Installatie & Bouw be 05 2015 by Louwers Mediagroep

INSTALLATIE & BOUW 5

UITGAVE

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WW W. I N S TAL L AT I E ENB OUW.B E

NUMMER 5 2015

Debat: De kwaliteitskaders voor ventilatie Do’s and don’ts bij debietmeting van ventilatiesystemen Enkel ledverlichting in nieuwe Genkse sporthal

OKT - NOV

TPE3

VERWACHT MEER RENDEMENT VEEL MEER

GRUNDFOS iSOLUTIONS EEN REUZENSPONG VOOR INLINE POMPEN

De TPE3 levert een ongeĂŤvenaard rendement en een breed scala aan intelligente functionaliteiten, en is daardoor veel meer dan zomaar een pomp. De TPE3 heeft een ingebouwde warmte-energiemeter en ook een debietbegrenzende functie

waardoor er geen smoorklep na de pomp meer nodig is. Met een ruime keuze aan intelligente regelfuncties, is de pomp gemakkelijk in te stellen op de gewenste systeemtoepassingen. Ga voor meer informatie naar: www.grundfos.be.

www.begetube.com

OPLOSSINGEN VOOR ELK VLOERVERWARMINGSPROJECT.

l o nz e v lo

garan

verwarmin

r 30 jaaie

a op

b u iz e n gs

BEREKENING EN STUDIE VAN UW PROJECT

2015

CONTACTEER ONS VOOR HET BEGELEIDEN VAN UW GROTE EN KLEINE VLOERVERWARMINGSPROJECTEN. studie@begetube.com - 32 3 870 71 40

JAAR NS

BEGETUBE N.V. Kontichsesteenweg 53 - 55 B-2630 Aartselaar t + 32 3 870 71 40 f + 32 3 877 55 75 info@begetube.com

member of

UITGAVE

Voorwoord

5 Turteltaks

Vanaf deze maand kan u op de website van uitgeverij Van Dale stemmen op het Woord van het Jaar 2015. Ik durf te wedden dat Turteltaks op het lijstje van kanshebbers zal staan. Niet alleen omdat het woord zo goed bekt, maar ook omdat het de gemoederen in Vlaanderen stevig doet verhitten en ook de komende jaren nog vlot over de tongen zal gaan. Het is immers al de zesde keer op korte tijd dat de energiefactuur stijgt, na onder andere een dubbele verhoging van de distributienettarieven en de doorgerekende vennootschapsbelasting voor intercommunales. Alles samengeteld ligt de prijs 40 procent hoger dan vorig jaar, wat neerkomt op ongeveer 400 euro voor een gemiddeld gezin, zo’n 33 euro per maand. Is dat veel? Volgens energie-expert Alex Polfliet niet. De stroomkosten van een gezin bedragen volgens hem slechts 3 procent van het totale gezinsbudget. In vergelijking: een auto maakt meer dan 10 procent van dat budget uit. De extra heffing is ook nodig om de kosten van de vroegere oversubsidiëring te dekken. Over de noodzaak van een Turteltaks lijkt dus iedereen het eens te zijn. Wat wél tegen de borst stuit, is de verdeling van de belasting. Grootverbruikers ontspringen immers de dans. Dat is ook de mening van Unizotopman Karel Van Eetvelt. “Industriële bedrijven zijn verantwoordelijk voor zowat 35 procent van het verbruik en betalen tussen de 2 à 3 procent van de heffingen. Kmo's zijn verantwoordelijk voor 41 procent van het verbruik en betalen 45 procent van de heffingen. Die scheeftrekking is onaanvaardbaar.” Zo’n fikse tariefverhoging heeft natuurlijk ook gevolgen voor investeringen in hernieuwbare energie. Die worden in verhouding namelijk goedkoper, en dus aantrekkelijker. Een onbedoelde bijwerking van de tariefverhogingen, of een doelbewuste keuze van de Vlaamse overheid om gezinnen en kmo’s richting hernieuwbare energie te duwen? De overheid die stuurt, dat zie je ook in de ventilatiesector. Het kwaliteitskader ventilatie, gebaseerd op normen van de STS Ventilatie, zal begin 2016 realiteit worden. De kwaliteit van residentiële ventilatie-installaties kan immers nog sterk verbeteren, zo blijkt uit rapporten van het Vlaams Energieagentschap. Hoe dat kwaliteitskader daarbij kan helpen, vroegen we aan een aantal autoriteiten uit de sector in ons debat over residentiële ventilatie.

Veel leesplezier!

Jeroen Schreurs

INSTALLATIE & BOUW | 5

INSTALLATIE & BOUW

Vaktijdschrift & website over installatietechniek, HVAC, Sanitair en Elektriciteit

COLOFON Jaargang 3 • nummer 5 • 2015 Verschijnt 6 x per jaar

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

H.B.J.M. Louwers Domein De Herten Hertsbergsestraat 4, B-8020 Oostkamp Postbus 85, B-3900 Overpelt T +32 50 36 81 70 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIECOÖRDINATIE Jeroen Schreurs /Rik Neven

REDACTIETEAM

Kevin Moens, Rik Neven, Jeroen Schreurs, Simon Schreurs (Redactiebureau Palindroom), Geert Houben, Desiree Pennings, Lieke van Zuilekom

BLADMANAGEMENT

Freddy Fierens E f.fierens@louwersmediagroep.be Mathieu Noppe E m.noppe@louwersmediagroep.be

ADVERTENTIES

www.wetransfer.com Onder vermelding van naam en project E traffic@louwersmediagroep.be Adresgegevens: Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 50 36 81 70

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock, Eva Huyghebaert Sandra Reijnders

ABONNNEMENTPRIJS

€ 54,00 per jaar excl. BTW KBC Bank IBAN BE80 7310 2514 2977 BIC KREDBEBB t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Installatie & Bouw. Informatie over abonnementen: T +32 50 36 81 70

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Installateurs verwarming, elektriciteit, sanitair, klimatisatie en luchtbehandeling, leden van de VCB Vlaamse Confederatie Bouw, BVA Bond van Vlaamse Architecten, CIB Vlaanderen de Confederatie van Immobiliënberoepen van Vlaanderen, ORI Organisatie van Raadgevende Ingenieurs, Engineering- en Consultancybureaus, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, abonnees, betrokken ministeries en diensten, provinciale en gemeentelijke overheden en betrokken federale, Vlaamse en regionale organisaties, Facilitymanagers bedrijven met eigen onderhoudsploeg, fabrikanten, invoerders en groothandelaars uit de sector.

VORMGEVING/ART DIRECTION T +32 50 36 81 70 E studio@louwersmediagroep.be

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

INHOUD Offshore energie in de Noordzee: Win(d)-win(d)situatie

Smartphone vervangt draadloze telefonie in WZC

WZC Parkhof krijgt ventilatie met naverwarmingsbatterijen

Lucht- en vuilafscheiders met een lage doorstroomweerstand

Installatiegemak voor de professional

De Pen: Bjorn De Vriese, Energyt Savings Pioneers

Terugblik op Climatechno 2015

Warmtepompsymposium lokt volle zaal op Climatechno

Dienstverlening als belangrijk deel van bedrijf

THEMA VERLICHTING Lichtkwaliteit met hoog IQ

Enkel ledverlichting in nieuwe Genkse sporthal

Ledmarkt blijft razendsnel groeien

Draadloze sturingen zijn de toekomst

Inhoud

THEMA VENTILATIE

UITGAVE

INSTALLATIE & BOUW

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT

WWW.I NS TAL L ATI EENBO UW.BE

NUMMER 5 2015

Debat: De kwaliteitskaders voor ventilatie Do’s and don’ts bij debietmeting van ventilatiesystemen Enkel ledverlichting in nieuwe Genkse sporthal

Coverbeeld: Testo

OKT - NOV

De toekomst van residentiële ventilatie

Nieuwe ventilatie-units halen energieverbruik omlaag

Opmerkelijk concept voor kijkwoning in Oosterzele

Ventilatie in het hart van de woning

Debietmeting volgens de STS Ventilatie

Ventilatiespecialist integreert eigen technieken in nieuwe uitvalsbasis

Aerodynamische ventilatiekanalen

Sectornieuws

Datacenters met passieve brandbeveiliging

Design & Build-structuur doet HVAC-bedrijf groeien

Ambrava opent nieuwe uitvalsbasis in Brecht

Klassieke stookolieketel voldoet aan nieuwe ErP-wetgeving

IT-netstelsel is oplossing voor bedrijfscontinuïteit

Nieuw staalnetsysteem voorkomt doorprikken geluidsisolatie

Verdere expansie dankzij innovatieve douchebakken, -wanden en -deuren

Nieuw klimaatzwembad met oog voor recreatie in Poperinge

Wie doet wat

Offshore energie Tekst: Kevin Moens Beeld: C-Power nv

Offshore energie in de Noordzee: Win(d)-win(d)situatie Momenteel molenwieken ruim 180 windturbines er lustig op los in het Belgische gedeelte van de Noordzee. Samen genereren ze bijna het dubbel aan geïnstalleerd vermogen van de kernreactor Doel 1. Die groene stroomproductie vindt plaats uit het zicht op ruim 30 km van de kustlijn en is in volle ontwikkeling. Het hoofddoel? In 2020 10 % van de totale Belgische elektriciteitsbehoefte opwekken. Hernieuwbare energie, en zeker windenergie, is belangrijker dan ooit. Ten eerste om bevoorradingszekerheid te bestendigen, denk aan de doemberichten over black-outs die steeds vaker opduiken door de problematieken omtrent de kernreactoren Doel 1, Doel 2,Doel 3 en Tihange 2. Ten tweede scheppen de hernieuwbare energiebronnen heel wat werkgelegenheid in West-Vlaanderen en bij uitbreiding heel Vlaanderen. Ten slotte is de windenergiesector van groot belang om de 20-20-20-doelstellingen in Vlaanderen te halen. Van Europa moet 13% van het energieverbruik van België in 2020 het resultaat zijn van hernieuwbare energie. Wat maakt windenergie juist zo duurzaam? Allereerst zal er altijd wind zijn, wat het een onuitputtelijke bron van energie maakt. Voorts komen er bij de productie van windelektriciteit noch afval noch CO2-uitstoot kijken. Tot slot vereisen turbines geen waterverbruik of –gebruik.

ACHT WINDMOLENPARKEN In het Belgische gedeelte van de Noordzee is er een zone speciaal voor windmolens afgebakend. Acht windmolenparken, een investering van 8 miljard euro, moeten daar in de toekomst 2.200 MW opleveren. Dat is het equivalent van twee grote kerncentrales zoals Doel 3 en 4, en goed voor 10% van de totale elektriciteitsbehoefte van ons land. Momenteel leveren de turbines van C-Power, Northwind en Belwind ruim 700 MW aan geïnstalleerd vermogen, circa 3 % van ons nationale elektriciteitsverbruik. Om een idee te geven: Doel 1 staat garant voor 433 MW. In de komende jaren komen daar nog Norther, Seastar, Rentel, Mermaid en

8 | INSTALLATIE & BOUW

Northwester II bij. Maar eerst moet de oplevering van het Stevin-project plaatsvinden. Dat project, in handen van netbeheerder Elia, omvat een hoogspanningsnet van 43 km tussen Zeebrugge en Maldegem dat de windenergie van de kust richting binnenland moet transporteren. Eens actief zouden de acht windmolenparken op jaarbasis een uitstoot van 3.160.000 ton CO2 vermijden.

VOORTREKKERSROL België is een pionier op het vlak van offshore windenergie. Zowel op het vlak van ontwikkeling en installatie als onderhoud maken Belgische bedrijven furore, denk maar aan de DEME’s en Jan de Nuls van deze wereld. Maar ook kleinere bedrijven kennen internationale groei door de voortrekkersrol van de Belgische windenergiesector en spitsen zich toe op specifieke domeinen zoals bodemonderzoek of opsporing, transport en ontmijning van springtuigen die letterlijk en figuurlijk boven water komen tijdens de inplanting van turbines. Naast het duurzame aspect geeft deze sector ook de arbeidsmarkt een boost. Zo zou volgens het Belgian Offshore Platform vzw (BOP) de bouw van een gemiddeld windmolenpark tijdens de ontwikkelings- en bouwfase ongeveer 1.400 arbeidsplaatsen creëren en nog eenzelfde aantal indirecte jobs. Tijdens de exploitatie komen daar nog eens 100 nieuwe jobs bij per turbinepark. In totaal becijfert het BOP dat acht windparken aan onze kust 20.000 tijdelijke arbeidsplaatsen creëren tijdens de ontwikkeling en bouw en dan nog eens 800 nieuwe jobs voor de exploitatie gedurende minimaal twintig jaar. Zowel Moeder natuur als de vaderlandse economie varen er wel bij: een win(d)win(d)situatie. ❚

Offshore energie

Momenteel leveren de turbines van C-Power, Northwind en Belwind al heel wat hernieuwbare energie, en de komende jaren komen daar nog Norther, Seastar, Rentel, Mermaid en Northwester II bij.

In het Belgische gedeelte van de Noordzee is er een zone afgebakend die specifiek bestemd is voor windmolens: acht windmolenparken die samen 2.200 MW moeten opleveren.

INSTALLATIE & BOUW | 9

KORTRIJK | De Pottelberg Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Televic

Smartphone vervangt draadloze telefonie in WZC Het woonzorgcentrum De Pottelberg in Kortrijk breidde onlangs uit met assistentiewoningen. Daarbij moest ook het verpleegoproepsysteem worden geïntegreerd. De communicatie van dat systeem loopt volledig via smartphone. Het verhaal van draadloze telefoons is zo goed als voorbij. Dat zegt Tom Van Acker, sales manager bij Televic Healthcare. “In De Pottelberg werkt iedereen nu, met succes, via een Televic-applicatie op Samsung-smartphones. Alle communicatie wordt daarbij verzameld en via het IP-verpleegoproepsysteem interAxio via een koppeling naar de smartphones van de verzorgers gestuurd. Niet alleen de verpleegoproeping dus, maar ook de parlo- en videofonie. Staat er iemand aan de ingang, dan ziet de verzorger via camerabeelden op zijn of

Iedere kamer heeft een terminal waarin alle communicatie gecentraliseerd is.

10 | INSTALLATIE & BOUW

haar smartphone wie dat is. Hij of zij kan er dan ook meteen mee communiceren, net zoals dat mogelijk is voor de bewoners op hun kamer.”

COMMUNICATIE GECENTRALISEERD Die vlotte communicatie is er dus ook met de residenten. Telkens als iemand op de rode oproepknop drukt, kan de verpleger via smartphone spreken met de bewoner. Zo weet die al wat er aan de hand is nog voor hij of zij de bejaarde

KORTRIJK | De Pottelberg

gaan bezoeken. “Iedere kamer heeft een terminal waarin alle communicatie gecentraliseerd is, met een krachtige luidspreker die het volume regelt volgens de grootte van de ruimte” zegt Van Acker. “Zo kunnen verzorgers handsfree communiceren met de bewoners. Het gaat dus niet alleen over ‘het rode knopje’, maar ook verschillende andere technologieën. Ook de zorgdossiers van de bewoners zijn aan die Televic-applicatie gekoppeld.” Nog een voordeel voor de verzorgers van De Pottelberg: met de smartphone zijn ze niet meer gebonden aan één gebouw. Als een verzorger zich naar een ander deel van het WZC verplaatst, blijft die perfect bereikbaar voor het alarmoproepsysteem. Dat was met draadloze telefonie niet het geval. De werknemers van het woonzorgcentrum zijn dus een pak mobieler en kunnen op elk moment inspelen op een vraag van de bewoners. Wanneer een oproep toch niet beantwoord wordt binnen tien minuten, schakelt het systeem de oproep automatisch door naar het rusthuis.

‘Het verhaal van draadloze telefoons is zo goed als voorbij’ AL VIER JAAR Het smartphonesysteem van Televic is al bijna vier jaar op de markt, maar De Pottelberg was een van de eerste woonzorgcentra die voor het systeem koos. “De oplevering is nu al acht maanden achter de rug, en de applicatie werkt enorm goed,” eindigt Van Acker. ❚

Het smartphonesysteem van Televic is al bijna vier jaar op de markt, maar De Pottelberg was een van de eerste woonzorgcentra die voor het systeem koos.

Als een verzorger zich naar een ander deel van het WZC verplaatst, blijft die perfect bereikbaar voor het alarmoproepsysteem.

INSTALLATIE & BOUW | 11

World’s First. Blue

Geef uw zorg een extra touch INTERAXIO

interAxio is het nieuwste IP gebaseerde zorgen oproepsysteem van Televic Healthcare. Door de laatste technologische evoluties te integreren biedt het een unieke oplossing op vlak van patiëntveiligheid en interactiviteit voor de verzorgers. Een gebruiksvriendelijke terminal met groot aanraakscherm assisteert de gebruiker. Één enkele aanraking volstaat om alle functies te bedienen gaande van verpleegoproep en zorgregistratie tot interfonie. interAxio betekent meer interactie, meer overzicht en meer efficiëntie !

www.televic-healthcare.com

Rittal nv/sa Industrieterrein E17/3206 Stokkelaar 8 9160 Lokeren www.rittal.be

BEZOEK ONS OP EXPO60 + STAND 1348

ENKELE REFERENTIES

Zuidpoort 2, Mechelen

Airco • Zonne-energie • Verwarming • Warmtepompen Renovatie • Ventilatie • Piping • Studiedienst FUTURE CLIMA UW PARTNER IN HVAC & SANITAIR Future Clima is ontstaan uit een combinatie van meer dan 30 jaar ervaring in de hvac/san sector en jeugdig enthousiasme. Samen vormt dit een ideaal team en dit blijkt ook uit onze klanttevredenheid. Future Clima staat garant voor een professionele uitvoering. Samen met vaste partners wordt er steevast gestreefd naar de hoogste kwaliteit in zowel de uitvoering alsook de geïnstalleerde producten. Future Clima heeft voor iedere sector van het HVAC/sanitair installatieproces bekwaam personeel en gerenommeerde leveranciers. Future Clima beschikt ook over een eigen studiedienst. Wij zullen u met veel plezier adviseren, of het nu gaat over een project uitgewerkt door een ontwerpbureel of over een blanco grondplan. Future Clima zal steeds de beste oplossing uitwerken op vlak van budget en energie.

Park 51, Herent

Park van Beel, Leuven

Lijsterstraat 30 bus 2, 3530 Houthalen • Tel.: 089/38.40.38 • Fax: 089/38.20.38 • info@futureclima.be

www.futureclima.be

MACHELEN | WZC Parkhof Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Future Clima

WZC Parkhof krijgt ventilatie met naverwarmingsbatterijen In Machelen verrijst momenteel Parkhof, een woonzorgcentrum met een honderdtal kamers. Hoofdaannemer Van Roey koos Future Clima voor het HVAC-gedeelte. Het installatiebedrijf haalde de opdracht binnen door hun ervaring met het vernieuwende ventilatiesysteem.

Dat systeem, een drukgestuurde C-installatie van Renson met naverwarming aan de raamroosters, bestaat al even. Pas recent begint die vernieuwing ook in projecten op te dagen. Tim Claes, zaakvoerder van Future Clima: “Dat C-systeem extraheert de lucht in de kamer op basis van een CO2-gestuurde klep die in functie van de bezetting de ventilatie verhoogt of verlaagt. Dat wegzuigen creëert een lichte onderdruk waardoor er door de Renson-raamroosters lucht naar binnen komt. Het nadeel: in de winter is de temperatuur van die lucht natuurlijk heel laag. Renson koos daarom voor speciale batterijen aan de raamroosters en ontwikkelde een montagetechniek die de aangezogen lucht ook effectief door de roosters doet gaan. Daardoor zal de temperatuur van die lucht altijd rond 16 graden liggen.”

Future Clima verzorgt voor het WZC Parkhof in Machelen onder andere de ventilatie. (Foto Rudi Kumpen)

DOORSLAGGEVENDE FACTOR Samen met Jaga, de producent van de batterijen, heeft Claes de aannemer › overtuigd van de expertise van Future Clima.

Het C-systeem extraheert de lucht in de kamer op basis van een CO²-gestuurde klep. (Foto Rudi Kumpen)

INSTALLATIE & BOUW | 13

Your reliable partner

Dé nieuwe referentie in luchten vuilafscheiding

Flamcovent Smart

Flamco Clean Smart

Flamcovent Clean Smart

Flamco levert een compleet programma innovatieve luchten vuilafscheiders, zowel voor de woningbouw alsook voor de utiliteit. Deze zijn nog beter, energiezuiniger en vooral efﬁciënter. Zo heeft de Smart range een afvangrendement tot 60% beter dan bij conventionele systemen en is inzetbaar bij snelheden tot wel 3 m/s. De Vacumat Eco is een druk-temparatuur geregelde ontgasser die maar liefst zeven keer sneller ontgast en acht keer zuinigiger is dan gangbare modellen in de markt. Kortom; met ontgassers en vuilafscheiders van Flamco heeft u altijd de juiste oplossing.

Vacumat Eco

www.ﬂamcogroup.com

Eltako Wireless –

Voor nieuwbouw, renovatie of modernisering. Betrouwbaar – betaalbaar – flexibel Met het Eltako wireless-gamma kan je op een eenvoudige en flexibele manier je particuliere woning maar ook kantoorgebouwen, hotels, openbare gebouwen, enz. uitrusten met een elektrische installatie die aan de hoogste verwachtingen voldoet. Dit voor een prijs die lager is dan van een gewone centrale installatie ! Dit gamma is gebaseerd op de Enocean technologie die ervoor zorgt dat alle sturingen niet alleen draadloos maar ook batterijloos kunnen gebeuren. Bovendien staat dit systeem toe om te beginnen met een eenvoudige lichtsturing en daarna, stap voor stap, volgens uw wensen en budget uit te breiden en te optimaliseren. Zo kan u bijvoorbeeld als kers op de taart de volledige installatie visualiseren en bedienen van op een PC, tablet, smartphone, enz. Kortom, met het Eltako Wireless systeem kunt u:    

uw energieverbruik monitoren en beperken. voor een betaalbare prijs een zeer uitgebreide installatie plaatsen. eenvoudig uitbreiden en aanpassen naar uw veranderende noden en wensen. van de grootst mogelijke flexibiliteit genieten.

Serelec n.v. • Gasmeterlaan 207, B-9000 Gent, België

+32 / 9 / 223 24 29

+ 32 / 9 / 225 46 79

info@serelec-nv.be

www.eltako.com

MACHELEN | WZC Parkhof

De extractie van verschillende kamers komt samen op één hoofdkanaal en gecollecteerd op het dak met een extractiegroep van GEA Happel. (Foto Rudi Kumpen)

“De voorbereidende werken zijn in februari gestart, en vlak voor het bouwverlof begonnen we aan de hoofdleidingen,” zegt Claes. (Foto Rudi Kumpen)

“Wij weten waar we op moeten letten en hoe het systeem in elkaar past. Dat was de doorslaggevende factor voor Van Roey.” Het installatiebedrijf uit Houthalen-Helchteren sprong ook vlot om met uitdagingen in het proces. Zo dacht het studiebureau, Ingenium, oorspronkelijk dat de naverwarmingsbatterijen ook echt konden verwarmen, tot 23 °C. “Maar dat is niet de bedoeling van het systeem,” zegt Claes, “al hebben we dat voor dit project wel geïntegreerd. De hydraulische inregeling gebeurt op 15 à 16 °C, met de marge om tot 23 °C te gaan bij klachten over koude. Dat is natuurlijk niet de hoofdverwarming, want in elke kamer staat er ook een klassieke convector van Jaga voor het raam.”

