Vaktijdschrift over gevels & daken
Jaargang 8 I nummer 5 november 2011
Rotterdams Calypso ‘in beweging’
Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2 Utrechtse perronkappen gaan energie opwekken
Groene gevel siert de Afvalstoffendienst Den Bosch
In samenwerking met:
Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche
Stichting Kwaliteit Gevelbouw Tegen inbraak een klasse voor ramen en deuren volgens nen 5096:
Voor de kwaliteit van hang-en sluitwerk een ster-aanduiding volgens nen 5089:
SKG
SKG
skg is erkende attestering- en certificatieinstelling voor de afgifte van het komo (attest-met-) Productcertificaat voor: � metalen en kunststof ramen, deuren en puien � inbraakwerende metalen en kunststof ramen deuren en puien, � hang- en sluitwerk � branddeuren � ventilatieroosters � veiligheidsbeglazing en structureel gelijmde beglazing � metalen gevelbekleding systemen en panelen � lijmen voor panelen � e.a. skg is testinstituut voor: � water en winddichtheid van metalen- en kunststof gevelelementen � inbraakwerendheid van metalen en kunststof gevelelementen � inbraakwerende eigenschappen van hang- en sluitwerk � bepaling van duurzaamheid en sterkteeigenschappen � e.a.
bezoekadres Nieuwe Kanaal 9-f 6709 pa Wageningen postadres postbus 362 6700 aj Wageningen t 0317 - 421 720 f 0317 - 421 677 e info@skg.nl i www.skg.nl
skg is notified body voor: � de ce-markering � de afgifte van het eg-conformiteitscertificaat voor alle hierboven genoemde producten in de gevelbouw (nb-nr.: 0960)
SKG
Kwaliteitsramen Fabrikant ramenstad Certificaatnr SKG’07.aaa.bb.cc
skg is lid van eota voor het opstellen van de eta voor de ce-markering.
skg is partner van skh en shr in cb&v.
skg is geaccrediteerd voor: * Productcertificatie en attestering * Managementsysteemcertificatie (iso 9001/vca) * Laboratoriumactiviteiten
2 SKG
Voor gecontroleerde kwaliteit hanteert skg het komo keurmerk. De kwaliteit van inbraakwerende ramen en deuren herkent u aan de klasseaanduiding volgens nen 5096. komo is maatgevend voor de bouw.
Het DucoSun Cubic zonweringsysteem staat in voor een optimaal evenwicht tussen maximaal daglicht en minimale zonnehitte. Het is verkrijgbaar met vaste of met elektrisch verstelbare lamellen. De rechthoekige vorm van de ‘Cubic’ lamellen zorgt voor een bijzonder strak design.
We inspire at www.duco.eu info@duco.eu - Bedrijvenlaan 2 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 66 - fax +32 58 33 00 67
EVERY BUILDING NEEDS DUCO
DucoSun Cubic / Architecturale Zonwering
C
Metal Cladding Systems bv
Metal Cladding Systems is toonaangevend op het gebied van kwalitatief hoogwaardige metalen dak- en gevelbekleding. De jarenlange knowhow en expertise van MCS staat garant voor een perfecte uitvoering, conform de wensen en eisen van opdrachtgever en architect.
M
Y
M
Y
Y
MY
K
www.metalcladding.nl
Architecten zien ons liever niet.
Ventilatiesystemen maken een gebouw vaak niet mooier. Terwijl een architect het juist met alle vakmanschap en liefde heeft ontworpen. Bij Smitsair werken we daarom al in een vroeg stadium samen met de architect. Zo kunnen wij goed meedenken en ervoor zorgen dat onze lucht toe- en afvoersystemen echt geïntegreerd zijn in het gebouw. Je ziet ze dus zo min mogelijk. Daarbij zijn ze ook nog eens van zo’n hoge kwaliteit dat je er jarenlang niet naar om hoeft te kijken. kijk op www.onopvallendaanwezig.nl
Smitsair luchttechniek. Onopvallend aanwezig.
Smitsair
Engineering, ontwerp, produktie en montage Uw partner in complete gevels en gevelbekleding!
Bezoek onze stand A058 tijdens Gevel 2012 in Ahoy Rotterdam 25 t/m 27 januari!
