Stedenbouw 741 by Louwers Mediagroep

EDITIE

741

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

INCLUSIEF

Duurzame, luchtzuiverende gevels voor stadskantoor Venlo | Geen element is hetzelfde | Bewoners staan centraal bij groot onderhoud Montessoriflat | Eiffelgebouw voegt iets toe aan de stad | Innovatief en klaar voor de toekomst

Unilin Insulation bv

HAL 11

STAND D066

Maak kennis met het uitgebreide assortiment van UNILIN

PASKLARE ISOLATIE OPLOSSINGEN VOOR DAK EN GEVEL De ruwbouw dakkapellen van UNILIN zijn speciaal ontwikkeld om snel en eenvoudig te plaatsen. Bezoek onze stand en ervaar zelf hoe makkelijk een ruwbouw dakkapel te monteren is, door er real life mee aan de slag te gaan. Wij tonen u graag onze dakelementen, verwerkt in een dakconstructie, maar ook in detail in onze themahoeken. De diverse zichtzijdes, de werking van de luchtdichte veer, plat dak platen en de Utherm wall, wij kunnen u voorzien van alle informatie. Tot snel op de Bouwbeurs in Utrecht op stand D066!

www.unilininsulation.com/nl

VEILIG EN DUURZAAM VASTGOED Als vastgoedeigenaar loopt u in elke levensfase van uw vastgoed tegen vraagstukken aan. Kan ik de energieprestatie van mijn gebouw verbeteren? Zijn de liften in optimale staat van onderhoud? Wat doe ik bij schade aan het gebouw? SGS biedt u een compleet pakket aan onderzoeken en diensten om u op elk gewenst moment inzicht te geven in de kansen en risico’s binnen uw vastgoed. Met één aanspreekpunt voor u, staat ons team van experts dagelijks voor u klaar om uw gebouwen veiliger en duurzamer te maken.

VEILIG EN DUURZAAM VASTGOED

CONCEPT 3

Als vastgoedeigenaar loopt u in elke levensfase van uw vastgoed tegen vraagstukken aan. Kan ik de energieprestatie van mijn gebouw verbeteren? Zijn de liften in optimale staat van onderhoud? Wat doe ik bij schade aan het gebouw? SGS biedt u een compleet pakket aan onderzoeken en diensten om u op elk gewenst moment inzicht te geven in de kansen en risico’s binnen uw vastgoed. Met één aanspreekpunt voor u, staat ons team van experts dagelijks

RENOVATIE- EN SLOOPMANAGEMENT

voor u klaar om uw gebouwen veiliger en duurzamer te maken.

ENERGIEPRESTATIEONDERZOEK EN -ADVIES ENERGIELABEL

LIFTKEURINGEN BINNENKLIMAATONDERZOEK

CONSTRUCTIEONDERZOEK

DESKUNDIGENONDERZOEK EN EXPERTISE

TECHNISCHE DUE DILIGENCE VENDOR DUE DILIGENCE

DUURZAAMHEIDSDIENSTEN

GRONDSTOFFENINVENTARISATIE

SCHADEONDERZOEK INVENTARISATIE DUURZAAM HERBESTEMMEN

ASBESTONDERZOEK

BOUWTECHNISCHE INSPECTIES

BRANDVEILIGHEIDSINSPECTIES BODEMONDERZOEK MEER INFORMATIE? Neem contact op met één van onze adviseurs. www.sgs.com sgs.nl@sgs.com 0181 - 693 333

ONGEDIERTEBESTRIJDING

MEER INFORMATIE? Neem contact op met één van onze adviseurs. sgs.nl@sgs.com 0181 - 693 333 www.sgs.nl

LEGIONELLA ONDERZOEK

Een mooiere buitenwereld begint bij Falco De publieke ruimte is van ons allemaal.We willen ons er prettig voelen. Samenhang, vormgeving, uitstraling en veiligheid zijn daarom belangrijke elementen in de openbare ruimte. Falco, leidende producent van straatmeubilair, gebruikt die elementen dan ook als leidraad voor haar complete assortiment. Een assortiment dat varieert van fietsparkeersystemen tot overkappingen, van verkeersvoorzieningen tot parkmeubilair en nog veel meer.

FALCOLOK-600

Parkeerbeugel;

FalcoJona;

Hoogtebegrenzer;

Falco B.V

dankzij het vergrendelings-

afvalbak verkrijgbaar in

voorkomt dat voertuigen met

Falco Straatmeubilair

FalcoTweets

mechanisme is de

verschillende varianten (50, 70

een bepaalde hoogte en gewicht

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

parkeerbeugel de garantie voor

en 100 liter). Nu verkrijgbaar

doorrijden of parkeren op locaties

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

een vrije parkeerplaats.

met geĂŻntegreerde asbak.

waar dat niet gewenst is.

FalcoBV

MEER WETEN? BEL (0546) 55 44 44 OF BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.FALCO.NL OM ONS VOLLEDIGE ASSORTIMENT TE BEKIJKEN

EDITIE

741

Voorwoord ‘DUURZAAMHEID WORDT STEEDS MEER GEMEENGOED’ De Dutch Green Building Council (DGBC) heeft onlangs een lijst met duurzame gebouwen gepubliceerd, die kans maken op het winnen van de internationale BREEAM Awards. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan ’s werelds duurzaamste gebouwen. Voor 2017 staat de award-uitreiking gepland voor 7 maart. Dit jaar zijn acht Nederlandse gebouwen genomineerd, namelijk: het hoofdkantoor van droger- en koelerfabrikant Geelen Counterflow in het Limburgse Haelen, het nieuwe kantoor van Triodos Bank op Landgoed de Reehorst, nabij Utrecht, de grootschalige renovatie van het hoofdgebouw van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), de Energy Academy, die onlangs werd opgeleverd op de Groningse Zernike Campus, het duurzame hoofdkantoor van de Nederlandse sigarenproducent Royal Agio Cigars, De Heuvel in Eindhoven en de distributiecentra van Bol.com en Van Loon in Son. Duurzaamheid wordt steeds meer gemeengoed in nieuwbouw-, renovatie- en transformatieprojecten. Dat kunt u ook lezen in deze Stedenbouw editie, waarin we een groot aantal duurzame projecten voor u hebben verzameld. Zoals de nieuwbouw van het logistieke centrum ‘New Logic VI’ voor Rhenus Logistics. Vanuit de gedachte ‘duurzaamheid is de toekomst’ zet ontwikkelaar Dok Vast hier hoog in op het behalen van een BREEAM-certificering. Zo wordt veel aandacht besteed aan een gezond binnenklimaat met voldoende daglicht. Er wordt gebouwd met duurzame materialen en het gebouw wordt voorzien van triple beglazing, extra wanden dakisolatie, LED-verlichting en een warmtepompinstallatie. Daarnaast wordt actief rekening gehouden met de flora en fauna op het buitenterrein. Zeer duurzaam is ook de renovatie en verduurzaming van het hoofdkantoor van Alliander in Arnhem, waarbij hergebruik van materialen voor esthetische verbeteringen ging. In totaal is ruim 95 procent van de verwijderde materialen opnieuw gebruikt. Zo is het interieur vervaardigd uit het oude meubilair en zijn bestaande deuren gebruikt ter bescherming van de bestaande trapleuningen, die behouden blijven en voor het maken van bekistingen. Slooppuin is gebuikt voor het opvullen van nieuwe muren of voor de bestrating rondom het gebouw. Plafondplaten zijn schoongemaakt en opnieuw gebruikt. En bestaande isolatie uit de binnenwanden is benut ter isolatie van de gevel. Het complex voorziet voor een groot deel in haar eigen energiebehoefte. Dit wordt mogelijk gemaakt door onder andere het gebruik van zonnepanelen, een warmte- en koudeopslag in de bodem en slimme meeten regelsystemen. Duurzaamheid in optima forma dus. Ook kunt u in deze Stedenbouw editie alles lezen over de nieuwbouw van het Singer theater in Laren, de Openbaar Vervoer Terminal in Breda en het stadskantoor in Venlo, dat volledig Cradle to Cradle is gerealiseerd. Namens het volledige team van Stedenbouw wens ik u veel leesplezier, een prachtige jaarwisseling en een goed en gezond 2017!

Lieke van Zuilekom

741

SINDS 1946

Vaktijdschrift & website voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 70 | 2016 Verschijnt 8 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 495 45 00 95 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE

Lieke van Zuilekom

REDACTIETEAM

Patricia van der Beek, Jac Buchholz, Rob Buchholz, Lilian Heijmans, Jerry Nijssen, Marjolein Meppelink, Susan Moonen, Richard Stegers, Taalgebruik, Irene Teunissen, Liliane Verwoolde, Jan-Kees Verschuure en Lieke van Zuilekom

BLADMANAGERS

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

BLADMANAGER

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com E traffic@louwersuitgevers.nl o.v.v. naam en project

UTILITEITSBOUW VENLO Stadskantoor................................................................................................................................................................................................................................................................................8 ARNHEM Bellevue Alliander .................................................................................................................................................................................................................................................16

ABONNEMENTSPRIJS

MILSBEEK Nieuwbouw MIVC-fabriek....................................................................................................................................................................................................................... 22

€ 81,- per jaar excl. BTW Buiten Nederland: € 129,00 per jaar excl. BTW

MOERDIJK Nieuwbouw dc Rulewave....................................................................................................................................................................................................................... 26

ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 495 45 00 955

BREDA Openbaar Vervoer Terminal............................................................................................................................................................................................................................. 32

ADRESWIJZIGINGEN

LAREN Singer............................................................................................................................................................................................................................................................................................... 28 DORDRECHT Distributiecentrum Dordtse Kil III....................................................................................................................................................................................... 36 APELDOORN Anklaar....................................................................................................................................................................................................................................................................... 38 OTTERLOO Hotel de Sterrenberg..................................................................................................................................................................................................................................... 40 GRONINGEN De Trefkoel............................................................................................................................................................................................................................................................. 44 SON New Logic VI.................................................................................................................................................................................................................................................................................. 50

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

BOUWBEURS BOUWBEURS 2017: ‘Voor mensen die het gaan maken’............................................................................................................................................................... 61 ‘Werk veilig, houd plezier en kijk vooruit’............................................................................................................................................................................................................. 64

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

AMSTERDAM 4e Gymnasium.............................................................................................................................................................................................................................................. 72

VORMGEVING/ART DIRECTION

De kunst van het weglaten........................................................................................................................................................................................................................................................74

E studio@louwersuitgevers.nl

Effectieve nagalmreductie.......................................................................................................................................................................................................................................................... 76

DRUKWERK

NOT beursinformatie.......................................................................................................................................................................................................................................................................... 79

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

SCHERPENZEEL Nieuwbouw CBS Korenmaat............................................................................................................................................................................................. 82

Binnenzonwering: een serieus alternatief............................................................................................................................................................................................................ 84 Meldkamer ontzorgt leerkracht en beheerder .............................................................................................................................................................................................. 87 Samen werken aan Frisse Scholen.................................................................................................................................................................................................................................. 89

125

100 130

115 141

Frisse Scholen zijn onmisbaar voor onderwijs dat het verschil maakt......................................................................................................................... 90 HOOGEVEEN Activum..................................................................................................................................................................................................................................................................... 93

‘Onderwijs van vandaag vraagt om andere gebouwen’.................................................................................................................................................................. 95 ‘Voor elke situatie een brandveilige oplossing’............................................................................................................................................................................................ 96 ‘Het oog wil ook wat’........................................................................................................................................................................................................................................................................ 98

WONINGBOUW NIJMEGEN Handelskade........................................................................................................................................................................................................................................................ 100 AMSTERDAM Toren Overhoeks 1, B’Mine..................................................................................................................................................................................................... 104

EDITIE

741

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 70 I 2 016

INCLUSIEF

‘Samenwerking vormt de sleutel tot succes’................................................................................................................................................................................................ 108 AMSTERDAM Henri Dunantbuurt ........................................................................................................................................................................................................................... 110 VLISSINGEN Rooie Buurt....................................................................................................................................................................................................................................................... 112 AMSTERDAM Stadionplein ................................................................................................................................................................................................................................................ 115 ZEIST Montessoriflat...................................................................................................................................................................................................................................................................... 118 HEERLEN Peter Schunckstraat........................................................................................................................................................................................................................................ 120 AMSTERDAM Wiener & Co................................................................................................................................................................................................................................................. 125 MAASTRICHT Eiffelgebouw.............................................................................................................................................................................................................................................. 130 TILBURG Clarissenhof................................................................................................................................................................................................................................................................. 136

OVERIGE RUBRIEKEN

Coverbeeld | Stadskantoor Venlo Beeld | Jean-Michel Byl

Straatmeubilair 2.0: functioneel maatwerkdesign aansluitend op hedendaagse behoefte....................................................... 68 Geluidsisolatie, efficiënt werken & transformatie..................................................................................................................................................................................... 70 'Liften die niet keuringsplichtig zijn, zorgen voor meer onveiligheid'..................................................................................................................... 138 ‘Droge voeten in de stad’........................................................................................................................................................................................................................................................ 141 ‘Innovatief en klaar voor de toekomst’................................................................................................................................................................................................................ 142 BIMobject Awards 2016........................................................................................................................................................................................................................................................... 144 Wie doet wat............................................................................................................................................................................................................................................................................................ 147

| UTILITEITSBOUW PLAATSNAAM Projectnaam

VENLO | Stadskantoor

Tekst | Jac Buchholz Beeld | AGC Glass Europe - Jean-Michel Byl

Stadskantoor Venlo: volledig Cradle to Cradle

‘We hebben geleerd geheel volgens de C2C-filosofie te denken’ Afgelopen oktober werd in Venlo het nieuwe stadskantoor geopend. Dat valt niet alleen op door zijn in het oog springende architectuur, maar vooral vanwege het ‘groene’, duurzame karakter – het is geheel gebouwd volgens de principes van Cradle to Cradle (C2C). Daarin wordt uitgegaan van het gegeven dat afval niet bestaat maar dient als grondstof voor nieuwe producten. ›

VENLO | Stadskantoor

die uit het gebouw zuivert. Verder zorgen een kas met groen en groen in het gebouw voor een gezond binnenklimaat. In een eerder interview zei Michel Weijers, projectleider namens de gemeente, dat hij vindt dat Venlo een uniek gebouw rijker is, een mooie aanwinst voor de stad dat als bijzonder kenmerk heeft dat het geen statisch bouwwerk is, maar een stadskantoor dat meeevolueert met nieuwe ontwikkelingen op het gebied van C2C.

De eerste plannen voor een nieuw stadskantoor in Venlo dateren van 2004. Destijds was er echter nog geen sprake van een gebouw dat aan de principes van C2C zou voldoen. Dat veranderde toen in 2007 de Tegenlichtdocumentaire ‘Afval is voedsel’ werd uitgezonden. Bij de bestuurders van Venlo ontstond toen het idee C2C onderdeel te maken van het beleid. Het bouwen van een nieuw stadskantoor volgens de C2C-principes zou, zo was de achterliggende gedachte, een mooi voorbeeld van die ambities zijn. In de ontwerpfase werd onder meer een bezoek gebracht aan Michael Braungart – samen met William McDonough één van de grondleggers van C2C – in Hamburg, om daar een training te volgen. Een belangrijke les was dat er niet meteen volledig doorwrocht ontwerp hoefde te zijn, maar dat de focus op enkele essentiële thema’s moesten liggen om er vervolgens roadmaps aan te koppelen. Met andere woorden: C2C-ambities die op dat moment nog niet konden worden uitgevoerd dusdanig implementeren dat ze op een later tijdstip, als ze wel voorhanden zijn, alsnog kunnen worden aangebracht. Dankzij die denkwijze konden de afgelopen jaren, tijdens de bouw, aanpassingen worden doorgevoerd omdat op enig moment betere alternatieven beschikbaar kwamen.

FUNCTIONEEL GEBOUW Conform de opdracht die er vanuit de Venlose politiek kwam, is het nieuwe stadskantoor een functioneel gebouw geworden waarin beproefde technieken en materialen zijn verwerkt. Een gebouw dat de ambities van de gemeente uitstraalt en laat zien dat C2C alle ruimte laat voor mooie oplossingen. Daarnaast is er het gezondheidsaspect, onder andere terug te herkennen in de fijnstofreducerende groene gevel die naast de lucht in de omgeving ook

10 |

Het ontwerp van dat stadskantoor komt van architect Hans Goverde van Kraaijvanger Architects. Voor dat bureau was C2C toen het de opdracht kreeg geen nieuw begrip. Vanuit eerdere ervaringen had het daar al een specifieke visie op ontwikkeld. Het gebouw moest dus conform de C2C-principes worden ontworpen, maar er waren meer aspecten waarmee Goverde rekening moest houden. Zoals de ligging. De stedenbouwkundige situatie op die plek was namelijk één van de prikkelende randvoorwaarden. Aan de ene kant ligt de stadsbrug, met een drukke weg en spoorlijn, waardoor er sprake is van nogal wat verkeerslawaai en vervuiling. Aan de andere kant bevindt zich het Nedinsco-complex, een bouwwerk in Bauhaus-stijl, en in het verlengde ervan enkele woontorens. Met die omgevingsfactoren moest tevens rekening worden gehouden. Met het nieuwe stadskantoor vormen die diverse gebouwen nu een krachtig silhouet. Daarnaast vormt het stadskantoor met de aan de overzijde van de brug gelegen Romertoren, een appartementengebouw, een soort poort naar de stad. Het ontwerp van het interieur, eveneens van de hand van Goverde, heeft een integraal karakter dat aansluit bij de ideeën over het Nieuwe Werken – vrijwel geen vaste werkplekken meer en veel ruimte en mogelijkheden om te communiceren en overleggen. Daardoor geen klassiek gebouw met verdiepingsvloeren, maar veel transparantie en in de hoogbouw centraal een vide met daaromheen trappen die op zo’n manier zijn aangelegd dat er gemakkelijk contact kan worden gelegd met andere afdelingen.

BIJZONDERE DETAILS Aannemer van het project was LAUDY Bouw en Ontwikkeling. Projectleider Richard Nederlands kijkt terug op een interessant en enerverend project met veel bijzondere details. Het conform de beginselen van C2C bouwen was wel één van de meest interessante aspecten, vertelt hij. “Je begint met het creëren van een bewustwordingsproces. Alle partijen die bij de bouw betrokken waren, moesten op eenzelfde manier leren denken, indachtig de C2C-filosofie. De ene partij was daar wat verder mee dan de andere. In het begin was het vooral zaak iedereen naar hetzelfde niveau te brengen.” Hij noemt als voorbeeld van dat anders leren denken de aanleg van de bouwput. “Op zich

VENLO | Stadskantoor

al een kunststuk, dicht bij de Maas, met de druk van het grondwater. Bij het afdichten van de diepwanden wordt normaal gesproken pur gebruikt. Dat sluit echter niet aan bij C2C. Uiteindelijk zijn we uitgekomen bij kleiafdichtingen.” Een ander voorbeeld zijn de trappen, zegt Nederlands. Die zouden in eerste instantie worden geleverd door hetzelfde bedrijf dat het hout voor de binnenwanden heeft geleverd. “Maar waar dat hout voor wanden wel C2C-gecertificeerd was, bleek dat niet het geval met het hout voor de trappen. Daar hebben we vervolgens een alternatief voor gezocht.”

ONTWIKKELINGEN Die afwegingen, geeft Nederlands aan, kwamen gedurende het gehele bouwproces terug. Omdat er, zegt hij, op het vlak van C2C bouwen steeds nieuwe ontwikkelingen zijn, was het zaak om regelmatig eerder gekozen oplossingen onder het licht te houden. “De ene keer blijf je bij het vastgelegde product, de andere keer kies je voor een beter alternatief. Of ga je met een producent in overleg om te kijken waar nog ruimte is voor verbetering. Dat was bijvoorbeeld het geval bij de groene gevel die in samenspraak met de leverancier is geoptimaliseerd.” Naast het aspect C2C kende het project nog een aantal uitdagende onderdelen. Zoals faillissementen gedurende de bouw. “In totaal zijn er vijf leveranciers failliet gegaan. Dat heeft wel zijn invloed op de planning gehad. Je moet dan heel flexibel en adequaat reageren.” Ook de bouw-

locatie, zegt hij, zorgde zo voor beperkingen. “Gelegen tussen vier wegen, met nauwelijks opslagruimte. De meeste materialen zijn dan ook just-in-time geleverd. De trappen daarentegen kwamen later dan gepland. Het gebouw was toen al dicht, dus dat vraagt om een sterk improvisatievermogen.” Maar uiteindelijk regeert de voldoening, besluit Nederlands, dat met het nieuwe stadskantoor een bijzonder en aansprekend gebouw is gerealiseerd. Een gebouw dat overigens niet af is. “Het is dusdanig gebouwd dat met alternatieven die beter aansluiten bij het C2C-principe eerdere oplossingen kunnen worden vervangen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT AANNEMER BOUWADVISEUR INSTALLATIE AFBOUW CONSTRUCTIES

Gemeente Venlo Kraaijvanger, Rotterdam LAUDY Bouw & Ontwikkeling BBN, Houten TES (E), SPIE (W), Cofely (Sprinkler) Coors interieurbouw, Facilitylinq WSM, Heythuysen

| 11

VENLO | Stadskantoor

Projectinfo ROOSTERS MET RESTWAARDE Zelfs onderdelen van het nieuwe stadskantoor in Venlo waarvan men op het eerste oog niet zou vermoeden dat ze voldoen aan de C2C-eis, zijn op dusdanige wijze geproduceerd dat ze dat wel doen. Zoals de roosters aan de voor- en achterzijde, strokende roosters met in de mazen een lijnenspel. Die staan op de ondergrondse parkeergarage, zorgen voor lichtinval en dragen bij aan een natuurlijke ventilatie in de garage. “En zijn dus C2C-gecertificeerd”, zegt commercieel directeur Johannes Berger van Dejo Metaalindustrie. Al met al gaat het om zo’n 200 m² roosters buiten en 70 m² binnen het gebouw. “Wij zijn één van de weinige bedrijven die dit soort roosters kan leveren. Onze productieprocessen gebruiken een minimum aan grondstoffen, restmateriaal wordt hergebruikt en het staal is volledig recyclebaar; heeft restwaarde. Ooit vormt het de grondstof voor nieuwe producten.” Hij vertelt dat de engineering ook in eigen huis werd uitgevoerd en dat er verder geen lastige aspecten aan het project zaten. “Zodra we een signaal krijgen, zetten we de persen aan en dan kunnen we vrij vlug leveren. Dat was hier eveneens het geval.” Berger maakt duidelijk dat Dejo als sinds 2010 C2C-gecertificeerd is. “Er was toen al de nodige aandacht voor, we hebben er zelf eveneens veel ruchtbaarheid aan gegeven, maar op de meeste van onze klanten maakte het destijds nog niet veel indruk. Dat is inmiddels wel veranderd. Bij dit project bijvoorbeeld hoefden we ons niet te verkopen, maar waren we al op voorhand geselecteerd op basis van onze C2C-certificering. Die kentering is nadrukkelijk te zien. Duurzaamheid heeft alle aandacht en op de daaraan gekoppelde wensen en eisen kunnen wij met onze kennis en productiemethoden zonder meer inspelen.”

(Beeld Egon Notermans)

Dejo ontwerpt en produceert custom made roosters voor speciale projecten en bedenkt totaaloplossingen voor elke branche.

circulair recyclebaar restwaarde

duurzaam met roosters Ambachtsstraat 3 Wolvega | 0561 691 691 | info@dejo.nl 12 |

www.dejo.nl

VENLO | Stadskantoor

(Beeld Jeroen Jazet)

Projectinfo GERECYCLEDE PETFLESSEN Het nieuwe stadskantoor in Venlo is een icoon van het Cradle to Cradlebouwen (C2C) geworden. De C2C-filosofie is dan ook tot in de details terug te zien. Zoals in de rolgordijnen, geleverd door B&C Projects. “De doeken van de rolgordijnen zijn gemaakt van honderd procent gerecyclede petflessen”, vertelt hoofd sales & marketing projecten Gerrit Assies, die vervolgens uitlegt dat in de hoogbouw een ander type rolgordijn is aangebracht dan in de laagbouw. “In de hoogbouw zijn de rolgordijnen voorzien van een metalen ketting om ze te bedienen, in de laagbouw worden ze elektrisch aangedreven, in een aantal gevallen gekoppeld. Daar zat wel een uitdaging in. Twee aparte rolgordijnen in één koof aandrijven met één motor betekent dat ze heel nauwkeurig moeten worden afgesteld, zodat de rolgordijnen gelijk lopen.”

FUNCTIONALITEIT & SFEER

BINNENZONWERING

Hoewel de levering en montage vanaf april dit jaar plaatsvonden, was B&C Projects al sinds 2011 bij het project betrokken, geeft Assies aan. “We kwamen toen in contact met de architect en hebben wat ons aandeel betrof meegedacht over de meest passende oplossing.” Het bedrijf houdt zich al sinds 2008 met C2C bezig, zegt hij. “We hebben de ontwikkelingen nauw gevolgd en zoeken sindsdien steeds weer naar nieuwe manieren om er op in te spelen, werken continu aan nieuwe generaties producten. Zo hebben we een belangrijke bijdrage aan dit project kunnen leveren en daar zijn we bijzonder trots op.”

Neem contact op voor vrijblijvend advies: www.beceprojects.nl projecten@bece.nl T: 0341 27 77 71 | 13

nummer 1 in dak- & gevelbegroeiing • duurzaam en circulair • isolerend en geluidwerend • luchtzuivering en biodiversiteit

groen op hoog niveau

Westbroek 49B

4822 ZX Breda

+31 184 676 840

mostertdewinter.nl

VENLO | Stadskantoor

Duurzame, luchtzuiverende gevels voor stadskantoor Venlo

‘Verticale tuin’ Het nieuwe stadskantoor in Venlo is een echte eyecatcher, vooral door de groene gevels. Die gevels hebben echter niet alleen een esthetische functie. Ze voldoen aan de eisen van Cradle to Cradle (C2C) en hebben een zuiverende werking. Bij Mostert De Winter, leverancier van de groene gevels voor het stadskantoor, zijn ze heel wat gewend. Maar de wensen die werden uitgesproken door de gemeente Venlo vroegen het gespecialiseerde bedrijf om de opdracht op innovatieve wijze te benaderen, vertelt directeur Hans van Cooten. “Uit de eisen die aan ons werden voorgelegd, bleek dat het moest gaan om een groene klimaatgevel die de bestaande oplossingen moest overstijgen. Dus duurzaam, circulair, C2C en luchtzuiverend. We hebben, in samenspraak met onder andere de architect en opdrachtgever, enkele opties naast elkaar gelegd en vervolgens ons Modulogreen-systeem als uitgangspunt genomen en speciaal voor dit project herontwikkeld.” Dat leidde, zegt hij, tot een uniek resultaat: de grootste groene klimaatgevel van de wereld. De 2.150 m² grote gevel is opgebouwd uit kunststof panelen met open modules, gevuld met natuurlijke substraten. Daarin is het groen geplant. Dat groen heeft een divers karakter, zodat de gevel per seizoen een ander aanzien krijgt. “Je kunt spreken van een verticale tuin.” In het ontwerp is onder meer een lijnenspel te zien dat verwijst naar de nabij gelegen rivier de Maas. Van Cooten: “Zoals gezegd hebben we een bestaand systeem doorontwikkeld om het aan de C2C-eisen te laten voldoen. Op het moment dat we hiermee begonnen, bestond zo’n systeem nog niet. Wij zijn de uitdaging aangegaan dat te realiseren. Niet alleen wat het eindresultaat betreft, ook in het productieproces is alles zo afgestemd dat we voldoen aan de C2C-certificering. Dat betekende onder meer dat we zijn overgestapt op een andere soort kunststof.” Behalve dat de gevel aan de C2C-voorschriften voldoet, heeft hij nog een andere belangrijke eigenschap, aldus Van Cooten. “Hij zuivert de lucht uit het gebouw – de vervuilde lucht wordt via de spouw door het gevelsysteem naar buiten geblazen, waarna de beplanting in de gevel en deels ook de buitenlucht reinigt. Daar is sprake van een fijnstofreductie.”

Mostert De Winter bracht verder groene daken, groene wanden in het gebouw en groenvoorzieningen in de drielaagse parkeerkelder aan. “We

staan als gespecialiseerd bedrijf vaak voor mooie uitdagingen, maar dit was voor ons wel een heel bijzonder project.” ❚

| 15

ARNHEM | Bellevue Alliander Tekst | Richard Stegers Beeld | Dura Vermeer Bouw

Renovatie en verduurzaming hoofdkantoor in Arnhem

‘ALLIANDER gaat een stap verder’ ‘Alliander werkt aan de energie van vandaag én morgen.’ Die slogan is geen loze belofte. Het netwerkbedrijf zet zwaar in op duurzaamheid. Het vernieuwde hoofdkantoor in Arnhem is daar een prachtig voorbeeld van. Daarmee treedt het netwerkbedrijf op veel fronten buiten de geijkte paden. Het hoofdkantoor stamt uit 1992, voldeed niet meer aan de eisen van de huidige tijd en moest ingrijpend worden gemoderniseerd. Hergebruik van materialen ging daarbij voor esthetische verbeteringen. Het complex voorziet voor een groot deel in haar eigen energiebehoefte. Dit wordt mogelijk gemaakt door onder andere het gebruik van zonnepanelen, een warmte- en koudeopslag in de bodem en slimme meeten regelsystemen.

MINDSET Alliander is verantwoordelijk voor de distributie van energie, zoals elektriciteit, (bio)gas en warmte. De onderneming ging bij de renovatie van de eigen huisvesting een stap verder dan momenteel gebruikelijk is. “We hebben de lat voor onszelf heel hoog gelegd”, vertelt Rob Hoek, programmamanager van Alliander tijdens de rondleiding door het pand dat flink aan allure heeft gewonnen. De betrokken partijen waren bereid om out of the box te denken. Duurzaamheid, circulariteit en het energievraagstuk waren de voornaamste uitgangspunten. “De manier van denken, de mindset, was in dit geval cruciaal. We wilden een stap verder gaan”, aldus Hoek. Daarvoor waren nieuwe Loopbruggen met LED-verlichting.

Nieuwe trap in het Atrium is bijna gereed.

16 |

ARNHEM | Bellevue Alliander

oplossingen nodig. Oplossingen die zelfs tijdens de werkzaamheden werden bedacht. “Het was de uitdaging om ambities nog verder te brengen dan het bestek”, vult Thijs Haafkes, projectleider namens Dura Vermeer aan. “Daarin zijn we met zijn allen erg goed geslaagd.”

NIEUWE WERKEN Daarmee is geen woord teveel gezegd. Er werd een unieke prestatie geleverd. Het hoofdkantoor Bellevue telt zes verdiepingen en bestaat uit twee bouwdelen die zijn verbonden door een atrium. Onder het gebouw is een tweelaagse parkeergarage gesitueerd. Aan de buitenzijde van het pand lijkt er op het eerste gezicht weinig veranderd. De hoofdingang is weliswaar verplaatst, maar het gevelaanzicht is vrijwel ongewijzigd. In het pand is wel sprake van een metamorfose. De hokkerige indeling met veel kamers en wanden is verdwenen. Grote open ruimtes met flexibele werkplekken en open verbindingen waar ontmoeting centraal staat, bepalen het beeld. De inrichting is niet nagelvast, maar juist zonder veel moeite te verplaatsen. Het Nieuwe Werken concept is succesvol toegepast. In toekomstige situaties kan eenvoudig worden aangepast. Bijzonder zijn in dat verband de aan- en afritsbare vergaderruimtes die makkelijk te herplaatsen zijn. Ruimtelijke verbindingsbruggen maken de trappenhuizen overbodig, ze fungeren nu alleen nog als vluchtroute in noodsituaties.

GEEN GASAANSLUITING Het gebouw van Alliander heeft een voorbeeldfunctie als het gaat om circulariteit en energiehuishouding. Thomas Rau was adviseur op het gebied van circulariteit en Linthorst Techniek was verantwoordelijk voor de enginering en uitvoering van de techniek. Het gerenoveerde pand heeft geen gasaansluiting meer en is ‘all electric’. Dat is mogelijk door een koude- en warmteopslagsysteem in de grond, zonnepanelen en een slim systeem dat zelf opgewekte energie opslaat en het gebruik zo goed mogelijk afstemt op de vraag. Daardoor hoeft er zo weinig mogelijk energie van het publieke net te worden gehaald. Het systeem daarachter is door Alliander zelf ontwikkeld. “Een gasaasluiting is niet meer nodig”, merkt Hoek trots op. “Dat is natuurlijk wel bijzonder voor een netwerkbedrijf. Daarmee lopen we voorop, die kant gaat het op termijn toch op. Het geeft ons innovatieve karakter aan.”

Verwarming en koeling gebeurt dus door middel van warmte- en koudeopslag in de bodem. Daarvoor is een bron op 185 meter diepte aangeboord. Er wordt gebruikgemaakt van Phase Change Materials (PCM’s). Warmte en koude wordt gebufferd in een vat in de parkeerkelder, met behulp van zoutoplossingen. De waterpomp speelt dus een belangrijke rol in het verhaal. Vandaar dat die prominent wordt getoond in het atrium, het centrale hart van het gebouw. De energiekosten worden met meer dan tachtig procent gereduceerd. Dit wordt mede bereikt door pv- en B.I.P.V.-panelen, waarbij de laatste zonnepanelen zijn geïntegreerd in de glazen daken en tevens dienen als zonwering.

CIRCULARITEIT Het circulaire karakter zie je overal terug. Het interieur is gemaakt van het oude meubilair. Bestaande deuren zijn gebruikt ter bescherming van de bestaande trapleuningen, die behouden blijven en voor het maken van bekistingen. Dat scheelt nieuw hout. Slooppuin is gebruikt voor het opvullen van nieuwe muren of voor de bestrating rondom het gebouw. Plafondplaten zijn schoongemaakt en opnieuw gebruikt. Bestaande isolatie uit de binnenwanden is benut ter isolatie van de gevel en heeft een akoestische functie. Meer dan 95 procent van alle bestaande materialen wordt zo hergebruikt. Een andere innovatie is ‘light as a service’. In het pand hangen moderne armaturen met LED-verlichting. Alliander heeft dat lichtsysteem niet gekocht, maar neemt voor de komende vijftien jaar ‘licht per vierkante meter’ af. De leverancier blijft verantwoordelijk voor onderhoud en vervanging van het systeem en voor het circulair afvoeren aan het eind van de levensduur. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Alliander, Arnhem ONTWERP Coare Architectuur, Amsterdam HOOFDAANNEMER Dura Vermeer, Hengelo (Ov) INSTALLATIES Linthorst Techniek, Apeldoorn Kamphuis Sloopwerken, Geesteren (Ov) AANNEEMSOM 21 miljoen euro BOUWTIJD januari 2016 – december 2016

| 17

www.hermanstechniglaz.nl info@hermanstechniglaz.nl +31(0)10-5241007

Solar PowerGlaz is een zonne-energie product op maat. Alle mogelijke vormen en samenstelling zijn binnen de limieten van glas mogelijk. Het biedt de mogelijkheid om te variëren met het aantal zonnecellen om zo de ideale verhouding te creëren tussen daglicht en op te wekken energie. Hermans Techniglaz is al vele jaren de exclusieve leverancier van PowerGlaz in de Benelux, met o.a. als projecten: The Edge in Amsterdam, Alliander in Arnhem, Grotius gebouw in Nijmegen, Weg van de Toekomst, The Cloud in Amsterdam. SOLERA® is een uniek licht-diffuserend isolatieglas, waarbij het licht onder een grote hoek gelijkmatig verdeeld wordt in alle richtingen. Hierdoor ontstaat een comfortabel spectrum aan licht, dit i.c.m. met een U-waarde tot wel 0.22 W/M²K! SUNTUITIVE Glas Het zelf-dimmende glas dat geleidelijk en dynamisch donkerder kleurt wanneer het door zonlicht verwarmd wordt. Bij bewolkt weer, zonder direct zonlicht blijft het glas volledig helder. Simpel, zeer effectief en volledig onderhoudsvrij!

daylight

ARNHEM | Bellevue Alliander

Projectinfo PRETTIG WERK- EN LEEFKLIMAAT Begin 2016 heeft Licotec Daklicht BV opdracht gekregen van Dura Vermeer Hengelo voor de renovatie van Alliander Bellevue te Arnhem. Uitgangspunt bij dit project was circulair bouwen/hergebruik van bestaande bouwmaterialen. Na een engineeringsperiode met behulp van BIM-modellen kon er gestart worden met de demontage en afvoer van de materialen van het bestaande atrium. Het gerenoveerde dak is uitgevoerd met het in eigen huis ontwikkelde Licotec beglazingssysteem, voorzien van zonwerende en B.I.P.V.-beglazing. De B.I.P.V.-panelen (zonnecellen gelamineerd in glas) zorgen enerzijds voor energieopbrengst en hebben anderzijds een zonwerende en klimaatbeheersing functie. In de atriumkap en de gevels zijn RWA-luiken voorzien. De rook- en warmteafvoer inclusief berekenen en aansluiten/inregelen was onderdeel van de opdracht van Licotec. Uitdagingen waren de complexe montage van de grote dakvlakken met een hellingshoek van 30° en de logistiek van een binnenstedelijk project. De korte bouwtijd en de daarmee de invloed van de weersomstandigheden maakten het geheel tot een intensieve bouw. Door veelvuldig contact met de verschillende partijen is een prachtig atrium gerealiseerd waar veel daglicht binnenkomt en toch een prettig werken leefklimaat heerst. Een project waar zowel opdrachtgever Dura Vermeer, eindklant Alliander en Licotec als duurzame dakspecialist trots op mag zijn.

'DE GLAZEN KAP IS ENERGIEOPWEKKEND, LICHTDOORLATEND EN ZONWEREND' Het atrium van Bellevue Alliander is gedeeltelijk behouden gebleven en gedeeltelijk vernieuwd. Met zijn ligging op het zuiden is het een uitgekiende plek voor zonnepanelen. Maar de ontwerpers willen het atrium ook licht houden. “Om die reden is gekozen voor geïsoleerde PowerGlaz-panelen met zonnecellen”, vertelt Rik van Ogtrop, commercieel directeur van Hermans Techniglaz. “Dit glas genereert niet alleen energie, maar is ook lichtdoorlatend en zonwerend.” Om aan de hoge milieuambitie te voldoen, zijn de eisen voor de zonnepanelen hoog. Van Ogtrop: “Het was een zoektocht om de zonnecel te vinden met het vereiste vermogen. Daarnaast moesten alle toegepaste materialen Cradle-to-Cradle gecertificeerd zijn.” Maar daarmee is Hermans Techniglaz er nog niet. De uiteenlopende paneelmaten van het dak moeten goed op elkaar aansluiten om de juiste ‘vermogenstrings’ te kunnen vormen. “Dat was best een elektrotechnische uitdaging”, bekent Van Ogtrop. “Maar het hoogst haalbare vermogen voor dit specifieke dakoppervlak is gehaald.” Hermans Techniglaz is sinds 1 januari de nieuwe naam van Hermans Techniek Energy.

| 19

W E M A K E STAI RS IN TO YOUR T HIN G OF B EAUT Y

www.eestairs.com

www.harryvaninterieur.nl

Interieurbouw & fijn timmerwerk

Dura Vermeer Bouw Hengelo feliciteert Alliander met haar hernieuwde huisvesting in Arnhem. We wensen de medewerkers van Alliander veel werkplezier in hun nieuwe onderkomen.

ARNHEM | Bellevue Alliander

Projectinfo TRAP EN LOOPBRUGGEN VORMEN DE EYECATCHERS VAN HET ATRIUM

RUIM 95 PROCENT VAN DE MATERIALEN KRIJGT EEN NIEUWE BESTEMMING

Wie het atrium van Bellevue Alliander via de hoofdingang binnengaat, kan er niet omheen. De centrale eikenhouten trap en de twaalf loopbruggen die de verdiepingen met elkaar verbinden, vormen de eyecatchers van de ruimte. Maker van deze kunstwerken is EeStairs Nederland.

Voordat de echte renovatiewerkzaamheden aan Bellevue Alliander kunnen beginnen, wordt er veel gesloopt. Kamphuis Sloopwerken verwijdert overal de vloerbedekking en demonteert wanden en plafonds. Maar dit gebeurt niet zoals gebruikelijk. Het bedrijf slaat alle materialen op, zodat ze geschikt gemaakt kunnen worden voor een nieuwe toepassing of functie. Zij wordt hierbij ondersteund door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

De eikenhouten trap doet denken aan een berg die de bezoekers naar de verdiepingen brengt. De natuurlijke vorm en de warme kleur van het eikenhout lijken de bezoekers te verwelkomen. “Met de bouw van de eikenhouten trap hebben we een mooi staaltje vakmanswerk afgegeven”, vindt Johan Floor, projectmanager bij EeStairs Nederland. “Hier zijn we sterk in. De bekleding van de twaalf loopbruggen was een innovatieve uitdaging. Om de bruggen – opgebouwd uit houten ribben – hun transparante uitstraling te geven, zijn ze bekleed met een lichtdoorlatende stof die van binnenuit belicht wordt. We hebben hiervoor – in samenwerking met Dura Vermeer – een montagemethode bedacht waarbij we grote prefab delen hebben aangebracht om een zo kort mogelijke doorlooptijd te realiseren.”

“Die maatschappelijke betrokkenheid heeft er een prachtig project van gemaakt”, vertelt Tom Holsink, projectleider van Kamphuis Sloopwerken. “Oude elektrokabels zijn verwerkt in een decoratiewand voor het restaurant. Alle glaswolisolatieplaten zijn hergebruikt in de nieuwe wanden; deuren zijn verzaagd en weer ingezet als onderdelen van wanden en metalen plafonddelen hebben weer een bestemming gekregen in nieuwe plafonds. In totaal is ruim 95 procent van de verwijderde materialen opnieuw gebruikt.” Tegen de verwachting in heeft Kamphuis Sloopwerken zich geen moment geïrriteerd aan de grote zorg waarmee alles moest worden gesloopt. “Het tegendeel is waar”, reageert bedrijfsleider Marc Blokhuis. “Dit project heeft ons ongelooflijk veel voldoening gegeven.”

DUURZAME INTERIEURBOUW Bij de renovatie en verduurzaming van het hoofdkantoor ‘Bellevue’ van Alliander speelt Harryvan Interieur, gespecialiseerd in interieurbouw en fijn timmerwerk, een belangrijke rol. Ruben Kamminga, directeur/eigenaar bij Harryvan Interieur, vertelt: “In opdracht van Dura Vermeer dragen wij niet alleen zorg voor het vaste meubilair in het pand (waaronder pantry’s en balies), maar ook voor de wandbetimmeringen. Vanuit Alliander bestond de wens om zoveel mogelijk duurzame en/of hergebruikte materialen toe te passen. Het is zelfs zo dat bij dit project minstens 95 procent van het bouwafval gescheiden wordt ingezameld. Indien mogelijk geven wij dit afval een nieuwe bestemming en verwerken we het in het interieur.” Zo worden de meubels voor een groot deel opgebouwd uit geperst stro (in plaats van hout). Ondanks het feit dat het stro dezelfde kwaliteit heeft als standaard plaatmateriaal, is het wel aanzienlijk duurzamer en groener. Om dit te kunnen realiseren, werkt Harryvan Interieur nauw samen met Compakboard uit Heerenveen. “Tevens passen wij een oplosmiddelvrije coating toe. Dit duurzame natuurproduct heeft veel weg van de krijtverf die vroeger vaak werd toegepast. Daarnaast worden de fronten van de balies afgewerkt met oude buizen, elektriciteitsleidingen en koperen leidingen die vanuit het oorspronkelijke pand worden hergebruikt. Dit geeft het geheel een unieke, industriële en duurzame look”, aldus Kamminga.

| 21

MILSBEEK | Nieuwbouw MIVC-fabriek

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | HOEX Bouw

Een betonconstructie met maattolerantie 0

‘Geen element is hetzelfde’ CNC Grondstoffen, compostleverancier voor de champignonteelt, doet een mega-investering om de kwaliteit van haar compost te verbeteren. In een kolossale fabriek met een netwerk van transportbanden en tussenstations worden straks grote hoeveelheden paarden- en kippenmest naar 32 composttunnels getransporteerd. Een uitdagend werk voor HOEX Bouw. “Het werk is immens, divers, complex en vertoont nauwelijks repetitie.” CNC Grondstoffen investeert bijna 22 miljoen euro in de bouw van de nieuwe productiefaciliteit. Vanuit de nieuwe fabriek kan zij de kwaliteit van haar product verbeteren, maar ook milieuvriendelijker produceren. Zo gaat zij jaarlijks € 3 miljoen besparen op transportkosten en € 2 miljoen op het terugbrengen van de CO2-uitstoot. De nieuwe fabriek is een uitbreiding van het bestaande bedrijf en bestaat uit één bouwvolume. Aan de ene kant wordt de aangevoerde mest verwerkt; aan de andere kant bevinden zich de composttunnels.

