Onderwijs & bouw 02 2014 by Louwers Mediagroep

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS JAARGANG 3

NUMMER 2

2014

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

SCAN WITH

STADSKANAAL NIEUWBOUW NOORDERPOORT | ROTTERDAM GYMZAAL OVERSCHIE | BRIELLE KINDERZORGCENTRUM HEERLEN ARCUS CAMPUS | GENT HOGESCHOOL GENT | ALPHEN AAN DEN RIJN NIEUWBOUW PRISMA-DE MEERKOET

www.dijkoraad.nl

GPR Gebouw

Onderwijs

Beheer en onderhoud Ad Energie Prestatie

vies

ring Gebouwmonito Monumenten

Musea

Gezondheidsz

o rg

Legionellapreventie

BIM

Industrie Renovatie

Het is geweldig om van heel veel dingen veel verstand te hebben. Maar nog veel mooier is het als je daarbij ook nog eens in staat bent boven de materie uit te stijgen. Zodat je het hele speelveld goed kunt overzien en de verbanden kunt leggen die nodig zijn om te kunnen komen tot oplossingen die ĂŠcht iets opleveren.

Wij leveren alle adviesdiensten omtrent het ontwerpen, realiseren en beheren van technische installaties. Bent u benieuwd hoe wij u kunnen helpen? Raadpleeg onze website www.dijkoraad.nl of vraag ons om raad; bel: 0570 - 51 95 55 of stuur een mail naar info@dijkoraad.nl.

Vertical Ventilation

specialists in protected access and ventilation of plant rooms

www.jazo.eu

ONTDEK DE TOEKOMST IN TOEGANGSCONTROLE

NIEUW

GEO Automatencilinder

Maximale beveiliging

SALTO Virtual Network (SVN)

Toegangscontrole en sleutelbeheer zijn belangrijk in het beheer van een gebouw. Stelt u zich eens voor dat u de toegang tot uw gebouw kunt controleren, zonder dat daar dure bekabeling of een WiFi-infrastructuur voor nodig is. Breng toegankelijkheid in balans met maximale beveiliging.

Ons Wireless online en data-on-card technologie zorgt voor een real time controle van wie, tot wat en waar en wanneer toegang heeft. De drijvende kracht is het SALTO Virtual Network (SVN), een unieke combinatie van online en offline toegangscontrole zonder bedrading. Ontdek de nieuwe mogelijkheden in toegangscontrole en neem contact op voor onze partners bij u in de buurt!

SALTO Systems BV - Kraanspoor 48 - 1033 SE Amsterdam - Nederland - BelgiĂŤ - Tel. +31(0) 206 353 100 - info.nl@saltosystems.com - www.saltosystems.nl

Voorwoord

Is het binnenklimaat van uw school op orde? In ruimtes waar relatief veel mensen verblijven, zoals scholen, kinderdagverblijven en sporthallen, ontbreekt het nogal eens aan voldoende frisse lucht, veroorzaakt door gebrekkige ventilatie. En dat terwijl voldoende frisse lucht een belangrijke bijdrage levert aan de leerprestaties van leerlingen en aan het voorkomen van gezondheidsklachten. Alleen wanneer klassen op het juiste moment en met de juiste hoeveelheid lucht worden geventileerd, kan een gezond binnenmilieu worden gewaarborgd. Een schoollokaal voorzien van een gezond binnenmilieu, is een hele uitdaging. Klassen zijn lang niet altijd in gebruik; buiten schooltijd en tijdens vakanties bijvoorbeeld staan ze leeg. Maar áls de lokalen gebruikt worden, is dat gelijk ook zéér intensief. De temperatuur en de CO2-concentratie stijgen bijzonder snel, zodra de leerlingen en leerkracht de klas in komen. Dit betekent dat op gezette tijden een flinke hoeveelheid lucht ververst moet worden. Uit een recent onderzoek, gemaakt in opdracht van het ministerie van Onderwijs blijkt dat veel schoolleiders niet tevreden zijn over hun schoolgebouw. Zeventig procent van de 1100 ondervraagde schoolleiders is van mening dat klimaatinstallaties, deuren en ramen en isolatie verbeterd moeten worden. Verder geeft meer dan de helft van de schoolleiders aan ontevreden te zijn over de mogelijkheid om de temperatuur en ventilatie zelf te regelen. Een kwart zegt hierover zelfs ‘zeer ontevreden’ te zijn. Het is dan ook de hoogste tijd om dit probleem aan te pakken. En om, in het geval van nieuwbouw of renovatie, op het juiste moment beslissingen te nemen én investeringen te doen. Een raam open zetten is echt niet voldoende. Een gezond binnenklimaat omvat echt veel meer dan alleen maar veel lucht inblazen in het lokaal, wilt u de CO2-concentratie en temperatuur naar beneden brengen. Fabrikanten bieden hiervoor allerhande mogelijkheden. Van ventilatieplafonds tot ventilerende vloerconstructies en roosters. Welke oplossing het best past bij uw school, is aan u. De mogelijkheden zijn eindeloos. Dat leest u ook weer in deze editie van Onderwijs & Bouw.

Lieke van Zuilekom-Bousema

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS

Nummer 2 | Jaargang 3 | 2014 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2214-4161 UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Wildlaan 7 Postbus 85, 3900 Overpelt, België T +32 (0)11 605540 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

REDACTIEADRES

012

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE

Lieke van Zuilekom

REDACTIEMEDEWERKERS

Hilda Bosma, Dirk Bosman, Martijn van den Bouwhuijsen, Roel van Gils, Margriet Langman, Marcel van Rijnbach, Richard Stegers, Liliane Verwoolde (Het Tekstbureau), Marcia van Wensveen, Lieke van Zuilekom, Irene Theunissen, Sjoerd Meuleman, Willem de Volder

BLADMANAGEMENT

Gilles Coulier E g.coulier@louwersuitgevers.nl Patricia Rutten E p.rutten@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

Online aanleveren: louwersuitgevers.wetransfer.com o.v.v. naam en project Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

ABONNEMENTSPRIJS

€ 63,-- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie bv o.v.v. Onderwijs & Bouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Meppel Stadskanaal

Onderwijspark Ezinge Nieuwbouw Noorderpoort

Frisse Scholen Hoe fris zijn onze scholen? Speciaal vloersysteem combineert degelijkheid met esthetische kwaliteit Vloerisolatie: zin of onzin? Natuurlijk ventileren met behoud van comfort

9 12 17 19 21 23

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Rotterdam Joure Zuid

Gymzaal Overschie Brede School

25 27

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, projectontwikkelaars, woningbouw/verenigingen, overheidsinstellingen, brancheorganisaties, directies, management en besturen van alle scholen en organisaties in het onderwijs in Nederland met (ver) bouwplannen, wethouders onderwijs van alle gemeenten in Nederland.

VORMGEVING/ART DIRECTION Logo Reclame- Ontwerpbureau bv T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Integraal Huisvestings Plan Beleid en beheer met BIM ‘Decentralisatie onderwijsgelden vraagt om nieuwe rol bestuurders’ Amsterdam Brielle Utrecht

Leeuwenburgh, Hogeschool van Amsterdam Kinderzorgcentrum Luc Stevensschool

30 32 34 38 41

Inhoud

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS JAARGANG 3

NUMMER 2

2014

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS | WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL SCAN WITH

STADSKANAAL NIEUWBOUW NOORDERPOORT | ROTTERDAM GYMZAAL OVERSCHIE | BRIELLE KINDERZORGCENTRUM HEERLEN ARCUS CAMPUS | GENT HOGESCHOOL GENT | ALPHEN AAN DEN RIJN NIEUWBOUW PRISMA-DE MEERKOET

Coverbeeld | Amsterdam Hogeschool van Amsterdam

Amsterdam-West Groningen Warnsveld Amsterdam Noord Hengelo Amsterdam Raalte Amsterdam Heerlen Goes Boskoop Roosendaal Gent Haarlem Hellendoorn Alphen aan den Rijn

Sporthal Laan van Spartaan Wiebengacomplex Kindcentrum Adriaan van den Ende Heldringschool Brede School ’t Berflo Brede School De Springplank Carmel College Salland Basisschool Amstelkwartier Arcus Campus Goese Lyceum Nieuwbouw Wellantcollege ROC Kellebeek College Hogeschool Gent Energieneutrale Brede School BS de Twijn Nieuwbouw Prisma/De Meerkoet

47 50 52 54 57 60 62 64 67 70 75 78 80 82 84 86

Journaal Wie doet wat

77 88

“Creatief als het kan, degelijk wanneer het moet.” - Optimale klantgerichtheid - Projectontwikkeling/Planvorming - Scholen- en zorgcentrabouw - Woning- en utiliteitsbouw - Infrabouw en civiele betonbouw - Interim-huisvesting en modulaire bouwsystemen - Resultaat gericht onderhoud en renovatie

Hegeman Plus BV Postbus 224, 7440 AE Nijverdal Telefoon: +31(0)548 - 688888 Website: www.hegeman.com

      

      

• Elektrotechnische Elektrotechnische installaties installaties Elektrotechnische installaties Werktuigbouwkundige Werktuigbouwkundige installaties installaties Werktuigbouwkundige installaties • Industrie Industrie Industrie • Communicatie Communicatie & Veiligheid & Veiligheid Communicatie & Veiligheid Sprinklers Sprinklers Sprinklers • Beheer Beheer & Onderhoud & Onderhoud Beheer & Onderhoud • Keuring Keuring & Inspectie & Inspectie Keuring & Inspectie

WBC Bouwgroep BV Postbus 278, 7100 AG Winterswijk Telefoon: +31(0)543 - 551010 Website: www.wbc.nl

Gespecialiseerd • Gespecialiseerd in dein de • Gespecialiseerd in de onderwijssector onderwijssector onderwijssector Totaal • Totaal installateur installateur • Totaal installateur Dealer • Dealer DEOS DEOS voor voor ontwikkeling ontwikkeling • Dealer DEOS voor ontwikkeling en installatie en installatie complete complete systemen systemen en installatie complete systemen voor voor automatisering automatisering gebouwen gebouwen voor automatisering gebouwen Erkend • Erkend KNX-installateur KNX-installateur • Erkend KNX-installateur ISO • 9001 ISO 9001 - ISO- 14001 ISO 14001 - VCA** - VCA** • ISO 9001 - ISO 14001 - VCA**

  

Emmen Emmen – Groningen – Groningen – Apeldoorn – Apeldoorn – Almere – Almere Emmen – Groningen – Apeldoorn – Almere

MEPPEL | Onderwijspark Ezinge Tekst | Dirk Bosman

Onderwijspark Ezinge verrijst in sneltreinvaart De bouwcombinatie Hegeman Plus-WBC v.o.f. is op 5 april 2013 begonnen met de bouw van Onderwijspark Ezinge, in de gelijknamige woonwijk in Meppel. Op deze toekomstige onderwijslocatie, waar drie scholen zich vanaf half augustus gaan vestigen, stond voorheen een kaasfabriek. Opdrachtgever is Woonconcept Onroerend Goed uit Meppel. Zij gaat de scholen voor een periode van 40 jaar verhuren aan de gemeente Meppel. De bouw omvat 21.500 m² aan onderwijsruimte en een sportcomplex van 7.000 m², onderverdeeld in een wedstrijdhal, een sporthal en een oefenhal.

SNEL BOUWEN Het meest bijzondere aan dit project is dat er erg snel wordt gebouwd. “De bouwtijd van het Onderwijspark Ezinge bedraagt slechts zestien maanden. Normaliter staat voor een bouwproject als dit 21 tot 22 maanden. Half augustus begint het nieuwe schooljaar en moet het gebouw gebruiksklaar en volledig ingericht zijn. Om snel te kunnen bouwen, lopen hier dagelijks 220 bouwvakkers rond. De opleveringsdatum voor ons is 13 juli”, begint directeur Henry Hegeman van WBC Aannemingsbedrijf BV uit Winterswijk. Zijn aannemingsbedrijf vormt tijdens dit grote bouwproject een bouwcombinatie met Hegeman Plus B.V. uit Nijverdal. Namens deze partij is projectleider Bertus van den Berge aanwezig in de bouwkeet. “Het is al het derde bouwproject dat wij in bouwcombinatie met WBC uitvoeren en dat gaat hartstikke goed.” Directeur Projecten, René Wagenaar voert namens Unica het woord. Unica engineert alle werktuigbouwkundige werkzaamheden.

De drie heren tonen zich collectief verheugd over het goede verloop van de bouwwerkzaamheden. Hegeman: “We hebben nagenoeg geen last van vorst gehad en er was gelukkig tot nu toe weinig regen. Om de bouw snel te kunnen laten verlopen, is een goede bouwlogistiek erg belangrijk. Er wordt gestuurd op ‘just in time’ leveringen met een minimum aan transportbewegingen. Daarnaast zijn per gebouw, voor aanvang van dit project, strategische logistieke punten bepaald om loopwerk van bouwvakkers zoveel mogelijk te beperken.”

zijn geplaatst in glazen bouwdelen, die ingeklemd liggen tussen de bronzen bouwvolumes. Door het contrast in materiaalgebruik en hun transparantie ogen ze uitnodigend. Hoewel de scholen zelfstandig blijven opereren met eigen theorielokalen en leerpleinen, zijn ze onderling verbonden door strategisch geplaatste praktijk-onderwijslokalen waarvan gezamenlijk gebruik gemaakt zal worden. ➤

DRIE GROTE SCHOLEN Op Onderwijspark Ezinge vestigen zich drie scholen: Scholengemeenschap Stad & Esch, Drenthe College en de Ambelt. De entrees van de drie grote scholen en de aula

MEPPEL | Onderwijspark Ezinge

LOWTECH DUURZAAMHEID Volgens Henry Hegeman wordt dit bouwproject zeer duurzaam uitgevoerd. “De architect spreekt over lowtech duurzaamheid. De diverse gebou-

wen zijn er bouwkundig en stedenbouwkundig op ontworpen. Er is bewust gekozen voor hoogwaardige isolatiematerialen die ervoor zorgen dat er een minimum aan energie wordt verbruikt.” Van

den Berge vult zijn collega aan: “Voor het bekleden van de gevels is geanodiseerd aluminium gebruikt. Dit materiaal heeft een lange levensduur en behoeft weinig onderhoud. Wellicht leuk om te weten is dat in dit bouwproject beton en aluminium de belangrijkste bouwmaterialen zijn?”

WKO-INSTALLATIE Unica verzorgt tijdens dit project de aanleg van de werktuigbouwkundige installaties. Zo is dit bedrijf verantwoordelijk voor het binnenklimaat in alle gebouwen. Wagenaar: “Wij voorzien alle gebouwen van een WKO-installatie. Deze installatie is voorzien van een warmte en koude opslag. De WKO-installatie kan de gebouwen tot 17 graden Celsius koelen en verwarmen. Er is bewust voor de WKO-installatie gekozen, omdat hierdoor een beperktere energievraag ontstaat. Het doel is om op Onderwijspark Ezinge zo weinig mogelijk fossiele energie te verbranden. Om de vereiste temperatuur in de gebouwen ook in koudere tijden te kunnen garanderen, worden er diverse cv-ketels geplaatst voor bijverwarming. De werkzaamheden die wij hier uitvoeren zijn technisch complex, het volume is groot en de bouwtijd is kort.” ❚

Ons uitgangspunt kenmerkt onze praktische werkwijze: functioneel op maat! Totale projectinrichters, dat is waar wij bekend om staan. Zowel grote als kleinere stofferingsprojecten worden door ons compleet uitgevoerd. Onze persoonlijke benadering en technische vakkennis maakt ons volgens onze opdrachtgevers tot een prettige partner. Een gedegen materiaaladvies, kleuradvies en onderhoudsadvies is vanzelfsprekend. Wij maken gebruik van de best passende materialen en merken om zo voor iedere opdrachtgever een passende oplossing te bieden. Van der Loo verzorgt alle aspecten van het stofferen: alle soorten vloerbedekking, gordijnen, wandbekleding en binnen en buiten zonwering (raambekleding).

Vlijtseweg 166 - 7317 AK Apeldoorn T 055 576 10 27 - E vloeren@vdloo.nl

www.vdloo.nl 10 |

MEPPEL | Onderwijspark Ezinge

Projectinfo TOTALE VLOERAFWERKING MET EEN KEIHARDE GARANTIE

Van links naar rechts: Bertus van den Berge, projectleider Hegeman Plus BV uit Nijverdal, Erik Ruiter van Unica (Zwolle) en directeur Henry Hegeman van WBC v.o.f. uit Winterswijk

Elk gebouw heeft zijn eigen identiteit, een standaard oplossing is niet te geven. Dat geldt ook voor het project Ezinge, waar Van der Loo Projectstoffering tussen februari en juni 2014 verschillende tools heeft kunnen inzetten. De werkzaamheden bestonden uit het leveren en aanbrengen van 15.000 m² elastische vloerbedekking, 3.200 m² zachte vloerbedekking/tapijttegels, 500 m² PVC-stroken en patroonwerk, 4.000 m² epoxy gietvloer, 1.200 m¹ holplint en 230 m² balletdansvloer. De ondervloer is eerst geprimerd en geëgaliseerd, waarbij Unipro een tienjarige garantie heeft afgegeven volgens het vernieuwde Unipro-Garant-Systeem voor adviezen met UZIN-lijmen en egalisaties. UZIN is één van de merken is het assortiment van Unipro bv. Het voordeel van deze garantie voor de opdrachtgever is dat het advies is gebaseerd op jarenlange technische kennis en een uitgebreide inventarisatie van het project. De garantie brengt geen bijkomende kosten of eigen risico met zich mee en is van toepassing in combinatie met alle soorten vloerbedekking. Voor uitgebreide informatie omtrent deze garantie, zie www.uzin.nl. In de afwerkfase van project Ezinge is 11.000 m¹ plintafwerking voorzien en zijn alle vloerdelen afgekit en gepolymeerd. Voor het onderwijspark moeten de vloeren verschillende rollen kunnen vervullen. Van der Loo Projectstoffering en Unipo bv hebben zich volledig ingezet om dat te realiseren, zodat de opdrachtgever ook in de toekomst wordt ontzorgd. Van der Loo Projectstoffering en Unipro bv wensen alle gebruikers een prettige en motiverende werkplek, met optimale prestaties.

HARWIG REALISEERT AMBITIEUS PROJECT ONDERWIJSPARK EZINGE Harwig is bij Onderwijspark Ezinge als nevenaannemer verantwoordelijk voor de engineering en realisatie van de elektrotechnische installaties inclusief de installaties voor communicatie en veiligheid. Harwig Installatiegroep is met ruim 160 medewerkers al meer dan 100 jaar actief met het ontwerpen, uitvoeren, onderhouden en beheren van technische installaties. Het bedrijf heeft vestigingen in Emmen, Almere, Groningen en Apeldoorn. Behalve voor het verzorgen van de complete multidisciplinaire installatie wordt Harwig regelmatig ingeschakeld in gevallen waar specialistische kennis wordt vereist voor zaken als brand-, inbraak-, en bliksembeveiligingstechniek, domotica, data- en telematicanetwerken, energiemanagement, klimaattechniek, gebouwbeheersysteem, legionellapreventie en industriële automatisering. Harwig levert een bijdrage bij het realiseren van nieuwbouw- en renovatieprojecten voor onderwijsinstellingen, overheid, zorginstellingen, kantoren en industrie en beschikt over een 24-uurservice-, onderhouds- en storingsdienst.

Bouwinfo

Samen maken we de toekomst

www.unica.nl Unica Zwolle

Schrevenweg 2

Postbus 623

8000 AP Zwolle

OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING STAALCONSTRUCTIE INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWTIJD

Woonconcept Onroerend Goed (WOG) Meppel Atelier PRO Architekten Bouwcombinatie Hegeman Plus-WBC v.o.f. Tasche Staalbouw Harwig-Unica € 30 miljoen 16 maanden

T (038) 456 04 56

| 11

STADSKANAAL | Nieuwbouw Noorderpoort

Tekst | Hilda Bosma Beeld | Bouwbedrijf Kooi

DE KRACHT VAN REGIONALE SAMENWERKING De nieuwbouw van ROC Noorderpoort in Stadskanaal is een voorbeeld van de kracht van samenwerken in de regio. Door de samenwerking met regionale bedrijven en gemeente is er efficiënter gewerkt aan duurzaamheidsdoelen. Het compacte en moderne gebouw ontving het ontwerpcertificaat BREEAM-Very Good. De nieuwbouw van ROC Noorderpoort in Stadskanaal is een voorbeeld van de kracht van samenwerken in de regio. Door de samenwerking met regionale bedrijven en gemeente is er efficiënter gewerkt aan duurzaamheidsdoelen. Het compacte en moderne gebouw ontving het ontwerpcertificaat BREEAM-Very Good. De nieuwe school voor beroepsonderwijs Stadskanaal is een ontmoetingsplaats van onderwijs, bedrijfsleven, instellingen, branches en sportverenigingen. Het is een modern en compact gebouw, dat geschikt is voor de nieuwe generatie multisectoraal (v)mbo-onderwijs, dat ook gebouwd is op de verwachte afname van leerlingen. Door de nieuwbouw blijft ROC Noorderpoort regionaal verankerd in Stadskanaal. SCAN WITH

12 |

BOUWCOMBINATIE De nieuwbouw werd gerealiseerd door de Bouwcombinatie Noorderpoort, bestaande uit de regionale bedrijven BV Bouwbedrijf Kooi Appingedam en Gebr. Benus bv uit Musselkanaal. “Doordat twee Groningse aannemers qua referenties en prijsstelling elkaar konden versterken, was het voor hun mogelijk de Europese aanbesteding te winnen”, aldus Frans Epping, projectleider van Projectbureau Huisvesting van het Noorderpoort.

SPILFUNCTIE Epping: “Noorderpoort heeft samen met de partners Gemeente Stadskanaal, woningbouwvereniging Lefier en bouwbranche-opleider SSPB de nieuwbouw ontwikkeld. Hierdoor is een MFA-achtig gebouw ontstaan, waarbij de Gemeentelijke

Sportverenigingen in de avonduren en weekenden de Sportkantine en douche- en kleedruimte kunnen gebruiken. Door meervoudig gebruik van de functies van gebouwdelen en gemeenschappelijke voorzieningen wordt een forse reductie behaald op het bruto oppervlak van het totaal aan vierkante meters dat de verschillende bedrijven/ activiteiten afzonderlijk nodig zouden hebben. De winst is niet alleen van financiële aard, maar ook maatschappelijk relevant door de spilfunctie van een dergelijk project voor de samenleving van Stadskanaal en omgeving.”

VERNIEUWEND Gebroeders Benus: “De samenwerking tussen onderwijs en gemeenten, bedrijfsleven en instellingen is vernieuwend in de regio. De innovatieve

STADSKANAAL | Nieuwbouw Noorderpoort

en duurzame samenwerking draagt bij aan de efficiency en effectiviteit van de processen.” “Het complex is op verschillende fronten duurzaam gebouwd”, aldus Epping. “Daarbij is gebruik gemaakt van de zogenaamde BREAAM- tool. De school verkreeg het BREEAM-Very Good ontwerpcertificaat. Epping: “BREEAM is voor ons echt een tool om duurzaam te bouwen en geen dwangbuis. Per onderdeel maken we tijdens de realisatiefase

steeds een afweging of we BREEAM naar de letter of naar de geest volgen. Vanuit de Bouwcombinatie was de keuze van de onderaannemers en leveranciers in relatie tot de afstand tot de bouwplaats een selectiecriterium.”

BAMBOE Bouwbedrijf Kooi: “De school maakt gebruik van een warmtekoudeopslag in de bodem en de ge-

bruikte materialen zijn duurzaam. Er is bijvoorbeeld veel bamboe toegepast als binnenkozijnen en in afwerkingspanelen. Tijdens de bouwperiode is de omgevingsoverlast van deze nieuwbouw zoveel mogelijk beperkt. Daarnaast is de afvoer van afvalstoffen streng gescheiden. De afvalstoffen zijn verwerkt door gecertificeerde afvalverwerkers, zodat deze op een optimale wijze gerecycled zullen gaan worden.”

GROENE LONG Mecanoo architecten ontwierp de nieuwbouw die gerealiseerd is in Sportpark Stadskanaal (Pagedal), de groene long van Stadskanaal. Epping: “Het gebouw oogt als een landhuis met een grote waterrijke voortuin. In het gebouw is het een spel van zien en gezien worden. Vanuit de algemene ruimtes, waaronder het Atrium en de verkeersruimtes is telkens te zien hoe jongeren hun onderwijs ontvangen. Mecanoo heeft ook een interessant terreinplan rondom de school ontwikkeld. Het plan is opgezet met veel water en veel groen, parkeervoorzieningen en aanvullende sportvoorzieningen. Onderligger van het terreinontwerp is een link naar de oude wijkenstructuur (kanalenstructuur) vanuit het turfverleden van Stadskanaal.”

GEZAMENLIJK BELANG Epping: “De samenwerking met zowel de ontwerppartners als de uitvoerende partners, aannemers en installateur is professioneel en plezierig. Het gezamenlijke belang stond voorop: het is een voorbeeld van de kracht van regionale samenwerking.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ROC Noorderpoort, Groningen

ONTWERP Mecanoo Architecten, Delft

ADVIES Deerns Nederland, Groningen (installaties) DGMR Drachten (bouwfysica, brandveiligheid, Breeam expertise) Wassenaar Groningen (constructie)

UITVOERING ouwcombinatie Noorderpoort, bestaande uit B BV Bouwbedrijf Kooi, Appingedam en Gebr. Benus, Musselkanaal

INSTALLATIES BAM Techniek, Groningen (E- en W-installaties)

BOUWKOSTEN ca. € 8.000.000 ex btw

BOUWPERIODE november 2012 - april 2014 SCAN WITH

| 13

NOORDERPOORT NOORDERPOORTSTADSKANAAL STADSKANAAL

O PPLLE E V REI N R GI NNG E OUUW VE I E UNWI B WB O U W NOOR RD D EERRPPOOOORRTT SSTTAADDSSKKAANNAAA AL L Na een bouwtijd van 16 maanden maanden wordt wordt op 30 april 2014 door de Bouwcombinatie bestaande uit BV BV Bouwbedrijf Bouwbedrijf Bouwcombinatie Noorderpoort, Noorderpoort, bestaande Kooi Appingedam Appingedamen enBouwonderneming Bouwonderneming Gebroeders Gebroeders Benus bv uit Musselkanaal, Musselkanaal, de de nieuwbouw nieuwbouw van van het het Noorderpoort Noorderpoort in

Stadskanaal aan de de gebruikers gebruikersopgeleverd. opgeleverd. Stadskanaal Als zelfstandig zelfstandig opererende opererende lokale bouwbedrijven hebben lokale bouwbedrijven hebben wij, wij, om aan de kunnen voldoen VCA- en de kwalificatie kwalificatieeisen eisen te kunnen voldoen ( ISOISO- VCAFSC gecertificeerd gecertificeerd en BREEAM), een en ervaring ervaring met met BIM en BREEAM),

bouwcombinatiegevormd gevormdmet metals als doel doel de werkgelegenheid in de bouwcombinatie werkgelegenheid in regio te houden regio houden en op die die manier manier onze onze socialesociale- en maatschappelijke betrokkenheid betrokkenheid inin de de regio te maatschappelijke te onderstrepen. onderstrepen. inzet van van leerlingen leerlingen toont Ook de ruime inzet toont onze onze sociale sociale en maatschappelijkebetrokkenheid betrokkenheid met regio. maatschappelijke met dede regio. Wij als bouwcombinatie bouwcombinatie zijn wij de de gebruikers gebruikers de de Wij als zijn trots trots dat dat wij sleutels nieuwe gebouw gebouw mogen overhandigen overhandigen na een sleutels van het nieuwe

geslaagde en enzeer zeerprettig prettigverlopen verlopen bouwperiode. geslaagde bouwperiode.

