Installatie_en_bouw by Louwers Mediagroep

INSTALLATIE & BOUW 1

UITGAVE

Vaktijdschrift over installatietechniek, HVAC, Sanitair en Electriciteit

ww w. i n s tal l at i e enb ouw.b e

NUMMER 1 2013 I aprIL-MEI

Stanley Black & Decker-distributiehal in Tessenderlo uitgerust met performante technieken Kyotowiel koelt gloednieuw datacenter Belgacom Woon- en Zorgcentrum in Willebroek bijna volledig voltooid

het innovatieve ventilatiesysteem

adem gerust

▶ Stille, energiezuinige ventilatoren ▶ Antistatisch en antibacterieel ▶ Compleet gamma aan montagestukken ▶ Eenvoudige reiniging ▶ Eigen studiedienst

BEGETUBE N.V. Kontichsesteenweg 53 - 55 B-2630 Aartselaar t + 32 3 870 71 40 f + 32 3 877 55 75

www.begetube.com

member of

UITGAVE

Voorwoord Beste lezer, Wat zou een hedendaags nieuwbouwproject zijn zonder de aanwezigheid van zuinige, performante en energie-efficiënte technieken en installaties? Een stap achteruit, zoveel is zeker. Wie tegenwoordig niet wil investeren in een slimme energiehuishouding, hangt zichzelf al dan niet bewust een molensteen rond de nek die alsmaar zwaarder om dragen is. Zeker in het licht van de steeds strenger wordende EPBnormen is er nood aan vooruitstrevende technieken die energie opwekken of verdelen zonder dat er al te veel van dit waardevolle goed verloren gaat. Maar hoewel de nood hoog is en de 2020-deadline met rasse schreden nadert, lijken we toch nog steeds een beetje achter de feiten aan te hollen. Van energieneutrale gebouwen is amper sprake, laat staan van duurzame wijken die hun benodigde energie volledig zelf opwekken. Er is met andere woorden nog een lange weg af te leggen... Anderzijds mogen we toch ook hoopvol zijn. In België zijn er immers heel wat projecten die het goede voorbeeld geven en die wél blijk geven van een geïntegreerde aanpak. Technieken en installaties zijn geen bijkomstigheid, integendeel: samen met een goed geïsoleerd en luchtdicht casco vormen ze het wezen van een modern gebouw, de kern van een constructie die ook in de toekomst nog lang zijn mannetje zal kunnen staan. Kijk bijvoorbeeld maar naar de Balk van Beel in Leuven, een prestigeproject in aanbouw dat de loodzware verwachtingen voorlopig meer dan behoorlijk inlost. Nadat het langwerpige complex vorig jaar als eerste residentieel gebouw op het Europese vasteland een BREEAM Outstandingcertificaat toegekend kreeg, kwam het dit jaar ook als winnaar uit een internationale vergelijking met twee andere gebouwen in zijn categorie ('Nieuwbouw'). Dit leverde de Balk van Beel een prestigieuze BREEAM-award op, een soort wereldwijde Oscar voor duurzaam bouwen. Dat een Belgisch project deze prijs wegkaapt, is zonder meer erg knap. Deze onderscheiding kwam er natuurlijk niet zomaar. De Balk van Beel is immers hét schoolvoorbeeld van een geïntegreerd duurzaam totaalproject. De bouw van het langwerpige complex is de eerste fase van de ontwikkeling van een nieuwe nieuwe stadswijk ('Tweewaters') op de vroegere InBev-site aan de Vaartkom in Leuven. De energiehuishouding van de Balk is dus maar een van de vele facetten in het duurzaamheidsverhaal die het bestuderen meer dan waard is. Zo zal niet alleen de Balk, maar ook de rest van de wijk in de toekomst van warmte en groene stroom voorzien worden via een algemene warmtekrachtkoppeling. De 106 lage-energiewoningen zullen bovendien allemaal over 'slimme' meters beschikken waarop het elektriciteits-, warmte- en waterverbruik relatief eenvoudig af te lezen is. Het mag dus duidelijk zijn dat de Balk van Beel een absolute referentie is voor al wie zich met installatie en techniek bezighoudt. Maar zoals we hier in België de voorbije maanden aan den lijve hebben kunnen ervaren, moeten we beseffen dat één zwaluw de lente niet maakt. Er is nood aan een grootschalige uitwisseling van informatie, kennis en expertise om tot betere, efficiëntere oplossingen te komen die zowel nieuwe als bestaande gebouwen wapenen tegen de toekomst. Dankzij onze vele goede contacten in de Belgische bouwwereld kwamen we bij Louwers Uitgevers tot het besef dat een nieuw magazine rond installatie en techniek al een stap in de goede richting zou kunnen zijn. Een magazine met tal van relevante artikels rond vooruitstrevende technieken dat niet alleen informeert, maar ook inspireert: daar is toch nood aan? De positieve respons binnen de sector gaf ons alvast gelijk. Vandaar dat we ook erg blij zijn om u dit eerste nummer van 'Installatie & Bouw' te kunnen presenteren, het nieuwe vakblad dat aanzet tot langetermijndenken en komaf wil maken met navelstaarderij. Want het is alleen door samen te werken dat we de duurzame toekomst kunnen bouwen die we voor ogen hebben... Tim Janssen

INSTALLATIE & BOUW | 3

Plaatsnaam&| Projectnaam INSTALLATIE BOUW

Vaktijdschrift over installatietechniek, HVAC, Sanitair en Electriciteit

COLOFON Jaargang 1 • nummer 1 • 2013 Verschijnt 6 x per jaar

verantwoordelijke Uitgever

H.B.J.M. Louwers Wildlaan 7, 3910 Neerpelt Postbus 85 ,3900 Overpelt T +32 (0)11 605540 F +32 (0)11 605541 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

Redactiecoördinatie Tim Janssens /Rik Neven

Redactieteam

Isabel Boons, Jan Daneels, Johan Debaere, Roxane Heeren, Tim Janssens, Kevin Moens, Rik Neven, Redactiebureau Palindroom

Bladmanagement

Koen Royackers E k.royackers@louwersmediagroep.be

Advertenties

https://louwersmediagroep.wetransfer.com Onder vermelding van naam en project Adresgegevens: Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E verkoop@louwersmediagroep.be

Secretariaat

Manuela Depenbrock, Sandra Reijnders

abonnnementprijs

€ 54,00 per jaar excl. BTW ABN Amro: 723-5404718-21 t.n.v. Louwers Mediagroep BVBA o.v.v. Installatie & Bouw. Informatie over abonnementen: T +32 (0)11 605540

Adreswijzigingen

Schriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België

Inhoud Stanley Black & Decker-distributiehal in Tessenderlo uitgerust met performante technieken

" Je moet over de crisis heen durven kijken."

Drukvatenproducent Deprest wint 1000kVA vermogen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Ventilatie en zonwering voor een gezond kantoor

Nieuw Voka hoofdkantoor Gent: energiezuinige flexibiliteit

Doelgroep

WKK-installatie levert warmte, elektriciteit en water in Euro Pool System-vestiging

Crematorium Hofheide uitgerust met performant vloerverwarmingssyteem

Kyotowiel koelt gloednieuw datacenter Belgacom

“ Steeds meer technische controles, ondanks de crisis”

Journaal

Europees onderzoeksproject tilt GEOTABS voor kantoorgebouwen naar topniveau

Ter Dompel Waregem: renovatie 90 appartementen met aandacht voor maximaal wooncomfort

Cebeo bouwt energie-efficiënte hoofdzetel

Lichtoplossingen van OSRAM in nieuw hoofdkantoor Cebeo

opzeggingen

Installateurs verwarming, elektriciteit, sanitair, klimatisatie en luchtbehandeling, leden van de VCB Vlaamse Confederatie Bouw, BVA Bond van Vlaamse Architecten, CIB Vlaanderen de Confederatie van Immobiliënberoepen van Vlaanderen, ORI Organisatie van Raadgevende Ingenieurs, Engineering- en Consultancybureaus, opdrachtgevers, projectontwikkelaars, abonnees, betrokken ministeries en diensten, provinciale en gemeentelijke overheden en betrokken federale, Vlaamse en regionale organisaties, Facilitymanagers bedrijven met eigen onderhoudsploeg, fabrikanten, invoerders en groothandelaars uit de sector.

vormgeving/art direction Logo Reclame- Ontwerpbureau Jeroen Saes

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

INSTALLATIE & BOUW

Inhoud

46 60

UITGAVE

INSTALLATIE & BOUW

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELECTRICITEIT

WWW.INSTALL ATIEENBOUW.BE

NUMMER 1 2013 I APRIL-MEI

VAKTIJDSCHRIFT OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELECTRICITEIT WWW.INSTALLATIEENBOUW.BE

Stanley Black & Decker-distributiehal in Tessenderlo uitgerust met performante technieken Kyotowiel koelt gloednieuw datacenter Belgacom Woon- en Zorgcentrum in Willebroek bijna volledig voltooid

1 Installatie & Bouw BE 1.indd 1

12-04-13 15:38

48 78

53 134

'Doorgedreven HVAC-concept voor nieuwe vliegtuigloods'

Groene HVAC voor ambitieuze Balk van Beel

Oud klooster volledig verbouwd

Nieuw distributiecentrum Janssen Pharmaceutica knap staaltje van efficiĂŤntie

Google investeert 300 miljoen extra in datacenter Bergen

De Vierde Wand in Genk: energiezuinig en gezellig ouder worden

Solarwind: het ecogebouw van de toekomst

Woon- en Zorgcentrum in Willebroek bijna volledig voltooid

Veiligheidscentrum in Geel combineert renovatie met nieuwbouw

Onzichtbare HVAC-installatie voor Hasselts kantoor

' Energiezuinig totaalconcept voor Gentse DSV-distributiehal'

Diepvriesplatform onder hoogspanning gezet

Wateronthardings-installatie WZC Hof Van Egmont in Mechelen

ADVERTORIAL: Nikko Home Control

Wie Doet Wat

Coverbeeld: Datacenter Google, Connie Zhon

INSTALLATIE & BOUW | 5

Tessenderlo | Stanley Black & Decker distributiehal

Tekst: Jan Daneels

Stanley Black & Decker-distributiehal uitgerust met performante technieken Op 1 maart vierden vastgoedmakelaar Stanley en distributeur Black & Decker in Tessenderlo de opening van een nieuw distributiecentrum. Het distributiecentrum zal klanten bevoorraden in de Benelux, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Scandinavië. De Limburgse nv Lenaerts, gespecialiseerd in industriële technieken, nam de uitvoering van de elektriciteitswerken in de hal van ruim 64.000 m² op zich.

De nieuwe distrubutiehal van Black & Decker in Tessenderlo heeft een oppervlakte van 64.000 m². Ze wordt enkel verwarmd ter hoogte van de dockshelters en poorten met rechtstreeks gestookte stralingspanelen.

6 | INSTALLATIE & BOUW

Tessenderlo | Stanley Black & Decker distributiehal

INSTALLATIE & BOUW | 7

Alle nodige technische kennis in eigen huis. Hoge kwaliteit HVAC-oplossingen. Vraag nu uw catalogus en E-shop account aan via www.airtradecentre.com.

Onze filialen: ■ Antwerpen ■ Charleroi ■ Genk ■ Gent ■ Luik ■ Roeselare ■ Zaventem

Grote voorraad.

www.airtradecentre.com

Totaalleverancier in ventilatie, warmtepompen, airconditioning, roosters, luchtkanalen,...

Industriële technieken 11870136_ElectrodeLeeuw.indd 1

EUROPARK 1086, 3530 HOUTHALEN Tel.: +32 (0)11 60 92 10 Fax: +32 (0)11 52 54 47 E-mail: lenaerts.nv@skynet.be www.lenaertsnv.be

09-04-13 12:12

Tessenderlo | Stanley Black & Decker distributiehal

Projectinfo Air Trade Centre Ijswatergroep van 200kW De distributiehal van Stanley Black& Decker wordt gekoeld door een ijswatergroep die werd aangeleverd door Air Trade Centre Belgium, met hoofdzetel in Zaventem. Het bedrijf is gespecialiseerd in het leveren van producten voor erg uiteenlopende toepassingen in HVAC. “Voor de distributiehal in Tessenderlo kozen we voor een chiller van MTA, type AST 080N van ongeveer 200 kW,” zegt Hans Geeraerts, Product Manager HVAC van het bedrijf. “De opstelling in de hal moest compact zijn, dus kozen we voor deze luchtgekoelde monoblok met geïntegreerde hydraulische kit die zowel het expansievat, de tank als de pomp bevat. De chiller heeft bovendien een Energy Efficiency Ratio van slechts 3, is EUROVENT-gecertificeerd en heeft een geluidsdruk van maar 64,6 dB op 10 meter.

De nieuwe distributiehal van Black & Decker wordt gekoeld door een MTA-chiller, type AST 080N.

Lenaerts was aangesproken door Willy Naessens Industriebouw om een totaalpakket aan technische installaties in een strikte planning uit te voeren. Van februari tot november 2012 nam het bedrijf de installatie van elektriciteit, ventilatie, verwarming, koeling en sanitair op zich. Ludo Janssens, bedrijfsleider van Lenaerts, is naar eigen zeg-

van verlichting die tegen de hal werd geplaatst en verlichtingsmasten op de buitenparking. Ter hoogte van de werkzones werd in een laatste fase stroomverdeling en perslucht voorzien volgens de noden van de klant. Na voltooiing van de essentiële installaties installeerde Lenaerts nv dus nog de nodige aftakkingen naar verschillende punten

De ventilatie gebeurt op basis van een gecombineerde luchtgroep met warmtewiel gen zeer tevreden over het project. “We waren opgetogen dat we konden tekenen voor een contract van 2 miljoen euro,” zegt hij. “Qua tijd hadden we weinig marge, maar desondanks ben ik ervan overtuigd dat we een kwalitatief hoogstaand resultaat hebben afgeleverd.”

Stroomverdeling en perslucht In eerste instantie rustte nv Lenaerts de kantoren in het nieuwe distributiecentrum uit met energiezuinige verlichting van 4x14 Watt met downlighters en een kabelgoot tegen de buitenwanden. De distributiehal zelf wordt verlicht met gedimde lijnverlichting. Wanneer er geen activiteiten zijn in de hal, vervalt het verlichtingsniveau bovendien naar 10% van de normale capaciteit. De verlichting van het volledige buitenterrein gebeurt aan de hand

in de distributiehal. Het volledige systeem wordt gevoed door twee hoogspanningscabines van elk 630 KVA.

Beperkt explosiegevaar Op het vlak van verwarming, koeling en ventilatie koos Lenaerts voor een dynamische combinatie van koelen verwarmingsbalken in vierpijpsuitvoering om de temperatuur in de kantoren zo comfortabel mogelijk te maken. Twee condenserende gaswandketels in cascade zorgen voor de verwarming. De ventilatie gebeurt op basis van een gecombineerde luchtgroep met warmtewiel waarin de lucht wordt voorverwarmd en gekoeld naar een vooraf ingestelde temperatuur. De distributiehal wordt enkel verwarmd ter hoogte van de dockshelters en poorten met rechtstreeks gestookte stralingspanelen. ›

Air Trade Centre Belgium is al bijna 25 jaar actief als totaalleverancier van onder meer roosters, ventilatoren, airco, warmtepompen, ijswatergroepen, luchtbehandelingsgroepen en Ventilo-convectoren. Ondanks die jarenlange ervaring, was dit project toch enigszins speciaal. Johan Vermeulen, Commercial Director bij het bedrijf, legt uit: “IJswatergroepen van 200kW koelvermogen plaatsen we niet elke dag. Bovendien is een bedrijf als Black & Decker een bekende speler op de markt in zijn activiteiten. Dit project is dus een mooi uithangbord op onze referentielijst.”

Schwank - Duurzaam verwarmingssysteem Om de enorme ruimte van de Stanley Black & Decker hal efficiënt en betaalbaar te verwarmen, installeerde het van oorsprong Duitse bedrijf Schwank er een gas-infrarood stralingsverwarming. “Het resultaat is een totaal vermogen van 1.568 kW,” legt Gérard Cooreman, bedrijfsleider van Schwank België, uit. “Dat komt voor 750.000 m³ neer op een vermogen van amper 2 W/m³, en dat voor een comforttemperatuur van 15°C bij een minimum buitentemperatuur van -10°C. Dit realiseerden we met een opstelling van 16 geïsoleerde donkerstralers van elk 98kW met hoog rendement. Het verwarmingssysteem verbruikt op die manier bijna 50% minder energie voor hetzelfde warmtegevoel dat met een conventionele verwarming op basis van warme lucht wordt opgewekt. Dit zorgt jaarlijks voor een besparing van ca. 38.000 euro op de energierekening en een verminderde CO2-uitstoot van ongeveer 160 ton.” In 1938 vindt Günther Schwank in de Elzas de eerste gas-infraroodstraler ter wereld uit en sindsdien breidt zijn firma gestaag uit. Vanaf de jaren ’70 richt het bedrijf zijn blik ook over de Duitse grenzen. Vandaag heeft de derde generatie Schwank voet aan wal in zestien landen verspreid over Europa, Azie en Noord-Amerika. Het bedrijf is marktleider op het gebied van direct gasgestookte stralingsverwarming voor de verwarming van grote gebouwen.

INSTALLATIE & BOUW | 9

Brengen je Verwarmingskosten je om ? Vrees niet langer voor hoge energiekosten. Met infrarood verwarming van Schwank bespaar je vanaf de eerste minuut tot 50%. Groen denken – groen handelen: Voor een lang leven. www.schwank.be Tel 02/732.79.25 75 jaren competentie in verwarming Handelsblatt

Top 100

Die kommenden Weltmeister 2009 Schwank GmbH: Platz 36 aller gewerteten deutschen Unternehmen

mordende Belgien.indd 1

10.03.13 11:08

Veko is goed voor het milieu én uw portemonnee!

Veko Lightsystems is dé specialist op het gebied van lijnverlichting en heeft altijd vooruitstrevende ideeën; bijvoorbeeld op het gebied van renovatie, dynamische verlichting of gebruik van LED. De nieuw ontwikkelde LED-lijnverlichting kan zelfs in hogere ruimtes tot 14 meter een goede verlichtingsterkte op de grond verzorgen, en in koelen vriesruimtes is bij gebruik van LED in combinatie met aanwezigheidsdetectie een energiebesparing tot 90% mogelijk. Veko is goed voor het milieu én uw portemonnee! Wilt u weten welke besparing voor uw bedrijf haalbaar is? Bel +32 3 827 21 96 of ga naar WWW.VEKO.BE

Veko Lightsystems bvba., Gulkenrodestraat 7, Unit 10, B-2160 Wommelgem, Tel +32 3 827 21 96

Tessenderlo | Black & Decker distributiehal

Het batterijlokaal waar ’s nachts alle elektrische apparatuur wordt opgeladen, is uitgerust met een stroomrail voor de stroomverdeling naar de batterijladers. “We combineerden verder alles met een explosievrije extractieventilator, luchtkokers voor de garantie van de ventilatie incluis,” zegt Janssens. “Om de veiligheid te garanderen zorgden we er bovendien voor dat de laadstroom uitvalt, mocht de ventilatie het opgeven.”

Eigen beheer rendeert Wat de sanitaire uitrusting van de kantoren betreft, is er gekozen voor tijdgestuurde kranen. Bovendien wordt voor de toiletten en urinoirs enkel gebruik gemaakt van regenwater. In de distributiehal zijn lokaal nog sanitaire ruimten voorzien, naast een refter en in- en outbound kantoren waar de truckchauffeurs arriveren en vertrekken. Janssens benadrukt tot slot dat nv Lenaerts het hele hele project volledig in eigen beheer heeft uitgevoerd: “Lenaerts heeft de reputatie dat het alle ontwerpen en studies van A tot Z zelf uitvoert, zonder dat de hoofdaannemer of de klant hoeft te coördineren. Ik geloof dat we ook in Tessenderlo weer hebben getoond dat die manier van werken resulteert in een oerdegelijke afwerking.” ❚

Lenaerts nv installeerde zowel verwarming, ventilatie, airconditioning als sanitair in het distributiecentrum.

Projectinfo VEKO Lightsystems – Aanwezigheidsdetectie en dimregeling Onder aanzienlijke tijdsdruk installeerde Veko Lightsystems bvba industriële lichtlijnen met aanwezigheidsdetectie en dimregeling in de Stanley Black & Decker distributiehal. “De weersomstandigheden hebben ons bij dit project verplicht om razendsnel te werken”, zegt zaakvoerder Steve Van Stappen, “maar het eindresultaat is tot op vandaag een van onze belangrijkste referenties. Vooral de omvang van dit project was ongewoon. Een energiezuinige lichtregeling voor bijna 10 kilometer aan rails plaatsen we niet elke dag. Bovendien waren de omstandigheden vaak moeilijk. We moesten bijvoorbeeld veel monteren op onverhard terrein met 4x4-hoogtewerkers: geen evidentie.” Veko leverde de verlichting verder in twee fasen. In eerste instantie werd 4850m lijnverlichting in rails geplaatst met 835 toestellen van 2x75W. In een tweede fase werden daar 4338m en 830 toestellen aan toegevoegd.

De distributiehal wordt verlicht met gedimde lijnverlichting die tot slechts 10% van haar maximumcapaciteit vervalt wanneer er geen activiteit is.

Veko Lightsystems is al meer dan veertig jaar actief op de markt van industriële verlichting. De bvba, gevestigd in Wommelgem, is gespecialiseerd in maatoplossingen die technologie, design en energie-efficiëntie combineren. De toegepaste lichtregeling die constant tussen 10 en 100% capaciteit schakelt, werd door Veko zelf bedacht en uitgewerkt.

INSTALLATIE & BOUW | 11

interview | Wim Boydens

Tekst: Jan Daneels

" Je moet over de crisis heen durven kijken." Studiebureau Boydens is sinds jaren uitgegroeid tot een van de belangrijkste onafhankelijke ingenieursbureaus voor technische uitrustingen in de bouwsector. Prof. Wim Boydens, die instaat voor de technisch-conceptuele leiding van het bedrijf, ziet ondanks de economische crisis vandaag grote opportuniteiten voor de markt. 'Het ideale studiebureau zoekt naar een evenwicht tussen economische haalbaarheid en maatschappelijke toekomstplicht.' is. En dat is zeker niet de gemakkelijkste weg. Maar zo bouwen we aan de nodige kennis om op een creatieve manier om te gaan met regelgeving die – terecht – de lat steeds hoger legt. Alleen via die weg komen we tot het ontwerp van comfortabele, mooie én hoogperformante gebouwen.”

Jagen op Breeam

“Net voor de neergang van de economie merkten we dat klanten steeds meer open stonden voor duurzaamheid in brede zin, onder meer op energetisch vlak. Ik merk dat door de crisis die evolutie stagneert.”

Uw bedrijf zet sinds jaren in op duurzaamheid, groene energie en energie-efficiëntie. Is dat nog houdbaar wanneer klanten in crisistijden op zoek gaan naar steeds goedkopere oplossingen? Wim Boydens: “Dat is allerminst evident. Een van de grootste problemen van de economische crisis is dat de bewustwording van mensen omtrent ecologie on hold is gezet. Net voor de neergang van de economie merkten we dat door sensibilisering van de overheid en mediacampagnes klanten steeds meer open stonden voor duurzaamheid in brede zin, onder meer op ener-

12 | INSTALLATIE & BOUW

getisch vlak. Ik merk dat die evolutie stagneert en de markt opnieuw begint te versnipperen. Enerzijds heb je bedrijven die er de kantjes van aflopen en denken ‘we zetten een gebouw neer dat ermee door kan en net niet door de mand valt wanneer het wordt gecontroleerd’. Zulke bedrijven werken vaak zeer goedkoop, wat meteen hun aantrekkelijkheid voor de klant verhoogt. Maar ik vind het de maatschappelijke plicht van Boydens om daar niet aan toe te geven. Wij zijn categorie twee: we blijven hameren op innovatie op vlak van duurzaamheid die te verantwoorden

Concreet: hoe blijf je dat verhaal verkopen? Wim Boydens: “Je moet er natuurlijk voor zorgen dat je concept aantrekkelijk blijft. Dat is op zich een vrij complex gegeven. In eerste instantie moet je altijd kwalitatief blijven werken en daar een bepaalde fierheid rond bewaren. Dat merk ik ook aan onze medewerkers. We zorgen ervoor dat zij vooruit durven denken en op innovatief vlak altijd een stapje voor zijn, onder meer door het organiseren van erg veel opleidingen. Op die manier motiveer je mensen en dat straalt af op het hele bedrijf. Als wij morgen de strategie van Boydens in die zin zouden aanpassen dat elk project een copy-paste wordt van het vorige, dan verliezen onze beste medewerkers de ambitie om bij ons te blijven werken. Die hang naar kwaliteit is voor ons erg belangrijk en blijkbaar weet de markt die ook te appreciëren, ondanks de crisis.” Versterken kwaliteitslabels als BREEAM of Valideo de marktpositie van studiebureaus die willen uitpakken met duurzaamheid en aandacht voor ecologie? Wim Boydens: “Dat is zeker zo. Maar bij Boydens koesteren we daar in feite een dubbel gevoel tegenover. Een BREEAM-certificatie bijvoorbeeld brengt potentieel ook een aantal ontsporingen met zich mee. Het label beslaat namelijk zo’n breed gamma aan criteria dat je soms door een gelukkig toeval goed kunt scoren en helemaal niet door een doorgedreven ontwerpambitie. Als een project zich bijvoorbeeld vlak naast een station bevindt en goed scoort op mobiliteit, zou je

interview | Wim Boydens

de keuze kunnen maken om te besparen op duurzaam materiaal. Dat is volgens mij niet gezond. Ik ben er nog altijd van overtuigd dat we in onze sector niet blind mogen zijn voor de maatschappelijke draagwijdte van wat wij doen. Je hoort energiezuinig te bouwen omdat dit onder meer kadert in een duurzame visie op de toekomst van onze samenleving. Als daar een certificaat van komt, mooi meegenomen. Maar dat blind jagen op labels alleen getuigt volgens mij nooit van een correcte ambitie.”

kantoorgebouwen, zorginstellingen en sportinfrastructuur heb ik gemerkt dat er doorgaans niet eens de minste notie over energiegebruik aanwezig is. Bij het begin van mijn gastcolleges zie ik mensen vaak de wenkbrauwen fronsen: ‘waarom zouden wij zoiets moeten kennen?’ Maar als ze na een paar uren de clou vatten, zien ze wel degelijk het belang in van een soort inleiding tot het duurzaam omgaan met energie. Als je zoiets voor het hele onderwijsnet zou organiseren, ben ik ervan overtuigd dat het snel positieve resultaten oplevert.”

Opleiding van eindgebruikers De toenemende regelgeving, onder andere vanuit Europa, op vlak van energiestandaarden zorgt voor een zekere noodzaak aan specialisering. Studiebureaus voeren almaar meer zaken uit die architectenbureaus vroeger in eigen beheer deden. Hoe reageren zij daar op? Wim Boydens: “Ik heb de indruk dat architecten het lange tijd erg moeilijk hebben gehad met het hele energieverhaal. Op vlak van woningbouw merk ik dat ze het verhaal rond EPB ondertussen wel gewoon zijn. Voor grote gebouwen is dat anders. Daar kunnen de randvoorwaarden zulke verschillende vormen aannemen dat verschillende adviseurs totaal andere oplossingen zullen voorstellen. Hoe de architect daar dan op reageert, kan heel erg uiteenlopen. De samenwerking tussen architect, studiebureau en bouwheer is dus logischerwijs erg precair. Je moet zeer helder durven communiceren. Wij proberen altijd vroeg in de ontwerpfase duidelijk te maken aan alle partijen wat onze voorstellen zijn. Als je met architecten te maken hebt die daar oren naar hebben, kom je tot een evenwichtig resultaat. Onevenwicht in het ontwerpproces lees je direct van een gebouw af. Als de in het ontwerp betrokken partijen er niet in slagen eensgezind en met respect en luisterbereidheid voor de andere ontwerpers holistisch te werk te gaan zal je aan het eindresultaat merken dat een technisch concept wringt of de creatieve architecturale uitwerking maar half geslaagd is. Dat is een oefening waar je altijd door moet. Maar eens geslaagd kan het fantastische resultaten opleveren.” Uiteraard is niet enkel de ontwerpfase tekenend voor het slagen van concepten die jullie aandragen. Zie je vaak dat eens een gebouw is opgeleverd, een deel van jullie werk verloren gaat door onjuist gebruik? Wim Boydens: “Daar bestaat geen twijfel over. Men schat dat makkelijk 15 % van de beoogde energieperformantie door het gedrag van de eindgebruiker verloren kan gaan: dat is een waanzinnig grote impact. Ik geloof dat we de taboesfeer rond commissioning of begeleiding na oplevering moeten doorbreken. Je moet je als studiebureau de vraag durven stellen waar tijdens het gebruik

Toekomst: kwaliteit en specialisering

“De grotere bureaus zoals het onze kunnen een breed spectrum van specialisatie aan. Ik vrees dat dit voor de kleinere collega’s niet meer geloofwaardig blijft.” (Foto: Imec Leuven, studiebureau Boydens)

nog zaken kunnen misgaan die in de ontwerpfase nooit iemand had kunnen bevroeden. Enkel op die manier kun je ook manieren bedenken om eindgebruikers aan te leren hoe ze een gebouw correct moeten gebruiken. Je mag wat dat betreft nooit uit het oog verliezen dat je een soort understandability in je ontwerp moet integreren. De gebruiker moet een eigen impact kunnen uitoefenen op zijn leefomgeving. Het kunnen openen van een raam is hier een wezenlijk voorbeeld van. Je kan er natuurlijk niet buiten dat hoe meer je naar een minimaal energiegebruik streeft met behoud van goed comfort, de gebruikte technologieën en vooral hun regeling steeds complexer kunnen worden.”