KEIHARDE DEADLINE HOEX Bouw is de producent en leverancier van de betonelementen voor de fabriek. Vloeren, wanden en betondekken worden – onder hoge tijdsdruk – in het werk gestort. “Half april 2017 moeten ruwbouw, installaties en equipment

22 |

opgeleverd zijn, zodat de fabriek kan worden ingericht”, vertelt Peter Smits, projectleider van HOEX Bouw. “Alleen voor de kwaliteit kan hieraan worden getornd; voor het overige is de deadline keihard.” Om de deadline te halen, zet HOEX Bouw vier bekistingsgroepen in, elk voorzien van een eigen kraan en betonpompen, zodat op vier plekken tegelijk gewerkt kan worden.

COMPLEX | GROOT | DIVERS “Een werk met deze complexiteit, deze afmetingen en deze diversiteit komt maar eens in de twintig jaar voor”, meent Smits. “Geen element is hetzelfde. Afmetingen, doorvoeren en sparingen zijn iedere keer anders. De efficiëntie van het bekistingsmateriaal zit in de repetitie, maar die factor is hier nagenoeg te verwaarlozen. Dat betekent dat medewerkers, engineers en producenten in een continue stroom achter elkaar aan werken. Alles is en blijft nieuw.”

MILSBEEK | Nieuwbouw MIVC-fabriek

De immense getallen hebben impact op alles wat er gebeurt. Smits: “Elk werk heeft zijn hindernissen. Je lost ze zo snel mogelijk op en gaat weer verder. Maar hier is elke hindernis groot, waardoor ze ook in het groot moeten worden opgelost. Daarbij hebben we te maken met extreme kwaliteitseisen. Als het lossen van de compost stagneert door een maatafwijking in één van de tunnels, betekent dat een enorme strop. Om dit te voorkomen moet de beton spekglad zijn en honderd procent maatvast.” Hier wordt HOEX Bouw ondersteund door Royal HaskoningDHV, die de betonelementen berekent en uittekent. Het juiste recept voor de beton, voor elk bouwonderdeel en weertype, wordt in overleg bepaald met een betontechnoloog, zodat de mengmeester de juiste beton kan leveren.

De grote getallen: 20.000 m² oppervlakte (circa 4 voetbalvelden) 12.000 m³ beton (circa 1.000 vrachtwagens) 1,3 miljoen kilo wapeningsstaal CONTINUE CONTROLE “Eerste aandachtspunt is de maatvoering”, vat Smits samen. “Op de tweede plaats staat de bekisting. En op de derde plaats staat de controle van alles: voor, tijdens en na de stort. Na elke betonstort is er overleg en worden de formules – waar nodig – aangepast aan het volgende bouwonderdeel en de weersomstandigheden. De beton mag niet te snel uitharden, maar moet wel zo snel mogelijk worden ontkist. Dankzij deze samenwerking en werkwijze verloopt het werk vlot en naar wens.” ❚

Projectinfo ‘ONDER DE GROND LIGT EEN COMPLEX LEIDINGENNETWERK’ De eerste die op het bouwterrein van CNC Grondstoffen aankwam, was Van Kesteren. Dit grondbedrijf verwijderde de bestaande betonvloer (16.000 m²) en verricht het grondwerk voor de fundering, kelders, leidingen en kabels. “Vanwege de verschillende mestsoorten was het aan te leggen leidingennetwerk behoorlijk complex”, vertelt Eric Meijer van Van Kesteren. “Het is volledig uitgevoerd in HDPE, wat met behulp van elektro lasverbindingen moest worden verbonden en vervolgens moest worden gecontroleerd op waterdichtheid. De input was aangeleverd door een adviesbureau. Wij hebben deze zelf omgezet in werktekeningen, waarna we de leidingen daadwerkelijk hebben ingegraven.” Onder het komende gebouw is het grondwerk inmiddels afgerond. Als straks rondom het gebouw ook de buitenriolering en de bovengrondse infra zijn aangebracht, zit het werk voor Van Kesteren erop. “Omdat ook de volledige engineering onder onze verantwoordelijkheid viel, stonden we onder hoge tijdsdruk, maar alles is keurig op tijd opgeleverd.”

| 23

• Sloop • Riooltechniek • Grondwerk • Bestrating • Bodemsaneringen • Afval • Containerverhuur • Industriële Reiniging

vankesterenbv.nl Alewijnse Industrial Automation

BETROUWBAAR EN EFFICIËNT Uw engineerings- en contractpartner voor industriële automatisering. Wij automatiseren en optimaliseren uw productieprocessen met betrouwbare en eﬃciënte oplossingen die een snelle return on investement genereren. Ontdek de

SPECIALISMEN Procesautomatisering Drinkwaterproductie Elektrotechniek Industriële afvalwaterzuivering The Dutch Bridge Middenspanningsinstallaties Onderhoud & service Industrieel energieadvies

■

oplossingen van Alewijnse Industrial Automation op onze website.

WWW.ALEWIJNSE.COM

■

MILSBEEK | Nieuwbouw MIVC-fabriek

Projectinfo

ELEKTROTECHNISCHE- EN PROCES AUTOMATISERINGSINSTALLATIE

ENERGIE- EN PROCESTECHNISCHE INSTALLATIES

Voor de nieuw te bouwen MIVC-fabriek van CNC in Milsbeek verzorgt Alewijnse de elektrotechnische- en procesautomatiseringsinstallatie. “Doordat we door de jaren heen diverse installaties voor CNC hebben gerealiseerd, zijn wij op de hoogte van de uitdagingen die spelen bij deze nieuwbouw”, vertelt projectmanager Jeroen Preijer.

Voor de nieuwe MIVC-fabriek verzorgt SPS Installations de energie- en procestechnische installaties. Omdat het eigenlijke installatiewerk in korte tijd moet gebeuren, verricht zij zoveel mogelijk werkzaamheden in de voorbereidingsfase.

“Belangrijk aandachtspunt is de hoge concentratie aan ammoniak. Ammoniak kan corrosie veroorzaken en daarom moeten de toe te passen materialen en wijze van montage zijn afgestemd op de procesomgeving.” Om de raakvlakken van de ontwerpen van procesinstallaties, gebouw en machines te beheersen, maken de betrokken bouwpartners gebruik van BIM. Alewijnse levert hieraan een bijdrage voor het ontwerp. “Voor de aansturing van het productieproces configureren wij een Siemens S7 1500-systeem. Met dit nieuwe systeem is CNC klaar voor de toekomst.” De procesautomatiseringsinstallatie vormt het hart van de fabriek. Daarom zal Alewijnse samen met CNC en de bouwpartijen alle procesonderdelen zorgvuldig inbedrijfstellen en testen, alvorens deze in bedrijf te nemen.

“De engineering wordt compleet in 3D uitgevoerd”, vertelt Arjan van Enckevort, directeur/eigenaar van SPS Installations. “Daarna volgt de inkoop van koelmachine, drycoolers, pompen, kleppen en andere materialen. Ook het laswerk wordt al zoveel mogelijk van tevoren (prefab op skids) uitgevoerd. Hierdoor winnen we veel tijd in de uitvoeringsfase.” Van A tot Z Hoewel de werkzaamheden op de fabriek nog niet zijn begonnen, is Van Enckevort al wel aanwezig bij de wekelijkse bouwvergaderingen. “We voeren projecten uit van A tot Z. Nu zijn we nog gericht op de voorbereiding, maar ook als we nog achter de schermen werken, volgen we de ontwikkelingen op de voet. Zo weten we zeker dat we optimaal voorbereid zijn op het installatiewerk en dat we straks vlot door kunnen werken.”

400 TON STAAL VOOR BALKEN, SPANTEN, TRAPPEN EN HEKKEN

innovating > together VPW Skid CNC Grondstoffen B.V. (Volledig uitgevoerd in RVS)

In de nieuwe MIVC-fabriek voor CNC Grondstoffen wordt zo’n vierhonderd ton staal verwerkt. Behalve de stalen constructie komen er op allerlei plekken in de fabriek nog stalen trappen en hekken. “De hoeveelheid staal maakt het werk op zich al bijzonder”, vertelt Anton Sommers, bedrijfsleider van Metaalbouw Vloet. “Maar ook onze positie is enigszins bijzonder. In de meeste projecten zijn we onderaannemer en rapporteren we aan de aannemer. In dit project fungeren we naast de aannemer en zitten we met CNC Grondstoffen in de bouwdirectie. Dat is een plezierige manier van werken. We hebben rechtstreeks inzicht in het hoe en waarom van beslissingen. We kunnen alternatieve oplossingen naar voren brengen, zodat de staalconstructie onaangetast blijft, de symmetrie in takt blijft of de repetitie gehandhaafd blijft. Ik zou ervoor tekenen om altijd zo te werken.” Metaalbedrijf Vloet heeft de engineeringsfase ondertussen afgerond en de stalen elementen in productie genomen.

Bouwinfo

Expeditiestraat 12 5961 PX Horst (NL) info@sps-installations.nl www.sps-installations.nl

OPDRACHTGEVER CNC Grondstoffen, Milsbeek ARCHITECT AKC Bouwadviesbureau, Kerkdriel ADVIES Royal HaskoningDHV, Nijmegen AANNEMER HOEX Bouw, Oostrum INSTALLATIES SPS Installations, Kronenberg; GTL Europe, Venlo en Alewijnse, Nijmegen BOUWPERIODE BETONWERK mei 2016 – april 2017

| 25

MOERDIJK | Nieuwbouw distributiecentrum Rulewave

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Bouwbedrijf Vrolijk

‘Alles wat hier gebeurt, gebeurt in grote hoeveelheden’ Immense afmetingen, een ultrakorte bouwtijd en de hoge eisen voor de opslag van gevaarlijke stoffen maken de bouw van distributiecentrum Rulewave boeiend en uitdagend. “Ik draai al een tijdje mee in de bouw, maar binnen zes weken een gebouw van 20.000 m² wind- en waterdicht maken, dat heb ik nog nooit meegemaakt.”

De langgerekte, grijze rechthoek is verdeeld in 20.000 m² voor de opslag van normale goederen en 3.000 m² voor de opslag van gevaarlijke stoffen.

Aan het woord is John Roovers, projectleider van Bouwbedrijf Vrolijk. Vanuit de bouwkeet aan de Energieweg in Moerdijk stuurt hij het werk aan, hierbij ondersteund door een uitvoerder ‘binnen’, een uitvoerder ‘buiten’ en een wand die van boven tot onder is behangen met bouwtekeningen en werkschema’s. Aan de buitenkant ziet het dc er simpel en strak uit: de langgerekte, grijze vierhoek is verdeeld in twee delen (20.000 m²) voor de opslag van normale goederen en één deel (3.000 m²) – de zogenaamde ‘ADR-ruimte’ – voor de opslag van gevaarlijke stoffen. De waarheid is echter anders.

Behalve de korte bouwtijd, vormt de diversiteit van het project een uitdaging. De ADR-ruimte, de sprinklerinstallatie en de CO2-gasblusinstallatie met zijn complexe infrastructuur (waaronder een sprinklertank met 800 m³ water en CO2-flessen) en ruimtes die volledig water- en luchtdicht moeten zijn, vragen een constante, hoge aandacht. Daarbij moet nu al rekening worden gehouden met vervolgprojecten. “Zo heeft bijvoorbeeld de pompkamer al een capaciteit die voldoende is voor de vijf volgende dc’s”, licht Roovers toe. “De infrastructuur hiervoor is nu al aangelegd.”

GROTE HOEVEELHEDEN FUNDERINGSPALEN

Toch loopt het werk als een trein. Zowel de projectleider als de uitvoerders zijn constant op het terrein aanwezig om de volgorde en de aansluiting van de werkzaamheden te bewaken. “Het scheelt veel dat we al eerder voor deze opdrachtgever hebben gewerkt en ook op dit terrein. We kennen de kwaliteitswensen van DHG, de onderaannemers en de toegangswegen. Nu het gebouw dicht is, is alleen de bestrating nog een risicofactor voor de planning. Het ziet ernaar uit dat we keurig op tijd gaan opleveren.” ❚

“Alles wat hier gebeurt, gebeurt in grote hoeveelheden”, vertelt Roovers. “We hebben te maken met een totaaloppervlakte van 20.000 m², waarvan 1.310 m² mezzaninevloer, 3.000 m² ADR en 836 m² kantoor. Het gebouw is gefundeerd met 650 Vibropalen en 3.500 High Speed- en Vibropalen onder de vloer. Deze palen hebben lengtes van achttien tot dertig meter. Dat viel overigens niet mee. Door de aanwezige grondslag haalden we niet het tempo van 120 palen per dag, maar slechts zestig palen per dag. Dat heeft ons een flinke vertraging opgeleverd in het voortraject.”

STRAKKE PLANNING Om die reden zet Bouwbedrijf Vrolijk na de funderingsfase een straf tempo in, waarin geen minuut wordt verspeeld. Binnen zes weken worden de staalconstructie, betonelementen, gevelbekleding, het overgrote gedeelte van betonvloer en de complete dakbedekking gerealiseerd. Roovers: “Dat heeft wel veel voorbereiding gevraagd. We hebben veelvuldig met de onderaannemers en toeleveranciers aan tafel gezeten om de kortst mogelijke planning op papier te krijgen. Wie zijn beloftes later niet waar blijkt te kunnen maken, moet overwerken. Zo wisten we zeker dat het gebouw binnen zes weken wind- en waterdicht zou zijn. De enige risicofactor was het weer, maar dat heeft gelukkig meegewerkt.”

26 |

ALS EEN TREIN

MOERDIJK | Nieuwbouw distributiecentrum Rulewave

Projectinfo INTENSIEVE SAMENWERKING Bij de bouw van het nieuwe distributiecentrum Rulewave te Moerdijk verzorgt Cladding Partners, als specialist in daken geveloplossingen, diverse grootschalige werkzaamheden. Naast het leveren en monteren van de sandwichgevels (5.500 vierkante meter) en het staaldak (circa 14.000 meter) verzorgt Cladding Partners ook alle dakbedekking en dakisolatie (circa 18.000 meter). Daarnaast plaatst het bedrijf enkele binnenwanden. Ronald Meeren, projectleider bij Cladding Partners, vertelt: “Wij verzorgen ook het betonlook boeiboord, dat gemaakt is van aluminium composiet. In eerste instantie zou het boeiboord volledig uit beton worden vervaardigd. Wij hebben echter een alternatief aangeboden dat aanzienlijk lichter is. Dit levert een groot voordeel op voor de achterliggende constructie.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT CONSTRUCTEUR UITVOERING ADVIES INSTALLATIES INSTALLATIES BOUWSOM BOUWTIJD

DHG, Schiedam ConsortArchitects, Rotterdam Markslag Beljaars, Tilburg Bouwbedrijf Vrolijk, Zevenbergen M3E Groep, Capelle aan den IJssel Evelo, Zevenbergen (E en W) € 8,5 miljoen juli 2016 – december 2016

Uw Bouwpartner

van ontwerp tot oplevering

Bouwbedrijf Vrolijk B.V. Zevenbergen

Met name de korte bouwtijd van het project zorgde voor de nodige uitdaging. Meeren: “Wij zijn in week 40 gestart met de montagewerkzaamheden. Vijf weken later was het complete staaldak gemonteerd en zaten de gevels ertegenaan. Dit kan alleen worden bereikt door een uitermate goede samenwerking met alle betrokken partijen.”

Cladding Partners: daken gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten. Voor kwalitatieve, economische en hoogwaardige oplossingen.

Gespecialiseerd in

Agrarische-, Utiliteits- en Woningbouw www.bbvrolijk.nl

0168 - 40 55 55

info@bbvrolijk.nl

#bbvrolijk

Meer weten? Kijk op onze website www.cladding.nl | 27

LAREN | Singer Tekst | Irene Theunissen Beeld | IBB KOndor

‘Singer Laren bijna gereed voor de toekomst’ Momenteel werkt IBB Kondor aan de nieuwbouw van het Singer theater in Laren. Ook wordt de oude villa – die theater en museum met elkaar verbindt – onder handen genomen. De bouw wordt in de zomer van 2017 afgerond. Dan is Singer Laren klaar voor de toekomst.

28 |

LAREN | Singer

Het echtpaar Anna en William Singer heeft Singer Laren als erfenis nagelaten. Na het overlijden van kunstverzamelaar William had zijn echtgenote, een pianiste, aan weerszijden van hun Larense villa een museum en een concertzaal laten bouwen, die in 1956 voor publiek werden geopend. In de loop der jaren is de concertzaal uitgegroeid tot een theater met een regionale functie. Omdat de bouwkwaliteit niet meer aan de hedendaagse eisen voldoet en de zaal- en podiumafmetingen te klein zijn, was vernieuwing dringend noodzakelijk.

VERBOUW Volgens Jan Holleman, projectleider bij IBB Kondor, wordt het pand na de nieuwbouw eenduidiger. “Het waren drie gebouwen die weliswaar één geheel vormden, maar waarvan theater en museum ieder een eigen ingang hadden. Met de nieuwbouw komt er één gelijkvloerse, transparante entree op de plek waar eerst de toegang tot het theater was. Deze nieuwe centrale hoofdingang vormt de entree tot museum, theater, horecafaciliteiten én beeldentuin.” Dit betekent dat ook de monumentale villa wordt verbouwd. Hier wordt de gang van het museum naar het theater verbreed en er komt een restaurant. Onder de villa gaat een lange gang de kelder van het museum verbinden met de nieuw te bouwen kelder onder het theater. Hiermee kan de theaterkelder tegelijk als museumopslag dienen.

NIEUWBOUW De nieuwbouw van dit theater brengt een aantal specifieke eisen en bijzonderheden met zich mee. Zo moet volgens het bestek het podium andere afmetingen krijgen, namelijk 24 bij 11 meter, waardoor grotere producties mogelijk zijn. Ook moet er een compacte, brede, niet te diepe zaal van 23 bij 15 meter met circa 350 stoelen komen, waar het publiek op elke plek contact met het podium heeft. En natuurlijk dient eveneens rekening gehouden te worden met de akoestiek. Dit heeft allemaal invloed op de constructie, die volgens Holleman complex is. “Het was bijvoorbeeld een uitdaging om stabiliteit te krijgen in de samenstelling van het skelet van het theater, dat uit hoge wanden zonder tussenvloeren bestaat. Daarom komt hier een Holcon-vloer te liggen, een prefab betonnen vloer met een vrijdragende overspanning van 24 meter, die een hoge belasting aankan. Het hele gebouw is overigens in prefab beton uitgevoerd, alleen in de kelder is natte beton gestort.” Hoewel het niet zo’n groot gebouw is, is de constructie ingewikkeld door de verschillende materialen die toegepast worden, zoals een staalconstructie, prefab wanden, een gestorte kelder, kanaalplaat-, staalplaat- en breedplaatvloeren, Holcon- en TT-platen. Dat voor deze verschillende materialen gekozen is, heeft constructieve en functionele redenen. Zo zijn de Holcon- en staalplaatvloeren zeer stevig en de TT-platen aan het foyerdak esthetisch verantwoord. Holleman: “Eigenlijk vormde de hele constructie een uitdaging. Net zoals de opleverdatum medio mei 2017 en het postzegelformaat van de binnenstedelijke bouwlocatie, waardoor just-in-time gewerkt wordt. En last-but-not-least hebben we veel aandacht besteed aan de akoestiek. Daarbij gaat het niet alleen om het geluid binnen in het theater zelf, maar ook om het geluid naar buiten toe. De geluidswerende waarden van de gevel en het dak zijn met 42 dB dan ook hoog. Hierdoor zullen museumbezoekers én omwonenden geen geluidsoverlast van dit prachtige theater-/museumcomplex ondervinden.” ❚

Projectinfo GROTE OVERSPANNINGEN IN COMBINATIE MET HOGE BELASTING Bij de bouw van het nieuwe Singer theater in Laren speelt Holcon een belangrijke rol. Het bedrijf uit Markelo ontwikkelt, levert en monteert namelijk gepatenteerde vloeren, die in dit specifieke geval worden toegepast als dak van de theaterzaal. De prefab betonnen vloeren van Holcon bieden een bijzondere en duurzame oplossing voor grote overspanningen in combinatie met hoge belastingen. “Het is een uniek concept, zeer geschikt voor kantorenbouw”, stelt directeur Rob Wensink vast. “Bij dit systeem worden grote betonnen elementen droog gestapeld, dus zonder gietmortel. Ze zijn daardoor eenvoudig te verwijderen en herbruikbaar zonder sloop.” De vloerdelen worden met elkaar verbonden via boutverbindingen zoals bij een staalconstructie, wat zorgt voor veel flexibiliteit en een optimale indelingsvrijheid. “Een groot voordeel is dat de techniek in de vloer kan worden geïntegreerd. Dan praat je over alle E- en W-installaties. Maar nog belangrijker: de installaties blijven bereikbaar en daardoor aanpasbaar. Het is daardoor erg simpel om functies in het pand te wijzigen. Ons systeem biedt uitkomst voor de toekomstige leegstand van kantoren. Je kunt er dan zonder veel poespas een school of woningen van maken.” De Holcon vloeren zijn geschikt voor verschillende toepassingen vanwege de letterlijk ‘open’ constructie. Bij het nieuwe Singer theater in Laren worden zo’n vijftien vloerelementen als dakconstructie van de theaterzaal geplaatst. “Dat is natuurlijk ook mogelijk”, verklaart Wensink. Het grote voordeel is de grote overspanning, in dit geval gaat het om ruim 22 meter. “En de betonnen elementen kunnen een hoge belasting aan.” Een ander pluspunt is dat er sprake is van twee keer kistzijde. De onder- en bovenkant zijn mooi glad aangezien er geen druklaag toegepast hoeft te worden. De schijfwerking komt immers tot stand door boutverbindingen. “De verschillende gunstige eigenschappen van onze innovatieve en gepatenteerde vloeren zorgen voor een interessante oplossing voor veel bouwprojecten.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Singer Memorial Foundation ARCHITECT KRFT HOOFDAANNEMER IBB Kondor bv ADVIES Lisoba Beheer bv (installatie), LBP Sight (bouwfysica), Royal Haskoning DHV (theatertechniek) CONSTRUCTEUR Van Rossum raadgevende ingenieurs

| 29

HOLCON BV is de juiste partner voor de realisatie van uw project in Utiliteitsbouw, GWW en Woningbouw. We leveren niet alleen duurzame producten met een uitstekende kwaliteit, ook de engineering en montage van uw ruwbouwproject is bij HOLCON in vertrouwde handen.

www.holcon.com - 0547-357315

LAREN | Singer

Projectinfo W- EN E-INSTALLATIES IN ÉÉN HAND De installaties in het Singer theater zijn duurzaam en van hoge kwaliteit. Ze worden aangelegd door Unica Installatietechniek. “Voor verwarming en koeling van het gebouw hebben we een WKO-installatie aangelegd”, vertelt Michiel de Boer, manager projecten utiliteit van Unica. “Voor ventilatie maken we gedeeltelijk gebruik van de bouwkundige constructie, waardoor straks onder de stoelen in het theater lucht wordt toegevoerd.” Ook de E-installaties zijn bijzonder. Veel verlichting in het theater moet worden uitgevoerd met sturing en in meerdere kleuren. Het beveiligingsplan is in samenwerking met de brandweer, gebruikers en adviseur Lisolde Beheer opgesteld, ter bescherming van de kostbare kunstwerken in het aangrenzende museum. Het Singer theater is voor Unica Installatietechniek een aantrekkelijk project. “Het is mooi om bij de bouw van een bijzonder theater betrokken te zijn”, vindt Paul Wisman, directeur projecten N.O. van Unica. “Daarbij haalt juist die integratie van verschillende W- en E-installaties het beste in ons naar boven. We hebben daar veel ervaring in.”

UNICA BOUWT MEE AAN DUURZAME

GEBOUWEN

De concertzaal van Singer Laren krijgt een nieuw gezicht. Onze installaties zorgen voor een duurzaam theater. Unica Installatietechniek | Zwolle | www.unica.nl

| 31

BREDA | Openbaar Vervoer Terminal

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | ProRail (Rob van Esch)

Inpandig busstation.

OVT Breda: integraal vervoersknooppunt, ‘monument voor de toekomst’ Vier jaar lang heeft de bouw van OVT Breda geduurd, en in die periode heeft Breda er niet alleen een nieuw station voor teruggekregen, maar een nieuw stuk stad, een verbeterde verblijfskwaliteit van de stationsomgeving en zelfs de opwaardering van een wijk: Belcrum is ‘hot’. “OVT Breda is stedelijke herontwikkeling in optima forma”, zegt projectmanager ProRail Marie-Claire Horden. “En al die tijd is het reizigersverkeer gewoon doorgegaan.”

32 |

OVT Breda, één van de NSP's (Nieuwe Sleutelprojecten), integreert een treinstation, busstation, fietsenstallingen, kantoren, winkels en woningen in één monumentaal gebouw, een bakstenen ‘spoorkathedraal’ die het gehele emplacement overspant en gelijkwaardige entrees heeft gekregen aan

de noord- en de zuidzijde. Een enorme opgave voor architect en voormalig spoorbouwmeester Koen van Velsen, die zich liet inspireren door klassieke steden als Lucca; voor de ontwikkelpartners ProRail, NS en gemeente Breda en de aannemerscombinatie Ballast Nedam/Hurks, die op basis van een

'Een monumentaal gebouw waarin reizen, werken, wonen en winkelen centraal staan'.

Entree centrumzijde.

BREDA | Openbaar Vervoer Terminal

Het gebouw overkluist het stationsemplacement.

Entree Belcrumzijde.

traditionele aanbesteding een uitgewerkt bestek kreeg gegund. “Bij ieder NSP is de organisatie – ook de aanbesteding – op maat gemaakt van de locatie en de ontwikkelingsvraag”, zegt Horden. “In Breda werkten wij zoveel mogelijk samen met de ontwikkelpartners, vooral omdat dit project een grote vastgoedcomponent namens NS heeft, met onder meer 22.000 m² kantoorruimte, 9.000 m² winkels en 154 appartementen, en deel uitmaakt van de gebiedsontwikkeling Via Breda van de gemeente.”

volledige ingebruikname van de stationsentree aan de Belcrumzijde gaf het project meteen een gezicht. Tijdens de uitvoering is nog een fietsenstalling van tweeduizend plaatsen toegevoegd aan het programma; die is rechts van de zuidelijke entree integraal in het gebouw opgenomen.”

RUIMTE VOOR AANHECHTING Geïntegreerd projectmanagement dus voor een integraal stuk stad, een combinatie van reizen, winkelen, werken en wonen. De OVT heeft zeven sporen en drie perrons en een inpandig busstation dat bereikt wordt vanaf de noordzijde. Daar is, in de woorden van Koen van Velsen, ‘voldoende ruimte om de stad aan te hechten’ met wijk in opkomst Belcrum. Boven de sporen is een parkeerdek gerealiseerd met 720 plaatsen. “Veel inhoudelijke aspecten van het ontwerp lagen vooraf al vast, zoals de gesplitste oplevering van de noord- en de zuidzijde – de Belcrumzijde in september 2014 en de centrumzijde in juli 2016.” Deze aanpak bleek volgens Horden zeer geschikt voor de aard van het project en de belangrijkste procesdoelstelling: ‘bouwen met de winkel open’. “De keuze voor een gesplitste oplevering maakte het mogelijk reizigers- en werkstromen goed te scheiden. En de tussentijdse,

‘REIZIGERSTEVREDENHEID HOOG’ Met de opwaardering van de noordzijde van het stationsgebied (o.a. aanleg Stationslaan) is de logistieke aan- en afvoer van de OVT beter geregeld dan in het verleden, waardoor aan de zuidzijde de fietsen voetgangersverbindingen met het historische stadshart konden worden verbeterd. Horden: “Wij zijn als ontwikkelpartners de afgelopen jaren hecht opgetrokken, waardoor de oplevering gezamenlijk kon worden aangevat en soepel is verlopen. Zoals gezegd heeft ieder groot stationsproject zijn maatwerkaanpak en het is belangrijk per project de aanbestedingsvorm goed af te wegen. Bij Breda hebben we gewerkt met een traditioneel bestek, maar terugkijkend zouden we met de huidige inzichten een andere vorm hebben gekozen, zoals Design & Construct. OVT Breda is het stuk stad geworden dat de architect heeft bedoeld. De reizigerstevredenheid is hoog, de appartementen zijn allemaal verhuurd of verkocht en de commerciële ruimte voor een groot deel. Omwonenden zien de prijs van hun woning stijgen. Wij zijn trots op OVT Breda, als integraal stuk stadsontwikkeling en monument voor de toekomst.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ProRail, gemeente Breda, NS ONTWERP Koen van Velsen UITVOERING Bouwcombinatie Ballast Nedam/Hurks (interwijkverbinding door Heijmans) AANNEEMSOM € 135 miljoen BOUWPERIODE 2012-2016

| 33

BREDA | Openbaar Vervoer Terminal

Tekst en beeld | Taalgebruik

Dynamisch lijnenspel kenmerkt parkeerdek OVT Breda

Wat meteen opvalt als je aankomt op het dak van de OVT, is het dynamische lijnenspel dat zich op het immense parkeerdek afspeelt. De rechte voegen tussen de tegels, de onder ideale hoek dwars doorlopende schijnvoegen voor inparkeren, de lichtblauwe markeringen daartussen, de balustrades, de groenvakken en het onderbroken dak. Zoals de architect uitlegt: het is een monnikenwerk geweest om dit tot in detail uit te tekenen. En om op een mooie nazomerdag het plaatje compleet te maken: lange smalle schaduwen over de tegels, met daarboven de vele condenssporen in het luchtruim, kriskras door elkaar getrokken door luchtverkeer. Er zit leven in dit integrale project, het maakt verbinding met de omgeving waarin het is geplaatst. Het parkeerdek is uitgevoerd door TETTO Daktegelsystemen uit Den Bosch. TETTO is gespecialiseerd in het ontwikkelen van systemen die nodig zijn voor het begaanbaar maken van platte daken. Dat kan evengoed een dakterras, balkon of galerij zijn. Het dek van de OVT heeft een oppervlakte van 20.000 m² en er is plaats voor ruim zevenhonderd auto’s. Voor een parkeerdek van deze omvang zijn volgens Richard Maassen, directeur van TETTO, zware tegels nodig. De gewapende betontegels van 1 x 1,3 meter, met luchtbelletjes in het oppervlak, zijn vervaardigd door Schellevis Beton uit Dussen. Bij Schellevis worden de tegels zo geprepareerd dat ze geschikt zijn voor toepassing met het Connect® systeem van TETTO. Met dat systeem worden de tegels direct op de dragers gefixeerd, waardoor ze op den duur niet worden losgereden. Door iedere afzonderlijke tegel te

34 |

fixeren, vormt het parkeerdek als het ware één solide geheel, ondanks de vele onderbrekingen in het oppervlak. Ook na langdurig gebruik blijven de tegels op gelijke afstand van elkaar liggen. Strakke voegen en voor gebruikers een veilig oppervlak zijn het blijvende resultaat. En dat zie je inderdaad als je over het parkeerdek loopt, want alle lijnen sluiten naadloos op elkaar aan. Voor de kleurbepaling van de tegels is Koen van Velsen destijds in overleg met TETTO, in de fabriek gekomen tot een donker taupe met schakeringen zwart. De geleefde uitstraling die de tegels hierdoor krijgen, past goed in de kleurenfilosofie die de architect voor dit project heeft gehanteerd. Voor bezoekers die met de auto naar Breda komen, is het dak van de OVT een prachtige entree tot het gebouw en tot de stad. Het zou daarom op zich ook niet verbazen als mensen liever met de auto komen dan met de trein. ❚

daktegel systemen duurzaam gefikst

| 35

DORDRECHT | Distributiecentrum Dordtse Kil III

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Hercuton

Distributiecentrum Dordtse Kil III is gerealiseerd volgens de wet ‘Kwaliteitsborging voor het bouwen’

‘Integrale, kwaliteitsgestuurde bouwwijze heeft de toekomst’ Met de ontwikkeling en bouw van een nieuw distributiecentrum op bedrijventerrein Dordtse Kil III zet Hercuton een nieuwe stap in kwaliteit en klanttevredenheid. Op het project is de aankomende wet ‘Kwaliteitsborging voor het bouwen’ van toepassing. In samenwerking met Over Engh Vastgoed BV en Glint Real Estate realiseert Hercuton het 32.000 vierkante meter grote distributiecentrum voor de markt. Directeur Ivo van der Mark: “We startten de ontwikkeling zonder er een huurder voor te hebben. Dat is een risico, maar we weten uit ervaring dat er behoefte is aan distributiecentra van dergelijke omvang.” Een belegger werd snel gevonden. Cushman & Wakefield is namens deze belegger bij het project betrokken en is in gesprek met potentiële huurders.

36 |

DORDRECHT | Distributiecentrum Dordtse Kil III

WET ‘KWALITEITSBORGING VOOR HET BOUWEN’

AFBOUW

Met dit project zag Hercuton kans een vervolgstap te zetten in haar continue streven naar kwaliteit en klanttevredenheid. Juist omdat er nog geen huurder bij betrokken was, leende het project zich bij uitstek als pilot voor de wet ‘Kwaliteitsborging voor het bouwen’. Samen met verzekeraars en partijen als KOMO en TIS (Technical Inspection Services) ging Hercuton dit pilottraject in. Van der Mark: “De wet ‘Kwaliteitsborging voor het bouwen’ bepaalt dat bouwbedrijven zelf verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van hun werk en het borgen daarvan. Dat vind ik niet meer dan logisch. Als bouwer ben je kennisdrager en weet je het meest van het bouwproject af. Daar moet je naar handelen.”

Sinds de start van het heiwerk op 27 juni 2016 is de bouw van het distributiecentrum flink gevorderd. Het gebouw is wind- en waterdicht en de afbouw is gestart. Van der Mark: “Tot het eind van het jaar storten we de vloeren in de hallen. Daarna volgen nog diverse afbouwwerkzaamheden, plus het afbouwen en inregelen van de installaties. Tussendoor gaan we de huurders contracteren, zodat we de ruimten op hun wensen kunnen aanpassen. In april 2017 leveren we het distributiecentrum turnkey op.” ❚

Hoe geeft Hercuton dan invulling aan die verantwoording? Van der Mark: “We zijn vanaf dag één bezig met de oplevering. Elke bouwfase wordt na afronding direct gecontroleerd door TIS. Na deze technische controle weten we meteen of de betreffende fase volgens de contractuele en wettelijke eisen is uitgevoerd. Waar nodig nemen we maatregelen. Zo werken we stap voor stap richting de eindoplevering.” Het succes van de pilot wordt mede bepaald door de samenwerking met de betrokken partijen, waaronder DEAL! Drechtsteden. “Dit is voor iedereen een pilot”, aldus Van der Mark. “Het is te prijzen dat we met z’n allen vanaf het begin hetzelfde doel nastreven. Wat ons betreft heeft deze integrale, kwaliteitsgestuurde werkwijze de toekomst.”

LEGOLISERING Het distributiecentrum is opgebouwd uit twee compartimenten met ruim twaalf meter vrije hoogte en 33 docks. Aan de kopzijden van beide hallen bevinden zich kantoren. In dit complex wordt optimaal gebruikgemaakt van de natuurlijke eigenschappen van beton. Zo is de hoofddraagconstructie, bestaande uit betonnen kolommen en houten spanten, zestig minuten brandwerend. Rondom het distributiecentrum bevindt zich een robuuste, inbraakwerende betonnen plint. “Het gebouw is ontwikkeld op basis van Legolisering”, zegt Van der Mark. “Het ontwerp is gebaseerd op onze conceptmatige bouwwijze met prefab betonnen elementen en zo veel mogelijk repetitie. Het bouwen met deze elementen verloopt als een trein van werkzaamheden, die zich van links naar rechts over de bouwplaats beweegt.”

Bouwinfo ONTWIKKELING Hercuton B.V., Nieuwkuijk, Over Engh Vastgoed BV, Rotterdam en Glint Real Estate B.V., Amsterdam VERTEGENWOORDIGING BELEGGER Cushman & Wakefield, Rotterdam ADVIES EN ONDERSTEUNING DEAL! Drechtsteden, Dordrecht (gemeenten Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Alblasserdam en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden (ROM-D)) ONTWERP EN UITVOERING Hercuton B.V., Nieuwkuijk BOUWPERIODE juni 2016 – april 2017

| 37

APELDOORN | Anklaar Tekst | Jac Buchholz Beeld | Aan de Stegge

Wonen en zorg in nieuw stadsdeelcentrum Anklaar

‘Hollen en vliegen voor afronding eerste fase’ Ouderenhuisvester Habion laat in het Apeldoornse stadsdeel Anklaar twee complexen met winkelvoorzieningen bouwen, waarvan blok 1 een woonzorgcomplex wordt ter vervanging van verzorgingshuis Wilhelmina. Dat wordt na oplevering van het eerste blok gesloopt om plaats te maken voor blok 2. Een spannend onderdeel van het project, aldus projectleider Peter Spijkerbosch van aannemer Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw. De Apeldoornse wijk Anklaar krijgt een geheel nieuw centrum. Met dus twee wooncomplexen, woningen, winkels en parkeervoorzieningen. In het eerste blok zijn 69 appartementen voorzien, op de eerste verdieping komt een afdeling voor cliënten die zwaardere zorg nodig hebben. Op de begane grond is plek voor maatschappelijke ruimten, winkels en parkeerplaatsen. Gebruiker van het blok wordt Atlant Zorggroep. Het in de gebouwen gehanteerde concept sluit aan bij de woonvisie van Habion waarin niet zozeer de traditionele zorgwoning centraal staat, maar de zelfstandige woning met aanvullende zorg.

FRAAIE UITSTRALING Hoewel beide blokken ongeveer eenzelfde opzet kennen, zijn het voor Aan de Stegge twee verschillende opdrachten, legt Peter Spijkerbosch uit. “Het eerste blok bouwen we conform bestek, bij de tweede blok is de opdracht om turnkey op te leveren – daar hebben we dus wat meer de regie in eigen hand. Beide blokken kennen daardoor een heel eigen voorbereidingstraject.” Het worden twee gebouwen, zegt hij, met een soortgelijke, fraaie uitstraling met gevels waarin onder andere het lijnenspel en kleurenpallet opvalt. Gevelbanden en balkons dragen bij aan die in het oog springende belijning. “We hebben het steigerplan afgestemd op de gevelbanden en de balkons die onderdeel van het casco uitmaken.” Verder, geeft Spijkerbosch aan, worden de gebouwen binnen helemaal aangepast aan de doelgroep. Dat is onder meer terug te zien in het hangen sluitwerk, maar ook in de inrichting van bijvoorbeeld de badkamers en in de zorginstallaties.

STRAKKE PLANNING Met de werkzaamheden aan blok 1 werd in augustus 2015 begonnen. Vanwege de strakke planning tussen blok 1 en blok 2 werd besloten om de totale wanden vloerafwerking inclusief installaties en de grootkeuken voor de gebruiker al mee te nemen, zegt Spijkerbosch. “We moeten aan het eind van dit jaar klaar zijn met blok 1.

38 |

APELDOORN | Anklaar

Begin 2017 staat namelijk de verhuizing vanuit verzorgingshuis Wilhelmina op de agenda. Die kan niet worden uitgesteld, want zodra Wilhelmina leeg is, wordt het gesloopt. Op die plek komt dan blok 2 te staan.

Voor die sloopwerkzaamheden staat een relatief korte periode – begin april moet de bouw van blok 2 beginnen – dus om blok 1 eind dit jaar af te ronden, is het een tijdje hollen en vliegen om alles in goede banen te leiden.” In blok 2 komen 58 woningen, allemaal twee- en driekamerappartementen. Hier geen gesloten afdeling en evenmin de grootkeuken die wel te vinden is in blok 1.

Tevreden constateert Spijkerbosch dat het er, ondanks alle werkdruk naar uitziet dat de bewoners na de kerst het complex kunnen betreden. De diverse uitdagingen zijn door alle projectteamleden goed opgepakt, merkt hij op. “We bouwen midden in een wijk, bij een verzorgingshuis. Dat betekent maatregelen nemen om de overlast te beperken. Zowel wat geluid betreft als het aan- en afrijden van vrachtwagens. Dat is wel eens spannend, maar we vinden steeds een goede manier om het op te lossen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Habion ARCHITECT LEVS Architecten AANNEMER Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw INSTALLATIES Hulst Flier CONSTRUCTIE Pieters Bouwtechniek ADVIES Swebru

Veelzijdig en compleet Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw is een multidisciplinair aannemersbedrijf waarbij in één BV de disciplines bouwkunde, civiele techniek en werktuigbouwkunde verenigd zijn.

Vanuit onze hoofdvestiging in Goor realiseren wij landelijke projecten. Op basis van een Programma van Eisen of een set basisgegevens kunnen wij een volledig gebouw of werktuigbouwkundige installatie engineeren en uitvoeren. Wij zijn

postbus 93

ISO-9001 en VCA** gecertiﬁceerd.

7470 ab goor telefoon

0547 286 386

Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw is actief in de volgende marktsegmenten: • waterbe-

telefax

0547 286 380

handeling (rioolwaterzuiveringsinstallaties en drinkwaterproductie-installaties) • civiele

werken (met name op de zuiveringsmarkt) • utiliteitsbouw • constructies • industrie.

internet

info@aandestegge.org www.aandestegge.org

| 39

OTTERLOO | Hotel de Sterrenberg Tekst | Jac Buchholz Beeld | Nijhuis Bouw

Verbouwing en restyling Hotel de Sterrenberg Otterlo

‘De eindfase wordt het spannendst’ Het was een hotel met zwembad, het wordt een well-being hotel: de Sterrenberg in Otterlo. Voor de transformatie is precies een half jaar uitgetrokken; in die periode is het hotel gesloten. Naast het aanpassen van het interieur krijgt het hotelgebouw eveneens een uitbreiding. De bouwwerkzaamheden worden uitgevoerd door Nijhuis Bouw. Kwaliteit en beleving, daar moet het in een goed hotel om draaien, vinden de eigenaren van Hotel de Sterrenberg in Otterlo. Daarom werd de afgelopen jaren, ondanks de crisis, geïnvesteerd in personeel en kwaliteitsproducten. En werd in oktober begonnen met de restyling en uitbreiding van het hotel. Uitgangspunt van het ontwerp van EVE architecten is dat het vernieuwde hotel zijn natuurlijke sfeer behoudt, maar met eigentijdse accenten zoals industriële betonwanden en moderne verlichting. De buitenkant van het pand krijgt een stoere uitstraling door het gebruik van hout, beton en grijstinten.

