bouwen aan
de zorg
VAKTIJDSCHRIFT over de bouw en ontwikkeling in de zorG
Mierlo aan zee
Beurs zorgtotaal 16 t/m 18 maart Utrecht
NUMMER
1
2011
www.BOUWENAANDEZORG.eu
special OK complexen en cleanrooms
Tot in detail de zorg voor uw wensen
We hebben de kennis, de ideeën, de materialen... CCG Holding is een groep van bedrijven met hun focus op de zorg, farma en biotech-markt. Gezamenlijk bieden wij een totaalconcept aan dat staat. Vanaf detail engineering, via project management en realisatie, tot en met maintenance. Van A/B ruimtes, OK’s of nucleaire hotlabs tot en met medium en low care ruimtes; de volledige inrichting in één hand. De bedrijven stellen wij graag aan u voor:
cleanroomcg.com
cleanroom-systems.be
gebebouw.nl
rooms-for-care.nl
rfc-products.nl
sentida hospitel
wissner-bosserhoff Nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: info.nl@wi-bo.de · www.wi-bo.com wissner-bosserhoff Belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: info@wi-bo.be · www.wi-bo.be
“Herontwikkeling van vastgoed in de zorg loont� De Plataan te Amersfoort Voor de crisis kregen de ontwikkelaars vaak de mooiste locaties in het dorp of in de stad, de zorginstellingen kregen de kruimels. Het overheidsbeleid om de zorg in kleinschalige voorzieningen in de wijk te realiseren was in feite een onmogelijke opgave vanwege het beperkte budget van de zorginstellingen om grond aan te kopen. Oorspronkelijk ging het bij dit initiatief meer om de nieuwbouw mogelijkheden dan om de herbestemming van de school. Toch levert de herbestemming van De Plataan verrassende resultaten op. Bijvoorbeeld in de multifunctionele ruimte als overgang van oud naar nieuw en van openbaar naar besloten. In de openheid van dit deel van het gebouw komt dat ook tot uitdrukking. Bij een beperking van de voorziening tot kleinschalige PG-zorg was het gebouw meer besloten en naar binnen zijn gericht. Er is dan minder aanleiding voor integratie en betrokkenheid van de buurt. De Plataan heeft profijt van de buurt en de buurt heeft de mooie school terug.
Jorissen Simonetti architecten
Simonetti architecten
Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk I: jorissensimonettiarchitecten.nl
Doetinchem Leide
voorwoord
Met veel plezier presenteren wij u al weer het eerste exemplaar van Bouwen aan de Zorg in 2011. We denken dat deze editie een goede opmaat is voor de rest van het jaar. U vindt wederom een prima mix van journalistiek-getinte artikelen en bijdragen in de vorm van goed opgebouwde bedrijfsreportages. Maar voor elk stuk geldt, dat wederom is bewezen dat de ontwikkelingen in het bouwen aan de zorg niet stil staan. Sterker nog: het lijkt sneller te gaan dan ooit. Door de toenemende transparantie – onder andere door het internet - lijkt het steeds makkelijker te worden om kennis te kunnen delen. Immers, een rondje ‘Googelen’ op het web, levert al een keur aan inspiratie op. Toch gaat het er bij elk project om dat de colour local op een juiste wijze wordt ingevuld. Want transparantie of niet; het is en blijft mensenwerk. En met de mens als eindgebruiker is een kreet als ‘op maat’, geen overbodige luxe. Met andere woorden: alles wat wereldwijd te vinden is op de digitale snelweg, kan nooit rechtstreeks vertaald worden naar elke afzonderlijke bouwtechnische uitdaging in de zorg. Een blauwdruk bestaat niet. Daarom blijft het inspirerend dat wij – als redacteuren en het team van uitgeverij Louwers – keer op keer aan tafel mogen schuiven bij al die partijen in de markt, die hun kennis graag met ons willen delen en waarbij ze niet schuwen hun colour local met trots voor het voetlicht te brengen. Dat inspireert en motiveert. Maar… omdat de mens altijd de eindgebruiker blijft, zal iedereen het op zijn beurt ook weer op zijn eigen wijze moeten doen. En in al die komende edities – zowel dit jaar als in de volgende jaren – blijven we u daar graag van op de hoogte houden. Veel leesplezier en inspiratie toegewenst,
Jerry Helmers Eindredactie
Bouwen aan de zorg
5
bouwen aan
de zorg
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ........................... . . . . . . . . . . . . ................................................... ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de zorg
www.bouwenaandezorg.eu Jaargang 11, nummer 1 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN: 1876-0600 Uitgever
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl E redactie@bouwenaandezorg.eu W www.louwersuitgevers.nl
12
Redactieteam Hedvig Beunk, Rob Buchholz, Erika Claessens, Henk Geist, Henri Gielen, Roel van Gils, Rimke de Groot, Jerry Helmers, Koen Mortelmans, Marcel van Rijnbach, Mark van Seggelen, Irene Teunissen, Chantal Verrecas, Jan-Kees Verschuure. Redactieadres Vlaanderen Koen Mortelmans Kempenlaan 5 B-2160 Wommelgem T +32 (0)3 3536066 E koen@mortelmans.com Bladmanagement Patty Ros E p.ros@louwersuitgevers.nl Secretariaat Mariëlle van den Groenendaal Advertenties Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: bagz wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335
48
52
Postbus 85, B-3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 Fotografie Rein Bollen, Roel van Gils, Ad van Hasselt, Jerry Helmers, Bert de Leeuw, Marcel van Rijnbach, Erik Kottiër, Jeroen van der Wielen. Abonnementsprijs € 47,70 per jaar incl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Bouwen aan de Zorg. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl Adreswijzigingen Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert Opzeggingen Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Vormgeving Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. ..
