Onderwijs & Bouw 02 2015 by Louwers Mediagroep

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS JAARGANG 4

NUMMER 2

2015

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

Foto: Corbis / Hollandse Hoogte

Het schoolgebouw van de toekomst Slimme oplossingen voor frisse scholen

De ‘frisse school’ is een term die steeds vaker opduikt. Terecht, want uit onderzoek blijkt dat er op scholen veel te verbeteren is aan het binnenklimaat én de energieprestaties. Scholen zijn vanaf heden zelf verantwoordelijk voor het realiseren van een goed binnenklimaat, en dat heeft voordelen!. ABB is specialist in gebouwsysteemtechniek. Samen met partners en dochterbedrijven biedt ABB een range aan oplossingen voor het schoolgebouw van de toekomst. Comfort, duurzaamheid, veiligheid en productiviteit zijn daarbij onze speerpunten. Maak kennis met onze mogelijkheden. www.abb.nl

ABB b.v. Frankeneng 15 NL-6710 BC Ede Tel. +31 (0)318 66 93 00, Fax +31 (0)318 63 17 18 E-mail: info.lowvoltageproducts@nl.abb.com

Knauf AMF Plafondsystemen bv Mesonweg 8-12, 3542 AL - Utrecht Tel.: +31 (0) 30 / 241 54 45, Fax: +31 (0) 30 / 241 07 37 info@knaufamf.nl, www.knaufamf.nl

Zoekt u een master in buildings?

Alle ruimte voor de beste oplossing Bij goed onderwijs past een uitstekend gebouw dat voldoet aan de hoogste eisen: duurzaam, energiezuinig, betaalbaar en gericht op de toekomst. Een gebouw dat bijdraagt aan het behalen van uw organisatie doelstellingen en waar studenten en docenten optimaal

kunnen presteren. Voor zulke onderwijsgebouwen moet u bij De Groot Vroomshoop Bouwsystemen zijn. Kijk voor projecten op www.degrootvroomshoop.nl en u zult zien dat we al meerdere keren met succes zijn afgestudeerd.

T +31 (0)546 666 333

Bouwsystemen is onderdeel van De Groot Vroomshoop Groep

I www.degrootvroomshoop.nl

Voorwoord

Groen ‘Eén ding verandert nooit aan het onderwijs: het verandert voortdurend’. Met deze zin begint een van de artikelen in deze nieuwe editie van Onderwijs & Bouw. Het verhaal gaat over een nieuw te bouwen onderwijsgebouw, het Centrum voor Levenswetenschappen, voor de Rijksuniversiteit Groningen. Creëer een inspirerend gebouw voor de steeds wisselende studentenpopulaties, dat was de uitdaging die architect Rudy Uytenhaak kreeg voorgelegd Hij bedacht een oplossing met een constructie waarbij de vrije vloeren steeds anders in te delen zijn. Nu onderwijsruimte, maar in de toekomst misschien kantoren of studentenwoningen. Het is een oplossing die valt onder de noemer duurzaam bouwen. Er wordt steeds vaker niet meer alleen naar de functie van een gebouw nu gekeken, maar eveneens naar toekomstige mogelijkheden. Een ander regelmatig gebruikte oplossing is om nu al meerdere functies, waaronder onderwijs, in een gebouw onder te brengen en het gebouw zodanig te ontwerpen dat als in de toekomst voor de ene functie minder ruimte nodig is, een andere functie – die behoefte heeft aan meer plek – makkelijk en zonder al te grote ingrepen kan uitbreiden. U komt voorbeelden van deze benadering ook vrijwel in elke editie van Onderwijs & Bouw tegen. Een ander duurzaam aspect dat we in deze editie belichten, is het groen. Zoals bij het Clusius College in Alkmaar, volgens de aannemer het groenste project dat ze ooit realiseerden. Een school met een kern met daarin een indrukwekkend atrium met een tribune, zitgelegenheid en vooral veel beplanting. Nog iets groener wordt het in het artikel over hoe planten in klaslokalen zorgen voor een beter gezuiverde lucht. Planten brengen water, damp en zuurstof in de lucht, waardoor de luchtvochtigheid in de ruimte stijgt. Combineer dat met airconditioning en er ontstaat een prima en prettig binnenklimaat. Ook alle andere aspecten van het begrip Frisse Scholen – een term die bij iedere scholenbouwer inmiddels volop bekend is – komen weer aan bod in dit magazine. Zoals we ook weer tal van andere aspecten van de scholenbouw belichten. Denk aan het bouwen op ‘postzegellocaties’, op drukke locaties, historische locaties en op plekken waar om een onderwijsgebouw met een sprekende en heel eigen uitstraling wordt gevraagd. We doen daarbij diverse gemeenten aan, waaronder Rotterdam. In die stad voldoen tot nu toe slechts 100 van de 600 scholen aan de normen van Frisse Scholen. Dus begint de gemeente met een inhaalslag, met een verjonging van het onderwijsvastgoed. Daar is tien jaar voor uitgetrokken. Rotterdam zal dus ongetwijfeld in de komende edities vaak op de pagina’s van Onderwijs & Bouw terugkeren. Ik wens u veel leesplezier,

