ) στους Οργανισμούς που συμμετέχει η ίδια. Τέταρτο λάθος: Η επιεικής στάση της Ελλάδος προς τα Σκόπια και η μη εκμετάλλευση ακόμη και της κρίσεως που συνέβη στη χώρα αυτή το 2001 μεταξύ Αλβανών και Σλάβων, ώστε να επιλυθεί το Θέμα. Η επιεικής αυτή στάση που περιελάμβανε οικονομική και πολιτική βοήθεια. στρατιωτική κατά την κρίση στην ΠΓΔΜ το 2001, καθώς και ευρεία υποστήριξη για ένταξη της χώρας αυτής στην ΕΕ, ουδέν απέδωσε. Ιδιαίτερα μετά την αναγνώριση της χώρας αυτής από τις ΗΠΑ το 2004 αμέσως μετά την δεύτερη επανεκλογή του (Τζόρτζ Μπους του νεότερου). πράξη που έκανε τους Σκοπιανούς να οχυρωθούν περισσότερο πίσω

από τις αδιάλλακτες ανιστόρητες Θέσεις τους. Η Πρακτική αυτή των Σκοπιανών κατέστη περισσότερο αδιάλλακτη αμέσως μετά την ανάληψη της διακυβερνήσεως της χώρας από το κόμμα VMRO/OPMNE, με πρωθυπουργό τον Nikola Gruevski. Ο Νikola Gruevski και η παράταξή του ξεκίνησαν μία θυελλώδη πολιτική (Που συνεχίζεται και σήμερα) για τη δημιουργία της Αρχαίας Ιστορίας των Σλάβων των Σκοπίων, με οικειοποίηση της Ελληνικής Ιστορίας και ιδιαίτερα αυτής της Μακεδονίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με υλοποίηση ευρέως προγράμματος προπαγάνδας στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας, μετονομασίες περιοχών (π.χ. αεροδρομίων) με ονόματα Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας των Μακεδόνων στην Σλαβο-Μακεδονική ανέγερση κλασσικής αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής κτιρίων, τοποθέτηση σε περίοπτες θέσεις πόλεων αδριάντων του Συνέχεια στην σελίδα 6

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

τρώα γη των Σλάβων της ΠΓΔΜ των αυτοαποκαλούμενων ως «ΜΑΚΕDΟΝSΚΙ».

Μεγάλου Αλεξάνδρου και Φιλίππου και εφαρμογή μιας εχθρικής πολιτικής κατά της Ελλάδος, που δεν αντέδρασε και δεν αντιδρά επιθετικά στις Πρακτικές αυτές, αναμένοντας τις «καλές υπηρεσίες του εκπροσώπου του ΟΗΕ» κ. Mathew Nimetz μέσω των οποίων να βρεθεί ένας ισοβαρής συμβιβασμός για μία κοινά αποδεκτή ονομασία.

Έτσι το 2008 κατά την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι (2-3 Απριλίου 59th ΝΑΤΟ SUΜΜΙΤ), τα Σκόπια που με την υποστήριξη των ΗΠΑ (ορθότερο της Διοικήσεως του G. Boosh του νεώτερου ή μικρού με εισαγωγικά ή χωρίς εισαγωγικά) είχαν υποβάλλει αίτημα στην Γεν. Γραμματεία του ΝΑΤΟ από το 2007, επιχείρησαν να γίνουν μέλος του ΝΑΤΟ με την προσωρινή ονομασία τους ΠΓΔΜ (FYRΟΜ). Η αντίδραση ης Ελλάδος (που ουδέποτε μετουσιώθηκε σε νο καθόσον το θέμα δεν συζητήθηκε στην Σύνοδο αυτή δεδομένης της αρνητικής στάσεως της Γαλλίας και Ισπανίας), ήταν ορθή καθόσον η προσωρινή ονομασία ΠΓΔΜ (FYROM) αποτελούσε πάντοτε τον Δούρειο Ίππο των Σκοπίων. Αντίθετα με τις επιδιώξεις των Σκοπίων ήταν η απόφαση της Συνόδου αυτής για Το Θέμα της εντάξεως των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ όπως αυτή φαίνεται στο Communique που εξεδόθη, λέει ότι «Η ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ θα πραγματοποιηθεί ευθύς ως μία κοινά αποδεκτή λύση για το όνομα θα έχει επιτευχθεί». Ή απόφαση αυτή ήταν ομόφωνη και επαναλήφθηκε στα συμπεράσματα των Συνόδων Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Στρασβούργο (2809) και Λισσαβώνος (2010), (το 2011 δεν υπήρξε Σύνοδος Κορυφής).

Η πατρίδα μας αντί να κάνει κτήμα των τρίτων ενδιαφερομένων χωρών, οργανισμών, διαπραγματευτών την πρακτική των Σκοπιανών και κυρίως το ότι κάτω από τις συνθήκες αυτές που οι ίδιοι (σι Σκοπιανοί) έχουν δημιουργήσει δεν είναι δυνατή η εξεύρεση λύσεως και να καταγγέλει την ενδιάμεση συμφωνία (που έχει λήξει χρονικά αλλά ανανεώνεται σιωπηρά) λόγω των συνεχών παρασπονδιών του βόρειου αυτού υπερφίαλου γείτονός μας. υπαναχώρησε το 2008 από την εθνική γραμμή του 1992-93, καθορίζοντας νέα (κόκκινη γραμμή την ονόμασαν) στην οποία περιλαμβάνεται η Κοινά αποδεκτή ονομασία έναντι όλων (erga omnes), χωρίς να τίθεται θέμα της ονομασίας Μακεδονία αρκεί αυτή να είναι συνθετική ή παράγωγό της) ή να εντάσσεται σε γεωγραφικό προσδιορισμό.

Η απόφαση αυτή της Ελλάδος που και πάλι δεν έτυχε αποδοχής από τα Σκόπια, που παρέμειναν και παραμέΤο αποτέλεσμα αυτό δημιούργησε σοβαρό πρόβλημα νουν προσκολλημένα στην λεγόμενη Συνταγματική- ονομασία της χώρας, μαζί με εθνότητα και γλώσσα, αποτελεί πολιτικό στα Σκόπια τα οποία προσπάθησαν να βρουν αποτυχία της Στρατηγικής της χώρας μας, που δεν κατόρ- τρόπο αντιδράσεως κύρια κατά της Ελλάδος και με βάση την αντίδραση αυτή να συνεχίσουν την παρελκυστική ποθωσε να καταστήσει σαφές το ότι: -Η Μακεδονία είναι γεωγραφική και ιστορική περιο- λιτική για την επίτευξη μιας κοινά αποδεκτής λύσεως για χή της Ελλάδος, η οποία κατέχει ως εθνικό της έδα- την ονομασία με βάση τον γεωγραφικό προσδιορισμό. φος το 52% της ευρύΟ τρόπος που τερης γεωγραφικής επελέγη από την περιοχής που ονομάπολιτική ηγεσία ζεται Μακεδονία, με των Σκοπίων, ήταν το λοιπό ποσοστό αυη μονομερής προτής-· (της γεωγραφισφυγή στο Διεθνές κής περιοχής) να καΔικαστήριο της τανέμεται κατά 37% Χάγης (Internation στην ΠΓΔΜ, 9% στην al Courte of justice Βουλγαρία και 1,5% ) την 17 Νοεμβρίστην Αλβανία). ου 2008, με σκο-Η ευρύτερη γεωγραπό να παρακάμφική περιοχή της Μαψει την διαδικασία κεδονίας που περιδιαπραγματεύσεέχει και την περιοχή ων υπό τον ΟΗΕ της Ελληνικής Μακεγια την επίλυση δονίας, επ’ ουδενί είτου ζητήματος της ναι δυνατόν να θεωονομασίας Και να ρηθεί ή να αποδειχθεί εξαναγκάσει την ιστορικά, πολιτικά, Ελλάδα στο μέλεθνολογικά και ανλον να μην παρεΟ Σκοπιανός αλυτρωτισμός στα όρια του γελοίου... θρωπολογικά ως παμποδίσει την έντα6

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ξή της μην προσωρινή ονομασία αφενός στο ΝΑΤΟ και αφετέρου στους λοιπούς διεθνείς οργανισμούς (π.χ. στην ΕΕ που και με την βοήθεια της Ελλάδος η ΠΓΔΜ στα πλαίσια της ελληνικής πολιτικής για τα Δυτικά Βαλκάνια, η χώρα αυτή είναι υποψηφία για ένταξη από το 2005). Την 5 Δεκεμβρίου 2011 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σύμφωνα με το Prees Release Νο 2011/37 που εξέδωσε ανακοίνωσε την απόφασή του επί της προσφυγής σύμφωνα με την οποία: -Το Δικαστήριο, αξιολογώντας όλα τα Πραγματικά περιστατικά που του τέθηκαν, καθώς και τις δημόσιες πολιτικές δηλώσεις της ελληνικής πλευράς κατά και μετά την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 2-3 Απριλίου 2008, διαπίστωσε ότι η Ελλάδα παραβίασε το άρθρο 11 της Ενδιαμέσου Συμφωνίας του 1995, με την προβολή αντιρρήσεων στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. (Εδώ πρέπει να θυμούμεθα όπως είπαμε και παραπάνω ότι η Ελλάδα δεν έθεσε veto για την είσοδο της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, καθόσον λόγω των θέσεων που εξέφρασαν άλλα μέλη της συμμαχίας, το θέμα δεν συζητήθηκε σε βάθος ούτε τέθηκε ποτέ σε ψηφοφορία. Αντιθέτως κρίθηκε ότι η ΠΓΔΜ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Συνόδου, θα κληθεί για ένταξη στο ΝΑΤΟ εφόσον υπάρξει αμοιβαία αποδεκτή λύση για την τελική ονομασία της χώρας αυτής. Το γιατί έγινε αποδεκτή η πρόταση των Σκοπίων από το ΔΔΧ, οφείλεται στις δημόσιες δηλώσεις της ηγεσίας της τότε ελληνικής κυβερνήσεως περί veto, κυρίως για να επιδειχθεί έργο και για άγρα ψήφων, δηλώσεις που χρησιμοποιήθηκαν ως αποδεικτικά στοιχεία από τους Σκοπιανούς).

νία μεταξύ Ελλάδος και ΠΓΔΜ δεν παράγει υποχρεώσεις έναντι Τρίτων και δεν δύναται να ακυρώσει τις διαδικασίες που υλοποιούνται στο ΝΑΤΟ για την ένταξη νέων μελών. Η ηγεσία των Σκοπίων δήλωσε ικανοποιημένη με την απόφαση του ΔΔΧ (5/12/20 12) και με βάση αυτήν ξεκίνησε μία εκστρατεία σε Ευρώπη και Αμερική για προώθηση της διαδικασίας εντάξεως στο ΝΑΤΟ της ΠΓΔΜ. Σ’ αυτές τις προσπάθειες εντάσσονται: - Η επίσκεψη του Nicola Gruevski στην Γερμανία, κατά την οποία η Γερμανίδα Καγκελάριος τον παρέπεμψε ουσιαστικά στη διαδικασία επιλύσεως της διαφοράς για την ονομασία (που ήδη υλοποιείται από τον ΟΗΕ) και ακολούθως ένταξη. - Την αυτή περίπου απάντηση έλαβε ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ από τον προεδρεύοντα της ΕΕ κ. Χέρμαν Βαν Ρομπάϊ, απάντηση που έχει σχέση και με την απόφαση της 23 Ιανουαρίου 2012 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως για την ένταξη της χώρας αυτής (στην ‘Ενωση). - Ο Πρόεδρος της ΠΓΔΜ Ιβάνωφ, υπό το πρίσμα της αποφάσεως του ΔΔΧ, απέστειλε επιστολή και στους 27 ηγέτες των χωρών του ΝΑΤΟ ζητώντας την υποστήριξη για ένταξη της χώρας στον Οργανισμό αυτό κατά την εντός του έτους (Απρίλιος 2012) Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο των ΗΠΑ. Από τις προσπάθειες αυτές μόνον η Τουρκία (όπως φάνηκε από την επίσκεψη του Ιβανώφ σ’αυτήν) Βουλγαρία (δεν έχει ξεκαθαρίσει το Θέμα πλήρως) και Σλοβενία, έχουν εκφρασθεί υπέρ της εντάξεως της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ κατά την προσεχή Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας.

- Το Δικαστήριο επίσης απέρριψε το δεύτερο αίτημα της ΠΓΔΜ Θεωρώντας ότι δεν είναι απαραίτητο να διατάζει την Ελλάδα να μην επαναλάβει παρόμοια συμπεριφορά στο μέλλον. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Ελληνικού ΥΠΕΞ: - Η απόφαση δεν ασχολείται με το θέμα της διαφοράς για την ονομασία, αποδεχόμενο ότι η διαφορά αυτή πρέπει να επιλυθεί σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΣΑ/ΟΗΕ, δηλαδή των δρομολογηθέντων διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ενώ προσκαλεί τα δύο μέρη (Ελλάδα — ΠΓΔΜ) να εμπλακούν ουσιαστικά στις διαπραγματεύσεις αυτές. - Η απόφαση δεν αφορά και δεν θα μπορούσε να αφορά την διαδικασία λήψεως αποφάσεων στο ΝΑΤΟ καθόσον η ενδιάμεση συμφω-

- Περί το τέλος Ιανουαρίου 2012 ο πρωθυπουργός των Σκοπίων μέσω της Αντιπροέδρου της κυβερνήσεώς του κυρίας Arif (Αλβανικής εθνικότητος) ζήτησε συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό για να εξετάσουν τις διμερείς σχέσεις. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 2 Μαρτίου 2012 στις Βέβαια για την στάση του διε- Βρυξέλες. στα πλαίσια της Συνόδου θνούς παράγοντος ευχής έργο Κορυφής της ΕΕ κατά την οποία τα θα είναι να έχει (αυτός) κατανο- δύο μέρη δήλωσαν την πρόθεσή του ήσει την άδικη, επιθετική, εκβια- να συνεχίσουν τις διμερείς διαπραγστική, άκαμπτη, υπερφίαλη, αλ- ματεύσεις για την επίλυση της διαφολυτρωτική και ανιστόρητη πρα- ράς για την ονομασία με την συνδροκτική των Σκοπίων και να μην μή του ΟΗΕ, αλλά και των λοιπών οφείλεται σε οίκτο για την δύσκο- Θεμάτων. Της συναντήσεως αυτής λη κατάσταση στην οποία έχει είχαν προηγηθεί:

περιέλθει η Ελλάς λόγω της γενικευμένης κρίσεως που την ταλανίζει και διότι δεν θέλει η όποια θετική ενέργειά του για τα Σκόπια να πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις στην χώρα μας.

* Οι επισκέψεις στα Σκόπια και Ελλάδα του διαπραγματευτού του ΟΗΕ κ. Μάθιου Νίμιτζ ο οποίος φαίνεται ότι όχι μόνο βολιδοσκόπησε την κατάσταση αλλά και μετέφερε κατάλληλα μηνύματα.

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

* Η ενημέρωση του Πρέσβεως των ΗΠΑ προς την πολιτική ηγεσία των Σκοπίων. σύμφωνα με την οποία «χωρίς την αμοιβαία αποδεκτή επίλυση της διαφοράς για την ονομασία, ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν υπάρχει». * Η ενημέρωση των Σκοπίων από τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ κ. Ρασμούσεν σύμφωνα με την οποία η προσεχής Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο των ΗΠΑ, με βάση την απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Βουκουρεστίου του 2008 (η οποία επαναβεβαιώθηκε στα συμπεράσματα των Συνόδων Στρασβούργου (2009) και Λισσαβώνας (2010)), δεν είναι δυνατόν να κάνει αποδεκτή την ένταξη των Σκοπίων σ’αυτό με την προσωρινή ονομασία τους, χωρίς να προηγηθεί επίλυση της διαφοράς, καθόσον η διαδικασία αποδοχής απαιτεί ομοφωνία, οπότε και την ελληνική συναίνεση. Έτσι επί του παρόντος, η απόφαση του ΔΔΧ δεν έχει άμεσα θετικά αποτελέσματα υπέρ των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και πιστεύουμε και στην ΕΕ. (Τούτο Παρά την απόφαση της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) της 14-3-2012, μετά από σχετική εισήγηση αρμόδιας υποεπιτροπής του της 24-1-20 12, όπως υπάρξει έναρξη των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια λέγοντας ότι η διαφορά για την ονομασία δημιουργεί πρόβλημα στον σχεδιασμό διευρύνσεως της ΕΕ, εκφράζοντας μάλιστα ενόχληση γιατί στα έγγραφα της ΕΕ που αναφέρονται στα Σκόπια και τους Σκοπιανούς απουσιάζουν οι Συνταγματικές ονομασίες των Σκοπίων (Μακεδονία — Μακεδονικός — Μακεδόνες). Η απόφαση δεν είναι δεσμευτική για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πλην όμως αποτελεί ένδειξη του τι συμβαίνει και πως έχουμε αφήσει να διολισθήσει η κατάσταση .Ήδη ο αρμόδιος Επίτροπος για τη διεύρυνση, Σέφαν Φούλε, άρχισε επαφές με την Σκοπιανή ηγεσία. που δεν αποτελεί έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων, αλλά οπωσδήποτε επαφές υψηλού επιπέδου. Μάλιστα ο προαναφερόμενος Επίτροπος δεν χρησιμοποιεί στις δημόσιες τοποθετήσεις του το FYROM αλλά το Μακεδονία). Το Θέμα όπως εξελίσσεται, έχει δημιουργήσει σοβαρή πίεση στους «αρχαίους» του Γκρουέφσκι ενώ παράλληλα υπάρχει αντίδραση και της Αλβανικής πλευράς των Σκοπίων, για απεμπλοκή από τη διαφορά για την ονομασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πίεση αυτή προέρχεται από το συνεργαζόμενο με την κυβέρνηση των Σκοπίων Αλβανικό κόμμα, το DUI του Αλί Αχμέτι. Βέβαια για την στάση του διεθνούς παράγοντος ευχής έργο θα είναι να έχει (αυτός) κατανοήσει την άδικη, επιθετική, εκβιαστική, άκαμπτη, υπερφίαλη, αλλυτρωτική και ανιστόρητη πρακτική των Σκοπίων και να μην οφείλεται σε οίκτο για την δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάς λόγω της γενικευμένης κρίσεως που την ταλανίζει και διότι δεν θέλει η όποια θετική ενέργειά του 8

για τα Σκόπια να πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις στην χώρα μας. Όπως και εάν έχει η φιλοσοφία του διεθνούς παράγοντα, εμείς κερδίζουμε χρόνο ο οποίος για να είναι εποικοδομητικός θα πρέπει τόσο η ελληνική διπλωματία όσο και οι λοιποί φορείς της κοινωνίας μας στο εσωτερικό και εξωτερικό να κινητοποιηθούν άμεσα ώστε, αφενός να πεισθεί ο διεθνής παράγων για το δίκαιο των ελληνικών θέσεων και αφετέρου να πιεσθούν τα Σκόπια να αποδεχθούν την αμοιβαία αποδεκτή λύση με γεωγραφικό προσδιορισμό (όπως δυστυχώς είναι πλέον η εθνική κόκκινη γραμμή), που θα ισχύει έναντι όλων (erga omnes) και επιπλέον η επίσημη γλώσσα να καθορίζεται η Σλαβομακεδονική (καθώς και η Αλβανική) ενώ ως εθνότητες των Σκοπίων να καθορίζονται των Σλαβομακεδόνων και Αλβανών. Ταυτόχρονα η ορθή και χωρίς φανατισμούς ενημέρωση του ελληνικού λαού είναι απολύτως απαραίτητη, καθόσον η ελληνική πολιτεία επιτρέπει την ανάπτυξη θεωριών (για τις οποίες και χαίρονται και τις υποστηρίζουν σι Σκοπιανοί), από ορισμένους «καθηγητάδες» ή ορισμένους περίεργους τύπους (π.χ. μία ομάδα φανατικών υποστηρικτών των Σκοπίων, ελληνοφώνων, που μέσω ιστοσελίδος ή email ψέγει την Ελλάδα για λανθασμένες και ανιστόρητες Θέσεις για το Σκοπιανό), ενώ το χειρότερο είναι ότι αυτή η φιλοσοφία με θέσεις κατά της αλήθειας και της Ιστορίας σε ορισμένες περιπτώσεις έχει περάσει και σε σχολικά βιβλία που εγκρίνει και διαθέτει το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας (π.χ. το βιβλίο Ιστορίας Γ’Λυκείου, σελίδα 160). Αυτές οι καταστάσεις Πρέπει να σταματήσουν και επειδή η Ελλάς είναι πραγματική δημοκρατία για τους πρώτους πρέπει να υπάρχει ανταπάντηση. σ’ότι αφορά τα σχολικά βιβλία κυρώσεις. Παρά την κρίση που διερχόμεθα δεν επιτρέπεται να υποστούμε άλλη εθνική ζημία και ταπείνωση. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. 8 17/1993 UN Security Council Resolution 2. Interim Agreement Between and FYROM (1995) 3. NATO Summit 2008 ''Conclusions'' 4. International Court of Justice / Press Realize No 2011/33, 5 Dec 2011 5.Council of European Union ''Council Conclusions on Enlargement / 5 Dec 2011 6. The Current Macedonian Issue between and : Is there an option for Break Thought, by Evangelos Kofos (April 2009)

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η ρηματική διακοίνωση της Τουρκίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με το ψευδοκράτος Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ* Δεν επέχει οποιανδήποτε νομική ισχύ ή βαρύτητα και γίνεται ξεκάθαρα για τη δημιουργία εντυπώσεων Η πρόσφατη αποστολή ρηματικής διακοίνωσης (note verbale) της Τουρκίας στη Γενική Γραμματεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που περιλαμβάνει συντεταγμένες για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τα κατεχόμενα αποτελεί προφανή παρατυπία και παρανομία στο διεθνές δίκαιο. Τονίζεται εξ υπαρχής ότι η ρηματική διακοίνωση της Τουρκίας δεν επέχει οποιανδήποτε νομική ισχύ ή βαρύτητα και γίνεται ξεκάθαρα για τη δημιουργία εντυπώσεων και στα πλαίσια της προκλητικότητας της Τουρκίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών στο Διεθνές Δίκαιο και δή στο Δίκαιο της Θάλασσας ορίζεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 και από τους παράλληλους κανόνες του διεθνούς εθιμικού δικαίου που δεσμεύουν όλα τα κράτη, ανεξαρτήτως του αν έχουν υπογράψει ή όχι τη Σύμβαση του 1982. Η Τουρκία στηρίζει τη ρηματική της διακοίνωση στη «συμφωνία οριοθέτησης υφαλοκρήπιδας» με το ψευδοκράτος που υπογράφτηκε μεταξύ Τουρκίας και της αποσχιστικής οντότητας στη Νέα Υόρκη στις 21 Σεπτεμβρίου 2011. Η «συμφωνία» εκείνη κυρώθηκε από την Τουρκία στη βάση των εσωτερικών της νομικών διατάξεων με το Νόμο 6344 στις 29 Ιουνίου 2012. Η ρηματική διακοίνωση της Τουρκίας, ημερομηνίας 10 Απριλίου 2014, «οριοθετεί» την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο μεταξύ του γεωγραφικού μήκους 3216-18.000Ε και του γεωγραφικού μήκους 34-48-51.634Ε. Η «οριοθέτηση» με το ψευδοκράτος στηρίζεται σε 27 γεωγραφικές συντεταγμένες, όπως προσδιορίζονται στην εν λόγω ρηματική διακοίνωση. Σύμφωνα επίσης με

Η μονομερής πράξη της Τουρκίας για οριοθέτηση ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί προφανή παραβίαση των συμβατικών και εθιμικών κανόνων του Δικαίου της Θάλασσας τη ρηματική διακοίνωση, η Τουρκία ζητάεί από τη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ να εκδώσει τη διακοίνωση αυτή στην επόμενη έκδοση του ενημερωτικού δελτίου για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η μονομερής πράξη της Τουρκίας για οριοθέτηση ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί προφανή παραβίαση των συμβατικών και εθιμικών κανόνων του Δικαίου της Θάλασσας. Πρώτο, η ούτω καλούμενη «συμφωνία» με το ψευδοκράτος δεν έχει οποιαδήποτε νομική ισχύ, αφού το ψευδοκράτος δεν αποτελεί Κράτος στην έννοια του Διεθνούς Δικαίου και άρα δεν έχει την δικαιοπρακτική ικανότητα που αποδίδεται στα Κράτη σύμφωνα με τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Δεύτερο, για τον λόγο ότι το ανώτατο επιτρεπτό όριο των 200 ναυτικών μιλίων για την υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, ως προβλέπεται από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και τους παράλληλους εθιμικούς κανόνες που δεσμεύουν όλα τα κράτη, δεν υφίσταται στην περιοχή της Μεσογείου και οι