Doelgroep Als abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorgcentra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de gezondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abonnementen.
18
Het interview: Wivina Demeester
12
Hof van Bethanië Mierlo: multifunctioneel hoofdgebouw
16
Congres HFDV in Brasschaat
18
Verpleeghuis Boswijk Vught: uniek in zijn soort!
27
Interieurcolomn: André van der Gun
28
Het panelgesprek
34
Ontwikkeling van integrale OK-concepten
37
Thema OK complex: geclassificeerde ruimten in de zorg
42
OK Complex Groene Hart Ziekenhuis in Gouda
47
Column Jerry Helmers: Nederland verandert
48
Bouwbedrijf de Vries en Verburg en woonzorgcentrum in Poeldijk
.. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ............. ................................................... .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. ..... .. .. .. .. .. .. .. ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..... ..... . . . . . . . ............. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
42
63 68 BOUWEN AAN DE ZORG
...... . ... . ... . ... . . .. . .. . . . .. . .. . . . .. . .. . . .. . .. . .. .. . .. .. . .. . .. . .. ..
bouwen aan
+
DE ZORG
VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG
VAKTIJDSCHRIFT OVER DE BOUW EN ONTWIKKELING IN DE ZORG
NUMMER
1
2011
WWW.BOUWENAANDEZORG.EU
+ 2011 • JAARGANG 11 • 2 MAANDELIJKS
MIERLO AAN ZEE
BEURS ZORGTOTAAL 16 T/M 18 MAART UTRECHT
SPECIAL OK COMPLEXEN EN CLEANROOMS
6
BAZ 01 2011.indd 1
18-02-2011 11:36:25
De schitterende hal, met een diversiteit aan vloeren en raamdecoratie is geleverd door Vlaq Groep Isodes te Katwijk tel. 071-4022600 (Foto: Peter de Ruig, Topos Architecten)
50 52 55 57 58 63 68 72 76 80 86 89
AZ Maria Middelares Gent bouwt groen fusieziekenhuis Nieuwe MRI-vleugel Maxima Medisch Centrum Veldhoven Kuijpers Installaties en Maxima Medisch Centrum Friso voegt oud en nieuw samen Groene Hart parkeergarage in Gouda Zorgtotaal 2011: leren, proberen en innoveren Maasstad ziekenhuis, Rotterdam Businesscase financiering zorgvastgoed Zonnehuis Oostergast, Zuidhorn Castrovalva Almere brengt impulsen aan Uitzicht Den Haag veelzijdig en flexibel Wie doet wat?
Wivina Demeester:
‘Zorgsector verdient hoogwaardige architectuur: het maakt mensen mooier en gelukkiger’ Waar je bij interviews met andere oudpolitici als achtergrond een enorme boekenwand ziet, is dit bij Wivina Demeester veeleer een dossierwand. De rechte lijnen en sobere kleuren van haar woning passen daar wel bij. Net als de wetenschap dat ze één van de eerste Belgische politici was die zich vlot op internet bewoog.