Jac Buchholz

Vaktijdschrift over nieuwbouw, onderhoud en renovatie in het onderwijs

Nummer 2 | Jaargang 4 | 2015 Verschijnt 6 x per jaar ISSN 2214-4161 UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

Autobaan 22, 8210 Loppem Postbus 85, 3900 Overpelt T +32 (0)50 368170 E info@louwersmediagroep.be W www.louwersmediagroep.be

017

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

EINDREDACTIE Jac Buchholz

REDACTIEMEDEWERKERS

Hilda Bosma, Martijn van den Bouwhuijsen, Liliane Verwoolde (Het Tekstbureau), Lieke van Zuilekom, SjoerdMeuleman, Joke Heikens, Henk Geist, Marcel van Rijnbach

BLADMANAGEMENT

Gilles Coulier E g.coulier@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES

Online aanleveren: www.wetransfer.com o.v.v. naam en project Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E traffic@louwersuitgevers.nl

ABONNEMENTSPRIJS

€ 63,-- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie bv o.v.v. Onderwijs & Bouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, projectontwikkelaars, woningbouw/verenigingen, overheidsinstellingen, brancheorganisaties, directies, management en besturen van alle scholen en organisaties in het onderwijs in Nederland met (ver) bouwplannen, wethouders onderwijs van alle gemeenten in Nederland en België.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

DRUKWERK

Barendrecht Deventer Alkmaar

Lokaal Opleidingen Centrum Kindcentrum Rivierenwijk Clusius

36 5 14 17

THEMA FRISSE SCHOLEN Tablets in de klas: ook voor de gebouwinstallaties Comfortabel en licht schoolgebouw dankzij akoestische plafondpanelen Leren tot je groen ziet Peetersschool: nostalgische school, moderne installaties Duurzame waarde door flexibiliteit Historische, maar frisse uitstraling Rotterdam verjongt vastgoed scholen Hét schoolvoorbeeld van een gezond binnenklimaat WTW-unit met warmtepomp: veel meer comfort Zaandam Utrecht Moerwijk Sprang-Capelle Velp Lisse Den Haag

Sporthal Zaanstad Zuid Onderwijscentrum Noordwestcluster Brede buurtschool Brede school de Rank Groenhorst College Fioretti Europese school, Rijnlands Lyceum

22 24 26 28 30 32 34 36 37

39 42 46 48 50 51 52

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

De Pen: Marco van Zandwijk

Inhoud

THEMA STUDENTENHUISVESTING Uitbreiding voltooid van Spinozacampus in Amsterdam Zuidoost Stil en energiezuinig ventilatiesysteem AmstelHome: als warme broodjes 'Wie kan een tempo halen van negen units per dag?'

Opende

Schoolgebouw

Journaal

56 59 60 62

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS JAARGANG 4

NUMMER 2

2015

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

VAKTIJDSCHRIFT OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS | WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

IJsselmuiden Duivendrecht

De Groenling Zonnehofscholen

70 73

Coverbeeld | Centrum voor Levenswetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen, opgebouwd volgens de flexibel comfort werkwijze van VBI, foto Roos Aldershoff

’s-Hertogenbosch Amsterdam

Ds. Pierson College Tobiasschool

Wie doet wat?