'Ik heb de indruk dat architecten het lange tijd erg moeilijk hebben gehad met het hele energieverhaal' Moeten mensen daarin begeleid of zelfs opgeleid worden? Wim Boydens: “In elk geval heeft het onderwijs daarin haar plaats, geloof ik. Als gastdocent in energiebeheer en technische infrastructuur in aanvullende opleidingen voor beheerders van

Hoe ziet u uw sector de komende jaren evolueren? Wie gaat er heelhuids uit deze moeilijke periode komen? Wim Boydens: “Als ik naar onze directe buurlanden kijk, zit de Belgische bouwsector nog redelijk op koers denk ik. In Nederland bijvoorbeeld is de toestand veel rampzaliger, wat op haar beurt dan wel repercussies voor ons heeft. Vooral architecten lijken me hierdoor in Vlaanderen onder druk te komen. Nederlandse bureaus zijn steeds vaker laureaat op Belgische en Vlaamse wedstrijden. Zij geven vaak toe op honoraria, wat natuurlijk interessant is voor de klant.” En wat verwacht u specifiek voor de Belgische studiebureaus? Wat is de beste overlevingsstrategie? Wim Boydens: “Ik denk dat je een onderscheid moet maken tussen grote en kleine bureaus. Een groter bureau als dat van ons moet zoals gezegd de keuze maken tussen het uitspelen van hoge kwaliteit enerzijds of een agressief concurrentieel model anderzijds. De komende jaren zullen vooral de kleine bureaus grote veranderingen ondergaan. Zij zullen een keuze moeten maken. Op het vlak van energetische concepten worden de verplichtingen in de nabije toekomst steeds maar strenger. Elk gebouwtype zal eerder een hybride invulling krijgen waarbij enkel een combinatie van hernieuwbare, passieve en actieve technologie de enige goede oplossing biedt. Dit vereist diepgang, zelfs aanleunend tegen en geïnspireerd door wetenschappelijke onderzoeksprojecten in innovatieve technologieën, de regeling en het dynamisch gedrag van gebouwen, het werkelijke gebruik en zo verder. Daarbij is echte specialisatie vereist. De grotere bureaus zoals het onze kunnen een breed spectrum van specialisatie aan. Ik vrees dat dit voor de kleinere collega’s niet meer geloofwaardig blijft. Ze zullen zich moeten specialiseren in een bepaalde niche en kiezen voor losse samenwerkingsverbanden. Maar in elk geval zal in een innoverend landschap kwaliteit altijd komen bovendrijven, ook in economisch onduidelijke tijden.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 13

MITSUBISHI ELECTRIC WARMTEPOMPEN

De gepatenteerde Zubadan-technologie staat garant voor het volledige verwarmingsvermogen tot -15 °C. U kunt deze technologie combineren met de nieuwe Ecodan boiler van 200 liter of met de nieuwe Ecodan Hydrobox met geïntegreerde koelfunctie.

Energiezuinig verwarmen? Ook al merken we er niets van, toch biedt onze omgevingslucht ons onbeperkt en overal gratis warmte-energie, die we voor allerlei toepassingen kunnen gebruiken. Met de modernste warmtepomptechnologie van Mitsubishi Electric wordt verwarmen bijzonder duurzaam. Wie, nog voor de eerste steen wordt gelegd, nadenkt over het juiste energiebesparende verwarmingssysteem, bespaart niet alleen aankoop- en bouwkosten, maar ook op verbruikskosten. Ook bij een renovatieproject is een warmtepomp een goede keuze. De warmtepompen van Mitsubishi Electric integreren zich eenvoudig in het bestaand verwarmingssysteem.

Van woningbouw tot industriële toepassingen, voor een oplossing op maat surf naar www.mitsubishi-electric.be

MEB_Bouwen aan Vlaanderen 1-2.indd 1

17/09/12 11:13

LAMBRECHTS W nv Algemene Elektriciteitswerken – Data

De Waerde 1414 3520 Zohoven 011/81.42.64

ISO 9002

VCA ** GECERTIFICEERD BEDRIJF

GECERTIFIEERDE FIRMA

TEMSE | Deprest

Tekst: Jan Daneels

Drukvatenproducent Deprest wint 1000kVA vermogen Begin 2013 nam Deprest, gespecialiseerd producent van drukvaten, een nieuwe hal in gebruik voor haar activiteiten in Temse. De nieuwbouw werd specifiek ontworpen om voldoende ruimte te creĂŤren voor een aantal nieuwe investeringen als een laskraan, zware w en een rolbank. Elektrisch installateur De Leeuw uit Temse nam bij de bouw van de industriĂŤle hal de installatie van elektriciteit op zich.

INSTALLATIE & BOUW | 15

Daikin altherma : een natuurlijke keuze voor Verwarming • sanitair warm water • koeling

Daikin, innoverend in warmtepompen !  0800 840 22

www.daikin.be

TEMSE | Deprest

de expliciete vraag om door hen aangekochte verlichting in ons systeem te integreren,” zegt De Leeuw. “Als we zulke vragen krijgen, stellen we ons altijd flexibel op. Het eindresultaat is overigens bijzonder mooi en gebruiksvriendelijk. We zorgden er bijvoorbeeld voor dat met één knop in het magazijn de verlichting van de hele hal kan worden uitgeschakeld.”

Innovatief dimsysteem

De Leeuw zette de eigen studiedienst in om het volledige project van a tot z uit te tekenen. “We hebben alles zelf gedaan,” zegt zaakvoerder Christof De Leeuw. “De hoogspanningscabine, laagspanningsborden, bekabeling voor de alarm- en brandinstallatie en de voedingen naar het machinepark werkten we nauwkeurig uit. Voor de hoogspanning viel onze keuze op een Ring Main Unit RM6 van Schneider electric in een uitvoering AA20. Deze beantwoordt aan de nieuwe normen die opgelegd worden door de federatie van netbeheerders in België. Dankzij de ingebouwde Arc-Killer bieden ze een hoge veiligheid aan de gebruiker.”

Gebruiksvriendelijke verlichting In de verschillende grote hallen van het magazijn voorzag de installateur een intelligente sturing die eenvoudig te bedienen is. “We hebben bovendien extra nadruk gelegd op energiezuinigheid,” zegt Christof De Leeuw. “De lichtinstallatie schakelt naar een lager niveau op het ogenblik dat er zich voldoen zonlicht is .” Deprest zelf had bovendien een aantal specifieke wensen met betrekking tot het gebruikte materiaal. “De klant stelde ons

Ook in de kantoren installeerde De Leeuw alle bekabeling. De verlichtingsinstallatie werd er net als in de hallen uitgerust met een innovatief dimsysteem dat rekening houdt met de lichtsterkte van binnenvallend zonlicht. “Bovendien wordt de verlichting automatisch in- of uitgeschakeld bij aan- of afwezigheid van personeel om energiekosten te beperken,” legt De Leeuw uit. “De rest van de lichtinstallatie is voorzien van energiezuinige ledverlichting. De installateur legde ook alles aan wat betreft datakabel met FTP CAT6-kabels met een gecertificeerd attest , telefonie en multimedia in de vergaderzalen. Hetzelfde geldt voor parlofonie en toegangscontrole. Voor Christof De Leeuw was dit een van de grootste projecten die hij tot nu toe uitvoerde. “We zorgden voor een installatie van 1000 kVA. Dat doen we niet elke dag. Maar we hebben alles binnen de tijdslimiet tot een goed einde gebracht. Ik kan met grote overtuiging zeggen dat dit project voor ons meer dan geslaagd is.” ❚

“We hebben extra nadruk gelegd op energiezuinigheid” Voor de laagspanningsborden koos De Leeuw voor het gamma Prisma Plus. Ook hier ging alle aandacht naar veiligheid en flexibiliteit voor de eindklant. Christof De Leeuw legt uit: “We bouwden totale selectiviteit op aan de hand van het calculatieprogramma Ecodial. Op die manier verzekerden we de beveiliging voor goederen en personen. In diverse magazijnen gebruikten we verder ook het CANALIS-railkokersysteem van Schneider Electric. Hierdoor kunnen verbruikers van verschillende aard op een veilige manier bijgevoegd, weggenomen of verplaatst worden terwijl alle andere verbruikers ongestoord met hun werk kunnen doorgaan.”

INSTALLATIE & BOUW | 17

Plaatsnaam||Renson Passendale Projectnaam

Tekst: Johan Debaere

Uitnodigende gevel met aluminium lamellen.

Ventilatie en zonwering voor een gezond kantoor Toen Jan Claeys van het gelijknamige architectenbureau uit Zonnebeke, zijn nieuw, duurzaam en multifunctioneel kantoor in deelgemeente Passendale ontwierp, koos hij resoluut voor RENSON® als partner in ventilatie, gevelbekleding en zonwering. Vraaggestuurde ventilatie zorgt voor een goede luchtkwaliteit, terwijl Linius® lamellen de gevel een esthetische meerwaarde bezorgen. De zonwering met aluminium lamellen op de voorgevel houdt niet alleen overmatig zonlicht buiten, maar doet ook dienst als balustrade en inkijk-barrière. Dit gebouw is een eyecatcher in het klassieke straatbeeld met gesloten bebouwing. Het architectenbureau van Jan Claeys was vroeger gevestigd in de privéwoning van de architect langs de ’s Graventafelstraat in Zonnebeke. Door de sterke groei was er echter gebrek aan ruimte en waren de werkruimtes en het sanitaire blok niet meer aangepast. Uitbreiden of verbouwen was geen optie. Dus ging architect Claeys op zoek naar een nieuwe locatie. Hij kocht een bestaande woning op een oppervlakte van 180 m² in het nabijgelegen Passendale. Hij sloopte die volledig en bouwde op het terrein een

18 | INSTALLATIE & BOUW

nieuw gebouw met een kantoor op het gelijkvloers en appartementen op de eerste en tweede verdieping.

Lamellen als opvallende gevelelementen Het gebouw valt meteen op in het straatbeeld. Zo bestaat de voorgevel uit een grote glaspartij, die over de drie bouwlagen doorloopt. Die moet zorgen voor voldoende lichtinval in de kantoorruimtes en de appartementen.

Passendale | RENSON

Lensvormige Icarus® zonweringlamellen van RENSON®, horizontaal gemonteerd voor de ramen, beperken de zonneïnstraling en vermijden zo oververhitting. Ze werden hier ook voorzien als balustrade voor de ramen en om de inkijk van de woningen aan de andere zijde van de straat te beperken. Op de eerste verdieping zorgen donkerkleurige Linius® L.033 CL lamellen voor een opvallende esthetische noot, terwijl de muur van de bovenste verdieping helemaal in het wit werd gezet. De indeling van de appartementen is niet identiek wat vooral te maken heeft met het concept van de voorgevel. De bovenverdieping is zowel vooraan als achteraan minder diep doorgetrokken, waardoor het appartement op de eerste verdieping ruimer is. Het bovenste appartement heeft wel een duplex-ruimte die in het dak verwerkt is.

Dit gebouw is een eyecatcher in het klassieke straatbeeld Laag E-peil dankzij vraaggestuurde ventilatie en warmtepomp Zowel voor het gelijkvloers als de appartementen geopteerde de architect voor vloerverwarming in combinatie met een warmtepomp. En ook de keuze van het ventilatiesysteem C+® EVO II van RENSON® was weloverwogen. Voor de appartementen was dit een betere oplossing dan een balansventilatiesysteem. Een systeem met warmteterugwinning dat niet of niet tijdig wordt onderhouden (filters en leidingen) zorgt immers voor een ongezonde binnenlucht. Zelfregelende ventilatieroosters type Invisivent® EVO AK en de Screenvent® Mistral, die ventilatie combineert met een windvaste doekzonwering, zorgen voor de toevoer van verse lucht in de droge ruimtes. De mechanische afvoer gebeurt met de Healthbox®II. Elke bouwlaag beschikt over een afzonderlijke afzuiging, motor en kanalen. De ventilatie en de verwarming via een warmtepompsysteem zorgt in dit gebouw voor een aanzienlijke E-peilwinst. Door de integratie van een vraaggestuurd ventilatiesysteem, al dan niet in combinatie met buitenzonwering, is in heel wat gebouwen een E-peil van 60 mogelijk. Het gebruik van een warmtepompsysteem doet dat E-peil nog gevoelig zakken tot E45 of zelfs E40. ❚

Icarus-vleugellamellen als zonwering, balustrade én inkijkbarrière.

INSTALLATIE & BOUW | 19

GENT | Voka hoofdkantoor

Tekst: Isabel Boons

Nieuw Voka hoofdkantoor Gent:

energiezuinige flexibiliteit Het nieuwe Voka-gebouw zal bijdragen aan de totale make-over die de Zuid in Gent te wachten staat.

Het spectaculaire nieuwe hoofdkantoor dat ondernemersorganisatie Voka momenteel bouwt in de Lammerstraat vlakbij de Zuid in Gent zal eind april zijn deuren openen. Het opvallende nieuwe kantoor zal mee bijdragen aan de totale make-over die de Zuid de komende jaren te wachten staat, met de komst van de Waalse Krook en de renovatie van het Urbiscomplex. Naessens-HVAC uit Waregem plaatst de HVAC installatie in deze nieuwe vestiging. Topligging De 2.000 m² grote vestiging op een absolute topligging moet voldoende ruimte bieden voor de 50 Voka-medewerkers én voor de leden-ondernemingen. De nieuwe hoofdzetel ligt in het wetenschappelijk, politiek en cultureel hart van Gent. Wetenschappelijk door de nabijheid van het rectoraat. De linkerbuur

20 | INSTALLATIE & BOUW

is het kunstencentrum Vooruit, de Capitole bevindt zich aan de overkant en de nieuwe multimediabibliotheek aan de Waalse Krook wordt de rechterbuur. Genoeg cultuur dus in de nabije omgeving. Politiek zullen zowel de stad als de provincie vele diensten (terug)brengen naar het Zuid, na de grondige renovatie van een aantal gebouwen.

Energiezuinig en flexibel Luc Naessens, zaakvoerder Naessens-HVAC: “Voornaamste eis van de klant was om een energiezuinige en flexibele HVAC installatie te voorzien in het gebouw. Flexibel omdat op bepaalde locaties zowel gekoeld als verwarmd moet kunnen worden. Om aan deze eis te voldoen plaatsen we een

GENT | Voka hoofdkantoor

Projectinfo Milieubewustzijn als key factor

Het nieuwe Voka-gebouw is uitgerust met een flexibele HVAC-installatie, zodat er in bepaalde ruimtes zowel verwarmd als gekoeld kan worden.

energiezuinige warmtepomp van het merk Daikin. Deze warmtepomp haalt zelfs bij lage buitentemperaturen een zeer hoog rendement. Belangrijk voordeel van het VRV-systeem is dat het snel reageert en dat het hele jaar door kan voorzien in verwarming en koeling. VRV met warmteterugwinning optimaliseert het individuele comfort binnen

verschillende delen van een gebouw en optimaliseert tegelijkertijd de energie-efficiëntie door energieverspilling te voorkomen. Het systeem biedt met andere woorden een innovatieve oplossing voor klimaatregeling die het comfort en de bediening optimaliseert, en tegelijkertijd de impact op het milieu vermindert en energie bespaart. ›

P. Lemmens Air Movement Company uit Gembloux is een Belgische onderneming gespecialiseerd op het gebied van ventilatie, verwarming en airconditionning. PLC biedt producten die specifiek gericht zijn op het besparen van elektrische energie en zorgt hierdoor voor een indirecte energiewinst voor de klant : lager verbruik betekent immers dat de installaties minder krachtig moeten zijn. Het complete gamma hoogrendements recuperatie-eenheden zijn dan ook een specialiteit van de firma. P. Lemmens Air Movement Company bewees haar hart voor het milieu ook bij de bouw van het nieuwe Voka gebouw in Gent. In het nieuwe Voka gebouw wordt voor de luchtverversing gebruik gemaakt van hoog rendementswisselaars in de ventilatiegroepen. Bart Mariman, Commercieel Directeur: “Wij hebben voor dit gebouw twee luchtgroepen, type Hrglobal2000 (m³/h) en Hrglobal4000 (m³/h) met recuperatie geleverd en dit voor een totaal bedrag van 21.000 euro. Deze groepen zorgen ervoor dat er 90% van de aangezogen lucht wordt gerecupereerd, een extreem duurzame oplossing dus.” P. Lemmens Air Movement Company monteerde deze standaardeenheden in eigen atelier en leverde in 3 weken. Een service om u tegen te zeggen en dit uit zich onder andere in de Europese naamsbekendheid en de recente realisaties zoals Ecole Fondamentale de Saeul in Luxemburg, Rusthuis Collegewijk in Harelbeke, Gemeentelijke Basisschool Huldenberg in Ham enz.

NAESSENS-HVAC bvba

• • • • • •

Maatsch.zetel: Fr.Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM

Burelen & magazijn: Desselgemsesteenweg 39 8540 DEERLIJK

Tel. 056/613.113 Fax. 056/617.242

info@naessenshvac.be www.naessenshvac.be

AIRCONDITIONING WARMTEPOMPEN VENTILATIE SANITAIR VERWARMING ENERGIEZUINIGE TOTAALCONCEPTEN VOOR KANTOREN

Wij garanderen “service & kwaliteit”! INSTALLATIE & BOUW | 21

thE aRt OF

moViNGAIR P. Lemmens is sinds meer dan 35 jaar gespecialiseerd in het ontwerpen, produceren en verkopen van producten in de ventilatie, verwarming en koeling.

REC HRSERIES

VEntIlatIE EEnhEdEn mEt dubbElStRoom En waRmtEREcupERatIE

AiRASERIES

luchtgoRdIjnEn (tot 2,5m - mEt watER of ElEctRISch)

AESERIES

cEntRIfugalE luchtVERhIttERS (tot 100 kw)

CompoSERIES

luchtbEhandElIngSkaStEn op maat (tot 8.000 m続/h)

www.lemmens.com

CubusSERIES

EnkElStRoom VEntIlatIE EEnhEdEn

GENT | Voka hoofdkantoor

Precies de noden van de opdrachtgever. De toestellen worden bovendien ingebouwd in een strak meubilair om de uniformiteit van het gebouw te bewaren.”

Voornaamste eis is een energiezuinige en flexibele installatie Luchtverversing Werknemers brengen heel wat tijd door op kantoor. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het binnenklimaat belangrijk is voor het welzijn, gezondheid en productiviteit. Ook in het nieuwe Voka gebouw is de luchtverversing prioritair voor de productiviteit en het welbehagen voor zij die op kantoor werken. “In het nieuwe kantoorgebouw maken we gebruik

Het nieuwe Voka-complex werd door de firma Lemmens uitgerust met heel wat energiezuinige technieken.

van hoog rendementswisselaars in de ventilatiegroepen, een systeem van de firma Lemmens. Deze ventilatiegroepen zullen ervoor zorgen dat de energie niet verloren gaat via het afvoeren van de opgewarmde binnenlucht. Er wordt maar liefst 90% van de warmte van de afgezogen lucht gerecupereerd. Bovendien zijn de energiekosten aanzienlijk lager door gebruik van de hoog rendementswisselaars. De venti-

latiegroepen zijn bovendien voorzien van een bypass klep: terwijl warmteterugwinning in het stookseizoen kan leiden tot aanzienlijke besparingen op het energieverbruik, is deze in het tussenseizoen of in de zomer soms ongewenst, vermits er ook geen verwarming nodig is. Een bypass op de installatie zorgt ervoor dat er maximaal met “free cooling” gratis gekoeld kan worden”, besluit Luc Naessens. ❚

Maar liefst negentig procent van de warmte van de afgezogen lucht wordt gerecupereerd.

INSTALLATIE & BOUW | 23

sint-katelijne-waver | WKK-installatie

WKK-installatie levert warmte, elektriciteit en water in Euro Pool System-vestiging in Sint-Katelijne-Waver

24 | INSTALLATIE & BOUW

sint-katelijne-waver | WKK-installatie

Tekst: Tim Janssens

Euro Pool System is een verhuurder van kunststofverpakkingen voor fruit en groenten, die nadien in centrale locaties met wasinstallaties worden verwerkt voor hernieuwd gebruik. De vestiging in Sint-Katelijne-Waver bezit sinds vorig jaar de grootste volautomatische wasinstallatie in Europa, die wordt aangedreven door een WKK op aardgas. Op deze manier voldoet Euro Pool System op een duurzame manier aan de grote vraag naar warmte, elektriciteit en water. De werking van de bakkenwasinstallaties vergt veel warmte, elektriciteit en water. Om te vermijden dat de warmteproductie en de stroomopwekking twee gescheiden en daardoor inefficiënte energiestromen zouden vergen, werd de vestiging te Sint-Katelijne-Waver uitgerust met een warmtekrachtkoppeling op aardgas. Warmtekrachtkoppeling (WKK) staat voor het gelijktijdig opwekken van warmte en kracht. De kracht is afkomstig van een verbrandingsmotor en wordt aangewend om een generator aan te drijven die op zijn beurt elektriciteit opwekt. De vrijgekomen warmte gaat echter niet verloren, maar wordt nuttig gebruikt, bijvoorbeeld als proceswarmte, om warm water te bereiden, enz. In de Euro Pool System-vestiging in Sint-KatelijneWaver werkt de WKK enerzijds het warme water op waarmee de bakken worden gereinigd, en anderzijds de elektriciteit waarmee de wasinstallatie wordt aangedreven. De WKK wordt aangedreven door een 8-cilinder Perkins gasmotor en heeft een vermogen van 500 kWe. Per jaar zal de WKK zo’n 5000 uren draaien. Door de nodige energiestromen te combineren vermijdt Euro Pool System op die manier al gauw vele tonnen CO2-uitstoot.

Op maat ontwikkeld

EVW, WKK in opbouw bij Euro Pool System in Bornheim (Duitsland).

Het was E. Van Wingen NV uit Evergem, de leverancier van een van de eerste warmtekrachtkoppelingen in ons land (in 1993 voor de West Vlaamse Elektriciteitsmaatschappij in Westende), dat de WKK-installatie op maat ontwikkelde. Voorts biedt het Euro Pool System ook nog de nodige ondersteuning bij de exploitatie van de WKK. Om de installatie vanop afstand te kunnen opvolgen en bij eventuele storingen onmiddellijk en oordeelkundig te kunnen ingrijpen, ontwikkelde EVW de een speciale software. “Het Euro Pool System-netwerk is overigens sinds kort niet enkel meer van toepassing op groenten- en fruitbakken. In hun gloednieuwe vestiging in Bornheim (Duitsland) staat sinds kort eveneens een WKK van EVW! Bijzonder is dat deze unit

ook ingezet wordt als noodstroomvoorziening. EVW legt zich al lange tijd toe op het bouwen, installeren en onderhouden van WKK-installaties. Intussen hebben we al een totaal geïnstalleerd vermogen van meer dan 60 MWe gerealiseerd. In 2010 hebben we ook een mini-WKK ontwikkeld, een nieuw concept voor kleine vermogens (9-12 kWe). Net zoals bij de grote broer kan biomassa ook voor de mini-WKK fungeren als brandstof, wat zich tot dusver beperkt tot koolzaadolie. Omdat biobrandstoffen duurzaam zijn en dus niet mogen worden verkwist, moeten we ze in de eerste plaats in de meest energie-efficiënte toepassingen gebruiken. Een goed voorbeeld hiervan is elektrisch rijden op duurzaam opgewekte stroom van de mini-WKK en de geproduceerde warmte gebruiken om een kmogebouw, een zwembad, een woonzorgcentrum, enz. te verwarmen,” luidt het bij EWV.

Oplossing voor energievraagstuk Nu het nagenoeg zeker is dat de kerncentrales op termijn gesloten moeten worden en iedereen zijn hoop vestigt op hernieuwbare energiebronnen, zoeken specialisten volop naar technieken die op het elektriciteitsnet voor stabiliteit kunnen zorgen. Volgens EWV zijn WKK’s een zeer valabele oplossing: “We zullen ervoor moeten zorgen dat de leemtes door het plots wegvallen van zonneenergie of pieken veroorzaakt door windenergie gecompenseerd kunnen worden, zodat het energieaanbod beheersbaar blijft en op de vraag kan worden afgestemd. Warmtekrachtkoppeling kan daarin een belangrijke rol spelen. Dankzij de aard en de diversiteit van de toepassingen is de voorspelbaarheid van de beschikbaarheid van stroom van WKK’s immers zeer hoog. WKK biedt zich dan ook aan als een sterke speler bij de ontwikkeling van de toekomstige smart grids of slimme netten. Vele mini-WKK’s zullen daarin, gekoppeld in virtuele elektriciteitscentrales, als één groot, superefficiënt geheel opereren.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 25

Vloerverwarming voor iedereen! Vloerverwarming voor iedereen! Het hele jaar een comfortabele woontemperatuur met de Uponor draadloze ruimtetemperatuurregeling Het hele met jaar DEM: een comfortabele woontemperatuur met de Uponor draadloze ruimtetemperatuurregeling metEnergie DEM: Management voor iedere vloerwarming Dynamisch Tot wel 12% besparen op verwarmingskosten Dynamisch Energie Management voor iedere vloerwarming Tot wel 12% besparen op verwarmingskosten Uponor Minitec, vloerverwarming zonder breekwerk Uponor Minitec, vloerverwarming zonder breekwerk van ongeveer 1 cm Maximaal comfort dankzij een minimale elementhoogte Perfect voor renovatie, direct de aanwezige beton- ofvan tegelvloer te1verleggen Maximaal comfort dankzij eenop minimale elementhoogte ongeveer cm Perfect voor renovatie, direct op de aanwezige beton- of tegelvloer te verleggen Meer weten? Kijk op www.uponor.be Meer weten? Kijk op www.uponor.be

HOLSBEEK | Crematorium Hofheide

Tekst: Tim Janssens en Jan Daneels

Crematorium Hofheide uitgerust met performant vloerverwarmingssyteem Na goed tweeënhalf jaar bouwen is het langverwachte Crematorium Hofheide in Holsbeek grotendeels klaar. Aangezien het in een publiek gebouw uiteraard belangrijk is om het binnenklimaat steeds op peil te houden, deed aannemer Strabag een beroep op de expertise van Nathan Import/Export. Zij raadden het vloerverwarmingssysteem van Uponor aan, waarmee je open ruimtes op een zeer geleidelijke, comfortabele manier kan verwarmen en koelen.

Monumentaal en intiem Crematorium Hofheide is een uniek project. Het ontwerp van RCR Arquitectes en Coussée & Goris architecten is sprekend en verenigt het monumentale met het intieme. Vanaf binnenkort vormt het imposante volume, dat met veel respect voor het omliggende landschap is ingeplant in zijn natuurrijke omgeving, een sereen decor voor diverse uitvaartplechtigheden. De drie (voor het publiek toegankelijke) delen – het crematiegedeelte, de horecavleugel en het ceremoniegedeelte en de administratieve ruimtes – staan los van elkaar, maar bevinden zich toch onder eenzelfde dak. De publiek toegankelijke ruimtes bevin-

den zich op een licht verzonken plateau op het gelijkvloers, de niet-publiek toegankelijke en de technische ruimtes op het ondergrondse niveau. Het is dus op dit ondergrondse niveau dat we onder meer de uit de kluiten gewassen HVAC-installatie terugvinden.