En toch is ze vooral in een zachte sector actief, de zorgsector. Haar trots in Monnikenheide, een verblijfs- en dienstencentrum voor personen met een mentale handicap in Zoersel, in het midden van de Antwerpse Kempen. “De missie van Monnikenheide bestaat erin een warme samenleving te creëren voor personen met een mentale handicap,” stelt ze. “Een hoogstaande architectuur draagt daartoe bij en maakt ook de bewoners mooier.” Die architectuur is inderdaad een van de kenmerken van Monnikenheide. “Momenteel telt het centrum 126 ‘cliënten’. Ze leiden hier een goed leven en participeren er actief aan de dagelijkse werking en gebeurtenissen. De oudste cliënt is er nu 87 jaar. Dertig jaar geleden zou het ondenkbaar geweest zijn dat een mentaal gehandicapte die leeftijd zou berei-
8
Bouwen aan de zorg
ken. De toenemende vergrijzing vormt trouwens ook in de brede zorgsector een zware uitdaging. Maar we volgen de evolutie van het zorgaanbod dan ook op de voet: zo beschikken we over hoog-laagbaden en kantelbaden. Dat is niet alleen comfortabel voor de gebruikers, maar vergemakkelijkt ook het werk van de zorgverleners.” Binnenkort gaat
Monnikenheide zestien nieuwe studio’s voor personen met een mentale handicap optrekken. “De vergrijzing draait om veel meer dan de nood aan een groter volume zorgaanbod. In het kader ervan moeten we ook het activiteitenaanbod van oudere mensen herbekijken. Permanente vorming bijvoorbeeld, moet voor alle zestigplussers vanzelfsprekend zijn.”
het interview
Aanbod zal vraag volgen Demeester is ervan overtuigd dat het zorgaanbod de vraag zal volgen. “Vroeger was de verhuis naar een rusthuis in een aantal gevallen een bijna evidente keuze als er plaats was. Nu gebeurt het alleen als het niet anders meer kan. Het resultaat is dat de bevolking van een tehuis in toenemende mate bestaat uit dementerende en zwaar zorgenbehoevende personen. De omschrijving woon- en zorgcentrum is dan ook heel terecht. Voor mensen die minder zorg nodig hebben komen er allerlei nieuwe woonvormen tot stand: serviceflats of aanleunwoningen. Ook de thuiszorg speelt hierin zeer sterk mee. Veel oudere mensen blijven het liefst in hun vertrouwde omgeving wonen, zelfs als is het zorgaanbod elders ruimer. We moeten erover waken dat de kwaliteit van het zorgaanbod op alle niveaus even goed blijft.” Ze bezoekt slechts af en toe bouw- of zorgbeurzen, maar begeeft zich daarentegen wel regelmatig naar nieuwe bouwprojecten in de zorgsector. “Naast de vergrijzing vormt ook het almaar hogere verwachtingspatroon een uitdaging voor de sector. Mensen worden kieskeuriger. Voor ze zich naar een arts, een ziekenhuis of een seniorentehuis begeven, surfen ze op internet naar meer informatie over hun kwaal en naar mogelijke commentaren.” Demeester doet dit zelf ook. In 1996 legde ze als minister de wettelijke basis voor de huidige trend tot benchmarken in de ziekenhuiswereld. Maar sommige aspecten van de zorg blijven (nog) buiten schot. Mensen op zoek naar zorgoplossingen, vergelijken wel de kwaliteit van zorgaanbieders, maar blijven tegelijkertijd verhangen aan traditionele banden, zoals hun ziekenfonds. “Ik ben al jaren aangesloten bij de Christelijke Mutualiteiten en voel me daar goed; geen haar op mijn hoofd dat eraan denkt om daarin verandering te zoeken. Wat het systeem van ziekteverzekering betreft: ik blijf ervan overtuigd dat solidariteit het uitgangspunt moet blijven. Maar variatie in bepaalde verplichte en vrijwillige verzekeringsmechanismen is wel noodzakelijk. De consumenten zullen meer moeten ➤
Bouwen aan de zorg
9
1
l 1mer Haum dn an St
10 E0
Er bloeit iets moois bij Lopital...
... en daar kunt u de vruchten van plukken!
Door constant met u mee te denken, kunnen onze producten perfect worden geĂŻntegreerd in uw werkwijze en uw zorgvoorziening.
Wij nodigen u van harte uit onze stand te bezoeken op Zorgtotaal, van 16 - 18 maart 2011 in de Jaarbeurs te Utrecht. Als dank voor uw bezoek ontvangt u een leuke attentie. Schrijf u nu in via www.lopital.nl/beurs en maak kans op een compleet wellnessarrangement.