Sorba Projects BV - Postbus 18 - 7100 AA Winterswijk - T 0543 - 546700 - www.sorba.nl
Voorwoord Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie heeft de meeste authentieke façade van het land? Het eerste dat je van een gebouw ziet, is dikwijls de façade net zoals bij een ontmoeting met een soortgenoot. Daar waar mensen in de regel een gesocialiseerd 'masker' voorhouden, uit routine of vermeende zelfbescherming, tonen gebouwschillen steeds vaker openlijk het 'karakter' van een gebouw. Een interessante tegenstrijdigheid, als je het mij vraagt. Maar ergens wel logisch. We leven in een tijd waarin zekerheden lijken weg te vloeien, tenzij je daar dubbel en dwars tegen ageert. In vergelijking met enkele decennia terug, hebben mensen in hun levensloop vaker te maken met afwisselende periodes van kortere dienstverbanden en soms tijdelijke werkeloosheid. De jachtige ontwikkelingen in economie, politiek en markt zorgen hiervoor. Hiernaast leven er steeds meer mensen individueel en ervaren eerder een serie van korte (romantische) relaties. Trouwen voor het leven komt minder voor. Deze, wellicht, harde individualisering zorgt weliswaar voor een hoop vrijheid, maar tevens ook onzekerheid. Tja, en dan is het natuurlijk makkelijk om te doen alsof het allemaal perfect gaat als je een ander tegenkomt. Mensen hebben tegenwoordig niet voor niets meer opgepimpte facebookcontacten, dan echte vrienden. Dit is een gevaarlijke trend, als je het mij vraagt... Van de andere kant, zijn we een hoog opgeleide natie, met een hoge productiviteit. Juist door samen te werken, door te polderen, zijn we zo ver gekomen. Onze (groot)vaders en (groot)moeders hebben het land weer opgebouwd na de verschrikkingen van de oorlog. Alhoewel de verzorgingsstaat enigszins afbrokkelt, hebben we nog altijd zoiets als de leerplicht, dit in tegenstelling tot culturen waar analfabetisme hoogtij viert. Hiernaast kunnen Nederlanders die tijdelijk of langdurig 'buiten spel' staan, dikwijls rekenen op een financieel steuntje in de rug dat dikwijls fungeert als springplank. Bovendien zijn er steeds meer losse groepen waarin mensen zich begeven, plezierig kunnen werken of gewoon samenzijn. Denk hierbij aan de hoge vlucht aan cursussen, sporten en workshops waaraan men kan deelnemen. Wellicht zijn we dan toch one happy family geworden?Nederland telt hoe dan ook mee op allerlei fronten, ook op technologisch gebied. Ook de gevelbouw zal zich blijven ontwikkelen. Het is immers mensen eigen om nieuwe methoden en technieken te bedenken, soms uit overlevingsdrang maar vaker uit leergierigheid en nieuwsgierigheid. Een gemene deler in de ontwikkeling van de gebouwfaçade is het tonen van het karakter van het gebouw. Daar waar de gebouwschil al eeuwenlang fungeert als regen – en windkering, soms als onderdeel van de draagconstructie, zijn daar diverse functies bijgekomen. In de esthetica zit dikwijls een verwijzing naar het interne verscholen, standaard unitbouw buiten beschouwing gelaten. Architecten komen met de meest uitzinnige ontwerpen met integratie van bijvoorbeeld ecologische waterstromen in de gevel, die voor bouwers een uitdaging vormen. In deze editie van Gevelbouw is er onder meer aandacht voor een opvallend gebouw langs de A2, een sculptuur van glas geïntegreerd in een geluidswal. Hiernaast presenteren we een nieuwe ontwikkeling op het gebied van groene gevels, een voorbeeld van integratie van een gezond leefklimaat met een verfrissend beeld. Zo'n groene facade geeft duidelijk de ecologische intenties van de eigenaar weer. Ook op detailniveau toont de gevelbouwer zich in dit nummer. De deursluittechniek past zich immers aan de nieuwste eisen aan. Last but not least focust de VRMG zich op duurzaamheid. Weliswaar een begrip dat op velerlei manieren te interpreteren is, maar absoluut van invloed op de gevelbouw. Onder andere Jos Lichtenberg, Bettina Herstein, Bert Lieverse en Rob Hootsmans analyseren vanuit hun vakdisciplines het begrip duurzaamheid. Verdere integratie van gevelbouw met installaties lijkt aanstaande, evenals onverwachte combinaties van elkaar versterkende materialen die de essentie van het gebouw benadrukken. Hiernaast wordt er steeds intensiever samengewerkt door op maat gemaakte contractvormen. Bouwpartners tonen hun vakmanschap en creëren façades met een karakter. Wellicht een les voor de hedendaagse facebookgebruiker... Martijn van den Bouwhuijsen
reactie en tips
E-mail | gevelbouw@louwersuitgevers.nl
7
Vaktijdschrift over gevels en daken Jaargang 8 | november 2011 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 1572-1310
Uitgever
Locatie bepaalt grenzen
Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl
redactie adres
Tjerk van Duinen Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E gevelbouw@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl
Bladmanagement
Tim van Lieshout: E t.vanlieshout@louwersuitgevers.nl
10 15
Secretariaat
Manuela Depenbrock
Advertenties
Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: gevelbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl
Abonnementsprijs
€ 45,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Gevelbouw. Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095
16
20
Adreswijzigingen
Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland
Opzeggingen
Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
Doelgroep
GEVELBOUW is een onafhankelijk vakblad voor de bouw en is bestemd voor architecten, ingenieursbureaus, aannemers, opdrachtgevers, brancheorganisaties, gevelbouwers en toeleveranciers, (bouw) functionarissen in overheids- en semi-overheidsinstellingen en verwante organisaties. De VMRG is inhoudelijk verantwoordelijk voor haar eigen pagina’s.