Uponor-vloerverwarming Een belangrijk onderdeel van deze HVAC-installatie is het performante Uponor-vloerverwarmingssysteem met Ecoflex-afstandsleidingen. “Met dit systeem kan je het binnencomfort in gebouwen met grote open ruimtes op een eenvoudige, economische manier op punt stellen,” verduidelijkt William Verbiest, ›

Naast een verder vrij klassieke elektrische installatie zorgde Surkijn ook nog voor een laagspanningsbord van 400A dat aangesloten is op een noodgenerator. INSTALLATIE & BOUW | 27

Technologie in functie van design De Nieuwigheden van TROX 2013

AIRNAMIC

XARTO

FLEXTRO

■ Dankzij zijn drie-dimensioneel gebogen richtlamellen evenaart de nieuwe wervelrooster AIRNAMIC de perfectie met een hoog thermisch comfort en een akoestische ongeëvenaardheid ■ Met de inductie koelbalken multi-service SMART BEAM ontwikkelt TROX, partner van architect en ontwerper Hadi Teherani, de toekomst van klimaatsystemen ■ Dankzij een vernieuwend concept die de technologie van polymeer combineert, ontwerpt TROX het eerste geluiddempend plenum FLEXTRO, exibel voor een maximum comfort en een verbeterde logistiek door zijn modulaire opbouw ■ Met 10 design varianten en volgens RAL kleur naar keuze symboliseert het wervelrooster XARTO de geslaagde alliantie tussen technologie en design

SMART BEAM

www.trox.be

HOLSBEEK | Crematorium Hofheide

Projectinfo nenklimaat met energie-efficiëntie en is met andere woorden zeer geschikt voor een gebouw als Crematorium Hofheide.”

Ingewerkte leidingen

De technische ruimtes bevinden zich op het ondergrondse niveau.

directeur van Nathan Import/Export, leverancier en importeur van klimaattechnische producten en diensten. “Grote oppervlakken geven hun warmte gelijkmatig en zachtjes af, zodat het overal in de ruimte even warm is. Samen met de thermische inertiekwaliteiten van het beton zorgt het Uponor-systeem ervoor dat de bezoekers geen hinder zullen ondervinden van eventuele temperatuurverschillen. Bovendien kan je het systeem ook gebruiken om gebouwen te koelen, en dit zonder al te veel extra kosten. In combinatie met de flexibele, voorgeïsoleerde Ecoflex-leidingen is er zowel op thermisch als op functioneel vlak bijzonder veel mogelijk. Uponor verenigt een aangenaam bin-

Het crematorium is verder volledig opgetrokken in zichtbeton, wat het interieur een erg sereen karakter geeft. Het was dan ook een absolute vereiste van de klant dat geen enkel detail de rustgevende binnenafwerking zou verstoren. Voor elektrisch installateur Surkijn had dat een aantal belangrijke consequenties. Alle technische leidingen moesten immers samen met de muren worden opgetrokken, zodat ze volledig intact zouden blijven. Achteraf uitslijpen om extra leidingen te plaatsen, was uit den boze. “Vooral het installeren van de downlighters was erg speciaal,” zegt Erwin Surkijn, bedrijfsleider van het elektrisch installatiebedrijf. “De armaturen werden volledig ingewerkt in de betonstructuur en de lichtlijnen zorgen voor een erg speciaal effect op de betonnen wanden.” Naast een verder vrij klassieke elektrische installatie zorgde Surkijn ook nog voor een laagspanningsbord van 400A dat aangesloten is op een noodgenerator. Erwin Surkijn: “Op die manier blijft in geval van stroomuitval de verlichting in de aula’s branden en blijven de poorten en de crematieovens operatief.” ❚

TROX Belgium – Akoestiek Het spreekt voor zich dat de akoestische eisen in een serene omgeving als een crematorium behoorlijk streng zijn. Overal in het gebouw zijn dan ook maatregelen getroffen om ervoor te zorgen dat de geproduceerde geluidsgolven niet al te zeer weerkaatsen op de betonnen wanden. TROX Belgium (Anderlecht) installeerde een heel aantal constant- en variabele volumeregelaars, brandkleppen en roosters. “Het gaat om een vijftiental constantvolumeregelaars (type RN), een twintigtal variabele volumeregelaars (type TVZ), een dertigtal gemotoriseerde brandkleppen, een twintigtal kanaalroosters (type TRS-R5) en een twintigtal wervelroosters voor grote hoogtes (type VDL),” vertellen Ann Herregodts en Bart Baele van TROX Belgium. “In de variabele volumeregelaars is ook een geluidsdemper verwerkt, zodat ze een groot meetbereik aankunnen. In de hoge ruimtes hebben we gekozen voor wervelroosters die zowel aan de technische als aan de akoestische eisen voldeden. Behalve leverancier fungeren we in projecten als deze ook als adviseur. We proberen steeds met het studiebureau of de installateur in kwestie te overleggen hoe we uiteindelijk tot de best mogelijke installatie kunnen komen. We leveren en maken overigens eveneens HVAC-componenten en luchtgroepen, zodat we in feite de volledige installatie van de HVAC- en akoestische installatie op ons kunnen nemen. One stop shopping is volgens ons immers de toekomst.”

rood: 0 94 84 0

SURKIJN B.V.B.A. Holeikstraat 12 3545 HALEN Tel: 013 44 14 05 Fax: 013 44 43 29 surkijn.bvba@telenet.be Een voorbeeld van een Uponor-vloerverwarmingssysteem, dat ook werd toegepast in Crematorium Hofheide. INSTALLATIE & BOUW | 29 13870128_Surkijn 1-4.indd 1

09-04-13 09:01

OnOnderbrOken energie

Neen, wij hebben het hier niet alleen over onze installaties die uw stroomvoorziening permanent verzekeren, maar ook en vooral over onze toegewijde medewerkers die continu bereid zijn om U advies te verlenen over de beste energie- en kosten-efficiĂŤnte oplossingen die U een bedrijfszekere werking garanderen. Met meer dan 25 jaar ervaring in het ontwerpen, installeren en indienststellen van op maat gemaakte systemen, heeft EURO-DIESEL op wereldniveau meer dan 800 Dynamische UPS NO-BREAK KSÂŽ installaties (100-2500kVA) geleverd en reeds meer dan 800 werkende noodstroomaggregaten (10-2400kVA) gerealiseerd in BelgiĂŤ, voor o.a. de zorgsector, telecommunicatie, internet en datacentra, luchthavens, etc. Niet alleen selecteren wij samen met U de best mogelijke configuratie en adviseren we U over de optimale technische keuzes, tevens bieden wij U jaren bedrijfszekerheid aan met zorgvuldig geplande onderhoudscontracten. En natuurlijk staan onze technische vaklui met hun ruime ervaring steeds tot uw dienst, 24u/24, 7d/7!

Als U een nabij gelegen en betrouwbare partner zoekt, bezoek gewoon euro-diesel.com of stuur een mail naar info@euro-diesel.com

EVere | Belgacom High Density Datacenter

Kyotowiel koelt gloednieuw datacenter Belgacom Tekst: Jan Daneels

Om 500 kW te koelen heeft het Kyotowiel slechts 15 tot 20 kW nodig voor de eigen aandrijving.

Op 1 februari werd in Evere het nieuwe High Density Datacenter van Belgacom in gebruik genomen. Dat vormt niet alleen een antwoord op de steeds sterker stijgende vraag van bedrijven naar clouddiensten maar is vooral een knap staaltje van milieuvriendelijke koelingtechnologie en elektriciteitsvoorziening. Net zoals de andere datacenters van Belgacom heeft het nieuwe datacenter de ISO 27001 classificatie Tier-III. Dit betekent dat het datacenter een bedrijfszekerheid biedt van 99,99% en dit dankzij een volledig ontdubbelde, door dynamische noodgeneratoren ondersteunde elektriciteitsvoorziening. “Om die standaard te halen, was een enorm sterke koeling nodig”, zegt Frank Foulon, manager van de Belgacom datacenters. “Een technische studie van Uptime maakte bovendien snel duidelijk dat de omgevingsfactoren in Evere toelieten om te werken met zogenaamde Kyotowielen, van het Nederlandse bedrijf Kyoto Cooling International.”

Koellucht aanmaken voor serverzalen via warmteoverdracht Zo’n wiel is in feite een warmtewisselaar met een diameter van zes meter, opgebouwd uit aluminium. Dat metaal heeft de eigenschap dat het enorm snel warmte opneemt en even snel weer afgeeft. Het wiel is 20 centimeter hoog en is opgebouwd met een honingraatstructuur die kleine buisjes bevat. Foulon legt verder uit: “In essentie komt het erop neer dat de warme lucht van de IT –zalen, waar zich de servers bevinden, door ventilatie in contact wordt gebracht met het wiel aan de binnenkant van het datacenter. ›

Het Belgacom Datacenter behoort tot de meest groene in Europa.

INSTALLATIE & BOUW | 31

EVere | Belgacom High Density Datacenter

De klassieke mechanische koeling hoeft slechts voor 100% in werking te worden gezet vanaf een buitentemperatuur van 27 °C, wat in België slechts zelden voorkomt.

Efficiëntie door innovatie. IT-oplossingen op www.rittal-it.be.

ENCLOSURES 32 | INSTALLATIE & BOUW

POWER DISTRIBUTION

CLIMATE CONTROL

EVere | Belgacom High Density Datacenter

Projectinfo Schleifenbauer Products – Energiemeters

Dankzij de energiemeters van Schleifenbauer kan Belgacom fouten makkelijk verkomen.

Na die transit koelt die binnenlucht weer af tot 20°C en heeft de aluminiumstructuur van het wiel de warmte uit de binnenlucht overgenomen. Het opgewarmde gedeelte van het Kyoto-wiel draait dan naar de buitenkant, wordt daar blootgesteld aan buitenlucht en weer afgekoeld. In dit proces is er dus geen directe overdracht van buitenlucht naar binnen, enkel een overgang van warmte via de aluminiumstructuur.”

IT INFRASTRUCTURE

90% van de tijd 100% groene koeling De klimatologische omstandigheden in België zorgen er bovendien voor dat in 90% van de tijd – het datacenter is dag en nacht actief, het hele jaar door – volledig kan gesteund worden op de groene Kyoto Cooling. “Als de buitentemperatuur hoger is dan 18°C, gebruiken we een mechanische koeling in back-up”, zegt Foulon. ›

Het High Density Datacenter van Belgacom eist een zeer hoge beschikbaarheid. Om die te garanderen werd op het niveau van de serverracks beroep gedaan op energiemeters van het Nederlandse bedrijf Schleifenbauer. “Onze meters registreren zowel de momentane afname als de totale hoeveelheid elektrische energie die door een module gaat,” zegt Hans Kik, Senior Account Manager bij Schleifenbauer Products. “Door de meters op afstand uit te lezen kan Belgacom makkelijk fouten voorkomen en is het bedrijf dus in staat een zeer hoge beschikbaarheid te garanderen. Daarnaast kan men het energieverbruik per kast monitoren en desgewenst in rekening te brengen. Bovendien motiveert Belgacom haar klanten om kritisch naar hun energieverbruik te kijken en zuinigere hardware in te zetten waar mogelijk door de energiekosten naar hen door te belasten.” Schleifenbauer Products heeft zich sinds zijn oprichting in 2008 gespecialiseerd in het produceren van klantspecifieke energiemeters voor datacenters. Naast intelligente stekkerblokken maakt het bedrijf, dat een vestiging heeft in ’s Hertogenbosch en het nabijgelegen Rosmalen, ook meters voor distributiekasten en software om de monitoring van de data van meters overzichtelijk in kaart te brengen.

SOFTWARE & SERVICES

Rittal nv/sa - Stokkelaar 8 - 9160 Lokeren - 09 353 91 11 - info@rittal.be - www.rittal.beINSTALLATIE & BOUW | 33

KOEL- & VERWARMINGSTECHNIEK N.V.

AIRCONDITIONING - KOELING - VERWARMING - CONDITIONNEMENT D’AIR - REFRIGERATION - CHAUFFAGE PLASLAAR 48 - B-2500 LIER - TEL. 03 491 99 00 - FAX 03 491 99 29 - WWW.KVT-NV.BE - KVT@KVT-NV.BE

EVere | Belgacom High Density Datacenter

Projectinfo Koel- & Verwarmingstechniek nv Kyotowiel De conditionering van de datazalen van 2250 m² in Evere gebeurt op basis van 4 Kyotowielen. De vooruitstrevende koelingtechniek werd in Evere uitgevoerd door Koel&- Verwarmingstechniek uit Lier. Het project vergde een uitgebreide uitvoeringsstudie met de nodige gedetailleerde uitvoeringsplannen. “Die diepgaande voorstudie was nodig omdat we het project zo veel mogelijk in ons eigen atelier wilden voorbereiden,” klinkt het bij de installateur. “De montagewerken ter plekke hebben we uiteindelijk op zes maanden tijd afgerond met een team van tien medewerkers. In vergelijking met andere opdrachten was dit een erg groot project. We zijn al bijna tien jaar bezig met de opbouw van datacenters maar qua werkomvang en concept was het datacenter van Belgacom een buitenbeetje. We zijn bijzonder trots dat wij de Kyotokoeling – die uniek is in België – voor onze rekening konden nemen: een mooie referentie.” Het familiebedrijf Koel- & Verwarmingstechniek is sinds 1986 actief op de markt van industriële HVAC. Sinds 2000 heeft het zich bovendien gespecialiseerd in de opbouw van datacenters voor verschillende bedrijven.

Rittal - Luchtdichte TS-IT kasten

Met een minimum aan energie kan de warmtewisselaar de temperatuur in de serverzalen met 15°C doen dalen.

“Enkel wanneer het warmer wordt dan 27°C moeten we volledig steunen op een klassieke koeling. Dat systeem is ondertussen ook zo ver geëvolueerd dat we in dit gloednieuwe center altijd hyperefficiënt zullen kunnen koelen. Op basis van de gemiddelde klimatologische waarden in dit land, en specifiek in Evere, besparen we op jaarbasis gemiddeld 60% aan energie tegenover de andere datacenters met klassieke koeling.” De PUE-waarde (Power Usage Effectiveness, de eenheid waarmee energie-efficiëntie in een datacenter uitgedrukt wordt) van het nieuwe Belgacom-datacenter bedraagt op die manier 1,40 gedurende meer dan 300 dagen per jaar. Op dagen met temperaturen die gedeeltelijke of volledige klas-

sieke koeling vereisen, bedraagt de PUE 1,74. Foulon benadrukt tot slot dat het Belgacom Datacenter tot de meest groene van Europa behoort. “Op het ogenblik dat bij ons de vraag rees om een nieuw datacenter te bouwen zaten de omstandigheden perfect. De energieprijzen waren voldoende hoog om ons te doen zoeken naar energie-efficiënte systemen voor koeling en de industrie bood net op dat ogenblik een aantal hypergesofisticeerde oplossingen aan op grote schaal. Op die manier hebben we een project kunnen realiseren dat de noden van bedrijven naar High Density Datacenters lenigt en tegelijk voor Belgacom tegelijk een interessant plaatje oplevert op vlak van financiën en ecologie.” ❚

Voor het installeren van de serverracks in het Datacenter in Evere koos Belgacom voor Rittal België, gespecialiseerd in industriële oplossingen voor onder meer stroomverdeling, kastsystemen en klimatisering. Het bedrijf leverde de driehonderd serverracks voor het datacenter en installeerde nieuwe TS-IT kasten. Filip Gosselin, Product Manager IT bij Rittal, was Technical Engineer tijdens het project in Evere en dus verantwoordelijk voor de berekening van het totaalproject. Gosselin: “Naast het leveren van de racks, zorgden we op basis van onze monitoring-solution ook voor de integratie van toegangscontrole op de kasten. Op die manier kunnen klanten met hun eigen code toegang krijgen tot hun hardware. Bovendien garanderen we een hoge luchtdichtheid zodat de koeling zo efficiënt mogelijk verloopt. Daarvoor gebruikten we het nieuwe type kasten TS-IT, dat nog maar sinds 2012 op de markt is.” Rittal biedt een hoge flexibiliteit naar klanten toe: de inbouw van kasten kan volledig volgens de specifieke eisen van de klant gebeuren. “Het datacenter is voor ons niet simpelweg een mooie referentie,” zegt Filip Gosselin. “Voor ons is elk project maatwerk. We hebben ook in Evere weer enorm veel bijgeleerd voor projecten in de toekomst. Ik geloof dat Rittal qua innovatie op die manier een sterkhouder is op de harde IT-markt.”

INSTALLATIE & BOUW | 35

interview | Technisch Bureau Verbrugghen

Tekst: Jan Daneels

“ Steeds meer technische controles, ondanks de crisis” BTV, afkorting van Technisch Bureau Verbrugghen, is met 400 medewerkers en regionale kantoren in alle provincies één van de sterkste spelers op de Belgische markt van technische, wettelijke controles. Joris Breugelmans, commercieel directeur bij BTV, ziet ondanks de crisis de toekomst positief tegemoet. “In het kader van veiligheid en de daaromtrent toenemende regelgeving blijven de activiteiten van ons bedrijf groeien.” Op welke manier? Joris Breugelmans: “Veel oude installaties voldoen uiteraard niet aan de noodzakelijke criteria die een nieuwe wetgeving voorschrijft. De wetgeving vandaag is geëvolueerd met de stand van de techniek, die ervoor zorgt dat het veiligheidsniveau veel hoger komt te liggen. Als een controleur van BTV een installatie afkeurt, komen er dus logischerwijs altijd installateurs aan te pas. We hebben werkelijk overlappende belangen. De laatste jaren stijgt bijvoorbeeld de woningverkoop erg sterk, ondanks de crisis. Veel mensen op leeftijd kiezen er namelijk voor hun oude woningen te verkopen om in een kleiner appartement of een verzorgingstehuis te gaan wonen. In dergelijke huizen stellen we vaak inbreuken vast, die voor verkoop binnen de 18 maanden na het verlijden van de verkoopakte in orde moeten gemaakt worden. Het zijn de installateurs die op dat ogenblik worden aangesproken om een installatie te conformeren aan de wetgeving. Technische controlebedrijven en installateurs zijn dus erg afhankelijk van dezelfde economische parameters.”

Technische controlebedrijven en installateurs zijn afhankelijk van dezelfde economische parameters Hoe verloopt die samenwerking met de installateurs? Joris Breugelmans: We werken goed samen. BTV probeert zelfs actief aan informatieverspreiding te doen. Als er nieuwe wetgeving komt, communiceren we dat naar onze klanten via onze website specifiek gericht op professionelen. Vrijwel de hele bouwsector kreunt onder de naweeën van de crisis. Geldt dit ook voor BTV? Joris Breugelmans: “In feite niet. De laatste tijd zijn er onder andere op het vlak van regelgeving een aantal zaken veranderd die erg gunstig zijn voor een technisch controlebedrijf als het onze. Het Koninklijk Besluit van 4 december 2012 is daar een goed voorbeeld van. Dat besluit bepaalt onder meer dat vanaf nu ook elektrische installaties van voor 1983 moeten voldoen aan een aantal welomschreven criteria. Tegen het einde van dit jaar moeten die eerste controles door ons plaatsvinden. Het uitvaardigen van nieuwe wetgeving moet de veiligheid verhogen en dat is nu net wat BTV in essentie controleert. Als de regels veranderen, moeten wij dus logischerwijs in actie schieten. Daarin gaan we bijna hand in hand met de installateurs zelf.”

36 | INSTALLATIE & BOUW

Jullie informatiecampagnes kunnen uiteraard niet iedereen bereiken. Waar liggen vandaag de pijnpunten in elektrische installaties? Joris Breugelmans: “Over echt grote pijnpunten zou ik niet spreken. De installateur is in feite perfect in staat om de regelgeving te volgen, ook al hebben wij hem niet op voorhand geïnformeerd. In die zin is wat BTV doet vrij duidelijk: conformiteit met de wetgeving nakijken. Een goed geschoolde installateur doet dat idealiter uit eigen beweging. Structureel loopt daar dus weinig mis. Zelfs de particulier doet vandaag erg goed zijn best. In speciaalzaken wordt hij vaak grondig geïnformeerd. Als er vandaag grote fouten gebeuren, is dat vaak door installateurs die geen kennis hebben van de Belgische wetgeving, bijvoorbeeld door buitenlandse firma’s.”

Europa probeert onder haar lidstaten vandaag toch enige uniformiteit te creëren wat betreft regelgeving. Heeft het formuleren van doelstellingen op dat niveau ook invloed op jullie activiteiten? Joris Breugelmans: Jazeker: de doelstellingen van Europa 2020 (de langetermijnstrategie van de EU om de Europese economie te ontwikkelen tot een concurrerende, sociale en groene markteconomie, nvdr.) hebben een rechtstreeks effect op wat wij bij BTV doen. De Europese richtlijnen worden per regio op een eigen manier ingevuld om tot eenzelfde resultaat te komen. In België komt dat neer op telkens verschillende wetgeving in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. BTV is actief in die drie gewesten, dus onze mensen hebben effectief die verschillende soorten regelgeving onder de knie. Bij het uitvaardigen van nieuwe regels kijken we steeds of we de technische skills in huis hebben om nieuwigheden in het pakket van controles te integreren. Als dienstverlener willen we immers zoveel mogelijk aanbieden. En dat werkt ook: voor elk soort wetgeving hebben we bij BTV onze specialisten.” ❚

Beter Zeker.

‘De mensen rondom je zijn je hoogste goed.’ Stel hen niet onnodig bloot aan gevaar.

BTV is een Externe Dienst voor Technische Controles op de werkplaats en erkend controleorganisme met meer dan 85 jaar ervaring, 11 kantoren en 400 medewerkers in België. BTV voert voor u technische controles uit op o.a.: hijs- & hefwerktuigen, bouwmachines, elektrische- & gasinstallaties, houders en opslagplaatsen propaan of butaan, liften, opslagtanks, ... maar ook thermografische onderzoeken, energiemetingen, ... Wenst u een afspraak of meer informatie? Neem dan contact op met één van onze regionale kantoren. De hele bouwsector kreunt onder de naweeën van de crisis.

Beter Zeker.

professional.btvcontrol.be

INSTALLATIE & BOUW | 37

Journaal 65 JAAR FLUKE

Nieuwe SAT K30-SAT K40-warmte-interface-units

Fluke, wereldmarktleider in draagbare elektronische testen meetinstrumenten, mag 65 kaarsjes uitblazen. De onderneming werd in 1948 opgericht door stichter John Fluke in Springdale, Connecticut (VS). Fluke kocht in 1993 de divisie Test- en Meetinstrumenten van Philips Electronics in Eindhoven. Deze vestiging is vandaag de dag het regionale kantoor voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika. In Groot-Brittannië (Norwich) bezit Fluke een kantoor en een fabriek. Ter ere van zijn verjaardag heeft Fluke enkele speciale aanbiedingen om het verhaal en zijn producten achter het 65-jarige bestaan te ontdekken. De aanbiedingen zijn online te vinden op een speciale pagina van Fluke: http://www.fluke.com/fluke/benl/wheretobuy/acties/promo-multi/65_

De nieuwe SAT K30-SAT K40-reeksen van Caleffi zijn indirecte warmte-interface-units voor een gelokaliseerde productie van huishoudelijk warm water. De units worden op de muur gemonteerd en elektronisch gestuurd. De reeks omvat toestellen voor lage-, medium- en hogetemperatuursystemen. Gemakkelijke montage, gebruik en onderhoud, onder meer door de compactere afmetingen.

Years?trck=nl/65.

Rittal TS 8-schakelkast gereviseerd Rittal heeft zijn TS 8-schakelkast gereviseerd. Nieuwe montageoplossingen besparen tijd en kosten. Zo zijn de verticale profielen om de 100 mm uitgerust met speciale ponsgaten voor een vlotte positionering bij inbouw. Zelfvormende M8-schroeven maken voorboren overbodig. Een nieuwe uitsparing in het deurkader maakt de inbouw van systeemtoebehoren makkelijker. Voorts is er de automatische potentiaalnivellering van de vlakke onderdelen, wat zorgt voor een kortere montagetijd. Hierdoor moeten aardingsstroken ook niet langer aangeschaft of gemonteerd worden.

Varitank: regenwatertank met geïntegreerde filter GEP ontwikkelde de Varitank, een nieuwe tank met geïntegreerde filter voor de opvang van regenwater. Bij de productie van de nieuwe Varitank wordt een kunststof kraag in de dekplaat van de betonnen regenwaterput gestort of op de tank gemaakt. Hierop kan er een kunststof ophoging met geïntegreerde regenwaterfilter geplaatst worden. Dit systeem is uiterst flexibel, makkelijk en snel te installeren, en dat zonder kraan of machine. Dankzij de filterschotel is de toegang tot de diepe regenwatertank bovendien kindveilig afgesloten. De schacht is draaibaar ten opzichte van de tank, waardoor de aansluiting van leidingen snel en met minimale aansluitstukken gebeurt. De kunststof schacht is snel en eenvoudig inkortbaar met een zaag, zodat het deksel zonder problemen op het niveau van het maaiveld kan worden gebracht.

Nieuwe UltraOil-boiler realiseert energiebesparing tot 15% Hoval voegt een nieuwe editie van de UltraOil-boiler toe aan zijn gamma. Met zijn condenserende technologie en een aluFer-warmtewisselaar kan de UltraOil (600 D) een energiebesparing tot 15% realiseren. De hydraulische weerstand is ook erg laag, wat leidt tot een aanzienlijke vermindering van de pompoutput. Het speciale 'gevinde' ontwerp van de aluFer-warmtewisselaar maakt dat het gebied voor warmteoverdracht vijf keer groter is dan bij een conventionele wisselaar. Het toestel (watercapaciteit 300 liter) is geschikt om in diverse verwarmingssystemen te integreren en is ideaal voor het vervangen van oude boilers. Met de TopTronic T-microprocessorcontroller is het mogelijk om tot vijf boilers in een watervalopstelling te plaatsen.

38 | INSTALLATIE & BOUW

Technische gegevens: - Capaciteit wisselaar: 40 kW - Max. mediumtemperatuur: 85 °C - Elektrische voeding: 250 V (AC) – 50 Hz – 105 W

MOBIidos desinfecteert pijpsysteem van drinkwater Het compacte mobiele doseersysteem MOBIdos van Grünbeck wordt gebruikt bij het desinfecteren van een pijpsysteem van drinkwater. Het product (waterstofperoxide, chloordioxide of chloor) wordt gedoseerd toegevoegd aan het drinkwater om het pijpsysteem te desinfecteren. Een contactwatermeter zorgt voor de activatie van de waterpomp. Het systeem zit in een handige koffer die tevens optreedt als opslagtank voor de gebruikte chemicaliën.

Journaal Nieuw warmtepompsysteem voor lage-energiewoningen

Veel Batibouw-belangstelling voor General-warmtepompen

Met een nieuwe combinatie van lucht- en aardwarmte voor verwarming en warmwaterbereiding biedt Ochsner een warmtepompsysteem aan voor lage-energiewoningen. De combinatie van de nieuwe ELW-luchtverwarmingswarmtepomp met de nieuwe Europa 323 DK-EW-warmwaterwarmtepomp (op aardwarmte) biedt een energie-efficiënte en zuinige verwarming en warmwaterbereiding. De ELW-unit is uitgerust met een inverter-compressor en met de intelligente besturing OTE 3.0, die internet- en SmartGrid-ready is. De compressor met variabel toerental zorgt voor een stille werking van de buitenunit. De meting van warmte en debiet, de elektrische weerstand en de hydraulische aansluitingen zijn standaard ingebouwd.

