Grond Weg Waterbouw 26

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 5 | nummer 26 | 2015

VLOTWATERINGBRUG ALS ELEGANTE ENTREE | OPLOSSING DIMBARE VERLICHTING | DUURZAAM DENKEN CREËERT KANSEN 118 METER HOGE RADARTOREN WAAKT OVER DE SCHELDE | GELUIDSARME VOEGOVERGANG VOOR STICHTSE BRUG

BESIX bouwt aan //Nederland

Tweede Coentunnel

Civiele bouw

Trondheim 22 – 24 Barendrecht +31 (0)180 64 19 90 nederland@besix.com

Industriële bouw

Utiliteitsbouw

Maritieme bouw

Een wereldwijd opererend bouwbedrijf met ruim 100 jaar ervaring in de civiele betonbouw, industriële bouw, utiliteitsbouw en maritieme bouw. Sinds 1992 is BESIX actief in Nederland. Meebouwend aan de toekomst, met prestigieuze projecten als de Tweede Coentunnel, Parkeergarage Kruisplein, Landtunnel A2 Leidsche Rijn, OV Terminal Utrecht CS, Maastoren, keersluizen in Heumen en de sluisverlengingen in Born, Maasbracht en Heel.

WWW.BESIXNEDERLAND.COM

Innovatie maakt de toekomst meer veiligheid, betere prestaties, meer toepassingen, doorgedreven duurzaam

Geopolymeerbeton nieuw bindmiddel voor minder CO2

Milieu Ecocrete® duurzaam beton met betongranulaat

Safetycrete® beton voor brandveilige opslag, 90% minder brandvermogen

Veiligheid

Prestaties Ultra hogesterktebeton ultraslank, ultrasterk

Mebin BV Pettelaarpark 30 5216 PD ’s-Hertogenbosch T: 073 - 640 11 60 F: 073 - 640 13 10 E: info@mebin.nl I: www.mebin.nl ■

■

Connecting pioneers ˝Onze eerste ervaring met de nieuwe AZ®-800 generatie is positief. Uit een heiproef met de nieuwe damwandprofielen blijkt namelijk dat installatie met het bestaande materieel mogelijk is. We zijn ervan overtuigd dat de bredere AZ®-800 range gebruikt zal gaan worden in talrijke toepassingen.˝ J. Th. (Co) van ’t Hek, Voorzitter Raad van Commissarissen, Van ’t Hek Groep

Aan weerszijden van een nieuw product staan pioniers.

Onderzoekers en ingenieurs. Ondernemers en ontwikkelaars.

Twee werelden verbonden door een ijzersterke band.

De geavanceerde damwandsystemen van ArcelorMittal.

Voorwoord

nummer

26 INFRA DOET MEER

Grote infraprojecten spreken vaak tot de verbeelding. Enorme kunstwerken en grote fly-overs worden gebouwd, veelal op grote afstand van publiek. Gaat het om een dijkverbetering, dan kan het zomaar zijn dat letterlijk de voortuin wordt omgeploegd. Aan al die projecten wordt gewerkt met vele handen en vaak ook met voor een leek exceptioneel materieel. Daarom geven vele infraprojecten ook regelmatig een kijkje in de keuken, rekenend op begrip. Maar de infra doet meer. Veel meer.

Tekenend voor het imago van de infrasector was het feit dat tijdens de jaarlijkse Dag van de Bouw diverse infraprojecten in de top tien van beste bezochte projecten stonden. Om die betrokkenheid te stimuleren, wordt bij vele infraprojecten tijdelijk een informatiepunt ingericht waar de omgeving en ook geïnteresseerden terecht kunnen met hun vragen over de aard van de werkzaamheden en de mogelijke overlast die zij kunnen ondervinden. Bij de bouw van de Gaaspertunnel gaan ze nog een stapje verder met het creëren van betrokkenheid.

De ondertunneling van de Gaasperdammerweg is het tweede grote DBFM-contract van de wegverbredingen tussen Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA). Bij het project wordt zoveel mogelijk de omgeving betrokken. Zo worden leerlingen van het nabij gelegen ROC-college nauw betrokken bij de werkzaamheden en verrichten ze ook allerlei opdrachten met het grote infraproject als uitgangspunt. Tevens geven projectmanagers in hun eigen tijd les over techniek en de tunnel op datzelfde ROC-college, maar ook op diverse basisscholen in de omgeving.

Ook neemt Rijkswaterstaat en de bouwcombinatie (Ballast Nedam, Heijmans en Fluor) zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Bij de bouw van de Gaaspertunnel kunnen namelijk veertig langdurig werklozen aan de slag bij de zogeheten A9-academie. De voormalig werklozen gaan aan het werk als stewards en geven nieuwsgierige omwonenden en andere geïnteresseerden een kijkje achter de schermen. Een win-winsituatie.

Tot slot laat de bouwcombinatie bij de bouw van de Gaaspertunnel zien dat ICT en bouw & infra ontzettend goed samengaan. Het streven is Geen Ongevallen (GO) tijdens de bouw. Medewerkers op het project kunnen onveilige situaties heel eenvoudig melden via een app, een ontwikkeling van Heijmans. Iedereen met een smartphone kan met deze app onveilige situaties vastleggen en doorgeven. Zonder rompslomp met papieren en formulieren, zodat er meer tijd overblijft om in te grijpen en ongevallen te voorkomen.

Het feit dat de infrasector veel meer doet dan alleen bouwen is een mooie gedachte om het jaar 2015 mee af te sluiten. Voor nu wensen wij u, namens alle medewerkers van Louwers Uitgeversorganisatie, fijne feestdagen toe en een gezond, gelukkig en succesvol 2016.

Roel van Gils

Vaktijdschrift & website over civiele techniek & infrastructuur nummer 26 Jaargang 5 | 2015 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 2212-9979

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T 31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

8

REDACTIECOÖRDINATOR EN EINDREDACTIE Roel van Gils Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95

14

23

REDACTIEMEDEWERKERS

Anniek Heijs, Jean van Pol, Jerry Helmers, Patricia van der Beek, Roel van Gils, e.a.

BLADMANAGER

Robert Vermanen E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

31

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

42

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com o.v.v. uitgave en naam Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 495 45 00 95 E traffic@louwersuitgevers.nl

Vlotwateringbrug als elegante entree naar de Poelzone Speciale mengsels

11

ABONNEMENTSPRIJS

Column Liesbeth Schippers

14

Oplossing voor dimbare verlichting

16

3D-gebogen profielen overkappen metrostation Erasmuslijn

18

€ 81,00 per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Grond/Weg/Waterbouw Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 95

ADRESWIJZIGINGEN Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

8

BETON SPECIAL Duurzaam denken creëert kansen

20

De sterkste zuil voor zeeglooiingen

23

118 meter hoge radartoren waakt over de Schelde

24

Flexibel bekisten

26

Drie leidingwerkprojecten in Noord-Holland

28

Kant-zuilen voor taludbekleding en rammelstroken

31

Geluidsarme voegovergang voor Stichtse Brug

33

Droogdok rust op enorm lange palen

37

Drukkerij Hendrix, Peer

Inspecteren en modificeren onder water

38

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­ kelijke toestemming van de uitgever en zon­ der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Gestapelde opstelling keerwanden in Katwijk

41

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP Directies en management van bedrijven uit de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, provinciale, gemeentelijke en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties, stichtingen en instellingen m.b.t. wegenbouw, aannemers, ingenieursbureaus en toeleveranciers.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

6|

Inhoud

46

52

72

61

74

BETON SPECIAL

VAKTIJDSCHRIFT OVER CIVIELE TECHNIEK & INFRASTRUCTUUR

I

WWW.GWW-BOUW.NL

Jaargang 5 | nummer 26 | 2015

VLOTWATERINGBRUG ALS ELEGANTE ENTREE | OPLOSSING DIMBARE VERLICHTING | DUURZAAM DENKEN CREËERT KANSEN 118 METER HOGE RADARTOREN WAAKT OVER DE SCHELDE | GELUIDSARME VOEGOVERGANG VOOR STICHTSE BRUG

2015061_GWW 26 2015 JS2.indd 1

“EERSTE INSTALLATIE WILLEM-ALEXANDERTUNNEL IN BEDRIJF”

21-12-15 16:36

Coverbeeld | Verlengde Waalbrug foto: Verhoeven Timmerfabriek

Nieuw tijdperk voor betonwapening

42

Maatwerk in prefab

45

De Centrale As: de belangrijkste verkeersader in Noordoost Friesland

46

Blik op in aanbouw zijnde tunnel in Spaarndammerbuurt / Amsterdam

48

Dubbelgekromde bekisting van 12.000 m² voor Verlengde Waalbrug

50

Leidsche Rijn Centrumplan: centrum anno 2020+

52

Kortere bouwtijd door optimalisaties in bemaling

55

De pen

56

‘Connected site’ stuurt aan op procesdenken in de bouw

58

Voorloper in duurzaam ondernemen

61

Journaal

63

Oplossing voor conversie van EU stage iiib-motoren

69

Bouwen op slechte ondergrond

70

Optimalisatie in planning en budget door samenwerking en vindingrijkheid

72

Windpark Westermeerwind

74

Wie doet wat

76

MONSTER | De Vlotwateringbrug Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Kroes Aannemingsbedrijf

Vlotwateringbrug als elegante entree naar de Poelzone In opdracht van de gemeente Westland heeft Kroes Aannemingsbedrijf een hagelnieuwe fietsbrug gerealiseerd in Monster. De Vlotwateringbrug verbindt het duingebied met het recreatiegebied Poelzone en biedt tevens een warm nest voor de vleermuizen in de regio. Niets is recht, de brug is asymmetrisch, gebogen en getoogd. Dat vroeg om een 3D-aanpak.

Het design van de Vlowateringbrug, in de volksmond ook wel vleermuizenbrug genoemd, is tot stand gekomen door architectenburo NEXT in samenwerking en op aanwijzing van vleermuizenexperts van de Zoogdiervereniging.

“Dat heeft geresulteerd in het bijzondere ontwerp met van bovenaf gezien een asymmetrische slinger,” vertelt Evert Kroes van Kroes Aannemingsbedrijf.

“Tevens zijn specifieke elementen bedacht voor de vleermuis, zoals de spleten aan de onderzijde van het brugdek, de kelder in het landhoofd en ruimte in de spouw van het metselwerk. Het betrof weliswaar een RAW-bestek, maar tijdens de voorbereidingsfase hebben we in gezamenlijk overleg toch nog enkele constructieve aanpassingen doorgevoerd.”

ALTERNATIEVEN Begin 2015 is Kroes Aannemingsbedrijf gestart met het aanbrengen van de damwanden ten behoeve van de bouwkuip en de prefab betonpalen. “Parallel hieraan hebben we een bypass gegraven om de brug te kunnen bouwen zonder

8|

de Vlotwatering te hoeven stremmen,” stelt Kroes. “Aanvankelijk was het idee om in de grond gevormde palen toe te passen, maar we hebben een alternatief aangedragen in de vorm van prefab betonpalen. Vervolgens is de bouwkuip droog gezet en is een trekband op de bodem gestort en afgespannen. Deze is afgedekt met zand en een verharding van bedrijfsvloerplaten om de ondersteuningsconstructie ten behoeve van de prefab bekisting voor het brugdek te kunnen plaatsen. In tussentijd zijn we ook gestart met het realiseren van de landhoofden en de trekboog om de constructie in evenwicht te houden.”

'De Vlotwateringbrug verbindt het duingebied met het recreatiegebied Poelzone'

MONSTER | De Vlotwateringbrug

PREFAB BEKISTING Kroes Aannemingsbedrijf heeft de bekisting voor het brugdek bij een timmerfabriek in Limburg prefab laten bouwen. “We hebben alles in 3D uitgewerkt en de modellen en GPS-gegevens voortdurend met alle betrokken partijen uitgewisseld om onvolkomenheden tot een minimum te beperken,” weet Kroes. En of dat gelukt is. De prefab bekisting voor het brugdek paste naadloos tussen de in het werk gestorte landhoofden. De kist was voorzien van de nodige cannelure-latten om de onderzijde van het brugdek te voorzien van

'De prefab bekisting voor het brugdek paste naadloos tussen de in het werk gestorte landhoofden'

Ontkiste onderzijde brugdek richting landhoofd noord.

de voegen (spleten) waarin de vleermuizen kunnen hangen. Vervolgens is het nodige wapeningsstaal aangebracht en is het lichtgewicht beton aangebracht in combinatie met constructief beton. “In het bestek was schuimbeton voorgeschreven, maar daar zijn we van afgeweken. Uiteraard in goed overleg.

Schuimbeton stuitte namelijk op uitvoeringstechnische bezwaren.”

Na het storten van het brugdek werd de bekisting voorzichtig verwijderd en is zwaar staalwerk aangebracht om het metselwerk en de houten lamellen te kunnen aanbrengen. De kern van de brug wordt gevormd door een constructieve koker van 3,50 meter breed die diagonaal door de brug loopt van het ene landhoofd naar het andere met een trekboogconstructie van 3,50 meter onder water en een drukboogconstructie in het brugdek. De trekboog is met strengen op naspanning gebracht. Kroes kijkt met een tevreden gevoel terug op het project. “We zijn vereerd dat we als MKB-bedrijf zo'n specialistisch werk hebben mogen maken. We zijn weer een prachtige referentie rijker, het Westland een mooie recreatieve verbinding en de vleermuizen een warm verblijf rijker,” zegt hij tot besluit. ❚

Waterschap Waarnemingsrapport.

|9

CMB 151111 Adv. GrondWegWaterbouw-1DEF.indd 1

Grond-, Water- en Wegenbouw | Tuinbouw | Betonbouw Aardwarmteboorlocaties

Kroes Aannemingsbedrijf B.V. ontzorgt!

Postbus 285 - 3140 AG Maassluis Telefoon: 010-5922888 E-mail: info@kroes.org www.kroes.org

24-11-15 15:24

MONSTER | De Vlotwateringbrug Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Cementbouw

Speciale mengsels De Vlotwateringbrug is verre van een alledaags project met zijn elegante vormgeving. Zo'n afwijkende vorm met specifieke eisen aan het beton vraagt de nodige kennis. Hoofdaannemer Kroes heeft daartoe de deskundigheid en expertise ingeroepen van Cementbouw, die op zijn beurt speciale mengsels heeft ontwikkeld.

Nadat het werk aan Kroes werd gegund, zijn we via via in gesprek geraakt met elkaar, begint Leon Roos van Cementbouw. “We werden gevraagd onze deskundigheid op tafel te leggen voor wat betreft de mengselsamenstellingen en hebben op basis van de tekeningen selecties gemaakt.

Vervolgens was het een kwestie van de details bespreken om tot uitvoering over te gaan. De Vlotwateringbrug is misschien niet een project met gigantisch veel beton, maar wel een complex werk, gezien zijn gebogen vorm, de esthetische kwaliteit en de combinatie met metselwerk en houten delen."

'Om tot de gebogen vormen te komen, was het noodzakelijk een mengsel te ontwerpen dat goed verwerkbaar was' Betonmortel.

LICHTBETON Om tot de gebogen vormen te komen, was het noodzakelijk een mengsel te ontwerpen dat goed verwerkbaar was, weet Roos. "Bovendien was het ook nog allemaal zichtwerk, wat betekende dat het mengsel uiteindelijk ook egaal van kleur moest zijn. Daarnaast hebben we voor een constructieknooppunt ook een alternatief aangedragen in de vorm van lichtbeton op sterkte.

Doordat het mengsel snel een bepaalde sterkte behaalde, kon in tijd en kosten worden bespaard.

In totaal hebben we circa vijf verschillende mengsels ontwikkeld." Cementbouw heeft de betonmortel geleverd voor de Vlotwateringbrug vanuit de centrale in Den Haag. "Omdat het hier vooral niet ging om standaard m3 draaien, hebben we overduidelijk onze expertise kunnen laten gelden," blikt Leon Roos terug. "We behoren tot de top 3 van grootste betonmortelleveranciers van Nederland en doen heel veel aan innovatie en ontwikkeling van nieuwe producten. We willen een toegevoegde waarde bieden voor onze klanten. De Vlotwateringbrug vormt dan ook een mooi referentieproject." â?š

LAB-mallen.

| 11

•

Damwanden

•

Beschoeiing

•

Afrastering

•

Bruggen

•

Steigers

•

Vlonders

•

Boompalen

•

Tuininrichting

•

Maatwerk

•

IJzerwaren en toebehoren

VANDERSANDEN GARANDEERT MAATVASTHEID BIJ STRAATBAKSTENEN Door als eerste fabrikant in Nederland het KOMO-certificaat EQ+ en EQ++ te behalen, garandeert HUWA een grotere maatvastheid van de bezande straatbakstenen. Waar het ‘E’ keurmerk gevoerd werd, levert HUWA ook A4-12EQ+ en A412EQ++.

Hiermee legt HUWA de lat als fabrikant flink hoog. Door de gekwalificeerde maatspreiding voor alle bezande en onbezande straatbakstenen leveren we maatvaste producten. Dit zorgt voor een betere verwerking en een strakker resultaat.

A. van Leeuwenhoekstraat 1, 3291 CR Strijen • Telefoon (078) 674 88 00 • Fax (078) 674 88 01 info@vandersijdehout.nl • www.vandersijdehout.nl

15765 Advertentie A6 staand.indd 1

Het zit niet altijd mee Laat u daarom van tevoren adviseren door dé juridisch adviseur van infrastructurele projecten in Nederland.

Ga naar pelsrijcken.nl voor meer informatie.

www.huwastraatbaksteen.nl

12-03-13 17:32

EQ+

MAATSPREIDING

MA X . 5 MM

EQ++ MAATSPREIDING

MA X . 4 MM

MONSTER | De Vlotwateringbrug

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Vandersanden Group BV

Straatbaksteen ook in gemetselde gevel De HUWA Straatbaksteen die is toegepast in het fietspad over de Vlotwateringbrug is ook gebruikt voor de gemetselde gevel op de brug.

De architect beoogde namelijk een uniform lijnenspel en kleurgebruik te bewerkstelligen. Om dat te bereiken werd Vandersanden Group BV, leverancier van de HUWA Straatbaksteen, benaderd om mee te denken over het metselen met straatbakstenen.

De bestrating en wanden van de fiets- en wandelpaden in recreatiegebied Poelzone, waar de Vlotwateringbrug onderdeel van uitmaakt, zijn allemaal uitgevoerd met de HUWA Straatbaksteen. Volgens Marco Robben van Vandersanden heeft de gemeente daar een goede reden voor. “Wij hebben een team van technisch specialisten om mee te denken in de uitvoering. Zij slaagden erin de technische eisen van de gevel correct toe te passen met de

'Op de Vlotwateringbrug werden de straatbakstenen in beton gelegd, en niet zoals gebruikelijk op een zandbed' Foto: Raymond Rutting Photography.

straatbakstenen. Onze straatbakstenen zijn veel minder gevoelig voor wateropname, zodat zij beter geschikt zijn voor toepassing. De straatbakstenen zijn namelijk letterlijk harder gebakken dan de gevelstenen.” Voor deze brug werden de straatbakstenen in beton gelegd, en niet zoals gebruikelijk op een zandbed. Dit wordt vaker gedaan bij de constructie van bruggen en de HUWA straatbakstenen zijn hiervoor uitstekend geschikt.

KLEURNUANCES De HUWA Straatbaksteen is op de Vlotwateringbrug uitgevoerd in de kleur Ardeche roodbruin, zowel in het fietspad als voor de gevel. “Om de hangplekken waarin vleermuizen kunnen overnachten extra te accentueren, is

op die plekken gekozen voor een steen in de kleur Dordogne paarsbruin,” weet Robben. “Het is altijd bijzonder om ook de gevels met straatbakstenen te realiseren, en hoewel de Vlotwateringbrug zeker niet het eerste project is waarin dit wordt gedaan, is dit misschien wel het meest opvallendse project.”

De HUWA Straatbaksteen kan geleverd worden in waalformaat, keiformaat en dikformaat. “Ook leveren we een waterpasserende verharding, waarbij het water wordt afgevoerd door de voeg. Daarnaast leveren we sinds enige tijd ook nieuwe kwaliteiten van straatbakstenen voor de bezande steen. In plaats van de standaard maximale tolerantie van 9 millimeter per tien stenen, gaan we afhankelijk van de gekozen kwaliteit naar 4 of 5 millimeter maatspreiding.” ❚

HOUTVERDUURZAMING Van der Sijde is al ruim 85 jaar een begrip in hout. We leveren hout en aanverwante producten aan de aannemerij, overheid, tuincentra en hoveniers.

Maar ook particulieren die waarde hechten aan een goed advies en materialen van de beste kwaliteit, weten onze houthandel in het Zuid-Hollandse Strijen te vinden. Van der Sijde Hout is groot geworden door materiaal en kennis te verbinden. Al drie generaties lang hebben we gedegen van het vak. Naast de handel in hout, heeft Van der Sijde ook een productietak. Van der Sijde Houtverduurzaming is specialist in houtverduurzaming volgens de vacuüm/drukmethode. Een volledige goedgekeurde en milieuverantwoorde manier waardoor het hout tot wel vijf keer langer meegaat. Het hout dat op deze wijze is geïmpregneerd, is KOMO-gecertificeerd. De meeste mensen kennen verduurzaamd hout alleen in de groene kleurstelling. Sinds een paar jaar kunnen wij ook verduurzaamd hout leveren in een bruine kleur.

| 13

COLUMN | Liesbeth Schippers

The Tablelands, National Park Gros Morn, Newfoundland, de enige plek ter wereld waar je kunt hiken op de aardmantel. Je waant je op een andere planeet. Hoewel de breuk in de aardkorst het gevolg is van geologische processen die los staan van de global warming, dwingt zo’n uitzonderlijk landschap toch tot reflectie. Als we wereldwijd de stap naar duurzame energie niet weten te maken, ziet dan ooit - alles wat nog boven water zit - er zo uit?

Minder kolencentrales, meer windmolenparken, de reductie van de uitstoot van CO2 lijkt zo simpel. Geconstateerd moet echter worden dat anno 2016 vrijwel alle vormen van energieopwekking op bezwaren stuiten. Gaswinning in Groningen, oliewinning uit kleine Noordzeevelden, schaliegaswinning, kernenergie en ook windenergie. Als je rekening houdt met alle bezwaren blijven er feitelijk geen opties over. En dat terwijl, gegeven de uitputting van de fossiele brandstoffen, juist vaart gemaakt moet worden met duurzame energieopwekking.

Energie

De overheid heeft energietransitie hoog in het vaandel staan, maar feit is dat het halen van de ambitieuze doelen binnen de gewenste termijn in hoge mate afhankelijk is van de markt en van de omgeving.

De markt kan met innovatieve oplossingen komen. Het gebruik van aardwarmte of een smart grid (waarbij vraag en aanbod van elektriciteit continu op elkaar worden afgestemd). Het afvangen en onderaards opslaan van CO2, er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van zo’n systeem bij twee nieuwe kolencentrales op de Tweede Maasvlakte in de Rotterdamse haven. In Hengelo staat sinds dit jaar de eerste pyrolysefabriek ter wereld. Hier worden houtresten binnen enkele seconden omgezet in olie. Die olie wordt weer gebruikt voor de energievoorziening van de nieuwe fabriek van FrieslandCampina in Borculo. De A15 wordt, zo is de bedoeling, de eerste duurzame energiesnelweg ter wereld, waar 35.000 elektrische auto’s op lokaal opgewekte groene energie gaan rijden.