Gebroeders Schoolstraat BBouwonderneming ouwonderneming G e b r o e d e r s Benus B e n u s bv b v -- S c h o o l s t r a a t 166 1 6 6-- 9581 9 5 8 1GJ G JMusselkanaal M u s s e l k a n a a ltelefoon t e l e f o o n05990 5 9 941 - 4 27 1 2 77 7 77 e-mail: info@benusbenus.nl www.benusbenus.nl e-mail: info@benusbenus.nl w w w. b e n u s b e n u s . n l BV Bouwbedrijf Kooi Appingedam - Kanaalweg 4 - 9902 AN Appingedam

telefoon 0596- 69 26 92

Be-mail: V B o uinfo@bouwenmetkooi.nl w b e d r i j f K o o i A p p i n g e d a m - K a n a a l w e g 4 - 9 9 0 2 A N A p p i n g e d a m t e l ewww.bouwenmetkooi.nl foon 0596 - 69 26 92 e-mail: info@bouwenmetkooi.nl w w w. b o u w e n m e t k o o i . n l

STADSKANAAL | Nieuwbouw Noorderpoort Tekst | Hilda Bosma Beeld | Bouwbedrijf Kooi

Duurzame praktijkschool met innovatieve installaties De nieuwbouw van Noorderpoort Stadskanaal heeft een modern en open karakter gekregen. De theorie- en praktijkschool is voorzien van duurzame en innovatieve installaties die net zoals het gebouw met de BIM-methodiek zijn uitgewerkt. Ingenieursbureau Deerns kreeg de opdracht voor het ontwerpen van alle installaties. Gerard Kluivingh, senior adviseur bij Deerns: “Als adviseur op het gebied van installatietechniek, energieconcepten en duurzaamheid hebben we de wensen van het Noorderpoort vertaald naar een duurzaam, efficiënt en functioneel schoolgebouw. Daarbij zijn we goed omgegaan met de wensen en behoeftes van de praktijkschool voor beroepsonderwijs in onder meer de Bouw en Techniek.”

UITGANGSPUNTEN Voor opdrachtgever Noorderpoort was het belangrijk om een duurzame school te bouwen die

voldoet aan de BREEAM Very Good-eisen. Daarnaast moesten de ontwerpende en uitvoerende partijen in het Building Information Model (BIM) kunnen werken, waardoor de faalkosten beperkt worden. Door clashcontroles toe te passen zijn bouwfouten al vroegtijdig in het 3D-model zichtbaar. BAM Techniek uit Groningen kreeg op basis van een aanbesteding de opdracht voor het leveren en monteren van de elektronische en werktuigbouwkundige installaties. Projectleider Robert Drenth: “Het project is als een definitief ontwerp plus (DO+) op de markt gebracht. Daardoor hadden we de vrijheid in de uitwerking van het ontwerp.”

INNOVATIEF De installaties zijn innovatief en duurzaam. Zo is er een duurzame energieopwekking met een WKO-installatie. Kluivingh: “De koude bron van de warmtekoudeopslag wordt ook gebruikt als bron voor de sprinkler. Dit duale gebruik is innovatief. Daarnaast hebben de luchtbehandelingskasten op het dak retourbatterijen. Daardoor wordt de energie die komt uit de retourlucht vanuit het gebouw weer gebruikt om de bron de 'laden'.” Drenth: “BAM heeft vanuit zijn ervaring het ontwerp verminderd met een LBK en het complex voorzien van een compleet geautomatiseerd gebouwbeheersysteem. ➤

SCAN WITH

| 15

STADSKANAAL | Nieuwbouw Noorderpoort

Hierin zijn de klimaatinstallatie, verlichting, luchtbehandeling, inbraak en toegangscontrole heel eenvoudig te bedienen. Via een centrale pc kan de conciërge alle functies in het gebouw bedienen. Dat maakt het heel gebruiksvriendelijk.” Het is een Frisse School (klasse B). Kluivingh: “In samenwerking met de architect is heel goed omgegaan met het daglicht. Daarbij is geen concessie gedaan aan de esthetiek van het gebouw.”

MONITORING Drenth: “In het kader van de BREAAM zijn alle energiestromen onder de loep genomen. Daarnaast zijn we na de oplevering op 30 april 2014 twee maanden lang bezig met commissioning (in bedrijf stelling) en prestatiewaarborging. Op deze manier wordt gewaarborgd dat systemen in het gebouw tijdens gebruik optimaal functioneren zoals beoogd in het PvE en daaruit voortvloeiend ontwerp en gerealiseerde installaties. Daardoor verhogen we het comfort van gebruikers, maar besparen we ook veel energie.”

SEIZOENSGEBONDEN Drenth: “Daarnaast gaan we de installaties ook nog twee jaar lang seizoensgebonden monitoren. We kijken of het pand daadwerkelijk gebruikt SCAN WITH

16 |

wordt zoals verwacht. Dat is ook een voorwaarde vanuit BREEAM.” In het midden van het gebouw, op de begane grond, bevindt zich een transparante technische ruimte. De werktuigbouwkundige installaties met de open verdeler zijn door de vier glazen wanden goed zichtbaar. Doel daarvan is de techniekleerlingen te betrekken bij de installaties. Kluivingh: “De samenwerking met alle bouwteam partners is goed, constructief en pragmatisch. Dat geldt zowel voor de samenwerking in het ontwerpteam met de opdrachtgever, architect, installateur en duurzaamheidsadviseur als in de uitvoering met BAM Techniek.”

UITDAGING “Vaak is het lastig van tevoren te bepalen hoe een school een praktijkschool wil inrichten en hoe wordt lesgegeven”, aldus Kluivingh. ”Daarom is de bekabelingstructuur zo uitgelegd dat deze op het moment dat de diverse machines geplaatst zijn pas aangesloten behoeft te worden. “Tot op het laatste moment vinden er nog wijzigingen plaats en wordt nog beslist waar machines komen te staan”, aldus Drenth. Kluivingh vervolgt: “Het resultaat mag er zijn. Het is een schoolgebouw met een hoog duurzaamheidslabel geworden waar docenten en leerlingen prettig kunnen werken en studeren in een mooie groene omgeving.” ❚

HOE FRIS ZIJN ONZE SCHOLEN? In 2005 startte de overheid met het programma Frisse Scholen. Op 8 van de 10 scholen was het binnenklimaat beneden peil en de energierekening te hoog. Hoe staat het er negen jaar later voor? Iedereen erkent het belang van een goed binnenklimaat. Maar, hoeveel scholen zijn er sinds 2005 daadwerkelijk gezonder en in die zin dus duurzamer geworden? Marco van Zandwijk vermoedt niet veel. Hij is medewerker van Ruimte-OK, het kenniscentrum van de VNG, PO-Raad, VO-Raad en Brancheorganisatie Kinderopvang op het gebied van huisvesting voor onderwijs en kinderopvang. Van Zandwijk: "Er is weliswaar hard gewerkt aan bewustwording, maar het resultaat op gebouwniveau is eigenlijk tamelijk treurig." Waarom heeft inmiddels niet elke school adequate voorzieningen voor een gezond binnenmilieu? Als maar twintig procent van de ruim 9.000 onderwijsgebouwen gezond zouden zijn, gaat het al om circa twee miljoen leerlingen. Enerzijds spelen de wensen en ambities van scholen en gemeenten een rol: willen ze er samen tijd, geld en energie in steken? Anderzijds wordt er volgens Van Zandwijk teveel vanuit de techniek gedacht. Een nieuwe installatie moet dan alles oplossen, terwijl de gevolgen voor onderhoud en exploitatie vaak niet gering zijn. De vraag is ook hoe lonend het is om te investeren in duurzaamheid, gezien de huidige verantwoordelijkheidsverdeling tussen school en gemeente. Toch is er is wel wát gebeurd, aldus Van Zandwijk. De Scholenbouwwaaier is gelanceerd, die opdrachtgevers handvatten biedt bij nieuwbouw. En iedereen kan gebruikmaken van het Programma van Eisen Frisse Scholen. Beide zijn verkrijgbaar via de website van Ruimte-OK. Omdat er echter op jaarbasis misschien maar honderd nieuwe scholen worden gebouwd, zetten ook deze geen grote impuls in gang. Volgens Van Zandwijk is het belangrijk niet alleen naar het binnenmilieu te kijken, maar te beginnen met het bespreken van de lokale kwaliteitsambities in brede zin: “Dan gaat het om de beleving, het gebruik én de techniek. Wat beoog je als gemeente en scholen met elkaar als het hierom gaat?” Daarna zou het pas moeten gaan over wat er realistisch gezien financieel mogelijk is. Om met elkaar tot kwaliteitsafspraken te kunnen komen, heeft Ruimte-OK onlangs het Kwaliteitskader Huisvesting Basisonderwijs geïntroduceerd: een

serie eenduidige, integrale en eigentijdse kwaliteitscriteria voor het gebouw. Het is mede op initiatief van de PO-Raad en de VNG ontwikkeld. “Scholen en gemeenten kunnen er zelf of met ondersteuning van Ruimte-OK mee aan de slag”, aldus Van Zandwijk. Het commitment voor de kwaliteitsbenadering groeit. Direct betrokkenen zien bovendien steeds beter dat investering en exploitatie gekoppeld zijn. In 2015 verschuift bovendien de post buitenonderhoud in het primair onderwijs van de gemeente naar de scholen. Volgens Van Zandwijk is 2014 dan ook hét jaar om de zaken integraal en duurzaam met elkaar aan te pakken. Ruimte-OK verzorgt het landelijke voorlichtingstraject in opdracht van het Ministerie van OCW en in samenwerking met de PO-Raad en de VNG. Het voorziet in een reeks brochures, regiobijeenkomsten, presentaties op bestaande netwerkbijeenkomsten en een helpdesk met als doel schoolbesturen en gemeenten goed voor te bereiden op de gewijzigde budgetverdeling. Dit alles met als doel op lokaal niveau de wetswijziging succesvol te implementeren. Op de website kunt u alle informatie vinden. Daar kunt u brochures downloaden, aanmelden voor de regiobijeenkomsten en vragen stellen via de online helpdesk. ❚

| 17

Prestatiebevorderende middelen op scholen? We doen er alles aan om de prestaties van leerlingen te bevorderen. Uit onderzoek is gebleken dat de schoolresultaten aanzienlijk beter worden door de leefomgeving op de school. Met vloeren van Bolidt bijvoorbeeld. Minder contactgeluid, meer demping, onbegrensde mogelijkheden qua kleur en vorm. En dan hebben we het nog niet eens over onderhoud en duurzaamheid.

www.bolidt.nl

Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Bolidt

Speciaal vloersysteem combineert degelijkheid met esthetische kwaliteit Bolidt bedekt jaarlijks twee miljoen vierkante meter vloeren met kunststof in alle vormen, kleuren, maten en texturen voor projecten in binnen- en buitenland. Het 50-jarige familiebedrijf hanteert de slogan 'No Limits' en benadrukt daarmee de grenzeloosheid in de mogelijkheden van kunststof. Bolidt heeft decennia ervaring met kunststof vloersystemen voor onderwijsgebouwen. Het bedrijf biedt speciale vloersystemen voor scholen, zoals Bolidtop® Sensation, en ontwikkelde recentelijk de Bolidtop® 700 College. Onder andere de Stoas Hogeschool, het Scheepvaart en Transport College Rotterdam en de AOC Twello kozen voor Bolidtop 700® College; een onderhoudsarm vloersysteem dat door het gladde oppervlak een goede hygiëne waarborgt en door het moderne uiterlijk ontwerpers en gebruikers aanspreekt. Het Bolidtop® 700 College systeem is speciaal voor onderwijsinstellingen ontwikkeld. Het betreft een getroffeld systeem. De vloer is buitengewoon stoot- en krasvast; wat erg belangrijk is in een omgeving met intensief loopverkeer, vallende tassen en waar geschoven wordt met stoelen. Door de afwerking esthetisch aantrekkelijker te maken, is een nieuwe generatie vloeren geboren met behoud van de robuuste eigenschappen. Bolidtop® 700 College heeft een terrazzo-achtig uiterlijk en is in diverse kleurstellingen beschikbaar. Bolidtop® 700 College is gebaseerd op reukloze en oplosmiddelvrije kunstharsen. Eenmaal aangebracht is er geen uitdamping van gezondheidsschadelijke stoffen, zoals bij veel andere vloerbekledingen. Op de Bolidtop® 700 College worden geen was- of beschermlagen aangebracht, die vaak een bron van vuilaanhechting zijn. Het gesloten oppervlak zorgt ervoor dat vuil, stof en etensresten niet kunnen indringen, maar op de vloer blijven liggen. Er is, naast de normale periodieke reiniging, geen extra onderhoud nodig. Waar traditionele vloerafwerkingen zoals linoleum, pvc en rubber periodiek terugkerende onderhoudskosten met zich meebrengen, is de Bolidtop® 700 College gedurende tien jaar gegarandeerd onderhoudsvrij. De hogere aanschafprijs van de Bolidtop® 700 College wordt ten opzichte van traditionele vloersystemen binnen drie tot zes jaar terugverdiend. De garantie van Bolidt wordt gegeven met een kosteloze jaarlijkse inspectie van de vloeren. ➤

| 19

Bolidtop® 700 College is ook erg duurzaam: de vloer kan gemakkelijk dertig jaar mee. Feitelijk hoeft de vloer nooit vervangen te worden, want de vaste verbondenheid met de ondergrond maakt de vloer altijd een prima basis voor andere afwerkingen. Behalve de Bolidtop 700® College heeft Bolidt ook andere vloersystemen voor scholen. Een voorbeeld hiervan is Bolidtop® Sensation. Bij dit vloersysteem zijn de designmogelijkheden ongelimiteerd.

WAGENINGEN, ROTTERDAM, TWELLO, EINDHOVEN Enkele voorbeelden van onderwijsinstellingen die Bolidtop® 700 College toepasten zijn het AOC Oost in Twello het Scheepvaart en Transport College Rotterdam en de Stoas Hogeschool in Wageningen. Duurzaamheid en esthetische kwaliteit gaan hier hand in hand. In mei 2013 vond de officiële opening plaats van het nieuwe Scheepvaart en Transport College (STC) in Rotterdam Zuid. Architectenbureau DP6 koos voor het Bolidtop® 700 College systeem. Met name in de zwaar belaste praktijklokalen van STC komt de functionaliteit van dit vloersysteem helemaal tot zijn recht. Voor de theorielokalen, trappen en gangen is het systeem gekozen om haar buitengewone esthetische meerwaarde. Bij de nieuwbouw van Agrarisch Onderwijs Centrum (AOC) Oost in Twello is gebruik gemaakt van het groene en innovatieve ontwerp van SP Architecten met bijpassende duurzame Bolidtop® 700 College vloeren in de praktijklokalen en gemeenschappelijke ruimtes. Stoas Hogeschool in Wageningen richt op onderwijs in de groene sector. BDG Architecten Ingenieurs baseerde het ontwerp op de onderwijsfilosofie van die instelling. In de centrale ruimtes is er in het kooklokaal de Bolidtop® 700 College aangebracht. De door Mecanoo Architecten ontworpen Fontys Sporthogeschool in Eindhoven kreeg in 2013 de World Architecture Festival Award in de categorie Scholen. Hier is het Bolidtop® Sensation systeem toegepast. Alle vloeren kregen belijning om het sportthema te benadrukken. ❚

20 |

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Tonzon

Vloerisolatie: zin of onzin? Lange tijd is gedacht dat vloerisolatie niet zinvol zou zijn omdat warme lucht opstijgt. Nieuwe infrarood-technologie laat echter zien dat je een vertrek juist niet van onderen moet laten afkoelen, omdat dan een ongunstige temperatuurverdeling ontstaat. TONZON is de uitvinder van een uitvouwbaar isolatiemateriaal, geïnspireerd op de thermosfles. In plaats van hard glas gebruikt het bedrijf zeer sterk kunststof. “Daarmee maken wij onze zogenaamde ‘thermoskussens’”, vertelt Ton Willemsen van TONZON. “Dit product laat zich gemakkelijk aanbrengen onder elke vloer met kruipruimte. De isolatielaag wordt gecombineerd met een stevige bodemfolie die vocht en radongas uit de bodem tegenhoudt. Met deze dubbele werking biedt het thermokussen ook bescherming tegen huisstofmijt en schimmels.”

GELIJKMATIGE VERDELING “Te vaak wordt nog gedacht dat vloerisolatie zinloos is omdat warmte opstijgt”, vervolgt Willemsen. “Maar waarom de vraag niet omdraaien? Wat kunnen we doen om ervoor te zorgen dat de warmte in ruimtes gelijkmatig

wordt verdeeld en zich niet opbouwt in lagen, waarbij de koelste laag zich beneden en de warmste laag zich bovenin de ruimte bevindt? Dan kom je tot de conclusie dat vloerisolatie juist belangrijk is.” Een infraroodfoto van een peuterspeelplaats ondersteunt de theorie van Willemsen. Deze laat zien dat de thermische gelaagdheid ervoor zorgt dat de peuters – ook als de kachel hoog staat – met koude voetjes zitten. “Daar komt nog bij dat veel schoolvloeren liggen op een vochtige kruipruimte.” De gemeente Nijmegen is inmiddels overtuigd van de voordelen van vloerisolatie. Zij heeft de vloeren van sporthallen en scholen laten isoleren en ziet de energierekeningen dalen. Ook het aantal uren waarin de kachels branden, loopt fors terug. Zo wordt een besparing gerealiseerd die vier maal zo groot is als de besparing die wordt bereikt met de traditionele rekenmethodes. ❚

| 21

Door verdere innovatie en het gebruik van onze Convect luchtgeleider is het mogelijk om eenvoudig alle kozijnen van een gebouw uit te voeren met onze MOVAIR+ onderdorpel met én zonder de koppeling aan een WTW- wisselaar. Hierdoor kan elke gewenste ruimte worden voorzien van gezonde, gefilterde, verse lucht zonder dat daarbij tocht of koudeval ervaren wordt. De MOVAIR+ CONVECT is beschikbaar voor houten en kunststof kozijnen. Voor kunststof kozijnen (grote foto) en houten kozijnen (kleine foto).

Heidebloemstraat 1, 5482 ZA Schijndel +31 (0)73-611 06 14 info@isc-nl.com - www.isc-nl.com

HERMANS

K A LWA L L ®

Kies voor Kalwall® Kalwall® is een diffuus lichtdoorlatend bouwsysteem voor gevels en daken met extreem goede isolatie-eigenschappen (U-waarde tot 0,28 W/m2K). Kalwall® is UV-bestendig en verkleurt niet, zelfreiningend, zeer licht (15 kg/m2) en snel in montage. Dit systeem is uitermate geschikt voor oa.: Showrooms en industrie Sporthallen Scholenbouw Musea Zwembadcomplexen Bureelgebouwen Atriums ● ● ● ● ● ● ●

J. HERMANS & C° is exclusief verdeler van Kalwall® voor de Benelux en Frankrijk. Voor meer info en technische ondersteuning:

I.Z. West-Grijpen Z2 Grijpenveldstraat 20, B - 3300 TIENEN Tel. (32) 16 82 03 00 info@hermansco.be www.hermansco.be

14790208_Hermans 1-2.indd 1

C B B C C ISO 9001 : 2008 GECERTIFICEERD

CORPORATION Kalwall® is een geregistreerd handelsmerk van Kalwall Corporation

14-04-14 09:49

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | ISC

NATUURLIJK VENTILEREN MET BEHOUD VAN COMFORT Huizen en bedrijfspanden zijn vandaag de dag goed geïsoleerd. Hierdoor is er fors minder warmtevraag. Echter is de warmte die de radiatoren afgeven, niet voldoende om de koude buitenlucht die naar binnen stroomt via de ventilatieroosters, te verwarmen. Om de koudeval tegen te gaan, sluiten veel mensen de roosters boven hun ramen, met een slecht binnenklimaat tot gevolg. Met MOVAIR+ biedt ISC hiervoor de oplossing. Verse buitenlucht komt binnen door de ventilatieopeningen in de MOVAIR+ onderdorpel, die geïntegreerd wordt in het kozijn. Het systeem kan worden voorzien van verschillende toepassingen om de lucht comfortabel de ruimte in te brengen. Naast de bekende WTW-wisselaar, is de MOVAIR+ onderdorpel sinds kort uit te breiden met een Convect luchtgeleider, een natuurlijk ventilatiesysteem dat lucht van buiten toelaat. “Verse lucht komt via de MOVAIR+ onderdorpel in de Convect luchtgeleider terecht, waarna de aangevoerde lucht geruisloos door het systeem omhoog wordt geleid, achter en tussen de panelen van de radiator,” vertelt Erik Smits, algemeen directeur van ISC. “Warme kamerlucht wordt onder de radiator vermengd met de aangevoerde verse lucht, waardoor de temperatuur van de lucht verder toeneemt. Vervolgens wordt de ruimte voorzien van gezonde, gefilterde lucht, zonder dat daarbij tocht of koudeval ervaren wordt.” Volgens Smits is de MOVAIR+ onderdorpel met én zonder de koppeling aan een WTW-wisselaar een fraaier aangezicht dan de ventilatieroosters boven, onder of naast kozijnen. “Maar belangrijker is dat het systeem beter functioneert. Ventilatieroosters zorgen voor een koudeval, daarbij is bij ons systeem geen sprake.”

systeem voorkomen we dat die vervuilde lucht onze huizen en/of kantoren binnenkomt.”

GOED ONTVANGEN Het Convect systeem is van origine een Zweeds product, dat door ISC is gemodificeerd op de MOVAIR+ onderdorpel. “In de Scandinavische landen wordt het product goed ontvangen”, aldus Van Berkel. “En ook in Nederland zijn de reacties positief. Met het Convect systeem maken we een ‘handshake’ tussen de gevelbouwers die de huizen vandaag de dag goed willen isoleren en de installatiebedrijven, die verantwoordelijk zijn voor de luchtkwaliteit in de ruimte. Doordat het systeem geen geluid maakt, is het ook bijzonder geschikt voor toepassing in bijvoorbeeld klaslokalen, waar binnenklimaat al jaren een onderwerp van discussie is.” Ook in situaties waarbij de akoestiek belangrijk is, is de MOVAIR+, met of zonder de koppeling aan een WTW-wisselaar, een perfecte oplossing. “Geluiden tot 40 dBA worden geheel weggenomen”, aldus Smits, “waardoor er geen eventuele suskasten meer nodig zijn.” ❚

COMFORTABEL WONEN Natuurlijk ventileren met behoud van comfort, tegen een acceptabele prijs. Dat is het summum van het systeem, vertelt Alfred-Jan van Berkel, commercieel directeur van ISC. “Behalve het voorkomen van de koudeval, wordt – door de toepassing van een G2/ F7 filter – voorkomen dat vervuilde lucht onze woningen binnenkomt. Want de luchtkwaliteit in Nederland is vaak ver onder de maat. Al lijkt de lucht nog zo mooi blauw, de concentraties fijnstof en stikstofdioxide overschrijden regelmatig de norm. Met ons

| 23

Kijk ook op www.descol.nl

Pulastic sportvloeren ®

Winnaars in elke klasse.

Uitdagingen aangaan, grenzen verleggen en in teamverband nog beter worden; het zijn de ambities van Descol die perfect passen bij de ambities van sporters. Deze topsportmentaliteit maakt Descol tot de succesvolle onderneming die zij al jaren is. Descol gaat voor eremetaal met het Pulastic sportvloerprogramma en daarom zijn onze systemen ingedeeld in vier lijnen met elk hun eigen karakteristieken en kwaliteiten: Bronze, Silver, Gold en Platinum. Om tot een mooi samenhangend geheel te komen in uw accommodatie kunt u daarnaast kiezen voor oplossingen uit ons innovatieve Solidﬂoor programma; vloeren voor al uw gebruiksruimten. Laat u ook eens informeren over de nieuwste innovatie bij Descol: outdoor sportvloeren. Bent u benieuwd naar het uitgebreide Pulastic® vloerprogramma waarin duurzaamheid centraal staat? Neem dan contact met ons op. Wij staan u met raad en daad terzijde met oplossingen die echt het verschil maken. Samen met u gaan wij de uitdaging graag aan!

Descol Sportvloeren winnaar Nationale Sport Innovatie Prijs 2009!

Descol sportvloeren, Duurstedeweg 7, Postbus 420, 7400 AK Deventer Tel: 0570 62 07 44, Fax: 0570 60 84 93, Internet: www.descol.nl De actuele algemene voorwaarden zijn van toepassing. Consulteer a.u.b. voor gebruik de meest recente locale Productinformatie-bladen.