Lopital Nederland B.V. Laarakkerweg 9, 5061 JR Oisterwijk, Postbus 56, 5060 AB Oisterwijk Tel 013 5239300, Fax 013 5239301, E-mail info@lopital.nl, www.lopital.nl Lopital BelgiĂŤ Bvba, Antwerpsesteenweg 124, 2630 Aartselaar Tel (0032) 03/870.51.60, Fax (0032) 03/877.79.44, E-mail info@lopital.be, www.lopital.be
LOP1769 adv wellness campagne-v2.indd 1
11-02-2011 11:35:30
het interview
elkaar kijken, maar ook met elkaar samenwerken. Zo kunnen ze op regionaal niveau samen een complementair dienstenpakket aanbieden. Ze moeten ook actief meewerken aan een begeleidend comfortaanbod. Dat comfortaanbod, dat niet tot de eigen taken van een ziekenhuis behoort, omvat onder meer de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Monnikenheide heeft hiervoor afspraken kunnen maken met De Lijn, zodat er nu een belbus langskomt.”
Vlaanderen-Nederland-Duitsland De oudminister ontvangt in haar huidige functies regelmatig Nederlandse bezoekers en bezoekt ook geregeld Nederlandse zorgprojecten. “Ik zie geen grondige verschillen in de kwaliteit van het zorgaanbod. Nederland is wel veel
eerder van start gegaan met het conceptueel denken over ziekenhuizen, zodat het uitbouwen van zorghotels er eerder op gang kwam. Ik denk dat we daarin allebei al verder staan dan Duitsland, waar een ziekenhuis nog echt de oude ziekenhuissfeer uitademt, in plaats van een huiselijke of hotelachtige atmosfeer aan te bieden. Wat ik wel als verschilpunt met Vlaanderen merk is dat Nederland zich nogal strak houdt aan wachtlijsten. Vlaanderen springt daarmee veel soepeler om, zeker wanneer er zich dringende problemen stellen. Dit lijkt me ook de reden waarom Nederlandse patiënten gemakkelijker aankloppen bij Vlaamse ziekenhuizen dan andersom.” ■ Teksten en foto’s: Koen Mortelmans
Wivina Demeester-De Meyer
nadenken voor welke zorgen ze zich willen verzekeren en hoeveel ze bereid zijn daarvoor te betalen.” “Andere evoluties zijn meer technisch. De groeiende participatie aan de zorg doet ook de afvalstroom groeien. Het zal erop aankomen die stromen goed te identificeren, ze te beheersen en zoveel mogelijk te recycleren. Energiebeheersing en andere vormen van milieuzorg winnen eveneens aan belang. En dan is er het ethische debat. We moeten bepalen waar we de grenzen willen trekken van wat ethisch verantwoord is en wat niet.”
Kwaliteitsvergelijking Demeester spreekt zich niet uit welk type van kwaliteitsvergelijking tussen ziekenhuizen het beste is. “Benchmarking, certificatie, labels… essentieel is dat het om een transparant systeem gaat. Maar ziekenhuizen moeten niet alleen naar
Wivina De Meyer (1943) was gedurende de jaren tachtig en negentig een vooraanstaand politica in Vlaanderen, in België en zelfs op gemeentelijk vlak, in het groene Zoersel. In haar openbaar leven gebruikt ze de naam van haar echtgenoot, Paul Demeester. Met haar diploma van landbouwingenieur gaf ze eerst een aantal jaren les. In 1974 deed ze haar intrede in de Kamer van Volksvertegenwoordigers en in 1985 werd ze staatssecretaris voor Volksgezondheid in de regeringen Martens VI en VII. Ze maakte oorspronkelijk geen deel uit van de daaropvolgende regering Martens VIII, maar daarin verving ze later, als staatssecretaris voor Financiën, Herman Van Rompuy, de huidige Europese president. Toen de Volksunie eind september 1991 uit protest tegen de wapenhandel uit die regering stapte, nam ze van wijlen Hugo Schiltz de ministerportefeuilles begroting en wetenschapsbeleid over (regering Martens IX). Na de verkiezingen van 1991 stapte ze over naar het Vlaamse niveau, waar ze van 1992 tot 1999 minister van Financiën en beroting, welzijn, gezin en gezondheidsbeleid was. De aanstelling van Bob Van Reeth als eerste Vlaamse Bouwmeester, in december 1998, gebeurde op haar initiatief. Momenteel is Demeester niet meer politiek actief, maar ze heeft nog altijd een volle agenda. Zo is ze afgevaardigd bestuurder van Monnikenheide. Ze woont trouwens op hetzelfde domein waarop dit dienstencentrum is ingepland. Niet verwonderlijk, want ze was in 1973 de drijvende kracht achter de oprichting ervan. Binnen de zorgsector zetelt Demeester in de raad van bestuur van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) en die van de Gasthuiszusters Antwerpen (GZA) en is ze voorzitter van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (Vigez). Op cultureel vlak is ze voorzitter van de Singel en het Vlaams Architectuurinstituut (VAI). Functies die ze, net als haar zesvoudig omaschap, allemaal actief invult en niet als honoraire mandaten beschouwt.