De rol van de markt is duidelijk: innovatie en realisatie. Maar hoe komt nu de omgeving - bewoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties - in beeld? De omgeving betrekken bij een grootschalig ruimtelijk project is van groot belang voor de haalbaarheid. Niet voor niets is specifiek voor de ontwikkeling van windenergieprojecten de ‘Gedragscode draagvlak en participatie wind op land’ tot stand gebracht. De code regelt concreet hoe de windsector de omgeving betrekt bij een windproject. Op deze manier wordt maatschappelijk draagvlak gecreëerd. Dat kan op alle mogelijke manieren, een omwonendenregeling (groene stroom met korting), het creëren van lokale werkgelegenheid, de mogelijkheid van financiële deelneming in het project, maar daarnaast ook simpelweg het luisteren naar de omgeving en iets doen met wat de omgeving inbrengt. Maatschappelijk draagvlak maakt dat de wieken sneller gaan draaien (want minder juridische procedures) en draagt bij aan het behoud van het positieve groene imago van windenergie.

De code leent zich daarmee voor toepassing in andere sectoren van energietransitie. Naar huidig recht kan het ontbreken van maatschappelijk draagvlak niet als argument gebruikt worden om een vergunning te onthouden. In de toekomstige Omgevingswet wordt dat anders. Een vergunning kan dan geweigerd worden als geen participatieproces is gevolgd en niet is aangegeven hoe de omgeving bij de voorbereiding is betrokken. En hiermee krijgt de eerste van mijn nieuwe serie columns in dit vakblad op het eind dan toch nog een juridisch tintje. ❚

Liesbeth Schippers.

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn NV advocaat, partner Liesbeth Schippers op National Park Gros Morn. (Foto Pieter-Rim de Kroon)

14 |

COLUMN | Liesbeth Schippers

in transitie

| 15

Advertorial Tekst: Anniek Heijs Beeldmateriaal: Peter J. Reese

OPLOSSING VOOR DIMBARE VERLICHTING

16 |

Advertorial

In de afgelopen jaren is flink geïnvesteerd in het verbeteren van de lichtkwaliteit met dimbare verlichtingsarmaturen langs het Nederlandse wegennet. Het resultaat van deze investering blijkt nogal teleurstellend. “Neem bijvoorbeeld de A12 tussen Utrecht en Arnhem. Daar is door Rijkswaterstaat fors geïnvesteerd in een dynamisch systeem voor de openbare verlichting. Alleen constateer ik als weggebruiker regelmatig dat deze niet werkt,” aldus Jan Croes van Ziut uit Arnhem. “Het systeem is te complex en storingsgevoelig met als gevolg dat de verlichting vaak uit staat.”

Ziut is expert in openbare verlichting. Met ruim 1,5 miljoen verlichtingspunten in Nederland onder haar hoede, weten ze waar ze het over hebben. “Ziut introduceert in samenwerking met Rijkswaterstaat een unieke oplossing voor dit dim-probleem; Zuivere Powerline Sturing (ZPS),” vertelt Croes. “Een betrouwbaar systeem om LED-verlichting te dimmen. Robuust, flexibel en kostenefficiënt is dit stuursysteem dat Ziut zelf heeft ontwikkeld. Met decennialange ervaring en kennis van vrijwel alle producten weten we wat in de praktijk werkt. Als het ideale product nog niet op de markt is, ontwikkelen we het zelf op onze eigen afdeling Research & Development. Dat is ook het geval met ZPS.”

KLASSIEKE OPLOSSING VOOR EEN MODERN PROBLEEM Het ZPS-systeem kent geen terugmelding, die door de komst van LED toch vrijwel overbodig is geworden. Het systeem stuurt uitsluitend aan: vanuit het voedingspunt of schakelkast wordt een dimboodschap via de powerline verstuurd naar alle achterliggende armaturen. Simpel, betrouwbaar en goedkoop. “We plaatsen een zender in de schakelkast, de Sinus Switch Unit. Uitsluitend op het moment dat het een boodschap gaat versturen, schakelt het in en neemt tijdelijk de stroom over. Het signaal ontstaat door een top van een sinus weg te knippen en kort daarna nog eens. Dit doet het apparaatje enkele malen zodat zeker is dat het signaal is aangekomen en daarna schakelt het zichzelf uit,” aldus Croes. “Het aantal sinussen tussen de twee knippen vormt de boodschap, die via de bestaande voedingskabel naar alle achterliggende armaturen wordt verstuurd.

In elk armatuur monteren we een Sinus Count Unit, die simpelweg het aantal sinussen telt en de driver aanstuurt die het licht schakelt tot het gewenste niveau. Het principe is al zo oud als de elektrotechniek, je kunt het vergelijken met het klassieke telegram.”

ROBUUST De robuustheid van ZPS zit deels in de eenvoud en degelijkheid van de componenten. Bij een onverhoopte storing blijft de lamp gewoon branden, uitsluitend de dimfunctie valt weg. De kans op dat scenario acht Croes uiterst gering: “ZPS is ongevoelig voor netvervuiling of spanningspieken zoals blikseminslag. Het systeem staat uitsluitend aan

op het korte moment dat het dimsignaal wordt gegeven. Andere systemen staan voortdurend op stand-by en zijn daardoor een stuk kwetsbaarder.”

DELTAWERKEN ZPS is ontwikkeld om diverse LED-armaturen aan te sturen via één schakelkast. Het is uitermate geschikt voor het dimmen van LED-armaturen op een net dat uitsluitend wordt gebruikt voor openbare verlichting, bijvoorbeeld op provinciale wegen. “Er bestaan echter ook andere situaties waarvoor ZPS geschikt is, bijvoorbeeld bij sommige conventionele armaturen, die in veel gemeenten nog voorkomen,” aldus Croes. “We gaan ZPS binnenkort toepassen bij de renovatie van de Krammer-sluizen in de Philipsdam en het sluizencomplex Hansweert. Deze sluizen zijn onderdeel van de Deltawerken in Zeeland. Deze opdracht voeren we uit samen met Istimewa uit Vlissingen in opdracht van Volker Infra. Een hele mooie praktijkcasus om ons product te bewijzen.”

'Bij een onverhoopte storing blijft de lamp gewoon branden, uitsluitend de dimfunctie valt weg' ENERGIEBESPAREND EN TOCH VEILIG Een niet onbelangrijk bijkomend voordeel van de ZPS is dat het dimmen van de openbare verlichting voor energiebesparing zorgt. “Het terugdringen van de energievraag in de openbare ruimte, is met de introductie van LED-verlichting als oplossing inmiddels bekend,” aldus Croes.

“Met een dimbare LED-verlichting kan nog eens een forse extra besparing worden bereikt. Daarnaast zoekt de professionele wegbeheerder naar balans tussen goede en veilige verlichting en het voorkomen van lichtvervuiling, vooral in het buitengebied. Ook daar biedt ZPS de oplossing.

Ziut regelt het systeem heel precies in voor haar opdrachtgevers. De software zorgt ervoor dat eventuele modificaties heel snel en eenvoudig zijn door te voeren. Ook daarin is ZPS even flexibel als goedkoop.” ❚

| 17

DEN HAAG | Metrostation Erasmuslijn Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeldmateriaal: Jos van den Bersselaar Constructie BV

3D-gebogen profielen overkappen

metrostation Erasmuslijn

De nieuwe eindhalte van de Erasmuslijn in Den Haag krijgt een bijzondere overkapping: een vakwerkbuis van 3D-gebogen staalprofielen.

Kersten Europe heeft de kokerprofielen gebogen en op maat gesneden. Vanwege de complexiteit waren speciale gereedschappen en robottechnologie nodig in de productie. Jos van den Bersselaar Constructie BV begint dit najaar met de montage van de 375 stalen segmenten.

Om meer ruimte voor het treinverkeer te maken op Den Haag Centraal, krijgt de lightrailverbinding Erasmuslijn een nieuwe eindhalte, genaamd Haags Startstation Erasmuslijn. Deze stationshalte wordt gedeeltelijk boven en naast het busplatform gebouwd. De overkapping loopt door tot in de grote hal van Den Haag Centraal.

Reizigers kunnen daardoor altijd droog van de RandstadRail naar het trein- en busstation lopen.

Naar verwachting is het nieuwe metrostation in de zomer van 2016 klaar voor gebruik.

18 |

GETORDEERDE KOKERPROFIELEN Commercieel directeur Bart Simonse zegt namens Kersten Europe: “Wij werden in een vroeg stadium bij het Haagse bouwproject betrokken om het ontwerp te bespreken en een maatwerkoplossing aan te bieden voor de productie van de gebogen stalen kokers. Wij zijn gespecialiseerd in gecontroleerd koudvervormen van staal, RVS en aluminium. Profielen tot 1.000 mm en platen tot 150 mm dikte kunnen we buigen in verschillende radiussen. Daarnaast bieden we een reeks

aanvullende bewerkingen aan, waaronder het op maat maken van gebogen profielen met 3D-robotsnijden, lassen en oppervlaktebehandeling.”

De stationsoverkapping in Den Haag bestaat uit een net van gebogen kokers van 180 x 100 mm.

De doorsnedevorm van de vakwerkbuis is een ellips, de kokers volgen deze ellips in getordeerde vormen. Simonse zegt: “Het buigen van de kokers in een eenvoudige radius zonder doorsnedevervorming vergt al kennis en vakmanschap,

DEN HAAG | Metrostation Erasmuslijn

de ellipsvorm en met name de tordering maakten de engineering en productie nog complexer. Erg bijzonder is de ‘neus’ van de stationsoverkapping; de luifel boven de liften en roltrappen. Hier wordt de ellipsvorm afgeplat waardoor de vorm van iedere 3D-gebogen koker uniek wordt. In totaal omvat de stationsoverkapping 375 kokerprofielen, waarvan 290 symmetrische profielen en 85 verlopende profielen voor de ‘neus’, met radia van 3.511 mm + 12.511 mm en 3.631 mm + 2.631 mm bij een stijgingshoek van 45°. De gewenste toleranties voor de koppelingen en spelingen vormden hierbij een grote uitdaging.”

BOUTVERBINDINGEN MET INGELASTE PLATEN “De stationsoverkapping van het Haags Startstation Erasmuslijn wordt 6,2 meter hoog, 17 meter breed en in totaal 110 meter lang, inclusief een 170 ton zware luifel die de verbinding vormt tussen de OVT terminal en de nieuwe overkapping," zegt projectleider John Verhoeven namens Jos van den Bersselaar Constructie BV. “Vanaf november 2015 beginnen we met de montage van de 80 ton zware kapconstructie. Hierbij maken we gebruik van een mobiele kraan. De stalen kokerprofielen verbinden we met glijopleggingen aan de onderconstructie (betonnen viaduct). Hierdoor kan de stalen overkapping ongehinderd krimpen en zwellen ten gevolge van de temperatuurwisselingen.

De stalen kokers worden onderling verbonden met boutverbindingen met ingelaste platen. Toegang tot de bouten verkrijgen we met een handgat in de binnenste koker. Om weerstand te bieden tegen corrosie is het staal thermisch verzinkt en wordt gebruikgemaakt van een drielaags natlaksysteem volgens ISO 12944 klasse C4 high.” ❚

| 19

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Albeton en Betoncentrale Hasselt

‘Duurzaam denken creëert kansen’

20 |

De Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) presenteert ieder jaar het brancheverslag Beton Bewust met daarin de belangrijkste resultaten van het keurmerk. Het verslag toont aan dat duurzaam bouwen een steeds belangrijker onderdeel is geworden in de aanpak van een bouwproces.

VOBN verenigt 108 aangesloten betoncentrales en bevordert het gebruik van betonmortel in bouwwerken en constructies. Met de aangesloten bedrijven wordt intensief samengewerkt, zodat er continu een gegarandeerde kwaliteit betonmortel op de Nederlandse markt verkrijgbaar is en dat betonmortelinnovaties aansluiten bij de (bouw)ontwikkelingen. “Betoncentrales die het keurmerk Beton Bewust voeren, lopen in Nederland voorop, met name waar het gaat om het CO2-profiel van beton,” zegt Ron Peters, directeur VOBN. “Door percentsgewijs meer hoogovenslakken in het bindmiddel toe te passen, wordt een lagere CO2-emissie per m³ gerealiseerd.”

LAGERE CO2-BELASTING

De VOBN concludeert in haar jaarverslag een verdere stijging van het aandeel hoogovencement en een daling van het aandeel portlandklinkercement.

Peters: “Een positieve en vooral duurzame ontwikkeling en een bevestiging dat er afgewogen keuzes worden gemaakt.” Die conclusie trekt ook Gert Brunink van Betoncentrale Hasselt. “Beton Bewust heeft ertoe bijgedragen dat we de afgelopen jaren op een andere manier naar mengselsamenstellingen zijn gaan kijken, waarbij minder cement met een hoge CO2-belasting wordt toegepast en meer gebruik wordt gemaakt van restmateriaal. In die optiek kan de markt nog een hele stap maken als het gaat om het toepassen van restmateriaal. We kunnen beton nog duurzamer maken door nóg meer te sturen naar hergebruik. En duurzaam beton produceren betekent niet per definitie duurder. Hergebruik moet lonen, is onze mening. Zo ontstaat een win-winsituatie.”

HOGE EISEN Duurzaam ondernemen speelt een belangrijke rol binnen onze organisatie en is een geïntegreerd onderdeel van ons beleid, zegt Heimen Droog van Albeton. “Wij hechten grote waarde aan het keurmerk Beton Bewust.

Het keurmerk staat voor kwaliteit en professionaliteit en het bedrijf moet duurzame ambities hebben voor de toekomst. Jaarlijks worden deze eisen verzwaard en vindt er controle plaats door een onafhankelijke certificerende instelling. De klant is hierdoor verzekerd van onder meer een hoge kwaliteit betonmortel, verantwoorde herkomst van grondstoffen en meetbare prestaties (lage CO2-uitstoot). Kortom, de keurmerkhouder is een duurzame leverancier, waarbij tevens hoge eisen worden gesteld op het gebied van veiligheid.

Het keurmerk Beton Bewust waarborgt dat wij als keurmerkhouder aan deze eisen voldoen. Stichting SKAO heeft CO2-emissie-inventarissen van betonmortelbedrijven die voorzien zijn van het keurmerk Beton Bewust geaccepteerd als rapportage van een A-leverancier op de CO2-prestatieladder.”

mengsel met een passend milieuprofiel en lage milieukosten. Samenwerken binnen de keten is daarom van essentieel belang.”

VEILIGHEID

INTERNATIONAAL KEURMERK VOOR BETON

De VOBN pleit ervoor om keurmerkhouders al in een vroeg stadium te betrekken bij een project. Peters: “Vaak wordt het mengsel dat in een bestek is voorgeschreven klakkeloos besteld, terwijl er wellicht alternatieven zijn. Keurmerkhouders weten aan welke knoppen ze kunnen draaien voor een optimaal duurzaam eindresultaat. Niet alleen qua mengsel, ook qua processen.” Veel van onze klanten zijn inderdaad lang niet altijd op de hoogte van de mogelijkheden, weet Brunink. “Het is onze taak om ze van advies te voorzien. Niet alleen over het product zelf, ook over de verwerking ervan en de veiligheid.

Kwaliteit, duurzaamheid en veiligheid gaan hand in hand.” Heimen Droog: “Ook onze ervaring leert dat er vele mogelijkheden voor duurzaam bouwen met beton zijn. Door te variëren in mengsels en mengselsamenstellingen kan een duurzaam product op maat worden samengesteld. Door al vroeg met elkaar in gesprek te gaan is het mogelijk te komen tot een zo gunstig mogelijk

Momenteel wordt door de mondiale cementindustrie gewerkt aan een internationaal keurmerk voor beton, genaamd CSC. “In Nederland zijn we zeer vooruitstrevend met Beton Bewust, want op wereldniveau bestaat er tot op heden nog geen officieel keurmerk,” weet Peters. “Beton Bewust zal dan ook grotendeels de input leveren voor het mondiale keurmerk dat vanaf 2016 wordt geïntroduceerd. Beton Bewust en CSC zullen vervolgens worden geharmoniseerd, waarbij eventuele verschillen worden weggenomen.” ❚

BRANCHEVERSLAG BETON BEWUST AANVRAGEN? Het aanvragen van het volledige brancheverslag Beton Bewust kan via de website www.betonbewust.nl.

| 21

PERI BE/15.022

Staalbetonbrug, Sluis Ternaaien, België

Tijdsparende - Veilige - Efficiënte Systemen

PERI, succesvol bouwen!

Wilt u meer weten over onze creatieve oplossingen?? Bezoek onze website www.peri.nl

Bekistingen Steigers Engineering

PERI B.V. Van Leeuwenhoekweg 23, 5482 TK Schijndel

Keurmerk voor beton Het keurmerk Beton Bewust van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) garandeert de duurzame productie en kwaliteit van beton.

De zekerheden van Beton Bewust: ■

Advies over het milieuprofiel van beton

■

■ ■ ■

Meetbare prestaties (lage CO2-uitstoot) Verantwoorde herkomst van grondstoffen Hoge kwaliteit beton Keurmerkhouder is een Duurzame

Leverancier

VOBN

Postbus 383 3900 AJ Veenendaal t 0318 55 74 74

■

Veiligheid is topprioriteit

■

A-leverancier m.b.t. de CO2-prestatieladder

■

Van den Bergh & Co Beatrixhaven 27 4251 NK Werkendam

Hergebruik

+31 (0)183 - 502111 verkoop@vdberghenco.nl www.vdberghenco.nl

Kijk voor keurmerkhouders op www.betonbewust.nl

vdBergh adv. 91x127mm.boys.indd 1 Adv. 95x130.indd 1

03-11-15 14:15

27-11-14 07:47

De sterkste zuil voor zeeglooiingen Tekst & beeldmateriaal: Altena Groep

Een vergelijkend onderzoek naar zetstenen voor dijken uitgevoerd door Deltares heeft aangetoond dat Altena Infra-materialen de sterkste zetsteen voor dijken op de markt brengt: de RONA®Ton. Om de stabiliteit bij golfaanval van een aantal moderne types steenzettingen vast te stellen is in 2014 en 2015 het ‘Vergelijkend onderzoek zetstenen voor dijken’ uitgevoerd. Dit onderzoek is door een groot aantal partijen, waaronder Rijkswaterstaat, waterschappen en marktpartijen aan Deltares opgedragen.

Altena Infra-materialen heeft ook deelgenomen aan dit onderzoek met RONA®Ton. Doordat de onderzochte zetstenen, ontworpen voor toepassing op primaire waterkeringen in Nederland, verschillen in vorm, hebben ze ieder hun eigen specifieke kwaliteiten. Ze bieden bijvoorbeeld extra stabiliteit of remming van de golfoploop. Er was echter nog te weinig kennis over hun unieke eigenschappen om de stenen optimaal te kunnen benutten en te vergelijken.

In de zeer nabije toekomst wil Rijkswaterstaat het mogelijk maken om het onderscheid tussen de typen steenzettingen tot uiting te laten komen in

het rekenmodel Steentoets. Daarvoor wordt voor elk type steenzetting de stabiliteitsfactor fstab geïntroduceerd. Deze stabiliteitsfactor is afhankelijk van de prestaties bij zware golfaanval in het onderzoek ten opzichte van de verwachtingen op grond van berekeningen met Steentoets (met fstab = 1).

Naarmate de steenzetting beter presteert ten opzichte van de standaard berekende constructie in Steentoets, krijgt de zetsteen een hogere stabiliteitsfactor toebedeeld. Die stabiliteitsfactor wordt vervolgens gebruikt om het resultaat van Steentoets, de benodigde toplaagdikte, aan te passen, zodat de hiermee berekende stabiliteit beter overeenkomt met de gemeten stabiliteit.

Op basis van de uitgevoerde proeven en de rapportage van Deltares hierover is de stabiliteitsfactor fstab voor RONA®Ton vastgesteld op: 1,21. Met deze factor is RONA®Ton de sterkste zuil gebleken die momenteel te verkrijgen is en kunnen dijkbekledingen bijna 20% dunner gemaakt worden. ❚

| 23

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: BESIX en Rijkswaterstaat

118 meter hoge radartoren waakt over de Schelde Neeltje Jans is weer een kunstwerk rijker. Op de noordelijke strekdam van de Noordlandhaven is namelijk een 118 meter hoge radartoren gebouwd die schepen op de Steenbank, een belangrijk ankergebied zo’n 40 kilometer uit de Zeeuwse kust, beter in beeld kan brengen. Vanuit de Steenbank worden deze schepen vervolgens naar de havens aan de Schelde en Westerschelde geloodst. Dirk Michiels van hoofdaannemer BESIX licht de bouwmethodiek van de betonnen radartoren verder toe.

24 |

De nieuwe radartoren maakt deel uit van de Schelderadarketen (SRK), een keten van radarposten, die samen het scheepvaartverkeer vanaf de Belgisch-Franse grens tot aan de Steenbank in beeld brengen. Dankzij de aanzienlijke hoogte van de nieuwe toren, kunnen schepen tot op 40 kilometer afstand in beeld worden gebracht. Op die manier kan op nauwkeurige wijze de grootte worden bepaald en dat maakt het mogelijk om een veilige scheepvaart onder alle weersomstandigheden te garanderen, alsmede een vlottere doorstroming. BESIX was verantwoordelijk voor het Design & Build van de radartoren.

HYDRAULISCHE KLIMBEKISTING

Foto: Hugo Meijer

Aan de hand van het ontwerp van Quist Wintermans Architekten uit Rotterdam heeft ons studiebureau de technische opbouw bekeken en verder ontwikkeld, vertelt Dirk Michiels van BESIX. “De fundering bestaat uit twee ringen van damwanden die in de dam van de Noordlandhaven zijn geheid. De buitenste ring heeft een diameter van 25 meter en bestaat uit een 2 meter dikke vloerplaat en een spankelder. De eerste 60 meter van de betonconstructie is namelijk voorzien van

'Er is bewust gekozen voor de methodiek van een klimbekisting om onafhankelijk van de weersomstandigheden te kunnen bouwen' naspanning. Na de aanleg van de fundering zijn we gestart met het bouwen van de eerste 9 meter van de toren, gestort in een vaste kist. De wand is hier zelfs gedeeltelijk 110 centimeter dik en de buitendiameter van de toren meet 5,90 meter. Vervolgens hebben we met behulp van een hydraulische klimbekisting de toren verder opgebouwd in 28 fasen tot aan een hoogte van 100 meter. Na elke fase bewoog de kist 3,65 meter naar boven. Vanaf een hoogte van 100 meter is weer met een traditionele bekisting gewerkt, omdat de toren vanaf dit punt weer in diameter toeneemt (8,80 meter) ten behoeve van het techniek gedeelte. Bovenop het dak bevindt zich dan de uiteindelijke radar.”

een glijbekisting werken, dan geeft dat behoorlijk wat stagnaties. Met de klimbekisting konden we zonder additionele kranen ons een weg naar boven banen. Alleen boven een hoogte van 100 meter tot aan de 118 meter hebben we een kraan moeten inzetten vanwege het werken met een traditionele bekisting. De kraan was ook noodzakelijk om de wapening en het beton omhoog te brengen.” Terugkijkend kan Michiels concluderen dat de bouw volgens schema is verlopen. “We zijn rond de bouwvakvakantie van 2014 gestart met het heien van de damwanden om vervolgens na de vakantie direct het eerste beton te kunnen storten.