ΑΟΖ υπό οριοθέτηση επικαλύπτονται, θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία με τα επηρεαζόμενα κράτη, όπως για παράδειγμα έχει πράξει η Κυπριακή Δημοκρατία στις περιπτώσεις οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο. Εάν η Τουρκία ήθελε νομίμως να οριοθετήσει ΑΟΖ στα ανατολικά της παράλια θα έπρεπε να συμφωνήσει τα όρια της με την Κυπριακή Δημοκρατία, στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας. Στη βάση των πιο πάνω και συμφώνως με την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης στην Υπόθεση της αλιείας μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Νορβηγίας του 1951 (Fisheries Case), η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών έχει πάντοτε διεθνή χαρακτήρα και δεν μπορεί να εξαρτηθεί από μόνη τη θέληση του παράκτιου κράτους, όπως αυτή εκδηλώνεται στο εσωτερικό δίκαιο. *ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Νέα αίσχη στο σχολικό εγχειρίδιο της Γ' Γυμνασίου Της Συντακτικής Επιτροπής Δεν έχουν τέλος τα κατάπτυστα αίσχη που γράφονται στα σχολικά εγχειρίδια. Μετά στον "συνωστισμό" Σμύρνης σειρά είχαν τα όσα εξελίχθηκαν το βράδυ της κρίσης των Ιμίων. Ο λόγος για το σχολικό βιβλίο της Γ' Γυμνασίου όπου μέσα σε πέντε γραμμές περιγράφονται τα γεγονότα. Στο βιβλίο «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία» [(ΙΤΥΕ (ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ), ISBN 978-960-06-02774-9, έκδοση (2013)] στην ενότητα 58 (σελίδα 163) με τίτλο : «Η Ελλάδα στη μεταψυχροπολεμική εποχή (1989-2001)» αναφέρεται επί λέξει : «Την ίδια εποχή, με αφορμή τη διεκδίκηση της βραχονησίδας Ίμια, στα Δωδεκάνησα, ξέσπασε κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που αποκλιμακώθηκε με αμοιβαίες υποχωρήσεις (1996)». Αυτή και μόνον αυτή είναι η αναφορά που γίνεται για τα γεγονότα των Ιμίων. Αντί λοιπόν να τονιστεί πως τα Ίμια είναι μια ξεκάθαρα ελληνική περιοχή όπως το αποδεικνύουν με τον πλέον σαφή και κατηγορηματικό τρόπο οι διεθνείς συνθήκες με κυριότερη αυτή του 1947 όταν τα Ίμια (ως παρακείμενη νησίδα) παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα αναφέρεται: «Την ίδια εποχή, με αφορμή τη διεκδίκηση της βραχονησίδας Ίμια, στα Δωδεκάνησα, ξέσπασε κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που αποκλιμακώθηκε με αμοιβαίες υποχωρήσεις (1996)». Αυτό λοιπόν που έπρεπε να τονιστεί είναι πως τα Ίμια αποτελούν μία συστάδα νησίδων της Δωδεκανήσου. Αυτά εκχωρήθηκαν στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων (10-121947) όπου η Ιταλία εκχώρησε στην Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τις νήσους της Δωδεκανήσου απαριθμούμενες: Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψούς, Σύμη, Κω και Καστελόριζο ως και τις παρακείμενες νησίδες. Σε προγενέστερη μάλιστα διμερή συνθήκη, του 1932, ανάμεσα στην Ιταλία και την Τουρκία τα Ίμια συμπεριλαμβάνονταν σε χάρτη με τα ιταλικά εδάφη. Αργότερα, καθώς όλες οι ιταλικές κτήσεις επί της Δωδεκανήσου πέρασαν στην ελληνική κυριότητα, ομοίως και τα Ίμια ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος. Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά. Και μάλιστα υπάρχουν και τουρκικοί χάρτες 10

Αντί λοιπόν να τονιστεί πως τα Ίμια είναι μια ξεκάθαρα ελληνική περιοχή όπως το αποδεικνύουν με τον πλέον σαφή και κατηγορηματικό τρόπο οι διεθνείς συνθήκες με κυριότερη αυτή του 1947 όταν τα Ίμια (ως παρακείμενη νησίδα) παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα αναφέρεται: «Την ίδια εποχή, με αφορμή τη διεκδίκηση της βραχονησίδας Ίμια, στα Δωδεκάνησα, ξέσπασε κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που αποκλιμακώθηκε με αμοιβαίες υποχωρήσεις (1996)» που δείχνουν πως οι βραχονησίδες των Ιμίων είναι ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΔΑΦΟΣ. Σημειώνεται επίσης ότι σύμφωνα με το άρθρο 189 του Κώδικας Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων δικαίωμα για παροχή επιθαλάσσιας αρωγής δίδεται μόνο στα υπό ελληνική σημαία ρυμουλκά ή ναυαγοσωστικά. Συν τοις άλλοις ουδεμία αναφορά γίνεται στην θυσία των τριών παλικαριών του Πολεμικού Ναυτικού Γιαλοψού, Καραθανάση και Βλαχάκου. Επιπροσθέτως, όπως διαβάσατε η "η κρίση αποκλιμακώθηκε με αμοιβαίες υποχωρήσεις" αντί να γραφτεί πως εγκαταλείψαμε εθνικό έδαφος... Είπαμε ο στρουθοκαμηλισμός, η υποχωρητικότητα και ο ενδοτισμός δεν έχουν τέλος

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΑΡΘΡΟ

Α-ΝΟΗΤΕΣ ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΕΣ! Γράφει ο Δημήτρης Μπάκας Αντιστράτηγος ε.α. Πόλωση είναι η μαγική έννοια για συσπείρωση ατόμων. Τα κόμματα σε αυτή οφείλουν την υπόστασή τους. Επιστρατεύονται εύηχες και βαρύγδουπες λέξεις, με ευρύτατο περιεχόμενο, που δύσκολα προσδιορίζεται. Ο καθένας το εννοεί σύμφωνα με το δικό του κώδικα ενδιαφερόντων και προπαντός των συμφερόντων του. Όσο πιο εμφανής είναι η διαφορά τόσο πιο ισχυρότερη η πόλωση και η συσπείρωση. Η υπερβολή προκαλεί τον απόλυτο διαχωρισμό. Οι μεν με τις ορθές ιδέες και οι αντίπαλοί τους με τις εσφαλμένες. Ακριβώς το αντίθετο ισχυρίζονται οι άλλοι. Και οι πολλοί μένουν αμήχανοι. Τι να διαλέξουν άραγε! ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η δημοκρατία αναδεικνύει τις διαφορές. Στην πραγματικότητα τις «θέλει». Τις έχει ανάγκη. Γιατί με αυτές αποκαλύπτονται όλες οι πλευρές της πραγματικότητας. Από την, εν μέτρω, εκδήλωση των διαφορών αναφύονται η μοναδικότητα, η διαφορετικότητα, η ατομικότητα. Κοντολογίς η προσωπικότητα των μελών της. Ο νους του ανθρώπου, όπως, άλλωστε, όλα τα αισθητήρια όργανά του διακρίνουν πιο εύκολα τις αντιθέσεις και λιγότερο τις ομαλότητες και τις αρμονίες. Στο μικρό αυτό άρθρο δεν θα ασχοληθούμε με έννοιες , που φαίνονται ως άκρως αντίθετες αλλά στην πραγματικότητα έχουν δυσδιάκριτα όρια μεταξύ τους, όπως: πρόοδος και συντήρηση, δεξιά και αριστερά, ηθικό και μη, αληθινό και ψεύτικο. Θα σταθούμε σε δυο τρανταχτά συνθήματα: Ανθρώπινα Δικαιώματα, Ελευθερία, Δημοκρατία απέναντι στα: Οικογένεια, Πατρίδα , Θρησκεία. Είναι άραγε ασύμβατες αυτές οι ωραίες ιδέες! ή κρύβεται μια σκοπιμότητα διχοστασίας, οπότε είναι ψευδές το δίλημμα! ΟΡΟΙ- ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ Οικογένεια: Ομάδα ατόμων, που συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς αίματος, γάμου, υιοθεσίας και διαμένουν κάτω από την ίδια στέγη. Είναι η ζεστή φωλιά, στην οποία επωάζεται ως καρπός αγάπης η ίδια η ζωή. Εκεί το άτομο δημιουργεί τα πρώτα και πιο σταθερά ριζώμα-

τα της προσωπικότητας. Στεριώνει την ατομικότητά με την ένταξη σε στενό αλλά συμπαγές ανθρώπινο νολο. Στο πρόσωπο της μητέρας αναγνωρίζει τον λον, ως καθρέφτη του εαυτού του. Στην Οικογένεια μούνται τα θεμέλια της ανθρωπινότητας.

του σύάλδο-

Πατρίδα: Ο τόπος γεννήσεως ή εγκαταστάσεως, όπου το άτομο διαμορφώνεται ως προσωπικότητα. Είναι η διευρυμένη μεγάλη οικογένεια. «Δίχως Πατρίδα δεν ζει η ανθρώπινη ψυχή». Μέσα στην Πατρίδα γίνεται το μεγαλύτερο συνειδητό πλάτεμα του εαυτού μας. Δημιουργείται και το βαθύτερο ρίζωμα στο χρόνο, στην ιστορία και την οιωνεί αιωνιότητα. Θρησκεία: Ταυτίζεται, συνήθως, με το θρησκευτικό δόγμα. Αλλά συνιστά ένα βαθύτερο συναίσθημα πίστεως, στην αξία της ιερότητας, με την οποία εκφράζεται η ύπατη σχέση του ανθρώπου με το Θείο. Δημιουργεί την πιο στερεή σύνδεση του ανθρώπου με το άπειρο και με την αιωνιότητα. Οι άνθρωποι, στην πλειονότητά τους, βρίσκουν τη νοηματοδότηση και ισορροπία του βίου τους. Οι αρνητικές πρακτικές της οφείλονται στην κακή και δογματική εφαρμογή. Ήτοι είναι εκτροπές από την θεώρηση του Υπέρτατου Όντος, ως κρυστάλλωση της Σοφίας, του Κάλλους και του Αγαθού. Το αγνό θρησκεύεσθαι συμβάλλει στη ειλικρινή αδελφοσύνη, που είναι η ύπατη αξία μετουσίωσης του ατόμου σε πρόσωπο. Ανθρώπινα δικαιώματα: «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης» {ΟΗΕ]. Είναι βασικά δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες που δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι. Το δικαίωμα στη ζωή και ελευθερία, η ισότητα απέναντι στο νόμο κλπ. Έχουν, ως βασική προϋπόθεση τον άνθρωπο ως πρόσωπο. Ο σεβασμός στο πρόσωπο του Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ άλλου περιορίζει στο ελάχιστο τις ατομικές ελευθερίες. Όταν αυτό γίνει συνειδητά αποδεχτό μετατρέπεται σε πηγή ψυχικής ηδονής. Ελευθερία: Η δυνατότητα αυτόβουλης και απεριόριστης δράσεως σύμφωνα με τις επιθυμίες κάποιου. Η καθολική ελευθερία , με τα σημερινά δεδομένα, είναι το σωρευτικό αποτέλεσμα της ατομικής, της κοινωνικής και της πολιτικής ελευθερίας, καθώς και των εσωτερικών ελευθεριών. Η Ελευθερία είναι το ύπατο αγαθό του ανθρώπου. Δεν υπάρχει όμως καμία ελευθερία χωρίς την αντίστοιχη ευθύνη. Ουσιαστικά η ελευθερία είναι μια ιδανική κατάσταση εξισορρόπησης αναγκών, ικανοτήτων, δυνατοτήτων με τις συνθήκες περιβάλλοντος που βρίσκονται σε ένα διαρκή αγώνα αλληλοεπιδράσεων. Δημοκρατία: Το πολίτευμα, σύμφωνα με το οποίο η εξουσία [εκ του ρήματος έξειμι] ανήκει στο Δήμο, τουτέστιν τον Λαό. Οι διαχειριστές της εξουσίας είναι εντολοδόχοι. Χωρίς Δήμο, ως οντότητα, δεν υπάρχουν Πολιτεία και Κράτος δηλαδή ισχύς για εφαρμογή της βούλησης του δήμου. Η υπόσταση δήμου απαιτεί ένα βαθμό συνοχής και ανοχής μέσα σε συναίσθημα του συν-ανήκειν. Με άλλα λόγια απαιτείται αδελφοσύνη. Η μόνη που γεφυρώνει και εξισορροπεί τις αντιθέσεις που οπωσδήποτε ανακύπτουν στην εφαρμογή των ατομικών βουλήσεων. Κατά την εφαρμογή της ατομικής ελευθερίας και ισότητας, ανακύπτουν αντικρουόμενες συνιστώσες. Η διαφορετικότητα, η ατομικότητα, η ταυτοσημία, η μη απόλυτη συγκρισιμότητα και αντικαταστησιμότητα και τόσα άλλα μόνον σε ένα πνεύμα αδελφοσύνης, όμοιο με εκείνο της Οικογένειας μπορούν να εξισορροπηθούν με δίκαιο τρόπο. Άλλως προκαλούνται διασπαστικές τάσεις. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Όλες οι παραπάνω έννοιες, όπως και οι έννοιες Έθνος, Πολιτεία, Κράτος, Κοινότητα, Κοινωνία κλπ αναφέρονται στον Άνθρωπο, ως πρόσωπο., ως «ιερή» οντότητα και έχουν ως σκοπό την ολβιότητά του. Τις έχει μορφοποιήσει και επιλέξει ως αγαθά και αξίες της ζωής του, ό ίδιος ο άνθρωπος, που συνιστά την αφετηρία και το τέλος. Η οικογένεια, η Πατρίδα, η Θρησκεία έχουν ως στοιχείο τους ένα βαθμό ιερότητας. Η αξία του ιερού φέρνει τα άτομα πιο κοντά γιατί τα προβάλλει ως πρόσωπα σε

ευρύτερους χώρους και χρόνους, μέχρι την αιωνιότητα. Η ιερότητα είναι αγνή , όταν κρυσταλλώνεται στην αλήθεια, το κάλλος και το αγαθό. Διαφορετικά καθίσταται πηγή φανατισμού. Η δημοκρατία αναδύεται από το μέτρο των χρυσών αναλογιών. Μόνον μια δημοκρατία , η οποία σέβεται την αναλογία του κάθε συστατικού της [πολιτικού, παιδείας, οικονομικού, δικαιοσύνης, εθνικής άμυνας κλπ] μετουσιώνεται σε πηγή ολβιότητας, οπότε τα ανθρώπινα δικαιώματα αναδύονται ως θαλερές ποιότητες. Η Δημοκρατία δεν είναι μια απλή ονομαστική κατάκτηση. Είναι ιδανικό που συνεχώς διαφεύγει. Είναι ένα διαρκές κοινωνικό πρόταγμα όλων των μελών της. ΕΠΙΛΟΓΟΣ. Η ζωή του ανθρώπου είναι μια σύνθεση ενεργημάτων με ξεχωριστό ρόλο και αξία. Όλες οι αξίες πρέπει να θεωρούνται ταυτόχρονα. Ποτέ και καμία κυριαρχία ενός στοιχείου επί των λοιπών. Συντονισμός μόνο. Από την αρμονική σύνθεση, μέσα στα πλαίσια της χρυσής αναλογίας, όλων των δραστηριοτήτων, αναδύεται η ολβιότητα των μελών της κοινωνίας. Τούτο είναι άλγημα πολιτών- προσώπων τα οποία διαμορφώνονται με την παιδαγωγία και την ανδραγωγία. Δεν υπάρχει, λοιπόν, ασυμβατότητα των παραπάνω αγαθών και αξιών. Είναι επιδεκτικά αρμονικής σύνθεσης. Τα περί αντιθέτου συνιστούν απλές ιδεοληψίες για συσπειρώσεις που οδηγούν εκ του ασφαλούς στην καταστροφή καθόσον προκαλούν διχοστασία και αντιπαλότητες.

Οι έννοιες Έθνος, Πολιτεία, Κράτος, Κοινότητα, Κοινωνία κλπ αναφέρονται στον Άνθρωπο, ως πρόσωπο., ως «ιερή» οντότητα και έχουν ως σκοπό την ολβιότητά του. Τις έχει μορφοποιήσει και επιλέξει ως αγαθά και αξίες της ζωής του, ό ίδιος ο άνθρωπος, που συνιστά την αφετηρία και το τέλος. 12

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Ψυχρότητα για την Τουρκία Μεταρρυθμίζοντας την Άγκυρα από έξω προς τα μέσα Γράφει ο Halil Karaveli Η Τουρκία μπορεί να φαίνεται σαν μια ανερχόμενη δύναμη που διαθέτει αυτοπεποίθηση, αλλά οι ηγέτες της φοβούνται ότι θα εγκαταλειφθούν από την Δύση τόσο όσο πάντοτε. Όπως και στο παρελθόν, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να ωθήσουν την Τουρκία προς πολιτικές μεταρρυθμίσεις υπενθυμίζοντας στην Άγκυρα ότι πρέπει να λειτουργήσει με τα δυτικά δημοκρατικά πρότυπα, αν θέλει να συνεχίσει να απολαμβάνει τα οφέλη τού να εκλαμβάνεται ως σύμμαχος. Η τουρκική δημοκρατία γέννησε μια δικτατορία το 1923. Και υπάρχουν πολλές πιθανότητες ότι θα παρέμενε έτσι αν δεν υπήρχε η επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών ως παγκόσμια ηγετική δύναμη από το 1945. Για να δούμε το γιατί, ας εξετάσουμε τα δύο μεγάλα δημοκρατικά σημεία καμπής στα τελευταία 90 χρόνια τής Τουρκίας. Το πρώτο ήταν το 1950, όταν οι πρώτες ελεύθερες πολυκομματικές εκλογές τής χώρας παραμέρισαν το αυταρχικό κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και έφεραν στην εξουσία το συντηρητικό Δημοκρατικό Κόμμα (DP).Ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής τής Τουρκικής Δημοκρατίας, ήθελε η Τουρκία να εκδυτικοποιηθεί, αλλά η μονοκομματική εξουσία που είχε εφαρμόσει ήταν βαθύτατα αντι-φιλελεύθερη και εμπνευσμένη από την Δυτική δεξιά αυταρχική πολιτική σκέψη. Με άλλα λόγια, η πραγματική δημοκρατία δεν συγκαταλεγόταν αναγκαστικά μεταξύ των αρχών που ο Ατατούρκ ήθελε να ακολουθήσει η Τουρκία. Η επόμενη μεγάλη δημοκρατική μετάβαση έλαβε χώρα περίπου μισό αιώνα αργότερα, το 2002, όταν το

Το ΑΚΡ ανάγκασε τον στρατό να αποδεχθεί την πολιτική εξουσία (και την εξουσία ενός πολιτικού κόμματος που δεν άρεσε στον στρατό) και στην συνέχεια προώθησε νομικές αλλαγές που περιόρισαν τον πολιτικό ρόλο τού στρατού. ισλαμικό-συντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ανήλθε στην εξουσία. Το ΑΚΡ διέλυσε το σύστημα τής εποπτείας τού στρατού επί της πολιτικής, το οποίο είχε τεθεί σε ισχύ από το 1960, όταν ο στρατός οργάνωσε το πρώτο από μια σειρά τεσσάρων πραξικοπημάτων που εξασφάλιζαν ότι θα κρατούσε για πάντα στα χέρια του τους μοχλούς τής εξουσίας. Το ΑΚΡ ανάγκασε τον στρατό να αποδεχθεί την πολιτική εξουσία (και την εξουσία ενός πολιτικού κόμματος που δεν άρεσε στον στρατό) και στην συνέχεια προώθησε νομικές αλλαγές που περιόρισαν τον πολιτικό ρόλο τού στρατού. Το πιο σημαντικό, άλλαξε την σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, το σώμα που ο στρατός είχε χρησιμοποιήσει για να επιβάλει την θέλησή του στις εκλεγμένες κυβερνήσεις, με τη μείωση του αριθμού των στρατηγών στο σώμα και την υποταγή τους στους πολιτικούς αντιπροσώπους. Επίσης, στελέχωσε το δικαστικό σώμα με πιστούς δικαστές

και εισαγγελείς, οι οποίοι στην συνέχεια ανέλαβαν τις περιπτώσεις των εκατοντάδων ανώτερων αξιωματικών τού στρατού που κατηγορήθηκαν ότι σχεδίαζαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση. Αν και ο υφέρπων αυταρχισμός τού ΑΚΡ αποτελεί πλέον μια ανησυχία, είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί το πόσο σημαντικές ήταν οι αρχικές μεταρρυθμίσεις που εξεδίωξαν τον στρατό από την πολιτική. Οι δημοκρατικές επαναστάσεις τής Τουρκίας - η μετάβαση στην πολυκομματική δημοκρατία το 1950 και το τέλος τής στρατιωτικής κηδεμονίας στις αρχές τής δεκαετίας τού 2000 – ήταν αμφότερες ριζωμένες στις εσωτερικές αλλαγές που έλαβαν χώρα κατά τα προηγούμενα έτη. Στην δεκαετία τού 1940, η άρχουσα ελίτ τού CHP είχε διαχωρίσει τον ρόλο τού κράτους από την οικονομία. Κάποιοι τάχθηκαν με την αναδυόμενη αστική τάξη, που απαιτούσε μεγαλύτερη ελευθερία. Οι Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ παραδοσιακά Κεμαλικοί, εν τω μεταξύ, ήθελαν να προστατεύσουν την εξουσία των γραφειοκρατών. Στην δεκαετία τού 1990, συνέβη κάτι παρόμοιο. Χάρη στην οικονομική απελευθέρωση της δεκαετίας τού 1980 και στην παγκοσμιοποίηση, μια νέα μεσαία τάξη ήρθε στο προσκήνιο στην Ανατολία, την συντηρητική ενδοχώρα τής Τουρκίας. Οι αναδυόμενοι συντηρητικοί αγανάκτησαν με την κηδεμονία τού στρατού και τον αυταρχισμό τού κράτους. Υποστηριζόμενοι από τους φιλελεύθερους, χάρισαν στο κόμμα τους μια νίκη το 2002 και στην συνέχεια ανέλαβαν το σύνολο του κρατικού μηχανισμού. Μια εξωτερική δύναμη βοήθησε να καθοριστεί η έκβαση αυτών των δημοκρατικών επαναστάσεων. Και στις δύο περιπτώσεις, οι απερχόμενοι αυταρχικοί - το CHP και ο στρατός - υπέκυψαν επειδή ήξεραν ότι αν δεν το έκαναν η αμερικανική και η άλλη δυτική στήριξη θα εξαφανιζόταν. Και χωρίς αυτήν την υποστήριξη, η ασφάλεια και η ευημερία τής Τουρκίας θα υφίστατο πλήγμα. Μετά τη νίκη τού αντιπολιτευτικού DP το 1950, ο στρατός προσφέρθηκε να οργανώσει πραξικόπημα για να κρατήσει τον ηττηθέντα πρόεδρο Ισμέτ Ινονού και το CHP στην εξουσία. Ο Ινονού δεν ήταν δημοκράτης. Υπό την εξουσία του, αριστεροί διανοούμενοι ρίχτηκαν στη φυλακή, ακόμα και δολοφονούνταν. Οι Εβραίοι και οι Χριστιανοί διώκονταν. Προχώρησε ακόμη περισσότερο από όσο ο προκάτοχός του, ο Ατατούρκ, στην λατρεία τής προσωπικότητάς του, ανακηρύσσοντας τον εαυτό του Αρχηγό τού Έθνους, κατ’ εικόνα των συγχρόνων του, όπως ο Ισπανός «Caudillo» Φράνκο. Δεν θα ήταν έκπληξη, λοιπόν, αν συμφωνούσε με το σχέδιο του στρατού. Αλλά ο Ινονού συμμορφώθηκε με το αποτέλεσμα των εκλογών και παραιτήθηκε κατά τα δέοντα. Σε αυτή την περίπτωση, η επιρροή των ΗΠΑ ήταν καθοριστική. Κατά την 14

διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ινονού είχε κατευθύνει την Τουρκία επικίνδυνα κοντά στη ναζιστική Γερμανία. Το καθεστώς τής Τουρκίας διακινδύνευσε από την φιλο-ναζιστική κλίση του. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία πίεσαν τον Ινονού να περάσει στην πλευρά των Συμμάχων, αλλά εκείνος αντιστάθηκε μέχρι που ο πόλεμος είχε σχεδόν τελειώσει. Απελπισμένος για προστασία από τις ΗΠΑ έναντι της Σοβιετικής Ένωσης που είχε εκφράσει εδαφικές απαιτήσεις, ο Ινονού έπρεπε να αποδείξει στην Δύση ότι η Τουρκία θα μπορούσε να είναι ένας αξιοσέβαστος σύμμαχος - και ποιός καλύτερος τρόπος από το να διεξαγάγει «ελεύθερες εκλογές» το 1946. Οι εκλογές δεν ήταν δίκαιες. Αλλά και πάλι, η Τουρκία ανταμείφθηκε για τις προσπάθειές της με βοήθεια στο πλαίσιο του Σχεδίου Μάρσαλ. Όμως και οι δύο πλευρές χρειάζονταν κάτι περισσότερο. Η Τουρκία ήταν ένα κράτος στην πρώτη γραμμή τού Ψυχρού Πολέμου, και τόσο η Τουρκία όσο και η Δύση ήθελαν την Τουρκία στο ΝΑΤΟ. Αλλά δεν θα μπορούσε να συμμετάσχει εφ’ όσον παρέμενε αυταρχική. Το καθεστώς Ινονού κατάλαβε ότι έπρεπε να παραδοθεί στους εγχώριους αντιπάλους του ή αλλιώς να αντιμετωπίσει την πλήρη απώλεια της προστασίας τής Δυτικής συμμαχίας απέναντι στην Σοβιετική Ένωση. Και έτσι πραγματοποιήθηκε ένας νέος γύρος εκλογών το 1950, και τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιστορία. Η ιστορία επαναλήφθηκε μετά την εκλογική νίκη τού ισλαμικού συντηρητικού AKP το 2002. Μόλις πέντε χρόνια πριν, ο στρατός είχε ανατρέψει μια ισλαμιστική κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι έπρεπε να προστατεύσει το κοσμικό κράτος. Πολλοί στις τάξεις των αξιωματικών ήθελαν να κάνουν το ίδιο με το ΑΚΡ, και υπήρχαν αρκετές αποτυχημένες απόπειρες πραξικοπήματος το 2003 και το 2004. Τελικά, όμως, οι προσπάθειες αυτές δεν κατέληξαν πουθενά, επειδή το