Vormgeving/Art Direction
Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Valerie Berben
In samenwerking met: Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenig vuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2 800 ton staal in Facet Utrecht Rotterdams Calypso ‘in beweging’ door vormgeving en overhellende gevelvlakken
10 15 16
Systeembouwers ontwikkelen multifunctionele PV – modules voor Utrecht Centraal
20
Moderne toegangen completeren nieuwbouw
24
Oude gebouwen in nieuw jasje Alkondor geeft creativiteit opdrachtgever vleugels Groene gevel met slimme irrigatie
28 32 36
Heer en meester in deursluittechniek Antracietgrijs verzamelgebouw begeleidt Ceintuurbaan
40 42
Design coatings in aluminium gevelbekleding
44
Inhoud november 2011
36 64 40
60
EXPO: Opvallende transparantie DucoSun architecturale zonwering: 326 windvaste screens type RENSON® Fixscreen® SL Co2mfort-Gevel Stop want ik schiet...
47
Duurzaamheid als kans
58
Gek van duurzaamheid
60
Life College in Schiedam op een bijzondere locatie gebouwd
62
Staal en duurzaam koud gebogen glas verbinden 2 kantoorvleugels in Zwijndrecht
64
De VMRG-Kwaliteitseisen en Adviezen 2012 zijn uit
66
Hybride is hot
67
Column Green Inspirations: Het aanzien
68
Column Bert Lieverse
69
Visitekaartjes
70
Cover:
Facet Utrecht Beeld:
Fotografie: Luuk Kramer VAKTIJDSCHRIFT OVER GEVELS & DAKEN
Jaargang 8 I nummer 5 november 2011
ROTTERDAMS CALYPSO ‘IN BEWEGING’
Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2 UTRECHTSE PERRONKAPPEN GAAN ENERGIE OPWEKKEN
GROENE GEVEL SIERT DE AFVALSTOFFENDIENST DEN BOSCH
In samenwerking met:
9
Foto: Luuk Kramer
Hoofdkantoor Mediq en Oracle nieuw landmark aan A2
Scherp in alle facetten
10
Facet Utrecht
Foto: Luuk Kramer
De nabijgelegen landtunnel in de A2, die straks bijdraagt aan een betere verbinding tussen het 'oude' Utrecht en Leidsche Rijn, is nog niet in gebruik. Toch is de serie gebouwen aan de noordelijke mond van de tunnel al welbekend. 'The Wall', een winkelcentrum met vooral megastores, vormt een natuurlijke geluidswal voor de wijken achter de verbrede A2. De twee architectonische beeldmerken van het gebied zijn de reeds in 2006 opgeleverde 'Cockpit' van autodealer Hessing en – sinds februari – het nieuwe hoofdkantoor van medisch dienstverlener Mediq en medehuurder Oracle, 'Facet' genaamd. Het is een typisch kopgebouw, dat zijn naam ontleent aan de diamantvorm van de gevel, die apart werd aanbesteed. Van Tilburg Ibelings von Behr architecten maakte het ontwerp. Marc Ibelings, zegt:
Het is allang geen straf meer om op de A2 tussen Utrecht en Amsterdam te rijden. Ter hoogte van Leidsche Rijn, waar het drukste stuk snelweg van Nederland zich door bouwterreinen heen lijkt te worstelen, glinstert sinds begin dit jaar 'Facet', een geluidswerende glazen gevel met een kristallijnen volume. Architect Marc Ibelings: “Iedereen heeft zijn nek uitgestoken voor dit gebouw; het is gemaakt om langs te rijden. Er 'gebeurt' iets”.
“De gemeente wilde op deze in het oog springende locatie echt iets anders en legde de lat behoorlijk hoog”. Met partner Aat van Tilburg en opdrachtgever ING Real Estate ging Ibelings achter de tekentafel, en presenteerde een langgerekt volume (200 strekkende meter) met een volledig glazen gevel en een kop als een sfinx, met bovenin een auditorium en de boardroom van Mediq. “Uitdagingen gingen we niet uit de weg. Die kop bijvoorbeeld, is richting definitief ontwerp alleen maar scherper geworden”. Als referenties vielen woorden als 'stealth' en 'ijsberg'; de gebouwhoge atria voor de beide huurders aan de landzijde werden naadloos ingebed. “De binnengevel van het atrium voor Mediq loopt door in de buitengevel; daar hebben wij met champagnekleurige,
geëtste rvs-panelen een even interessant effect gerealiseerd als aan de A2: het gebouw kleurt telkens anders, afhankelijk van de invalshoek en de weersomstandigheden”, zegt Ibelings.