75 77 78 80 83

BARENDRECHT | Lokaal Opleidingen Centrum

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Heerkens van Bavel Bouw

Vorm en techniek LOC Barendrecht springen in het oog Het Lokaal Opleidingen Centrum (LOC) opent in augustus 2015 haar deuren aan de Dierensteinweg in Barendrecht. Het gebouw biedt vanaf dat moment onderdak aan de Focus Beroepsacademie, CSG Calvijn en het Dalton Lyceum. Tevens wordt samengewerkt met het MBO van ROC Da Vinci en het Albedacollege, waardoor vmbo en mbo worden geclusterd.

BARENDRECHT | Lokaal Opleidingen Centrum

Heerkens van Bavel Bouw is april 2014 gestart met de nieuwbouw die 11.000 m² BVO aan onderwijshuisvesting omvat, evenals een sporthal van 2.000 m². Op dit moment is de aannemer druk bezig met de afbouw, vertelt hoofd productie Marty Parijs. “De afbouw wordt per verdieping uitgevoerd. De eerste verdieping is bijna gereed, de andere verdiepingen volgen snel. Eind juni moet het project worden opgeleverd.” De nieuwbouw valt op door zijn bijzondere vorm: een driehoek met afgeronde hoeken. “Door de moderne vorm én techniek die is gebruikt, is het gebouw klaar voor de toekomst. In het midden is een groot atrium voorzien, waarboven een luchtkussendak is gemaakt van vier lagen plasticfolie. Het transparante dak laat bijna 100% van het zonlicht door. Bovendien wordt alle geluid door het dak geabsorbeerd. Ideaal voor een leeromgeving.” De gevel van het gebouw valt op door zijn grote raampartijen, die doorlopen van de vloer tot aan het plafond. “De ramen worden gescheiden door grijs gevelstucwerk, waarbij per verdieping verschillende groene accentkleuren zijn voorzien. Elke verdieping wordt onderbroken door een witte, horizontale betonband.” Ook de sporthal valt op door zijn afgeronde hoeken. “Deze gevel is uitgevoerd met zilverkleurige gevelbeplating”, vertelt Parijs. “Hier zijn twee grote ramen voorzien, waartussen een antracietkleurige baan is gemaakt. School en sporthal worden zo met elkaar verbonden.” De sporthal voldoet aan de eisen van NOC/NSF en wordt behalve door de beroepsopleiding ook gebruikt door sportverenigingen. De sporthal is eenvoudig in drieën te delen, waardoor verschillende sporten op hetzelfde moment beoefend kunnen worden. Zowel de school als de sporthal zijn digitaal door Heerkens van Bavel Bouw gemaatvoerd. Van de heipalen tot aan de binnenwanden en de plafonds. “De constructie van de school is vrij traditioneel, met betonnen heipalen en funderingsbalken, met daarop een staalconstructie en prefab kanaalplaatvloeren”, vertelt Parijs. “De gevel bestaat uit HSB-elementen met aluminium kozijnen. Het gebouw heeft een hoge isolatiewaarde. Zowel de gevel als het luchtkussendak dragen hieraan bij.” ❚