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

Γενικό Επιτελείο δεν τις ενέκρινε. Αυτό που έχει αλλάξει από το 1997 δεν ήταν η νοοτροπία του Γενικού Επιτελείου. Κυρίως, ήταν η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας. Μέχρι το 2001, μετά από μια δεκαετία πολιτικής κακοδιαχείρισης, βρισκόταν σε ελεύθερη πτώση. Η Τουρκία χρειαζόταν να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών - και μια δέσμευση ότι θα ξεκινήσει η διαδικασία ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση - με κάθε κόστος. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ρεαλιστές τού Γενικού Επιτελείου ήξεραν ότι ένα πραξικόπημα ήταν έξω από κάθε συζήτηση. Οι στρατηγοί παρέδωσαν την εξουσία τους - και αργότερα υπέμειναν ακόμη και ταπείνωση όταν φυλακίστηκαν δεκάδες συνάδελφοί τους - υπό τον φόβο ότι η Τουρκία θα στερείτο της Δυτικής οικονομικής προστασίας. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, βεβαίως, οι δημοκρατικές ελπίδες σύντομα περιέπεσαν σε απογοήτευση. Ο Αντνάν Μεντερές, ο οποίος ήρθε στην εξουσία στις πρώτες ελεύθερες, πολυκομματικές εκλογές στην Τουρκία σύντομα αποδείχθηκε ότι ήταν και ο ίδιος αυταρχικός. Φυλάκιζε επικριτικούς δημοσιογράφους και κατέστελλε βίαια την αντιπολίτευση. Η εξουσία τού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τού ΑΚΡ, παρομοίως έγινε αυταρχική, και η διαδικασία ένταξης στην ΕΕ έχει σταματήσει. Και οι δύο ηγέτες όφειλαν την δύναμή τους στο γεγονός ότι οι αυταρχικοί πριν από αυτούς είχαν αποφασίσει να υποκρίνονται προσήλωση στην δημοκρατία και την ελευθερία προκειμένου να ευχαριστήσουν την Δύση. Αλλά όταν ο Μεντερές και αργότερα ο Ερντογάν άρχισαν να επιδεικνύουν αυταρχικά χαρακτηριστικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες περίμεναν για πολύ καιρό πριν τους υπενθυμίσουν τις δεσμεύσεις των προκατόχων τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ωθήσει την Τουρκία προς την δημοκρατία, αλλά, κατά κανόνα, στην συνέχεια ήταν προετοιμασμένες να παραβλέψουν πολλά από τις δημοκρατικά

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ εκλεγμένες τουρκικές κυβερνήσεις. Ο Αϊζενχάουερ αποκήρυξε τελικά τον Μεντερές στα τέλη τού 1959, αρνούμενος περαιτέρω οικονομική βοήθεια στην Τουρκία. Τότε, η πτώση τού Μεντερές από την εξουσία ήταν άμεση. Ποτέ δεν καταδίκασε τον βρώμικο πόλεμο που εξαπέλυσε η Τουρκία εναντίον τής κουρδικής μειονότητας κατά την διάρκεια της δεκαετίας τού 1990. Και διαδοχικές κυβερνήσεις έκαναν σίγουρο ότι το Κογκρέσο δεν θα περνούσε ψηφίσματα σχετικά με την γενοκτονία των Αρμενίων. Σε μια συνέντευξή του το 2012, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα έφτασε ακόμη και να συμπεριλάβει τον Ερντογάν μεταξύ των πέντε ηγετών τού κόσμου με τους οποίους είχε καταφέρει να σφυρηλατήσει «φιλίες και σχέσεις εμπιστοσύνης». Αλλά ως τότε ο Ερντογάν είχε ήδη δείξει τις αυταρχικές του τάσεις.

Ο Ερντογάν δεν δίστασε να επιπλήξει δημόσια τον Ομπάμα για την απροθυμία του να εμπλακεί στην Συρία. Οι προκάτοχοι του Ερντογάν ποτέ δεν θα τολμούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο. ταλείπει τις ανελεύθερες συνήθειές

Από τον Αϊζενχάουερ μέχρι τον Ομπάμα, οι αμερικανικές κυβερνήσεις διστάζουν να απαιτήσουν πάρα πολλά από τις «δημοκρατικές» τουρκικές κυβερνήσεις, υπό τον φόβο ότι κάτι τέτοιο θα τις απομακρύνει, θα τις ωθήσει να είναι λιγότερο συνεργάσιμες σε στρατιωτικά και στρατηγικά θέματα. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν περισσότερη μόχλευση από όση αντιλαμβάνονται. Η προοπτική ότι θα εγκαταλειφθούν από την Αμερική είναι κάτι που τρομάζει τους Τούρκους ηγέτες. Το CHP και ο στρατός ήταν αρκετά φοβισμένοι για να παραιτηθούν. Ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, ένας βετεράνος συντηρητικός πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος, ο οποίος άρχισε να ανησυχεί όλο και περισσότερο όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν τα διπλωματικά ανοίγματα στην Κίνα κατά την διάρκεια των ετών τού Νίξον, έθεσε το ερώτημα ξεκάθαρα: «Δεν πρόκειται να μας εγκαταλείψετε τώρα, έτσι δεν είναι;», φέρεται να είπε στον πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον.

ση σήμερα. Αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως μια ανερχόμενη δύναμη. Ο Ερντογάν δεν δίστασε να επιπλήξει δημόσια τον Ομπάμα για την απροθυμία του να εμπλακεί στην Συρία. Οι προκάτοχοι του Ερντογάν ποτέ δεν θα τολμούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο. Παρά το γεγονός ότι η ρητορική του μπορεί να δείχνει το αντίθετο, όμως, ο Ερντογάν φοβάται μην εγκαταλειφθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο φοβόταν και ο Ντεμιρέλ. Ήταν απεγνωσμένος στο να εμπλέξει τις Ηνωμένες Πολιτείες στον εμφύλιο πόλεμο στην Συρία, στον οποίο η Τουρκία συμμετέχει ενεργά. Φοβάται ότι, διαφορετικά, η Τουρκία πρόκειται να μείνει μόνη της για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του πολέμου. Και η πίεση των ΗΠΑ στην ΕΕ υπήρξε κρίσιμη στην διατήρηση ζωντανής τής ενταξιακής προοπτικής τής Τουρκίας. Αν αυτά εξαφανιστούν, η τουρκική οικονομία θα πληγωθεί. Ακόμη και ως «ανερχόμενη δύναμη», η Τουρκία δεν στέκεται στα πόδια της. Παραμένει εξαρτημένη όσο ποτέ από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Δύση για την ασφάλεια και την ευημερία της.

Η Τουρκία μπορεί να φαίνεται ότι διαθέτει μεγαλύτερη αυτοπεποίθη-

Η ιστορία διδάσκει ότι, όταν αφήνεται στην τύχη της, η Τουρκία δεν εγκα-

Είναι επίσης διευθυντής σύνταξης στο

της. Αλλά διδάσκει επίσης ότι ο φόβος τής Τουρκίας να στερηθεί την Δυτική προστασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προκληθεί να προχωρήσει σε δημοκρατικές μεταβάσεις. Οι Αμερικανικές και Δυτικές δυνάμεις έκαναν την διαφορά πριν, και μπορούν να το κάνουν τώρα και πάλι. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να αντιμετωπίζει τον Ερντογάν με τον τρόπο που αντιμετώπισε τον Ινονού: με το να του υπενθυμίζει ότι η Τουρκία θα πρέπει να ανταποκριθεί στις δυτικές δημοκρατικές προδιαγραφές, αν θέλει να συνεχίσει να απολαμβάνει τα οφέλη τού να υπολογίζεται ως μια Δυτική δύναμη. *Ο HALIL KARAVELI είναι βασικός συνεργάτης στο Central AsiaCaucasus Institute και στο Πρόγραμμα Σπουδών Silk Road το οποίο είναι συνδεδεμένο με την Σχολή Προωθημένων Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins και το Institute for Security and Development Policy. Turkey Analyst.

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Επιπτώσεις της επερχόμενης τουρκο εβραϊκής ενεργειακής συνεργασίας Γράφει ο Βασίλης Γιαννακόπουλος Από το 1996 μέχρι το 2009, η Τουρκία και το Ισραήλ «απολάμβαναν» τους καρπούς μιας στενής στρατιωτικής σχέσης, η οποία σταδιακά επεκτάθηκε και σε άλλους τομείς συνεργασίας, όπως για παράδειγμα η διμερής τουρκο-εβραϊκή συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που υπογράφηκε το 2000. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι σχέσεις των δύο χωρών επιδεινώθηκαν, κυρίως λόγω των εσωτερικών και εξωτερικών πολιτικών αλλαγών που υιοθέτησε η κυβέρνηση Ερντογάν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η φθορά στις τουρκο-εβραϊκές σχέσεις συνεργασίας ήταν ανάλογη τόσο με τη φθορά της εξουσίας του τουρκικού στρατού, όσο και με το μέγεθος της εξουσίας που αποκτούσε σταδιακά ο Ερντογάν και μια μερίδα ηγετικών στελεχών του ΑΚΡ. Η επιδείνωση των τουρκο-εβραϊκών σχέσεων δημιουργούσε έντονο προβληματισμό στην Ουάσιγκτον, καθότι οι εν λόγω χώρες συνιστούν στρατηγικούς εταίρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι επιπτώσεις αυτής της συγκρουσιακής πλέον διμερούς σχέσης, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της συνεχιζόμενης «Αραβικής Άνοιξης», ως ένα βαθμό επιδείνωσαν την περιφερειακή ασφάλεια και εμπόδισαν την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Η εμμονή, οι διαμαρτυρίες και οι κατηγορίες του Ερντογάν κατά των Ισραηλινών, κυρίως για την απομόνωση της Λωρίδας της Γάζας, δημιουργούσαν τριβές στις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με τις υπόλοιπες αραβικές χώρες και ταυτόχρονα απομόνωναν περαιτέρω το εβραϊκό κράτος. Σημάδια αναθέρμανσης των τουρκο-εβραϊκών σχέσεων 16

Το Μάρτιο του 2013, υπήρξαν κάποια θετικά σημάδια ως προς την πιθανότητα προσέγγισης των δύο πλευρών. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου Ομπάμα στο Ισραήλ, ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος διευκόλυνε μια τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ του Ερντογάν και του Ισραηλινού πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου. Από την πλευρά της, η Άγκυρα δεν άφησε ανεκμετάλλευτο το «συνοικέσιο» του Ομπάμα και την «απολογία» που ακολούθησε από πλευράς Νετανιάχου. Η τουρκική πλευρά, εκτός του ότι δεν απέκλεισε ρητά το ενδεχόμενο μιας πιθανής αποκατάστασης των διμερών σχέσεων, έσπευσε να καταστήσει σαφές ότι «επιθυμεί μια ευρεία τουρκο-εβραϊκή ενεργειακή συνεργασία». Για πρώτη φορά, αυτές οι επιδιώξεις της Άγκυρας ακούσθηκαν επίσημα από τα χείλη του Τούρκου υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Τανέρ Γιλντίζ, κατά τη διάρκεια της «Ευρωπαϊκής Συνόδου για την Ενέργεια», η οποία πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη Οκτωβρίου του 2013 και στην οποία θα πρέπει να τονισθεί ότι συμμετείχαν και οι εταιρίες ενέργειας που δραστηριοποιούνται στο Ισραήλ, όπως για παράδειγμα η Noble Energy Inc. Αναφερόμενος στις μελλοντικές τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, ο Τανέρ Γιλντίζ μεταξύ άλλων δήλωσε: «Στις σχέσεις των δύο χωρών υπάρχουν πολιτικά προβλήματα, αλλά μπορούν να επιλυθούν. Η Τουρκία ενδιαφέρεται για το ισραηλινό φυσικό αέριο». Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια της Συνόδου, εκπρόσωποι του Ισραήλ, της Τουρκίας και των ξένων εταιριών ενέργειας συζήτησαν για την κατασκευή ενός αγωγού, ο οποίος θα μπορούσε να μεταφέρει φυσικό αέριο από το ισραηλινό κοίτασμα Λεβιάθαν προς τη νότια

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

Τουρκία, με κόστος 2-3 δισ. δολάρια. Ο εν λόγω αγωγός θα μπορούσε ετησίως να προμηθεύει την Τουρκία με 8-10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Πλην της Τουρκίας, ο αγωγός θα προμήθευε με φυσικό αέριο την Ελλάδα και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. [1] Τα οφέλη για την Τουρκία Ας δούμε όμως «ποια είναι τα πιθανά οφέλη για την Τουρκία στην περίπτωση, που μέσω μιας ενεργειακής συμφωνίας, αναθερμανθούν οι σχέσεις της με το Ισραήλ;» Πρώτα απ’ όλα, θα κατορθώσει σε σημαντικό βαθμό να ελέγξει τόσο το μελλοντικό status της περιφερειακής, όσο και της αντίστοιχης ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Ήδη, η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μεταφορά υδρογονανθράκων, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στα πλούσια κοιτάσματα των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της Μέσης Ανατολής, αλλά και της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, που συνιστά τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά φυσικού αερίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Τουρκία λειτουργούν δύο σημαντικοί αγωγοί πετρελαίου, ο αγωγός Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϋχάν (BTC) και ο Κιρκούκ-Γιουμουρταλίκ, που μεταφέρουν αντίστοιχα αζέρικο (από το 2008, μέσω του BTC μεταφέρονται και ποσότητες πετρελαίου από το Καζακστάν) και ιρακινό πετρέλαιο στα τουρκικά παράλια της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο στη συνέχεια μεταφέρεται στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι από το 2005 μέχρι σήμερα, ο αγωγός BTC έχει αποφέρει κέρδη ύψους περίπου 12 δισ. δολαρίων στo τουρκικό κράτος (η Turkish Petroleum Corporation TPAO κατέχει το 6,5% των μετοχών του BTC). Συνολικά, η ποσότητα πετρελαίου που μεταφέρεται μέσω αυτών των αγωγών υπολογίζεται στο 3% του παγκόσμι-

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ ου εμπορίου πετρελαίου. [2] Μεσοπρόθεσμα, πέρα από τη μεταφορά μαύρου χρυσού, δίνεται η ευκαιρία στην Τουρκία να καταστεί και σημαντικός διαμετακομιστής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, τόσο από την Κασπία Θάλασσα (αγωγός TANAP) όσο και από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (αγωγός Λεβιάθαν-Τουρκία). Θα ικανοποιήσει τις διαρκώς αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας, ενώ ταυτόχρονα θα μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού και ιρανικού φυσικού αερίου (το 2011, προμηθεύθηκε 890 δισ. κυβικά πόδια ρωσικού και 290 δισ. κυβικά πόδια ιρανικού φυσικού αερίου).[3] Η Τουρκία εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις εισαγωγές φυσικού αερίου, που το χρησιμοποιεί κυρίως στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η εγχώρια παραγωγή σε φυσικό αέριο ανέρχεται μόλις στα 22 δισ. κυβικά πόδια (2012), καλύπτοντας μόνο το ~1,4% των αναγκών της. Πριν μια δεκαετία (2004), κατανάλωνε περίπου 800 δισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου, ενώ σήμερα υπολογίζεται ότι έχει υπερβεί τα 1,6 τρισ. κυβικά πόδια. Αναφορικά με το πετρέλαιο, θα πρέπει να τονίσουμε ότι «τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί ραγδαία η κατανάλωσή του, η οποία μάλιστα υπολογίζεται ότι θα διπλασιασθεί την επόμενη δεκαετία». Το 2012, το 35% των εισαγωγών πετρελαίου προέρχονταν από το Ιράν, το 17% από το Ιράκ, το 13% από τη Σαουδική Αραβία και το 10% από τη Ρωσία. Θα διαταράξει τις σχέσεις συνεργασίας Αθηνών-Λευκωσίας-Τελ Αβίβ, καθώς είναι ηλίου φαεινότερον ότι «όταν τελικά αποκατασταθούν οι τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, τότε οι σχέσεις συνεργασίας του Ισραήλ με την Ελλάδα και την Κύπρο θα υποβαθμισθούν». Αυτό θα προκύψει κυρίως λόγω των σημαντικών εβραϊκών συμφερόντων που θα προωθούνται μέσω της τουρκο-εβραϊκής ενεργειακής συνεργασίας, αλλά και διότι η Άγκυρα αναμένεται να «απαιτήσει» από το Τελ Αβίβ τον περιορισμό της συνεργασίας του με την Αθήνα και τη Λευκωσία, τουλάχιστον σε πολιτικό-στρατι-

τευσης, η κατασκευή του TAP ενδέχεται να λειτουργήσει ως «Δούρειος Ίππος» στην πραγματοποίηση του μεγαλεπήβολου ελληνικού σχεδίου για τον East Med, καθώς τον καθιστά ως οικονομικά ασύμφορη και μη ρεαλιστική επιλογή. [4] ωτικό επίπεδο. Επίσης, είναι πολύ πιθανόν η πορεία των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό να δρομολογηθεί προς συγκεκριμένη κατεύθυνση, εξαιτίας της αποκατάστασης των τουρκο-εβραϊκών σχέσεων. Ήδη, στις 20 Μαρτίου 2014, κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ Άβιγκντορ Λίμπερμαν στην Αθήνα, υπήρξαν κάποια σημάδια που συνδέονται με την πιθανή αναθέρμανση των τουρκο-εβραϊκών σχέσεων, αλλά και τη στάση που αναμένεται να τηρήσει το Ισραήλ απέναντι στην ελληνική και αντίστοιχα στην τουρκική πλευρά. Ο Ισραηλινός υπουργός αναφερόμενος στον αγωγό East Med, μέσω του οποίου η ελληνική πλευρά ευελπιστεί να μεταφέρει κυπριακό και ισραηλινό φυσικό αέριο στην Ευρώπη, τόνισε εμμέσως πλην σαφώς ότι «πρόκειται για μια εξαιρετικά δαπανηρή διαδικασία» και ότι «τις τελικές αποφάσεις θα τις λάβει ο ιδιωτικός φορέας». Ο Άβιγκντορ Λίμπερμαν, γνωστός για τις μέχρι σήμερα σκληρές του θέσεις εναντίον της Τουρκίας, αναφερόμενος στις τρέχουσες και μελλοντικές τουρκο-ισραηλινές σχέσεις σημείωσε ότι «οι δύο χώρες διατηρούν διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις, που έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα». Η ουκρανική κρίση ανέδειξε τον κίνδυνο μιας πιθανής επερχόμενης επιδείνωσης της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας, γεγονός που ευνοεί τα σχέδια της Άγκυρας να καταστεί περαιτέρω σημαντικός διαμετακομιστής υδρογονανθράκων από την Κεντρική Ασία, τη Μέση Ανατολή και τώρα από την Ανατολική Μεσόγειο προς την ΕΕ, χωρίς ωστόσο να αποκλείει τη διεύρυνση της ενεργειακής της σχέσης με τη Ρωσία. Αντίθετα, παρά τις αρχικές θετικές εκτιμήσεις της ελληνικής κυβέρνησης και της αντιπολί-

[1] Amiram Barkat, Globes Israel’s Business Arena, “Turkish minister: We're interested in Israeli gas”, October 31, 2013 [2] Hürriyet, “Turkey ‘earns $12 billion’ from Baku pipeline”, April 15 2014 [3]

U.S.

Energy

Administration

Information, “Turkey-Analysis”, February 1, 2013 [4] «Ο αγωγός TAP θα λειτουργήσει ανταγωνιστικά στην εξαγωγή του ισραηλινού, κυπριακού και του πιθανού μελλοντικού ελληνικού φυσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας; Αν ναι, τότε ποιες θα είναι οι συνέπειες για την Ελλάδα και την Κύπρο ως προς την εκμετάλλευση αυτών των αποθεμάτων υδρογονανθράκων; Κατά πόσο η θέση και η λειτουργία του TAP θα ληφθεί υπόψη από τους Ισραηλινούς, με αποτέλεσμα να επιλέξουν τη σύνδεσή τους με αυτόν, αντί να επιλέξουν το σχεδιασμό ενός αγωγού Ανατολικής Μεσογείου– Κρήτης–Ηγουμενίτσας–Ιταλίας, που σαφώς προωθεί τα ελληνικά συμφέροντα; Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η ευθεία απόσταση από τα ισραηλινά ενεργειακά πεδία της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι τον αγωγό TAP είναι περίπου 700 χιλιόμετρα (περιοχή της Άγκυρας) και το κόστος σύνδεσης υπολογίζεται σε δύο έως τρία δισ. δολάρια. Αντίθετα, η κατασκευή ενός τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο υπολογίζεται σε περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Φυσικά, τα ίδια δεδομένα θα έχει να επεξεργασθεί και η Κυπριακή Δημοκρατία, σε περίπτωση που τα αποθέματά της σε φυσικό αέριο είναι εξαγώγιμα. Δηλαδή, Τελ Αβίβ και Λευκωσία δεν είναι απίθανο να καταλήξουν στην επιλογή διασύνδεσης με τον TAP, μέσω Τουρκίας».