“NIEUW PRODUCT GEMAAKT” Ook bij de omkasting is Future Clima flexibel geweest. De traditionele oplossing van Renson was immers niet verenigbaar met de wensen van de architect, die een gordijnrail miste. “Samen met de schrijnwerker hebben we daarom een nieuwe omkasting ontwikkeld, mét gordijnrail. Zo creëerden we meteen ook een nieuw product voor onze klant,” zegt Claes. “Die flexibiliteit is een van onze grootste troeven. Future Clima biedt de ideale mix tussen de kennis en capaciteit van een grote firma en de bereikbaarheid van een kleine onderneming.”

CO²-KLEPPEN VOOR LAAG VERBRUIK Het verbruik van de installatie is erg laag. Dankzij de CO2-kleppen en de drukgestuurde luchtgroepen trekt de installatie enkel lucht aan als het nodig is. Zo evenaart het systeem volgens Renson de prestaties van D-installaties. De extractie van verschillende kamers komt samen op één hoofdkanaal en wordt gecollecteerd op het dak met een extractiegroep van GEA Happel.

Claes: “Ondertussen maken we de stookplaats klaar voor de opstart van de vloerverwarming.” (Foto Rudi Kumpen)

Future Clima is ook betrokken bij de centrale verwarming. Het bedrijf installeert twee warmteketels van 295 kilowatt van Remeha. Bij fase 2 van het project breiden ze de stookplaats nog uit met een WKK die voor 70 kilowatt bijspringt. “De voorbereidende werken zijn in februari gestart, en vlak voor het bouwverlof begonnen we aan de hoofdleidingen,” zegt Claes. “Onlangs hebben we ook de gaskeuring in orde gebracht en ondertussen maken we de stookplaats klaar voor de opstart van de vloerverwarming. De ventilatie is al in het hele gebouw klaar. We schieten dus erg goed op.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 15

Lucht- en vuilafscheiders Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Flamco

Lucht- en vuilafscheiders met een lage doorstroomweerstand Lucht en vuil in een leidingsysteem zijn oorzaken van verminderde warmteoverdracht, storingen, slijtage en lawaai, maar leiden ook tot ontregeling van de installatie en verminderde pompprestaties. Flamco lanceert daarom nieuwe luchten vuilafscheiders voor de utiliteitsmarkt met een erg lage doorstroomweerstand. De nieuwe reeks luchten vuilafscheiders van Flamco, de Flamcovent Smart, Flamco Clean Smart en Flamcovent Clean Smart, bevat geen obstructies die de vloeistofstroom afremmen. De oorzaak: een rond scheidingselement in de doorvoerbuis. Dat scheidt de buitenkant van de vloeistofstroom af en verplaatst het naar het reservoir. Daar komt het water met luchten vuildeeltjes tot rust, waardoor het vuil naar de bodem zinkt en de microbellen opstijgen en afgeblazen worden. Het propere water gaat vervolgens voor het scheidingselement terug de hoofdstroom in. Dat gebeurt in het midden van die stroom, zodat het vuile water automatisch naar buiten wordt geduwd, en zo weer langs het scheidingselement in het reservoir terechtkomt.

VERWAARLOOSBARE WEERSTAND In de Smart-serie met aansluitingen tot en met 2” heeft deze scheidingsmethode z’n nut al bewezen. Omdat de hoofdstroom niet wordt afgeremd, is de weerstand in het systeem verwaarloosbaar en hoeven pompen minder hard te werken voor hetzelfde resultaat. De prestaties van de Smart-serie zijn maar liefst 60% beter dan conventionele producten en maken de Europese Ecodesign- of ErP-richtlijn voor 2020 haalbaar.

MAGNEETSTAAF Terwijl zwaardere vuildeeltjes zinken, blijven minuscule deeltjes nog wel rondzweven. Ook daar houdt deze nieuwe serie rekening mee. Een uiterst krachtige magneetstaaf, die aan de onderkant uit de geïsoleerde magneethouder kan worden getrokken, staat in het midden van het reservoir. Zo stroomt het magnetisch vuil richting de spuikraan en kan het samen met het neergedaalde vuil worden gespuid. Vuil op de bodem van het reservoir kan daarnaast worden losgemaakt met behulp van de dubbele schraper, een spuikraan aan de bovenkant van het toestel verwijdert drijvend vuil.

STIJGENDE LEVENSDUUR De afscheiders zijn ook makkelijk in onderhoud. Door de afwezigheid van obstructies treedt geen vervuiling of verstopping op en stijgt de levensduur van het product aanzienlijk. Naast de slimme techniek maken de verwijderbare magneet, de dubbele vuilschraper en de twee spuikranen het product zeer onderhoudsvriendelijk. De afscheiders zijn leverbaar met lasaansluiting (S), flensaansluiting (F) en gegroefde buisaansluiting (R) van DN 50 tot DN 600 en met maximum werkdrukken van 10, 16 of 25 bar.

16 | INSTALLATIE & BOUW

De nieuwe reeks luchten vuilafscheiders van Flamco bevat geen obstructies die de vloeistofstroom afremmen.

Lucht- en vuilafscheiders

Flamco Clean Smart

Flamcovent Clean Smart

Flamcovent Smart Het water met luchten vuildeeltjes komt tot rust in het reservoir, waardoor het vuil naar de bodem zinkt en de microbellen opstijgen en afgeblazen worden.

NIEUWE ONTGASSER Flamco lanceert ook de Flamco Vacumat Eco. Door sensoren en een toerentalgestuurde pomp ontgast die zeven keer sneller dan vergelijkbare producten, terwijl ze ook tot acht keer zuiniger is. De Vacumat Eco kiest automatisch voor het effectiefste vacuüm voor optimale ontgassing door de continue meting van druk en temperatuur van het systeemwater. Het apparaat verwijdert opgeloste gassen zonder het water te laten koken en voorkomt zo dat vrijkomende waterdamp interfereert met het ontgassingsproces. Zo blijft het watervolume in een installatie op peil. Een kookproces kost bovendien veel energie en creëert onnodig lawaai. De geavanceerde software in de Vacumat Eco ondersteunt die nieuwe technologie. Zodra de installatie is ontgast, controleert de Vacumat Eco de ontluchtingsprestaties en stuurt alleen bij indien nodig. Die ruststand verlaagt het energieverbruik nog eens extra. Het toestel biedt ook meer inzicht in de kwaliteit van het water en de prestaties van het systeem via een display en een interne filter. Zodra er een filterreiniging nodig is, volgt automatisch een waarschuwing. ❚

De Vacumat Eco ontgast zeven keer sneller dan vergelijkbare producten, terwijl ze ook tot acht keer zuiniger is.

De Flamco Groep, met hoofdkantoor in Nederland, is onderdeel van Aalberts Industries N.V. en richt zich op de ontwikkeling, productie en verkoop van kwaliteitscomponenten voor HVAC-toepassingen in woningbouw, utiliteitsbouw en duurzame energie. De Belgische verkoopvestiging heeft haar hoofdkantoor in Brugge en is actief in België en in Luxembourg.

INSTALLATIE & BOUW | 17

Bedrijfspresentatie

Tekst: Roel van Gils Beeld: Villeroy & Boch

INSTALLATIEGEMAK VOOR DE PROFESSIONAL Van elk bezoek aan de badkamer of toilet een belevenis voor de gebruiker maken. Dat is volgens Pieter Hosman, Key Account Manager bij Villeroy & Boch, de missie van het van origine Duitse bedrijf uit 1748. Design en gebruikersgemak zijn daardoor belangrijke uitgangspunten. Villeroy & Boch heeft een groot aandeel in de particuliere badkamers, maar levert ook aan de professionele markt, zoals aan hotels. De focus van het merk ligt naast design en gebruikersgemak ook op installatiegemak. Samen met Pieter Hosman bekijken we de noviteiten in het assortiment van Villeroy & Boch. Villeroy & Boch staat volgens Hosman voor kwaliteit en continuïteit. “We zijn een innovatie-gedreven bedrijf”, zegt hij. “Zo is onder meer de softclose zitting van Villeroy & Boch ontstaan, destijds een belangrijke innovatie. Onze status van een A-merk proberen we zo goed mogelijk te onderhouden. We hebben een zeer uitgebreid assortiment en een eigen serviceafdeling; mochten er zich problemen voordoen met ons sanitair, dan lossen we dat op. Een geruststelling voor de installateur. Daarnaast is Villeroy & Boch nagenoeg in iedere sanitairshowroom vindbaar. In Nederland en België hebben we meer dan honderd showrooms waar de consument voor al zijn badkamerwensen terecht kan. Installateurs zonder eigen showroom kunnen met hun klanten terecht in één van onze groothandel-showrooms.”

VOOR ELKE PORTEMONNEE Villeroy & Boch wordt als showroommerk vaak geassocieerd met een hoog prijssegment, stelt Hosman. “In dat segment zijn we zeker nog actief, maar daarnaast voeren we ook assortimentcollecties binnen projectsanitair. Ons assortiment is logisch opgedeeld en telt verschillende niveaus, te herkennen aan een kleurcode. Het eerste niveau en tegelijk de voor ons meest belangrijke is de startcollectie O.novo met kleurcode oranje.

18 | INSTALLATIE & BOUW

Bedrijfspresentatie

Een stap hoger hebben we de pluscollectie zoals Architectura met kleurcode blauw. Kleurcode zilver staat voor de verfijnde designcollecties zoals Venticello en Subway. Onder het absoluut premiumniveau vallen bijvoorbeeld de Memento- en Aveo-collecties, die zijn aangeduid met de kleur paars. Zo hebben we voor elke portemonnee een passende collectie in huis.”

PRINTTECHNOLOGIE Douchebakken zijn momenteel dé trend op badkamergebied. Villeroy & Boch speelt daar op in met een uitgebreid assortiment in vele soorten, maten en kleuren. De ultravlakke douchebakken zijn vervaardigd met de nieuwste technieken en meest innovatieve materialen waaronder Quaryl®, acryl en keramiek. “Quaryl® is onder meer toegepast in de gloednieuwe Squaro Infinity serie. Het mooie aan deze serie, die in matte kleuren wordt uitgevoerd, is dat er standaard 49 maatvoeringen zijn van waaruit vrijwel iedere maat op de millimeter nauwkeurig te snijden is. Heel handig wanneer je te maken hebt met ruimtes met afwijkende maten. Dat maatwerk in combinatie met Quaryl® is uniek.” Veel mensen geven de voorkeur aan een tegelvloer in de douche, vertelt Hosman. “Maar tegels zijn erg onhygiënisch (het vuil blijft in de voegen zitten) en onveilig door de gladheid. Subway Infinity is dan de ideale oplossing. Hiervoor is namelijk een innovatieve printtechnologie ontwikkeld: ViPrint. Hiermee kan een print op de douchebak gemaakt worden in hetzelfde patroon als de tegels in de douche. Het is een vloer, maar je ziet een tegel. Verder is het materiaal stoot-, slag- en krasvast. Door de maatvoeringen en het installatiegemak vinden de douchebakken goed de weg naar menig badkamer. Er is voor elke ruimte en elk gewenst materiaal een passend model beschikbaar of het kan op maat gemaakt worden. Niet alleen voor de consument zijn deze douchebakken interessant, door de eenvoudige montage leveren ze ook tijdwinst én kostenbesparing op voor installateurs.”

ARCHITECTURA

SQUARO INFINITY

INSTALLATIE-INNOVATIES Als het gaat om installatiegemak, roemt Hosman ook de spoelrandloze DirectFlush. “Deze toiletten kunnen door de unieke, open en volledig geglazuurde spoelrand bijzonder snel en grondig worden gereinigd. Bovendien bevat DirectFlush het gepatenteerde SupraFix bevestigingssysteem voor een wandcloset. Met SupraFix kan een wandcloset nog eenvoudiger worden geïnstalleerd.” Verder heeft Villeroy & Boch een systeem ontwikkeld om douchebakken makkelijker vlak in te bouwen. “In tegenstelling tot conventionele douchebakken kunnen onze douchebakken ook geïnstalleerd worden zonder de bekende potenset. Zo ontwikkelen we voortdurend installatiemethoden en hulpmiddelen om sanitair snel en efficiënt te kunnen plaatsen.” ❚

VENTICELLO

INSTALLATIE & BOUW | 19

De Pen

Bjorn De Vriese is projectmanager bij Energy Saving Pioneers (ESP). ESP is een coalitie van voorlopers in energiebesparing, gefaciliteerd door Bond Beter Leefmilieu. De groep bestaat uit vooruitstrevende bedrijven, lokale besturen, middenveldorganisaties en de milieubeweging. Ze informeert beleidsmakers omtrent de socio-economische meerwaarde en klimaatwinsten van energiebesparing en ijvert voor een ambitieus Belgisch energiebesparingsbeleid.

20 | INSTALLATIE & BOUW

De Pen

De Pen gaat deze keer naar Bjorn De Vriese, projectmanager bij Energy Savings Pioneers. Op deze bladzijde wil hij graag het potentieel van energiebesparing in de industriële sector onder de aandacht brengen.

Energiebesparing in de industrie

Energiebesparing verzeilde door de economische crisis de laatste jaren wat op de achtergrond. Bedrijven plooiden zich terug op hun corebusiness en zetten investeringen on hold. Enkele recente beleidsbeslissingen die onze energiefactuur duurder maken, zijn echter een uitgelezen kans om investeringen in energiebesparing opnieuw bovenaan de agenda te plaatsen. INDUSTRIE HINKT ACHTEROP Onze Vlaamse economie is zeer energie-intensief en verre van energie-efficiënt, al komt daar de laatste jaren verandering in. Vooral ons woningpark wordt steeds beter geïsoleerd en energiezuiniger verlicht, verwarmd, gekoeld en geventileerd. De niet-residentiële sector volgt gestaag, en ook de industrie zet stappen in de goede richting. Nochtans tonen verschillende studies aan dat alle sectoren nog grote winsten kunnen boeken. Er bestaan immers voldoende technieken om drastisch te snoeien in het energieverbruik, ook al blijven die soms onderbelicht. Ik geef twee voorbeelden: perslucht en stoom.

GOEDKOPE MAAR DURE PERSLUCHT Veel bedrijven vinden perslucht een goedkope vorm van energie omdat de installatie en het onderhoud van een persluchtsysteem slechts 20% uitmaakt van de persluchtkosten. Het gebruik van perslucht is in Vlaanderen dan ook goed voor zo’n 10% van de elektrische energie in de industrie. Amper 10% van die gebruikte elektrische energie wordt echter omgezet in bruikbare mechanische energie. De overige 90% gaan, door de compressie van lucht, verloren aan warmte. Wanneer je er bovendien nog eens rekening mee houdt dat veel bedrijven werken met verouderde compressoren en lekkende leidingen, is het energiebesparingspotentieel meteen duidelijk.

LEKKENDE ENERGIE Gelukkig maken steeds meer bedrijven werk van persluchtdetectie. Hierbij gaan gespecialiseerde firma’s op zoek naar lekkages aan de hand van ultra-

sone detectoren. De kostprijs van zo’n screening is voor veel bedrijven nog steeds een drempel. Nochtans is het een makkelijke ‘quick win’ met korte terugverdientijden. Zo resulteert één lek van 1mm aan 12bar in een meerkost van 480€ op de jaarlijkse energiefactuur. Daarnaast zijn ook talloze installaties overgedimensioneerd. Wanneer bedrijven die terugschalen en tegelijk de compressoren vernieuwen zijn terugverdientijden van een paar maanden tot een jaar eerder regel dan uitzondering.

STOOM Een andere belangrijke energiedrager in de industrie is stoom, vooral in de chemische en voedingssector. Net zoals bij perslucht zien we ook hier dat installaties niet altijd even efficiënt zijn, vaak eveneens door lekkages en inefficiënte boilers. Wie ze vervangt door efficiëntere exemplaren bespaart het meest, maar ook lekken opsporen en dichten, distributiesystemen heruitwerken en leidingen isoleren zorgen voor een grote impact op het energieverbruik. Dat leidt niet enkel tot een lager energieverlies en een hogere performantie maar verhoogt ook de veiligheid en doet de onderhoudskosten dalen. Deze twee voorbeelden zijn slechts een greep uit het aanbod energiebesparende technieken die nu reeds toepasbaar en betaalbaar zijn voor de industriesector in Vlaanderen. Vanuit ESP willen we dan ook de verdere energiebesparing in de industrie ondersteunen om zo niet enkel de ecologische en sociale maar ook de economische voordelen van energiebesparing verder in de verf te zetten. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 21

Climatechno 2015

Tekst en beeld: Jeroen Schreurs

TERUGBLIK OP CLIMATECHNO 2015 Climatechno was dit jaar aan haar achtste editie toe. In een moeilijk beurzenjaar houdt het tweejaarlijkse evenement rond koeling en verwarming goed stand. Installatie en Bouw ging een kijkje nemen op de openingsdag.

Veel bezoekers op de achtste editie van Climatechno.

22 | INSTALLATIE & BOUW

Climatechno 2015

In een moeilijk beurzenjaar houdt Climatechno goed stand.

1500 dagelijkse bezoekers. Dat is wat beursorganisator Filip Cossement dit jaar op Climatechno verwacht. “Normaal mikken we op 2000 bezoekers, maar we zitten in een moeilijke periode waarin alle beurzen klappen krijgen. Met 1500 bezoekers ben ik dus tevreden. Het percentage installateurs, zowel van koeling als verwarming, blijft hoog, en dat is toch de doelgroep van de exposanten van Climatechno. Op hun vraag ging de beurs nu op woensdag en donderdag door, niet meer op donderdag en vrijdag. De nocturne werd ook verplaatst naar woensdagavond.”

“NAWEEËN VAN DE CRISIS” Ook het aantal exposanten liep dit jaar iets terug, al behoudt Climatechno een trouwe deelnemerslijst. Ook de bedrijven voelen dat het moeilijker wordt om installateurs via een beurs te bereiken. “Meer en meer informatie is makkelijk via het internet terug te vinden,” zei een exposant. “Online vind je ook alles bij elkaar, net zoals op een beurs. Waarom zou je dan nog tot hier komen?” Die mening werd niet door iedereen gedeeld. Een andere exposant zei: “We voelen de naweeën van de economische crisis nog altijd. Ook al trekt de markt terug aan: de reserve van bedrijven is opgebruikt. Het zal nog even duren voor die opnieuw gevuld is en tot die tijd verwacht ik weinig marge om te exposeren op beurzen.”

WARMTEPOMPSYMPOSIUM Naar goede gewoonte combineerde Climatechno de beursvloer met enkele seminaries en workshops. ODE organiseerde op woensdag het Warmtepompsymposium voor een volle en geïnteresseerde zaal. Het ging daar onder andere over de nieuwe Ecodesign-richtlijn, het Europese warmtepompplatform waar België nu ook tot bijtreedt en de rol van warmtepompen in netstabiliteit en netgrids. Ook de warmtepompmarkt heeft het moeilijk, vooral door de stijgende elektriciteitsprijzen. De conclusie was dan ook dat de overheid moet ingrijpen, want warmtepompen zijn dé oplossing voor een CO2-arme toekomst. Naast het symposium waren er ook lezingen over koeling, bijvoorbeeld over de veranderende wetgeving over koelvloeistoffen, en op donderdag organiseerde Syntra seminaries over de trends in de HVAC-wereld.

ENIGE ONAFHANKELIJKE BEURS Ook al was het dit jaar allemaal iets minder dan de voorbije editie, de beurs blijft een voltreffer voor Filip Cossement: “Dit is al de achtste editie van Climatechno, en ons evenement is de enige onafhankelijke beurs over HVACR in België. Wij zijn dus blijvers.” ❚

Het aantal exposanten liep dit jaar iets terug, al behoudt Climatechno een trouwe deelnemerslijst.

INSTALLATIE & BOUW | 23

Warmtepompsymposium

Tekst en beeld: Jeroen Schreurs

Warmtepompsymposium lokt volle zaal op Climatechno Op de eerste dag van Climatechno organiseerde ODE-Vlaanderen het Warmtepompsymposium. Jan Lhoëst van Warmtepomp Platform verwelkomde een volle zaal voor deze achtste editie. Lhoëst maakte meteen ook bekend dat België lid wordt van het IEA (International Energy Agency, n.v.d.r.) Heat Pumping Technologies, een informatiecentrum voor warmtepomptechnologie, -toepassingen en -markten. Het IEA HPT, dat al bestaat sinds 1978, wil de implementatie van warmtepompen en bijhorende technologieën versnellen. Caroline Haglund Stignor van het IEA HPT: “Onze organisatie is de grootste onafhankelijke informatiebron over de voordelen van warmtepompen. Andere leden zijn onder andere de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Japan, Noorwegen, Duitsland, Zweden en Frankrijk.”

24 | INSTALLATIE & BOUW

Jef Smits van Viessmann kwam uitleg geven over de nieuwe ErP-richtlijnen. Die verplichten producenten om voor alle verwarmings- en warmwatertoestellen, geproduceerd vanaf 26 september, een Europees energielabel te voorzien. De invoering van het label brengt ook strengere normen met zich mee. Voor ketels en combinatieketels op gas of stookolie geldt sinds de startdatum dat zij een energie-efficiëntie van minimum 86 procent moeten behalen, wat overeenkomt met een B-label. De condensatieketel, klasse A, zal op enkele uitzonderingen na uitgroeien tot de nieuwe standaard.

VRAAGSTURING Net zoals bij zonnepanelen, kunnen warmtepompen invloed hebben op de netstabiliteit. Dat zei Roel De Koninck van 3E. Zeker bij koude temperaturen, als ze op volle kracht moeten werken. Met eenvoudige vraagsturing van SWW zijn echter netto elektriciteitsbesparingen tot 74 procent mogelijk, legde hij uit. Arnoud Aertgeers van Actility ging daarop verder: aansturing door predictieve controle en voorspellingen kan tot nog efficiëntere resultaten leiden. Wim Cardinaels van Eneryville kwam vervolgens het vraagsturingsproject Linear uit de doeken doen, waarbij het

Warmtepompsymposium

Wim Boydens brak een lans voor warmtepompen in BEN-kantoren.

elektriciteitsverbruik van 240 gezinnen aangepast werd aan de beschikbaarheid van zonne- en windenergie met slimme toestellen. Het project mocht het comfort van de gebruikers niet beïnvloeden. “Een van de duidelijke lessen die we konden trekken was immers: duurzame gedragswijzigingen vragen routinehandelingen zonder intellectuele inspanning. Wie elke dag moest controleren wanneer de goedkoopste elektriciteit werd geleverd en daarop inspeelde, hield dat niet de hele duur van het project vol.” Na nog enkele voorbeelden van warmtepompen in de praktijk, argumenteerde Wim Boydens van studiebureau Boydens voor het gebruik van warmtepompen in BEN-kantoorgebouwen. Er zijn volgens hem op dit moment redenen om niet voor een warmtepomp te kiezen, maar die houden niet stand op lange termijn. De overbelasting van elektrische netten zal in de toekomst door vraagsturing en thermische opslag opgevangen kunnen worden. De elektriciteitsprijzen zullen niet zo laag blijven als nu, en ook de EPB-eisen, die nu het werkelijk potentieel van warmtepompen niet realistisch opnemen, zullen de markt moeten volgen. Op lange termijn is de warmtepomp volgens Boydens daarom de beste investering. Het symposium sloot af met een voorstelling van Live Heat Pump, een project waarbij geïnteresseerden het effectieve verbruik van warmtepompen kunnen opvolgen en vergelijken op een site. Het project loopt ondertussen vijf jaar en geeft een mooi beeld van de voordelen van warmtepompen tegenover traditionele ketels. ❚

Roel De Koninck van 3E sprak over vraagsturing en netstabiliteit bij warmtepompen.