Bouwen aan de zorg
11
Hof van Bethanië Mierlo aan Zee: multifunctioneel hoofdgebouw Frans van Bussel en Corine Remmers van den Hurk
Net voor de fusie van de gemeentes Mierlo en Geldrop werd groen licht gegeven voor totale nieuwbouw van verzorgingshuis Hof van Bethanië in Mierlo. Het oude verzorgingshuis is, op een monumentale gevel na, met de grond gelijk gemaakt en op dezelfde plek is een heel bijzonder nieuw gebouw gerealiseerd met als centraal thema: Mierlo aan de Zee.
De keuken heeft een landelijke stijl
Het glazen dak zorgt voor maximale daglicht toetreding
12
Bouwen aan de zorg
“Mierlo is een behoorlijk vergrijzende gemeenschap,” stelt Frans van Bussel, hoofd bouw- en facilitaire zaken bij Savant Zorg. “Het aanbod aan seniorenwoningen was tot voor kort zeer beperkt. Het oude verzorgingshuis was in de jaren zestig gebouwd en door de jaren heen aan diverse restauraties, renovaties en uitbreidingen onderhevig geweest. Het ontbrak echter aan een heldere structuur (het was een fragmenterend gebouw), de kamers waren klein en de sanitaire voorzieningen onder de maat. Kortom, er moest iets gebeuren. Niet in de laatste plaats om ook de toenemende vergrijzing in de toekomst het hoofd te kunnen bieden. Eén probleem: Savant Zorg had niet de middelen om zo’n grootschalig project te kunnen financieren.
Diverse plannen passeerden de revue, waaronder het idee om op diverse locaties in Mierlo op kleine schaal nieuwbouw te plegen en zorg te gaan verlenen. Op een gegeven moment zijn de gemeente en Woningbouwvereniging Compaen ‘ingestapt’, is het plan gesmeed om één groot hoofdgebouw te realiseren waarin ook de huisartsen, apotheek, fysiotherapeut, ziekenhuis Sint-Anna en de gemeente participeren, met aan de rand nog een strook seniorenhuurwoningen voor Compaen. Via een constructie met de Vereniging van Eigenaren is bewerkstelligd dat zowel Compaen als Savant Zorg (gedeeld) eigenaar zijn van het hoofdgebouw. Het College Sanering Ziekenhuisvoorzieningen heeft destijds wel geëist dat de gronden na be-
Zelfs de dokter heeft een eigen huisje
Hof van Bethanië, mierlo
ëindiging van de Vereniging van Eigenaren terugvloeien naar Savant Zorg.”
Luxueuze noodoplossing Op het braak liggende terrein rondom het oude verzorgingshuis is in eerste instantie gestart met het bouwen van zesenzestig seniorenhuurwoningen. Medio 2008 werd dit tot Franciscanessenhof gedoopte plan opgeleverd. “De populatie van het oude verzorgingshuis, de huisartsen, apotheek, fysiotherapeut en de ondersteunende diensten zijn tijdelijk in de licht aangepaste woningen van het Franciscanessenhof getrokken,” vertelt Corine Remmers van den Hurk, regiodirecteur Geldrop-Mierlo. “Het was voor ons natuurlijk een zeer luxueuze noodoplossing en bovendien konden de bewoners gewoon in Mierlo blijven. De bewoners gingen er qua leefomgeving veel op vooruit en dan te bedenken dat het slechts een tijdelijke voorziening betrof.” Nadat iedereen zijn plek had gevonden in het tijdelijke onderkomen, kon gestart worden met de sloopwerkzaamheden. Het oude verzorgingshuis werd volledig met de grond gelijk gemaakt, met uitzondering van de authentieke gevel van de naastgelegen apotheek, het voormalig kloostergebouw van de zusters Franciscanessen. De authentieke gevel komt trouwens
geïntegreerd in het nieuwe pand schitterend tot zijn recht. Anders dan de buitenschil doet vermoeden, is aan de binnenzijde gekozen voor een uniek thema: Mierlo aan de Zee. “De interieurarchitect heeft het straatbeeld van Willemstad (Curaçao) met de typische gevels en pasteltinten als uitgangspunt genomen,” vervolgt Remmers. De interieurarchitect is Bert Staal van buro Staal/Christensen. “De galerij met een glazen dak zorgt voor maximale daglichttoetreding, zodat de denkbeeldige gevels nog beter tot hun recht komen. En de knik in de ‘straat’ geeft het atrium iets meer ruimte wat het mogelijk maakt om allerlei activiteiten ‘op straat’ te organiseren. Vanwege de diverse functies in het pand komt heel Mierlo hier binnen: jong en oud. De bewoners zien letterlijk het leven voorbij komen. Steeds meer bewoners komen achter de geraniums vandaan, er komt meer leven in de brouwerij. Zoiets moet groeien, maar je ziet dat het verandert.”