40 |

NIEUWE INDELING Hans Derksen, projectleider van Nijhuis Bouw, vertelt dat het hotel er in zijn nieuwe hoedanigheid zeventien kamers bij krijgt en dat er twee nieuwe vergaderzalen bij komen, evenals een grotere winkel met food en non-food artikelen en een ruimere lounge en restaurant. Het wellness-gedeelte wordt aangevuld met een relaxpool, nieuwe sauna’s, grotere fitnessruimte, een relaxruimte en nieuwe kleedkamers. Buiten wordt een nieuwe parkeerplaats in een groene omgeving aangelegd. “Onze vestiging in Apeldoorn is een jaar

OTTERLOO | Hotel de Sterrenberg

Projectinfo ‘TIJD KOPEN’ In zes maanden tijd een hotel verbouwen en uitbreiden, is een relatief kort tijdsbestek. Maar wel mogelijk als alles goed is afgestemd. Dat vindt ook directeur Evert Jan Bouwheer van Technisch Installatiebureau Hevel (ITH). Zijn bedrijf verzorgt alle elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties bij Hotel de Sterrenberg in Otterlo. Bij de ver- en nieuwbouw van Hotel de Sterrenberg worden de werkzaamheden in bouwteam uitgevoerd. Vanwege de harde deadline van 1 april 2017 werd met het plaatsen van de installaties al begonnen terwijl er bij de uitbreiding nog aan het casco wordt gewerkt. “Om tijd te kopen”, legt Evert Jan Bouwheer uit. “Omdat je deels in een bestaande situatie bezig bent, kun je op onverwachte zaken stuiten. Door eerder te beginnen, creëren we een soort buffer. Bovendien kunnen we extra mensen inzetten.” Dat gebeurde al in de engineeringsfase omdat ITH, zegt hij, door omstandigheden, iets later met de voorbereidingen kon beginnen.

geleden met de werkvoorbereidingen begonnen, de uitvoering ligt nu bij onze vestiging in Enschede. Het is een forse ingreep die in relatief korte tijd moet worden uitgevoerd. Los van de opknapbeurt en uitbreiding krijgt het gebouw ook een andere indeling. Zo wordt een aantal bestaande hotelkamers omgebouwd tot kleedkamers voor het wellness-deel. We brengen daar onder meer een verdiepte betonbak aan voor een nieuwe relaxpool. Verder wordt het restaurantgedeelte flink vergroot. De receptie blijft op dezelfde plek maar wordt vergroot en krijgt een luxere uitstraling.” In de nieuwbouw, geeft hij aan, komen drie lagen hotelkamers en op de begane grond onder andere de vergaderruimtes, linnenkamers en de personeelskantine. ›

Die werkzaamheden bestaan onder meer uit het aanbrengen van indirect gestookte boilers voor warm tapwater. De benodigde energie voor tapwater en verwarming wordt opgewekt door middel van in cascade geschakelde cv-ketels. Het betreft een relatief hoog gestookte temperatuurinstallatie, vanwege het hergebruik van bestaande installatiedelen. Het hotel wordt tevens voorzien van een luchtbehandelingssysteem met WTW, waarbij gekoeld en na-verwarmd wordt met een VRV-systeem. Het klimaat wordt aangestuurd door middel van een overkoepelend gebouwbeheersysteem van Priva terwijl de naregelingen geïntegreerd zijn in het KNX domoticasysteem. KNX is de technologie om elektronicatoepassingen en automatisering te integreren in één totaalconcept zodat alles met één apparaat kan worden bediend. “Er wordt bij de verbouwing ook nadrukkelijk naar het aspect duurzaamheid gekeken”, zegt Bouwheer. “De eisen voor het Green Key Certificaat zijn uitgangspunt. Zo vindt verlichting plaats op basis van aanwezigheid en wordt op diverse manieren gekeken naar energiereductie.” ITH verzorgt verder onder meer de inbraak- en brandveiligheidsinstallaties en CCTV en verzorgt de koppelingen met het toegangscontrolesysteem. Ook worden er laadpalen geplaatst voor elektrische auto’s. “Een mooie opdracht met als meest spannende aspect de harde deadline”, omschrijft Bouwheer de werkzaamheden afsluitend.

| 41

OTTERLOO | Hotel de Sterrenberg

HOGE VERWACHTINGEN De tijdsdruk noemt Derksen één van de grootste uitdagingen van het project. Op 1 april, zegt hij, gaat het hotel weer open; dan moet alles klaar zijn. “We hebben het planningtechnisch goed uitgewerkt, maar als je in een bestaande situatie aan de slag gaat, kun je altijd onverwachte zaken tegenkomen. Het voordeel is dat we op diverse plekken tegelijk bezig zijn. Kom je iets onverwachts tegen, dan kunnen we het werk altijd verleggen; het hoeft dan niet te worden stilgelegd. Wat die planning betreft, wordt de eindfase het meest spannend. Dan vallen veel werkzaamheden samen. Dan zijn er veel mensen op een kleine ruimte bezig. Om goed op eventuele obstakels te kunnen inspelen, zijn we nu al bezig die fase voor te bereiden. Zo maken we een proefopstelling, zodat we van te voren zoveel mogelijk zaken in kaart kunnen brengen. Want nogmaals, een uitloop kunnen we ons niet veroorloven. Op 1 april arriveren de eerste gasten. Met hoge verwachtingen. Wij zetten alles op alles om daaraan te voldoen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Hotel de Sterrenberg ARCHITECT EVE Architecten AANNEMER Nijhuis Bouw BV, vestiging Enschede CONSTRUCTIE Lucassen bouwconstructies BV INSTALLATIES Technisch Installatieburo Hevel B.V.

Ò installatietechniek Ò elektrotechniek Ò advies & ontwerp Ò service & onderhoud

Totaalinstallateur Technisch Installatieburo Hevel B.V. Ribesstraat 9, 6744 XA Ederveen Tel: 0318 - 5712 64

42 |

info@ith.nl www.ith.nl

Meet The World interlift 2017 â&#x20AC;&#x201C; The world of elevators 17 - 20 October | Messe Augsburg | Germany

Application form available now: www.interlift.de

Organiser: AFAG Messen und Ausstellungen GmbH | w w w.interlift.de | Technical sponsor: VFA-Interlift e.V. | w w w.vfa-interlift.de

GRONINGEN | De Trefkoel Tekst | Jac Buchholz Beeld | Trebbe

Tweede Fase De Trefkoel in Groningen

Aardbevingsbestendig bouwen De tweede fase van De Trefkoel in Groningen is ĂŠĂŠn van de eerste gebouwen dat geheel voldoet aan de door de NEN opgestelde richtlijnen voor aardbevingsbestendig bouwen. In het gebouw komen woningen voor studenten en jongeren. Het hoogste punt werd 7 december jl. bereikt.

44 |

GRONINGEN | De Trefkoel

Pieter Bregman, algemeen directeur-bestuurder legt uit wat De Trefkoel voor opdrachtgever Nijestee betekent: “Nijestee biedt ruimte, ook aan jongeren. Nieuwbouw is nodig om de wachttijd in Groningen omlaag te brengen. Ondanks onze Groningse nuchterheid, klopt ons hart toch een beetje sneller door de bouw van De Trefkoel. Dit eigenzinnige gebouw biedt 465 nieuwe woningen voor studenten en starters. De woningen worden energiezuinig, waardoor de woonlasten voor de bewoners lager zijn.” Lambert Postma, projectleider bij Trebbe Noord & Oost bv – aannemer van dit project – vertelt dat de start van fase 2 ongeveer een jaar later

begon dan gepland. “Na de oplevering van fase 1 in 2013 was het de bedoeling dat we begin 2015 met fase 2 zouden beginnen. Tijdens de voorbereiding werd de vraag gesteld of het gebouw aardbevingsbestendig was. Dat bleek niet het geval. Daarop is het gebouw opnieuw ontwikkeld. Zo zijn er aanpassingen in de fundering gedaan en is de stijfheid van de constructie aangepast. Verder is er voor gekozen om op iedere verdieping het metselwerk op te vangen, waar dat meestal om de verdieping is. Door alle maatregelen die we hebben genomen, voldoet De Trefkoel 2 aan de door de NEN opgestelde richtlijnen, als één van de eerste gebouwen in Nederland.”

DUURZAAMHEID Het gebouw heeft bovendien een andere invulling gekregen dan oorspronkelijk de bedoeling was, maakt Postma duidelijk. “Zoals bij veel projecten in Nederland heeft de crisis een rol gespeeld. Uiteindelijk is ervoor gekozen om van De Trefkoel 2 jongerenhuisvesting te maken.” In totaal, zegt hij, gaat het om 465 jongerenwoningen, waarvan 445 wooneenheden voor studenten en veertig parkeerplaatsen. De resterende twintig woningen zijn tweekamerappartementen (huur) voor jongeren. Op de begane grond komt 600 m² commerciële ruimten bestemd voor zorg en gemeenschappelijke voorzieningen voor studenten zoals een wasserette en een coffee corner. De woningen maken voor hun verwarming en warm tapwater gebruik van aardwarmte. Daarmee voldoet het gebouw aan het uitgangspunt om een belangrijke bijdrage te leveren aan de Groningse duurzaamheidsdoelstellingen. In week 48 werd het hoogste punt bereikt. Met de afbouw is inmiddels begonnen.

CREATIEF DENKWERK Naast het aardbevingsbestendig bouwen, de grootste uitdaging volgens Postma, kent het project nog enkele aspecten die om creatief denkwerk vroegen. Zo worden de werkzaamheden uitgevoerd in twee bouwstromen en dat op een krappe bouwplaats. “De aanvoer van materialen is zodanig afgestemd dat ze meteen verwerkt kunnen worden. Ook is er in het voortraject zorgvuldig naar afmetingen gekeken. Samen met de hoofdconstructeur hebben we bijvoorbeeld goed naar de maakbaarheid van de wapening gekeken.” Hij wijst verder op de strakke, van tevoren zorgvuldig opgestelde leverschema’s en de veelvuldige communicatie wat de planning betreft. “Die zorgvuldigheid betaalt zich zeker uit, de werkzaamheden verlopen soepel en we liggen op schema. Begin oktober 2017 zijn we klaar en kunnen de eerste bewoners hun woningen betrekken.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Nijestee ARCHITECT KENK Architecten AANNEMER Trebbe Noord & Oost bv CONSTRUCTIES ABT-Wassenaar INSTALLATIES Breman Drachten ADVIES INSTALLATIES Bureau 1232 ADVIES BRANDVEILIGHEID Adviesbureau Munnik

| 45

GRONINGEN | De Trefkoel Tekst | Irene Teunissen Beeld | BudoBouw B.V.

STUDENTENHUISVESTINGSCOMPLEX TREFKOEL FASE 2 is voorbereid op aardbevingen Voor het eerst in Nederland wordt in Groningen gebouwd aan een pand dat aardbevingsbestendig is. Vanwege de daar regelmatig voorkomende aardbevingen, moeten het fundament en de constructie van Trefkoel fase 2 hierop goed zijn voorbereid.

BudoBouw B.V. uit Zwolle heeft de fundering van de drie gebouwen van complex Trefkoel fase 2 in studentenstad Groningen gerealiseerd. Inmiddels is ook het betonskelet van gebouw C, de 50 m hoge toren die inclusief begane grond uit vijftien lagen bestaat, klaar. “We hadden ons gecommitteerd de hoogbouw voor de kerst af te hebben. En dat is helemaal gelukt”, vertelt bedrijfsleider Jeroen van Ostaijen. “Door de

46 |

goede samenwerking met opdrachtgever bouwbedrijf Trebbe Oost & Noord B.V., installatiebedrijf Breman en wapeningsleverancier Wadro hebben we over elke verdieping maar een week gedaan en konden we de toren onlangs opleveren. De laagbouw die uit de gebouwen B1 (zeven lagen) en B2 (vier lagen) bestaat, leveren we in week 51 op na het storten van het laatste onderdeel, de dakvloer van B1.” Dan is de ruwbouwkundige oplevering van Trefkoel fase 2 een feit en kan de opdrachtgever verder met de bouw van de panden, die overwegend voor studentenhuisvesting zijn bedoeld.

GRONINGEN | De Trefkoel

NEDERLANDSE PRAKTIJKRICHTLIJNEN

AARDBEVINGSBESTENDIGE CONSTRUCTIE

Bij de aanleg van de fundering en betonconstructie van de gebouwen moest de betonbouwer rekening houden met het feit dat alles ‘aardbevingsproof‘ moest zijn. Denis van Wijk, directeur van BudoBouw B.V.: “Dit is tamelijk nieuw voor de Nederlandse constructiewereld. Omdat er in ons land nog niet zoveel kennis van aardbevingen door gaswinning was, waren richtlijnen voor het ontwerpen en toetsen van aardbevingsbestendige gebouwen noodzakelijk. Het ministerie van Economische Zaken heeft daarom in samenwerking met een aantal experts hiervoor Nederlandse Praktijkrichtlijnen opgesteld, die in december 2015 gepubliceerd werden. Toen wij in het voorjaar van 2016 met dit werk begonnen, moesten we hiermee dus rekening houden.”

Wat betekenen deze richtlijnen voor de constructie van het studentenhuisvestingscomplex? ”Laat ik beginnen met wat we in dit project allemaal doen”, zegt bedrijfsleider Van Ostaijen. “We hebben hier het monteren van het betonskelet voor onze rekening genomen. Dus de hele betonnen ruwbouw, van de fundering tot en met het dak, zonder de palen. En we hebben de houtskeletbouwelementen gemonteerd. De betonconstructie van de toren bestaat tot en met de eerste verdieping uit in het werk gestorte wanden en breedplaatvloeren. Daarna volgen veertien lagen tunnelbouw. De constructie van de laagbouw bestaat eveneens uit in het werk gestorte wanden en breedplaatvloeren. Voor de fundering van de drie gebouwen hebben we traditioneel beton toegepast. Voor de totale ruwbouw is in dit project zo’n 10.000 kuub beton gebruikt. Om het gebouw aardbevingsbestendig te maken, zit er extra horizontale en verticale wapening in het betonskelet. Die wapening is flexibel opgebouwd om trillingen op te vangen en scheurvorming te voorkomen. Deze bestaat onder meer uit een groot aantal als wapeningsstaal gekoppelde staven, die van de fundering helemaal tot boven doorlopen. Verder hebben de drie panden op de begane grond dubbele vloeren gekregen, eveneens bedoeld om een mogelijke aardbeving te kunnen doorstaan.”

LOGISTIEK Naast de korte bouwtijd en de aardbevingsbestendigheid moeten de betonbouwers ook rekening houden met de logistiek. Ze werken op een krappe bouwplaats, waar het voortdurend passen en meten is. Dit betekent onder meer een strakke planning en just-in-time leveringen. Van Wijk: “Gelukkig hebben wij hier een ander onderdeel van ons bedrijf, namelijk Kraaninspectie Nederland B.V. kunnen inzetten. Die verhuurt rupskranen en kraanmachinisten. Zodoende kunnen we een aantal hijswerkzaamheden met onze eigen rupskraan en machinist uitvoeren. Omdat al onze medewerkers goed op elkaar ingespeeld zijn, verloopt dit proces erg soepel.”

ONTZORGEN BudoBouw B.V. is door Trebbe ingeschakeld vanwege de ruime expertise in alle soorten complexe projecten. Bovendien komt het bedrijf, dat onder meer gespecialiseerd is in traditioneel betonwerk, prefab beton, funderingsconstructies, staal- en/of betonskeletten en montagewerkzaamheden afspraken altijd na. Van Wijk: “We doen wat we zeggen, daar gaan we voor. Wij leveren kwaliteit en ontzorgen de opdrachtgever!” Daarnaast werkt BudoBouw B.V. volgens de methode Bewuste Bouwers, waardoor de omgeving zo min mogelijk overlast van de bouw ondervindt. Zo is de bouwplaats altijd opgeruimd en worden de toegangswegen voortdurend schoongehouden. Dit sluit perfect aan bij het volgende aspect, namelijk duurzaamheid, die BudoBouw hoog in het vaandel heeft staan. “Indien nodig, laten wij afval duurzaam afvoeren, dus via gecertificeerde bedrijven. Ook werken wij uitsluitend met producten afkomstig van bedrijven met een duurzaamheidslabel. Door deze bewuste werkwijze ontzorgen wij niet alleen de opdrachtgever, maar ook de naaste omgeving en het milieu”, aldus Van Wijk. ❚

| 47

BudoBouw is een bewuste bouwer in kwaliteit, duurzaamheid en veiligheid. Specialismes zijn traditioneel betonwerk, funderingsconstructies en herstel, tunnelbouw, complete staal- en betonskeletten (of combinaties hiervan ) en het leveren en monteren van prefab betonnen onderdelen met een KOMO- of productcertificaat.

Wij zijn bedreven in Beton & Montage

Kraaninspectie Nederland is een gecertificeerde onderneming op het gebied van verticaal en horizontaal transport. Specialismen zijn hijswerkzaamheden, verhuur van hijskranen, bemiddeling en detachering van kraanmachinisten, keuringen van hijs en hefwerktuigen en opleidingen. Kwaliteit, Flexibiliteit en Veiligheid staan garant voor een efficiĂŤnte uitvoering van werkzaamheden.

Specialist in Verticaal & Horizontaal Transport

038 720 08 18

GRONINGEN | De Trefkoel

Projectinfo INSTALLATIES VOORBEREID OP AARD BEVINGEN EN WARMTESTAD GRONINGEN

VERWARMING INCLUSIEF RIJPHEIDSCOMPUTER ZORGT VOOR JUISTE BETONSTERKTE

Breman Drachten B.V., onderdeel van Breman Installatiegroep, is verantwoordelijk voor de complete E- en W-installatie van Trefkoel fase 2. Dat het complex aardbevingsbestendig moet worden, én aangesloten op het nieuwe warmtenet van Groningen, heeft invloed op de werkzaamheden.

Voor studentenhuisvestingscomplex Trefkoel fase 2 in Groningen heeft Verboom Installatietechniek B.V. uit Moordrecht de apparatuur geleverd voor het meten van de sterkte van het beton. Evenals de verwarmingsinstallatie voor het verkrijgen van de vereiste rijpheid-druksterkte van het beton, zodat de tunnels op het juiste moment ontkist kunnen worden.

“Vooral de bevingsbestendigheid is bijzonder”, vertelt Michel Polder, projectleider bij Breman Drachten. “Van tevoren hebben we project Trefkoel in 3D/BIM uitgewerkt en afgestemd op aardbevingsbestendigheid. Daarbij voer je tussentijds clashcontroles uit om problemen vroegtijdig te signaleren en daarop te anticiperen. In het 3D-model werken de opdrachtgever, architect, constructeur, bouwkundig aannemer en installateur nauw samen. Daarbij komt nog dat wij het geheel prefabriceren, dus al in de tekenkamerfase één-op-één tekenen. Daarbij bereiden we in geconditioneerde ruimten de installaties zover voor, dat deze nog te transporteren zijn. Door met deze ‘bouwpakketten’ te werken, kunnen we de strakke planning samen halen. Het gaat nu razendsnel. We verwachten het project voor de bouwvak van 2017 op te leveren.” Ook de aansluiting op de externe warmtelevering van WarmteStad Groningen, die de stad gaat voorzien van duurzame warmte, beïnvloedt het werk. Polder: “Tijdens de engineeringfase hebben we hierop geanticipeerd en de binneninstallatie al geschikt gemaakt. Elk appartement krijgt een unit (te vergelijken met een afleverset voor stadsverwarming), die vanaf daar ook de warmwatervoorziening van de woning verzorgt. Maar totdat het zo ver is, wordt in het centrale ketelhuis gebruikgemaakt van cv-ketels.”

In eerste instantie zou er voor dit bouwproject gietbouw zonder verwarmen worden toegepast, maar tijdens de voorbereiding is er voor warme gietbouw gekozen. De elasticiteit daarvan is groter en dat is nodig vanwege de aardbevingsbestendigheid. Xander Schuite, directeur van Verboom gaat hier verder op in: “Onze corebusiness is het meten en bepalen van de druksterkte van beton, evenals de totale procesbeheersing van beton voor warme gietbouw en in de prefab industrie. Dit doen we op bouwplaatsen, maar eigenlijk voor alle bedrijven die met beton te maken hebben. Bij de Trefkoel hebben we voor de bekisting waarin het beton wordt gestort de verwarming geleverd en gemonteerd. Deze vw-installatie wordt aangestuurd door een rijpheidscomputer, de MCR-21-S, die voor de volledige procesbeheersing zorgt. Met dit apparaat zijn we zo’n dertig jaar geleden begonnen en inmiddels marktleider in Nederland. Er zitten sensoren in de bekisting die het verloop van de druksterkte in het beton en de vw-installatie continu meten en registreren. Daardoor weet de rijpheidscomputer precies wanneer de vw-installatie geschakeld moet worden om op sterkte te kunnen ontkisten. De gegevens worden online bewaard en zijn realtime uitleesbaar, zodat je het proces via internet op elk device kunt monitoren.”

Dé specialist voor ontwerp, advies en uitvoering voor woningbouw en utiliteit

Breman Drachten BV is gevestigd in Drachten op het industrieterrein ‘De Haven’ en is met circa 85 medewerkers hoofdzakelijk werkzaam in de seriematige woningbouw en kleine utiliteitsbouw. Tevens beschikken wij over een gespecialiseerde afdeling die zich richt op het vervangen van cv-ketels en cv-installaties (uitvoering in 1 dag). • Ketelvervanging (projectmatig & individueel) • Centrale verwarming • Eéndagsmontage cv • Luchtbehandeling • Elektrotechniek

Breman Drachten BV T 0512 - 51 49 15 E drachten@breman.nl

breman.nl

• • • • • •

Brandpreventie Loodgieterwerk Gas, water en sanitair Onderhoud Renovatie 24-uurs service

De bouw is continu op zoek naar efficiency, een betere kwaliteit en versnelling van het totale bouwproces. In feite kan worden geconstateerd dat ieder gewonnen uur in het traject winst kan opleveren. Dat geldt zeker bij het uitharden van beton. Echter, in het gietbouwproces gaat het niet alleen om snelheid, maar ook om kwaliteit en veiligheid. De nieuwe MCR-21 rijpheidscomputer, en met name de daaraan gekoppelde sofware en communicatiemogelijkheden, biedt echter nog meer toegevoegde waarde. Zowel voor de bouwer als de betonleverancier: de meetgegevens zijn nu online en realtime beschikbaar. Ambachtweg 22 2841 LZ MOORDRECHT T: 0182 379842 F: 0182 379845 E: info@verboomtechniek.nl

www.verboomtechniek.nl 741064_Gerard Verboom BV.indd 1

| 49

12-12-16 11:38

SON | New Logic VI Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Dok Vast

Duurzame blikvanger op Ekkersrijt

Vanaf de snelweg is de markante witte boog zichtbaar die als entreepoort fungeert.

Op bedrijventerrein Ekkersrijt in Son ontwikkelt Dok Vast het logistieke centrum ‘New Logic VI’ voor Rhenus Logistics. Achter de markante gevel van dit duurzame pand gaan niet alleen tienduizenden vierkante meters aan opslagruimte schuil, maar ook innovatieve technieken om het gebouw optimaal te laten functioneren. Dok Vast heeft inmiddels acht New Logic-panden op zijn naam staan. Kenmerkend voor het New Logic-concept zijn de hoogwaardige architectuur en optimale duurzaamheid. “New Logic VI is het tweede distributiecentrum dat we voor Rhenus Logistics op Ekkersrijt realiseren”, vertelt Managing Director Jos Klanderman van Dok Vast. “Het heeft een totale vloeroppervlakte van circa 80.000 m², waarvan we de eerste 50.000 m² nu realiseren. Verder heeft het distributiecentrum 108 docks en een maximale opslaghoogte van 12,2 meter. In de hal bevindt zich een mezzaninevloer voor value added services en eventuele uitbreiding van het kantoor.” Het ontwerp van Habeon Architecten kenmerkt zich door een witte band die het gebouw omsluit en de bouwdelen met elkaar verbindt. Vanaf de snelweg is de markante, eveneens witte boog zichtbaar die als entreepoort fungeert. De ingang van het gebouw zelf bevindt zich aan de andere zijde.

BREEAM Vanuit de gedachte ‘duurzaamheid is de toekomst’ zet Dok Vast hoog in op het behalen van een BREEAM-certificering. “Het voordeel van BREEAM is dat je standaard een totaalpakket aan maatregelen neemt die verder gaan dan energiebesparing alleen”, zegt Klanderman. “Zo besteden we veel aandacht aan een gezond binnenklimaat met voldoende daglicht voor de mensen in het gebouw. Ook houden we rekening met de flora en fauna op het buitenterrein.” New Logic VI wordt gebouwd met duurzame materialen en wordt voorzien van triple beglazing, extra wanden dakisolatie, LED-verlichting en een warmtepompinstallatie. Op dit moment heeft Dok Vast een subsidieaanvraag uitstaan voor de toepassing van zonnepanelen. Wordt deze aanvraag ingewilligd, dan is BREEAM-certificaat ‘Outstanding’ haalbaar.

50 |

(Beeld Dimmy Olijerhoek)

SON | New Logic VI

Werkzaamheden aan de gevel. (Beeld Jaap Bouwens)

LED-LAMPEN MET EIGEN IP-ADRES New Logic VI is het eerste project waar een innovatieve vorm van LEDverlichting wordt toegepast. Naast daglichtregulatie en automatisch dimmen zijn alle lampen te ‘besturen’ via de iPad. Klanderman licht toe: “Elke lamp heeft zijn eigen IP-adres en is individueel te benaderen. Zo kun je per lamp de dimtijd instellen, maar je kunt ook lampen combineren en als ‘lichtzone’ aan een sensor koppelen. Al dit soort scenario’s kan de klant, via een gebruiksvriendelijke app, zelf definiëren en configureren.”

GEBOUWAPP Dok Vast ontwikkelde tevens een unieke gebouwapp. Deze app geeft de installaties en apparaten in een gebouw, evenals hun features, inzichtelijk weer op een interactieve plattegrond. De installaties en apparaten zijn via IoT met elkaar verbonden en leveren feedback als storingen, het aantal draaiuren en het energieverbruik. Valt er bijvoorbeeld een ketel uit, dan krijgt de gebouwbeheerder automatisch een Whatsapp-bericht of e-mail. En op basis van het energieverbruik kunnen optimalisaties doorgevoerd worden om het gebouw beter te laten renderen. Klanderman: “Via de app kun je eveneens schades melden, door er simpelweg een foto van te maken en aan de plattegrond te koppelen.” In juni 2016 startte Heembouw met de bouw van New Logic VI. Het logistieke centrum is opgebouwd uit een staalconstructie en wordt wind- en waterdicht gemaakt met drievoudige beglazing en sandwichpanelen voorzien van pirisolatie. Het dak wordt voorbereid op de eventuele installatie van zonnepanelen. “Gedurende de uitvoering wijzigden de wensen van de klant”, aldus

Klanderman. “Door nieuwe klandizie ontstond de behoefte aan temperatuur gecontroleerde ruimten. Die wijziging was voor ons geen probleem, omdat we upfront een goed gebouw hadden gemaakt met hoogwaardige isolatie, drievoudig glas en goede zonwering. Hieruit blijkt eens te meer hoe flexibel ons concept is. Ook qua planning. De werkzaamheden als gevolg van de gewijzigde wensen zijn in de lean planning van Heembouw opgenomen en worden conform die planning uitgevoerd. Op 21 september jl. vierden we het hoogste punt, in februari 2017 leveren we op.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER/ ONTWIKKELAAR Dok Vast, Oisterwijk ARCHITECT Habeon Architecten, Roelofarendsveen CONSTRUCTEUR Bartels, Eindhoven STAALCONSTRUCTIE GS Staalwerken Groep b.v., Helmond AANNEMER Heembouw, Roelofarendsveen DAK- EN GEVELBEPLATING Cladding Partners B.V., Oosterhout GEVELKOZIJNEN Portalume Systemen bv, Kwintsheul INSTALLATIES Hoppenbrouwers Techniek B.V., Udenhout (E), Van Bon Installaties-Technisch Beheer B.V., Heesch (W) SPRINKLERS SPIE/KIN Sprinklertechniek B.V., Tilburg VERLICHTING TRILUX Benelux, Amersfoort BOUWPERIODE juni 2016 – februari 2017

| 51

SON | New Logic VI

Projectinfo ISOLEREND, INBRAAKWEREND EN LUCHTDICHT Voor Portalume Systemen is New Logic VI alweer het vijfde project binnen het New Logic concept van Dok Vast. De gevelspecialist produceerde, leverde en monteerde 500 vierkante meter aluminium kozijnen en 1.100 vierkante meter vliesgevels. De geveldelen dragen qua isolatie, inbraakwerendheid en luchtdichtheid bij aan het BREEAM-label van het distributiecentrum. “Op 18 januari 2017 wordt de luchtdichtheid van de gevels getest”, vertelt eigenaar Peter Muller van Portalume Systemen. “Zo’n test is altijd spannend.” Uitdagende constructie en planning Op de gevels van het kantoor komen houten lamellen, in combinatie met het logo van eindgebruiker Rhenus Logistics. Portalume Systemen verzorgde de achterconstructie. “In zowel de engineering als de uitvoering besteedden we veel aandacht aan een technisch hoogwaardige en esthetische bevestigingsconstructie”, aldus Muller. “Een andere uitdaging betrof de planning. Om deze te behalen, monteerden we al geveldelen terwijl de staalconstructie nog werd gebouwd. In goede afstemming met de aannemer en staalbouwer is dit gelukt. We kijken terug op een mooi werk en hopen op een volgend New Logic project weer van de partij te zijn.”

Portalume Portalume aluminium raam-, deuren geveltechnieken aluminium raam-, deurBovendijk 29en geveltechnieken 2295 RV Kwintsheul

Bovendijk 29 63 80 15 T. + 31 (0)174 2295 Kwintsheul F. + 31RV (0)174 29 50 99 T. + 31 (0)174 63 80 15 info@portalume.com F. + 31 (0)174 29 50 99 www.portalume.com info@portalume.com www.portalume.com

Welkom bij Bartels! Welkom bij Bartels! Onze diensten en producten op het gebied van constructies binnen de bouwsector leveren wij van ontwerp tot en met uitvoering. Hiermee zijn wij een veelzijdig bedrijf dat u van dienst kan zijn. Wij werken nagenoeg alleen nog maar op gebied van 3D en BIM en denken graag met u mee. Sinds

halverwege

2015

Bartels

onderdeel van LievenseCSO. Dit biedt ons de mogelijkheid om onze klanten nog

specialistischer

breder

adviseren, bijvoorbeeld op gebied van ruimte, milieu en duurzaamheid.

www.bartels.nl 52 |

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

SIMPLY INTELLIGENT – SIMPLY CONTROLLABLE – SIMPLY LIGHT www.trilux.com/industrie

SON | New Logic VI

Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Trilux

Intelligentie komt aan het licht in New Logic VI

‘Connectiviteit is sleutelfactor bij toekomstgerichte verlichtings oplossingen’ Revolutionair. Zo mag de verlichtingsoplossing in distributiecentrum New Logic VI wel genoemd worden. Dankzij het slimme lichtmanagementsysteem LiveLink XL van TRILUX, waarin connectiviteit centraal staat, behoren innovaties als intelligente lichtsturing en ‘predictive maintenance’ hier tot de dagelijkse praktijk. TRILUX Benelux is actief in Nederland en maakt onderdeel uit van de TRILUX-groep, een wereldwijd opererend bedrijf in verlichting, met in totaal zo’n 5.200 medewerkers. “Wij zijn van oorsprong leverancier van verlichtingsproducten voor de installateur en groothandel”, vertelt James Bosschart, Sales

Manager Industry & Logistics bij TRILUX Benelux. “Een aantal jaar geleden zetten we een nieuwe koers in. Om de eindklant meer te betrekken bij onze oplossingen, zijn we steeds meer een totaalaanbieder in verlichting geworden. Hierbij richten we ons op innovatieve markten en toekomstge-

De nieuwe lichtlijn E-Line LED geeft een lichtstroom tot maximaal 20.000 lumen.

54 |

richte verlichtingsoplossingen. Connectiviteit is hierbij de sleutelfactor.” Deze filosofie sloot aan op de behoefte van Dok Vast en Heembouw. Zij zochten een turnkey partner in verlichting, met kennis en ervaring in het ontwikkelen van op maat gemaakte verlichtingsoplossingen.

SON | New Logic VI

'Met het lichtmanagementsysteem dat we op dit project toepassen, hebben we een wereldprimeur in handen' koppelen aan speciaal voor LiveLink ontwikkelde intelligente sensoren. Deze sensoren zijn, net als de armaturen, direct te koppelen aan het DALIsysteem, dat via een WLAN-ethernetverbinding weer verbonden is met de iPad. Koppelingen en uitbreidingen via IoT behoren tot de toekomstmogelijkheden.

PREDICTIVE MAINTENANCE James Bosschart in gesprek met de specialisten om de verlichting intelligentie mee te geven.

In het lichtmanagementsysteem integreert TRILUX het verlichtingsproduct E-Line LED. Deze nieuwe lichtlijn voldoet aan vrijwel alle denkbare certificaten en geeft een lichtstroom tot maximaal 20.000 lumen. Bosschart: “De lichtlijnen zijn zeer snel te monteren en elke armatuur heeft een ingebouwde intelligente driver. Parameters als branduren en omgevingstemperatuur kunnen eenvoudig en constant uitgelezen worden. Op basis daarvan kan de klant of eindgebruiker voorspellen wanneer armaturen vervangen moeten worden. Dat maakt predictive maintenance mogelijk: het inplannen van onderhoudswerkzaamheden op basis van behoefte in plaats van vaste intervallen. Dit vermindert de kans op uitval van de verlichting.”

VOORTREKKERSROL IN DUURZAAMHEID

Het lichtmanagementsysteem is voorzien van intelligente lichtsturing met daglicht- en aanwezigheidsdetectie.

ONTZORGEN VAN A TOT Z Na New Logic VIII is TRILUX nu ook bij het project New Logic VI onderaannemer van het product licht. “We ontzorgen Dok Vast en Heembouw van A tot Z op het gebied van verlichting”, licht Bosschart toe. “We leveren de verlichtingsproducten, maar verzorgen ook de lichtplanning, connectiviteit, predictive maintenance, intelligente lichtsturing met daglicht- en aanwezigheidsdetectie, centrale noodverlichting en sensortechniek.” TRILUX is verantwoordelijk voor het volledige traject, van het ontwerp tot aan de installatie, onderhoud, garanties en services. De montage en aansluiting van het verlichtingssysteem wordt samen met de installateur uitgevoerd.

INTELLIGENT LICHT MANAGEMENTSYSTEEM “Met het lichtmanagementsysteem dat we op dit project toepassen, hebben we een wereldprimeur in handen”, vervolgt Bosschart. “Speciaal voor New Logic VI ontwikkelden we, samen met onze sensorpartner STEINEL, een extra large module van LiveLink. Dit is een intelligent lichtmanagementsysteem dat op basis van plug & play geïnstalleerd wordt en eenvoudig te managen is via een gebruiksvriendelijke app. Met deze app kan de klant onder meer zelf de lichtsterkte bepalen en lichtzones instellen en flexibel aanpassen. Voor New Logic VI is de app volledig customized.” Het lichtmanagementsysteem is tevens te

E-line LED en LiveLink vormen een belangrijk onderdeel in het behalen van de BREEAM ‘Outstanding’ score van New Logic VI op het onderdeel verlichting. “Wat duurzaamheid betreft, nemen wij een voortrekkersrol”, zegt Bosschart. “Wij participeren sinds 2011 in de platformen Dutch Green Building Council en Duurzaam Gebouwd. Ook lieten wij als eerste verlichtingspecialist onze producten testen aan de hand van de BREEAM-NL richtlijnen. Mede aan de hand daarvan stelden we onze ‘Guide to BREEAM’ op, een brochure die inzicht geeft in de meerwaarde van onze verlichtingsoplossingen op BREEAM-gebied.” In november dit jaar leverde TRILUX de eerste producten voor New Logic VI. De hallen zijn inmiddels gereed, de kantoren en buitenverlichting volgen. Bosschart: “Het programmeren van de verlichting en de centrale noodverlichting staan nog op de planning. In februari leveren we ons werk turnkey op.” ❚

| 55

SON | New Logic VI Tekst | Patricia van der Beek Beeld | Dok Vast

GEVELPANELEN GEVEN BREEAMAMBITIE NEW LOGIC VI GEZICHT De gevelpanelen voor het markante en duurzame distributiecentrum New Logic VI zijn geleverd door Kingspan. Eerder al betrokken bij de New Logic distributiecentra voor onder andere DB Schenker, Tesla, Dobotex en Rhenus Logistics behoort de gevelspecialist tot de vaste partners waarmee ontwikkelaar Dok Vast invulling geeft aan zijn hoogwaardige New Logic concept. Op New Logic VI komt dit onder andere tot uiting in het BREEAM-label ‘Outstanding’. “De logistieke centra die Dok Vast ontwikkelt, zijn van zeer hoog niveau”, vertelt Business Development Manager Patrick Theelen van Kingspan. “Zowel qua esthetiek, duurzaamheid, materiaalgebruik en gebruikerscomfort gaan

56 |

de gebouwen binnen het New Logic concept een stuk verder dan het gemiddelde logistieke centrum. Van de vaste partners en andere betrokken partijen verwacht Dok Vast dan ook topkwaliteit. Dit houdt onder meer in dat we al

in een vroeg stadium met elkaar nadenken over efficiënte oplossingen. Maar ook dat we met elk project het New Logic concept verbeteren. Het gaat hierbij om finetunen, het concept zelf heeft zich inmiddels bewezen.”

SON | New Logic VI

ADVISEREN, LEVEREN, ONDERSTEUNEN Als vaste partner heeft Kingspan, naast het produceren en leveren van de gevelpanelen een adviserende en ondersteunende rol. Theelen: “Op basis van de gewenste isolatiewaarden, lichtopbrengst en uitstraling adviseren we welke panelen het meest geschikt zijn. Ook leveren we de BIM-files van de panelen aan bij de architect en het montagebedrijf. Verder ondersteunt onze service-engineer het montagebedrijf tijdens de montage van de panelen.” Op New Logic VI leverde Kingspan in totaal zo’n 9.000 vierkante meter sandwichpanelen met een Rc-waarde van 4,5 m²K/W en circa 1.100 vierkante meter lichtdoorlatende panelen met een isolatiewaarde die overeenkomt met de U-waarde van HR++ glas. Op de producten biedt Kingspan ‘Total Panel Guarantee’, bestaande uit 25 jaar garantie op de thermische isolatie van de panelen, dertig jaar garantie op de duurzaamheid en de coating en 25 jaar garantie op de structurele integriteit.

NATUURLIJK DAGLICHT “De lichtdoorlatende wandpanelen zijn onze zogenoemde Wall-Lite panelen”, licht Theelen toe. “Deze lichtgewicht, polycarbonaat panelen voorzien gebouwen op een efficiënte en eenvoudige

manier van natuurlijk daglicht. Zo ontstaat een licht, fris en comfortabel gebouw waarin gebruikers, met name medewerkers, van een maximale daglichtinval kunnen genieten.” De Wall-Lite panelen zijn zowel verticaal als horizontaal toegepast op de gevels van New Logic VI en zijn daar ook geschikt voor. De panelen hebben dezelfde voegaansluiting als de sandwichpanelen waardoor ze integraal opgenomen kunnen worden in de gevels. Er hoeft geen derde partij bij de montage te worden betrokken. Dat scheelt installatietijd, voorkomt koudebruggen en verkleint de kans op stagnaties.

ISOLATIEPRODUCT VAN DE TOEKOMST De gevelpanelen van Kingspan geven gezicht aan de BREEAM-ambitie van New Logic VI. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan de energiezuinigheid, brandveiligheid, daglichtbeleving, uitstraling en het klimaat van het gebouw. Dat kan in de toekomst nog beter, zo stelt Theelen. “Met de ontwikkeling van QuadCore hebben we een isolatieproduct in handen dat de kwaliteiten van pir-isolatie overstijgt. QuadCore heeft betere thermische prestaties, waardoor het energieverbruik fors teruggedrongen wordt. Tegelijkertijd biedt deze ontwikkeling een hogere brandveilig-

'Door onze jarenlange samenwerking zijn we goed op elkaar ingespeeld' heid, verbeterde milieuprestaties en veertig jaar constructieve en thermische garantie. QuadCore draagt bij aan een hogere BREEAM-score en leent zich bij uitstek voor toepassing binnen het New Logic concept. Gezien de innovatieve stappen die Dok Vast neemt, kan ik me voorstellen dat zij hier in de toekomst toe overgaan.”

SUCCESVOLLE SAMENWERKING Inmiddels heeft Kingspan alle panelen geleverd en is New Logic VI wind- en waterdicht. Theelen kijkt terug op wederom een succesvolle samenwerking met Dok Vast, Heembouw en montagebedrijf Cladding Partners: “Door onze jarenlange samenwerking zijn we goed op elkaar ingespeeld. Mede daardoor kunnen we de snelheid en kwaliteit leveren die van ons verwacht wordt. Elke keer weer.” ❚

| 57

Complete Oplossingen voor de Gebouwschil Kingspan ontwerpt gebouwoplossingen die zorgen voor een veiligere werken leefomgeving, die gebouwen energie-efficiënt maken en het duurzaam ondernemen ondersteunen. Onderbouwt met levenslange garanties, biedt dit zekerheid voor de toekomst. Dit hoge niveau van energiezuinige en brandveilige prestaties – die ook nog eens comfortverhogend werken – is ontstaan door een voortdurend proces van verbeteringen en ontwikkelingen waarmee baanbrekende technologiën zijn ontwikkeld voor betere gebouwen en ultieme bescherming. Het uitgebreide Kingspan assortiment biedt een grote keuze aan architectonische oplossingen met oneindig veel ontwerpmogelijkheden. Van licht-toepassingen en geïsoleerde bouwdelen, tot zonne-energie: de complete oplossing voor een veilige, energie-efficiënte en duurzame gebouwschil binnen handbereik. Voor meer informatie: T: +31 (0) 344 675 250

F: +31 (0) 344 675 251

www.kingspanpanels.nl

Geïsoleerde Paneelsystemen – Dak Gevel Façade Verlichting Daglicht Zonne-energie Constructieve Systemen Geconditioneerde Ruimtes Cleanrooms

CFD voor comfort, veiligheid en duurzaamheid in de bebouwde omgeving: • wind rond gebouwen • binnenklimaat • verspreiding van rook en warmte bij brand • “urban heat island” • luchtverontreiniging

www.actiflow.com

•

+31 (0)76 - 54 22 220

•

contact@actiflow.com

JAARBEURS UTRECHT

GRATIS TOEGANG?

6 T/M 10 FEBRUARI

10000372

2017

Ga naar bouwbeurs.nl/toegang en gebruik bovenstaande code.

VOOR MENSEN DIE HET GAAN MAKEN Op zoek naar betere bouwtechnieken, een eﬃciëntere aanpak of innovatief gereedschap en bouwmateriaal? Wil je slimmer en duurzamer bouwen? Alles weten over BIM en LEAN? Kom dan naar de BouwBeurs. Het is de ontmoetingsplek om kennis op te doen, ervaringen te delen en de banden aan te halen. Ontdek het zelf! Regel vandaag nog online je gratis toegangskaart.