INSTALLATIE & BOUW | 25

Bedrijfspresentatie Tekst: Desiree Pennings Beeld: Linum

Dienstverlening

als belangrijk deel van bedrijf Linum Europe is als distributeur in diverse domeinen actief, van koeltechniek tot winkelinrichting. Op het gebied van HVAC is het één van de belangrijkste spelers op de Belgische markt. Linum Europe werd in 1983 opgericht met koeltechniek en grootkeuken als basis. Later kwam daar de sectie HVAC bij. Het klantenbestand bestaat uit installateurs van koelingen, HVAC, luchtbehandeling en van piping, waarvoor het bedrijf de ondersteunende systemen voor de plaatsing en afwerking van airco- en ventilatie-

units levert. Maar omdat het bedrijf ook advies geeft, is het niet terecht om het bedrijf groothandel te noemen. Dat zegt marketing manager Robbie Naessens. “Wij zien onszelf als distributeur. Bij ons kan een klant de producten krijgen, maar vooral ook de bijbehorende deskundige informatie en service.”

De modulaire Big Foot Systems opstelframes zijn een geschikte ondersteuning voor alle typen buitengroepen, ook voor duurzame gasabsorptie-warmtepompen.

26 | INSTALLATIE & BOUW

Bedrijfspresentatie

Robbie Naessens: “Linum geeft ook advies, daarom is het niet terecht om het bedrijf groothandel te noemen.”

De Linum dakdoorvoeren staan in voor een waterdichte doorvoer van kabels en leidingen en zijn beschikbaar in aluminium of PVC. Meerdere modellen zijn beschikbaar naargelang de grootte van de installatie.

En daarin gaat Linum erg ver. Klanten kunnen altijd bij de medewerkers terecht met vragen die door interne training de juiste antwoorden krijgen. “Onze mensen kunnen ook altijd de werf bezoeken om te helpen en te kijken wat er nodig is. Het gaat dus verder dan alleen telefonisch contact,” vertelt Naessens. “Linum Europe wil een partner van de vakman zijn, die bij ons terecht kan voor projectmatig advies. Een unit poot je ook niet zomaar neer op een dak. Er moet voldoende draagkracht zijn en soms zijn aangepaste draagsystemen noodzakelijk. Wij berekenen dan de drukpunten en kijken hoe onze klanten de unit probleemloos kunnen opbouwen. Installateurs kunnen voor, tijdens en na de installatie op Linum Europe terugvallen. Daar slaat ook de slogan ‘we make it together’ op.”

KWALITEIT VOOROP Om aan de vraag van de klant te kunnen voldoen, heeft Linum Europe een expeditiecentrum met een oppervlakte van 10.000 vierkante meter, met zo’n 5.000 voor HVAC. Omdat het vaak dringend is, zorgt Linum dat zijn producten altijd voorradig zijn en dat het bedrijf elke bestelling snel verwerkt. Wordt een voorradig artikel voor half één besteld, dan vertrekt het normaal gezien nog dezelfde dag. Enkele bekende merken van Linum: Big Foot Systems, Aspen Xtra en het huismerk Linum. “Allemaal A-merken waarbij kwaliteit voorop staat. We werken niet zomaar samen met een bedrijf. Als een klant bij ons iets koopt, dan koopt hij een erkend merk. Wil hij na tien jaar een aanpassing of uitbreiding, dan is dat altijd mogelijk,” aldus Naessens. ❚

Big Foot Systems opstelframes hebben stelpoten die rusten op dikke antivibratiematten. Waar nodig kunnen matten een hellingshoek van 2,5° of 5° corrigeren, zodat de installatie perfect waterpas gemonteerd wordt.

INSTALLATIE & BOUW | 27

Tekst en beeld: Esylux

Lichtkwaliteit met HOOG IQ Esylux, ontwikkelaar van hoogwaardige verlichtingsoplossingen, stelt ruim 400 nieuwigheden op basis van ledtechnologie voor. Door de combinatie van lichtkwaliteit en intelligente besturingstechnologie ontwikkelt het bedrijf gebruiksvriendelijke en energie-efficiënte oplossingen, voor een optimale verlichtingsatmosfeer. Esylux heeft dankzij zijn aanwezigheids- en bewegingsmelders al een heel goede naam als producent van intelligente technologie voor ruimte- en gebouwautomatisering. Een andere pijler is de hoogwaardige buiten- en veiligheidsverlichting. Een nieuwe, beslissende stap voor Esylux is binnenverlichting, waarbij het bedrijf de opgebouwde ervaring van zijn andere segmenten integreert.

HUMAN CENTRIC LIGHTING VOOR MEER PRODUCTIVITEIT Daarbij richt Esylux zich op ‘Human Centric Lighting’, een technologie die de lichtsterkte aanpast naargelang het moment van de dag. Door de afwisseling van wit licht dat activeert en warm licht dat rustig maakt, heeft de technologie een biologisch positieve uitwerking op de mens. Het bedrijf ontwikkelde daarnaast zijn eigen gepatenteerde SymbiLogic Technology en integreert die in twee verlichtingsseries voor kantoorruimtes. De geïntegreerde Hightech-sensor regelt daarbij het licht op basis van aanwezigheid en daglicht op zeer energie-efficiënte wijze.

‘De geïntegreerde Hightechsensor regelt het licht op basis van aanwezigheid en daglicht’

De staande lamp Prana+ is niet alleen voorzien van SymbiLogic Technology, maar biedt ook talrijke individuele besturingsmogelijkheden en Smartphone-bediening.

De eerste serie, Prana+, valt op door het design. De staande lamp is niet alleen voorzien van SymbiLogic Technology, maar biedt ook talrijke individuele besturingsmogelijkheden en Smartphone-bediening. De lamp is zelfs in staat het lichtverloop van meerdere wereldmetropolen te simuleren, zo kan je bijvoorbeeld het daglichtverloop van een Zuid-Afrikaanse stad ensceneren. De tweede serie, Alice, is een kant-en-klare systeemset met master- en slaveledpanelen voor het plafond. De sets kunnen bijzonder snel geïnstalleerd en op elk gewenst ogenblik uitgebreid worden. Deze high-enduitvoering van de Alice Quadro set met de SymbiLogic Technology maakt biodynamisch licht voortaan ook in een standaardkantoor mogelijk.

TESTEN IN EIGEN LABO

Esylux ontwikkelde zijn gepatenteerde SymbiLogic Technology en integreert die in twee verlichtingsseries voor kantoorruimtes. (©Flickr, Phil Whitehouse)

28 | INSTALLATIE & BOUW

Esylux heeft ook andere nieuwigheden die, zelfs bij een lager budget, een oplossing bieden, zoals de series Elsa, Clara en de nieuwe buitenverlichtingsserie, Alva. Om hetzelfde hoge lichtkwaliteitsniveau te garanderen voor alle series, controleert Esylux alle verlichtingsrelevante eigenschappen in zijn eigen, erkende verlichtingslaboratorium. Er wordt daarbij geen genoegen genomen met standaardoplossingen: Esylux heeft als een van de eerste fabrikanten zijn eigen meetmethodiek uitgebreid met de voor leds relevantere kleurkwaliteitsschaal CQS. ❚

RenoC+ube®

Vraaggestuurde ventilatie voor renovatie • Uiterst compact formaat • Ideaal voor inbouw in verlaagd plafond of tussen dakspanten van uitbouw • Stille manier van ventileren door geintegreerde ventilator in dakdoorvoer • Vraaggestuurde ventilatie (vocht en aanwezigheid)

Meer info ? www.renson.be

18/06/15 11:34

Hygiënisch handenvrij.

Handenvrij hygiënisch.

15.124I&B

Linum Europe nv Kuurne - T: 056 35 92 94 - E: marketing@linum.eu - www.linum.eu 15.124 Pub Installatie en bouw.indd 1

AQUA

| Electronic tapware since 1974 |

Naast een breed scala aan montagetoebehoren voor HVAC/R en technische installaties verdeelt LINUM EUROPE ook een compleet assortiment elektronische mengkranen voor bedrijfsmatige, catering- en utilitaire inrichtingen. Als officieel distributeur van het Italiaanse topmerk DMP ELECTRONICS staan wij dagelijks garant voor een perfecte klantenservice en supersnelle leveringen binnen de Benelux. Contacteer ons voor een catalogus, een login of een offerte.

installatie_en_bouw_197x130_0615.indd 1

9/28/2015 4:43:10 PM

230 V

HVAC

230 V

DALI

48 V (RJ45)

alice-clara.lighting

48 V (RJ45)

PLAATS | Projectnaam

onBepeRKte UItBReIDInGsmoGeLIJKHeDen. Via plug-and-play naar biodynamisch licht

nIeUW

LeD-pLAfonDVeRLICHtInG ALICe QUADRo-sets

De ALICE Quadro-sets: een intelligente systeemoplossing met geïntegreerde Hightech-sensor, in verschillenden Master-Slave combinaties. Andere voordelen: • Master-verlichting met volledig geïntegreerde drivers voor een snelle installatie via Plug-and-Play • daglichtafhankelijke constante lichtregeling, optioneel verkrijgbaar voor elk apart licht

symBILoGIC teCHnoLoGIe VooR een BIoDynAmIsCH LICHt ESYLUX rust de meest geavanceerde versie van de Sets uit met zjin Symbilogic technologie, voor een biodynamisch licht dat de helderheid en de lichtkleur aanpast in de loop van de dag om de vitaliteit, het concentratievermogen en de gezondheid te stimuleren.

• uit te breiden via 4 geïntegreerde Dali-interfaces voor verlichting- en HVAC-sturing • beschikbaar in 3000 K, 4000 K of Tunable white met een goede kleurweergave (CRI > 85) • lange levensduur (50.000 h LM80B10) • bediening via 230 V-drukknop, afstandsbediening of Bluetooth ESYLUX – offICIëLE PARTnER VAn DAgLICHT.

peRfoRmAnCe foR sImpLICIty INSTALLATIE & BOUW | 31

ESYLUX Belgium nv | info@esylux.be | www.esylux.be

Tekst: Wouter Vandenbossche, Jeroen Schreurs Beeld: Cordeel

Enkel ledverlichting in nieuwe Genkse sporthal Het gemeentelijk Sportcentrum van Genk verklaart binnenkort zijn gloednieuwe sporthal voor geopend. Het gebouw valt op door zijn dak in paraboolvorm en de technieken die volledig weggewerkt zijn in de centrale kolommen. Het is ook één van de eerste sporthallen die enkel met leds wordt verlicht. In 2012 haalden BEL architecten en studiebureau Ney & Partners de opdracht voor het ontwerp van een 4800 m2 grote sporthal aan het gemeentelijk Sportcomplex van Genk binnen. Voor de uitvoering van hun plannen deden ze een beroep op bouwbedrijf Cordeel, dat zo goed als alle werken voor zijn rekening nam, van de ruwbouw tot en met de afwerking. Het totale kostenplaatje van het project bedraagt ongeveer 11,4 miljoen euro. De opening van de 18 meter hoge hal is gepland voor december. De specifieke vorm van het gebouw, met daarbovenop een gewelfde dakstructuur in de vorm van drie parabolen, maakte de opdracht voor projectleider Rudi Bloemen extra interessant: “De uitdaging begon al bij de funderingen. De dubbele betonnen predalwanden, die elk zo’n zeven meter hoog zijn, staan namelijk niet loodrecht, maar onder een hoek van 80°. Op die wanden hebben we vervolgens een stalen structuur gemonteerd waarop ten slotte het dak kwam.”

AFWEZIGE BEKABELING Ook de technieken waren speciaal: “Die lopen van de technische ruimte onderaan volledig ongemerkt naar het plafond. Dat komt omdat ze volledig ingewerkt zijn in de vier stalen kolommen.” Wat de verwarming betreft, voorzag Cordeel een combinatie van twee systemen: enerzijds een luchtbehandeling gevoed door de warmtekrachtkoppeling van het zwembad op dezelfde

site; anderzijds een systeem van vloerverwarming op lage temperaturen onder de parketvloer, gevoed door twee ketels uit de nieuwe technische ruimte. Een ander opvallend aspect is de afwezigheid van elke vorm van elektrische bekabeling. Alle elektrische leidingen zijn namelijk weggewerkt, zowel in de wanden en de centrale kolommen als in het plafond. “Daarvoor was het wel nodig dat we reeds van in de beginfase betrokken werden bij het bouwproces. Maar aangezien we in het verleden al meermaals met Cordeel hebben samengewerkt, vormde dat geen enkel probleem,” aldus Danny Werckx van elektriciteitsspecialist E.L. Systems.

VOLLEDIGE LEDVERLICHTING Dankzij de 200 koepels die het daglicht binnentrekken, moeten er overdag geen lampen branden in de sportzalen. Wanneer de duisternis valt, rekenen de architecten op leds. De nieuwbouw op het domein van het sportcentrum is immers één van de eerste sporthallen in België die volledig verlicht wordt door ledtechnologie. Het ontwerp en vooral de installatie van de ledverlichting in het plafond was allesbehalve eenvoudig. “De architect wou zo slank mogelijke toestellen en doorlopende lijnen,” zegt Eric Bettonville, accountmanager bij Axioma. “We stelden daarom een armatuur met ledverlichting voor van maar 60 millimeter breed, maar dat was niet balbestendig genoeg. De installateur kwam daarom met een speciaal raster op de proppen ter bescher-

BEL Architecten wou dat de verlichting in het vlak van het ovalen plafond werd geplaatst, in plaats van ze te kantelen. Daarom koos Axioma voor asymmetrische verlichting.

32 | INSTALLATIE & BOUW

Het nieuwe sportcentrum valt op door het dak in de vorm van een parabool.

ming van de lampen. De UGR-waarde van de verlichting moest ook onder 22 liggen om te voldoen aan de hoge normen voor sportmatchen. Dat was één van de redenen waarom we kozen voor leds.” BEL Architecten wou ook dat de verlichting in het vlak van het ovalen plafond werd geplaatst, in plaats van ze te kantelen. Daarom koos Axioma voor asymmetrische verlichting, zodat het terrein toch voldoende en gelijkmatig werd verlicht. “Gelukkig is de nieuwste generatie ledverlichting sterk genoeg om vanop zo’n hoogte voldoende licht te geven,” zegt Bettonville. “Daarbovenop bespaart ledverlichting natuurlijk ook veel energie, tot 50 procent tegenover T5-lampen. Genoeg argumenten dus om voluit voor leds te gaan.” ❚

“De architect wou zo slank mogelijke toestellen en doorlopende lijnen,” zegt Eric Bettonville.

Mannebeekstraat 31, B-8790 Waregem I tel. +32 56 622 130 I fax +32 56 622 140 I info@axioma.be I www.axioma.be

Axioma is een verlichtingsbedrijf, gespecialiseerd in LED verlichting en actief in midden- en hogere segment van de projectenmarkt. Wij zorgen voor totale lichtoplossingen (indoor, outdoor, noodverlichting en lichtsturing) in onderstaande business units:

Kantoren en scholen

Industrie

Presentatie en verkoop

Sport en recreatie

Gezondheidszorg

Publieke gebouwen/ruimtes

Buitenverlichting

Openbare verlichting

Exclusief invoerder van Europse topmerken: totaal assortiment van zowel architecturale als functionele binnen- en buitenverlichting. Mede dankzij het vertrouwen van onze relaties groeiden we uit tot één van de belangrijkste marktspelers in België en Luxemburg

INSTALLATIE & BOUW | 33

Al 40 jaar de meest duurzame en energiezuinige lijnverlichting van Europa Al 40 jaar ontwikkelt, produceert en monteert Veko Lightsystems de meest duurzame en energiezuinige lijnverlichting van Europa. Hiermee leveren wij, bij nieuwbouw én renovatie op een unieke manier een belangrijke bijdrage aan het behalen van een BREEAM-NL certificaat. • ordergerichte productie

Solid Solutions. Smart Lighting.

• geen opslagruimte nodig • bewezen lange levensduur aluminium profielen • minimaal gebruik verpakkingsmateriaal • hergebruik verpakkingsmateriaal • tijdsbesparing door eenvoudige montage • minimale CO2 uitstoot

Wilt u weten welke besparing voor uw bedrijf haalbaar is? Bel +32 3 827 21 96 of ga naar www.veko.be

VEKO LIGHTSYSTEMS BVBA, GULKENRODESTRAAT 7, UNIT 10, B-2160 WOMMELGEM

Tekst: Simon Schreurs Beeld: VEKO, Pixabay

LEDMARKT BLIJFT RAZENDSNEL GROEIEN Veko Lightsystems uit Wommelgem zet sinds 2013 volop in op leds. De specialist in industriële aluminiumverlichting dankt ondertussen 70% van zijn omzet aan ledgerelateerde producten. “Anders dan het TL-tijdperk, vraagt het tijdperk van ledverlichting om continue opvolging,” zegt zaakvoerder Steve Van Stappen. Veko Lightsystems heeft al veel ervaring met installaties van ledverlichting en armaturen, vooral in magazijnen van 13 à 15 meter. Van Stappen: “Initieel lag onze focus op die hoge magazijnen, maar we werken ook in magazijnen die half zo hoog zijn. Recent kwam daar ook een markt van magazijnen met lage rekken – met een hoogte van drie meter – bij. Daar waren onze ledtoestellen te krachtig voor, waardoor we moesten differentiëren in ons gamma. Ons probleem was dus een teveel aan licht, want magazijnen zijn gebaat bij een verlichtingssterkte van 200 tot 300 lux met een goede gelijkmatigheid. Daarom hebben we nieuwe reeksen ontwikkeld.”

VAN VIER NAAR DERTIG MODELLEN

HET SUCCES VAN ALUMINIUM ARMATUREN Bij de ontwikkeling van een ledarmatuur geldt het principe: hoe meer vermogen, hoe hoger de kostprijs. “Vermogen genereert warmte, een ledarmatuur met veel vermogen vraagt dus om stevige koelelementen,” zegt Van Stappen. “We werken met een lichtlijnsysteem in aluminium waar we afhankelijk van de lichtstudie van onze medewerkers op een welbepaalde afstand van elkaar ledtoestellen vastklikken. Veertig jaar geleden startten we met armaturen in aluminium omwille van installatietechnische redenen. Dat blijkt nu in ons voordeel te spelen aangezien aluminium veel beter koelt dan staal.” ›

Qua ledarmaturen biedt Veko Lightsystems nu dertig verschillende types aan. Twee jaar geleden stond de teller nog op vier. Van Stappen: “We kijken voortdurend welke toestellen beter kunnen en in welke marktsegmenten we sterker kunnen staan. Een voorbeeld: ledarmaturen zijn uitgerust met lenzen die de lichtstralen sturen. Soms moeten die zorgen dat zowel het gangpad als een deel van de rekken belicht wordt. We hebben nu een heel gamma van lenzen ontwikkeld voor elke soort toepassing. Onder de dertig types bevinden zich een diepstralend ledarmatuur – speciaal ontwikkeld voor magazijnen met stellingpaden hoger dan 12 meter – en speciale armaturen voor sport zoals de UNN-BH-SR, een breedstralend armatuur met een zeer hoge slagvastheid, speciaal ontworpen voor sporthallen. Voor zwembaden hebben we de IP54-armatuur UNZ-BH-CR ontwikkeld die behandeld is met een speciale coating. Die gaat degradatie door chloor tegen.”

Het armatuur UNN-BHSR is tegen veel meer opgewassen dan een tennisbal.

INSTALLATIE & BOUW | 35

‘In januari openden we een Frans filiaal. We hebben daar al een viertal grote opdrachten binnengehaald’

KLAAR VOOR HET BUITENLAND Het semi-breedstralende ledarmatuur UNN140-240 SBH met zijn neutraal witte lichtkleur is een van de dertig types die Veko Lightsystems aanreikt.

Veko Lightsystems gaat prat op de vijf jaar lange garantie die het zijn klanten biedt. Van Stappen: “We merken dat klanten dat erg waarderen, en dat die garantie vaak de doorslag geeft in hun keuze voor Veko Lightsystems. In januari hebben we een Frans filiaal geopend en reeds een viertal grote opdrachten binnengehaald. Evident was de opstart niet, aangezien we in Frankrijk nog geen naambekendheid hadden en de manier van installeren toch wel verschilt van België. De elektriciteitskost in Frankrijk is ook veel lager dan in België, daardoor is de Franse markt minder op zoek naar energiezuinige en efficiënte manieren om hun magazijnen te verlichten.” ❚

Veko Lightsystems heeft al veel ervaring met installaties van ledverlichting en armaturen, vooral in magazijnen van 13 à 15 meter.

36 | INSTALLATIE & BOUW

Tekst: Fréderique De Vleesschauwer Beeld: Selectron

Draadloze sturingen zijn de toekomst De ontwikkeling van hardware-elektronica wordt steeds vaker gecombineerd met specifieke verlichtingsprojecten, waarbij ledverlichting de hoofdrol speelt. Selectron wil ten volle inspelen op die ledmarkt, onder andere met een tunable downlight met eigen sturing. Selectron startte 22 jaar geleden als éénmanszaak. Zaakvoerder Stefaan Lybaert ontwikkelde toen hoofdzakelijk hardware-elektronica, vooral processorsturingen voor groothandelaars. Nu vervaardigt het bedrijf – ondertussen gegroeid tot vijf medewerkers – draadloze sturingen om de besparing die ledfabrikanten beloven ten volle waar te maken. “Die zorgen er immers voor dat de verlichting gedoofd wordt als ze niet nodig is. We mikken daarbij vooral op projecten in de retailsector, aangezien daar de kwaliteit en kleur van de leds enorm belangrijk zijn om een juiste kleurweergave te bekomen,” zegt Stefaan Lybaert. Selectron begeleidt installateurs, kmo’s, bouwbedrijven en architecten op maat voor elk project. “We kunnen immers op de eisen van de klant inspelen met op maat gemaakte verlichting,” zegt Lybaert. “Zo produceerden we onlangs een tunable downlight met eigen sturing. Terwijl een normale tunable led bij de transformatie van koud naar warm licht ook minder licht zal geven, zorgt onze sturing met twee kanalen ervoor dat de lichtsterkte behouden blijft. Het ene regelt de kleur, het andere de lichtsterkte. Zo’n toepassing was nog niet op de markt te vinden.” Selectron produceert ook ledstrips van eender welke lengte en werkt die strip af tot een ‘plug-and-play’-armatuur en een ruim uitgeruste high bay, een industriële klokarmatuur die aan alle vereisten voldoet.