Dit jaar heeft Batibouw 296.000 bezoekers over de vloer gekregen, iets minder dan vorig jaar. Opvallend was onder meer de belangstelling voor de warmtepompfabrikanten in hal 12. Ook General was weer van de partij. Het toonde er heel wat nieuwigheden zoals de Waterstage-lucht/waterwarmtepomp, de website Live Heat Pump en de Sanistage-warmtepompboiler. Vooral de werkende opstelling van een Waterstage lucht/waterwarmtepomp zorgde voor heel wat belangstelling. General stelde live een buitenunit op in een vriescel waarin de temperatuur schommelde tussen -10°C en -18°C. Via touch screens konden de bezoekers ook kennismaken met Live Heat Pump. Op deze website kan je 'live' de prestaties volgen van twaalf lucht/waterwarmtepompen in woningen verspreid over België en Nederland. Ter vergelijking worden ook de prestaties van twee gasketels en een condenserende mazoutketel gemeten. “Live Heat Pump biedt een antwoord op de knellende vraag bij heel wat bouwers en verbouwers: hoe goed presteren lucht/waterwarmtepompen als het er echt op aankomt? Met twee stevige winters achter de rug, zien we duidelijk dat onze General-warmtepompen de mazout- en gasketels op bijna alle aspecten het nakijken geven. Elf van de twaalf Waterstage-warmtepompen blijken, over het ganse stookseizoen beschouwd, zuiniger dan de twee condenserende gasketels. Dat leverde besparingen op tot 37% (ofwel € 445) ten opzichte van gas en 83% (ofwel € 995) ten opzichte van mazout,” aldus Erik Waumans. “Ten derde was er ons nieuwe gamma Sanistage-warmtepompboilers (drie nieuwe modellen). Deze garanderen het hele jaar door sanitair warm water met een hoger rendement dan gas- en mazoutketels. Een Sanistage verbruikt bovendien 60 tot 70 % minder elektriciteit dan de klassieke elektrische boilers. Als 'stand alone'-systeem voor sanitair warm water is de Sanistage perfect complementair met de warmtepompen van General, maar ook met elke klassieke cv-verwarming.

Modular Lighting valt opnieuw in de prijzen met Chapeau Onlangs kreeg Modular Lighting Instruments uit Roeselare, de Belgische ontwerper van designverlichting, een Good Design Award 2012 voor Chapeau, een bijzondere downlighter die in het voorjaar gelanceerd werd tijdens Light & Building en Il Salone. De Good Design Awards zijn zowat de Oscars van de designwereld. Het is al de vijfde keer dat een armatuur van Modular Lighting een Good Design Award wint. Chapeau is een veelzijdig en kantelbaar armatuur. Het werd ontwikkeld in samenwerking met Couvreur en Devos. Dit ontwerpersduo tekende een speels inbouwarmatuur, met een innovatief kantelsysteem als opvallend kenmerk. De lamp is een downlighter die helemaal ingevouwen zit in een schelp. Je ziet nog net de rand van het lichthuis, dat zich assymetrisch tegenover de rand van het armatuur bevindt. Men kan het lichthuis ook volledig naar buiten laten kantelen, waardoor een wallwash-effect ontstaat op de muren. Chapeau is geschikt als inbouwarmatuur voor het plafond en is verkrijgbaar in wit of zwart.

Nieuwe visuele identiteit voor Comap Vanaf februari 2013 stroomlijnt Comap haar aanpak met een nieuw logo en een nieuwe slagzin. Het nieuwe logo moet zowel het professionalisme als de motivatie van Comap illustreren. Het is een eenvoudig en direct herkenningspunt bij de nieuwe slagzin: Solutions for Efficiency (Oplossingen voor Efficiëntie). Samen illustreren ze de toewijding aan een erg concrete doelstelling: een geoptimaliseerde efficiëntie in regelen verdeelsystemen. Door met een frisse, nieuwe visuele identiteit naar buiten te treden, laat Comap iedereen weten dat het met meer dan 60 jaar ervaring beter dan ooit geplaatst is om de oplossingen te bieden die installateurs nodig hebben.

INSTALLATIE & BOUW | 39

Journaal SPIE verkozen tot Top Employer België 2013

TROX optimaliseert Easy Product Finder

SPIE Belgium werd onlangs voor de zesde maal verkozen tot Top Employer België. Deze titel bekroont het HR-beleid van het bedrijf op basis van een onafhankelijk onderzoek van het CRF Institute. Het 'Top Employer België'keurmerk wordt uitgereikt aan werkgevers die voldoen aan strenge selectiecriteria: salaris en secundaire arbeidsvoorwaarden, opleiding en training, interne promotiekansen en cultuurmanagement. SPIE Belgium is een van de 54 bedrijven die het label dit jaar mogen dragen. Dat mocht het bedrijf overigens ook al in 2006, 2007, 2008, 2011 en 2012. Momenteel werken ruim 1.200 mensen bij SPIE Belgium. Dit jaar wil SPIE Belgium nog 150 personen aanwerven, waaronder vooral mechanici, elektriciens, pijpfitters, lassers, Project Managers, Estimating Engineers, en technisch tekenaars. CEO Johan Dekempe van SPIE Belgium is uitermate trots: "Dat wij het keurmerk Top Employer België al voor de zesde keer mogen dragen, is een echte pluim voor ons personeelsbeleid. SPIE Belgium hecht ontzettend veel belang aan de ontwikkeling van zijn werknemers. Binnen ons bedrijf kan iedereen zijn kwaliteiten optimaal laten renderen via allerlei opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden. En de hoge mate van autonomie, flexibiliteit en realistische maar duidelijke carrièreplannen bewijzen dat we met ons HR-management op een moderne manier met onze werknemers willen samenwerken. Bij SPIE Belgium kan en mag iedereen op een gezonde manier zijn of haar ambities nastreven."

De TROX Easy Product Finder is uitgegroeid tot een nuttig instrument in de installatiewereld. De tweede versie van het selectieprogramma heeft een vernieuwd, modern design en een intuïtieve gebruikersinterface, waardoor het gebruik vereenvoudigd is. Door toetsencombinaties en snelkoppelingen kunnen gebruikers voortaan sneller werken. Naast de toegevoegde producten van TROX-Labcontrol en de luchtroosters van TROX Hesco Zwitserland zijn ook de navigatie en het gebruik vergemakkelijkt. De verbeterde directe toegang tot de productselectie, de projectstructuur, het toevoegen en wijzigen van projectposities en de nieuwe toegevoegde ‘snelzoeken’-wizard, maken het allemaal mogelijk om snel, betrouwbaar en vernieuwend te werken. Zodra een project is aangemaakt kan een stuklijst worden gegenereerd en geëxporteerd met alle geselecteerde producten en benodigde technische gegevens.

Designradiators Jaga vallen in de prijzen

2013

Riello wint Batibouw communication Award 2013 Jaarlijks organiseert “Batibouw” een wedstrijd voor standhouders die uitblinken in communicatie. De “Communication Awards” worden uitgereikt in twee categorieën, voor standen van 70 m² en meer en standen kleiner dan 70 m². De jury beoordeelt hoe de beursbezoeker overtuigd wordt van de kwaliteit van de producten en van de beste beurscommunicatie. In de categorie ‘Beste Beurscommunicatie voor standen kleiner dan 70m²’ ging de award naar verwarmingsfabrikant “Riello”. In eerste instantie koos Riello ervoor om de vertrouwde communicatiestrategie achter zich te laten en de nadruk te leggen op de rode kleur van het merk. Deze rode kleur werd ook nog met Passie geassocieerd, eigen aan het nieuwe Riello-team. Zo ontstond "Riello, de rode passie”, en zo werd meteen de toon werd gezet voor een nieuw tijdperk. Met het symbool van ‘Miss Riello’ als strijdvaardige bokser, is de verwarmingsfabrikant klaar om zich te metten met de grootste spelers in de Belgische HVAC-markt.

40 | INSTALLATIE & BOUW

Jaga, de fabrikant van verwarmingsoplossingen uit Diepenbeek, heeft twee prestigieuze Red Dot Design Awards in de wacht gesleept. De gelauwerde toestellen luisteren naar de namen Scape DBE en Freedom en wonnen in de categorie Product Design. De jury prees de vormgeving en de combinatie daarvan met de doorgedreven technologie. Scape DBE is een vernuftig modulair systeem waarin slechts één (100% gerecycleerd) aluminium extrusieprofiel wordt gebruikt. Dit profiel, met verschillende voor- en achterzijde, kan zowel horizontaal als verticaal omgekeerd worden. De scheiding tussen de profielen is onzichtbaar, waardoor Scape een radiator uit één stuk lijkt in plaats van een verzameling losse profielen. De aansluitingen zijn volledig verborgen, terwijl de thermostaatkop en bediening discreet zijn ingebouwd in de afneembare zijkant. Jaga Freedom is dan weer een hybride radiator met een uniek design. De modulaire behuizing is gebaseerd op een licht golvend, dubbelwandig profiel uit gerecycleerd aluminium, wat een extreem sterke radiator oplevert. Een zeer strak aluminium rooster met zwarte rubberen inlegstrip maakt de afwerking compleet. De Freedom is geschikt voor verwarming, koeling én verluchting.

Journaal Daikin kondigt nieuwe geothermische Alterma-warmtepomp aan In de herfst van dit jaar breidt Daikin zijn Altherma-gamma uit met een geothermische warmtepomp. Geothermische warmtepompen halen warmte uit het grondwater of de aardbodem en geven deze in een later stadium terug af om de woning te verwarmen. De geothermische Altherma-warmtepomp onderscheidt zich van klassieke geothermische systemen (voornamelijk aan/uit-systemen) door gebruik te maken van de invertertechnologie. Een inverter stelt de verwarming voortdurend bij om de temperatuur in de kamer op peil te houden en verhoogt op die manier het comfort. De inverter zorgt er ook voor dat het systeem vlotter kan opstarten, zodat de gevraagde kamertemperatuur sneller wordt bereikt. Zodra de juiste temperatuur is bereikt, houdt de inverter ze constant. In vergelijking met traditionele aan/uit-systemen kan het verschil in seizoensgebonden efficiëntie oplopen tot twintig procent. Bovendien zijn er bij het geothermische systeem veel lagere operationele kosten en levert het een snellere ‘return on investment’ op. Tot slot heeft de geothermische Daikin Altherma een bijzonder compacte binnenunit met een mooi design. Het toestel (met geïntegreerde watertank) bestaat geheel uit voorgemonteerde onderdelen en is handig te installeren volgens het plug-and-play-principe. De eenheid omvat zowel een watertank als een hydrobox en is 180 cm hoog, 72 cm diep en 60 cm breed. De warmwatertank heeft een inhoud van 180 liter.

Nieuw design voor Samsung-1-weg cassette-warmtepomp Samsung heeft de keuze voor designpanelen bij haar 1-weg-cassettewarmtepomp uitgebreid met een wit Z-slidepaneel, dat voortaan naast het klassieke paneel wordt aangeboden. Dit nieuwe glossy paneel is afgewerkt met ronde hoeken en heeft een unieke luchtaanzuigzijde. Het paneel kan in stand-by stand nagenoeg volledig worden afgesloten, waardoor de unit een geharmoniseerd geheel vormt met de omgeving. De 1-weg cassette van Samsung is een compacte warmtepomp die door de lage inbouwhoogte van 16,5 cm met gemak te installeren is in een klein verlaagd plafond. Met een breedte van 41 cm behoort de unit tot één van de dunste ter wereld. Hierdoor kan deze warmtepomp-binnenunit geplaatst worden tussen de spanten van een plafondconstructie zonder dat je het plafond hiervoor volledig moet aanpassen. Doordat de omkasting van de cassette volledig uit kunststof bestaat, is deze zeer licht, hetgeen de installatie vergemakkelijkt. Aangezien een 1-weg cassette slechts één uitblaas- en één aanzuigleiding heeft, hoeft ze niet in het midden van een plafond geplaatst te worden en is er dus meer ruimte voor verlichting, een alarmsysteem of ander technieken. De cassette is standaard voorzien van een condenswaterpomp (opvoerhoogte 750 mm). De nieuwe Samsung-1-weg cassette (inclusief nieuw paneel) is verkrijgbaar voor veranda’s, kamers, kantoren en winkels, en dit op enkelvoudige buitenunits, multisplits of DVM.

BTicino introduceert nieuwe USB-contactdoos BTicino brengt een nieuwe USB-contactdoos op de markt, geschikt voor het opladen van smartphones, mp3-spelers, digitale camera’s en tablets. Een enkele USBkabel volstaat om de batterijen opnieuw op te laden. Smartphones, mp3-spelers, digitale camera’s en tablets worden tegenwoordig steeds vaker opgeladen met behulp van een USB-kabel. Opladen via een USB-poort heeft ook zo zijn voordelen: het is compatibel met en uniform voor verschillende merken en modellen van elektrische apparatuur (en dus heeft men slechts één kabel nodig) en gemakkelijk aan te sluiten en dus erg gebruiksvriendelijk. De USB-contactdoos van BTicino bestaat in twee verschillende versies: met één USB-poort (maximale laadstroom 750 mA) of twee USB-poorten (maximale laadstroom 1500 mA). Bij deze laatste kunnen met andere woorden twee verschillende toestellen gelijktijdig worden opgeladen, elk met een maximale laadstroom van 750 mA. Wanneer echter één toestel op de dubbele USB-contactdoos wordt opgeladen, gebeurt dit aan een maximale laadstroom van 1500 mA en laadt het toestel twee keer zo snel op. De USB-contactdoos kan gemonteerd worden in plaats van een normale contactdoos van 230 V en is geschikt voor installatie in traditionele inbouwdozen. Het mechanisme wordt aangeboden in wit, Tech en antraciet.

‘One-click showering’ met de GROHE Power&Soul-douches GROHE komt voor de dag met een interessante nieuwigheid: de Power&Souldouches. De GROHE AquaDirect-knop verenigt geavanceerde techniek met topdesign aan de hand van vier toetsen op de douchekop voor vier aparte straalpatronen en nog eens zeven unieke mengpatronen. Deze functie moet gepersonaliseerd douchen naar een hoger niveau tillen. Van een massage- en wellnessensatie met de GROHE Bokoma Spray over de krachtige Jet-straal tot de strelende Rain-straal: allerhande variaties zijn mogelijk. De douches zijn verkrijgbaar in twee verschillende designs: het strakke Cosmopolitan-design en het tijdloze Contemporary design. De GROHE StarLight-technologie zorgt ervoor dat ze steeds hun glans behouden.

INSTALLATIE & BOUW | 41

Journaal Compacte rookgasmeter voor het afstellen van cv-installaties

Lightplus wint Eco Award op Batibouw 2013

Veel moderne cv-installaties worden voor optimale werking en veiligheid afgesteld op CO2 (kooldioxide). Hiervoor is meting van de samenstelling van het rookgas onmisbaar. Naast kooldioxide is de concentratie koolmonoxide van groot belang uit veiligheids- en milieuoverwegingen. De BLAUWE LIJN BLUELYZER ST (Euro-Index) biedt een nauwkeurige rookgasanalyse en rendementsmeting (nauwkeurige meting en berekening van O2, CO, CO2, koolmonoxidegehalte in de omgeving, schoorsteentrek, rookgastemperatuur, omgevingstemperatuur, temperatuurverschil, rendement, luchtovermaat en verlies) voor controle en onderhoud van cv-installaties in een uiterst compacte behuizing (144 x 67 x 37 mm). Het toestel heeft slechts vijf toetsen, een overzichtelijke Nederlandstalige menustructuur, een groot TFT-kleurenscherm, een Bluetooth Smart-functie voor draadloze communicatie en een beschermholster met magneten voor gemakkelijke bevestiging van het instrument op een metalen oppervlak. De ingebouwde accu maakt het gebruik van batterijen overbodig. De meetresultaten zijn af te lezen van de display, op te slaan op een optionele MicroSD-kaart of uit te printen met de optionele EUROprinter.

Op de eerste dag van Batibouw 2013 werd de Eco Award uitgereikt, de prijs voor de onderneming die op Batibouw het meest milieuvriendelijke product voorstelt of de meest opvallende nieuwe ecologische productiemethode hanteert. Dit jaar ging de prijs naar verlichtingsspecialist Lightplus. Het product waar het om draait is de R7s LED van Megaman. Als invoerder van Megaman gaf Lightplus de LED R7s op vanwege zijn energiebesparende karakter. Deze ledlamp van 9W vervangt de energievretende staafhalogeen van 100W. Met de LED R7s van Megaman kan men – op basis van 3 branduren per dag en een vervangingskost van 1.50€ per lamp – tot 84% besparen. De vermindering van de CO2-uitstoot bedraagt 441kg, de levensduur 25.000 branduren (door de geringe warmteafgifte).

Remeha introduceert gasabsorptiewarmtepomp HP35a Remeha introduceert met de HP35a een innovatieve gasabsorptiewarmtepomp. Een gasabsorptiewarmtepomp is te vergelijken met een ‘normale’ elektrische warmtepomp. Ze wordt alleen niet elektrisch aangedreven, maar door een gasvlam. Er is dus geen zware elektrische installatie voor nodig. In plaats van een traditionele elektrische compressor heeft de Gas HP een thermodynamische compressor. Door warmte uit de omgeving te onttrekken, in dit geval lucht, kan de Gas HP deze duurzame warmte naar een bruikbaar (hoger) temperatuurniveau brengen. Voor dit proces is extra energie nodig. De benodigde extra energie wordt geleverd door aardgas. Het hele proces noemen we het absorptieproces: hierbij wordt ammoniak, opgelost in water, gebruikt als koudemiddel om warmte te onttrekken aan de warmtebron (lucht). In tegenstelling tot warmtepompen die gebruik maken van een grondbron, gebruikt de Gas HP de buitenlucht als warmtebron. De Gas HP wordt buiten, geplaatst (doorgaans op het dak) en doet zelfs bij lage buitentemperaturen uiterst efficiënt zijn werk.

Groene Innovaties van Philips werpen vruchten af Het welbekende Philips Electronics maakte onlangs bekend dat de omzet uit Groene Producten in 2012 11,3 miljard euro bedroeg, oftewel 45% van de totale omzet van het bedrijf. Philips zet hiermee een flinke stap in de richting van het behalen van zijn EcoVision-duurzaamheidsdoelen voor 2015. Deze resultaten onderstrepen Philips’ voortdurende inzet voor duurzaamheid binnen de gehele organisatie en het streven van Philips om de gezondheid en het welzijn van mensen te verbeteren door middel van innovatie. “We zijn er trots op dat Philips momenteel voor één op de vier mensen op aarde bijdraagt aan een beter leven. We hebben onszelf ten doel gesteld om dat cijfer tussen nu en 2025 te laten stijgen tot 3 miljard mensen per jaar”, aldus Jim Andrew, voorzitter van de Sustainability Board en Chief Strategy & Innovation Officer bij Philips. “We hebben tevens grote vooruitgang geboekt bij het verminderen van de milieu-effecten van onze activiteiten. We wilden de CO2-uitstoot als gevolg van onze activiteiten in vijf jaar met 25% terugdringen, en dat doel hebben we dit jaar bereikt. Dit resultaat is voornamelijk te danken aan energiebesparingsprogramma’s op onze grootste vestigingen, toepassing van ‘groene logistiek’, minder reisbewegingen en meer gebruik van duurzame energie. Dit beleid zullen we wereldwijd verder gaan doorvoeren.” In 2012 investeerde Philips 569 miljoen euro in Groene Innovaties. Het bedrijf ligt daarmee op koers om het beoogde investeringsbedrag van 2 miljard euro in 2015 te behalen. De sector Lighting liep voorop door ruim EUR 325 miljoen te investeren in de voortzetting van de ledrevolutie, gericht op een aanzienlijke vermindering van de CO2-uitstoot door omschakeling naar energiezuinige verlichting.

INSTALLATIE & BOUW | 43

GEOTABS

Tekst: Roxane Heeren

Europees onderzoeksproject tilt

GEOTABS voor kantoorgebouwen naar topniveau In onze zoektocht naar energie-efficiëntie in gebouwen hebben de voorbije decennia heel wat nieuwe technieken het licht gezien. Eén daarvan is het veelbelovende GEOTABS-concept - de combinatie van geothermische warmtepompen (GEO) met betonkernactivering (Thermally Activated Building Systems of TABS) – dat de benodigde energie voor verwarming en koeling van een gebouw sterk kan doen afnemen.

GEOTABS kantoor Infrax Dilbeek (Bron: Studiebureau R. Boydens). Meerdere GEOTABS kantoren staan via projectfiches gebundeld op www.geotabs.eu.

Uit de praktijk blijkt echter dat GEOTABS-gebouwen vaak niet hun volledige potentieel aan energiebesparing benutten. Daarom werd het GEOTABS-project opgestart. Vijfentwintig partners uit de academische en bedrijfswereld in vijf Europese landen bundelden hun krachten en deden twee jaar lang onderzoek naar manieren om de prestaties van GEOTABS-kantoorgebouwen te optimaliseren. En met succes: op het afsluitende internationale symposium, dat werd bijgewoond door een honderdtal aanwezigen uit diverse tak-

Prof. Lieve Helsen (KU Leuven) en Prof. Wim Boydens (U Gent), vastberaden om het GEOTABS verhaal verder te zetten.

44 | INSTALLATIE & BOUW

ken van de bouwbranche, overheerste een grote tevredenheid over de gepresenteerde resultaten.

Uitwisseling GEOTABS is geen nieuwe techniek. De combinatie van geothermische warmtepompen met betonkernactivering wordt regelmatig toegepast, omdat ze een groot potentieel aan energiebesparing voor gebouwverwarming en -koeling biedt. In het Europese beleid inzake hernieuwbare energie en energieprestatie van gebouwen krijgt het concept dan ook een niet onbelangrijke plaats toebedeeld. GEOTABS is echter geen toverformule, die eenvoudigweg door haar aanwezigheid succes garandeert. “GEOTABS is een enorm mooi huwelijk,” vertelt Wim Boydens van onderzoekspartner Studiebureau Boydens. “Het concept is robuust in werking, maar de energetische performantie is gevoelig aan finesses op het vlak van ontwerp en regeling. Omwille van de complexe fysische mechanismen achter de werking was doorgedreven onderzoek noodzakelijk.” Daarom werd het GEOTABSonderzoeksproject opgestart, met de bedoeling de implementatie van het GEOTABS-concept te optimaliseren, zodat ontwerpers en installateurs in elk bouwproject het allerbeste resultaat kunnen realiseren. Het project werd opgezet met steun van het Europese ERA-SME programma, dat een nauwe samenwerking tussen onderzoeksinstellingen en bedrijven wil aanmoedigen. Het onderzoeksteam bestond dan ook uit acht onderzoeksinstellingen en zeventien bedrijven uit vijf landen (België, Nederland, Duitsland, Denemarken en Tsjechië), onder coördinatie van professor Lieve Helsen van de KU Leuven. In Vlaanderen kon GEOTABS daar bovenop rekenen op steun van het IWT en werd het team uitgebreid met een 'gebruikerscommissie': vijftien bedrijven uit de bouwwereld, die de evolutie van het project mee

GEOTABS

opvolgden en op gezette tijden hun feedback gaven vanuit hun ervaring in het veld. Dankzij deze uitgebreide set van zeer uiteenlopende partners werd het project een uitwisseling van kennis, ervaring en context tussen de verschillende deelnemers en landen. Elke partner heeft immers zijn eigen insteek en focus en levert zo een heel eigen bijdrage aan het project.

Ontwerp en regeling Deze multidisciplinaire en internationale benadering bleek zeer nuttig voor het onderzoek. Professor Lieve Helsen legt uit: “Een van de grootste lessen uit het project was dat voor de optimalisatie het globale systeem, dat bestaat uit het gebouw en de verschillende technieken (inclusief de grondkoppeling), als geheel moet bekeken worden. Opsplitsen van het systeem en elk onderdeel apart optimaliseren leidt niet per definitie tot een betere werking van het geheel. Door de toepassing van betonkernactivering zijn gebouw en technieken immers zeer nauw met elkaar verbonden. Dit impliceert dat al in de ontwerpfase moet geanticipeerd worden op de mogelijke scenario's tijdens gebruik en dat het GEOTABS-systeem van in het begin moet geïntegreerd worden.” Concreet bestond het onderzoek uit de monitoring van verschillende parameters in reeds gerealiseerde gebouwen over een langere periode. Daarnaast werd via een online enquête een comfortonderzoek uitgevoerd bij de gebruikers van deze gebouwen. Deze gegevens werden tenslotte gebruikt in diverse simulaties. Hierin school een tweede belangrijke vaststelling in het GEOTABSproject: de noodzaak van dynamische simulaties. Omwille van de grote thermische capaciteit van beton reageert het systeem immers zeer langzaam op schommelingen in de aanvoertemperatuur. Het duurt met andere woorden een hele tijd voor de evenwichtstoestand bereikt wordt, wat betekent dat het systeem een groot deel van de tijd in evolutie is. Enkel dynamische simulaties zijn bijgevolg geschikt om GEOTABS-systemen correct te dimensioneren en te regelen. Deze nieuwe inzichten vinden hun neerslag in enerzijds een set raadgevingen en ontwerprichtlijnen en anderzijds een nieuwe regelmethodiek - modelgebaseerde voorspellende regeling - die reeds tijdens het onderzoek uitgebreid is getest en gesimuleerd. Professor Helsen voegt toe: “Deze methodiek kan vandaag nog niet massaal in de praktijk worden omgezet, maar het potentieel werd alvast aangetoond. De testen hebben ons ook inzichten gegeven in het optimale systeemgedrag. In de nabije toekomst kan dus getracht worden dit optimale systeemgedrag via eenvoudige regelstrategieën na te bootsen.”

Resultaat als startpunt De conclusies van het onderzoek werden op 22 januari voorgesteld op een internationaal symposium in Hannover. De talrijk aanwezige professionals en onderzoekers waren zeer tevreden over de bereikte resultaten. “Vooral de internationale en interdisciplinaire kruisbestuiving werd als zeer positief ervaren,” vertelt Wim Boydens. “Dankzij deze brede aanpak heeft GEOTABS de verschillende betrokken actoren meer op dezelfde lijn gebracht. En, wat het belangrijkste is, met het onderzoek zijn cruciale stappen gezet naar een holistische en gefundeerde optimaliserende aanpak. Bovendien opent het nieuwe innovatietrajecten en biedt het

GEOTABS symposium in Hannover, het publiek is geboeid en denkt mee.

uitzicht op nog verdere uitdieping van onze kennis en inzichten in GEOTABS-gebouwen.” Dit symposium vormt dus zeker geen eindpunt. Het GEOTABS-project heeft de vooropgestelde vragen beantwoord, maar minstens evenveel nieuwe onderzoeksvragen opgeworpen. Het onderzoek naar de prestaties van GEOTABS-systemen wordt dan ook voortgezet via nieuwe projecten, die focussen op verschillende aspecten die in dit eerste project naar voren zijn gekomen.

Detail van de opbouw van een Airdeck betonkernactivering vloer, voor het gieten van het beton (Bron: Airdeck).

In navolging van het afsluitende symposium in Hannover wordt in het najaar van 2013 ook in België een congres georganiseerd, waar de verworven inzichten worden voorgesteld. Zo kan de Belgische markt direct mee profiteren van de gedreven inbreng van onze Vlaamse en Waalse GEOTABS-onderzoekspartners. ❚

Partners GEOTABS-project onderzoeksinstellingen: KU Leuven, Thomas More - Campus De Nayer Mechelen, Université de Liège Technische Universität Braunschweig, Georg-Simon-Ohm-Hochschule für angewandte Wissenschaften Nürnberg Technische Universiteit Eindhoven Danmarks Tekniske Universitet Czech Technical University Prague

bedrijven: Belvi (Airdeck), Copromax Eng., Factor 4, Studiebureau Boydens, Rehau Energydesign Braunschweig, Heimann Ingenieure, SolarNext BenR Adviseurs, DGMR Bouw, DWA, Smits Van Burgst, Thermal Comfort Systems, Vabi Software Heliopower, Nilan Mikroklima

gebruikerscommissie Vlaanderen: Arcadis, Belvi (Airdeck), Echo, Factor4, IFtech, Imtech Projects, Ingenium, Laborelec, Nathan Import/Export, Rehau, Studiebureau Boydens, Talboom, Verheyden Putboringen, Viessmann Belgium, VK Engineering

INSTALLATIE & BOUW | 45

WAREGEM | Ter Dompel

Tekst: Isabel Boons

Ter Dompel Waregem:

renovatie 90 appartementen met aandacht voor maximaal wooncomfort Ter Dompel in Waregem is een appartementsgebouw dat bestaat uit 90 appartementen. Het gebouw werd opgetrokken omstreeks 1975 en wordt momenteel aan een grondige renovatie onderworpen. Alle ramen worden vervangen, de buitengevels worden geïsoleerd en ook het sanitair wordt volledig vernieuwd. Om het leefcomfort van de toekomstige bewoners te garanderen leverde AeroPulmo uit Schoten voor iedere woonunit een ventilatiesysteem-D. Van De Maele Multi-Techniek zorgde voor de installatie van deze groepen. Momenteel zijn de eerste 45 appartementen reeds ventilatietechnisch ingeregeld.