GELIJKTIJDIG MET:

Material Xperience Hét materiaalevenement voor creatieve professionals

BOUW BEURS.NL

BOUWBEURS 2017:

‘Voor mensen die het gaan maken’ Bouwen is mensenwerk. Vanaf de eerste schets, het ontwerp en de planning tot de daadwerkelijke bouw. In de bouw leveren tallozen mensen dag in dag uit een bijdrage aan een land waarin we comfortabel, duurzaam en gezond kunnen wonen en werken. Aan die mensen brengt de BouwBeurs 2017 een ode, met het thema: ‘Voor mensen die het gaan maken’. De BouwBeurs geeft een overzicht van de bouw anno 2017 én van de toekomt. Centraal staan drie actuele onderwerpen: BouwBeurs Digitaal, BouwBeurs Duurzaam en BouwBeurs Vakbekwaam. Dit zijn wereldwijde trends en de Bouwbeurs laat zien hoe je dit op verschillende manieren en niveaus kunt invullen.

BOUWBEURS DIGITAAL De ontwikkelingen in de bouw staan niet stil. Innovatieve materialen, digitalisering en robotisering zetten de deur open naar spannende, misschien wel revolutionaire vernieuwingen. Het onderdeel Building Tomorrow gaat over deze onderwerpen. Met de sector Bouw & ICT, het programma in het BIM Theater en Material Xperience. Er zijn demonstraties op het gebied van 3D printen en robotisering door de betonbranche, de staalbranche en Studio RAP. En casestudies Experimenteel Beton, Lighthouse prototypes van 4TU.

BOUWBEURS DUURZAAM De vrijblijvendheid is er vanaf. Duurzaamheid krijgt steeds meer een verplichtend karakter. Maar wat betekent duurzaamheid? Welke eisen mag je er aan stellen? Hoe vertaal je dit naar een ontwerp? Vervolgens moet je op zoek naar beschikbare producten en toepassingen. Alle exposanten hebben duurzame oplossingen. Hiermee geven ze concreet en toepasbaar invulling aan het begrip ‘duurzaamheid’.

Data & tijden Maandag 6 februari Dinsdag 7 februari Woensdag 8 februari Donderdag 9 februari Vrijdag 10 februari

9.30 - 17.30 uur 9.30 - 17.30 uur 9.30 - 17.30 uur 9.30 - 20.30 uur 9.30 - 17.00 uur

W www.bouwbeurs.nl T +31 30 295 59 11 E info@jaarbeurs.nl

BOUWBEURS VAKBEKWAAM Elke discipline in de bouw stelt steeds hogere eisen aan vakbekwaamheid. Je kunt duurzaam willen bouwen, maar dan moet je wel weten hoe je de producten op een juiste manier moet toepassen. En de techniek dendert voort. Wat je een paar jaar geleden op school hebt geleerd, is nu achterhaald. Je moet dus opleiden en bijscholen naar een kwalitatief hoger niveau. De BouwBeurs laat aan (jonge) mensen zien wat de bouw allemaal biedt. ❚

Regel je gratis toegangskaartje Ga naar Bouwbeurs.nl/toegang Gebruik de speciale code 100 003 72 en regel zo direct, online je gratis toegangskaartje.

| 61

ISOBOUW SYSTEMS BV

TERMOKOMFORT

SAMEN BETAALBAAR BOUWEN

KWALITATIEF HOOGWAARDIGE ISOLATIEMATERIALEN EN ISOLATIESYSTEMEN

Hal 11 – standnummer D010

Hal 11 – standnummer E028

De energie-transitie brengt nieuwe processen en uitdagingen met zich mee. Uitdagingen die IsoBouw graag samen met u oppakt. Door slimme bouwconcepten, een goede ketensamenwerking en een gezamenlijke voorbereiding van projecten kan het bouwproces eenvoudig en vooral betaalbaar blijven. Een voorbeeld hiervan is de werkwijze van IsoBouw om met lage kosten conceptueel te bouwen. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is niet de levering van een geprefabriceerde gebouwschil, maar van snel en simpel verkrijgbare standaardproducten die snel via de normale distributiekanalen op de bouwplaats geleverd worden. Samen met andere leveranciers, aannemers en architecten worden op basis van de nieuwste technologieën innovatieve oplossingen bedacht met losse componenten, die optimaal op elkaar worden afgestemd. Het resultaat: een slimme combinatie en ontwikkeling van standaardproducten waarmee de gebouwschil flexibel, snel en tegen lage kosten gerenoveerd kan worden. Oftewel: een perfect functionerende totaaloplossing voor het dak, de gevel of een combinatie van beide.

Termokomfort® is systeemhouder, ontwikkelaar en producent van verschillende zeer kwalitatief hoogwaardige isolatiematerialen en isolatiesystemen, met onder andere Termparels® en BiofoamPearls® voor daken spouwisolatie en bodem- en vloerisolatie met Bodemhygrolatie® BioFoamPearls® is wereldwijd de eerste organische schuimisolatie dat het Cradle-to-Cradle certificaat heeft verkregen. Geheel volgens het Cradle-to-Cradleprincipe kunnen BioFoam®-producten zonder kwaliteitsverlies oneindig worden hergebruikt. Met BioFoam® wordt ook de CO2-uitstoot drastisch verminderd. De energiebehoefte voor de productie is het laagste van alle isolatiematerialen, die bovendien grotendeels duurzaam wordt opgewekt. Noviteit Termokomfort® is een samenwerking aangegaan met SBS SnelBouwSysteem, dat een kliksysteem lanceert dat een buitenmuur zonder mortel en lijm opbouwt. Met het Termokomfort®-isolatiesysteem wordt de spouw van binnenuit gevuld met de HR++ Termoparels® of HR++ BioFoamPearls®. In oktober 2016 is dit systeem met groot succes uitgebreid getest, zodat kan worden uitgesloten dat er vochtproblemen zullen optreden bij extreme weersomstandigheden.

Isolatieoplossingen van Termokomfort

Milieubewust en innovatief! Door alle aandacht voor energiebesparing en milieu in de media is het isoleren van woningen en gebouwen ‘hotter’ dan ooit.

100% natuurlijk product Gecertificeerd energiezuinig Hoogste isolatiewaarden in de markt 100% veilig voor mens en milieu Flexibel in de verwerking Inzetbaar voor vele vormen van isolatie dakisolatie

dakisolatie

spouwisolatie

kruipruimteisolatie

akoestischeisolatie

akoestische isolatie

Bij Termokomfort is de isolatie van gebouwen pas echt in ‘groene’ handen. Dat komt onder andere omdat we recyclebare en biologisch afbreekbare grondstoffen voor onze isolatieproducten én -systemen gebruiken die zorgen voor een minimale belasting van het milieu. BioFoamPearls bijvoorbeeld is 100% plantaardig, cradle-to-cradle gecertifi ceerd en biedt de allerhoogste isolatiewaarde in de markt.

Bel vandaag nog voor een vrijblijvend gesprek en wij vertellen u graag hoe Termokomfort de beste ‘groene’ isolatieoplossingen in de markt kan bieden!

✆ (036) 538 75 58 www.termokomfort.nl

maakt het behaaglijk

62 | 14035441-1_ADV A5 Building Holland.indd 1

28-03-14 09:30

MEILOF RIKS

Hal 8 â&#x20AC;&#x201C; standnummer F014 DE VOORDELEN VAN ALUMINIUM BOUWPRODUCTEN Specialist in aluminium bouwproducten Meilof Riks bv biedt kwalitatief hoogwaardige Vasco aluminium dakgoten en Aluvorm aluminium daken gevelproducten. Het assortiment bestaat onder andere uit diverse types dakgoten, felssystemen, kaders, luifels, windveren, panelen, dakranden en afdekkers.

een coating/laklaag en is in verschillende kleuren verkrijgbaar. Kernwoorden voor de aluminium bouwproducten zijn: maatwerk, prefab, snelle levering, korte montagetijden, kostenbesparend en ISO- en VCA-certificering.

De aluminium bouwproducten zij toe te passen bij zowel nieuwbouw, verbouw als renovatie. Voordelen van het gebruik van aluminium voor deze producten zijn het geringe gewicht, de duurzaamheid en de milieuvriendelijkheid. Het materiaal is onderhoudsarm en volledig recyclebaar. Het aluminium is altijd voorzien van

UNILIN

Hal 11 â&#x20AC;&#x201C; standnummer D066 EENVOUDIG EN SNEL TE INSTALLEREN DAKKAPEL Breng tijdens de BouwBeurs 2017 een bezoek aan Unilin en ervaar hoe snel en eenvoudig een ruwbouw dakkapel te installeren is, door er real life mee aan de slag te gaan.

Renson: Duurzame en energiezuinige totaaloplossingen voor een gezond en comfortabel binnenklimaat Continu en gecontroleerd ventileren Het vraaggestuurde C+ systeem met de Healthbox als centrale unit zorgt ervoor dat er enkel daar geventileerd wordt waar men leeft. In combinatie met de continue toevoer via Invisivent ventilatieroosters boven de ramen, levert dat een energiezuinige en slimme ventilatieoplossing op. Het E+ systeem gaat nog een stap verder. De Endura recupereert de warmte uit de afgevoerde ventilatielucht via warmtepomptechnologie voor lage temperatuurverwarming en sanitair warm water.

Maak kennis met de losse componenten die zonder hijskraan te monteren zijn, wat lekker makkelijk werkt. Test de werking van de luchtdichte veer en bekijk de vele opties aan de zichtzijdes van de Unilin dakelementen. In haar stand toont Unilin haar renovatieoplossingen en isolatieplaten in een daken gevelconstructie. Alle opties zijn tevens in detail als productmonster te bekijken. U wordt voorzien van alle informatie en actief begeleid, om te komen tot een pasklare oplossingen voor al uw denkbare daken geveltoepassingen. Tot snel op de BouwBeurs in Utrecht in hal 11, stand D066! Kijk voor meer informatie op www.unilininsulation.com/nl

Dankzij de Endura Twist is ook decentraal ventileren mogelijk. Die module met dubbele ventilator ingebouwd boven of naast het raam recupereert de warmte uit de afgevoerde ventilatielucht om de binnenkomende lucht voor te verwarmen. Oververhitting voorkomen Grote glaspartijen garanderen voldoende daglicht en zorgen voor flink wat extra gratis warmte. Maar de uitdaging bestaat er wel in om dat binnenvallend zonlicht onder controle te houden in warme perioden. Dankzij de Fixvent kunnen toevoerroosters boven de ramen gelukkig ook gecombineerd worden met buitendoekzonwering.

www.renson.nl

Hal 9 - A050

| 63 stedenbouw_95x130_1116.indd 2

29/11/16 11:58

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Volandis

Kennis- en adviescentrum zet actief in op duurzame inzetbaarheid in bouwen infrasector

â&#x20AC;&#x2DC;Werk veilig, houd plezier en kijk vooruitâ&#x20AC;&#x2122; Een bloeiende en boeiende bouwen infrasector vraagt om bedrijven waar gezond en veilig gewerkt kan worden en waar ontwikkeling wordt gestimuleerd. Daarnaast zijn vakmensen nodig die gezond en gemotiveerd zijn en optimaal kunnen presteren. In de sector is hierin nog veel terrein te winnen. Van de 2.900 werknemers in de sector die in 2014 met pensioen gingen, waren er circa 1.800 (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt. Verandering is dus keihard nodig. Zeker nu we steeds langer moeten doorwerken.

Tjeerd Willem Hobma, algemeen directeur van Volandis

64 |

Volandis, het nieuwe kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouwen infrasector, is één van de partijen die deze handschoen oppakt. Het centrum zet zich actief in om werknemers én werkgevers in de sector te bereiken, te adviseren en bij maatwerk door te verwijzen naar tweedelijns organisaties zoals opleiders, coaches en trajectadviseurs. Zo wordt maximaal invulling gegeven aan duurzame inzetbaarheid. “De naam Volandis is afgeleid van het Spaanse ‘volante’, wat vliegwiel betekent”, vertelt algemeen directeur Tjeerd Willem Hobma. “Wij willen het vliegwiel zijn voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling in de sector. We dagen werknemers en werkgevers op allerlei manieren uit met duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan, waarbij we focussen op drie thema’s: Werk veilig, Houd plezier en Kijk vooruit. Met als doel de bouwprofessional die steeds langer moet doorwerken, veilig, gezond en gemotiveerd te laten werken tot het pensioen.” Om hier optimaal invulling aan te geven, heeft Volandis afgelopen halfjaar een experiment met de Duurzame Inzetbaarheidsanalyse (DIA) uitgevoerd, die in de toekomst de medische keuring (PAGO) moet vervangen. “De DIA voor werknemers omvat een PAGO én een adviesgesprek over wat de werk-

nemer zelf kan doen, om zijn of haar toekomst in de bouw en infra zeker te stellen”, vertelt Hobma. “Hierbij werken wij nauw samen met verschillende Arbodiensten, DIA-adviseurs, Bouwopleiders en loopbaancoaches van CNV en FNV. Elke partner draagt bij waar hij goed in is, om werknemers én werkgevers in beweging te brengen.”

GEEF PRIORITEIT AAN DUURZAME INZETBAARHEID “Ons doel is om in 2020 tachtig procent van de bouwprofessionals in de actiestand te brengen”, vertelt hij. “Zodat zij zich beter voorbereiden op hun toekomst. Een grote uitdaging, want lang niet alle bouwprofessionals zijn met duurzame inzetbaarheid bezig. Door hen hier rechtstreeks én via hun werkgever op aan te spreken, hopen we meer bewustzijn te creëren.” Als één van de tools hiervoor noemt Hobma de BouwBeurs 2017, waar Volandis – samen met haar partners – een DIA-paviljoen inricht. “In dit paviljoen kunnen bouwprofessionals kennismaken met Volandis en partners én onze doelstellingen, die ze direct in de praktijk kunnen ervaren. Daarnaast is er gelegenheid om ervaringen uit te wisselen met bedrijven die aan het DIA-experiment hebben deelgenomen. Wat heeft het experiment hen opgeleverd?” Werknemers die deelnemen aan de Duurzame Inzetbaarheidsanalyse (DIA), ontvangen als cadeautje van de branche 2.500 euro in hun persoonlijk ontwikkelbudget, dat sinds 1 januari 2016 beschikbaar is. Werknemers in deze sector kunnen dit budget eenmalig inzetten voor opleidingskosten die voortvloeien uit het adviesgesprek.

VOOR WERKNEMERS ÉN WERKGEVERS Alle data die uit de PAGO, de DIA-vragenlijst en het -adviesgesprek rolt, wordt gebundeld in de online database van Volandis. “Voor bedrijven met meer dan vijftien mensen in dienst rolt hier vervolgens een DIA-bedrijfsadvies uit, bestaande uit trends en ontwikkelingen, arbeidsmarktgegevens, een top drie aandachtspunten en eventuele acties op het gebied van duurzame inzetbaarheid”, vertelt Hobma. “Hierbij ontsluiten we een uitgebreid landschap van aanbieders die de bedrijven verder kunnen helpen, indien ze met de tips en adviezen aan de slag willen.”

DIA INNOVATION AWARD Tijdens de BouwBeurs 2017 zullen verschillende Volandis-medewerkers bezoekers hierover informeren. In het DIA-paviljoen, op het praktijkplein én elders op de beursvloer. “Bij binnenkomst ontvangen beursbezoekers bovendien een plattegrond met een ‘Werk veilig, Houd plezier en Kijk vooruit route’, die hen langs allerlei aanbieders van gezond & veilig werken, motivatie & werkplezier en loopbaanontwikkeling leidt. Waarbij zij vanzelfsprekend ook het DIA-paviljoen aandoen. Standhouders die in deze route opgenomen willen worden, kunnen zich tot 31 december 2016 bij ons melden”, vertelt Hobma. Datzelfde geldt voor standhouders die kans willen maken op de DIA Innovation Award van Volandis; een prijs voor het meest innovatieve, toepasbare en schaalbare product/dienst voor duurzame inzetbaarheid in bouw en infra. “De standhouders die de meeste stemmen van het publiek ontvangen, worden tijdens de laatste beursdag bezocht door een vakjury, die uiteindelijk bepaalt wie met de Award naar huis gaat.” ❚ Kijk voor meer informatie op www.volandis.nl/bouwbeurs

| 65

Bezoek ons op

STAND

07.D061

Ga in gesprek over duurzame inzetbaarheid

Werk veilig. Houd plezier. Kijk vooruit.

Bezoek Volandis en partners 6 t/m 10 februari 2017 op de Bouwbeurs in de Jaarbeurs Utrecht Volandis is het kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouwen infrasector. We richten ons op het optimaal ondersteunen van werknemers en werkgevers bij hun invulling van duurzame inzetbaarheid. En dagen jou uit hier zelf mee aan de slag te gaan. Voor al je vragen rondom de themaâ&#x20AC;&#x2122;s Werk veilig, Houd plezier en Kijk vooruit kun je bij Volandis terecht. Op de hoogte blijven? Meld je aan voor de nieuwsbrief: volandis.nl/nieuws.

www.volandis.nl

Volg ons: /volandisNL

Volandis is een organisatie van Bouwend Nederland, Aannemersfederatie, Vereniging van waterbouwers, NVB, FNV Bouw en CNV vakmensen.

anu w d b 11 e .D u 01 r 0 s st

Welkom op de IsoBouwBeurs Samen betaalbaar bouwen! Bijna EnergieNeutrale Gebouwen (BENG), Nul-op-de-Meter woningen (NOM), passiefhuizen en de implementatie van hernieuwbare energie: De energietransitie is in volle gang. Dit brengt nieuwe processen en uitdagingen met zich mee. Uitdagingen die IsoBouw graag samen met u wil oppakken. Hoe? Wij hebben daar innovatieve ideeĂŤn over! Tijdens de Bouwbeurs in Utrecht tonen wij u welke. Bezoek onze stand en ervaar hoe wij gezamenlijk betaalbare oplossingen kunnen bieden voor de huidige uitdagingen bij renovatie- en nieuwbouwprojecten.

www.isobouw.nl/IsoBouwBeurs

Innovaties! Nieuw Kostenbesparende gootoplossing

Nieuw Gevelisolatiesysteem

Nieuw Integrale renovatieconcepten voor daken en gevels

Verhelderend Innovatieve detailleringsoplossingen

Buiteninrichting Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Falco

Straatmeubilair 2.0:

functioneel maatwerkdesign aansluitend op hedendaagse behoefte De openbare ruimte is al een aantal decennia aan een revival bezig. Hoewel de gemeentelijke budgetten onder druk staan, neemt de belangstelling voor kwalitatieve buiteninrichting bij grondeigenaren nog steeds toe, en wordt er bij aanbieders continu geĂŻnnoveerd. Falco, bekend geworden met fietsparkeeroplossingen, profileert zich meer en meer met maatwerkdesign op het gebied van straatmeubilair, zoals met de gewaardeerde FalcoLinea productlijn; binnenkort ook met een bank die zelf energie opwekt en wifi bezit.

68 |

Buiteninrichting

Verkoopleider Marc Kosse vertelt enthousiast over de innovaties bij Falco, een bedrijf waarbij eenieder zijn fiets weleens heeft gestald. “De naamsbekendheid van Falco is groot, tonen gegevens over zoektermen op onze website; zeker op het gebied van fietsparkeren kent iedere potentiële opdrachtgever Falco. Ook op het gebied van buitenterreininrichting – het brede segment van park- en straatmeubilair, bieden wij een grote hoeveelheid aan maatwerkoplossingen, vaak ontworpen in samenwerking met gerenommeerde designers en in samenspraak met landschapsinrichters. Dan kun je denken aan banken, stoelen, picknicktafels, afvalbakken, plantenbakken en groenbescherming. Geen modegevoelig branchesegment, zegt Kosse. Falco levert evenwel graag een bijdrage aan hedendaags design voor het publieke domein, zoals de met ipv Delft ontwikkelde FalcoLinea productlijn. Banken en tafels die al dan niet geschakeld, afgewerkt met hout dan wel volledig uitgevoerd in staal altijd een chique karakter hebben op basis van een herkenbare S-vorm. “Die lijn heeft zich bewezen, bijvoorbeeld in de exclusieve XXL-variant – een object dat als geheel iets toevoegt aan de openbare ruimte.”

A.S.R.-HOOFDKANTOOR IS SHOWCASE Inmiddels is de XXL-bank van Falco in diverse steden, zoals Zwolle en Leeuwarden, te bewonderen in het openbaar gebied. De producent uit Vriezenveen heeft een bestendige reputatie bij lokale overheden, aldus Kosse. Ook particuliere opdrachtgevers, zoals het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en a.s.r. verzekeringen kiezen steeds vaker voor functioneel design van Falco. “Voor het LUMC hebben wij fietsoverkappingen gemaakt met echte bomen erin, een ontwerp van Bart Hoes Groene Architectuur op basis

van licht aangepaste fietsoverkappingen uit ons bestaande assortiment. Een prijs-efficiënte eyecatcher.” Het buitenterrein van het recent gerenoveerde hoofdkantoor van a.s.r. verzekeringen in Utrecht kan zelfs een showcase van de FalcoLinea lijn genoemd worden. Zo zijn er acht FalcoLinea picknicksets geplaatst in de wintertuinen, evenals veertien enkelzijdige FalcoLinea zitbanken met rugleuning en acht FalcoLinea banken zonder rugleuning. De producten geplaatst bij a.s.r. bestaan uit FSC-gecertificeerd hardhout in combinatie met antracietkleurig, gepoedercoat staal. “De FalcoLinea lijn is ook volledig uitgevoerd in staal leverbaar.”

VIRTUELE VERBLIJFSKWALITEIT In het buitenland, met name in Groot-Brittannië en Scandinavië, is de groeiende rol van de fiets aanleiding voor een ruime marktoriëntatie. “Zo hebben wij voor Groot-Brittannië de Cycling Hubs ontworpen, een kleinschalig fietsparkeerconcept. Het leuke is dat in deze landen het fietsersaanbod nog kleiner is dan in Nederland, waardoor de fietsparkeeroplossingen op minder grote schaal kunnen worden uitgevoerd. Met onze expertise en goede contacten kunnen wij een zinvolle bijdrage leveren aan de uitbouw van het fietsgebruik in de genoemde landen. Wij zijn zeer actief in Groot-Brittannië en Denemarken, maar ook Noorwegen en Zweden zijn in opkomst als fietsland.” In Nederland worden fietsersgadgets als openbare fietspompen en reparatiepalen geïntroduceerd. De allerlaatste innovatie levert een duurzame bijdrage aan de virtuele verblijfskwaliteit van het openbaar gebied: een zitbank uitgerust met zonnepaneel, usb-aansluiting en wifi. “Autonoom functionerend en geschikt voor het opladen van telefoons of tablets. Straatmeubilair dat aansluit op de hedendaagse behoefte.” ❚

| 69

Geluidsisolatie bij renovatie-transformatie projecten

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | FAAY

FAAY: Geluidsisolatie, efficiënt werken & transformatie Met de opkomst van de transformatiemarkt groeit ook de vraag naar scheidingswanden en plafondsystemen met een hoogwaardig isolerend vermogen. De duurzame FAAY-wand (opgebouwd uit vlasscheven en gips) is van nature brandveilig, en op het gebied van geluidsbelasting gaat FAAY voor '30 dB minimaal', zegt manager techniek en projecten Robert-Jan Kobben. “Wij participeren bijvoorbeeld in het Quiet Room® label – het eerste en enige objectieve keurmerk voor stille hotelkamers.” GELUIDSISOLATIE Hotels die over het Quiet Room® label beschikken, geven aan dat de kamers akoestisch goed geïsoleerd zijn en voldoen aan de richtlijnen van de Quiet Room®, een initiatief van het Kenniscentrum Geluidsisolatie (KGI). Ter ondersteuning van bouwprofessionals brengt de beheerder van het label de Quiet Room® Gids uit. Aan de hand hiervan kunnen 'architecten

70 |

en projectontwikkelaars zich oriënteren op het label, de eisen voor certificering en de nieuwste methoden voor geluidsisolatie van hotelkamers'. “Zodoende kunnen deze worden voorzien van de benodigde geluidsisolatie en worden gecertificeerd”, zegt Kobben. “Via dit label kunnen zij altijd aantonen dat het betreffende hotel aan de richtlijnen voldoet. Wie FAAY inschakelt, weet in elk geval dat hij kwaliteit bouwt of

renoveert. Het label is tevens een marketingtool richting de hotelgast, die zodoende is verzekerd van een stille hotelkamer.” Hoewel zeer actief in het nieuwbouwsegment, speelt dit voor FAAY vooral in de transformatiemarkt, waar fabrikanten en leveranciers van scheidingswanden, plafondsystemen en prefabunits (keukens, badkamers en loftwoningen) een doorslaggevende rol kunnen vervullen.

Geluidsisolatie bij renovatie-transformatie projecten

''In principe is het zo: hoe zwaarder de scheidingswand, hoe beter die isoleert tegen geluid' EFFICIËNT WERKEN Geluidsisolatie is altijd een aandachtspunt, zegt Kobben. “Niet voor niets wordt FAAY, zeker bij prefabunits, steeds eerder in het ontwikkelproces ingeschakeld. Door de vroege betrokkenheid kan niet alleen FAAY, maar ook de toeleverancier snel schakelen.” De FAAY-wand bestaat uit een massieve kern van vlasscheven – restmateriaal van de vlasproductie, met aan weerszijden een gipskartonplaat. “In principe is het zo: hoe zwaarder de scheidingswand, hoe beter die isoleert tegen geluid. Ook de spouw en het isolatiemateriaal helpen daarbij. Dan heb je het over dubbele wanden, die bij FAAY minimaal 45 dB halen, maar ook onze enkelvoudige systemen, zoals de VP-scheidingswand, leveren goede prestaties. Al onze wanden zijn uitgebreid getest en gecertificeerd en voldoen aan hedendaagse eisen qua geluid (tot 59 dB), brand (tot EI120), en inbraakwerendheid (tot RC2). Belangrijk is wel bij de montage de verwerkingsvoorschriften juist te hanteren. Want waar lucht doorheen kan, daar komt ook geluid door.”

TRANSFORMATIE TASMANTOREN Bij FAAY ligt de focus altijd op maatwerk en total cost of ownership. “De efficiencywinst die bijvoorbeeld door middel van prefabproductie kan worden geboekt, wordt door opdrachtgevers nog onderschat.” Bij de transformatie van de Tasmantoren in Assen werden de FAAY-wanden op klantspecifieke hoogtemaat geproduceerd (2720 mm). “Nauwkeurige berekeningen tonen aan dat bij dit project enorm in arbeidstijd en afval gekort kon worden. Voor het scheiden van de negentig appartementen met berging is gebruikgemaakt van de scheidingswand VP70 en de geluidswerende isolatiewand IW180. Deze milieuvriendelijke wanden hebben een zeer hoge spijker- en schroefvastheid. De VP70 heeft een hoge stijfheid en de IW180 staat weer bekend om zijn hoge geluidswerende isolatiewaarde. Beide wanden hebben een uitstekende brandwerendheid van 45 minuten.” ❚

| 71

PLAATSNAAM | Projectnaam

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Paul de Ruiter Architects

Eerste energieneutrale Gymnasium in de hoofdstad

‘Een ontwerp dat voldoet aan hoge esthetische en energie-eisen’ Het 4e Gymnasium ademt licht en lucht. In alle hoeken van het fraaie atrium lijken leerpleinen, werkplekken en balkons op te duiken, die via gangen weer verbonden zijn met de lokalen. De les- en werkruimten zijn verdeeld over de eerste en tweede verdieping. Op de bovenste verdieping bevindt zich een volwaardig sportzalencomplex met dakterras. Het 4e Gymnasium is in 2005 opgericht door de drie gymnasia Barlæus, Vossius en Ignatius. In 2007 kreeg het een tijdelijk schoolgebouw, omdat een definitieve plek nog niet gevonden was. Eind 2013 werd besloten dat de school definitief gevestigd zou worden in de nieuw te bouwen woonwijk De Houthavens, tevens het eerste energieneutrale stadsdeel van Amsterdam. Het 4e Gymnasium is de voorloper voor de verdere ontwikkeling van dit gebied. “Een fantastisch project met mooie uitdagingen”, trapt Sjaak Huijsman, bouwmanager van de gemeente Amsterdam, af. “De grootste uitdaging was ‘tijd’. Programma van Eisen, ontwerp, bouw en verhuizing moesten binnen drie jaar gereed zijn, inclusief de gemeentelijke besluiten.” Uitdaging

72 |

twee was de omgeving. ‘Houthavens’ behoort tot de Excellente Gebieden van het VROM en is de eerste energieneutrale woonwijk van Amsterdam. Om mee te kunnen in deze ambitie is de school aangesloten op de warmte- en koudelevering in Houthavens. Hij maakt gebruik van betonkernactivering en beschikt over drievoudig glas, veel isolatie en pv-cellen. “Als de school in gebruik is, wordt de energiebalans nog twee jaar gemonitord”, vertelt Huijsman. “We rekenen erop dat daarna is aangetoond dat het 4e Gymnasium echt een energieneutraal gebouw is.”

HOGE WELSTANDSEISEN Maar er is meer. In Houthavens gelden ook stevige esthetische eisen. De gemeente wil dat de nieuwe bebouwing verwijst naar de oorsprong van het gebied, namelijk de houthavens. “Dit

heeft de architect vertaald met hout in de gevels en het interieur”, wijst Huijsman. “De gevels zijn bekleed met grote houten balken (20 x 0,5 x 0,2 m). De ophangconstructie die hiervoor nodig was, schuurde wel tegen de energetische eisen. Om deze aan het gebouw te bevestigen, moest de isolatieschil worden onderbroken. Met extra aandacht voor de luchtdichtheid is het gebouw toch energieneutraal gebleven.” Ook de sporthal bovenop de school vraagt bouwtechnische aandacht. De hal bestaat uit twee grote gymzalen die gekoppeld kunnen worden met een vrije ruimte van zeven meter hoog. Huijsman: “De sporthal is in de avonduren toegankelijk voor gebruikers van buitenaf. Hier is de route – binnen en buiten – op afgestemd. Daarnaast was de

AMSTERDAM | 4e Gymnasium

geluidsisolatie belangrijk. Hoe intensief de sporthal ook wordt gebruikt, de onderliggende lokalen mogen hiervan geen geluidsoverlast ondervinden. Met name de geluidsbruggen die ontstonden door de grondpotten voor de netsporten moesten goed worden uitgedetailleerd om aan de hoge eisen te kunnen voldoen.”

GEZAMENLIJK ONTWERPPROCES Het 4e Gymnasium sluit in alle opzichten aan op het flexibele leren. De studenten kunnen overal neerstrijken. De gangen zijn ingericht als de verlengstukken van de klaslokalen. De wifi is van uitstekende kwaliteit en afgestemd op de mobiele communicatiemiddelen. “Dit is niet toevallig”,

4e Gymnasium is genomineerd voor de Nederlandse Bouwprijs Catagorie Gebouwen De jury, die lovend is over de energie-ambities, is kort en bondig in haar commentaar: “Het is een nieuwe generatie onderwijsgebouwen. Een uitnodigend klimaat voor kinderen die aan hun toekomst willen werken.” In februari 2017 worden de winnaars bekend gemaakt.

vertelt Huijsman. “De gebruikers van de school – leraren en leerlingen – zijn vanaf het eerste moment betrokken geweest bij het ontwerp. Zij hebben hun wensen kenbaar gemaakt, workshops van de architect gevolgd en het interieur mede ontworpen. Die betrokkenheid zie je terug in het resultaat.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Amsterdam GEBRUIKER Esprit Scholengroep/Het 4e Gymnasium ONTWERP Paul de Ruiter Architects, Amsterdam ADVIES Van Rossum, Amsterdam UITVOERING Dura Vermeer, Croonwolter&Dros INSTALLATIEADVIES Ingenieursburo Linssen, Amsterdam BOUWKOSTEN € 15 miljoen BOUWTIJD februari 2015 – juni 2016

THE BEAUTY OF INNOVATION gevelsystemen

| 73

Flexibele vloerconstructies Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | De Hoop Pekso - Toon de Wit

DE KUNST VAN HET WEGLATEN De wensen voor schoolgebouwen worden groter, extremer en exclusiever. De gemiddelde architect is gewend geraakt aan de vraag naar vides, gigantische uitkragingen en flexibele ruimtes. De Airdeck vloer maakt deze architectonische hoogstandjes mogelijk. “Picasso noemde het ‘De kunst van het weglaten’”, weet Herman Linneman, Productmanager van De Hoop Pekso. “Ruimtes worden mooier en indrukwekkender als ze niet worden onderbroken door wanden, balken of andere dragende elementen. De vraag naar vlakke vloerconstructies met een hoge graad van flexibiliteit voor ruimtelijke indeling wordt groter. ‘Lege’ ruimtes kunnen worden ingezet voor meerdere doeleinden.”

VERBINDING TUSSEN BINNEN EN BUITEN

Faculteit Geowetenschappen, Universiteit Utrecht: Met het Airdeck vloersysteem zijn grote uitkragingen mogelijk.

Als de constructie ook nog een open verbinding kan realiseren met buiten, draagt het bij aan de kwaliteit van de werkomgeving en aan de waardevermeerdering van het gebouw. Linneman: “Studenten en docenten genieten van meer uitzicht en groen, terwijl de gevel van het gebouw op termijn eenvoudig gestript kan worden voor een andere look of bestemming van het gebouw. De Airdeck vloer ondersteunt dit op constructief, architectonisch en bouwtechnisch gebied. De vloer ondersteunt toekomstbestendig bouwen.”

In uiterlijk verschilt de Airdeck vloer nauwelijks van de traditionele, gewapende betonvloer. “Het verschil zit in de opbouw van de vloer”, vertelt Linneman. “Behalve de wapening bevinden zich in de vloer gerecyclede kunststof Airboxen in een raster van 300x300 mm. Deze Airboxen of luchtkamers zorgen voor een besparing van bijna dertig procent op beton en staal, waardoor funderingen en ondersteunende constructies aanmerkelijk lichter worden.”

Een Airdeck vloer wordt volledig op maat gemaakt, alle technische openingen en uitsparingen zijn dus al voorzien.

74 |

GROTERE OVERSPANNINGEN “De Airdeck vloer rust op een kolommenstructuur, wat mogelijk is door zijn vierzijdige krachtafdracht”, vertelt Linneman. “Dit maakt de vloer, in combinatie met het relatief lichte gewicht, geschikt voor dunnere vloerconstructies en grotere overspanningen. Je kunt het vergelijken met een tafel. Door de stijfheid van een licht tafelblad worden grotere overspanningen mogelijk en kun je de tafelpoten op elke gewenste plaats neerzet-

Faculteit Geowetenschappen, Universiteit Utrecht: een flexibel en luchtig gebouw met grote vides en weinig kolommen.

Flexibele vloerconstructies

levensduur hebben. Met maximale ruimte in de vloerconstructie kunnen installaties, leidingen en instortvoorzieningen in de vloer worden verwerkt en kan de ruimte worden aangepast aan het aantal leerlingen en het lesprogramma. De leeromgeving en het leerklimaat van studenten is sterk veranderd. De moderne digitale lesomgeving, met wifi, digiborden en touchscreens, wordt mede mogelijk door de vloer.”

(Beeld Inbo)

KOELING EN VERWARMING

ten. Het tafelblad kan daarbij in elke gewenste vorm worden uitgevoerd.” De Airdeck vloer is sinds drie jaar verkrijgbaar in Nederland en zorgt voor innovatie op construc-

tief, architectonisch en bouwtechnisch gebied. “Gebouwen worden luchtiger en flexibeler”, signaleert Linneman. “Dat gebeurt om esthetische redenen, maar niet minder om redenen van duurzaamheid. Ook scholen moeten een lange

Ook voor koeling en verwarming biedt de Airdeck vloer uitkomst. Als gekoeld of verwarmd water via een leidingsysteem door het massieve gedeelte van de betonvloer wordt geleid, zorgt de vloer voor koeling in de zomer en verwarming in de winter. Linneman: “De mogelijkheden zijn nog lang niet uitgeput. Er worden nog steeds nieuwe mogelijkheden ontdekt. Zeker is dat ruimtes zonder wanden worden beleefd als ‘prettig’. Dat is ook wat moderne architecten aanspreekt. De gebruikers willen comfort, gemak en ruimtes ‘beleven’; ze willen ervan genieten, nu en in de toekomst. Airdeck vloeren zorgen voor doorlopende plafonds en glaspartijen: mooier en duurzamer. Elke vloer is bij De Hoop Pekso pasklaar geproduceerd. Dat zie je en dat voel je.” ❚

The right way to building structures

International School of Amsterdam, Amstelveen

Elde College, Schijndel ©AGS Architects

©Alberts & Van Huut International Architects

foto: Remco van Blokland

Universiteit Utrecht, faculteit Geowetenschappen ©Inbo

Flexibele gebouwstructuren voor het onderwijs

Airdeck zorgt voor een lichte gebouwstructuur met grote overspanningen zonder balken of ondersteunende muren. Dit zorgt voor een optimalisatie van: • de fundering • kolommen • het materiaal (hoeveelheid beton, staal etc.) • de totale bouwhoogte Een constructie met Airdeck komt de vraag naar flexibiliteit en dynamiek in een gebouw tegemoet. Door de grote overspanningen en vlakke plafonds, kunnen ruimtes gemakkelijk heringedeeld worden. Bovendien kunnen digitale leermiddelen, zoals digiborden en touchscreens, eenvoudig geïntegreerd info@dehoop-pekso.nl

worden. Airdeck draagt bij aan toekomstbestendige gebouwstructuren.

| 75

Geluiddempende afwerking

EFFECTIEVE NAGALMREDUCTIE Schoolgebouwen krijgen steeds meer een industrieel karakter. Beton, staal en glas zijn populair bij architecten. Maar harde bouwmaterialen absorberen het geluid niet of nauwelijks. Om een ‘kippenhok’ en nagalm te voorkomen, zijn maatregelen vereist. Asona Benelux B.V. uit Uithoorn biedt diverse akoestische oplossingen. Eén daarvan is Sonaspray®, een gespoten geluiddempende afwerking voor plafonds en wanden. “Sonaspray® leent zich uitstekend voor klaslokalen, gymzalen, aula’s en andere ruimtes in schoolgebouwen”, aldus Sales Manager Rob van Beek. ”Het mooie van Sonaspray® is dat het een zeer effectief middel is. Het product wordt meestal op het plafond aangebracht. Door de grote oppervlakte is de nagalmreductie zeer hoog en zijn aanvullende akoestische maatregelen niet nodig. Ons streven is altijd om een nagalmtijd te halen van 0,8 en eigenlijk lukt dat altijd heel goed.”

VOORDELEN Van Beek: “Een andere plus is dat Sonaspray® in één arbeidsgang en rechtstreeks op de ondergrond gespoten kan worden. Die ondergrond kan van alles zijn: beton, metaal, gips en zelfs glas. Doorgaans is een dikte van 25 mm al voldoende, maar er kan tot 75 mm dikte worden gespoten. De snelheid van het aanbrengen is hoog, want er kan per dag ongeveer 100 m2 gedaan worden. Dit alles vertaalt zich direct door in een gunstige prijs per m2 en dit verklaart mede de populariteit.” Sonaspray® is verkrijgbaar in vier structuuruitvoeringen, variërend van grof tot fijn en in diverse standaardkleuren. “Maar we kunnen iedere gewenste kleur leveren. Asona Benelux B.V. is volledig projectpartner. Wij produceren het materiaal in onze eigen fabriek. En we verzorgen ook zelf het spuitwerk op de projecten.”

76 |

Tekst | Jerry Nijssen Beeld | Asona Benelux B.V.

Karbouw Bouwonderneming is één van de bedrijven waar Asona met enige regelmaat mee samenwerkt in onderwijs gerelateerde projecten. Directeur Marco Berger: “Als aannemer zijn wij recentelijk betrokken geweest bij twee herontwikkelingsprojecten in Amersfoort waarbij een bestaand kantoorgebouw en een oude fabriek zijn omgetoverd naar een gebouw met onderwijsfunctie. Zo hebben we een voormalig ABN-AMRO kantoor omgebouwd tot hotelschool. Een ander voorbeeld is de voormalige Prodentfabriek in het stadshart van Amersfoort. Dit complex is afgelopen zomer herontwikkeld tot een multifunctioneel pand met onder andere een opleidingscentrum voor kappers en uiterlijke verzorging.”

LASTIG ONDERWERP “Onze ervaring is dat akoestiek in oude gebouwen een lastig onderwerp is”, vertelt Berger. “De constructie is van beton en andere harde materialen die niks doen qua geluidabsorptie. En heel vaak is de opdracht om de oude constructie, luchtkanalen, kabelgoten en dergelijke in het zicht te laten om de sfeer en het industriële karakter te behouden. De verdiepingshoogte in deze panden is slechts 2,70 meter. Daar kun je dus niet met een verlaagd plafond aan de gang om installaties weg te werken en is er ook geen ruimte om bijvoorbeeld akoestische panelen aan te brengen. In beide projecten hebben we Asona ingeschakeld

voor advies en het laten spuiten van Sonaspray®. De akoestische resultaten zijn echt verbluffend.”

AKOESTISCH SPUITPLEISTER Een ander bedrijf waarmee Asona nauw mee samenwerkt, is Habovo Afbouw uit IJsselmuiden. Uitvoerder Gerben Kroeze: “Habovo is een bedrijf dat de volledige binnenafwerking voor haar rekening neemt. Te denken valt aan het plaatsen van volgipswanden, het pleisteren van binnenwanden, spackspuiten en het aanbrengen van sierpleister. Daarnaast kunnen wij in nieuwbouw maar zeker ook in de renovatiebouw in ruimten waar hoge akoestische eisen worden gesteld wanden en plafonds afwerken met een akoestisch spuitpleister. Zo zijn wij ook bekend geworden met Sonaspray®. Als dit product wordt voorgeschreven, schakelen wij Asona in. Als onderaannemer nemen zij dan het hele werk over. Vanaf de voorinspectie en het spuitwerk tot en met de oplevering. Dus eigenlijk is het een heel mooie samenwerking. En Sonaspray® is kwalitatief een mooi product. Het voldoet goed en dat is heel wat waard. Akoestiek is een lastige materie en Asona is een bedrijf dat meer dan voldoende kennis en kunde in huis heeft. De medewerkers weten heel goed waar ze het over hebben en wat ze moeten doen om de benodigde nagalmreductie te bereiken. Als Habovo hebben wij er helemaal geen omkijken naar. Ideaal!” ❚

Geluiddempende afwerking

| 77

SUPERB [IN]VISIBLE ACOUSTIC Kantoor De Alliantie (Hilversum) Sonacoustic SP

Goede akoestiek is essentieel voor de beleving en het gebruik van een ruimte. Asona heeft al ruim 35 jaar ervaring met de ontwikkeling van hoogwaardige akoestische materialen die niet alleen zorgen voor een optimaal akoestisch klimaat, maar bovendien de uiterlijke

aspecten van de ruimte respecteert. De kern van onze oplossing ligt in de unieke combinatie van geluiddempend naadloos akoestisch pleister in verschillende lagen en een akoestische afwerking

in de vorm van akoestisch spuitwerk, die alle ondergronden volgen. Wij leveren niet alleen de juiste geluiddempende materialen maar zorgen ook voor de applicatie en het onderhoud.

asona.com

NOT beursinformatie Tekst | NOT Beeld | Hans de Vries

NOT: Dé beurs voor en door onderwijsprofessionals Van 24 tot en met 28 januari 2017 is het weer tijd voor NOT, sinds 1963 de grootste vakbeurs voor kinderopvang, primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs in de Benelux. Onderwijsprofessionals kunnen hier vijf dagen lang terecht voor inspiratie en de nieuwste trends en ontwikkelingen, met diverse leuke activiteiten, workshops, presentaties, begeleide innovatieroutes en optredens.