Selectron produceert ook een ruim uitgeruste high bay, een industriële klokarmatuur die aan alle vereisten voldoet.

TOEKOMST Draadloze sturingen zijn de toekomst, volgens Lybaert. “Bedrade sturingen blijven natuurlijk het veiligst, maar het is vaak moeilijk om extra bekabeling te voorzien zonder grote werken uit te voeren. Dan is een draadloze sturing een makkelijke en snelle oplossing die zorgt voor extra gebruikscomfort. Ook op plaatsen waar het moeilijk is een schakelaar kwijt te kunnen of bij gebruikers die moeilijk te been zijn, kan een afstandsbediening een nuttig alternatief bieden. Eén technische ontwerper is dag in dag uit bezig met het ontwerp ervan. Zo springen we mee op de kar van de populaire ledverlichting, maar steeds met onze eigen insteek.” ❚

Lybaert: “We mikken vooral op de retailsector, aangezien daar de kwaliteit en kleur van de leds enorm belangrijk zijn.”

Zaakvoerder Stefaan Lybaert ontwikkelt met Selectron draadloze sturingen voor ledverlichting.

INSTALLATIE & BOUW | 37

‘VEEL INSTALLATEURS ONDERSCHATTEN VENTILATIESYSTEMEN’

De toekomst van residentiële ventilatie Het kwaliteitskader voor ventilatie komt eraan. Om de inhoud en de gevolgen van dat kader te bespreken, bracht Installatie en Bouw enkele autoriteiten uit de sector samen. Het werd een gesprek over slechte installaties, nieuwe ontwikkelingen en het vertrouwen van de consument. De overheid scherpte de energieprestatie-eisen voor nieuwbouw en vernieuwbouw de laatste jaren stelselmatig aan. De verschillende overheden hebben daarom een samenwerking opgezet om technische specificaties – STS – op te stellen voor uit te voeren maatregelen. Zo willen ze garanderen dat de kwaliteit van de werken die strengere wetgeving volgt. In juli verscheen er zo’n STS voor ventilatie, die het VEA straks zal koppelen aan het kwaliteitskader. Wanneer mogen we die nieuwe regels effectief verwachten? Katrien De Baets: “Het ontwerp ligt nu bij de minister, die nog een definitieve beslissing moet nemen. De oorspronkelijke streefdatum van 1 januari 2016 is dus voorbarig. Het is immers al kort dag en er kunnen op het laatste moment nog aspecten wijzigen.” Wat zal dat kwaliteitskader concreet betekenen voor de installateur? Katrien De Baets: “Als het voorstel volledig wordt overgenomen, moeten installateurs voor alle nieuwbouw-wooneenheden en alle wooneenheden binnen ingrijpende renovaties een ventilatie-voorontwerp opmaken. Dat dient om de interacties tussen het ventilatiesysteem en de andere aspecten van het project af te toetsen. Is er bijvoorbeeld voldoende ruimte voor kanalen? Wat is de impact van een ventilatiesysteem op de ruwbouw? Is er aandacht besteed aan akoestiek? Het komt er dus op neer om de aandacht voor ventilatie vervroegd op te nemen in het bouwproces om de kwaliteit te garanderen. De verantwoordelijke voor de EPB-aangifte wordt zo ook betrokken bij de opgelegde prestaties van de ventilatie-installatie en vermijdt verrassingen over niet-behaalde ventilatie-eisen op het einde van het project.” “Daarnaast zullen de prestaties van zo’n systeem, zoals de behaalde debieten en het rendement, mee worden opgenomen in de EPB-aangifte voor een beter as-built-beeld van het gebouw. Tot hiertoe is al een minimale ventilatievoorziening verplicht, maar dat is niet altijd voldoende. Vanaf 2017 komen daar mogelijk naast EPB-aspecten ook akoestiek en filtering bij. Dat is echter toekomstmuziek.” Het kwaliteitskader wordt gekoppeld aan de in juli gepubliceerde STS Ventilatie. Wat betekent dat? Paul Van den Bossche: “Als je over kwaliteit wil spreken, dan moet je die eerst juist definiëren. Je hebt criteria nodig om ventilatiesystemen aan te toetsen en zulke criteria worden gespecifieerd in de STS – de Technische Specificaties – van de FOD Economie. Op zich staan er dus geen eisen in dat document, maar de criteria uit de STS kunnen wel in een ander kader verplicht worden gemaakt, zoals in de kwaliteitskaders. Dat kan echter evengoed in bepaalde contracten of lastenboeken.”

38 | INSTALLATIE & BOUW

Katrien De Baets: “Door het kwaliteitskader zal aandacht voor ventilatie vervroegd opgenomen worden in het bouwproces.”

Jelle Laverge: “Omdat mensen ventilatie als een last beschouwen, investeren ze niet in een kwalitatief systeem.”

“We proberen ons in de STS te richten op eindprestaties van systemen, maar dat lukt niet altijd. Het is immers moeilijk om de term ‘luchtkwaliteit’ als criterium te definiëren, en dus ook om ‘goede luchtkwaliteit’ als doelstelling te omschrijven. Bij debietmeting kan dat dan weer wel. Debieten zijn makkelijk te meten, dus kunnen we daar een eindprestatie aan verbinden.” Komt dat kwaliteitskader er om de consument meer vertrouwen te geven in ventilatiesystemen? Geert Janssens: “Ventilatie is verplicht in nieuwbouw, maar mensen die me daarover aanspreken, vragen: ‘Moet dat wel?’. Onze eerste taak is daarom de consument te overtuigen van de noodzaak van een ventilatiesysteem en van het belang van een goede binnenluchtkwaliteit.” Jelle Laverge: “En omdat mensen dat als een last beschouwen, investeren ze ook niet in een kwalitatief systeem.” Paul Van den Bossche: “Het is ook moeilijk om het resultaat te zien. Hoe voel of ruik je luchtkwaliteit? Wij zijn niet in staat om daar rechtstreeks een waarde aan te geven. Daardoor geven mensen er ook minder aandacht aan.” Zoe Nguyen: “Voor de fabrikanten is het daarom goed dat er zo’n kwaliteitskader op basis van duidelijke richtlijnen komt. We hebben de voorbije jaren al

V.l.n.r. Hendrik Daem, Johan Debaere, Katrien De Baets, Zoe Nguyen, Geert Janssens, Jelle Laverge en Paul Van den Bossche. Jeroen Schreurs, Freddy Fierens en Mathieu Noppe vertegenwoordigden Installatie en Bouw.

‘Als je in fases renoveert, wanneer installeer je dan de ventilatie?’ genoeg slechte installaties gezien. Het is dan ook onze taak om onze klanten zo goed mogelijk te informeren over wat er op hen afkomt. Enkel op die manier krijgen ze een positief beeld van de nood naar ventilatie.” Hendrik Daem: “Ik denk ook dat we vooral moeten inzetten op correcte informatieverspreiding naar de markt. Wij merken nu al dat er veel foutieve informatie de ronde doet, voordat het verhaal af is. Wij moeten in onze eigen sector er dus écht voor zorgen dat de informatie die buitenkomt correct is.” Katrien De Baets: “Dat ligt voor een deel ook aan de verschillende doelstellingen van de partners rond de tafel. Het VEA wil regelgeving pas communiceren als het politieke beslissingsproces is afgerond. Een wetsontwerp kan immers tot op het laatste moment wijzigen. Tegelijk willen bedrijven uit commercieel oogpunt graag als eerste communiceren.” Paul Van den Bossche: “Op zich zou het veel gemakkelijker zijn om alles in een achterkamertje te beslissen en de sector niet te betrekken, maar dat is bewust niet de bedoeling. Door iedereen aan de tafel te brengen, creëer je een draagvlak bij alle betrokkenen. Voortijdige verspreiding van – soms onvolledige – informatie is dan wel de andere kant van de medaille.”

TIJD EN AANDACHT VOOR ONTWERP Is een te moeilijke installatie een van de oorzaken van slecht werkende systemen? Jelle Laverge: “Een auto is een veel ingewikkelder systeem dan ventilatie en werkt heel goed. Op zich kan een ventilatiesysteem dus niet te moeilijk zijn.” Geert Janssens: “Ik denk juist dat veel installateurs de moeilijkheid onderschatten. ‘Dat gooien we er wel even in,’ denken ze. Je zag hetzelfde fenomeen toen zonnepanelen op de markt kwamen en installateurs die massaal begonnen te plaatsen, zonder de nodige opleiding.” Jelle Laverge: “Het is inderdaad een kwestie van kennis en opleiding. Daarom zijn de verplichtingen die aan het kwaliteitskader hangen een goede oplossing. Zijn ventilatiesystemen te ingewikkeld? Nee, maar je moet je er wel eerst in verdiepen. De industrie heeft trouwens al geïnvesteerd in ‘makkelijke’ systemen.” Paul Van den Bossche: “Om een goede installatie te bekomen, heb je een goede voorbereiding en een correct ontwerp nodig. Daar moet je natuurlijk de nodige tijd en aandacht aan schenken, maar de doorsnee installateur wil

Paul Van den Bossche: “We moeten de voordelen van een goed ontwerp beter communiceren. Wij stellen die werkwijze te veel voor als een extra kost en inspanning.”

snel resultaat zien en gaat dus zo vlug mogelijk aan het werk. Zo’n voorbereiding heeft nochtans een positieve invloed op de rentabiliteit van zijn bedrijf. De installateur vermijdt immers dat hij foute materialen bestelt en dat hij nadien nog een paar keer moet terugkomen als hij de vereiste debieten niet haalt. Die boodschap met de voordelen van een goed ontwerp moet dus echt doorkomen. Wij stellen die werkwijze te veel voor als een extra kost en inspanning.” Renovatie wordt steeds belangrijker, getuige ook het Renovatiepact van minister Turtelboom dat er aankomt. Zal de woningpas uit dat Renovatiepact ook een invloed hebben op ventilatie? Katrien De Baets: “Het ventilatieprestatieverslag voor nieuwbouw en ingrijpende renovaties dat in het kader van dat kwaliteitskader zal worden opgemaakt, zal later bij die woningpas worden gevoegd. Dat zal, zoals het EPC-verslag voor energieprestaties, een goed beeld geven van de ventilatiekwaliteit.” Hendrik Daem: “Die invloed hangt ook af van andere aspecten uit dat Renovatiepact. Als de voorwaarden voor renovatie even streng zijn als voor nieuwbouw, moet er aandacht zijn voor dat binnenklimaat. Als die voorwaarden níet zo streng zijn, als je met andere woorden geen luchtdicht gebouw vraagt, zijn wij als sector geen vragende partij voor ventilatie-eisen. Maar voor een goed begrip: ook voor die luchtdichtheidseisen zijn wij vragende partij.” Paul Van den Bossche: “Doorgedreven isolatie en luchtdichtheid leiden automatisch tot de nood aan ventilatie, die drie aspecten horen onlosmakelijk bij elkaar. De moeilijkheid bij een renovatie is: als je in fases renoveert, wanneer installeer je dan ventilatie? Op welk moment zeg je: de luchtdichtheid is zover gevorderd dat ventilatie nodig is? Het antwoord daarop is projectgebonden.” ❚

Deelnemers: Hendrik Daem, Secretaris-Generaal Ventibel Katrien De Baets, Ingenieur-Architect bij Vlaams Energieagentschap, cel energieprestatieregelgeving Johan Debaere, Marketing & PR-verantwoordelijke Renson Ventilation Geert Janssens, woordvoerder FIAQ, de Federation for Indoor Air Quality Jelle Laverge, Docent aan de UGent, gespecialiseerd in residentiële ventilatie Zoe Nguyen, Group Marketing Manager Ventilair Group Paul Van den Bossche, Labohoofd verwarming en ventilatie WTCB Lees het vervolg van het rondetafelgesprek ventilatie in de volgende Installatie en Bouw

INSTALLATIE & BOUW | 39

Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Mitsubishi Electric

Nieuwe ventilatie-units halen energieverbruik omlaag Moderne gebouwen hebben door de strenge isolatievoorschriften nood aan efficiënte mechanische ventilatie. De nieuwe Lossnay RVX ventilatie-units van Mitsubishi, met warmterecuperatie, vervullen die behoefte op een energiezuinige manier. De nieuwe units zijn op een aantal vlakken sterk verbeterd. Zo laat een efficiëntere DC-ventilatiemotor de Lossnay RVX werken met een lager ventilatorvermogen, van 0,30 W/(l/s) tot maximaal 1,61 W/(l/s). Met die prestatie voldoen ze aan de bouwvoorschriften en de wetgeving. De courante modellen werden getest en gecertifieerd volgens de norm NBN-EN 308.

WARMTERECUPERATIE Het Lossnay-systeem recupereert een meerderheid van de verwarmingsenergie uit de afgevoerde lucht, zodat er minder energie nodig is om de binnenkomende verse lucht op kamertemperatuur te krijgen. In tegenstelling tot andere ventilatiesystemen op de markt, komt die energie zowel uit latente als voelbare warmte, wat zorgt voor een efficiëntere warmtetransfer. Dat houdt de binnentemperatuur en vochtigheidsgraad op een comfortabel niveau en beperkt het warmteverlies. Daarnaast biedt de automatische ventilatiestand van de RVX-unit de mogelijkheid om de units automatisch te wisselen tussen warmterecuperatie en bypassmodus, afhankelijk van de binnen- en buitentemperatuur. Mitsubishi Electric voorzag ook een contact om de eventueel vereiste voorverwarming bij vriestemperaturen aan te sturen. De vier verschillende ventilatorsnelheden worden bediend via een extern 0-10V DC-signaal, om te sturen via CO²-sensoren of een BMS-systeem van een andere fabrikant.

De nieuwe Lossnay RVX-units zijn aan te sturen door de gecentraliseerde Mitsubishi Electriccontrollers, zodat de units gemakkelijk geïntegreerd kunnen worden in commerciële gebouwen.

singen gebruikt worden. De timer kan bijvoorbeeld de vier ventilatorsnelheden apart instellen doorheen de week. De nieuwe Lossnay RVX-units zijn aansluitbaar op de Mitsubishi Electric Mr. Slim- en City Multi-systemen en aan te sturen door de gecentraliseerde Mitsubishi Electric-controllers, zodat de units gemakkelijk geïntegreerd kunnen worden in commerciële gebouwen. ❚

NACHTVENTILATIE De Lossnay-serie biedt standaard ook gratis zomerkoeling door koele, verse lucht in het gebouw te brengen via een bypassklep. De nachtventilatie, die belasting op het klimatisatiesysteem doet afnemen door de interne temperatuur te verminderen en de muren af te koelen, is nu ook veel flexibeler. De parameters zijn per toepassing apart instelbaar.

BEDIENING EN CONTROLE Nog een nieuwigheid: de bediening. De PZ-61DR-E Lossnay-controller met lcd-scherm en achtergrondverlichting is niet alleen beter zichtbaar en eenvoudiger te bedienen, maar heeft ook meer mogelijkheden en kan voor verschillende toepas- De binnentemperatuur en vochtigheidsgraad blijven op een comfortabel niveau.

40 | INSTALLATIE & BOUW

HYBRIDE TECHNOLOGIE

2-pijpssysteem

Hoge energieefficiëntie Gelijktijdig verwarmen en koelen

Hoogste comfort

De klimaatRevolutie

Energiezuinige warmterecuperatie

• Wereldwijd het eerste hybride VRF-systeem voor gelijktijdig koelen en verwarmen met warmterecuperatie • Combineert de voordelen van directe expansie en een waterdragend systeem • Gebaseerd op het City Multi R2 warmterecuperatie-systeem van Mitsubishi Electric • Bestaat uit een R2-buitenunit, een hybrid BC-controller die de combinatie van water en koelmiddel als warmtedrager mogelijk maakt, en Mitsubishi Electric ventiloconvectoren

Eenvoudige planning & montage

Meer informatie vindt u via innovations.mitsubishi-les.com

Bekijk de video hier

ME_HVRF_Advert_197x130_FL_RZ.indd 1

28.08.15 15:03

Comfosystems

Zehnder ComfoAir Compact Verfrissende intelligentie, ontworpen voor de kleinere moderne woning Compact muur- en plafondmodel Ingebouwde vochtsensor Intelligente timer Volautomatische werking

ComfoAir Compact 197 X130 NL.indd 1

7/30/2015 10:58:31 AM

Tekst: Johan Debaere Beeld: Renson

OPMERKELIJK CONCEPT voor kijkwoning in Oosterzele

Een witte pleistergevel met een zwart metalen vlak en grote glaspartijen – zo profileert de nieuwe kijkwoning van BIK Woningen in Oosterzele zich. De woning, naar een ontwerp van Rove Architecten, houdt rekening met de eisen van de overheid in het kader van BEN-woningen tegen 2021. Met een isolatiepeil K32 en een E-peil van 15 blijft de woning zeker onder de wettelijke eisen. Ventilatie en zonwering van Renson dragen hun steentje bij. BIK Woningen opende onlangs een nieuwe kijkwoning langs de Geraardbergsesteenweg in Oosterzele. Rove Architecten ontwierp de woning met een netto bewoonbare oppervlakte van 143 m² volgens de traditionele bouwmethode. Het bureau combineert een pleistergevel met opvallende aluminium lamellen en grote glaspartijen aan de achterzijde en de zijkanten.

OPVALLEN IN HET STRAATBEELD In het concept van Rove Architecten ligt de focus op een eenvoudig en compact ontwerp: geen nodeloze versieringen, maar strakke, tijdloze lijnen. De compositie en materialen van de gevel maken de woning duidelijk herkenbaar in het straatbeeld. De gevel in witte pleister, aangevuld met aluminium lamellen op de voorgevel en de garage, vallen immers onmiddellijk op tussen de andere traditionelere woningen in de straat. Voor de bekleding van de voorgevel integreerden de architecten aluminium lamellen type Linius van Renson. Die zorgen voor een strakke, doorlopende wand, die zelfs de garagedeur insluiten.

42 | INSTALLATIE & BOUW

TIJDLOZE RUST De woning biedt een zee van daglicht in een geborgen cocon. Op de gelijkvloerse verdieping bevinden zich de leefruimtes. Tussen de keuken en de woonkamer plaatste de architect in samenspraak met de interieurarchitect een kastenwand met doorgangen. In het materiaalgebruik streefde de architect naar eenvoud met hoogwaardige materialen voor binnendeuren, keuken en vloerbekleding. Buiten kozen architect en bouwheer voor de integratie van verticaal geïntegreerde Icarus-lamellen van Renson, die zorgen voor de nodige privacy op een ruim binnenterras en ook een afsluiting vormen tussen het terras en de garage.

DUURZAME INBORST Bij het ontwerp dacht de architect niet alleen aan het esthetische aspect, maar ook aan energetische maatregelen en het binnenklimaat. De woning kreeg een hoog duurzaamheidsgehalte door de toepassing van een warmtepomp, fotovoltaïsche zonnepanelen en een groendak voor het dak van het

I n het concept van Rove Architecten ligt de focus op een eenvoudig en compact ontwerp: geen nodeloze versieringen, maar strakke, tijdloze lijnen.

De Healthbox Smartzone garandeert een gezond binnenklimaat.

gelijkvloers. De warmteverspreiding gebeurt via vloerverwarming en grote glaspartijen zorgen voor veel lichtinval en zoninstraling. Op warmere dagen kan die zon echter tot oververhitting en reflecties leiden, daarom integreerden de architecten een zonweringsysteem. Zij kozen voor windvaste screens, type Fixscreen van Renson. De zonwering wordt in de woonkamer gecombineerd met een zelfregelend ventilatierooster dat continu verse lucht aanvoert. Een vraaggestuurd ventilatiesysteem met Invisivent toevoerroosters en de centrale afvoerventilator Healthbox Smartzone zorgt daarbij voor een goed luchtkwali-

teit in elke ruimte van de woning. Dynamische sensoren analyseren 24 uur per dag de afvoerlucht uit zowel de slaapkamers als de vochtige ruimtes op CO2, vocht en vluchtige organische stoffen (VOCâ&#x20AC;&#x2122;s) en passen zo op een intelligente manier het ventilatieniveau aan de daadwerkelijke behoefte van de gebruikers aan. Met het unieke Smartzone-principe, dat de woning in verschillende zones verdeeld, wordt niet alleen in de vochtige ruimtes, maar ook in de slaapkamers afgevoerd. Zo garandeert de Healthbox Smartzone een gezond binnenklimaat.

KLAAR VOOR DE TOEKOMST Met deze kijkwoning bewijst BIK Woningen dat het klaar is voor het wonen van de toekomst, zowel op architecturaal als op energetisch vlak. Met een isolatiepeil K32 blijft de woning ver onder de wettelijke vereisten en het E-peil van 15 is veel lager dan wat de overheid in het kader van BEN-gebouwen eist tegen 2021. â?&#x161;

De woning biedt een zee van daglicht in een geborgen cocon.

Met een isolatiepeil K32 blijft de woning ver onder de wettelijke vereisten en het E-peil van 15 is veel lager dan wat de overheid in het kader van BEN-gebouwen eist tegen 2021.

INSTALLATIE & BOUW | 43

LESS pollution LESS risk of allergies MORE BLISS IN THE AIR

Optiflex速

Simple flux Hygro Systeem C vraaggestuurd

Nano Air速 50

aldesbenelux.com

Dee Fly Cube 550

InspirAIR速

Tekst: Philippe Selke Beeld: Aldes Benelux

VENTILATIE IN HET HART VAN DE WONING Aldes Benelux, producent van ventilatiesystemen, is blij met het kwaliteitskader voor ventilatie in Vlaanderen. Jean-Marc Cloosen, algemeen directeur van het bedrijf, pleit al lang voor hoge luchtkwaliteit in woningen én op de werkvloer.

Bij Aldes Benelux, gestationeerd in Hermalle-sous-Argenteau bij Luik, onderstrepen ze het belang van een regelmatig onderhoud. Het bedrijf brengt binnenkort een ventilatiegroep op de markt die de gebruiker signaleert wanneer de filters aan verversing toe zijn. De slagzin van het bedrijf ‘Healthyliving’, is een goede illustratie van de filosofie van de Aldes-groep. “We zijn immers allemaal ‘lucht’-verbruikers,” merkt Cloosen op. “Daarom is het zo belangrijk om in te zetten op een gezond binnenklimaat, zeker in woningen die steeds hermetischer zijn afgesloten.” Een goede ventilatie, met of zonder warmteterugwinning, draagt daar enorm toe bij.

“STEUN NIEUWE REGELS VOLUIT”

De gebruiker kan de ventilatie via zijn smartphone aansturen en de hoeveelheid ververste lucht verhogen, bijvoorbeeld als er bezoekers over de vloer komen.