Projectinfo DUURZAME INSTALLATIES VOOR LOC BARENDRECHT De nieuwbouw van het Lokaal Opleidingen Centrum (LOC) in Barendrecht nadert zijn voltooiing. Het project wordt gerealiseerd met veel aandacht voor duurzaamheid. Naast de bouwmaterialen spelen ook de installaties hierbij een belangrijke rol. TES Installatietechniek Tilburg B.V. is verantwoordelijk voor alle elektrotechnische installaties in het pand, waaronder de ontruimingsinstallatie, brandmeldinstallatie, verlichting, het datanetwerk en de elektrische distributie, van verdelers tot wandcontactdozen, vertelt projectleider E Rowin Groot. “De werkzaamheden lopen zeer voorspoedig, onder andere door de goede voorbereiding en afstemming met onze bouwpartners.” Hij doelt onder andere op de brandmeldinstallatie die de sporthal en een groot deel van het schoolgebouw bewaakt. “De installatie is samen met onze prevert leverancier Hertek samengesteld en geïnstalleerd. We hebben de werkzaamheden hiertoe aangevlogen als leerproject, om de kennis van onze eigen medewerkers over onze systemen verder uit te diepen. Hierdoor kunnen onze medewerkers in de toekomst voor meerdere disciplines worden ingezet, terwijl faalkosten tot een minimum worden beperkt.” In de grote gebruiksruimten van het LOC, zoals de lokalen en de gangen, heeft TES Installatietechniek Tilburg B.V. duurzame LED-verlichting aangebracht. “De bijzondere vorm van het pand, met zijn afgeronde hoeken en bijzondere zichtlijnen, zorgde hierbij voor de nodige uitdagingen”, vertelt Groot. “Om de gewenste lichtopbrengst en gelijkmatigheid te behalen, hebben we al in een vroeg stadium van het project plafondtekeningen gemaakt, om de verlichting goed te kunnen uitleggen. We hebben veelvuldig overlegd met de architect en verschillende lichtberekeningen gemaakt en dat heeft geleid tot een mooi eindresultaat.”

Duurzaamheid van de gemeenschap begint bij goed onderwijs.

Celsius Benelux B.V. introduceert met het ComfortKey gebouw-beheersysteem de duurzaamheidsgedachte ook binnen het onderwijs. Kinderen kunnen zo op eenvoudige wijze kennismaken met energievraagstukken rondom verwarming, koeling en elektriciteit om zich te realiseren wat hun schoolgebouw hier mee doet. Voor meer informatie kunt u ons bereiken op 033-4545950.

www.comfortkey.nl

Eigentijdse Kupan lounge-lockers I N N O V A T I E

B E G I N T

O P

W W W . S H O P. K U P A N . N L

• Opbergen en relaxed zitten • USB oplaadpunten • Voor tablet / ipad onderwijs • Geïntegreerde werktafeltjes • Het nieuwe leren • Comfortabele zitting • Functioneel meubelstuk • Zitten, liggen, leunen • Cluster vorming • Elektronische sloten • Overzichtelijk locker opstelling • Ruimtebesparend • Voordelig combi meubel

Kupan BV Postbus 47 - 7050 AA Varsseveld T +31 (0)315 76 00 60 E info@kupan.com I www.kupan.com

Informeer naar de mogel ijkheden op maat!

BARENDRECHT | Lokaal Opleidingen Centrum

Projectinfo

BINNENKLIMAAT LOC BARENDRECHT OPTIMAAL GEREGELD

UITGEKIEND BINNENKLIMAAT BEVORDERT LEER- EN WERKPRESTATIES

In het Lokaal Opleidingen Centrum (LOC) in Barendrecht is veel aandacht besteed aan een gezond binnenklimaat, met een laag energieen waterverbruik. Celsius Benelux B.V. heeft hiertoe de klimaatautomatisering verzorgd. Het bedrijf heeft een gebouwbeheersysteem geïnstalleerd en ingeregeld en is verantwoordelijk voor het energiemanagement in het gebouw.

Tijdens het ontwerp en de bouw van Lokaal Opleidingen Centrum (LOC) in Barendrecht spelen duurzaamheid en een uitgekiend binnenklimaat een sleutelrol.