Ook dit jaar biedt de onderwijsbeurs weer een interessante exposantenaanbod, dat bestaat uit een brede variatie deelnemers op het gebied van bouw, facilitair & inrichting, management, advies & organisatie, dagtrips, theater & cultuur, leermiddelen & materialen en leren & onderwijzen met ICT. “We zijn blij dat we dit jaar weer een aantal grote namen kunnen noemen. Denk aan uitgevers als Malmberg, Uitgeverij Zwijsen, Noordhoff uitgevers, Thiememeulenhoff, maar ook vakbonden zoals het CNV Connectief, Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS), Algemene Onderwijsbond en meer specifiek gericht op bouw, facilitair en inrichting: Heblad, Vanerum Nederland, Stalad Projectinrichting, Kampri, Inepro Cashless Solutions, R&S de Schoolinrichter, Meesterkeukens en Van Ee Speeltoestellen. Bovendien mogen we ook het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap verwelkomen”, aldus brandmanager Audrey Wilschut. Naast het exposantenaanbod biedt NOT ook een breed inhoudelijk programma, dat is opgebouwd langs actuele thema’s en is samengesteld door gespecialiseerde Adviesraden & Onderwijspanel. De adviesraden zijn opgedeeld in drie segmenten waaronder de adviesraad Bouw, Facilitair en Inrichting. “Deze Adviesraad bestaat dit jaar uit Gerald Sterkenburg – Commercieel Directeur Hodes-Bouwsystemen, Sibo Arbeek – Partner ICS Adviseurs, Marco van Zandwijk – Projectmedewerker Ruimte-OK Servicecentrum Scholenbouw,

Roel Masselink – Verenigingsmanager FMN, Roger Reijkers – Facilitair Manager Gooise Scholen Federatie, Erik Berns – Facilitair Manager Noorderlicht, Henk van Oudenallen – Facilitair Manager Stedelijk College en Ronald F. Heida – Stafmedewerker Huisvesting & ICT Stichting Sirius. Een aantal van hen zal tijdens de onderwijsacademie, het onafhankelijke congresprogramma van de beurs, een presentatie verzorgen. Daarnaast geven diverse exposanten op het gebied van bouw commerciële presentatiesessies in theater blauw.” ❚

| 79

NOT beursinformatie

M GRA PRO VO KIN OR T S VO KLA EKOMS O DE T 81

11.B0

11.B 1 07 11.A 1 07

24 t/m 28 januari 2017

11.A0

11.A 04

AL 9

9.E12 1 9.E12

9.C12

OP03 OP04

OP02

OP01

OP06

OP05

OP07

LEGENDA Deelnemer innovatieroute PO

N NGE EIDI OPL PLEIN

Onderwijsacademie Toiletten Informatiepunt Garderobe Catering Bouw, facilitair & inrichting

8.F 8 08

8.E 6 08

8.C 4 08

8.F 9 06

8.E 6 06

8.G 4 09

9.A09 8.G 5 07

8.F 074

8.F 2 06

TERRAS 8.G 5 06

8.F 3 8.F 0 70 06 4 61 8.D0 06 8.E06 8.G0 NT 8.D 7 2 6 .D 07 TPU 0 9 8 D 8.F 1 8.E .G05 8.D 8 079 8 .E STAR OVATIE 8 5 06 .E 8.C 8 07 8 6 .D 55 INN 8.D 4 0 8.F 4 07 8.C .C 8 060 TE 8.G0 06 .C 8 077 075 8.B 8 079 05 ROU .C 8 07 8.B 6 .C 8 074 075 8 .E 7 8 2 0 0 8.C 8.F 1 8.C 71 07 05 05 8.C 69 0 8.B 0 072 0 8.E 1 .E 8 5 07 .D 8 0 0 0 5 0 5 TERRAS 0 8.C 5 05

XIE YS L E

ST R A

8.A 2 04

8.A 2 8.B 053 05

8.B 6 04

8.A03

8.C 1 04

8.B04

1 8.A04 9 8.A03

8.A 2 03

8.A03

1 8.A03

4 8.B03

8.B 3 03 8.A 8 2 0

8.F 8 02

8.A 6 01

8.A 7 01 8.A 1 01

8.F 4 02

8.E02 22

8.D0

THEATER ORANJE

8.F00

8.D0

8.B01

8.B 1 01

8.D 8.D 5 007 00

8.A 8 8.A 00 010

8.A 4 00

8.D 6 00

8.E 6 00

8.E 8.D 3 005 00

8.F 5 00

8.B 8.B 004 8.B 5 007 00

Leren & onderwijzen met ICT Leermiddelen & materialen Dagtrips, theater & cultuur Management, advies & organisatie Onderwijs Boulevard

80 |

9.A04

8.F 016

0 8.E02

8.A 0 02

8.A 1 02

9.A05

8.F 6 03

8.F 9 03

9.B 0 06

8.B 1 02

8.E 8 03

9.B06 6 9.A06

8.E01 8.C0

4 8.A02

8.A02

8 L A

8.C0

8.A04

8.D 8 03

8.E 9 03

9.A07

8.F 0 04

8.F 7 04

8.E 8 04

8.B 4 05

9 8.A05 5 8.A05

Deelnemer innovatieroute MBO

VO 8.E 1 08

1 8.A06

Deelnemer innovatieroute VO

9.C0

9.A12

THEATER GROEN

11. 11.A 7 04

0 9.A12

8.B 0 08

11.A0

11.A 1 05

STARTPUNT INNOVATIEROUTE PO-, VO- EN MBODEELNEMERS

MAO

11. 0

11.A 8 05

www.not-online.nl

8.C 0 08

11.B 07

11.A0 11.A 5 06 11.A 9 05

8.B 4 08

11 0

11.B 4 07

ICT

THEATER BLAUW

11.C 1 08

11.B 0 08

l 8)

O (ha V E E

ENT

ee entr st oo

er, vemb n. r 1 no houde tie pne voorbe a u it S inge wijzig

NOT beursinformatie

REN MME R OO REN NDE EIN PL

11.G0

11.G0 80

11.E0

11.F0

1 1 L A 11.E 1 06

11.D 0 06

11.C0

11.B0

11.B 9 04

1 1.D05

11.G 8 04

11.F 0 11.G46 0 05 11.G 5 04

EEG BEW EIN PL

11.D0

11.G 2 05

11.G 7 04

11.F 1 05 .E050

11.E 7 06

11.D 4 05

.B 059

11.G 0 06

11.D0

0 1.C07

11.C 1 07

70 11.E0

11.D 5 07

11.C 4 07

1.C 075

11.D0

11.D 1 08

Blink De Schoolwebwinkel NTR Prowise Veilig Verkeer Nederland

11.G 8 06

11.C 0 08

Innovatieroute PO:

11.E 8 08

11.E0

11.B 5 04

11.A0

11.G 0 02

11.F0

11.B 7 03

11.A 6 03

11.A 7 03

11.F 3 01

11.D0 11.C 7 02 11.B 0 02

0 1.C01

11.C 1 02

11.E 1 01

0 1.D01

11.C 7 01

TERRAS

11.B 0 01

11.C 1 01 11.B 8 00

THEATER PAARS

6 9.E08

11.B 6 00

10.B 10.B 1 073 07

9.E08

76 9.C0

9.E07

10.A 5 05

9.C 9.B 0 051 05

0 .D04

10.D 1 05 10.C 9 10.C 8 10.B 2 04 04 05 10.C 7 04 10.B 8 40 04 10.C0 10.B 1 05 10.B 4 0.C 1 04 041 10.A 0 10.B 0 10.B 1 4 04 0 4 0

10.A 1 05 45 10.A0 10.A 1 04

0 9.E04

10.F 4 04 10.F 9 03

9 40

10.B 0 03

10.E 10.D 6 017 02

10.F 0 04

10.F 2 05 10.F 054 10.F 0 05 10.F 8 04

10.G 4 04

10.G 5 04

10.G 7 05 10.G 059 10.G 5 .G 05 10 3 05

10.G 1 04

10.G 10.F 35 10.F 38 0 10.F 4 036 0 10.G 5 03 02 10.F 10.F 0 026 03

10.G 2 03 10.G0 03 10.G 6 02 10.G 3 02

10.F 3 02

10.E 2 02 10.E 8 10.F 7 01 01 .E 0 1 5 0.E 1 .D 1 10 4 0 012 1 0

0 1 L HA

10.F 2 01

MBO

.F .F 10005 .E 10 .E 10008 003 0 1 10.E 5 006 00

T AA

TR NS

OE RB

9.E00

10.E 0 03

10.D0 10.C0

10.C 9 02

KIN

9.B04

10.F 1 03

31 10.C0

24 10.C 3 10.C0 02 24 .C 10.A0 0 1 .B 10 9 021 22 02 10.B 6 10.A0 02 10.C 5 10.A 9 16 18 01 0 01 .A 0 10.C0 1 10.B 0 10.B 9 14 0 2 0 1 .A 0 0 10 17 1 10.C0 10.B 6 12 10.A0 0.A0 01 10.C 1 13 1 0 1 .A 0 0 0 1 1 10.A0 10.B 0 4 10.A 9 01 10.B 1 9.E00 00 01 .A 0 1 6 0 0 10.A 7 10.C 00 10.B 005 2 10.B 06 9.E00 10.B 04 0 0.B 007 0 1 10.A 4 005 00 10.A 5 00 10.B 3 03

9.C0 0 9.A04

10.E 8 03

TERRAS

T AA

9.D0

10.E 0 05 10.F 10.E 4 045 04

TR NS

9.E04

50 9.D0

0.E 10.D 6 1 055 05

10.C 0 10.D 7 06 05 10.C 6 5 0

9.C0

9.C 1 06

10.E 7 05

9.E05

10.B 0 06 10.C 9 10.B 8 05 05

10.D 0 06

10.D 1 07

10.G 8 05 10.G 6 05 10.G 2 05

10.F 1 06 10.E 0 10.F 06 057

9.D0

10.B 7 05

10.C 10.C 0 074 07

10.C 1 07

10.E018 10.E030 10.C024 10.E038 9.D040

10.F 2 06 10.F 064 10.F 0 06 10.F 8 05

DTC PODIUM

74 10.F0

10.B 0 07

11.C 5 00

11.E 1 00 10.D0

11.D 5 00

11.F 5 00

11.E 6 00

KIN

10.A 6 05

9.D0 66 9.C0

11.D 6 00

App4Talent Leslab NTR Rijksmuseum Uitgeverij Deviant

BFI PODIUM

11.E 0 01

11.A046 10.C024 11.D081 9.D040

Innovatieroute MBO:

11.G 8 01 11.G 4 11.G 0 01 11.F 4 01 01

A 41

11.G 1 02

17 11.F0

11.C0

.B036

11.G 6 02

26 11.F0

TERRAS

.A046

11.G 2 03

11.G0

11.D0

De Schoolwebwinkel NTR Studio Tast Uitgeverij Deviant

11.G 6 03

11.G 3 04

11.E0

Innovatieroute VO:

11.G 4 04

11.G 0 05

9.E040 11.A046 10.C024 11.C070 9.A041

TERRAS

9.A03

EE NTR

l1 O (ha

ee entr st we

l 9)

ENT

P REE

O (ha K / O

TENTOONSTELLING NATIONAAL ONDERWIJSMUSEUM

| 81

NOT17 plattegrond 400x265mm

SCHERPENZEEL | Nieuwbouw CBS Korenmaat

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Burgland Bouw

Transparantie door verrassende zichtlijnen

‘Je kunt hier van boven naar beneden kijken en van voor naar achter’ CBS Korenmaat is de huisvesting van de voormalige basisscholen De Bruinhorst en De Maatjes, scholen die vallen onder het bestuur van VPCO De Viermaster. Sinds de fusie in augustus 2016 werken en leren de leerlingen samen in een prachtig, compact gebouw in het overgangsgebied tussen het dorp Scherpenzeel en zijn groene landschappelijke omgeving. Voor het ontwerp heeft Jorissen Simonetti architecten aansluiting gezocht bij de woningen aan de rand van de woonwijk. Dit heeft geresulteerd in een schoolgebouw met een fraai, dubbel zadeldak en traditioneel metselwerk, waarin is gespeeld met verschillende metselverbanden. Het gebouw is afgestemd op het aantal leerlingen van nu, maar kan door zijn speciale constructie flexibel meebewegen met ontwikkelingen zoals groei en krimp.

TRADITIONELE BOUW “Vanuit bouwtechnisch perspectief is het een traditioneel gebouw”, vertelt Hubert van Velden, projectleider van Burgland Bouw. “Het pand is ondersteund door een strokenfundering op staal, waarop een behoorlijk forse staalconstructie is geplaatst. Omdat het aantal kolommen beperkt

82 |

is gebleven en er is gekozen voor lichte separatiewanden, kan de indeling relatief eenvoudig worden aangepast. De gevels bestaan uit kalkzandsteen en traditioneel metselwerk. De keuze voor een prefab cassettedak met dakpannen sluit hier mooi bij aan. De afbouw is gerealiseerd met metalstudwanden en systeemplafonds.”

SCHERPENZEEL | Nieuwbouw CBS Korenmaat

OOG VOOR DUURZAAMHEID Duurzaamheid heeft bij het ontwerp een belangrijke rol gespeeld. Zo is er flink geïnvesteerd in hoogwaardige gevelisolatie. De grote overstekken boven de ramen en het warmtewerende glas fungeren als natuurlijke zonwering en dragen bij aan de klimaatbeheersing van het gebouw. De installaties zijn gebaseerd op warmteterugwinning. “Burgland Bouw kan met deze zaken uitstekend uit de voeten”, vertelt Van Velden. “Het begrip duurzaamheid is bij ons niet meer weg te denken. Daarnaast was het een bouwproces volgens het boekje. We hebben de school een maand voor de geplande opleverdatum overgedragen aan de gebruikers.” De centrale entree van CBS Korenmaat bevindt zich in het midden van de voorgevel. Bezoekers stappen zo onmiddellijk in het multifunctionele hart van de school. Het is de ontvangsthal, maar tegelijkertijd de plek voor centrale activiteiten zoals maandopeningen en feesten. Door de hoge vide, de natuurlijke lichtinval en de prachtige zichtlijnen oogt de hal in alle opzichten ruim. De kinderen kunnen de activiteiten volgen vanuit de klassen en vanaf de balustrades op de eerste verdieping. Als de schuifwanden naar het speellokaal van de groepen 1 t/m 4 worden geopend, wordt de ruimte nog eens extra groot.

WIFI, GROOMBOX EN SCHAKELRUIMTES Rondom het centrale hart zijn de lokalen en werkruimtes gegroepeerd. Op de begane grond bevinden zich de lokalen van de onderbouw en de ruimtes van de intern begeleiders, conciërge, directeur en administratief medewerker. Op de verdiepingsvloer zijn de lokalen voor de bovenbouw. “Alle lokalen hebben Wifi en Groombox”, vertelt Henk Jonker, directeur-bestuurder van VPCO De Viermaster, waar CBS Korenmaat onder valt. “De leerkrachten hebben de lespakketten van rekenen en taal dus altijd binnen handbereik. Veel lokalen hebben bovendien eigen schakelruimtes, waar de kinderen in kleinere groepen kunnen werken.”

Bouwinfo

Ook onder de leerkrachten klinken alleen maar positieve geluiden. Jonker: “Zij geven aan dat zij zich hier vanaf het eerste moment prettig hebben gevoeld. De gangen en lokalen voelen transparant en ruim en tegelijkertijd warm en veilig. Het lijkt alsof alle lokalen met elkaar verbonden zijn. Je kunt van boven naar beneden kijken, van beneden naar boven en van voor naar achter. Het geheel oogt rustig en in balans. Het is een goede keuze geweest om de basis rustig te houden en het kleurgebruik te beperken.” ❚

OPDRACHTGEVER VPCO De Viermaster, Ederveen ONTWERP Jorissen Simonetti architecten, Doetinchem UITVOERING Burgland Bouw, Dodewaard BOUWKOSTEN 1,9 miljoen euro BOUWPERIODE mei 2015 – april 2016

Dalwagen 63, 6669 CB Dodewaard Postbus 17, 6669 ZG Dodewaard Tel.: (0488) 41 72 40 info@burglandbouw.nl

www.burglandbouw.nl

| 83

Binnenzonwering

Tekst | Susan Moonen Beeld | De Leeuw BV

Binnenzonwering: een serieus alternatief

Met gemiddeld 18.000 bezoekers en zo’n vierhonderd standhouders mag de vakbeurs Facilitair & Gebouwbeheer, die dit jaar gehouden wordt op 25, 26 en 27 januari met recht dé informatiebron op het gebied van facilitair management in Nederland en België worden genoemd. Het evenement, dat als sinds 1999 bestaat, wordt gehouden in de Jaarbeurs Utrecht, waar ook De Leeuw BV een stand heeft. Scholen zijn misschien wel één van de belangrijkste instellingen binnen onze maatschappij. Daar worden immers de mensen van de toekomst klaargestoomd. Uit onderzoek blijkt dat een prettig binnenklimaat onmisbaar

84 |

is voor het verhogen van leerprestaties en het welzijn in het algemeen. Voor zowel de leerkracht als de leerlingen of studenten. Zonwering speelt hierbij een onmisbare rol om het binnenklimaat te beheersen.

ZONWERING AAN DE BINNENKANT? “Bij zonwering denken mensen al snel aan de buitenkant van een gebouw, terwijl juist het plaatsen aan de binnenkant veel voordelen biedt.

Binnenzonwering

Net als gewone zonwering wordt het licht gefilterd of verduisterd, geeft het een goed doorzicht, bespaart het energie en wordt de warmte buiten gehouden, maar binnenzonwering heeft geen last van weersinvloeden zoals regen en wind”, vertelt Bea Bakker, verkoopleider bij De Leeuw BV, dat zo’n dertig jaar actief is in het importeren en monteren van multifunctionele binnenzonwering binnen onderwijsinstellingen. “Een groot voordeel van Multifilm binnenzonwering is dat het onderhoudsvrij is. Juist doordat het binnen hangt. Het is gewoon een andere manier van denken.”

GESLAAGDE BEURS “Ook dit jaar zijn we weer aanwezig op de beurs. Er is volop ontwikkeling binnen het onderwijs. Zo zien we een toename van het gebruik van digitale schoolborden, wat de mogelijkheid tot verduisteren extra belangrijk maakt. In de afgelopen jaren hebben we al duizenden klaslokalen voorzien van Multifilm: variërend van alleen al de afgelopen maanden zeshonderd rolgordijnen bij een ROC in de binnenstad van Leiden, tot 130 stuks bij een basisschool in Alkmaar en vierhonderd bij een middelbare school in Enschede. Het waren stuk voor stuk mooie projecten, maar wij zijn ook blij met een opdracht voor één lokaal. Op de beurs laten we al onze formaten zien, van heel klein tot maar liefst drie meter breed en negen meter hoog. Ook werken we met warmtelampen, zodat de bezoekers van onze stand zelf kunnen ervaren hoeveel warmte er door de folie tegengehouden wordt. Multifilm is écht een product dat je moet zien en voelen”, vertelt de verkoopleider. “Wij vinden onze beursdagen geslaagd als we ook veel aanloop van mensen uit het onderwijs hebben gehad in onze stand. En dat verwachten we wel, want een deur verderop wordt – tegelijkertijd – NOT 2017 georganiseerd: de vakbeurs voor professionals in het onderwijs. Want wij richten ons met onze producten niet alleen op het onderwijs, ook grote kantoren, overheden, gemeenten, zorginstellingen en ziekenhuizen behoren tot onze klantengroep.”

ALTERNATIEF VOOR BUITENZONWERING “Eigenlijk is onze boodschap heel helder: wij willen laten zien dat er een serieus alternatief is voor buitenzonwering. En het is mooi om te merken dat de markt onze oplossingen omarmt: steeds meer business partners realiseren zich dat zonwering niet altijd aan de buitenkant van het pand hoeft te hangen”, besluit Bakker. ❚

| 85

Aangenaam .

Verwarmen Ventileren Koelen Energie besparen

Grip op een gezond en energiezuinig binnenklimaat, ook in de toekomst. Aangenaam leren

www.klimaatgroepholland.nl

Binnenklimaat

Tekst en beeld | Klimaatgroep Holland

Fris binnenklimaat, laag energieverbruik

Meldkamer ontzorgt leerkracht en beheerder Dat leerkrachten en leerlingen er alle baat bij hebben dat er gewerkt kan worden in een schone en frisse omgeving, is in de loop van de jaren wel duidelijk geworden. En toch hebben scholen het nog te vaak met een slecht binnenklimaat te doen, inclusief een torenhoog energieverbruik – zélfs als de school is voorzien van een nieuw klimaatsysteem. Hoe kan dat?

“Wij ervaren in de praktijk een gebrek aan kennis, expertise en tijd”, aldus Harry Vaatstra, directeur van Klimaatgroep Holland. “Leerkrachten weten vaak niet hoe het klimaatsysteem als geheel en de bediening werken. Beheerders hebben meestal geen inzicht in de werking en het energieverbruik of moeten daarvoor heel veel moeite doen. We zien dat, ook bij nieuwe klimaat installaties, de beheerders en gebruikers na de inbedrijfstelling los worden gelaten. Voor hen begint het dan echter pas. Ze moeten juist dan bij de hand worden genomen.” Klimaatgroep Holland vindt dat het anders moet. Het Scholen˚Concept – een speciaal voor het onderwijs ontwikkelde decentrale klimaatunit voor ventilatie, verwarming en verkoeling – wordt dan ook standaard aangesloten op een meldkamer. Deze meldkamer monitort en beheert de actuele status van de units 24/7. Eventuele storingen worden direct – op afstand – opgelost. De beheerder heeft hierdoor geen omkijken meer naar de werking van het systeem en ontvangt periodiek de gewenste managementinformatie met daarin de prestaties van werking en het energieverbruik van het systeem. Het systeem werkt volledig automatisch, waardoor ook de leerkracht er geen omkijken naar heeft. Mocht de leerkracht toch iets willen wijzigen, dan is de bediening zeer eenvoudig. ❚

| 87

Biedt u de gasten ook maximale privacy ? V L A K K E

V O O R Z E T W A N D

Z O N D E R

P R O F I E L E N

• Diverse kleurcombinaties mogelijk • Onzichtbare scharnieren in gesloten toestand • Stijlvol design en hoogwaardige kwaliteit • 1 miljoen sluitingen zonder smering • Constructies zijn mechanisch getest op sterkte • Sluitingen zijn getest op dynamische bewegingen • Tekenwerk voor u ook in 3-D beschikbaar • KUPAN als het echt mooi moet zijn • KUPAN als het echt goed moet zijn • KUPAN als u waarde hecht aan een goede organisatie Kijk op www.kupan.nl, vraag naar onze brochures of neem contact op voor een voorstel op maat.

WWW.SHOP.KUPAN.COM Kupan BV Postbus 47 - 7050 AA Varsseveld T +31 (0)315 76 00 60 E info@kupan.com I www.kupan.com

Installatieadvies

Tekst en beeld | J. van Toorenburg

Samen werken aan Frisse Scholen Familiebedrijf en installatieadviesbureau J. van Toorenburg geeft al meer dan 35 jaar advies op het gebied van warmte, koeling en elektrotechniek. “Op een heel snelle en heldere manier leggen we aan schoolbesturen uit wat de opties en voordelen zijn van elektronische en werktuigbouwkundige installaties. We maken de verschillende keuzes al in een vroeg stadium inzichtelijk. Op die manier groeit het proces en worden de juiste keuzes gemaakt”, vertelt adviseur en projectmanager Stefan van Toorenburg. Bij hun installatieadvies gaat J. van Toorenburg uit van het Frisse Scholenconcept. Er wordt dan ook veel gebruikgemaakt van warmteterugwinning door middel van ventilatiesystemen. Van Toorenburg: “We werken veel met verouderde gebouwen. Vaak bevindt zich daar onvoldoende verse lucht om er een geschikte leeromgeving van

te maken. We geven deze gebouwen een upgrade van de installaties, maar we ondersteunen ook nieuwbouw.” Duurzaamheid is een belangrijk thema binnen J. van Toorenburg en scholen. Een vermindering van het energieverbruik dus en een verbetering

van de kwaliteit. “We willen niet dat er veel geld verdwijnt naar elektriciteitskosten. We hebben liever dat dat geld gestoken wordt in de leerlingen. Scholen hebben vaak geen hoog budget en dat moet dus zeker niet uitgegeven worden aan het energieverbruik van de installaties”, aldus Van Toorenburg. ❚

| 89

Binnenklimaat

Tekst | Susan Moonen Beeld | Stevens & Van Dijck

Frisse Scholen zijn onmisbaar voor onderwijs dat het verschil maakt Frisse Scholen. Een hot item anno nu. En niet onterecht, want uit onderzoek blijkt dat zowel kinderen, studenten als leerkrachten vele malen beter presteren wanneer zij leren en lesgeven in een gezond binnenklimaat, waarbij luchtkwaliteit, temperatuur & comfort en licht & geluid optimaal zijn ingeregeld. Daarnaast kenmerkt een Frisse School zich door een laag energieverbruik. “Wij onderschrijven de doelstelling van het project Frisse Scholen dat door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is opgezet volledig”, vertelt Roel Smit, partner en directeur bij Stevens & Van Dijck, een onafhankelijk en landelijk opererend adviesbureau met een specialisme in bouwmanagement als corebusiness, dat daarnaast ook actief is op het terrein van huisvestings- en vastgoedadvies. “In onze dagelijkse praktijk merken we nogal eens dat men denkt dat werken volgens het Frisse Scholen-principe een dure en exclusieve aangelegenheid is. Dat is niet juist. Wij laten, vanuit onze rol als gesprekspartner en bouwmanager tussen scholen en gemeentes, vaak zien dat verantwoord gedane investeringen niet zelden zomaar binnen redelijke termijn kunnen worden terugverdiend. Wij hebben daarbij oog voor het immateriële rendement. Wij stellen zaken ter discussie waar anderen wellicht niet aan denken of te gemakkelijk overheen stappen. Als we een samenwerking van verschillende partijen kunnen challengen om tot een beter integraal ontwerp te komen, dan geeft ons dat een flinke energieboost. Iedere adviseur heeft immers zijn of haar focus en gaat daar voor. Wij kijken en bewaken vanuit een

90 |

neutrale rol de integrale oplossing die het best is voor de eindgebruiker. Om dit proces op een goede manier te kunnen begeleiden, is veel vertrouwen nodig tussen de partijen onderling. Oprecht verder durven kijken dan het eigen belang is hierbij cruciaal voor het slagen van het traject. Ons bedrijf is vaak betrokken vanaf het allereerste initiatief tot de uiteindelijke oplevering. En als ik dan, soms na vele jaren, nog eens een school bezoek waarbij we een rol hebben mogen spelen, dan voel ik me trots als ik kinderen onbevangen zie rennen en spelen. Het voelt dan toch alsof wij er een klein beetje aan bijgedragen hebben dat de kinderen in kwestie goed in hun vel zitten. Precies dat maakt ons werk ook zo belangrijk, want de kinderen en studenten van nu zijn de burgers van de toekomst. En van een goede, prettige en ontspannen schoolperiode is nog nooit iemand ongelukkiger geworden.”

‘NIET ELKE FRISSE SCHOOL IS EEN PRETTIGE SCHOOL’ “Een Frisse School is in ieders belang en gaat veel verder dan een school die sec aan alle technische eisen voldoet. Want dan nog kan een school geen Frisse School zijn. De architectuur moet immers

Binnenklimaat

ook aanspreken. Soms heeft een school een te klinische sfeer, is het gebouw onoverzichtelijk of voelt de omgeving niet fijn door niet optimaal kleurgebruik. Met name kinderen zijn erg gevoelig voor de sfeer die in een ruimte hangt. Sociale veiligheid is hierbij een belangrijk begrip, want pas als een kind zich écht veilig voelt, komt het vol zelfvertrouwen tot ontplooiing. Het belang van een Frisse School is daarmee groot te noemen voor alle betrokkenen”, besluit Smit. ❚

BOUWMANAGERS EN ADVISEURS

Met gezond verstand creëren wij gezonde scholen

Stevens Van Dijck is graag en regelmatig betrokken bij bouwprojecten voor het onderwijs: van primair tot wetenschappelijk onderwijs. We onderkennen het belang van goede onderwijshuisvesting maar al te zeer. Als bouwmanager hebben we dan ook een rol te vervullen in het gezonder, frisser en duurzamer maken van onderwijsgebouwen. Wij zijn ervan overtuigd dat we zo leerprestaties bevorderen en ziekteverzuim beperken. En natuurlijk nemen we onze verantwoordelijkheid om gebouwen energiezuinig te maken en de exploitatiekosten te reduceren. Stevens Van Dijck is een onafhankelijk, landelijk werkend adviesbureau op het gebied van bouwmanagement, huisvestingsadvies en vastgoedadvies. Wij zorgen ervoor dat uw ideeën en wensen efﬁciënt en beheerst worden getransformeerd in een gebouw dat geheel aan uw wensen voldoet. Op onze website vindt u meer informatie over onze organisatie, diensten, werkwijze, projecten en opdrachtgevers. Uiteraard ontmoeten wij u graag in een persoonlijk gesprek. Bel 088 0024300 of stuur een e-mail naar contact@stevensvandijck.nl.

Stevens Van Dijck

ZOETERMEER

AMERSFOORT

‘S-HERTOGENBOSCH

LEEUWARDEN

www.stevensvandijck.nl

| 91

Postbus 51, 4844 ZH Terheijden Bredaseweg 53, 4844 CK Terheijden (076) 571 82 36 info@viskerinterieurbouw.nl www. viskerinterieurbouw.nl

Bredaseweg 53, 4844 CK Terheijden (076) 593 49 49 info@viskerkeukens.nl www. viskerkeukens.nl

HOOGEVEEN | Activum

Tekst en beeld | Sika

Multifunctioneel sportcentrum het Activum hart van Bentinckspark Met het Activum krijgt Hoogeveen een nieuw sporthart. Het complex ligt precies in het centrum van de campus onderwijs en sport in het Bentinckspark en voldoet aan de gemeentelijke duurzaamheidsambities. Een unieke plek voor scholieren, sporters en recreanten. Het Activum beslaat een oppervlakte van 7.000 m² en beschikt over twee sporthallen. Een NOC*NSF-topsporthal van 56 x 28 meter, met een hoogte van 9 meter, een breedtesporthal van 44 x 24 meter, met een hoogte van 7 meter en een gymzaal van 14 x 22 meter, met een hoogte van 5,5 meter. Alle zalen zijn in te delen met flexibele wanden, zodat ze ook door scholen te gebruiken zijn. In de avonduren en de weekenden zijn de zalen beschikbaar voor sportverenigingen. Verder krijgt het Activum een rol als het gaat om bewegen en ontmoeten van speciale doelgroepen. Om het publiek goed zicht te bieden op de sporters, loopt de tribune als een rondgang langs de twee sporthallen en gymzaal. De tribune telt 1.100 zitplaatsen maar kan worden uitgebreid naar 2.100 als er grotere sportevenementen plaatsvinden. Naast de sporthallen zijn er twaalf kleedkamers en een gezamenlijk sportcafé met uitzicht over de atletiekbaan en de topsporthal. Ook is er

een fysiotherapeut in het complex gevestigd. Het hele gebouw is voorzien van Pulastic sportvloeren en Sika PU epoxy en gietvloeren. In het Activum liggen in totaal ruim 3.100 m² Pulastic sportvloeren in de kleur azuurblauw. In beide sporthallen is gekozen voor een combi-elastische sportvloer en in de gymzaal is een punt-elastische sportvloer toegepast. Voor de overige ruimtes is gekozen

voor de Sika® Comfortfloor. De door de architect gewenste betonlook-uitstraling is gerealiseerd met de Sikafloor-156 en Sikafloor-304W. Als toplaag is de Sikafloor-330 gemêleerd aangebracht, om zo tot een betonlook te komen. Het Activum levert een stevige bijdrage aan de gemeentelijke duurzaamheidsambities. Het ‘gasloze’ gebouw is aangesloten op het warmtekoudeopslagsysteem van de Waterleidingmaatschappij Drenthe. De stroom wordt voor een groot deel opgewekt met behulp van ruim negenhonderd op het dak geplaatste zonnepanelen. Verder is het hele gebouw voorzien van LED-verlichting. Dankzij het flexibele karakter en de strakke uitstraling is het Activum behalve voor sporten eveneens geschikt voor andere evenementen. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Goosen te Pas Bouw AANNEMER Goosen te Pas Bouw/Hunebouw ARCHITECT diederendirrix architecten APPLICATEUR PULASTIC VLOEREN Pulastic applicatieteam APPLICATEUR SIKA VLOEREN Vloertechniek Hoogeveen BV

| 93

Wat is een gezond binnenklimaat?

ROC Mondriaan, Den Haag

Een gezond binnenklimaat is een klimaat dat past bij de functie van een gebouw. VBI bouwt daarom mee aan duurzame, flexibele en comfortabele woon- en werkomgevingen die steeds aan te passen zijn aan de wensen van de eindgebruiker. OfÂ het nu gaat om geluid, licht, temperatuur of luchtkwaliteit. Flexibel comfort noemen we dat. Meer weten? Bel +31 (0)26 379 79 79 of volg ons via @flexibelcomfort

www.vbi.nl

Huisvesting

Tekst | VBI Beeld | NEW DIGIT Photography

‘Onderwijs van vandaag vraagt om andere gebouwen’ Het onderwijs is in de afgelopen decennia sterk veranderd van opzet en karakter. Van basisonderwijs in Brede Scholen tot projectgedreven academische scholing. Van gesloten bastions van kennis tot partners in bedrijfsleven en actieve deelnemers in de maatschappij. Het onderwijs is beweeglijker en adaptiever geworden dan voorheen. Dat stelt eisen aan de gebouwde omgeving waarbinnen het onderwijs zich voltrekt. De faciliteiten die gebouwen bieden, moeten open staan voor grote, wisselende en diverse groepen gebruikers. Ze moeten zich kunnen aanpassen aan vele soorten gebruik, uitnodigend en verbindend zijn en tonen wat ‘binnen’ gebeurt. Het gebouw waarin het onderwijs huist, is daarmee een instrument geworden waarmee het zich verbindt aan haar omgeving. Een inspirerende omgeving voor steeds wisselende studentenpopulaties vraagt om huisvesting die mee kan veranderen. Een kern die steeds kan worden hergebruikt, ook als het gebouw in de toekomst wordt gebruikt voor andere onderwijssystemen of voor zorg, appartementen of als kantoor. Wil je een gebouw relatief makkelijk kunnen veranderen en herinrichten, dan zijn vijf factoren belangrijk in het ontwerp: 1. Hoge plafonds 2. Grote overspanningen 3. Een vervangbare gevel 4. Een vrij indeelbare ruimte 5. Vloeren met een groot draagvermogen

HET BEGINT MET DE DRAAGCONSTRUCTIE Door gebruik te maken van draagvloeren met een grote overspanning ontstaan grote, vrije ruimtes. De dragende vloer kan worden opgelegd in een beton- of staalconstructie, zodat ook geen dragende wanden nodig zijn. VBI kan adviseren bij de keuze voor de juiste vloerconstructie. Zo zijn kanaalplaatvloeren heel geschikt om verwarming en koeling in aan te leggen, wat zorgt voor een aangenaam binnenklimaat en geen grote aanpassingen vergt als een gebouw heringericht moet worden. Grote ruimtes zonder dragende wanden kunnen eenvoudig opnieuw worden ingedeeld, zonder dat aan de constructie zelf iets hoeft te worden veranderd. Zo kan het gebouw als geheel worden herbestemd, in plaats van het uit elkaar te moeten halen om er delen of grondstoffen van te kunnen hergebruiken. Bovendien ontstaan zo lichte en luchtige gebouwen. Gezondheid begint dus bij de mogelijkheid van grote ruimtes. En die begint weer bij de draagconstructie.

IN DE CONSTRUCTIE HUIST HET KLIMAAT De flexibiliteit wordt ook gediend doordat kabels en leidingen eenvoudig aanpasbaar en verplaatsbaar zijn en blijven. Zo kunnen functies worden

verplaatst of veranderd zonder dat het gebouw als het ware ‘opengebroken’ hoeft te worden. En misschien nog wel belangrijker: het integreren van de klimaatinstallatie in de draagconstructie (middels betonkernactivering) zorgt ervoor dat alle gebieden in het gebouw comfortabel worden verwarmd en gekoeld, zonder obstakels en zonder elementen die verplaatst moeten worden, indien er iets veranderd wordt aan de indeling van het gebouw. Zo wordt het hele gebouw flexibel en geschikt voor ieder willekeurig gebruik.

LICHT ALS ONDERDEEL VAN DE OMGEVING Gezondheid en welbevinden zijn, weten we uit onderzoek, sterk afhankelijk van licht. En het beste is daglicht, dat een veel grotere intensiteit heeft dan kunstlicht en rustiger is. Dat betekent voor een gezond gebouw dat de toetreding van zoveel mogelijk daglicht mogelijk moet zijn. Ook daarvoor is de draagconstructie van belang: een constructie die grotere hoogtes mogelijk maakt en waarin zoveel mogelijk open gevelwanden kunnen worden toegepast, laat daardoor ook veel licht toe. Opnieuw gaat het daar om de flexibiliteit van het gebouw. Zo draagt licht optimaal bij aan de gezondheid van de omgeving die het gebouw biedt aan zijn gebruikers.

IN DE PRAKTIJK De Rijksuniversiteit Groningen wilde een duurzaam gebouw met toekomstwaarde, passend in het landschap. Het ontwerp van architect Rudy Uytenhaak is zeer inspirerend: een lichaam dat loskomt uit het maaiveld en rust op twee voeten. Er is gekozen voor een stalen draagstructuur die de basis legt voor mogelijke verandering van de functie en daarnaast voor het comfort. De draagconstructie bestaat uit een staalconstructie met verdiepingsvloeren die zo’n grote overspanning hebben dat geen constructieve tussenwanden nodig zijn. Dat geeft de vloeren maximale indelingsvrijheid. De vloeren beschikken over betonkernactivering. Het resultaat is een optimaal flexibel onderwijsgebouw van de toekomst. De grote ruimtes in combinatie met de grote vides zorgen voor optimale daglichttoetreding in de binnengebieden. De toekomstige waarde van dit gebouw over vijftig of zelfs honderd jaar is bepaald door keuzes die nu gemaakt zijn op het vlak van flexibiliteit: indien op deze aantrekkelijke locatie direct bij de stad in de toekomst een andere functie vereist is, kan het gebouw daarop worden aangepast. ❚

EEN GEVEL DIE AMBITIE UIT KAN DRUKKEN Met een goede draagconstructie is een grote vrijheid mogelijk in de gevel van het gebouw, die immers geen dragende functie heeft en dus van een breed scala aan materialen gemaakt kan worden. Volledig glazen gevels bieden de meeste lichtinval, sommige gevelmaterialen kunnen bijdragen aan energiebesparing doordat ze een hogere isolatiewaarde hebben en het toepassen van natuurlijke materialen kan een bijdrage leveren aan een aangename ervaring van het gebouw. Door de vrijheid van materiaalkeuze nemen ook de expressiemogelijkheden enorm toe.

| 95

BEDRIJFSPRESENTATIE | Preficon Europe Tekst | Lieke van Zuilekom

Beeld | Preficon Europe

‘Voor elke situatie een brandveilige oplossing’ Om de (brand)veiligheid in een gebouw te borgen, passen veel aannemers brandwerend plaatmateriaal toe. Hierbij komen zij voor verschillende uitdagingen te staan. Want welke plaat past het best bij welke situatie? Welke dikte is nodig? En welke bevestigingsmaterialen en -methode? “Aannemers die zich met hun vragen wenden tot een dealer, krijgen niet altijd een duidelijk advies”, weet Martijn Bendijk, Sales Manager bij Preficon Europe, voorheen Fipro Benelux. “Omdat brandwerende platen slechts een klein deel uitmaken van hun assortiment, kennen dealers vaak niet alle ins en outs hieromtrent. Om ervoor te zorgen dat zij tóch alle vragen van aannemers kunnen beantwoorden én een betrouwbaar advies kunnen geven, hebben wij recent een digitale productselector ontwikkeld: de Preselector.” Met de Preselector op www.preficon.com of via de brandnieuwe app (verkrijgbaar in de Appstore en Google Play) kan in een paar eenvoudige stappen de best passende plaat worden geselecteerd, evenals de plaatdikte én het bevestigingsmateriaal, vertelt Bendijk. “Hiervoor moet een aantal gegevens worden ingevuld, waaronder de toepassing van het materiaal – voor stalen kolommen, stalen liggers, plafonds of wanden, de klimatologische omstandigheden – droog, vochtig of nat, evenals het gewenste aantal minuten brandwerendheid en – in het geval van staalconstructiebekleding – het profieltype en de kritieke staaltemperatuur.

96 |

Het advies dat hieruit voortkomt, kan door de dealer naar de aannemer worden teruggekoppeld, die hiermee verzekerd is van een (brand)veilige keuze. In de montagebladen die aan de Preselector zijn gekoppeld, kunnen aannemers bovendien zien hóe de plaat gemonteerd moet worden en welke bevestigingsmaterialen nodig zijn.” “Naast de Preselector is ook de Preculator ontwikkeld, een calculator waarmee dealers heel eenvoudig sec de plaatdikte kunnen bepalen”, vertelt Joep Sijtsma, Manager bij RB+ Groep, waar de werkmaatschappijen Firejob, Van der

Aa Brandwerende Applicaties en Preficon Europe onderdeel van zijn. “Daarnaast staat dealers altijd een binnendienstmedewerker van ons ter beschikking voor het beantwoorden van specifieke technische vragen.”

‘HARDLOPERS’ Op dit moment levert Preficon Europe brandwerend plaatmateriaal aan zo’n honderd dealers in Nederland. De ambitie is om dit aantal voor het eind van het jaar op te waarderen tot circa tweehonderd, waarna op termijn ook de Europese markt wordt opgezocht. “Al onze plaatmaterialen worden op

BEDRIJFSPRESENTATIE | Preficon Europe

voorraad gehouden in verschillende distributiecentra, die onze dealers snel kunnen beleveren”, vertelt Bendijk. “Dealers hoeven hiervoor niet zelf ruimtes in te richten. Het op voorraad houden van de ‘hardlopers’ is meer dan voldoende.” Met ‘hardlopers’ doelt hij onder andere op de superlichte Preficon Board S (minerale vezelplaat, voorheen Thermacor-S), die zelfs met een stanleymes kan worden gesneden. “Een makkelijke, snelle verwerking is het resultaat. Doordat de plaat slechts 7,5 kilo per vierkante meter weegt, kan hij eenvoudig door één monteur worden verwerkt.” De plaat is ideaal voor het bekleden van stalen kolommen en liggers in binnensituaties, vertelt Bendijk. Voor het bekleden van plafonds adviseert hij Preficon Board M (lichtgewicht vermiculietplaat, voorheen Mansard), dat over dezelfde eigenschappen beschikt.

afwerkbaar is, kan hij perfect in zichtsituaties worden toegepast.” Ook de nieuwe Preficon Board P (gipsvezelversterkte plaat) kan uitstekend in het zicht blijven. Deze plaat, die geschikt is voor het bekleden van stalen kolommen, stalen liggers en wanden in droge ruimtes is niet alleen stootvast, maar ook zeer gemakkelijk te zagen.