'De fundering bestaat uit twee ringen van damwanden die in de dam van de Noordlandhaven zijn geheid' Per fase van 3,65 meter kwam er 33 m3 beton aan te pas. Vanaf een hoogte van 60 tot 100 meter is de wand iets dunner uitgevoerd (40 centimeter) en voorzien van traditionele wapening. Dat vroeg per fase 25 m3 beton.”

Na de bouw van het betonnen casco had BESIX ook de coördinatieverplichting voor het plaatsen van de radar zelf op het dak. Ondanks zijn robuuste karakter kan het bovenin de toren toch hevig te keer gaan. “We hebben gerekend met uitwijkingen van maximaal 30 centimeter, zodat de radar te allen tijde goed kan blijven functioneren,” zegt Michiels. Momenteel wordt de radartoren uitvoerig getest door opdrachtgever Rijkswaterstaat. En als de testperiode succesvol wordt afgerond, kunnen straks zowel Nederlandse als Vlaamse verkeersleiders gebruikmaken van de radarbeelden van de nieuwe Schelderadartoren. ❚

WEERSOMSTANDIGHEDEN BESIX heeft bewust voor de methodiek van een klimbekisting gekozen om onafhankelijk van de weersomstandigheden te kunnen bouwen. “We zijn hier op Neeltje Jans sterk afhankelijk van het weer dat op enkele uren drastisch kan wijzigen,” weet Michiels. “In geval van een storm met windsnelheden boven de 7 Beaufort waren we genoodzaakt het werk stil te leggen. Zou je met

| 25

Tekst: Patricia van der Been Beeldmateriaal: Peri Nederland BV

Flexibel bekisten Om het gebied Amsterdam – Almere bereikbaar te houden, voert Rijkswaterstaat onder meer het project A1/A6 Diemen – Almere Havendreef uit. Een omvangrijk project met wegverbredingen, knooppuntuitbreidingen en tientallen nieuwe kunstwerken waaraan talloze bedrijven bijdragen. Zo ook PERI B.V., die voor een deel van de kunstwerken de bekistingen ontwierp en leverde.

Het VARIOKIT-systeem bestaat uit stalen frames van SRU- en RCS-profielen met SLS-spindels.

De bekistingen werden als kant-en-klare elementen naar de bouwplaats getransporteerd.

Op locatie konden de elementen meteen op de stalen ondersteuning gehesen worden.

Project A1/A6 Diemen – Almere Havendreef betreft de weguitbreiding van de A1 en A6 over een afstand van 20 kilometer, met als doel: het verbeteren van de doorstroming, bereikbaarheid en leefbaarheid van de regio. Zo krijgen de A1 en de A6 tussen knooppunt Diemen en de Hollandse Brug beide 2x5 rijstroken, de A6 krijgt vanaf de Hollandse Brug tot en met de Hoge Ring bij Almere 4x2 rijstroken en op het gehele traject A1/A6 komt een wisselbaan van twee rijstroken. Het project maakt onderdeel uit van de weguitbreiding Schiphol – Amsterdam – Almere en wordt uitgevoerd en dertig jaar beheerd door het consortium SAAone. VolkerWessels, Boskalis, HOCHTIEF en DIF werken in dit consortium samen binnen een DBFM-overeenkomst met Rijkswaterstaat.

producent van bekistingen en steigersystemen beschikken we bovendien over meerdere systemen voor bekistingen en ondersteuningen. De kracht van die systemen is dat ze uit standaard onderdelen bestaan, waarmee we maatwerk oplossingen bieden. Afhankelijk van het ontwerp van het te bekisten product bepalen wij, in samenspraak met de klant, welk systeem het meest geschikt is. Op basis daarvan engineeren, produceren en leveren we de bekisting. Met de klant stemmen we de planning van de levering af, evenals het moment waarop we de elementen weer ophalen.”

PRIJSGUNSTIG EN FLEXIBEL Voor het realiseren van een aantal kunstwerken op het traject A1/A6 huurde het consortium de bekistingen bij PERI. “Door het verhuren van deze bekistingen bieden we een prijsgunstig en flexibel alternatief voor het aankopen ervan,” vertelt constructeur Tjerk Janssen van PERI. “Als ‘s werelds grootste

26 |

'Op locatie konden de elementen meteen op de stalen ondersteuning geplaatst worden'

Na het inhijsen was het alleen nog een kwestie van koppelen, wapening aanbrengen en in twee fasen storten.

Het stalen frame van het VARIOKIT-systeem.

De fly-over moest in één keer in de kist staan.

FLY-OVER Het grootste kunstwerk waarvoor PERI de bekistingselementen leverde, is de fly-over ten behoeve van de aansluiting bij Almere. Voor de realisatie van deze 125 meter lange kokerbrug paste PERI het zogenoemde VARIOKIT-systeem toe. Janssen geeft uitleg: “Dit systeem bestaat uit stalen frames van SRU- en RCS-profielen met SLS-spindels, waarmee wij jukken maken. Daarop komen respectievelijk de houten bekistingsdragers en de door en door Berken-betonplexplaten van onze plywood-divisie. Het voordeel van het VARIOKIT-systeem is dat elke gewenste bekisting gemaakt kan worden, simpelweg door de onderdelen met penverbindingen aan elkaar te koppelen. Met centerpennen worden de elementen onderling gekoppeld en kan de betondruk worden opgenomen.”

LOGISTIEKE UITDAGING

De elementen hebben door de ronding in de fly-over een afwijkende vorm.

In totaal engineerde en produceerde PERI 27 bekistingselementen voor de kokerbrug, waarvan 5 paselementen, die stuk voor stuk voldoen aan de CUR 100. De elementen zijn 5 meter breed, 11 meter lang en hebben door de ronding in de fly-over een afwijkende vorm. “Daar konden we met het VARIOKIT-systeem dus flexibel op inspelen,” aldus Janssen. “Verder assembleerden we de elementen volledig in onze werkplaats, zodat ze als kant-en-klaar geheel naar de bouwplaats getransporteerd werden. Per vracht namen we één element mee, wat logistiek een behoorlijke uitdaging was. In de eerste plaats omdat de wens van de klant was om de fly-over in één keer in de kist te zetten. Bovendien hadden we, door de afmetingen van de elementen, te maken met speciale transporten die ’s nachts moesten plaatsvinden. Op locatie konden de elementen meteen op de stalen ondersteuning geplaatst worden en was het alleen nog een kwestie van koppelen. Vervolgens kon men starten met vlechten en is de brug in twee fasen gestort.” ❚ Het voordeel van het VARIOKIT-systeem is dat elke gewenste bekisting gemaakt kan worden.

| 27

Tekst: Lilian Heijmans Beeldmateriaal: Ooms Civiel bv

Drie leidingwerkprojecten in Noord-Holland: VAKWERK OP DE MILLIMETER

In Noord-Holland hebben PWN Waterleidingbedrijf en de hoogheemraadschappen een uitgebreid leidingennet in de grond liggen. Deze buizensystemen moeten regelmatig worden aangepast en onderhouden. Net als de gemalen die de druk in dit leidingenstelsel moeten reguleren. Dit gebeurt door gespecialiseerde bedrijven die ervoor zorgen dat het systeem en de gemalen feilloos functioneren. Zodat ons drinkwater dagelijks schoon en zonder onderbreking uit de kraan komt en het afvalwater als vanzelf uit onze huizen verdwijnt.

Oostergouw - gemeente Hoorn. Binnenstedelijk werken vraagt om een gedegen uitvoeringsplan.

In de tweede helft van 2015 is PWN gestart met het verleggen van een drinkwatertransportleiding in Avenhorn. Eveneens wordt in opdracht van de gemeente Hoorn een afvalwatertransportleiding gerealiseerd. Die verbindt het toekomstig rioolgemaal Koopvaarder met de leiding van het HHNK die parallel loopt aan de Westfrisiaweg (N23). Ooms Construction uit Scharwoude, onderdeel van Strukton Civiel, voert beide projecten uit.

'Zelfs al werk je met grote diameters, het blijft precisiewerk'

LEIDINGBOUW Frank Nieuwenhuizen is bedrijfsleider Beton- en Waterbouw en Leidingbouw bij Ooms. “Ons bedrijf is veelal bekend van weg- en waterbouw en asfaltproducten. Het onderdeel Leidingbouw is iets minder bekend, maar maakt al vijftig jaar volwaardig deel uit van de organisatie. De verschillende disciplines

28 |

van het bedrijf werken ook regelmatig samen, maar als Leidingbouw voeren we merendeels ook zelfstandig projecten uit voor onder andere de schappen, waterleidingbedrijven, gemeenten en industrie.� In het project van de gemeente Hoorn wordt een afvalwaterleiding aangelegd in nodulair gietijzer

Jaagweg N23 Avenhorn – Twee HDD boringen in opdracht van PWN.

Oostergouw - gemeente Hoorn. Afvalwaterleiding in nodulair gietijzer DN900.

DN900 met een tweetal boringen van circa 200 meter in HDPE DN 1100.

“Dit betreft binnenstedelijk werk. De opdracht is met EMVI verkregen, mede omdat het plan voor de uitvoering gedegen in elkaar zat,” aldus Nieuwenhuizen. “Daarbij hebben we ook goed gekeken welke voorzorgsmaatregelen we tijdens de aanleg konden nemen om de hinder voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken.”

Voor de PWN wordt een leiding verlegd die parallel loopt aan de N23 van Alkmaar naar Enkhuizen. Dit is nodig in verband met een weguitbreiding.

Hier wordt op aanwijzing van PWN gebruikgemaakt van twee HDD’s, één van 600 en één van 1.000 meter. Daartussen wordt een stuk leiding aangelegd via open ontgraving.

PRECISIEWERK Zelfs al werk je met grote diameters, het blijft precisiewerk, vervolgt Nieuwenhuizen. “Bovendien vereist het vakmanschap, want een leiding mag niet lekken of door opwaartse druk komen bovendrijven. Daarnaast werken we niet alleen aan de leidingen, maar aan het hele systeem. We zorgen eveneens dat de riool- en boostergemalen optimaal blijven functioneren.

Zo gaan we binnenkort ook het rioolgemaal aan de Willemsweg in Hoorn ombouwen. Daar vervangen we de pompen, leidingen en appendages.

Hierbij zijn we zowel op civiel, werktuigbouwkundig als elektromechanisch terrein bezig. Uiteraard schakelen we daarbij ook onze betrouwbare partners in. Het gaat er immers om dat we in het hele proces vakwerk tot op de millimeter leveren.” ❚

| 29

www.gww-bouw.nl De meest complete website over civiele techniek & infrastructuur gww-bouw.nl heeft naast het veelzijdige vaktijdschrift een nieuwe en up-to-date website. Het is alweer een aantal jaren het toonaangevende platform over civiele techniek & infrastructuur.

Zes keer per jaar wordt de vakman en -vrouw geïnformeerd over actuele projecten, vakinformatie, productnieuws, techniek, design, regelgeving en alle overige informatie van de gerenommeerde producenten en leveranciers.

Laat u dagelijks informeren over het laatste vaknieuws met gww-bouw.nl; Het nieuwe platform over

Een platform volgens de allerlaatste technologieën, voor de professional die 365 dagen per jaar op de hoogte wil blijven van actuele projecten en ontwikkelingen. Het biedt de meest actuele project- en productnieuws.

Wanneer bedrijven in en rond de infraketen, betrokken ministeries en rijksdiensten, gemeenten, provincies en andere betrokken overheden, landelijke, regionale en lokale organisaties partners zoeken en zich oriënteren, dan beginnen ze veelal bij gww-bouw.nl voor referentieprojecten, producten en oplossingen. Aanbieders die op de website vermeld staan, genereren hiermee waardevolle leads.

GWW-BOUW.NL is de kern, de plek waar alles samenkomt.

Iedere serieuze ondernemer en marketeer zet tegenwoordig internet in, om zijn doelgroepen optimaal te bereiken.

Wij adviseren en helpen u graag op weg, om het platform dat GWW-BOUW.NL u biedt op de meest effectieve wijze in te zetten.

Wat krijgt u terug voor een goede online positionering?

U verhoogt de vindbaarheid op Google voor uw website U stuurt mensen direct door naar uw website U vergroot uw naamsbekendheid U wordt verbonden met uw directe doelgroep

Homepage Top Banner 175 x 110 pix, 72 dpi

- Publicatie van uw persberichten op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Looptijd 12 maanden

EG/ GROND/W W heeft WATERBOU eelzijdige naast dit v ft een vaktijdschri up-to-date nieuwe en website!!

Homepage Leaderbord Banner 728 x 90 pix, 72 dpi

- Publicatie van uw persberichten op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Maximaal 3 deelnemers - Looptijd 12 maanden

Homepage Sidebar Banner 300 x 200 pix, 72 dpi

- Publicatie van uw persberichten op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Animerend - Maximaal 5 deelnemers - Looptijd 12 maanden

Neem voor meer informatie contact op met Robert Vermanen, tel. +31 495 45 00 95

Tekst: Patricia van der Been Beeldmateriaal: Betonfabriek Nigtevecht

Kant-zuilen voor taludbekleding en rammelstroken Betonnen zetstenen van het type Kant-zuil worden niet alleen toegepast als bescherming van oevers van watergangen, maar ook als taludbekleding onder viaducten/bruggen en als ‘rammelstrook’ langs (bochten in) wegen en rotondes. Zo ook bij de kunstwerken op het traject A1/A6 Muiden – Almere Havendreef. Betonfabriek Nigtevecht produceert deze ‘zetsteen van beton’.

Enige tijd geleden werden we gevraagd Kant-zuilen in kleur te leveren als taludbekleding voor de kunstwerken waaraan het consortium SAAone werkt op het traject A1/A6, vertelt Stafmedewerkster Sascha Tasseron van Betonfabriek Nigtevecht. “Met ons direct-ontkisten productieproces van de betonproducten, het zogenoemde ‘dry-cast’ proces, bleek dat zonder meer mogelijk met een polymeer gemodificeerde cementgebonden mortel in diverse kleuren. De architect had een voorkeur voor rood, maar koos uiteindelijk toch voor terracotta.”

STABIEL GEHEEL Steenzetterij Ligthart BV zet de terracotta stenen momenteel onder de betreffende viaducten van het SAAone-project. De achtkantige Kant-zuil, ontwikkeld door oud-hoofdwaterbouwkundige ing. J.A. Kant van Rijkswaterstaat, worden in een set van achttien zuilen per 1,2 m2 in polygoonverband gezet. Door hun vorm en doordat de voegen zijn opgevuld met split, vormen de blokken onderling een zeer stabiel geheel. Verder zijn ze goed begaanbaar en hemel-/ grondwaterdoorlatend. Betonfabriek Nigtevecht produceert de zetsteen van beton onder KOMO-productcertificaat K58408. De zuilen worden geleverd in de hoogtematen 100, 150 en 200 millimeter. Hun blokgewichten zijn respectievelijk circa 15, 20 en 25 kilogram per stuk.

Kant-zuilen bij viaduct A1 - A6.

Betonnen Kant-zuilen als rammelstrook.

VERSCHILLENDE KLEUREN

Betonnen Kant-zuilen in diverse kleuren.

Sascha vervolgt: “Naast de terracotta zetstenen produceren we de Kant-zuilen en andere betonproducten, bijvoorbeeld de geluidsschermplinten langs weg en spoor, in verschillende kleuren. Zo kun je naar standaard grijs denken aan kleuren als rood, groen, zwart en wit. Hiermee bereiken we een levendigere uitstraling langs wegen en waterwegen. Bij in- en uitritten van autowegen worden naast de grijze Kant-zuilen ook witte Kant-zuilen toegepast als ‘rammelstrook’ die contrasteren met het donkere wegdek. Dankzij de met split gevulde voegen tussen deze Kant-zuilen kan het water wegzakken en veranderen de stroken langs de weg niet in modderstroken. Dat komt de verkeersveiligheid ten goede.” ❚

| 31

edilon)(sedra contracting heeft Oog voor Detail

Vakmensen van edilon)(sedra Contracting combineren kennis en kunde bij de uitvoering van uw activiteiten op het gebied van infra-, spoor-, industrie- en civiele bouw.

Elke opdracht en situatie is uniek; dit vraagt een weloverwogen aanpak die u graag overlaat aan de specialist.

Dankzij meer dan 30 jaar internationale ervaring weet edilon)(sedra Contracting een juiste analyse te maken en de meest optimale methode uit te voeren. Onze gespecialiseerde medewerkers zijn creatief in het bedenken van oplossingen, onder de meest uiteenlopende omstandigheden en binnen de gestelde tijdsduur. )(beton reparatie / renovatie )(injecteren (waterdicht & constructief) )(betonspuiten (nat & droog) )(verduurzamen beton- en staalconstructies )(grouten

)(productie / installatie / renovatie stalen voegovergangen )(aanbrengen externe wapening )(aanbrengen zwaar chemisch belaste vloeren )(installeren kraanbanen )(productie / verkoop 2-componenten Dex epoxy lijmen

www.edilonsedracontracting.com contracting@edilonsedra.com T: +31(0)475-46 29 28 15702611_EdilonSedra.indd 1

15-10-15 10:15

hupkes houthandel dieren bv

MAATWERK IN HOUT VOOR GROND-, WEG- EN WATERBOUW Hupkes Houthandel Dieren BV 15702441_Hupkes.indd 1

•

Tel: 0313 419100

•

Mail: sales@hupkes.nl 07-09-15 11:35

Tekst: Anniek Heijs Beeldmateriaal: Edilon Sedra Contracting

GELUIDSARME VOEGOVERGANG VOOR STICHTSE BRUG

Edilon Sedra Contracting is de specialist op het gebied van betonreparaties. Vanuit het Limburgse Wessem werkt het bedrijf aan oplossingen voor de infra-, spoor- industrie- en civiele bouw. Op het gebied van betonreparatie en -renovatie is het bedrijf vooral actief binnen de GWW-sector. “We werken ook veel samen met ons zusterbedrijf dat gespecialiseerd is in spoorsystemen voor trein, metro, tram en kraanbanen,” vertelt Paul Lange, directeur bij Edilon Sedra Contracting. “We zorgen dan voor de applicatie van het spoorsysteem. Dat doen we in heel Europa.”

Een uit de hand gelopen hobby, zo noemt Paul Lange de ontwikkeling van voegovergangen voor de infrasector. “Inmiddels goed voor de helft van onze omzet.” De ontwikkeling van de ESCOjoint 60s en ESCOjoint 260s vingervoeg­ overgang zijn oplossingen die Edilon Sedra toepast bij grote infraprojecten. Het bedrijf heeft een eigen R&D-afdeling waar deze innovaties worden ontwikkeld.

A27 Wanneer er sprake is van grote lengten, qua oplegging en qua dilatatie bij opleggingselementen van kunstwerken, biedt de ESCOjoint uitkomst, aldus Lange. “De opvolger van onze ESCOjoint 60s is de ESCOjoint 260s. Een vingervoegovergang die maar liefst 260 millimeter aan beweging in de voeg aankan.

Het is een product dat we specifiek hebben ontwikkeld voor de renovatie van de Stichtse Brug in de A27. De lengte die hier nodig is in relatie tot de nieuwe RDT-norm van Rijkswaterstaat vormden de aanleiding voor deze innovatie.”

TOTAALPAKKET De voordelen van de nieuwe vingervoegovergang liggen in de technische specificaties, maar zeker ook in de wijze waarop Edilon Sedra Contracting de voeg toepast. “We hebben jarenlange ervaring met inbouwen van voegovergangen in combinatie met betonrenovatie. Nu bieden we onze opdrachtgevers een totaaloplossing; we bouwen de voeg in en pakken het betonwerk gelijk mee.”

'De vingervoegovergang kan maar liefst 260 millimeter aan beweging in de voeg aan' SOEPEL PROCES Naast een aantoonbare levensduur van veertig jaar, hebben de ESCOjoints ook als voordeel dat ze modulair kunnen worden aangebracht. “Zo zorgen we voor de nodige snelheid in assemblage en de uitvoering. Stremmingen blijven beperkt en de hoofdaannemer weet waar hij aan toe is,” aldus Lange.

“Synergie in de uitvoering en één aanspreekpunt voor de opdrachtgever, dat zorgt voor een soepel proces.” ❚

| 33

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Oceanco

Luxe superjachten: made in Holland

Foto: Sky Pictures/Izak van Maldegem

34 |

De wereldwijde markt voor superjachten is niet alleen een nichemarkt, maar ook een sterk groeiende markt. Daarbij neemt de gewenste omvang van de jachten in het topsegment nog steeds toe. Jachtbouwer Oceanco voorziet in die groei en heeft een nieuwe jachtwerf laten bouwen in Alblasserdam, schuin tegenover de bestaande locatie.

In de nieuwe hal kunnen luxe superjachten tot 140 meter lengte worden gebouwd onder de best mogelijke omstandigheden. Oceanco is niet zonder reden al sinds 1998 in Alblasserdam gevestigd. Ze bouwen de jachten zeewaardig af voor de klant, en dan is een open verbinding met de Noordzee geen overbodige luxe. De jachtbouwer merkt vooral in het segment boven de 80 meter lengte een sterke groei. De bouw van zeer complexe superjachten is overduidelijk een nichemarkt, maar die globaliseert steeds meer met bijvoorbeeld Azië als mogelijk toekomstige markt. Nieuwbouw was voor Oceanco noodzakelijk om aan de vraag te kunnen voldoen.

DROOGDOK

De jachthal is deels afgewerkt met een strakke cassettegevel.

Aan de Marineweg, in de directe nabijheid van de autotunnel onder de Noord, is een compleet nieuw droogdok gerealiseerd voor de bouw en afbouw van superjachten tot een lengte van 140 meter. De jachtbouwhal heeft een oppervlakte van 5.500 m2, is 33 meter hoog en is voorzien van een droogdok met een diepte van 10 meter. Oceanco heeft in Alblasserdam niet alleen voorzieningen getroffen voor de bouw en afbouw van innovatieve jachten, ook kantoorruimte heeft een plaats gekregen, net als ondersteunende voorzieningen. Behalve het droogdok en de spuitloods is in het gebouw ernaast 2.800 m2 aan kantoren en 13.000 m2 aan werkplaatsen gerealiseerd, evenals een kantine en technische ruimte. Het totale terrein heeft een oppervlakte van circa 26.000 m2.

BUITENDIJKSE LOCATIE IOB heeft het architectonisch ontwerp verzorgd en de bouwkundige en constructieve engineering van de bovenbouw, alsmede het ontwerp en de engineering van de infrastructuur. Ten behoeve van ontwerp en realisatie van de onderliggende bouwput werd door de opdrachtgever zelfs een apart bouwteam samengesteld met (geo)technisch specialisten. In bouwkundige zin zou je kunnen spreken van een project onder, en een project boven het maaiveld. Het project was aanbestedingstechnisch ook als zodanig georganiseerd – bijvoorbeeld omdat de buitendijkse locatie vroeg om een zeer specialistische aanpak van de fundering en de bouwkuip.