Sculptuur van glas “De combinatie van driehoekige glasvlakken zorgt voor een spel van dalende en stijgende lijnen. Dit gebouw is gemaakt om langs te rijden – er 'gebeurt' iets, maar je kunt er ook prettig werken. Aan de A2 ligt immers de schaduwzijde van het gebouw”, zegt Ibelings. Het gevelprofiel werd geëngineerd in het Belgische Loenhout bij gevelconstructeur Vorsselmans, die een leidende rol had. Bestuurder Mark Vorsselmans: “De architect wilde geen traditioneel gebouw, en daar ontwikkelen wij graag aan mee”. ›
Foto: Luuk Kramer
11
Wuustwezeseweg 95 B-2990 Loenhout T +32 3 690 04 40 F +32 3 690 04 41 E info@vorsselmans.be www.vorsselmans.be
Topkwaliteit op maat door duurzame samenwerking
GLAZEN SPECIALTIES OP MAAT
GLASSOLUTIONS Sas Glas is een innovatiegerichte ‘project plant’. Het bedrijf onderscheidt zich door het ‘custom made’ ontwikkelen van nieuwe decoratieve vlakglasproducten voor binnen- en buitentoepassingen. Eén van de kenmerkende specialisaties is het printen (zowel digitaal als zeefdrukken) van vlakglas. De nieuwste innovatie is LEDinGLASS.
GLASSOLUTIONS SAS GLAS Westkade 20 • 4551 BV Sas van Gent T +31 (0)115 - 458 000 F +31 (0)115 - 453 754 www.sasglas.nl
Facet Utrecht
Vormgegeven als een geslepen diamant De samenwerking tussen gevelbouwer Vorsselmans en systeemleverancier Schüco staat bij dit project aan de A2 in Utrecht garant voor de hoogste mate van technische kwaliteit van het eindproduct. Gezien vanuit het perspectief van de voorbereiding en research is bij deze innovatieve partner op het allerhoogste niveau de engineering uitgevoerd. Er kan worden gesproken van een optimale communicatie met de architect. Voor de geluidwerende gevel werd viervoudige beglazing toegepast met door de gevelfabrikant speciaal ontwikkelde aluminium vliesgevelprofielen op een stalen onderconstructie. Het resultaat is een gebouw dat door de markante vormgeving zijn tijd ver vooruit is en als voorbeeld kan worden gesteld voor de architectuur in de grote steden in Nederland. Het als een geslepen diamant vormgegeven gebouw lijkt als verlengstuk van de geluidswal, de deze bebouwing statig af te sluiten, of zoals u wilt, te starten.
Foto: Luuk Kramer
Foto: Luuk Kramer
Sommige ruiten gaan tot 4,5 meter hoogte en wegen tot 950 kilo. De glasoppervlakken worden gedragen door betonnen kolommen en een stalen geraamte, waarvan de stijlen werden voorgeproduceerd en ter plekke geassembleerd. “Wij proberen vanuit een hechte samenwerking met de architect technisch te optimaliseren. Aanvankelijk waren alle glasvlakken parallellogrammen, en dat bleek kostentechnisch uiteindelijk niet de beste oplossing. Nu hebben wij het met vierhoeken opgelost, aangevuld met aluminium profielsystemen van Schüco en glas van Saint-Gobain”, zegt Vorsselmans. Paul Roman, manager van het architectenteam bij leverancier Glassolutions Sas Glas: “Wij staan bekend om onze sterke
r&d en architectonische ondersteuning. Uiteindelijk is het enorme glasoppervlak van het gebouw samengesteld uit slechts één product, de Cool-Lite SKN 154; door haar strakke maatvoering en klimatologische en akoestische prestaties is het op alle niveaus geschikt. Het gebouw is een natuurlijke geluidswal; de lage reflectiewaarde van het glas vermijdt een spiegeleffect en een aantrekkelijke zonwerende coating zorgt voor een prettig binnenklimaat”. Ibelings: “Facet is een sculptuur van glas en kent geen buitenzonwering; voor de glasbewassing is een speciale robot ontwikkeld. De vormgeving maakt het gebouw speciaal, maar het presteert ook onafhankelijk van de vorm”. ❚
Montage van het aluminium regelwerk
De ruit van de “A2-gevel” hangt in de glaszuiger, klaar om gemonteerd te worden
Bouwinfo Opdrachtgever Uitvoering Uitvoering Gevel Glas leverancier Gevelsysteemleverancier Oplevering Bouwprogramma
ING Real Estate Bouwcombinatie Van Grunsven – Berghege Vorsselmans n.v. Glassolutions Sas Glas Schüco Nederland BV februari 2011 24.500 m² (bvo); 454 parkeerplaatsen
Een combinatie van reeds gemonteerde glasgevel en nog te monteren glasgevel
13
De kortste weg naar boven... begint bij VIETS! Dankzij deze innovatieve benadering en professionele materiaalbehandeling kunnen wij in eigen beheer staalconstructie ontwerpen, uitvoeren en monteren.Daarbij hanteren wij een unieke werkmethodiek en ontwikkelen zelf specifieke machines. Onze hoog-gekwalificeerde medewerkers beheersen ieder hun eigen specialisme. Zo ontwerpen wij met behulp van CAD/CAM-systemen en zijn onze lassers NEN-gecertificeerd. Voor alle hoogwaardige productietechnieken is onze werkplaats uitstekend toegerust, o.a. met onze CNCmachines. En Viets montageploegen verzorgen een naadloze afwerking op locatie. Staal is sterk. Viets combineert deze eigenschap met een breed scala aan toepassingen.