De Preficon platen worden onder private label door Preficon Europe gevoerd. Daarnaast is het bedrijf distributeur voor de Nederlandse markt voor de Aestuver brandwerende platen van het merk Fermacell. Alle producten zijn Europees getest en voldoen aan de actuele weten regelgeving. ❚

NOVITEITEN Nieuw in het assortiment van Preficon is Preficon Board C (calciumsilicaat plaat), waarmee niet alleen stalen liggers en kolommen, maar ook wanden brandwerend bekleed kunnen worden. “De plaat kan in zowel droge als vochtige ruimtes worden toegepast”, vertelt Bendijk. “Doordat de plaat vrij hard van structuur, stootvast en direct (Beeld Grazina Lomoovskaja)

PREFICON.COM BRANDWERENDE PLAATMATERIALEN

PREFICON BOARD C

PREFICON BOARD M

PREFICON EUROPE B.V. HAVENWEG 20C 5145 NJ WA ALWIJK

PREFICON BOARD P

F +31(0)416 69 71 71 INFO@PREFICON.COM W W W.PREFICON.COM

PREFICON BOARD S

FERMACELL AESTUVER

EEN RBPLUS ONDERNEMING

| 97

Akoestische oplossingen

Optimale akoestische oplossingen met een fraaie uitstraling

‘Het oog wil ook wat’ In veel ruimtes waar mensen samen komen, is een goede akoestiek gewenst maar lang niet altijd aanwezig. Het gevolg: lange nagalmtijden en echo’s die de verstaanbaarheid verminderen en tot irritatie leiden. Point Out uit Sneek levert de oplossing met een voor Nederland uniek product dat bovendien van elke gewenste afbeelding kan worden voorzien.

Wanneer er bij de inrichting van een ruimte harde materialen worden gebruikt – denk aan natuursteen, hardhout, beton of glas – dan heeft dat al vlug invloed op de akoestiek. Er ontstaan dan lange nagalmtijden en echo’s, met alle hinderlijke gevolgen van dien. André Rienstra, directeur/eigenaar van Point Out, geeft uitleg: “Galm ontstaat, nadat de oorspronkelijke geluidsbron is gestopt, door de weerkaatsing van dat geluid tegen de harde oppervlaktes in een ruimte. Dat verschilt per ruimte en heeft onder meer te maken met hoeveel harde materialen er aanwezig zijn, de omvang van de ruimte en of er materialen zijn aangebracht, zoals gordijnen of vloerbedekking, die al deels voor een demping zorgen.” Vaak zijn die aanwezige zachte materialen echter niet voldoende om voor een aangename akoestiek in de ruimte te zorgen. Daarom wordt zijn bedrijf veelvuldig ingeschakeld bij zowel nieuwbouwprojecten als renovaties.

Die hebben een heel uiteenlopend karakter, geeft Rienstra aan. “Kantoren, restaurants, de entree van een gebouw, leeromgevingen en leslokalen, gymzalen, noem maar op. Afhankelijk van de situatie en wensen beginnen we met een bouwkundige opname en/of een akoestisch onderzoek. Hebben we alles in kaart gebracht, dan doen we een voorstel. Daarbij kijken we ook naar, zeg maar, het esthetische aspect, de uitstraling van de aan te brengen akoestische panelen.” Want, zo maakt hij duidelijk, Point Out biedt een voor Nederland unieke oplossing die van zo ongeveer iedere gewenste afbeelding kan worden voorzien. “Ons product bestaat in de basis uit gerecycled papier en karton. Daar overheen komt een geperforeerd akoestisch doek. Op dat doek kunnen we met behulp van een printer vrijwel alles weergeven, van eenvoudige vlakken tot foto’s, in allerlei kleuren. Naam, logo, slogan en sfeerfoto’s: het is allemaal mogelijk. Zo kunnen we bijdragen aan de gewenste uitstraling voor iedere specifieke ruimte.” Onderscheidend kenmerk van de producten, legt Rienstra uit, is hun uitstekend absorberende karakter. De meeste traditionele materialen, zegt hij, scoren redelijk tot goed. “Bij ons ligt de absorptiecoëfficiënt echter beduidend hoger, ongeveer een derde. Dat betekent dat je met minder materiaal een gelijkwaardig resultaat krijgt, of met dezelfde hoeveelheid materiaal een heel wat beter resultaat dan bij gebruik van traditionele materialen. We werken er nu zo’n tien jaar mee, tot grote tevredenheid van onze klanten. Bovendien beschikken we over een brede kennis en ervaring. Daardoor kunnen we vooraf op basis van metingen niet alleen het resultaat voorspellen, maar ook garanderen. We bieden de klant dus een oplossing op maat die bijdraagt aan een fraaie uitstraling van de ruimte maar vooral een uitstekende akoestiek waardoor we onverstaanbaarheid en irritaties kunnen vermijden.” . ❚

98 |

Akoestische oplossingen

| 99

WONINGBOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

Tekst | Jac Buchholz Beeld | BPD Ontwikkeling BV

Handelskade Nijmegen: ‘Een project met militaire precisie’ Het project Handelskade in Nijmegen is onderdeel van Waalfront, een omvangrijke stedenbouwkundige ingreep waarbij elk gebied een eigen karakter krijgt met rivier de Waal als verbindende factor. Het project bestaat uit negen uiteenlopende woontorens, er komt onder andere horeca en er is ruimte om te recreëren. De werkzaamheden liggen op schema, vertelt Henri Schimmel, senior ontwikkelingsmanager van BPD, ontwikkelaar van het project.

100 |

NIJMEGEN | Handelskade Handelskade is momenteel één van de grootste binnenstedelijke projecten in aanbouw. In de negen woontorens komen 530 appartementen – een derde is koop, een derde sociale huur en een derde beleggingshuur. In de plint is 2.800 m² aan commerciële ruimtes voorzien en ondergronds komt een parkeergarage met 505 plaatsen. De kade langs de Waal en de haven worden compleet heringericht.

MASTERPLAN BPD kwam in 2005 in beeld, naar aanleiding van een door de gemeente Nijmegen uitgeschreven prijsvraag voor de ontwikkeling van Waalfront. Uitgangspunt van de gebiedsontwikkeling was een bestaand masterplan. Henri Schimmel legt uit dat op dat oorspronkelijke masterplan diverse wijzigingen zijn doorgevoerd en dat er in 2012 een aangepaste versie werd gepresenteerd. “Er is aanvullend onder meer demografisch onderzoek gedaan om in kaart te brengen welke nieuwe woonbehoeften er in Nijmegen bestonden. Ook heeft er een actualisatie plaatsgevonden in fasering en voorzieningenniveau. Dat heeft er onder andere toe geleid dat in gebieden die wat verder van het stadscentrum liggen, is gekozen voor meer grondgebonden wonen en voor hoogbouw in gebieden zoals Handelskade, dichter bij het centrum.” In 2014 ging het project in uitvoering, aldus Schimmel. Dat gebeurde aan de Waalzijde met De Lunet, het meest luxe appartementencomplex. “De gedachte daarbij was dat je het project zo meteen op de kaart zet en deze toren als een soort vliegwiel fungeert.” Inmiddels is De Lunet opgeleverd en bewoond. Ook Dock I en Havenkraan zijn recent opgeleverd en bewoond. Aan de rest van het project wordt volop gewerkt, geeft Schimmel aan. “We liggen op schema. De oorspronkelijke planning staat nog steeds overeind.” Met name de logistiek is daarin een grote uitdaging, zegt hij. “Je bouwt midden in de stad. Dat betekent weinig

opslagruimte op de bouwplaats en heel zorgvuldig omgaan met de aan- en afvoerbewegingen. Het logistieke aspect van dit project vraagt dan ook om militaire precisie. Dat is heel strak geregisseerd. Alle vrachtwagens volgen een bepaalde route en zijn voor een specifiek tijdstip ingepland. Daar kan niet van worden afgeweken. De chauffeurs kunnen pas de bouwplaats op nadat ze zich hebben aangemeld.” Wat het bouwen zelf betreft noemt Schimmel De Lunet als het meest uitdagende van de diverse woongebouwen. “Dat gebouw staat vlak bij het water. De bouwkuip is vastgezet met 1.379 palen waarvan honderd trekpalen. Daarnaast moest er tijdens de ondergrondse werkzaamheden altijd rekening worden gehouden met hoog water. Dat maakte het wel eens spannend.”

IMPULS Een aspect dat volgens Schimmel nu speelt is de aanwezigheid van bewoners uit De Lunet op het bouwterrein. “Bewoners kunnen aan de Waalzijde per voet of fiets naar de woontoren en per auto het bouwterrein op met speciale toegangspasjes. Een deel van de route die ze op het terrein gebruiken, hebben we afgebakend; er is alle oog voor veiligheid.” De commerciële ruimtes in Handelskade, vertelt hij, zijn nog niet ingevuld. “Interesse genoeg maar we nemen alle tijd om daar partijen onder te brengen die aansluiten bij de hoogwaardige kwaliteit van het gebied. Wat horeca betreft, maar ook andere bedrijvigheid.” De naam van een eerste vastgelegde partij kan hij wel al vrijgeven. Dat is De Gelderlander. Met andere partijen wordt gesproken. “Handelskade geeft Nijmegen een flinke impuls, met De Lunet als meest aansprekende gebouw. We hebben de railingen van de balkons bijvoorbeeld voorzien van LED-verlichting die bij bijzondere evenementen in de stad tot op grote afstand voor een speciale sfeer kan zorgen. Met De Lunet is het karakter van Handelskade al duidelijk zichtbaar geworden. Vanaf nu gaan we verder met gefaseerd opleveren en in de loop van 2018 verwachten we het project te kunnen afronden.” ❚

| 101

Duurzame deuren en kozijnen

• Theuma deuren, kozijnen en schuifdeursystemen dragen bij aan BREEAM-credits • Geattesteerde technische deuren en kozijnen in brand-, geluiden/of inbraakwerende uitvoeringen • Werkvoorbereiding, coördinatie op de bouwplaats en montage nemen wij graag van u over

www.theuma.nl

NIJMEGEN | Handelskade

Projectinfo MOOI GEZICHT

ZORGVULDIGE MAATVOERING

Het project Handelskade in Nijmegen begint steeds meer vorm te krijgen. Het eerste gebouw, De Lunet, is inmiddels opgeleverd, twee andere zijn ook nagenoeg klaar. Facédo Zicht op Geveltechniek levert voor alle tien gebouwen van het project kozijnen, schuifpuien en vliesgevels. Die hebben per blok een eigen uitstraling, vertelt projectleider Bram Leijser.

Het is een omvangrijk project, de realisatie van de Handelskade in Nijmegen. In de diverse gebouwen komen in totaal zo’n 550 appartementen, deels koop. Alle binnendeuren en kozijnen, zowel van staal als van hout en het hangen sluitwerk worden geleverd door Theuma Doorsystems BV.

“De meeste oplossingen komen uit ons reguliere assortiment, maar voor de Handelskade brengen we een aantal ‘specials’ aan; speciaal voor dit project ontworpen producten.” Facédo begon eind 2015 met de werkzaamheden en zal naar verwachting in de eerste helft van 2018 kunnen afronden. Leijser geeft een beschrijving van die werkzaamheden. “De Lunet is het grootste gebouw. Daar hebben we onder meer een gesegmenteerde, geluidsisolerende vliesgevel aangebracht. Verder hebben we voor de woningen op de verdiepingen de schuifpuien geleverd en gemonteerd.”

Accountmanager Steven Dekkers legt uit dat de bewoners van de koopappartementen van tevoren bepaalde wensen konden doorgeven. “Zo kon men een keuze maken uit diverse kozijnen en luxe paneeldeuren en deurkrukken.” Eén van de keuzes betrof kozijnen met en zonder bovenlicht. Dat had gevolgen voor de maatvoering. Dekkers: “Het klinkt heel eenvoudig, maar bij zo’n groot project is het belangrijk dat met die maatvoering secuur wordt omgegaan. Dat de juiste sparingen op de juiste plek komen bijvoorbeeld. De projectleider ziet daar op toe. Alles in goede banen leiden vraagt om goede communicatie.”

Die werden, geeft hij aan, beglaasd en al aangeleverd en verwerkt. “Daardoor hebben we de montagetijd kunnen halveren. Ook logistiek gezien had het voordelen. Vanwege de omvang van het project en de beperkte ruimte ter plekke is er een strikt aanleverregime: dat gebeurt just-in-time en volgens een strak schema. Wij hebben de puien in de namiddag en begin van de avond via de torenkraan meteen naar de juiste verdieping getransporteerd. Daarvoor hadden we een speciaal hijsmiddel ontwikkeld. De Lunet is het hoogste gebouw en het was een mooi gezicht die puien van 5 bij 2,5 meter de hoogte in te zien gaan.”

Theuma levert niet alleen alle deuren, kozijnen en hangen sluitwerk maar monteert ze ook, zegt Dekkers. Dat gebeurt op basis van door de aannemer gemaakte plattegronden, volgens een zorgvuldig vastgelegde routing. Het probleem van beperkte opslagcapaciteit op de bouwplaats wordt opgelost door telkens niet meer dan de dagproductie mee te nemen. “Dankzij de montage door eigen mensen kunnen we de hoge kwaliteit die bij dit project wordt gevraagd garanderen. Het is omvangrijk, maar we hebben voldoende vakmensen om hier met een vaste ploeg op een goede manier invulling aan te geven.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER/ ONTWIKKELAAR BPD Ontwikkeling BV ARCHITECT Vera Yanovshtchinsky, Mulleners+Mulleners, Studio Ninedots AANNEMER Vorm Bouw BV INSTALLATIES Installatie Maatschappij H.Ek ADVIES Groosman Partners, Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs CONSTRUCTIES Goudstikker de Vries AFBOUW De Bruyn Intergips B.V./Accompli/Blokland SCHILDERWERK Groenenboom BOUWPERIODE 2014 - 2018 BOUWSOM 70 miljoen euro

| 103

AMSTERDAM | Toren Overhoeks 1, B’Mine Tekst | Lilian Heijmans Beeld | AM, Demi Duits Fotography en Lilian Heijmans

B’Mine:

luxe wonen aan het IJ in Amsterdam met spectaculair uitzicht In Amsterdam verrijst naast het Eye Filmmuseum en de A’DAM Toren aan de noordelijke IJ-oever Toren Overhoeks 1, beter bekend als B’Mine. In dit 23 verdiepingen tellende gebouw komen 147 woningen. Uniek is dat er ook vijftig zogenaamde ‘Friends-appartementen’ in worden gebouwd. Ze zijn bestemd voor mensen die met hun broer, zus, vriend of studiegenoot willen samenwonen naar het concept van de televisieserie ‘Friends’.

104 |

AMSTERDAM | Toren Overhoeks 1, B’Mine

Karin Wittebrood.

Jeroen van der Tas.

VERRASSENDE OPBOUW In juni 2015 is gestart met de bouw van het 75 m hoge gebouw van B’Mine. Het bevat voor zeventig procent woningen voor het middeldure huursegment. De overige woningen zijn bestemd voor de vrije sector. Op de begane grond bevinden zich twee winkelruimtes met een totale oppervlakte van 600 m2 . Ook de fietsenstalling met oplaadpunten voor elektrische fietsen en ruimte voor een aantal scooters is hier ondergebracht. De bergingen bevinden zich op de eerste verdieping. De stallingsgarage is verrassend genoeg gesitueerd op 2e en 3e verdieping. Deze heeft een halfopen gevel voor natuurlijke ventilatie. Via twee licht glooiende hellingbanen is de garage goed bereikbaar vanaf de begane grond. “Het is een logische en praktische oplossing”, vertelt Karin Wittebrood, projectmanager bij BAM Wonen. “Een ondergrondse parkeergarage is in dit deel van Amsterdam een erg dure oplossing. Door pas vanaf de vierde etage woningen te bouwen, hebben deze bovendien allemaal een spectaculair uitzicht op de prachtige omgeving.”

WONINGEN

AFWERKING EN BELIJNING GEBOUW

Gebieds- en vastgoedontwikkelaar AM heeft in samenwerking met MN Services NV, handelend namens Pensioenfonds Metaal en Techniek, de woontoren B’Mine ontwikkeld. De appartementen variëren tussen de 77 en 87 m2, hebben een hoog afwerkingsniveau en zijn allemaal voorzien van minimaal twee slaapkamers, een open keuken, badkamer en toilet. De ruime woonkamer met glazen schuifpui heeft een inpandig balkon van 10 m2 met een hoge borstwering van transparant glas. Het hele gebouw is aangesloten op stadverwarming en in alle woningen is door het hele huis vloerverwarming aangelegd. Op de bovenste verdieping bevinden zich vier luxe penthouses met een fenomenaal uitzicht over Amsterdam en het IJ.

Volgens Wittebrood is ook de wijze van afbouw bijzonder. “Zo hebben we vanwege de snelheid gebruikgemaakt van tunnelgietbouw. Hierbij volgen kort na de ruwbouw de gevelsluitende elementen om de voor- en achterzijde wind- en waterdicht te maken. Op dat moment vinden er tijdelijk twee bewerkingen boven elkaar plaats. Daarom is uitgebreid gezocht naar een optimaal veilige werksituatie, waarbij de bouwsnelheid gehandhaafd kon blijven. Nadat het gebouw van beneden naar boven wind- en waterdicht is gemaakt, volgt de uiteindelijke afwerking van de gevel, in omgekeerde volgorde. Aan de gevel worden geëmailleerde, antracietkleurige glazen platen aangebracht. Deze worden in verticale lijn doorbroken door blank geanodiseerde aluminium kolommen, die iets van de gevel af staan. Ook worden er met ditzelfde aluminium, horizontale lijnen aangebracht waardoor een prachtig ruitpatroon ontstaat. Tot nu toe lopen we perfect op schema. De oplevering zal in mei 2017 plaatsvinden. Al met al zijn we best trots dat we deze complexe klus in zo’n korte tijd weten te klaren.” ❚

FRIENDSCONCEPT In B’Mine liggen door het gebouw verspreid 48 zogenaamde ‘Friendswoningen’ voor twee personen. Deze hebben dezelfde voorzieningen als de overige woningen, maar beschikken over twee hoofdslaapkamers. Ze zijn geschikt om samen te wonen met een familielid of vriend. Beide bewoners tekenen een eigen huurcontract en op het moment dat één van beiden verhuist, mag de ander een nieuwe huurder aanbrengen. De ‘Friendswoningen’ zijn verkrijgbaar vanaf 92 m2.

UITDAGINGEN “We stonden voor een bijzondere uitdaging”, zegt Jeroen van der Tas, projectontwikkelaar bij AM. “Vanwege de hoogte van het gebouw moesten we tot op de derde zandlaag heien, zo’n 63 m onder NAP. Hiervoor is gezocht naar een inventieve en efficiënte manier om op deze diepte te kunnen funderen. Uiteindelijk hebben we gekozen voor de toepassing van schakelpalen, waarbij twee prefab betonpalen van 32 m gekoppeld worden om op de noodzakelijke diepte te komen. Om ongewenste trillingen en schade aan de omliggende bebouwing te voorkomen, zijn de palen voorgeboord tot voorbij de tweede zandlaag. Dit funderingssysteem is in Nederland niet eerder op deze diepte toegepast. Daarom is in overleg met de Omgevingsdienst afgesproken alle palen na het aanbrengen te controleren op scheefstand door middel van inclinometingen."

| 105

Intelligente oplossingen voor vloerverwarming

fermafloor

Â®

JK fermafloor Het klimaatsysteem voor droogbouw www.jk-nl.com www.jk-fermafloor.com

AMSTERDAM | Toren Overhoeks 1, B’Mine

Projectinfo METAALCONSTRUCTIES OP GROTE HOOGTE

VLOERVERWARMING VAN A TOT Z

De staalconstructie van Toren Overhoeks 1 wordt geleverd en gemonteerd door Metaalbedrijf J. Pompstra. De staalelementen voor de opvang van de parkeervloeren, het dak en de kroonconstructie zijn voor 95 procent gereed. “Engineering, productie en montage van staalelementen is ons dagelijks werk”, vertelt Klaas Pompstra, directeur van Metaalbedrijf J. Pompstra. “De hoogte van 73 m maakt het werk bijzonder. Op moeilijk bereikbare plaatsen hebben we kleine hoogwerkers op het dak geplaatst en als dat niet toereikend was, hebben we de bouwkraan met manbak ingezet. Het heeft mooie plaatjes opgeleverd, maar de man in de kraanbak was blij dat hij weer vaste bodem onder zijn voeten had.”

• Staalconstructies • Scheepvaartbetonning • Stalen trappen • Balkonhekken • Toelevering van knip-, zet- en snijwerk

Metaalbedrijf J. Pompstra b.v.

Sterk in staal

Extra aandacht vraagt de logistiek. “Je werkt met zo’n vijftien mensen op een oppervlakte van 30x30m. Dan moet precies worden afgesproken wie over de kraan kan beschikken en wanneer hij de ruimte krijgt om zijn werk uit te voeren. Het vroeg drie bouwvergaderingen om de planning rond te krijgen, maar niet zonder resultaat. Het loopt hier als een trein.”

Industrieweg 11, Oldemarkt Tel. (0561) 45 13 95, fax (0561) 45 16 45 internet: www.pompstra.nl, e-mail: algemeen@pompstra.nl

De bouw van Toren Overhoeks 1 in Amsterdam is qua gebouwschil zo goed als afgerond. De top is bereikt en het gebouw is wind- en waterdicht. In 2017 wordt het prestigieuze project opgeleverd, waarin onder andere het vernieuwende Friends-concept wordt toegepast. Hoofdaannemer BAM Wonen Amsterdam werkte ook hier weer samen met geselecteerde co-partners. Het maakte bijvoorbeeld gebruik van de kennis en kunde van JK vloerverwarming in Ede. De band tussen BAM Wonen en JK vloerverwarming en de andere vaste partners mag gerust structureel worden genoemd. De co-makers werken al jarenlang samen, waarbij iedere partner zijn expertise inbrengt. Het zorgt voor een ingespeeld team en dat komt het eindresultaat ten goede. Het resultaat: een hoge kwaliteit, een uiterst efficiënt bouwproces volgens de BIM-methode en complete ontzorging indien gewenst. JK vloerverwarming wordt graag in een vroegtijdig stadium betrokken bij de planvorming. “Dan kan onze input maximaal worden benut. Daardoor zijn we in staat slimme technische oplossingen te bieden en kunnen faalkosten worden teruggebracht. Dat wordt gewaardeerd”, stelt Rudi Maagdelijn, technisch operationeel manager. “Onze kracht is niet alleen de uitvoering met eigen vakbekwame monteurs. We denken ook mee en zijn daardoor in staat om tot het gunstigste ontwerp te komen.” Toren 1 is daar een goed voorbeeld van. In de woontoren met 105 huurappartementen (circa 75 meter hoog) werd traditionele vloerverwarming aangelegd met een systeem schikt voor drukklasse PN10. JK leverde de aansluitleidingen, (na)regeling en de hoogwaardige RVS verdelers uit de eigen productie te Ede. De regelingen zijn afkomstig van het gerenommeerde Deense bedrijf Danfoss, eveneens een vaste partner. De ontwikkeling, productie, engineering en installatie was bij JK vloerverwarming in eigen beheer.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER EN ONTWIKKELAAR AM BV, Utrecht AFNEMER Pensioenfonds Metaal en Techniek, Rijswijk en MN Services NV, Den Haag ARCHITECT Paul de Ruiter Architects, Amsterdam HOOFDAANNEMER BAM Wonen, Amsterdam CONSTRUCTEUR BAM Advies en Engineering, Bunnik BOUWFYSISCH ADVIES EN INSTALLATIES DWA, Bodegraven

| 107

BEDRIJFSPRESENTATIE | JK vloerverwarming Tekst | Richard Stegers Beeld | JK vloerverwarming

‘SAMENWERKING vormt de sleutel tot SUCCES’ Dat is de overtuiging van JK vloerverwarming. Het innovatieve bedrijf kiest bewust voor partnerships met gerenommeerde partijen. ‘Het gezamenlijk inbrengen van kennis en expertise is dé manier om tot een optimaal eindresultaat te komen.’ JK vloerverwarming adviseert, ontwikkelt, produceert en installeert oplossingen op het gebied van afgiftesystemen met lage temperatuurverwarming (LTV) en hoge temperatuur comfortkoeling (HTK). Het bedrijf richt zich op renovatie en nieuwbouw en biedt meerwaarde voor zowel particulieren als de zakelijke markt. De dynamische organisatie is een Nederlandse producent van (RVS) verdeelsystemen en verzorgt met eigen personeel het engineeren en installeren van alle type slimme vloerverwarmingssystemen. Met de JK fermafloor heeft JK samen met fermacell en Unipro weer een uniek doordacht en getest systeem in huis. Hiermee is JK ook in de droogbouwbranche met het JK fermafloor systeem uitgegroeid tot marktleider. “Het proces verloopt geheel stofvrij en er is geen droogtijd. Het is dus supersnel te verwerken en biedt een grote mate van flexibiliteit. Bestaande, vooraf ingefreesde

systemen gaan er vanuit dat de verwerkende partij ook verstand heeft van installatietechniek en kan puzzelen”, vertelt Ferdi Jonkers van JK. Het concept van JK kan eenvoudig breed worden toegepast bij droge afbouw en renovatieprojecten. Bijvoorbeeld bij binnenstedelijke bouw zoals de renovatie van portiekflats voor woningcorporaties en transformatie van oude panden. Maar ook houtskeletbouw is een optie. De vloerelementen zijn relatief licht van gewicht en daarmee zeer geschikt voor gebouwen of woningen met een houten vloerconstructie zoals de 18e-eeuwse grachtenpanden in Amsterdam of in jarendertigwoningen.

HET SLIMME KLIMAATSYSTEEM VOOR DROOGBOUW Enkele jaren geleden heeft JK met een grote Duitse fabrikant al een geklimatiseerd droogbouwsysteem ‘op locatie’ ontwikkeld. De reden hiervoor was dat de bestaande systemen met

voorgefreesde elementen in de praktijk niet door de verwerkers verwelkomd werden, in verband met de complexiteit van verwerken. “De afbouwers zijn gewend om meters te maken. Dan moet je geen puzzel meegeven maar het eenvoudig houden”, aldus Jonkers. Met de JK fermafloor kan de afbouwer zijn expertise inbrengen en blijft de (vloer)verwarming ook bij de expert. Krachtenbundeling en actief inspelen op de wensen van opdrachtgevers en eindgebruikers, is waarmee het bedrijf het verschil maakt. Steeds vaker kiezen partijen voor de onderneming met het hoofdkantoor in Ede en vestigingen in onder andere Duitsland, Engeland, België en Turkije. Zo behoort JK al enkele jaren tot de geselecteerde co-makers van BAM (zie artikel Toren Overhoeks 1 in deze uitgave) en is er intensieve samenwerking ontstaan met medeproducenten als fermacell, Unipro en Danfoss voor hoogwaardige kwalitatieve producten.

De renovatie van het Schip en de transformatie van de U.J. Klarenstraat te Amsterdam, zijn enkele tot de verbeelding sprekende projecten waarin de JK fermafloor zijn toegepast.

108 |

BEDRIJFSPRESENTATIE | JK vloerverwarming

EXPERIENCE CENTER In haar volledig gerenoveerde en verduurzaamde bedrijfspanden beschikt JK over een gloednieuw ‘Experience Center’; een zeer inspirerende omgeving van maar liefst 1.000 vierkante meter waar demonstraties, presentaties en (scholings)bijeenkomsten worden gehouden. Bezoekers (relaties en klanten) krijgen er de unieke mogelijkheid om de afgiftesystemen in combinatie met duurzame opwekking met eigen ogen te zien en te ervaren. Alle vormen van vloerverwarming, vloerafwerking, (na)regelingen en type verdelers worden hier gepresenteerd. Samen met partners krijgen aannemers, architecten, corporaties, adviesbureaus, verwerkers en particulieren advies op maat in een prettige ambiance. Voordelen JK fermafloor: • Ecologisch product (reststof wordt hergebruikt) • Hoge akoestische en brandwerende eigenschappen • Minimale (op)bouwhoogte • Zeer korte verwerkingstijd, gemakkelijke verwerking en direct beloopbaar • Mogelijkheid voor verwarmen en koelen en zeer goed regelbaar • Flexibel in de uitvoering, vrije indeling • Kostenbesparend, goedkoper dan voorgefreesde platen • Volledige systeemgarantie JK fermafloor maakt vloerverwarming mogelijk waar dit tot voor kort niet mogelijk leek. Zie ook www.jkfermafloor.com/www.jk-nl.com ❚

| 109

AMSTERDAM | Henri Dunantbuurt Tekst | Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld | Rogier Alleblas

Tweede fase van vernieuwde Henri Dunantbuurt in Amsterdam krijgt steeds meer vorm Op 15 december 2015 is Slokker Bouwgroep van start gegaan met de nieuwbouwwerkzaamheden (tweede fase) in de Henri Dunantbuurt in Amsterdam. In opdracht van de Alliantie en Vesteda worden 138 appartementen en 102 grondgebonden woningen gebouwd, in combinatie met diverse gezamenlijke parkeervoorzieningen. De woningen worden gebouwd voor meerdere doelgroepen: sociale huur, middeldure huur en koop. De bouwtijd is krap en dat zorgt tijdens de uitvoering voor de nodige uitdagingen. Alvorens gestart kon worden met de bouw van de woningen zijn de bestaande flats gedeeltelijk gesloopt. Reinold Jansen, projectleider bij Slokker Bouwgroep, vertelt: â&#x20AC;&#x153;Oorspronkelijk zouden we in september 2015 met de bouwwerkzaamheden starten. Echter, in de bestaande flats werden vleermuizen aangetroffen in de kap- en spouwconstructies. Deze diersoort is beschermd. Dus voordat we konden starten met het sloopwerk, moesten er voorzieningen worden getroffen om de vleermuizen op te vangen. Zodoende konden we pas in december 2015 beginnen met de bouwwerkzaamheden.â&#x20AC;? Tijdens de voorbereidingsfase van het project is veel aandacht besteed aan het inrichten van een veilige bouwplaats met zo min mogelijk (geluids) hinder voor de omgeving. â&#x20AC;&#x153;Wij hebben bijvoorbeeld een speciale bouwinrit gemaakt vanaf de hoofdweg, waardoor het bouwverkeer niet door de omliggende woonwijk hoeft. Aangezien we bouwen tegenover het Corendon hotel hebben we, voorafgaand aan de bouwwerkzaamheden, meerdere keren overleg gehad over wat wel en niet toelaatbaar en acceptabel was. Als gevolg hiervan verlopen de bouwwerkzaamheden tot nu toe prima; geen discussies vanwege onvrede met de omwonende partijen.â&#x20AC;?

OPEN DAG Dit project (fase twee) is onderdeel van een wijk die compleet wordt opgeknapt door de Alliantie. De Alliantie houdt de buurtbewoners uitgebreid

$QQHWWH 9HUVOX\VSDG

110 |

#TM@MSATTQS LRSDQC@L

VDKRS@MC

H N U CD KKH@MSHD

W JVWUDD HOGULQ + 2WWKR

:LOOLDP %RRWKVWUDDW

(OLVDEHWK %RGGDHUWVWUDDW

+HOHQD 0HUFLHUVWUDDW

-RKDQ +XL]LQJDODDQ

+HQUL 'XQDQWVWUDDW

05)6

AMSTERDAM | Henri Dunantbuurt

en regelmatig op de hoogte van alle ontwikkelingen met behulp van een buurtkrant. “Op 7 december 2016 werd er zelfs een ‘open dag’ georganiseerd waarbij buurtbewoners en andere potentiële huurders een gedeelte van het project mochten bezoeken.”

BIJZONDER METSELWERK De uitstraling van het gehele project laat weinig te wensen over en past goed bij de moderne eisen van deze tijd. “Bij het metselwerk van de buitengevel is gekozen voor traditionele ovengebakken stenen. Veel vlakken zijn uitgevoerd in Braziliaans verband in combinatie met klamp metselwerk; een tijdrovende klus, die behoorlijk wat vakmanschap vergt. Het resultaat mag er zeker zijn”, aldus Jansen.

GSO-INSTALLATIE Om de strakke uitstraling van de sociale huurwoningen van de Alliantie verder te waarborgen, is ervoor gekozen om een GSO-installatie (Gemeenschappelijke Satelliet Ontvangst) aan te brengen. Dit voorkomt dat de bewoners individuele schotels installeren. Nu komen er in totaal slechts zestien schotelantennes, die centraal zullen worden aangestuurd en waar bewoners op kunnen inloggen. Daarnaast worden alle 240 woningen voorzien van stadsverwarming vanuit één centraal distributiepunt.

KORTE BOUWTIJD Vanwege het aantal woningen in combinatie met een korte bouwtijd besloot Slokker Bouwgroep om te werken met drie bouwstromen. “Op deze manier werken wij niet alleen efficiënt en kostenbesparend, maar veroorzaken wij ook zo min mogelijk overlast voor de omgeving.” ❚

Projectinfo

van sonderen tot monteren

PREFAB FUNDERING In de Henri Dunantbuurt in Amsterdam komen circa 240 nieuwe woningen. In januari van dit jaar werd begonnen met het aanbrengen van de funderingen. Die werkzaamheden zijn afgerond. Ze werden uitgevoerd door de IJB Groep.

“Ik bouw op IJB”

0514 56 88 00 I www.ijbgroep.nl I info@ijbgroep.nl

Stedenbouw_741_2016_Henri_Dunantbuurt_Amsterdam_IJB_Groep.indd 1

Projectleider Robert Lenes vertelt dat er is gekozen voor palen en prefab balken. “Onder meer vanwege de snelheid van werken. De balken werden in de fabriek voorzien van nuts- en andere voorzieningen. Daardoor is er minder tijd op het werk nodig om aansluitingen te realiseren.” Lenes noemt het een omvangrijke opdracht met enkele uitdagingen. “Het is een binnenstedelijk project, dat is altijd passen en meten. Het aanleveren gebeurt just-in-time want er is niet veel opslagruimte. Tijdens het aanbrengen van de fundering moesten we trillingen en geluidsoverlast zo veel mogelijk beperken in verband met de omgeving, waar onder andere hotels liggen. In die omgeving was ook wat ongerustheid over wat er zoal in de grond zou gebeuren. We zijn met de mensen in gesprek gegaan en hebben dat gevoel weg kunnen nemen. Uiteindelijk zagen ze ook in dat het om een verbetering van de buurt gaat.” Voor de IJB Groep begon het werk met grondonderzoek, zegt Lenes. Het bedrijf zit nu in de afrondende fase. “We zijn bezig met aanvullende voorzieningen als tuinmuren en bergingen. Daarmee ronden we dit project af.”

06-12-16 17:00

| 111

VLISSINGEN | Rooie Buurt Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | studio TEUN, Jan de Jonge en Els Swart

Soms met een knipoog

In oude glorie hersteld, met het comfort van deze tijd ‘De Rooie Buurt’ is een bijzondere wijk in Vlissingen. De wijk is meer dan honderd jaar oud en heeft de status van ‘cultuur historisch erfgoed’. De woningen afzonderlijk hebben allemaal de Rijksmonumentenstatus. Dat heeft nogal wat consequenties voor de eigenaar van de woningen, die ze nu wil onderwerpen aan een rigoureuze renovatieslag. De woningen in De Rooie Buurt zijn rond 1912 gebouwd door de Vereniging tot Verbetering der Volkshuisvesting te Vlissingen. Op dit moment zijn 181 woningen in het bezit van L’escaut woonservice, die de woningen in oude glorie wil herstellen. Zij wil dit doen terwijl de bewoners in de woning blijven wonen; een uitdaging voor bouwbedrijf Joziasse, die hiervoor de Meest Economisch Voordelige aanbieding heeft gedaan.

(Beeld studio TEUN)

112 |

TOEKOMST De woningen hebben in de tachtiger jaren nog een kleine renovatie ondergaan, maar deze keer moet het goed gebeuren. De woningen krijgen nieuwe kozijnen met dubbel glas. Dak, aanbouw, begane grondvloer, badkamer, toilet, keuken en cv-ketel worden vernieuwd en de isolatie wordt sterk verbeterd. Dakpannen en gevels worden aangeheeld en opgefrist, waarna het dak wordt

VLISSINGEN | Rooie Buurt

Tuin. (Beeld studio TEUN)

Keuken. (Beeld studio TEUN)

voorzien van zonnepanelen. Met dit pakket aan maatregelen krijgen de woningen weer het comfort van deze tijd en stijgt het energielabel van G naar A.

een positieve flow in de wijk.” Bewonersbegeleider Martin Versteeg gaat acht weken voor aanvang van het werk bij de bewoners langs en doet een zogenaamde ‘0-meting’. Hij inventariseert wat er in de woningen moet gebeuren. En grijpt ook in als de renovatie voor bewoners te zwaar blijkt te zijn. “Eén bewoner hebben we naar een zorghotel verhuisd”, vertelt Damen. “Anderen hebben we tijdelijk in een vluchtwoning aangeboden; weer anderen hebben we geholpen met een mobiele keuken en douche.”

Voor de uitvoering van deze maatregelen gaat bouwbedrijf Joziasse veelvuldig in gesprek met de monumenten- en welstandcommissie. “Het straatbeeld moet onaangetast blijven”, vertelt Erik Damen, projectleider van bouwbedrijf Joziasse. “Soms mag dat met een knipoog, soms ook niet. Zo kunnen we de kozijnen vernieuwen als het architraaf boven de kozijnen wordt voorzien van een extra freesrandje. Kapotte stenen en scheuren in de gevel moeten worden hersteld, maar oorlogsschade moet worden gerespecteerd. Dorpels en neuten worden niet in dts uitgevoerd, maar in hardsteen. En de voordeuren en dakpannen – waaraan de wijk zijn naam dankt – blijven natuurlijk rood.”

GOEDE COMMUNICATIE Bouwbedrijf Joziasse realiseert zich dat de grootscheepse renovatie gepaard moet gaan met goede communicatie. Daarom heeft zij een bewonersbegeleider aangesteld, die de bewoners vertelt wat hen te wachten staat. “In het begin riep het nieuws heftige reacties op”, weet Damen. “Maar nu hangt er

PREFABRICEREN De totale renovatieslag vraagt twee weken. In de eerste week worden dakpannen, aanbouw, betonvloer, ketel en sanitair gesloopt. In diezelfde week wordt de nieuwe aanbouw geplaatst, compleet met kozijnen, dubbel glas, meterkast, cv-ketel en radiators. In de tweede week krijgt de woning houten kozijnen, die geschilderd en beglaasd worden aangeleverd. Vervolgens wordt de bestaande begane grondvloer gesloopt en vervangen. Damen: “Door zoveel mogelijk geprefabriceerd aan te leveren, veroorzaken we zo kort mogelijk overlast.” Met deze werkwijze en de inzet van twee ploegen kan zij elke twee weken drie woningen compleet renoveren. ❚

(Beeld Jan de Jonge)

| 113

VLISSINGEN | Rooie Buurt

Projectinfo RENOVATIEVLOEREN VOOR BETER LEEFCOMFORT Als onderdeel van de grootschalige opknapbeurt in de Rooie Buurt krijgt 75 procent van de woningen een nieuwe begane grondvloer: de Reno Acero®, ontwikkeld door De Hoop Pekso. “De Reno Acero® is een geïsoleerde vloer en houdt de warmte in de woning”, vertelt Peter Piessens, technisch commercieel adviseur van De Hoop Pekso. “Het resultaat is een voelbaar beter leefcomfort.” De Reno Acero® is een droog uitgevoerde begane grondvloer. De vloer vraagt geen droogtijd van beton en zandcementvloeren en is opgebouwd uit stalen liggers, isolerende polystyreen elementen en een houten plaat van 22 mm dik. De stalen liggers zijn extra vochtbestendig door een speciale coating en worden niet opgelegd, maar opgehangen aan Reno Randprofielen. Hierdoor is de vloer vast verbonden aan de muur. Piessens: “Deze manier van bevestigen zorgt voor een hoge stabiliteit, minimaal contactgeluid en een snelle, effectieve manier van monteren.”

(Beeld Els Swart)

Bouwinfo OPDRACHTGEVER BOUWMANAGEMENT ARCHITECT AANNEMER BOUWSOM BOUWPERIODE

L’escaut Woonservice, Vlissingen Marsaki, Goes Architecten Alliantie Goes Bouwbedrijf Joziasse, Vlissingen € 11 miljoen februari 2016 – juni 2017

Tijdens de werkzaamheden kunnen de bewoners in hun woning blijven. De aannemer is in elke woning slechts één dag aanwezig om de oude vloer te verwijderen en de nieuwe te leggen. De overlast, die het renoveren van de begane grondvloer normaliter met zich meebrengt, blijft hierdoor beperkt.

BINNEN 1 DAG EEN NIEUWE BEGANE GRONDVLOER + MEER COMFORT + MINDER CONTACTGELUID + OVERLAST BEPERKEND + STABIELE CONSTRUCTIE + SNELLE MONTAGE

Welke vloer past bij jou? Bij het vervangen van een begane grondvloer is het een verrassing wat er onder de houten vloer vandaan komt. Rust de woning op een lichte of zware

De Hoop Pekso Duitslandweg 2 4538 BK Terneuzen Postbus 19 4530 AA Terneuzen

T 0115 68 09 11 E betonwaren@dehoop-pekso.nl

114 |

fundering? Is de kruipruimte droog of staat deze juist blank? Renomaat heeft met alle situaties rekening gehouden door vijf verschillende renovatievloeren te bieden, zowel droge als natte varianten. Bekijk de voordelen en toepassingen op:

renomaat.nl

AMSTERDAM | Stadionplein Tekst | Jac Buchholz Beeld | Fedde de Weert

Nieuw stukje stad op Stadionplein Amsterdam Decennialang werd er in Amsterdam gediscussieerd over de nieuwe invulling van het Stadionplein, het voormalige parkeerplein bij het Olympisch Stadion. In 2009 lag er een concreet plan, maar dat bleek te omvangrijk. Na het opdelen van dat plan in een noordelijk en zuidelijk deel lukte het wel om investeerders te vinden. De werkzaamheden op het noordelijk deel zijn inmiddels afgerond. In het noordelijk deel heeft Bouwbedrijf M.J. de Nijs in opdracht van Bouwinvest het zeven bouwlagen tellende Noordblok gerealiseerd. De bovenste zes lagen bestaan uit honderd woningen, waarvan dertig sociale huur en zeventig vrije sector huur. Op de begane grond zijn winkels en horeca gevestigd en ondergronds bevindt zich een Albert Heijn. Daar zijn ook twee parkeerlagen aangebracht – een deel openbaar, een deel voor de bewoners van de bovenliggende appartementen.

TRANSPARANT “Een aansprekend gebouw”, omschrijft werkvoorbereider Pieter de Haas van De Nijs het Noordblok. “Heel transparant vanwege het veelvuldige gebruik van grote glasoppervlakken en met een opvallend lijnenspel, onder andere door het toepassen van gevelhoge fijnomkaderde kolommen.” Hij noemt de maatvoering een belangrijk onderdeel van het project. “Vanwege het visuele aspect. De kolommen zijn niet dragend, maar hebben slechts een esthetische functie. Met het hekwerk en de grote ramen zijn ze bepalend voor het gevelbeeld.” De bouwwerkzaamheden kenden volgens De Haas geen echt lastige aspecten. “Wel hebben we goed moeten zoeken naar een methode om de gevels waterdicht te krijgen. Met welke materialen en welke opstand? Dan ga je op zoek naar een oplossing die zowel aansluit bij wat de architect voor ogen heeft als voldoet aan het Bouwbesluit.” Ook logistiek viel het niet tegen, geeft De Haas aan. “Dat is in Amsterdam vaak een kwestie, maar het Stadionplein ligt natuurlijk vlakbij een hoofdader van en naar de stad, dus qua bereikbaarheid was het goed te doen. Wel hebben we ter plekke gekeken hoe we het bouwterrein het best toegankelijk konden maken, in overleg met de gemeente. Voor de opslag hebben we lange tijd de plek gebruikt die uiteindelijk de binnentuin is geworden – dat was wel passen en meten. Het gebouw heeft een U-vorm en de tuin ligt op het dak van de commerciële ruimtes op de begane grond.”