Voor het kwaliteitskader zullen installateurs voor nieuw- of vervangingsbouw een ventilatie-voorontwerp moeten voorleggen vóór de bouw. De maatregelen uit dat voorontwerp worden daarna ook gecontroleerd en geattesteerd in de EPC-aangifte. Cloosen steunt die nieuwe wetgeving voluit. “Het is echt nodig om te verzekeren dat installaties correct gedimensioneerd en geplaats worden. Aldes biedt daarom, via alle verdelers, een indienststelling van de ventilatie aan. Na het toestel op twaalf punten te controleren – zoals meting van de debieten en de plaatsing in het beschermde volume van de woning – stelt de Aldes-technieker een rapport op dat recht geeft op een tweejarige garantie, op de vervangstukken én op manuren.” ›

INSTALLATIE & BOUW | 45

Colt Concept Ecovision

Energie besparen begint met een goed ontwerp! Veel klimaatsystemen blijken in de praktijk veel energie te kosten. Met het concept Ecovision biedt Colt de ontwerper de handvatten om een duurzame oplossing te creëren. Het Ecovision concept maakt gebruik van zowel traditionele als zeer innovatieve technieken, zoals:

• Zonwering, al dan niet met zonnecellen om energie op te wekken • Caloris, koeling én verwarming / warmtepomptechniek • Natuurlijke ventilatie De juiste combinatie en samenwerking van deze systemen vormen hét antwoord op een hoge energierekening. Een integraal concept dat de synthese tussen functie en energiebesparing bewerkstelligt.

www.coltinfo.be

‘Ventilatie onderhouden is noodzakelijk, al zijn er weinig particulieren die het doen’ VENTILATIEGROEP NAAST STOFZUIGER EN WASMACHINE De ventilatietoestellen zijn zo opgebouwd dat de bewoner zelf gemakkelijk de filters kan vervangen.

Na de indienststelling moet de installatie natuurlijk onderhouden worden. Dat is even noodzakelijk als de schoorsteen vegen of het onderhoud van de verwarmingsketel, ook al zijn er weinig particulieren die het doen. Cloosen: “Het is tijd dat iedereen zich daar bewust van wordt. Omdat de ventilatiegroep vaak onder het dakgebinte wordt verstopt, is het te snappen dat iedereen ze vergeet. Aldes heeft daarom systemen ontwikkeld die je in de woonst plaatst, net zoals een ander elektrotoestel. Omdat ze daarvoor stil moeten werken, heeft Aldes ook veel aandacht besteed aan de akoestiek van de ventilatie-onderdelen.” De ventilatietoestellen zijn zo opgebouwd dat de bewoner zelf gemakkelijk de filters kan vervangen. Er bestaan al twee producten die gebaseerd zijn op die innovatieve filosofie: de Cube en de nieuwe warmeterugwinningsgroep InspireAIR Home S. Die laatste wordt eind november gelanceerd. Een controleschijf in het midden van dat toestel verandert van kleur naarmate de filter vuiler wordt. Bij een rode kleur is het tijd om de filters te vervangen, die zich trouwens in een makkelijk bereikbare lade bevinden. Op die manier krijgt de gebruiker zelf vat op de prestatie van zijn ventilatiesysteem.

VERBONDEN APPLICATIES Om die gebruiker nog meer bewust te maken van de werking van zijn of haar installatie voorziet Aldes ook een verbinding met een smartphone- of tabletapplicatie. Daarmee kan hij zijn ventilatie vanop afstand aansturen en bijvoorbeeld de hoeveelheid ververste lucht verhogen wanneer er bezoekers over de vloer komen.

DICHTER BIJ HET WERKVELD

Aldes heeft systemen ontwikkeld die je in de woonst plaatst, net zoals een ander elektrotoestel.

De producten van de Aldes-groep worden voor 80 procent in de Europese fabrieken van de groep gemaakt. Een van die fabrieken, in Lyon, doet ook dienst als distributiecentrum voor Europa. Om kort op de bal te spelen en de installateurs beter te dienen, koos Cloosen om via dat centrum te werken in plaats van via directe verkoop. Hij kan daarvoor rekenen op verschillende partners met internationale uitstraling en een waaier aan lokale familiale bedrijven, net zoals Aldes. Met een voorraad dichtbij, hebben die distributeurs een belangrijke rol. “En zo verbeteren we de service naar onze installateurs aanzienlijk,” eindigt Cloosen. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 47

Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Testo

DEBIETMETING VOLGENS DE STS VENTILATIE In de STS Ventilatie gaat ook aandacht naar de meting van het mechanische debiet, een nieuw gegeven voor de sector. Het document geeft uitleg over de verschillende meetprincipes en waar en hoe de metingen best worden uitgevoerd. Turbulentie vermijden is daarbij cruciaal. De STS ventilatie, onder andere opgesteld door het WTCB, vermeldt drie mogelijke meetprincipes: meting in een recht kanaal, aan het luchtventiel en door verschildrukmeting. Die laatste techniek staat nog in z’n kinderschoenen, de twee andere zijn wijdverspreid. Koen Van Nieuwenhove, product manager bij Testo, vertelt hoe gebruikers ze het beste toepassen volgens de nieuwe specificaties: “De meest nauwkeurige meting voer je in het rechte kanaalstuk uit, maar een laminaire luchtstroom blijft wel noodzakelijk. Daarom moet dat rechte stuk ten eerste zo lang moge-

lijk zijn: minimum vijf maal de diameter voor de testlocatie en zes maal de diameter erna. Op zo’n geschikte plaats steek je dan een vleugelrad of hittedraadsonde in het toestel. Die tweede methode is het meest betrouwbaar door de hoge terugkoppelingssnelheid, maar zo’n hittedraadsonde genereert ook meer pieken. Het is daarom belangrijk om een gemiddelde luchtsnelheidsmeting uit te voeren. Start beneden aan het kanaal en schuif de sonde naar boven en terug naar beneden, zodat je twee maal de diameter hebt. Nog beter: boor een tweede gat om op een tweede kanaal-as te werken en herhaal het proces. Zo’n matrixmeting geeft het meest nauwkeurige resultaat.”

Waar meting in een recht stuk kanaal moeilijk is, opteer je best voor een meting aan de kanaalmond.

48 | INSTALLATIE & BOUW

‘De STS ventilatie vermeldt drie mogelijke meetprincipes: meting in een recht kanaal, aan het luchtventiel en door verschildrukmeting’ KANAAL VERLENGEN Ook al is de meting nauwkeurig, in tegenstelling tot industriële ventilatiekanalen zit het ventilatiesysteem bij residentiële projecten vaak verstopt achter een muur. Dat maakt het moeilijk om die methode toe te passen. Van Nieuwenhove: “Daar bestaat ook een oplossing voor: we verwijderen het ventiel van de muur en plaatsen er een verlengstuk op waar we het ventiel aan bevestigen. Zo creëren we een verlenging van het kanaal en hebben we een recht stuk om in te meten.”

METING AAN HET VENTIEL

Koen Van Nieuwenhove, product manager bij Testo: “De meest nauwkeurige meting voer je in het rechte kanaalstuk uit.”

Wie toch een makkelijkere oplossing zoekt, kan meten aan de kanaalmond. Rond dat ventiel komt dan een trechter met een groot vleugelrad in. Ook hier is turbulentie een factor bij sommige soorten ventielen. “Wij monteren daarom op die trechter nog een stabilisator, een verlengstuk met een honingraatstructuur,” zegt Van Nieuwenhove. “Dat maakt de turbulente lucht opnieuw laminair. Je hebt dan ook meteen de juiste kanaal-oppervlakte, zodat het toestel meteen weet welke omrekenfactor het moet gebruiken om de luchtsnelheid om te zetten in debiet. Zoals de WTCB-tabel aangeeft, is dat systeem trouwens geschikt voor alle situaties op de werf.” ❚

Een meting met een hittedraadsonde is het meest betrouwbaar door de hoge terugkoppelingssnelheid.

INSTALLATIE & BOUW | 49

Bedrijfspresentatie Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: All-Vac

Ventilatiespecialist integreert eigen technieken in nieuwe uitvalsbasis All Vac zorgt al meer dan 35 jaar voor de invoer, distributie en installatie van stofzuig- en ventilatiesystemen. Sinds kort doet het bedrijf dat vanuit een nieuwe uitvalsbasis in Huizingen. Daar hebben ze de technieken die ze zelf verkopen ook in hun eigen gebouw geïntegreerd. Verhuizen was nodig, want All Vac had behoefte aan een groter gebouw. Magazijn en kantoor zijn op de nieuwe locatie dubbel zo groot en het open gebouw met veel glas herbergt nu ook een toonzaal. Om het plaatje compleet te maken, integreerde het bedrijf er veel technieken uit zijn assortiment. Lode Van Lathem, eigenaar van All Vac: “Er liggen ongeveer 150 zonnepanelen op het dak en de vloerverwarming – geplaatst door Briotherm – wordt aangedreven door een warmtepomp. Samen met de airco-installatie zorgen die voor de temperatuursturing. Alle roosters en plafondmodules zijn elementen die we zelf ook plaatsen en leveren aan kantoren en bedrijfsgebouwen.”

All-Vac integreerde veel eigen technieken in het nieuwe gebouw.

50 | INSTALLATIE & BOUW

VERBETERDE VENTILATIE All Vac nam de bestaande ventilatie, een D-systeem, onder handen. Ze installeerden een nieuwe unit van Brink en verbeterde filtering. Van Lathem: “Die filtering is een van onze stokpaardjes. Ventilatie is immers meer dan lucht verversen. Door goed te filteren en stofvervuiling te vermijden, creëer je een gezond binnenklimaat. In ons gebouw hebben we dat bewezen door een elektrostatische filter – een metalen rooster dat we onder hoogspanning zetten – aan ons systeem toe te voegen. Dat zorgt voor minder weerstand dan klassieke systemen en trekt het fijn stof aan in plaats van het via mazen tegen te houden.

Bedrijfspresentatie

Zaakvoerder Lode Van Lathem en zijn zoon Mathias Van Lathem.

‘Door goed te filteren en stofvervuiling te vermijden, creëer je een gezond binnenklimaat’ Een bijkomend voordeel: de hoogspanning van de filter zal de lucht ontkiemen en zo de micro-organismen in de lucht uitschakelen. Dat maakt de bacteriologische contaminatie in de buizen minimaal.” Aan de ventilatie-uitgangen plaatste All Vac een toestel dat negatieve ionen genereert. Die ionen verbeteren de zuurstofopname van het bloed van de aanwezigen. Van Lathem: “Je kan het vergelijken met zeelucht, dat bevat dankzij het zeewater ook meer negatieve ionen.” Het D-systeem behelst wel niet het hele gebouw. In een deel ervan, onder andere bij de sanitaire cellen, was al een C-systeem geïntegreerd. “Om de afgevoerde warmte te minimaliseren, was een upgrade naar een Renson C+evo 2 met CO²- en vochtdetectie daar de beste oplossing,” zegt Van Lathem. All Vac plaatste ook een stofzuiginstallatie. Voor een totale oppervlakte van meer dan 1000 vierkante meter bespaart zo’n centrale stofzuiger enorm veel tijd. Van Lathem: “En we blazen geen stofdeeltjes meer in de lucht, wat de luchtkwaliteit op peil houdt.”

GEZOND GEBOUW

Van Lathem: “Onze filosofie is: een gezonde geest in een gezond lichaam in een gezond gebouw. Dat moet je dan zelf ook kunnen waarmaken.”

Van Lathem wou bij het nieuwe gebouw hetgeen ze aan klanten vertellen ook zelf in de praktijk omzetten. “We geven natuurlijk een sterk visitekaartje af aan onze klanten door al onze systemen in ons eigen gebouw te installeren. Onze filosofie is: een gezonde geest in een gezond lichaam in een gezond gebouw. Dat moet je dan zelf ook kunnen waarmaken.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 51

Ventilatiekanalen Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: DYKA

AERODYNAMISCHE VENTILATIEKANALEN

DYKA, producent van kunststofleidingen, brengt deze maand DYKA AIR op de markt. Dat kanalensysteem is specifiek ontworpen voor de ventilatiemarkt en is een goede oplossing voor gebouwen die steeds meer luchtdicht zijn.

52 | INSTALLATIE & BOUW

< D e kanalen van DYKA zijn getest met CFD-technologie, ook gebruikt in de Formule 1.

Ventilatiekanalen

Mathy Maesen, business manager Bouw & Installatie bij DYKA.

DYKA werkte lang aan hun nieuwe systeem. Aan de lancering ging een intensief testproces vooraf om te verzekeren dat de leidingen de beste aerodynamische kwaliteiten hebben. Zo zijn ze getest met CFD-technieken (Computational Fluid Dynamics, n.v.d.r.), computerberekeningen die de stroming van gassen en vloeistoffen in kaart brengen. De techniek wordt ook in de Formule 1 gebruikt voor de aerodynamica van racebolides. Het doel van die testen? Een product ontwikkelen met minimale luchtweerstand, waardoor de ventilator minder energie verbruikt en minder geluid produceert. Mathy Maesen, business manager Bouw & Installatie bij DYKA: “Dat resulteert voor de gebruiker in een lagere energierekening en meer gebruikscomfort.”

KUNSTSTOF Het resultaat is DYKA AIR, een kanalensysteem voor ventilatie uit kunststof in een ronde, vloeiende vorm. Die opbouw garandeert dat de luchtsnelheid in het leidingnet constant blijft en de lucht vlot doorstroomt. “Een vierkante of hoekige vorm,” zegt Maesen, “zorgt voor blokkering van de lucht en warrelingen, plaatsen waar de lucht vertraagt. Daar zal dan ook het meegevoerd stof op de leidingen neerslaan.” De ronde vorm maakt de kanalen daarnaast ook makkelijk reinigbaar. Een borstelsysteem gaat vlot door de buizen om het stof los te maken, en een stofzuigersysteem aan de kanaalmond trekt al het vuil uit het kanalennet. Bovendien vermijdt de gelijkmatige stroom een tochtgevoel bij de gebruikers.

ROBUUST EN LUCHTDICHT De kanalen van DYKA AIR hebben nog voordelen. Ze zijn chemisch stabiel en oefenen geen nadelige invloeden uit op hun gebruiksomgeving. In de bouwfase is het systeem erg robuust: het kan vrijwel niet worden beschadigd of ingedeukt, wat verontreiniging uitsluit en de aerodynamische eigen-

DYKA produceert de kunststof kanalen in Overpelt.

schappen van het kanalennet steeds intact houdt. Het systeem is volledig luchtdicht – klasse D – wat voor een gunstige kwalificatie bij de beoordeling van het E-peil zorgt. Op die manier helpt DYKA mee een betaalbare oplossing te bieden voor de steeds scherpere eisen op het vlak van energieverbruik.

De ronde opbouw garandeert een constante luchtsnelheid in het leidingennet.

De kanalen zijn geschikt voor diverse vloertypen, waarbij het systeem zich vooral leent tot instorten bij de toepassing van breedvloerplaten en inwerken in verlaagde plafonds. Hulpstukken voor elke situatie of montage zijn altijd beschikbaar.

INTUÏTIEF “De meeste installateurs verwerken onze kunststof leidingen al in rioleringen en sanitaire systemen,” zegt Maesen. “Dat procedé, verzagen en verlijmen, kan iedere vakman intuïtief al, in tegenstelling tot verwerkingsprocessen bij metalen kanalen. Die moet je speciaal knippen en assembleren. DYKA AIR is dus een makkelijk te gebruiken systeem. Daarnaast zijn de DYKA AIR-kanalen bruikbaar voor alle types van ventilatiesystemen, los van merk of type.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 53

Sectornieuws Nieuwe brine-waterwarmtepompen van Alpha Innotec Met de nieuwe generatie van de brine-waterwarmtepompen maakt Alpha Innotec geothermische energie nog aantrekkelijker. De productserie Alterra biedt drie verschillende modellen voor verwarming, koeling en warm tapwaterbereiding. Voor elke situatie is er een passende warmtepomp, de installateur heeft dus de ontwerpzekerheid om de juiste warmtepomp voor elke gebruiker te vinden. Het buffervat van de combiwarmtepomp heeft een bijzonder hoogwaardige isolatie en zorgt zo voor de laagste warmteverliezen. Met COP’s van meer dan 5,0 overtuigt de Alterra-serie op het punt van energiezuinigheid. De combinatie met andere warmte-opwekkers en toepassingen, zoals thermische zonneenergie of photovoltaïsche cellen, is te allen tijde mogelijk. De installateur heeft de keuze: hij besluit of hij een complete oplossing aanbiedt of dat hij zelf een complete oplossing ontwerpt en zijn installatiekennis inbrengt. De nieuwe generatie warmtepompen van Alpha Innotec bestaat uit drie modellen: • Brine-watercombiwarmtepomp WZS/WZSV • Compacte brine-waterwarmtepomp SWC/SWCV • Brine-waterwarmtepomp SW Om in te spelen op de wisselende warmtevraag omvat de Alterra-serie dus een serie frequentiegeregelde brine-waterwarmtepompen. Die passen de warmteopwekking aan de actuele warmtebehoefte van het gebouw aan. Met name in de overgangsperiode is de behoefte van het gebouw ten dele duidelijk lager dan het prestatievermogen van de warmtepomp.

verschillende labels beschikbaar zijn. Een ‘A +’-product kan na de invoering van de nieuwe schaal bijvoorbeeld plotseling slechts een ‘C’ behalen. De Europese Commissie verwacht namelijk dat de hoogste klassen A en B vooralsnog leeg blijven. Beide producten bevinden zich dan gelijktijdig op de markt. Hoe moet de consument hier dan wegwijs uit raken?” Fabrikanten zullen hun producten ook regelmatig opnieuw moeten classificeren. Dat leidt automatisch tot een ‘waardevermindering’ zodra efficiëntere producten worden ontwikkeld. Of dat het gebruik van efficiënte producten daadwerkelijk bevordert is niet zeker, meldt Refipro. Het voorstel van de Commissie is de eerste belangrijke stap van de EU-procedure voor de herziening van het energielabel. Na de publicatie midden juli begonnen de beraadslagingen van de lidstaten en het Europees Parlement.

Niko wint prestigieuze prijs De Niko Pure Liquid Snow White afdekplaat haalde bij de European Consumer Choice Awards een 9,2 op 10. De consumentenjury gaf de schakelaar goede punten op design, innovatie en gebruiksgemak. Niko vervoegt nu een select groepje van award-winning bedrijven zoals Nokia, Audi, Bosch en Canon. “Naast functioneel, is deze schakelaar ook echt aantrekkeljk. Hij is esthetisch, stijlvol en de druk op de knop is bovendien heel zacht,” klonk het bij één van de consumenten over de Niko Pure Liquid Snow White. De Pure-reeks staat voor uitgepuurde schakelaars van hoogwaardige materialen zoals (gelakt) staal of bamboe. Zo bestaat de reeks naast Niko Pure Liquid Snow White ook nog uit onder meer Skin Sensation Cinnamon, Fluent Champagne en Liquid Jade.

Herziening energielabel komt eraan De Europese Commissie is begonnen met de herziening van het energielabel. In de toekomst is er geen A+ meer, maar slechts A tot en met G, aldus de Brusselse online nieuwsdienst Euractiv. De kleuren (groen voor zeer efficiënte, rood voor energie-intensieve installaties) worden gehandhaafd. De industrie heeft net ook al het nieuwe energielabel voor warmtepompen en ketels achter de rug. “Deze nieuwe verandering is dan ook niet aangenaam,” meldt Refripro, het internetplatform voor de koelingsindustrie. “Zo kunnen er tijdens de geplande overgangsperiode soortgelijke producten met

54 | INSTALLATIE & BOUW

Sectornieuws

Gloednieuw vakevenement UTILITY2BUILD UTILITY2BUILD (Kortrijk Xpo, 23 en 24 maart 2016) is een gloednieuw vakevenement dat tegemoet wil komen aan de vraag naar een professioneel contact- en kennisplatform voor de utiliteits- en projectbouw. Deelname aan UTILITY2BUILD is voorbehouden aan fabrikanten, exclusieve invoerders en verdelers van materialen voor ruwbouw en buitenafwerking, binnenafwerking, technieken, architectenbureaus, ingenieurs- en studiebureaus en aannemers klassen 5 t.e.m. 8. De initiatiefnemers achter de vakbeurs zullen zeer gericht bouwheren uit onderstaande zes kernsectoren binnen de utiliteits- en projectbouw uitnodigen: Education, Government, Offices, Healthcare, Hospitality en Retail. Alle verdere informatie omtrent UTILITY2BUILD is beschikbaar op de website www.utility2build.be.

De discrete: Vasco Flat-Plint-Line (plint) Perfect voor grote raampartijen, zowel voor wand- als vloermontage: de Vasco Flat-Plint-Line is de horizontale plint-paneelradiator met een decoratieve vlakke voorplaat, zijbekledingen en design lijnrooster. Dankzij de acht aansluitingen is ook deze variant universeel aansluitbaar, ongeacht het type en de lengte.

Groep Infrabo schakelt over op BIM Vasco lanceert FlatLine Collectie Vier jaar na de lancering van de Vasco FlatLine start het bedrijf met de FlatLine Collectie. Die bevat naast de bekende FlatLine ook de verticale Flat-V-Line en de Flat-Plint-Line. Beide radiatoren zijn uiterst flexibel dankzij de vele aansluitingsmogelijkheden en hebben een degelijke afwerking met de bekende S600 structuurlak. De veelzijdige: Vasco FlatLine (horizontaal) Dankzij de acht aansluitingen is de FlatLine universeel aansluitbaar met een unieke middenaansluiting En omdat de vlakke voorplaat rechtstreeks in contact staat met de waterkanalen van de radiator, wordt de warmte onmiddellijk vrijgegeven en gaat het rendement de hoogte in. Dankzij een watervoerende voorplaat werkt deze horizontale versie ook op lage temperaturen. Naargelang de gewenste warmteafgifte is FlatLine verkrijgbaar in drie dieptematen: 69 mm, 102 mm en 163 mm. De vergrendelbare console zorgt voor een gemakkelijke en veilige installatie. Bovendien wordt de FlatLine geleverd met een geïntegreerd ventiel. De krachtpatser: Vasco Flat-V-Line (verticaal) De verticale paneelradiator met vlakke voorplaat straalt dezelfde mix van eenvoud, efficiëntie en esthetiek uit, naast een enorme warmteafgifte tot 3251 Watt. Met zes aansluitingen en de unieke vaste middenaansluiting kan hij aangesloten worden op de 2x3/4” (euroconus) middenaansluiting onderaan of de 18 - aansluiting 2x1/2”. De bovenste aansluitingen zijn voor de plaatsing van de ontluchter.