VIETS Staalconstructie Molenstraat 8, 6732 BP Harskamp, tel. 0318 45 62 52, fax 0318 45 75 67 E-mail: info@vietsconstructie.nl Website: www.vietsconstructie.nl
Facet Utrecht
800 ton staal
in Facet Utrecht Viets Staalconstructie uit Harskamp heeft volgens Adrie van der Velden zo’n 800 ton aan staal verwerkt in Facet Utrecht, de regelrechte eyecather aan de A2.
“We zijn in oktober 2008 op basis van de tekeningen van de architect gestart met de engineering. De architect heeft de vorm bepaald, de constructeur de sterkte van de profilering. Wij kregen de taak om de details uit te ontwikkelen. Denk dan aan zaken als de aansluitingen van het staal onderling, de aansluiting op het beton en de aansluiting op het glas.
De bijzondere vorm met driehoekvormige glasvlakken en verkantingen verhoogde de moeilijkheidsgraad. We hebben dus veel aandacht besteed aan het voortraject. De 3d engineering van de staalconstructie en de gevelconstructie vormden de basis om tot een goed eindresultaat te komen, aangezien er steeds meer gegevens van het 3d tekenpakket gebruikt worden om de fabricage aan te sturen”. De staalconstructie van Facet Utrecht is feitelijk op te splitsen in twee categorieën: gevelstaal en constructiestaal. Aan gevelstaal is 250 ton verwerkt en aan constructiestaal liefst 550 ton. De complete staalconstructie is in de fabriek
van Viets Staalconstructie in Harskamp op maat gefabriceerd en gecoat in de spuiterij. Vervolgens is het staal naar de bouwlocatie getransporteerd en gemonteerd door de eigen montageploeg. “Wij ontwerpen, fabriceren en monteren alles in eigen beheer”, vervolgt Van der Velden. “Daarbij hanteren we een unieke werkmethodiek en ontwikkelen -waar nodig- zelf of in samenwerking met gespecialiseerde bedrijven specifieke machines, zoals voor dit project een speciale robot om 3d te kunnen snijden. Een naadloze afwerking op locatie is daarbij gegarandeerd. Al met al zijn we met het project Facet Utrecht in totaal een klein jaar bezig geweest: van engineering tot de uiteindelijke montage op locatie. Facet Utrecht vormt een mooie aanvulling op ons uitgebreide portfolio van kleine tot zeer grote staalconstructies”. ❚
15
Tekst: Johan Godschalk Beeld: Sorba en Vorsselmans
Rotterdams Calypso
‘in beweging’ door vormgeving en overhellende gevelvlakken Boele& van Eesteren uit Rijswijk bouwt als hoofdaannemer in opdracht van de Rotterdamse projectontwikkelaar De Wilgen Vastgoed 407 stadsappartementen midden in het centrum van Rotterdam. Dit spectaculaire woongebouw is gelegen tussen het Schouwburgplein en concertgebouw De Doelen en maakt onderdeel uit van het Rotterdam Central District. Het prestigieuze pand heet De Calypso. Sorba Projects uit Winterswijk en Vorsselmans Ramen, Gevels en Solar uit het Belgische Loenhout zijn twee partijen die al jaren werken aan dit bijzondere bouwproject.
16
Calypso
Jan Maarten Lieverdink van Sorba Projects uit Winterswijk zegt "Nadat wij enkele jaren hebben mee gedacht in het bouwteam zijn wij in 2008 gestart met de uitvoering van het nieuwe unieke woonconcept in het centrum van Rotterdam. Een opvallend en kleurrijk gebouw dat door zijn vormgeving en overhellende gevelvlakken 'in beweging' lijkt. Ook biedt De Calypso plaats aan kantoor- en winkelruimte. Onderdeel van het bouwplan is ook de nieuwe Pauluskerk die een geheel eigentijdse uitstraling krijgt. Voor dit project levert en monteert Sorba de Houtskelet bouw elementen, Alpolic beplating voor het HSB en de balkonhekken (balustrade) met glas en invulpanelen van Alpolic. De balustrade randen zijn ook voorzien van Alpolic beplating. De oppervlakte behandeling van de beplating zoals die hier wordt toegepast is ‘double anodizing’. Dit is een proces waarbij de plaat eerst gepolijst wordt, vervolgens wordt er een patroon weggebeitst en tenslotte wordt het gehele paneel geanodiseerd. Het effect is dat er glimmende stippen op een matte achtergrond ontstaan”. Sorba is een bedrijf dat zich richt op de engineering van projecten in de utiliteitsbouw en infrastructuur. Men is verantwoordelijk voor het gehele traject van engineering, productie, levering en montage. “Met name ligt bij de engineering onze toegevoegde waarde. Voor dit project hebben wij een 3D model gemaakt om alle aansluitingen op de diverse gevels goed in kaart te brengen. Iedere gevel helt namelijk voor- en dan weer achterover (hoek van circa 4 graden) gedurende 3 verdiepingen. En mede doordat er ook een knik in het verticale vlak voorkomt, zijn er vele aansluitingen in de gevels die wij inzichtelijk hebben gemaakt in het 3D model”, zegt Lieverdink. ›
17
Een gebouw voor nu en de toekomst
Met Schüco zet u een stap in de toekomst. Schüco Energy3 Buildings: gebouwen die energie besparen, winnen én managen. Naast de zeer efficiënte en energiebesparende gevelelementen van het Schüco 2° systeem, zijn het de ProSol TF zonnepanelen in de gevel die ervoor zorgen dat het gebouw meer energie genereert dan verbruikt. Deze energie kan via het Schüco SmartNet direct worden gebruikt voor LED verlichting, automatisering, ventilatie, koeling en e-mobiliteit.