LEAN EN BIM Om de werkzaamheden conform tijdsplanning te laten verlopen en de kans op stagnatie zo veel mogelijk te beperken, werd er gewerkt met een lean bouwmethode en werd het ontwerp tijdens de voorbereiding verder uitgewerkt in BIM, aldus De Haas. Er is gebruikgemaakt van houtskeletbouw met prefab balkons en gevelelementen. Die elementen zijn voorzien van ingestorte steenstrips; de rest van de gevels bestaat uit metselwerk. ›

| 115

Vakmanschap en kwaliteit tot in het kleinste detail

www.fsc.org FSC ®C031342

M.J. de Nijs en Zonen Warmenhuizen 0226 - 39 70 00 info@denijs.nl www.denijs.nl Stadionplein Amsterdam

ONTWIKKELING - BOUWEN - ONDERHOUD

AMSTERDAM | Stadionplein

Projectinfo KWALITATIEF HOOGWAARDIGE BALKONBEGLAZING Op het Stadionplein in Amsterdam-Zuid, tegenover het Olympisch Stadion en vlakbij het Vondelpark, werd recentelijk een luxe appartementencomplex opgeleverd. De woningen variëren qua oppervlakte van 60 tot 110 vierkante meter en beschikken allemaal over een balkon. In opdracht van Bouwbedrijf M.J. De Nijs uit Warmenhuizen heeft Solarlux de balkonbeglazing voor de appartementen verzorgd. “Tijdens de voorbereidende fase hebben wij intensief samengewerkt met DAM & Partners Architecten en met Geluidsbureau DGMR,” aldus André Jansen, accountmanager bij Solarlux. “Aangezien het Stadionplein een druk plein is met veel verkeer werd aan de woningen (conform bestemmingsplan) een aantal aanvullende eisen gesteld voor wat betreft geluid. De balkons moesten dan ook worden afgeschermd met een zwaarder balkonbeglazingssysteem. Gekozen is voor de SL 25 XXL. Dit systeem heeft een loopwerk met een draaglast tot 65 kg, waardoor er standaard gehard glas tot 15 mm dikte gebruikt kan worden. Dit betekent dat het product ook moeiteloos kan worden toegepast als balkonbeglazing op onbeschermde locaties met hoge windlast, regen en kou.” (Beeld Emile Willems) Eén van de uitdagingen bij dit project was dat de balkons, die qua maat niet geheel identiek waren, toch naadloos moesten aansluiten. “Gelukkig was dit geen probleem dankzij ons innoverende systeem, dat deze maattoleranties prima op kan vangen.” Als specialist in onder andere balkonbeglazing onderscheidt Solarlux zich door reeds in een vroeg stadium met de architect om tafel te zitten. “Wij hebben hierbij een belangrijke adviserende rol. Daarnaast is het belangrijk dat er een gedegen bouwkundige afstemming plaatsvindt, zeker in verband met het digitaal uitwisselen van gegevens. Tijdens de werkvoorbereiding, montage en oplevering werken wij nauw samen met de aannemer, wat het eindresultaat zeker ten goede komt.”

“Ook dat hebben we qua maatvoering zorgvuldig op elkaar afgestemd vanwege het strakke karakter van het gebouw.” Het Noordblok is volgens planning opgeleverd, zegt De Haas, die tot slot nog wijst op een aardig detail. “Op het Stadionplein stonden kiosken, ontworpen door architect

Jan Wils, die ook verantwoordelijk was voor het Olympisch Stadion. Die kiosken dienden tijdens de Olympische Spelen van 1928 als kaartverkoop en hebben nadien allerlei andere functies gehad. Ze waren in de loop der tijd dusdanig verbouwd dat het oorspronkelijke karakter was verdwenen.

Wij hebben ze op basis van tekeningen uit de stadsarchieven nagebouwd en teruggeplaatst; één bij het Noordblok en één bij het Zuidblok dat even verderop wordt gebouwd. Twee verwijzingen naar de historie in een verder heel eigentijdse omgeving.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Bouwinvest Development B.V., Amsterdam ARCHITECT DAM & Partners Architecten, Amsterdam CONSTRUCTIE Van Rossum Raadgevende Ingenieurs, Amsterdam ADVIES BOUWFYSICA EN BRANDVEILIGHEID DGMR Raadgevende Ingenieurs BV, Den Haag ADVIES INSTALLATIES HE Adviseurs, Rotterdam AANNEMER Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen BV, Warmenhuizen INSTALLATIE Blom Elektrotechniek, Warmenhuizen (E), B&A installaties, Avenhorn (Loodgieter + CV), Steboma Ventilatietechniek, Beverwijk (MV), De Klimaatbeheerser, Oostzaan (Koeling), SPIE Nederland BV, Tilburg (Sprinkler) PARKEERSYSTEEM Scheidt & Bachmann, Zoetermeer LIFTEN Kone Liften, Den Haag

| 117

ZEIST | Montessoriflat Tekst | Jac Buchholz Beeld | Chris van den Bos

Groot onderhoud Montessoriflat Zeist

‘De bewoners staan nadrukkelijk centraal’ De Montessoriflat in Zeist onderging een uitgebreid pakket aan onderhoudswerkzaamheden, zowel binnen als aan de buitenzijde. Dat gebeurde in bewoonde toestand. Bouwbedrijf van Dillen is de aannemer van het project, dat zich in de afrondende fase bevindt. Het opknappen van keuken, badkamer en toilet, de plaatsing van nieuwe binnendeuren, de vervanging van een boiler door een collectieve warmwatervoorziening, een vernieuwing van de ventilatieroosters, een keuring en upgrading van de elektra, evenals diverse kleine herstelwerkzaamheden. Dat is zo’n beetje wat er ín de woningen van de Montessoriflat plaatsvond. Verder zijn er nieuwe standleidingen, riolering en waterleidingen (inliner) voorzien, waar de nieuwe badkamers, keukens en toiletten op zijn aangesloten. Tevens zijn de woningen (koop) die hier nog niet op zijn aangesloten daartoe voorbereid. En dan waren er nog de buitenwerkzaamheden, onder meer aan de balkons, gevels, kozijnen en betonconstructie. Een omvangrijk project, bevestigt projectleider Dennis Deurloo van Bouwbedrijf van Dillen. “Het betreft zeven portieken met elk 41 woningen, in totaal 287 dus. Daarvan zijn er 215 huur en bezit van woningcorporatie Seyster Veste en de rest koop. We hebben dus contractueel met twee opdrachtgevers te maken: Seyster Veste en de VvE.”

AANPAK PER BOUWLAAG Er is bij de werkzaamheden, aldus Deurloo, gekozen om zo min mogelijk binnen door het gebouw te gaan. Er werden daarom steigers opgesteld en er is gebruikgemaakt van een dubbele lift voor het transport van medewerkers en materiaal. Vorig jaar voor de kerst is een portiek als proef gedaan, waarna in januari met de daadwerkelijke uitvoering werd begonnen. “Voor de bouwvak hebben we vijf portieken afgerond, daarna zijn we met de laatste twee aan de slag gegaan.

118 |

ZEIST | Montessoriflat

Om zo efficiënt mogelijk te kunnen werken, hebben we gekozen voor een aanpak per bouwlaag. Daarbij werd iedere dag met drie nieuwe woningen begonnen, twee hoekwoningen en een middenwoning. De grootste uitdaging was uiteraard dat de woningen in bewoonde toestand zijn opgeknapt. Er waren weliswaar wisselwoningen, merendeels voor de middenwoningen, maar de meeste mensen verbleven gewoon in de woning tijdens de werkzaamheden. Daarom zijn die bewoners al vanaf het eerste moment nadrukkelijk centraal gesteld. Dat zijn we samen met Seyster Veste uitstekend in geslaagd.”

BEWONERSCONTACT Zo werd er een bewonersbegeleider aangesteld, zegt Deurloo, die regelmatig met alle bewoners contact onderhield. In het voortraject en tijdens de uitvoering zijn bovendien diverse portiekbijeenkomsten gehouden. “Er waren diverse contactmomenten voorafgaand aan de daadwerkelijke uitvoering, van algemeen tot heel gericht. In elk portiek hebben we daarnaast een groot prikbord opgehangen met daarop alle relevante data. En we hebben plattegronden ingetekend en gebundeld zodat we ze als ‘planning van dag tot dag’ aan de bewoners konden overhandigen. Daarin stond nog eens uitgelegd waar, wanneer en wat zou gaan gebeuren. Verder stond alle informatie op de website en vond er standaard een wekelijks inloopuurtje plaats.” Bewoners met een berging moesten er bovendien rekening mee houden dat die tijdelijk via een hellingbaan van de naastgelegen portiek te bereiken was, vanwege het plaatsen van de steigers. En hoe zat het met de mogelijkheden om te koken bijvoorbeeld? “Van tevoren is daarover met de bewoners overlegd. We hebben ervoor gezorgd dat er altijd een watertappunt in de woning aanwezig was. Bewoners die dat wilden, konden beschikken over een tijdelijke keuken en toilet.”

Na een eerste proefstreng, waarin enkele zaken werden bijgesteld, verliepen de werkzaamheden naar wens, vertelt Deurloo. “In het begin is het altijd even zoeken, alle zeilen bijzetten en de neuzen allemaal dezelfde kant uit laten wijzen. We hebben echter de nodige ervaring met dit soort werk en weten dat als dat eenmaal staat, het verder met de juiste begeleiding goed verloopt. De Montessoriflat was daarop geen uitzondering.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Woningcorporatie Seyster Veste en VvE Montessoriflat AANNEMER Bouwbedrijf van Dillen INSTALLATIES Bonarius bedrijven, Installatiebedrijf Floor ADVIES Hans Crone

Projectinfo AANPAK BALKONS MONTESSORIFLAT Bij de renovatiewerkzaamheden aan de Montessoriflat in Zeist is er eveneens aandacht voor de balkons. Die worden schoongemaakt, hersteld en van een nieuwe antisliplaag voorzien. Werkzaamheden die worden uitgevoerd door PAM Almelo. Directeur Jan Luttikhuis vertelt dat het bedrijf werkt in fases van steeds zestien weken, met daarna telkens een korte onderbreking in verband met het verplaatsen van de steigers. “Geconstateerd was dat de epoxycoating losliet en er niet meer mooi uitzag. Gevolg was het ontstaan van waterplasjes her en der en scheuren en lekkages in het beton.”

DE SPECIALIST

in toegankelijkheid

GALERIJVERHOGING BALKONVERHOGING ANTISLIP OPLOSSINGEN BALUSTRADEVERHOGINGEN RUBBEREN DREMPELHULPEN GALERIJBEKLEDING Virulyweg 1 7602 RG Almelo

T +31 (0)546 - 850466 F +31 (0)546 - 828812

E info@pamalmelo.nl I www.pamalmelo.nl

Luttikhuis legt uit dat in eerste instantie werd overwogen de coating te verwijderen en geheel te vervangen. Dat paste echter niet in het schema en zou tot veel overlast leiden. “Daarom verwijderen we nu alleen coating waar dat noodzakelijk is en helen het aan. Daarna brengen we een EPDM-coating aan om het geheel waterdicht te maken en vervolgens antislipbekleding.” De werkzaamheden, zegt hij, begonnen met een proeffase waarin wat zaken aan het licht kwamen die zijn bijgesteld. “Sindsdien werken we conform planning. Met onze werkzaamheden dragen we bij aan een esthetisch en technisch fraai eindresultaat.”

| 119

HEERLEN | Peter Schunckstraat

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Trespa - Wimago

Verbetering isolatiewaardes

Uitgekiende oplossing voor Heerlense flats Aan de Peter Schunckstraat in Heerlen liggen zes vleugelflats. Vier van die flats ondergaan momenteel een ingrijpende gevelaanpassing om de isolatiewaarde van de woningen te verbeteren. Daarnaast vinden er nog enkele andere werkzaamheden plaats. Smeets Bouw en Helwig Timmerfabriek gingen samen uitgebreid in overleg om tot een optimale invulling van het project te komen. De flats aan de Heerlense Peter Schunckstraat stammen uit de jaren zeventig en zijn bezit van woningcorporatie Weller. Nu, ruim veertig jaar na de bouw zijn ze aan grootschalig onderhoud toe zodat ze weer een aantal decennia in uitstekende conditie verkeren en voldoen aan de huidige isolatie- en onderhoudseisen. Het gaat in totaal om 492 appartementen, verdeeld over vier gebouwen. Een omvangrijk project, vinden directeur Wil Helwig van Helwig Timmerfabriek en projectleider Henk Smid en werkvoorbereider Richard Cauberg van Smeets Bouw. Ze wijzen onder meer op de balustrades; hekwerk dat wordt vervangen door glas. Dat heeft een totale lengte van ruim tien kilometer. “Dat maakt wel duidelijk hoe fors de klus is.”

120 |

OPEN KARAKTER Tot de werkzaamheden behoort, naast het vervangen van het hekwerk ook het ophogen van de vloeren buiten aan de balkonzijde en de galerijzijde. Die wordt zo’n tien centimeter hoger waardoor ze aansluiten aan de onderdorpel van de voordeur of balkondeur. Verder wordt de dakbedekking vernieuwd en worden de hemelwaterafvoeren vervangen. Belangrijke ingreep is daarnaast het transparanter maken van de gebouwen. Daartoe worden de boxen naast de diverse entrees bij de ingang betrokken en van grote glasplaten voorzien. Naast de trappenhuizen worden vides gerealiseerd door gaten te maken in de eerste en tweede verdiepingsvloer. “De entrees krijgen zo een veel opener,

HEERLEN | Peter Schunckstraat

Projectinfo HR++ GLAS VERBETERT HET ENERGIELABEL Om het energielabel in de Peter Schunckstraat met drie niveaus te verbeteren, worden alle appartementen voorzien van nieuwe voorzetgevels en nieuwe kozijnen met HR++ glas. Deze warmte-isolerende beglazing houdt de warmte aanzienlijk beter in de appartementen. Voor Mosa Glas, vaste toeleverancier van Helwig Timmerfabriek, betekent dit dat er 9.000 m² glas moet worden geleverd en gemonteerd. “We verzorgen zo’n traject van A tot Z”, vertelt Marcel Tinnemans, directeur van Mosa Glas. “We brengen advies uit over de kwaliteit van het toe te passen glas en nemen de calculatie voor onze rekening. We zorgen dat het glas in fasen – in dit geval verspreid over twee jaar – wordt afgeleverd bij Helwig Timmerfabriek. En ten slotte zien we erop toe dat het glas uitsluitend wordt geplaatst door onze goed opgeleide medewerkers, exact volgens de geldende normen. Zo weet de opdrachtgever zeker dat de garantie goed geregeld is.” De nieuwe kozijnen leveren tevens een belangrijke bijdrage aan het uiterlijk van de appartementen.

prettiger karakter”, merken Smid en Cauberg op. Belangrijkste onderdeel van het project is echter het aanpakken van de gevels van de woningen. “Het nadenken en brainstormen over en uitwerken van de meest passende oplossing hiervoor heeft zo’n anderhalf jaar in beslag genomen”, merkt Helwig op. “Een heel doordachte oplossing”, bevestigt Smid. “Niet alleen fraai, maar hij levert tevens weinig overlast voor de bewoners op.” Cauberg: “We kregen de opdracht van Weller om de energie-indexering van de woningen op te waarderen. In eerste instantie wilden we de kozijnen vervangen en de rest van de gevel, waar asbest in zit, inpakken. Maar we zijn tot een veel betere oplossing gekomen.” De heren leggen dan uit dat er een vijftal wensen aan die oplossing ten grondslag ligt. Zo gaf de architect aan dat het een oplossing met een mooie uitstraling moest worden. Er was dus de upgrading van het energielabel met drie stappen en het saneren van de asbest. Daarnaast was er het verzoek van Weller om de overlast te beperken voor de veelal wat oudere bewoners. Tevens lag er de eis om het onderhoud de komende 25 jaar te minimaliseren. Helwig: “Die aspecten hebben we naast elkaar gelegd en van daaruit zijn we op een heel innovatieve manier aan de slag gegaan.” Met als resultaat dat ervoor gekozen werd de gevel als geheel te vervangen door een nieuwe voorzetgevel, gemaakt van vier prefab elementen per woning. Die worden bij Helwig Timmerfabriek prefab gefabriceerd inclusief het glas, zodat ze ter plekke meteen kunnen worden verwerkt, zegt Smid. “We halen het glas, ramen en tussenstijlen en -dorpels eruit. Het bestaande kozijn dient als raamwerk voor de nieuwe gevel en fungeert tevens als stelkozijn en extra isolatie. Vervolgens plaatsen we de nieuwe prefab elementen erin.” Dat alles, vult Cauberg aan, is binnen enkele uren gebeurd. “We beginnen ’s morgens om half acht. Tegen tien uur, half elf is de gevel alweer dicht. Rond één uur zijn we klaar.” Per dag kan zo één woning worden afgewerkt, geeft het drietal aan. “Het gaat om twee gevels, voor en achter. In de praktijk doen we de ene dag twee voorgevels en de andere dag twee achtergevels. Voor en achter er tegelijk uit halen is niet wenselijk, zeker niet op de bovenste verdiepingen.”

GOEDE COMMUNICATIE EN SAMENWERKING De paneelvullingen zijn afkomstig van Trespa, de kozijnen zijn gemaakt van Europees naaldhout en voorzien van een speciaal Sikkens aflaksysteem. Materiaal en verf zorgen volgens Helwig voor de fraaie uitstraling en, zegt hij, “met een twaalfjarige Onderhoudsvrij prestatie is dit zelfs onderhoudsvriendelijker dan kunststof”. Vanwege de korte verwerkingstijd zijn er volgens Smid en Cauberg nauwelijks klachten. “De bewoners reageren eerder verbaasd: zijn jullie al klaar? Wat scheelt is dat ze in het voortraject maar ook tijdens de werkzaamheden uitvoerig zijn en worden geïnformeerd. Er zijn infoavonden per flat geweest, evenals galerijbezoeken en er loopt een huurdersconsulente rond die alle bewoners persoonlijk bezoekt. Dat doet ook de uitvoerder vlak voordat we beginnen. Om te kijken of alles goed is voorbereid en om nog even met de mensen te praten.” Goede communicatie is volgens de heren één van de sleutels van het prima verloop van dit project, dat naar verwachting eind 2018 wordt opgeleverd. “Goede communicatie en goede samenwerking. Dankzij de goede samenwerking zijn we tot een uitgekiende, onderscheidende oplossing gekomen waarmee we aan alle wensen en eisen voldoen.” ❚

| 121

NIEUW

TRESPA速 METEON速 LUMEN BIEDT DE MOGELIJKHEID OM TE SPELEN MET LICHTREFLECTIES; DIT PROJECT LAAT DE UNIEKE, EXTREEM MATTE UITSTRALING VAN LUMEN DIFFUSE ZIEN. TRESPA速 METEON速 LUMEN IS LEVERBAAR IN DRIE VARIATIES. OM ZELF HET EFFECT VAN DEZE PRODUCTEN TE ERVAREN, BESTEL UW STALEN OP NEW.TRESPA.COM VERKOOP NEDERLAND Tel: +31 (0) 495 458 850 Info.Benelux@Trespa.com Trespa.com

L90.0.0 Diffuse

L90.0.0 Oblique

L90.0.0 Specular

HEERLEN | Peter Schunckstraat

Projectinfo isolerend glas veiligheidsglas brandwerend glas gebogen glas screenline ® x xl afmetingen

uw complete gl aspartner

www.mosaglas.com

STIJLVOLLE UITSTRALING Tijdens de voorbereidingen op de werkzaamheden aan de vier flats aan de Peter Schunckstraat in Heerlen werd uitgebreid aandacht besteed aan hoe tot een optimale oplossing te komen, voor wat betreft de isolatie van de gevels. Uiteindelijk werd beslist om er geheel nieuwe gevels in te zetten, bestaande uit prefab elementen. Voor de daarin verwerkte platen werd Trespa® Meteon® gebruikt, van de gelijknamige producent uit Weert. “Onder meer vanuit esthetisch oogpunt, zoals de architect had voorgeschreven. Die wilde een product met een luxe uitstraling”, vertelt commercieel manager Ronald Andriessen van Trespa International B.V. “Wij leveren de platen op het gevraagde moment aan PontMeyer, waar ze op maat worden gezaagd. Vervolgens gaan ze naar Helwig Timmerfabriek waar ze in het prefab element worden verwerkt.” Dat gaat volgens Andriessen allemaal snel en efficiënt, onder andere vanwege de korte afstanden tussen leverancier, verwerker en project. Hij vertelt dat alle gevelelementen dezelfde kleur hebben, zodat er een strak geheel ontstaat. “We hebben vanuit onze kennis in het voortraject meegedacht over het optimaliseren van het product, hebben meegekeken bij het opzetten van een proefwoning en uitleg gegeven. De bewoners zijn hier goed voorbereid op de werkzaamheden die dankzij de gekozen oplossing niet voor veel overlast zorgen.”

| 123

Smeets is een bedrijf met een overtuigende kijk op de toekomst. Samenwerking zien wij als bouwsteen daarvoor. Wij realiseren graag samen met onze partners en gebruikers een passende huisvesting. Voor iedereen. Om te wonen, te werken en om te verblijven. Daar worden mensen blij van. Bouwen is meer dan het realiseren van projecten alleen. Wij gaan voor een betere samenleving en een beter milieu. Wij onderscheiden ons graag. Smeets: resultaat komt samen.

Smeets Bouw BV maakt deel uit van VB Groep Postbus 1208, 6201 BE Maastricht · T +31 (0)43 369 08 80 · www.smeetsbouw.nl

INNOVATIE. DUURZAAMHEID. ENERGIEBESPARING. ONTZORGING.

Helwig Timmerfabriek is al bijna 86 jaar dé partner voor bouwondernemingen en woningbouwverenigingen. Samen met onze mensen staan wij voor Duurzaamheid, Energiebesparing en Ontzorgen. Deze meerwaarde willen wij heel graag met u als Partner delen.

Tomeikerweg 101 | 6161 RB Geleen telefoon (046) 423 79 60 email info@helwig.nl

WWW.HELWIG.NL 741040_Helwig Timmerfabriek BV.indd 1

22-12-16 10:59

AMSTERDAM | Wiener & Co Tekst | Jac Buchholz Beeld | Luuk Kramer

Wiener & Co: bijzonder wonen in hartje Amsterdam

‘Onderscheidend vermogen sleutel tot succes’

Nog even en dan is Amsterdam een bijzondere woonlocatie rijker. Project Wiener & Co, de bouw van 76 woningen op het eiland Oostenburg, bevindt zich in de afrondende fase. Ontwikkelingsmanager Menno Molenaar van Heijmans geeft aan dat er tot in het extreme rekening is gehouden met bewonerswensen. “Daardoor is geen woning hetzelfde.” Het is een dynamische omgeving met een lange historie, het havengebied waar project Wiener & Co wordt gerealiseerd. Ooit lag er een scheepswerf, vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw was machinefabriek Wiener & Co er actief. Die vertrok in 2000. Het duurde vervolgens een aantal jaren voor de plannen gereed waren voor het naar de fabriek vernoemde project, het bouwen van 76 woningen: vrij indeelbare waterwoningen, penthouses, lofts en appartementen. In 2013 begon de verkoop. Menno Molenaar: “We zaten toen nog midden in de crisis. Een heel andere situatie dan nu. Maar wel met woningen (de waterwoningen) tot prijzen van een miljoen euro. Toch werden juist die het eerste verkocht.”

WATERWONINGEN De waterwoningen zijn het paradepaardje van Wiener & Co. Ze liggen pal aan het water, aan de Wittenburgvaart. Molenaar: “Dat is voor Amsterdam redelijk bijzonder; meestal ligt er nog een straat tussen. Hier niet.” De waterwoningen zijn dan ook voorzien van een steiger, zegt hij. Elke woning heeft bovendien een dakterras. Het zijn moderne grachtenpanden geworden, vier verdiepingen hoog, met een opvallende uitstraling. Om het kwaliteitsaspect te benadrukken, is er in de afwerking gebruikgemaakt van hoogwaardig materiaal zoals

zink en koperlegering. De totale oppervlakte bedraagt meer dan 200 m². “Omdat we tot in het extreme zijn ingegaan op de bewonerswensen, is geen woning hetzelfde. Dat onderscheidend vermogen is de sleutel van het succes. Om in een buurt als deze, met veel sociale huur, een dergelijk hoogwaardig project goed van de grond te krijgen, moet je hoog inzetten. Dat zie je op allerlei manieren terug.”

BINNENTUIN De binnentuin is daar eveneens een voorbeeld van, aldus Molenaar. Die komt tussen de diverse bouwdelen in te liggen en krijgt aan de ene kant een parkje en aan de andere kant een hellingbaan richting het water. “Een sfeervolle ontmoetingsplek met veel groen en plantenbakken met daarin LED-verlichting. Eronder ligt de parkeergarage met 65 privé-parkeerplekken. Iedere waterwoning heeft bijvoorbeeld een eigen ingang naar deze garage.” Tot het project behoort ook een blok met zeven appartementen. Verder zijn er twee vijflaagse gebouwen met een pakhuisachtige uitstraling gerealiseerd met daarin appartementen en in de plint commerciële ruimte, zegt Molenaar. ›

| 125

Dakkoepels van Koepellux:

BINNEN EN TOCH BUITEN Een ronde glas dakkoepel betekent ‘licht’ en past binnen elk interieur. Dat willen we allemaal maar dan wel zo optimaal mogelijk. Een ronde glas dakkoepel moet een hoog comfort met maximale isolatie waarde hebben. Hoge geluidsisolatie en ook nog duurzaam. Onze ronde dakkoepels hebben dat! Voordelen van de ronde glas dakkoepels van Koepellux: • Breeam certificaat afgestemd op de eisen anno nu; • Hoge innovatie, NIEUW VANAF 2017 100% vlak toe te passen; • HR++ en HR3 gelaagd glas in een thermisch gescheiden beglazing system; • Hoge mate van veiligheid, gelaagd glas, inbraakwerend weerstandklasse 2 en te openen voor ventilatie met 1 motor. • U ontvangt een DOP prestatie verklaring.

Koepellux

Meer info? www.koepellux.nl 0226 343333

Dakkoepels, glaslichtkoepels, lichtstraten en glascontructies

dakkoepels, glaslichtkoepels, lichtstraten en glasconstructies

161214.1 stedenbouw wiener v01.indd 1

15-12-16 13:21

AMSTERDAM | Wiener & Co

Projectinfo DUURZAME RONDE DAKKOEPELS VOOR PROJECT WIENER & CO IN AMSTERDAM Midden op het eiland Oostenburg op het terrein van een voormalige machinefabriek met dezelfde naam, ligt project Wiener & Co. In dit oude havengebied in het centrum van Amsterdam zijn 76 huizen gebouwd aan een beschutte binnentuin. Voor Wiener & Co heeft Koepellux uit Langedijk duurzame dakkoepels geleverd. Alle woningen worden nog voor de kerst opgeleverd. In het project zijn op eigen grond vrij van erfpacht waterwoningen, penthouses, maisonnettewoningen en ruime appartementen gerealiseerd. Vrij indeelbare woningen waar je zelf kunt bepalen hoe je huis er van binnen uit komt te zien. Naast de woningen is er ruimte voor kleinschalige horeca of werkplekken. Kortom: een gevarieerde buurt door een mix van wonen, werken en ontspannen. Ronde glas dakkoepels Koepellux levert duurzame dakkoepels van het merk Lamilux met een zeer hoge isolatiewaarde, meervoudige EPDM-afdichting en neutrale zonwerende beglazing. De dakkoepels worden zowel aan de utiliteitsbouw, zoals distributiecentra als de Lidl en Bol.com als aan de woningbouw en particuliere markt geleverd en gemonteerd. Voor het project Wiener & Co heeft Koepellux ook een aantal ronde koudebrugvrije glas dakkoepels geleverd. De huidige dakkoepels worden onder een hoek van vijf graden geplaatst. Dit is nodig voor de afvoer van regenwater. Bij Wiener en Co hebben de ronde dakkoepels een doorsnede van 900 en 1.200 mm waardoor ze binnen een optimale lichtinval met een speels effect geven. Innovatie “Ook binnen onze branche gaat de innovatie door”, vertelt Piet Hoebe, eigenaar van Koepellux. "Naast het feit dat we duurzame dakkoepels leveren, adviseren we onze klanten ook altijd vooraf over de beste en meest energiezuinige oplossing voor hun dak. Volgend voorjaar komen daar meer mogelijkheden bij, want dan komt er een volledig nieuw model koudebrugvrije ronde glas dakkoepel op de markt. Dit model kunnen we horizontaal aanbrengen op een plat dak waardoor het regenwater er automatisch afstroomt. Zo kunnen we de nieuwe ronde glas dakkoepels eenvoudiger monteren. We gaan de nieuwe ronde modellen leveren in zeven maten variërend met een diameter van 600 tot en met 1.800 mm. Naast modellen in vaste uitvoering, leveren we ook modellen die voor ventilatie met één motor te openen zijn. Dit is inclusief geïsoleerde opstand van 300 of 500 mm hoog, afgestemd op de toenemende dikte van de dakisolatie. We zijn heel blij met deze innovatieve ontwikkeling.”

“Ook hier onderstreept het materiaalgebruik de kwaliteit. De balkons van het appartementencomplex verspringen, zodat bewoners veel ruimte boven zich hebben als ze buiten zijn. Speciaal bedacht voor dit project. Op het dak is daarnaast, in overleg met de bewoners van de zes penthouses, een daktuin aangelegd; een soort landschap op het dak met houten bakken waarin kleine bomen, struiken en planten komen. De daktuin is dusdanig ontworpen dat iedere vierkante meter dak optimaal wordt benut.” Met Wiener & Co., besluit Molenaar, is Amsterdam een unieke woonlocatie rijker. “Het is een plek waar historie en hedendaagse, hoogwaardige architectuur elkaar ontmoeten. Eén van de mooiste projecten waar ik bij betrokken ben geweest.” ❚

Menno Molenaar.

| 127

elektrotechniek bv INSTALLATIETECHNIEK PROJECTVERLICHTING BEVEILIGINGEN

Zuiderinslag 12

Als BRL 6000-gecertificeerd, elektrotechnisch bedrijf zorgen wij voor kwalitatief

Postbus 39

hoogwaardige oplossingen die perfect aansluiten bij uw specifieke wensen en bij

3870 CA Hoevelaken

het beschikbare budget. Naast onze projecten bieden wij ook service, beheer en

Tel. (033) 253 45 81

onderhoud aan. Wij maken voor u een servicecontract op maat.

info@mossink.nl

INSPECTIES BESTURINGSTECHNIEK

Al eens gedacht aan een installatie op basis van duurzame energie? Vraag eens

www.mossink.nl

naar de mogelijkheden. Ons team staat voor u klaar om uw wensen feilloos te vertalen naar pasklare oplossingen.

Foppen InstallatIe technIek voor passende InstallatIes en passend werk! Foppen Installatie Techniek (FIT) is een expert op het gebied van gas, water, riool en sanitaire installaties in de projectmatige nieuwbouw. Wij richten ons voornamelijk op loodgieterwerkzaamheden voor nieuwbouw en renovatie. Dit geldt zowel in de utiliteitbouw als in de (luxe)woningbouw.

natrIumweg 12 | 3812 pv amersFoort | t. 033 - 463 21 53 | F. 033 - 465 90 41

Foppen Installatie Techniek Advertentie 197x130mm FINAL.indd 1

02-09-11 10:22

AMSTERDAM | Wiener & Co

Projectinfo BEWONERSWENSEN

LICHTGEWICHT VLOER VOOR WIENER & CO

Van de veertien woningen en 62 appartementen van het project Wiener & Co in Amsterdam zijn er geen twee hetzelfde. Zeker bij de zogenoemde waterwoningen zijn de bewonerswensen tot in het extreme doorgevoerd. Dus is er niets standaard aan dit project, concludeert Wim Emond, projectleider van Mossink Elektrotechniek, dat de elektrotechnische installaties verzorgt.

Naast de begane grondvloeren en traditionele breedplaatvloeren heeft De Hoop Pekso voor het nieuwbouwproject Wiener & Co de zogeheten Airdeck® vloeren geleverd. Dit bijzondere lichtgewicht vloertype is toegepast bij de verdiepingsvloeren van enkele appartementen en het dak van de ondergrondse parkeergarage.

Daarmee begon het bedrijf een kleine twee jaar geleden, toen de ondergrondse parkeergarage nagenoeg klaar was. “Vanaf augustus 2015 zijn we hier continu bezig. We hebben inderdaad te maken met uiteenlopende woningtypes, heel divers materiaalgebruik en bewonerswensen. Dan is het steeds weer bekijken hoe je dat elektrotechnisch oplost. Zo komen er op verzoek van de bewoners in een aantal woningen domotica- of andere specifieke elektrotechnische voorzieningen.” Mossink verzorgde, zo maakt Emond duidelijk, naast de gebruikelijke elektrotechniek onder andere de hellingbaanverwarming, videotoegangssystemen en plaatste zonnepanelen op de daken. “Per bouwdeel moesten we heel specifiek kijken hoe we iets op welke plek zo efficiënt mogelijk toepasten.” Minder complex noemt hij de logistiek. “Voor een project in de binnenstad van Amsterdam was de bereikbaarheid goed te doen. Alles loopt volgens planning en we verwachten binnenkort op te leveren.”

Bij een Airdeck® vloer worden (gerecyclede) kunststof airboxen uiterst nauwkeurig door een robot in geprefabriceerde betonelementen geplaatst. De vloer wordt volledig op maat gemaakt en alle technische openingen en uitsparingen zijn al voorzien. Het is een optimaal systeem voor leidingen en wapening doordat de boxen in een gelijk raster zijn gepositioneerd. Ontwerpvrijheid “Het systeem kent een aantal voordelen”, vertelt Herman Linneman, productmanager Airdeck bij De Hoop Pekso. “De kunststof boxen betekenen een reductie van het gewicht en er is minder beton nodig voor de vloer. Dat draagt bij aan de duurzaamheid van deze vloer. Je kunt met dit systeem lichtere fundaties maken, waardoor het zich leent voor een open betonskelet van een bouwwerk. De belastingafdracht bij een Airdeck® vloer vindt plaats in alle richtingen, wat een architect meer ontwerpvrijheid geeft. ” Licht, lucht en ruimte Een Airdeck® vloer maakt het mogelijk de relatie tussen het gebouw, het interieur en het landschap in te vullen. Zodat natuur en architectuur met elkaar versmelten. Door de open structuur van een gebouw kan voldoende daglicht, oriëntatie en uitzicht worden gegarandeerd. Zaken die het welbevinden van mensen in een gebouw bepalen. Licht, lucht en ruimte kunnen op deze wijze diep in het gebouw doordringen en zorgen voor een prettige en natuurlijke ambiance.

Airdeck is het lichtgewicht vloersysteem dat architectuur, engineering en installaties verzoent.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Terra Ontwikkeling, een samenwerkingsverband van Heijmans Vastgoed en NIBC ARCHITECT Arons en Gelauff Architecten, Amsterdam AANNEMER Heijmans, Amersfoort CONSTRUCTIES Ingenieursbureau Smit Westerman (tegenwoordig SWINN)

| 129

MAASTRICHT | Eiffelgebouw

Tekst | Jac Buchholz Beeld | Jonathan Vos

Eiffelgebouw hotspot in Maastrichts Sphinxkwartier

‘Dit gebied gaat iets extra’s aan de stad toevoegen’ De Maastrichtse Boschstraat en omgeving was ooit het industriële hart van de stad. Dat is nog altijd zichtbaar in de industriële monumenten die er te vinden zijn. Eén van die monumenten is het Eiffelgebouw, tot 2006 onderkomen van sanitairfabriek Koninklijke Sphinx. Momenteel wordt het complex herontwikkeld; er komt onder andere een vestiging van The Student Hotel in. Het Sphinxkwartier maakt onderdeel uit van de wijk Belvédère. Voor die wijk werden jaren geleden de eerste herontwikkelingsplannen gemaakt. Die zijn als gevolg van de crisis voor een belangrijk deel aangepast. Dat geldt ook voor de herontwikkeling van de gebouwen in het Sphinxkwartier, zoals het Eiffelgebouw, vertelt Alain Nijssen, namens de gemeente projectleider van de Sphinx-Noord/Belvédère WOM BV. “Voorafgaand aan de crisis was er een ontwikkelingsmaatschappij met daarin drie partijen, waaronder twee private. Die hadden een bepaalde visie ontwikkeld. Daar ging met de crisis een streep doorheen. De private partijen trokken zich terug en de gemeente heeft de herontwikkeling opnieuw opgepakt. Niet met een specifiek einddoel maar vanuit startbeeld planning, blok na blok, met de eindgebruiker als uitgangspunt en niet met behulp van ontwikkelaars of beleggers.”

CASCOHERSTEL Die eindgebruiker was nog niet concreet in beeld toen werd besloten cascoherstel aan het Eiffelgebouw uit te voeren. Volgens Nijssen was dat om het Rijksmonument te beschermen en een signaal te geven. “Om zo aan de markt te laten zien dat we serieus met het gebied aan de slag gingen. Er moet hier een plek ontstaan voor (internationale) studenten, young professionals, creatievelingen en vernieuwers. Het Sphinxkwartier moet een ander karakter krijgen dan de rest van de stad; het gebied moet iets nieuws toevoegen aan

130 |

MAASTRICHT | Eiffelgebouw

Maastricht.” De komst van The Student Hotel sluit daar naadloos bij aan. Felix Hillen, managing director van The Student Hotel, legt uit dat er al in een eerder stadium contact met de gemeente was geweest over de mogelijkheid zich in het Sphinxkwartier te vestigen. “De ontwikkeling van het gebied sluit aan bij onze ambities. We zijn op een gegeven moment, toen was er al sprake van cascoherstel, weer in gesprek geraakt, hebben naar elkaars belangen gekeken en zijn tot overeenkomst gekomen. Dat was eind 2015.” Besloten werd dat The Student Hotel in het middendeel van het Eiffelgebouw wordt gevestigd, met ongeveer tweederde van de oppervlakte. In de beide koppen, 560 m² en 580 m² in oppervlakte, komen verwante functies zoals lofts, werkplekken, vergaderruimten en horeca. “Voor functies die aansluiten bij het karakter van de wijk.” The Student Hotel, maakt Hillen duidelijk, moet een plek zijn waar internationale studenten voor korte of langere tijd kunnen verblijven zonder zich om allerlei randzaken druk te hoeven maken. “Ze kunnen zich helemaal richten op succesvol studeren, het hotel biedt allerlei faciliteiten. Er is per tien kamers een gemeenschappelijke keuken en verder komen er ruimtes om te sporten, studeren en andere studentgerelateerde zaken.” De werkzaamheden aan het pand worden uitgevoerd door BAM Bouw en Techniek Regio Maastricht. Het bouwbedrijf begon direct na de bouwvak met het cascoherstel. Projectleider Richard Klijnen merkt op dat toen ook de plannen voor The Student Hotel grotendeels duidelijk waren. “De werkzaamheden zijn op een gegeven moment in het voortraject op elkaar afgestemd.” Hij vertelt vervolgens dat de werkzaamheden onder meer bestaan uit herstel van de constructie die deels van beton, deels van staal is. Ook is er sprake van dakherstel. Niet-originele

sparingen worden gedicht en verder wordt het Eiffelgebouw aan de buitenzijde geïsoleerd. “We houden rekening met de monumentale uitstraling, houden die zo veel mogelijk intact, maar brengen het gebouw qua techniek en comfort wel naar de tijd van nu.”

PASSEN EN METER De brandveiligheid noemt Klijnen één van de uitdagingen. “Die moet aansluiten bij de nieuwe functie. Dat vergt nogal wat.” Verder bleek dat het gebouw in de loop der tijd scheef is gaan hangen, waardoor de maatvoering uit de archiefstukken niet meer klopt. Ook moet met de omgeving rekening worden gehouden. “Het complex ligt onder meer tegenover Filmhuis Lumière en naast de Pathé Bioscoop, dat is publiek gebied. We kunnen daarom maar van één zijde aan- en afvoeren. Gelukkig is er wel een prima bouwweg. Maar als aan het eind de openbare ruimte wordt ingericht, zal het wel passen en meten worden.” En dan is er de deadline. “Onze opleverdatum ligt op 1 oktober 2017, maar vanaf 1 september 2017 worden al de eerste studenten verwacht. Daar moeten we in de eindfase dus rekening mee houden. Dat wordt ongetwijfeld spannend.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Belvédère Wijkontwikkelingsmaatschappij BV en The Student Hotel Propco BV ARCHITECT Braaksma & Roos AANNEMER BAM Bouw en Techniek Regio Maastricht

| 131

MAASTRICHT | Eiffelgebouw

Projectinfo ONZICHTBAAR HERSTEL Het Eiffelgebouw in Maastricht ondergaat een drastische metamorfose, van industrieel gebouw naar The Student Hotel met aanverwante functies. Om het gebouw af te stemmen op de nieuwe functie worden er onder meer betonreparaties uitgevoerd. Dat gebeurt door Waprof uit Hoensbroek. “We doen veel van dit soort projecten in Zuidoost-Nederland”, vertelt directeur/eigenaar Ralph Willems. “In Limburg zijn we één van de weinige gecertificeerde bedrijven volgens de BRL3201 voor Betonreparaties. Dat betekent dat we over alle kennis en ervaring beschikken om dit soort werkzaamheden goed uit te voeren.” Die werkzaamheden vragen namelijk om vakmanschap, legt hij uit. “Neem de buitengevels. De schade daar is van dusdanige aard dat die lang niet door iedereen zomaar even kan worden hersteld. Dat vraagt om deskundigheid en een degelijke voorbereiding waarin je naar de beste oplossing zoek om die slechte plekken te herstellen.” Tijdens de voorbereiding, zegt Willems, is het Eiffelgebouw dan ook minutieus in kaart gebracht. Vervolgens is er een gedetailleerd werkplan met offerte opgesteld. “De zorgvuldigheid die we bij de buitengevels betrachten, geldt ook binnen. De architect wil namelijk het oorspronkelijke, industriële karakter zo veel mogelijk behouden. Dat betekent herstelwerkzaamheden uitvoeren die je eigenlijk niet mag zien. Werken met respect voor het monument dus; dat vraagt eveneens om vakmanschap.” De werkzaamheden liggen op schema, aldus Willems, mede dankzij de lean planning en het frequente overleg met de aannemer en andere partijen. “De voormannen overleggen dagelijks, bekijken waar ze elkaar kunnen helpen en hoe partijen elkaar niet voor de voeten lopen. Dat verloopt prima. Het is voor ons daarnaast heel bijzonder om een bijdrage te leveren aan het herstel van zo’n fraai industrieel icoon.”