Belevenisraam Het Hof van Bethanië telt 42 verzorgingshuisappartementen, 32 plaatsen voor dementerende senioren (vier groepswoningen) en vijf zogeheten topkamers voor kortdurend verblijf, waar senioren na bijvoorbeeld een ingreep in het ziekenhuis kunnen revalideren en vervolgens weer terug naar huis kunnen. Daarnaast is nog voor-
Een kijkje in een huiskamer
zien in een dagopvang voor dementerende senioren, een sportruimte, waarvan ook de fysiotherapeut regelmatig gebruikmaakt, een paramedisch centrum, een podotherapeut en het restaurant dat volgens Remmers verantwoorde en betaalbare maaltijden levert aan bewoners en gasten uit Mierlo. Zoals gezegd vinden ook de huisartsen en de apotheek onderdak in het prachtige pand. De gemeente is aanwezig met een zorgloket en het Sint Anna Ziekenhuis heeft een prikdienst in Hof van Bethanië met mogelijk in de toekomst een poliklinische functie voor specialisten. De verpleegafdeling is opgesplitst in vier groepswoningen met elk acht bewoners. De huiskamers zijn ingericht volgens een bepaalde thematiek: chalet, bungalow, landhuis en boerderij. “In iedere woning is het thema in de woonkamer uitvergroot. Zo lijkt het alsof in de boerderij een houten vloer ligt, terwijl dat in werkelijkheid een kunststofvloer is van Gerflor. Een fotoprint maakt van de binnendeur een staldeur en een belevenisraam (een lcd-tv) toont een weiland in Mierlo; het zorgt voor een bepaalde vorm van herkenning bij de bewoners en werkt rustgevend. De keuken is uiteraard ook in landelijke stijl opgetrokken, net als de facetramen. Op deze manier zijn alle vier de groepswoningen in specifieke stijl aangekleed. ➤
Typische gevels in pasteltinten
Bouwen aan de zorg
13
Niets wordt aan het toeval overgelaten. Iedere groepswoning beschikt tevens over een (afgesloten) buitenruimte/wintertuin, de bewoners hebben ieder een eigen slaapkamer en delen met z’n tweeën een sanitaire ruimte. Daar waar het kan helpen de bewoners mee in de huishouding, samen met mantelzorgers en/of familie.” De verzorgingshuisappartementen zijn volwaardige appartementen met een netto vloeroppervlak van 60 tot 65 m2 met een balkon of terras. Volgens Van Bussel kan in elk appartement een echtpaar wonen en is bovendien meer dan voldoende ruimte aanwezig voor de plaatsing van een tillift en een scootmobiel.