ROTTERDAM | Gymzaal Overschie

Eerste gerecyclede sportvloer in Rotterdam De wereldwijde primeur voor een gerecyclede sportvloer gaat naar Rotterdam. De Gemeente Rotterdam, toch al een voorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen, was meteen enthousiast om de nieuwe Pulastic Classic 110 C2C toe te passen. Gymzaal Overschie aan de Pieter Postlaan in Rotterdam beschikt sinds maart 2014 over deze duurzame sportvloer. De gymzaal werd feestelijk geopend met sportende kinderen uit Overschie. Remo van der Wilt, general manager van Descol sportvloeren, overhandigde op 14 maart het certificaat van de gerecyclede vloer aan Wethouder Laan van de gemeente Rotterdam. Wethouder Antoinette Laan licht toe waarom dat voor Rotterdam zo belangrijk is: “Ik ben er trots op dat de eerste gerecyclede sportvloer, die ook aan alle sporttechnische eisen voldoet, in onze gemeente is gerealiseerd. Kinderen uit Overschie kunnen op deze duurzame vloer hun talenten ontwikkelen tijdens de gymlessen. Sporten is belangrijk. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat jongeren beter presteren op school. Bovendien is sport gewoon leuk om te doen.” Na veertig jaar intensieve en succesvolle samenwerking, hebben Descol sportvloeren en BSW besloten om het duurzame partnership te versterken met een exclusieve samenwerking in Nederland. Descol is al bijna vijftig jaar leverancier van polyurethaan (Pulastic) sportvloeren en vanaf het begin bestaat de ondergrond van deze sportvloersystemen uit een rubbergranulaat mat genaamd Regupol, geleverd door BSW uit Duitsland. De focus van BSW ligt op hergebruiken van materialen, kortom: BSW maakt van afval nieuwe producten. Beide ondernemingen staan voor topkwaliteit en erkennen dat dit de basis is voor een nog intensievere samenwerking. Al jaren vraagt de markt om een werkelijk verantwoorde manier om vloeren te recyclen. Er is veel over gepraat door verschillende partijen en nu hebben Descol sportvloeren en BSW besloten samen deze innovatie aan te gaan en het waar te maken. Dat beide ondernemingen uitdagingen aangaan is inmiddels algemeen bekend. Deze eigenschap heeft Descol sportvloeren en BSW samengebracht in de wens om oude sportvloeren nuttig te hergebruiken. De Pulastic sportvloeren met Regupol ondermat maken het mogelijk om sportplezier, esthetiek en sporttechnische kwaliteit te combineren en tegelijk te beantwoorden aan de milieuverplichting van vandaag. ➤

| 25

ROTTERDAM | Gymzaal Overschie

Het partnership tussen Descol sportvloeren en BSW is in maart 2014 extra bevestigd door de installatie van de eerste C2C sportvloer in Nederland; een fantastische ontwikkeling en het eerste voorbeeld van upcycling van een polyurethaan sportvloer. Aan de Pieter Postlaan in Rotterdam voldeed de oude sportvloer nog steeds aan de eisen zoals ze jaren geleden waren gesteld qua demping en belastbaarheid. Uit de test kwam dat

26 |

er na al die jaren nauwelijks kwaliteitsverlies was. Wel leefde de wens om een vloer te hebben die voldoet aan de Europese eisen, waar nu ook aan is voldaan. De Pulastic Classic 110 C2C vloer bestaat qua onderbouw uit een Regupol mat waarbij het vrijkomende sloopafval (van een veertig jaar oude sportvloer) opnieuw ingebracht in het productieproces bij BSW en is gebruikt als basismateriaal.

De nieuwe Regupol producten uit verwerkte oude Regupol producten, zoals toegepast in Rotterdam, hebben absoluut geen kwaliteitsverlies omdat Regupol na decennia de oorspronkelijke eigenschappen behoudt. De bovenbouw is een Pulastic Classic 110. Inmiddels is de vloer getest conform EN 14904 en gecertificeerd door KIWA van het NOC*NSF. De vloer voldoet aan alle gewenste sporttechnische eigenschappen. â?&#x161;

JOURE ZUID | Brede School Tekst | Hilda Bosma Beeld | Rene den Engelsman

Een echte Brede School in Joure Begin van het schooljaar 2014-2015 gaan twee basisscholen, de kinderdagopvang, de buitenschoolse opvang, het centrum voor de kunsten en een kantoor voor een welzijnsorganisatie gebruik maken van de nieuwe Brede School aan de Koningin Julianalaan in Joure-Zuid. Het veelkleurige gebouw verrijst op een parkachtig perceel.

“Het ontwerp van het gebouw is voor elk van de gebruikers geoptimaliseerd. Er is sprake van een optimale indeling van de ruimten en de klaslokalen en optimale geluidswerende voorzieningen voor de muziekvereniging. Door deze ruimtelijke indeling is het mogelijk gezamenlijk gebruik te maken van een gymzaal/theaterzaal.”

“Het concept Brede School komt goed tot zijn recht in dit project”, aldus projectleider Anne Pool, projectleider van Pellikaan, bouwkundig hoofdaannemer van de Brede School Joure Zuid.

VEELKLEURIG De verschillende gebruikers gaan elk een eigen inhoudelijke kleur geven aan de Brede School en haar programma. Het gebouw is ook letterlijk

veelkleurig: elke participant kiest een eigen kleurenpalet dat past bij de eigen identiteit en de gewenste sfeer. Door de grote verscheidenheid aan planten kleurt het park rond de school mee met de seizoenen. Het nieuwe gebouw bevat duurzame aspecten, zoals een groendak, triple beglazing en een duurzame houten gevel en zal voldoen aan Frisse Scholen Klasse B.

AFSTEMMING MET GEBRUIKERS Facilicom heeft in samenwerking met Pellikaan en Bos Architecten een ontwerp aangeboden dat geheel is afgestemd op de wensen van de opdrachtgever en de gebruikers. Met de openbare fusieschool Lyts Luchtenveld/ Zuiderveld en P.C. E.A. Borgerschool, Centrum voor de kunsten It Toanhûs, Skik kinderopvang en Miks Welzijnsorganisatie is regelmatig overleg. Het contact verloopt prettig. Dit geldt voor de gehele samenwerking met alle partijen. Mede daardoor en door de Lean planning zijn we in staat deze kleurrijke Brede School in één jaar tijd te bouwen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER De Friese Meren

OPDRACHTNEMER DBM&O Facilicom, Schiedam

OPDRACHTNEMER D&B Pellikaan Bouwbedrijf

ADVIES Westermann Installatietechniek, Leeuwarden (Installaties), AVS, Etten-Leur (constructies), BW-adviseurs, Zeewolde

ONTWERP & UITVOERING Pellikaan Bouwbedrijf BV, Tilburg

INSTALLATIES Installaties: Westermann Installatietechniek, Leeuwarden (E- en W-installaties)

BOUWKOSTEN ca. 7.000.000 euro

BOUWPERIODE zomer 2013 - zomer 2014

| 27

T 088-3366333 www.kragten.nl info@kragten.nl

Brede School Joure

13-218 Pell B - adv Onderwijs & Bouw _Opmaak 1 20-09-13 10:39 Pagina 1

Brede school, Gemeente Twenterand

PPS light project brede school te Joure

Brede school, Rijswijk

Brede school Duinterpen, Sneek

Samen met Pellikaan creëert u een perfecte omgeving voor recreëren, werken en leren

Voor meer inspiratie bezoek www.pellikaan.com of bel ons op 013 465 76 00

JOURE ZUID | Brede School Tekst | Hilda Bosma Beeld | Rene den Engelsman

MULTIFUNCTIONEEL RUIMTEGEBRUIK VOOR BREDE SCHOOL JOURE ZUID Het buitenterrein van de nieuwe Brede School Joure Zuid heeft een bijzonder ontwerp. In plaats van een traditionele terreinrichting van een schoolgebouw met gescheiden functies zoals fietsenhok en schoolplein zijn de functies samengebracht tot één multifunctionele ruimte. Kragten, onafhankelijk adviesbureau voor de openbare ruimte, kreeg de opdracht voor de inrichting van de buitenruimte voor de Brede School Joure Zuid. De Brede School ligt in een parkachtige omgeving. Projectarchitect Bob Luijks: “Het buitenterrein heeft ook een parkachtige sfeeruitstraling gekregen. De beplanting is uitbundig en gevarieerd, zodat het terrein het gehele jaar sfeer biedt. Binnen het ontwerp is gezocht naar een maximale benutting van het terrein. Het volledige terrein ingericht conform de principes van ‘shared space’. Vooral het parkeren vraagt veel ruimte. Deze ruimtevraag beperkt zich echter maar tot enkele korte perioden van de dag, namelijk tijdens

het halen en brengen. Zodra de auto’s weg zijn, wordt deze ruimte het domein van de kinderen. De speelruimte wordt daarmee sterk vergroot. Door het strategisch positioneren van beplanting, speelelementen en straatmeubilair worden ruimtes subtiel gemarkeerd en is duidelijk tot waar bijvoorbeeld auto’s welkom zijn.”

De openbare ruimte is schaars, terwijl een schoolplein veilig is met veel mogelijkheden voor sport en spel. Een weldoordachte schoolomgeving levert een grote meerwaarde voor de totale wijk.” ❚

MULTIFUNCTIONEEL RUIMTEGEBRUIK Luijks: “Multifunctioneel ruimtegebruik en duurzaamheid zijn leidende principes voor de ontwerpfilosofie van Kragten. Vanuit deze filosofie wordt constant gezocht naar de maximale waarde voor de kinderen en, indien mogelijk, voor de omgeving.

Klimaatbeheersysteem op maat voor Brede School Joure Zuid Dat een goed binnenklimaat bijdraagt aan optimale leerprestaties, is algemeen bekend. Niet verwonderlijk dat het klimaatbeheersysteem voor de nieuwe Brede School Joure Zuid bijzondere aandacht krijgt. De school wordt gekoeld en verwarmd met een zeer energieefficiënt Samsung DVM-S lucht-warmtepompsysteem, dat meerdere ruimten gelijktijdig kan verwarmen en koelen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van warmteterugwinning. In een lokaal waarin dertig leerlingen zwoegen, wordt het al snel warm. Tijdens het koelen wordt deze interne warmte aan het lokaal onttrokken en vervolgens in een andere lokaal, waar een vraag naar verwarming is, nuttig ingezet. Is er een overschot aan warmte, dan wordt deze via hydro-units opgeslagen in grote buffervaten en onder meer gebruikt voor de vloerverwarming. Als de school intern te weinig warmte heeft, dan wordt deze van buiten aangetrokken. Omdat het mogelijk is

om bestaande energie te balanceren binnen het gehele gebouw, krijg je hele mooie jaarrendementen. Alle COP’s zitten boven de 4,30.

teem extern parameters veranderen in de DMS2 om het gebruik bij te sturen.

MONITORING VAN ENERGIE

Samsung klimaatbeheersing heeft samen met Westermann Installatietechniek B.V. het ontwerp van dit energiezuinige systeem voor de Brede School van begin af aan opgepakt. Al het teken- en rekenwerk is gedaan door Technisch Adviesbureau Jinstal. Rimme van der Ree, directeur Samsung klimaatbeheersing: “Doordat we vanaf het begin samen met diverse experts bij dit project zijn betrokken is er een installatie ontstaan die voldoet aan de daarvoor gestelde eisen én aan de wensen van de gebruikers. Er is constant een afweging gemaakt tussen vraag, wens, kwaliteit en prijs en wij vinden dat wij daar met elkaar goed in zijn geslaagd. De gebruikers krijgen een modern gebouw met alle mogelijkheden en toepassingen die bijdragen aan een maximaal tevreden gebruik.” ❚

Een groot gebruiksvoordeel van het DVM S systeem is dat de temperatuur per ruimte naar wens kan worden ingesteld. In de Brede School is gebruik gemaakt van ruimtethermostaten in combinatie met het DMS2 gebouwbeheersysteem. Deze DMS2 is vrij programmeerbaar. Er zijn onder andere kloktijden in geregeld, waarmee de externe pompen van de vloerverwarming worden aangestuurd. Omdat er een volumegarantie is afgegeven voor een periode van 25 jaar voor het technisch planmatig en groot onderhoud, evenals voor het elektra- en waterverbruik, is het zeer belangrijk om het energieverbruik continu in beeld te hebben. Per gebruiker wordt het elektra- en waterverbruik gemonitord. Als een gebruiker te veel energie gebruikt, kan de beheerder van het sys-

SAMENWERKING

| 29

Integraal Huisvestings Plan

Tekst | Lieke van Zuilekom

WEGWIJS IN DUURZAAM EN ZORGELOOS ONDERHOUD

BELEID EN BEHEER MET BIM Veel schoolbesturen moeten de komende jaren investeren in aanpassingen aan en optimalisaties van hun schoolgebouw. Onder andere de invoering van Passend Onderwijs en de transitie Jeugdzorg en innovaties als Het Nieuwe Leren stellen andere eisen aan de schoolgebouwen. Maar ook strengere eisen op het gebied van binnenklimaat en energiezuinigheid bijvoorbeeld, vragen om grootschalig onderhoud en renovatie. Op 1 januari 2015 verandert de wet van onderwijshuisvesting. Vanaf dat moment zijn niet meer de gemeentes, maar de schoolbesturen zelf verantwoordelijk voor het buitenonderhoud en de aanpassingen van hun schoolgebouwen. Dat vraagt om meer en andere expertise dan de meeste schoolbesturen op dit ogenblik zelf in huis hebben, zowel op financieel als bouwkundig gebied. “Met de decentralisatie van de onderwijsgelden in het vooruitzicht, staat de kwaliteit van schoolgebouwen ineens op de kaart”, begint Barrel Ripper, adviseur bij Matrix Onderwijshuisvesting. “Uit diverse onderzoeken blijkt dat de algemene staat van schoolgebouwen onder de maat is. Met name in het primair onderwijs verkeren gebouwen én installaties veelal niet in topconditie. Nu is dit nog een verantwoordelijkheid van de gemeente, maar vanaf 2015 moeten scholen hier zelf werk van maken.” Maaike van Ierssel van Ingenieursburo van Ierssel vult hem aan. “Schoolbesturen zijn op dit moment vooral nog gericht op het geven van onderwijs. In het managen van hun vastgoedportefeuille en het maken van meerjarenonderhoudsplanningen, zijn zij veelal niet thuis. Maar toch wordt vanaf 2015 van hen verwacht dat zij weloverwogen beslissingen nemen.” Om schoolbesturen voor te bereiden op deze decentralisatie, hebben Matrix Onderwijshuisvesting en Ingenieursburo van Ierssel BV een plan van

30 |

Integraal Huisvestings Plan

aanpak bedacht. “We willen schoolleiders wegwijs maken, zodat ze zelf met hun exploitatie aan de slag kunnen”, aldus Ripper. “We bieden schoolbesturen en facilitair managers handvatten zodat zij weten wat er bij het buitenonderhoud komt kijken, waardoor zij gerichte keuzes kunnen maken.” Samen met schoolbesturen, gemeenten en maatschappelijke instellingen ontwikkelt Matrix Onderwijshuisvesting een Integraal HuisvestingsPlan (IHP) waarin onderwijskundige en maatschappelijke ontwikkelingen en wensen van gebruikers en beheerders worden geanalyseerd en geïnventariseerd. “We vertalen dat naar een strategie voor de huisvesting van de school, waarbij we ook de bijbehorende risico’s, investeringen en budgetten in kaart brengen, uiteraard rekening houdend met de toekomstplannen van de school.” Een onderdeel van het IHP is het monitoren van de vastgoedportefeuille. “Hierbij brengen wij de status van de gebouwen in kaart, aan de hand van een objectenscan”, aldus Ripper. “Meten is weten. Door een waardeoordeel toe te kennen aan de status van je gebouw, op basis van onder andere de technische stand van zaken, flexibiliteit en onderwijskundige geschiktheid van het gebouw, de mogelijkheid tot transformatie, de buitenruimte en parkeermogelijkheden, kan een objectief toekomstplan worden opgesteld, dat wij spiegelen aan een visie. Zo kunnen slimme keuzes worden gemaakt, gericht op de toekomst.” Door alle gegevens uit het IHP en de objectenscan te verwerken in een Bouw Informatie Model (BIM), kan nog gerichter gestuurd worden, vult Van Ierssel aan. “Traditioneel denkt men bij het ontwerpen en realiseren van een pand niet na over het beheer. Een gemiste kans, want zo wordt veel geld over de schutting gegooid. Iets dat absoluut voorkomen had kunnen worden als aan de voorkant meer rekening was gehouden met het beheer.” Door de uitwerking in BIM kunnen schoolbesturen eenvoudig en visueel inzicht krijgen in wat de gevolgen zijn van hun keuzes. “In het BIM-model worden alle pandgegevens opgeslagen, waarna je kunt (laten) doorrekenen wat de invloed van eventuele aanpassingen is op de exploitatielast. Bekijk bijvoorbeeld wat er gebeurt met de energielasten, wanneer je een andere RC-waarde toekent aan de gevel of duurzamere materialen toepast. Is dit de investering waard? Het BIM-model is een actief sturingselement, dat richting geeft aan een duurzame, excellente onderwijshuisvesting. Nu en in de toekomst. Door beleid, beheer en BIM te combineren, komen schoolbesturen nooit voor verrassingen te staan.” ❚

| 31

Integraal Huisvestings Plan

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Adamasgroep

‘Decentralisatie onderwijsgelden vraagt om nieuwe rol bestuurders’ De kwaliteit van de Nederlandse schoolgebouwen verschilt enorm. Hoewel in nieuwbouwprojecten steeds meer rekening wordt gehouden met onder andere licht, lucht en energieverbruik, laten scholen nog veel kansen liggen. “De installatietechniek in nieuwe(re) schoolgebouwen is over het algemeen redelijk tot goed, maar scholen vergeten zich te richten op de functionaliteiten van hun gebouw”, begint Roelie Buter van Adamasgroep. “Een integrale kwaliteitsaanpak ontbreekt.” Gemeenten zetten steeds vaker in op duurzame schoolgebouwen. “Maar duurzaamheid omvat meer dan alleen het energieverbruik. Dat wordt wel eens vergeten.” De eerste vier letters van het woord duurzaamheid, geven volgens Buter een verkeerd beeld van waar het eigenlijk om draait. “Zolang puur volgens de laagste prijs wordt aanbesteed, ontworpen en ingekocht, zonder rekening te houden met kwaliteit, gezondheid, levensduur, opbrengsten en exploitatie, is er geen sprake van vooruitgang. Gemeenten en schoolbesturen moeten verder kijken dan hun neus lang is.” In Engeland zijn overheid en gemeenten hierin al een stuk verder, vertelt ze. “In Engeland wordt alle maatschappelijk vastgoed gesubsidieerd door de overheid. Schoolbesturen krijgen een budget om hun schoolgebouwen in optimale conditie te houden. De tegenprestatie die van hen wordt gevraagd, is om ten minste een BREEAM Very Good certificaat te behalen wanneer de school wordt opgeleverd. Het internationaal erkende duurzaamheidslabel BREEAM is een goede graadmeter, aangezien de prestaties van het schoolgebouw op negen verschillende gebieden worden gemeten, waaronder op management, gezondheid, energie, materialen en afval. Haalt een schoolgebouw bij de oplevering het certificaat niet, dan moet het schoolbestuur de subsidie teruggeven. Een enorme stok achter de deur, waar veel lef voor nodig is. Nederland kan hier een voorbeeld aan nemen. Immers, 'DE OVERHEID ALS KLANT KAN AANZIENLIJKE in onze schoolgebouwen wordt onze toekomst opgeleid, VERBETERINGEN IN KOSTEN, WAARDE EN CO 2 hoe durven we dan een gebouw neer te zetten waarvan PRESTATIE BEWERKEN DOORMIDDEL VAN de kwaliteit niet optimaal is?”

OPENBAAR GEDEELDE GEBOUWPRESTATIE'

In de integrale huisvestingsplannen die door Adamasgroep, in samenwerking met de gemeenten en schoolbesturen wordt opgezet, komen alle aspecten van BREEAM aan bod. “In de integrale huisvestingsplannen worden niet alleen alle scholen, maar ook ander maatschappelijk vastgoed zoals kinderdagverblijven en peuterspeelzalen meegenomen. De exploitatie wordt expliciet gemaakt. Zo is het mogelijk door een bedrijfskundige bril te bekijken wat het juiste plan is. Het doel van het integrale huisvestingsplan is om – aan de hand van onder andere de leerlingprognoses – inzichtelijk te krijgen wat er de komende jaren staat te gebeuren. Waar ontstaat leegstand? Of een tekort? Simpel gezegd worden hierdoor sterktes en zwaktes helder gemaakt; daar zit de kracht van het plan.” Daar waar voorheen gemeenten integrale huisvestingsplannen maakten voor alle maatschappelijk vastgoed, hebben straks de schoolbesturen zelf de touwtjes in handen. “Het gevaar van de decentralisatie van de onderwijsgelden is dat schoolbesturen zich straks puur en alleen richten op hun eigen vastgoed en dat de integraliteit verloren gaat”, vertelt huisvestingadviseur Martin Springer. “Terwijl juist in die samenwerking veel winst te behalen is. Schoolbesturen zouden inkomsten kunnen genereren, wanneer ze creatief met hun schoolgebouw omgaan. Dit vraagt om een stukje ondernemerschap, dat de meeste schoolbesturen nog niet hebben ontdekt.” Buter vult hem aan: “Wanneer schoolbesturen intensiever gaan samenwerken, kunnen ze groei

32 |

Een samenvatting van de gehaalde BREEAM-resultaten tot nu toe, uit het rapport “Best of BREEAM 2014

Integraal Huisvestings Plan

en krimp samen opvangen. Maar nog fantastischer zou het zijn wanneer de schoolbesturen ondernemerschap ontwikkelen en gaan samenwerken met bijvoorbeeld bibliotheken en organisaties en instellingen die ruimtes in de school willen huren. Daar wordt nu nog onvoldoende op ingezet.” Buter vertelt dat ze bij het ministerie van OCW al eens heeft aangegeven dat schoolbestuurders geen onderwijsachtergrond hoeven hebben. “En daar sta ik nog steeds achter. Van schoolbesturen worden, zeker na de decentralisatie, andere vaardigheden verwacht dan alleen onderwijs geven en het team kunnen aansturen. De functie van het bestuur verandert, dat moeten scholen beseffen. Iemand met een ondernemersachtergrond in het schoolbestuur kan van enorme toegevoegde waarde zijn. Door anders met de exploitatie van het schoolgebouw om te gaan, kunnen enorme winsten worden behaald. Hiermee kan de kwaliteit van het schoolgebouw naar een hoger niveau worden getild. Ziekteverzuim, een vergeten factor, kost het onderwijs per jaar vele ettelijke miljoenen. Een gezonder binnenklimaat levert niet alleen betere resultaten op, maar ook geld. Schoolbesturen hoeven niet langer de visie van de gemeente te volgen, maar kunnen hun eigen weg bepalen. Dit vraagt om een andere invulling van het (integrale) huisvestingsplan. Adamasgroep helpt schoolbesturen en gemeentes graag bij het realiseren van hun ambities om een haalbare, duurzame businesscase te maken, wij geven hun visie toekomst.” ❚ Voor meer informatie over dit onderwerp kijk op www.adamasgroep.nl of neem contact met: Roelie Buter-Procopiou 06-55708923

Voor de Brede school Bussum heeft Adamasgroep onder andere het procesmanagement, de visievorming, het programma van eisen en het aanbestedingsadvies verzorgd

| 33

AMSTERDAM | Leeuwenburgh, Hogeschool van Amsterdam

TRANSFORMATIE LEEUWENBURG: VAN GRAUW NAAR FRIS Het gebouw was somber en grauw en met de benauwde hokken niet meer van deze tijd: Leeuwenburg aan de Amsterdamse Weesperzijde ademde vooral jaren zeventig nostalgie. Totdat huurder Hogeschool van Amsterdam (HvA) in mei 2012 het startschot gaf voor een inpandige ingreep. Nu, twee jaar later, doet de binnenkant in vrijwel niets meer denken aan hoe het vroeger was. Je ziet ze vaker in de stad: jaren zeventig kolossen, waarbij de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Meestentijds grote sombere gebouwen en gezegend met een binnenkant, zoals we die tegenwoordig juist niet meer willen hebben. Ook de voormalige Rijkspostspaarbank en sinds 1998 HvA onderwijsbestemming Leeuwenburg leed aan oude tijdgeest; hokkerig en grauw, donkere kleuren op vloeren en wanden en – zeer ongewenst tegenwoordig – kampend met een slechte luchtbehandeling. Volgens HvA projectmanager Martin van de Sande was het gebouw rijp voor een grondige ingreep. “Leeuwenburg strookte al lang niet meer met de moderne onderwijsvisie. Vroeger dacht men veel meer in een strikte scheiSCAN WITH

34 |

ding tussen docent en student: een opvatting die je in de afgescheiden werkomgevingen terugziet. Maar tegenwoordig willen we vooral wisselwerking, omdat kruisbestuiven zowel docent als leerling versterkt. Dit vraagt om anders inrichten en dus moest de boel in eendrachtige samenwerking overhoop.”

SELFSUPPORTING HvA besloot tot een inpandige upgrade; ruimtelijkheid en transparantie werden tot speerpunten verklaard, de buitengevel zou ongemoeid blijven. Probleem alleen was het verbouwingsbudget dat, zoals wel vaker, niet te al hoog was. Reden om het zelf te doen, zegt Shirley de Rooij van

Sure Vastgoedadvies BV uit Hilversum. “Feitelijk is dit een geslaagd voorbeeld van een werk dat dankzij selfsupporting financieel gezond van de grond is gekomen. Traditioneel aangepakt was het beslist duurder geworden.” De Rooij, die werd ingehuurd als projectmanager/bouwcoördinator, leidde het werk als een soort van aannemer. Ze maakte deel uit van een uit zes mensen bestaand projectteam dat de klus met enthousiasme aanging.

HERGEBRUIK Het veertien verdiepingen tellende pand aan de Weesperzijde huisvest het domein Techniek en de ondersteunende afdelingen Facility Services, ICT

AMSTERDAM | Leeuwenburgh, Hogeschool van Amsterdam

Tekst | Sjoerd Meuleman

Services en het Administratie Centrum. Die laatsten verrichten taken voor zowel de Hogeschool als de Universiteit van Amsterdam. Vast stond dat het gebouw een nieuwe indeling zou krijgen volgens een vastomlijnd stramien: de onderste verdiepingen tot en met zeven kwamen toe aan het domein Techniek, de lagen erboven aan ondersteunende diensten. Het project startte met een grondige stripbeurt met daaropvolgend een nieuwe inrichting. Met soms gebruik van bestaande materialen. Van de Sande: “HvA bevindt zich nu in een soort van overgangssituatie. Momenteel wordt de Amstelcampus gebouwd en uiteindelijk zullen alle onderwijsafdelingen daar naartoe verhuizen. Maar de bouw ervan kent vertraging,

dus werd onlangs besloten tot verlenging van het huurcontract. Eigenlijk kun je de verbouwing zien als een gecreëerde tussenoplossing met beperkte middelen. Met als bijkomend voordeel dat studenten alvast kunnen wennen aan studeren in open ruimten, zoals die straks ook te zien zullen zijn in de Amstelcampus.”