Ter Dompel in Waregem wordt aan ene grondige renovatie onderworpen. Zowel de ramen, de buitengevels en het sanitair wordt vernieuwd.

Grondige renovatie Het project Ter Dompel in Waregem wordt momenteel aan een grondige renovatie onderworpen. De bestaande ramen met enkele beglazing maakten plaats voor ramen opgebouwd met thermisch onderbroken raamprofielen, waarin een thermische hoogrendementsbeglazing werd geplaatst. Om deze investering maximaal te laten renderen zijn de buitengevels bijkomend geïsoleerd met polyurethaanisolatie. Om het

46 | INSTALLATIE & BOUW

wooncomfort te verhogen werd er efficiënte zonwering geplaatst in combinatie met een individueel ventilatiesysteem-D met energierecuperatie. Gunter Frencken: “Het systeem-D is voor de toekomst het enige energetisch verantwoorde ventilatiesysteem en dit omdat het E-peil steeds verder zakt. Een ventilatiesysteem D zal met andere woorden bijna een vanzelfsprekendheid worden. Net daarom werd bij de renovatie van dit gebouw voor het systeem D gekozen. Een

makkelijk hanteerbaar, energiezuinig en efficiënt systeem dat door de overheid wordt beloond met het hoogste aantal E-peilpunten.”

Meest energetisch verantwoorde manier van ventileren Er wordt verwacht dat we steeds beter gaan ventileren, maar een supergeïsoleerde woon-of werkruimte vereist ook een efficiënte ventilatie en dit kan worden verzekerd met het systeem-D.

Waregem | Ter Dompel

De buitengevels zijn geïsoleerd met polyurethaanisolatie.

“Bij een D ventilatie systeem wordt er zowel mechanisch lucht toe -als afgevoerd. Het voordeel van een D systeem is dat de warme afvoerlucht gebruikt kan worden om de koude lucht voor te verwarmen. Hierdoor wordt een stuk van de warmte die naar buiten wordt geblazen gerecupereerd. Via een warmtewisselaar wordt de aangezogen lucht verwarmd met de uitgeblazen lucht. Daarbij halen wordt er een rendement van bijna 90% gehaald. Dat betekent dat wanneer de afgezogen lucht 20°C is, de ingeblazen lucht kan worden opgewarmd tot 18°C”, vertelt Gunter Frencken.

Decentraal systeem De 90 appartementen in Ter Dompel werden allemaal voorzien van een ventilatiegroep systeem-D die aan het plafond werd bevestigd: “Alle 90 appartementen werden voorzien van een eigen systeem. En dit omdat de globale systemen niet zo goed ingeregeld kunnen worden, maar ook omdat iedere woonunit een aparte be-

lasting heeft. Niet iedereen heeft namelijk eenzelfde ritme van leven. Tegenwoordig wordt er dus meer en meer gekozen voor het decentraal ventileren. Eerst en vooral omdat het prijsvriendelijk is en omdat een decentraal systeem het comfort van de bewoners aanzienlijk vergroot”, vult Gunter Frencken aan.

Plafondunit in ieder appartement

De sturing is los van de ventilatiebox ontwikkeld. Hierdoor kan de installateur de sturingshoed op een goed bereikbare plaats naast de box monteren.

Aeropulmo beschikt over ventilatiegroepen die aan het plafond kunnen worden gemonteerd. Een groot voordeel voor de installatie in appartementsgebouwen gezien de beschikbare ruimte in een appartement beperkt is. De toekomstige bewoners van Ter Dompel zullen met andere woorden niet moeten inboeten aan ruimte en bovendien is de decoratieve afwerking van het systeem perfect integreerbaar met de architectuur van de woonunits. Didier Rouquart, Van De Maele Multi-Techniek:

“De plafondmontage is een groot voordeel, maar ook op technisch vlak is de Pulmo® een paradepaardje: de warmtewisselaar bevindt zich immers zich tussen de ventilator en het leidingennet. Zo wordt de warmtewisselaar ook als geluidsdemper gebruikt. Het systeem is met andere woorden geluidsarm en is uitgerust met gemakkelijk te wisselen en/of te reinigen G3voorfilters.” ❚

TECHNISCHE FICHE Opdrachtgever Hoofdaannemer Ontwerper Ventilatie Badkamermeubels Sanitair & CV Elektriciteit

Helpt Elkander Bekaert Building Company Building Concepts Van De Maele Multi-Techniek Goossens Klima-Vandenbroucke Mobiltechnic

INSTALLATIE & BOUW | 47

Waregem | Hoofdkantoor Cebeo

Tekst: Johan Debaere

Technieken maken nieuwbouw visitekaartje op energetisch vlak

Cebeo bouwt energie-efficiënte hoofdzetel

Het nieuwe Cebeo-kantoor langs de E17 scheert hoge toppen op het vlak van energiezuinigheid.

In oktober 2012 namen honderdachtendertig medewerkers van Cebeo hun intrek in het nieuwe hoofdkantoor langs de autoweg E17 tussen Kortrijk en Gent. Dit visitekaartje van de elektrotechnische groothandel scheert hoge toppen op het vlak van energiezuinigheid. Net als in veel hedendaagse kantoorgebouwen bepalen technieken, zoals verlichting, ventilatie, zonwering en geothermie, ook hier de energie-efficiëntie. De directie, de ondersteunende diensten en de productdivisies van Cebeo zijn onlangs naar een nieuw kantoorgebouw met een oppervlakte van 4583 m² verhuisd. Architect Van Oost, eigenaar Willy Naessens en Cebeo besteedden bij het ontwerp veel aandacht aan energiezuinigheid. De vierkante vormgeving van het gebouw, de doorgedreven isolatie en de geothermische warmtepompinstallatie voor de vloerverwarming en de koeling resulteren in een

48 | INSTALLATIE & BOUW

aanzienlijke energiebesparing, terwijl de keuze van het glas en de montage van zonwerende luifels op de zijkant en de achterzijde oververhitting voorkomen. De grote glaspartijen laten bovendien voldoende licht naar binnen, waardoor alleen waar echt nodig energiezuinige verlichting met daglichtregeling voor bijkomende verlichting zorgt. Tot slot genereert dit gebouw zelf energie dankzij tweehonderdvijfentwintig zonnepanelen op het dak.

waregem | Hoofdkantoor Cebeo

GEOTHERMISCHE WARMTEPOMPEN VAN STIEBEL ELTRON Na een diepgaande interne studie op basis van de bouwtechnische gegevens koos Cebeo voor de verwarming en de koeling van zijn kantoorgebouw een geothermisch warmtepompsysteem van Stiebel Eltron. “Drie krachtige bodem-water warmtepompen type WPF 66 zorgen steeds voor de gewenste temperatuur in de ruimten,” stelt Peter Vandenberghe, technisch-commercieel afgevaardigde bij Stiebel Eltron. “Op elke warmtepomp is een buffervat van 1500 liter aangesloten, van waaruit het water voor de vloerverwarming wordt gestuurd. De koeling gebeurt passief: Enkel de circulatiepompen draaien, de warmtepomp zelf werkt niet.” Deze warmtepompen halen hun energie uit de bodem. Daarom werden achtenveertig boringen met een diepte van 108 meter uitgevoerd. “Ze werken onafhankelijk van elkaar,” legt Geert Rooselaer, zaakvoerder van het gelijknamige installatiebedrijf uit. “Er werd één systeem per verdieping voorzien, aangezien de eisen op het vlak van verwarming en koeling per verdieping verschillend zijn.” Heel speciaal is de integratie in het gebouw. Cebeo wou de installatie immers als demo voor zijn klanten gebruiken en plaatste de warmtepompinstallatie achter glas in de ontvangstruimte.

ZONWERING VAN RENSON® Om oververhitting – en bijgevolg verdere koeling – in de kantoren te vermijden, werden op de zijkant en de achterzijde van het gebouw zonwerende luifels geïntegreerd. Het gaat hier om eenvoudige zonweringsystemen van RENSON® met C-vormige alumilium Sunclips®-lamellen, die doorlopend onder een

De energie-efﬁciënte oplossing van de toekomst

Het all-in-one toestel voor ventilatie, warm water, verwarming en koeling

Drie krachtige bodemwaterwarmtepompen zorgen ervoor dat de temperatuur in de verschillende ruimtes steeds op peil blijft.

aluminium draagstructuur gemonteerd zijn. “Aangezien deze luifels boven de glaspartijen hangen, verstoren ze het uitzicht naar buiten niet,” vertelt Johan Debaere, communicatieverantwoordelijke van RENSON®. “In de zomermaanden zorgen ze voor een goede beschaduwing, terwijl ze in de wintermaanden de aangename zonnewarmte in het gebouw laten binnenschijnen.”

DENKEN AAN MENS EN MILIEU LWZ 304/404 SOL Integraal ventilatiesysteem

Cebeo koos resoluut voor energie-efficiënte en duurzame technieken - niet alleen voor werknemers en klanten, maar ook voor het leefmilieu een goede zaak. ❚

SOL 27 premium Thermisch zonnepaneel

Een van de 30.000 STIEBEL ELTRON systeemoplossingen

Hedendaags wonen | De LWZ 304/404 SOL verenigt alle belangrijke huistechnische functies in één toestel: ventileren, warm water, verwarmen en koelen. Bovendien kan men het aansluiten op zonnecollectoren om nog meer gebruik te maken van de gratis energie van de natuur. STIEBEL ELTRON. Warmtepompspecialist. Sinds 1976.

TECHNISCHE FICHE Architect AAVO, Spiere-Helkijn Hoofdaannemer Willy Naessens, Wortegem-Petegem Geothermische Warmtepompen Stiebel Eltron, Groot-Bijgaarden Installatiebedrijf Rooselaer Technics, Sint-Pieters-Leeuw Zonwering Renson, Waregem Start werken mei 2011 Einde werken september 2012

www.stiebel-eltron.be INSTALLATIE & BOUW | 49

www.osram-benelux.com

LED lichtoplossingen van OSRAM voor shop en retail OSRAM ontwikkelt LED lichtoplossingen voor gebouwen, winkels en openbare ruimtes. Daglicht- en lichtmanagementsystemen, armaturen en lampen uit één hand waardoor OSRAM in staat is het juiste licht op het juiste moment in de juiste hoeveelheid op de juiste plaats te leveren. OSRAM introduceert de LUNIS® SL, een complete familie lichtrail- en downlight armaturen, waarmee winkels en verkoopruimten in de juiste sfeer kunnen worden verlicht. Lunis® SL Track: opbouwspots in LED en HCI voor lichtrailmontage Lunis® SL Recessed: inbouwspots in LED en HCI Speciale modellen voor DALI en Tunable-White varianten zijn op aanvraag beschikbaar.

Lunis® SL Track

OSRAM adv. Siteco shop-retail NL 197x267 mm.indd 1

Lunis® SL Recessed

7-3-2013 16:32:07

WAREGEM | Kantoorgebouw Cecebo

Lichtoplossingen van OSRAM in nieuw hoofdkantoor Cebeo Op 1 oktober 2012 verhuisden de productdivisies, de ondersteunende diensten en de directie van elektrotechnische distributeur Cebeo naar een nieuw hoofdkantoor vlak langs de E17 in Waregem. Voor de buitenverlichting, de receptie en voor de functionele en accentverlichting op de eerste verdieping, koos Cebeo voor lichtoplossingen van OSRAM. Eén van de doelstellingen van het nieuwe gebouw, was om de visibiliteit en de naamsbekendheid van Cebeo te vergroten. De gevelverlichting langs de kant van de E17 speelt daar uiteraard een zeer belangrijke rol in. Het logo van Cebeo dat in grote letters op de ramen is aangebracht, moest daarom de klok rond zichtbaar zijn. De Traxon RGB LED installatie Liner XB-27 RGB met DMX aansturing zorgt voor de flexibele verlichting van de volledige raampartij binnen het kader van de luifel. Door de kleureffecten die mogelijk zijn wordt het gebouw een opvallende verschijning langs de snelweg.

ter wereld. Een hightech onderneming in de lichtindustrie waar meer dan 70% van de omzet voorkomt uit energiebesparende producten. In de Benelux wordt OSRAM vertegenwoordigd door OSRAM Benelux B.V., gevestigd in Capelle aan den IJssel. ❚

Voor de receptie is de DRAGONchain® Colormix ingezet. Deze flexibele RGB LED keten is uitermate geschikt voor het programmeren van lichtstemmingen, alsook voor homogene verlichting. Op de eerste verdieping is er voor de algemene verlichting en voor boven de werkplekken gekozen voor de Novaluna® armaturen, voorzien van de ELDACON® technologie. Deze microprismatische technologie zorgt voor een diffuse verspreiding van het licht, zonder dat de verblindingsfactor verhoogt en het aan rendement inboet. Het licht wordt als het ware daar gebracht waar het nodig is; op de werkplek. In de vier kitchenettes hangen LEDVANCE® Downlight S, M en L. Cebeo koos voor LEDVANCE® omdat het energie-efficiënte, esthetisch mooie downlights zijn die perfect inbouwbaar zijn in het meubilair. In het nieuwe gebouw toont Cebeo dat energie-efficiëntie hand in hand kan gaan met gebruikerscomfort. De lichtoplossingen van OSRAM zijn daar zonder meer het bewijs van. Al meer dan 100 jaar staat de naam OSRAM wereldwijd voor uitstekend licht. OSRAM behoort tot de grootste lichtbronnen- en armaturenfabrikanten

Microprismatische technologie zorgt voor een diffuse verspreiding van het licht.

INSTALLATIE & BOUW | 51

the

global specialist

in electrical and digital

building infrastructures

Cofely Axima for a better climate Brandbeveiliging en sprinkler Energie-efficiënte oplossingen HVAC: luchtbehandeling, ventilatie, koeling en verwarming Sanitaire installaties IJswater, oververhit water en stoom Clean room technologie, afzuigsystemen en ontroking

Rue du Montenegrostraat 138-144 - 1190 Brussels tel. +32 2 533 23 11 - fax +32 2 538 86 85 brussels@cofelyaxima-gdfsuez.be

Cof-Axima_ad_197x130_hor_bilin.indd 1

Protection incendie et sprinklage Solutions énergétiques HVAC : traitement d’air, ventilation, réfrigération et chauffage Installations sanitaires Eau glacée, eau chaude et vapeur Technologie salles blanches, extraction et désenfumage

www.cofelyaxima-gdfsuez.be 29/03/13 14:36

Zaventem |

Momenteel wordt op de luchthaven van Zaventem een nieuw complex van TUI Travel gebouwd. Het biedt plaats aan een grote onderhoudsloods en kantoren en zal heel wat speciale technieken bevatten. (Foto : Jaspers-Eyers Architects) Tekst: Tim Janssens

' Doorgedreven HVAC-concept voor nieuwe vliegtuigloods' Projectinfo

De luchthaven van Zaventem krijgt er voor het eerst sinds lang nog eens een nieuw loodsgebouw bij. Het betreft een bedrijvencomplex van TUI Travel (vooral bekend als moederholding van touroperator Jetair) dat plaats zal bieden aan kantoren en een grote onderhoudsloods. Philippe Hellemans, Branch Manager bij Cofely Axima, geeft ons een woordje uitleg over de speciale technieken die in het nieuwe complex worden toegepast. TUI Travel (Jetair) investeert in de bouw van een nieuwe hangar voor het onderhoud en de herstellingen van haar vliegtuigen op Brussels Airport in Zaventem. Het nieuwe gebouw bevindt zich op de plaats van de hangars die op 6 mei 2006 afbrandden, vlakbij de « Air Side » zone. Het complex bestaat uit een hangar van 7000 m² en 25 meter hoog en een gebouw van vijf verdiepingen met op het gelijkvloers kantoren, magazijnen en werkplaatsen en op de eerste tot en met vijfde verdieping kantoren, vergaderzalen en een restaurant. De nieuwe gebouwen zullen in september 2013 in gebruik genomen worden. Het ontwerp (Jaspers-Eyers Architects, Arcadis) werd gemaakt met het oog op het zo laag mogelijk houden van de energiekosten. TUI Travel koos Cofely Axima voor de installatie van de klimatisatie, het sanitair en de brandbeveiliging. “De klimatisatie omvat een ijswaterproductie van 525 kW, een warmwaterproductie van 900kW en een sanitair warmwaterproductie van 40 kW. De luchtbehandeling gebeurt door vier luchtgroepen met een totaal debiet van 50.000 m³/u. Tot slot installeren we de

brandbeveiligingsinstallatie met drieduizend sprinklerkoppen,” licht Philippe Hellemans toe. Voor de warmwaterproductie plaatst Cofely Axima twee condensatieketels. De kantoren worden verwarmd via verwarmingsplafonds, de hangar met vloerverwarming: twee verwarmingstechnieken op lage temperatuur die een optimaal rendement van de ketels verzekeren. Voor de warmwaterproductie is een warmtekrachtkoppeling voorzien. Het ijswaterproductiesysteem werkt met een warmtewisselaar die rechtstreeks gekoppeld is aan de koeltoren en zo toelaat in het tussenseizoen koelwater te produceren zonder een koelgroep te gebruiken. Het ijswater wordt gebruikt voor de koelplafonds, die instaan voor de klimatisatie van de kantoren. “De luchtgroepen zijn van hun kant uitgerust met hoogrendementsrecuperatiewielen die vocht en warmte uit de retourlucht recupereren,” gaat Hellemans verder. “Zo beperken we het vermogen van de verwarmingsen koelbatterijen. Het geheel van de technische installaties wordt gecontroleerd door een centraal beheerssysteem dat in de toekomst een optimalisatie van het rendement van de verschillende systemen zal toelaten.” ❚

Legrand Group Belgium – cable management solutions Legrand Group Belgium (Diegem) stond in voor het leveren van kabelgoten (Kabelgoot P31), kabelladders (Kabelladder GLO-4) en verzonken vloergootsystemen (Draadgoot CABLOFIL, Vloergroot GVG-5). Installateur ITB opteerde ervoor om diverse producten te combineren. “Kabelgoot P31 wordt opgehangen in een vals plafond. Voordelen ervan zijn de montagesnelheid, de stevigheid en het uitgebreid assortiment aan beschikbare hulpstukken,” luidt het bij Legrand Group Belgium. “Kabelladder GLO-4 is gebruikt in de schachten en de hal. Zo'n ladder komt bij verticale montage van pas om de kabels te bevestigen. Ten derde is er de CABLOFIL, een draadgoot onder de valse vloer. Deze kan je makkelijk en schroefloos op de vloer bevestigen met het RSCN-profiel. Vloergroot GVG-5 wordt in de chape gebruikt als kabelkoker. Binnen Legrand zijn diverse mensen betrokken bij dit dossier. We onderhouden immers ook contacten met de opdrachtgever en het studiebureau en verlenen technisch advies aan de Key Account Engineer van ITB. Onze salesafdeling volgt het project intern op om ervoor te zorgen dat alle leveringen stipt gebeuren en ons technisch team beschikbaar is voor de nodige technische ondersteuning. Bijzonder complex was dit project niet, maar de locatie en de omvang van het project maken het wel uniek.” Legrand is een Franse onderneming die al in 1860 werd opgericht. Sinds 1949 spitst ze zich exclusief toe op de productie van elektrisch materiaal. De in 1966 opgerichte Legrand Group Belgium was de eerste dochteronderneming in het buitenland. Vandaag heeft Legrand vestigingen in 70 landen, met een hoofdzetel in Limoges (Frankrijk). Legrand levert behalve cable management solutions ook elektrische en digitale voorzieningen voor gebouwen.

INSTALLATIE & BOUW | 53

LEUVEN | Balk van Beel Tekst: Jan Daneels Tekst: Jan Daneels

De Balk van Beel werd door Breeam onderscheiden met een duurzaamheidsgraaf van 87,7 %. Dit is onder meer te danken aan de uiterst energie-efficiënte HVAC-installatie.

Groene HVAC voor ambitieuze Balk van Beel In juni 2013 wordt de eerste fase in het project Tweewaters aan de vaart in Leuven afgerond. De ‘Balk van Beel’, het groene en energie-efficiënte appartementsgebouw van de hand van architect Stéphane Beel zal dan worden opgeleverd. Project Tweewaters werd ondertussen door Breeam, de wereldwijde nummer 1 in het meten en beoordelen van de duurzaamheid van gebouwen, onderscheiden met een duurzaamheidsgraad van 87,8% (label 'outstanding'). Het Limburgse installatiebedrijf Future Clima droeg zijn steentje bij door het verlenen van advies en de installatie van sanitair en HVAC. In de zomer van 2011 werd Future Clima door hoofdaannemer Willemen betrokken bij het ontwerp voor de Balk van Beel in het project van de nieuwe stadswijk Tweewaters in Leuven. Future Clima werd gevraagd om te assisteren bij de concrete invulling van HVAC en sanitair in het ambitieuze project van projectontwikkelaar Ertzberg en Stéphane Beel Architects. Het installatiebedrijf

54 | INSTALLATIE & BOUW

nam de praktische uitvoering van verwarmingsen ventilatie-installaties op zich. Ook al het badkamermeubilair werd door hen geïnstalleerd. “De samenwerking met Beel Architects verliep niet altijd makkelijk, maar we zijn erg tevreden,” zegt Tim Claes, een van de drie zaakvoerders van Future Clima. “Het bureau was vaak bijzonder streng, maar dat is de kwaliteit enkel ten goede gekomen.”

Wa r m t e k r a c h t k o p p e l i n g voor de hele wijk Concreet zijn alle 106 appartementen in de Balk lage-energiewoningen (E<60 en K<33), zal de stroomvoorziening op termijn 100% groen zijn en werd bij de bouw gebruik gemaakt van duurzame materialen. Future Clima installeerde het centraal ventilatiesysteem met zes luchtgroepen van fabri-

LEUVEN | Balk van Beel

kant GEA Happel. De verwarming van de appartementen gebeurt via Planora-paneelradiatoren van Radson. Op termijn moet de Balk in zijn geheel verwarmd worden aan de hand van een warmtekrachtkoppeling die de hele stadswijk van warmte en stroom kan voorzien. “Omdat die installatie nog niet voltooid is, maken we in het appartementsblok voorlopig nog gebruik van twee gascondensatieketels van 2x600 kW,” zegt Claes. Architect Stéphane Beel ontwierp zelf al het meubilair voor de badkamers in de Balk. Hij werkte daarvoor samen met fabrikant Sleurs en groothandelaar Lambrechts. Ook in de badkamers nam Future Clima de installatie van sanitair en HVAC op zich. Ondertussen is een derde van de appartementen opgeleverd.

Investering wordt beloond De overige appartementen zullen tegen het begin van de zomer klaar zijn. Ondanks de moeilijkheden om bij aanvang investeerders te vinden voor de nieuwe stadswijk, wordt de eerste fase op korte termijn volledig afgerond. Aanvankelijk geloofde vrijwel niemand in de haalbaarheid van een project dat zowel duurzaamheid, leefcomfort als architecturale principes van het hoogste niveau in één urbanisatieplan balt. De beslissing van Ertzberg om de nodige 45 miljoen euro uit eigen vermogen te halen lijkt – met de afronding van de eerste fase in zicht – te lonen. ❚

Op termijn moet de Balk van Beel in zijn geheel verwarmd worden aan de hand van een warmtekrachtkoppeling die de hele nieuwe stadswijk van warmte en stroom kan voorzien.

FUTURE CLIMA BVBA Green comfort isn’t a luxury

Future clima is ontstaan uit een combinatie van meer dan 30 jaar ervaring in de HVAC sector werkend voor de grootste bedrijven en jeugdig enthousiasme. Samen vormt dit een ideaal team en dit blijkt ook uit onze klanttevredenheid. Future clima staat garant voor een professionele uitvoering en dit enkel met eigen mensen. Of het nu gaat over lastechniek, montage of ventilatiekanaalwerk, Future clima heeft voor ieder soort werk bekwaam personeel.

Essenlaan 9 3600 Genk T 089/38.40.38 info@futureclima.be

Future clima beschikt ook over een eigen studiedienst. Wij zullen u met veel plezier adviseren, of het nu gaat over een project met eigen studiebureau of over een blanco grondplan. Future clima zal steeds de beste oplossing voor u voorstellen en uitwerken.

www.futureclima.be 13870114_futureclima.indd 1

INSTALLATIE & BOUW | 55 04-04-13 11:46

beernem | Serviceresidentie Patershof Tekst: Isabel Boons

Oud klooster volledig verbouwd tot 44 energiezuinige assistentiewoningen

De nieuwe Serviceresidentie Kasteeldomein Patershof is ontworpen met het oog op een zo laag mogelijk ecologische voetafdruk.

In het voormalige klooster van de paters van het Heilig Hart langs de Kasteeldreef opent in deze maand het “Kasteeldomein Serviceresidentie Patershof”. Cura vzw verbouwde er het leegstaande kloostergebouw tot 44 assistentiewoningen voor zestigplussers die zelfstandig willen blijven wonen, maar zorg op maat binnen handbereik willen hebben. EcoFinity kreeg de opdracht om een gebouw te ontwerpen met een zo laag mogelijke ecologische voetafdruk en dat is hen ook gelukt… Het gebouw blinkt uit door zijn vooruitstrevende milieuvriendelijke technieken. Ook de woningen worden zo CO2-neutraal mogelijk gehouden.

Unieke woongelegenheid Serviceresidentie "Kasteeldomein Patershof" te Beernem is een unieke woongelegenheid. In een oase van groen, een parkgebied van 7 ha met wandelpaden langs vijver, bos en met zicht op omliggende weiden, is rust en privacy één van de vele troeven. Begin 2012 begon men met de verbouwing van het oude klooster naar een mo-

56 | INSTALLATIE & BOUW

derne residentie van 44 assistentiewoningen. De residentie opent zijn deuren in april. Opdrachtgever Cura vzw die deel uitmaakt van de Congregatie O.L.V. van 7 Weëen in Ruiselede, kwam bij EcoFinity aankloppen met de vraag een energiezuinig gebouw te ontwerpen.

Werkingskosten zo laag mogelijk Steven de Guchteneire, zaakvoerder EcoFinity: “Wij kregen de opdracht om in dit parkgebied een gebouw te ontwerpen met een zo laag

mogelijke ecologische voetafdruk. Daarnaast maakte de bouwheer zich eveneens zorgen over de energiekosten van de gebouwen, gezien de steeds stijgende energieprijzen. Hij wou zich hiervan behoeden en zich zoveel mogelijk van dit euvel loskoppelen. EcoFinity ontwierp vanuit dit standpunt een gebouw dat volledig aan deze eisen voldoet. Zo verzorgden wij de studie verlichting, elektriciteit, verwarming, sanitair, toegangscontrole, brandbeveiliging enz. en dit allemaal met het oog op het laag houden van de werkingskosten.”

beernem | Serviceresidentie Patershof

“Hiervoor wendden wij eerst en vooral warmterecuperatie uit de ventilatielucht aan. Dit is een relatief nieuw systeem dat de ventilatielucht aan een temperatuur van 21°C uit de assistentiewoningen trekt en dit met een systeem C+. Normaalgezien wordt deze warme lucht gewoon naar buiten geblazen, maar wij hebben gebruik gemaakt van warmtepompen die de warmte uit deze ventilatielucht halen en terug in het centrale verwarmingssysteem brengen. De warmtepompen met aardwarmtekorven nemen in de winter de warmte van de aarde, ook wel geothermie genoemd, op in de vloeistof die door de buizen loopt”, aldus Steven de Guchteneire. PV-panelen op het dak

Realisaties Het oude klooster heeft na de verbouwing een epeil van 70 wat overeenkomt met de standaard voor nieuwbouw, een realisatie om u tegen te zeggen.

Tijdens de zomer gaat EcoFinity het BEO-veld regenereren door de koelte van de grond te hergebruiken voor de koeling in de cafetaria. Vervolgens werden er 68kwp PV Panelen geplaatst die volstaan voor het elektrisch verbruik van de appartementen en maakt het vernieuwde kloos-

'Het volledig vernieuwde klooster heeft een E-peil van 70, momenteel de standaard voor nieuwbouw'

ter gebruik van 2 condenserende Viessmann ketels van 100kW. Steven de Guchteneire: “Om het verhaal volledig te maken werden er tevens zonneboilers van EcoFinity geïnstalleerd. Vloerverwarming en ventilo-convectoren maken het op hun beurt mogelijk om een lage temperatuurafgifte te krijgen.” ❚

Gedurende de zomer wordt het BEO-veld aangewend om de cafetaria te koelen.