MUSEUMKLIMAAT

De 33 meter hoge jachthal heeft de uitstraling van een echte scheepswerf.

In het voorbereidende traject heeft de productieafdeling van Oceanco een grote rol gehad. Een belangrijke eis betreft het gewenste klimaat in de jachthal, dat na oplevering kan worden omschreven als 'museumklimaat'. Om deze en voornoemde redenen heeft Oceanco op alle terreinen de beste specialisten gezocht. Alles stond in dienst van het eindresultaat. Ze hanteren zeer hoge kwaliteitsnormen in het productieproces; met name in de coatingprocessen zijn de luchtkwaliteit, de temperatuur en het vochtgehalte in de productiehal van essentieel belang. In de jachthal zijn daarom drie separate klimaatsystemen aangelegd: voor de hal zelf, voor het aanwezige jacht en voor flexibele verfspuittenten.

De werkzaamheden aan de nieuwe werf zijn in 2012 gestart en in januari 2014 werd aan de bovenbouw begonnen. De bovenbouw van de jachthal is deels afgewerkt in glas, en deels met een antracietkleurige cassettegevel, waarbij de stedenbouwkundige inpassing de grootste aandacht had in verband met de afmetingen. De nieuwe jachthal heeft dan ook de omvang van een echte scheepswerf, zoals je die je wel meer ziet in de regio Rijnmond. Voor de bouw van jachten in het topsegment is een dergelijke omvang echter noodzakelijk geworden. De plannen voor een tweede nieuwbouwdok met een nog grotere capaciteit liggen al klaar. ❚

| 35

FUNDEX Informatie op aanvraag • • • • •

FUNDEX ® palen FUNDEX ® palen met groutinjectie FUNDEXCOMBI palen TUBEX ® palen met groutinjectie VIBREX ® palen

Funderingstechnieken Verstraeten BV Brugsevaart 6 Postbus 55 4500 AB OOSTBURG Nederland tel: (+31) (0)117 45 75 75 fax: (+31) (0)117 45 75 50 e-mail : fundex.nl@fundexgroup.com URL : www.fundexgroup.com

• • • • • •

SUPERVIBREX ® palen FUNDEX ® trekankers MV palen TWIN – buispalenwand Stalen Buispalen Grindkernen

Fundex N.V Kustlaan 118 8380 ZEEBRUGGE België tel: (+32) (0)50 54 41 64 fax: (+32) (0)50 54 79 02 e-mail: fundex.be@fundexgroup.com URL : www.fundexgroup.com

THE ART OF PILING TECHNOLOGIES 15702615_verstraeten.indd 1

15-12-15 11:42

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Fundex

Droogdok rust op enorm lange palen

De nieuwe jachtbouwhal van Oceanco is gerealiseerd naast de bestaande botenhal en in de directe nabijheid van de autotunnel onder de Noord. Trillingen of het optreden verplaatsingen in de ondergrond tijdens het aanbrengen van de funderingspalen was dus uit den boze. Hoofdaannemer Cordeel Nederland schakelde Fundex in om de klus te klaren. “We hebben een compleet ander funderingsontwerp neergelegd dan in eerste aanleg was bedacht,” weet Ed Revoort van Fundex.

Als het om bijzondere of kritische funderingsvraagstukken gaat, weet men ons altijd wel te vinden, zegt Revoort. “Zo hebben we bijvoorbeeld in Amsterdam het concertgebouw op een nieuwe fundatie zonder dat er ook maar een concert afgelast hoefde te worden en zijn we ook bekend met de ondergrond in de Nederlandse Delta. Zo waren we betrokken bij de fundering van De Coopvaert in Rotterdam en de aanleg van de Tweede Coentunnel in Amsterdam. Mede door die ervaring en de expertise van

'Het bouwterrein leek tijdens de uitvoering soms meer op een bouwbeurs dan op een bouwwerk'

het aanbrengen van onder meer hele lange palen is Cordeel bij ons terecht gekomen. Want ook hier in Alblasserdam hebben we te maken met de slappe tussenlaag van Kedichem.”

60 METER LANGE PALEN De laag van Kedichem is een bijna waterondoorlatende, maar samendrukbare kleilaag. Revoort: “Deze laag bevindt zich ter plaatse van de nieuwe botenhal tussen de minus 35 en minus 50 meter onder N.A.P. Boven en onder deze laag ligt een zandlaag. Om een optimale fundatie te kunnen garanderen en geen invloed uit te oefenen op de omgeving, is het noodzakelijk om dieper dan de laag van Kedichem te funderen. Dat vereist palen met een lengte van meer dan 60 meter. Voor het aanbrengen van deze palen hebben we in het verleden al een speciale techniek ontwikkeld.”

Het gewijzigde ontwerp van de fundatie is gebaseerd op een bak, een diepwand tot in de laag van Kedichem. Hierop is de dokvloer verankerd met relatief korte Vibro-combipalen. De kop van de paal is tot op grote diepte onder de werkvloer weggezet, waarna de bak is ontgraven en in den droge een constructievloer is aangebracht. “Een heel ander ontwerp dan in eerste aanleg was bedacht, maar waarmee Cordeel economisch gezien heeft gescoord, zegt Revoort. “Los van de botenhal hebben we ook nog de fundering van de spuitloods aangebracht. Die loods is dusdanig dicht tegen de bestaande dijk en bestaande tunnel gesitueerd dat heiwerk niet was toegestaan. We hebben hier trillingsvrije Fundex-palen aangebracht.”

Volgens Revoort leek het bouwterrein tijdens de uitvoering soms meer op een bouwbeurs dan op een bouwwerk. “Een heel circus van technieken was vertegenwoordigd op een zeer geringe oppervlakte, maar alles werd keurig strak gecoördineerd. Alle hulde wat dat betreft aan Cordeel.” ❚

| 37

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Duikbedrijf C.O.W.

Inspecteren en modificeren onder water In de planontwikkeling voor de bouw van het nieuwe droogdok voor Oceanco werden twee opties uitgewerkt: bouwen in den natte of in den droge. Hoofdaannemer Cordeel schakelde de expertise in van Duikbedrijf C.O.W. bv om de eerste optie te bespreken. Uiteindelijk werd toch voor de tweede optie gekozen. Daarbij ging de opdracht aanvankelijk aan C.O.W. voorbij.

Het nieuwe droogdok is dus in den droge gebouwd, in een bouwput met bronbemaling. Nadat eenmaal de ingenieuze dokdeur was geplaatst, kon de betonwand die het water buiten het dok hield, worden verwijderd, zodat het dok langzaam vol water kon lopen. Maar voordat het zover was, werd toch even bij Duikbedrijf C.O.W. aangeklopt. “Om te voorkomen dat eventueel bouwafval en slib aan de rivierkant het dok binnen zou dringen en de dokdeur als gevolg daarvan niet zou sluiten, hebben we met ons duikteam diverse inspectie- en schoonmaakwerkzaamheden uitgevoerd,” vertelt Peter Bosman van Duikbedrijf C.O.W.

MODIFICATIES ONDER WATER De dokdeur is een bijzonder exemplaar met een dikte van 3 meter en een gewicht van 220 ton. “De forse afmetingen van de stalen deur zijn nodig om het water buiten te houden,” weet Bosman. “Het rivierwater staat hier aan de buitenzijde continu tegenaan te duwen. Dat is ook de reden dat de deur in een sponning

38 |

rust en in gesloten toestand gevuld is met water. Om de deur te openen, wordt het water uit de deur gepompt en 'drijft' de deur omhoog uit de sponning.

Tijdens het plaatsen van de deur hebben we diverse modificaties onder water uitgevoerd. Zo hebben we in de deur kisten samengesteld uit panelen die vol zijn gepompt met beton voor extra ballast. Daartoe hebben we onder water gelast en gebout. Tevens hebben we gaten in de ballasttanks gebrand voor een betere ballastwerking. Vervolgens is er een 2-componenten epoxy aangebracht bij de gebrande delen om te voorkomen dat de deur gaat corroderen.”

Ondanks dat niet werd gekozen voor het bouwen in den natte met een onderwater betonvloer, waarvoor Duikbedrijf C.O.W. in eerste instantie werd benaderd, heeft de firma toch de nodige werkzaamheden mogen uitvoeren.

“Oceanco weet ons nu te vinden voor het uitvoeren van inspecties bij het openen van de immense deur als er weer een superjacht uitvaart, want wij weten precies waarop te letten,” besluit Bosman. ❚

DIEPWAND OP DIEPTE DOORGEZAAGD Het nieuwe droogdok van Oceanco is gebouwd in den droge. Een 1,30 meter dikke diepwand uit gewapend beton garandeerde droge voeten tijdens de werkzaamheden in de bouwput. Nadat de dokdeur was geplaatst, kon de diepwand verwijderd worden door De Snoo Las en Duikservice. “Eerst heeft men de ruimte tussen de dokdeur en de diepwand vol laten lopen met water om te controleren of de deur op zijn taak was berekend,” zegt Sjaak de Snoo. “Vervolgens kregen we groen licht en hebben onder water gaten geboord voor onze kabeldiamantzaag.

De diepwand is met onze kabeldiamantzaag eerst verticaal doorgezaagd in acht gelijke moten van elk 120 ton aan gewicht, waarvan 9 meter onder water en 2 meter boven water. Daarna hebben we op de bodem van het droogdok onder water een horizontale zaagsnede gemaakt om de moten één voor één met een drijvende bok te kunnen uitnemen.”

| 39

Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u als leverancier nog niet op www.gww-bouw.nl?

Neem dan contact op met Robert Vermanen T +31 495 45 00 95 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

Tekst & beeldmateriaal: MBS beton

Gestapelde opstelling keerwanden in Katwijk In Katwijk heeft AW Vessies Infra een niet alledaagse keerconstructie met keerwanden van MBS Beton geplaatst. Het perceel van de opdrachtgever ligt enkele meters hoger dan het daarop aansluitende perceel. Het verloop tussen beide percelen was in de oorspronkelijke situatie geheel middels een talud. Om zijn perceel volledig te kunnen benutten, heeft de opdrachtgever besloten om halverwege het talud een kering aan te brengen en het niveau van zijn perceel op deze manier gelijk te trekken. Het hoogteverschil wat opgevangen wordt, is ongeveer 3,5 meter over een lengte van circa 35 meter.

In plaats van één massieve wand heeft de opdrachtgever gekozen voor een onderbroken kering. Deze kering bestaat uit een tweetal keerwanden. In eerste instantie zouden er twee keerwanden met elk een hoogte van 200 centimeter gestapeld worden geplaatst. Na controle door de constructeur van MBS Beton bleek de opstelling echter onvoldoende stabiel te zijn. Vervolgens is gekozen voor een keerwand van 250 centimeter

hoog met een hiel aan de rugzijde om de stabiliteit te vergroten. Daarnaast moest deze keerwand worden voorzien van extra wapening ten opzichte van de standaard elementen.

De keerwanden zijn vervolgens door AW Vessies Infra in het werk geplaatst. Na het plaatsen van de keerwanden, een hele klus gezien de beperkte bereikbaarheid van het project, zijn door AW

Vessies Infra diverse ankerschotten aangebracht.

Dit om de stabiliteit extra te waarborgen gezien het achterliggende talud.

In de ruimte tussen de twee keerwanden is naderhand beplanting (onder andere hedera) aangebracht waardoor de keerwanden op termijn uit het zicht verdwijnen en het geheel een natuurlijke uitstraling krijgt. ❚

| 41

Durus-S500-macrokunststofvezels maken het gebruik van staalwapening overbodig en kunnen onder meer gebruikt worden bij de constructie van tunnels.

Tekst: Tim Janssens Beeldmateriaal: Bonar

Nieuw tijdperk voor betonwapening Kunststofwapening is in de bouw- en infrastructuursector aan een enorme opmars bezig. Synthetische vezels vormen door hun vele voordelen een uitstekend alternatief voor traditionele staalwapening. Dankzij een innovatieve vorm is de nieuwe macrokunststofvezel Durus S500 bij uitstek geschikt voor toepassing in veeleisende domeinen zoals de tunnelbouw.

42 |

Durus S500 heeft een langgerokken ontwerp. Dit maakt dat het specifieke reliëfoppervlak van de vezel gemaximaliseerd wordt en dat hij zijn mechanische eigenschappen makkelijker behoudt bij verwerking.

De Durus S500-vezel is een ontwikkeling van Bonar, dat zich met zijn gespecialiseerde merk Adfil toelegt op de productie van micro- en macrokunststofvezels voor de wapening van beton. Durus-vezels maken het gebruik van staalwapening overbodig en kunnen onder meer gebruikt worden bij de constructie van tunnels, wegen en paden, prefabbeton en spuitbeton.

“De voordelen zijn legio,” weet Jeroen Smet, productmanager van de Adfil Construction Fibre-afdeling. “Durus-vezels zijn lichter dan staal en dus makkelijker te hanteren en te plaatsen, wat zich eveneens vertaalt in lagere transportkosten en een reductie van de benodigde opslagcapaciteit. Daarnaast verhogen ze de arbeidsveiligheid op de bouwplaats. In tegenstelling tot staalwapening kan je kunststofvezels niet verkeerd plaatsen doordat ze uniform met het beton gemengd worden. Bovendien ondervinden de Durus-vezels geen nadelige invloed van de weersomstandigheden, alkalische omgevingen en de aanwezigheid van vocht. Ze bevorderen dan ook de duurzaamheid van beton en zorgen voor een esthetische meerwaarde.”

INNOVATIEVE VORM Recent kwam Bonar met opvallend nieuws op de proppen. Het kondigde de lancering van de nieuwe Durus S500-vezel aan, die dankzij zijn innovatieve vorm (nog) beter presteert dan conventionele kunststofvezels. “Het voornaamste onderscheid met traditionele macrosynthetische vezels schuilt in een verbeterd reliëfoppervlak en een innovatieve vorm, wat bijdraagt aan de hechting van de vezels in het beton. De meeste traditionele vezels zijn rond, plat of spiraalvormig (zoals kabels). Durus S500 heeft een langgerokken ontwerp. Dit maakt dat

het specifieke reliëfoppervlak van de vezel gemaximaliseerd wordt en dat hij zijn mechanische eigenschappen makkelijker behoudt bij verwerking. Durus S500-vezels bieden een ongeëvenaarde buigsterkte en stijfheid in het beton,” legt Jeroen Smet uit. Bij de ontwikkeling van Durus S500 lag de nadruk vooral op de verwerkbaarheid van de vezel in beton en een maximale krachtoverdracht.

“In totaal hebben we meer dan tweehonderd buigtesten laten uitvoeren bij geaccrediteerde externe laboratoria. Dit maakte dat we stap voor stap te werk konden gaan bij de ontwikkeling van de vezel, wat ons veel extra knowhow heeft opgeleverd. Door grondig en gedetailleerd te werk te gaan, hebben we de vezel uiteindelijk de vooropgestelde performantie kunnen geven.”

NIEUWE PRODUCTIELIJN De ontwikkeling van de Durus S500 ging gepaard met de ingebruikname van een nieuwe productielijn. Een behoorlijke investering die voor Bonar echter in de lijn der verwachtingen lag. “De betonmarkt is een van onze strategische groeisegmenten,” aldus Global Business Leader Tom Winters. “Vandaar dat onze groep behoorlijk wat financiën en R&D heeft geïnvesteerd in de ontwikkeling van de nieuwe vezel. De toename van de productiecapaciteit kadert in onze ambities met betrekking tot de groei van het bedrijf. Durus S500 zal onze positie in dit marktsegment versterken. Tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat kunststofwapening nog heel wat potentieel heeft. Steeds meer spelers in de bouw- en infrastructuursector zien in dat ze een prima alternatief vormen voor stalen wapening. Innovatie en productoptimalisaties zijn en blijven voor Bonar dus een absolute prioriteit.” ❚

| 43

UILENNEST IN HATTEM Onze radius keerwanden omlijnen de nieuwbouw van dit appartementencomplex.

Glad afgewerkte keerwanden van de hoogste kwaliteit. U krijgt ze direct uit voorraad geleverd met 15 jaar fabrieksgarantie. Meer informatie?

Neem contact met ons op.

WWW.KEERWAND.NL T 0342-441050 Wesselseweg 132 3774 RL Kootwijkerbroek

T 0342-441050

E info@keerwand.nl

Saneren, reinigen, afvalstoffen en bouwstoffen; de vier operationele pijlers van Van Gansewinkel Minerals. Hiermee bieden we onze opdrachtgevers in binnen- en buitenland een totaaloplossing voor al hun vraagstukken op het gebied van verontreiniging.

Onze jarenlange ervaring en gedegen kennis van milieuwetgeving bieden u zekerheid en betrouwbaarheid bij projecten van elk formaat.

Onze expertise strekt zich uit op het gebied van verontreinigde locaties, verontreinigde grond en minerale reststoffen. In verschillende divisies met een goede regionale verspreiding, zijn wij actief in bodemsanering, grondreiniging, immobilisatie, afvaldeponie en de productie van secundaire bouwstoffen.

Al onze werkzaamheden worden uitgevoerd met duurzaamheid en betrokkenheid als basis. Alleen door een verantwoorde verwerking of opslag van afvalproducten kunnen we een schone toekomst waarborgen voor de komende generaties. In ons Kenniscentrum ontwikkelen we doorlopend de meest effectieve methodes om maatwerk oplossingen te vinden voor de meest uiteenlopende problemen.

Taxandriaweg 8b | 5141 PA Waalwijk | Postbus 660 | 5140 AR Waalwijk | Nederland telefoon: 0416 - 344044 | fax: 0416 - 344080 | www.vangansewinkel-minerals.com

afval bestaat niet. van Gansewinkelgroep

Tekst: Anniek Heijs Beeldmateriaal: Bosch Beton

Bosch Beton Keerwanden Voetbalvereniging Van Nispen in De Zilk

Maatwerk in prefab

Betonnen keerwanden zijn voor veel doeleinden een passende oplossing. Bosch Beton uit Barneveld is binnen Nederland de grootste producent van keerwanden. Ron Brinkman, accountmanager GWW en Bouw van Bosch Beton, vertelt hier meer over: “We zijn gespecialiseerd in prefab oplossingen voor zowel de GWW-sector als de agrarische sector. Keerwanden zijn een interessante oplossing voor veel vormen van grondkeringen. Met een prefab product kunnen we snelle levering en doorlooptijden bieden.”

Kwaliteit staat voorop, vertelt Brinkman: “Onze wanden zijn van topkwaliteit en hebben een zeer dichte en gladde betonstructuur. De complete constructie en productie gebeurt volgens de Eurocode, en de wanden worden geleverd met KOMO- en CE-certificering. Daarnaast houden we ons dagelijks bezig met het verbeteren van de kwaliteit van het beton, zoals met onze hogesterktebeton (C60/75). We berekenen onze producten op een levensduur van vijftig

'Doordat we standaard een grote voorraad hebben, kunnen we altijd snel leveren' jaar.” Naast de hoge kwaliteit staat Bosch Beton mede bekend om de korte lijnen en snelle levering. “We doen zelf de 3D-engineering waardoor we snel met de klant kunnen schakelen. Doordat we standaard een grote voorraad hebben, kunnen we altijd snel leveren.”

EIGEN BETONLAB Naast het standaard assortiment, met een hoogte tot maar liefst 6 meter, ontwikkelt Bosch Beton ook specifieke producten, zoals radius keerwanden, structuurwanden of gekleurde keerwanden. “We hebben een eigen betonlab waar op constructief gebied producten worden uitgewerkt. Deze dienstverlening levert maatwerk op.” Brinkman geeft aan dat in de GWW-sector mooie kansen voor het product liggen. “Onze keerwanden vormen dan een onderdeel van het ontworpen systeem, dat vraagt om een bredere scope vanuit ons proces. Aspecten als logistiek en procesplanning zijn daarbij van belang. We willen naadloos aansluiten op het proces en de planning van onze opdrachtgever. Met ons eigen montageteam zorgen we zo voor een vlekkeloos proces van fabriek tot bouwlocatie.”

SERVICE Naast de ruime voorraad, het maatwerk en de kwaliteit is de servicedienst een van de belangrijkste onderdelen van het bedrijf. “Daarmee bieden we onze klanten allerlei vormen van ondersteuning. Of het nu gaat om onderhoud, afdichting of assistentie bij het plaatsen van de keerwanden, we zorgen ervoor dat onze producten op de beste en meest snelle manier worden geleverd,” aldus Brinkman. “Wij bieden kwaliteit en dat vertaalt zich weer in vijftien jaar fabrieksgarantie.” ❚

| 45

Tekst: Frank de Groot

Foto: Max Bögl Nederland B.V.

DE CENTRALE AS:

de belangrijkste verkeersader in Noordoost Friesland Noordoost Friesland krijgt een nieuwe weg tussen Dokkum en Drachten: De Centrale As. Haitsma Beton is bij de bouw van veel kunstwerken in De Centrale As betrokken. Het Friese bedrijf levert liggers en randliggers voor bruggen en viaducten, heipalen voor fundatie van de kunstwerken en barriers die de verkeersveiligheid verhogen en betonconstructies beschermen.

Het gebied is in drie stukken geknipt. Noord loopt van Dokkum tot het spoor Feanwâlden, Midden van Feanwâlden tot het Prinses Margrietkanaal en Zuid van het Prinses Margrietkanaal tot Nijega, inclusief de rondweg om Garyp.

De Centrale As wordt aangelegd als dubbelbaans autoweg en is daarmee de belangrijkste verkeersader in het gebied. Daardoor is er minder verkeer op

46 |

kleinere lokale wegen en verbetert de verkeersveiligheid in de dorpen. Ook zorgt de weg voor een betere bereikbaarheid van het gebied. Op De Centrale As geldt een maximum snelheid van 100 kilometer per uur. Provincie Fryslân streeft naar een goede landschappelijke inpassing van de weg en aaneengeschakelde natuurgebieden. ❚

INPASSING IN HET LANDSCHAP

GEKROMDE LIGGERS VOOR OVONDE

Voor steeds meer kunstwerken levert Haitsma Beton niet alleen de (rand)liggers, maar ook bijvoorbeeld de heipalen en/of barriers. Een mooi voorbeeld is de onderdoorgang van De Centrale As bij de spoorweg en Kûkhernewei bij het Friese Feanwâlden. Hier leverde Haitsma Beton zowel de (rand)liggers als barriers.

Bij het dorp Feanwâlden gaat De Centrale As onder de spoorweg en de Kûkhernewei door.

De Centrale As ligt hier verdiept vanwege de spoorweg, maar ook om de hoogte van het even verderop gelegen viaduct in de Kûkhernewei te beperken. Dit in verband met de inpassing in het landschap en de beschikbare ruimte. Max Bögl heeft in opdracht van ProRail beide viaducten en de tunnelbak in november 2015 opgeleverd.

Haitsma Beton werd gevraagd de liggers voor het wegviaduct en de barriers voor de middenpijlers van de viaducten en de tunnelwanden te leveren.