DOORWERKEN Concreet betekende dit hergebruik onder meer montage van nieuwe plafondplaten in bestaande rasters. Ook de daarin verwerkte lichtarmaturen bleken nog goed genoeg voor handhaving. Wel totaal vernieuwd werden wanden, vloerafwerkingen en sanitair, met rond dat laatste ook nieuw

tegelwerk. Veel afbouwwerk dus. De Rooij: “Op zich was het werk overzichtelijk: slopen, systeemwanden, brandscheidingen, timmerwerken, plafondplaten, vloerbedekking en schilderwerk zijn niet echt bouwkundig complexe werkzaamheden. Daarin zat ook niet de moeilijkheid. Veel ingewikkelder was de logistiek. Want boor maar eens een systeemwand vast, terwijl op verdiepingen elders studenten zich moeten concentreren. Dat wordt moeilijk, dus moesten planningen vaak worden aangepast.” De Rooij doelt op het doorfunctioneren van het gebouw tijdens werkzaamheden. De ingrijpendste klussen werden daarom meestal gepland in vakantieperiodes, weekenden en ook ➤ op avonden. SCAN WITH

| 35

AMSTERDAM | Hogeschool van Amsterdam

EENVOUDIG EN DUIDELIJK...

[sure]! V a s t g o e d

A d v i e s

! Hogeschool van Amsterdam ! 35.000 m Theater de Flint Revitalisering! Projectmanagement REDEPT ! !

Heech Staete ontwikkeling woon-werkboerderijen! Universiteit van Amsterdam 10.000 m2!

Adviesbureau op het gebied van gebouwgebonden installaties en duurzaamheid

procesmanagement EENVOUDIG EN DUIDELIJK duurzaamheid pragmatisch ONAFHANKELIJK STRATEGISCHE SAMENWERKING TERUG NAAR DE ESSENTIE zonder oogkleppen toekomstgericht

www.w4y.nl

36 |

Gaat verder in projectmanagement

Sure Vastgoed Advies!

Borneolaan 21 1217 GX HILVERSUM! 0652 502 652 sure@surevastgoed.nl!

www.surevastgoed.nl!

! !

]

AMSTERDAM | Leeuwenburgh, Hogeschool van Amsterdam

LUCHTBEHANDELING Ook werden installaties voor elektra, data, telecom en sprinkler aangepast, dan wel geheel vernieuwd. Een item apart daarbij was de staat van de luchtbehandelingsinstallatie. De op kantoorbestemmingen gebaseerde luchtinstroom voldeed niet, met daardoor een toenemende kans op klachten van leerlingen of docenten. Projectleider Robin de Groot van het Harderwijkse installatieadviesbureau W4Y. “Je ziet het vaker met kantoren die ooit zijn omgekat naar onderwijsbestemmingen. De bezettingsgraad in onderwijslokalen is veel groter dan in kantoorruimten. Met als gevolg dat er in de lokalen veel te weinig frisse lucht binnenkwam.”

AANVULLING Het bureau ontwikkelde een luchtbehandelingssysteem dat aansloot op de bestaande installatie. Vanuit op verdiepingen geplaatste luchtbehandelingskasten lopen nieuwe kanalenstelsels naar zowel de verdieping eronder als die erboven. Voor de luchtinstroom zorgen zogeheten luchtzakken – een dunformaat geperforeerd ‘slangsysteem’, dat na activering geconditioneerde lucht afstaat – dat aan de onderkant van de plafonds is gemonteerd.

De Groot: “Het systeem is een aanvulling op de bestaande installatie. Vernieuwing zou te duur worden, bovendien waren de bestaande schachten qua ruimte ontoereikend voor nieuwe kanalen. Voor pakweg nog tien jaar gebruik was dit de meest economische oplossing.” In totaal werden er drie luchtbehandelingskasten bij geplaatst: op de eerste verdieping voor bouwdeel C, op verdieping 5 voor de lagen 3 tot en met 6 en op de twaalfde voor de verdiepingen 9 tot en met 14.

VROLIJKE STUDENTEN Eenmaal in gebruik, valt op hoe er met beperkte middelen toch grote resultaten kunnen worden behaald: in vrijwel niets doet het gebouw nu nog denken aan de hokkerigheid van vroeger. De sombere tinten, kenmerkend voor de jaren zeventig, hebben plaatsgemaakt voor frisse kleuren en aantrekkelijke doorkijkjes. Veel aandacht is besteed aan ontmoetingspunten, die stimulerend werken voor contacten tussen studenten onderling en met docenten. Ook de zogeheten ‘treincoupés – halfhoog getimmerde zitgelegenheden, luchtig en transparant – werken mee aan versterking van contact. Niet vreemd dat met name Van de Sande zich content toont met het resultaat. “Het

was even doorbijten, anderhalf jaar lang in de verbouwing. Maar als ik de vrolijke gezichten van de studenten nu zie, is dat zo weer vergeten.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Hogeschool van Amsterdam FS Huisvesting

INTERIEURONTWERP O111 Architecten

INSTALLATIEADVIES W4Y, Harderwijk

BOUWCOÖRDINATIE Sure Vastgoedadvies, Hilversum

UITVOERING diverse nevenaannemers

INSTALLATIES Mega Elektra (E), TIBN/Bennink/CMK (W), Unica ICT (data), Imtech (BMI), Unica Sprinklers (sprinklers)

BOUWPERIODE mei 2012 – december 2013

OPPERVLAK 35.000 m² SCAN WITH

| 37

BRIELLE | Kinderzorgcentrum Tekst | Marcel van Rijnbach Beeld | Batenburg

DE ZON GAAT WEER SCHIJNEN Net als veel timmerfabrikanten zit TEHA uit Haaksbergen ook in zwaar economisch weer. Vanaf het laatste halfjaar in 2014 voorspelt directeur Albert Arninkhof dat de zon weer gaat schijnen voor de fabrikant van kunststof kozijnen en gevelelementen. De basis ligt er in elk geval: een prachtige productielijn, hoge arbeidsmoraal en kwalitatief hoogstaande gevelelementen. In het Kindzorgcentrum in Brielle zijn hsb-elementen met kunststof kozijnen toegepast (zie kader). De economische crisis deed zich bij TEHA pas echt voelen vanaf 2011. Het afzetvolume daalde drastisch en de kosten waren te hoog. Arninkhof werd bij het Haaksbergse bedrijf binnengehaald na het afscheid van de tweeling Han en Raymond ter Huurne, die het bedrijf leidden tijdens de gloriejaren in de bouw. TEHA beschikte al vroeg over de modernste productiestraten in de branche van gevelelementen en bracht zelfs een heus kanten-klaar prefabconcept voor de woningmarkt, de Het project werd in 3D uitgewerkt

38 |

Flexline, op de markt. Maar de economische crisis kwam en in 2012 moest het faillissement worden aangevraagd. Na een doorstart heeft Arninkhof bij zijn komst flink moeten snijden in het aantal bedrijfsdisciplines en het personeelsbestand. “We zijn alleen verder gegaan met kunststof kozijnen en de prefab gevelelementen en hebben afscheid genomen van de prefab woning en de

houten kozijnen”, zegt de directeur. “Voor de Flexline was er te weinig afzetvolume en bovendien werd het product door de markt niet zonder meer geaccepteerd. Het was wel een heel creatief concept, maar niet meer haalbaar onder de huidige economische omstandigheden. Daarnaast zie ik meer toekomst in kunststof dan houten kozijnen. Er is in Nederland al voldoende productiecapa-

BRIELLE | Kinderzorgcentrum

Nieuwbouw van KZC

citeit van houten kozijnen. Je moet als bedrijf keuzes maken en wij denken het sterkst te zijn in de productie van kunststof kozijnen en complete prefab-gevelelementen.” Ook de markt van prefab elementen zal aantrekken, denkt Arninkhof. TEHA levert complete ele-

menten, inclusief gevelbekleding, variërend van steenstrips tot bijvoorbeeld trespa beplating. In overleg met de hoofdaannemer is TEHA verantwoordelijk voor de logistiek. “Gezien de gewenste kwaliteit en de kortere bouwtijden zullen steeds meer bouwelementen in de fabriek worden ge-

maakt. De helft van onze productiecapaciteit bestaat uit prefab bouw. Het is superbelangrijk dat de maatvoering op de mm perfect is. Wat dat betreft ben ik zeer tevreden over onze kwaliteit. Uit luchtmetingen blijkt dat we ruimschoots aan de norm voor luchtdichtheid voldoen”, stelt Arninkhof. ❚

Harde kunststof profielen in KZC Brielle TEHA heeft hsb-elementen met kunststof kozijnen geleverd voor het Kinderzorgcentrum in Brielle. De Haaksbergse fabrikant gebruikt profielen met zogeheten Polymethylmethacrylaat (PMMA). Deze toplaag is extra hard en krasvast en verlengt de levensduur van het kozijn. Bovendien is het materiaal onderhoudsarm. Het profiel kan twee keer per jaar met een sopje worden gewassen; verdere behandeling is overbodig. Groot voordeel van PMMA is volgens directeur Arninkhof de hardheid van het materiaal. “Het kan absoluut tegen een stootje. Bovendien blijft de kleurechtheid lang bewaard. Het materiaal is goed resistent tegen UV-straling.” PMMA wordt tijdens het extrusieproces aangebracht en zit als het ware in het profiel ‘gebrandmerkt’. Volgens Arninkhof is het materiaal harder dan polypropyleen, PE of pvc. Het profiel dat in Brielle is toegepast, bestaat uit vijf kamers en heeft een isolatiewaarde van Ug=1,5 W/m2 K. Het profiel is volledig recyclebaar. De stalen versteviging kan zo worden losgeschroefd en verwijderd van het kunststof profiel. “Ik ben groot voorstander van een staalversteviging. Glasvezel zijn we als TEHA voorzichtig mee. Bij het verzagen komen er allerlei glasdeeltjes vrij; ik weet niet of dat wel zo milieuvriendelijk is. Volgens mij valt daarnaast de glasvezel-component moeilijk te recyclen”, zet Arninkhof zijn vraagtekens.

Dé kennisbron voor oplossingen | 39

BRIELLE | Kinderzorgcentrum Tekst | Marcel van Rijnbach Beeld | Batenburg

Veelzijdige nieuwbouw KZC in Brielle Het nieuwe gebouw van Kinderzorgcentrum in Brielle oogt als een simpele doos, maar het bouwproces was veel complexer dan op het eerste oog lijkt. Het geraamte bestaat uit diverse bouwsystemen en de afwerking bevatte veel verschillende wensen, dankzij de meerdere gebruikers van het KZC. Zeker dus geen ABC'tje voor aannemersbedrijf Batenburg uit Bergschenhoek. In het KZC, dat in fases vlak voor en na de bouwvak wordt opgeleverd, zijn twaalf huurappartementen, een kinderdagverblijf, een consultatiebureau voor jeugd en gezin en drie basisscholen ondergebracht. De ene huurder wil het pand pas betrekken als de inrichting volledig is opgeleverd, voor de ander is dat niet strikt noodzakelijk. Alle bouwkundige elementen zijn in Revit 3D uitgewerkt en in een BIM gezet. De bouwkundige tekeningen zijn gemaakt vanuit het informatiemodel. Echter Batenburg heeft geen gebruik gemaakt van BIM. “Mede door de 3D-werkwijze zijn de faalkosten beperkt”, zo stelt werkvoorbereider Peter Wassing van Aannemersbedrijf Batenburg. “Omdat we hier met verschillende bouwsystemen van doen hebben, vergen de bouwkundige aanEr zijn verschillende bouwsystemen toegepast (foto Batenburg)

40 |

sluitingen veel aandacht. Er is hier de gietbeton stapelmethode en staalconstructie toegepast met breed- en kanaalplaatvloeren Daarom moesten we met meerdere leveranciers om tafel zitten om het bouwproces in goede banen te leiden.” Niet alleen was het spannend om met meerdere bouwsystemen te werken. Een andere complicerende factor is dat de hoofdaannemer met meerdere gebouwgebruikers te maken heeft. Dat betekent verschillende wensen in de programma’s van eisen. “De planvoorbereiding heeft wel een jaar in beslag genomen”, vertelt Wassing. “Iedere gebouwgebruiker komt met andere weten regelgeving voor de inrichting op de proppen. De ene gebruiker wenst een deurautomaat, de ander wil een intercomverbinding. De één heeft een net-

De werkvoorbereiders van TEHA voor het gevelelement van de KZC in Brielle (foto Marcel van Rijnbach)

werkverbinding, terwijl de ander voldoende heeft aan Wifi. Het hangen sluitwerk is ook per gebruiker verschillend.” Het gebouw herbergt een duurzame installatietechniek met onder meer een gebalanceerd ventilatiesysteem. Vloeren worden gekoeld en verwarmd via een ondergrondse warmtekoudeopslag. Alleen in de appartementen wordt met een CV gestookt. Het gebouw heeft een EPC van 0,67. ❚

UTRECHT | Luc Stevensschool Tekst | Lilian Verwoolde Beeld | Beeld: GiesbersWijchen

Lichte ‘frisse’ nieuwbouw met opvallend metselwerk De nieuwe Luc Stevensschool in Utrecht verschilt niet zoveel van andere schoolgebouwen. Toch is de uitstraling anders. Het verschil zit onder andere in de gevels, die zijn opgetrokken in staand metselwerk. Mecanoo architecten wilde voor de Luc Stevensschool een bijzondere architectuur ontwikkelen. En wie het gebouw nu bekijkt, zal constateren dat het bedrijf hierin is geslaagd. Het verticale metselwerk geeft de school een rijzige uitstraling. Ook bijzonder zijn de lichthappers in het dak die voor extra daglicht zorgen. Een innovatief ventilatiesysteem bezorgt de school het predicaat ‘Frisse Scholen’.

OUDE BEKENDEN

dak naar binnen wordt gezogen en mechanisch wordt afgevoerd. Gebouwen met dit systeem krijgen het predicaat ‘Frisse School’, de Luc Stevensschool heeft zelfs een klasse A-waardering. En dan is er nog de vloer die de school een eigen gezicht geeft. Gerdsen: “Onder de fundering op staal is een isolatielaag van schuimbeton aangebracht. Daarboven ligt de constructievloer. Deze is monolithisch in het werk gestort en enkel met een waterafstotende coating afgewerkt. Stoer en eigentijds.” ❚

De Luc Stevensschool is gebouwd op de plek waar eerst de ‘oude’ Luc Stevensschool stond. Tijdens de sloop en wederopbouw verhuisden de leerlingen en leerkrachten tijdelijk naar de oude Anne Frankschool, die speciaal voor dit doel later werd gesloopt. “De nieuwe Anne Frankschool is ook door Mecanoo architecten ontworpen en door ons gebouwd”, vertelt Patrick Gerdsen van GiesbersWijchen. “We zijn oude bekenden van elkaar.”

‘FRISSE SCHOOL’ Het verticale metselwerk vroeg om vakmanschap. Gerdsen: “Het beoogde effect kon alleen worden bereikt als ‘strak’ werd gemetseld. Dat is werk voor onze eigen metselaars.” De ventilatie in het gebouw is geregeld met een duurzaam energiezuinig CO2-gestuurd systeem, waarbij continu frisse lucht via het

Bouwinfo

OPDRACHTGEVER Stichting openbaar Primair Onderwijs Utrecht ONTWERP Mecanoo architecten, Delft UITVOERING GiesbersWijchen, Wijchen E-INSTALLATIES Van de Pol Elektrotechniek, Montfoort W-INSTALLATIES Installatiebedrijf F.H. Bosmans, Oss CV MV INSTALLATIES Roelofs en van Brakel Installatietechniek, Renkum BOUWKOSTEN circa € 1.8 miljoen BOUWPERIODE mei 2013 – eind 2013

| 41

MAAK RUIMTE

FUNCTIONEEL

PAN E E LWAN DE N

SCHUIF WANDEN

VOUW WANDEN

ZICHTBAR E E N ONZICHTBAR E PE R FEC TIE Zichtbare en onzichtbare perfectie vormt de doorslaggevende succesfactor achter onze mobiele paneelwanden. Zichtbaar zijn de precieze passingen, de fraaie detailleringen en de mooie afwerkingen. Maar de niet zichtbare technieken vormen eigenlijk het ĂŠchte succes achter onze wanden. Zoals sterke en oerdegelijke mechanieken. En het beproefde hang-, loop- en sluitwerk. Gericht op langdurig en veelvuldig gebruik. Kijk ter inspiratie op www.breedveld.com Of bel voor advies of een afspraak 0487-542888.

G L A SWANDEN

SPECIAL S

UTRECHT | Luc Stevensschool

DE SPEELZAAL VAN DE LUC STEVENSSCHOOL KAN STRAKS ÓÓK SPELEN MET RUIMTE BREEDVELD is als partner in mobiele wandsystemen betrokken bij de ontwikkeling van een speelzaal in de nieuwe Luc Stevensschool. Flexibele ruimteverdeling is de primaire doelstelling. Doordat BREEDVELD vaak al vroeg bij de bouwplannen van schoolvastgoed wordt betrokken, adviseren we oplossingen die de onderwijskwaliteit nog eens extra ten goede komen. Dat resulteert vaak in ruimteverdeling-plus. Met wanden die dankzij hun uitvoering of afwerking niet alleen meerwaarde bieden voor onderwijs, maar ook voor multifunctioneel gebruik. Denk aan toepassingen met loopdeuren. Of aan wanden die zijn voorzien van glaspanelen waarmee meer openheid en transparantie ontstaat. Maar ook afwerkingen met fotoprints, whiteboard of antibacteriële bescherming zijn mogelijk. Doordat onderwijsvastgoed steeds vaker wordt gecombineerd met andere publieke functies, zoals gemeentelijke ontmoetingsruimtes, kinderopvang of zorgfaciliteiten wordt de juiste flexibele indeling steeds belangrijker. De mobiele afscheiding in de Luc Stevensschool betreft een Conference paneelwand. De wand bestaat uit vijf verplaatsbare panelen en een telescoop-

paneel. De echte kwaliteit zit in de details, zoals degelijke interne mechanieken en soepel hang-, loop- en sluitwerk. Daarmee is de school verzekerd van langdurig en frequent gebruiksgemak. Sterke profielen, extra stevig magneetband en degelijke afdichtingsrubbers zorgen voor nog meer gebruikscomfort. De wanden zijn afgewerkt met een standaard witte kunststof beplating, maar de afhangconstructie met geluidsschot is dankzij de degelijke houten constructie uniek. Het resultaat is dat de constructie veel minder trillingen doorlaat en zeer stabiel is. Een deel van de constructie wordt door GiesbersWijchen verzorgd, omdat de bovenconstructie doorloopt in de plafondbouw. Mecanoo Architecten, die een uitstekende naam heeft op het gebied van onderwijsvastgoed, is de ontwerper van het geheel. Naast paneelwanden produceert en levert BREEDVELD ook vouwwanden, glaswanden en schuifwanden. ❚

| 43

www.giesberswijchen.nl

Samenscholen Verschillende soorten onderwijs onder ĂŠĂŠn dak. Gecombineerd met buitenschoolse opvang, zorg, welzijn, sport of cultuur. Probeer al die uiteenlopende wensen maar eens te vertalen in een aansprekend, energiezuinig gebouw met toekomstwaarde en een gezond binnenklimaat waarin elk type gebruiker zich thuis voelt. Gelukkig lukt het ons steeds weer. Dankzij een perfect samenspel met alle betrokkenen. En ons vermogen om ons in te leven in ieders belangen. Zullen we afspreken? Bel 024 649 2811.

Lean&Duurzaam

www.vandenpol.com

UTRECHT | Luc Stevensschool

Projectinfo

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES

SCHUIFPUIEN MET BOVEN- EN ZIJLICHTEN

Van den Pol Elektrotechniek verzorgde voor de Luc Stevensschool de elektrotechnische installaties. De klus vroeg een gedetailleerde voorbereiding, aangezien in de gangen geen systeemplafonds aanwezig zijn.

De schuifpuien voor de Luc Stevensschool zijn geëngineerd, getekend, geproduceerd en gemonteerd door Gevel Design in het Gelderse Beek. Maar zelfs van deze all round specialist in aluminium ramen, deuren en kozijnen vraagt dit het nodige denkwerk

Daarom begon het bedrijf met het maken van stortingstekeningen. Hierin was exact aangegeven waar de mantelbuizen voor de verschillende installaties in de betonvloeren moesten worden ingegoten. Dat gold niet alleen voor de bekabeling van de elektrotechnische installaties, maar ook voor die van de inbraak-, branden ontruimingsinstallaties, het datanetwerk en de aan de telefooncentrale gekoppelde intercom. Vervolgens legde Van den Pol de verlichting met bewegingssensoren en de data- en elektriciteitsaansluitingen voor de digiborden in de klaslokalen aan. Ondanks de extra moeilijkheidsgraad verliep de klus geheel volgens planning. Begin 2014 konden de kinderen van de Luc Stevensschool naar hun nieuwe onderkomen.

“In het bestek stonden aluminium schuifpuien beschreven met boven- en zijlichten”, vertelt Ton ten Brincke van GDB. “Maar hierin zijn de profielen van de standaardschuifpuien niet voorzien. Bovendien moest het bovenlicht een uitzetraam krijgen. Uiteindelijk hebben de afdeling calculatie en het bedrijfsburo de oplossing gevonden en deze voorgelegd aan Giesbers Bouw. Deze oplossing voldoet aan alle eisen van het VMRG-keurmerk.” Daarnaast vroeg de architect om sommige puien met een verborgen vleugel en sommige puien brandwerend uit te voeren. ”Ook dat hebben we gerealiseerd binnen de gestelde eisen en esthetische wensen in dit project. We hebben de vakkennis in huis om soortgelijke uitdagingen aan te kunnen gaan.”

| 45

BOSAN UW PARTNER IN SPORTZAAL INRICHTING MET PASSIE INSPIRATIE EN GEDREVENHEID RICHTEN WIJ SPORTZALEN VOLLEDIG IN. WIJ HELPEN U VAN A TOT Z BIJ HET REALISEREN VAN UW IDEALE SPORTACCOMMODATIE. EN ZELFS DAARNA. WANT OOK VOOR HET VAKKUNDIG INSPECTEREN EN ONDERHOUDEN VAN UW SPORTACCOMMODATIE BENT U BIJ ONS AAN HET JUISTE ADRES. Bij ons begint alles met een juist advies. Een advies dat is afgestemd op uw wensen, uw sportaccommodatie en uw budget. Als fabrikant van sporttoestellen en -materialen hebben wij het gehele proces in eigen beheer. Van advies en ontwerp tot en met de productie en het onderhoud. Doordat wij het gehele proces in eigen beheer hebben kunnen wij voorzien in klantspecifieke wensen en maatwerk leveren inzake bouwkundige voorzieningen. Ook kunnen wij onze sportinstallaties aanpassen aan uw wensen. Kortom, van Bosan mag u meer verwachten! Heeft u een nieuw project, overweegt u de aanschaf van sportmateriaal of wilt u het onderhoud van uw sportaccommodatie uit handen geven? Neem dan vrijblijvend contact met ons op voor meer informatie en een advies op maat.

T: +31 (0)53 57 23 115 E: info@bosan.nl

www.bosan.nl

AMSTERDAM-WEST | Sporthal Laan van Spartaan

Tekst | Margriet Langman Beeld | Bosan - Marcel van der Burgh

UITDAGENDE SPORTACCOMMODATIE KLAAR VOOR DE TOEKOMST In de nieuwe woonwijk Laan van Spartaan in Amsterdam-West is in november 2013 de NOC*NSF-gecertificeerde sporthal voor (top)sporters, sportverenigingen, regionaal onderwijs en speciaal onderwijs geopend. Functionaliteit en sportplezier stonden op de eerste plaats bij het ontwerp. Architect, bouwbedrijf en sportzaalinrichter blikken terug op een geslaagd project. Het Voorzieningencluster Laan van Spartaan heeft een spilfunctie in de gelijknamige buurt. De NOC*NSF gecertificeerde sporthal, een plint met maatschappelijk vastgoed voor buurtwinkeltjes en startende ondernemers en de vriendelijke, groene binnenwereld van de 84 sociale huurwoningen dragen bij aan een leefbare buurt. “Via een Europese aanbestedingsprocedure heeft Bosan de sporthal en sportzaal ingericht”, vertelt verkoopleider Ruud Plas van Bosan. “De nieuwbouw van dit

sportcentrum maakt onderdeel uit van de nieuwbouw van het Voorzieningencluster Laan van Spartaan. De sportaccommodatie is ingericht met faciliteiten voor trainingen, recreatiesport, breedtesport, wedstrijdsport en onderwijs. De sporthal in groene kleurstelling is negen meter hoog en heeft een afmeting van 28x48 meter. Daarmee is de sporthal ook geschikt voor alle zaalsporten. De sporthal is op te delen in drie gelijke zaaldelen.” De sporten die in de sporthal beoefend worden

zijn badminton op eredivisieniveau en de sporten handbal, basketbal, volleybal, zaalvoetbal, zaalhockey en korfbal, op recreatief competitieniveau. De sportzaal met paarse kleurstelling heeft een hoogte van zeven meter en een afmeting van 16x28 meter. Door deze afmeting, het minder hoge plafond en de spiegelwand is deze sportzaal uitermate geschikt voor het onderwijs.

UITNODIGEND BINNENKLIMAAT Architectenbureau DP6 architectuurstudio, de architect van Voorzieningencluster Laan van Spartaan, heeft veel aandacht besteed aan het creëren van een uitnodigend maar ook duurzaam binnenklimaat waarin iedereen zich thuis kan voelen. Bamboe kozijnen en houten lamellenplafonds geven warmte aan het interieur. De lamellenplafonds zijn ook in de kleedkamers aangebracht en zorgen ook daar voor een prettige sfeer en een goede ruimteakoestiek. Extra duurzame maatregelen zorgen ervoor dat de sportaccommodatie CO2-neutraal geëxploiteerd kan worden. Om geluidoverlast naar de woningen en omliggende bedrijfsruimten te voorkomen, zijn de twee sportzalen van de accommodatie in het hart van het complex gesitueerd en zorgvuldig losgehouden van de omliggende bouwdelen. De groene wanden en vloeren van de sporthal vormen een goed kleurcontrast met de witte shuttles en een tribune over de lange zijde van de zaal biedt plaats aan tweehonderd toeschouwers.