PV-panelen leveren de elektriciteit voor de appartementen.

De nieuwe residentie is onder meer uitgerust met geothermische warmtepompen.

INSTALLATIE & BOUW | 57

La louvière | Distributiecentrum Janssen Pharmaceutica

Tekst: Isabel Boons

Nieuw distributiecentrum Janssen Pharmaceutica

knap staaltje van efficiëntie Janssen Pharmaceutica opende begin oktober vorig jaar het nieuwe Europese distributiecentrum voor geneesmiddelen in La Louvière. Het centrum maakt deel uit van het distributienetwerk van de wereldwijde Johnson & Johnson groep en zal de draaischijf vormen van de verdeling van innovatieve Janssen medicijnen aan patiënten in heel Europa. Janssen investeerde 49 miljoen euro in het nieuwe centrum en zal werkgelegenheid bieden aan 115 mensen. Van Looy Group heeft bijgedragen aan het ontwerp en de engineering van dit distributiecentrum in La Louvière. Frank Vanermen, Senior Project Manager Johnson & Johnson: “Wij zijn in zee gegaan met Van Looy Group omdat zij een goede expertise hebben op gebied van logistiek en bovendien werkten wij reeds samen voor de bouw van ons ander distributiecentrum in Courcelles.”

Verankering in Wallonië en België Met het nieuwe centrum in La Louvière wil Janssen Pharmaceutica zich nog steviger verankeren in Wallonië en België. De keuze voor La Louvière is vooral geïnspireerd door de logistieke mogelijkheden, de intersectie van een aantal belangrijke snelwegen en de nabijheid van de luchthaven van Charleroi. De goed ontwikkelde infrastructuur en de centrale positie in Europa speelden natuurlijk ook een belangrijke rol.

Volledig geconditioneerd

Jaarlijks zullen in het nieuwe distributiecentrum 385.000 orders verwerkt worden.

Het nieuwe distributiecentrum werd gebouwd op een terrein van 70.000 m². Het gebouw zelf telt een totale bruikbare oppervlakte van 28.000 m². Per jaar zullen in het centrum 385.000 orders

Met het nieuwe distributiecentrum in La Louvière wil Janssen Pharmaceutica zich nog steviger verankeren in Wallonië en België.

58 | INSTALLATIE & BOUW

verwerkt worden, dit komt ongeveer neer op 160 miljoen geneesmiddelenverpakkingen die met de grootste zorg gestockeerd en behandeld moeten worden. “Een farmaceutisch distributiecentrum brengt inderdaad heel wat eisen met zich mee. Denk maar aan het feit dat het volledige pand temperatuur gecontroleerd moest zijn en dat het centrum deels geautomatiseerd is”, vertelt Frank Vanermen. “Het volledige magazijn moest inderdaad geconditioneerd zijn. Van Looy Group heeft 3 volumes in het gebouw gecreëerd om aan deze eis te voldoen. Een ambient gedeelte, een gekoeld gedeelte en een diepvriesgedeelte. Deze 3 moesten gecombineerd worden en dit op een zo kosten gunstige manier. Daarom maakten we aantal simulaties van de beste technieken voor opslag en goederenbehandeling met als resultaat het distributiecentrum in La Louvière. Het volledige gebouw heeft een hoogte van 14m en beschikt over smalle gangen voor palletopslag. Daarnaast werd er ook een mini-load geplaatst”, vult Luc De Meyere, Business Unit Manager Van Looy Group, aan.

La louvière | Distributiecentrum Janssen Pharmaceutica

'We zijn erin geslaagd zijn om een Ecologie en duurzaamheid Ook met de omgeving werd rekening gehouden bij de inplanting van het nieuwe, milieuvriendelijke centrum. Zo werden lokale, regionale en hernieuwbare materialen gebruikt tijdens de constructiefase en werd enkel met hout van duurzame houtkap gewerkt. Het skelet van het distributiecentrum is volledig uit beton opgetrokken en dit omwille van de brandveiligheid. Frank Vanermen: “Het gebouw zal Leed Silver Certified zijn. Dat wil zeggen dat we erin geslaagd zijn om een ecologisch project neer te poten, wat zeker niet evident is voor een gekoeld gebouw. We hebben meerdere maatregelen genomen om het gebouw zo passief mogelijk te maken door onder andere een doorgedreven isolatie, maar ook door ervoor te zorgen dat de bewegingen naar binnen en buiten zo goed mogelijk worden afgesloten. Anderzijds recupereren we het regenwater en maken we gebruik van warmtepompen om energie uit de omgeving te halen.”

Van Looy Group creëerde drie volumes in het gebouw om het volledige magazijn te kunnen conditioneren.

“Er is ook voldoende aandacht besteed aan natuurlijke lichtinval om het voor de werknemers zo aangenaam mogelijk te maken. Want ook dit behoort tot het duurzaamheidsaspect van een gebouw”, besluit Luc De Meyere. ❚

ecologisch project neer te poten, wat zeker niet evident is voor een gekoeld gebouw'

In het volledige pand moet de temperatuur voortdurend binnen de perken gehouden worden.

Van Looy Group takes care of your logistics projects from start till finish www.vanlooy.com

VAN LOOY GROUP

Consultants - Architects - Engineers INSTALLATIE & BOUW | 59

BERGEN | Google datacenter

Google investeert 300 miljoen extra in datacenter Bergen Tekst: Tim Janssen

Op 10 april maakte internetgigant Google Belgium tijdens een bezoek van Elio Di Rupo bekend dat het 300 miljoen extra gaat investeren in haar datacenter in Baudour bij Bergen. De site huisvest ĂŠĂŠn van de drie Google-datacenters in Europa, naast de vestigingen in Ierland en Finland. De nieuwe investering komt er drie jaar nadat het bedrijf zijn vestiging in ons land opende. In 2010 werd met een investering van 250 miljoen het huidige datacenter opgestart. Bedoeling is dat Google met de extra kapitaalinjectie de oppervlakte van het datacenter in ons land op drie jaar tijd zal verdubbelen.

60 | INSTALLATIE & BOUW

BERGEN | Google datacenter

Een zeldzaam kijkje achter het servergangpad. Honderden ventilatoren vervoeren hier warme lucht door een trechter van de serverracks naar een koeleenheid.

Deze kleurrijke buizen leveren water voor de koeling van onze faciliteit.

We gebruiken elke centimeter zo goed mogelijk, zodat u onze services zoals Google Zoeken en YouTube op de meest efficiënte manier kunt gebruiken.

Oppervlakte huidig datacenter moet op drie jaar tijd verdubbelen

De uitbreiding van het datacenter moet volgens hardware operations manager Freddy Bonhomme erg energiezuinig gaan werken. De nieuwe installatie zal dezelfde infrastructuur voor koeling via verdamping gebruiken als de bestaande. Het center van Saint-Ghislain zal volgens het internetbedrijf op die manier 50 procent energie besparen in vergelijking met een gemiddeld datacenter. Bij de opstart van het datacenter in 2010 was de vestiging bij Bergen overigens de eerste ter wereld die volledig zonder klassieke koeling werkte. Google maakt immers gebruik van een Advanced Evaporative Cooling System. Daarbij wordt gebruik gemaakt van zogenaamde ‘Hot Huts’. De hete lucht die servers verlaat wordt tijdelijk opgevangen in zulke Huts en afgezonderd van de rest van het datacenter. Aan de bovenkant van elke Hot Hut-eenheid bevinden zich ventilatoren die de warme lucht van in de servers door een spoel

sturen die met water wordt gekoeld. De gekoelde lucht die de Hot Hut verlaat zal dan terug in de omgevingslucht van het datacenter passeren, waar ze de servers opnieuw afkoelt. Op die manier is de kringloop rond. Het opgewarmde water wordt op zijn beurt naar verschillende koeltorens gepompt waar het voor een deel verdampt. Een ventilator brengt de damp verder omhoog, waardoor de overtollige warmte in het proces wordt verwijderd en de toren het gekoelde water terug naar het datacenter stuurt. Die gratis koeling zal nu ook in de nieuwe delen van het datacenter worden geïnstalleerd. Di Rupo liet na afloop van zijn bezoek aan de aanwezige pers weten dat hij verheugd is met de investering. Hij benadrukte dat de grote investering van Google bewijst dat België een belangrijke zakelijke bestemming is, ook voor nieuwe technologieën. ❚

INSTALLATIE & BOUW | 61

T400bx-Series_197x130_NL.indd 1

13870145_CROES 1-2.indd 1

3/1/13 4:46 PM

08-04-13 09:09

GENK | Woon- en zorgcentrum De Vierde Wand Tekst: Jan Daneels

De Vierde Wand in Genk:

energiezuinig en gezellig ouder worden In het centrum van Winterslag (Genk) wordt sinds februari 2012 het private woonen zorgcentrum De Vierde Wand opgetrokken. Letterlijk, want het project vormt naast de bestaande gebouwen rond het plein de vierde façade aan de Evence Coppéeplaats. Aannemer Strabag betrok Croes-Bellen, installateur HVAC en sanitair, en elektrisch installateur EL Systems bij het project dat sterk de nadruk legt op Het complex dat werd ontworpen door Peter Cornoedus & Partners zal in totaal plaats bieden aan 84 hulpbehoevende senioren in het woonzorgcentrum. De gemeenschappelijke voorzieningen bestaan uit verschillende ontmoetingsruimten, een bibliotheek, een orangerie, een tuin en een brasserie. In het ontwerp van Peter Cornoedus & Partners is er ook plaats voor een afzonderlijke

afdeling voor dementerenden. Het architecturaal concept speelt in op de omgeving, die overheerst wordt door drie monumentale gebouwen in historiserende stijlen. Om niet te vervallen in pastiche, werd gekozen voor een strakke stijl zonder franjes, waarbij het gebruik van plaatselijke baksteen toch een band schept met de bestaande gebouwen.

Beheersysteem op afstand De verwarmingsinstallatie werd ontworpen door de studiedienst van installateur Croes-Bellen. Die stond garant voor het uitwerken van een optimale combinatie van lage investeringskosten met een energiezuinige werking. Omdat een woonzorgcentrum een hoge behoefte heeft aan SWW, werd er een aparte installatie met twee ›

INSTALLATIE & BOUW | 63

• Electro technische installaties in industriële, openbare en tertiaire gebouwen • HS installatie • Erkend bordenbouwer Schneider • Glasvezel- en databekabeling • Brand-, inbraak- en camerabeveiliging

El Systems nv • Industriezone De Waerde • Senator A. Jeurissenlaan 1032 • B-3520 Zonhoven t. +32 (0)11 81 92 92 • f. +32 (0)11 81 92 93 • info@elsystems.be • www.elsystems.be 64 | INSTALLATIE & BOUW Adv.EL_systems_A4.indd

16/01/13 12:32

GENK | Woon- en zorgcentrum De Vierde Wand

Het architecturaal concept speelt in op de omgeving, die overheerst wordt door drie monumentale gebouwen in historiserende stijlen direct gestookte condenserende boilers van ACV geplaatst. Voor een goed binnenklimaat is het gebouw verder voorzien van ventilatiesysteem D, dat gevoed wordt door drie luchtbehandelingkasten van P. Lemmens met een totaal debiet van 15.000 m³/h. De sanitaire verdeelinstallatie werd uitgevoerd met leidingen en voorwandelementen van Geberit, meer bepaald het Mepla assortiment met persfittingen, een gangbare techniek. De hele HVAC installatie en de regenwaterrecuperatie zijn aangesloten op een gebouwenbeheersysteem van Honeywell. Het is de bedoeling dat Croes-Bellen de installatie zal beheren vanaf de vestiging in Alken. Met dat systeem kan men alle parameters van de

verwarming, ventilatie en regenwaterrecuperatie opvolgen. Op die manier kan men ingrijpen nog voor er problemen ontstaan. In de context van een woonzorgcentrum is dat van evident belang.

Noodverlichting met LED Verde zorgde EL Systems voor de volledige elektrische installatie in het centrum. “We zorgden onder meer voor toegangscontrole en brandbeveiliging,” zegt Danny Werckx, zaakvoerder van het bedrijf. “Bovendien ging veel aandacht naar verpleegsteroproep. Ons veiligheidssysteem beantwoordt aan de strengste normen die daaromtrent gelden.” De klant formuleerde bovendien een aantal vereisten qua esthetiek. Werckx

legt uit: “Omdat het om een privécentrum gaat, was er een aanzienlijk budget vrij om te zorgen voor een kwalitatieve graad van afwerking. Ook wij kregen de vraag om ervoor te zorgen dat er een huiselijke sfeer in het centrum aanwezig zou zijn. We zorgden daarom voor een zorgvuldige afwerking, onder andere door het gebruik van fijne lichtarmaturen van Light+.”Enigszins uniek is verder de energiezuinige ledverlichting. “We installeerden niet alleen ledverlichting voor bijna alle toestellen,” zegt Werckx, “we zorgden ook voor een volledige noodverlichtingsinstallatie met led. Dat komt in gebouwen voor de zorgsector uit budgettaire overwegingen vandaag nog niet vaak voor. ” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 65

KOERICH | Solarwind Tekst: Roxane Heeren

Solarwind: het ecogebouw van de toekomst In het hart van Ecopark Windhof in de Luxemburgse gemeente Koerich opende in november 2012 het Solarwind gebouw zijn deuren, een ecologisch kantoorgebouw dat jaren vooruitloopt op de Europese klimaatdoelstellingen. De Luxemburgse minister van economie, Etienne Schneider, noemde het zelfs 'de nieuwe standaard voor ecologische gebouwen in het Groothertogdom'. Niets dan woorden van lof dus voor dit sterk staaltje bouwkunst, dat werd verwezenlijkt met een passieve gebouwschil, ecologische bouwmaterialen en hernieuwbare energiebronnen, die worden ingezet voor het comfort van de gebruikers via een complex samenspel van verschillende energiezuinige technologieën. tekent dat bij het ontwerp rekening gehouden werd met het behoud van het milieu, het welzijn van de gebruikers en de rendabiliteit van de investering. Resultaat is een comfortabel en energiezuinig gebouw met een minimale milieu-impact over zijn volledige levenscyclus, dat zich perfect inschrijft in de energetische evolutie die Europa voorziet voor de komende jaren. Het ontwerp werd gemaakt volgens de trias energetica: eerst de energievraag beperken, daarna op zo efficiënt mogelijke wijze aan de restvraag voldoen, en dat liefst met hernieuwbare energiebronnen. Daarom werd het gebouw opgetrokken volgens de passiefstandaard, met doorgedreven isolatie, drievoudige beglazing en overal zonwering. Op de bezonde gevels werden bovendien fotovoltaïsche luifels voorzien. De onderste drie verdiepingen zijn massief en zorgen voor de thermische inertie van het kantoorgebouw. Daar bovenop staat een verdieping met moduleerbare vergaderaccomodatie in houtskelet, die volgens het cradle-to-cradle principe is opgetrokken in volledig herbruikbare materialen, zoals leem en hout. Het multifunctionele dakterras kan onder andere gebruikt worden voor educatieve demonstraties.

Vijf jaar geleden was er nog geen sprake van een 'Ecopark'. Windhof was slechts een doorsnee bedrijventerrein, lelijk en levenloos, tot Romain Poulles, CEO van het studiebureau PROgroup, in 2010 het initiatief nam om hier verandering in te brengen. Hij bracht de voornaamste eigenaars van het terrein samen in een vereniging met als doelstelling om de zone zo duurzaam mogelijk te beheren. Sindsdien hebben ze wandel- en fietspaden aangelegd, zijn er een crèche, een restaurant en andere diensten ingeplant, organiseerden ze een pendeldienst tussen de industriezone en het treinstation, ... Alles om van Windhof een voorbeeldig en attractief bedrijventerrein te maken, onder het motto “eco-conceptie begint met co-conceptie”.

Passief gebouw Het nieuwe Solarwind-kantoorgebouw past perfect in deze filosofie. Voor dit project kreeg PROgroup steun van de immogroep Schuler. Solarwind omvat 10 000m2 kantoren met een cafetaria, fitnessfaciliteiten, conferentieruimtes en kinderopvang voor de medewerkers. Dit alles vinden we terug in een Lvormig gebouw met vier bovengrondse verdiepingen, waarvan de bovenste volledig ingenomen wordt door gemeenschappelijke vergaderruimtes, en een multifunctioneel dakterras. Ondergronds zijn er nog drie niveaus voor technische lokalen en parkeergelegenheid. Solarwind is opgebouwd rond een holistische totaalvisie, gebaseerd op de '3 P's': Planet, People en Profit. Dat be-

66 | INSTALLATIE & BOUW

Complex samenspel van technieken Hernieuwbare energiebronnen vormen een belangrijke schakel in het ecologische concept van Solarwind: de energieproductie gebeurt volledig met geothermie, zon, wind, biomassa en water. Allereerst werd via simulaties het verloop van de warmte- en koudevraag doorheen de seizoenen bepaald. Op basis hiervan werkte Studiebureau Boydens het concept uit en hieruit volgde de dimensionering van het Boorgat Energie Opslag-veld (BEO-veld) en de installatie voor de betonkernactivering. De verticale sondes van het BEO-veld bevinden zich onder de ondergrondse parkeergarage van het gebouw en laten toe om de temperatuur in de ondergrond op drie dieptes te monitoren. Een bijzonder detail is wel dat in de grondsondes geen antivries werd voorzien om alle mogelijke milieuschade uit te sluiten. De warmte en koelte uit het BEO-veld wordt via een geothermische warmtepomp en een passieve koelwisselaar op de juiste temperatuur gebracht en naar de leidingen in de betonvloeren gestuurd. Zonale naregeling kan gebeuren met het ventilatiesysteem, dat via Variable Air Volume (VAV)-units de warme of koude lucht in de lokalen brengt. Voor extra warmteproductie in de winter beschikt Solarwind over een houtpelletketel en een thermisch zonnecollectorveld. Samen met de warmtepomp zorgen ze voor een maximaal warmteproductievermogen van 240 kW.

Koerich | Solarwind

Vier grondgekoppelde warmtepompen van Viessmann, met een gezamenlijk vermogen van 140 kW, staan in voor de warmteproductie ten behoeve van het betonkernactivering afgiftesysteem in het gebouw.

Na de eerste strenge winter is gebleken dat dit kleine vermogen volstaat om het hele gebouw te verwarmen, ook bij temperaturen van -14°C. In de zomer daarentegen, zal Solarwind extra koelte kunnen brengen via het balansventilatiesysteem, dat naast een WTW-unit voorzien is van adiabatische koeling. Deze koelmethode maakt gebruik van verneveld water – in dit geval gerecupereerd regenwater - dat voor zijn verdamping energie onttrekt aan de omgeving en zo voor afkoeling zorgt. Speciaal voor het datalokaal, waar bedrijfszekerheid essentieel is, is een hybride koelmachine voorzien, die naar-

gelang de belasting en de buitencondities overgaat van free-chilling over adiabatische koeling tot slechts in laatste instantie compressiekoeling. Een uitgekiend energie-efficiënt lichtconcept, waarbij de verlichting aangestuurd wordt door aanwezigheidsdetectoren en daglichtmeters, zorgt eveneens voor een flinke energiebesparing. De nodige elektriciteit, en meer, wordt opgewekt door fotovoltaïsche cellen en door drie windmolens op het dak. Al deze systemen werken op een erg complexe manier samen: het gebouwbeheersysteem moet voortdurend kiezen, naargelang de omstandigheden, welke technologie op dat moment het best wordt ingezet. Daarom beschikt het beheersysteem Solarwind over zeer veel meetpunten, overzichtelijk weergegeven en vanop afstand inleesbaar. Na de 'kinderziektes' van de eerste winter - alhoewel die eigenlijk heel beperkt zijn gebleken – voert Climalux, samen met haar regelingsbedrijf DCR en onder leiding van Studiebureau Boydens, nu een optimalisatieproces uit om de meest zuinige programmatie te bekomen bij gewenste comfort.

Drievoudige certificatie Solarwind is het eerste gebouw dat drie certificaten binnenhaalt: het Britse BREEAM, het Franse HQE en het Duitse DGNB. Bovendien haalt het voor alledrie een uitstekende score, een nooit geziene krachttoer! Om dit te realiseren, hebben de ontwerpers dan ook rekening gehouden met een brede waaier aan aspecten die de duurzaamheid van het gebouw bij constructie, ›

TECHNISCHE FICHE Bouwheer PROgroup (Romain Poulles), Groupe Schuler (Xavier Delposen)

Ontwerper Darius Pawlowski Studiebureau technieken Studiebureau Boydens nv Werfopvolging technieken Bureau d'étude Boydens Luxembourg sarl Het thermisch zonnecollectorveld op het dak zorgt in de winter voor aanvullende warmteproductie.

INSTALLATIE & BOUW | 67

Koerich | Solarwind

gebruik en afbraak beĂŻnvloeden, waaronder het gebruik van hernieuwbare materialen en energiebronnen, een doordacht afvalbeheer, verhogen van de biodiversiteit in de omgeving en samenwerking met wetenschappelijk onderzoek. Heel wat van deze punten hangen ook in sterke mate samen met de inspanningen die al gedaan zijn voor het Ecopark waarin Solarwind is ingebed. Een gebouw staat immers nooit los van zijn natuurlijke en sociale omgeving.

De vierde P Het Solarwind-project, en bij uitbreiding het hele Ecopark, heeft dus een niet te onderschatten maatschappelijk aspect. Daarom werd aan de gekende 3 P's nog een vierde toegevoegd: die van Pedagogy. In en om het gebouw zijn voorzieningen getroffen om de filosofie en de werking ervan toe te lichten. Zo heeft een van de grondsondes van het BEO-veld een glazen afdekplaat zodat bezoekers de werking ervan kunnen zien, is er een leerpad voor scholen opgesteld doorheen het gebouw en kunnen er demonstraties worden gehouden op het terrasdak. Het meest zichtbare initiatief zijn wel de mediascreens in de inkompartijen die actuele informatie weergeven over de energetische prestaties van het gebouw en de verdeling van de ingezette hernieuwbare energievormen. Doel is enerzijds om de gebruikers van het gebouw ook aan te zetten tot milieuvriendelijker gedrag. De ecologische voetafdruk van een gebouw verkleinen kan immers niet zonder de gewoontes van de gebruikers te veranderen. Anderzijds wil men hiermee de kinderen van vandaag iets bijbrengen over ecologisch bouwen en leven - tenslotte is het in naam van de volgende generaties dat we vandaag inspanningen doen om onze planeet te beschermen. Ondertussen is Solarwind een klein halfjaar in gebruik en de 4 P's blijken een groot succes: bij opening was al 70% van de kantoorruimten verhuurd, nu

68 | INSTALLATIE & BOUW

In overeenstemming met het cradle-to-cradle principe is de bovenste verdieping met moduleerbare vergaderaccomodatie opgebouwd uit volledig herbruikbare materialen, zoals hout en leem.

zijn er nog slechts enkele modules vrij. Het gebouw biedt immers een optimaal comfort, terwijl het de gebruikskosten minimaliseert. En, niet te vergeten: het milieu en de volgende generaties varen er wel bij! â?&#x161;

WILLEBROEK | Woon- en Zorgcentrum Ten Weldebrouc Tekst: Isabel Boons

Woon- en Zorgcentrum in Willebroek bijna volledig voltooid

Het sterk uitgebreide WZC Ten Weldenbrouc beschikt over een uit de kluiten gewassen technische installatie.

Het Woon en Zorgcentrum (WZC) Ten Weldebrouc, vroeger het OCMW-bejaardentehuis ‘BERKENHOF’, biedt opvang aan 158 bejaarden, verdeeld over 7 afdelingen. Momenteel zijn er 100 individuele kamers, 6 appartementen voor echtparen en 23 tweepersoonskamers. Het is de bedoeling dat iedere bewoner in de nabije toekomst over een individuele kamer zal beschikken. In 2010 werd reeds een eerste vleugel van WZC Ten Weldebrouc geopend. Het volledige nieuwe woonen zorgcentrum bevindt zich momenteel in de eindfase. E.H.M. uit Boom startte samen met aannemer E. Dillen in 2007 met de eerste fase van het project en vandaag worden de werken succesvol afgerond. Het nieuwe complex WZC Ten Weldebrouc staat naast het ziekenhuis, waar vroeger de vleugel Berkenhof stond aan de zijde van de Tisseltsesteenweg 3 fasen De volledige infrastructuur van het rusthuis was sterk verouderd en was met andere woorden dringend aan vernieuwing toe: te kleine kamers, geen apart sanitair, te weinig bergruimte en bijna geen voorzieningen wat betreft comfort voor de bewoners en het personeel. In 2007 gingen de werken van start met het bouwrijp maken van

het terrein door aannemer E. Dillen uit Olen. De eerste fase bestond uit een uitbreiding met de bouw van lokalen bestemd voor het personeel (kleedkamers en sanitaire cellen) en de logistieke diensten waar onder andere de wasserij, voorraadkamers, de nieuwe keuken en een cafetaria. In de tweede fase werd Berkenhof I, dat uit 1966 dateert, gedeeltelijk gesloopt. Ook hier voorzag

men nieuwe kamers en vijftien verblijfseenheden in een nieuw dagverzorgingscentrum dat in het resterende deel van Berkenhof I werd ondergebracht. De nieuwbouw, een gelijkvloers met twee verdiepingen, omvat lokalen voor de administratie, een vergaderzaal, een ruimte voor de kinesisten en het animatieteam, een opleidingslokaal, een kapsalon en een lokaal voor de pedicure. ›

INSTALLATIE & BOUW | 69

ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERG

ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY INDUSTRIEEL - PRIVAA

INDUSTRIEEL PRIVAAT INDUSTRIEEL - PRIVAAT ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY

ELECTRICITY

SECURITY

AIRCO

GREEN ENERGY

Industrieweg 3 - 2850 Boom - +32 3 844 45 75 - +32 3 844 50 85  info@ehm.be - www.ehm.be

Ingenieursbureau voor bouw en techniek ● sanitaire en brandbestrijdingsinstallaties ● verwarming, verluchting en klimatisatie ● elektrotechnische uitrusting ● transportsystemen ● bijzondere medische technieken

met rationeel gebruik van energie, water en grondstoffen in het kader van ecologisch en duurzaam bouwen Voor alle vacatures, contacteer: Edwin SEGERS Ing. Bouwkunde en Elektromechanica Ilse CROMHEEKE Lic.Wetenschappen

Sportstraat 42 - 44 - 2160 WOMMELGEM - e-mail: info@botec.be - www.botec.be tel: 03 354 36 18 - fax: 03 354 41 92

WILLEBROEK | Woon- en Zorgcentrum Ten Weldebrouc

Projectinfo Energetisch verantwoorde installaties verhogen het comfort van de bewoners

E.H.M voerde het technische gedeelte van het project van A tot Z uit, van de hoogspanningscabine met stroomgenerator over het zorgsysteem van Televic en een uitgebreid branddetectiesysteem tot de data- installatie met glasvezelbekabeling en alle elektrische bekabelingen en componenten.

In een derde en laatste fase, die van start ging begin dit jaar, maakt ook het deel van het rustoord dat dateert uit 1972 plaats voor een nieuwbouw. Daarna zal het volledig vernieuwde woonen zorgcentrum, verdeeld over zeven afdelingen, vijf plaatsen voor kortverblijf en 15 plaatsen in een dagverzorgingscentrum, 188 bedden tellen.