132 |

AL MEER DAN 30 JAAR UW PARTNER VOOR AANNEMERS, WONINGVERENIGINGEN, INDUSTRIE, VVE & PARTICULIER

VOCHTBESTRIJDING BETONREPARATIE INJECTEREN VLOERCOATINGS WAPROF HOENSBROEK B.V. DE KOUMEN 118, 6433 KE HOENSBROEK INFO@WAPROF.NL, WWW.WAPROF.NL

MAASTRICHT | Eiffelgebouw

Projectinfo GIETIJZEREN RAMEN NIET TE REPAREREN? ZEKER WÉL! In het Eiffelgebouw te Maastricht, de voormalige Sphinxfabriek, zitten nog een kleine tachtig stuks gietijzeren ramen. Nu het gehele gebouw na een lange, lege periode weer een bestemming heeft gekregen, moeten ook deze gietijzeren ramen worden hersteld en aangepast aan de nieuwe situatie. Die werkzaamheden neemt Smederij Oldenhave BV voor haar rekening. Herstellen houdt in dat alle latere aanpassingen door ingebouwde ventilatoren en andere onderdelen waardoor er veel gietijzeren onderdelen ontbreken, moeten worden bijgegoten. Nadien worden deze onderdelen in het raam gelast en netjes afgewerkt. Alle ramen zijn voorzien van één valraam en één taatsraam, dus twee draaiende delen per compleet raam. De onderste taatsramen moeten allemaal blijven functioneren en bedienend worden gemaakt. Ook ontbreken er complete draaiende delen, die in zijn geheel bijgegoten worden. Deze moeten dan exact passend gemaakt worden, per opening, in het bestaande raam. Al met al is het een hele uitdaging om dit te restaureren met echt hergebruik van alle bestaande onderdelen, waarbij alles wat ontbreekt nieuw bijgemaakt moet worden zonder dat dit zichtbaar is wanneer straks alles weer op zijn plek zit. Smederij Oldenhave BV is ervan overtuigd dat dit gaat lukken!

BASISINSTALLATIES IN DE ZOGENAAMDE KOPPEN Het Eiffelgebouw kent in zijn nieuwe functie een driedeling. In het middengedeelte vestigt zich The Student Hotel, in de beide koppen van het gebouw komen aanverwante functies zoals lofts, werkplekken, vergaderruimten en horeca. De elektrotechnische en werktuigbouwkundige casco-installaties in die beide koppen worden aangelegd door SPIE Building Systems. Het gaat om basisinstallaties, vertelt directeur Paul Frissen, die het een omvangrijk project noemt. “Op elektrotechnisch vlak brengen we licht- en krachtinstallaties, voedingen, brand- en ontruimingsinstallaties, een datainstallatie, inbraakbeveiliging, toegangscontrole en een geluidsinstallatie aan. Wat de werktuigbouwkundige installaties betreft, gaat het om binnenriolering, water, sanitair en brandbestrijding, een verwarmings- en koelinstallatie, de ventilatie- en luchtbehandelingsinstallatie en de meeten regeltechniek.” Volgens Frissen zit de belangrijkste uitdaging in het logistieke traject. “Het is een langgerekt gebouw, drie traveeën breed en 38 traveeën lang. Op de begane grond zijn twee extra traveeën in de breedte. Het totale bruto vloeroppervlak bedraagt ca. 33.000 m². Daar moeten we de installaties in aanbrengen met respect voor het monument. Dat gebeurt middels een strakke planning; er is een harde deadline. Door regelmatig te overleggen, zorgen we er met alle betrokkenen voor dat de werkzaamheden vlekkeloos en conform planning blijven verlopen.”

| 133

䐀攀䘀氀愀洀洀攀爀琀㄀㐀㤀㔀㠀㔀㐀一䔀一椀攀甀眀䈀攀爀最攀渀眀眀眀⸀漀瀀琀椀挀愀爀攀⸀渀氀吀攀氀⸀ ⬀㌀㄀ ⠀ ⤀㐀㠀㔀㌀㐀㔀㄀䘀愀砀⸀ ⬀㌀㄀ ⠀ ⤀㐀㠀㔀㌀㐀㈀㐀椀渀昀漀䀀漀瀀琀椀挀愀爀攀⸀渀氀

䐀爀漀漀最椀樀猀猀琀爀愀氀攀渀䠀漀最攀搀爀甀欀爀攀椀渀椀最椀渀最琀漀琀㈀㔀戀愀爀圀愀琀攀爀椀樀猀猀琀爀愀氀攀渀䜀攀瘀攀氀爀攀椀渀椀最椀渀最䤀渀搀甀猀琀爀椀氀攀刀攀椀渀椀最椀渀最嘀攀爀昀ⴀ 攀渀䌀漀愀琀椀渀最瘀攀爀眀椀樀搀攀爀椀渀最

Asbestsanering

Brandwerende isolaties Utiliteit isolaties Industriële isolaties Brandcompartimentering en advies Steigerbouw / Verhuur

Mauritsstraat 11 . 6361 AV Nuth . Tel. 045 - 524 50 39

www.linisolgroup.eu

MAASTRICHT | Eiffelgebouw

Projectinfo FINGERSPITZENGEFÜHL

SLIMMIGHEDEN

Er wordt momenteel met man en macht gewerkt aan het herstel en de herbestemming van het Eiffelgebouw in Maastricht. Zo wordt onder meer het interieur – wanden, plafonds en kolommen – gereinigd. Oude, slechte verflagen worden verwijderd, evenals vuil en graffiti. Op voorwaarde dat het authentieke karakter behouden blijft. Conform de wens van de architect, vertelt Geert Derckx, directeur van Derckx Opticare Reiniging, het bedrijf dat de reinigingswerkzaamheden uitvoert.

Gebouwd in een andere tijd, dus was het niet vreemd dat in het Eiffelgebouw asbest werd aangetroffen. Voor de verwijdering daarvan werd de Linisol Group aangetrokken. Die telt tegenwoordig drie afdelingen waar een diversiteit aan werkzaamheden is ondergebracht. Zo houdt de afdeling Milieutechniek zich bezig met asbestsanering en mutatiesloopwerken. Daarnaast zijn er de afdelingen Bouwsupport en Isolatie.

“We beschikken over een groot aantal technieken en bekijken per werk welke voor de meest optimale oplossing zorgt. De architect heeft in het bestek aangegeven wat hij voor ogen heeft en samen met hem hebben we onder andere tijdens een proefdag diverse opties geprobeerd. Zo zijn we uitgekomen bij cryogeen reinigen, het reinigen door middel van koudetechnieken.” Het is echter niet alleen een kwestie van de juiste techniek, maar eveneens van vakmanschap, maakt Derckx duidelijk. “We werken met goed opgeleide, ervaren mensen die het juiste fingerspitzengefühl hebben. Het is tevens een kwestie van aanvoelen; per plek moet je inschatten hoe je het moet aanpakken.” Met de werkzaamheden werd in oktober begonnen, in februari moeten ze klaar zijn. Een relatief korte periode, zegt Derckx. “Zeker gezien de omvang – het is namelijk wel precisiewerk. Daarom hebben we een groot aantal machines ingezet en werken we afhankelijk van de werkzaamheden met acht tot twaalf mensen, deels eigen personeel, deels inhuurkrachten. Met laatstgenoemde werken we overigens regelmatig samen, we weten over welke kwaliteiten ze beschikken.” Voor de medewerkers is het eveneens een spannende klus, merkt hij tot slot op. “Vaak is het een kwestie van alles verwijderen, nu moet de oorspronkelijke uitstraling behouden blijven. Het is een mooie uitdaging die we zonder meer aankunnen.”

PRODUCTEN VAN GERECYCLED KUNSTSTOF

Directeur/eigenaar Marco Deuzings vertelt dat het bedrijf in de ruim 35 jaar van haar bestaan het pakket aan werkzaamheden heeft verbreed zodat er nu dus sprake is van meerdere specialisaties. Zoals asbestsanering. “We zijn door BAM benaderd en hebben de asbestproblematiek in kaart gebracht. Vanwege onze kennis en ervaring is onze rol groter dan alleen het verwijderen ervan. In het voortraject denken we mee en brengen advies uit. Tevens overleggen we met aannemer en opdrachtgever waar we bepaalde slimmigheden kunnen inzetten – het sneller of goedkoper uitvoeren van werkzaamheden terwijl we toch aan de weten regelgeving van de SC-530 voldoen.” Bij het Eiffelgebouw was dat, vertelt Deuzings, onder andere na het uitvoeren van een validatiemeting het terugschalen van de Smart (uitvoeringsmethodiek sanering) van klasse 2 binnen (containment) naar klasse 2 buiten. “Daarmee hebben wij de kosten voor BAM en de hoofdopdrachtgever aanzienlijk weten te reduceren.” Daarnaast, zegt hij, was er de logistieke uitdaging van een zeven verdiepingen hoog gebouw en zware kozijnen. “We hebben de stofschermen ingezet als transportkarren. Zo proberen we op allerlei manieren mee te denken.” Bij het Eiffelgebouw wordt onder meer asbest in de gevels verwijderd bij de stalen en aluminium kozijnen en uit de dilatatievoegen aan de buitenschil van het gebouw. Een ander onderdeel van het werk van de Linisol Group is het brandwerend maken van doorvoeren in het gebouw. “Ook daar bekijken we hoe we dat op zo efficiënt mogelijk wijze kunnen uitvoeren. Dat is voor ons bij elk project de uitdaging: meedenken, tot slimme oplossingen komen en multidisciplinair zijn.”

Lankhorst Recycling Products produceert al ruim 45 jaar producten van honderd procent gerecycled kunststof, onder de merknaam KLP®. De KLP®producten worden toegepast in de woningen utiliteitsbouw, grond-, wegen waterbouw, industrie en off-shore. De voordelen van het KLP®-materiaal: • Duurzaam - met een technische levensduur van minimaal vijftig jaar, waarna het kunststof te allen tijde en voor honderd procent gerecycled kan worden •R ot niet • Vochtongevoelig • Koudebrugonderbreking •O nderhoudsvrij; er hoeft niet geschilderd te worden. Voor het project Eiffel Maastricht levert Lankhorst Recycling Products stellatten die tussen de achterconstructie en de kozijnen komen. Men heeft hier voor KLP® gekozen vanwege de rottingsvrije eigenschap, duurzaamheid en koudebrugonderbreking, evenals vanwege de mechanische, elastische eigenschap; indien er houten stellatten toegepast zouden worden, zouden deze door de manier van bevestigen gaan splijten en vervolgens gaan rotten. Tevens produceert/levert het bedrijf KLP®-gevelpanelen. Aan BAM Utiliteitsbouw Maastricht bijvoorbeeld, voor het project Gemeentewerf Maastricht, aan de Ankerkade te Maastricht. Zie ook www.klp.nl

| 135

TILBURG | Clarissenhof Tekst | Jac Buchholz Beeld | Van de Ven Bouw en Ontwikkeling

Clarissenhof vormt hart van Spoorzone 013, Tilburg

â&#x20AC;&#x2DC;Vooral logistiek gezien een uitdagend projectâ&#x20AC;&#x2122; Bij binnenstedelijke bouwprojecten komt altijd meer kijken dan alleen het realiseren van een pand of complex. Bij Clarissenhof in Tilburg is dat niet anders. Het project wordt gerealiseerd nabij een historisch deel van de binnenstad, bevat diverse bouwdelen en kent zowel koop- als huurwoningen, 339 in totaal. Aannemer is Van de Ven Bouw en Ontwikkeling.

136 |

TILBURG | Clarissenhof

Clarissenhof wordt gebouwd in het hart van Spoorzone 013 tussen de Burgemeester Brokxlaan en de Lange Nieuwstraat, in de buurt van het oude Clarissenklooster, vandaar de naam. Het complex gaat bestaan uit een reeks verschillende appartementengebouwen met elk een eigen karakter, naam en een grote variëteit aan woningtypen. Er is sprake van sociale huurwoningen, huurwoningen in de vrije sector en koopwoningen. Ook komt er een parkeergarage. Het gehele ontwerp is van Liesbeth van der Pol, Dok Architecten en van een deel van de gebouwen is de gevel ontworpen door jonge architecten, geselecteerd door Dok Architecten en onder supervisie van Liesbeth van der Pol.

MIX VAN OUD EN NIEUW Clarissenhof wordt een mix van oud en nieuw, met verwijzingen naar de oude verdwenen kloosters, zoals de klassieke boogramen, maar ook met strakke belijningen en hedendaagse elementen. De bouw, vertelt projectleider Sjef van Herk van Van de Ven Bouw en Ontwikkeling, kent niet heel veel lastige aspecten. Hij wijst onder meer op de mooie esthetische uitstraling van de gebouwen. Met de bouwwerkzaamheden, zegt hij, werd in het voorjaar van dit jaar gestart. “Qua bouwen is dit voor ons een redelijk regulier werk, al is het natuurlijk wel een heel omvangrijk project. Grootste uitdaging zit in de

logistiek. Er is hier sprake van een bouwterrein van zo’n twee hectare en daar zijn op allerlei plekken bouwactiviteiten. Dat maakt het lastig om een goede bouwweg te vinden. Vanwege omstandigheden moeten we nagenoeg alle transport aan één zijde naar binnen laten.” Maar ook buiten het terrein is het volgens Van Herk soms puzzelen. “We zitten in de buurt van een historische omgeving met kwetsbare gebouwen. Dat betekent dat we in sommige straten niet met vrachtauto’s mogen komen. Daar hebben we een oplossing voor moeten zoeken. Maar goed, dat hoort bij binnenstedelijk bouwen.”

COMMUNICATIE MET BEWONERS In het voortraject is niet alleen veel aandacht besteed aan een goede routing van en naar de bouwplaats, maakt Van Herk duidelijk, ook is er volop gecommuniceerd met de omwonenden. “We hebben diverse bewonersbijeenkomsten georganiseerd om de mensen te informeren. Tevens hebben we, in samenspraak met de gemeente, een aantal zaken afgesproken zodat we de overlast zo goed mogelijk kunnen beperken.” Al die inspanningen hebben hun vruchten afgeworpen, geeft hij aan. De bouw ligt op schema. De eerste woningen die beschikbaar komen zijn de appartementen in de bouwdelen Poort en Brokx. Poort bestaat uit twintig appartementen (zes woningtypen) en Brokx uit 52 appartementen (verdeeld over acht woningtypen), variërend van lofts tot ruime dakappartementen. Van Herk: “De planning is dat in het eerste kwartaal van 2018 de eerste bewoners in hun woning kunnen. De andere bouwdelen worden daarna eveneens gefaseerd opgeleverd.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER SDK Vastgoed ARCHITECT Liesbeth van der Pol, Dok Architecten AANNEMER Van de Ven Bouw en Ontwikkeling

Clarissenhof

52 appartementen 51 appartementen 53 appartementen 20 appartementen 16 appartementen

Van de Ven Bouw en Ontwikkeling BV maakt van een verouderd binnenstedelijk gebied een nieuwe levendige woonwijk in het centrum.

Haya van Somerenstraat 4-01 5032 MK Tilburg T 013 542 2063 vandevenbv.nl

| 137

Keuringsplichtige liften

Tekst | Rob Buchholz Beeld | Aboma

'LIFTEN die niet keuringsplichtig zijn, zorgen voor meer onveiligheid' Er zijn liften die onder de Machinerichtlijn vallen en daardoor niet keuringsplichtig zijn. Daarentegen worden ze wel geĂŻnspecteerd. Dit heeft betrekking op liften die trager zijn dan 0,15 meter per seconde, zoals platformen goederenliften. Volgens kenners kan dit tot extra risicoâ&#x20AC;&#x2122;s leiden.

138 138 |

Keuringsplichtige liften

voor onafhankelijkheid. De werkgever is vrij om een werknemer als deskundige aan te wijzen. Wij als Aboma zijn volledig onafhankelijk, maar worden voor de keuring van dergelijke machines te weinig gevraagd."

PROBLEEM Het is volgens Nijkamp een serieus probleem, maar toch is de Nederlandse overheid er niet mee bezig. "Pas op het moment dat er ergens gewonden zijn gevallen, komt het weer echt onder de aandacht. En er moeten veel ongevallen gebeuren voordat er stappen worden genomen. De overheid neemt op dit gebied echt te weinig initiatief." Zoals gezegd vallen platformen goederenliften niet onder de Richtlijn liften. Denk verder ook aan de liften die bijvoorbeeld bij warenhuizen voor goederenvervoer worden gebruikt. Soms maken hier ook personen gebruik van. Zelfs platformliften voor mindervalide mensen vallen onder de Machinerichtlijn. Waarom valt dit type liften eigenlijk niet onder de Richtlijn liften? "Deze types lopen te langzaam. Het gevolg is dat er geen extra vrije ruimte boven of onder de lift nodig is. Dit maakt deze types goedkoper om te plaatsen en daarmee voor sommige partijen aantrekkelijker. Ze worden wel geïnspecteerd, maar niet gekeurd."

03-05-2011 uk.indd a_Keurmerk_dr

Abom

Ton van Barneveld is Senior Inspecteur Liften bij Aboma en heeft dagelijks met de praktijk te maken. "De installateur kan inderdaad bij wijze van spreken zelf de keuring uitvoeren. Dat hoeft geen onafhankelijke instantie te doen. Hoe ze dan bij die eigen keuring te werk gaan? Aan de hand van een checklist strepen ze alles af. Daar komt geen onafhankelijk keurende instantie meer om de hoek kijken of alles wel goed is verlopen. Als Aboma hebben wij geen belangen met lifteigenaar of installateur. Maar helaas worden wij niet altijd gevraagd. Keur je echter als werknemer van de lifteigenaar dan liggen de zaken er toch vaak anders voor. Dan is de inspectie gekleurd. Honderd procent onafhankelijkheid bestaat dus niet. Er is meestal wel een bepaald belang bij degene die inspecteert." ❚

2 5

GEKLEURD

2017

Keuren voor

KEURMERK

"Het probleem bij dit soort machines is dat de onafhankelijke controle op veiligheid ontbreekt", zo laat Hans Nijkamp, Manager Techniek bij Aboma weten. "Ze vallen automatisch onder de Machinerichtlijn. Zouden ze onder de Richtlijn liften vallen, dan was het andere koek. Daarbij is men zowel bij het ontwerpen als het keuren bijzonder streng. Degene die inspecties op machines uitvoert, moet deskundig zijn, maar hoe deskundig en onafhankelijk, dat staat nergens omschreven. Het gevolg is dat eigen personeel van het bedrijf of bijvoorbeeld een ZZP’er de inspectie kan doen. Er is geen toets

‘Er moeten veel ongevallen gebeuren voordat er stappen worden genomen’

09:30:32

Abom a bv Maxwellstraat 49 a 6716 BX Ede

Liftveiligheid op niveau.

P ostbus 141 6710 BC Ede T F

0318 691920 0318 691921 info@aboma.nl www. aboma.nl

adv_Aboma_Liftbouw.indd 1

DUURZAAM BOUWEN AAN VEILIGHEID EN KWALITEIT. 03-09-15 15:51

139

sinds 1988

Gespecialiseerde

fabrikant voor versterkte

verhuisdekens toe te passen in liften

100%

HEID

VREDEN

KLANTTE

NIEUW

& BETERE STOF NU IN PRODUCTIE

Distributeur LIFTPROTECT T: +31 (0)527 820 241 E: info@liftprotect.nl W: www.liftprotect.nl Postbus 1148, 8300BC EMMELOORD Mark Maerman

KAPOK88.COM

Industriële sectionaaldeuren

Europa’s grootste gamma industriedeuren • Europa’s nr. 1 met meer dan 75 jaar ervaring in de productie van deuren • Uitstekende warmte-isolatie: U-waarde van max. 0,51 W/(m²•K)* • 24-uurs service: dag en nacht voor u bereikbaar Dockequipment

* bij de industriële sectionaaldeur SPU 67 Thermo met ThermoFrame

06-16 B (industriële eindverbruikers)

BEDRIJFSPRESENTATIE | MBS Beton

‘Droge voeten in de stad’ Leverancier van prefab beton MultiBouwSystemen (MBS) biedt structurele en duurzame oplossingen op het gebied van waterberging, om wateroverlast tijdens extreme neerslag tegen te gaan. In waterbergingskelders van prefab beton onder bijvoorbeeld pleinen en parkeerplaatsen wordt regenwater opgevangen waarna het langzaam in de bodem terugvloeit of vertraagd wordt afgevoerd naar het gemeentelijke HWA-riool of oppervlaktewater. Ook kan het regenwater worden vastgehouden voor hergebruik. MBS realiseert al ruim vijftien jaar betonkelders op maat, variërend van prefab woonhuiskelders onder nieuwbouw tot grote parkeergarages onder appartementencomplexen in de binnenstad. Door de jarenlange ervaring met ondergronds bouwen heeft het bedrijf uit Soest veel kennis van de Nederlandse bodem, funderingsmogelijkheden en waterhuishouding. MBS ondersteunt opdrachtgevers dan ook graag bij het gehele proces van het realiseren van een waterberging; van de advisering over een passende oplossing tot de engineering, productie en montage.

KELDERS EN KEERWANDEN Bij het realiseren van een waterberging kan gekozen worden voor een gesloten bufferkelder van MBS Kelderbouw. Op krappe binnenstedelijke locaties of bij zettingsgevoelige gebouwen biedt de MBS afzinkkelder® veel mogelijkheden. Met standaard keerwanden van MBS Beton kan een zeer voordelige drainerende waterberging gerealiseerd worden waarbij het overtollige regenwater terugvloeit in de bodem. ❚

| 141

BEDRIJFSPRESENTATIE | Vastbouw Tekst | Marjoleine Meppelink Beeld | Vastbouw

‘Innovatief en klaar voor de toekomst’ Waar Vastbouw in 1983 begon met kleinschalige onderhoudswerkzaamheden voor woningcorporaties, is het bedrijf inmiddels uitgegroeid tot allround bouwonderneming en tevens projectontwikkelaar. De organische groei die Vastbouw de afgelopen 33 jaar heeft doorlopen, is niet alleen bewonderenswaardig te noemen, maar getuigt tevens van een behoorlijke dosis lef. Vastbouw durft te investeren in duurzame en innovatieve ontwikkelingen en gelooft daarbij in de kracht van samenwerken. Deze bijzondere manier van werken heeft in 2013 geresulteerd in de welverdiende Cobouw Award voor het best presterende familiebedrijf in de bouw. Vanuit het hoofdkantoor in Rijssen is Vastbouw inmiddels uitgewaaid naar vestigingen in Arnhem, Bunschoten, Enschede, Zwartsluis, Rijswijk, Duivendrecht, Groningen en Grou. “Met verschillende vestigingen in Duitsland, Tsjechië, Polen en Hongarije brengen wij ook de buitenlandse bouwkennis die wij vergaren actief in op de Nederlandse markt”, aldus vestigingsmanager Hans Nijman.

VEELZIJDIG Vastbouw is thuis op het gebied van nieuwbouw, renovatie, restauratie, groot onderhoud, utiliteitsbouw en projectontwikkeling. Kwaliteit en kennisinbreng zijn hierbij dé constante factor. “Maar wij richten ons de laatste jaren ook steeds meer op uitzonderlijke projecten met een zekere moeilijkheidsgraad. Bij deze projecten geven wij graag invulling aan de thema’s Design, Build, Finance & Maintain. Ook projecten waarbij een speciale omgang en samenwerking met bewoners wordt gevraagd, gaan wij niet uit de weg.”

gebruikgemaakt van duurzame bronnen zoals wind, water en zon. “Twee belangrijke toepassingen die wij, in samenwerking met Energy Building, zullen presenteren zijn de 2Dutch Windmill (alternatief op zonnepanelen) en een isolerende coating die aan de binnen- of buitenzijde van een gebouw kan worden aangebracht.”

Vastbouw is ervan overtuigd dat de toekomst ligt in ‘Resultaatgericht Samenwerken’. “Wij vinden het belangrijk dat het samenwerkingsproces op een goede manier wordt bewaakt. Het begrip samenwerking heeft voor ons dan ook een drieledige betekenis. Allereerst ontwikkel en bouw je een project niet alleen samen met de opdrachtgever, ook alle verschillende bouwpartners en eindgebruikers spelen hierbij een belangrijke rol.” Vastbouw is bovendien lid van het netwerkverband European Federation for Living. Hier vindt op Europees niveau kennisuitwisseling plaats tussen onder andere corporaties, gemeenten, architecten en kennisinstituten.

INNOVATIEF Omdat Vastbouw inzicht en beschikking wil hebben over innovatieve, energiebesparende producten en moderne technologieën is het bedrijf een samenwerking aangegaan met Energy Building, dat innovatieve systemen adviseert, ontwikkelt, beheert en verkoopt ten behoeve van het verduurzamen van vastgoed. Bij de ontwikkeling van nieuwe producten wordt maximaal

Biobased woongroep.

142 |

Duurzame nieuwbouw.

Transformatie.

Revitalisatie .

BEDRIJFSPRESENTATIE | Vastbouw

Transformatie Den Haag.

BIOBASED BOUWEN EN RESTAURATIE Een verlengstuk van deze duurzaamheid is het gebruik van natuurlijke bouwmaterialen en de menselijke gedachtegang over gezond wonen en leven. “Een mooi voorbeeld hiervan is het Biobased woonproject IEWAN dat wij hebben uitgevoerd in Nijmegen. Dit wordt aangemerkt als het grootste strobalenproject in Nederland en heeft landelijk veel bekendheid verworven, net als de restauratie van rijksmonument Het Schip in Amsterdam. Deze hebben wij op dit moment in uitvoering en is het eerste rijksmonument dat echt in BIM wordt uitgevoerd. Deze projecten zijn een greep uit onze bijzondere projecten, waar wij erg trots op zijn!” Met al deze nieuwe projecten productontwikkelingen speelt Vastbouw in op de maatschappelijke behoeften die zijn ontstaan op het gebied van duurzaamheid. Nijman: “Maar wij kijken nog verder. De huidige maatschappij met veel alleenstaanden en minderbedeelden is ook dringend op zoek

naar compacte en betaalbare woningen. Vanuit die betaalbaarheid heeft Vastbouw het nieuwe bedrijf ‘Simply Build’ opgezet. Hiermee zijn wij in staat om vanuit de algehele organisatie zowel semipermanente als conceptmatige permanente huisvestingsoplossingen aan te bieden voor bijvoorbeeld noodhulpgebieden, vakantieparken, statushouders, etc.. Zo willen wij invulling geven aan onze maatschappij die steeds in beweging blijft.” ❚

Informatie Hans Nijman h.nijman@vastbouw.nl +31 33 299 21 50 www.vastbouw.nl

| 143

BIMobject Awards 2016

BIMobject Awards 2016:

Valsir among the best seven in the world An interview with Valsir engineers Nicola Zanca and Alessandro Giovannini Nicola Zanca and Alessandro Giovannini, Valsir technical directors and supervisors of the BIM development team, talk about building design evolution and the opportunities for technicians. One of the most important suppliers of plumbing and heating systems on the worldwide market, Valsir has been selected to participate in the annual BIMobject Awards 2016 as the most innovative Italian company in the development of 3D models by BIMobject®, the European portal for BIM objects management, in recognition of Valsir’s continued commitment to technological development and research. Valsir was the only company in the plumbing and heating sector to participate in BIMobject LIVe 2016 in Malmö, Sweden, a meeting of 666 building and interior design companies from all over the world, producing a total of 50,000 parametric BIM objects. In your opinion, which technical innovations are changing the design techniques in the building sector? Nicola Zanca (NZ): “The future of design is tightly bound to the use of BIM (Building Information Modeling) technology which is becoming increasingly established as a new and innovative working method, in which the 3D digital representation of the whole building is shared by the all the design team members in order to make digital information exchange easier.” Which are the main advantages of BIM? NZ: “The first advantage is the real time visualisation of the building and of the development site with realistic planning scenarios. This allows decisions to be taken in extreme advance and, usually, the earlier a planning decision, the smaller the impact on the whole working costs. Another advantage is the reduction in mistakes made by design team members: BIM allows the detection of interferences between parts and systems inside a building and modifications and reviews to be made directly in the model, thus reducing costs due to in-process variations. This is possible because BIM works on a single digital database, so any modification carried out during construction

or maintenance of a building on the structure, quantity, materials or any other element is automatically shared by the whole plan, avoiding duplication of data.” Now we ask Eng. Alessandro Giovannini to explain which important advantages are provided to designers using BIM technology. How did you come into contact with BIM technology and why did you choose to create your BIM models in Revit? Alessandro Giovannini (AG): “For thirty years Valsir has been operating in more than 90 markets worldwide and has established strong relationships with international design studios and building companies. In some countries, BIM is more widespread, and these experiences have brought us into contact with BIM technology and allowed us to grasp its opportunities and advantages. We chose to develop our models in Revit because Revit® is now the more widespread software, used by the majority of professionals operating in this sector.” Let’s talk about Valsir activity in the BIM sector: how long has Valsir been moving in this direction? AG: “Valsir started developing its first BIM models in 2012 and, since then, has been constantly enlarging, updating and developing its BIM families to the point of being able to complete the majority of the range of its products. Optimization of Valsir BIM object features has also been made possible by the excellent relationship between Valsir and the most important international design studios. They are the main users of BIM models and the developers who worked with our design models suggested improvements to us and this has allowed our Revit suite for the plumbing and heating sector to become the best now available on the market.” See the whole interview with Nicola Zanca and Alessandro Giovannini at www.valsir.it

144 |

BIMobject Awards 2016

Nicola Zanca (left) and Alessandro Giovannini.

| 145

Nieuwe collectie*

iQ OPTIMA

TRENDS CHANGE, ICONS REMAIN. NIGEL, INTERIEURONTWERPER

Het kenmerk van een echte klassieker is de mogelijkheid originieel te blijven. iQ Optima homogeen vinyl past een nieuwe generatie oppervlaktebehandeling toe voor een grotere slijtvastheid van de vloer. iQ Optima is ‘The Original’ die altijd doorontwikkelt: een echte klassieker die al meer dan 30 jaar de geprefereerde keuze is van ontwerpers en gebruikers binnen de gezondheidszorg en onderwijs. *Leverbaar vanaf februari 2017

www.tarkett.nl

WIE DOET WAT HIER VINDT U GERENOMMEERDE TOELEVERANCIERS VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN ‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met uw bedrijfslogo met naamsvermelding.

Vanaf € 595,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Randy van den Hoek voor alle informatie over een vermelding in Stedenbouw: T +31 495 45 00 95 - E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

WWW.STEDENBOUW.NL STEDENBOUW IS HÉT PLATFORM OVER NEDERLANDSE BOUWPROJECTEN

Staat u nog niet op www.stedenbouw.nl? Neem dan voor meer informatie contact op met Sander van Hout: s.vanhout@louwersuitgevers.nl of info@louwersuitgevers.nl

WIE DOET WAT Aannemers

Architecten

Betonrestauratie

KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7 AANNEMINGSMAATSCHAPPIJ HEGEMAN G. v.d. Muelenweg 16 7440 AJ NIJVERDAL T +31 548 61 10 00 F +31 548 61 03 95 E info@hegeman-nijverdal.nl

4233 EA AMEIDE Postbus 3

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN

4233 ZG AMEIDE

Westsingel 9

T +31 183 60 66 00

3811 BA AMERSFOORT

F +31 183 60 26 67

T +31 33 46 31 705

E info@koninklijkewoudenberg.nl

F +31 33 46 10 854

W www.koninklijkewoudenberg.nl

E bureau@vanhoogevest.nl

W www.hegeman-nijverdal.nl

BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107 1422 DZ UITHOORN T +31 20 64 02 401 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

W www.vanhoogevest.nl

Adviebureaus Asbest

ORION SPECIALE TECHNIEKEN B-BUILT B.V. Laan van Hildernisse Noord 8, 4617 AE BERGEN OP ZOOM T +31 164 27 16 60 E info@b-built.com W www.b-built.com

Broekakkerstraat 7, 4709 PE NISPEN ADAMAS GROEP

Postbus 3551, 4800 DN BREDA

Utrechtseweg 310

ARIE HOLLENBERG BV

T +31 76 579 74 30

6812 AR ARNHEM

Vredenburghweg 1

E info@orionspecialetechnieken.nl

T +31 26 446 12 22

1461 GT ZUIDOOSTBEEMSTER

W www.orionspecialetechnieken.nl

E info@adamasgroep.nl W www.adamasgroep.nl

T +31 299 43 34 16 F +31 299 47 07 57

Bouwmaterialen

E info@ariehollenberg.nl W www.ariehollenberg.nl

BUREAU BOUWKUNDE NEDERLAND BV

Automatisering

BURGY BOUWBEDRIJF BV

Groenendaal 25 B

REPPEL BV BOUWSPECIALITEITEN

Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN

3011 SK ROTTERDAM

Pieter Zeemanweg 107

Postbus 140, 2300 AC LEIDEN T +31 71 53 22 405 E bouwbedrijf@burgy.nl W www.burgy.nl

3316 GZ DORDRECHT

T +31 10 41 77 714 E info@bureaubouwkunde.nl

GEFRAN BENELUX N.V.

W www.bureaubouwkunde.nl

ENA 23 Zone 3, nr. 3910

Afbouw

Lammerdries-Zuid 14A, B-2250 OLEN T +32 14 24 81 81

Postbus 102, 3300 AC DORDRECHT T +31 78 617 44 00 F +31 78 617 10 06 E reppel@reppel.nl W www.reppel.nl

F +32 14 24 81 80 W www.gefran.com

Beton

BOUWBEDRIJF VAN SCHAIK BV Poeldijk 1, 3621 CZ BREUKELEN

CBA TIEL B.V.

Postbus 11, 3620 AA BREUKELEN

Lingewei 15

T +31 346 26 23 44

4004 LK TIEL

F +31 346 26 40 64 E info@bouwbedrijfvanschaik.nl W www.bouwbedrijfvanschaik.nl

VAN WIJNGAARDEN + CO BV Sluisjesdijk 38

T +31 344 61 56 25 E info@cbatiel.com W www.cbatiel.com

Aluminium ramen, deuren en gevels

3087 AH ROTTERDAM BUDOBOUW

T +31 10 42 81 444

Katwolderweg 8a

E info@vanwijngaardenenco.com

8041 AD ZWOLLE

W www.vanwijngaardenenco.com

T +31 38 72 00 810 E info@budobouw.nl

Constructie

W www.budobouw.nl

DU PRIE BOUW & ONTWIKKELING B.V. Admiraal Banckertweg 23, 2315 SR LEIDEN

INTAL BV

RED BETONBOUW

De Veken 103

Rรถntgenstraat 1

T +31 71 52 22 919

VIANEN BOUWADVIES

1716 KG OPMEER

3261 LK OUD-BEIJERLAND

De Pinckart 54, 5674 CC NUENEN

F +31 71 52 22 224

T +31 226 34 15 25

T +31 85 87 71 491

T +31 40 26 31 162

E info@duprie.nl

E info@intal.nl

E info@redbetonbouw.nl

E info@vianenbouwadvies.nl

W www.duprie.nl

W www.intal.nl

W www.redbetonbouw.nl

W www.vianenbouwadvies.nl

Postbus 2309, 2301 CH LEIDEN

148

BOUWEN AAN MONUMENTEN

WIE DOET WAT Dilatatievoegen

Grondtechniek

Metaalbewerking VAN DE KIMMENADE BV Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND

BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107 1422 DZ UITHOORN T +31 20 64 02 401 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

FRANKI GRONDTECHNIEKEN B.V. Trondheim 8, 2993 LE BARENDRECHT

F + 31 492 55 88 67

T +31 180 64 19 98

E info@leiendaken.nl

F +31 180 64 19 99

W www.leiendaken.nl

E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.nl

Electrotechniek

T + 31 492 51 21 64

Houthandel

BLONKSTAAL SCHOONHOVEN BV Broeikweg 27 g drij2871 RM SCHOONHOVEN T +31 182 38 21 30 loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres F +31 Nieuwkuijksestraat 103 182 38 71 18 loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk E info@blonkstaal.nl Bezoekadres Postadres Bezoekadres Nieuwkuijksestraat 103 W www.blonkstaal.nl Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk Nieuwkuijksestraat

Walter Verhoeven BV Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103 5253 AE Nieuwkuijk

5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

Postadres

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk Telefoon

WALTER VERHOEVEN BV oper-, loodzinkwerken Koper-, looden en zinkwerken

Postbus 14

Telefoon

073 - 513 00 49

BREMAN HARDERWIJK B.V. Postbus 48, 3840 AA HARDERWIJK T +31 341 4 148 44 F +31 341 41 68 46 E harderwijk@breman.nl W www.breman.nl

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!”

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

Geïsoleerde Panelen

looden zinkwerken LeiKoper-, bedekkingen Leibedekkingen bedekkingen103, 5253 AE Nieuwkuijksestraat Lei Loodgieters werken

Montage

Postbus 14 5253 ZG00 Nieuwkuijk 073 - 513 49 5253 ZG Nieuwkuijk

Telefax Telefoon Telefoon Lei bedekkingen Telefax 073 - 511 76 73 LOODGIETERS& LEIDEKKERSBEDRIJF Koper-, looden zinkwerken 073 - 513 00- 49 073 - 51376 0073 49 073 511 Internet Loodgieters werken www.walterverhoeven.nl Telefax E-mail

Telefax Internet 073 - 511 76 73

info@walterverhoeven.nl

Loodgieters werken NIEUWKUIJK Loodgieters werken

Internet

073 - 511 76 73 www.walterverhoeven.nl

Internet www.walterverhoeven.nl E-mail

E-mail

www.walterverhoeven.nl

info@walterverhoeven.nl

info@walterverhoeven.nl E-mail Postbus 14, 5253 ZG NIEUWKUIJK

T +31 73 51 30 049 E info@walterverhoeven.nl W www.walterverhoeven.nl

Hoveniers

BUDOBOUW Katwolderweg 8a 8041 AD ZWOLLE T +31 38 72 00 810 E info@budobouw.nl W www.budobouw.nl

Prefab Beton VAN KEULEN LOODGIETERS- EN

BISOTON B.V. Curiestraat 4-6 6716 AR EDE T +31 318 300070 E info@bisoton.nl W www.bisoton.nl

Gevelreiniging

LEIDEKKERSBEDRIJF BV

Postbus 1, 4640 AA OSSENDRECHT

WENCOP HOVENIERS

T +31 164 67 23 87

Wencopperweg 64

F +31 164 67 20 69

3771 PP BARNEVELD

E info@vankeulen-loodgieters.nl

T +31 342 41 65 01 Wencopperweg 64

Barneveld

0342 - 416 501

www.wencop.nl

E wencop@wencop.nl WENCOP_logo_advertenties_v4.indd 2

W www.wencop.nl

W www.vankeulen-loodgieters.nl

24-02-14 10:24

Liftdemontages

Kozijnen

HOLCON B.V. Industrieweg 8, 7475 NH MARKELO Postbus 81, 7475 ZH MARKELO T +31 547 35 73 15 F +31 547 35 23 88 E info@holcon.com W www.holcon.com

Restauratie Aannemers B.V.

GEVELMEESTERS Anti-Graffiti-Coatings, Hydrofobering & Reiniging Leuvert 8, 5437 AG BEERS T +31 485 31 23 27 E info@gevelmeesters.nl W www.gevelmeesters.nl

Gevelrenovatie

THERMO KONSTRUKTIES BV Provincialeweg 7 5835 CZ BEUGEN T +31 485 36 30 36 F +31 485 36 23 74 E info@thermobv.nl W www.thermobv.nl

VAN DEN BEEMD B.V. De Leest 5, 5107 RC DONGEN T +31 76 59 34 010 E info@vandenbeemd.nl W www.vandenbeemd.nl

Liftschachtaanpassingen

Leidekkers

VAN DER HAAR GEVELRENOVATIE & ONDERHOUD Beurtschipper 10 3861 SC NIJKERK Postbus 1019 3860 BA NIJKERK T +31 33 24 56 289 F +31 33 24 58 228 E info@vanderhaargroep.nl W www.vanderhaargroep.nl

KAMPERT BOUW BV Oud Willinkhuizerweg 3, 6733 AK WEKEROM T +31 318 45 65 83 F +31 318 45 62 56 E info@kampertbouw.nl W www.kampertbouw.nl

Smederijen

B.V.

LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV

VAN DEN BEEMD B.V.

Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN

De Leest 5,

T +31 316 52 40 50

5107 RC DONGEN

F +31 316 52 69 50

T +31 76 59 34 010

E info@vanwelyleidekkers.nl

E info@vandenbeemd.nl

W www.vanwelyleidekkers.nl

W www.vandenbeemd.nl

SMEDERIJ BOSMAN Industrieweg 11, 7102 DX WINTERSWIJK T +31 6 20 42 77 28 E info@smederij-bosman.nl W www.smederij-bosman.nl

BOUWEN AAN MONUMENTEN

149

WIE DOET WAT

Stoffering

SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6 7251 KX VORDEN T +31 575 55 14 28 F +31 575 55 17 14 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

STURKA De Geer 4 4004 TL TIEL T +31 344 68 23 14 F +31 344 63 45 13 E info@sturka.nl W www.sturka.nl

Stalen panorama liftschachten

Stukadoors

STUKADOORSBEDRIJF GENNISSEN BV De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN T +31 343 55 14 26 F +31 343 55 16 86

Timmerfabrieken

VAN DEN BEEMD B.V. De Leest 5, 5107 RC DONGEN T +31 76 59 34 010 E info@vandenbeemd.nl W www.vandenbeemd.nl

BENTSTAAL BV Industrieweg 8 3401 MA IJSSELSTEIN T +31 30 68 81 600 F +31 30 68 88 816 Einfo@bentstaal.nl Wwww.bentstaal.nl

DONATUS VERZEKERINGEN Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN T +31 73 52 21 700 F +31 73 52 21 717 E info@donatus.nl W www.donatus.nl

Vochtwering

Staalconstructies

B.V.

Verzekeringen

WEBO KOZIJNEN & HSB ELEMENTEN Postbus 10 7460 AA RIJSSEN T +31 548 51 80 11 E info@webo.nl W www.webo.nl

KOSTER AFDICHTINGSSYSTEMEN B.V. Overveld 15, 3848 BT HARDERWIJK T +31 341 46 70 90 E info@koster-afdichtingssystemen.nl W www.koster-afdichtingssystemen.nl

Dé vakbeurs voor professionals in het KO, PO, VO en MBO Wil jij weten wat de laatste trends zijn op het gebied van bewegend leren? Zoek jij slimme oplossingen voor bouw & beheer? Wil jij weten wat Onderwijs 2032 nou precies voor jou betekent? Of ben je nieuwsgierig naar andere actuele thema’s in het onderwijs? Breng dan een bezoek aan de NOT!

Schrijf je nu in voor gratis toegang via not-online.nl 24-28 januari 2017 | Jaarbeurs | Utrecht

150

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Zo mooi kan akoestiek zijn!

POINT OUT

van advies, geluidsmeting tot produktie en montage www.pointout.nl

Groene oase “Vlak voor de oorlog huisden er Nederlandse soldaten in Oud-Poelgeest, tijdens de oorlog Duitse en na de oorlog Canadese. Later werd het kasteel verhuurd aan studentenverenigingen. Dat weet ik nog uit eigen ervaring in 1961. Het kasteel verkeerde toen in een deplorabele toestand. De eigenaar, gemeente Oegstgeest, besloot in 1986 het kasteel te verkopen. Dat deed een aantal Leidenaren dermate pijn, dat zij besloten een beheerstichting in het leven te roepen om het kasteel en landgoed te behouden voor de regio. Terecht, want het is een groene oase midden in de drukke Randstad. Het kasteel ziet er na de restauratie van 2012 mooier uit dan ooit. Vanuit cultuur-historisch perspectief is de ‘Drakenzaal’ in eclectische stijl het meest waardevol, deze zaal is een van de mooiste trouwlocaties in de regio. Maar voor mijzelf is de bij het kasteel horende kapel even dierbaar. Dat is het onderkomen van de vrijwilligers, waar ik er een van ben.” Prof. dr. H.J.M. Völker-Dieben voorzitter stichting Erfgoed Oud-Poelgeest

onatus verzekert vertrouwd

sinds 1852

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Monumenten worden met veel zorg omgeven door eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig. Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.