Groene technologie voor de Blauwe Planeet Schone energie met Solar en kozijnen
Wuustwezeseweg 95 B-2990 Loenhout T +32 3 690 04 40 F +32 3 690 04 41 E info@vorsselmans.be www.vorsselmans.be
Topkwaliteit op maat door duurzame samenwerking
Calypso
Mark Vorsselmans van Vorsselmans Ramen, Gevels en Solar uit het Belgische Loenhout, zegt over zijn aandeel in dit ambitieuze gebeuren: “In de zomer van 2005 zijn wij gevraagd door de aannemer om dit werk te bestuderen en om op basis van de toen beschikbare gegevens een voorstel uit te werken op technisch en budgettair vlak. Op basis van onze bijdrage in de DO-fase, zijn wij in het najaar van 2005 geselecteerd voor het bouwteam van dit project. Vanaf dat moment hebben wij de gevel verder ontwikkeld samen met opdrachtgever, aannemer en architect”. Vorsselmans realiseert de complete buitengevels van bouwdeel A – een toren met een hoogte van 70 meter. Daarnaast wordt de entreegevel van het atrium uitgevoerd in een aluminium vlies-
“Dit is een uniek woonconcept. Een project van grootse afmeting en uitstraling” gevel, evenals de gevels ter plaatse van de parkeergarage. De commerciële ruimten worden gemonteerd in een zogenaamde geknikte vliesgevel. Ter plaatse van de terrassen van bouwdeel BCD wordt een glazen schuifwand geplaatst. Kort gezegd, al de rode gevels. Alle profielen die hier worden toegepast zijn projectspecifiek ontwikkeld. “De uitdaging zit in de kruising van de voorover –en achterover hellende gevel die zich manifesteert in een slanke kniklijn in de gevel. Al deze elementen worden volledig geprefabriceerd inclusief beglazing in onze fabriek. Logistiek is het een hele uitdaging om de meer dan 800 verschillende elementen in de juiste volgorde met diepladers naar de bouw te transporteren. Vanaf voor- en achterover hellende hefsteigers worden alle elementen met behulp van een op maat gemaakt hijstoestel gemonteerd tegen de gevel”, zegt een bevlogen Vorsselmans. ❚
Goede samenwerking leidt tot betere prestaties Optimale efficiency en een hoog rendement: de gevelsystemen van Schüco bieden duidelijke voordelen qua investeringskosten en de rendabele exploitatie van gebouwen. Maar ook het gebruiksgemak neemt sterk toe gedurende de gehele levenscyclus, ook bij veranderend of gemengd gebruik. Door de innovatieve kozijn- en vliesgevelsystemen op maat aan te passen aan de wens van de architect, opdrachtgever en gebruiker, biedt het gebouw nog betere exploitatiemogelijkheden. De samenwerking tussen gevelbouwer Vorsselmans en systeemleverancier Schüco staat ook bij dit project in Rotterdam garant voor de hoogste mate van technische kwaliteit van het eindproduct. Dit ook gezien vanuit het feit dat voorbereiding en research bij deze innovatieve partner op het allerhoogste niveau wordt uitgevoerd. Wat staat is een gebouw dat zijn tijd zowel economisch als ecologisch ver vooruit is. En dat past wat ons betreft zeer goed in de ambities van de stad.
19
Systeembouwers ontwikkelen multifunctionele PV – modules voor Utrecht Centraal
Utrechtse perronkappen gaan energie opwekken
20
Utrecht Centraal
Opdrachtgevers en architecten vragen niet alleen steeds vaker om transparante oppervlakken, ook de behoefte aan kwaliteit neemt toe. Gebogen gevels en daken van glas met zonnecellen: het is geen toekomstmuziek meer. BRS Building Systems en Sapa Building System geven het goede voorbeeld met de speciaal ontwikkelde, duurzame glazen PV – modules op de nieuwe perronoverkappingen van Utrecht Centraal Station.