“Het klimaat en de luchthoeveelheid in de lokalen worden actief gemeten en geregeld”, vertelt Theo Smulders, directeur van Celsius Benelux B.V. “Er wordt onder andere gestuurd op CO2. Dit lijkt vandaag de dag standaard voor scholen, maar is dat allerminst. In veel scholen laat het binnenklimaat nog te wensen over. Met de toename van het aantal graaddagen in de zomer, is dit een serieus probleem. Het is algemeen bekend dat mensen tussen de 19 en 21 graden maximaal presteren. Kinderen worden echter nog te vaak ondergebracht in scholen waarin het – zeker in de zomermaanden – veel warmer is. Ik ben blij dat deze vlieger voor de LOCleerlingen niet opgaat.” Op verzoek van de school heeft Celsius Benelux B.V. een display voorzien, waarop het energieverbruik in de school inzichtelijk wordt gemaakt. “Iedere week verschijnt op deze display een aantal vragen die de leerkrachten in hun klassen kunnen behandelen”, vertelt Smulders. “Deze vragen hebben betrekking op de verschillende energiestromen in de school, waaronder warm- en koudwatertransport, lucht, licht en bijvoorbeeld stopcontacten. Hoeveel bomen worden bespaard met de energiebesparende maatregelen in het gebouw? Wat is de CO2-footprint van het LOC? Hierdoor proberen we de leerlingen bewuster te maken van het verbruik in hun gebouw en de invloed die zij hierop hebben.”

Stevens Van Dijck begeleidt het project van begin tot eind, vertelt directeur Roel Smit. “Als bouwmanager hebben wij zorg gedragen voor een optimaal ontwerpproces. We hebben de processen, van vergunningsaanvragen en budgettering tot aan de planning, actief begeleid. Bovendien hebben we de gemeente en de gebruikers geadviseerd hoe zij de school nog duurzamer konden uitvoeren, rekening houdend met de terugverdientijden in de exploitatiefase.” Het binnenklimaat speelde hierbij een belangrijke rol, vertelt hij. “Aan de hand van het PvE Frisse Scholen hebben we het ontwerp geoptimaliseerd, tegen acceptabele kosten. Zo is in het pand koeling voorzien, wat geen vanzelfsprekendheid is. De school is immers tijdens de warmste dagen van het jaar gesloten. Er blijven echter genoeg warme dagen over waarin koeling gewenst is. Door hierop in te spelen, bieden we de leerlingen en leerkrachten een goed leer- en werkklimaat.” Andere maatregelen betreffen de toepassing van een WKO-installatie, extra filtering van de buitenlucht, een nog betere isolatie van de buitenschil en extra verdiepingshoogte. Tijdens de uitvoeringsfase treedt Stevens Van Dijck op als directievoerder, vertelt Smit. “We waarborgen dat onze opdrachtgever de kwaliteit ontvangt die we hem in de ontwerpfase hebben beloofd.”

| 11

www.connectav.nl Feliciteert Focus Beroepsacademie met haar nieuwe onderkomen.

BRENGT TECHNIEK TOT LEVEN !

BOUWMANAGERS EN ADVISEURS

Met gezond verstand creëren wij gezonde scholen

● ● ● ● ● ● ●

verlichting domotica camerabeveiliging inbraakbeveiliging brandmeldinstallaties lean & green design & build

● ● ● ● ● ● ●

● Projecten

Stevens Van Dijck is graag en regelmatig betrokken bij bouwprojecten voor het onderwijs: van primair tot wetenschappelijk onderwijs. We onderkennen het belang van goede onderwijshuisvesting maar al te zeer. Als bouwmanager hebben we dan ook een rol te vervullen in het gezonder, frisser en duurzamer maken van onderwijsgebouwen. Wij zijn ervan overtuigd dat we zo leerprestaties bevorderen en ziekteverzuim beperken. Met gezond verstand creëren wij gezonde scholen! En natuurlijk nemen we onze verantwoordelijkheid om gebouwen energiezuinig te maken en de exploitatiekosten te reduceren.

Stevens Van Dijck

AMERSFOORT

Schoolbesturen 2015-2016.indd 1

‘S-HERTOGENBOSCH

● ● ● ● ● ● ●

24 uurs servicedienst calamiteiten storingen zonne-energie duurzaamheid cradle-to-cradle technisch beheer

●

Service

conditiemetingen NEN3140 inspecties certificeringen meerjarenonderhoud nieuwbouw renovatie lid van Uneto VNI

●

Onderhoud

Stevens Van Dijck is een onafhankelijk, landelijk werkend adviesbureau op het gebied van bouwmanagement, huisvestingsadvies en vastgoedadvies. Wij zorgen ervoor dat uw ideeën en wensen efﬁciënt en beheerst worden getransformeerd in een gebouw dat geheel aan uw wensen voldoet. Op www.stevensvandijck.nl vindt u meer informatie over onze organisatie, diensten, werkwijze, projecten en opdrachtgevers. Uiteraard ontmoeten wij u graag in een persoonlijk gesprek. Bel 088 00 24 300 of stuur een e-mail naar contact@stevensvandijck.nl.