Studie-ontwerpfase en uitvoering Marc Hellemans, zaakvoerder E.H.M.: “In 2007 is door E.H.M. fase 1 gestart van het project ‘Berkenhof ‘ in samenwerking met aannemer E. Dillen uit Olen. Gezien de vlotte samenwerking werden daaropvolgend ook een 2e en een 3e fase succesvol afgewerkt. Het volledig project werd

uitgevoerd van A tot Z. Dit vanaf de hoogspanningscabine met stroomgenerator, zorgsysteem van Televic, uitgebreid branddetectiesysteem, data-installatie met glasvezelbekabeling tot en met alle elektrische bekabelingen en componenten.” Meer en meer ontwikkelde E.H.M. de laatste jaren een expertise rond WZC’s vanaf de studie- en ontwerpfase tot en met de uitvoering. “Door onze jarenlange knowhow en ervaren medewerkers hebben wij inderdaad de expertise in huis om een volledig project van A tot Z af te werken. Reeds uitgevoerde werken zijn WZC Binkom, Tielrode, Itterbeek en volgende projecten staan momenteel in de pipeline : Tienen, Aarschot, Evere”, besluit Marc Hellemans. ❚

Botec nv is een familiebedrijf dat wordt geleid door Edwin Segers en Ilse Cromheeke en telt 16 medewerkers. Botec is werkzaam in verschillende sectoren, maar gespecialiseerd in de uitrusting van gebouwen in de gezondheids- en verzorgingssector zoals serviceflats of assistentiewoningen, V- en RVT-diensten, woonen zorgcentra voor bejaarden of andersvaliden, ziekenhuizen enz. Het ingenieursbureau uit Wommelgem werkte mee als technisch bureau bij de verbouwing en uitbreiding van WZC Ten Weldebrouc. De opdracht bestond uit sanitaire uitrusting, verwarming en ventilatie, elektrotechnische installatie en de liften. De realisatie gebeurde onder een totale aanneming met Bouwbedrijf E. Dillen nv uit Olen, dat als onderaannemers Vanhoey, Stallo en E.H.M. koos. De werken werden gefaseerd uitgevoerd gezien het om een vervangingsnieuwbouw ging op een bestaande site. In overleg met de architect en de gebruiker, het OCMW van Willebroek, werd gekozen voor materialen en een technische uitrusting die vooral eenvoud naar onderhoud moesten garanderen, uiteraard gekoppeld aan de minimumvoorwaarden van VIPA. Botec koos voor een aantal energetisch verantwoorde installaties die het comfort van alle bewoners verhogen zoals luchtgroepen met kruisstroomwisselaars, lage temperatuursverwarming met vloerverwarming in de gemeenschappelijke zones, een grootkeukendampkap met beperkte vanglucht, verlichting met compact fluorescentielampen, regenwaterrecuperatie en een doorgedreven isolatie op sanitair warmwaternetten en verwarmingsnetten. Het project startte in ontwerp in 2005 en loopt vandaag nog verder door met de realisatie van het dagverzorgingscentrum.

INSTALLATIE & BOUW | 71

GEEL | Veiligheidscentrum Tekst: Kevin Moens

Veiligheidscentrum in Geel combineert renovatie met nieuwbouw Zowel het nieuwbouwgedeelte als de gerenoveerde brandweerkazerne genieten van hetzelfde exterieur, dat bestaat uit rood-paars parementmetselwerk met accenten van donkere zinken bekleding.

Sinds februari resideren de Geelse veiligheidsdiensten in een uitvoerig uitgerust complex dat de naam Veiligheidshuis Ter Stokt draagt. De oude brandweerkazerne ontving een verjongingskuur en kreeg daarenboven uitbreiding in de vorm van een nieuw politiekantoor voor de zone GeelLaakdal-Meerhout. De site huisvest voorts ook nog het Rode Kruis en de gemeentelijke GAS-ambtenaar. “Tijdens dit project lag de uitdaging erin om de bestaande uitrukgarage van de brandweer functioneel te houden om interventies vlot te laten verlopen”, vertellen de leden van het projectteam.

In het te renoveren brandweergebouw ijverde de bouwheer voor burelen, een archief, magazijnen, ateliers, kleedkamers, garages en opslagruimten. De politie kreeg een eigen nieuwbouwgedeelte met burelen, kleedruimten, een archief en een cellencomplex. Groep Infrabo nam het gehele project voor zijn rekening, gaande van het architecturale plan en de studies omtrent stabiliteit tot technische installaties, buitenaanleg en veiligheidscoördinatie. Architecturaal streefden ze naar een duidelijk en open gebouw voor de bezoekers alsook naar een functioneel en veilig complex voor de gebruikers. Een lift maakt het gebouw toegankelijk voor mindervaliden en tevens is er ruimte voorzien om een tweede lift te plaatsen.

72 | INSTALLATIE & BOUW

GEEL | Veiligheidscentrum

Brandweer stond paraat op bouwwerf “De stad Geel en de politiezone Geel-LaakdalMeerhout eisten als opdrachtgevers logischerwijze dat de site tijdens de werken continu in gebruik bleef, waardoor we het project in fasen dienden uit te voeren,” aldus projectingenieur Werner Geentjes. Eerst kwam de renovatie van een deel van de brandweerkazerne aan bod, met onder meer de oude cafetaria die Groep Infrabo omvormde tot burelen. Een nieuwe stookplaats werd in de kelder

geïnstalleerd. De tweede fase ging van start met de constructie van nieuwe slaapkamers en extra magazijnen voor de brandweer. In tussentijd richtte het bedrijf het nieuwe politiegebouw op, waarin het kantoren, kleedkamers en magazijnen onderbracht. Na het voltooien van de eerste 2 fases stond het verbouwen van de oude brandweerkazerne op het programma met de aanbouw van een inkomzone en de meldkamer. Tot slot verzorgde het bedrijf uit Westerlo ook de omgevingsaanleg na de realisatie van de ruwbouw van de overige gebouwen.

Het nieuwe brandweermagazijn kreeg als afwerking lichtgrijze bardageplaten.

Uiteenlopende uitrusting Groep Infrabo was niet aan z'n proefstuk toe wat betreft het ontwerpen van politiegebouwen. “We focussen steevast op de noodzaak van het correct installeren van een functiecluster waarbij we specifieke toepassingen of functies in elkaars nabijheid plaatsen,” verklaart de projectarchitect Karel Jacobs. Een veiligheidscentrum zorgt voor de veiligheid van de burgers, maar ook het welzijn van de werknemers is van belang, zonder dat ze zich daardoor in een fort wanen. Enerzijds zorgt de architectuur voor een gevoel van securiteit door middel van gesloten ruimtes of het gebruik van kogelvrij glas, anderzijds doen elektronische en mechanische middelen zoals camerabewaking, toegangscontrole en alarminstallaties hun duit in het zakje. In de meldkamer geeft een videowall een overzicht van alle camera's die zich rondom het gebouw en in het dekkingsgebied van de politie en de brandweer bevinden. Schermen her en der in het gebouw tonen een actueel informatieaanbod. Twee condensatieketels drijven radiatoren en stralingspanelen in het complex aan en een warmtepomp moet specifiek de meldkamer op temperatuur houden. ›

Projectinfo Energetisch verantwoorde installaties verhogen het comfort van de bewoners

Twee condensatieketels en een warmtepomp verzorgen de temperatuur in het veiligheidscentrum.

Lambrechts Willy nv (Zonhoven) stond in voor de algemene elektriciteitswerken en het op punt zetten van de meldkamer. “Ook voor ons lag de moeilijk erin om alle middelen en technieken betrouwbaar te houden tijdens de werken aangezien de brandweer te allen tijde operationeel moest blijven,” vertelt Bart Valckx, managing director. De algemene elektriciteitswerken omhelsden ondermeer de verlichting en het installeren van stopcontacten en schakelaars. “We hebben gebruik gemaakt van verlichtingsarmaturen van Trilux die uitgerust zijn met DALI Dimming Ballast, iets wat op een KNX-systeem enorme mogelijkheden biedt,” aldus Valckx. Daarnaast verzorgde het bedrijf ook het dataverkeer en plaatste het een branddetectiesysteem, toegangscontrole, een Closed Circuit TV (CCTV) en parlofonie. Lambrechts Willy nv vertoefde anderhalf jaar lang op de bouwwerf met gemiddeld 5 personen per dag, maar bestempelt het project niet meteen als uitzonderlijk. “In het verleden verrichtten we al gelijkaardig werk zoals in Tour & Taxi’s te Brussel of het politiekantoor en de academie en de bibliotheek in Wilrijk,” licht Valckx toe. “We zijn dan ook een KMO die dergelijke dossiers op een flexibele en doelgerichte manier uitvoert. Maar het veiligheidscentrum in Geel is toch een belangrijke referentie voor ons aangezien we als Limburgs bedrijf trachten op regelmatigere basis voet aan grond te krijgen en orders binnen te halen in de regio Kempen.”

INSTALLATIE & BOUW | 73

Stroom geleiden. Data overbrengen. Energie beheersen. OBO Elektro-installatiesystemen: een volledig programma.

VBS: Verbindings- en bevestigingssystemen TBS: Overspannings- en bliksembeveiliging, aarding en potentiaalvereffening KTS: Kabeldraagsystemen BSS: Brandbestendige systemen LFS: Elektro-installatiesystemen EGS: Module 45 UFS: Ondervloersystemen OBO BETTERMANN nv

路

Bist 14 路 B-2630 Aartselaar

Tel. 0 3 870 74 00 路 Fax 0 3 887 40 00 E-mail: info@obo.be 路 www.obo.be

THINK CONNECTED.

GEEL | Veiligheidscentrum

Informatieschermen in het gebouw houden de veiligheidsdiensten op de hoogte, zelfs tijdens het fitnessen.

Lambrechts Willy nv nam de algemene elektriciteitswerken op zich.

Projectinfo OBO Betterman – Kabelgoten, aluminium wandgoten en aluminium zuilen

OBO Betterman leverde kabelgoten, aluminium wandgoten en aluminium zuilen.

Ook is het centrum uitgerust met een zonneboiler, luchtgroepen met energierecuperatie en daglichtsturing. De toiletten worden gespoeld met regenwater. Een ononderbreekbaar stroomvoorzieningssysteem moet, samen met een noodstroomgenerator, instaan voor de continuïteit van de veiligheidsdiensten.

Oud in een nieuw jasje Het materiaalgebruik zorgt ervoor dat zowel de gerenoveerde brandweerkazerne als het nieuwe politiegebouw genieten van een overeenkomstig exterieur. Zo is er gebruik gemaakt van rood-paars parementmetselwerk met zeer dunne voegen dat

op verschillende plaatsen geaccentueerd werd met een donkere zinken bekleding. Het nieuwe magazijn van de brandweer kreeg lichtgrijze bardageplaten als afwerking. Groene buffers omgorden het perceel en bestaan uit hoge en lage streekeigen beplanting zoals hagen en struiken, bodembedekkers, lage struiken met bloemen en laagstammige bomen. “We hebben de hoogte van het veiligheidscentrum beperkt tot twee bouwlagen om de integratie in de omgeving te bevorderen zodat het maximaal kan aansluiten bij de bestaande gebouwen,” licht projectarchitect Jacobs toe. “De draagstructuur is echter wel voorzien op een mogelijke extra bouwlaag in de toekomst.” ❚

OBO Betterman (Aartselaar) leverde voor het veiligheidscentrum kabelgoten, aluminium wandgoten en aluminium zuilen. “Aan de hand van de voorkeur van Groep Infrabo en de installateur hebben wij onze materiaalkeuze gebaseerd op een eenvoudige installatie en de mate waarin het materiaal zichtbaar mocht zijn,” verklaart Erwin Horemans, product sales manager. “Zo zijn onze kabelgoten standaard voorzien van een snelkoppeling, iets wat de montage aanzienlijk vlotter laat verlopen. In de aluminium wandgoten type Rapid45 kunnen we bijvoorbeeld de stopcontacten eenvoudigweg inklikken zonder gebruik te moeten maken van inbouwdozen of afdekplaten.” Het materiaal dat OBO Betterman voor dit project leverde, hoort thuis in de productgroepen KTS (kabeldraagsystemen) en LFS (wandgoot- en kabelkanaalsystemen). Daarnaast heeft het bedrijf ook nog VBS (verbindings- en bevestigingssystemen), TBS (transiënten- en bliksembeveiligingssystemen), UFS (ondervloersystemen), BSS (brandveiligheidssystemen) en EGS (kabelmanagementsystemen) in het gamma. Deze 7 productvelden zijn goed voor 30.000 artikels. “Bijzonder was wel dat de bouwheren de nodige CE-verklaringen opvroegen. Dat hebben we nog maar zelden moeten doen,” aldus Horemans. OBO Betterman verleende alreeds zijn medewerking aan projecten zoals Delorge Audi/Volkswagen in Hasselt of het Vlaams Parlement te Brussel. Maar projecten zoals in Geel neemt het bedrijf met veel plezier voor zijn rekening. “Aangezien de industrie toch al enkele jaren in een laagconjunctuur zit, scoren wij mooie referenties in dit soort opdrachten.”

INSTALLATIE & BOUW | 75

40 Jaar knowhow gebundeld in flexibele service De afgelopen veertig jaar groeide ETI uit tot een totaalpartner voor industriële elektrotechniek. “Onze grote kracht ligt in de technologische knowhow die we zelf in huis hebben en onze enorme flexibiliteit”, vertelt zaakvoerder Luc Ost. “Naast de eerder gewone electriciteitsopdrachten deinzen we zelden terug voor technologisch complexe en vernieuwende projecten.” Het actieterrein van ETI situeert zich naast het Antwerpse havengebied in heel Vlaanderen. “ We focussen ons uitsluitend op bedrijven of overheidsorganisaties”, legt Luc Ost uit. “In het klantenbestand vinden we ondernemingen terug uit alle industriële en semi-industriële sectoren alsook KMO’s.”

ETI V.VANDENVEN

B.V.B.A.

Griffier Schobbenslaan 2 2140 Borgerhout

Studie en ontwerp ETI, in totaal een 40-tal medewerkers, beschikt over een groot team van ingenieurs die zich elk specialiseren in één van de bedrijfsactiviteiten: algemene elektriciteit, hoogspanning, automatisatie, bordenbouw, datanetwerken, speciale technieken, verlichting, PVinstallaties, verwarming, airco, warmtepomptechnieken, ventilatie en sanitair. “Voor elk project bieden we een totaalservice, inclusief studie en ontwerp”, legt Luc Ost uit. “Klanten maken gretig gebruik van onze kennis om een antwoord te geven op een technologische uitdaging of probleem. Met moderne calculatie-, tekenen ontwerpsoftware werken we de juiste oplossing op maat uit.” Flexibiliteit bij uitvoering Bij de realisatie op het terrein staan een correcte uitvoering en flexibiliteit voorop. “We doen al het mogelijke om aan de verwachtingen van de klant te voldoen. Ook bij technische defecten of pannes komen we zo snel mogelijk ter plaatse om het euvel te verhelpen.”

Email: info@etivdv.be

Nieuw bij ETI Afgelopen jaar heeft ETI een ervaren speler in HVAC & Sanitair overgenomen waardoor de bouwheer ALLE technieken aan een partner kan toevertrouwen.

WWW.ETIVDV.BE

Met succes past ETI deze formule van “Total Projects” toe en respecteert hierdoor strakke bouwplanningen.

Tel: 03 235 16 24

Vacatures Door de continue groei van onze onderneming is ETI permanent op zoek naar ervaren techniekers welke ons succes team wensen te vervoegen. Bij interesse contact opnemen met mevrouw Clerckx: Carina.Clerckx@ETIVDV.be

Hoogspanningscabines - Bordenbouw - industriële elektriciteit - Automatisatie - Noodstroom - Zonnepaneel installaties Datanetwerken - Branddetectie - Inbraakdetectie - Camerabewaking - Toegangscontrole - Wiﬁ Warmtepomp technieken - Airconditioning - Klimatisatie - Ventilatie - Sanitair - Verwarming

Hasselt | HVAC-Installatie

Tekst: Tim Janssens

Onzichtbare HVAC-installatie voor Hasselts kantoor De Limburgse consultant- en accountantgroep Van Havermaet Groenweghe breidt zijn huidige kantoor in Hasselt (het gerenoveerde kasteel Ter Poorten) uit met een knappe nieuwbouw. Deze uitbreiding gaat gepaard met de plaatsing van een moderne HVAC-installatie, die door de toepassing van het Jaga Clima Canal-systeem volledig in de vloer kan worden geïntegreerd. Van Havermaet bouwt het nieuwe kantoorblok om zijn diensten in Limburg verder te verankeren. Het nieuwe complex telt twee verdiepingen en sluit via een glazen verbindingsgang aan op het bestaande kasteel. Vanaf mei zal de totale kantooroppervlakte 1685 m² bedragen, wat goed is voor 62 werkplekken. Daarnaast wordt het kasteelpark heraangelegd (met extra parkeerplaatsen) en de polyvalente ruimte uitgebreid om er voortaan personeel en klanten te kunnen opleiden. De Gregorio & Partners stond in voor het ontwerp en spitste zich toe op het creëren van een intrigerende harmonie tussen nieuwbouw, kasteel en park.

HVAC-installatie Om steeds een comfortabel binnenklimaat te kunnen garanderen, wordt de nieuwbouw uitgerust met een uit de kluiten gewassen HVAC-installatie. Deze bevat onder meer Climakanalen van Jaga, die zowel kunnen verwarmen als koelen en omwille van esthetische redenen weggewerkt zijn in de vloeren. “Een strak ingericht kantoor met veel grote glaspartijen en een zeer open inrichting kan ventilatieroosters en andere storende elementen immers best missen,” verduidelijkt Theo Vandueren van de HVAC-afdeling van de Group Benvitec (BTS). “De installatie wordt ook opgesplitst in kringen om in alle ruimtes de juiste temperatuur te kunnen creëren. Het concept zorgt voor een zo laag mogelijk energieverbruik en heeft de nodige aandacht voor het esthetisch-visuele aspect en geluidsreductie.”

Ventilatie Het ventilatiesysteem is uitgerust met een recuperatie-unit voor naverwarming en -koeling. De ventilatiekanalen zijn P3-kanalen – geïsoleerde luchttransportkanalen – die Benvitec in zijn atelier samenstelt en (voor)monteert. De kanalen bevatten een 20 tot 50 millimeter dikke laag PIRisolatie en zijn aan beide zijden afgewerkt met een aluminium. Het isolatiemateriaal zelf wordt geproduceerd met behulp van het gepatenteerde HYDROTEC-systeem, dat beantwoordt aan de

Het nieuwe gedeelte van het kantoor van Vanhavermaet Groenweghe wordt uitgerust met een performante HVAC-installatie. Een belangrijk onderdeel hiervan zijn de geïsoleerde P3-ventilatiekanalen.

strengste milieunormen. “Dit is een van de vele soorten kanalen in ons gamma. In feite kunnen we voor iedere toepassing het geschikte kanaal aanbieden, van de geïsoleerde en esthetisch verantwoorde standaardoplossing over buitenkanalen tot zelfreinigende kanalen met antibacterieel effect,” aldus Theo Vandueren. “Onze Forair

P3-kanalen bieden heel wat voordelen: ze zijn thermisch geïsoleerd, luchtdicht, energiebesparend, hygiënisch, licht van gewicht en makkelijk te transporteren, voldoen aan de strengste veiligheidsvoorschriften, hebben goede akoestische eigenschappen en een lange levensduur, bieden het gepaste kanaal voor elke toepassing, …” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 77

GENT | DSV Distributiehal

' Energiezuinig totaalconcept voor

Gentse DSV-distributiehal' Tekst: Jan Daneels

Op 1 april wordt in de Gentse kanaalzone de bouw voltooid van het gloednieuwe distributiecentrum van het logistieke bedrijf DSV Solutions. Algemeen aannemer Cordeel rondt daarmee een project af voor de bouw van een logistieke hal met een oppervlakte van 24.150m². Op slechts acht maanden tijd – de bouw startte op 1 augustus 2012 – werd de hal van DSV opgetrokken. Het Antwerpse installatiebedrijf ETI droeg zijn steentje bij en voerde een totaalproject uit voor de installatie van onder meer elektriciteit, ventilatie, koeling, verwarming, branden inbraakdetectie, camerabeveiliging, toegangscontrole en een datanetwerk. Luc Ost, zaakvoerder van ETI, gaat zelf prat op de totale aanpak van zijn bedrijf. “ETI is sinds ruim veertig jaar actief in de uitvoering van industriële elektrotechniek. Nog niet zo lang geleden zijn we ook begonnen met het uitbouwen van een afdeling voor HVAC, door de opslorping van een ervaren partner in het domein. En ook op vlak van brandbeveiliging en het installeren van professionele netwerken bouwen we verder aan ons palmares. De logistieke hal van DSV is voor ons dan

78 | INSTALLATIE & BOUW

ook een mooi visitekaartje om te tonen dat we in staat zijn om dergelijke totaalprojecten op een kwalitatief hoogstaande manier aan te pakken.”

Hoge kwaliteit, energiezuinig concept De dienst Study & Engineering van ETI zette om te beginnen het lastenboek volledig zelf om in concrete uitvoeringsdetails, zonder tussenkomst van een studiebureau. “In eerste instantie werd

daarin de uitdrukkelijke wens uitgedrukt om kwalitatieve verlichting te combineren met een uiterst energiezuinig concept dat bovendien geen al te zware investeringen eiste”, zegt Luc Ost. “Een moeilijke opdracht, maar op basis van onze expertise hebben we een compromis kunnen uitwerken dat interessant was voor alle partijen.” Daarin werd geopteerd voor magazijnverlichting met energiezuinige T5-lampen van 73W, voorzien van bewegingsdetectoren met een dimmersturing.

GENT | DSV Distributiehal

opgebouwd uit een backbone van verschillende glasvezellussen. Die werd verder aangevuld met CAT 6 FTP-bekabeling. “Op die manier konden we tegelijk de kosten drukken en een installatie opzetten die zowel camerabewaking, toegangscontrole als inbraakbeveiliging in één systeem integreert”, verduidelijkt de zaakvoerder van ETI.

De logistieke hal van DSV is voor ons dan ook een mooi visitekaartje om te tonen dat we in staat zijn

ETI Electrical Solutions werkte voor de DSV-site een energiezuinig concept uit waarin zowel de installatie van HVAC als verlichting, stroomvoorziening, branddetectie en de uitbouw van een datanetwerk vervat zitten.

Voor verwarming en koeling betrok ETI haar vertrouwde fabrikant Mitsubishi in het project. Luc Ost werkt al langer samen met het bedrijf. “We hanteren dezelfde commerciële filosofie”, zegt hij. “We hebben hen zonder veel aarzelen in dit verhaal meegenomen. Met hun hulp kon het kantoorcomplex voorzien worden van energiezuinige verwarming en airconditioning. Door het installeren van multifunctionele plafondcassettes worden de kantoren nu een echt aangename plek om in te werken. En da’s illustratief voor het hele project, denk ik. Wij hebben kwalitatief werk kunnen leveren en DSV Solutions is een tevreden klant.” ❚

Projectinfo Mitsubishi Electric - VRF-systeem In de DSV-hal installeerde ETI een compleet klimaatsysteem voor koelen en verwarmen. Het VRF-systeem werd aangeleverd en gedimensioneerd door Mitsubishi Electric en kan tot 50 binnenunits op één buitenunit aansluiten. Bovendien heeft het systeem uitgebreide high-tech controlemogelijkheden die voor een intelligente regeling zorgen, gaande van een vereenvoudigde lokale afstandsbediening tot een centraal beheerssysteem. Koen Daniels, Account Manager Corporate Sales bij Mitsubishi, legt de voordelen uit van het gebruikte City Multi VRFsysteem. “Het R2-systeem biedt de mogelijkheid om met één installatie per lokaal de keuze te hebben om te koelen, verwarmen, ventileren of ontvochtigen. Met het recuperatiesysteem kan men de warmte die opgenomen wordt om te koelen bovendien gebruiken om andere lokalen te verwarmen. Dit resulteert in een laag energieverbruik. Automatisch omschakelen tussen koelen en verwarmen, op basis van de ingestelde temperatuur, zorgt verder voor een groot bedieningsgemak en een comfortabeler werkklimaat tijdens alle seizoenen.” Mitsubishi Electric heeft zich doorheen de jaren gespecialiseerd op verschillende gebieden. Hun warmtepompen airconditioningsystemen staan bekend om hun prestaties en energiezuinige werking. Het bedrijf produceert wereldwijd VRF-systemen, multi- en single-splitsystemen en lucht/waterwarmtepompsystemen voor residentiële, commerciële en industriële toepassingen.

De aanwezigheidsdetectie zorgt er bovendien voor dat tot meer dan 50% op energie kan worden bespaard. “De verlichting in het magazijn wordt overigens nooit volledig uitgeschakeld”, legt Luc Ost verder uit. “Dat wordt door de orderpickers als erg storend ervaren. Om hun ergonomie te verbeteren zorgen we ervoor dat de verlichting steeds een intensiteit heeft van minstens 10%, waardoor we ook 5 jaar garantie kunnen aanbieden en ook op de lampen zelf.”

Geïntegreerd datanetwerk Nog opmerkelijk is de installatie van een complex Wifi-netwerk in de grote distributiehal. Het draadloze netwerk maakt een betrouwbare communicatie mogelijk tussen de orderpickers en de aanwezige computerapparatuur. Het datanetwerk werd

In de distributiehal installeerde ETI een geïntegreerd datanetwerk dat de datacommunicatie tussen de orderpickers en het centrale computersysteem combineert met camerabewaking, toegangscontrole en inbraakbeveiliging.

INSTALLATIE & BOUW | 79

The Green Wave in Power Solutions

Natuurlijk is het Viega Profipress!

Combining Energy Flows Efficiently

Warmtekrachtkoppeling is uw onafhankelijkheidsverklaring. Zelf warmte en stroom produceren en bijna 30% energie besparen, ook als er geen zon of wind is. Bij EVW doen we meer met minder. We ontwerpen en bouwen WKK’s die staan voor jarenlange, betaalbare duurzaamheid. En we houden hun conditie nauwgezet in de gaten. Met ons als partner in uw energieproject maakt u onze blauwe planeet op een overtuigende manier weer wat groener.

Bespaar niet op de verkeerde plaats: ga voor zekerheid! 100% zeker, zonder de O-ring te verzwakken, voor alle toepassingen, zelfs voor gas.

• WKK OP AARDGAS, BIOGAS EN PLANTENOLIE • MINI-WK K • NOODSTROOMINSTALLATIES

E. VAN WINGEN

Industrieterrein Durmakker 27 - B-9940 Evergem T +32 (0)9 253 08 00 • F +32 (0)9 253 40 82 info@vanwingen.be • www.vanwingen.be

143453 adv staand.indd 1

www.viega.be/Profipress/nl

18/01/13 08:23

Profipress_95x267_BFL.indd 1

12.03.13 11:46

zellik | Diepvriesplatform Norbert Dentressangle

Tekst: Jan Daneels

diepvriesplatform onder hoogspanning gezet

Electrowerken De Proft installeerde onder meer een nieuw hoogspanning-inkoopstation in het nieuwe diepvriesmagazijn van Norbert Dentressangle.

Begin november 2012 huldigde de internationale logistieke reus Norbert Dentressangle zijn vernieuwd diepvriesplatform in Zellik in. Het nieuwe diepvriesmagazijn vormt een uitbreiding op de bestaande infrastructuur waar goederen worden behandeld en opgeslagen bij temperaturen tot -25°C. Electrowerken De Proft uit Lebbeke nam bij de werken de complexe installatie van hoog- en laagspanningslijnen op zich. De studiedienst van De Proft werkte zelf alle technische voorstellen uit die de klant formuleerde. “Die lijst was behoorlijk indrukwekkend,” zegt Dirk De Proft, actief op de studiedienst van het familiebedrijf. “We installeerden onder meer een nieuw hoogspanning-inkoopstation, zowel voor de bestaande infrastructuur als voor de uitbreiding van de hal. De hoogspanningscabines verbonden we verder met een nieuwe interne hoogspanningslus. Daarbij verplaatsten we een cabine en voorzagen we een nieuwe om de uitbreidingsinstallatie te voeden. We installeerden ook nieuwe hoofd- en interne verdeelborden, naast voedingskabels en de nodige installaties voor drijfkracht en lichtbekabeling.”

Geen spanningsonderbrekingen Verder was een van de eisen van de klant de overheveling van de bestaande hoogspanningsposten en interne hoogspanningskabels naar nieuwe installaties met een minimum aan spanningsonderbrekingen. De studiedienst van De Proft stelde er een draaiboek voor op en zorgde er met succes voor dat op geen enkel ogenblik tijdens de uitvoering sprake was van spanningsonderbrekingen. “ We moesten er rekening mee houden dat de nieuwe transformator van 2000 kVA bij de opstart geen ongewenste uitschakeling zou veroorzaken van de algemene hoogspanningshoofdbeveiliging”, legt Dirk De Proft uit. ›

INSTALLATIE & BOUW | 81

Electrowerken De Proft oriĂŤnteert zich naar hoogspanning en industriĂŤle elektriciteit. Dit voor kleine, middelgrote en grote ondernemingen.