Meer en meer architecten- en ontwerpbureaus wenden zich tot het Building Information Model (BIM). Groep Infrabo maakt nu ook zijn overstap bekend. Zowel de afdeling Bouw, Technieken, en Infrastructuur zullen midden 2015 hun projecten ontwerpen en beheren volgens het BIM. BIM is een modeleerfilosofie die data linkt aan 3D-geometrie in een geïntegreerd proces. Dit zorgt niet enkel voor een betere weergave dan een 2D-tekening: het maakt de samenwerking tussen alle betrokken partijen van een project ook nauwer en sneller. Bovendien kan ook elke partij vroeger in het bouwproces betrokken worden. Toekomstgericht De tekenaars en de ontwerpers van Infrabo worden dus BIM-modelleurs. I-Theses, een multidisciplinaire, flexibele BIM-implementation consultant, leidt de overstap naar die nieuwe aanpak in goede banen. De tekenaars leren nu construeren, berekenen en selectiewerkzaamheden uitvoeren binnen het BIM. Volgens gedelegeerd bestuurder Geert Vanberts wil bedrijf zich op deze manier wapenen tegen de toekomst: “Het belang om alle betrokken partijen vroeg in het bouwproces aan te spreken is essentieel voor het goede verloop. Momenteel werken wij bij Groep Infrabo al in bouwteams. De logische stap is dat we nu gaan communiceren door middel van een 3D-model. De sterkte hiervan is dat het interpreteren van bepaalde plannen en informatie veel duidelijker is voor elke betrokken partij.” besluit Geert Vanbets. Het eerste pilootproject volgens het BIM van Groep Infrabo wordt het vernieuwde bedrijvencomplex Hyundai Heavy Industries.

INSTALLATIE & BOUW | 55

Sectornieuws Daglichttoetreding in koel-en vriesomgevingen De IceTube maakt daglichttoetreding mogelijk in koelen vriesomgevingen. Techcomlight B.V. heeft deze innovatie in samenwerking met onder andere de Hogeschool van Arnhem Nijmegen ontwikkeld. De IceTube is speciaal ontwikkeld voor omstandigheden met grote temperatuurverschillen tussen binnen (-30 oC) en buiten (+30 oC). Daardoor kan daglicht in nieuwe sectoren worden geïntegreerd, bijvoorbeeld bij koelen vrieshuizen, skihallen en schaatsbanen. Door dat daglicht kan de kunstverlichting gedurende het grootste deel van de dag uitblijven. Zo besparen gebruikers op energieverbruik en de binnenruimtes zijn altijd goed verlicht. De IceTube is goed geïsoleerd en onderhoudsarm. De diffuse verspreiding van het daglicht door de IceTube is prettig voor werknemers en bezoekers. Het verbetert de stemming, reduceert het maken van fouten en maakt het werken veiliger.

Nathan stelt Energiemodule voor

Select-knop van Hansgrohe populair bij testpubliek Uit een onderzoek van Hansgrohe blijkt dat amper de helft van de Belgen tevreden is met zijn huidige handdouche. Te harde of te zachte stralen, shampoo die niet uit je haar spoelt of een ondergespetterde badkamer? Het zijn herkenbare frustraties. Daarom liet douchespecialist Hansgrohe zijn Raindance Select E120 3jet handdouche testen door 300 Belgen 300 consumenten - 150 uit Wallonië en 150 uit Vlaanderen - testten vier weken lang de Hansgrohe Raindance Select E120 3jet uit, een handdouche waarbij je met één klik op de mechanische Select-knop wisselt tussen drie soorten stralen. Niet minder dan 92% vond deze methode veel beter dan andere manieren en wisselde dan ook af en toe van straal tijdens het douchen. Amper 4% van de deelnemers wisselde nooit van straal. De favoriete straal was de RainAir (54,5%), waarbij het water met lucht wordt vermengd. Dat zorgt voor heerlijk zachte en volle druppels. Daarna volgde de Rain (29,5%), een degelijke, sterke straal waarmee je makkelijk shampoo uitspoelt. De Whirl, een roterende massagestraal, kreeg 16% van de stemmen.

De Nathan Energiemodule is een compacte aanbouw waarin alle installatiecomponenten voor duurzame verwarming en warm tapwaterbereiding op efficiente wijze zijn samengebracht tot één totaalproduct. De prefab energiemodule wordt ‘plug-and-play’ gebouwd, tegen de voor- of achtergevel of in het dak van een woning geplaatst en aangesloten op het afgiftesysteem van de woning. Bij de dakvariant wordt de complete unit op de bovenverdieping geplaatst, waarbij het bovenste gedeelte zich op het dak bevindt. Uniek is het feit dat het gaat om één totaalleverancier, waarbij een ontzorgende prestatiegarantie en een langlopend exploitatiecontract kan worden aangeboden. De lucht-waterwarmtepomp Split van Alpha Innotec of de brine-waterwarmtepomp WZS zet de energie uit de buitenlucht of uit de aardbodum om in warmte voor de vloer- of wandverwarming in de woning. Via balansventilatie wordt de binnenkomende frisse ventilatielucht voorverwarmd door de uitgaande warme ventilatielucht, zodat geen energie verloren gaat. Voordelen op een rij • Ontzorgende systeemgarantie: alle installatiecomponenten van één betrouwbare, ervaren leverancier. Eén artikel, één prijs. • Ruimte- en transportbesparing: bij de aanbouwvariant blijft de complete installatie buiten. Er is geen extra ruimte nodig en geen sleepwerk in de woning. • M inimale foutkans en installatietijd: complete unit wordt prefab gebouwd.

Zorgcentrum bespaart 30% dankzij energieprestatiecontract Gisteren tekenden het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Rekem en de Energy Service Company (ESCO) Cofely Services het eerste energieprestatiecontract in de openbare sector in Vlaanderen, in aanwezigheid van ministers Turtelboom en Vandeurzen. Het Vlaams EnergieBedrijf (VEB) onderhandelde tot een gegarandeerde besparing van 30% op de energiefactuur van het zorgcentrum. Iedereen is zich ervan bewust dat energiebesparing in de openbare sector broodnodig is. Het Vlaamse regeerakkoord legde al een sterke focus op energie-efficiëntie. Minister van Energie Turtelboom: “Energie-efficiëntie is belangrijk. Niet alleen voor gezinnen, maar ook voor ondernemingen, organisaties en overheidsgebouwen. Via een ESCO-systeem of derdepartijfinanciering bespaar je onmiddellijk op de energiefactuur zonder zelf één euro te investeren. In het OPZC Rekem nemen ze hun verantwoordelijkheid op voor een duurzame toekomst.” Bij een energieprestatiecontract engageert de ESCO zich om de energiekost te verlagen door duurzame investeringen uit te voeren. De ESCO wordt

56 | INSTALLATIE & BOUW

Sectornieuws betaald met een deel van de energiebesparing die hij realiseert. Na de periode van het contract is de winst voor de opdrachtgever. Waar traditioneel studie, uitvoering en onderhoud bij verschillende partijen zitten, neemt de ESCO alle fases op zich. Bron: Vlaams Energiebedrijf

Nieuw

Het plezier van water

DOUCHEBAKKEN VAN KINEDO

Interne ladderlift creëert meer ruimte in voertuigen

• Snel en eenvoudig te monteren • Zeer bestendig Biotec, verstevigd met metalen frame • Inclusief extra vlakke sifon • Ruime keuze in vormen en afmetingen: van 80 tot 180 cm Grijs Wit • Verkrijgbaar in 3 kleuren:

De ruimte tegen het dak binnenin bedrijfsvoertuigen blijft meestal onbenut. Sortimo brengt daar nu verandering in. Met de nieuwe 1800 interne lift kunnen ladders voortaan makkelijk en ruimtebesparend tegen de dakwand in bestelwagens worden opgeborgen.

Zwart

De 1800 interne lift voor het veilig opbergen van ladders in bedrijfsvoertuigen is geschikt voor ladders van 1,80 meter, met een gewicht tot maximum 18 kg. Ook langere ladders in grotere voertuigen zijn mogelijk wanneer ze worden opgehangen aan de traptreden. Installateurs kunnen de interne lift aanpassen aan de lengte van de ladder door vooraan een stopper te plaatsen. Dankzij vier aanpasbare schroeven aan elke zijde kan de lift bovendien worden afgesteld op twee- of zelfs driedelige vouwladders tot 210 mm dikte. Ook in kortere voertuigen kan deze lift worden gemonteerd, gewoon door de lengte van de geleidingsrail in te korten.

KINESURF

KINECOMPACT

• Extra vlakke inbouwdouchebak voor drempelloze toegang • Hoogte douchebak: 3 cm

• Opbouw douchebak, voor installatie zonder grote werkzaamheden • Hoogte douchebak: 8,5 cm (geen inbouwdiepte sifon nodig)

Opdat de ladder tijdens het transport veilig vast zou blijven zitten, installeerde Sortimo een gasdrukveer. Afhankelijk van de buitentemperatuur is iets meer of minder inspanning nodig bij het laden.

Gebruik bodemwarmte in Nederland in vijf jaar verdubbeld Tevens fabrikant van: Vuilwaterpompen en fecaliënvermalers

Het gebruik van bodemwarmte en bodemenergie in Nederland is tussen 2009 en 2014 meer dan verdubbeld. Het aandeel van de nieuwe energiebronnen blijft vooralsnog erg klein, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorige week. De bronnen waren vorig jaar goed voor ruim vier procent van het gebruik van hernieuwbare energie. Sinds eind 2008 wordt in Nederland aardwarmte gebruikt door warm grondwater op te pompen uit diepe grondlagen. De techniek wordt vooral in de glastuinbouw gebruikt om kassen te verwarmen.

WWW.SANIBROYEUR.INFO

WWW.KINEDO.INFO

A4_SFA_Kinedo_douchebakken.indd 2

16:17 | 57 INSTALLATIE &10-12-14 BOUW

Sectornieuws Stijgende inkomens leiden tot verhoogd airconditioninggebruik

Nieuwe webtool voor optimalisatie van bestaande toestellen

Groeiende inkomens doen het airconditioning gebruik de hoogte ingaan. Ook de stijgende temperatuur speelt een rol, blijkt uit een onderzoek van de University of California, Berkeley.

Op 26 september trad de Europese Ecodesignverordening in voege. Dit betekent dat verwarmingstoestellen met een energie-efficiëntie onder een bepaald niveau niet meer verkocht worden in de EU. Zo wil Europa – met het oog op de klimaatdoelstellingen 2020 – het rendement optrekken en het energieverbruik en de CO2-uitstoot verminderen. Tot zo ver alles duidelijk, maar hoe zit het met de bestaande toestellen?

Het rapport is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS (Proceedings of the National Academy of Science). De twee onderzoekers zoomden in op de relatie tussen klimaat, inkomensgroei en airconditioning. In het bijzonder bekeken zij de gegevens van 27.000 Mexicaanse – een land met gevarieerde klimaten – huishoudens. Volgens de auteurs is wat airconditioning gaat betekenen voor het elektriciteitsverbruik en de kooldioxide-uitstoot afhankelijk van het tempo van de technologische veranderingen. Wanneer de vooruitgang in energie-efficiëntie of de ontwikkeling van nieuwe technologieën voor koeling blijft groeien, kan het de gevolgen voor het energieverbruik aanzienlijk verminderen. Bron: koudeenluchtbehandeling.nl

Nieuwe inverter lucht/water-warmtepompen van Stiebel Eltron De zeven sets met de WPL Trend inverter warmtepompen bieden een prijsgunstige oplossing voor de verwarmingsinstallatie in gezinswoningen. Dankzij de invertertechniek hebben deze warmtepompen zeer goede rendementen en hebben ze het energielabel A++. De sets, met perfect compatibele componenten, hebben het systeemlabel A+++. De bouwheren, studiebureaus en installateurs kunnen voor elk type woning en naargelang de individuele behoeftes een keuze maken uit zeven complete sets. Deze sets bestaan uit een buiten opgestelde warmtepomp en een of meerdere toestellen voor binnen in de woning. In de binnenopstelling zit altijd de regeling, de nood-/bijverwarming, het omschakelventiel, de circulatiepomp en de hydraulische aansluitingen inbegrepen en eventueel, naargelang de set, een boiler- en/of buffervat. Doordat de verschillende onderdelen perfect op elkaar afgestemd zijn, is de efficiëntie van het gehele systeem uitstekend en de installatie bijzonder eenvoudig. De behuizing van de WPL Trend warmtepompen is uit EPP kunststof, wat het toestel bijzonder licht maakt. Dit vereenvoudigt het transport en de plaatsing; De koudekring en de compressor zitten in het toestel boven elkaar, waardoor het een beperkte oppervlakte inneemt. De aansluiting aan de binneneenheid gebeurt volledig hydraulisch, er is dus geen omgang met koelmidddel bij de installatie.

58 | INSTALLATIE & BOUW

Bestaande toestellen en systemen vallen niet onder de nieuwe Europese verordeningen. Vervangen is geen verplichting maar blijft in bepaalde gevallen – vooral bij installaties van 20 à 25 jaar oud – de beste oplossing, ondanks een hogere basisinvestering. Willem Voets, general manager van Informazout: “Er is een alternatief naast vervangen en niets doen. Want ook bij bestaande installaties kan het verbruik worden geoptimaliseerd, hetgeen zowel voor het milieu als voor de portefeuille voordelen oplevert.” Te weinig mensen nemen echter de tijd om hun installatie eens kritisch tegen het licht te houden. Om daar iets aan te verhelpen lanceerde Informazout begin oktober een nieuwe webtool: ‘optimaliseer je installatie’ (http:// www.informazout.be/nl/optimaliseer-je-installatie). De module toont schematisch uit welke onderdelen een verwarmingsinstallatie bestaat, en hoe verouderde componenten voor behoorlijk wat energieverlies kunnen zorgen. Verwarmingstoestellen van 20 jaar en jonger zijn niet zo energie-efficiënt als de nieuwste generatie hoogrendementsketels, maar ze kunnen met enkele eenvoudige aanpassingen een stuk zuiniger gemaakt worden tegen een lagere kostprijs dan die van een volledig nieuwe installatie. Daardoor is de investering ook sneller terugverdiend.

Tips van Rittal voor schakelkastconfiguratie Tal van processen in de sturings- en schakelkastenbouw gebeuren vandaag nog handmatig en nemen veel tijd in beslag. Niet in het minst om de individuele vereisten, die aan elke installatie worden gesteld, optimaal te vervullen. In het bijzonder in de initiële plannings- en ontwikkelingsfase zorgt een tijdbesparende en professionele engineering voor duidelijk efficiëntere processen. Kastenbouwers hebben voor een professionele planning kwalitatief hoogwaardige en continu gevalideerde, gedetailleerde CAD-data nodig die de gebruiker direct in zijn CAD-programma kan gebruiken. Het TS 8 kastsysteem is een voorbeeld dat deze thematiek verduidelijkt. Rittal stelt zowel voor de TS 8 als voor de toebehoren uit het schakelkastprogramma uitgebreide 2D en 3D CAD-data ter beschikking. Op het “Partcommunity”-platform van CADENAS of rechtstreeks op de Rittal website (RiCAD 3D) kan die data makkelijk geselecteerd en in meer dan 80 verschillende dataformaten gedownload worden. Zo vindt elke gebruiker het voor hem relevante formaat. Naast de artikelbeschrijving omvat elke dataset bovendien ook de toewijzing van eCl@ss-classificaties en directe links naar de online productpagina’s van Rittal. De CAD-data kunnen door de gebruiker rechtstreeks in een CADconstructieprogramma geïmporteerd worden en zijn verkrijgbaar in verschillende detailleringsniveaus.

Sectornieuws Radson helpt consumenten met nieuwe website Op 15 oktober lanceerde Radson zijn gloednieuwe B2C-website rond het centrale thema “Renovation needs Inspiration”. Via dit nieuwe digitale platform wil het bedrijf webbezoekers nog beter helpen en hen in hun bouw- of renovatieproces de nodige inspiratie bieden bij de keuze van hun radiatoren. Wie gaat bouwen of verbouwen, dient heel wat belangrijke keuzes te maken. In dit beslissingsproces laat men zich vaak door specialisten bijstaan, maar in het digitale tijdperk informeert de hedendaagse consument zich graag alvorens tot actie over te gaan. Het internet vormt hierbij een belangrijke informatie- en inspiratiebron. Deze trend zette Radson ertoe aan om haar communicatie op maat van de eindgebruiker aan te passen door het delen van waardevolle info. “Waar dien ik rekening mee te houden bij het vervangen van mijn oude radiatoren?”, “Welk type radiator past in mijn ruimte?”, “Wat zijn de voordelen van elektrische radiatoren?” Het is maar een greep uit de vele vragen waar (ver-) bouwers mee worstelen. De website biedt de antwoorden, geïllustreerd door mooie realistische interieurfoto’s in diverse settingen, filmpjes en zelfs interactieve tools zoals de Radson-app en een handige showroom-locator. Beide tools richten zich er specifiek op in enkele eenvoudige stappen alle informatie te verschaffen voor de juiste individuele productkeuze. De professionele gebruikers blijven uiteraard niet op hun honger zitten. Op de bestaande corporate website vinden ze onder andere product-technische info, regelmatige productupdates, een professionele product-calculator voor de berekening van de warmtebehoefte en het Radson-loyaliteitsprogramma terug.

OBO Solutions Met een compleet gamma van meer dan 30 000 artikelen in 7 productgroepen biedt OBO gebruiksvriendelijk materiaal aan om een professionele elektrotechnische infrastructuur te garanderen. Van kantoorgebouwen tot ziekenhuizen en tunnels, wij verbinden onze systemen met oplossingen voor ieder specifiek project. Daarom hebben we voor u alle producten per thema gebundeld in een solutions-brochure (Engelstalig) :

Fotovoltaïsche installaties

Tunnelbouw

Luchthavens & treinstations

Datacenters

Kantoorgebouwen

Productie & industrie

Gezondheidssector

Voedingsindustrie

Krachtcentrales

Scheepsbouw

Windmolens

Biogascentrales

Bestel nu uw solutionsbrochure met vermelding ‘I&B’ via marketing@obo.be Sport- en vrije tijds-instellingen

Woningbouw

en ontvang een leuke sleutelhanger!

OBO BETTERMANN nv Bist 14 • 2630 Aartselaar Tel. 03/870.74.00 Fax 03/887.40.00 e-mail: info@obo.be www.obo.be

THINK CONNECTED.

INSTALLATIE & BOUW | 59

Brandwerende systemen op maat

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

voor alle toepassingen in de industrie en utiliteitsbouw

De totaaloplossingen van Samsung klimaatbeheersing

BIO Benelux nv, gevestigd in Brugge, is reeds meer dan 30 jaar actief op de markt van de brandwerende isoleersystemen. Wij beschikken over hooggespecialiseerd personeel met VCA*-certificaat. BIO Benelux richt zich als installatiebedrijf naar zowel de industrie als naar de utiliteitsbouw.

Warmtepompen - Lucht-lucht - Lucht-water - Water-lucht - Water-water - Lucht-lucht/water - Water-lucht/water

Onze activiteiten:

• Brandwerende afdichtingen van kabel- en buisdoorvoeringen, alsook rondom brandkleppen; • Brandwerende omkastingen met Promatect-platen; • Brandwerende deuren, manchetten, roosters, kleppen; • Brandwerend beschermen van kabelbanen en kabelladders.

+ aansluiting op luchtbehandelingskasten

WTW ventilatie - Enthalpieventilatie, vocht en temperatuur - Zeer schone lucht door unieke F8 filters - Geen (elektrische) voorverwarming nodig

Airconditioning - Volledig assortiment binnendelen in diverse capaciteiten

Meer info?

Contacteer ons via 050 42 60 15 of info@biobenelux.be BIO Benelux nv | Pathoekeweg 9 B04 | B-8000 Brugge +32 50 42 60 15 | info@biobenelux.be | www.biobenelux.be

www.samsung-klimaat.be

Bedrijfscontinuïteit van industriële elektrische netwerken garanderen

[zwevend net]

BENDER ISO 685 – Isometer

EREA Energie Efficiënte Transformatoren zorgen voor gescheiden net aan secundaire (IT-zwevend net)

Type SPT xxxxx/BTE

De oplossing: IT-aardingsstelsel

> Garanderen een heel hoog veiligheidsniveau ten aanzien van gebruikers, gebouwen en goederen EREA Scheidingstransformator en BENDER Isolatiebewaking garanderen samen de bedrijfscontinuïteit van industriële elektrische netwerken

www.erea.be | www.benderbenelux.com

BENDER Isolatiebewaking alarmeert een eerste isolatiefout vroegtijdig

BASTOGNE EN VAUX-SUR-SÛRE | BNP Paribas Fortis datacenters Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Bio Benelux, Enia Architectes

Datacenters met passieve brandbeveiliging BNP Paribas Fortis rondde eind oktober de bouw af van twee gloednieuwe datacenters in Bastogne en Vaux-surSûre. Ze vertegenwoordigen een investering van meer dan 200 miljoen euro en zullen uiteindelijk meer dan 50.000 vierkante meter aan gebouwen innemen. De brandbeveiliging van Bio Benelux was een belangrijk onderdeel van het werk. BNP Paribas Fortis koos de Waalse gemeentes omwille van de beschikbaarheid van een krachtig elektriciteitsnet, de nabijheid van het wegennetwerk en uit veiligheid. Elke site bestaat uit drie technische gebouwen en een logistiek gebouw. Op termijn zullen de datacenters 70 tot 80 directe en indirecte jobs creëren. De werknemers van passieve brandbeveiligingsspecialist Bio Benelux waren er de laatste maanden echter al aan de slag. Sandra Allemeersch, sales manager van Bio Benelux: “Onze oplevering vond 30 oktober plaats. Voor Bio Benelux was het een van de grootste projecten van dit jaar, sinds mei waren we er non-stop met heel wat mensen actief.’’

BRANDWERENDE MORTEL EN BEPLATING

De brandvrije massa van Bio Benelux, NOVASIT BM, zorgt voor een vuurbestendige en rookgasdichte harde afdichting.

Bio Benelux voorzag de passieve brandbeveiliging voor de twee datacenters en zorgde dus voor de brandvrije afdichtingsmaterialen. Voor al zijn producten beschikt Bio Benelux over de Europese attesten. Allemeersch: “We maakten alle doorvoeringen van kanalen en leidingen in vloeren en wanden brandvrij en zorgden zo voor de brandcompartimenteringen tussen de verdiepingen. Daarvoor gebruikten wij onze brandvrije massa NOVASIT BM, een droge massa voor de vuurbestendige en rookgasdichte harde afdichting van kabeldoorvoeringen in wanden, plafonds en vloeren. Daarnaast kwam ook onze brandvrije beplating aan bod, dat zijn minerale wol-platen die een specifieke brandwerende bescherming krijgen in ons eigen atelier en gebruikt worden als zachte brandschotten rondom buizen, kabels, kanalen en brandkleppen.” Bio Benelux deed natuurlijk ook de installatie zelf. “Onze materialen moeten immers op een correcte manier gebeuren volgens de nieuwe Europese wetgeving’’ sluit Allemeersch af. ❚ De brandvrije minerale-wolplaten van BIO Benelux worden gebruikt als zachte brandschotten.