NOC*NSF-CERTIFICERING

Foto Marcel van der Burgh

Het beoogde eindresultaat was een sportaccommodatie die volledig voldoet aan de normen van NOC*NSF. Volgens ontwerper en projectleider Björn Bleumink van DP6 stelde de NOC*NSF-certificering strikte eisen aan de vlakheid van wanden en plafonds. Omdat er in het Voorzieningencluster Laan van Spartaan ook wedstrijdsporten worden beoefend, betekent dit dat de onderste twee meter van alle wanden geen obstakels mocht bevatten. De diverse wandinstallaties, zoals het klimrek, de opberging van de klimtouwen en de bedieningspanelen zijn daarom vlak weggewerkt. ➤

| 47

AMSTERDAM-WEST | Sporthal Laan van Spartaan

“Wandsparingen waren echter niet zonder meer mogelijk, omdat hierdoor de ‘doos-in-doos’ constructie van de zalen zou worden doorbroken” vertelt Björn Bleumink. “Doordat Bosan al in een vroeg stadium bij het project betrokken raakte, kon er in nauw overleg gekeken worden naar een goede inpassing van de sporttoestellen in de accommodatie. Functionaliteit en sportplezier stonden op de eerste plaats en door de vroegtijdige betrokkenheid van Bosan konden alle sporttechnische wensen gerealiseerd worden. Goede afstemming tijdens het ontwerpproces en maatwerk in de detaillering heeft ertoe geleid dat alle toestellen vlak in de wand of het plafond zijn opgenomen, zonder dat hierdoor de akoestische schil is doorbroken.” Projectleider van Bosan Jeroen Oldenhof legt uit hoe Bosan dit heeft gerealiseerd: “Het hulpstaal voor onze vaste toestellen aan de wand (zoals wandrekken, klimwand en basketbalinstallaties) hebben wij meegenomen in de hoofddraagconstructie achter de wandafwerking. Het enig onderdeel dat door de wand prikt, is een doosconsole met een kopplaat. Hieraan hebben wij onze wandinstallaties gemonteerd. Al onze plafondinstallaties (zoals klimtouwinstallaties en basketbalplafondinstallaties) zijn in verschillende koven in het plafond weggewerkt. Dit is niet alleen architectonisch mooi, maar hiermee voldoen wij bovendien aan de NOC*NSF-norm. Daarnaast stellen spelsporten die wedstrijdgerelateerd zijn eisen aan de obstakelvrije zaalhoogte. Zo mag bij de basketbalplafondinstallatie de ring van het basketbalbord niet binnen de obstakelvrije ruimte boven het speelveld hangen als deze in opbergstand is. Wij hebben één en ander nog verder aangescherpt door ook de elektrisch verrolbare werkbalken in opbergstand boven de tribune te situeren, zodat deze niet boven de uitloop van het speelveld hangen. Bovendien zijn middels een geïntegreerd schakelsysteem de verrolbare werkbalk en de basketbalplafondinstallatie aan elkaar gekoppeld, zodat deze nooit tegelijkertijd in gebruik kunnen zijn en dus niet met elkaar in conflict komen.”

GEDEGEN VOORBEREIDING RESULTEERT IN GOEDE UITVOERING Kasper de Boer, de werkvoorbereider van Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen uit Warmenhuizen legt uit dat de vaste sportinstallaties een nauwe samenhang hebben met de achterliggende constructie en dat het daarom van belang is dat Bosan betrokken was bij de engineering van de draagconstructie van de sportaccommodatie. “Bij Laan van Spartaan was Bosan al in een vroeg sta-

48 |

dium betrokken bij het engineeringoverleg met de werkvoorbereiding en bouwdirectie van het werk. Hierbij zijn alle uitgangspunten overlegd en vastgelegd. De montagemethoden werden direct door projectleider Jeroen Oldenhof helder gemaakt middels duidelijke foto’s op zijn iPad. Bovendien controleert Bosan de tekeningen van de achterliggende constructies, gemaakt door de bouwkundig aannemer, zodat de bevestigingspunten altijd op de juiste plaats zitten. Daarnaast levert Bosan duidelijke tekeningen van bevestigingspunten en optredende krachten. De samenwerking met Oldenhof was erg prettig. Hij was altijd bereikbaar en dankzij zijn parate kennis kregen wij meestal direct antwoord. De positieve samenwerking zette zich ook voort in de uitvoering. Vakkundige monteurs van Bosan werkten gedisciplineerd aan het opbouwen van de sportinstallaties. De monteurs weten als geen ander hoe ze moeten omgaan met een kwetsbare sportvloer en de reeds afgewerkte wanden en plafonds.”

VERANDERENDE BEWEGINGSCULTUUR De wereld om ons heen verandert. Veranderingen die ook van invloed zijn op de sportaccommodaties. De bewegingsactiviteiten die jongeren in hun vrije tijd doen veranderen en de bewegingscultuur wordt steeds diverser. Men is op zoek naar een gaaf gevoel van spannend en extreem. Dat wil iedereen overal, dus ook in de sportaccommodatie. “Wij geven architecten, opdrachtgevers en gebruikers graag inzicht in hoe zij nu en in de toekomst inspelen op de wensen van de gebruikers”, vertelt Ruud Plas. “Naast het intensieve gebruik van de sportruimten en de sporttoestellen hebben wij ook rekening gehouden met de diversiteit van de gebruikersgroepen, want een Bosan sportaccommodatie speelt optimaal in op de wensen van de gebruikers. Op verzoek van Koen Kerklaan, adviseur van BMC en opdrachtgever namens de gemeente Amsterdam, is de sporthal voorzien van elektrisch bedienbare plafondinstallaties voor basketbal. Deze elektrisch ophijsbare installaties zijn voorzien van een valbeveiliging. De ringhoogte van deze wedstrijdinstallatie is 305 cm en kan middels een afstandsbediening traploos versteld worden van 305 tot 260 cm. Ook kan de ring op een voorgeprogrammeerde stand ingesteld worden, zodat het controleren van de hoogte niet nodig is. Bouwbedrijf de Nijs heeft met oog voor detail het plafond rondom de basketbal plafondinstallaties perfect afgewerkt.” Middels een doordachte zaalinrichting en het gebruik van multifunctionele toestellen is het mogelijk dat meerdere sporten tegelijkertijd beoefend worden. “Zo is het mogelijk om zowel individuele sporten als teamsporten uit te oefenen. Dankzij de

veelzijdige zaalindeling wordt tegemoet gekomen aan de interesse van iedereen en komt iedereen in aanraking met activiteiten die ze normaal niet doen, maar misschien wel erg leuk vinden.” Aan de hand van een aantal thema’s vertelt Ruud Plas hoe er in de sportaccommodatie van Laan van Spartaan wordt ingespeeld op de veranderende bewegingscultuur.

SCHOMMELEN EN ZWAAIEN “Iedereen, zowel jong als oud, vindt schommelen en zwaaien leuk. In de gymzaal wordt hierbij al snel gedacht aan de ringen en de touwen. Maar in een Bosan sportaccommodatie is meer mogelijk. In de sporthal, welke een zaalhoogte heeft van negen meter, is de elektrisch verrolbare werkbalk verlengd en verlaagd met geïntegreerde hijsunits. Hierdoor kan men op elke gewenste plek in de sporthal werken met de gewenste zwaaihoogte van zes meter. Middels de Bosan multifunctionele ophangunits kan een verhoogd of zwaaiend vlak gecreëerd worden. Trapezestokken, klimtouwen, klimnetten, ophangframes, bokszakken en turnringen kunnen er hierin opgehangen worden, wat de multifunctionaliteit alleen maar ten goede komt.”

DANSEN EN SPRINGEN “Vele moderne vormen van bewegen op muziek spreekt kinderen aan. Volgens ons hoort bewegen op muziek echt thuis in het bewegingsonderwijs. In de sportzaal mochten wij een grote spiegelwand realiseren zodat er groepslessen op muziek kunnen worden gegeven.” De spiegelwand wordt afgeschermd door een elektrisch ophijsbare wand die qua materiaal en kleurstelling volledig aansluit op de rest van de wanden. “Als producent van het Bounz-court weten wij dat springen door jong en oud als een laagdrempelige activiteit wordt ervaren. Springen heeft dan ook volop onze aandacht in de sportaccommodatie. Met de geleverde sporttoestellen zijn meerdere springmogelijkheden te creëren. Zo biedt de airtumblingbaan in combinatie met het klimrek een nieuwe en leuke uitdaging.”

OUTDOOR WORDT INDOOR “De wereld verstedelijkt. Een aantal sporten is niet meer gebonden aan de natuur en wordt steeds vaker in een sportaccommodatie beoefend. Met de geleverde materialen kan er eenvoudig een free running en freestyle parcour opgezet worden tijden de les lichamelijke opvoeding. Er is zelfs een indoor klimwand van negen meter met tokkelbaan aanwezig, zodat iedereen kennis kan maken met de klimsport. De wand is voorzien van diverse klimroutes, zodat er voor ieder een uitdaging is op een veilige manier.”

AMSTERDAM-WEST | Sporthal Laan van Spartaan

SOEPELE SAMENWERKING “De planning leek in eerste instantie ruim, maar kwam vanwege aanhoudende regen en sneeuwval toch nog onder druk te staan”, vertelt Oldenhof. "Ondanks de krapte die hierdoor in de planning ontstond, konden we toch nog enkele extra wensen

van de gebruiker in de uitvoering meenemen. Zo zijn bijvoorbeeld in de afbouwfase nog drie elektrische ringenstellen in de sporthal bijgeplaatst. Hiervoor moest het hulpstaal plaatselijk worden aangepast en de installaties worden verlegd. Dankzij een klantgerichte en flexibele instelling van de aan-

nemer en installateurs verliep dit heel soepel. De architect had alles goed voorbereid, met een mooi duurzaam ontwerp en een zeer duidelijk bestek. Aannemer Bouwbedrijf de Nijs heeft oog voor details en de samenwerking tussen architect, Bosan en de drie aannemers verliep meer dan soepel.” ❚

Spiegelwand sportzaal

| 49

GRONINGEN | Wiebengacomplex

Tekst | Hilda Bosma Beeld | DP6 architectuurstudio, Bierman Henket architecten en ABT

INNOVATIEVE INSTALLATIE VOOR RENOVATIEEN NIEUWBOUWPROJECT Het Wiebengacomplex, de voormalige HTS in Groningen wordt compleet gerenoveerd en uitgebreid. Het schoolgebouw krijgt innovatieve werktuigbouwkundige en elektronische installaties die zorgen voor een optimaal binnenklimaat. Architect Wiebenga ontwierp het gebouw begin jaren twintig van de vorige eeuw. Het complex is het eerste betonskeletbouw in Nederland en het werd later tot Rijksmonument verklaard. Het betonskelet heeft echter bouwfysische beperkingen. Zo kunnen de beeldbepalende stalen ramen niet vervangen worden en voldoen de isolatiewaarden niet aan de moderne eisen. In een betonskelet heb je te maken met veel koudebruggen. Installatietechnisch adviesbureau Sijperda-Hardy werd na een uitvoerige procedure geselecteerd om de werktuigbouwkundige en elektronische installaties te ontwerpen. Projectleider Robert Zeinstra: “Gezien de slechte bouwkundige schil was het een hele uitdaging om te zorgen voor een acceptabel binnenklimaat waarbij de installaties voldoen aan de moderne eisen.”

INNOVATIEF Na een grondig onderzoek is besloten om het BAOPT® principe toe te passen voor het klimatiseren van de renovatie. Het BAOPT® principe is gebaseerd op een conventionele ventilatie-installatie maar aangevuld met een speciale regeltechnische toevoeging, waardoor condensvorming op plaatsen van koudebruggen en bij de stalen ramen voorkomen wordt. Zeinstra: “Door het BAOPT® principe toe te passen kun je deels de bouwfysische beperkingen van het betonskelet teniet doen. Door dit principe zorg je voor een betere doorspoeling van de lucht in de ruimte, waardoor er goede ventilatie plaatsvindt.”

50 |

Zeinstra: “Voor de Hanzehogeschool was het een belangrijke voorwaarde dat we ervaring hadden met BIM. Daarnaast wilde de school het 3D-model koppelen aan het GebouwenBeheerSysteem. Omdat we sinds 2008 al werken met BIM hebben we hier inmiddels ruime ervaring mee. Ten slotte was gefa-

GRONINGEN | Wiebengacomplex

O og vo or te ch ni

seerd bouwen voor de opdrachtgever belangrijk. Het complex is bijna 19.000 m² BVO, waarvan een kleine 3.000 m² BVO nieuwbouw. Tijdens de renovatie en nieuwbouw blijft het onderwijs gewoon doorgaan. De Hanzehogeschool hecht daarom ook veel waarde aan de communicatie met de gebruikers. De planning speelt een belangrijke rol in dit project.” Zeinstra: “Voor Sijperda-Hardy is het een mooie opdracht waarin meerdere facetten zitten. Daarbij zijn de bouwfysische facetten bepalend voor het ontwerp van de technische installaties.” ❚

Installatietechnisch adviesbureau T (0515) 429 777 E info@sijperda-hardy.nl W www.sijperda-hardy.nl

| 51

WARNSVELD | Kindcentrum Adriaan van den Ende Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Janssen de Jong Bouw

Voorbeeld van een duurzame school

De ambitie is hoog. Kindcentrum Adriaan van den Ende in Warnsveld moet een integraal kindcentrum worden. Een plek waar kinderen van nul tot dertien jaar de hele dag kunnen leren, spelen en ontwikkelen. Onderwijs en kinderopvang gaan er hand in hand.

52 |

In Kindcentrum Adriaan van den Ende zijn basisschool, kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang verenigd onder ĂŠĂŠn dak. Janssen de Jong Bouw uit Hengelo krijgt het werkt gegund na indiening van de Economisch Meest Voordelige Inschrijving. Daarna werken Janssen de Jong Bouw en afgevaardigden van de school en de kinderopvang intensief samen.

warmteterugwinning en een centrale regeling. Hiermee komt het team tegemoet aan de eisen van de opdrachtgever. Deze wil controle over de CO2-concentratie, geen tocht of achtergrondgeluid van de installatie, regelbare temperatuur en lage exploitatiekosten. Zo ontstaat een gezond binnenklimaat dat de prestaties van kinderen en docenten verbetert en ziekteverzuim verlaagt.

INTEGRAAL ONTWERPEN

GEBOUW MET UITSTRALING

Om aan de hoge duurzaamheidseisen te voldoen, krijgt het gebouw een dichte schil en een centrale luchtbehandelingskast met hoog rendement

In het gebouw liggen de groepsruimtes in de buitenring. In het midden liggen de aula en het speellokaal. Door het licht vanuit de vide is deze

ruimte licht, hoog en voor meerdere doelen inzetbaar. De verdieping bestaat uit drie kruisende dakvormen. De groepsruimtes op de koppen hebben door de vorm van het dak en de wanden een bijzonder karakter. De overstekken geven het gebouw een eigentijdse uitstraling en markeren de twee entrees.

WARNSVELD | Kindcentrum Adriaan van den Ende

DUURZAAM EN ONDERHOUDSARM “Tijdens het hele proces hebben we de opdrachtgever en gebruikers continu ‘waarom-vragen’ gesteld, waarbij wij goed hebben geluisterd naar hun antwoorden. Vervolgens zijn we met totaalvoorstellen binnen het budget gekomen”, vertelt Ron Kling, projectcoördinator van Janssen de Jong Bouw. “Zo wisten we zeker dat we iets creëerden wat de klant écht wil en waar hij – ook jaren na de oplevering – blij mee is.” Ook na de gunning gaat het integrale ontwerpproces gewoon door. Zo wordt tijdens de bouw nog gekozen voor een all-electric concept. Koeling en verwarming worden opgewekt door een WKO-installatie en elektra door 87 zonnepanelen, zodat het gebouw CO2-neutraal geëxploiteerd kan worden. En bij de keuze van de afwerkingsmaterialen blijft Janssen de Jong Bouw kritisch. Kling: “Met duurzame, onderhoudsarme materialen, passend bij hun functie, kun je op termijn veel besparen. Ook voor de vaste inrichting hebben we kostenbesparende voorstellen gedaan. Zo hebben we de pantry’s in de lokalen gecombineerd met schappenwanden. Het resultaat mag er zijn.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Archipel – Zutphen

UITVOERING Janssen de Jong Bouw – Hengelo

ONTWERP Attika Architekten – Zutphen

INSTALLATIES van Panhuis Installatietechniek – Ermelo

CONSTRUCTEUR Peree Bouwadvies – Deventer

ADVIES Landstra bureau voor bouwfysica – Arnhem

PROJECTMANAGEMENT OPDRACHTGEVER Adviesbureau Penta Rho – Apeldoorn

BOUWKOSTEN € 1.909.000,- excl. btw

BOUWPERIODE augustus 2013 – mei 2014

| 53

AMSTERDAM NOORD

| Heldringschool

Tekst | Richard Stegers Beeld | Marcel van der Burg, Prima Beeld

DE HELDRINGSCHOOL: TOEPASSING BIJZONDERE HERCULAN-VLOEREN

Uitdagende leeromgeving in duurzaam gebouw De Heldringschool in Amsterdam Noord werd begin maart officieel geopend. Het duurzame gebouw was vorig jaar al in gebruik genomen. Het gaat om een school voor speciaal onderwijs in Amsterdam Noord. De accommodatie biedt een uitdagende leeromgeving voor kinderen van 4 tot 12 jaar met een verstandelijke beperking. De Heldringschool bestaat uit twee verdiepingen met in totaal negen specifiek vormgegeven klaslokalen, een watergewenningsbad, een gymzaal, een snoezelruimte en enkele ondersteunende functies zoals kantoren en een logopedieruimte. In het gebouw zijn hoogwaardige

54 |

isolatie, driedubbele beglazing, een warmteterugwinsysteem, daglichtsensoren en daklichten toegepast. De vloeren zijn een verhaal apart. Ze zijn gerealiseerd door Eputan Kunststoftechniek die Herculan vloeren produceert. Bij De Heldringschool gaat het om Herculan kunststofvloeraf-

werkingen. In de gymzaal is een duurzame polyurethaan sportvloer geĂŻnstalleerd met de beste sporttechnische eigenschappen, NOC*NSF klasse 1. â&#x20AC;&#x153;Het betreft de Herculan Blue ONE sportvloer, die voldoet aan de strengste milieueisen van vandaag. Het is oprecht een unieke duurza-

AMSTERDAM NOORD

| Heldringschool

Projectinfo EEN NIEUWE SCHOOL IN HET HAVENGEBIED VAN AMSTERDAM NOORD SO De Heldring is een school voor Speciaal Basis Onderwijs van Stichting Kolom onder de inspirerende leiding van schooldirecteur Henk Kok. Het nieuwe schoolgebouw, ontworpen door Berger Barnett Architecten, is het eerste gerealiseerde project binnen de herontwikkeling van het voormalige industrie- en havengebied Buiksloterham in Amsterdam-Noord. De afdeling voor voortgezet onderwijs van De Heldring in Amsterdam Nieuw-West kreeg vorig jaar het predicaat Excellente school. Het nieuwe gebouw in Noord beschikt naast de reguliere klaslokalen en ruimten voor ondersteunende functies over een grote aula, een volwaardige gymzaal en een watergewenningsbad. Het totale BVO is ruim 1600 m², uitbreidbaar tot 2200 m² BVO met een extra verdieping op het hoofdvolume. De constructie bestaat uit een stabiel betonskelet dat dragende schijven in het gebouw overbodig maakt en maximale flexibiliteit toelaat. Omdat de gemeente Amsterdam streeft naar een duurzame ontwikkeling in dit gebied is het gebouw volledig klimaatneutraal. Vanzelfsprekend voldoet het gehele gebouw daarbij aan het Programma van Eisen Frisse Scholen Klasse B. Voor het interieur van de school heeft Berger Barnett Architecten gewerkt met een beperkt kleurenpalet. De witte wanden en plafondeilanden contrasteren met een sprekende groene gietvloer en de warme eiken aftimmeringen op de tribune en in de garderobes. De betonconstructie is zoveel mogelijk in het zicht gelaten. In de gymzaal is gekozen voor rustige aardetinten in combinatie met translucente gevelbeplating.

me sportvloer met uitmuntende sporttechnische en multifunctionele eigenschappen”, vertelt Rutger Siderius, commercieel adviseur van Eputan. “De vloer zorgt voor minder geluidsoverlast dan normaal. De spraakverstaanbaarheid is daardoor goed, dat is wel zo prettig voor kinderen

met gehoorproblemen.” In het gymlokaal is gekozen voor een bijzondere wandafwerking. Het gaat om een Herculan Wall met valbeveiliging. “Daardoor is het geen harde muur, het geeft een dempend effect”, legt Siderius uit. De vloeren in de school zijn eveneens van Eputan afkomstig.

Het betreft kunststof gietvloeren in de kleur lime groen. “Groot voordeel is dat ze naadloos zijn. Ze vloeien van muur tot muur. Dat betekent geen obstakels, geen drempels. Dat is voor de gebruikers ideaal”, beseft de commercieel adviseur van ➤ Eputan.

| 55

AMSTERDAM NOORD

| Heldringschool

Zelfs de trap bestaat uit een kunststof gietvloer, terwijl ook de sanitaire ruimten er mee zijn voorzien. Daar is antislip toegepast om het gevaar van uitglijden te voorkomen. Prijstechnisch en qua onderhoud zijn ze een beter alternatief dan marmoleum of linoleum. “Onze vloeren zijn fraai, praktisch, duurzaam en economisch, want ze vergen naast het schoonmaken geen onderhoud. Daarom kiezen steeds meer scholen, instellingen en bedrijven voor onze efficiënte vloeroplossingen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Kolom, Amsterdam

ONTWERP Berger Barnett Architecten, Amsterdam

UITVOERING Janssen De Jong Bouw, Hengelo (Ov.)

VLOEREN Eputan Kunststoftechniek BV, Meerkerk

BOUWKOSTEN 2,3 miljoen euro

VLOEROPPERVLAK 1.600 vierkante meter

BOUWTIJD juli 2012 – mei 2013

Iedere situatie is anders. Mogelijkheden en wensen verschillen, budgetten variëren, kortom van standaardoplossingen is zelden sprake. Samen met de specialisten van Eputan wordt aan de hand van een grondige inventarisatie geanalyseerd welke vloer in welke situatie het beste voor u geschikt is.

Van speelvloer tot topsportvloeren

HENGELO | Brede School ’t Berflo

ROND, RONDER, RONDST In Hengelo nadert het multifunctionele Berflo Es het afbouwstadium. Het gebouw met de opvallende ronde vormen loopt als een klaverblad rondom de boom, die straks alle gebruikers een groen uitzicht bezorgt. Duurzaamheid speelt bij de bouw van het multifunctionele Berflo Es een centrale rol. Een warmteterugwininstallatie, een WKO-bron waarvan de warmte wordt ingezet voor ventilatie en tapwater en de Passiefhuis Technologie bezorgen het project subsidie van de Provincie. Maar ook het ontwerp is allesbehalve doorsnee en stelt Goossen Te Pas Bouw voor bijzondere uitdagingen. In de MFA Berflo Es huizen straks drie basisscholen, een kinderopvang, peuterspeelzaalwerk, buurt- en welzijnswerk en een consultatiebureau.

GEBREK AAN REFERENTIEPUNTEN Het gebouw staat bol van de ronde vormen. Muren, gangen en zelfs de trap, waarvan de treden van breed naar smal lopen, zijn gebogen. Samen geven ze het Berflo Es gebouw een unieke uitstraling, maar ze stellen ook hoge eisen aan de maatvoering. “Ronde vormen hebben geen vaste referentiepunten van waaraf je kunt meten”, licht projectleider Maikel Groters toe. “Hierdoor vragen ze extreem veel engineering.”

TOLERANTIE Het gaat dan ook niet altijd goed. Zo wordt in de vliesgevel van de eerste bouwlaag geen tolerantie ingebouwd. In de gevels op de tweede bouwlaag gebeurt dat wel, maar deze kan nu niet worden ingezet. Toch moeten de stijlen en kozijnen exact boven elkaar komen. Om dit voor elkaar te krijgen, worden op de begane grond tien paselementen ingezet. Daarna sluiten de 220 elementen feilloos op elkaar aan.

LOODLIJNEN Om de maatvoering in het afbouwstadium optimaal te controleren, zet Goossen Te Pas een eigen maatvoerder in. Deze is continu in het gebouw aanwezig en plaatst markeringen op de plafonds. Een laser trekt van hieraf loodlijnen naar beneden, die fungeren als ijkpunt voor de houten schenkels in de gebogen binnenwanden. “De installaties lopen ook mee in de rondingen”, wijst Groters. “Nu we al in een vroeg stadium weten hoe de schenkels lopen, kan de installateur eerder aan de slag. Dat geeft een flinke tijdwinst.”

LUCHTDICHT AFSLUITEN Ook de hoge eisen op het gebied van duurzaamheid vragen extra aandacht. Het hele gebouw moet straks luchtdicht zijn. “Normaal plaatsen we de houtskeletbouwelementen eenvoudig naast elkaar”, vertelt Groters. “Maar voor de Passiefhuis Technologie moeten alle naden luchtdicht afgesloten zijn. Dat doen we met folie, purschuim en tape.” Zo wordt de fraaie uitstraling van het gebouw stap voor stap zichtbaar. In het nieuwe schooljaar zitten de leerlingen in een gebouw dat in alle opzichten bijzonder is. ❚

| 57

Met een goed binnenmilieu is iedereen blij! LBP|SIGHT onderzoekt en adviseert bij nieuwbouw en renovatie van schoolgebouwen: Energie- en Binnenmilieu Advies (EBA) Ventilatie Prestatie Keuring (VPK) PvE Frisse scholen Akoestiek en brandveiligheid Duurzaamheid

Telefoon (030) 231 1377 • info@lbpsight.nl • www.lbpsight.nl

HENGELO | Brede School ’t Berflo

De gezonde school Brede School ’t Berflo is een solitair gebouw, dat in massa/vorm reageert op de kwaliteiten en kenmerken van de groene omgeving. Het gebouw voldoet volledig aan de wensen rondom compact en energiezuinig te bouwen. De ronde vormen geven daar op een natuurlijke manier invulling aan. De MFA/Brede School wordt gevormd door een slinger van functies die daglicht georiënteerd zijn. De slinger vormt om een aantal orthogonaal geplaatste vaste kernen en buigt zich om de monumentale boom die in het veld staat. Op verschillende plaatsen wordt de slinger onderbroken, om vanuit het ‘hart’ contact te hebben met het park. De gebogen lijnen zorgen ook binnen voor een kindvriendelijke uitstraling. Via de hoofdentree kom je in het ‘grand café’. Deze ruimte is alzijdig open; ook naar boven om het ‘grande’ te versterken.