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Ρωσικός ρεβιζιονισμός Το σχέδιο του Πούτιν για την ανατροπή της Ευρωπαϊκής τάξης Γράφει ο Ivan Krastev Θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί ο Πούτιν, επειδή αρνήθηκε να παίξει με τους δυτικούς κανόνες. Δεν φαίνεται να φοβάται την πολιτική απομόνωση: την προκαλεί. Φαίνεται ότι δεν ανησυχεί για το κλείσιμο των συνόρων: ελπίζει γι’ αυτό. Η εξωτερική του πολιτική ισοδυναμεί με μια βαθιά απόρριψη της Ευρώπης και μια προσπάθεια να χαράξει μια σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ευρωπαϊκού κόσμου και εκείνου της Ρωσίας. Η προθυμία τής Ρωσίας να παραβιάσει την εδαφική κυριαρχία τής Ουκρανίας είναι η σοβαρότερη πρόκληση στην ευρωπαϊκή τάξη για πάνω από μισό αιώνα. Η σύγκρουση αφορά μια τεράστια πυρηνική δύναμη εναντίον ενός κράτους ίσου σε μέγεθος με την Γαλλία, ένα αυταρχικό καθεστώς εναντίον μιας επαναστατικής κυβέρνησης. Η ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία θέτει ερωτήματα σχετικά με τις εγγυήσεις για την ασφάλεια που έδωσε η Δύση στην Ουκρανία όταν η χώρα εγκατέλειπε τα πυρηνικά της όπλα το 1994, και δοκιμάζει την πίστη πολλών Ευρωπαίων ότι, τα τελευταία χρόνια, ένας ηπειρωτικός πόλεμος έχει γίνει σχεδόν αδύνατος. Το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι η εμφάνιση μιας τρίτης ρωσικής αυτοκρατορίας ή ενός αποτυχημένου ουκρανικού κράτους στο κέντρο της Ευρώπης. Η επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως μια ευκαιριακή αρπαγή εξουσίας. Αντί γι’ αυτό, μάλλον είναι μια προσπάθεια να αντισταθεί πολιτικά, πολιτιστικά και στρατιωτικά στην Δύση. Η Ρωσία κατέφυγε σε στρατιωτική βία επειδή ήθελε να σηματοδοτήσει μια αλλαγή παιχνιδιού, όχι επειδή δεν είχε άλλες επιλογές. Πράγματι, είχε πολλούς τρόπους για να ασκήσει πίεση στο Κίεβο, μεταξύ άλλων 18

μέσω του ρωσικού στόλου τής Μαύρης Θάλασσας στη Σεβαστούπολη, στην ουκρανική πόλη στην οποία ελλιμενίζεται. Μπορούσε να παίξει με τις τιμές του φυσικού αερίου. Να απαιτήσει από την Ουκρανία να αρχίσει να πληρώνει το δημόσιο χρέος της προς την Ρωσία. Και να μοχλεύσει το αντι-ουκρανικό αίσθημα στον σημαντικό ρωσικό πληθυσμό τής Ουκρανίας. Επίσης, ανώτερες αμερικανικές προσωπικότητες [1] είχαν ήδη σημειώσει ότι η ουκρανική κρίση δεν μπορεί να λυθεί χωρίς την Ρωσία, και οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν εκφράσει την δυσαρέσκειά τους [2] για μια νέα (και ατυχή) νομοθεσία που ψήφισε η μεταβατική κυβέρνηση της Ουκρανίας αμέσως μόλις σχηματίστηκε, η οποία υποβαθμίζει το καθεστώς τής ρωσικής γλώσσας. Με άλλα λόγια, η καταφυγή στην βία ήταν περιττή. Ήταν επίσης επικίνδυνη: Η Ουκρανία είναι μια μεγάλη χώρα, και ο πληθυσμός της εξακολουθεί να βρίσκεται σε επαναστατική διάθεση, έτοιμος να αγωνιστεί για μια πατριωτική αιτία. Η παρέμβαση της Μόσχας θα προκαλέσει ισχυρά αντι-ρωσικά αισθήματα στην Ουκρανία και ίσως θα φέρει ό, τι έχει απομείνει από την χώρα πιο κοντά στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία κινδυνεύει επίσης να εξαπολύσει μια πραγματική ανθρωπιστική κρίση στο εσωτερικό τής Ρωσίας. Σύμφωνα με ρωσικές πηγές, περίπου 700.000 Ουκρανοί έχουν καταφύγει στην Ρωσία κατά την διάρκεια των τελευταίων δύο μηνών. Περίπου 143.000 από αυτούς ζήτησαν άσυλο. Ένας πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να τριπλασιάσει αυτούς τους αριθμούς. Τέλος, είναι εύκολο να προβλεφθεί ότι η χρήση βίας από την Μόσχα θα εντείνει την πολιτική απομόνωση της Ρωσίας. Έχει ήδη προκαλέσει ορισμένες οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις [3], κάτι που θα μπορούσε να μετατραπεί σε

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

γροθιά νοκ-άουτ για την στάσιμη ρωσική οικονομία. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις [4], οι άμεσες δαπάνες τής Ρωσίας για ένα πόλεμο στην Ουκρανία θα μπορούσαν να φθάσουν πάνω από το 3% του ρωσικού ΑΕΠ (πάνω από 60 δισ. δολάρια). Ωστόσο, ο Πούτιν αποφάσισε να ρίξει την επιφυλακτικότητα στα σκουπίδια. Ο θυμός είναι ένα από τους λόγους που έπραξε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο Πούτιν είχε ηττηθεί δύο φορές στην Ουκρανία: η πρώτη ήταν κατά την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004, η οποία έφερε στην εξουσία μια φιλοδυτική συμμαχία υπό την ηγεσία τής Γιούλια Τιμοσένκο, και η δεύτερη κατά την διάρκεια των πρόσφατων διαδηλώσεων, που έσπρωξαν τον πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, έναν φιλορώσο πολιτικό, έξω από την εξουσία. Η Μόσχα είχε στοιχηματίσει στον Γιανουκόβιτς και είχε προσπαθήσει να τον κρατήσει όμηρο για τα δικά της συμφέροντα. Για παράδειγμα, τον πίεσε να αρνηθεί να υπογράψει μια συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ (η αποτυχία του να υπογράψει ήταν αυτή που προκάλεσε τις διαμαρτυρίες στην Ουκρανία) και δάνεισε στην Ουκρανία σχεδόν 15 δισεκατομμύρια δολάρια, καθιστώντας έτσι την χώρα εξαρτημένη από την Ρωσία. Αλλά ήταν ο Πούτιν, ο οποίος έγινε πραγματικά όμηρος του όλο και πιο αντιδημοφιλούς Γιανουκόβιτς και της δύσμοιρης παρέας του. Όταν ο Γιανουκόβιτς έχασε την εξουσία, ο Πούτιν ξαφνικά και απρόσμενα έχασε τον στρατηγικό εταίρο του. Η κλιμάκωση από τον Πούτιν, εν μέρει τουλάχιστον, είναι μια προσπάθεια να καλύψει τις αποτυχίες τής δικής του πολιτικής στην Ουκρανία. Προς το παρόν, η Μόσχα θέλει να ανατρέψει το νέο καθεστώς στο Κίεβο, για το οποίο θεωρεί ότι αποτελείται από ριζοσπάστες που δεν θα επιβιώσουν περισσότερο από μερικές εβδομάδες στην εξουσία. Πιέζοντας το καθεστώς με μια

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ εισβολή και αυξάνοντας τους φόβους των ρωσόφωνων στη Νότια Ουκρανία και στα ανατολικά, ο Πούτιν κατά πάσα πιθανότητα θα πάρει αυτό που θέλει. Ο στρατηγικός στόχος του δεν είναι να αποσπάσει την Κριμαία, όπως τα πρόσφατα γεγονότα θα μπορούσαν να σημαίνουν, αλλά να επιφέρει μια συνταγματική κρίση που θα ξανακάνει την Ουκρανία ένα ομόσπονδο κράτος με ένα πολύ αδύναμο κέντρο, το ανατολικό μέρος του οποίου θα είναι πιο εναρμονισμένο με την Ρωσία και το δυτικό τμήμα πιο κοντά στην Πολωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνειδητοποιώντας ότι έχει χάσει το Κίεβο, με λίγα λόγια, ο Πούτιν φαίνεται να θέλει να μετακινήσει το κέντρο ισχύος τής Ουκρανίας αλλού. Το χειρότερο από όλα είναι ότι ο Πούτιν ξέρει ότι μπορεί πιθανώς να την γλιτώσει. «Τι μπορούμε να κάνουμε;» [5] αναρωτήθηκε η Fiona Hill, η μελετητής τού Brookings Institution, που ήταν κορυφαία αξιωματούχος τής υπηρεσίας πληροφοριών των ΗΠΑ για την Ρωσία κατά την διάρκεια του πολέμου τής Γεωργίας, σε μια πρόσφατη συνέντευξή της στους The New York Times. «Θα μιλήσουμε για κυρώσεις. Θα μιλήσουμε για κόκκινες γραμμές. Θα φέρουμε τους εαυτούς μας ουσιαστικά σε έναν παροξυσμό. Και εκείνος θα κάνει ένα βήμα πίσω και θα παρακολουθεί. Απλώς ξέρει ότι κανένας από εμάς τους υπόλοιπους δεν θέλει έναν πόλεμο». Αλλά, ίσως οι υπόλοιποι από εμάς θα έπρεπε. Ο Πούτιν τού 2014 δεν είναι ο Πούτιν τού 2004 ή ακόμα και του 2008. Δεν είναι πλέον απλώς ο αδίστακτος δρων που ενδιαφέρεται για την εξουσία και το χρήμα , αυτός που ονειρεύεται να βάλει πάλι την Ρωσία στην παγκόσμια σκηνή. Τον ενδιαφέρουν οι ιδέες. Παρουσιάζει τους συμβούλους του με γραπτά του Ivan Ilyn, του Ρώσου φιλόσοφου και ιδεολόγου τής Ρωσικής Πανστρατιωτικής Ένωσης. Επιβλέπει ο ίδιος την συγγραφή σχολικών βιβλίων ιστορίας. Κατά τα τελευταία λίγα χρόνια και ιδιαίτερα μετά την έκρηξη των διαδηλώσεων στη Μόσχα τον χειμώνα

τού 2011-12 , ο Πούτιν έχει φτάσει να βλέπει τον εαυτό του ως το τελευταίο προπύργιο της τάξης και των παραδοσιακών αξιών. Είναι πεπεισμένος ότι ο φιλελευθερισμός είναι μεταδοτικός και ότι η δυτική ηθική και οι θεσμοί παρουσιάζουν πραγματικό κίνδυνο για την ρωσική κοινωνία και το ρωσικό κράτος. Σίγουρα ονειρεύεται τις ημέρες προ του 1914, όταν η Ρωσία ήταν αυταρχική αλλά αποδεκτή, όπου οι επαναστάσεις δεν ήταν ανεκτές και η Ρωσία μπορούσε να είναι μέρος τής Ευρώπης, διατηρώντας παράλληλα την ξεχωριστή κουλτούρα και τις παραδόσεις της. Από την άποψη αυτή, η ουκρανική επανάσταση είναι ένα σύμβολο όλων όσων είναι λάθος στην σημερινή Ευρώπη: φλερτάρει με την λαϊκή εξουσία και τον ηθικό σχετικισμό, διεγείρει πάθη και δείχνει παντελή αδιαφορία για τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες τής Ρωσίας. Και με την περιπέτειά του πέρα από τα σύνορα, ο Πούτιν έχει αφήσει να εννοηθεί ότι δεν θα συμμετάσχει σε αυτό. Ο ίδιος είναι προφανώς έτοιμος να εγκαταλείψει όλες τις σκέψεις ότι η Ρωσία είναι ένα ευρωπαϊκό έθνος με κύρος – είναι πολύ καλύτερα για αυτήν να είναι αποτελεί έναν ξεχωριστό πολιτισμό - και έχει αποδειχθεί ότι είναι πρόθυμος να θυσιάσει τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας του για να επιτύχει τους στόχους του. Με άλλα λόγια, η εισβολή τού Πούτιν στην Κριμαία είναι πολύ διαφορετική από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Γεωργία το 2008. Κατά την διάρκεια της εν λόγω καταστροφής, η Μόσχα χρησιμοποίησε βία για να χαράξει μια κόκκινη γραμμή που επέμενε πως οι δυτικές πρωτεύουσες δεν έπρεπε να δι-

ασχίσουν. Στην Κριμαία, η Μόσχα έχει αποδείξει την προθυμία της να διασχίσει τις κόκκινες γραμμές που έχουν καθοριστεί από την Δύση – αμφισβητώντας τους νομικούς κανόνες και την δομή τής μεταψυχροπολεμικής ευρωπαϊκής τάξης. Η κίνησή του αποτελεί μια πρόκληση: εξακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες να είναι έτοιμες να εγγυηθούν την ασφάλεια των ευρωπαϊκών δημοκρατιών ή μήπως προτιμούν την υπεράκτια εξισορρόπηση και την στροφή προς την Ασία; Είναι η Γερμανία αρκετά ισχυρή ώστε να διαπραγματευθεί με μια Ρωσία που δεν ενδιαφέρεται να είναι ευρωπαϊκή; Όποιες και αν είναι οι απαντήσεις, θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί ο Πούτιν. Έχει αρνηθεί να παίξει με βάση τους δυτικούς κανόνες. Ο ίδιος δεν φαίνεται να φοβάται την πολιτική απομόνωση: την προκαλεί. Φαίνεται ότι δεν ανησυχεί για το κλείσιμο των συνόρων: ελπίζει σ’ αυτό. Η εξωτερική πολιτική του ισοδυναμεί με μια βαθιά απόρριψη των σύγχρονων δυτικών αξιών και με μια προσπάθεια να χαράξει μια σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ρωσικού κόσμου και της Ευρώπης. Για τον Πούτιν, η Κριμαία είναι πιθανώς μόνον η αρχή.. Συνδέσεις: [1] http://www.npr.org/blogs/ parallels/2014/02/28/283591672/ secretary-of-sta... [2] http://www.theguardian. com/world/2014/feb/23/ukrainecrisis-western-nati... [3] http://www.nytimes.com/2014/03/04/ world/europe/top-russians-face-sanctio... [4] http://www.businessinsider.com/ opening-bell-march-3-2014-3 [5] http://www.nytimes. com/2014/03/02/world/europe/ russia-to-pay-not-so-simp... *Ο IVAN KRASTEV είναι πρόεδρος του Κέντρου Φιλελεύθερων Στρατηγικών στην Σόφια και μόνιμος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Σπουδών στην Βιέννη.

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η οντότητα κατά τους Έλληνες φιλοσόφους Γράφει ο Δρ Αλέξανδρος Τομαράς, Ομότιμος Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Θεωρώ πάντοτε επίκαιρη την κριτική ερώτηση του Πυθαγόρα: ποια η ιδεολογική σου θεωρία περί γηίνης ζωής του ανθρώπου και πώς, σύμφωνα με αυτήν, εσκέπτεσο, ενήργεις, απεφάσιζες, έπραττες και έπασχες; Η Παιδεία υπήρξε πάντοτε τρόπος ζωής, το εν λόγω δε ευρύ Πυθαγόρειο ερώτημα αποτελεί αναμφισβήτητη πρόκληση αυτογνωσίας. Πριν όμως φθάσει κανείς σε μια τέτοια κατάθεση, θα πρέπει να συζητήσει με τον εαυτό του, διαλογιζόμενος μεταφυσικά, στρεφόμενος στον εσωτερικό του κόσμο και φωτιζόμενος από τις αθάνατες παρακαταθήκες των μεγίστων Ελλήνων φιλοσόφων. Διότι δεν υπάρχει μεταφυσικός, ο οποίος να είπε κάτι ουσιαστικά γενικότερο ή να έδωσε μια πιο ικανοποιητική διέξοδο στη αγωνία του ανθρώπου μπροστά στα υπαρξιακά του προβλήματα, πέραν των Αριστοτέλη και Πλάτωνα. Ας είναι λοιπόν η αρχή των παρόντων μια εμβάπτιση στα νάματα αυτών των αρίστων αρχαίων προγόνων μας, Ελλήνων Διδασκάλων και του νυν, αλλά και του αεί. Κατά τον δεύτερο προ Χριστού αιώνα, ο αριστοτελικός φιλόσοφος Ανδρόνικος ο Ρόδιος κατέταξε και εξέδωσε τα έργα του Αριστοτέλη. Κατά την κατάταξη ετοποθέτησε το σύγγραμμα του Αριστοτέλη "πρώτη φιλοσοφία" μετά την φυσική και εκ του λόγου αυτού του έδωσε τον τίτλο "τα μετά τα φυσικά". 'Ο,τι λοιπόν ωνόμασεν ο Αριστοτέλης "πρώτη φιλοσοφία", ονομάζεται σήμερα, εκ του τυχαίου αυτού γεγονότος, μεταφυσική. Η σύμπτωση όμως μεταξύ ονόματος και πράγματος είναι πλήρης, διότι στην "πρώτη φιλοσοφία" ο Αριστοτέλης πραγματεύεται ακριβώς τις αρχές των 20

Ο Πλάτων έστρεψε την μεταφυσική από τα πράγματα στα νοήματα, από το υλικό υπόβαθρο των πραγμάτων στο λογικό τους θεμέλιο. Καμία μεταφυσική πρόταση δεν έχει λογική αξία, εφόσον δεν προϋποθέτει ό,τι ο Πλάτων ονόμασε ιδέες, οι οποίες αποτελούν το "όντως ον", το πραγματικά υπάρχον, και αυτές χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε και για το είναι των πραγμάτων.

Η μεταφυσική, ως τρόπος σκέψης, προϋπήρχε του Αριστοτέλη. Οι πρώτοι 'Ιωνες φιλόσοφοι, οι Ελεάτες, οι Πυθαγόρειοι και γενικώς όλοι οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, αλλά και ο Πλάτων, ήσαν οντολόγοι, εζήτησαν δηλαδή τις αρχές των όντων και του είναι. Η διαφορά μεταξύ προσωκρατικών και Πλάτωνος έγκειται στο ότι ο Πλάτων εζήτησε τις αρχές του «είναι» περισσότερο στο πνεύμα του ανθρώπου και μάλιστα όρισε το «είναι» και τις αρχές του δια του λόγου, χωρίς τον οποίον το είναι δεν γίνεται προσιτό. Γι’ αυτό ο Πλάτων ονόμασε την φιλοσοφία διαλεκτική. Η διαλεκτική καλύπτει όλα τα προβλήματα της μεταφυσικής και στον Πλάτωνα είναι ταυτόσημη εννοιολογικά με την φιλοσοφία.

κακώς από τους σοφιστές, οι οποίοι την ανήγαγαν στην τέχνη της απάτης και των φαινομενικών αποδείξεων, οι οποίες έχουν σκοπό να παραπείθουν. Αυτό το οποίο πρέπει να γνωρίζουμε, είναι ότι διαλεκτική, πρώτη φιλοσοφία, οντολογία και μεταφυσική, συχνότατα μέσα στην ιστορία της φιλοσοφίας, δηλώνουν την βασική εκείνη φιλοσοφική επιστήμη, η οποία εξετάζει τα πρώτα στοιχεία του είναι. Ζητείται δηλαδή το πραγματικά υπάρχον, η ουσία της πραγματικότητος, η οποία έχει χαρακτηρισθεί πολυσημάντως. Οι προσωκρατικοί όρισαν την ουσία ως το σταθερό υπόβαθρο όλων των φαινομένων, είτε το χαρακτήρισαν ως υλικό στοιχείο, είτε ως αριθμό, είτε ως άτομο είτε ως λόγο και νου, είτε ως ταυτόσημο με τον νου. Ο Πλάτων, ως σταθερό υπόβαθρο όλων των πραγμάτων όρισε τον νου και τις ιδέες, οι οποίες είναι προσιτές μόνο στον καθαρό νου.

Εφευρέτης της διαλεκτικής, κατά τον Αριστοτέλη, είναι ο Ζήνων ο Ελεάτης. Κατά τον Ζήνωνα, η διαλεκτική έχει σκοπό να ανακαλύπτει τις αντιφάσεις, τις αντινομίες στις οποίες οδηγεί η παραδοχή της κίνησης και της πολλότητας. Βέβαια, η διαλεκτική εξασκήθηκε

όντων. Η μεταφυσική δηλαδή καταγίνεται με την ανεύρεση και διατύπωση των πρώτων αρχών των όντων και ως εκ τούτου ονομάζεται και οντολογία.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ λούν το "όντως ον", το πραγματικά υπάρχον, και αυτές χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε και για το είναι των πραγμάτων. Η ουσία, το είναι, πρέπει να αναζητηθεί μέσα στις λογικές ιδέες κατά τον Πλάτωνα, διότι μόνον αυτές είναι νοητές, ενώ τα άλλα πράγματα είναι απλώς αισθητά. Ο νους δηλαδή είναι ο χώρος του είναι, το οποίο, δίχως την κρίση του νου, είναι ανύπαρκτο. 'Ολα τα προβλήματα της μεταφυσικής, όπως το πρόβλημα του κόσμου, το πρόβλημα της ψυχής και της αθανασίας της, το πρόβλημα της πολιτείας και της δικαιοσύνης, το πρόβλημα της ζωής, εξεταζόμενα υπό αυτήν την έποψη, εδραιώνουν την μεταφυσική επάνω σε τόσο στερεά βάθρα, ώστε να παραμένουν μέχρι σήμερα ακλόνητα. Τα τρία μεγάλα κεφάλαια της μεταφυσικής είναι η ιδέα του Θεού, η ιδέα του κόσμου και η ιδέα της ψυχής. Αυτά θεωρούνται από το καθαρό εγώ, την λογική εκείνη αυτενέργεια και αυτοσυνειδησία, η οποία είναι η αρχή της γνώσης. Το εγώ δεν υπάρχει ως απτό φαινόμενο, διότι ακριβώς είναι η αρχή όλων των φαινομένων. Υπάρχει όμως ως εν ενεργεία και λειτουργία λόγος, ο οποίος και μόνον έχει την δύναμη της αυτοεπιστροφής και της αυτογνωσίας. Η γνώση αυτή διαφέρει ριζικά από την γνώση, την οποία έχει το εγώ για τα φαινόμενα και τα πράγματα. Ο νους εδώ θεωρεί τον εαυτό του ως αρχή και πηγή της γνώσης, γνωρίζει την ουσία του. Δεν γνωρίζω δηλαδή μόνον ότι υπάρχω, αλλά γνωρίζω συνάμα και τι είμαι. Και είμαι λογική αυτενέργεια, είμαι γνωστική ουσία, η οποία γνωρίζει τον κόσμο και αυτογνωρίζεται. Δηλαδή, πίσω από το εγώ δεν υπάρχει τίποτε άλλο. 'Ολα τα δεδομένα είναι κατά βάθος παραστάσεις, δηλαδή παρίστανται ως γεγονότα ενώπιον του εγώ, και παρίστανται επειδή το εγώ ίσταται, και σ΄αυτό ακριβώς είναι δεδομένα και σ΄αυτό αναφέρονται. Το εγώ είναι το μόνον το οποίο υπάρχει και ενεργεί και συνάμα γνωρίζει τον

Η Παιδεία υπήρξε πάντοτε τρόπος ζωής, το εν λόγω δε ευρύ Πυθαγόρειο ερώτημα αποτελεί αναμφισβήτητη πρόκληση αυτογνωσίας. Πριν όμως φθάσει κανείς σε μια τέτοια κατάθεση, θα πρέπει να συζητήσει με τον εαυτό του, διαλογιζόμενος μεταφυσικά, στρεφόμενος στον εσωτερικό του κόσμο και φωτιζόμενος από τις αθάνατες παρακαταθήκες των μεγίστων Ελλήνων φιλοσόφων. εαυτό του ως αυτουσία, δηλαδή ταύτιση του νοείν και του είναι, συμβαίνει μόνον κατά την αυτοσυνειδησία και αυτογνωσία του υποκειμένου, του εγώ. Το μεγάλο πρόβλημα της σημερινής μεταφυσικής είναι ότι ο άνθρωπος και ο κόσμος έγιναν δια της επιστήμης πολυδιάστατοι. Η εποχή των μονοσημάντων και μονοδιαστάτων συστημάτων παρήλθε. Ο άνθρωπος και ο κόσμος είναι περισσότερο σύνθετοι απ΄ ό,τι ενομίζετο άλλοτε. Στην επιστήμη και ιδιαίτερα στην φιλοσοφία αναπτύσσονται πολυδιάστατα συστήματα γνώσεων, τα οποία αλληλοσχετίζονται. Το αναμφισβήτητο αυτό γεγονός προέρχεται κατά βάθος από την ενότητα του ανθρωπίνου πνεύματος. Οι πολλές όμως διαστάσεις προς τις οποίες κινείται σήμερα το ανθρώπινο πνεύμα, δημιουργούν σε πολλούς την εντύπωση της διάσπασης της ενότητας του πνεύματος και, κατ’ αντανάκλαση, και του κόσμου. Από την εντύπωση αυτή προέρχεται ο ισχυρισμός, ότι δεν είναι δυνατή πλέον σήμερα η

μεταφυσική, ότι δεν υπάρχει πλέον πρώτη φιλοσοφία και τούτο σημαίνει, ότι η μεταφυσική ως πρωταρχικό κεφάλαιο της φιλοσοφίας και ως γενικός θεωρητικός και ενοιολογικός απολογισμός των επιστημών δεν είναι πλέον κατορθωτός, όπως ήταν ακόμη και στον δέκατο ένατο αιώνα. Αλλά και αν, λέγουν οι αντιμεταφυσικοί της εποχής μας, κατορθώσει το ανθρώπινο πνεύμα, να πραγματοποιήσει μια μεταφυσική σύνθεση, όπως άλλοτε, η σύνθεση αυτή θα είναι υποθετική και δεν θα έχει αποδεικτικό χαρακτήρα. Θα στηρίζεται δηλαδή περισσότερο στην πίστη και λιγότερο στον λόγο. 'Ομως, η μεταφυσική πίστη, η βιωματική αυτοβεβαίωση του πνεύματος, υπάρχει σ΄όλα τα μεταφυσικά συστήματα. Η εσωτερική βιωματική αυτοβεβαίωση συνοδεύει κάθε επιστήμη, ακόμη και τα μαθηματικά. 'Αλλο είναι οι αντικειμενικές σχέσεις των αριθμών και άλλο είναι η εσωτερική αυτοβεβαίωση του πνεύματος περί της αλήθειας αυτών των σχέσεων. Κανένας λόγος, ούτε των εμπειρικών, ούτε των Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ θεωρητικών επιστημών εκφέρεται χωρίς να συνοδεύεται από αυτήν την βιωματική εσωτερική αυτοβεβαίωση, η οποία, αν και κρατά τον λόγο, δηλαδή την λογική, η ίδια δεν είναι λόγος, δεν είναι λογική, αλλά εσωτερικό βίωμα, λογικώς ανέκφραστο, είναι δηλαδή πίστη. Κατά συνέπεια, η μεταφυσική πίστη συνοδεύει κάθε επιστήμη, αλλά και κάθε άλλη εκδήλωση του ανθρωπίνου πνεύματος και όταν ακόμη το ανθρώπινο πνεύμα, όπως φαίνεται να συμβαίνει σήμερα, δεν έχει καταλήξει σε σύνθετη εννοιολογική εικόνα περί του ανθρώπου και περί του κόσμου. Η μεταφυσική εκφράζει την ύπαρξή της από μια ενδόμυχη ανάγκη του ανθρωπίνου πνεύματος να συνθέσει τα πολλά σε ένα, να αναγάγει το μερικό σε γενικό. Το πνεύμα ζητεί την ενότητα μέσα στην πολλότητα των όντων, όπως ζητεί και την ενότητα του νοήματος της ζωής μέσα στην ποικιλία των εκδηλώσεών του. Το πνεύμα θεωρεί την ενότητα των αξιών της ζωής μέσα στην εναλλαγή των αξιολογικών καταστάσεων και δημιουργεί τα εννοιολογικά πλαίσια, μέσα στα οποία ο άνθρωπος εντάσσει τη ζωή του και αξιολογεί την δράση του. Ενότης όμως του είναι, του νοήματος, των αξιών και του κόσμου δεν είναι νοητή ως ομοιομορφία και ομοιογένεια. Στη διάσταση του μακροκόσμου ανοίγεται ένα άπειρο πλήθος κόσμων, όπως και στη διάσταση του μικροκόσμου ανοίγεται ένα άπειρο πλήθος δυναμικών σχέσεων, το οποίο, για άλλους σημαίνει το τέλος, για άλλους την απαρχή της γνώσης. 'Ο,τι ονομάζουμε είναι ή πραγματικότητα, αποτελείται από πολλά είδη, πολλές διαστάσεις και πολλά επίπεδα. Και ό,τι ονομάζουμε νόημα και αξία στην ιστορία, στην επιστήμη και στην ζωή έχει διαφοροποιηθεί τόσο, ώστε η μεταφυσική, καλούμενη να τα ερμηνεύσει, είναι υποχρεωμένη να χρησιμοποιήσει πολλά συστήματα συντεταγμένων και πολλά εννοιολογικά συστήματα για να κατορθώσει να δώσει εννοιολογική εικόνα του κό22