Het nieuwe datacenter van BNP Paribas Fortis in Vaux-Sur-Sûre. Samen met dat van Bastogne zal het project op termijn meer dan 50.000 vierkante meter innemen. (© Enia Architectes)

INSTALLATIE & BOUW | 61

Bedrijfspresentatie Tekst: Stabiplan Beeld: Deltha, Raf Beckers

Design & Build-structuur doet HVAC-bedrijf groeien Deltha is de laatste jaren gegroeid van een klimatisatiebedrijf tot een all-round bouworganisatie voor technische installaties. Het bedrijf zet daarbij in op een Design & Build-structuur en volgt het hele proces van studie tot uitvoering op. Stabicad is in iedere fase van het bouwproject een toegevoegde waarde.

“Wij coördineren alles van A tot Z: ontwerp, uitvoering, inregeling en opstart,” zegt Jan De Schepper.

Het succesverhaal van Deltha, vroeger General Climatisation Concepts, begon in 2013. Het bedrijf startte met drie medewerkers en is snel uitgegroeid tot een all-round bouwbedrijf met drie entiteiten: Deltha Engineering, Deltha Installation en Deltha Maintenance. Jan De Schepper, zaakvoerder van Deltha, heeft zijn bedrijf in een unieke Design & Build-structuur gegoten: “De klassieke methode om bouwprojecten uit te voeren is duur en omslachtig. Door de vele tussenpersonen is bovendien nooit duidelijk wie voor wat verantwoordelijk is. Met Deltha zijn we een andere weg ingeslagen. De bouwheer schrijft zijn ideeën uit en wij maken een totaalofferte op. Wij coördineren alles van A tot Z: ontwerp, uitvoering, inregeling en opstart.”

GEEN STOORZENDER Deltha gaat uit van een lean strategy met als resultaat: minder fouten en gegevensverlies, minder werkuren en partijen en dus een sneller rendement van de bouwinspanning. Bovendien gebeurt het rekenen en tekenen gelijktijdig en heeft de bouwheer maar één aanspreekpunt. “Dezelfde man, die geluisterd heeft naar de wensen van bouwheer, coördineert alles van ontwerp tot opstart,” zegt De Schepper. “Er zit geen stoorzender tussen. Om die reden streven we er bij Deltha naar om zoveel mogelijk projecten zelf op te starten met Deltha Engineering en verder op te volgen tot uitvoeringsfase en onderhoud.” Verzekeringstechnisch was die structuur geen evidentie. De Schepper: “Wij dragen de volledige verantwoordelijkheid in alle fasen van het project. We bieden zo heel duidelijke garanties voor onze eindklant. Het is in ons eigen belang dat wij uitsluitend in zee gaan met de beste partijen, ook wat software betreft. In Stabicad vonden we daarvoor de perfecte partner. Het is ideale BIMsoftware, voor elke fase van het bouwproces, en een geschikte tool voor zowel het studiebureau, de installateur als de gebouweigenaar en –gebruiker.”

PROJECT ROUPPEPLEIN Een mooi voorbeeld van de Design & Build-aanpak van Deltha: het strippen en heropbouwen van een pand voor het hoofdkantoor van het ABVV en zijn

62 | INSTALLATIE & BOUW

Een mooi voorbeeld van de Design & Build-aanpak van Deltha: het strippen en heropbouwen van een pand voor het hoofdkantoor van het ABVV en zijn Waalse tegenhanger het FGTB. (© Raf Beckers)

Waalse tegenhanger het FGTB. De Schepper: “Het hart van de HVAC-installatie wordt gevormd door twee warmtepompen, die gelijktijdig warmen en koelen. Ze recupereren daarbij energie en hebben zo een hoog rendement. Deltha staat in voor ontwerp, uitvoering, opstart en inregeling van die installatie. Bij dit project dachten de opdrachtgevers pas redelijk laat aan technieken. Terwijl het bouwproces al bezig was, hebben we op twee weken tijd een offerte en uitvoeringsplannen opgemaakt. Gelukkig kunnen wij met onze 3D-plannen perfect rekening houden met de bestaande structuur.” Kevin Loyens, ontwerptekenaar bij Deltha, voegt toe: ”Dankzij de grafische bibliotheek MEPcontent.eu kunnen we alles waarheidsgetrouw uittekenen. Zeker voor pompen zijn de exacte afmetingen belangrijk. Een technische ruimte ontwerpen is immers geen sinecure. Dankzij Stabicad hebben we de installatie perfect in 3D ontworpen en ingepast.”

BIM EN 3D IN BELGIË Bij Deltha zijn ze ervan overtuigd dat Design & Build de toekomst is. Alleen is deze nieuwe methode in België nog niet ingeburgerd. De Schepper: “Bij projecten in Nederland moeten we het BIM-verhaal nooit uitleggen. Ook in België moet dit nieuwe samenwerken een evidentie worden. We gaan ervan uit dat de rest van de sector ook de winst van BIM zal inzien, maar momenteel is er nog onvoldoende vertrouwen om zomaar informatie en ontwerpen uit te wisselen. Wij kunnen dat gebrek aan vertrouwen echter counteren dankzij onze unieke structuur en door alle verantwoordelijkheid op te nemen.” ❚

BRECHT | Ambrava Tekst: Jeroen Schreurs Beeld: Ambrava

Ambrava opent nieuwe uitvalsbasis in Brecht Ambrava, de exclusieve importeur van klimaatbeheersingsproducten van Samsung, vierde onlangs de opening van hun nieuwe pand in Brecht. De vorige locatie in Deurne had geen toonzaal en trainingsruimtes, nochtans noodzakelijk voor de groei van het bedrijf. Op 1 oktober werd de nieuwe vestiging van Ambrava in Brecht feestelijk geopend. Daarbij sprong vooral de nieuwe toonzaal in het oog. Philippe Oste, accountmanager bij Ambrava: “Die toonzaal was nodig, want de producten die wij aanbieden zijn erg gevoelsmatig en vereisen gebruikservaring met een werkende installatie. Voor nieuwe klanten is dat belangrijk, en vooral bij de atypische klanten. Traditioneel werken we immers veel samen met koeltechnische bedrijven die ervaring hebben met de materie, maar meer en meer wordt door sanitaire bedrijven ook de nadruk gelegd op warmtepompen. Om hen te overtuigen is het noodzakelijk om in de praktijk te duiden hoe zo’n warmtepomp juist werkt.” Een andere motivatie voor de nieuwe toonzaal is de mogelijkheid om er een heel breed assortiment te tonen. En in principe is heel dat assortiment vrij te testen en te gebruiken. De nieuwe locatie geeft Ambrava ook de mogelijkheid om een aantal producten voor het eerst aan een groot publiek te presenteren. Het plafondonderbouwtoestel ‘Big Ceiling’ bijvoorbeeld, een koelinstallatie met grote capaciteit. Oste: “Dat zijn toestellen van 11,2 en 14 kilowatt die zeer krachtig kunnen koelen over een afstand van 15 meter, ideaal voor onder andere winkelruimtes.”

Op 1 oktober werd de nieuwe vestiging van Ambrava in Brecht feestelijk geopend.

Het nieuwe Ambrava-gebouw in Brecht. De vorige locatie in Deurne had geen toonzaal en trainingsruimtes, en dat was nodig voor de groei van het bedrijf.

TRAININGEN Ambrava beschikt op de nieuwe locatie nu ook over een trainingsruimte. Daar kan het bedrijf efficiëntie trainingssessies van een halve of een hele dag organiseren, zowel voor theoretische als voor praktische oefensessies. “Onze commerciële verantwoordelijken kunnen nu al klanten uitnodigen voor trainingen in het centrum. Dat is een grote meerwaarde tegenover ons vorig gebouw,” zegt Oste.

SAMSUNG AANWEZIG

In het nieuwe gebouw kan Ambrava een heel breed assortiment tonen.

De opening was een groot succes. Er waren 160 aanwezigen, onder andere partners en leveranciers. Ook Samsung zelf was vertegenwoordigd door de Koreaanse directeur voor Europa. “En het belangrijkste: de reacties op onze nieuwe ruimte waren heel positief,” sluit Oste af. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 63

Hera Condens Lava (Plus)

Stookolie condensatie- en lage temperatuurtechniek

de stookolieketel herboren

› Remeha Lava Plus klassieke, niet-condenserende verwarmingsmodule met brander Vermogen 22, 29, 36 of 46 kW

› Remeha Lava verwarmingsketel exclusief brander, ter vervanging van een equivalent toestel

› Remeha Hera Condens condenserende stookolieketel in open of gelsoten schouwuitvoering Vermogen 19, 24, 32 of 50 kW

Remeha Hera Condens 160 liter sww boiler • Remeha Lava Plus + hydraulische uitrusting + 110 liter sww boiler • Remeha Lava

Revolutionaire stookolieketels 100% conform de ErP wetgeving Condenserend of klassiek? Remeha brengt een nieuwe reeks condenserende lage temperatuur stookolieketels op de Belgische markt onder de naam Remeha Hera Condens en Lava (Plus). Binnen dit stookoliegamma ligt de focus op prijs-kwaliteit, rekening houdende met het gewenste comfortniveau van de klant. Zowel de Remeha Lava Plus als de Remeha Hera Condens voldoen ruimschoots aan de nieuwe Europese Ecodesign regelgeving, die van kracht gaat vanaf 26 september 2015.

+32 (0)3 230.71.06 +32 (0)3 354 54 30 info@remeha.be Remeha nv • Koralenhoeve 10 • 2160 Wommelgem

ErP-richtlijn Tekst en beeld: Remeha

KLASSIEKE STOOKOLIEKETEL VOLDOET AAN NIEUWE ERP-WETGEVING Door de nieuwe, strengere Europese wetgeving voor verwarmingstoestellen en warmwatertoestellen zullen de minder energiezuinige verwarmingsketels verdwijnen. Vooral de klassieke, niet-condenserende stookolieketel heeft het moeilijk een energielabel te verwerven. Toch is ook hier de technologie niet blijven stilstaan. Dat bewijst Remeha met de Remeha Lava Plus. Hoewel een condenserende stookolieketel doorgaans 15 tot 20 procent zuiniger is dan zijn niet-condenserende variant, zijn experts van Remeha erin geslaagd een niet-condenserende ketel te ontwerpen die aan de nieuwe wetgeving voldoet. De stookoliereeks draagt de naam Remeha Lava Plus en combineert beproefde technologie met essentiële regel- en uitbreidingsmogelijkheden. De basis bestaat uit een kwalitatief gietijzeren ketelblok en een zuinige stookoliebrander. Alle onderdelen worden onder een compacte mantel geïntegreerd. “In combinatie met onze iSense- en qSense-thermostaten vormt de Remeha Lava Plus een erg zuinige, niet-condenserende stookolieketel voor alle types stookolie. Wij zijn trots de enige fabrikant te zijn die een dergelijke oplossing in zijn gamma kan aanbieden.” zegt Nicolas Van Dyck, marketing manager bij Remeha.

“In combinatie met onze iSense- en qSense-thermostaten vormt de Remeha Lava Plus een erg zuinige, niet-condenserende stookolieketel.”

EENVOUDIGER TE VERVANGEN ÉN GOEDKOPER De niet-condenserende ketels hebben nog steeds een aantal belangrijke voordelen voor de consument. Veel Belgische huishoudens hebben een verwarmingsinstallatie op stookolie. Wanneer hun oude installatie aan vervanging toe is, heeft niet elke woning de technische uitbreidingsmogelijkheden voor een condenserende ketel. Zo moet de schouw wettelijk getubeerd worden, iets dat bijvoorbeeld bij veel appartementen een probleem is. Bovendien speelt ook het budget mee. “Doorgaans is er ongeveer 1000 euro verschil tussen de prijs van een nietcondenserende en een condenserende ketel.” besluit Van Dyck. ❚ Remeha is erin geslaagd om een niet-condenserende ketel te ontwerpen die aan de nieuwe wetgeving voldoet.

De nieuwe, strengere Europese wetgeving voor verwarmingstoestellen en warmwatertoestellen zal de minder energiezuinige verwarmingsketels doen verdwijnen.

INSTALLATIE & BOUW | 65

IT-netstelsels Tekst: BENDER en EREA Beeld: Bender, Flickr

IT-netstelsel is oplossing voor bedrijfscontinuïteit IT-netstelsels – of zwevende netten – zijn niet zo bekend. Ze zijn nochtans een goede oplossing om bedrijfscontinuïteit te garanderen. BENDER, fabrikant van producten voor elektrische veiligheid, en EREA, fabrikant en ontwikkelaar van industriële transformatoren, geven meer uitleg over de werking van dat net. In zo’n IT-netstelsel staat de I voor isolatie van het nulpunt van de transformator en de T voor ‘terre’. De voeding is dus niet geaard, de gebruikers - toestellen, machines of aanraakbare delen - wel. Herman Nollet, mede-zaakvoerder van EREA: “Die voeding kan een driefasentransformator zijn met een ongeaard sterpunt. Naargelang de behoeftes of vereisten kan dat sterpunt wel gebruikt worden als ‘nul’. Een gelijkstroomvoeding kan ook zwevend zijn als de min-pool niet geaard is, of de plus-pool niet geaard is bij een inverse spanningsbron. Ook een monofasig netstelsel vanuit een transformator, waarbij geen van beide aansluitingen aan de aarding worden gekoppeld, is een zwevend net.”

Het nieuwste meettoestel van Bender, de Iso685, kan een elektrische kring aan met een lekcapaciteit van 1000 microfarad.

66 | INSTALLATIE & BOUW

GEEN UITSCHAKELING Het grote voordeel van een IT-netstelsel is de continuïteit van stroomvoorziening bij een eerste isolatiefout. Hierdoor kan een productieproces niet onverwachts stilvallen. Die bedrijfscontinuïteit wordt in het IT-netstelsel gegarandeerd omdat de nulleider van de transformator niet geaard is, maar de behuizing van de toepassing wel. Bij een eerste isolatiefout kan de stroom dus niet terug vloeien via de nulleider van de transformator. “De beveiliging schakelt niet uit en de installatie kan zonder gevaar voor personen en toestellen blijven werken,” zegt Nollet. “Die eerste aardfout wordt wel meteen gemeld en

IT-netstelsels

IT-netstelsels – of zwevende netten – zijn een goede oplossing om bedrijfscontinuïteit te garanderen.

Ook de beschermingstransformator is een belangrijk onderdeel van het IT-netstelsel.

Er volgt geen uitschakeling van de beveiliging en installaties blijven zonder gevaar voor personen en toestellen werken. (©Taneli Rajala, Flickr)

moet hersteld worden voor er een nieuwe aardfout optreedt. Zo’n tweede fout op een andere fase creëert immers een kortsluiting tussen de fasen en de installatie zal dan toch uitschakelen. Om de veiligheid van een IT-netstelsel te garanderen gaat men, in tegenstelling tot bij andere netstelsels, de isolatie bewaken, en niet de differentieelstromen.”

voor de sturing van een afschakelrelais. Het geheel draagt bij tot een hoge betrouwbaarheid van de te bewaken elektrische installatie.

VEILIGE INSTELLING De isolatiebewakingstoestellen van Bender garanderen een vroegtijdige alarmering bij het ontstaan van een eerste aardfout, bij een verlaging van de isolatiewaarde door een tweede fout wordt een tweede contact geschakeld

LEKCAPACITEIT Om ten slotte een goede isolatiemeting uit te voeren, moeten gebruikers rekening houden met de capacitieve koppeling, wat in hedendaagse installatie een hoge en veranderlijke waarde kan hebben. De meetmethodiek AMP PLUS van Bender houdt daar rekening mee. Het nieuwste meettoestel van Bender, de Iso685, kan trouwens een elektrische kring aan met een lekcapaciteit van 1000 microfarad. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 67

Nieuw staalnetsysteem Tekst: Desiree Pennings Beeld: Begetube

Nieuw staalnetsysteem voorkomt doorprikken geluidsisolatie Vloerverwarming is de beste manier om een woning te verwarmen. Soms is het echter moeilijk om bij de installatie de geluidsisolatie te ontzien. Begetube ontwikkelde daarom het staalnet pro-systeem, waarbij een speciaal tackerapparaat de klemmen vastzet aan de bovenzijde van het staalnet. In veel gebouwen, zoals appartementen, is het belangrijk dat de geluidsisolatie niet beschadigd raakt bij de vloerverwarmingsaanleg. Een doorprikte installatie werkt immers niet meer. “We zochten naar een degelijk en eenvoudig te installeren plaatsingssysteem om dat euvel te vermijden. Dat resulteerde in het staalnet pro-systeem, dat Begetube enkele maanden geleden op de markt

Met een speciaal tackerapparaat worden de klemmen voor de vloerverwarming vastgezet op het staalnet.

68 | INSTALLATIE & BOUW

bracht,” vertelt Tom Smet, verantwoordelijke voor de studiedienst bij Begetube. “Vaak wordt er eerst gepurd, daar komt dan de geluidsisolatie bovenop, en daarboven komt de vloerverwarming. Bij onze ontwikkeling worden de buisklemmen op een speciaal tackertoestel geplaatst, waarna we ze aan de bovenzijde van het staalnet vastschieten.” Er bestond al een verlegsysteem met staal-

Bij het nieuwe staalnet pro-systeem kan je de klemmen ook tussen de mazen in plaatsen.

Nieuw staalnetsysteem

De mazen van het nieuwe systeem zitten steeds vijf centimeter uit elkaar.

netten in het assortiment van Begetube, met een snellere montage als voordeel tegenover het traditionele systeem. Het nieuwe, verbeterde staalnet heeft nog extra voordelen. Zo is de draaddikte van het nieuwe systeem 3 millimeter, tegen 4 millimeter bij het oude. Dat maakt het staalnet lichter en goedkoper. Ook de afmeting van het staalnet wijzigde. Bestond het oude net uit 2,5 bij 2 meter, dan is het nieuwe staalnet 1,25 bij 2 meter.

SYSTEEMGARANTIE Een andere belangrijke wijziging is dat gebruikers de klemmen met een tussenafstand van vijf centimeter kunnen plaatsen. “Voorheen konden we de klemmen alleen in de knooppunten van het

staalnet zetten. De mazen hadden een lengte van tien centimeter, waardoor de afstand tussen de klemmen steeds een veelvoud van tien was. Nu kan je de klemmen ook tussen de knooppunten plaatsen. Meer vrijheid dus bij de plaatsing van de klemmen en de bevestiging van het systeem,” legt Smet uit. Het staalnet pro-systeem werkt met alle buistypes die Begetube in het gamma heeft. De kwaliteit van die buizen is beslissend voor de goede werking van de vloerverwarming. Smet: “Begetube maakt daarom uitsluitend gebruik van kunststofbuizen van een uitstekende kwaliteit en bij de productiemethode kiest Begetube alleen voor

hoogwaardige grondstoffen, moderne productiemethodes, een uitgebreide productiecontrole en periodieke externe controles door verschillende onafhankelijke instituten. Begetube is daarom in staat om een garantie van 30 jaar te geven op al haar vloerverwarmingsleidingen.”

OVER BEGETUBE Begetube is al 35 jaar een belangrijke en betrouwbare speler op de Belgische markt voor vloeren wandverwarming, buizen, kraanwerk en toebehoren voor sanitair en centrale verwarming. Sinds 2012 werd het gamma aanzienlijk uitgebreid met een compleet assortiment ventilatieproducten. Al tijdens de beginjaren startte het bedrijf met eigen studiedienst die groothandels, installateurs, architecten en studiebureaus ondersteunt met al hun technische vragen. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 69

Innovatief sanitair

Tekst en beeld: SFA

Verdere expansie dankzij innovatieve douchebakken, -wanden en -deuren In Nederland en BelgiĂŤ staat de SFA Group, een mondiaal opererende Europese sanitairproducent, vooral bekend van Sanibroyeur; de welbekende vuilwaterpompen en fecaliĂŤnvermalers waarmee het zeer eenvoudig is om sanitair wooncomfort toe te voegen op elke gewenste plek. Achter SFA staat echter ook het innovatieve douchemerk Kinedo. Momenteel in onze markt nog minder bekend, maar wel zeer veelbelovend. De innovatieve douchebakken, wanden en deuren zorgen namelijk al twee jaar achter elkaar voor een enorme boost van de onderneming. Tijd voor een kijkje achter de schermen van deze succesvolle douchefabrikant.

Smart OT draaideuren met maximale instapbreedte

70 | INSTALLATIE & BOUW

Innovatief sanitair

Kinestyle C+F-2015

Kinesurf douchebak (op de vloer geplaatst) met Kinestyle A schuifdeuren

De grootste bekendheid geniet Kinedo op dit moment met het doucheconcept Kinemagic®; een uniek modulair douchesysteem, waarmee een bad in één dag kan worden vervangen door een ruime douche. Kinemagic® is speciaal ontworpen om veilig te kunnen douchen. In navolging van het succes van Kinemagic®, lanceerde Kinedo in februari van dit jaar ook een uitgebreid assortiment douchebakken, -wanden en -deuren. Deze primeur vond plaats tijdens Batibouw, de welbekende bouwen verbouwbeurs in België, met een ruime stand van maar liefst 138 m².

SNELLE GROEI

INNOVATIE, DESIGN EN KWALITEIT Kinedo® heeft zich met een expertise van ruim veertig jaar ontwikkeld tot een gerenommeerde douchefabrikant die borg staat voor innovatie, design en kwaliteit. De Kinedo douchebakken, -wanden en -deuren worden ontworpen en geproduceerd in twee moderne productiefaciliteiten in Frankrijk, geheel volgens de Europese normen voor kwaliteit en veiligheid. De fabrieken hebben een oppervlakte van ruim 20.000 m² en bieden werkgelegenheid aan 250 medewerkers. In Frankrijk is Kinedo reeds de derde speler in de markt.

Dat het innovatieve douche-assortiment van Kinedo mag rekenen op steeds meer waardering van installateurs en vraag vanuit de markt, wordt bewezen door de snelle groei van de onderneming. Met name de prijskwaliteitverhouding, in combinatie met het moderne design, oogst veel lof. Verkoopacties richting installateurs, verkoopmedewerkers in showrooms en groothandels zorgen al voor meer bekendheid in de markt. Een aantal groothandels in Nederland en België heeft de douchebakken en douchewanden van Kinedo dan ook reeds opgenomen in het assortiment, of op voorraad.

AMBITIE Om de verdere groei te kunnen ondersteunen en snelle levertijden te garanderen, opende SFA Benelux onlangs een nieuw magazijn. Deze mijlpaal vormt samen met een sterk en ambitieus team de drijfveer voor Kinedo om haar marktaandeel in de douchebakken, -wanden en -deuren de komende jaren nog verder uit te bouwen. ❚

DOUCHEBAKKEN Eén van de hoofdproducten van Kinedo zijn de douchebakken Kinesurf (voor inloopdouche) en Kinecompact (voor renovaties). Deze zijn verkrijgbaar in maar liefst 23 afmetingen, met een lengte van 80 tot 180 cm en een breedte van 70 tot 100 cm. Ook bijzonder is dat de bakken behalve in standaard wit ook in kleur kunnen worden vervaardigd, tegen een beperkte meerprijs. Alle douchebakken worden geleverd inclusief sifon en een metalen versteviging aan de binnenzijde.