Kunstwerk Het klimaat in Hof van Bethanië wordt gereguleerd met behulp van vloerverwarming en
–koeling via aardwarmte. “In de zomer maken we gebruik van de koelte van de bodem, terwijl in de winter warm water naar boven wordt gepompt,” legt Van Bussel uit. “Woningbouwvereniging Compaen heeft een energie-BV opgericht en draagt zorg voor de levering van warmte en koude. De temperatuur kan zelfs per kamer worden gereguleerd. Klimaatregeling via vloerverwarming en –koeling beperken wel de keuze in vloerbekleding. Tapijt zou de klimaatregeling verstoren. Daarom hebben we in nagenoeg het gehele complex kunststofvloeren toegepast, die dankzij specifieke dessins nauwelijks te onderscheiden zijn van bijvoorbeeld een houten- of tegelvoer.” Savant Zorg heeft bewust gekozen voor het inbouwen van minimale kantoorruimte in het Hof van Bethanië, of zoals Remmers het treffend verwoordt: “Zo min mogelijk overhead en zo-
De gemeente heeft zelfs een zorgloket en het Sint Anna Ziekenhuis een prikdienst
14
Bouwen aan de zorg
veel mogelijk handen aan bed.” Des te mooier om te zien dat de inrichting van het atrium in geen velden of wegen herinnert aan een traditionele zorginstelling. De prachtige gevels, twee levensgrote palmbomen, hangende straatverlichting, het lijkt alsof je op de boulevard van Willemstad bent beland. Het bijzondere kunstwerk in het atrium, gemaakt door de Mierlose kunstenaar Johan van Hoof, symboliseert wat het gebouw moet uitdragen: iedereen is welkom; het is de bedoeling dat alle individuen samenscholen en een eenheid vormen in Hof van Bethanië. Een mooie gedachte. ■
Redacteur: Roel van Gils Schets: Bert Staal foto’s: Architectuurproducties en Matty Christensen
Hof van Bethanië, mierlo
PGA Totaalinrichters verzorgt inrichting Hof van Bethanië Mierlo aan Zee…… De eerste gedachte gaat dan niet uit naar een verzorgingshuis. Toch is dat wel het centrale thema in Hof van Bethanië. Interieurarchitect Bert Staal heeft het straatbeeld van Willemstad in Curaçao als uitgangspunt genomen. “In feite zijn er twee partijen betrokken bij de inrichting van Hof van Bethanië,” zegt Pieter, Projectmanager bij PGA Totaalinrichters. “Wij hebben het ‘losse’ meubilair voor de algemene ruimtes geleverd, alsmede het meubilair voor enkele verzorgingshuisappartementen. Er is enerzijds gekozen voor een warme en huiselijke uitstraling, terwijl voor de algemene ruimtes meer voor een horeca-achtige sfeer is gekozen. Los van de uitstraling voldoet al het meubilair uiteraard volledig aan de eisen die de zorg stelt op het gebied van kwaliteit en functionaliteit.” PGA Totaalinrichters maakt deel uit van de PGA Groep en is geen onbekende in de zorgsector. “We zijn specialist in het ontwikkelen en uitvoeren van totaalconcepten op interieurgebied met de visie en wensen van de opdrachtgever als uitgangspunt, zowel in renovatie- als nieuwbouwprojecten. PGA zorgt voor totaalinrichting, dat wil zeggen van vloerbedekkingen, entree ontvangstbalies en scheidingswanden tot plafonds, verlichting, gordijnen en niet te vergeten het meubilair.”
Feiten en cijfers: Opdrachtgever: Woningbouwvereniging Compaen te Helmond en Savant Zorg te Helmond Architect: LXarchitecten te Helmond Interieurarchitect: Buro Staal/Christensen te Eindhoven Landschapsarchitect: MTD Landschapsarchitecten te ’s-Hertogenbosch Vast-interieur: Gebebouw te Helmond Los-meubilair: PGA Totaalinrichters, Eindhoven Vloer: Gerflor, EIndhoven Restaurant: Gebebouw te Helmond Bouwtijd hoofdgebouw: • Start 2008 • Oplevering 2010 Totale oppervlakte terrein: 14.800 m2 Totale oppervlakte hoofdgebouw: 9.845 m2 Capaciteit hoofdgebouw: • totaal 89 plaatsen waarvan 42 verzorgingsplaatsen, 5 kortverblijfsruimten en 32 verpleegplaatsen voor dementerenden met zorginfrastructuur. • woningen in buitenring 66 (niet in investering) Totale bouwkosten: • totale investering hoofdgebouw € 15.599.821 incl. BTW ex grond en los meubilair. Aantal m2 9.845. Kosten per m2: € 1.584,Aantal bedden: 89 Aantal huiskamers: 4 Restaurant 104 plaatsen
Bouwen aan de zorg
15
Congres HFDV in Brasschaat
Nieuwe technieken kunnen dienstenaanbod sterk verbeteren