σμου, δηλαδή ενιαία κοσμοθεωρία, η οποία δεν είναι κατανοητή, παρά μόνο από μιαν ερμηνευτική υπό συγκεκριμένη οπτική γωνία. Το πνεύμα δεν είναι απλή εμπειρική έννοια, είναι έννοια αρχική, είναι πρωταρχικό υπάρχον, μη αναγόμενο σε οποιοδήποτε άλλο, είναι αρχή εκ καταβολής. 'Ο,τι υπάρχει στον χωροχρόνο, αλλά και πάνω από αυτόν, δηλαδή ο νοητός κόσμος, είναι ποιοτικά διάφορος από το πνεύμα και λογικά προϋποθέτει πάντοτε το είναι του πνεύματος. Χωρίς την ύπαρξη του πνεύματος, δεν υπάρχει για μας ο κόσμος και δεν είναι συλληπτός ούτε ο νοητός κόσμος. Το πνεύμα, και μόνον αυτό, αποτελεί την μεταφυσική ουσία, διότι ό,τι άλλο έχει ο άνθρωπος ανήκει στον κόσμο της φύσης. Το πνεύμα εννοεί το είναι, ενώ το είναι δεν εννοεί, ούτε ότι υπάρχει, ούτε ότι υπάρχει το πνεύμα. Το πνεύμα είναι ενέργεια, η οποία αυτοπραγματώνεται, είναι αυτοσυνείδητη κίνηση, γι΄αυτό και τα όριά του είναι κινητά και ίσα με τα όρια του κόσμου. Το πνεύμα δεν είναι, αλλά γίνεται εφόσον ενεργεί, εφόσον νοεί. Το αυτό ισχύει και και για τον κόσμο, ο οποίος είναι συνάρτησή του. Η επιστροφή του πνεύματος στον εαυτό του, είναι ο μόνος τρόπος κατανόησης της αυτενέργειας του πνεύματος. Το πνεύμα είναι ένας κύκλος, ο οποίος με την αυτενέργειά του παρακολουθεί την γέννησή του. 'Οπως λέγει ο Πλάτων, το πνεύμα αποτελεί ενεργή ολότητα, η οποία δεν αφήνει ποτέ τον εαυτό της. 'Οταν λέγουμε ότι το πνεύμα είναι αυτενεργό γίγνεσθαι, δεν εννοούμε ότι μεταβάλλεται ή ότι αλλοιώνεται, αλλά ότι συνειδητά κινείται, από το δυνάμει είναι, στο εν ενεργεία είναι. Με την κίνηση αυτή, το πνεύμα αποκτά την αυτοσυνειδησία του μέσα στην οποία αποκαλύπτεται η αληθινή ουσία του ανθρώπου, ο τελικός του σκοπός, ο οποίος δεν έγκειται απλά στο να γνωρίσει τον κόσμο, αλλά και στο να δημιουργήσει τον κόσμο του πνεύματος και των αξιών, όπου μέσα σ΄αυτόν αναγνωρίζει το είναι του. Ο

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

κόσμος αυτός αποτελείται από τα δημιουργήματα του πνεύματος, από την πολιτεία, το δίκαιο, την τέχνη, την επιστήμη, την θρησκεία, την φιλοσοφία, αλλά και από την τεχνική και οικονομική πραγματικότητα. 'Ολα αυτά αποτελούν μνημεία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την οποία καταύγασαν οι διάνοιες του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα. Ας θεωρήσουμε τώρα την Παιδεία, ως τρόπο ζωής. Παιδεία, κατά τον Πλάτωνα, είναι η μόρφωση της ύπαρξης του ανθρώπου, δηλαδή η διάπλαση, ανάπτυξη, βελτίωση και ολοκλήρωση του ανθρώπου, η οποία συντελείται με βάση την υπέρτατη θεωρητική και ηθική γνώση, την γνώση των ιδεών. Η Πλατωνική αυτή θεώρηση της Παιδείας έχει σφραγίσει ανεξίτηλα τον 'Ελληνα, διότι η ιστορική του πορεία χαρακτηρίζεται από την τάση υπέρβασης του υλικού κόσμου και την προσπάθεια σύλληψης της νοητής πραγματικότητας του κόσμου των ιδεών, της οποίας αποκορύφωμα είναι η ιδέα της Υπέρτατης Αρχής. Η σύνδεση Πολιτείας – Παιδείας στον Πλάτωνα είναι άμεση, διότι προϋπόθεση για την ίδρυση και ανάπτυξη αρίστης Πολιτείας είναι η Παιδεία. Με αυτήν, αν οι πολίτες δεν γίνουν όλοι ενάρετοι, μπορούν να γίνουν όλοι δίκαιοι, να κατανοήσουν την αποστολή τους και να προσπαθήσουν να την εκπληρώσουν μέσα στην Πολιτεία. Η άριστη Πολιτεία λοιπόν δεν αποτελεί αφηρημένο θεωρητικό σχήμα στον Πλάτωνα, αλλά πραγματικότητα, η οποία προσεγγίζεται με την πίστη στην ιδέα, στις ηθικές αρετές και στο πνεύμα του ανθρώπου. Η πίστη αυτή υπαγορεύει και τον σκοπό της Πλατωνικής Πολιτείας, η οποία δεν αποβλέπει στην εξασφάλιση υλικής ευδαιμονίας για τους πολίτες, αλλά στην πνευματική τους ανύψωση στο επίπεδο του ελευθέρου όντος. Η Πολιτεία συνεπώς βρίσκει την δικαίωσή της στην μόρφωση και εξύψωση του ανθρώπου, αποτελεί δηλαδή Συγκρότημα Παιδείας, το οποίο έχει προορισμό να παρέχει στο άτομο όλα τα μέσα για την ολοκλήρω-

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ση της προσωπικότητάς του, με βάση τις ύψιστες αξίες. Κατά τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος ανήκει σε ένα σύνολο, όπου υπάρχει και ζει. Το σύνολο αυτό, το οποίο συγκεκριμενοποιεί η έννοια της Πολιτείας, πρέπει να συνδέεται με την ηθική και με την ιδιαίτερα υψηλή σχέση της φιλίας, ενώ συνδετικός κρίκος της κοινότητας των πολιτών είναι η Δικαιοσύνη. Η Πολιτεία οφείλει την γένεσή της στην τάση προς διατήρηση της ζωής, αλλά την ύπαρξή της οφείλει στην τάση προς εξύψωση της ζωής. Σκοπός της είναι η Παιδεία των πολιτών στην αρετή. Το εννοιολογικό περιεχόμενο, το οποίο αποδίδεται από τον Αριστοτέλη στον πολίτη, αναφέρεται στο άτομο, το οποίο έχει τέτοια Παιδεία, ώστε να δικαιούται να αποτελεί μέρος των διαχειριστών της εξουσίας και να συμμετέχει στην απονομή της δικαιοσύνης. Η Πολιτεία επομένως, κατά τους δύο κορυφαίους 'Ελληνες φιλοσόφους, είναι ίδρυμα, το οποίο αποβλέπει στην εξύψωση των πολιτών δια της Παιδείας, και αυτή η σύγκλιση των φιλοσοφικών τους αντιλήψεων εκφράζει την βασική πνευματική και πολιτιστική κατεύθυνση του Ελληνικού Γένους. Η σύγχρονη Ελληνική Πολιτεία, η οποία ασφαλώς αποτελεί εξελικτική συνέχεια αυτής του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, οφείλει να θεωρεί ότι η ζωή του ανθρώπου είναι μια μορφωτική πορεία, η οποία αποβλέπει στην δια της Παιδείας εναρμόνιση του ατόμου με το περιβάλλον του. Η Ελληνική Παιδεία συνεπώς, υπό την σύγχρονη μορφή της, πρέπει να προσπαθεί να διαμορφώνει στο άτομο την αίσθηση των καθηκόντων του και των δικαιωμάτων του μέσα στο κράτος, να προάγει την γνώση της ουσίας της ζωής του σ’ αυτό, και να ολοκληρώνει την προσωπικότητά του ως ελευθέρου και ανεξαρτήτου όντος. Η έρευνα της αμφίδρομης σχέσης "Παιδεία – 'Ατομο" ξεκινά συνήθως από την υπόθεση ότι, κάθε θεωρία περί Παιδείας προϋποθέτει μιαν αντίστοιχη θεωρία περί ανθρώπου. Ανε-

Παιδεία, κατά τον Πλάτωνα, είναι η μόρφωση της ύπαρξης του ανθρώπου, δηλαδή η διάπλαση, ανάπτυξη, βελτίωση και ολοκλήρωση του ανθρώπου, η οποία συντελείται με βάση την υπέρτατη θεωρητική και ηθική γνώση, την γνώση των ιδεών. ξάρτητα από τις ιδιομορφίες, τις οποίες παρουσιάζουν οι διάφορες θεωρίες περί ανθρώπου, η αποδοχή σ’ αυτές των δυνατοτήτων του, ως πνευματικού όντος, αποτελεί την κοινή αρχή τους. Ο άνθρωπος, ως πνευματικό ον, χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από τις δυνατότητές του υπέρβασης του αισθητού κόσμου και απελευθέρωσης στον ηθικό και δημιουργικό τομέα, ορίζει δηλαδή τον πνευματικό του κόσμο έξω από τις υλικές ανάγκες του και διαφοροποιείται με τον τρόπο αυτό από τα ζώα, των οποίων ο κόσμος περιορίζεται από τις ορμές και τα ένστικτά τους. Η Ελληνική Παιδεία εμφανίζει πάντοτε ως κέντρο της τον άνθρωπο – πνευματικό ον. Το μορφωτικό ιδεώδες στην Νεοελληνική Παιδεία, το οποίο αποτελεί και προϋπόθεση της μόρφωσης, είναι η σύνθεση της παράδοσης και των αιτημάτων της εποχής. Το πρόβλημα της μόρφωσης του Νεοέλληνα αναφέρεται στην ιστορική του παράδοση και την κατανόηση της θέσης του στον σημερινό κόσμο, η οποία απορρέει από την παράδοση αυτή και η οποία διαφοροποιείται, τόσον ως προς το περιεχόμενο της παιδαγωγικής θεωρίας, όσον και ως προς την ερμηνεία

των κοινωνικών προβλημάτων στον Ελληνικό χώρο. Επισημαίνονται συνεπώς τα βασικά σημεία των αξιών της Ορθοδόξου Θρησκείας και οι θέσεις του Ελληνικού Πνεύματος κατά την μακραίωνη ιστορική του πορεία, και καλλιεργείται η ιδέα "άνθρωπος" μέσα στην σύνθεση του Πλατωνικού και Ορθοδόξου Χριστιανικού ανθρώπου. Με τον τρόπο αυτόν, η Νεοελληνική Παιδεία παρουσιάζει συνεχή ανάδραση στο Ελληνικό και στο Ορθόδοξο Χριστιανικό Πνεύμα, τα οποία αποτελούν τους πυλώνες του Νεοελληνικού Πολιτισμού. Το Νεοελληνικό Πνεύμα είναι γνήσια Ελληνικό, και εμφανίζεται υπό την μορφή μιας δημιουργικής ενότητας των παραδόσεων και της Ορθοδόξου Θρησκείας μέσα στον Ελληνικό χώρο με τις ιδιομορφίες του. Η Ελληνική ιδέα του ανθρώπου χαρακτηρίζεται από το πάθος της θεώρησης του αισθητού και υπεραισθητού κόσμου, από το αίσθημα της δημιουργίας και από την ανάγκη ολοκλήρωσης της ύπαρξης, εκφράζει δηλαδή την δύναμη της αφθαρσίας του Ελληνικού πνεύματος, το οποίο αποτελεί συνειδητή κίνηση. Η συνειδητή αυτή κίνηση δίνει στο Ελληνικό πνεύμα αυτοσυνειδησία, όπου μέσα σ’ αυτήν αποκαλύπτεται η αληθινή ουσία του ανθρώπου, ο τελικός του σκοπός. Ο σκοπός αυτός δεν είναι μόνον η γνώση του κόσμου, αλλά η δημιουργία του κόσμου των αξιών, όπου η Νεοελληνική Παιδεία καλείται να ζει. Μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο, ο Νεοέλληνας αναγνωρίζει το είναι του. Είναι ο κόσμος των διαχρονικών και παγκοσμίου εμβέλειας δημιουργημάτων του δικού του πνεύματος, ο κόσμος της Πολιτείας, του Δικαίου, της Τέχνης, της Επιστήμης, της Θρησκείας, της Φιλοσοφίας, και τέλος της Τεχνολογικής και Οικονομικής Πραγματικότητας, τα οποία και σήμερα συνθέτουν το αστραφτερό φως του πανανθρώπινου πολιτισμού. Οι παρατεθείσες εδώ αρχικώς τεθείσα κριτική ερώτηση φιλοσοφικές ρανίδες Παιδείας, με τις ευρείες προεκτάσεις σκιαγραφούν ένα πλαίσιο απάντησής στην του Πυθαγόρα.

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ

Η ιστορία της Κριμαίας Γράφει ο Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος Υποστράτηγος ε.α

Σύντομη αναδρομή στην ιστορία της περιοχής που βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο των εξελίξεων Η χερσόνησος της Κριμαίας βρίσκεται στην βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας και αποτελεί ημιαυτόνομη περιοχή στο νότιο τμήμα της Ουκρανίας. Η Κριμαία αποικίστηκε και κατελήφθη επανειλημμένως από Αρχαίους Έλληνες, Ρωμαίους, Ούννους, και την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τον 13ο αιώνα, η Κριμαία είχε καταληφθεί από τους Τατάρους τουρκόφωνους μουσουλμάνους που ανήκαν στην Χρυσή Ορδή, παρακλάδι της μογγολικής αυτοκρατορίας που ιδρύθηκε από εγγονό του Τζένγκις Χαν. Το ανεξάρτητο Χάνατο της Κριμαίας ιδρύθηκε από τους Τατάρους και έγινε υποτελές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τον 15ο αιώνα. Το Χανάτο της Κριμαίας διεκδικούσε εδάφη στην σημερινή Ρωσική περιοχή ΚασπίαςΒόλγα. Η Κριμαία κατακτήθηκε από τη Ρωσική Αυτοκρατορία το 1783. Ο Κριμαϊκός Πόλεμος 18531856 υπήρξε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Ρωσικής αυτοκρατορίας και των συμμαχικών δυνάμεων της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Σαρδηνί24

ας. Οι συμμαχικές δυνάμεις κατέλαβαν την Σεβαστούπολη, καταστρέφοντας την Κριμαία σχεδόν ολοσχερώς. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο που προηγήθηκε της Ρωσικής επανάστασης του 1917, βίαιες μάχες μεταξύ των δυνάμεων του Τσάρου, των Μπολσεβίκων και των αναρχικών δυνάμεων έλαβαν χώρα στην Κριμαία. Μετά την νίκη των Μπολσεβίκων, δημιουργήθηκε η Κριμαϊκή Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία ως τμήμα της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ). Το 1944 ο Στάλιν απέλασε όλους τους Τατάρους της Κριμαίας στην κεντρική Ασία και σε άλλα τμήματα της Σοβιετικής Ένωσης κατηγορώντας τους για συνεργασία με τους Ναζί. Το 1954, η Σοβιετική Ένωση υπό τον Νικήτα Κρούστσεφ, μετέφερε την Κριμαία από την Ρω-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

σική ΡΣΟΣΔ στην Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Κριμαία προσαρτήθηκε στην ανεξάρτητη Ουκρανία. Η Μόσχα και το Κίεβο συμφώνησαν να χωρίσουν τον πρώην στόλο της Μαύρης Θάλασσας στα δύο. Το λιμάνι της Κριμαίας, Σεβαστούπολη παραμένει η βάση του στόλου της Ρωσίας στην Μαύρη Θάλασσα. Οι Ρώσοι τις Κριμαίας αποτελούν το 58% του συνολικού πληθυσμού της, ενώ οι Ουκρανοί το24% του πληθυσμού. Οι Τάταροι επέστρεψαν στην Κριμαία μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και αποτελούν το 12% του πληθυσμού της. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το 56% των Ρώσων θεωρούν ότι η Κριμαία ανήκει στην Ρωσία.

ΑΡΘΡΟ

Ουκρανία: Ο ελληνισμός της Κριμαίας σε νέα άνθιση Γράφει ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου Τη ζωντάνια και τη δημιουργικότητα του ελληνισμού της Κριμαίας, αποκάλυψε ένα ταξίδι στη Συμφερούπολη, την πρωτεύουσα της ουκρανικής χερσονήσου, με αφορμή την επέτειο των 20 χρόνων από την ίδρυση της Έδρας Ελληνικής Φιλολογίας στο Ταυρικό Εθνικό Πανεπιστήμιο Β. Ι. Βερνάντσκι. Η Έδρα λειτουργεί από τον Μάιο του 1992, στο πλαίσιο της Σχολής Ξένης Φιλολογίας του Ταυρικού Εθνικού Πανεπιστημίου, και έχει ως σκοπό τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας, που διαθέτει δικό της κοινοβούλιο, πρωθυπουργό και κυβέρνηση, αλλά ανήκει στην Ουκρανία. Η διάρκεια των σπουδών στην Έδρα Ελληνικής Φιλολογίας είναι πέντε έτη (δέκα εξάμηνα) και ο αριθμός των φοιτητών για όλα τα έτη φτάνει τους εκατό. Κάθε χρόνο, το ουκρανικό κράτος παρέχει δέκα υποτροφίες για την Έδρα (όσοι δεν αποκτούν υποτροφία, εγγράφονται και σπουδάζουν στο Ταυρικό Εθνικό Πανεπιστήμιο με πληρωμή). Τα μαθήματα παρακολουθούν Ουκρανοί, αλλά και 'Ελληνες φοιτητές ενώ ανάμικτο είναι και το διδακτικό προσωπικό (Εντουάρντ Ισάγεβ, Λεωνίδας Παβλένκο, Όλγα Αλεξάνδροβα, Μαξίμ Νόρετς, Λίλια Μπάναχ, Σωκράτης Λαζαρίδης, Αλέξανδρος Γεωργιάδης, Αικατερίνη Αναστασιάδη, Σβετλάνα Αντριούχινα και Παύλος Παπαδόπουλος). Μιλώντας με τους ανθρώπους, που εμψυχώνουν την Έδρα Ελληνικής Φιλολογίας στο Ταυρικό Εθνικό Πανεπιστήμιο (διδακτικό προσωπικό και φοιτητές), εκείνο που διαπιστώνει αμέσως κανείς είναι η προσήλωση και ο ενθουσιασμός με τον οποίο υπηρετούν την επιστήμη τους. Η Έδρα έχει αναπτύξει σχέσεις με τα τμήματα νεοελληνικών σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπως και με το Εθνικό Πανεπιστήμιο Σεβτσένκο του Κιέβου και το Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας. Κάθε χρόνο 15 έως 20 φοιτητές και καθηγητές της Έδρας Ελληνικής Φιλολογίας επισκέπτονται την Ελλάδα, παίρνοντας μέρος σε ποικίλα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα ενώ οι διδάσκοντες έχουν την ευκαιρία να ασχοληθούν και με την έρευνα σε διάφορα ελληνικά πανεπιστήμια. Σημειώνεται πως το επιστημονικό προσωπικό της Έδρας έχει εκπονήσει σειρά διδακτικών εγχειριδίων που χρησιμοποιούνται σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Ανάμεσα στα μαθήματα που διδάσκονται στο Εθνικό Ταυρικό Πανεπιστήμιο της Συμφερούπολης είναι η ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η γλωσσολογία, όπως και

η φωνολογία, η λεξικολογία και η φωνητική των νεοελληνικών. Η ελληνομάθεια ενισχύθηκε στην Κριμαία από το 1999, με την ίδρυση του Ταυρικού Κέντρου Ελληνικών Σπουδών «Ελπίδα», που όπως λέει στο ΑΜΠΕ ο πρόεδρός του Σ. Λαζαρίδης (επίκουρος καθηγητής στην Έδρα Ελληνικής Φιλολογίας), δραστηριοποιείται μέσω της διοργάνωσης παιδικών κατασκηνώσεων και μαθητικών Ολυμπιάδων, προσφέροντας παράλληλα μαθήματα νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, ιστορίας των Ελλήνων της Ουκρανίας, όπως και ελληνικών χορών και ελληνικής λαογραφίας. Σε ανάλογες δραστηριότητες επιδίδονται η Ομοσπονδία των Ελλήνων της Κριμαίας και το Πολιτιστικό Λαογραφικό Κέντρο Καρατσόλ. Περισσότερα από 500 παιδιά όχι μόνο ελληνικής καταγωγής, αλλά και άλλων εθνοτήτων μαθαίνουν τα ελληνικά στα σχολεία της Κριμαίας. Την εκπαιδευτική αυτή άνθιση συνοδεύουν η πραγματοποίηση ελληνικών φεστιβάλ, η έκδοση ελληνικών εφημερίδων και η παραγωγή ελληνικών τηλεοπτικών προγραμμάτων. Πώς εξηγείται η ενδυνάμωση του ελληνισμού της Κριμαίας; Το 1944, λίγο μετά τους Γερμανούς και τους Τατάρους, περίπου 20.000 Έλληνες, μαζί με Αρμενίους και Βουλγάρους, εξορίστηκαν από την Κριμαία στα Ουράλια Όρη, στο Καζακστάν και στο Ουζμπεκιστάν. Το σταλινικό καθεστώς ήθελε να εκκενώσει τη χερσόνησο από τους μη ρωσικούς πληθυσμούς και η μετακίνησή τους έγινε με εξαιρετικά βίαιο τρόπο. Οι Έλληνες άρχισαν να επιστρέφουν στην Κριμαία μόνο μετά το 1980, αλλά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 πολλοί αναγκάστηκαν να καταφύγουν και πάλι στην εξορία -αυτή τη φορά οικειοθελώς- λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης (δεν είναι λίγοι εκείνοι που κατέληξαν στην Ελλάδα). Παρόλα αυτά, τα τελευταία δέκα χρόνια οι Έλληνες άρχισαν να ριζώνουν εκ νέου στην Κριμαία. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, το 2001 στην Κριμαία ζούσαν πάνω από 3.00Ο Έλληνες. Σήμερα ελληνικές κοινότητες υπάρχουν στις περισσότερες κριμαϊκές πόλεις, όπως και στα χωριά Τσερνοπόλιε, Σαντόβοε, Λουγκοβόε, Ντόμπροε και Πιονέρσκοε. Στα προάστια της Συμφερούπολης (το όνομά της εισηγήθηκε στην Αικατερίνη τη Μεγάλη Αικατερίνη ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο οποίος πρωτοστάτησε τον 18ο αιώνα, μαζί με τον Νικηφόρο Θεοτόκη, στη σύσταση της ελληνικής παροικίας) έχουν μεγαλώσει οι συνοικίες Ακρόπολις και Πόντος, τα ελληνικά μιλιούνται από ολοένα και περισσότερο κόσμο και κατά μήκος της οδικής γραμμής που συνδέει τη Συμφερούπολη με τη Γιάλτα παρουσιάζεται οικοδομικός οργασμός με θεαματική ελληνική συμμετοχή. H ιστορία, βέβαια, των Ελλήνων στην κριμαϊκή χερσόνηΣυνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ

Το ΝΑΤΟ μετά την Κριμαία Πώς η Συμμαχία μπορεί ακόμα να συγκρατήσει την Ρωσία Γράφει ο Michael O' Hanlon* Σε περίπτωση που η Ρωσία εισβάλλει στην ανατολική Ουκρανία, ο καλύτερος τρόπος απάντησης θα είναι η δημιουργία μιας μόνιμης ταξιαρχίας ελαφρών αμερικανικών δυνάμεων στα πιο ευάλωτα μέλη τού ΝΑΤΟ, δηλαδή, τις χώρες τής Βαλτικής - την Εσθονία, την Λετονία και την Λιθουανία. Στις 16 Απριλίου, ο Γενικός Γραμματέας τού ΝΑΤΟ, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, ανακοίνωσε ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ενισχύσει τις εναέριες περιπολίες του κοντά στις χώρες τής Βαλτικής, να διεξάγει κάποιους επιπλέον ελιγμούς πλοίων και να αναπτύξει στρατιωτικούς εκπαιδευτές στην περιοχή. Η απόφαση να γίνει αυτό ήταν σοφή: η αυξημένη παρουσία τού ΝΑΤΟ θα βοηθήσει τις αναγνωριστικές επιχειρήσεις και θα καθησυχάσει τα κράτη του μετώπου τού ΝΑΤΟ, τα οποία αναμφίβολα αισθάνονται ότι απειλούνται από τις πρόσφατες περιπέτειες του Ρώσου προέδρου

Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία. Οι αναπτύξεις αποτελούν επίσης μια λογική και αναλογική απάντηση στην πρόσφατη παρενόχληση ενός αμερικανικού πλοίου από ρωσικές δυνάμεις στη Μαύρη Θάλασσα. Οι κινήσεις τού ΝΑΤΟ στην Βαλτική, ωστόσο, δεν λύνουν το πρόβλημα του πώς ο Οργανισμός θα πρέπει να απαντήσει αν η Ρωσία, πράγματι, προχωρήσει στην ανατολική Ουκρανία. Παρ’ όλο που αυτό θα μπορούσε κάποτε να ήταν αδιανόητο, ο Πούτιν έχει κάνει πολλά πράγματα αδιανόητα κατά τους τελευταίους μήνες. Γι’ αυτό αξίζει να γίνει ένας σχετικός προγραμματισμός τώρα. Σε περίπτωση που η Ρωσία προελάσει στην ανατολική Ουκρανία, ο καλύτερος τρόπος απάντησης θα είναι η δημιουργία μιας μόνιμης ταξιαρχίας ελαφρών αμερικανικών δυνάμεων στα πιο έντονα εκτεθειμένα μέλη τού ΝΑΤΟ, δηλαδή, τις χώρες τής Βαλτικής – την Εσθονία, την Λετονία και την Λιθουανία. Μια τέτοια ταξιαρχία, μαζί με την επι-

μελητεία της, θα μπορούσε να περιλαμβάνει από 3.000 ως 7.000 στρατιώτες, ένας αρκετά μεγάλος αριθμός για να διασφαλισθεί ότι η δύναμη θα έχει σημαντικές δυνατότητες προς τα εμπρός. Περίπου ένα τάγμα στρατιωτών, ή περίπου 1.000 πεζικάριοι, θα σταθμεύουν σε κάθε ένα από δύο κράτη τής Βαλτικής. Το υπόλοιπο της ταξιαρχίας - και η έδρα τής ταξιαρχίας - θα εγκατασταθούν στο τρίτο. Μαζί, αυτά τα στρατεύματα θα διεξάγουν τακτική και συνεχή εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων της Βαλτικής και επίσης να βοηθήσουν στις περιπολίες των ανατολικών συνόρων τού ΝΑΤΟ, δημιουργώντας μια συνοριοφυλακή κατά μήκος των συνόρων με την Ρωσία. Οι περιπολίες θα επιτρέψουν επίσης στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες να επιβεβαιώσουν στη Μόσχα και στον κόσμο ότι οι όποιες ρωσικές μειονότητες στην περιοχή προστατεύονται και αναγνωρίζονται πλήρως τα πολιτικά δικαιώματά τους, ώστε να μην προσπαθήσει το Κρεμλίνο να υποστηρίξει κάτι διαφορετικό ως πρόσχημα για περαιτέρω

Ουκρανία: Ο ελληνισμός της Κριμαίας σε νέα άνθιση

Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα

σο είναι πολύ παλιά. Ξεκινάει από τις αποικίες της αρχαιότητας, όταν Ίωνες και Δωριείς, προερχόμενοι κυρίως από τα μικρασιατικά παράλια, άρχισαν κατά τον 6ο π.Χ. αιώνα να διαπλέουν τον Εύξεινο Πόντο, αναζητώντας καινούργια εδάφη. Οι Έλληνες ονόμασαν την Κριμαία "Ταυρική" (ας θυμηθούμε την "Ιφιγένεια εν Ταύροις" του Ευριπίδη) και άφησαν το αρχιτεκτονικό τους αποτύπωμα στην πόλη της Χερσονήσου, της οποίας τα ερείπια δεσπόζουν σήμερα στην είσοδο του λιμανιού της Σεβαστούπολης. Με τον εκχριστιανισμό της Κριμαίας κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα το Βυζάντιο επέβαλε την ελληνική γλώσσα ως γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ όλων των κριμαϊκών λαών. Ακολούθησε στις αρχές του 14ου αιώνα η δημιουργία του ελληνικού πριγκιπάτου των Θεοδώρων, που εντάχθηκε αργότερα στις κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1780 οι Έλληνες ίδρυσαν στην Αζοφική Θάλασσα τη 26

Μαριούπολη ενώ πέντε χρόνια νωρίτερα Έλληνες από το Ιόνιο, το Αιγαίο, την Πελοπόννησο και τη Βόρεια Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στο Κερτς και στο Ενί Καλέ. Ήταν οι Έλληνες που πολέμησαν μαζί με τα ρωσικά στρατεύματα εναντίον του στρατού του Σουλτάνου. Από το 1829 μέχρι το 1919 οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν, άλλοτε ως παλιννοστούντες και άλλοτε ως πρόσφυγες και μετανάστες, στη Σεβαστούπολη, τη Θεοδοσία, τη Συμφερούπολη, την Αλούστα και τη Γιάλτα, κάνοντας τις πιο διαφορετικές δουλειές: από ναυτικοί, ψαράδες, αμπελουργοί, καπνοπαραγωγοί και μικρέμποροι μέχρι οικοδόμοι, αρτοποιοί, μπακάληδες και ράφτες. Όταν ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, οι Έλληνες αγωνίστηκαν κατά των Γερμανών ενώ αρκετοί έγιναν και αντάρτες. Ένα ολόκληρο ελληνικό χωριό, το Λάκι, πυρπολήθηκε γιατί προσέφερε βοήθεια στους αντάρτες. Σήμερα στη θέση του βρίσκεται ένα σεμνό επιτάφιο μνημείο.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΔΙΕΘΝΗ ΘΕΜΑΤΑ επιθετικότητα. Ο σκοπός τής ταξιαρχίας δεν θα είναι να απειλήσει την Ρωσία – η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες δεν θα μπορούσαν να ανακοινώσουν τα σχέδιά τους με νταηλίκι ή περιφρόνηση. Αντίθετα, θα ήταν να αποτρέψει την Ρωσία από μια επίθεση εναντίον ενός μέλους τού ΝΑΤΟ, δήθεν για να προστατεύσει τους Ρώσους και τους Ρωσόφωνους. Το ακριβές μέγεθος της ταξιαρχίας - αρκετά μετριοπαθές σύμφωνα με τα πρότυπα των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή - θα περιορίζει τις επιθετικές δυνατότητες που θα έχει. Το ίδιο θα κάνουν και οι ελλείψεις στον εξοπλισμό της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ θα κρατήσουν μακριά οποιαδήποτε επιθετική δύναμη αέρος πέρα από επιθετικά ελικόπτερα, κάτι που είναι σύνηθες για μόνιμες βάσεις. Η 10η Ορεινή Μεραρχία από το Fort Drum, στη Νέα Υόρκη, θα ήταν ιδανική για αυτή την δουλειά, γιατί είναι μια ελαφριά δύναμη συνηθισμένη σε συνθήκες ψυχρού καιρού. Εναλλακτικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να συμβάλουν με μια ταξιαρχία Stryker, η οποία συνήθως αναπτύσσεται με ελαφρά οχήματα μεσαίου βάρους. Ιδανικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι μόνες τους σε αυτή την αποστολή. Μια ή δύο άλλες χώρες τού ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να στείλουν έναν αξιόλογο αριθμό δυνάμεων σε κάποια χώρα τής Βαλτικής. Η Γαλλία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να στείλει 1.000 στρατιώτες στην Λιθουανία. Οι Κάτω Χώρες θα μπορούσαν να μαζέψουν άλλους 1.000 για να τους προωθήσουν στην Εσθονία. Και κάποιος συνδυασμός των άλλων συμμάχων τού ΝΑΤΟ θα μπορούσε να συγκεντρώσει ακόμα 1.000 να σταθμεύσουν στην Λετονία. Είναι, βέβαια, δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η Ρωσία θα απειλούσε τις χώρες τής Βαλτικής (ή την Πολωνία), ακόμη και αν έλλειπε μια τέτοια στρατιωτική παρουσία. Αλλά πάλι, λίγοι περίμεναν κάποια από αυτά που διαδραματίστηκαν φέτος στην Ουκρανία. Μια περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα είναι μακράν του να θεωρείται απίθανη, και το ΝΑΤΟ

και άλλοι θα πρέπει να συνεχίσουν να προσπαθούν να την αποτρέψουν με το να σηματοδοτούν την προθυμία τους να σφίξουν κι άλλο τα οικονομικά χαλινάρια. Αν αυτό συμβεί, όμως, θα ήταν μια ριζοσπαστική πρόκληση που θα αναγκάσει το ΝΑΤΟ να αρχίσει να σκέπτεται με τρόπους που δεν το έκανε πριν. Το 1997, το ΝΑΤΟ δεσμεύτηκε απέναντι στη Μόσχα ότι δεν θα δημιουργήσει προωθημένες βάσεις μάχιμων μονάδων στα εδάφη των νέων κρατών-μελών. Αλλά η Ρωσία έχει κάνει μια σειρά από πράγματα που δεν θεωρούνταν εύλογα από τότε που δόθηκε η υπόσχεση πριν από 17 χρόνια. Πράγματι, από την άποψη των διεθνών δεσμεύσεων και υποχρεώσεων, το μεγαλύτερο ζήτημα είναι ότι η Ρωσία έχει γελοιοποιήσει το ΝΑΤΟ και τις δικές της δεσμεύσεις (από το 1994) εγγυώμενη την ασφάλεια της Ουκρανίας. Σε αυτό το σημείο, το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να επιτρέψει στον Πούτιν να τρέφει αμφιβολίες σχετικά με τις άλλες δεσμεύσεις (τού ΝΑΤΟ) προς τους συμμάχους του. Τοποθετώντας στρατεύματα στις χώρες τής Βαλτικής, μπορεί να δείξει την δύναμή του με έναν τρόπο που δεν θα προκαλέσει μεγάλο πόλεμο για ένα μη-μέλος τού ΝΑΤΟ. Θα υπάρξουν κάποιοι στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι θα αντιταχθούν σε μια ακόμη αμερικανική στρατιωτική ανάπτυξη, σε μια εποχή που οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι οικονομικά στριμωγμένες και στρατιωτικά υπερεκτεταμένες. Αλλά η μόνιμη στάθμευση δυνάμεων στις χώρες τής Βαλτικής δεν χρειάζεται να αποτελέσει μια σημαντική επιβάρυνση. Λόγω του μικρού μεγέθους των βάσεων, για παράδειγμα, δεν θα απειληθεί η «επανεξισορρόπηση» τής κυβέρνησης Ομπάμα στην Ασία. Σίγουρα, θα υπάρξουν πρόσθετες εφάπαξ δαπάνες

που συνδέονται με την δημιουργία νέων και ανθεκτικών βάσεων στις βαλτικές χώρες. Ένα λογικό ποσό για τις δαπάνες αυτές μπορεί να είναι περίπου το ποσό που σχετίζεται με την μετακίνηση ενός συγκρίσιμου αριθμού Αμερικανών πεζοναυτών από την Οκινάουα στις νέες εγκαταστάσεις στο Γκουάμ κατά τα προσεχή έτη, το οποίο εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μπορεί να υπάρχουν λιγότερο ακριβοί τρόποι διαχείρισης στις χώρες τής Βαλτικής. Αλλά ακόμη και αν υποθέσουμε ένα κόστος ύψους 5 δισ. δολαρίων απλωμένο σε διάστημα πέντε ετών, η δαπάνη θα είναι μέτρια για τα δεδομένα τού Πενταγώνου, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι το διακύβευμα – η σταθερότητα στην Ευρώπη - είναι τόσο σημαντικό. Επιπλέον, με τις περισσότερες αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις ήδη να επιστρέφουν στην πατρίδα τους, πρώτα από το Ιράκ και τώρα από το Αφγανιστάν, η νέα αποστολή πολύ δύσκολα θα αποτελέσει βάρος σε έναν αμερικανικό στρατό που έχει συνηθίσει να διατηρεί 10 έως 20 ταξιαρχίες στο εξωτερικό κατά τα τελευταία δώδεκα χρόνια. Και, αφότου οι νέες εγκαταστάσεις κατασκευαστούν, δεν υπάρχει λόγος να σκεφθεί κανείς ότι ανάπτυξη στις χώρες τής Βαλτικής θα είναι πιο επαχθής για το αμερικανικό προσωπικό από το να υπηρετήσει στην Γερμανία, την Ιταλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Αξίζει ακόμα να υπάρχει η ελπίδα ότι δεν θα φθάσουμε σε αυτά. Αλλά αν τα πράγματα φθάσουν ως εκεί, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ θα έχουν μια άμεση, ανάλογη και αποτελεσματική στρατιωτική αντίδραση έτοιμη και να περιμένει. *Ο MICHAEL O'HANLON είναι βασικός συνεργάτης στο Center for 21st Century Security and Intelligence και διευθυντής ερευνών στο πρόγραμμα Διεθνών Σχέσεων στο Ινστιτούτο Brookings. Έχει συγγράψει μαζί με τον Jim Steinberg το βιβλίο με τίτλο Strategic Reassurance and Resolve: U.S.-China Relations in the 21st Century

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΑΡΘΡΟ ΕΙΜΑΙ ΓΕΝΝΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ ΣΟΥ ΑΝΑΡΧΙΑΣ...

ΧΑΡΑ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ - Επάγγελμα δασκάλα

Eίμαι παιδί του '74... Όχι μη γελιέσαι Έλληνα... Δεν είμαι παιδί του πολυτεχνείου... δεν γεννήθηκα 17 Νοεμβρίου... Τη μέρα που γεννιόμουνα χανόταν για εμένα Έλληνες λοκατζήδες... εκεί στον τύμβο της Μακεδονίτισσας... 22 Ιουλίου 1974... Ελλάδα είμαι δημιούργημά σου...

Αλή..ε;... Μουαρέμ... ε;...

Μου είπες πως είμαι τυχερή, γιατί δεν γνώρισα τη χούντα... Μα με υποχρέωσες να ζω σε μια δημοκρατία που τη χούντα της κρατούσαν καλά οι δημοκράτες πολιτικοί της...

βλέπεις από την αγκαλιά του Προξενείου...

Μου έμαθες τα πρώτα Ελληνικά, με δασείες-περισπωμένες,... μα πριν καλά-καλά τα μάθω τα κατήργησες. ενώ ήμουν Δευτέρα δημοτικού... Με έντυσες με μπλε ποδιά... αυτή για το σχολείο με τ' άσπρο γιακαδάκι... κι όταν άρχισε να μου αρέσει την κατήργησες. Πάντα για το καλό μου, χωρίς να με ρωτήσεις... Με έμαθες να λέω τον εθνικό ύμνο και πλήρωνες δασκάλους για να με μάθουν πως τιμιότερον απάντων εστί η πατρίς. Μα σαν μεγάλωσα άφησες τη σημαία να χαθεί στον βράχο των Ιμίων... Με έβαλες να μάθω ιστορία για να μπω στο πανεπιστήμιο και αρχαία ελληνικά. Μα σήμερα μου λες πως η Μακεδονία είναι τα Σκόπια και η Θράκη μας Τουρκία...

λούσες... μα όταν το 'κανα κι αυτό έστειλες τους "δραγουμάνους" να μου πουν πως δε θέλουν να κάνω επιπλέον μαθήματα στα πομακόπουλα γιατί σε ενοχλεί... τα παίρνω Και εγώ... εγώ μεγάλωνα μέσα σε μια αντίφαση... στο μαύρο και το άσπρο... Μα χθες βρέθηκα κάτω στο υπόγειο του σχολείου... σε είδα εκεί κάτω Ελλάδα... ήσουν εκεί... πίσω απ' τις κούτες. σκονισμένη... κοιτώ το άγαλμα του Αλέξανδρου αραχνιασμένο... μόνο εγώ και εσύ...η προτομή του μέγα Αλέξανδρου... Δάκρυσα... πόνεσα...μα σε άκουσα Ελλάδα απ' τη φωνή του... "Ποιος είναι εθνάρχης" με ρωτά..."ο Βενιζέλος;.. ποιος αγωνίζεται σκληρά... ο Γιώργος απ' τα ξένα; Για σκέψου εσύ δασκάλα... με ξαναρωτά... αν τώρα εδώ μέσα, από την πόρτα έμπαινε και ερχόταν κι ο Κολοκοτρώνης... και μας ρωτούσες και τους δυο ποιο μέρος της Ελλάδας θα θυσιάζαμε στο χθες για χάρη της ειρήνης... Μακεδο-

Σαν έγινα έφηβη με έβαλες να δω τον Λάλα αλυσοδεμένο να χάνει τη ζωή του για εσένα... Και σήμερα εσύ δίνεις ιθαγένεια στον κάθε αλλοδαπό μα όχι στον Έλληνα τον σταυρό... για φαντάσου...

νία ή Ήπειρο... Θράκη ή το Αιγαίο...

Μου δίδαξες σαν ήρωα και εθνάρχη τον Βενιζέλο... μα σαν έγινα δασκάλα τον βρήκα να προδίδει εσένα Έλληνα ...θυμάσαι τον Γενάρη του 34...εκεί στη Σουηδία... προτείνει για το Νόμπελ της Ειρήνης τον σφαγέα των προγονών μου Κεμάλ...!!!

κλειδώνεις στα "μπουντρούμια"...

Μου ζήτησες να έχω κριτική σκέψη... μα έκοψες την έκθεση ως μάθημα και λογοκρίνεις τη σκέψη μου... Βλέπεις εγώ για εσένα είμαι ακραία... Μου έμαθες στο σχολείο πως πρέπει να υπάρχει αξιοκρατία κι όταν σου ζήτησα να με αφήσεις στου χάρτη την πινέζα... εκεί στο Δέρειο... κι οχι στο Κολωνάκι... με ανάγκασες να βάλω μέσο τον πατέρα μου για να μη με διώξεις από εκεί... Μου έμαθες προσευχή... μα τώρα πια μόνο για Χριστό δε θες να μου μιλήσεις..

Μου ζήτησες να εργάζομαι σκληρά... για εθελοντισμό μι-

Αναλογίσου εσύ δασκάλα... θα το σκεφτόμασταν πολύ; Τι να διαπραγματευτώ... τη γη μου ή το νερό μου;... μα εσύ δασκάλα δίδαξες εκείνον ως εθνάρχη... και όχι εμάς ...εμάς Ελλάδα μες στις αντιφάσεις σου... ξεχνάς τα σύνορά σου και τον εχθρό ποτίζεις εδώ μέσα... προδότες ελληνόφωνοι... διαλέξτε επιτέλους τον Λεωνίδα αρχηγό...ή μήπως εφιάλτη;... κι ιστορία θα φερθεί ανάλογα εις τον καθένα... Γέμισαν τάφοι με κορμιά πιλοτών... γιατί έχουμε ειρήνη!!!! Γέμισε και η βουλή ελληνόφωνους απ' την ελληνοτουρκική φιλία... Φτάνει, δε θέλω πια να ακούω τη φωνή σας ...γιατί πιστεύω στο έθνος μου κι όχι στο "nation" που θα 'λεγε και ο "μέγας" ο Γιωργάκης... το έθνος είναι ελληνικό, είναι ήθος και έθος ρωμιοσύνης... το "nation" είναι η "φύση" του... εκ γενετής προδότης... Κι' αν όλα αυτά δε σ' άρεσαν "λόγιε", "πολιτικέ" δημοκρατί-

Σου ζήτησα να πάω στην πρώτη τη γραμμή και μ' άφησες μονάχη...

ας, να το θυμάσαι...

Μου έμαθες όμως καλά πως το Προξενείο κι όχι εσύ είναι εκεί και έχει όνομα... ε;... Ιλμή... ε;... Απτουραχήμ..ε;...

χίας..

Είμαι δημιούργημα της πιο παράλογης... δικής σου αναρ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΧΑΡΑ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Η επική μάχη Κιλκίς - Λαχανά

Ο Στρατηγός Ivanov, Γενικός Στρατάρχης των βουλγαρικών δυνάμεων, γράφει στα απομνημονεύματά του: "Ήμασταν σε θέση να αντισταθούμε για τόσο καιρό, γιατί ο εχθρός ήταν αδέξιος, δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση, δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις αδυναμίες μας ... Νόμιζα ότι είχα προβλέψει τα πάντα, ότι είχα μαντέψει τα πάντα, τα πάντα, εκτός απο την ελληνική τρέλα ". Μετά την απροειδοποίητη επίθεση του Βουλγαρικού Στρατού την νύχτα της 16-17ης Ιουνίου 1913 χωρίς να έχει προηγηθεί κύρηξη πολέμου , κατελήφθει η Γευγελή ,αποκόπτωντας την επικοινωνία μεταξύ Ελληνικού και Σερβικού Στρατού. Οι Βούλγαροι στρατηγοί φαινόταν σίγουροι για τη νίκη γεγονός που έκανε τον Βούλγαρο Στρατηγό Σαρόφ να κομπάζει : "Η Θεσσαλονίκη θα καταληφθεί σε 9 ώρες και το Βελιγράδι σε 5 ημέρες. Οι Έλληνες έχουν ένα στρατό πλασιέ και εμπόρων και οι Σέρβοι

ηττήθηκαν κατα κράτος το 1885". Τα 2 βουλγαρικά τάγματα στη Θεσσαλονίκη περίμεναν να ενωθούν με τους συντρόφους τους εντός μιας ημέρας. Ο Υποστράτηγος Καλάρης , διοικητής της ΙΙ Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού, απέστειλε στον διοικητή των Βουλγαρικών δυνάμεων που εβρίσκοντο εντός της πόλης της Θεσσαλονίκης το ακόλουθο μύνημα : "Αξιότιμε κκ Διοικητά Δεδομένου ότι τα βουλγαρικά στρα-

τεύματα άρχισαν τις εχθροπραξίες στην ύπαιθρο εναντίον τους Ελληνικού Στρατού, έχω την τιμή να σας ζητήσω να αποχωρήσετε από την πόλη της Θεσσαλονίκης εντός μιας ώρας μετά την παράδοση αυτού του μηνύματος. Τα όπλα των ανδρών σας πρέπει να παραδοθούν στους αξιωματικούς μας, ενώ οι δικοί σας αξιωματικοί μπορούν να διατηρήσουν τα ξίφη τους. Ένα τρένο θα μεταφέρει εσάς Συνέχεια στην επόμενη σελίδα

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ και τους άνδρες σας στο μέτωπο και θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα που θα τους επιτρέψουν να περάσουν με ασφάλεια στην πρώτη γραμμή. Μετά το πέρας της προθεσμίας αυτής, με μεγάλη θλίψη, σας στρατεύματα θα θεωρηθούν εχθρικά. Θεσσαλονίκη, 17 Ιουν 1913 " Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Βούλγαροι αρνήθηκαν το τελεσίγραφο και από το απόγευμα της 17ης Ιουνίου, δέχθηκαν επίθεση από την ελληνική ΙΙ Μεραρχία & τους Κρήτες της Κρητικής Χωροφυλακής και αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Την 18η Ιουνίου, ο ελληνικός στρατός κινήθηκε εναντίον των Βουλγάρων επι της γραμμής Κιλκίς-Λαχανά της οποία ο Ιβανόφ είχε ενισχύσει σημαντικά τους τελευταίους 9 μήνες. Η περιοχή προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, αφού το πεδίο είναι εντελώς ανοικτό και προσφέρει τέλεια παρατήρηση και τομείς πυρός. Κρατώντας αυτή τη γραμμή, οι Βούλγαροι, ήταν σε θέση να εξασφαλίσουν τις Σέρρες ,το Σιδηρόκαστρο , Δοιράνη και καθώς και να ελέγχουν τις γέφυρες του ποταμού Στρυμόνα, γεγονός σημαντικό για τον περαιτέρω ανεφοδιασμό, ενώ παράλληλα εξασφάλιζαν την απόσυρσή τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Οι Βούλγαροι ανέπτυξαν 32 τάγματα Πεζικού, 1 Συνταγμα Ιππικού και 62 πυροβόλα (ΙΙΙ Μεραρχία Πεζικού Division, 1/Χ Ταξιαρχία Πεζικού, 2 Ανεξάρτητες Ταξιαρχίες Πεζικού, ΧΙ Ταξιαρχία Πεζικού ως εφεδρεία, 5 Τάγμα Συνόριοφυλακής, 10ο Τάγμα Συνόριοφυλακής, 10ο Σύνταγμα Ιππικού). Στρατάρχης ήταν Στρατηγός Ιβάνοφ. Οι συνολικές δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού ήταν 73 τάγματα Πεζικού, 33 τάγματα Πυροβολικόυ , 9 τάγματα Ορεινού Πυροβολικού, 8 Μοίρες Ιππικού (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V, VI, VII, X Μεραρχίες Πεζικού, Ταξιαρχία Ιππικού). Επικεφαλής των ανωτέρω δυνάμεων 30

ήταν ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος. Κατά τη διάρκεια της νύχτας της 19ης Ιουνίου 1913, 4 ελληνικές Μεραρχίες (II, III, IV, V) και η Ταξιαρχία Ιππικού κινήθηκαν για να καταλάβουν την πόλη του Κιλκίς. Η δύναμη των Βουλγαρικών φυλακίων που συνάντησαν πολέμησε πεισματικά. Μια σκληρή και αιματηρή μάχη διεξήχθη και οι ελληνικές δυνάμεις κατέλαβαν τη γη σπιθαμή με σπιθαμή. Το 1ο Σύνταγμα Πεζικού έλαβε θέση στα υψώματα πέριξ του χωριού Μάντρες και το το 16ο Σύνταγμα Πεζικού ανατολικά της Πικρολήμνης . Καθώς πέρναγε η ημέρα η επίθεση γενικευόταν. Οι Μεραρχίες αντιμετώπησαν σοβαρές απώλειες, αλλά στο τέλος οι Βούλγαροι αναγκαστηκαν να υποχωρήσουν προς τη γραμμή ΛειψύδριονΎψωμα Μαυρονέρι-Γυναικόκαστρο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας που ακολούθησε οι Βούλγαροι υποχώρησαν, αλλά ο πόλεμος δεν είχε ακόμα τελειώσει. Νωρίς το πρωί τις 20ης Ιουνίου 1913, τα Συντάγματα της V Μεραρχίας (16ο-22ο-23ο) μετά από μια σκληρή και αιματηρή μάχη κατέλαβαν το σιδηροδρομικό σταθμό Κρυστώνης, το νότιο τμήμα του χωριού και τα γύρω υψώματα. Ωστόσο, παρά τις γενναίες προσπάθειες δεν μπορούσαν να προχωρήσουν προς το Κιλκίς λόγω του συνεχούς βομβαρδισμού του εδάφους απο τα Βουλγαρικά πυροβόλα.Η IV Μεραρχία πολέμησε με θάρρος και μέχρι το μεσημέρι κατέλαβε το ανατολικά υψώματα του χωριού Κρυστώνη και ήρθε σε επαφή με την κύρια γραμμή άμυνας του εχθρού. Οι απώλειες ήταν τεράστιες. Η ΙΙ Μεραρχία βάδισε