Kinedo fabriek_emballage afdeling

INSTALLATIE & BOUW | 71

POPERINGE | Nieuw klimaatzwembad Tekst en beeld: Johan Debaere

Nieuw klimaatzwembad met oog voor recreatie in Poperinge De stad Poperinge bouwt een nieuw zwembad met drie grote delen: een instructie-of doelgroepenbad, een wedstrijdbad en een ruim recreatief gedeelte. De tijdelijke handelsvereniging Furnibo – Visser & Smit Hanab, in samenwerking met LD-Architecten, won de Design and Buildopdracht en bouwt vandaag het klimaatzwembad ‘De Kouter’. De infrastructuur van het vroegere zwembad uit de jaren 70 was uitgeleefd. Het dak zorgde voor problemen, de isolatie voldeed niet meer en de badkuip was niet langer in optimale staat. De stad had dus nood aan een nieuw en rendabel zwembad. “Tijdens een informatieronde in andere steden en gemeenten stelden we vast dat geen enkel gewoon publiek zwembad nog rendabel geëxploiteerd wordt,” stelt schepen van Sport Jurgen Vanlerberghe. “De oplossing is een ‘recreatieve’ faciliteit die lang open is, tot 275.000 bezoekers per jaar lokt en door zijn unieke insteek ook hogere toegangsprijzen

toelaat. Dat nieuwe zwembad moet vanaf de zomer van 2016 de bevolking van Poperinge stimuleren om te zwemmen, maar ook de mensen in een straal van 30 km rondom de stad, zelfs de Fransen van net over de grens.”

DESIGN & BUILD Het stadsbestuur schreef daarom een Design and Buildwedstrijd uit, waarbij de teams niet alleen met de bouwkost maar ook met de toekomstige exploitatiekosten rekening moesten houden. Uit vijf inzendingen kreeg de

Klimaatzwembad De Kouter zal naast een ruime inkom, een personeelsrefter en kleedkamers op het gelijkvloers en de kelderverdieping een zone van ruim 900 m² water omvatten.

72 | INSTALLATIE & BOUW

POPERINGE | Nieuw klimaatzwembad

Het zwembad moet klaar zijn voor de noden van vandaag en morgen.

THV Furnibo – Visser & Smit Hanab uiteindelijk de opdracht. Zij werkten voor het ontwerp van hun sport- en recreatiezwembad samen met LD-Architecten. Klimaatzwembad De Kouter zal naast een ruime inkom, een personeelsrefter en kleedkamers op het gelijkvloers en de kelderverdieping een zone van ruim 900 m² water omvatten. Dankzij de kennis van de architect kon het team immers het grootste zwemwateroppervlak op de beschikbare ruimte realiseren. Zo kunnen de bezoekers gebruik maken van een instructie- of doelgroepenbad met een traploos verstelbare bodem tussen 0 en 3 meter of lengtes zwemmen in het wedstrijdbad. Meer dan de helft van het wateroppervlak is echter gericht op recreatie met bruisbulten, borrel-ligbanken, luchtspuitplaten, massagestralers, een kreek en golfslagbad, een whirlpool voor meer dan twintig personen, een mini-wellness met stoomhut, een Finse sauna en belevingsdouche én een peuterzone.

BETON EN GLAS ALS BASISELEMENTEN Furnibo staat in voor de bouw van deze nieuwe ‘zwemtempel’, terwijl Visser & Smit Hanab de technieken voor zijn rekening neemt. Het resultaat moet een nieuwbouw worden met een beperkt energieverbruik, die klaar is voor de noden van vandaag en morgen. “Beton en glas zijn de basiselementen van

dit bouwwerk,” stelt projectmanager Jan Busschaert van Furnibo. “De voorgevel is opgebouwd uit ter plaatse gestort beton, waarin het logo verwerkt zit, terwijl voor de andere gevels prefab zichtbetonelementen gebruikt zijn. Grote glaspartijen moeten zorgen voor voldoende dagen zonlichtinval. Het sterk geïsoleerd dak met EPDM-afwerking bestaat uit voorgespannen houten liggers en binnenin wordt een akoestisch optimaal plafond voorzien.” De badkuipen hangen als het ware in de kelder, waardoor de exploitanten in de toekomst eenvoudig en veilig onder en rond de kuipen kunnen voor onderhoud en service. Deze ruime kelder omvat verder de technieken voor de zwemfaciliteiten en ook de plaatselijke duikclub kreeg er zijn vaste stek met eigen kleedkamers en een leslokaal.

EEN STAALTJE VAN TECHNIEK Het pakket technieken omvat vier aspecten: waterbehandeling, HVAC, sanitair en elektriciteit. “Voor het sanitair kozen we de klassieke technieken maar met waterbesparende systemen. Het pakket elektriciteit bevat niet alleen de standaardelementen, maar ook het alarm en het gebouwbeheersysteem,” legt projectmanager Filip De Sloover van Visser & Smit Hanab uit. “Vooral de waterbehandeling en de HVAC-systemen hebben een sterke invloed op het energieverbruik. Een warmtekrachtkoppelingsinstallatie levert elektriciteit en warmte voor de douches, voor de lagetemperatuursverwarming in het gebouw en voor het opwarmen van het zwemwater. Verder zorgt ook de ventilatie voor warmteterugwinning. We willen een K-peil van 13 bereiken.” Het bouwteam koos bewust niet voor een groendak, omdat het hemelwater na filtering beter ingezet kan worden in de installaties van het zwembad. Het water zal gedesinfecteerd worden met zoutelektrolyse, dat veiliger, duurzamer en op lange termijn goedkoper is dan met een klassieke chloorinstallatie.

VLOTTE SAMENWERKING

Het zwembad heeft drie grote delen: een instructie-of doelgroepenbad, een wedstrijdbad en een ruim recreatief gedeelte.

Dankzij de Design & Buildformule komt de bouwheer tijdens het bouwproces niet voor verrassingen te staan. Een vlotte samenwerking tussen alle partners zorgt voor een vlekkeloos traject, dat binnen het budget en de timing uitgevoerd wordt. Poperinge krijgt daardoor vanaf midden volgend jaar een klimaatzwembad met talrijke unieke trekpleisters. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 73

Viega Megapress

Maakt het onmogelijke mogelijk. Tot 60 % sneller bij dikwandig staal.

viega.be/Megapress/nl

Eindelijk is het mogelijk: de koude perstechniek voor dikwandige stalen buizen Of het nu gaat om een verwarmingsinstallatie, koelsysteem of industriĂŤle toepassing - op plaatsen met bijzonder hoge eisen waarborgen dikwandige stalen buisleidingen een duurzame en economische installatie. Viega Megapress maakt het nu mogelijk stalen buizen conform NBN EN 10220/10255 - in de maten van Â˝ tot 2 duim - met behulp van de koude perstechniek te verbinden. Bovendien beschikken de fittingen over de beproefde Viega SC-Contur die niet-geperste verbindingen zichtbaar ondicht maakt. Zo wordt de montagetijd tot 60 % korter en kunnen lastig toegankelijke punten gemakkelijk en 100 % veilig worden geperst. Viega. Altijd beter!

CALEFFI IS JARIG!

Dat willen we graag met jou vieren... Surf naar 20jaar.caleffi.com Geniet van extra kortingen en krijg er nog een interessante verrassing bovenop! Centrale verwarming: het hart van de installatie

www.caleffi.com

Caleffi20jaar_197x130.indd 1

31/08/15 09:30

WWW.INSTALLATIEENBOUW.BE Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.installatieenbouw.be? Neem dan contact op met Mathieu Noppe of Freddy Fierens: T +32 50 36 81 70 E m.noppe@louwersmediagroep.be of f.fierens@louwersmediagroep.be

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

INSTALLATIE & BOUW

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers van de installatie & bouw branche Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Mathieu Noppe of Freddy Fierens voor alle informatie over een vermelding in Installatie & bouw: T +32 50 36 81 70 - E m.noppe@louwersmediagroep.be – f.fierens@louwersmediagroep.be

WIE DOET WAT

ALGEMENE DIENSTVERLENING

BEVEILIGING

GEREEDSCHAPPEN

SECURITY SOLUTIONS

RITTAL NV CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Rijndijk 141 2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T +31 (0)71 3417111 F +31 (0)71 3414192 E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

MUYSHONDT SECURITY SOLUTIONS Lodderstaat 20 2880 BORNEM T +32 (0)3 8892255 F +32 (0)3 8891150 E info@muyshondt.be W www.muyshondt.be

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS BV Charles Petitweg 21 4847 NW BREDA T +31 (0)765 794190 T +31 (0)765 794199 E Info@flir.com W www.flir.com

BIM SOFTWARE EN CONSULTANCY

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX Branch office België Bld Sylvain Dupuislaan 243, 1070 BRUSSEL (Anderlecht) T +32 (0)2 523 01 70 F +32 (0)2 521 13 53 E johan.vergaelen@carrier.utc.com W www.carrier.be

Stokkelaar 8 9160 LOKEREN T +32 (0)9 3539111 F +32 (0)9 3556862 E info@rittal.be W www.rittal.be

INSTALLATIEMATERIAAL

EURO-DIESEL SA STABIPLAN BVBA

Korte Lozanastraat 5 2018 ANTWERPEN T +32 (0)3 2890101 E info@stabiplan.be W www.stabiplan.com/nl-be

Rue de l’Avenir, 61 4460 GRACE-HOLLONGE T +32 (0)4 2477900 F +32 (0)4 2462020 E mail@euro-diesel.com W www.euro-diesel.com

COMAP NV/SA Alsembergsesteenweg 454 1653 DWORP T +32 (0)2 3710161 F +32 (0)2 3782339 E marketing@comap.be W www.comap.be

BRANDERS & KETELS BEDRIJFSWAGENINRICHTING

TEEK

SCHLEIFENBAUER BV VAILLANT NV

G TEEK Boswegel 35 9190 STEKENE T +32 (0)497 519927 E info@g-teekbe W www.gteek.be

Golden Hopestraat 15 1620 DROGENBOS T +32 (0)2 334 93 00 E info@vaillant.be W www.vaillant.be

DOMOTICA

Graafsebaan 68 5242 JN ROSMALEN T +31 (0)73 5230256 F +31 (0)73 5212383 E info@schleifenbauer.eu W www.schleifenbauer.eu

E. VAN WINGEN

BEGETUBE NV NV

E. VANWINGEN NV

SORTIMO BVBA Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE T +32 (0)2 3550370 F +32 (0)2 3550371 E info@sortimo.be W www.sortimo.be

NIKO

Industriepark West 40 9100 ST.- NIKLAAS T +32 (0)3 7601470 F +32 (0)3 7777120 E sales@niko.be W www.niko.eu

ELEKTRICITEIT

SORTIMO WEST

VERGOKAN NV

Gentseweg 749 8793 SINT-ELOOIS-VYVE

SORTIMO CENTRUM

Schaarbeeklei 491 1800 VILVOORDE

SORTIMO OOST

Industrieweg 49/7 3980 TESSENDERLO

Durmakker 27 9940 EVERGEM T +32 (0)9 2530800 T +32 (0)9 2534082 E info@vanwingen.be W www.vanwingen.be

OBO BETTERMANN SA Bist 14 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707400 F +32 (0)3 8874000 E info@obo-betterman.com W www.obo-betterman.com

Meersbloem Meiden 16 9700 OUDENAARDE T +32 (0)55 318335 F +32 (0)55 314388 E sales@vergokan.com W www.vergokan.com

Kontichsesteenweg 53/55 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707140 F +32 (0)3 8775575 E info@begetube.com W www.begetube.com

VIEGA Planet I business park Tollaan 101 c 1932 Sint-Stevens-Woluwe T +32 (0)2 5515510 F +32 (0)2 5031433 E info@viega.be W www.viega.be

INSTALLATEURS ELEKTRICITEIT

FEDERATIES ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY

INRICHTING VAN BERDIJFSVOERTUIGEN

SECTOR ORGANISATIE VOOR VENTILATIE FÉDÉRATION POUR LE SECTEUR DE LA VENTILATION

EHM BVBA

VTC BVBA Patrick Wagnonlaan 7 7700 MOESKROEN T +32 (0)56 554966 F +32 (0)56 348662 E info@vtc.be W www.vtc.be

76 | INSTALLATIE & BOUW

INDUSTRIEEL - PRIVAAT

LEGRAND GROUP NV Kouterveldstraat 9 1831 DIEGEM T +32 (0)2 7191711 F +32 (0)2 7191700 E info@legrandgroup.be W www.legrandgroup.be

VENTIBEL VZW Volkstraat 57 2000 ANTWERPEN M +32 (0)478 562123 E hendrik.daem@ventibel.be W www.ventibel.be

Industrieweg 3 2850 BOOM T +32 (0)3 8444575 F +32 (0)3 8445085 E info@ehm.be W www.ehm.be

WIE DOET WAT

KLIMATISATIE ELEKTROWERKEN DE PROFT Flor Hofmanslaan 4 9280 LEBBEKE T +32 (0)52 410724 E tim@electrowerkendeproft.be W www.electrowerkendeproft.be

LENAERTS NV Europark 1086 3530 HOUTHALEN T +32 (0)11 609210 F +32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

NAESSENS HVAC Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T +32 (0)56 613113 F +32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

SWEGON BELGIUM NV Rue de Huy 24 B-4280 Hannut T +32 (0)19 519320 F +32 (0)19 519321 E info@swegon.be W www.swegon.be

INSTALLATIETECHNIEK COFELY AXIMA NV

EL SYSTEMS Senator Alfons Jeurissenlaan 1032 3520 ZONHOVEN T +32 (0)11 819292 F +32 (0)11 819293 E info@elsystems.be W www.elsystems.be

Montenegrostraat 138-144 1190 BRUSSEL T +32 (0)2 5332311 F +32 (0)2 5388685 E brussels@cofelyaxima-gdfsuez.be W www.cofelyaxima-gdfsuez.be

KOEL- & VERWARMINGSTECHNIEK N.V.

KVT NV LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 KUURNE T +32 (0)56 359294 F +32 (0)56 358847 E info@linum.eu W www.linum.eu

Plaslaar 48 2500 LIER T +32 (0)3 4919900 F +32 (0)3 4919929 E info@kvt-nv.be W www.kvt-nv.be

POMPEN

ISOLATIEMANTELS SURKIJN BVBA Holeikstraat 12 3545 HALEN T +32 (0)13 441405 F +32 (0)13 444329 E surkijn.bvba@telenet.be

FUTURE CLIMA BVBA Essenlaan 9 3600 GENK T +32 (0)89 384038 F +32 (0)89 382038 E tim@futureclima.be W www.futureclima.be

Dendermondesteenweg 67 9070 DESTELBERGEN T +32 (0)9 3357602 F +32 (0)9 3357603 E info@isolatiemantels.be W www.isolatiemantels.be

Boomsesteenweg 81-83 2630 AARTSELAAR T +32 (0)3 8707300 F +32 (0)3 8707301 W www.grundfos.nl

SANITAIR

KLIMAATBEHEERSING

LENAERTS NV Europark 1086 3530 HOUTHALEN T +32 (0)11 609210 F +32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T +32 (0)56 613113 F +32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

ETI VAN DEN VEN

INSTALLATEURS HVAC

BTS

HVAC - SANITARY

BENVITEC BUILDING NV Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T +32 (0)11 450730 F +32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

CROES-BELLEN NV Industriepark Kolmen 1208 3570 ALKEN T +32 (0)11 314027 F +32 (0)11 591350 E croes.bellen@scarlet.be W www.croes-bellen.be BENVITEC

Griffier Schobbenslaan 2a 2140 ANTWERPEN T +32 (0)3 2351624 F +32 (0)3 2350911 E luc.ost@etivdv.be W www.etivdv.be

DELABIE BENELUX

NAESSENS HVAC

INSTALLATEURS SANITAIR

BENVITEC

GRUNDFOS BELUX INSULUX BVBA

BTS

CARRIER AIRCONDITIONING BENELUX BV Rijndijk 141 2394 AG HAZERSWOUDE RIJNDIJK T +31 (0)71 3417111 F +31 (0)71 3414192 E kim.verkolf@carrier.utc.com W www.carrierbenelux.com

HVAC - SANITARY

BENVITEC BUILDING NV Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T +32 (0)11 450730 F +32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

Kommenstraat 20 B-1070 BRUSSEL T +32 (0)2 5201676 E info@delabiebenelux.com W www.delabie.nl

NATHAN IMPORT/EXPORT

NATHAN IMPORT/EXPORT Lozenberg 4 1932 ZAVENTEM T +32 (0)2 7211570 F +32 (0)2 7253553 E info@nathan.be W www.nathan.be

SOFTWARE

BOUWSOFT COLT INTERNATIONAL NV Zandvoorstraat 1, 2800 MECHELEN T +32 (0)15 286080 F +32 (0)15 270828 E info@be.coltgroup.com W www.coltinfo.be

Molenweg 9 8377 MEETKERKE T +32 (0)50 454080 F +32 (0)50 323808 E info@bouwsoft.be W www.bouwsoft.be

INSTALLATIE & BOUW | 77

WIE DOET WAT

STUDIEBUREAUS TECHNIEKEN

VERWARMING

WARMTEPOMPEN

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE VAN LOOY GROUP NV Noordersingel 19 2140 BORGERHOUT T +32 (0)3 2353508 F +32 (0)3 2356469 E info@vanlooy.com W www.vanlooy.com

Autobaan 2, 8210 LOPPEM T +32 (0)50 404848 F +32 (0)50 392604 E info@mitsubishi-electric.be W www.mitsubishi-electric.be

AIR TRADE CENTRE Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7119489 F +32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

RENSON® VENTILATION NV

BOTEC NV

Sportstraat 42-44 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 3543618 F +32 (0)3 3544192 E info@botec.be W www.botec.be

Industriezone 2 Vijverdam Maalbeekstraat 10 8790 WAREGEM T +32 (0)56 627111 F +32 (0)56 602851 E info@renson.be W www.renson.be

TECHNISCHE CONTROLE

Beter Zeker. BTV - TECHNISCH BUREAU VERBRUGGHEN VZW Van der Sweepstraat 3 bus 44 2000 ANTWERPEN T +32 (0)3 2162890  F +32 (0)3 2388665 E raf.hectors@btvcontrol.be W www.btvcontrol.be

VENTILATIE

www.aldesbenelux.com

ALDES BENELUX BV BELGIAN BRANCH Rue Jean Verkruyts 60 4681 OUPEYE T +32 (0)4 3749820 F +32 (0)4 3749829 E info@ aldesbenelux.com W www.aldesbenelux.com

AIR TRADE CENTRE

Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7119489 F +32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

SYSTEMAIR

Romeinsestraat 6/00.01 3001 HEVERLEE T +32 (0)16 387080 F +32 (0)16 387089 E info@systemair.be W www.systemair.be

Industriepark Brechtsebaan 22 2900 SCHOTEN T +32 (0)3 6854900 F +32 (0)3 6801230 E info@aeropulmo.be W www.aeropulmo.be

LEMMENS SA

Chaussée de Tirlemont 102 5030 GEMBLOUX T +32(0)81 625252 F +32(0)81 625253 E info@lemmens.com W www.lemmens.com

78 | INSTALLATIE & BOUW

Nijverheidsweg 5 4104 AN CULEMBORG T +31(0)345 513143 F +31(0)345 518464 E g.cooreman@schwank.be W www.schwank.be

Vlamingstraat 4 8560 WEVELGEM T +32(0)56 432853 F +32(0)56 417636 E info@ctcbenelux.com W www.ctcbenelux.com

DAIKIN AIRCONDITIONING BELGIUM NV A. Franklin 1B 1300 Waver T +32 (0)10 237223 F +32 (0)10 244910 E info@daikin.be W www.daikin.be

REMEHA NV TROX BELGIUM NV Paepsemlaan 18g 1070 BRUSSEL T +32 (0)2 5220780 F +32 (0)2 5202178 E info@trox.be W www.trox.be

Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 2868550 F +32 (0)3 3545430 E info@remeha.be W www.remeha.be

ZEHNDER GROUP BELGIUM ZEHNDER GROUP BELGIUM Blarenberglaan 3c/001 2800 MECHELEN T +32 (0)15 280510 F +32 (0)15 280511 E info@zehnder.be W www.zehnder.be

Blarenberglaan 3c/001 2800 MECHELEN T +32 (0)15 280510 F +32 (0)15 280511 E info@zehnder.be W www.zehnder.be

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE Autobaan 2 8210 LOPPEM T +32 (0)50 404848 F +32 (0)50 392604 E info@mitsubishi-electric.be W www.mitsubishi-electric.be

REMEHA NV Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 2868550 F +32 (0)3 3545430 E info@remeha.be W www.remeha.be

ZONNEPANELEN

VERLICHTING STIEBEL ELTRON BVBA

OSRAM BENELUX BV AEROPULMO BVBA

SCHWANK BV

CTC BENELUX

Postbus 115 2900 AC CAPELLE A/D IJSSEL T +31(0)10 7501414 F +31(0)10 7501406 E ronald.moeskops@osram.nl W www.osram.nl

VEKO LIGHTSYSTEMS BVBA Gulkenrodestraat 7, Unit 10 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 8272196 F +32 (0)3 8255286 E sales@veko.be W www.veko.be

SOLAR SPIRIT BVBA Meester van der Borghtstraat 58 2580 GRASHEIDE T +32(0)15 635221 F +32(0)15 761021 E info@solarspirit.be W www.solarspirit.be

REMEHA NV Koralenhoeve 10, 2160 WOMMELGEM T +32 (0)3 2868550 F +32 (0)3 3545430 E info@remeha.be W www.remeha.be

‘t Hofveld 6 1702 GROOT-BIJGAARDEN T +32 (0)2 4232228 F +32 (0)2 4232212 E info@stiebel-eltron.be W www.stiebel-eltron.be

WATERBEHANDELING

BWT BELGIUM NV Leuvensesteenweg 633 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 7580310 F +32 (0)2 7580333 E info@bwt.be W www.bwt.be

25 25 YEARS YEARS

BIM LIVE met Stabicad Een goede installatie start bij een ontwerpproces met de juiste tools. Onze software bewijst zich in de praktijk. Zo ook hier: principeschema, 3D-design, berekening, werktekening en materiaalrapportage. Stabicad helpt u op het platform van uw keuze: Revit en CAD. In combinatie met de graďŹ sche artikelinformatie van MEPcontent staat Stabicad aan de basis van veel aansprekende projecten. Uw projecten. Ontdek het op www.stabiplan.be/bimlive

Leading in MEP design

Gold Partner

JunkersControl, Eenvoudig. Intelligent. Wilt u echt efficiënt verwarmen? Met JunkersControl regelt u de centrale verwarming en de bereiding van sanitair warm water van waar u ook bent. De thermostaat is bovendien zelflerend en past uw verbruik automatisch aan uw energiebehoeften aan. Een slimme innovatie! • Uw verwarming én warm water steeds onder controle, van waar u ook bent • Slimme thermostaat past zich aan uw gebruikspatronen aan • Bespaar energie: JunkersControl past uw verwarming aan bij uw afwezigheid • Instelbaar voor modulerende of weersafhankelijke werking • 2-draadsverbinding voor stroomvoorziening en 100% betrouwbaarheid • Uw privacy gegarandeerd: uw gebruiksgegevens blijven in het toestel