MULTIFUNCTIONALITEIT EN FLEXIBILITEIT Flexibiliteit ontstaat doordat in het gebouw verschillende soorten van ruimten aanwezig zijn. Van spreekkamers voor drie tot vier personen tot de grote zaal voor tweehonderd toeschouwers, met daartussen enkele speellokalen en natuurlijk de klaslokalen en activiteitenruimten. Daarmee is een multifunctioneel aanbod van mogelijkheden gecreëerd, mede door een kolomarme structuur. Daarnaast is flexibiliteit gecreëerd doordat ten behoeve van de groei/ krimp van de scholen in de gebogen slinger rondom geschoven kan worden met functies.

DUURZAAM EN GEZOND De lokalen hebben een vrije hoogte van 3,55 meter zonder verlaagde plafonds, waardoor er optimaal geventileerd wordt en het ontwikkelen van stof en microben zo weinig mogelijk kans krijgt. De school is ontwikkeld met de Passiefhuis Technologie. Dat houdt in dat verwarmen en koelen nagenoeg geen energie kost. ❚

Projectinfo ENERGIE-EFFICIËNT, DUURZAAM EN GEZOND De Brede School ‘Berflo Es’ in Hengelo is ontworpen volgens de principes van ‘Passief Bouwen’, met een energieprestatie die globaal 50% beter is dan wettelijk wordt vereist. Naast de advisering op het gebied van bouwfysica, akoestiek en brandveiligheid heeft LBP|SIGHT voor dit project een haalbaarheidsonderzoek verricht naar de mogelijkheid om milieu- en duurzaamheidmaatregelen te treffen in aanvulling op het technische Programma van Eisen. Energieneutraal en passief bouwen vergt specialistische kennis. Als geen ander weet LBP|SIGHT hoe duurzaamheidsberekeningen, zoals GPR Gebouw en het duurzaamheidskeurmerk BREEAM-NL in elkaar zitten en dus wat je moet doen, en vooral moet laten. Voor de Brede School Berflo Es heeft LBP|SIGHT onder meer geadviseerd met welke maatregelen een betere energieprestatie kan worden behaald dan wat minimaal volgens de wettelijke eisen van het Bouwbesluit is vereist. Tevens is geadviseerd met welke maatregelen aan klasse B uit het PvE ‘Frisse Scholen’ kan worden voldaan. Dit heeft geresulteerd in een ontwerp dat nu voorziet in een zeer energie-efficiënte en duurzame accommodatie met een gezond binnenklimaat.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER PROJECTMANAGEMENT ONTWERP CONSTRUCTEUR ADVIES AANNEMER BOUWFYSISCH ADVIES INSTALLATIEADVIES INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Gemeente Hengelo 4advies Spring architecten – Rotterdam IMD – Rotterdam IND – Rotterdam Goosens te Pas LBP|SIGHT – Nieuwegein Wiecherink – Enschede Van Losser Installaties – Rijssen € 4,5 miljoen (ex installaties) mei 2013 – juni 2014

| 59

AMSTERDAM | Brede School De Springplank Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Intram

BASISSCHOOL SPRINGPLANK GERESTAUREERD NAAR VROEGER Je hebt cosmetisch renoveren en renovaties waarbij een gebouw grondig op de schop gaat. Tot die laatste categorie behoort de restauratie van Brede School De Springplank in Amsterdam. Soms zie je schoolgebouwen, waarvan je blij bent dat ze behouden blijven. Hoge plafonds, stalen profielramen: een school die ruikt naar vroeger. Zoals De Springplank uit de Amsterdamse wijk Bos en Lommer. Geus Bouw BV uit Broek op Langedijk renoveerde deze school tot de laatste spijker. Projectleider Peter Geerlings: “Het gebouw is een monument. Dit betekent dat alle bestaande elementen zijn teruggebracht naar zoals het vroeger was. Voor een aannemer zijn dit echt mooie klussen.” Een voorbeeld van terugbrengen naar oude tijden zijn de vernieuwde stalen kozijnen, waarvan de oorspronkelijk felgele kleur pas tijdens het werk boven water kwam. Hetzelfde geldt voor de betonnen penanten, waarvan de kleur (mix zeeblauw, zeegroen) bepaald is na een historisch onderzoek.

KELDER Toch zat het complexte deel in de grond: de kelder onder het gebouw moest worden vergroot tot gymzaalformaat. Geerlings: “Aanvankelijk was het plan te storten met onderwaterbeton, maar om verschillende redenen werd daarvan afgezien. Bronbemaling dus, al kostte het enige moeite om de gemeente te overtuigen.” Geerlings doelt op eventuele schade aan omringende bebou-

60 |

AMSTERDAM | Brede School De Springplank

wing, die voorkomen kon worden door een beperkte bemalingsduur van drie weken. Ook nieuw, maar een stuk eenvoudiger was de uitbouw aan de achterkant van de school. Deze is gemaakt van een staalconstructie met gevels van houtskeletbouw met leipannen ertegenaan.

Projectinfo ONTDEK DE VELE GEZICHTEN VAN TOEKOMSTGROEP

INGREPEN De renovatie zelf ging gepaard met alle bekende ingrepen. Zo kregen de gevels nieuwe stalen kozijnen met isolatieglas. Het metselwerk eromheen werd gereinigd en op sommige plaatsen hersteld. Ook het dak werd vernieuwd. Dit gebeurde met een dik pak isolatie (Rc>5.0) en bitumineuze dakbedekking. De binnenkant van de school werd eerst gestript, waarna zwevende dekvloeren volgden met vloerverwarming erin. De lokaalscheidingen zijn gemaakt van metal stud wanden en aan de onderkant van de vloeren hangen systeemplafonds. Vermeldenswaardig zijn verder de gangaansluitingen van beglaasde puien, waardoor extra leerplekken ontstaan. De warmtekoudeopslag maakt het geheel duurzaam. Geerlings is vooral content met de snelle bouwtijd. “Dankzij goed samenwerken met andere partijen hebben we het werk in tien maanden gedaan. Dat is echt heel snel.” ❚

Dat geeft grip op de toekomst Met de bundeling van verschillende disciplines op het gebied van nieuwbouw, innovatie, planmatig onderhoud en 24-uurs service is Toekomstgroep in staat om integratie en duurzame oplossingen voor uw huisvestingsvraagstuk te leveren op de lange en korte termijn. Nieuwbouw, renovatie en planmatig onderhoud Zo kunt u bijvoorbeeld de complete regie en uitvoering met betrekking tot de bouw en afwerking van uw bedrijfspand, bouwproject of woningen aan ons overlaten. Maar ook resultaatgerichte afspraken met ons maken over de totale renovatieen onderhoudscyclus van uw vastgoedbezit. “Onze visie in twee woorden? Verwachtingen overtreffen. Als Toekomstgroep vinden we dat u meer van ons mag verwachten. Méér dam alleen het nakomen van afspraken, het binnen vastgestelde budgetten blijven, het halen van deadlines en een voor u acceptabel kwaliteitsniveau.”

INTERIEUR DE SPRINGPLANK: HUFTERPROOF OP MAAT Interieurtimmerbedrijf Intram leverde en monteerde voor Brede School De Springplank de interieurbetimmeringen, waaronder kasten, garderobe-elementen en computermeubelen. Alle onderdelen zijn op maat gemaakt, dus nauwkeurig ingemeten. Intram BV uit Kerkrade is een machinaal timmerbedrijf, gespecialiseerd in op maat gemaakt interieurwerk. Voorbeelden hiervan zijn balies, kasten en aftimmeringen voor hoofdzakelijk scholen, zorginstellingen en horeca. Ditmaal waren de betimmeringen meer kindgericht en te plaatsen in een bestaande situatie, dus nog maatgevoeliger dan anders. Directeur Wilbert Nelissen: “Seriematig werk is niets voor ons, dat doen anderen vast beter. Hier waren vooral de kastenwanden spannend die de overgang markeerden tussen de lokalen en gangen. Want één keer verkeerd inmeten en de boel kon weer terug naar Kerkrade.” Hufterproof Het bedrijf werkt vanuit een goed geoutilleerde werkplaats in Kerkrade. 25 mensen zijn hier dagelijks werkzaam, ondersteund door moderne en veelal digitaal aangestuurde zaag- en freesapparatuur. Voor De Springplank werd hoofzakelijk gewerkt met multiplex, dat werd beplakt met een hardplastic toplaag in kleur. Omdat kinderen nu eenmaal ruiger omgaan met spullen dan volwassenen, weet Nelissen. “Vaak werken we ook met MDF, maar hier is uitdrukkelijk gekozen voor een duurzamer plaatmateriaal. En al zeg ik zelf: het resultaat mag er zijn.”

Al 100 jaar een eigentijdse kijk op maatwerkinterieurs.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES CONSTRUCTEUR INSTALLATIEADVIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Gemeente Amsterdam Stadsdeel West DMV Architecten, Kerkrade De Geus Bouw BV, Broek op Langedijk Klaver techniek, Obdam Blaauw Ingenieurs & Adviseurs, Groningen K+ Adviesgroep, Echt 5 miljoen euro maart 2013 – december 2013

Tunnelweg 101 6468 EJ Kerkrade 045 5678500 www.intram.nl

| 61

RAALTE | Carmel College Salland Tekst | Hilda Bosma Beeld | Atelier PRO architekten

Optimaal binnenklimaat tegen lage exploitatiekosten Opdrachtgever het Carmel College betrok de school nauw bij het ontwerp van de nieuwbouw. Mede door de betrokkenheid van leerlingen, docenten en directie krijgt het nieuwe schoolgebouw een goed binnenklimaat met lage exploitatiekosten. Door leerlingen actief te betrekken in het bouwproces ontwikkelen ze een duurzaamheidsbewustzijn. In de aula komt een scherm met de actuele energieverbruiken van de installaties. Arjen Velthuis, adviseur bij Raadgevend Ingenieursbureau Dijkoraad: “Op deze wijze worden de leerlingen bewust gemaakt van de techniek, maar wordt ook hun aandacht gevestigd op het milieu. Zonder aanvullende maatregelen zou deze school jaarlijks ruim 325.000 kg CO2 uitstoten. Door leerlingen hier bewust van te maken neemt hun betrokkenheid toe en krijgen zij veel meer oog voor duur-

62 |

zaamheid. Met alle aanvullende maatregelen neemt de jaarlijkse CO2-uitstoot met circa 115.000 kg per jaar af. Berekenen we dit over veertig jaar, dan hebben we het over een reductie van 4,6 miljoen kilogram! Door het presenteren van actuele getallen en verbruiken gaat dit veel meer leven.”

ENERGIE De nieuwbouw gaat gebruik maken van verticale bodemwisselaars. Velthuis: ”Bijzonder is het

energiedak waarmee in de zomer gratis warmte wordt opgevangen en opgeslagen in de bodem. Hiermee kan nagenoeg zonder hulpenergie veel gratis warmte opgewekt worden. Met warmtepompen wordt het gebouw vervolgens voorzien van warmte in de winter en koude in de zomer. De bodem fungeert hierbij als een opslagbuffer." De ventilatie wordt volledig automatisch gestuurd op basis van werkelijke behoefte aan frisse lucht en ruimtetemperatuur. Meer dan 90% van de warm-

RAALTE | Carmel College Salland

te uit de ventilatielucht wordt teruggewonnen. Bijzonder hierbij is dat ook veel vocht wordt teruggewonnen. Arjen Velthuis: “Veel scholen hebben tijdens de koude wintermaanden extreem veel last van droge lucht. Er ontstaan dan allerlei klachten aan slijmvliezen en problemen met contactlenzen. Geld voor mechanische bevochtiging zoals in veel gebouwen wordt toegepast is er vaak niet. Maar dit is ook niet nodig, want in een school met 1.250 leerlingen lopen er dus ook 1.250 ‘bevochtigers’ rond. Als je in staat bent de door leerlingen geproduceerd vocht maximaal terug te winnen is aanvullende bevochtiging ook helemaal niet nodig. Deze bevochtiging is helemaal gratis en brengt ook geen hoge onderhoudskosten met zich mee.”

ONTWERPTEAM Dijkoraad zat samen in met de architect, constructeur en bouwfysisch adviseur in het ontwerpteam. Velthuis: “Onze meerwaarde als onafhankelijk adviesbureau is vooral het zorgdragen voor een optimaal binnenklimaat tegen lage exploitatiekosten.” Dijkoraad ontwikkelde de vraagspecificatie en het voorlopig ontwerp. Vervolgens werd het project op basis van engineer & build aanbesteed.

BETROKKENHEID Het Carmel College was nauw betrokken bij het ontwerp van de installaties. Binnen de school zijn per vakdiscipline werkgroepen samengesteld. Hierin zaten docenten, leerlingen en vertegenwoordigers van de directie. Met al deze werkgroepen is het ontwerp doorgesproken. Velthuis: “Deze gespreksronden waren heel zinvol, want de beste ideeën komen vaak weg bij de eindgebruikers zelf. Deze ideeën hebben we vertaald naar een professioneel ontwerp dat voldoet aan de wensen van de eindgebruiker én regelgeving. Per fase kreeg Dijkoraad de gelegenheid het ontwerp te presenteren aan een stuurgroep. Daarnaast waren bij de formele contractondertekeningen twee leerlingen van de school aanwezig.” Velthuis: “Doordat de school zelf opdrachtgever was en niet de gemeente, heeft het Carmel College het belang en de mogelijkheden gezien om extra budget vrij te maken om de school energiezuinig te maken. Zo heeft de school door technische toepassingen ‘gratis’ koeling gekregen en zijn de jaarlijkse energiekosten fors lager dan gebouwen die net voldoen aan de minimale bouwregelgeving.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Carmel College Salland, Raalte

BOUWMANAGEMENT Hevo BV, ’s-Hertogenbosch

ONTWERP Atelier PRO architekten, Den Haag

ADVIES Schreuders Bouwtechniek BV, Hengelo (constructies); Raadgevend Ingenieursbureau Dijkoraad, Deventer (installaties)

UITVOERING WAM & Van Duren Bouwgroep BV, Winterswijk

INSTALLATIES WSI Installatietechniek, Lichtenvoorde

BOUWKOSTEN 7.500.000 excl btw

BOUWTIJD juli 2014 - oktober 2015

| 63

AMSTERDAM | Basisschool Amstelkwartier Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Kondor Wessels Amsterdam

Basisschool Amstelkwartier: eenvoudig en functioneel tegelijk Als onderdeel van megaplan Amstelkwartier bouwde aannemingsbedrijf Kondor Wessels Amsterdam een nieuwe basisschool met 29 huurappartementen en een kinderdagverblijf. De woningen zijn inmiddels gereed, de school op een haar na. Amstelkwartier wordt een project van de grote getallen. Ooit moeten in de brede Amstelbocht bijna vierduizend woningen zijn gebouwd, aangevuld met onder meer winkels, bedrijven, een klimaatneutraal hotel en een jachthaven met horeca. Kondor Wessels Amsterdam participeert in het plan, met nu een bijna opgeleverde basisschool en appartementen daarboven. Projectleider Johan Wijbenga: “Amstelkwartier wordt ontwikkeld zoals dat tegenwoordig vaker gebeurt: met deelontwikkelingen, waarbij per kavel wordt gekeken naar de haalbaarheid. En dan zie je, zoals wel vaker, dat de huurappartementen goed lopen, maar de koopwoningen vooralsnog iets achterblijven.” Ter illustratie wijst hij op de huurwoningen genaamd Kwartiermeester. Het is een woongebouw op kavel 4C, dat eveneens door Kondor Wessels is gebouwd. Het bouwdeel voor koop staat hier nog in de wachtkamer.

64 |

RECHTTOE-RECHTAAN De nu gerealiseerde basisschool staat op een andere kavel (3A) en maakt deel uit van een gebouw met 29 appartementen, een kinderdagverblijf en een sporthal. Op een met holle wandelementen gecreëerde parkeerkelder start een constructie van in het werk gestort beton met breedplaatvloeren. Op de onderste drie lagen dragen hoofzakelijk kolommen, de verdiepingen zijn gestort met meest wanden. Niet al te moeilijk, beaamt Wijbenga. “Publieke werken zoals basisscholen worden tegenwoordig gebouwd met beperkte budgetten. Dat zie je onder meer terug in de constructies. Veelal zijn het nette functionele gebouwen, zonder veel luxe.” Ook de gevels van het pand ogen rechttoe-rechtaan, met weinig afwijkende onderdelen. Er is gemetseld in halfsteens verband met een doorgestreken voeg. De kozijnen die ertussen zitten, zijn van aluminium in de kleur brons. Wel afwijkend (en ook mooi) is de opstap naar het metselwerk; een geprofileerde grijze betonplint van ruim een meter hoog.

TREFPUNTEN Ook de binnenkant oogt netjes en functioneel tegelijk. Na binnenkomst wor-

AMSTERDAM | Basisschool Amstelkwartier

den scholieren via de betonnen prefab trap of lift naar de verdiepingen geleid. In het midden zijn hier ruimten gecreëerd die als trefpunt dienen voor scholieren onderling of met hun meesters of juffen. De lokalen zelf (tien in totaal) ogen – naast licht – opvallend groot; met een oppervlak van gemiddeld veertig vierkante meter zijn ze ruim genoeg voor meer dan dertig leerlingen. De vloeren in de lokalen zijn gedekt met roodoranje marmoleum, net als de gangen en trefpunten rond de lokalen. Vanwege de flexibiliteit bestaan de lokaalscheidingen uit systeemwanden. De systeemplafonds in de lokalen en gangen zijn uitgevoerd in minerale wol, die in de toiletten in gipsvinyl.

AKOESTIEK Op de eerste verdieping bevindt zich de sporthal. Deze is gemaakt van een staalconstructie met daartegenaan gevels van geperforeerde staalplaten met motief. Veel aandacht in de zaal ging uit naar de geluidwering. Zowel rondom als onder de vloer. Wijbenga: “De begane grondvloer van de school loopt onder de sporthal door. We hebben de vloer akoestisch ontkoppeld om leerlingen te behoeden voor geluidoverlast.” Dit gebeurde met een ‘dubbele’ betonvloer, die wordt gescheiden met een dikke laag isolatie. Ook de gevels kregen extra geluidsisolerende voorzieningen, met perforaties in de binnendozen. Ten slotte nog de natte ruimten met gietafwerking op de vloeren en tegels tegen de wanden. Nu de school bijna is voltooid, kijkt Wijbenga erop terug als een werk ‘dat bouwkundig niet heel complex was’. “In Amstelveen zijn we ook bezig met een school, een particuliere internationale onderwijsinstelling voor onder anderen in Nederland verblijvende expats. Een bouwkundig zeer complex werk, met bovendien een lange lijst van gebruikerswensen, meerwerken een andere aanpassingen. Dan is iets overzichtelijks zoals dit, ook wel eens prettig.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Amstelkwartier CV ONTWERP LIAG Architecten, Den Haag en Wingerden Hovenier UITVOERING INSTALLATIES CONSTRUCTEUR BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Architecten, Amsterdam Kondor Wessels Amsterdam BV Van der Sluis, Genemuiden Theo Wulffraat & Partners, Zwijndrecht 7,5 miljoen euro juli 2012 – april 2014

Kijk op onze website

Kondor Wessels Amsterdam is één van de werkmaatschappijen van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. Als middelgroot bedrijf ontwikkelen, bouwen en renoveren wij o.a. woningen, bedrijfsruimten en kantoren.

Kondor Wessels Amsterdam Naritaweg 142, 1043 ca Amsterdam Postbus 58002, 1040 ha Amsterdam

t +31 (0)20 851 18 00 e info@kwadam.nl

www.kondorwessels-amsterdam.nl

| 65

uw constructies in staal en rvs: • staalconstructies • trappen en trapleuningen • meubelen • tuinafwerking en hekwerken • interieurwerk

naar eigen idee of ontwerp

Vahsen Constructies Industriestraat 27 6135 KG Sittard T. +31 (0)46 - 451 03 73 F. +31 (0)46 - 452 55 49 info@vahsen.nl

Zelissen BV

trappen, ramen, deuren en beplating Industriestraat 27 6135 KG Sittard T. +31 (0)46 - 451 99 70 info@zelissenbv.nl

HEERLEN | Arcus Campus Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Arons College

Duurzame nieuwbouw Arcus Campus nadert oplevering Het Arcus College neemt in mei 2014 intrek in een nieuw complex in Heerlen. De mbo-campus aan de Valkenburgerweg bestaat uit een aaneenschakeling van zes halfronde volumes, bovenop een rechthoekig volume. Duurzaamheid speelde een belangrijke rol in het gebouwontwerp. Dit komt onder meer tot uiting in groendaken, een groene binnen- en buitengevel, milieuvriendelijke klimaatbeheersing en allerlei energiebesparende maatregelen. Ook de bouw van de draagconstructie vergde de nodige aandacht. Alle betonwanden zijn uitgevoerd in zichtbeton.

Alle betonwanden, zowel in-het-werk-gestort als prefab, zijn uitgevoerd in zichtbeton.

In januari 2012 vingen de bouwwerkzaamheden van het Arcus College aan. Het project verliep hierna voorspoedig, ondanks enige bouwvertraging in de winter begin 2013. Momenteel wordt er hard gewerkt om de oplevering begin mei 2014 te halen. Werkzaamheden vinden er plaats aan de keukens, bakkerij met patisserie en de groendaken. Metos, de leverancier van de keukens en de bakkerij levert maatwerk voor de mbo-campus. Elke keuken bijvoorbeeld is speciaal ontworpen voor de doelgroep die er komt te werken. Zo heeft een instructiekeuken andere voorzieningen dan een keuken voor het á-la-carterestaurant.

GROENE WANDEN EN DAKEN Duurzaamheid speelde een belangrijke rol in het ontwerp van het Arcus College. Centraal in het gebouw staat bijvoorbeeld een theaterzaal, die voorzien is van een groene binnen- en buitengevel. Op twee niveaus komen groendaken. Het binnendek, dat benaderbaar is vanaf de openbare weg, krijgt onder andere siergras vlakken en flagstone paden. De bovendaken van de vijf halfronde torens krijgen sedum. Vanaf week 17 vindt de aanleg van de groendaken plaats. Het gebouwencomplex is aangesloten op het Mijnwatersysteem van de gemeente Heerlen; een milieuvriendelijke manier van klimaatbeheersing waarbij de koolstofdioxide-uitstoot flink wordt beperkt. Daarnaast zijn ook andere energiebesparende voorzieningen getroffen, zoals de toepassing van hoogwaardig isolatiemateriaal, zonneboilers, daglichtregelingen en bewegingsdetectoren voor de verlichting.

De mbo-campus aan de Valkenburgerweg bestaat uit een aaneenschakeling van zes halfronde volumes.

ZICHTBETON Alle betonwanden, zowel in-het-werk-gestort als prefab, zijn uitgevoerd in zichtbeton. Dit vergde de nodige aandacht. Zichtbeton stelt namelijk hoge eisen aan de betonkwaliteit, de stortvolgorde, de bekisting, de stortnaden en het klimaat waarin deze wanden staan tijdens de ruwbouw. In totaal verwerkte bouwkundig aannemer LAUDY Bouw & Ontwikkeling 17.000 m³ beton, 910 stuks prefab binnenspouwbladen, 19.000 m² breedplaatvloeren, 1.800.000 kilo betonstaal en 35.000 m² monolietvloeren in het schoolgebouw. ❚

Metos, de leverancier van de keukens en de bakkerij levert echt maatwerk voor de campus.

| 67

HEERLEN | Arcus Campus Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | ZinCo

Duurzaamheid Arcus College verbeeld in groendaken op twee niveaus Het Arcus College in Heerlen krijgt een duurzaam karakter, wat straks zichtbaar is in de buitenschil van het gebouw. Op twee niveaus komen groendaken. Het binnendek, dat benaderbaar is vanaf de openbare weg, krijgt siergras vlakken, flagstone paden en Nidaplast. De bovendaken van de vijf torens krijgen sedum. Vanaf week 17 vindt de aanleg plaats. ZinCo Benelux raakte in 2008 betrokken bij het schoolbouwproject op voorspraak van IAA Architecten. Het Duitse bedrijf met kantoor in Amsterdam adviseerde omtrent de groendaken, levert diverse onderdelen en begeleidt de hoveniers van Dolmans Landscaping bij de inrichting. De jarenlange ervaring van de vakmensen van ZinCo hielp om de juiste drainagelagen, substraatlagen, systeemfilters en beplanting te kiezen. Omdat de groendakspecialist al vanaf het begin van het project betrokken was, kon in een vroeg stadium een passende groenoplossing worden gevonden en verloopt de realisatie voorspoedig. Het binnendek van het Arcus College wordt straks intensief gebruikt en biedt toegang naar ruimtes van het Arcus College. De groenvoorziening hier heeft meer onderhoud nodig dan de vijf bovendaken. ZinCo Benelux, dat kortgeleden een lichtgewicht intensief dak introduceerde, gaf tevens een instructie voor het onderhouden van de groenvoorziening. Het Arcus College kan zo decennia genieten van bijzondere groendaken. â?&#x161;

Renovatie grasdak TU Delft

Life on Roofs

Life on Roofs Vegetatiedaken, parkdaken of dakpleinen. Benut het daklandschap en breng met ZinCo leven op het dak! De bewezen hoogwaardige systeemoplossingen van ZinCo bieden u de zekerheid die u als opdrachtgever, architect, dakdekker of daktuinhovenier vraagt. ZinCo Benelux b.v. - Postbus 9092, NL - 1006 AB Amsterdam - Tel. (020) 667 48 52 - Fax (020) 667 38 47 - daktuin@zinco.nl

68 |

HEERLEN | Arcus Campus Tekst | Roel van Gils Beeld | Laudy Bouw

Van zetwerk naar kokerprofielen Om de champagnekleurige torens van het Arcus College extra cachet te geven, heeft de architect een gekleurde omkadering van de aluminium puien bedacht. Aan Alhako Stramproy de taak om van dit idee werkelijkheid te maken. De aluminium verwerker ging daarbij niet over één nacht ijs en heeft zelfs een alternatieve oplossing aangedragen. Aanvankelijk was het idee om de omkadering in zetwerk uit te voeren, zoals veelal gebruikelijk, zegt John Moonen van Alhako. “In goed overleg met de opdrachtgever en de architect hebben we een alternatief aangedragen. We hebben de omkadering namelijk in geëxtrudeerde kokerprofielen gemaakt met een schuine zijde in de dagkant. Op die manier wordt een veel strakker uiterlijk verkregen, hetgeen met zetwerk nimmer geëvenaard zou kunnen worden. Dat biedt ook in de montage enorme voordelen. De omlijsting is als een rechthoekig kader volledig voorgefabriceerd en kon eenvoudig op de bouwlocatie tegen het stelkozijn worden geschroefd, via een flens aan de binnenzijde. De aluminium puien zijn vervolgens als een inzetelement in de omkadering geplaatst en blind bevestigd.”