Wij bieden onze klanten een gespecialiseerde aanpak, van de ontwerpen studiefase tot de afwerking en opstart van een installatie. Dit uitgevoerd met de nieuwste technieken, daar we kwaliteit en afwerking hoog dragen in ons vaandel. Onze vakbekwame medewerkers stellen dagelijks alles in het werk om de klanten een service te garanderen 7 op 7, 24 op 24, opdat we een vertrouwensrelatie kunnen opbouwen met onze klanten, dewelke voor ons een erkenning betekent voor ieders inzet en verantwoordelijkheid. Voor de uitbouw van een Hoog Spanningscabine gebruiken wij uitsluitend Schneider materiaal, topmateriaal met een hoge betrouwbaarheid in kwaliteit en service. Contacteer ons vrijblijvend via info@electrowerkendeproft.be of op 0472 999 582

Electrowerken De Proft | Flor Hofmanslaan 4 | 9280 Lebbeke | 0472 99 95 82 | info@electrowerkendeproft.be

zellik | Diepvriesplatform Norbert Dentressangle

Bij het verplaatsen van een oude hoogspanningscabine en het installeren van een nieuwe zorgde installateur De Proft ervoor dat geen enkele spanningsonderbreking optrad.

“Om dat te vermijden werden individuele deelbeveiligingen berekend en uitgezet in curves om een zekere selectiviteit te kunnen opbouwen in de installatie.” Qua materiaal koos de installateur voor SM6 schakelcellen in de cabines en prismaborden met modulaire apparatuur van Schneider Electric . De verbinding transfo-bord van 3200 A werd uitgevoerd met een Busbar-systeem , eveneens van Schneider Electric. De kabelsecties zorgen ervoor dat het nodige vermogen kan worden overgebracht tot aan de verbruikers. Bovendien werd daaruit ook het kortsluitvermogen bepaald tot aan de verdeelborden.

Vorstvaste voedingskabels De voedingskabels zijn ingewerkt in aangepaste kabelgoten in de vriesruimte en in kabelladders buiten deze ruimtes . Gezien de extreem lage temperaturen in de vriesruimtes moest het materiaal zorgvuldig gekozen worden. Dirk De Proft legt uit: “De temperatuur in de vriesruimtes kan

zakken tot -25°C. We kozen dus enkel materialen met de juiste zettingscoëfficiënt. Voor de kleinere verdeelkabels naar de verlichtingstoestellen en stopcontacten in de vriesruimte gebruikten we zelfs voedingskabels die bestand zijn tegen een temperatuur tot -30°C opdat de isolatie niet zou barsten.” Voor de verlichting van de vriesruimte koos De Proft voor energiezuinige dimbare verlichtingstoestellen. Een deel daarvan functioneert met een nobreak-installatie om noodverlichting in de hal te garanderen. Om mogelijke spanningsonderbrekingen van het verdeelnet op te vangen wordt die ondersteund door een dieselgenerator met een automatische normaal-noodomschakelaar. “We hebben de volledige installatie binnen het tijdsbestek kunnen afronden,” besluit Dirk De Proft. “En wat belangrijker is: alle overbruggingen van de oude naar de nieuwe hoogspanningscabines zijn vlekkeloos en zonder onderbrekingen verlopen. We zijn opgetogen dat de samenwerking met de klant en netbeheerder Eandis zo vlot is verlopen.” ❚

INSTALLATIE & BOUW | 83

Nieuw!

Rondomat Duo S - Waterontharder

Voor grootverbruikers die op zoek zĳn naar een betrouwbare waterontharder die niet enkel bĳzonder performant, maar ook uiterst zuinig is, biedt BWT de nieuwe rondomat Duo S aan. Dit compacte toestel houdt rekening met het feit dat er in het dagelĳks sanitair waterverbruik korte piekmomenten voorkomen en langere perioden waarin de nood aan onthard water min of meer constant is. Het toestel bestaat uit twee verschillende onthardingskolommen waarvan één in werking is en de andere hetzĳ regenereert hetzĳ standby staat. De electronica onthoudt het verbuiksproﬁel en wisselt van kolom in functie van het verwachte debiet. Samen met de automatische harsontsmetting bĳ regeneratie biedt dit een meerwaarde op hygiënisch, maar ook op economisch vlak. Geen enkele andere waterontharder verbruikt namelĳk zo weinig zout en regenereerwater als de nieuwe Rondomat Duo S. De bediening van dit toestel is eenvoudig en gebeurt met een aanraakscherm dat toelaat om onder andere de debietgegevens en het verbuiksproﬁel van de laatste 24uur te controleren.

BWT Belgium nv - Leuvensesteenweg 633 - 1930 Zaventem - 02/758.03.10 - www.bwt.be

mechelen | WZC Hof Van Egmont

Tekst: Tim Janssens

wateronthardingsinstallatie WZC Hof Van Egmont in Mechelen

Een performante onthardingsinstallatie van BWT waarborg de drinkwaterkwaliteit in het Mechelse WZC Hof Van Egmont.

De kwaliteit van drinkwater kan in sommige gebouwen danig verslechteren naarmate het de kraan nadert. In het slechtste geval bevat het heel wat corrosiedeeltjes en bacteriën, wat dikwijls te wijten is aan een slecht functionerende wateronthardingsinstallatie. Omwille van deze problematiek opteerde het Mechelse WZC Hof Van Egmont een tijd geleden voor de plaatsing van een onthardingsinstallatie van BWT. Dankzij de aanwezigheid van een tweede harskolom kunnen de bewoners van WZC Hof Van Egmont zich dag en nacht te goed doen aan gezond, nauwkeurig onthard kraantjeswater. Kalk in de leidingen en het kraantjeswater: het is een vaak voorkomend probleem. Calcium en magnesium geven door de vorming van calcium- en magnesiumcarbonaat aanleiding tot aankalking van leidingen en kranen. Om dit tegen te gaan, doet men al sinds midden vorige eeuw een beroep op onthardingsinstallaties, die de kwaliteit van het drinkwater in een gebouw dus in belangrijke mate bepalen. BWT is een gespecialiseerd ontwikkelaar van deze installaties en integreert regelmatig nieuwe technologieën om de performantie van zijn producten

op te drijven. Het bedrijf gaat dan ook prat op het belang van performante ontharders: “Conventionele ontharders met een eenvoudige bolkraan als resthardheidsregeling leveren afwisselend te hard water (problemen van kalkafzetting) en te zacht water (corrosie van onderdelen uit galva, koper, messing, ...). Anderzijds vormen ontharders met grote harsvolumes die niet regelmatig ontsmet worden een ideale kweekbodem voor bacteriën zoals legionella,” licht Erik De Winter, product manager van BWT, toe. “In het Mechelse WZC Hof Van Egmont is de drinkwaterkwaliteit van cruciaal belang voor de gezondheid van de patiënten. ›

INSTALLATIE & BOUW | 85

HVAC2013 DE VAKBEURS VOOR INNOVATIEVE TECHNOLOGIEﾃ起 VOOR ENERGIEPRESTATIE, BINNENKLIMAAT EN INSTALLATIETECHNIEKEN

www.easyFairs.com/HVAC-BE easyFairs_HVAC

ECL2013 DE VAKBEURS VOOR ELEKTROTECHNIEK, VERLICHTING, AUTOMATISERING EN BEVEILIGING VAN GEBOUWEN

www.easyFairs.com/ECL-BE easyFairs_ECL

mechelen | WZC Hof Van Egmont

nenwisselingshars stroomt, worden de daar aanwezige Na(natrium)-ionen verdrongen door de in het water aanwezige Ca- en Mg-ionen,” legt Erik De Winter uit. “Wanneer de bolletjes in de ionenwisselingshars verzadigd zijn met Ca en Mg, regenereert de harskolom met pekel uit het zoutvat. Hierbij worden Ca en Mg afgevoerd naar het riool en opnieuw vervangen door de Na van de pekel. Na-zouten slaan niet neer in sanitaire installaties en zorgen dus niet langer voor kalkproblemen. De microprocessorsturing informeert de gebruiker via zijn synoptisch scherm over het actuele debiet, de kolom in gebruik en de resterende capaciteit.”

Ontsmetting met chloor, bereid uit zout Een klein deel van de pekel wordt door de ingebouwde elektrolysesonde omgezet in chloorbleekloog (javelwater), die het harsbed bij elke regeneratie automatisch ontsmet. Het chloor komt samen met de pekel in het riool terecht. Via het centrale stuurventiel wordt het zoutvat opnieuw gevuld met zacht water om een volgende hoeveelheid pekel te bereiden. De speciale bodemconstructie van dit zoutvat zorgt ervoor dat de pekel binnen het uur aangemaakt wordt, waardoor de compacte Rondomat-Duo indien nodig elk uur van kolom kan wisselen en dus langdurig een groot afnamedebiet kan garanderen. “Omdat het rendement (of harsbenutting) van dubbel uitgevoerde toestellen zoals de Rondomat-Duo nagenoeg honderd procent bedraagt, verdient de meerprijs tegenover enkelvoudige toestellen zich terug door de aanzienlijke zouten waterbesparingen,” vertelt Erik De Winter. “De Rondomat-Duo is een erg performant systeem,” weet ook installateur Van Hoey, die in het verleden al heel wat BWT-systemen geplaatst heeft. “Als installateur krijgen we toch veel positieve reacties. Dit toont aan dat BWT op het vlak van waterontharding zeer goede oplossingen in huis heeft.” ❚ BWT installeerde een Rondomat-Duo-wateronthardingsinstallatie in WZC Hof Van Egmont in Mechelen. Deze koppelt comfort aan een verlaagd zouten spoelwaterverbruik.

Daarom opteerde de directie van het woonzorgcentrum voor een onthardingsinstallatie van BWT, die uitgerust is met een automatische harsontsmetting en een dubbele membraanklep voor de nauwkeurige afregeling van de resthardheid. ”

Reinigingsproces en regeneratie De wateronthardingsinstallatie van BWT in WZC Hof Van Egmont, de Rondomat-Duo, koppelt comfort aan een verlaagd zouten spoelwaterverbruik – volgens de technisch verantwoordelijke gaat het om een daling met meer dan vijftig procent ten opzichte van de vorige installatie. Bovendien beperkt het toestel de drukval bij piekafnames, wat in onze Lage Landen met relatief weinig leidingwaterdruk anders weleens voor problemen kan zorgen.

'De wateronthardingsinstallatie van BWT in WZC Hof Van Egmont koppelt comfort aan een verlaagd zouten spoelwaterverbruik' De Rondomat-Duo bestaat uit twee harsflessen en een aanpalend zoutvat. In de harsflessen bevindt zich een ionenwisselingshars (kunststof bolletjes met een gemiddelde diameter van 0,7 mm) die de calcium- (Ca) en magnesiumionen (Mg) uit het water haalt. “Wanneer het water door de io-

De Rondomat-Duo bestaat uit twee harsflessen en een aanpalend zoutvat. In de harsflessen bevindt zich een ionenwisselingshars (kunststof bolletjes met een gemiddelde diameter van 0,7 mm) die calcium- (Ca) en magnesiumionen (Mg) uit het water haalt.

INSTALLATIE & BOUW | 87

Niko Home Control, de nieuwe elektrische installatie Niko Home Control is de eerste elektrische installatie waarmee gezinnen actief energie kunnen besparen. Zo geeft een ecodisplay op elk moment aan hoeveel energie verbruikt wordt en hebben de componenten slechts een minimum aan energie nodig. Tegelijkertijd bedienen bewoners de installatie centraal en wonen ze veiliger en comfortabeler. Dankzij de inzet van Niko op innovatieve oplossingen krijgen zowel installateurs als bewoners een installatie met een maximale gebruiksvriendelijkheid en flexibiliteit. Nu zuinig omgaan met energie zo belangrijk is, zowel voor budget als milieu, is deze installatie uniek. Interesse? Schrijf je via onze website snel in voor een opleiding. Daarna ondersteunt ons ervaren team van medewerkers je graag bij de uitwerking van je project.

PA-633-01

www.niko.be/nikohomecontrol 路 tel. 03 778 90 20 路 sales@niko.be

ADVERTORIAL | Nikko Home Control

actief energie besparen Niko Home Control is de eerste elektrische installatie waarmee actief energie bespaard kan worden. De installatie kan bediend worden vanop een centrale plaats of via een smartphone of tablet, zelfs buitenshuis. Op die manier is het mogelijk om actief energie te besparen en veiliger en comfortabeler te wonen of te werken. Denk aan morgen Verstandig omspringen met energie is belangrijker dan ooit. Niet alleen uit budgettaire overwegingen, maar ook om de toekomst van onze planeet te vrijwaren. Niko Home Control stelt iedereen in staat om het verbruik van gas, water en elektriciteit gedetailleerd op te volgen en sluimerverbruik op te sporen. Op het ecodisplay kan men op elk moment van de dag zien hoeveel energie de woning of het gebouw verbruikt en wat de zonnepanelen aan energie opleveren. Zo is meteen duidelijk welke toestellen energie verspillen. Een druk op de ecotoets volstaat om het verbruik zichtbaar te laten afnemen. Bovendien is de installatie ontworpen om ook zelf slechts een minimum aan energie te verbruiken.

of tablet (zowel Iphone als Android). Een internetverbinding volstaat. Zo kan men bijvoorbeeld de verwarming thuis regelen vanop het werk of de rolluiken bedienen tijdens een weekendje weg.

Perfecte integratie De functies van Niko Home Control passen binnen de bestaande designs van de Niko schakelaars. De strakke en tijdloze bedieningen van Home Control integreren stijlvol in elke woning of ieder gebouw. Bovendien is er dankzij de compacte modules slechts beperkte ruimte in de elektriciteitskast nodig. â?&#x161;

Nu zelfs bediening buitenshuis! Met Niko Home Control kan men heel eenvoudig verlichting, verwarming, ventilatie, rolluiken enz. bedienen. Dat kan via de klassieke schakelaars, maar evengoed met behulp van een centraal touchscreen en zelfs via een smartphone of tablet. Geprogrammeerde voorkeuren laten zich in een handomdraai aanpassen. Het Niko Home Control systeem zorgt ervoor dat men zelf kan bepalen hoe lang het licht blijft branden, wanneer de rolluiken naar beneden gaan of welke temperatuur men bij thuiskomst wenst. Vanaf nu is het zelfs mogelijk om bepaalde elektrische functies van op afstand te bedienen via een smartphone

Via Niko Home Control kan men de verlichting, verwarming, ventilatie, rolluiken, enz. ook met een smartphone bedienen.

Niko Home Control stelt iedereen in staat om het verbruik van gas, water en elektriciteit gedetailleerd op te volgen en sluimerverbruik op te sporen.

INSTALLATIE & BOUW | 89

The Green Wave in Power Solutions

Beter Zeker.

‘De mensen rondom je zijn je hoogste goed.’

Combining Energy Flows Efficiently

Stel hen niet onnodig bloot aan gevaar.

BTV is een Externe Dienst voor Technische Controles op de werkplaats en erkend controleorganisme met meer dan 85 jaar ervaring, 11 kantoren en 400 medewerkers in België.

• WKK OP AARDGAS, BIOGAS EN PLANTENOLIE • MINI-WK K • NOODSTROOMINSTALLATIES

E. VAN WINGEN

BTV voert voor u technische controles uit op o.a.: hijs- & hefwerktuigen, bouwmachines, elektrische- & gasinstallaties, houders en opslagplaatsen propaan of butaan, liften, opslagtanks, ... maar ook thermografische onderzoeken, energiemetingen, ...

Wenst u een afspraak of meer informatie? Neem dan contact op met één van onze regionale kantoren.

Industrieterrein Durmakker 27 - B-9940 Evergem T +32 (0)9 253 08 00 • F +32 (0)9 253 40 82 info@vanwingen.be • www.vanwingen.be

Beter Zeker.

143453 adv staand.indd 1

18/01/13 08:23

professional.btvcontrol.be

.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

www.installatieenbouw.be

..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.installatieenbouw.be? Neem dan contact op met Koen Royackers: T 011 605540 E k.royackers@louwersmediagroep.be

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

INSTALLATIE & BOUW

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers aan de installatiebranche

Wat doet u eigenlijk? Voor € 99,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel of mail Koen Royackers voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw: Tel: 011 605540 - k.royackers@louwersmediagroep.be

INSTALLATIE & BOUW | 91

Wat doet u eigenlijk? Vanaf € 99,- per uitgave weten uw klanten dat ook! T 011 605540 voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw

WIE DOET WAT

BRANDERS & KETELS

INSTALLATEURS ELEKTRICITEIT

EURO-DIESEL SA VIEGA

Planet I business park Tollaan 101 c 1932 Sint-Stevens-Woluwe T ....................................................................+32 (0)2 5515510 F ....................................................................+32 (0)2 5031433 E info@viega.be W www.viega.be

STIEBEL ELTRON BVBA

’t Hofveld 6-D1 1702 Groot-Bijgaarden T ....................................................................+32 (0)2 4232222 F ....................................................................+32 (0)2 4232212 E info@stiebel-eltron.be W www.stiebel-eltron.be

DOMOTICA

ELECTRO-SECURITY-AIRCO-ENERGY

Rue de l’Avenir, 61 4460 GRACE-HOLLONGE T ....................................................................+32 (0)4 2477900 F ....................................................................+32 (0)4 2462020 E mail@euro-diesel.com W www.euro-diesel.com

INDUSTRIEEL - PRIVAAT

EHM BVBA

Industrieweg 3 2850 BOOM T ....................................................................+32 (0)3 8444575 F ....................................................................+32 (0)3 8445085 E info@ehm.be W www.ehm.be

SCHLEIFENBAUER BV Graafsebaan 68 5242 JN ROSMALEN T .......................................................................+31 73 5230256 F .......................................................................+31 73 5212383 E info@schleifenbauer.eu W www.schleifenbauer.eu

E. VAN WINGEN

ELEKTROWERKEN DE PROFT

Flor Hofmanslaan 4 9280 LEBBEKE T ....................................................................+32 (0)52 410724 E tim@electrowerkendeproft.be W www.electrowerkendeproft.be

ELECTRO DE LEEUW NV

ELEKTRO DE LEEUW

NIKO

Industriepark West 40 9100 ST.- NIKLAAS T ....................................................................+32 (0)3 7601470 F ....................................................................+32 (0)3 7777120 E sales@niko.be W www.niko.eu

ELEKTRICITEIT

E. VANWINGEN NV Durmakker 27 9940 EVERGEM T ....................................................................+32 (0)9 2530800 T ....................................................................+32 (0)9 2534082 E info@vanwingen.be W www.vanwingen.be

Krimperslaan 4b 9140 TEMSE T ....................................................................+32 (0)3 7112726 F ....................................................................+32 (0)3 7112766 E info@electrodeleeuw.be W www.electrodeleeuw.be

FEDERATIES LAMBRECHT WILLY OBO BETTERMAN SA

Bist 14 2630 AARTSELAAR T ....................................................................+32 (0)3 8707400 F ....................................................................+32 (0)3 8874000 E info@obo-betterman.com W www.obo-betterman.com

LEGRAND GROUP NV

Kouterveldstraat 9 1831 DIEGEM T ....................................................................+32 (0)2 7191711 F ....................................................................+32 (0)2 7191700 E info@legrandgroup.be W www.legrandgroup.be

RITTAL NV

Stokkelaar 8 9160 LOKEREN T ....................................................................+32 (0)9 3539111 F ....................................................................+32 (0)9 3556862 E info@rittal.be W www.rittal.be

92 | INSTALLATIE & BOUW

SECTOR ORGANISATIE VOOR VENTILATIE FÉDÉRATION POUR LE SECTEUR DE LA VENTILATION

Industriezone “De Waerde” 1414 3520 ZONHOVEN T ....................................................................+32 (0)11 814264 F ....................................................................+32 (0)11 816948 E info@lambrechts-willy.be W www.lambrechts-willy.be

VENTIBEL VZW Volkstraat 57 2000 ANTWERPEN M................................................................+32 (0)478 562123 E hendrik.daem@ventibel.be W www.ventibel.be

GEREEDSCHAPPEN

EL SYSTEMS

Senator Alfons Jeurissenlaan 1032 3520 ZONHOVEN T ....................................................................+32 (0)11 819292 F ....................................................................+32 (0)11 819293 E info@elsystems.be W www.elsystems.be

FLIR COMMERCIAL SYSTEMS BV Charles Petitweg 21 4847 NW BREDA T .................................................................+31 (0)765 794190 T .................................................................+31 (0)765 794199 E Info@flir.com W www.flir.com

SURKIJN BVBA

Holeikstraat 12 3545 HALEN T ....................................................................+32 (0)13 441405 F ....................................................................+32 (0)13 444329 E surkijn.bvba@telenet.be

WIE DOET WAT

LENAERTS NV

Europark 1086 3530 HOUTHALEN T ....................................................................+32 (0)11 609210 F ....................................................................+32 (0)11 525447 E info@lenaertsnv.be W www.lenaertsnv.be

Franklin Rooseveltlaan 23 8790 WAREGEM T ....................................................................+32 (0)56 613113 F ....................................................................+32 (0)56 617242 E info@naessenshvac.be W www.naessenshvac.be

INSTALLATEURS SANITAIR

IMPORT/EXPORT

NATHAN IMPORT/EXPORT

Lozenberg 4 1932 ZAVENTEM T ....................................................................+32 (0)2 7211570 F ....................................................................+32 (0)2 7253553 E info@nathan.be W www.nathan.be

STUDIEBUREAUS TECHNIEKEN

ETI VAN DEN VEN

INSTALLATEURS HVAC

BTS

CROES-BELLEN NV

Industriepark Kolmen 1208 3570 ALKEN T ....................................................................+32 (0)11 314027 F ....................................................................+32 (0)11 591350 E croes.bellen@scarlet.be W www.croes-bellen.be

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA

Koolmijnlaan 201 3582 KOERSEL T ....................................................................+32 (0)11 450730 F ....................................................................+32 (0)11 450759 E info@benvitec.be W www.benvitec.be

BTS

BENVITEC

Griffier Schobbenslaan 2a 2140 ANTWERPEN T ....................................................................+32 (0)3 2351624 F ...................................................................+32 (0)3 235 0911 E luc.ost@etivdv.be W www.etivdv.be

BENVITEC

NATHAN

NAESSENS HVAC

HVAC - SANITARY

BELIEN-THERMOSYSTEMS BVBA

VAN LOOY GROUP NV

Noordersingel 19 2140 BORGERHOUT T ....................................................................+32 (0)3 2353508 F ....................................................................+32 (0)3 2356469 E info@vanlooy.com W www.vanlooy.com

BOTEC NV LENAERTS NV

NAESSENS HVAC

Sportstraat 42-44 2160 WOMMELGEM T ....................................................................+32 (0)3 3543618 F ....................................................................+32 (0)3 3544192 E info@botec.be W www.botec.be

KLIMATISATIE

Wat doet u eigenlijk? Vanaf € 99,- per uitgave weten uw klanten dat ook! T 011 605540 voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw

SANITAIR

ECOFINITY BVBA COFELY AXIMA NV

Montenegrostraat 138-144 1190 BRUSSEL T ....................................................................+32 (0)2 5332311 F ....................................................................+32 (0)2 5388685 E brussels@cofelyaxima-gdfsuez.be W www.cofelyaxima-gdfsuez.be

KYOTO COOLING BV

PO Box 2506 3800 GB AMERSFOORT T .................................................................+31 (0)20 2400231 E info@kyotocooling.com W www.kyotocooling.com

Astridstraat 15 9630 ZWALM T ....................................................................+32 (0)55 495865 F ....................................................................+32 (0)55 330725 E info@ecofinity.be W www.ecofinity.be

TECHNISCHE CONTROLE

Beter Zeker. KOEL- & VERWARMINGSTECHNIEK N.V.

FUTURE CLIMA BVBA

Essenlaan 9 3600 GENK T ....................................................................+32 (0)89 384038 F ....................................................................+32 (0)89 382038 E tim@futureclima.be W www.futureclima.be

KVT NV

Plaslaar 48 2500 LIER T ....................................................................+32 (0)3 4919900 F ....................................................................+32 (0)3 4919929 E info@kvt-nv.be W www.kvt-nv.be

BTV - TECHNISCH BUREAU VERBRUGGHEN VZW

Van der Sweepstraat 3 bus 44 2000 ANTWERPEN T ....................................................................+32 (0)3 2162890 F ....................................................................+32 (0)3 2388665 E raf.hectors@btvcontrol.be W www.btvcontrol.be

INSTALLATIE & BOUW | 93

WIE DOET WAT

VERLICHTING

Wat doet u eigenlijk? Vanaf € 99,- per uitgave weten uw klanten dat ook! T 011 605540 voor alle informatie over een vermelding in Installatie & Bouw

VENTILATIE

AIR TRADE CENTRE Hoogstraat 180 1930 ZAVENTEM T ....................................................................+32 (0)2 7119489 F ....................................................................+32 (0)2 7210433 E sales.belgium@airtradecentre.com W www.airtradecentre.com

MITSUBISHI ELECTRIC EUROPE Baron Ruzettelaan 25 8310 BRUGGE T ....................................................................+32 (0)50 404848 F ....................................................................+32 (0)50 392604 E info@mitsubishi-electric.be W www.mitsubishi-electric.be

OSRAM BENELUX BV Postbus 115 2900 AC CAPELLE A/D IJSSEL T .................................................................. +31(0)10 7501414 F .................................................................. +31(0)10 7501406 E ronald.moeskops@osram.nl W www.osram.nl

VEKO LIGHTSYSTEMS BVBA Gulkenrodestraat 7, Unit 10 2160 WOMMELGEM T ....................................................................+32 (0)3 8272196 F ....................................................................+32 (0)3 8255286 E info@veko.be W www.veko.be

WARMTEPOMPEN

DAIKIN AIRCONDITIONING BELGIUM NV A. Franklin 1B 1300 Waver T ....................................................................+32 (0)10 237223 F ....................................................................+32 (0)10 244910 E info@daikin.be W www.daikin.be

INSTALLATIEMATERIAAL

COMAP NV/SA Alsembergsesteenweg 454 1653 DWORP T ....................................................................+32 (0)2 3710161 F ....................................................................+32 (0)2 3782339 E marketing@comap.be W www.comap.be

VERWARMING

BEGETUBE NV AEROPULMO BVBA Industriepark Brechtsebaan 22 2900 SCHOTEN T ....................................................................+32 (0)3 6854900 F ....................................................................+32 (0)3 6801230 E info@aeropulmo.be W www.aeropulmo.be

TROX BELGIUM NV Paepsemlaan 18g 1070 BRUSSEL T ....................................................................+32 (0)2 5220780 F ....................................................................+32 (0)2 5202178 E info@trox.be W www.trox.be

LEMMENS SA Chaussée de Tirlemont 102 5030 GEMBLOUX T ..................................................................... +32(0)81 625252 F ..................................................................... +32(0)81 625253 E info@lemmens.com W www.lemmens.com

94 | INSTALLATIE & BOUW

SCHWANK BV Nijverheidsweg 5 4104 AN CULEMBORG T .................................................................. +31(0)345 513143 F .................................................................. +31(0)345 518464 E g.cooreman@schwank.be W www.schwank.be

ZONNEPANELEN

SOLAR SPIRIT BVBA Meester van der Borghtstraat 58 2580 GRASHEIDE T ..................................................................... +32(0)15 635221 F ..................................................................... +32(0)15 761021 E info@solarspirit.be W www.solarspirit.be

Kontichsesteenweg 53/55 2630 AARTSELAAR T ....................................................................+32 (0)3 8707140 F ....................................................................+32 (0)3 8775575 E info@begetube.com W www.begetube.com

WATERBEHANDELING

BWT BELGIUM NV Leuvensesteenweg 633 1930 ZAVENTEM T ....................................................................+32 (0)2 7580310 F ....................................................................+32 (0)2 7580333 E info@bwt.be W www.bwt.be

r Hieg ? uw lo o Neem contact op met Koen Royackers voor alle informatie: T 011 605540 E k.royackers@louwersmediagroep.be

Zen en zorgeloos verwarmen Kwaliteit en ondersteuning!

GARANTIE

COMPLEET SYSTEEM

www.comap.be

10 JAAR

TECHNIS COMPL BIJSTA SYSTE

Comap n.v. - Alsembergsesteenweg 454 - B-1653 Dworp - info@comap.be

Maak het verschil met

SmartZone!

• Ventileren waar de bewoner zich bevindt dankzij het revolutionaire SmartZone-principe • Intelligente vocht- en CO 2-gestuurde afvoer van vervuilde lucht • Automatische inregeling van het systeem, foutloos in gemiddeld 12 minuten

tot

-24 E-punten! Wenst u meer informatie ? www.renson.be

EVO II