Kindertekening Het Centraal Station van Utrecht wordt de komende jaren fors uitgebreid en daartoe bijna compleet herbouwd. Tussen 2010 en 2016 verrijst tussen Hoog Catharijne en het Jaarbeursplein de grootste OVT (Openbaar Vervoer Terminal) van Nederland. De stationshal wordt vergroot tot aan het Jaarbeursplein, resulterend in een gigantische, golvende 'doos' van glas, staal en aluminium ter grootte van drie voetbalvelden – volgens het terminalconcept waar ontwerper Benthem Crouwel Architecten een patent op lijkt te hebben. Ook het aantal perrons op Utrecht Centraal wordt uitgebreid, en de perronkappen worden momenteel stap voor stap vervangen. Eind 2010 begon hoofdaannemer Strukton Civiel Projecten in opdracht van ProRail met de plaatsing van de stalen dragers. Bovenop de dragers komen dakelementen van gebogen glas met daarin de PV – modules verwerkt. Deze modules zorgen niet alleen voor een
bijzondere lichtinval vanwege de variatie in de opstelling van de zonnecellen, maar gaan ook energie opwekken voor het gebruik van de roltrappen, de liften en de verlichting van het station – naar verwachting 85.000 Kwh per jaar. “Het was essentieel om tijdig met de verschillende projectpartijen om de tafel te gaan zitten”, zegt projectadviseur Frank Jansen van Sapa Building System. “Hoe eerder dat gebeurt, hoe beter het eindproduct”.
Integraal BRS Building Systems werkte eerder voor ProRail aan glazen perronkappen met geïntegreerde PV – cellen. Dat mondde uit in een pilot voor het enkele jaren geleden gebouwde treinstation Utrecht Zuilen. BRS Building Systems – verantwoordelijk voor de levering, engineering en montage van het systeem - kreeg de opdracht om een duurzaam en functioneel perrondak te ontwikkelen voor Utrecht Centraal en ging in het voorjaar van 2010 aan de slag.
BRS Building Systems schakelde Sapa Building System in en samen ontwikkelden ze in enkele maanden een integrale glazen dakmodule bestaande uit gelamineerd glas met PV – cellen ertussen die koud gebogen worden in een aluminium profielsysteem. Samen met Sapa Building System werd ook een nieuw aluminium systeem ontwikkeld waarbij de profielen de glazen dakelementen integreren met de bekabeling. “De bekabeling is volledig weggewerkt in het speciaal ontwikkelde profielsysteem”, zegt Jansen. “Niet alleen het glas, ook de kappen zijn namelijk gebogen en dan is aluminium een zeer geschikt materiaal vanwege de buigbaarheid”.
Lichtregulering BRS – directeur Peter Thun: “Geen enkele module is hetzelfde. Dat heeft te maken met het gekozen lichtspel van de architect”. De zonnecellen fungeren tevens als reguleringselement in de lichtdoorlating en worden daarom in verschillende patronen aangebracht, afhankelijk van de lichtinval op de betreffende locatie. Daarbij gebruiken we koud gebogen glas. Thun legt uit: “Dat is glas dat op locatie gebogen wordt. In tegenstelling tot wat men misschien zou denken kan dat zowel met gelaagd glas, isolatieglas als met 'triple-glas', een nieuwe ontwikkeling met twee spouwen. ›
21
BUILDING SYSTEMS
BRS maakt aRchitectuuR mogelijk!
¾
Structural Glazing | structurele dak- en wandbeglazing
¾
Freeformglass®
| koud-gebogen glasconstructies
¾
Steel Solutions
| architectonische staalconstructies
Geïnteresseerd in de nieuwste ontwikkelingen met koud-gebogen glas? Bezoek ons dan op de GEVEL 2012, standnummer A014.
www.brs.nl
Utrecht Centraal
Sorba Projects bekleedt CS Utrecht
Ook op het gebied van klimatologie, akoestiek en brandwerendheid kan koud gebogen glas aan alle eisen voldoen. Wij hebben het bijvoorbeeld ook toegepast in de kap van station Amsterdam Sloterdijk – Hemboog en die van het busstation aan de IJ – zijde van Amsterdam Centraal. Het is een product op architectonisch niveau dat ook nog eens functioneel en duurzaam kan worden aangewend. Dat zie je hier in Utrecht.
Het is esthetisch verantwoord en werkt op alle niveaus, met behoud van optische kwaliteiten”. Jansen zegt: “Wij hebben voor de perronkappen op Utrecht Centraal zelfs geadviseerd in het kader van de omvormers voor de doorgifte van de opgewekte energie naar het elektriciteitsnet. Zo'n hoogwaardige benadering is alleen mogelijk binnen een project van deze omvang”. ❚
Het hele station van Utrecht wordt in een nieuw jasje gestoken. De opdracht voor de vernieuwing van de perronkappen van perrons 3, 4 en 5 is aan Strukton verstrekt. Sorba Projects uit Winterswijk neemt de bekleding van deze perronkappen voor rekening en heeft daarvoor zelfs een speciaal hijsmechanisme ontwikkeld. “De architect heeft voor de perronkappen gekromde panelen bedacht, die min of meer lijken op de vorm van een vliegtuigvleugel”, vertelt Roeland Burgers van Sorba Projects. “We bekleden de staalconstructie met zogeheten ACM Alpolic beplatingen, die incidenteel beloopbaar moeten zijn in verband met onder andere reiniging en inspecties. Mede door de slimme engineering en de geraffineerde uistraling van het materiaal hebben we deze opdracht verkregen. Opvallend zijn de strakke (dak- en plafond)panelen en de (deels rondgewalste) uit aluminium extrusie geproduceerde neusprofielen”. Sorba heeft de perronkappen op perron 4 en 5 reeds geplaatst en start begin 2012 met perron 3. “De uitdaging zit hem enerzijds in het feit dat de vorm van de drie perrons met een lengte van 144 meter aan de noordzijde en 98 meter aan de zuidzijde (ertussen ligt de Openbaar Vervoer Terminal) niet identiek is. Aan de andere kant brengt het werken op en boven het spoor ook de nodige uitdagingen met zich mee en dan met name op het gebied van de afstemming met alle betrokken partijen, waaronder ook spoorbeheer in verband met een aangepaste dienstregeling. De onderpanelen zijn vanaf het perron gemonteerd, terwijl de bovenpanelen vanaf een door Strukton beschikbaar gestelde wagon zijn gemonteerd. Aangezien de panelen niet met louter mankracht zijn te plaatsen, hebben we tevens een speciaal hijsgereedschap ontwikkeld voorzien van een kantelmechanisme, zodat we de panelen snel en veilig kunnen monteren”. Behalve de bekleding van de perrons 3, 4 en 5 draagt Sorba Projects ook zorg voor de aansluitingen van de perronkappen van de perrons 6, 7 en 8 op de Openbaar Vervoer Terminal. Daarnaast is Sorba Projects momenteel ook actief op onder andere de centraal stations van Arnhem en Den Haag.