AANBESTEDING PRORAIL “De gehele tunnelbak en het wegviaduct in de Kûkhernewei zijn door ProRail aanbesteed, omdat ze gezien worden als één onlosmakelijk constructief geheel,” legt Peter van den Berg, Hoofd Uitvoering van Max Bögl, de ogenschijnlijk bijzondere aanbesteding uit. “De gehele tunnelbak is met een waterkerende folie beschermd tegen indringend grondwater. De tunnelmoot onder het spoor is eerst ter plaatse naast het spoor gestort en vervolgens tijdens een buitendienststelling op zijn plaats geschoven.

Vervolgens zijn de resterende tunnelbakmoten ter plaatse aangestort.”

LIGGERS EN BARRIERS Zowel het spoorweg- als wegviaduct liggen schuin over de tunnelbak. Voor het viaduct leverde Haitsma Beton de railliggers en randliggers met een lengte van circa 21 meter. Voor de bescherming van de tunnelwanden zijn BZ-barriers tegen de wanden geplaatst. Ook zijn de pijlers van beide viaducten in de middenberm beveiligd met barriers. Van den Berg licht toe waarom voor de railliggers en barriers van Haitsma Beton is gekozen: “De prijs is natuurlijk belangrijk, maar Haitsma Beton is daarnaast een gerenommeerd bedrijf. De samenwerking verliep goed en men kwam ook af en toe kijken of de montage van de railliggers goed verliep, ondanks dat het monteren geen onderdeel van de opdracht was.” ❚

FLY-OVER ALS FAUNAPASSAGE Ter hoogte van het Friese De Falom kruist De Centrale As een belangrijke ecologische zone. Er is daarom ter plaatse een 150 meter lange fly-over bedacht als faunapassage. Haitsma Beton leverde en monteerde in opdracht van Heijmans de rail- en randliggers, zodat het verkeer de natuur zo min mogelijk verstoort.

Artist impression: Achterboschzantman architecten

Ten oosten van het Friese Hurdegaryp komt in De Centrale As een ovonde. Deze Ovonde Quatrebas bevat twee kunstwerken met liggers en randliggers. Voor Haitsma Beton een uitdagend project, want de liggers en randliggers zijn niet recht, maar gekromd.

De Centrale As kruist ten oosten van Hurdegaryp de nieuwe rondweg Hurdegaryp. Daar komt een ongelijkvloerse ovonde. De hoofdweg ligt hier verdiept, waarbij een ovale rotonde (ovonde genoemd) boven maaiveldniveau aansluit op de nieuwe rondweg. De ovonde wordt uitgevoerd door Nije Daam (Mobilis, Friso Civiel en Van Gelder), die inmiddels de uitvoerder is van het hele midden deel en zuidelijk deel van De Centrale As tot de aansluitingen op de Wâldwei.

GEKROMDE KUNSTWERKEN Bijzonder in de ovonde zijn de twee gekromde kunstwerken, met een boogstraal van 225 meter.

Haitsma Beton levert en monteert hiervoor per kunstwerk zeven gekromde massieve, nagespannen liggers met een lengte van circa 21 meter. Ook worden vier randliggers en 52 randelementen geleverd. Deze randelementen hebben een lengte en hoogte van ongeveer 2 meter. De prefab elementen voldoen aan CUR 100 klasse B1 voor schoon beton. Montage staat gepland voor april 2016. “Wij hebben zelf het ontwerp voor de ovonde gemaakt en toen aan Haitsma Beton gevraagd dit in prefab uit te voeren. De combinatie van prefab en Haitsma Beton staat garant voor een zeer korte voorbereidings- en uitvoeringstijd,” zegt Arno Bolder, Projectcoördinator Kunstwerken Nije Daam. “Tevens hebben we goede ervaringen met Haitsma Beton en werken we graag met Friese bedrijven.” Volgens de projectcoördinator verloopt de samenwerking met Haitsma Beton prima: “We werken dan ook voor diverse kunstwerken in De Centrale As al samen met Haitsma Beton. De technologische uitdaging hier is vooral de kromming in de kunstwerken en dan met name de randelementen en bijbehorende verbindingen. Die zie je namelijk vanaf De Centrale As. Ik heb er echter alle vertrouwen in dat er straks een fraaie ovonde ligt.” ❚

Provincie Fryslân streeft naar een goede landschappelijke inpassing van de weg en aaneengeschakelde natuurgebieden. Een voorbeeld is de passage van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) bij het dorp De Falom. De Centrale As kruist hier de Ecologische Hoofdstructuur van Grutte Wielen (ten noordoosten van Leeuwarden) naar Lauwersmeer, ter hoogte van De Falom. Het betreft hier een Natura 2000-gebied.

FLY-OVER Voor de kruising met De Centrale As is een 150 meter lange fly-over als faunapassage bedacht.

Hiermee komt de weg verhoogd te liggen boven het natuurgebied met waterpartijen. Hierdoor blijven de leefgebieden met elkaar verbonden en kan de ecologie haar weg vervolgen. In de faunapassage is ook een voorziening voor vleermuizen gebouwd. Haitsma Beton leverde en monteerde voor dit kunstwerk met zes velden, 96 voorgespannen HRP-liggers (railliggers) met een lengte van circa 25 meter.

Ook zijn 24 nagespannen randliggers geleverd en gemonteerd. Volgens Projectleider Jur Ensing van Heijmans betreft het geen alledaags project: “Je komt niet vaak een 150 meter lang viaduct over een natuurgebied tegen, maar constructief is het wel een standaard project. De gedachten gingen direct uit naar prefabricage, in verband met de bouwsnelheid.” Volgens Ensing verliep de samenwerking uitstekend: “Ik heb niet de illusie dat een project honderd procent probleemloos verloopt. Het gaat erom dat partijen in staat zijn om problemen die je onderweg tegenkomt op te lossen. Haitsma Beton bleek in dit project een prima partner en ze hebben zich gedurende het gehele project keurig opgesteld. Ik ben daar dus zeer tevreden over.” In augustus 2015 is de fly-over opengesteld voor het verkeer en kunnen zowel natuur als verkeer hun weg ongestoord vervolgen. ❚

Foto: Haitsma Beton.

| 47

Tekst: Jerry Helmers Beeldmateriaal: Mebin

BLIK OP IN AANBOUW ZIJNDE TUNNEL IN

Spaarndammerbuurt - Amsterdam In het najaar van 2001 kwamen tien mensen om bij een fikse en verwoestende brand in de Zwitserse Gotthardtunnel. Het vreselijke ongeluk haalde de wereldpers. De tunnel die in zijn geheel 17 kilometer lang is, stond op ongeveer een kilometer van de zuidingang over een lengte van maar liefst 300 meter volledig in brand. Een gedeelte van het tunnelplafond stortte in, met alle dramatische gevolgen van dien.

De verschrikkelijke catastrofe was de aanleiding om ook in Nederland wet- en regelgeving flink aan te scherpen, want de conclusie was overduidelijk; een dergelijke ramp mocht natuurlijk nooit meer gebeuren.

‘Veiligheid boven alles’ geldt dus ook meer dan ooit bij de op dit moment in aanbouw zijnde tunnel bij de Spaarndammerdijk in Amsterdam, net buiten het centrum van de stad. In de Spaarndammerbuurt, aan de Tasmankade, wordt flink gebouwd en de eerste contouren tekenen zich langzamerhand af. De firma Max Bögl bouwt naast de dijk een tunnel voor het doorgaand verkeer zodat de dijk uiteindelijk alleen nog zal worden gebruikt voor bestemmingsverkeer. Als de tunnel wordt opgeleverd, zal dit een enorme verbetering betekenen voor de bereikbaarheid van het centrum van de hoofdstad vanuit Amsterdam-West en het havengebied. Ook de leefbaarheid van de Spaarndammerbuurt zal verbeteren. De verwachting is dat veel verkeer gebruik zal maken van de tunnel. Natuurlijk staan de veiligheidseisen zéér hoog op de agenda.

Max Bögl werkt in Amsterdam nauw samen met Mebin als leverancier van de betonmortel. Volgens Peter van den Brink, commercieel manager voor Noord-Holland bij Mebin, gaat het om de levering van 35.000 m3 betonmortel waarvan ongeveer 10.000 m3 brandwerend. “Inderdaad, veiligheid boven alles,” zegt de zichtbaar gedreven Van den Brink. “Mede ook door het ongeluk in de Gotthardtunnel zijn sinds enkele jaren speciale richtlijnen in wet- en regelgeving van kracht waar nieuwe constructies aan moeten voldoen. Wij leveren het brandwerend beton, dat wij – in samenwerking met een aantal marktpartijen – hebben ontwikkeld. We waren in die ontwikkelperiode met name op zoek naar een goed alternatief voor de promatect platen. Wij verwerkten het brandwerend kunststofvezel in het beton waardoor er geen aparte platen meer hoeven te worden geplaatst. Er ontstond bovendien nog een ander voordeel: doordat de kunststofvezel al bij voorbaat is geïntegreerd in het beton, kan er gedurende de bouw van de tunnel efficiënter worden gewerkt. Men hoeft immers minder handelingen te verrichten, er hoeven geen platen te worden gemonteerd! Er is tevens minder mankracht nodig. Innovatie leidt dus niet alleen tot een beter (en veiliger) eindproduct (de tunnel) maar in de logistiek kan dus nu ook een slag worden gemaakt.”

Aspecten als de kwaliteit en innovatieve kracht van onze organisatie zijn voor Max Bögl al jaren een van de redenen om met ons samen te werken, zo vervolgt Van den Brink. “Uiteraard kennen we elkaar goed en weten we wat we aan elkaar hebben. Maar we zijn ook altijd kritisch op elkaar. Ik zei het al eerder: veiligheid boven alles en in die zin moet je dus nooit iets aan het toeval over willen laten. We jagen elkaar tot grote hoogten op. Dat geldt niet alleen voor het te bereiken eindproduct; wij houden per definitie streng vinger aan de pols bij de wijze waarop we onze werkzaamheden ter plekke uitvoeren, zoals de betonleveringen. Zo hanteren wij strenge criteria over de bereikbaarheid van de bouwplaats. Indien nodig worden specifieke verkeersregelaars ingezet. Deze maatregelen zijn beslist geen overbodige

48 |

luxe in de Spaarndammerbuurt; we zitten aanpalend aan een woonwijk en er is een school vlakbij de bouwplaats gevestigd. Wij maken dus ook het logistieke plan.”

Van den Brink verwacht dat de technologische ontwikkelingen in de betonsector in de komende jaren zullen versnellen. “Vanzelfsprekend zal duurzaam-

heid een leidende factor blijven. Iedereen zal de oorsprong van de gebruikte grondstoffen moeten kunnen aantonen en eigenaar van deze grondstoffen blijven. Recentelijk heeft Mebin het Ultra Hoge Sterkte Beton geïntroduceerd.

De verwachting is dat dit product een grote invloed zal hebben op de gehele betonsector. Daarnaast schat ik in dat over een aantal jaren de 3D-printtechnologie een grote rol zal spelen in onze branche.” ❚

Mebin is net na de bouwvak in de zomer van 2015 begonnen met de werkzaamheden. Na verwachting worden deze in de zomer van 2016 afgerond.

| 49

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeldmateriaal: Verhoeven Timmerfabriek

ONTZORGEN VAN CIVIELE AANNEMER: VAN ONTWERP TOT UITVOERING

Dubbelgekromde bekisting van

12.000 m² voor Verlengde Waalbrug De Verlengde Waalbrug is gemaakt met een dubbelgekromde bekisting van 12.000 m². Verhoeven Timmerfabriek ontzorgde de aannemer van ontwerp tot uitvoering. Met een slim koppelingsysteem konden de prefab houtelementen snel en vrijwel naadloos gekoppeld worden.

De bovenkant van de Verlengde Waalbrug is neutraal gehouden, om het aanzicht van de iconische Waalbrug uit 1936 intact te houden.

De Verlengde Waalbrug is onderdeel van Ruimte voor de Waal; een landschappelijke ingreep waarbij de dijk aan de noordzijde 350 meter landinwaarts opschuift en ruimte voor een rivierbypass ontstaat. Zwarts & Jansma architecten maakte het ontwerp van het betonnen kunstwerk van 290 meter lengte en 34 meter breedte. Deze kortgeleden in gebruik genomen brug heeft een eigenzinnige vorm van pijlers met een ‘oksel’ die vloeiend overgaan in hamerstukken en brugdek. De bovenkant is neutraal gehouden, om het aanzicht van de iconische Waalbrug uit 1936 intact te houden. Onder de Verlengde Waalbrug wordt een kade gecreëerd met Portugees graniet, betonnen zitelementen en diverse hellingbanen. Een prachtige locatie om in de toekomst te recreëren en de bijzondere vormgeving van de brug te aanschouwen

50 |

GROOTSTE BEKISTING Verhoeven Timmerfabriek werd in de aanbestedingsfase bij het bouwproject betrokken. Vijf van de zes bouwcombinaties vroegen de timmerfabriek om mee te denken over het ontwerp en de uitwerking van de bekisting. Bouwcombinatie i-Lent won de aanbesteding en werd opdrachtgever.

‘Alle bekistingselementen waren in twee richtingen gekromd’

“Verschillende alternatieven werden overwogen, waaronder textiel, EPS en teelaarde," zegt directeur Peter Verhoeven. “Een bekisting in hout bleek het meest geschikt, om de enorme druk en trekkrachten te weerstaan en dubbelgekromde vorm te behouden.”

GROOTSTE MAL UIT HISTORIE “Het 3D-ontwerp van de architect, dat gemaakt is met Rhino, moesten we bewerken met AutoCAD Inventor, zodat er een model ontstond met een gesloten coördinatenstelsel dat gebruikt kon worden voor de aansturing van de CAM-freesmachine," vervolgt Verhoeven. “Alle bekistingselementen zijn gekromd in twee richtingen. De totale mal bestaat uit ongeveer 250 houten delen, die in Venray zijn geprefabriceerd. Elk element heeft een afmeting van ongeveer 3 x 3 x 18,5 meter en weegt zo’n 3.500 kilogram. Het is voor Verhoeven Timmerfabriek de grootste mal uit de historie van het bedrijf en met achttien maanden ook het langste project in tijdsduur. Hiervan nam de prefabricage ongeveer vijftien maanden in beslag.”

SLIM KOPPELINGSSYSTEEM EN NIEUWE FREESMACHINE

De totale bekisting bestond uit ongeveer 250 houten delen, die in Venray zijn geprefabriceerd.

Onder de Verlengde Waalbrug wordt een kade gecreëerd met Portugees graniet, betonnen zitelementen en diverse hellingbanen.

Vierhonderd transporten waren nodig om de bekistingselementen op de bouwplaats te krijgen. Daarvoor werden verlengde diepladers gebruikt. Enkele bekistingen waren zo breed dat er speciaal transport (convoi exceptionnel) nodig was. Vanwege het relatief lichte gewicht van hout, konden de maldelen met een traditionele torenkraan gepositioneerd worden. Verhoeven Timmerfabriek gebruikte een slim systeem voor de koppeling van de bekistingselementen op de bouwplaats. Hierdoor konden de elementen snel constructief gekoppeld worden. “De naden werden op de bouwplaats afgewerkt, zodat er een continu glad oppervlak ontstond," zegt Verhoeven. “Door de grote helling rondom de pijlers kon een gedeelte van de bekisting alleen glad gemaakt worden door onze timmerlieden aan een tuigje te laten afzakken in de bekisting. Alof het bergbeklimmers waren.”

Verhoeven Timmerfabriek ontzorgde de bouwcombintatie i-Lent van A tot Z.“We waren verantwoordelijk voor zowel het ontwerp, de engineering en de productie. We assisteerden bij het bekisten en ontkisten. We leverden de onderdelen op tijd op, zodat de aannemer zijn deadlines kon halen," zegt Verhoeven. “Mede naar aanleiding van het succes besloten we om te investeren in een nieuwe en grotere freesmachine, die vanaf november 2015 gaat draaien.” ❚

RUIMTE VOOR DE WAAL Het uitdagende project ‘Ruimte voor de Waal’ wordt gerealiseerd door bouwcombinatie i-Lent, bestaande uit Dura Vermeer Divisie Infra BV en Ploegam BV. De letter ‘i’ in ‘i-Lent’ verwijst naar het Engelse woord ‘eye’ en geeft aan dat de ogen niet alleen op Nijmegen zijn gericht, maar zeker ook op Lent. ‘Ruimte voor de Waal’ verbindt Lent en Nijmegen op een natuurlijke wijze met elkaar. Het creëren van een rivierpark in de vorm van een eiland speelt daarin een essentiële rol. Vandaar de associatie met het woord ‘island’.

| 51

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Maartje Brand

Leidsche Rijn Centrumplan:

centrum anno 2020+ Midden in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn, pal aan de A2, wordt gebouwd aan een centrum anno 2020+. Een centrum met leuke winkels, nieuwe formules, pick-up points en gezellige pleintjes met terrassen, koffietentjes en restaurants. Een omvangrijk plan, bedoeld voor de ruim 70.000 bewoners in de wijken Leidsche Rijn en Vleuten De Meern. Het nieuwe stadscentrum wordt straks autovrij en de logistieke bevoorrading gebeurt via een ingenieuze, ondergrondse expeditiestraat.

Het omvangrijke centrumplan is opgesplitst in meerdere fasen. Bouwcombinatie Hurks-Slokker CPL vof is verantwoordelijk voor de onderbouw, bestaande uit een parkeergarage en expeditiestraat. De bovenbouw wordt gerealiseerd door vier andere combinaties, die doorgaan op de onderbouw, waarvan Hurks ook deel uitmaakt. Volgens, directeur speciale project bij Hurks, Frans van den Broek, is om economische redenen een keuze gemaakt om eerst de kelder horizontaal te gaan bouwen en daarna pas de bovenbouw."

52 |

BEMALING

'Een harde eis van het waterschap was dat 95% van het onttrokken water ook weer werd teruggebracht in de bodem'

De bemaling vormde een belangrijk element bij het realiseren van de onderbouw. "Al in het voortraject hebben we gezocht naar optimalisaties in de bemaling om de bouwtijd te kunnen verkorten," vertelt Geert de Valk, hoofduitvoerder van de onderbouw bij Hurks. "Deze optimalisaties waren voornamelijk gebaseerd op een slimme positionering van bronnen en het concentreren van werkzaamheden rondom actieve bemaling. Door de bema-

ling door de bouwput heen te bewegen (in- en uitschakelen van bronnen) ontstond een dynamische bouw, waarbij de bemaling de snelheid bepaalde."

Een harde eis van het waterschap was dat 95% van het onttrokken water ook weer werd teruggebracht in de bodem, weet De Valk. "Dit is uitgevoerd

door het aanbrengen van 45 retourbronnen aan drie zijden van de bouwput.

Onder andere had deze retourbemaling tot doel de monumentale boerderij aan de zuidzijde te beschermen tegen zettingen."

In totaal werd tot 710 m3/uur onttrokken en is 4,355,841 m3 grondwater verpompt, waarvan 4.146.760 m3 weer terug is gebracht in de bodem (95,2%). De Valk: "Om de verhoudingen aan te geven, de totale hoeveelheid onttrokken water is gelijk aan ongeveer 1.750 stuks Olympische 25-meter zwembaden. Per uur werd tot 710 m3 onttrokken, wat ongeveer overeenkomt met de inhoud van 6.000 ligbaden."

'De onderbouw is gerealiseerd met zowel in het werk gestort beton als ruim 3.500 prefab elementen'

CASCO De bemaling bepaalde dus de planning van het bouwproces. "Na het aanbrengen van de in totaal 4.368 Vibro-palen, zijn we gestart met het bouwen van het casco van de onderbouw," vervolgt Van den Broek. Zijn collega Geert vult aan: "De onderbouw is gerealiseerd met zowel in het werk gestort beton als ruim 3.500 prefab elementen die just-in-time werden aangeleverd. In totaal is er ruim 65.000 m3 beton ter plaatse gestort. Dat komt overeen met 6.500 betonmixers. Zouden ze allemaal achter elkaar staan opgesteld, gaat het om een lengte van 80 kilometer ofwel de afstand van Utrecht naar Tilburg.”

Van den Broek: “De keldervloer is monolithisch afgewerkt in de open lucht en vervolgens opgebouwd met prefab wanden en balkbodems voorzien van breedplaat dekvloeren. Hierin is veel wapening opgenomen, want de dekvloer moet een zware verkeersbelasting kunnen dragen. In geval van een calamiteit moeten er wel brandweerwagens overheen kunnen. Tevens zijn in het dek stekken ingestort ten behoeve van de bovenbouw. Daarnaast zijn er in het dek veertien sparingen gemaakt om straks de kranen te kunnen positioneren, benodigd voor het realiseren van de bovenbouw.”

De planning was behoorlijk strak. "We hebben dagelijks minimaal twaalf uur gewerkt, van 7.00 tot 19.00 uur en soms wel tot 22.00 uur. Ook de zaterdagen deden mee,” zegt De Valk. “Dat heeft wel geresulteerd in het feit dat we de complete onderbouw en parkeergarage tijdig hebben opgeleverd.

Nu zijn we bezig met de afrondende werkzaamheden, zoals het aanvullen van gronden om hoogteverschillen naar de A2-tunnel te overbruggen.

De logistieke afhandeling van de bevoorrading voor Leidsche Rijn Centrumplan gebeurt straks dus allemaal ondergronds; het winkelend publiek ziet geen vrachtverkeer en ook geen auto's. "Dat geeft een rustig en prettig beeld op het maaiveld," zegt De Valk tot besluit. Begin 2016 wordt gestart met de realisatie van de bovenbouw. Medio 2017 is de opening gepland. ❚

In totaal is er ruim 65.000 m³ beton ter plaatse gestort.

| 53

SNELLER BEKISTEN EN ONTKISTEN In opdracht van Bouwcombinatie Hurks-Slokker CPL vof heeft Hünnebeck op het project Leidsche Rijn Centrum de bekistingen voor de onderbouw geleverd. Onze bekisting werd onder meer ingezet bij de liftputten, reinwaterkelder, buitenwanden, expeditiestraat en expeditietunnel. In totaal is er meer dan 7.000 m² geleverd. MANTO is een systeem dat het werk tot grote, vlotte stappen beperkt. Bekisten en ontkisten is gemakkelijker, sneller en kostenbesparend. Door de toepassing van onze richtklemverbinding is MANTO zo stevig, dat elementen met een groot oppervlak zonder extra verstijvingen in één kraanbeweging geplaatst kunnen worden. MANTO is het enige systeem met een framedikte van 140 millimeter. Hierdoor en door de toegepaste verstijvingsribben is MANTO zeer robuust. Beton kan tot een hoogte van 3,3 meter zonder enige beperking in de stortsnelheid gestort worden. De sterke verzinkte profielen van de panelen samen met de stevige verbinding door de MANTO-richtklem zorgen voor stabiliteit. Bij dit project was het grote voordeel van MANTO de veelzijdigheid van het product. De wanden varieerden van laag tot hoog. Met MANTO is hier makkelijk op in te spelen.

www.huismantraject.nl 54 |

Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Huisman Traject

Kortere bouwtijd door optimalisaties in bemaling In opdracht van de bouwcombinatie Hurks-Slokker vof heeft Huisman Traject het bemalingsadvies geschreven voor het realiseren van de onderbouw van Leidsche Rijn Centrumplan. Binnen de contouren van de vergunning heeft Huisman Traject volgens Evert Huisman behoorlijk wat optimalisaties doorgevoerd, zodat met beperkt waterbezwaar de bouwtijd aanzienlijk verkort kon worden.