In het Cultuurcentrum van Brasschaat wijdde HFDV, de vereniging van hoofden van facilitaire diensten van verzorgingsinstellingen, haar jaarlijkse congres aan de technische evolutie. Welke mogelijkheden brengt ze met zich mee en waar liggen de grenzen ervan? Zowat 180 leden en andere belangstellenden hadden zich voor het congres ingeschreven. Naar vaste gewoonte ging het congres gepaard met een beurs, met stands van de belangrijkste leveranciers in de sector. matiebronnen tot handige en bruikbare hulpmiddelen, kan onze dienstverlening essentieel verbeteren.” Vanhaverbeke zette eveneens zijn voorgangster Arlette Verleyen figuurlijk en ook letterlijk in de bloemetjes. Als eerste spreker kwam Wim Verduyn aan het woord, de sales director van Aeroscout Healthcare. Hij besprak de logistieke ondersteuning van de zorg met RFID-toepassingen. RFID (radio frequency identification) is een technologie om informatie op te slaan in en af te lezen van
“Wanneer de jagers op geld en besparingen de jacht openen, zijn facilities dikwijls loslopend en trefzeker wild,” leidde HFDV-voorzitter Luc Vanhaverbeke in. “Maar het helpt het ons ook niet vooruit wanneer facilityverantwoordelijken zich als calimero’s gaan gedragen en altijd klagen over hun onderschatte rol in de organisatie. Facilitaire managers kunnen forse stappen vooruit zetten door toepassingen, die nu al gemeengoed zijn in sommige industrietakken, op onze dienstverlening te enten. IT-toepassingen, draadloze informatie en communicatie kunnen in de logistieke processen tot belangrijke optimalisaties leiden. Het distilleren van de aswolk van registraties en elektronische infor-
16
Bouwen aan de zorg
Arlette Verleyen in de bloemetjes.
Co Wind (DirActive)
HFDV-voorzitter Luc Vanhaverbeke
Fons Van Dyck.
Henk Vincent (AZ Alma)
Wim Verduyn (Aeroscout Healthcare)
Congres HFdv, brasschaat
zogenaamde ‘tags’ die op voorwerpen of levende organismen zitten. Verduyn vestigde daarbij de aandacht op de verregaande mogelijkheden van diverse soorten tags, die langs het wifi-netwerk van een zorginstelling geïntegreerd kunnen worden in één software-toepassing. Met deze tags kunnen de gebruikers temperaturen en vochtigheidsgraden monitoren, duizenden toestellen en zelfs meubilair dat verspreid staat in de instelling lokaliseren en patiënten – via hun polsbandje – volgen. Veiligheidsmedewerkers kunnen een alarm doorgeven als ze in gevaar zijn. Co Wind, directeur van DirActive (Tilburg), overliep de opportuniteiten van logistieke optimalisaties, planning en rapportage voor intern transport van patiënten, goederen en taken. Hij toonde aan dat zijn software de dispatching van diensten zoals patiëntentransport, de schoonmaak van patiëntenkamers, een uitleendienst voor bedden en antidecubitusmatrassen kan organiseren, de verschillende soorten aanvragen kan inventariseren en beheren. “Er is veel feedback. De schoonmaak van bedden kan zowel centraal als in de afdelingen plaatsvinden. De zorgverleners blijven op de hoogte of de schoonmakers onderweg zijn. Eventuele vertragingen en hun oorzaken worden gemeld. Het
bestellen van een proper bed gebeurt langs dezelfde kanalen.” Henk Vincent, directeur facilitaire diensten van AZ Alma (Damme-Eeklo), presenteerde een mix van cijfers en ervaringen vanuit de organisatie van de schoonmaakactiviteiten bij het ontslag van patiënten. Een goede samenwerking tussen zorg- en facilitaire dienstverleners maakt het volgens hem mogelijk de efficiëntie van de diverse bij het ontslag van een patiënt uit te voeren taken te verbeteren. Vincent bracht ook alle elementen in kaart die het proces van de maaltijdverstrekking kunnen verstoren en de kwaliteit van de dienstverlening in het gedrang kunnen brengen. Hij pleitte voor eenvoud (‘automatisch meten waar het kan’) en het verstrekken van duiding aan de betrokken mensen. Voor een bredere kijk zorgde Fons Van Dyck, de auteur van onder meer ‘Het merk mens’. Hij wierp op dat de constant veranderende klantconsument vanuit de centrale positie die hij zichzelf toebedeelt, de aard van de producten bepaalt. De hedendaagse consument wacht niet meer tot bedrijven zijn behoeften bepalen, maar grijpt de macht en wordt zelf het merk. ■ Tekst en foto’s: Koen Mortelmans
Bouwen aan de zorg
17