LEEUWARDEN

ZOETERMEER

● 08-12-14 14:29

Tilburg

●

www.tesgroep.nl

●

Prinsenbeek

●

BARENDRECHT | Lokaal Opleidingen Centrum

Projectinfo EEN AUDIOVISUELE INSTALLATIE DIE GEZIEN MAG WORDEN In het atrium van het Lokaal Opleidingen Centrum (LOC) in Barendrecht is een complete audiovisuele installatie voorzien, met onder andere podiumverlichting, beeldprojectie en geluid. Connect AV uit Nieuw-Lekkerland is verantwoordelijk voor het ontwerp en de montage van de installatie. De installatie wordt niet alleen gebruikt voor standaard bijeenkomsten zoals ouderavonden en informatieavonden, maar ook bij speciale evenementen van de school, vertelt Henry Bax namens Connect AV. “Om die reden hebben we een multifunctionele installatie ontworpen, waarin verschillende technieken zijn samengevoegd. Door toepassing van automatisering kan het gehele systeem via een interactief bedienscherm eenvoudig worden bediend, zonder dat er enige voorkennis voor nodig is.” Aan het plafond wordt een truss-constructie gehangen, waarin alle installatieonderdelen worden verwerkt. “De installatie komt volledig in het zicht te hangen; dat zorgde tijdens de ontwerpfase wel voor de nodige uitdagingen”, vertelt Bax. “We hebben een impressietekening van de ruimte gemaakt, waarin we de installatie hebben uitgewerkt, rekening houdend met de vorm en de uitstraling van het atrium. Het resultaat is dat de installatie echt een onderdeel wordt van de ruimte. Een onderdeel dat gezien mag worden.” Naast het atrium heeft Connect AV ook de naastgelegen sporthal van een lichten geluidinstallatie voorzien, ditmaal in opdracht van de gemeente Barendrecht. “Hierdoor is de sporthal ook multifunctioneel inzetbaar.” Bax vertelt dat veel componenten – waaronder de automatisering – zijn doorgevoerd vanuit het atriumproject. “Het voordeel hiervan is niet alleen dat de installaties op dezelfde eenvoudige manier te bedienen zijn, maar ook dat niet opnieuw geïnvesteerd hoefde te worden in het ontwerp. Zowel de school als de gemeente plukken hier hun vruchten van.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Barendrecht ARCHITECT Royal Haskoning DHV te Amsterdam BOUWMANAGEMENT StevensVan Dijck AUDIOVISUELE INSTALLATIE Connect AV UITVOERING Heerkens van Bavel Bouw INSTALLATIES H. de Bont klimaattechniek B.V., TES Installatietechniek Tilburg B.V., Celsius Benelux BV BRANDMELDINSTALLATIES Hertek

| 13

DEVENTER | Kindcentrum Rivierenwijk

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Klaassen Bouwmaatschappij , Knauf B.V.

BLIKVANGER VAN DE BUURT

Bijzonder stucwerk en fraaie massief houten regels

Veel pas opgeleverde gebouwen vertonen de symptomen van de crisis. Ze kenmerken zich door soberheid en functionaliteit. Het Kindcentrum in de Rivierenwijk in Deventer vormt hierop echter een uitzondering. Het is de architectonische trekker van de wijk. Met het kunstige, hagelwitte stucwerk en de houten accenten is het een gebouw dat gezien mag worden. Het Kindcentrum telt dertien klaslokalen, een speellokaal en een gymzaal. Verder biedt het onderdak aan een peuterspeelzaal en een huiswerkgroep voor kinderen uit het voortgezet onderwijs. Ook de logopedist schuift aan en er wordt nog gekeken of het spreekuur van het consultatiebureau eveneens in het Kindcentrum gehouden kan worden. Vooral de ligging van de Rivierenwijk is bijzonder. Het ligt aan het zogenoemde ‘kindlint’, een veilige route die school, kinderopvang en speelplekken met elkaar verbindt.