De bemaling was leidend in het hele bouwproces, zegt Huisman. "In de vergunning van het waterschap zijn kaders gesteld aan de hoeveelheden die onttrokken mochten worden, evenals de tijdspanne waarin dat mocht gebeuren. Daarnaast hadden we te maken met een aantal omgevingsfacetten, waaronder diverse WKO-bronnen in de nabije omgeving, een verontreiniging op afstand en het zettingsgevoelige karakter van een op staal gefundeerde monumentale boerderij gelegen op de grens van het werkterrein. We hebben een systeem ontworpen dat tegelijk onttrekt en retourneert in de bodem, waarbij het romppompeffect tot een minimum werd beperkt."

'De onderbouw is gerealiseerd met zowel in het werk gestort beton als ruim 3.500 prefab elementen'

Hoofdkantoor Huisman Traject.

Het oorspronkelijke ontwerp van de bemaling is dus door Huisman Traject aanzienlijk op de schop genomen om tot een voor de bouwcombinatie meer flexibel en werkbaar geheel te komen. "Na toestemming van het waterschap en gemeente is gestart met het aanleggen van de bemaling door een onderaannemer van de bouwcombinatie," vervolgt Huisman. "Wij hebben tijdens de uitvoering als rechterhand van de bouwcombinatie gefungeerd op het werk om de beoogde doelstellingen ook waar te kunnen maken. De grootste winst zat hem namelijk in het beperken van waterbezwaar. Op bepaalde posities konden we dankzij goede bemalingsposities meerdere onderdelen gelijktijdig realiseren, waardoor de bemalingstijd werd beperkt. Het water dat uit het eerste watervoerende pakket is onttrokken is ook voor 95% geretourneerd, waarbij 5% is benut voor het periodiek onderhouden van de retourbronnen dat vervolgens weer is geloosd op het bassin. Het bassin is opgebouwd uit meerdere trappen, waarbij ijzer kan uitvlokken en bezinken naar de bodem. Het gezuiverde water wordt uiteindelijk geloosd op het oppervlaktewater." â?š

| 55

DE PEN

Arjen Ravesloot, directeur GEJA Werkprojecten

De Mens Centraal Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is een populaire term.

Niet in de laatste plaats omdat MVO tegenwoordig ook beloond wordt. In de aanbestedingsfase van grote bouw- en infraprojecten levert dit concreet voordeel op voor de aannemer. GEJA Werkprojecten doet sinds de start in 2001 al niet anders en onderneemt vanaf het begin met een missie.

Van 1990 tot 2001 was ik als directeur van een aannemersbedrijf werkzaam in de bouw. Ik heb dit altijd met veel plezier gedaan, omdat ik een grote interesse heb voor alles wat met bouw en techniek te maken heeft. Toch merkte ik dat een andere passie van mij steeds meer de kop opstak: de mens. En dan voornamelijk het bieden van kansen aan mensen die geen werk hebben. Toen ik in 2001 gevraagd werd om directeur te worden van GEJA kwamen die twee werelden bij elkaar.

Het voornaamste doel was in aanvang om mannen tussen de 25 en 45 onder begeleiding werkervaring op te laten doen in de bouw. De doelgroep had veelal een grote arbeidsachterstand en geen afgeronde opleiding. Door het werk bij GEJA konden zij weer in het arbeidsritme komen en opleidingen volgen.

Rond 2010 deed Social Return haar intrede in de bouw en infra. Dit was een nieuwe term voor het bieden van werk aan mensen met een arbeidsachterstand. GEJA was toen al jaren een specialist en werd steeds meer benaderd door aannemers die een Social Return-verplichting hadden. Begin 2012 mocht GEJA starten op de Noord/Zuidlijn in Amsterdam en sindsdien krijgen we behalve uit de bouw ook steeds meer opdrachten uit de infra.

GEJA Werkprojecten is een bedrijf dat een ander geluid wil laten horen. Wij willen verder gaan dan anderen in het bieden van kansen aan een kwetsbare doelgroep. Social Return of MVO zijn termen, maar wij geloven in mensen.

Dat ieder mens unieke talenten heeft en zoals Anoek het in de vorige column verwoordde ‘in zijn kracht’ moet functioneren. Soms moeten er behoorlijke hobbels genomen worden voordat men op dat punt is aanbeland. En juist daarin vind ik mijn uitdaging en voldoening.

Het werknemersbestand van GEJA is ontzettend gevarieerd. Van mannen met een strafblad tot alleenstaande bijstandsmoeders en van jonge schoolverlaters tot 50-plussers die geen kans meer krijgen op de arbeidsmarkt.

Bij het invullen van vacatures staat altijd de mens centraal. Wij willen niet alleen een passende baan bieden, maar ook de begeleiding die iemand nodig heeft. Voordat iemand start brengen we eerst in kaart of er nog dingen zijn die extra aandacht vereisen om iemands slagingskans te vergroten. Een hardnekkig probleem waar wij vaak tegenaan lopen is schuldenproblematiek. Dit kan een dermate grote belemmering voor mensen zijn, dat ze het werk niet vol kunnen houden. GEJA ondersteunt daarbij en denkt mee in oplossingen.

Ons streven is om onze doelgroep van werk naar werk te begeleiden. Dat hoeft niet per se werk in de bouw te zijn. Wat wij veelal zien is dat er een groot verschil is tussen de mens die bij GEJA startte en de mens die GEJA weer verlaat. Een groei in capaciteiten, zelfvertrouwen en kansen – daar zet ik mij graag voor in. ❚

De Pen wordt doorgegeven aan Alexander van den Berg van Royal IHC.

56 |

DE PEN

| 57

Software Tekst: Patricia van der Beek Beeldmateriaal: Sitech

‘Connected site’ stuurt aan op procesdenken in de bouw De ontwikkelingen in de bouwsector gaan snel. Liepen we zo’n tien aar geleden nog met papieren rollen over de bouwplaats, vandaag de dag gebeurt bijna alles digitaal. Een van de laatste ontwikkelingen op dit gebied is Trimble Connected Site®. Met dit unieke online platform staan de opdrachtgever(s), aannemer(s), onderaannemers en machines van een project continu met elkaar in verbinding. Dat werkt efficiënter én bespaart kosten.

Op de 'conneceted site' staan mensen en machines met elkaar in verbinding.

Trimble Connected Site® wordt op de markt gebracht door Sitech, een dienstverlenend bedrijf voor de procesindustrie dat vooral bekend staat als leverancier van Trimble-producten voor machinebesturing in de aannemerij. “In Nederland hebben wij 70 procent marktaandeel op dit gebied,” zegt commercieel directeur Marcel van Eijk van Sitech.

“Met het toenemen van de digitalisering zien wij echter een verschuiving richting het digitaal vastleggen, inlezen, voorbereiden en controleren van werkzaamheden. Trimble Connected Site® speelt hierop in, door als online platform te fungeren voor alle assets op de bouwplaats.”

TOTAALCONCEPT Met Trimble Connected Site® breng je een concept in je bedrijf dat vanaf de tekentafel tot aan de

58 |

oplevering vorm en inhoud geeft aan processen, vervolgt Van Eijk. “Binnen dit concept bieden wij uiteenlopende oplossingen voor verschillende fasen en partijen in de bouwketen. Zo hebben we software voor het 3D-ontwerp en databeheer van producten, maar ook voor projecten die zich nog in een voorbereidend stadium bevinden.

Bijvoorbeeld het verzamelen van geografische gegevens om de locatie van een tunnel of brug te bepalen. Verder bieden we ondersteunende tools voor de aanbestedingsfase en de uitvoeringsfase.

Alle gegevens staan opgeslagen in the cloud en zijn op elk gewenst moment op te vragen als bewijslast.” Omdat de software nieuw is, leidt Sitech klanten en gebruikers op via de Sitech Academy. Ook is er een helpdesk voor support en begeleiding.

'Wij zien een verschuiving richting het digitaal vastleggen, inlezen, voorbereiden en controleren van werkzaamheden' ALLE BELANGEN VERTEGENWOORDIGD Is Trimble Connected Site® vergelijkbaar met andere bouwmodellen in de aannemerij? Van Eijk: “Het gaat in veel gevallen nog een stapje verder. Wat mij aantrekt in Trimble is dat alles in

Software

eigen huis ontwikkeld wordt. Het concept omvat veel onderdelen voor individuele gebruikers, bijvoorbeeld een tekenprogramma, die standalone functioneert maar ook onderling communiceert.

In het systeem zijn de belangen van alle betrokken partijen vertegenwoordigd. Van de onderaannemer die wil weten wat de kosten per kubieke meter zijn tot de materiaaldienst die zijn machines wil lokaliseren. Maar ook de opdrachtgever die wil controleren of de beoogde kwaliteit behaald wordt.”

GRIP OP HET BOUWPROCES Dat de ‘connected site’ steeds meer zijn intrede doet, vindt Van Eijk niet vreemd: “Het is een logisch gevolg op een ontwikkeling die al gaande was.

Door de crisis is de bouwwereld serieuzer naar het bouwproces gaan kijken: waar kunnen we besparen? En waar valt nog te verdienen? Hoe meer grip je op het werk in uitvoering hebt, des te beter je de kosten en opbrengsten kunt beïnvloeden. De ‘connected site’ is hiervoor het platform bij uitstek. Daar komt bij: wij sturen al vijftien jaar machines aan en op een gegeven moment wil je niet meer met je usb-stick naar het werk rijden om een verandering door te voeren. In plaats daarvan ‘mailen’ we de verandering naar de machine toe.

Het concept bevat onder andere software voor het 3D-ontwerp en databeheer van producten.

'Wat voor aannemers verandert, is dat ze meer procesgericht gaan denken' De volgende stap is dan: kan ik ook gegevens uit de machine halen? Denk aan een grondverzetbedrijf dat wil weten hoeveel kuub grond hij verzet heeft of een asfalteerbedrijf dat wil controleren of hij met de juiste temperatuur gewalst heeft. Hiermee komen we in een heel andere dimensie terecht.”

TOEKOMST

CB460 met steun.

Op de vraag of Trimble Connected Site® de toekomst heeft, antwoordt Van Eijk: “Ja, dat verwacht ik wel. We zijn al goed op weg, maar ik zie ook nog genoeg mogelijkheden om bouwprocessen nog efficiënter in te richten. Dat vereist van ons dat we in plaats van leverancier steeds meer een adviseur worden. We hebben flink geïnvesteerd in onze kennis en we zitten steeds vaker met opdrachtgevers en ontwikkelaars rond de tafel om tot efficiënte concepten te komen. Wat voor aannemers verandert, is dat ze in plaats van productgericht meer procesgericht gaan denken.

Zo komen we met elkaar tot steeds slimmere technieken. Het is bijvoorbeeld goed denkbaar dat we projecten in 4D gaan uitwerken of drones gaan inzetten om locaties in kaart te brengen. De mogelijkheden zijn eindeloos.” ❚

Vanuit kantoor worden alle werkzaamheden op de bouwplaats gemonitord.

| 59

DE TEKENTAFEL VERBONDEN MET DE UITVOERING

YES WE CAN Een efficiënte samenwerking tussen kantoor en de bouwplaats is essentieel voor een succesvol project. Vanaf nu kunnen aannemers profiteren van een geïntegreerde workflow die kantoor verbindt met de bouwplaats door Trimble’s Business Center – HCE verbinding te laten maken met de maatvoeringssystemen (SPS) in het veld.

Draadloos synchroniseren van data, optimaliseren van processen en effectiever samenwerken. Duik in de wereld van 3D modellen vol actuele data en ben efficiënter dan ooit tevoren.

Lees meer op: www.sitechsolutions.nl

SITECH Nederland BV 0493-681000 info@sitech-nederland.com © 2015 Trimble Navigation Limited. Alle rechten voorbehouden. TC-214 (11/15)

UW CONSTRUCTIETECHNOLOGIE PROVIDER

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor Grond/Weg/Waterbouw?

BEL OF MAIL ROBERT VERMANEN T +31 495 45 00 95 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

Lekkerkerker Rotterdam Tekst: Patricia van der Beek Beeldmateriaal: Lekkerkerker Rotterdam

VOORLOPER IN DUURZAAM ONDERNEMEN

In januari 2016 wordt Lekkerkerker Rotterdam gecertifieerd voor trede 3 op de MVO-Prestatieladder. Het behalen van dit certificaat vormt een belangrijke mijlpaal in het MVO-traject dat het Rotterdamse sloopbedrijf sinds 2013 doorloopt.

De MVO-Prestatieladder is een certificeerbare norm voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, gebaseerd op de aspecten People, Planet en Profit.

Deze aspecten worden getoetst op 7 thema’s en 33 indicatoren, die zich richten op de volledige bedrijfsvoering van een organisatie. De MVO-Prestatieladder bestaat in totaal uit vijf treden.

NUTTIGE AANVULLING Kwaliteit, veiligheid, milieu en gezondheid staan bij ons al jarenlang hoog in het vaandel, zegt directeur Hans Stockmann van Lekkerkerker Rotterdam.

“Klanten kunnen bij ons terecht voor alle voorkomende sloopwerkzaamheden, inclusief asbestsanering, en daarin streven wij naar steeds verdergaande professionalisering. Wij beschikken over alle nodige certificaten om onze werkzaamheden vertrouwd en vakkundig uit te voeren, zoals VCA-P, ISO 9001, ISO 14001, SVMS-007 en SC 530. En nu dus ook bijna MVO trede 3.” Voor Lekkerkerker Rotterdam is het behalen van de MVO-certificering een nuttige aanvulling op de andere certificaten. Binnen de branche behoort Lekkerkerker Rotterdam hiermee tot de voorlopers in duurzaam ondernemen.

INTEGRAAL MVO-MANAGEMENTSYSTEEM Maatschappelijk verantwoord ondernemen omvat thema’s als milieu, arbeidsomstandigheden, eerlijk zakendoen en consumentenaangelegenheden. Binnen die thema’s heeft Lekkerkerker Rotterdam zich ruim twintig doelen gesteld. Hierbij valt te denken aan het zorgdragen voor de veiligheid en gezondheid van medewerkers, klanten en omgeving. Maar ook aan eerlijke communicatie, een optimale prijs-kwaliteitverhouding, minimale belasting van het milieu (hergebruik van materiaal), minimale hinder voor omwonenden, bewust omgaan met grondstoffen en positief bijdragen aan de lokale economie door voor lokale leveranciers te kiezen. Stockmann: “Voor de uitvoering van ons MVO-beleid hebben we een integraal MVO-managementsysteem opgezet. Dit systeem beschrijft kort en bondig alle MVO-aspecten. We onderhouden het systeem met interne en externe audits, werkplek- en V&G-inspecties. Verder omvat maatschappelijk verantwoord ondernemen veel papierwerk voor het leveren van bewijslast. Zo moeten we bijvoorbeeld aantonen dat we ons brandstofverbruik verminderd hebben.”

CONCRETE ACTIVITEITEN Op de vraag welke activiteiten Lekkerkerker Rotterdam concreet uitvoert om veilig en verantwoord te ondernemen, antwoordt Stockmann: “We verbeterden de werkgever/werknemersrelatie met onder meer nieuwe contracten en functieomschrijvingen. Daarnaast krijgt iedere werknemer volop de mogelijkheid om opleidingen te volgen en om bijvoorbeeld een Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek te laten uitvoeren. ›

| 61

Lekkerkerker Rotterdam

Onze kraanmachinisten krijgen allemaal een medische keuring.

Onze kraanmachinisten krijgen allemaal een medische keuring. Ook voeren we asbest- en bodemsaneringskeuringen uit. Verder gaan we bewust om met onze omgeving en het milieu, bijvoorbeeld door de aanschaf van hybride voertuigen en door afval te scheiden. Van onze leveranciers verwachten we eenzelfde maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zij dienen te voldoen aan onze duurzaamheidsverklaring.”

BEWUSTWORDING Stockmann benadrukt dat het slagen van een MVO-beleid valt of staat met de bewustwording van de medewerkers. Zij dienen het beleid op de werkvloer en de projecten uit te dragen. “Het gaat erom dat je het besef creëert dat je meer kunt doen dan je in eerste instantie denkt. Dat begint bij hele simpele dingen als afval scheiden. Onze medewerkers zien dat dit werkt en dat stimuleert om actief mee te denken in meer oplossingen. Uit de externe audits van de certificerende instelling blijkt ook dat onze mensen in het veld zich betrokken voelen bij het MVO-beleid.”

62 |

OP NIVEAU Wordt trede 3 op de MVO-prestatieladder gehaald, dan kan Stockmann terugkijken op een waardevol, maar intensief traject: “In drie opeenvolgende jaren moesten we niveau 1, 2 en 3 behalen. Voor het behalen van trede 1 voerden we een nulmeting uit en betrokken we directe stakeholders bij de organisatie. Trede 2 ging daarin een stapje verder. Naast directe stakeholders namen we in ons MVO-beleid ook de partijen mee die betrokken zijn bij de uitvoering. Ook moeten wij aantonen dat wij bezig zijn met de implementatie van ons MVO-beleid om stap 3 te halen. Belangrijkste eis voor het behalen van stap 3 is dat ook indirecte stakeholders betrokken zijn en dat we beschikken over een managementsysteem, in ons geval gebaseerd op ISO 9001 en ISO 14001.” Met het behalen van stap 4, die niet verplicht is, wacht Lekkerkerker Rotterdam nog even. “We hebben nu het algemeen haalbare niveau bereikt op MVO-gebied. Voor de komende jaren is het belangrijk dat we dit niveau handhaven. Daarna beslissen we of we ons MVO-beleid verder aanscherpen.” ❚

Journaal Vierde editie AgroTechniek Holland

in gebruiksgemak. Door de intuïtieve en gebruiksvriendelijke bediening is het beheer van objecten eenvoudig. Alarmen en events kunnen vanuit elk scherm geraadpleegd worden en het is mogelijk om alarmen direct in behandeling te nemen. De gemaalbeheerders hoeven zich geen zorgen te maken over mogelijke overlastsituaties, omdat deze met de Flygt Aquaview++ Mobile App actief kunnen worden voorkomen. Gebruikers die Aquaview++ in eigen beheer hebben en de Aquaview++ client buiten het interne netwerk gebruiken kunnen de App voor iOS en Android gebruiken. Er is geen gebruikerslimiet. Inloggen is mogelijk met de bestaande Aquaview++ client gegevens.

De iOS App is beschikbaar voor iPhone 4s en iPad 2 en hoger.

Nieuwe directievoorzitter Movares

De acquisitie voor de vierde editie van het tweejaarlijkse vakevenement AgroTechniek Holland in Biddinghuizen is gestart. “De eerste inschrijvingen voor dit inmiddels beproefde outdoor agro-evenement voor fabrikanten, importeurs en dealers in de landbouwmechanisatie komen al binnen,” zegt beursmanager Willem Bierema. Van woensdag 7 tot en met zaterdag 10 september 2016 wordt ‘Alles wat boeren boeit’ getoond aan de verwachte tienduizenden akkerbouwers, melkveehouders, loonwerkers, boeren met een gemengd bedrijf en een ieder die werkzaam is in de landbouw. De demonstraties op ruim 40 hectare demoterrein en het Trekkerparcours waar boeren zelf de nieuwste trekkers kunnen testen worden wegens succes geprolongeerd.

Zo komen alle nieuwste machines en trends in de landmechanisatie in de exposities en demonstraties letterlijk weer tot leven op dit agro-evenement dat in nauwe samenwerking met vele partners, brancheorganisaties en mediapartijen georganiseerd wordt.

Per 1 januari 2016 wordt Sander Eijgenraam (1964) directievoorzitter van advies- en ingenieursbureau Movares en voorzitter van de groepsdirectie Movares Group. Hij volgt daarmee Johan van den Elzen (1959) op die zich meer wil inzetten in het publiek maatschappelijke domein. Tevens is Van den Elzen medio dit jaar als voorzitter van het bestuur van de branchevereniging NLingenieurs benoemd, waardoor hij betrokken blijft bij de ingenieursbranche. Sander Eijgenraam: “De markt zal in toenemende mate kwaliteit en toegevoegde waarde van de ingenieursbranche vragen. Meer technische kennis, meer verstand van zaken. Ik zie groeikansen voor ons als bedrijf, zeker ook door innovaties. Werknemersparticipatie en volwassen arbeidsrelaties zijn belangrijke elementen van ons bedrijf om dat waar te maken. Wat mij betreft ligt de lat hoog: we streven naar het excellente.”

LievenseCSO neemt Bartels over

Totale controle over pompinstallaties

Xylem introduceert de Flygt Aquaview++ Mobile App voor iOS en Android Smartphones en Tablets. Met deze app beschikken gemaalbeheerders altijd en overal over real-time informatie van hun pompstations en hebben zij de mogelijkheid om deze eenvoudig op afstand aan te sturen. De Flygt Aquaview++ Mobile App maakt het mogelijk om vanaf iedere gewenste locatie de gegevens van meerdere pompstations te verzamelen, te analyseren en het overzicht te houden in het functioneren van alle pompstations met standaard en extra functionaliteiten. Gemaalbeheerders zijn altijd op de hoogte van hun installaties door snelle toegang tot alle relevante gegevens. De app blinkt uit

Advies- en ingenieursbureau LievenseCSO heeft Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra overgenomen. Na de overname is ook een nieuw bestuur benoemd.

Per 1 januari 2016 vormen Eric van den Broek, huidig directeur van Heijmans Utiliteit, en Pieter van Boom, oud algemeen directeur van Bartels, het nieuwe bestuur. Arie Mol, momenteel algemeen directeur van LievenseCSO, zal zijn bestuursfunctie op 1 april 2016 neerleggen. Met de samenvoeging van LievenseCSO en Bartels ontstaat een gespecialiseerd advies- en ingenieursbureau op het gebied van infra, bouw en milieu. Hiermee behoort LievenseCSO tot Nederlands grootste advies- en ingenieursbureaus die in particuliere handen is. Bartels en LievenseCSO blijven vooralsnog onder hun eigen naam in de markt actief.

| 63

Journaal

64 |

Volop kansen voor ultra hogesterktebeton

Arcadis neemt vliegveld Manchester onder handen

Ultra hogesterktebeton is een materiaal met uitzonderlijke eigenschappen: heel sterk, heel dicht, duurzaam en vrijwel onderhoudsvrij. Dat toont jarenlang onderzoek van cementleverancier ENCI aan. Inmiddels zette ENCI samen met het ingenieurs- en constructiebureau FDN de stap van onderzoek naar concrete realisatie. En de cementspecialist is ervan overtuigd: ultra hogesterktebeton is geschikt voor bredere toepassing in de markt.