Bouwinfo Opdrachtgever Ontwerp perronkappen Uitvoering perronkappen Bekleding Perronkappen Onderaannemer daken met PV-Modules Oppervlak totaal Opleverdatum
ProRail Benthem Crouwel Architecten Strukton Civiel Projecten Sorba Projects BRS Building Systems (toeleverancier Sapa Building System) 3850m² (1520 modules; 40.000 polykristallijn cellen; glasopbouw gelaagd, 2 x 5 mm) 2012
23
Groene gevel siert afvalverwerkingsbedrijf
Moderne toegangen
completeren nieuwbouw
De Afvalstoffendienst Den Bosch heeft sinds maart 2011 een nieuw onderkomen met onder andere kantoren, afvaloverslag, een biomassacentrale en werkplaatsen. B&G Hekwerk ontwierp en monteerde de toegangspartijen. Hiernaast bracht de hekwerkproducent de staalbouwmatten voor de gevelbeplanting aan. Van Helvoirt Groenprojecten plaatste hier 2.400 vierkante meter aan groen. Zowel de medewerkers van de Afvalstoffendienst als de vogels en de insecten plukken daar letterlijk en figuurlijk de vruchten van.
De trapeziumvormige schuifpoort, waardoor vrachtwagens naar binnen rijden, is volgens Hennie Zonneveld van B&G Hekwerk een architectonisch hoogstandje en puur maatwerk. “De poort is twaalf meter breed en ruim tweeënhalve meter hoog en schuift volledig in een betonnen wand”, zegt Hennie Zonneveld van B&G Hekwerk. “We hebben de schuifdeurconstructie eerst gemaakt, waarna de cortenstaal bekleding ertegen is geplaatst. Samen met de overige schuifpoorten en slagbomen zorgt deze poort voor de complete toegangscontrole van alle in- en uitritten van afvalstoffen in Den Bosch”.
Groene gevels Het terrein van de Afvalstoffendienst is 600 meter lang. Het 50.000 vierkante meter terrein biedt plaats aan bebouwing van
24
Afvalstoffendienst Den Bosch
450 meter lang. Het gebouwencomplex is gedeeltelijk bekleed met gevouwen staalplaten en een deel is voorzien van bouwstaalmatten met klimplanten. Dit geheel staat op een een plint van roestbeton. B&G Hekwerk maakte samen met Bouwgroep Moonen uit Breda het architectonisch ontwerp van de groene gevels en dacht mee over de bevestiging van de gevelbeplanting. “De aannemer heeft bij het maken van de gevels direct al draadeinden aan de achterliggende stalen sandwichconstructie bevestigd, zodat wij de bouwstaalmatten die de begroeiing leiden, eenvoudig en snel konden aanbrengen”, zegt Hennie Zonneveld van B&G Hekwerk. “Zo hoefden we achteraf geen gaten meer te boren. Dat scheelde aanzienlijk in tijd en kosten”. Na het plaatsen van de bouwstaalmatten kon Van Helvoirt Groenprojecten aan de slag. Zij engineerden de beplanting van de groene gevels. Volgens Ruud Kempen van Van Helvoirt Groenprojecten was het de bedoeling om een natuurlijke sfeer te creëren en het gebouw visueel te linken aan de omgeving met de Maas en groene uiterwaarden. “We kozen voor bio diverse beplanting met een robuuste uitstraling; geen glad gestileerde groene gevel. Bio divers wil zeggen dat de planten interessant zijn voor insecten, waaronder bijen, en vogels. Door het natuurlijk karakter kunnen vogels gaan nestelen in de begroeiing. Ook de medewerkers van de Afvalstoffendienst plukken letterlijk en figuurlijk de vruchten van de beplanting. Op het maaiveld hebben we namelijk gekozen voor bramen- en frambozenklimplanten”. ›
25