KLEUREN Iedere toren is eenvoudig te herkennen aan de aluminium omkadering. Moonen: “De architect heeft namelijk bij iedere toren voor een omkadering in een andere kleur gekozen: groen, geel, blauw, rood, oranje en paars. De kokerprofielen zijn in onze eigen productielocatie gepoedercoat

in de betreffende kleuren. Ook de aluminium puien zijn door ons vervaardigd en op kleur gebracht, een antracietkleur in dit geval. De kleur van de puien is voor iedere toren gelijk, evenals de champagnekleurige beplating. Het is juist de omkadering die het verschil maakt.” Alhako is daarnaast ook nog verantwoordelijk voor een aantal vliesgevelelementen op de begane grond in de vorm van erkerpuien. De erkerpuien zijn uitgevoerd in een Schüco-systeem, liggen schuin achterover, hebben een breedte van 8 meter en een hoogte van 3 meter. “Aan de vluchtdeuren in de parkeerkelder, gelegen onder het schoolgebouw, zat nog een aanvullende eis in de vorm van 60 minuten brandwerendheid,” vult John Moonen aan. Voor Alhako zat de uitdaging vooral in het aandragen van een alternatieve oplossing in het voortraject in combinatie met een zeer beperkte montageperiode. “We dienden heel efficiënt te werken om de puien en omkadering tijdig te kunnen opleveren. Dankzij de gekozen methode en het grotendeels geprefabriceerd aanleveren op de bouwlocatie is het gelukt om nagenoeg geheel volgens planning te werken. Op dit moment leggen we de laatste hand aan de montage,” besluit Moonen. ❚

     



Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Arcus College ONTWERP Marieke Blanken, IAA Architecten UITVOERING LAUDY Bouw & Ontwikkeling CONSTRUCTIE Ingenieursbureau voor beton- en staalconstructie INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWTIJD

A. Palte B.V. Cofely Zuid Nederland BV, Regiobedrijf Zuidoost (E + W) 65 miljoen euro oktober 2011 – mei 2014

| 69

GOES | Goese Lyceum Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | SMT

EEN SCHOOLGEBOUW

70 |

GOES | Goese Lyceum

MET VISIE Niemand kan het Goese Lyceum passeren zonder nog een keer om te kijken. Met haar indrukwekkende leien gevel is het een absolute eyecatcher. Maar het Goese Lyceum onderscheidt zich niet alleen aan de buitenkant van het gemiddelde schoolgebouw. Ook het zelf ontworpen ‘technasium’, waar de exacte vakken worden gegeven, de enorme inpandige sportzalen, danslokalen en volledig ingerichte muziekstudio’s maken het schoolgebouw bijzonder. De bijzondere faciliteiten zijn voortgekomen uit de onderwijsfilosofie van het Goese Lyceum. De school is voorstander van meer zelfstudie voor de scholieren, waarbij de docenten minder uren voor het bord staan. “Deze filosofie vraagt om een andere inrichting”, vertelt Stijn de Wolf, directeur van SMT Bouw & Vastgoed. “De werkeilanden in het technasium zijn hiervan een mooi voorbeeld. Hier hebben de leerlingen alles tot hun beschikking om zelf dingen te ontdekken. Datzelfde geldt voor de muziek- en dansstudio’s langs het atrium. De geluidsisolatie is hier zo goed, dat de studenten volop kunnen experimenteren zonder overlast te veroorzaken voor anderen.” Ook het hoge aantal sportzalen valt op. “De vier inpandige sportzalen stonden hoog op het prioriteitenlijstje van de school. Die hebben ze op de vorige locatie gemist. Het nieuwe Goese Lyceum kan 1.600 scholieren structureel sportonderwijs aanbieden.” ➤

| 71

GOES | Goese Lyceum

ONDERHOUDSKOSTEN BEPERKT Hoe modern en goed geoutilleerd het Goese Lyceum ook is ingericht, de onderhoudskosten zijn tot het minimum beperkt. Aan de buitenzijde heeft SP architecten gekozen voor een combinatie van leisteen – 100% onderhoudsvrij – en witte aluminium puien die zich gemakkelijk laten reinigen. De muren in de klaslokalen zijn bekleed met een harde, melamine onderwand van een meter hoog. “Een gestuukte of geverfde wand in een klaslokaal blijft niet lang mooi. Rondvliegende tassen zorgen al gauw voor lelijke beschadigingen. Deze wand kan tegen een stootje.” Ook op de toekomstige schoonmaakkosten is gelet. Plinten ontbreken of zijn zo dun, dat er vrijwel geen stof op kan komen. Het bouwbedrijf kijkt ook verder als het om onderhoudsvriendelijk bouwen gaat. “We adviseren onze opdrachtgevers bijvoorbeeld om de spiegels bij de toiletten niet boven de wasbak te plaatsen. Dat voorkomt dat er haren in de wasbak vallen en sifons verstopt raken.”

FRISSE SCHOOL De energie in het Goese Lyceum wordt geleverd door 400 m² zonnepanelen op de zuidzijde van het atriumdak. In de 75 klaslokalen meten sensoren het Co₂-gehalte, de lichtintensiteit en de

72 |

beweging. Koeling, verwarming, frisse lucht en intensiteit van de LED-verlichting worden op deze manier steeds aangepast aan de behoefte. Aan de buitenzijde geeft de ovale vorm met veel glas een transparante uitstraling. Ook binnen zijn veel muren organisch – rond – vormgegeven. Grote ramen aan beide zijden van de klaslokalen geven een ruimtelijk effect. Het open leercentrum heeft een prachtig uitzicht op een parkachtige omgeving. “De architect heeft de klaslokalen niet op het zuiden georiënteerd, waardoor ze koeler blijven en dus minder energie vragen. Tegelijkertijd zorgt een goede isolatie dat warme lucht niet kan ontsnappen.”

GELUIDSARM EN FLEXIBEL De inpandige sportzalen en aula’s zijn bekleed met fraaie houten geluidsabsorberende wanden. Ook buurtbewoners en verenigingen kunnen gebruikmaken van de aula en de sportvoorzieningen. “Deze ruimtes zijn van binnenuit afsluitbaar en hebben ook een buitenopgang. Een goede zaak om zulke ruimtes optimaal te benutten.” Met veranderende leermethodes kan ook de behoefte aan lokalen en werkruimtes fluctueren. Omdat het Goese Lyceum op betonnen kolommen rust en zelfdragende vloeren heeft, is de indeling uiter-

GOES | Goese Lyceum

mate flexibel. “Met een minimale inspanning kun je de ruimtes groter of kleiner maken. Nu is de indeling op clusteronderwijs gebaseerd, maar dit is gemakkelijk aan te passen.” SMT Bouw en Vastgoed heeft het schoolgebouw inmiddels opgeleverd. Op dit moment wordt gewerkt aan de inrichting van de school. Met ingang van het nieuwe schooljaar kunnen 1.600 leerlingen genieten van een uniek schoolgebouw met exclusieve faciliteiten. ❚

Projectinfo CASCO SCHEIDT GELUID GYMZAAL VAN LOKALEN Omdat in het Goese Lyceum geen balken- en kolommenstructuur gewenst was, is het casco opgebouwd uit een aantal kernen en kolommen waar de vloeren opgelegd zijn, met ongeveer in het hart een gymzaal bestaande uit stabiliteitswanden en kanaalplaatvloeren “De gymzaal wordt omsloten door lokalen, maar de rust in de lokalen moet gescheiden worden van het lawaai in de gymzaal. Daarom hebben we gekozen voor een CDM-oplossing waarmee we de vloeren van de lokalen geluidstechnisch los hebben kunnen houden van de gymzaal, zonder aan stabilisatie in te boeten. De vloeren zijn op een isolatiestrip gelegd en met een isolatiedook gekoppeld aan de wanden. Hiervoor konden we geen wapeningsstaal gebruiken, want beton en staal zijn trilling gevoelig”, vertelt Jonathan Wijma van MBS Cascobouw b.v., verantwoordelijk voor de engineering, productie en montage van het complete betoncasco. “Wij willen de aannemer zoveel mogelijk ‘ontzorgen’; hij krijgt daardoor vooral de rol van toezichthouder. Doordat wij volledig selfsupporting zijn en steeds helder zijn geweest in wanneer we welke gegevens aangeleverd moesten krijgen, is de engineering vlekkeloos verlopen.” Ook in het werken met de BubbleDeckvloeren, die op de eigen productielocatie (MultiBeton) worden gemaakt, heeft het bedrijf veel ervaring. “MBS Cascobouw heeft een schat aan ervaring in de werkvoorbereiding, engineering, planning, productie en montage van de complete ruwbouw. Met dit totaalconcept onderscheidt MBS zich duidelijk van de concurrentie en dat is merkbaar aan onze professionele aanpak, die erop is gericht om middels een strakke planning de ruwbouw probleemloos en binnen de afgesproken termijn te laten verlopen.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Pontes Scholengroep - Goes (adviseur namens de opdrachtgever HEVO - 's-Hertogenbosch)

PERFECTIE TOT IN DETAIL

ONTWERP SP Architecten - Waddinxveen UITVOERING SMT Bouw & Vastgoed - Rosmalen, Aan de Stegge Roosendaal

CONSTRUCTIE Ingenieursbureau SmitWesterman - Gouda INSTALLATIES Wolter & Dros - 's-Hertogenbosch BOUWKOSTEN circa € 8,5 miljoen (exclusief installaties) BOUWTIJD januari 2012 - maart 2014 BOUWPROGRAMMA 12.459 m² BVO POSTBUS 115 3760 AC SOEST TEL. 035-5881888 FAX. 035-5881899 INFO@CASCOBOUW.NL WWW.MBSCASCOBOUW.NL

| 73

Zoekt u een master in buildings?

Bij goed onderwijs past een uitstekend gebouw dat

kunnen presteren. Voor zulke onderwijsgebouwen moet

voldoet aan de hoogste eisen: duurzaam, energiezuinig,

u bij De Groot Vroomshoop Bouwsystemen zijn.

betaalbaar en gericht op de toekomst. Een gebouw

Kijk voor projecten op www.degrootvroomshoop.nl en

dat bijdraagt aan het behalen van uw organisatie

u zult zien dat we al meerdere keren met succes zijn

doelstellingen en waar studenten en docenten optimaal

afgestudeerd.

T +31 (0)546 666 333

Bouwsystemen is onderdeel van De Groot Vroomshoop Groep

I www.degrootvroomshoop.nl

BOSKOOP | Nieuwbouw Wellantcollege

Tekst | Hilda Bosma

Beeld | Van den Berg architecten & De Groot Vroomshoop Bouwsystemen

DE VOORDELEN VAN EEN GEÏNTEGREERDE CONTRACTVORM EN SYSTEEMBOUW Het Wellantcollege laat op basis van een geïntegreerde contractvorm, de UAV-GC 2005, een VMBO school ontwerpen en bouwen. Daardoor is één partij volledig verantwoordelijk. Deze contractvorm biedt het Wellantcollege veel voordelen. De Groot Vroomshoop Bouwsystemen realiseert de school op basis van een design&build opdracht. Projectmanager Erwin Slagboom: “Daarbij hoorde ook het ontwerpen en inrichten van de complete buitenruimte, het slopen van het bestaande opstallen en het vervangen van de bestaande toegangsbrug.”

EEN AANSPREEKPUNT Slagboom: “De contractvorm is anders dan gebrui-

kelijk. De UAV-GC 2005 is een geïntegreerde contractvorm, wat inhoudt dat één partij voor zoveel het ontwerp als de bouw volledig verantwoordelijk is. De opdrachtgever heeft daar veel baat bij. Zo heeft de opdrachtgever één aanspreekpunt en dragen wij de risico’s in plaats van de opdrachtgever.” Andere voordelen zijn dat de markt de kans krijgt innovatieve en creatieve oplossingen te bedenken en uit te voeren. Daarnaast wordt het ontwerp

continue getoetst op haalbaarheid en uitvoerbaarheid door het Bouw Informatie Model. Over faalkosten wordt niet meer gesproken. Slagboom: “Door onze slimme manier van denken en werken zijn wij in staat voor lagere kosten te ontwerpen en te bouwen. Deze lagere investeringskosten kunnen oplopen tot zo’n 15% ten opzichte van de traditionele manier van werken. De opdrachtgever moet wel achter zo’n contractvorm staan, want zijn zeggenschap is wat beperkter.” ➤

| 75

BOSKOOP | Nieuwbouw Wellantcollege

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Wellantcollege, Houten

ONTWERP

76 |

REGIE

EIGEN BOUWSYSTEEM

“Als hoofdaannemer houden wij de regie over het project. Wij sturen de architect en de adviseurs aan. De rol van de architect hebben wij beperkt tot het voorlopig ontwerp. De overige ontwerptechnische werkzaamheden worden door onze eigen ontwerpgroep uitgevoerd.” De Groot Vroomshoop verzorgt ook het projectmanagement. Slagboom: “Door middel van de GROTIKmethode beheersen we het project. Met GROTIK sturen we op geld, risico’s, organisatie, tijd, informatie en kwaliteit. Dat geeft zekerheid. Niet alleen voor de opdrachtgever maar zeker ook voor ons.“

Slagboom: “Wij bouwen met ons eigen bouwsysteem. Onze bouw-elementen worden onder geconditioneerde omstandigheden geprefabriceerd en continue op kwaliteit gecontroleerd. De prefab elementen worden naar de bouwplaats getransporteerd en op de bouwplaats geassembleerd. Dit zorgt voor een korte bouwtijd, lage rente- en bouwplaatsgebondenkosten en minder bouwafval. Onze manier van bouwen is duurzaam en biedt ongekende mogelijkheden.” ❚

Van den Berg Architecten icm ontwerpgroep De Groot Vroomshoop Bouwsystemen

ADVIES Nieman Raadgevende Ingenieurs, Klictet iAdvies, IJBgroep

UITVOERING De Groot Vroomshoop Bouwsystemen, Vroomshoop

INSTALLATIES Installatieburo Bertus Huisman, Daarlerveen

INVESTERINGSKOSTEN incl. diverse opstallen, terreininrichting, bijkomende- en directiekosten € 4.500.000,-- exclusief BTW

BOUWPERIODE december 2013 t/m juli 2014

Journaal LEERLINGEN BREDERO BEROEPSCOLLEGE BOUWEN HUIS VAN DE TOEKOMST Leerlingen van het Bredero Beroepscollege zijn gestart met de bouw van het Huis van de Toekomst. De vierdejaars leerlingen van verschillende techniekopleidingen werken, samen met verschillende bedrijven uit de (lokale) techniekbranche, aan duurzame en innovatieve energievoorzieningen. Zo zijn in samenwerking met installatiebedrijf Klomp en HOMIJ Technische Installaties zonnecollectoren en zonnecellen geplaatst. Daarnaast zullen de leerlingen werken aan het leggen van de vloerverwarming en het installeren van de zonneboilers en bouwen ze een entree voor mindervalide mensen.

PP4-SCHOOLGEBOUW ZUTPHEN VOORZIEN VAN TACHTIG ZONNEPANELEN Montessorischool de Plotter, basisschool De Wegwijzer en kinderopvang Dikkertje Dap in Zutphen hebben onlangs 20.000 euro ingezameld, om het dak van de school te voorzien van zonnepanelen. De inzamelingsactie met de titel ‘MeD Energie naar school’ heeft een jaar geduurd. Met het geld zijn tachtig zonnepanelen aangeschaft.

RUCON SYSTEMAIR WORDT SYSTEMAIR B.V. Vanaf 1 mei 2014 gaat Rucon Systemair, fabrikant en leverancier van een compleet programma aan toonaangevende ventilatietechniek, verder onder de naam Systemair B.V.. Het assortiment blijft ongewijzigd. Systemair blijft het vertrouwde brede totaalassortiment leveren in ventilatoren, compacte WTW-units, modulaire luchtbehandelingskasten, luchtverdelingsproducten en brandbeveiliging. Naast Systemair voert het bedrijf merken van topfabrikanten als Nicotra Gebhardt en Ferrari Ventilatori.

SIKA NEDERLAND EN DESCOL SPORTVLOEREN BUNDELEN KRACHTEN Descol sportvloeren uit Deventer, onderdeel van de Zwitserse multinational Sika AG, zal in de zomer van 2014 fuseren met zusterbedrijf Sika Nederland uit Utrecht, een logische vervolgstap op de jarenlange intensieve samenwerking van beide bedrijven. De fusie zal de gezamenlijke marktpositie en interne efficiëntie versterken. Descol sportvloeren en Sika Nederland zijn beiden actief in de markt op het gebied van vloeren, maar wel ieder met een eigen specialisme. Als specialist in de bouw levert Sika Nederland vloeren en diverse professionele andere

bouwoplossingen op het gebied van beton, cementgebonden reparatiematerialen, waterafdichting, verlijming en dakbedekkingen. Verder is het bedrijf bekend vanwege haar innovatieve lijmen afdichtingsoplossingen voor de industrie. Descol sportvloeren biedt met het merk Pulastic® totaaloplossingen voor sportfaciliteiten, zowel indoor als outdoor. Sika Nederland levert producten voor de realisatie van vloeren aan professionals in de bouw en geeft advies aan applicateurs. Dit blijft in de basis hetzelfde. Descol zal zich qua applicatie en service blijven richten op sportvloeren, de focus ligt binnen de markten multifunctionele sportaccommodaties en scholen. De vloerspecialisten die materialen van Sika Nederland inzetten, zullen zich op de volledige breedte van de markt blijven richten, van industriële en commerciële tot decoratieve naadloze gietvloeren.

KOM NAAR THE TECHNOLOGY SHOW Systemair, LSA Frico en Holland Heating verzorgen op donderdag 22 mei The Technology Show in het Dolfinarium Harderwijk. Producten en kennisoverdracht staan hierbij centraal. The Technology Show is bijzonder interessant voor installateurs en adviseurs uit het vakgebied ventilatie en luchtbeheersing, evenals voor retail eindgebruikers. De lezingen brengen bezoekers volledig op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. De productmarkt toont de innovatieve producten van de drie topmerken. Gastspreker tijdens The Technology Show is André Kuipers, de eerste Nederlander met twee ruimtemissies op zijn naam. Kuipers biedt zijn publiek tijdens The Technology Show een unieke inkijk in de wereld van de bemande ruimtevaart. In het najaar van 2014 staat een tweede Technology Show op het programma, namelijk op vrijdag 26 september in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘sHertogenbosch. Voor meer informatie, www.technologyshow.nl

STEEDS MEER IPAD-SCHOLEN IN NEDERLAND Het aantal iPad-scholen in Nederland groeit. Waren er in augustus 2013 nog zeven iPad-scholen, binnenkort zijn het er twintig. Ook Amsterdam krijgt nu twee Steve Jobs-scholen, in Nieuw-West en Zuidoost. Op deze school krijgen alle kinderen een tablet. ICT staat hoog in het vaandel. Daarnaast werkt de iPad-school met flexibele onderwijstijden. De school is van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat geopend en gaat ook door tijdens de vakanties. Verder zijn er geen klaslokalen en zijn de lessen meer op het individu gericht en niet zozeer op de hele klas.

GGD DRENTHE GAAT AAN MECHANISCHE VENTILATIE VAN SCHOLEN METEN De GGD gaat metingen verrichten op Drentse scholen met mechanische ventilatie. Volgens de gezondheidsdienst zijn er vaak problemen met de doorgaans relatief nieuwe ventilatiesystemen. De GGD vergelijkt de meetresultaten met het Bouwbesluit, waarna indien nodig samen met de school en een installateur naar verbetermogelijkheden wordt gezocht.

| 77

ROOSENDAAL | ROC Kellebeek College

MAATWERKINRICHTINGEN VOOR HET ONDERWIJS

78 |

ROOSENDAAL | ROC Kellebeek College

De nieuwbouw van ROC Kellebeek College nabij de Kade in Roosendaal wordt aan het einde van de lente opgeleverd, waarna Zwartwoud start met de vaste inrichting. Het schooljaar 20142015 start in dit prachtige nieuwe gebouw, ontworpen door Jeanne Dekkers Architectuur. Het biedt tevens plaats aan zorg gerelateerde instellingen. “Een aanwinst voor het onderwijs in de omgeving”, vindt accountmanager Jan van der Veen van projectinrichter Zwartwoud. Zijn bedrijf is verantwoordelijk voor de realisatie van de vaste en maatwerk inrichting waaronder receptiebalies, lockerkasten en pantry’s van het Roosendaalse opleidingscentrum. “Het wederzijdse vertrouwen tussen opdrachtgever en ons is onderling uitgesproken”, legt hij uit. “De basis van het goede gevoel bij de opdrachtgever over Zwartwoud ligt in de ervaring in vergelijkbare projecten.” Zwartwoud realiseerde inrichtingen voor ROC Twente, ROC Leiden, ROC Amsterdam, ROC Midden-Nederland en diverse scholengemeenschappen zoals Panta Rhei in Amstelveen en sg Het Veer in Almere.

INNOVATIEF Binnen onderwijsinstellingen ziet Van der Veen in de loop der tijd steeds meer mooie architectuur. “Door slim ontwerp en nieuwe technieken, worden er open gebouwen gerealiseerd die aantrekkelijk en toegankelijker zijn. Een flinke plus voor bezoekers en scholieren.” Het Kellebeek College is de volgende onderwijsinstelling met maatwerk inrichting van Zwartwoud. Daarnaast is het bedrijf onder andere actief binnen gemeentehuizen, ziekenhuizen, posterijen en de financiële sector. ❚

| 79

GENT | Hogeschool Gent Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Salto

INTEGRATIE VAN HR, INDIVIDUELE KAARTCODERING EN DECENTRALE BEHEERSING

Hogeschool Gent implementeert geavanceerde toegangscontrole De HoGent organiseert haar kerntaken onderwijs, onderzoek en dienstverlening in 25 gebouwen, samen goed voor 250.000 vierkante meter. De gebouwen waren omwille van fusies uit het verleden voorzien van gefragmenteerde mechanische sluitsystemen. De HoGent had betreffende de toegangscontrole de behoefte om beter te kunnen inspelen op de dynamiek van de organisatie en tegemoet te komen aan de verwachtingen van studenten en personeel. De oplossing werd gevonden in geavanceerde digitale toegangscontrole. De HoGent heeft gekozen voor software en hardware van Salto Systems. Dit systeem vervangt geleidelijk de mechanische sluitsystemen in zowel de historische als de moderne gebouwen en biedt een verhoogd veiligheidsniveau. Digitale toegangscontrole opent mogelijkheden zoals HR integratie, individuele kaartcodering en decentrale beheersing van toegangsrechten. De HoGent is in 1995 ontstaan door samenvoeging van diverse hogescholen in Gent en omstreken. In 2002 volgde een tweede fusiebeweging.

De hogeschool biedt werken studieruimtes voor 2.150 personeelsleden en 17.000 studenten. Hiertoe behoren 4.000 studenten en 350 personeelsleden van de Universiteit Gent, aan wie de HoGent huisvesting en facilitaire ondersteuning biedt. “In 2008 besloot de HoGent om digitale toegangscontrole binnen de organisatie te introduceren”, zegt Rudi De Vierman, diensthoofd Technieken en Systemen van de directie Gebouwen en Facilitair Beheer. “Vroeger waren de onderwijsgebouwen voorzien van gefragmenteerde,

mechanische sluitoplossingen. Om in te spelen op de dynamiek van de organisatie met wijzigingen in personeel en ruimtegebruik, en om te voldoen aan de diversiteit van momenten waarop toegang nodig is, kozen we voor digitale toegangscontrole. Ook vonden we het belangrijk om toegangsbeheer mogelijk te maken per deur, per zone en per individu en dit voor specifieke tijdsregimes en periodes. Alle personeelsleden en studenten van de HoGent beschikken nu over digitale toegangsrechten op hun personeels- of studentenkaart.”

MODERNE EN UITGEBREIDE TOEGANGSCONTROLE De HoGent koos voor Salto Systems om de wensen te verwezenlijken. Hierover zegt De Vierman: “Het pakket aan oplossingen van Salto sluit naadloos

80 |

GENT | Hogeschool Gent

aan op de diverse toegangsvraagstukken van de onderwijsinstelling met zowel historische als moderne gebouwen. De geïmplementeerde oplossing is een combinatie van online punten en offline deurgarnituren en cilinders in een lokaal netwerk. Het virtueel netwerk van Salto komt tot stand door de informatie die middels de kaarten aan de deurgarnituren en cilinders wordt doorgegeven. De kaarten ontvangen een update met de volledige blacklist van vervallen kaarten bij centraal geplaatste online punten. De toegangscontrole is decentraal in opzet, waardoor de verschillende faculteiten en de School of Arts zelf toegangsrechten kunnen instellen. De verschillende faculteiten staan dichter bij de studenten en het personeel en kunnen beter inschatten wie wanneer waar binnen mag. Gelet op de omvang van de organisatie is het essentieel dat elke wijziging in HR automatisch zijn effect heeft binnen de digitale toegangscontrole. Daarvoor werden

verschillende processen via een HR-integratie geautomatiseerd. Voor de HoGent was het ook belangrijk om zelf de personeels- en studentenkaarten te coderen omdat op die kaarten naast de informatie over de toegangscontrole ook applicaties voor betaalsoftware en reprografie dienen te functioneren.”