Een aantal jaren geleden startte ENCI, in haar Betonlab in Rotterdam, haar onderzoek naar betonsamenstellingen met ultra hogesterktebeton (UHSB). ENCI voerde mengselonderzoek uit en testte UHSB uitgebreid op verwerkbaarheid, sterkteontwikkeling en stijfheid. Daaruit bleek dat UHSB een materiaal is met veelbelovende eigenschappen: een hoge druksterkte (200 N/mm2), een hoge stijfheid (elasticiteitsmodus = 60-70 GPa) en een hoge dichtheid. Omdat agressieve stoffen vanuit de omgeving niet of nauwelijks kunnen binnendringen, heeft UHSB een lange levensduur en vraagt het weinig of geen onderhoud. Samen met ingenieurs- en constructiebureau FDN wil ENCI de stap zetten van onderzoek naar concrete realisatie. FDN ontwierp en bouwde met UHSB een voetgangersbrug over het Eindhovens kanaal. De gemiddelde dikte van de brug bedraagt in totaal 400 millimeter (een sandwichpaneel met een dekplaat van 80 mm, een onderplaat van 150 mm en een tussenlaag met polystyreen). De brug uit UHSB is bijna een factor 2 dunner dan de klassieke brugdekken.

Op basis van deze ervaring, en met de mengseltechnologie van ENCI, willen de partijen samenwerken aan nieuwe realisaties. Dat die slanke constructies een hoge belasting aankunnen, bewijst de belastingproef die ENCI op 15 oktober samen met FDN, Mebin en De Jong’s betonbedrijf uitvoerde nabij de voetgangersbrug in Eindhoven. Er werd een betonplaat uit UHSB gemaakt van 5 meter lang, 3 meter breed en 45 mm dik, met een sterkteklasse C170/200. Een betonmixer reed erover zonder dat de plaat bezweek. Daarna werd de plaat tot bezwijken toe belast en daaruit bleek dat een heel hoge belasting mogelijk is.

Arcadis sleept een grote opdracht binnen in het Verenigd Koninkrijk. Het ingenieurs- en adviesbureau gaat het vliegveld van Manchester de komende tien jaar onder handen nemen. De op twee na grootste luchthaven van het Verenigd Koninkrijk wordt op zestig punten aangepakt, binnen het programma 'Manchester Airport Transformation Program' ter waarde van 1 miljard Britse pond (1,4 miljard euro). Hierdoor stijgt de passagierscapaciteit tot 2025 met 10 miljoen naar 30 miljoen. Een van de voornaamste ingrepen is de uitbreiding en herindeling van Terminal 2, die de belangrijkste aankomsten vertrekhal wordt. Daarnaast worden verbeteringen doorgevoerd in Terminal 3 om in te kunnen spelen op een stijgende vraag naar vliegreizen en een hoger aantal vliegbewegingen.

iHydraulicS, ‘nieuw’ in hydrauliekland

Provincie pakt door in schonere bodem

Met trots introduceren we iHydraulicS als nieuwe naam in hydrauliekland.

Een nieuwe naam voor een gerenommeerde onderneming. iHydraulicS is namelijk een voortzetting van ABS Hydraulics. In 2015 is de Besloten Vennootschap overgenomen door Bob Boersema, die sinds 2013 al verbonden is aan ABS Hydraulics als directeur. Door de overname is de continuïteit zeker gesteld en is er tegelijk ruimte ontstaan voor verdere ontwikkeling. iHydraulicS staat voor integrated Hydraulic Solutions en levert een breed en zeer compleet programma aan hoogwaardige hydrauliek componenten en is specialist in het ontwerpen, assembleren, installeren en onderhouden van hydraulische aandrijfsystemen. Wij leveren standaard en klantspecifieke componenten en systemen voor de meest uiteenlopende toepassingen in de industrie, landbouw, transport, scheepvaart en de on- en offshore markt.

De bedrijfsovername brengt voor onze klanten geen merkbare verschillen met zich mee. Het vestigingsadres blijft gelijk en alle ervaren medewerkers blijven in dienst. Wij blijven het vertrouwde adres voor alle hydrauliek vragen en garanderen de service die onze klant de afgelopen tijd van ons gewend was.

De Provincie Noord-Holland heeft afspraken gemaakt om verder door te pakken met het saneren en beheren van verontreinigde bodems. Voorbeelden van verontreinigde locaties zijn: oude stortplaatsen, chemische wasserijen, gasfabrieken, drukkerijen of een verffabriek. Het Rijk heeft een bedrag van 13.073.162 euro beschikbaar gesteld voor 2016-2020 om dit te realiseren.

Voor de provincie Noord-Holland is een schone bodem een belangrijk aandachtspunt. Naast het onderzoeken van locaties, ziet zij toe op een goede en veilige sanering van de bodem. De verschillende overheden hebben op 17 maart 2015 een convenant getekend om de vervuilde locaties in Nederland voortvarend aan te pakken. De humane spoedlocaties, met risico’s voor de volksgezondheid, zijn nu allemaal aangepakt. De huidige locaties zijn plekken die schadelijk kunnen zijn voor het milieu of grondwater. In 2020 willen we de locaties met zogenoemde ecologische en verspreidingsrisico’s allemaal aangepakt hebben. Gedeputeerde Tjeerd Talsma: “Met deze regeling gaan we de komende jaren verder in de vooruitgang met de saneringen.

We hebben al heel veel vooruitgang geboekt vooral met de spoedlocaties.

Daar ben ik trots op. Nu pakken we de rest aan. Ik heb veel vertrouwen in de samenwerking om deze doelen in 2020 te behalen.” De gemaakte afspraken staan in het Provinciaal Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant (PUB) 2016-2020. Dit uitvoeringsprogramma komt voort uit het landelijke convenant waarin het ministerie IenM, VNG en de Unie van Waterschappen en het interprovinciaal overleg.

Journaal Maatwerkoplossing voor contactmetingen

en duurzaam verstedelijkt karakter. Het nieuwe centrum van Utrecht wordt aantrekkelijker: tussen beurshallen en stadscentrum wordt een hoogwaardige wandelroute aangelegd met groenvoorzieningen. Langs de route tussen de Jaarbeurs en het nieuwe centrum komen diverse recreatieve, culturele en commerciële attracties. De nu gemaakte afspraken maken het voor Jaarbeurs mogelijk het complex de komende tien jaar te transformeren en te verduurzamen. Omdat het parkeerterrein van de Jaarbeurs wordt geconcentreerd aan de overzijde van het Merwedekanaal, kan het verkeer richting Jaarbeurs het parkeerterrein makkelijker bereiken. Van daaruit kunnen bezoekers zowel naar de Jaarbeurs als naar andere delen van het centrum gaan.

Veertig werklozen aan de slag via A9-academie FARO Technologies, de internationaal toonaangevende leverancier van 3D-meet- en realisatietechniek, heeft de release bekendgemaakt van CAM2® Measure 10 – Probing, de nieuwste versie in de CAM2 Measure 10 software suite voor de FaroArm® en FARO Laser Tracker productseries.

CAM2 Measure 10 – Probing is bedoeld voor gebruikers die 3D-gegevens nodig hebben op basis van contactmetingen zonder de analyse van puntenwolkgegevens. Dit krachtige softwarepakket is uitermate geschikt voor CAD en non-CAD inspectie en geometrische dimensionering en tolerantie (GD&T).

Met deze release zet FARO de volgende stap in 3D-meetsoftware waardoor klanten sneller, efficiënter en gemakkelijker dan ooit hun metingen kunnen uitvoeren. Kathleen J. Hall, Senior Vice President en Managing Director Americas bij FARO: “CAM2 Measure 10 – Probing is een ideale oplossing voor gebruikers waarvoor de krachtige puntenwolkfunctionaliteit van FARO niet noodzakelijk is. Het is een maatwerkoplossing die klanten een grotere keuze biedt als het gaat om functionaliteit en kosten.” FARO’s uitgebreide softwareversie, CAM2® Measure 10 – Full, blijft de complete oplossing voor zowel contact- als non-contact 3D-scantoepassingen voor alle belangrijke FARO meetapparatuur, inclusief de ScanArm.

Bij de bouw van de Gaaspertunnel kunnen veertig langdurig werklozen aan de slag bij de A9-academie. Zij fungeren als stewards, die in opdracht van Rijkswaterstaat en consortium IXAS nieuwsgierige omwonenden en andere geïnteresseerden een kijkje achter de schermen geven.

Duurzaam koud asfalt in Enschede

Herontwikkeling Jaarbeursterrein

Het bestuur van Jaarbeurs en het college van Utrecht hebben overeenstemming bereikt over de voorwaarden voor de herontwikkeling van het Jaarbeursterrein. Hiermee geven zij invulling aan de gezamenlijke ambitie om het stadscentrum aan de westkant van het station uit te breiden en te verduurzamen. Jaarbeurs gaat haar activiteiten op een kleiner gebied concentreren.

Hierdoor komt er acht hectare ontwikkelingsgebied vrij vlakbij het station.

Dit gebied krijgt door middel van een ‘Healthy Urban Boost’ een gezond

De gemeente Enschede laat Abbink Boekelo Wegenbouw een laag van zijn Ecofalt aanbrengen op de Nieuwe Beekweg in Boekelo. Het mengsel is een variant op koudasfalt en wordt vanaf 16 december over een lengte van 400 meter aangebracht. Gemeente Enschede is launching customer en stelt deze weg beschikbaar als pilot. Met deze 400 meters Ecofalt wordt het jaarlijks gasverbruik van twee huishoudens en de jaarlijkse CO2 verwerking van 231 bomen bespaard. Bovendien wordt er in deze weg maar liefst 162 ton gerecycled slooppuin verwerkt, hierdoor wordt het winnen van nieuw natuurlijk gesteente overbodig. Deze weg zal beproefd en gemonitord worden. Abbink Boekelo Wegenbouw zal de resultaten van deze weg gebruiken om op zoek te gaan naar nog meer duurzame en milieuvriendelijke toepassingen voor dit product. Met het project aan de Nieuwe Beekweg stond Abbink Boekelo met zijn Ecofalt naast twee andere finalisten in de finale van de Twentse Duurzaamheidsprijs 2015. Uit de 45 ingezonden duurzame projecten hebben ze de tweede plaats behaald. Geert Abbink, bedenker van Ecofalt: “Ecofalt kan de wereld op zijn kop zetten. Het is écht een innovatie. Morgen kan gestart worden om met de toepassing van Ecofalt de circulaire economie een enorme boost te geven. In Den Haag wordt gepraat over de CO2 doelstelling om in 2050 tot 100% te reduceren in CO2-uitstoot. Hoe mooi zou het zijn dat de Twentse Gemeenten kunnen zeggen dat bij het vervangen van asfalt door Ecofalt op de Twentse wegen deze doelstelling op dit gebied al ruimschoots gehaald wordt.”

| 65

Journaal Eén brugwachter in Amsterdam

Waternet bedient alle bruggen en sluizen in Amsterdam en in het gebied van Amstel, Gooi en Vecht. In Amsterdam worden de meeste bruggen nu nog door een brugwachter op de brug bediend, maar Waternet gaat over op brugbediening op afstand vanuit één centrale post. Hiermee verdwijnt de prachtige beroepsgroep van brugwachter uit het straatbeeld. De brugwachter heeft altijd prima dienst gedaan in Amsterdam, maar gezien de voortschrijdende techniek, de landelijke ontwikkeling, en de vraag naar ruimere bedientijden op veel bruggen, is het een logische stap om over te gaan op bediening op afstand. Waternet zet de nieuwe techniek in om de beroeps- en pleziervaart beter te kunnen bedienen. Brugbediening op afstand wordt gefaseerd ingevoerd. Hiervoor zijn technische aanpassingen nodig die in samenwerking met de dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer (DIVV) van de gemeente Amsterdam worden doorgevoerd. Eenendertig bruggen en sluizen in Amsterdam krijgen één brugwachter. Royal HaskoningDHV krijgt de opdracht voor het ontwerp en het regelen van de contracten met de uitvoerende partijen. Bruggen kunnen straks vooral voor de pleziervaart flexibeler worden bediend en op doorgaande vaarroutes kan overal 24-uurs bediening worden ingevoerd.

De scheepvaart kan dan efficiënt door Amsterdam varen zonder al te veel oponthoud. De bruggen worden ritsend (direct achter elkaar) bediend en de schipper hoeft in principe niet meer te wachten op een brugwachter om een brug bediend te krijgen.

Aanbesteding stationsgebied Driebergen-Zeist

Files bij de spoorovergang, overvolle fietsstallingen en een te kort aan parkeerplekken. Belangrijke redenen om het stationsgebied Driebergen-Zeist flink aan te pakken. Het stationsgebied van Driebergen-Zeist wordt een compacte OV-knoop, waar al het verkeer goed doorstroomt. Er komt een nieuw station, een nieuw busstation, een nieuwe fietsenstalling en een parkeergarage. Overwegen verdwijnen en het verkeer gaat straks onder het spoor door.

Een ingrijpende operatie. De aanbesteding is reeds gestart.

Helemaal energieneutraal, dat is de ambitie van ProRail voor het nieuwe station. Daarom worden de perronkappen voorzien van zonnepanelen. De bomen rondom het station worden waar mogelijk verplaatst of gecompenseerd door het planten van nieuwe bomen. Het station Driebergen-Zeist is bovendien een belangrijke entree tot het Nationaal park Utrechtse Heuvelrug en van ‘De Stichtse Lustwarande’. Het nieuwe station wordt opgeleverd in 2021. De voorbereidende werkzaamheden starten in 2016, een jaar later begint de hoofdaannemer met het grote werk. Nar verwachting is de gunning van het hoofdcontract in de zomer van 2016 rond. Driebergen-Zeist heeft in de toekomst een comfortabel en toegankelijk stationsgebied, veilig en gebruiksvriendelijk.

BAM-combinatie bouwt Duitse A94

Succes Omgevingswet nog niet zeker De stelselherziening van het omgevingsrecht is een van de grootste wetgevingsoperaties van de afgelopen honderd jaar in Nederland. Doel is de besluitvorming over ruimtelijke projecten eenvoudiger maken. Of dat doel wordt bereikt is nog onzeker concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur in zijn advies ‘Vernieuwing omgevingsrecht: maak de ambities waar’ dat begin december werd aangeboden aan minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu. De raad pleit er voor om in de uitwerking van de Omgevingswet gemeenten meer ruimte voor een brede afweging van ruimtelijke plannen te geven. De raad vraagt daarbij extra aandacht voor de positie van de burger. De Omgevingswet, die op 1 juli 2015 door de Tweede Kamer is aanvaard, bundelt tientallen wetten en circa 120 nadere regels voor onder meer bouwen, milieu, waterbeheer, ruimtelijke ordening, monumentenzorg en natuur. De besluitvorming over de fysieke leefomgeving moet daarmee eenvoudiger en beter worden. Of dit lukt hangt volgens de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur sterk af van de uitwerking van deze wet in nadere regels.

66 |

De Zuid-Duitse autosnelwegbeheerder Autobahndirektion Südbayern (ABDSB) heeft een bouwcombinatie, gevormd door BAM, Eiffage en Berger Bau, geselecteerd voor de voltooiing van de snelweg A94 tussen Forstinning (bij München) en Marktl. De projectwaarde bedraagt ruim 1,1 miljard euro.

Het project betreft ontwerp, aanleg, financiering en onderhoud van een nieuw traject van drie rijbanen en een vluchtstrook over een lengte van 33 kilometer tussen Pastetten en Heldenstein. Bovendien omvat het contract het onderhoud en de exploitatie van het 77 km lange traject van de A94 Forstinning and Marktl gedurende dertig jaar. Naar verwachting zal het contract in januari 2016 financieel worden afgerond.

Journaal Nieuwe PSA-terminal in Panamakanaal

Victory Boogie Woogietunnel in Den Haag

Jan De Nul Group gaat de komende twee jaar de uitbreiding van de PSA-terminal in het Panamakanaal bouwen. Na een ontwerp- en aanbestedingsfase van zes maanden werd het contract toegekend aan Jan De Nul Group en Saipem. Dit contract is een belangrijke stap voorwaarts in de uitbreiding van de terminalcapaciteit tot 2 miljoen TEU. Sinds de opening in 2010 heeft de PSA-terminal, gelegen aan de westelijke oever van de ingang van het Panamakanaal aan de Stille Oceaan, een capaciteit van 450.000 TEU. De terminal heeft een kademuur van 330 meter en is voorzien van drie walkranen en negen werfkranen. Deze uitbreiding werd goedgekeurd door het parlement van Panama en is gepland in de eerste helft van 2017 operationeel te zijn.

Het contract omvat het baggeren en uitgraven van ongeveer 4 miljoen m3 materiaal tot een diepte van 16,3 meter, alsook de bouw van een 800 meter lange kademuur. Jan De Nul Group is verantwoordelijk voor de baggerwerken en, in Joint Venture met Saipem, voor de uitbreiding van de kademuur. Straks zal de uitgebreide PSA-terminal twee megaschepen tegelijkertijd kunnen afhandelen.

Met de Rotterdamsebaan krijgt Den Haag volgens de makers het schoolvoorbeeld van een duurzame infrastructuur in Nederland. De stadsentree sluit aan bij het groene landschap en wekt met zonnepanelen energie op. De tunnel in de nieuwe Rotterdamsebaan, een nieuwe verbindingsweg tussen knooppunt Ypenburg (A4/A13) en de Centrumring van Den Haag, gaat de Victory Boogie Woogietunnel heten en wordt ook in Mondriaan-stijl uitgevoerd. Het infrastructurele project, dat 301 miljoen euro zal gaan kosten, is gegund aan de Combinatie Rotterdamsebaan, waarin Bam Infra en Wayss & Freytag Ingenieurbau AG samenwerken aan de bouw van de tunnel. Volgens het consortium is de Rotterdamsebaan het grootste infrastructurele project in de geschiedenis van Den Haag. Voor het ontwerp van de duurzame tunnel zijn architectenbureau Paul de Ruiter architects, Benthem Crouwel Architects en Landschapspartners verantwoordelijk. De tunnel moet aansluiten bij het groene landschap in de Vlietzone. Verder krijgt de Victory Boogie Woogietunnel een overkapping van zonnepanelen over het dienstgebouw en de tunnelmond heen. De zonnepanelen wekken energie op voor het dienstgebouw. Een bijkomend voordeel van de zonnepanelenoverkapping is dat automobilisten niet door zonlicht worden verblind bij in- en uitrijden van de tunnel. In de aanbesteding van het project nam het criterium duurzaamheid een belangrijke plek in, waardoor de tunnel moet uitgroeien tot het schoolvoorbeeld voor duurzame infrastructuur in Nederland.

Verduurzaming stortplaatsen geen koopje

Voorkeursalternatief ontsluiting regio Boskoop

Het verduurzamen van voormalige stortplaatsen kost minimaal tussen 3 en 6 miljard euro. Dat blijkt uit de Verkenning verduurzaming en mining voormalige stortplaatsen in Nederland. Het onderzoek werd uitgevoerd door Royal HaskoningDHV in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Een voormalige stortplaats is een terrein waar in het verleden afval is gestort.

Voormalig betekent in de strikte zin dat de stortplaats voor 1 september 1996 is gesloten. Van dit soort stortplaatsen liggen er 3000 tot 6000 in Nederland.

Het grootste deel van de voormalige stortplaatsen is in eigendom van overheden. Ze hebben over het algemeen geen of een laagwaardige bestemming en nemen zo ruimte in die hoogwaardiger gebruikt zou kunnen worden. Het verduurzamen van deze stortplaatsen kost een paar centen. Voor een kleine stortplaats van 2 hectare kunnen de totale kosten in de orde van grootte van minimaal 1 miljoen euro uitkomen, zo blijkt uit het onderzoek.

Provincie Zuid-Holland en de colleges van Alphen aan den Rijn en Waddinxveen kiezen voor de Verlengde Bentwoudlaan als een eerste maatregel voor een meer robuuste infrastructuur in regio Greenport Boskoop. Dat heeft provincie Zuid-Holland bekendgemaakt. Het voorkeursalternatief is gekozen op basis van de uitkomsten van de planstudie N207 Zuid. Daarin zijn de verschillende mogelijkheden onderzocht om de verkeersdrukte in Boskoop, Waddinxveen en Hazerswoude-Dorp op te lossen en de leefbaarheid te verbeteren. De Verlengde Bentwoudlaan verbindt de Hoogeveenseweg in Boskoop met de nog aan te leggen randweg Waddinxveen (de Vredenburghlaan-Bentwoudlaan). Zo gaat de Verlengde Bentwoudlaan in combinatie met de randweg functioneren als link tussen de A12 en de Greenport Boskoop.

Op basis van de planstudie hebben provincie en gemeenten besloten dat een verbindingsweg met de N11 westelijk van het spoor afvalt, omdat deze beschermd natuurgebied doorkruist. Alphen aan den Rijn kiest verder niet voor een oostelijke verbinding met de N11, omdat dit meer negatieve dan positieve effecten oplevert. Voor de planstudie N207 Zuid is een milieueffectrapportage opgesteld en een Verkenning Maatschappelijke Effecten.

Op basis van de uitkomsten van deze onderzoeken is nu gekozen voor de Verlengde Bentwoudlaan als concept-voorkeursalternatief.

| 67

Journaal Aanpassing spoorverbinding Almelo en Mariënberg

tussen het Albertkanaal en de Maas. Het project kost ongeveer 150 miljoen euro. De nieuwe sluis is toegankelijk voor schepen tot 9000 ton. Dat is veel meer dan in de oude situatie. Gouverneur Theo Bovens benadrukt het belang van de nieuwe sluis voor Limburg. “Scheepvaart kan sneller, beter en groter door deze sluis. Daarmee komt de verbinding tussen zowel België en Frankrijk tot stand met onze logistieke hotspots Venlo en Born. Zo krijg je een hele mooie waterweg door Limburg, waar wij van kunnen profiteren en op kunnen aansluiten.”

PPS-project Beatrixsluis en verbreding Lekkanaal

Strukton heeft de aanbesteding gewonnen voor de aanpassing van de spoorverbinding tussen Almelo en Mariënberg. De spooraannemer gaat ervoor zorgen dat treinen straks kunnen doorrijden naar Hardenberg. Voor de reiziger betekent dit dat zij straks niet meer hoeven overstappen, minder reistijd hebben en dat het treinverkeer beter aansluit op ander openbaar vervoer.

Na aanpassing van het spoor gaat de baanvaksnelheid tussen Almelo en Mariënberg omhoog van 80 naar 120 kilometer per uur, waardoor reizigers minder lang onderweg zijn. Doordat de trein sneller gaat rijden, kan er ieder half uur een trein rijden tussen Almelo en Hardenberg. Daarvoor vinden aanpassingen plaats aan de sporen, wissels en beveiliging van het spoor.

In Hardenberg komt bijvoorbeeld een extra wissel, in Mariënberg wordt het opstelspoor verplaatst en het spoor op station Almelo wordt verder doorgetrokken. Reizigers hoeven daardoor in Almelo minder ver te lopen om over te stappen of om de uitgang van het station te bereiken. Om de plannen goed uit te kunnen voeren, verdwijnt tevens station Geerdijk. Strukton Rail voert de aanpassingen aan het spoor in opdracht van ProRail uit tussen 30 april en 6 juni 2016. Tegelijkertijd vindt er dan een grootschalige spoorvernieuwing plaats tussen Mariënberg en Almelo. Over een lengte van 17,5 kilometer worden sporen, dwarsliggers, ballast en overwegen vernieuwd. Als alles loopt volgens plan rijdt de eerste rechtstreekse trein tussen Almelo en Hardenberg eind 2016.