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

υπό το πύρ του βουλγαρικού πυροβολικού, κατέβαλε τον εχθρό και κατέλαβε τα ανατολικά υψώματα πέριξ του χωριού Ποταμιά. Η ΙΙΙ Μεραρχία, μετά από μια σκληρή μάχη, διέλυσε τις Βουλγαρικές γραμμές και κατέλαβε το Λεβεντοχώρι, τη Μεγάλη Βρύση και το χωριό Βαπτιστής. Η Ταξιαρχία Ιππικού βάδισε προς τα χωριά Μεγ. Βρύση και Καστανιές , αλλά εξαιτίας της άφιξης ενισχύσεων του εχθρού(τμήματα της ΧΙ Μεραρχίας Πεζικού) αναγκάστηκε να υποχωρήσει με μεγάλες απώλειες. Παρά τις νίκες του Ελληνικού Στρατού, η πόλη του Κιλκίς ήταν ακόμα σε βουλγαρικά χέρια. Ωστόσο έπρεπε να καταληφθεί πάση θυσία. Γεμάτος αγωνία, ο διοικητής του Ελληνικού Στρατού αποστέλει σε όλα τα τμήματα την ιστορική εντολή , η οποία έδειξε την αδάμαστη θέληση για την τελική νίκη "Αύριο, απαιτώ την πτώση του Κιλκίς". Νωρίς το πρωί της 21ης Ιουνίου 1913, στις 03:30 η επίθεση στο Κιλκίς ξεκινά. Τα ηρωικά Συντάγματα της ΙΙης Μεραρχίας (1 ο και 7 ο) προελαύνουν εναντίον των Βουλγάρων. Εντός 15 λεπτών προσεγγίζουν την πρώτη γραμμή άμυνας του εχθρού. (Ανδρες του 5 ου Τάγματος του 1 ου Συντάγματος, προχωρούν εναντίον των Βουλγαρικών χαρακωμάτων. Κατά την διάρκεια της μάχης, ο 2ος Λόχος, χάνει τον διοικητή του (Παπασπύρου) και τα 2 / 3 της δύναμης του) Οι Βούλγαροι πυροβόλούν εναντίον των προελαύνοντων Ελλήνων . Στις 04:10 το πρωί η αμυντική γραμμή του

ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Ο διάσημος Γάλλος Στρατηγός Debeney, (Διοικητής της γαλλικής Première Armée-1ης Στρατιάς -στος 1ο ΠΠ), όταν το 1913 επισκέφθηκε το πεδίο της μάχης Κιλκίς-Λαχανά, δήλωσε έκπληκτος απο την ανάπτυξη των 8 Ελληνικών Μεραρχιών σε ένα τόσο μικρό πεδίο χωρίς εφεδρείες και χωρίς την δυνατότητα εκτέλεσης οποιουδήποτε τακτικού ελιγμού, δήλωσε: "Αυτή η τακτική δεν ήταν ούτε γαλλική, γερμανική ... ήταν εχθρού καταλαμβάνεται μετά από μια σκληρή μάχη. Πίσω από την πρώτη γραμμή, ωστόσο, ήταν η δεύτερη εχθρική αμυντική γραμμή, εναντίον της οποίας επιτέθηκαν τα ελληνικά στρατεύματα. Στη 05:00 το πρωί, η δεύτερη γραμμή κατελήφθει και οι ελληνικές δυνάμεις προχώρησαν προς την τρίτη και σημαντικότερη αμυντική γραμμή. Μια άνιση μάχη διεξάγεται. Οι Έλληνες προχωρούν υπο το καταιγιστικό πύρ.Οι Βούλγαροι υπερασπίζουν τις θέσεις τους με πείσμα. Το 3 ο Σύνταγμα ρίχνεται στην μάχη ,υπο τις συνεχής ισχυρές αντεπιθέσεις των Βουλγάρων. Τα Συντάγματα συνεχώς κερδίζουν έδαφος, καταλαμβάνοντας και την 3η γραμμή άμυνας αποθώντας τους Βουλγάρους Οι άλλες Μεραρχίες (IV, V και III) αναπτύσονται γύρω από το Κιλκίς και συνεχίζουν την μάχη εναντίον των Βουλγάρων απο τις πρώτες πρωινές ώρες

. Στις 11:00 το Κιλκίς καταλαμβάνεται και στις 11:15 και η ελληνική σημαία κυματίζει υπερήφανη στο ύψωμα του Αγ.Γεωργίου Οι Βούλγαροι αποσύρονται απο όλο το μήκος του μετώπου. - Ο διάσημος Γάλλος Στρατηγός Debeney, (Διοικητής της γαλλικής Première Armée-1ης Στρατιάς), όταν το 1913 επισκέφθηκε το πεδίο της μάχης Κιλκίς-Λαχανά, δήλωσε έκπληκτος απο την ανάπτυξη των 8 Ελληνικών Μεραρχιών σε ένα τόσο μικρό πεδίο χωρίς εφεδρείες και χωρίς την δυνατότητα εκτέλεσης οποιουδήποτε τακτικού ελιγμού Δήλωσε: "Αυτή η τακτική δεν ήταν ούτε γαλλική, γερμανική ... ήταν απλά ελληνική". Ο Στρατηγός Ivanov, Γενικός Στρατάρχης των βουλγαρικών δυνάμεων, γράφει στα απομνημονεύματά του: "Ήμασταν σε θέση να αντισταθούμε για τόσο καιρό, γιατί ο εχθρός ήταν

αδέξιος, δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση, δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις αδυναμίες μας .... Νόμιζα ότι είχα προβλέψει τα πάντα, ότι είχα μαντέψει τα πάντα, τα πάντα, εκτός απο την ελληνική τρέλα ". Η τριήμερη μάχη του Κιλκίς είχε τελειώσει. Η νίκη αποδείχτηκε σημαντική και προδίκασε το αποτέλεσμα του 2 ου Βαλκανικού Πολέμου. Από το Κιλκίς, ο Ελληνικός Στρατός βάδισε προς την Δοιράνη, Κερκίνη, Στρούμνιτσα, Ντελί Ρισάρ και τα στενά της Κρέσσνας. Η νίκη ήταν πολύ μεγάλη, το ίδιο όμως και οι απώλειες: 8652 άνδρες νεκροί & τραυματίες (37 αξιωματικοί νεκροί, 85 τραυματίες). Δεν υπάρχουν επίσημα αρχεία για τις βουλγαρικές απώλειες. Οι Βούλγαροι αιχμάλωτοι πολέμου ανήλθαν σε 2.500 άνδρες. Του Διοικητικού Συμβουλίου

Συνέχεια επόμενη σελίδα • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΡΟΥΠΕΛ 1941: "Τα οχυρά δεν παραδίδονται, αλλά καταλαμβάνονται" 73 χρόνια συμπληρώθηκαν αυτές τις μέρες από την εποποιία των οχυρών της Γραμμής Μεταξά. Από 6 ως 10 Απριλίου 1941, οι μαχητές του Ρούπελ και των υπόλοιπων οχυρών της Γραμμής Μεταξά αντιμετώπισαν με ηρωισμό την επίθεση της 12ης γερμανικής στρατιάς υπό τον στρατάρχη Λιστ, αντιτάσσοντας την ανδρεία τους στην αριθμητική και τεχνολογική υπεροχή του αντιπάλου. Ως ελάχιστο φόρο τιμής δημοσιεύουμε εδώ την εξιστόρηση της μάχης του οχυρού Ρούπελ, γιατί αυτό έχει μείνει χαραγμένο στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων - χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι μάχες στα υπόλοιπα οχυρά ήταν λιγότερο ηρωικές. Η Γραμμή Μεταξά Τα πρώτα οχυρά επί της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου κατασκευάστηκαν την περίοδο 1913- 14, βάσει εισηγήσεως του τότε αντισυνταγματάρχη Ι. Μεταξά, διευθυντή της Β` Επιτελικής Διευθύνσεως. Τα οχυρά που κατασκευάστηκαν τότε ήταν εννέα: Ρούπελ, Φαιά Πέτρα, Περιθώρι, Λίσσε, Τούλουμπαρ, Παρανέστιο, Παράδεισος, Δόβα Τεπέ. Κατά τον μεσοπόλεμο και ιδίως επί πρωθυπουργίας Μεταξά η κατασκευή της γραμμής των οχυρών εντατικοποιήθηκε. Έτσι τον Απρίλιο του 1941 ήταν σχεδόν ολοκληρωμένα 21 οχυρά: * Περιοχή Μπέλες: Ποποτλίβιτσα, Ιστίμπεη, Κελκαγιά, Αρπαλούκι, Παλιουριώνες * Περιοχή Αγκίστρου: Ρούπελ, Καρατάς, Κάλη * Περιοχή Αλή Μπουτούς και Μαύρο Βουνό: Περσέκ * Υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου: Μπαμπαζώρα, Μαλιάγκα, Περιθώρι, Παρταλούσκα, Ντασαβλή, Λίσσε, Πυραμιδοειδές 32

* Περιοχή Βώλακα: Καστίλλο, Άγιος Νικόλαος, Μπαρτισέβα * Ξάνθη: Εχίνος * Κομοτηνή: Νυμφαία Τα οχυρά είχαν αρχικά σχεδιαστεί με σκοπό την απόκρουση αιφνιδιαστικής επίθεσης από τη Βουλγαρία. Μετά την ανάληψη της αρχηγίας του ΓΕΣ από τον Αλέξανδρο Παπάγο, σχεδιάστηκε και η δυνατότητα χρήσης των οχυρών ως τοποθεσίας αντίστασης ολόκληρης της Στρατιάς και ως ορμητηρίου για την ανάληψη επιθετικής πρωτοβουλίας προς τη Βουλγαρία. Οπωσδήποτε, εν όψει των δυνατοτήτων του βουλγαρικού στρατού αλλά και των διπλωματικών δεδομένων (στάση Γιουγκοσλαβίας) δεν είχε ληφθεί υπόψη η πιθανότητα παράκαμψης των οχυρών από ισχυρές μηχανοκίνητες δυνάμεις, όπως αυτές που παρέταξε ο γερμανικός στρατός. Από τακτική άποψη, τα οχυρά επιτέλεσαν πλήρως το σκοπό τους, καθώς άντεξαν στις επιθέσεις (η κατασκευή τους θαυμάστηκε από τους Γερμανούς αξιωματικούς) και έφραξαν τη διέλευ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ση του εχθρού μέσω της κοιλάδας του Στρυμώνα. Από επιχειρησιακή άποψη όμως, οι γερμανικές δυνάμεις πέτυχαν την παράκαμψη των οχυρών μέσω του γιουγκοσλαβικού εδάφους, καθώς η 2η τεθωρακισμένη μεραρχία κινήθηκε μέσω Στρώμνιτσας, Δοϊράνης και Κιλκίς προς τη Θεσσαλονίκη. Η εφεδρεία του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ), η ΧΙΧ μεραρχία, μηχανοκίνητη μόνο κατ' όνομα και με ελάχιστα τεθωρακισμένα, ήταν αδύνατο να ανακόψει τη γερμανική προέλαση, ενώ το αίτημα του διοικητή του ΤΣΑΜ, αντιστράτηγου Μπακόπουλου, να επιχειρηθεί πλευροκόπηση των γερμανικών δυνάμεων από την βρετανική 1η τεθωρακισμένη ταξιαρχία, δεν ικανοποιήθηκε. Κατόπιν τούτου τα πρώτα γερμανικά τμήματα έφτασαν στη Θεσσαλονίκη το βράδυ της 8ης Απριλίου, καθιστώντας την αντίσταση των οχυρών μάταιη. Οχυρό Ρούπελ οι δυνάμεις των αντιπάλων Το οχυρό Ρούπελ ήταν το μεγαλύτερο από όλα τα οχυρά της "γραμμής Με-

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ταξά", εκτεινόμενο σε μέτωπο 2.500μ. Περιελάμβανε 123 ενεργητικά σκέπαστρα, το ανάπτυγμα των υπόγειων χώρων ήταν 1.849 τ.μ., ενώ οι στοές συγκοινωνίας ανέρχονταν σε 4.251 μ. Η συνολική έκταση ήταν 6.100 μ. και το σύνολο της φρουράς ήταν 1.397 άνδρες. Το κόστος κατασκευής του ήταν 111.540.000 δρχ. Το οχυρό διέθετε: •Πέντε αντιαρματικά πυροβόλα των 37 χιλ. στο λόφο Ουσίτας, στα αντερείσματα Μολών Λαβέ και στο λόφο Εξόδου •Δύο ορειβατικά πυροβολεία 75/19 σε πυροβολεία πλαγιοφύλαξης •Τρία πεδινά των 75 χιλ. σε ρόλο αντιαρματικής άμυνας του οχυρού σε ημιμόνιμα πυροβολεία (μαζί με τα δυο ορειβατικά συγκροτούσαν τον ουλαμό πυροβολικού του οχυρού) •Τρία πεδινά πυροβόλα των 75 χιλ. σε αντίστοιχα αντιαρματικά περιπόλια επί της εθνικής οδού Κούλας – Σιδηροκάστρου •Ένα κινητό αντιαρματικό των 47 χιλ. από ιταλικά λάφυρα •Ένα αντιαεροπορικό των 20χιλ. στην Ουσίτα και ένα των 37 χιλ. στον Προφήτη Ηλία. Ήταν ακόμα εξοπλισμένο με 85 πολυβόλα, 5 όλμους, 25 οπλοπολυβόλα και 53 βομβιδοβόλα. Από γερμανικής πλευράς, στη στενωπό του Ρούπελ ενήργησε το ανεξάρτητο 125ο Σύνταγμα Πεζικού, που είχε πείρα σε πόλεμο εναντίον οχυρών από τις μάχες της Γραμμής Μαζινό στη Γαλλία, μαζί με το 1ο Τάγμα του 100ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών, έχοντας αποστολή να διασπάσουν τη στενωπό και να καταλάβουν τη γέφυρα του Στρυμόνα στο νότιο άκρο της. Το σχέδιο επίθεσης προέβλεπε προσβολή από τρεις πλευρές. Η μεσαία φάλαγγα, αποτελούμενη από το 1ο τάγμα του 125ου συντάγματος (Ι/125), θα διασπούσε την κυρίως στενωπό και θα εξασφάλιζε το ρήγμα καταλαμβάνοντας με επίθεση τις οχυρές θέσεις της δυτικής πλευράς του οχυρού Ρού-

πελ. Το τρίτο τάγμα του συντάγματος (ΙΙΙ/125) διατάχθηκε να επιτεθεί στην ανατολική πλευρά του οχυρού Ρούπελ, ενώ το δεύτερο τάγμα (ΙΙ/125) είχε αποστολή να προωθηθεί μεταξύ των οχυρών Ρούπελ και Καρατάς για να καταλάβει τη γέφυρα του Στρυμόνα και να αποκλείσει την έξοδο από τη στενωπό του Ρούπελ. Τέλος, από τη δεξιά όχθη του Στρυμόνα το 1ο Τάγμα Ορεινών Κυνηγών θα διενεργούσε επίθεση κατά του γειτονικού οχυρού Παλιουριώνες. H γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 05.15 της 6ης Απριλίου 1941, με βολές πυροβολικού και μαζικές επιθέσεις αεροσκαφών κάθετης εφόρμησης Ju-87 (γνωστότερων ως Stukas). Για τον κανονισμό των βολών πυροβολικού είχε μεταφερθεί στα βόρεια του Στρυμόνα ένα δέσμιο στη γη αερόστατο. Ταυτόχρονα εκδηλώθηκε γερμανική κίνηση με φουσκωτές βάρκες στον ποταμό, με σκοπό να διευκολυνθεί η επίθεση του Ι/125 τάγματος κατά μήκος του δρόμου. Σημειωτέον ότι η κίνηση αυτή έγινε από σκαπανείς του 125 Συντάγματος και όχι του συντάγματος Brandenburg, όπως λανθασμένα αναφέρουν κάποιες πηγές - το αρχικό γερμανικό σχέδιο πράγματι προέβλεπε συμμετοχή καταδρομέων του συντάγματος Brandenburg, αλλά αυτοί

δεν είχαν φτάσει. Σε κάθε περίπτωση, η γερμανική κίνηση απέτυχε, καθώς οι βάρκες καθηλώθηκαν σε συρματόπλεγμα που είχε προβλεφθεί από ελληνικής πλευράς για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και οι επιβάτες τους αποδεκατίστηκαν από τα συγκεντρωτικά πυρά των οχυρών. Το Ι/125 γερμανικό τάγμα κινήθηκε ως την περιοχή του Προμαχώνα, όπου καθηλώθηκε από τα μαζικά ελληνικά πυρά, και ιδίως από τα εύστοχα πυρά του ελληνικού πυροβολικού. Η επίθεση του ΙΙΙ/125 τάγματος στο αριστερό του οχυρού απέτυχε επίσης. Σε όλη τη διάρκεια της 6ης Απριλίου, τα συγκεντρωτικά πυρά του Ρούπελ, αλλά και τα πλευρικά πυρά των οχυρών Παλιουριώνες και Καρατάς προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στα τάγματα αυτά, αλλά και στα βαρέα όπλα του γερμανικού 125ου συντάγματος. Μόνον το ΙΙ/125 τάγμα μπόρεσε να εισχωρήσει ανάμεσα στο Ρούπελ και το Καρατάς και να βρεθεί το βράδυ στα νώτα του Ρούπελ, έχοντας όμως χάσει πάνω από τους μισούς άνδρες του. Την αυγή του 7ης Απριλίου συγκροτήθηκαν τρεις περίπολοι του Ρούπελ με αποστολή την εκκαθάριση της περιοχής από τους εχθρούς και την αποκατάσταση της τηλεφωνικής επικοινωνίας. Αποτέλεσμα ήταν η σύλληψη 14

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ αιχμαλώτων με 3 συσκευές ασυρμάτου και 2 όλμους. Όλη τη μέρα οι γερμανικές επιθέσεις κατά του οχυρού αποκρούστηκαν, με βαριές απώλειες. Η ελληνική πλευρά είχε και εκείνη απώλειες, ιδίως την καταστροφή της 2ης πυροβολαρχίας, που εντοπίστηκε και βομβαρδίστηκε ανηλεώς από τα γερμανικά αεροσκάφη, με αποτέλεσμα το θάνατο του διοικητή της, λοχαγού Κυριακίδη. Όμως το ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών παρέμενε υψηλό, σε βαθμό που υποδέχονταν τους βομβαρδισμούς με ζητωκραυγές. Μόνο το ΙΙ/125 γερμανικό τάγμα, που είχε απομείνει με περίπου 200 άνδρες, κατέλαβε το ύψωμα Γκολιάμα στα νώτα του οχυρού, ανατολικώς της εξόδου της στενωπού. Στις 6:00 το πρωί της 8ης Απριλίου το οχυρό Ρούπελ δέχτηκε νέο σφοδρό βομβαρδισμό από την αεροπορία και το πυροβολικό, που συνεχίστηκε όλη την ημέρα. Όμως οι επιθέσεις των γερμανικών Στούκας, που έρχονταν σε κύματα 40 και 50 αεροσκαφών, δεν έκαμψαν το φρόνημα των Ελλήνων στρατιωτών. Όπως σχολίασε αργότερα Γερμανός αξιωματικός, ήταν η πρώτη φορά που οι γερμανοί αεροπόροι βομβάρδιζαν αντιπάλους που δεν τρέπονταν σε φυγή, αλλά αντίθετα άνοιγαν πυρ με τα τυφέκιά τους κατά των αεροσκαφών από τις θέσεις τους. Όταν, το μεσημέρι της 8ης Απριλίου, παρατάχθηκε το ΙΙΙ/125 τάγμα για νέα επίθεση, διαπιστώθηκε ότι το αμυντικό σύστημα του οχυρού λειτουργούσε ακόμα πλήρως. Επιπλέον, οι ελληνικές δυνάμεις αντεπιτέθηκαν κατά του ΙΙ/125 τάγματος στο ύψωμα Γκολιάμα, προξενώντας στους Γερμανούς τόσο βαριές απώλειες, ώστε η διοίκηση του τάγματος ανέφερε προς το Σύνταγμα ότι εφ' εξής ήταν μειωμένης μαχητικής ικανότητας. Το απόγευμα οι Γερμανοί ζήτησαν εξάωρη εκεχειρία για περισυλλογή των νεκρών και τραυματιών τους. Κατά την 9η Απριλίου οι γερμανικοί βομβαρδισμοί ήταν μειωμένοι, και στις 15.00 σταμάτησε κάθε εχθρική δραστηριότητα. Την 17:00` επιβατικό αυ34

τοκίνητο που έφερε λευκή σημαία εμφανίσθηκε στην οδό Κούλας- Σιδηροκάστρου. Οι Γερμανοί επιβάτες κατέβηκαν, ύψωσαν λευκή σημαία, καλύφθηκαν και περίμεναν. Ο Διοικητής του Οχυρού, ταγματάρχης Δουράτσος Γεώργιος, αποστέλλει τον Ανθυπολοχαγό Δαμιανό Ιωάννη με τρεις στρατιώτες στο σημείο συνάντησης για να πληροφορηθεί τι ζητούν αυτοί. Ο Γερμανός απεσταλμένος ζητούσε την παράδοση του οχυρού διότι υπεγράφη ανακωχή και τα Γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη. Αφού ο Δαμιανός διεβίβασε τους όρους στον Διοικητή Δουράτσο Γεώργιο, αυτός τον διέταξε να επανέλθει προς συνάντηση με τον Γερμανό αξιωματικό και να του ανακοινώσει τα κατωτέρω: Α) Ότι τα οχυρά παραδίδονται ΜΟΝΟΝ όταν κυριευθώσιν παρά του αντιπάλου. Β) Ότι τοιούτων διαταγών περί ανακωχής κλπ. στερούμεθα παρά των ιεραρχικώς προϊσταμένων μας αρχών. Γ) Ότι διαταγάς λαμβάνομεν και εκτελούμεν μόνον τας προερχομένας εκ των προϊσταμένων μας Αρχών. Δ) Ότι ο αγών θα συνεχιστεί πάσα δε απόπειρα προσεγγίσεως του οχυρού θα συντριβεί. Ο κήρυκας διαβεβαίωσε στην στρατιωτική του τιμή ότι δεν επρόκειτο για απάτη και όρισε συνάντηση για την 6:00 της επόμενης 10/4. Περί την 23:30` ώρα ελήφθη διαταγή πρώτα τηλεφωνικά και μετά εγγράφως για κατάπαυση του πυρός. Μετά την λήψη των διαταγών αυτών η διοίκηση των οχυρών αποφάσισε ομόφωνα την συνέχιση του αγώνα, καθώς και η αντίδραση των ανδρών του οχυρού ήταν ότι ο αγώνας έπρεπε να συνεχιστή. Κατόπιν νέας τηλεφωνικής επικοινωνίας όμως, διαπιστώθηκε ότι η περαιτέρω θυσία ήταν μάταια. Την επομένη 10 Απριλίου 1941 έλαβε χώρα η παράδοση του οχυρού. Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερ-

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

μανικό τμήμα που απέδωσε τιμές. Ο εντεταλμένος για την παραλαβή του οχυρού Γερμανός συνταγματάρχης συνεχάρη τον διοικητή του, Ταγματάρχη Δουράτσο, διαβεβαιώνοντας τα συγχαρητήρια και το θαυμασμό των ανωτέρων του. Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό. Έτσι έληξε η μάχη του Ρούπελ, που επάξια κατατάσσεται στην κατηγορία των απόρθητων οχυρών, καθώς δεν καταλήφθηκε από τον αντίπαλο αλλά συνθηκολόγησε λόγω εξωτερικών περιστάσεων και κατόπιν διαταγής. Το 125ο γερμανικό Σύνταγμα πλήρωσε τις μάταιες προσπάθειες κατάληψής του με 400 νεκρούς και τραυματίες, ενώ το 100 Σύνταγμα Ορεινών Κυνηγών που ενήργησε κατά του οχυρού Παλιουριώνες είχε 27 νεκρούς και 75 τραυματίες. Οι απώλειες της φρουράς του Ρούπελ ανήλθαν σε 44 νεκρούς και 152 τραυματίες. Ας τους θυμόμαστε πάντα με δόξα και τιμή, και ας μας φωτίζει το παράδειγμά τους. Η Πολεμική Σημαία του Ρούπελ μετά τη μάχη. Βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Όχι κύριε Πάγκαλε, αυτή τη σημαία δεν την πήρε ο αέρας... Σημείωση: τα βασικά ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν από το βιβλίο του Heinz Richter "Η ιταλογερμανική επίθεση κατά της Ελλάδος" (εκδόσεις Γκοβόστη). Από τις μάχες των άλλων οχυρών μπορείτε επίσης να διαβάσετε εδώ την εξιστόρηση της μάχης του οχυρού Ιστίμπεη και εδώ την εξιστόρηση της μάχης του οχυρού Νυμφαίας. Μάλιστα ο δεύτερος σύνδεσμος περιλαμβάνει και αναλυτικό ιστορικό της κατασκευής των οχυρών - ένα ιστορικό άκρως διδακτικό, αφού δείχνει ότι η κατασκευή τους έγινε αποκλειστικά με ελληνικά μέσα και με απόλυτο σεβασμό προς το δημόσιο χρήμα: οι συγκρίσεις με τη σημερινή Ελλάδα είναι, και σε αυτό το επίπεδο, καταθλιπτικές.