GELEIDELIJKE IMPLEMENTATIE Salto Systems leverde RW Pro-acces for service, online deurcontrollers voor buitendeuren, slagbomen en updaters, offline deurgarnituren voor leslokalen en kantoren en GEO cilinders voor deuren in historische gebouwen. “De eerste produc-

ten zijn in het openleercentrum van de campus Schoonmeersen en de studentenhuizen van de campus Mercator toegepast”, zegt De Vierman. “Hierna zijn en worden andere gebouwen van de HoGent voorzien van hardware. De software implementatie en de verankering ervan met HRoplossingen is intussen voor honderd procent voltooid. Salto Systems zorgt voor ondersteuning bij het uitvoeren van updates en installatie van de firmware, zodat de digitale toegangscontrole upto-date blijft.” ❚

| 81

HAARLEM | Energieneutrale Brede School

Tekst | Hugo Kamperman

Energieneutrale Brede School in Haarlem is zijn tijd ver vooruit Er wordt veel verwacht van de zon in Haarlem. Niet minder dan 484 zonnepanelen zijn gemonteerd op het platte dak van DSK II, een Brede School waaraan slechts twaalf maanden is gebouwd. De in totaal zo’n 800 vierkante meter aan zonnecellen moeten er – samen met een uitstekende isolatie en een ondergrondse warmte-koudeopslag – voor zorgen dat het schoolgebouw energieneutraal is. DSK II, hetgeen staat voor fase 2 van de herinrichting van het gebied rondom voetbalclub Door Samenspel Kampioen, is een voorbeeldproject voor de stad. De gemeente Haarlem wil vanaf 2015 alle te verrijzen gemeentelijke schoolgebouwen klimaatneutraal bouwen. In april 2013 is begonnen met de bouw van de school aan het Van Zeggelenplein. Een jaar later – in april 2014 – is het gebouw opgeleverd. De leerlingen van basisschool Martin Luther King en de school voor speciaal basisonderwijs Hildebrand nemen na de zomervakantie hun intrek in hun nieuwe onderkomen. Het schoolgebouw biedt ook ruimte aan een peuterspeelzaal en een gymzaal, elk met een

82 |

eigen ingang. Bij de bouw van DSK II is ingezet op een zo goed mogelijk isolatie van het gebouw. Zo zijn bijvoorbeeld de kozijnen voorzien van drievoudige beglazing. “In grote lijnen komt het erop neer dat je moet proberen dat de warmte of koude die wordt gecreëerd, in het gebouw blijft. Dat doe je door te zorgen voor een heel hoge Rc-waarde, een heel hoge isolatiewaarde”, vertelt Johan van Waveren, projectleider van Huib Bakker Bouw. “Zowel de gevel, het dak als de beganegrondvloer – dus de hele gebouwschil – heeft een Rc-waarde van 8,0. Waardes als 4,5 of 5,0 komen weleens voor, maar 8,0 is echt exceptioneel.”

HAARLEM | Energieneutrale Brede School

De zonnepanelen zijn een tweede manier om bij te dragen aan een klimaatneutrale school. Ze hebben een totaal vermogen van 120.000 Wattpiek. De derde factor in het energieverhaal is de warmte-koudeopslag. “Wij maken gebruik van warmtekoude opslagbronnen naast het gebouw. ’s Zomers wordt er gekoeld met koel water uit de bron en ’s winters wordt er verwarmd met warm water uit de bron. Die bronnen zitten op vijftig meter diepte en omdat er zo’n enorm pakket grond op ligt, is het ontzettend goed geïsoleerd.” Wat verder heel bijzonder aan de school, die drie bouwlagen telt, is dat er veel aandacht is geschonken aan luchtdicht bouwen. “Het gebouw heeft een Qv;10-waarde van 0,2, dat is voor een dergelijk utilitair gebouw uitzonderlijk te noemen. Deze waardes benaderen zelfs de normen voor ‘Passief bouw’. Bij een Qv;10-waarde van 0,40 of kleiner moet je er rekening mee houden dat je als aannemer bijzondere voorzieningen moet gaan treffen om deze mate van luchtdichtheid te bereiken – of belangrijker nog: te behouden. Wat dat betreft zijn we onze tijd ver vooruit.” De komende twee jaar zal Huib Bakker Bouw de energieprestaties van het schoolgebouw blijven monitoren. “Totdat we een punt bereikt hebben dat we echt energieneutraal draaien.” ❚

GROEP

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Spaarnesant, Haarlem

ONTWERP Architecten- en Ingenieursbureau Kristinsson, Deventer

CONSTRUCTEUR Kooij & Dekker, Harderwijk

ADVIES INSTALLATIES Royal Haskoning DHV, Amsterdam

UITVOERING Huib Bakker Bouw

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES ETB Cas Sombroek, Volendam

LOODGIETER INSTALLATIES P.C. van der Horst, Uitgeest

WERKTUIGBOUWKUNDIGE INSTALLATIES Combi, Monnickendam

BOUWKOSTEN € 4.070.000,00

BOUWPERIODE April 2013 – April 2014

UW PARTNER IN ONTWIKKELEN EN BOUWEN

‘elke procesfase is verzekerd van deskundige en betrouwbare begeleiding.’ De HBB Groep realiseert en ontwikkelt met betrokkenheid en professionaliteit bijzondere bouwprojecten. Wij combineren meer dan 75 jaar ervaring met een platte, flexibele organisatie die volledig is toegesneden op ontwikkelen en bouwen in de 21e eeuw. Onze jarenlange ervaring met scholenbouw en vele naar volle tevredenheid opgeleverde projecten, maken ons de perfecte partner bij uw bouwopgave. www.hbbgroep.nl

vOlG ONs:

@HBBGROEP

HBB GROEP

| 83

HELLENDOORN | BS de Twijn

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | BCT Architecten

DESIGN & BUILD ZORGT VOOR EEN FRAAI GEBOUW Hellendoorn krijgt een nieuw schoolgebouw. Scholencluster De Twijn wordt gerealiseerd door Koopmans Bouw in Enschede, onderdeel van TBI Holdings uit Rotterdam. Na een succesvolle voorselectie, gooide deze aannemer ook nog eens hoge ogen bij de uiteindelijke selectie.

84 |

HELLENDOORN | BS de Twijn

Koopmans Bouw heeft een ruime ervaring in scholenbouw, besteedde veel aandacht aan het ontwerp en de duurzaamheid en legde een scherpe prijs op tafel. De Twijn biedt straks onderdak aan vier verschillende partijen: de basisscholen Talentrijk en de Peppel, de buitenschoolse opvang van Stichting Kinderopvang West-Twente en een sporthal van de gemeente. Het is de bedoeling dat De Twijn begin 2015 in gebruik wordt genomen.

FRAAI EN FUNCTIONEEL De aanbestedingsprocedure vond plaats volgens het concept ‘Design & Build’. Dat betekent dat een groot beroep werd gedaan op de creativiteit van Koopmans Bouw. “We hadden enkel het Pro-

gramma van Eisen. Het was onze uitdaging om een gebouw te ontwerpen dat aan alle eisen kon voldoen. Dat heeft geresulteerd in een prachtig functioneel ontwerp, dat past in zijn omgeving. Elke gebruiker heeft hierin zijn eigen ruimtes geclusterd. De ruimtes die hij deelt met één of meer andere partijen, liggen in zijn directe omgeving. Zo ligt de buitenschoolse opvang bijvoorbeeld tussen de speellokalen van de scholen in.”

GELUIDSEISEN De langgerekte vorm van het gebouw werd bepaald door de hoge geluidseisen die gelden voor onderwijsgebouwen. Henk Westendorp, ontwikkelingsmanager bij Koopmans: “Voor het schoolgebouw loopt de druk bereden PC Stamstraat. Met een rechthoekige vorm heeft het gebouw overal de maximale afstand tot deze straat en blijft de geluidsoverlast tot een minimum beperkt.” Frisse kleuren aan de buitenzijde van het gebouw markeren straks de onderverdeling. Zo kan iedereen zijn eigen gedeelte gemakkelijk vinden. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Hellendoorn

ONTWERP BCT Architecten, ingenieurs en adviseurs – Enschede

ADVIES Aveco de Bondt – Rijssen

UITVOERING Koopmans Bouw – Enschede

INSTALLATIES Verwey Raadgevend Technisch Bureau – Oosterhout (Gld)

BOUWKOSTEN € 3.215.000

BOUWPERIODE december 2013 – november 2014

| 85

ALPHEN AAN DEN RIJN

| Nieuwbouw Prisma/De Meerkoet

Tekst | Margot Visser Beeld | Scope Scholengroep

â&#x20AC;&#x2DC;Een naadloze aansluiting tussen speciaal onderwijs en arbeidsmarktâ&#x20AC;&#x2122; Een in Nederland uniek concept, zo omschrijft Geert Jan Scholte van SCOPE scholengroep de samenwerking tussen het speciaal voortgezet onderwijs van De Prisma en De Meerkoet, de leer- en werkomgeving van Gemiva-SVG Groep. De twee instellingen hebben samen een nieuw gebouw in Alphen aan den Rijn ontwikkeld en inmiddels ook betrokken. Voorzieningen, mankracht en expertise worden hier gedeeld. Door de grotendeels glazen pui ziet de gezamenlijke nieuwbouw van VSO Prisma en De Meerkoet er uitnodigend uit. Goed zichtbaar is het winkeltje, waar jongeren met een beperking zelfgemaakte producten verkopen. In het restaurant kunnen niet alleen leerlingen maar ook wijkbewoners een hapje eten. Op de bovenverdieping zijn de lokalen van het VSO. Meer kansen bieden aan jongeren met een beperking, dat is wat VSO Prisma, onderdeel van

86 |

ALPHEN AAN DEN RIJN

SCOPE scholengroep uit Alphen aan den Rijn en de Gemiva-SVG Groep, een organisatie voor mensen met een beperking, willen bereiken. Samen ontwikkelden zij de nieuwbouw aan de Meerkoetstraat in Alphen aan den Rijn. Beide partijen kunnen gebruikmaken van elkaars ruimtes, expertise en mankracht. Dat is efficiënt en kostenbesparend, maar de werkelijke toegevoegde waarde ligt volgens Geert Jan Scholte in de kansen die dit concept aan deze groep jongeren biedt. “De arbeidsmarkt wordt steeds moeilijker toegankelijk voor mensen die niet honderd procent mee kunnen komen. Onze samenwerking zorgt voor een naadloze aansluiting tussen speciaal onderwijs en de arbeidsmarkt. Leerlingen die uitstromen uit het VSO kunnen zich bij Gemiva-SVG rustig voorbereiden op het werkende leven door stage te lopen of workshops te volgen op het gebied van zelfredzaamheid, weerbaarheid en assertiviteit.”

Beide partijen zijn erg tevreden over de gerealiseerde nieuwbouw, die na de kerstvakantie in gebruik werd genomen en in april officieel is geopend. Al was het volgens George de Water, bestuurslid van Gemiva-SVG Groep, best lastig om de programma’s van eisen op elkaar af te stemmen. “Wij zijn als zorginstelling gewend aan een hoog kwaliteitsniveau van bouwen. Prisma heeft, als onderwijsinstelling, te maken met krappere budgetten. Dat maakte het tot een uitdaging om een voorzieningenniveau te realiseren dat beide partijen acceptabel vonden. Maar dat is uiteindelijk heel goed gelukt.” Scholte beaamt dit. “Het gebouw heeft een hoog afwerkingniveau qua materiaalgebruik en voorzieningen. Als onderwijsinstelling hadden wij ons dergelijke investeringen nooit kunnen permitteren. Dat geldt ook voor de maatregelen die zijn getroffen op het gebied van energiezuinigheid.

| Nieuwbouw Prisma/De Meerkoet

Het gebouw voldoet aan de hoogste eisen. Er zit een WKO-installatie onder het gebouw en het dak ligt vol met zonnepanelen. Ook hebben we een optimale geluidswering door de toepassing van driedubbel glas. Prettig, aangezien we aan een drukke weg zijn gelegen.” Flexibiliteit was een belangrijk uitgangspunt voor de bouw volgens Scholte en De Water. “Dit pand is gebouwd op een bepaald leerlingenaantal. Maar we weten nu al dat het aantal VSO-leerlingen de komende jaren zal gaan afnemen. Bovendien moeten we afwachten hoe de veranderde inzichten ten aanzien van de AWBZ gaan uitpakken. Op de bovenverdiepingen zijn daarom flexibele wanden toegepast. Hierdoor kunnen we op eenvoudige wijze lokalen vergroten, verkleinen of weglaten. En het gebouw is toereikend om andere groepen onderwijs te bieden.” ❚

| 87

Wie doet wat Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in Onderwijs & Bouw

AANNEMERS & BOUWBEDRIJVEN

BUITENTERREININRICHTING

REMMERS BOUWGROEP BOUWGROEP DIJKSTRA DRAISMA

Postbus 120 8700 AC BOLSWARD T................................................................... +31 (0)515 334000 F................................................................... +31 (0)515 334040 E info@bgdd.nl W www.bgdd.nl

Postbus 4021 5004 JA TILBURG T................................................................... +31 (0)13 5723900 F.................................................................. +31 (0)13 5729301 E ohubers@remmersbouwgroep.nl W www.remmersbouwgroep.nl

AFBOUW

BOUWBEDRIJF

Standerdmolen 3a 5571 RN BERGEIJK Postbus 9 5570 AA BERGEIJK T.................................................................. +31 (0)497 572220 F................................................................... +31 (0)497 573129 E info@bouwbedrijfburgmans.nl W www.bouwbedrijfburgmans.nl

AFBOUW PERDOK BV

Peizerweg 140 9727 AP GRONINGEN T...................................................................+31 (0)50 5280680 F...................................................................+31 (0)50 8508950 E info@afbouwperdok.nl W www.afbouwperdok.nl

ARCHITECTEN

AANNEMINGSBEDRIJF FRAANJE BV

Nieuwe Kraayertsdijk 37 4458 NK 'S-HEER ARENDSKERKE T.................................................................... +31 (0)113 615500 F.....................................................................+31 (0)113 612764 E info@fraanje.com W www.fraanje.com

Postbus 145 7580 AC LOSSER T .............................................................. +31 (0)53 536 27 67 F............................................................... +31 (0)53 538 59 25 E buitenspelen@kuhlkamp.nl W www.kuhlkampbuitenspelen.nl

DAGLICHTCONSTRUCTIES

BURGMANS B.V.

BOUWBEDRIJF BURGMANS BV

KÜHLKAMP BUITENSPELEN

NOBUTEC BV

Maasdijkseweg 113 2291 PJ WATERINGEN T................................................................... +31 (0)174 385242 F................................................................... +31 (0)174 441027 E info@nobutec.nl W www.nobutwc.nl

MARX& STEKETEE architecten bv MARX & STEKETEE ARCHITECTEN

Dommelstraat 11 5611 GJ EINDHOVEN T...................................................................+31 (0)40 2446568 F...................................................................+31 (0)40 2444591 E mail@mrxnstkt.nl W www.mrxnstkt.nl

BOUWADVIES & -MANAGEMENT HEERKENS VAN BAVEL BOUW BV

THERMOFLOR BV

Molenweer 2b 2291 NR WATERINGEN T................................................................... +31 (0)174 290606 F....................................................................+31 (0)174 290291 E info@thermoflor.com W www.thermoflor.com

DEUREN & KOZIJNEN

Postbus 35 5000 AA TILBURG T...................................................................+31 (0)13 4666999 F...................................................................+31 (0)13 4666900 E info@hvbbouw.nl W www.heerkensvanbavel.nl

ALPHAPLAN

MEIJER BOUW SASSENHEIM

Postbus 549 2400 AM ALPHEN AAN DE RIJN T...................................................................+31 (0)172 484000 E mail@alphaplan.nl W www.alphaplan.nl

Postcode 156 2170 AD SASSENHEIM T....................................................................+31 (0)252 219122 F...................................................................+31 (0)252 232628 E info@meijersassenheim.nl W www.meijersassenheim.nl

MHB BV

Postbus 6 6674 ZG HERVELD T.................................................................. +31 (0)488 451951 F...................................................................+31 (0)488 452022 E info@mhb.nl W www.mhb.nl

GEVELBOUW

LINDHORST HUISVESTINGADVISEURS

BOUWBEDRIJF DE VRIES EN VERBURG

Postbus 59 2820 AB STOLWIJK T................................................................... +31 (0)182 341741 F................................................................... +31 (0)182 342475 E info@devriesverburg.nl W www.devriesverburg.nl

TOEKOMST GROEP

Ged. Laanweg 47, 1619 PB ANDIJK Postbus 4, 1619 ZG ANDIJK T................................................................. +31 (0)228 594900 F................................................................. +31 (0)228 594909 E info@toekomstgroep.nl W www.toekomstgroep.nl

88 |

Postbus 3 7900 AA HOOGEVEEN T................................................................... +31 (0)528 234518 F................................................................... +31 (0)528 234517 E info@lindhorst.nl W www.lindhorst.nl

FACADIS GEVELTECHNIEK

Postbus 330 7570 AH OLDENZAAL T................................................................... +31 (0)541 572030 F................................................................... +31 (0)541 572040 E info@facadis.nl W www.facadis.nl

SIJPERDA - HARDY ADVIESBUREAU

Postbus 23 8650 AA IJLST T................................................................... +31 (0)515 429777 F....................................................................+31 (0)515 438457 E info@sijperda-hardy.nl W www.sijperda-hardy.nl

JM VAN DELFT & ZN

Postbus 232 5150 AE DRUNEN T................................................................... +31 (0)416 374925 F.................................................................. +31 (0)416 378450 E info@jmvandelft.nl W www.jmvandelft.nl

Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in Onderwijs & Bouw

Wie doet wat GRONDWERK

ITN INSTALLATIETECHNIEK BV DRIESSEN BV

Handelstraat 5 5961 PV HORST T...................................................................+31 (0)77 3978000 F...................................................................+31 (0)77 3978008 E info@driessen-horst.nl W www.driessen-horst.nl

FRANKI GRONDTECHNIEKEN BV

Trondheim 8 2993 LE BARENDRECHT T....................................................................+31 (0)180 641998 F....................................................................+31 (0)180 641999 E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.com

Postbus 345 6710 BH EDE T.................................................................... +31 (0)318 637375 F................................................................... +31 (0)318 622346 E info@itn.nl W www.itn.nl

VAN DEN POL ELEKTROTECHNIEK BV

Postbus 37 3417 ZG MONTFOORT T...................................................................+31 (0)348 473434 F...................................................................+31 (0)348 472294 E info@vandenpol.com W www.vandenpol.com

TES INSTALLATIETECHNIEK BV KEMTEC

Postbus 2184 6020 AD BUDEL T...................................................................+31 (0)495 492348 F...................................................................+31 (0)495 492773 E info@kemtec.nl W www.kemtec.nl

Postbus 612 5000 AP TILBURG T.................................................................. +31 (0)13 4678200 F................................................................... +31 (0)13 4678600 E info@testilburg.nl W www.tesgroep.nl

INSTALLATIETECHNIEK WTH VLOERVERWARMING BV LAMMERINK INSTALLATIEBEDRIJF NOORD BV BECK EN V/D KROEF

Printerstraat 21 1033 RT AMSTERDAM T...................................................................+31 (0)20 6824385 F................................................................. +31 (0)20 6844043 E info@beckvdkroef.nl W www.beckvdkroef.nl

De Mors 76 7631 AK OOTMARSUM T...................................................................+31 (0)541 588010 F...................................................................+31 (0)594 585801 E noord@lammerink-groep.nl W www.lammerink-groep.nl

Postbus 491 3300 AL DORDRECHT T................................................................... +31 (0)78 6510640 F................................................................... +31 (0)78 6184282 E info@wth.nl W www.wth.nl

INTERIEURBOUW

VAN BERGEN INTERIEURBOUW MAMPAEY DORDRECHT BECTRO INSTALLATIETECHNIEK BV

Heliumweg 36 3812 RE AMERSFOORT T...................................................................+31 (0)33 4560805 F...................................................................+31 (0)33 4561013 E info@bectro.nl W www.bectro.nl

Wieldrechtseweg 30 3300 AB DORDRECHT T...................................................................+31 (0)78 6522422 F...................................................................+31 (0)78 6180892 E informatie@mampaey.nl W www.mampaey.nl

Belsebaan 12 5131 PH ALPHEN T...................................................................+31 (0)13 5082253 E info@vanbergeninterieurbouw.nl W www.vanbergeninterieurbouw.nl

MEGENS INSTALLATIES BRANDSEN INSTALLATIETECHNIEK B.V.

Barneveldseweg 33 6741 LJ Lunteren Nederland T....................................................................+31 (0)342 401715 F....................................................................+31 (0)342 401751 E info@brandsen-installatietechniek.nl W www.brandsen-installatietechniek.nl

COFELY ZUID BV

Postbus 72 5060 AB OISTERWIJK T...................................................................+31 (0)13 5292685 F...................................................................+31 (0)13 5288445 E info@cofely-gdfsuez.nl W www.cofely-gdfsuez.nl

Postbus 68 6650 AB DRUTEN T....................................................................+31 (0)487 581510 F....................................................................+31 (0)487 517080 E info@megens-installaties.nl W www.megens-installaties.nl

SMITSAIR JET SYSTEMEN B.V.

Postbus 41 1420 AA UITHOORN Postbus 41 1420 AA UITHOORN T................................................................. +31 (0)297 564455 F................................................................. +31 (0)297 569296 E jetsystemen@smitsair.nl W www.smitsair.nl

PARTHOS B.V.

Industrieterrein 25 5981 NK PANNINGEN T...................................................................+31 (0)77 3068200 F................................................................... +31 (0)77 3074220 E info@parthos.nl W www.parthos.com

TEKTON BV

Energieweg 4 2964 LE GROOT-AMMERS T ................................................................. +31 (0)184 601630 E info@tektonbv.nl W www.tektonbv.nl W www.interieurbouw.nl

89 |

Wie doet wat Wat doet u eigenlijk? Voor € 95,- per uitgave weten uw klanten dat ook! Bel (0495) 45 00 95 voor alle informatie over een vermelding in Onderwijs & Bouw

STAALCONSTRUCTIE

TRAPPEN

WANDEN & PANELEN

STEWARD DESIGN PANELS MOUW HOEDLIGGERS

Meentweg 19 3774 TK KOOTWIJKERBROEK T...................................................................+31 (0)342 443078 F...................................................................+31 (0)342 442579 E info@mouwhoedliggers.nl W www.mouwhoedliggers.nl

TEGELS & NATUURSTEEN

TRAPPENFABRIEK VERMEULEN B.V. Lokkerdreef 14, 4879 ND ETTEN-LEUR Postbus 82, 4870 AB ETTEN-LEUR T...................................................................+31 (0)76 5088000 F...................................................................+31 (0)76 5088060 E info@vermeulen-trappen.nl W www.vermeulen-trappen.nl

Postbus 96 4200 AB GORINCHEM T...................................................................+31 (0)183 589099 F...................................................................+31 (0)183 589823 E info@designpanels.com W www.designpanels.com

WANDEN

VLOEREN BREEDVELD MOBIELE WANDSYSTEMEN

BETTING & RESSING

Batterij 12 7141 JL GROENLO T....................................................................+31 (0)544 476170 F....................................................................+31 (0)544 476179 E verkoop@bettingressing.nl W www.bettingressing.nl

DESCOL KUNSTSTOF CHEMIE BV

Postbus 60 6650 AB DRUTEN T...................................................................+31 (0)487 542888 F .................................................................. +31 (0)487 542076 E info@breedveld.com W www.breedveld.com

Postbus 420 7400 AK DEVENTER T...................................................................+31 (0)570 620744 F...................................................................+31 (0)570 608493 E verkoop@descol.nl W www.descol.nl

TOEGANGSTECHNIEK

PEPUTAN KUNSTSTOFTECHNIEK ROSYSTEMS ZienXL

ZienXL - Smuigelweg 1 1704 PX HEERHUGOWAARD T...................................................................+31 (0)6 23026110 F...................................................................+31 (0)72 5725486 E info@rosystems.nl W www.rosystems.nl

Energieweg 6 4231 DJ MEERKERK Postbus 46 4230 BA MEERKERK T ................................................................. +31 (0)183 354700 F.................................................................. +31 (0)183 354740 E info@eputan.nl W www.eputan.nl

PARTHOS B.V.

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.onderwijsenbouw.nl? Neem dan contact op met Patricia Rutten of Gilles Coulier: T +31 (0)495 450095 E p.rutten@louwersuitgevers.nl E g.coulier@louwersuitgevers.nl

90 |

Verlaag nu de woonlasten en help het milieu

Foto van een kurkdroge TONZON kruipruimte

TONZON Vloerisolatie: al 33 jaar de beste aanpak OokOok bij huurwoningen geen overbodige luxe! bij scholen geen overbodige luxe!

Dubbele aanpak voor het beste resultaat Zelfs betonnen vloeren worden merkbaar warmer met TONZON Thermoskussens, warmer nog dan de vloer van nieuwe woningen. (zie grafiek). Het Thermoskussen is het enige materiaal dat alle warmteverlies door warmtestraling elimineert. Een TONZON vloer wordt daardoor sneller warm, bereikt een hogere temperatuur en koelt langzamer af (zie het schema). Daarom ook bij uitstek geschikt bij vloerverwarming, zelfs als de vloer al is geïsoleerd met EPS of PUR. De besparing bij vloerverwarming kan oplopen tot wel 40%. 21

Gemiddelde vloertemperatuur

spaart enorm in de onderhoudskosten. Leidingen en ophangbeugels corroderen niet meer en houten balken rotten niet verder, zo blijkt na 33 jaar praktijkervaring. TONZON stopt zelfs betonrot! Het maakt ook een einde aan muffe lucht en met minder ventilatie heeft men een droger huis. De dubbele aanpak; duurzaam, energiezuinig, gezond en veilig Het Thermoskussen en de Bodemfolie hebben beiden DUBO-Keur. Door de warmere droge vloeren ontstaan minder schimmels en huisstofmijt en daarmee een gezonder binnenmilieu. De uitvoering brengt nauwelijks overlast met zich mee. Geen grote vrachtwagens voor de deur en de bewoners kunnen tijdens het aanbrengen gewoon in huis blijven.

TONZON Rc > 3,8 m2K/W

Schematische weergave thermisch gedrag begane grondvloer

Isolatiewaarde Hoog Middel Laag

Temperatuur

Rc = 1,3 m2K/W (nieuwbouw norm van 1982 tot 1993)

Geen isolatie 0

Rc-waarde vloer

Temperatuur vloer

Rc = 2,5 m2K/W (1993 - 2012)

Afkoeling bij nachtverlaging

Opwarming in de morgen

Temperatuurverloop gedurende de dag

Droge kruipruimte, alleen maar voordelen Door de stevige Bodemfolie, die woningbreed wordt aangebracht, ontstaat een droge kruipruimte. De folie neemt nauwelijks ruimte in en houdt toch meer vocht tegen dan een dikke laag losse materialen. De kurkdroge kruipruimte

Meer weten? Kijk op www.tonzon.nl. Bellen of mailen kan ook via 0900 - 28 66 966.

TONZON BV • Postbus 1375 • 7500 BJ Enschede • T: 053 - 433 23 91 • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl

www.alphaplan.nl

an a u r

t, s e b s

aa w t ee

n e b oe

Alphaplan heeft veel kennis en ervaring in de onderwijssector. Ook voor al uw andere bouwkundige en huisvestingsvraagstukken kunt u bij ons terecht.

• • • • • •

Asbestinventarisaties Huisvestingsmanagement Technisch beheer Scholenmeetlat strategische analyse onderwijshuisvesting Energie en Binnenmilieu Advies Meerjarenonderhoudsprognose

Voor meer informatie: Asbest | Arie Stapper, astapper@alphaplan.nl Overig | Ronald de Jong, rdjong@alphaplan.nl (0172) 484 000