Nieuwe sluis bij Ternaaien geopend In het Belgische Ternaaien, net over de grens bij Maastricht, is een nieuwe sluis geopend. De Belgische koning Filip verrichtte de officiële handeling door een lint door te knippen. Ook minister Melanie Schultz van Haegen en gouverneur Theo Bovens waren aanwezig. De sluis vormt de verbinding

Heijmans wordt betrokken bij het consortium van BESIX Group, RebelValley en TDPartners (met als belangrijke partners Martens en Van Oord en Agidens) dat door Rijkswaterstaat voorlopig is aangewezen als geselecteerde inschrijver voor het PPS-project derde kolk Beatrixsluis en verbreding Lekkanaal. Heijmans krijgt na contract close in deze publiek-private samenwerking een aandeel van een derde in de combinatie die de bouw realiseert (EPC) en neemt deel in de speciaal op te richten projectvennootschap (SPC). Ook zal Heijmans betrokken zijn bij het uitvoeren van meerjarig onderhoud. Financial close is voorzien in het eerste kwartaal 2016. De Prinses Beatrixsluis is de grootste monumentale binnenvaartsluis van Nederland en is na 77 jaar toe aan uitbreiding. Door de aanleg van een 3e sluiskolk en de verbreding van het Lekkanaal kan de scheepvaart ook in de toekomst vlot en veilig de sluis passeren. Daarnaast komt er ruimte voor extra ligplaatsen.

eid veiligh iteit kwal aa m duurz en ndig desku uwbaar betro

brandstof-efficiënt werken in de bouw

www.bmwt.nl

68 |

BMWT-Verenigingslogo

Advertorial

Tekst & Beeldmateriaal: Komatsu Europe

OPLOSSING VOOR CONVERSIE VAN EU STAGE IIIB-MOTOREN Op vraag van de klanten, heeft Komatsu Europe een procedure ontwikkeld voor de conversie van motoren voor tweedehands Komatsu EU Stage IIIB-machines die bestemd zijn voor minder gereglementeerde landen waar de dieselmotor met laag zwavelgehalte (ULSD) niet beschikbaar is.

Het conversieproces laat de Komatsu machines toe correct te functioneren in landen waar het zwavelgehalte in de dieselbrandstof hoger is dan in Europa. De door Komatsu goedgekeurde conversieprocedure mag enkel door erkende dealers uitgevoerd worden. “Een origineel design, een kwaliteitsvolle constructie en het Care-onderhoudsprogramma van Komatsu verklaren de wereldwijde vraag naar Komatsu tweedehands machines,” vertelt Jim Venerus, marketingverantwoordelijke bij Komatsu Europe. En hij voegt er meteen aan toe: “Bepaalde technologieën die verband houden

met de EU Stage IIIB-motoren werken evenwel niet zo goed in landen met minder strikte regels die met een hoog zwavelgehalte werken. De door Komatsu goedgekeurde conversieprocedure laat de Komatsu-verdelers toe onze klanten een gemakkelijke en snelle oplossing aan te reiken, zonder afbreuk te doen aan de prestaties van het product,” verklaart Jim Venerus nog. Het conversieproces is definitief voor de minder gereglementeerde landen. Het mag in geen geval worden toegepast op strikt gereglementeerde markten. ❚

| 69

ROTTERDAM | Prins Johan Frisohaven Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: De Klerk Waterbouw

Bouwen op slechte ondergrond Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de bouw van de nieuwe kade in de Prins Johan Frisohaven. Bouwen in het gebied van de Waalhaven en Eemhaven is volgens Edwin Sebregts van hoofdaannemer De Klerk Waterbouw altijd een spannende aangelegenheid.

Kenmerkend voor het gebied is de slechte bodemgesteldheid met veel zettingen. “Uiteraard hebben we daar een passend antwoord op gevonden.”

De nieuwe kade met een lengte van 165 meter is straks geschikt voor shortsea- en binnenvaartschepen met een diepgang tot 7 meter en een lengte tot 135 meter. De kade is vooral bedoeld voor de overslag van lege containers, maar er kunnen ook volle containers worden overgeslagen. Met de nieuwe kade is United Waalhaven Terminals (UWT) in staat om de groeiende ‘modal shift’ van truck naar binnenvaart goed te accommoderen.

Modal shift is de term voor het vervangen van een deel van het vervoer over de weg door andere vormen van vervoer, met name per spoor en per schip. Het bedrijf verwacht dat uiteindelijk circa veertig procent van alle lege containerbewegingen via de binnenvaart gaat. De nieuwe kade voorziet in een terreinuitbreiding van 6.100 m².

OP HET LIJF GESCHREVEN In juni 2014 heeft opdrachtgever Havenbedrijf Rotterdam de aanleg van de nieuwe kade als Design & Construct-contract gegund aan De Klerk.

70 |

“Het werk is ons op het lijf geschreven”, vertelt Edwin Sebregts. “We zijn een waterbouwbedrijf met veel ervaring en veel eigen materieel. De baggerwerkzaamheden, het oeverwerk, de heiwerkzaamheden en zelfs een stukje afbouw van de kade in de vorm van bolders en overige afmeervoorzieningen zijn allemaal met eigen middelen uitgevoerd. Alleen het afwerken van het betonwerk hebben we uitbesteed.” In cijfers uitgedrukt is De Klerk verantwoordelijk voor het aanbrengen van 370 strekkende meter combiwand, 153 buispalen met tussenplanken, 1.500 ton aan prefab betonelementen in verband met het versnellen van de bouwtijd en 84 betonpalen. Daarnaast is er 30.000 m³ zand geleverd voor de landaanwinning en 450.000 kilogram aan wapening aangebracht, dat in 3.000 m³ beton is verwerkt.

Volgens Sebregts kenmerken Design & Construct-projecten zich door een intensieve voorbereiding. “De bodemgesteldheid in deze regio is altijd een

ROTTERDAM | Prins Johan Frisohaven

'Met de nieuwe kade is United Waalhaven Terminals (UWT) in staat om de groeiende ‘modal shift’ van truck naar binnenvaart goed te accommoderen' uitdaging. De ondergrond is behoorlijk slecht.

We hebben gerekend met een zakking van de grond tot 30 centimeter. Door een voorbelasting met verticale drainage aan te brengen, hebben we geprobeerd zoveel mogelijk zetting op te laten treden om uiteindelijk binnen de gestelde voorwaarden van zetting te kunnen voldoen. Een cruciaal punt in de voorbereiding en uitvoering.”

met zich zou meebrengen en uiteindelijk ook financieel minder aantrekkelijk zou uitpakken dan de oplossing die nu wordt gebouwd. De constructie is dus volledig op de schop gegaan.

In het definitief ontwerp wordt gebruikgemaakt van twee rijen combiwanden met daartussen prefabbetonpalen als fundatie voor het gewapend betondek, een uniek ontwerp in dat opzicht.”

SNELLER EN AANTREKKELIJKER

TOTALE HERSTRUCTURERING

Sebregts: “Het referentieontwerp was een ‘standaard’ grondkering, dat een veel langere bouwtijd

De aanleg van de nieuwe kade is onderdeel van een totale herstructurering. UWT wil een snellere

doorstroming realiseren voor de afhandeling van trucks en een lagere belasting van de openbare weg. De nieuwe kade biedt ook meer mogelijkheden om volle en lege containers te combineren.

Dit is met name van belang voor de binnenvaart van en naar de Maasvlakte. Het levert gemiddeld een tijdsbesparing op van drie kwartier voor de trucks als er één stop minder gemaakt hoeft te worden. Daarmee wordt dus bespaard op wegkilometers, milieubelasting, tijd en geld.

Medio november is de nieuwe kade gereed voor gebruik. ❚

| 71

ROTTERDAM | Prins Johan Frisohaven Tekst: Roel van Gils Beeldmateriaal: Arcelor Mittal Projects Europe

Optimalisatie in planning en budget door samenwerking en vindingrijkheid

72 |

ROTTERDAM | Prins Johan Frisohaven

Nadat de aanleg van de nieuwe kade aan de Johan Frisohaven was gegund aan De Klerk BV, werd Projects Europe, de funderingsspecialist van ArcelorMittal, door ingenieursbureau Witteveen+Bos benaderd om de mogelijkheden voor optimalisatie in planning en budget te bekijken. “We geven vaak technische ondersteuning om tot de meest efficiënte en economische oplossing voor alle betrokken partijen te komen," zegt Patrick Mulders van Projects Europe.

Optimalisatie zoeken in een ontwerp is volgens Mulders afhankelijk van een groot aantal parameters.

“De factor tijd speelt tegenwoordig vaak een belangrijke rol. We hebben het referentieontwerp zodanig omgeturnd dat we alles konden produceren binnen de beoogde tijdsplanning. Daarnaast konden we een forse kostenbesparing bewerkstelligen. De beschikbaarheid van materialen vormde daarin een belangrijk facet; liggen de buizen op voorraad of moeten we coils inzetten om nieuwe buispalen te maken? Want, hoe lager de productiekosten, des te voordeliger we kunnen aanbieden.”

TWEE COMBIWANDEN Het ontwerp van de kade bestaat uit twee rijen combiwanden; een samengestelde constructie van buispalen en damwanden. Mulders: “We hebben het referentieontwerp geredesigned tot buispalen van 1.067 millimeter. De beschikbaarheid van deze diameter is groot, we hebben veel op voorraad in verschillende diktes van 11 tot 30 millimeter. Bij het maken van het redesign hebben we daar gebruik van gemaakt, door de buispalen te sectioneren in verschillende diktes, om de sterkte daar te stoppen waar het benodigd is. De tussenplanken bestaan uit warmgewalste AZ 18-700 profielen, die door onze fabriek in Luxemburg zijn geproduceerd. Zoals gezegd is de kade opgebouwd als een dubbele combiwand, waarbij de voorwand meer fungeert als een steigerconstructie met een beperkte kerende grondhoogte.

De achterwand heeft wel een volledig kerende functie en hier zijn dan ook langere planken toegepast van 20 tot 21 meter. In totaal hebben we ongeveer 1.700 ton staal geleverd, onderverdeeld in 143 stuks buispalen van ongeveer 1.200 ton en 500 ton damwand.”

OP LENGTE MAKEN Projects Europe heeft voor de nieuwe kade gebruik kunnen maken van een grote hoeveelheid voorraadbuizen. Mulders: “Zestig procent van het project is gemaakt uit voorraadbuizen die op de juiste lengte zijn gemaakt middels rondnaden, de andere veertig procent van de palen zijn nieuw geproduceerd in onze spiraalgelaste buizenfabriek in Heijningen. Verder zijn alle buizen in onze lashallen voorzien van sloten. We hebben aan De Klerk dus een totaaloplossing geboden voor de complete combiwand.”

In het kader van duurzaam ondernemen koopt ArcelorMittal volgens Mulders regelmatig restpartijen op van buizen die bestemd zijn voor olie- en gasleidingen. “Deze palen zijn oorspronkelijk 11 tot 12 meter lang en zijn uitermate geschikt voor gebruik als funderingspalen. We hebben speciale lashallen ingericht waar we volcontinu bezig zijn met het oplengen van de voorraad buispalen.” ❚

| 73

NOORDOOSTPOLDER | Windpark Westermeerwind Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeldmateriaal: Oostingh Staalbouw

Grootste nearshore windpark van Nederland

Windpark Westermeerwind wordt gebouwd in het water van het IJsselmeer, langs de dijken van de Noordoostpolder. Oostingh Staalbouw produceert stalen elementen voor de platforms van de 48 funderingspalen. Dit is het eerste project voor de staalbouwer uit Katwijk met offshore eisen. Vanwege deze hoge kwaliteitseisen heeft het bedrijf veel uren en energie gestoken in certificering via DNV en projectdocumentatie.

Het windpark Westermeerwind zal bestaan uit 48 Siemens windturbines van 3 MW alsmede een transformatorstation op het land. Het windpark is het buitendijkse deel van Windpark Noordoostpolder, het grootste nearshore windpark van Nederland en zal genoeg windstroom produceren voor 160.000 huishoudens.

HOGE KWALITEITSEISEN Oostingh Staalbouw raakte medio 2014 betrokken bij het nearshore project, na het indienen van een offerte. De kwaliteitseisen van opdrachtgever Van Oord zijn erg hoog. Projectleider Wouter Beuzenberg namens Oostingh Staal-

74 |

bouw: “Vooraf aan het grote project is een mock-up gebouwd in Amsterdam.

Uit de gemaakte fouten werden lessen getrokken, zodat het ‘bouwtreintje’ later helemaal op stoom kwam. Het bouwproject moest van A tot Z gedocumenteerd worden, zodat de producten en processen herleidbaar zijn (traceability). Elk stalen onderdeel heeft een uniek nummer en alle bewerkingen daaraan zijn gedocumenteerd. Daarnaast zijn al onze lassers gecertificeerd volgens de strenge DNV-normen. Lassers hebben hiervoor uiteenlopende proeven van bekwaamheid afgelegd die werden gecontroleerd door een onafhankelijke partij. Dat niet alle lassers slaagden, zelfs na een aanvankelijke voorselectie, geeft aan hoe hoog de eisen zijn bij het nearshore project.”

NOORDOOSTPOLDER | Windpark Westermeerwind

Windpark Westermeerwind wordt gebouwd in het water van het IJsselmeer, langs de dijken van de Noordoostpolder.

Onder de betonnen platforms zijn in de fabriek in totaal 192 supports en 348 zware catchers verwerkt ten behoeve van de installatie op het water.

VERTROUWEN Eind 2014 is Oostingh Staalbouw begonnen met de productie van de stalen elementen, die vanaf maart tot juni 2015 door Van Oord op het water zijn geïnstalleerd. Beuzenberg zegt: “De metalen producten zijn in en aan de funderingspalen verankerd. Hiertoe behoren 336 leuningen, 48 Davit kranen en 292 klaphekken op de betonnen externe platforms en vervolgens nog 96 hekken, 48 klaphekken en 1.000 m² roosters op de twee interne stalen platforms. Onder de betonnen platforms zijn in totaal 192 supports en 348 zware catchers verwerkt ten behoeve van de installatie op het water. Dit staalwerk is vooraf in een fabriek in Bergen op Zoom gemonteerd.”

De interne, stalen platforms zijn voorzien van stalen hekken, klaphekken en roosters.

Vanaf medio augustus worden de torensecties, de gondels en rotoren geïnstalleerd en komt naar verwachting de eerste elektriciteit aan land. Vervolgens vindt het testen en de ingebruikname van de turbines plaats. Het gehele park is waarschijnlijk in februari 2016 gereed. “Het is een bijzonder project," zegt Beuzenberg. “We hebben van Siemens en Van Oord veel support gekregen.

Daar ben ik hen dankbaar voor. Daarnaast waardeer ik de inzet van ons personeel. We hebben veel geleerd en geïnvesteerd. We moesten soms lange werkdagen maken om bij te benen, maar het resultaat mag er zijn. Ik kijk daarom met vertrouwen naar de toekomstige offshore werken.” ❚

| 75

Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u als leverancier nog niet op www.gww-bouw.nl?

Neem dan contact op met: Robert Vermanen: T +31 495 45 00 95 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

‘ Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

Hier vindt u gerenomeerde toeleveranciers in de civiele techniek & infrastructuur

Vanaf € 50,- per uitgave weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Robert Vermanen voor alle informatie over een vermelding in Grond/Weg/Waterbouw T +31 495 45 00 95 E r.vermanen@louwersuitgevers.nl

76 |

Wie doet wat ADVIES EN ONTWERP

AVAN BV M.C. van Voordenstraat 14 1483 GB DE RIJP T .............................................. +31 (0)299 - 720037 F .............................................. +32 (0)84 - 7235971 E info@avan.nl W www.avan.nl

Peri Nederland BV Bekistingen, steigers en Engineering Postbus 304, 5480 AH SCHIJNDEL T ............................................... +31 (0)73 - 5479100 F .............................................. +31 (0)73 - 5493651 E info@peri.nl W www.peri.nl

BETON

Waco® Lelyweg 23, 4112 PS BERGEN OP ZOOM Postbus 219, 4600 AE BERGEN OP ZOOM T ...............................................+31 (0)164 - 274200 F ............................................... +31 (0)164 - 234364 E info@waco.nl W www.waco.nl

BOUWGRONDSTOFFEN

IPV Delft Oude Delft 39, 2611 BB DELFT T ............................................... +31 (0)15 - 7502575 E info@ipvdelft.nl W www.ipvdelft.nl

BASF Nederland B.V. Construction Chemicals Postbus 132, 4900 AC OOSTERHOUT T ................................................. +31 (0)162 476660 E basf-cc-nl@basf.com W www.master-builders-solutions.basf.nl

de Beijer Bouwgrondstoffen BV Partner in grondstoffen en logistiek!

Kekerdomse Ward 3 6579 JG KEKERDOM Postbus 64 6566 ZJ MILLINGEN A/D RIJN T .............................................. +31 (0)481 - 439111 F ............................................... +31 (0)481 - 439150 E info@debeijerbv.com

INGENIEURSBUREAU BOORSMA G. Sondermanstraat 2, 9203 PV DRACHTEN Postbus 647, 9200 AP DRACHTEN T ............................................. +31 (0)512 - 580300 F ............................................... +31 (0)512 - 525296 E drachten@boorsma-consultants.nl W www.boorsma-consultants.nl

DU MONT BETON Mercuriusweg 4, 3771 NC BARNEVELD Postbus 340, 3770 AH BARNEVELD T:............................................. +31 (0)342 - 406200 F ............................................. +31 (0)342 - 406205 E info@dumontbeton.nl W www.dumontbeton.nl

AFWATERINGSSYSTEMEN

W www.debeijerbv.com

CONGRES/BEURZEN

WORLD WATER WORKS INTERNATIONAL EXHIBITION AND CONFERENCE

COASTAL, WATERWAY AND PORT DEVELOPMENTS

23-24 MAART

MEA WATER MANAGEMENT GMBH Sudentenstrasse 1, D-86551 AICHACH T .................................................... +49 (0) 8251 91-0 F .............................................+49 (0) 8251 91-1306 E info.drainage@mea.de W www.mea-drainage.com

BEKISTINGEN EN ONDERSTEUNINGEN Vreelandseweg 10, 1393 PG Nigtevecht (U) T 0294 - 251343 F 0294 - 251699

HÜNNEBECK Bekistingen en ondersteuningen Kwartelweg 6a, 4791 RP KLUNDERT Postbus 49, 4790 AA KLUNDERT T ................................................. +31 (0)168 387440 F ................................................ +31 (0)168 328393 E info_nl@huennebeck.com W www.huennebeck.nl

info@nigtevecht.com www.nigtevecht.com

T +31 (0)113-373222 M + 31 (0)6-23045940 info@worldwaterworks.nl www.worldwaterworks.nl

| 77

Wie doet wat WEGVERHARDING (TIJDELIJK)

FUNDERINGSTECHNIEK

Altenburg Funderingstechniek BV Industrieweg 17, 8531 PA LEMMER Postbus 26, 8530 AA LEMMER T .............................................. +31 (0)514 - 588820 F ............................................... +31 (0)514 - 588839 E info@altenburggroep.com W www.altenburggroep.com

XYLEM WATER SOLUTIONS NEDERLAND BV Pieter Zeemanweg 20, 3316 ZG DORDRECHT Postbus 1126, 3300 BC DORDRECHT T .............................................. +31 (0)78 - 6548400 F ................................................+31 (0)78 - 6510936 E xylemwatersolutionsnl@xyleminc.com W www.xylemwatersolutions.com/nl

DYNAMOSTAAL BV Dynamostraat 31 3903 LK VEENENDAAL Postbus 135 3900 AC VEENENDAAL

WEG- EN WATERBOUW

HOUT

T .............................................. +31 (0)318 - 509330 F ................................................ +31 (0)318 - 556141 E info@rijplaten.nl

Leyenaar Taapken Lamaker BV Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN Postbus 191, 4130 ED VIANEN T ............................................... +31 (0)347 - 374844 F ............................................... +31 (0)347 - 377908 E verkoop@ltl.nl W www.ltl.nl

Boskalis Nederland 'Waalhaven Oostzijde 85 Postbus 4234 3006 AE ROTTERDAM T ............................................... +31 (0)10 - 2888777 F .............................................. +31 (0)10 - 2888766 E nederland@boskalis.nl W www.boskalis.nl/nederland

LANDMEETKUNDIGE APPARATUUR

Geodirect Rendementsweg 20e, 3641 SL MIJDRECHT Postbus 176, 3640 AD MIJDRECHT T .............................................. +31 (0)297 - 769101 E info@geodirect.nl W www.geodirect.nl

Hakkers BV Oudsas 11, 4251 AW WERKENDAM Postbus 11, 4250 DA WERKENDAM T .................................................+31 (0)183 - 501122 F ................................................+31 (0)183 - 501665 E info@hakkers.com W www.hakkers.com

LICHT, ZICHT EN MOBILITEITSOPLOSSINGEN

Ziut Nieuwe Plein 1b, 6811 KN ARNHEM T ............................................... +31 (0)26 - 8001900 E info@ziut.nl W www.ziut.nl

Van Hattum en Blankevoort Korenmolenlaan 2, 3447 GG WOERDEN T ............................................... +31 (0)348 - 435100 F ............................................... +31 (0)348 - 435111 E info@vhbinfra.nl W www.vhbinfra.nl

VERHUUR & VERKOOP

COLLE RENTAL & SALES Nusterweg 100, 6136 KV SITTARD T ............................................... +31 (0)46 - 4574100 F ................................................ +31 (0)46 - 4521120 E info@colle.eu W www.colle.eu

78 |

van Oord Nederland Schaardijk 211, 3063 NH ROTTERDAM Postbus 8574, 3009 AN ROTTERDAM T ...............................................+31 (0)88 - 8260000 F .............................................. +31 (0)88 - 8265010 E info@vanoord.com W www.vanoord.com

W www.rijplaten.nl W www.heuvelman.com

Ervaren specialisten voor openbare verlichting, verkeerslichten en camerasystemen Openbare verlichting aanleggen? Verkeerslichten, camerasystemen?

Ziut is al jarenlang dĂŠ specialist. We kunnen u adviseren in het voortraject, desgewenst verzorgen we de inkoop en gehele realisatie, of we nemen het beheer en onderhoud onder onze hoede. Vanzelfsprekend hebben we oog voor duurzaamheid en veiligheid, en werken we zorgvuldig volgens de afgesproken planning. Als dochter van Enexis en Alliander weten we alles van energienetten en hebben we toestemming om te werken aan het ondergrondse netwerk. Ook bovengronds zijn we deskundig: onze installateurs zijn door de wol geverfd en we zijn leveranciersonafhankelijk. Zo kunnen we de gehele elektrotechnische infrastructuur van uw bouwproject verzorgen, bedingen we scherpe prijzen bij leveranciers, en verzorgen we de complete installatie. Bovendien bent u klaar met ĂŠĂŠn partij: Ziut, uw partner in de openbare ruimte.

www.ziut.nl

Licht-, Zicht- en Mobiliteitsoplossingen

ALL IN ONE PLUG & PLAY SAFE & SMART 24/7 SURVEILLANCE

PROF GUARD Het slimme bewakingssysteem Tel. 0900-0521 info@profguard.com www.profguard.com