ΑΡΘΡΟ

Η Έξοδος του Μεσολογγίου και η σημερινή κρίση Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας Πολιτικός Επιστήμων Την Κυριακή των Βαίων του 1826 οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Μεσολογγίου απετόλμησαν την θρυλική Έξοδο και πέρασαν στην αιωνιότητα. Με πίστη στον Θεό, με τον Ορθόδοξο κλήρο επικεφαλής, με σώφρονα πατριωτισμό, με αυτοθυσία και με στρατηγική σκέψη οι έγκλειστοι αποφάσισαν να σπάσουν τον κλοιό των Τουρκοαιγυπτίων και να αποδείξουν ότι είναι συνεχιστές των μεγάλων ΟΧΙ της ελληνικής ιστορίας. Το Μεσολόγγι ήταν ο φράχτης που γκρέμισε την αλαζονεία του Ιμπραήμ και του Κιουταχή... Ήταν η εστία του παγκοσμίου θαυμασμού και μία από τις ενδοξότερες σελίδες της Ελληνικής Επαναστάσεως. Οι πολιορκημένοι άντεξαν τον πόλεμο και την πείνα σε σημείο που ο Διονύσιος Σολωμός να διαπιστώνει: «Δεν τους βαραίνει ο πόλεμος, μα έγινε πνοή τους». Τους χτυπούσαν αλύπητα επί μήνες «Αραπιάς άτι, Γάλλου νους, βόλι Τουρκιάς, τόπι Άγγλου», αλλά δεν παραδόθηκαν. Σε κάθε πρόταση για παράδοση απαντούσαν με το αγέρωχο ΟΧΙ της Ελληνικής Διάρκειας. Το Σάββατο του Λαζάρου μετέλαβαν των Αχράντων Μυστηρίων από το χέρι του μετέπειτα Εθνομάρτυρος Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ. Ο Θεσσαλός Ιεράρχης μαζί με τον Κοζανίτη Κασομούλη συνέταξαν το σχέδιο της Εξόδου αρχίζοντας με τη φράση: Εις το όνομα της Αγίας, Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος. Από τότε όλα τα Συντάγματα του Ελληνικού Κράτους έχουν αυτό το προοίμιο. Για να θυμίζουν σε κάθε Έλληνα πολίτη και σε κάθε ξένο που κατοικεί στη χώρα μας ότι αυτόν τον τόπο τον ελευθέρωσαν αγωνιστές με

Μία έξοδο αναζητούμε και σήμερα. Έξοδο από την κρίση των υλιστικών συμφερόντων και είσοδο σε μία κοινωνία αρχών και αξιών.

ελληνορθόδοξο φρόνημα και όχι πολυπολιτισμικοί κουλτουριάρηδες. Σουλιώτες, Μεσολογγίτες, Φιλέλληνες και όλοι οι άλλοι κατέδειξαν για μία ακόμη φορά ότι στην ελληνική ιστορία η φρουρά δεν παραδίδεται. Ή διαφεύγει ηρωικά ή πεθαίνει με το σπαθί στο χέρι. Όλα αυτά οφείλονται στα ιδανικά και στις πνευματικές αξίες των Μεσολογγιτών και όλων των αγωνιστών της περιόδου εκείνης. Είχαν γαλουχηθεί με τα νάματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με τη ακλόνητη πίστη στη συνέχεια του Ελληνισμού και είχαν τη δύναμη να βάζουν το εμείς πάνω από το εγώ. Δυστυχώς αυτά τα ιδανικά λείπουν στις ημέρες μας. Έτσι κατρακυλάμε συνεχώς σε ένα κατήφορο υλισμού και ευδαιμονισμού και ζούμε μία πολύπλευρη κρίση.

θρησκευτικού συναισθήματος, τον

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η κοινωνία μας αφέθηκε ή καθοδηγήθηκε να ξεχάσει τον αγώνα και την πίστη των Ελευθέρων Πολιορκημένων και έπεσε στην παγίδα του άκρατου καταναλωτισμού, του υπερδανεισμού, του ωφελιμισμού και του ωχαδελφισμού. Η τηλεόραση και το σχολείο άφησαν στο περιθώριο τους ήρωες των ειρηνικών και πολεμικών περιόδων και πρόβαλαν συστηματικά τον τυχοδιωκτισμό, την υπονόμευση του

κόλαση ατομοκεντρισμού και εγω-

χλευασμό του εθνικού συναισθήματος και ροκάνισαν τις παραδοσιακές αξίες σαν δήθεν ξεπερασμένες. Διαβάζοντας σήμερα για το ήθος και το πνεύμα των πολιορκημένων και πολύ ορκισμένων του Μεσολογγίου τα παιδιά μας ίσως αναρωτηθούν: Τι σχέση έχουν αυτά τα ρομαντικά και τα ιδεαλιστικά με την πεζή πραγματικότητα που θα συναντήσουν στη ζωή τους; Κι όμως πιστεύω ότι παράλληλα με τον ρεαλισμό και το προσγειωμένο μυαλό, που πρέπει να έχουν μπροστά στην καθημερινότητα, καλό θα ήταν να παίρνουν και ορισμένα διδάγματα ήθους και αρετής από την Έξοδο του Μεσολογγίου. Για να μην γίνει η ζωή μας ισμού και για να μην καταλήξουμε να τρωγόμαστε μεταξύ μας κατά το παλιό λατινικό ρητό «Ηomo hominis lupus» (ο άνθρωπος φέρεται σαν λύκος απέναντι στους άλλους ανθρώπους). Μία έξοδο αναζητούμε και σήμερα. Έξοδο από την κρίση των υλιστικών συμφερόντων και είσοδο σε μία κοινωνία αρχών και αξιών.

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Εκπαιδευτικό Δίκαιο και Θεσμοί Παρουσιάζει ο

να δαμάσει την πολυπλοκότητα που

Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος

κυριαρχεί στο χώρο της εκπαίδευσης,

Υποστράτηγος ε.α.

λόγω της πολυνομίας που την διακρί-

Συγγραφέας: Παναγιώτης Ε.Που-

νει, όπως άλλωστε και το σύνολο της

λής,

ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Το βιβλίο αυτό χωρίζεται σε δύο θε-

Τίτλος Βιβλίου: Εκπαιδευτικό Δίκαιο και θεσμοί,

ματικές ενότητες, οι οποίες ασχολού-

Εκδόσεις Σάκκουλα, έβδομη έκδο-

νται με την οργάνωση, διοίκηση και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευ-

ση, Αθήνα, Απρίλιος 2014, 554 σελ.

τεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημόσιας

Ο συγγραφέας με την έβδομη έκδο-

και ιδιωτικής, καθώς και με την πανε-

ση του βιβλίου «Εκπαιδευτικό Δί-

πιστημιακή και τεχνολογική εκπαίδευ-

καιο και Θεσμοί» επιχειρεί να ανα-

ση. Το βιβλίο περιλαμβάνει πρόλογο,

δείξει για μία ακόμη φορά τις συνεχι-

πίνακα περιεχομένων, γενική βιβλιο-

ζόμενες μεταρρυθμίσεις στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Μια πλειάδα νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων αποτελούν ένα συνεχές διοικητικό φαινόμενο, το οποίο πολλές φορές καθίσταται δυσλειτουργικό και αναποτελεσματικό. Είναι κοινός τόπος ότι το δικαίωμα

γραφία, ελληνική και ξενόγλωσση, κατου: «Η εκπαίδευση και στις τρεις βαθμίδες της εξακολουθεί να νοσεί και να δυσλειτουργεί από τις συνεχιζόμενες παρεμβάσεις της πολιτείας προκειμένου να ιαθεί το χρονίως πάσχον ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης…».

στη μόρφωση είναι κοινωνικό δικαίω-

Με τις σκέψεις αυτές, ο συγγραφέ-

μα, συνταγματικά κατοχυρωμένο (άρ-

ας Παναγιώτης Πουλής, Ομότιμος

θρο 16 Σ) και ως εκ τούτου η Πολιτεία

Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του Δη-

προσπαθεί, στο μέτρο του δυνατού,

μοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης,

να εκσυγχρονίσει την εκπαίδευση, να

προσπαθεί να καταγράψει, να επι-

βελτιώσει και να ενισχύσει το εκπαι-

σημάνει και να αναλύσει τη συρροή

δευτικό σύστημα με σκοπό την παρο-

νέων νομοθετικών και κανονιστικών

χή καλύτερης παιδείας και εκπαίδευ-

κειμένων που κυριαρχούν στην ορ-

σης.

γάνωση και λειτουργία της ελληνικής

Οι συνεχείς παρεμβάσεις του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, όπως είναι η

έκδοση κανονιστικών

και νομοθετικών κειμένων, τα οποία

εκπαίδευσης, τόσο της σχολικής, όσο και της πανεπιστημιακής και τεχνολογικής. Θα πρέπει εξάλλου, να σημειωθεί η εισαγωγή νέων θεσμών στην εκ-

συχνά έρχονται σε σύγκρουση με την

παίδευση, οι οποίοι αποτελούν ανα-

συνταγματικά

παι-

πόσπαστο μέρος του ελληνικού εκ-

δεία και εκπαίδευση λόγω της αντισυ-

παιδευτικού συστήματος και βοηθούν

νταγματικότητας που παρουσιάζουν,

στην αποτελεσματική λειτουργία του.

κατοχυρωμένη

έχουν ως αποτέλεσμα να δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία της εκπαίδευσης και στις τρείς βαθμίδες της.

Το βιβλίο του κ. Παναγιώτη Πουλή είναι ένα αξιόλογο βιβλίο, καθόλα δύσκολο στη συγγραφή του, όπου με την πολυετή ενασχόλησή του πάνω

θώς και αλφαβητικό ευρετήριο. Σημειώνεται ότι πέραν των παραπάνω θεματικών ενοτήτων το σύγγραμμα του Καθηγητή Παναγιώτη Πουλή περιέχει θεματικές ενότητες σχετικές με την ευρωπαϊκή παιδεία, την ανώτατη στρατιωτική εκπαίδευση, τη μειονοτική εκπαίδευση, την εκκλησιαστική εκπαίδευση, τη Δια βίου εκπαίδευση και ιδίως, το υπηρεσιακό και πειθαρχικό καθεστώς των λειτουργών της εκπαίδευσης με τις πρόσφατες νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις. Το βιβλίο διατηρεί την κλασσική δομή της πρώτης έκδοσης με τη συστηματικά δομημένη και σωστή παρουσίαση της σχετικής ύλης, καθώς και την πλήρως αναθεωρημένη και βελτιωμένη μορφή του. Το εν λόγω βιβλίο, Εκπαιδευτικό Δίκαιο και Θεσμοί, αριθμώντας 554 σελίδες, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και είναι εύχρηστο για τον αναγνώστη, το μελετητή, το φοιτητή, τον ερευνητή ,το λειτουργό της εκπαίδευσης.

Χαρακτηριστικά σημειώνει ο συγ-

σε θέματα παιδείας και εκπαίδευσης

Τηλέφωνο συγγραφέα:

γραφέας στον πρόλογο του βιβλίου

καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια

6932476529

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Η Ετήσια Γενική Συνέλευση

Γράφει ο Λιβέριος Πετρίδης Ίλαρχος ε.α.

Με οριακή συμμετοχή, παρουσία και του π. Αναπληρωτού Εθνικής Αμύνης Πρέσβη κ. Γεώργιου Γεωργίου, πραγματοποιήθηκε η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου μας, την Τετάρτη 12 Μαρτίου το απόγευμα, στην Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Αθήνα. Η Εφορευτική Επιτροπή της Γενικής Συνελεύσεως, συγκροτήθηκε, με Πρόεδρο τον Αντιστράτηγο ε.α. κ. Ιωάννη Μπαλτζώη και μέλη τον Συνταγματάρχη ε.α. κ. Μιχάλη Σταματογιαννάκη και τον έφεδρο Υπίλαρχο κ. Χρ. Παπαδημητρίου. Ο κ. Παπαδογεωργόπουλος κατά την παρουσίαση των πεπραγμένων ανεφέρθηκε ιδιαίτερα στην περάτωση του Μνημείου του Ιππικού στο Μέτσοβο τονίζοντας όμως το γεγονός ότι χρειάζονται ακόμη 11 χιλιάδες ευρώ για την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, εκφράζοντας την πεποίθηση, ότι, μέχρι τον επόμενο Οκτώβριο που θα γίνει η εκδήλωΕνημέρωση από τον Πρόεδρο της ΠΟΣ

κ. Κωνσταντίνο Ζιαζιά, καλώντας τον να

λυψή του, θα έχει τακτοποιηθεί και αυτό

Ο Ταξίαρχος ε.α. κ. Βασ. Νικολόπουλος

παραλάβει την αναμνηστική τιμητική πλα-

το θέμα. Αναφερόμενος στο περιοδικό του

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας

κέτα του Συνδέσμου ευχαριστώντας τον πα-

Συνδέσμου “Ιππικο – Τεθωρακισμένα”, ζή-

Στρατιωτικών ενημέρωσε τους παριστάμε-

ράλληλα για την βοήθεια του προς τον Σύν-

τησε από τα μέλη να συμμετέχουν με συγ-

νους για τις ενέργειες που έχουν γίνει από

δεσμο. Ο κ. Ζιαζιάς ευχαρίστησε τον κ. Πα-

γραφικό έργο.

πλευράς της Ομοσπονδίας κυρίως για την

παδογεωργόπουλο, ζητώντας από τα μέλη

κατάφωρη αδικία που έχει γίνει στις τάξεις

του Συνδέσμου να βοηθούν αυτούς που τα

των στρατιωτικών με τις υπέρμετρες μειώ-

περνάνε δύσκολα λόγω της οικονομικής

ση της δεύτερης επετείου από την αποκά-

Ενημέρωση από τον Πρόεδρο του ΑΟΟΑ Ο Πρόεδρος του ΑΟΟΑ και Επίτιμος Γεν. Επιθεωρητής Στρατού Αντιστράτηγος ε.α. κ. Αθ. Κουτρουμπέλης, ενημέρωσε τα μέλη του Συνδέσμου για τις επαφές που είχε με αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες του ΥΠΕΚΑ για την πολεοδόμηση οικοπέδων στο Πικέρμι, καθώς και την κατασκευή πολυκατοικιών σε Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Καστοριά, Γιάννενα, Κόρινθο και αλλού. Ο κ. Κουτρουμπέλης ζήτησε από τους παριστάμενους, να ενημερώσουν και άλλους συναδέλφους ώστε να επικοινωνήσουν με

σεις των συντάξεων και μισθών. Ο κ. Νικολόπουλος σε διαφάνειες παρουσίασε στοιχεία με τα οποία φαίνεται καθαρά η αδικία σε βάρος των στρατιωτικών. Συνέστησε τα μέλη να κάνουν υπομονή μέχρι να εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ που θα τους δικαιώσει και θα διορθώσει μισθολογικά την κατάφορη αυτή αδικία. Τέλος, χαιρετισμό απηύθηνε και ο Πρόεδρος του πολιτικού κόμματος “ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ” κ. Χρήστος Χριστίδης.

κρίσης, εκφράζοντας παράλληλα και την βεβαιότητα ότι θα βρεθούνε τα χρήματα για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου του Μνημείου. Ο Πρόεδρος του ΑΟΟΑ Αντιστράτηγος ε.α. κ. Αθ. Κουτρουμπέλης παρέλαβε την αναμνηστική τιμήτική πλακέτα παρόλο που προέρχεται από το Μηχανικό, αλλά από οικογένεια τεθωρακισμένων όπως ανέφερε ο ίδιος. Επίσης, τιμήθηκαν ο Ίλαρχος ε.α. Δικη-

Επίδοση τιμητικών πλακετών

γόρος κ. Γεώργιος Ρώμας για τις νομικές

ων επικοινωνίας των, ώστε ό,τι απόφαση

“Οι Στρατηγοί Γράψας και Ζιαζιάς, από τη

υπηρεσίες του προς τον Σύνδεσμο, καθώς

λαμβάνεται από τον οργανισμό να ενημε-

κορυφή της ιεραρχίας, βοήθησαν έτσι ώστε

ρώνονται “...για να μην υπάρχουν παράπο-

ο Σύνδεσμος να εδραιωθεί και να πετύχει

ριος Πετρίδης για τις υπηρεσίες του στην

να” όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Ενδια-

τους μεγάλους του στόχους” είπε ο κ. Πα-

έκδοση του περιοδικού “Ιππικό – Τεθωρακι-

φέρον είναι ότι, η περιουσία του οργανισμού

παδογεωργόπουλος απευθυνόμενος προς

σμένα” καθώς και στην ιστοσελίδα του Συν-

ανέρχεται περίπου στα 62 εκ. ευρώ!

τον παρόντα Επίτιμο Α/ΓΕΣ Στρατηγό ε.α.

δέσμου.

τον ΑΟΟΑ για την ενημέρωση των στοιχεί-

και ο Ίλαρχος ε.α. Δημοσιογράφος κ. Λιβέ-

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΟΠΛΟΥ

Τοποθετήσεις Ανωτάτων Αξιωματικών τεθωρακισμένων έτους 2014 Μετά από τις προβλεπόμενες κατά μήνα Μάρτιο κρίσεις των Αξιωματικών, οι τοποθετήσεις των Ανωτάτων Αξιωματικών του Όπλου έχουν ως ακολούθως :

1. Αντιστράτηγος Τελλίδης Βασίλειος Διοικητής Ιης Στρατιάς

2. Αντιστράτηγος Μανώλας Αναστάσιος ΓΕΠΣ/ΓΕΣ

3. Αντιστράτηγος Δεβετζής Νικόλαος Α’Υ/ ΓΕΣ

4. Αντιστράτηγος Χαλκίδης Χρήστος Διοικητής Δ’ ΣΣ

5. Υποστράτηγος Θωμαϊδης Δημήτριος Διοικητής ΧΧ ΤΘΜ

6. Υποστράτηγος Δαβιτίδης Σπυρίδων Επιτελάρχης Ιης Στρατιάς

7. Υποστράτηγος Στεφανής Αλκιβιάδης Διοικητής 95 ΑΔΤΕ

8. Υποστράτηγος Γκατζογιάννης Κωνσταντίνος Διευθυντής Α’ Κλ.

9. Υποστράτηγος Βούλγαρης Γεώργιος Δντης Γ’Κλάδου/ΓΕΣ

10. Υποστράτηγος Βασιλειάδης Κωνσταντίνος Δντης ΔΙΤ/ΓΕΣ

11. Υποστράτηγος Δοκμετζόγλου Βασίλειος Δντης Β’ Κλάδου/ΓΕΣ

12. Ταξίαρχος

Κυριάκος Δημήτριος Υποδιοικητής ΙΙας Μ/Χ Μ.Π.

13. Ταξίαρχος

Ράμμος Νικόλαος Διοικητής ΣΔΙΕΠ

14. Ταξίαρχος

Γρυλλάκης Νικόλαος Δντης Α’ Κλάδου Στρατιάς

15. Ταξίαρχος

Ξανθόπουλος Θεόδωρος ΔΕΠΣ/Δ’ ΣΣ

16. Ταξίαρχος

Σταματιάδης Γεώργιος Διοικητής ΧΧΙΙΙ ΤΘΤ

17. Ταξίαρχος

Τσερπές Σταύρος Υποδιευθυντής ΔΙΤ/ΓΕΣ

18. Ταξίαρχος

Λαλούσης Χαράλαμπος Διοικητής 79 ΑΔΤΕ

19. Ταξίαρχος

Λέτσιος Γεώργιος Υποδιοικητής ΣΣΕ

20. Ταξίαρχος

Μπονώρας Δημήτριος Διοικητής ΧΧV ΤΘΤ

21. Ταξίαρχος

Παπαδόπουλος Βασίλειος Διοικητής ΚΕΤΘ

22. Ταξίαρχος

Ντώκος Δημήτριος Διοικητής ΧΧΙ ΤΘΤ

23. Ταξίαρχος

Τζανιδάκης Ιωάννης Διοικητής ΧΧΙV ΤΘΤ

24. Ταξίαρχος

Υφαντής Γεώργιος Υποδιοικητής ΜΕΡΥΠ

25. Ταξίαρχος

Καλογερόπουλος Χρήστος ΓΕΕΘΑ/Ε

26. Ταξίαρχος

Τσώνος Ιωάννης Δντης ΔΕΠΥ/ΑΣΔΥΣ

27. Ταξίαρχος

Ρώσσης Σπυριδων ΓΕΕΘΑ/Ε

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου συγχαίρει τους νεοπροαχθέντες Συναδέλφους και εύχεται σε όλους τους Ανωτάτους Αξιωματικούς του Όπλου μας, καλή επιτυχία στα υψηλά τους καθήκοντα και εις ανώτερα.

• IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ • Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014

ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΟΠΛΟΥ

Απονομή πτυχίων στους ΔΕΑ ΣΤ' ΕΣΣΟ 2013

Την Τρίτη 8 Απριλίου 2014 στο Στρατόπεδο “Επιλάρχου Μελίδη” στον Αυλώνα, απενεμήθησαν από τον ΔΙΤ/ΓΕΣ Υποστράτηγο κ. Κωνσταντίνου Βασιλειάδη, παρουσία του Δκτου ΚΕΤΘ Ταξίαρχου κ. Βασ. Παπαδόπουλου, του Δκτου της Σχολής Τεθωρακισμένων Συνταγματάρχη (ΤΘ) κ. Αντωνίου Χατζηγεωργίου, Αξιωματικών και συγγενών, τα πτυχία των νέων Δόκιμων Έφεδρων Αξιωματικών Τεθωρακισμένων της 2013 ΣΤ΄ΕΣΣΟ, οι οποίοι θα μεταβούν στις μονάδες του Όπλου για να ασκήσουν τα καθήκοντά τους.

Στην ανάγνωση της Η.Δ., ο Δκτης της Σχολής κ. Χατζηγεωργίου, αφού καλωσόρισε στην οικογένεια των αξιωματικών τους νέους αξιωματικούς, τόνισε, ότι η επιλογή τους αποτελεί υψίστη τιμή και διάκριση και να είναι υπερήφανοι για την ιδιότητά τους, ενώ σημείωσε ότι η υπηρεσία αναμένει πολλά απ' αυτούς. Ο Δντης του Όπλου κ. Βασιλειάδης καλωσόρισε και αυτός τους νέους αξιωματικούς, σημειώνοντας ότι θα είναι υπερήφανοι που υπηρέτησαν σαν αξιωματικοί, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι θα ανταποκριθούν στις ανάγκες της υπηρεσίας με την εκπαίδευση που έλαβαν κατά τη διάρκεια της μαθητείας τους στη Σχολή Τεθωρακισμένων. Η παράδοση και παραλαβή των εμβλημάτων της σχολής, έγινε με εντυπωσιακό τρόπο για τους παριστάμενους συγγενείς και φίλους των νέων Αξιωματικών, αφού οι παραλαμβάνοντες ΥΕΑ κατέφθασαν στο χώρο της τελετής με άρμα μάχης τύπου Leopard, όπου και αποβιβάσθηκαν από το άρμα με παραγγέλματα του αρχηγού πληρώματος.

Επάνω: Αναμνηστική φωτογραφία των νέων Αξιωματικών με τους προϊσταμένους τους. Στο μέσον: Στιγμιότυπο από την εντυπωσιακή προσέλευση των ΥΕΑ για την παραλαβή των εμβλημάτων της Σχολής από τους αποφοιτήσαντες ΔΕΑ (δεξιά).

Ακολούθησε παρέλαση, η καθιερωμένη αναμνηστική φωτογραφία των νέων ΔΕΑ και μικρή δεξίωση.

Νέα Μέλη

3. Εφ. Ανθυπίλαρχος Αφεντάκης Κωνσταντίνος

1. Υποστράτηγος ε.α Σιδερής Χρήστος

Φίλοι του Συνδέσμου

2. Εφ. Ανθυπίλαρχος Υφαντής Βασίλειος

Αμαρίλιο Δαυίδ

• Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2014 • IΠΠΙΚΟ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ

29 Μαΐου 1453 - Η Πόλις εάλω “Κι αν η Πόλη έπεσε, κι αν πάρθεν η Ρωμανία, πάλι με χρόνους και καιρούς, πάλι δικά μας θα’ ναι”.

10 Απριλίου 1826 - Η έξοδος του Μεσολογγίου "Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι" Δ. ΣΟΛΩΜΟΣ

Εκτύπωση – βιβλιοδεσία Τυπογραφείο Ελληνικού Στρατού