GEZAMENLIJK ONTWERPEN In de Engineer & Build-overeenkomst liggen het definitief ontwerp en de technische omschrijving vast, terwijl de bestekstekeningen ontbreken. “Omdat het ontwerp niet was uitgewerkt in bestekstekeningen, zijn we direct gestart om samen

14 |

met Dok architecten de werktekeningen uit te werken”, vertelt Dennis Scholten, projectleider van Klaassen Bouwmaatschappij. “In het bouwteam was ruim voldoende knowhow aanwezig om voor alles de beste oplossing te vinden.”

RONDLOPEND STUCWERK Het bovenaanzicht van het ontwerp doet denken aan een vlinder. De buitengevels vallen op door wit stucwerk en een overstek van zo’n 2,5 meter, die door fraai, gebogen stucwerk met elkaar verbonden zijn. Scholten: “De aansluiting van het stucwerk van de gevels en dat van het overstek heeft veel denkwerk gevraagd. De oplossing is gevonden in het buigzame Aquapanel Cement Board van Knauf.” Het overstek is een verlengd vloerveld van de houten verdiepingen dakvloer.

DEVENTER | Kindcentrum Rivierenwijk

TRADITIONEEL BOUWEN Voor de uitvoering begint Klaassen met het ontgraven van de bouwput. Heipalen en balkenraster zorgen voor de fundering van het gebouw. De beganegrondvloer bestaat uit een kanaalplaatvloer met een druklaag. Vervolgens wordt het gebouw opgetrokken in houtskeletbouw, met een houten draagconstructie van kolommen, liggers en vloeren. Aan de binnenzijde is het gebouw licht en ruim. Grote raampartijen zorgen voor veel lichtinval. Een grote centrale hal vormt het hart van het gebouw.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Samenwerkingsschool Rivierenwijk – Deventer ONTWERP Dok architecten – Amsterdam ADVIES Vintis Installatieadviseurs – Zoetermeer,

BLIKVANGER “Kindcentrum Rivierenwijk is de blikvanger van de buurt”, besluit Scholten. “Maar dat is niet alles. Een vernuftig binnenklimaatsysteem reduceert de energielasten en creëert een gezond binnenklimaat. De EPC ligt 25% lager dan de EPC in het actueel geldende bouwbesluit. Dat maakt het gebouw ook nog eens extreem duurzaam. De ventilatie wordt per lokaal op Co2 aangestuurd, zodat de luchtkwaliteit optimaal blijft. Naast energiezuinige verlichting zijn er 80 zonnepanelen geplaatst om de energiekosten zo laag mogelijk te houden.” ❚

UITVOERING LEVERANCIER AFBOUWSYSTEMEN INSTALLATIES BOUWKOSTEN UITVOERINGSPERIODE

ZRi – Den Haag Pieters Bouwtechniek Utrecht – Utrecht Klaassen Bouwmaatschappij - Dinxperlo Knauf, Utrecht Mulder Installatietechniek - Deventer € 2.850.000 maart 2014 – januari 2015

| 15

DEVENTER | Kindcentrum Rivierenwijk

Projectinfo EEN FRAAIE, GEBOGEN OVERGANG VOOR NU EN STRAKS In de buitengevel van Kindcentrum De Vlinder te Deventer lopen buitenplafond en buitenwand vloeiend in elkaar over. Maar aan dit fraaie, rondlopende stucwerk ging wel veel denkwerk vooraf. Na een intensief adviestraject met aannemer en architect wordt de oplossing gevonden in Knauf Aquapanel. Voeg hieraan toe de KnaufZeker® garantie en Knauf kan aan alle wensen van de opdrachtgever voldoen. Deze wil namelijk zeker weten dat de gebogen constructie ook in de toekomst goed blijft. Met het Knauf Aquapanel Outdoor systeem, bestaande uit Aquapanel beplating, afgestuct met een basislaag SM 700 en een witte afwerklaag LP 221, is hij verzekerd van sterk, fraai én duurzaam stucwerk. De gebogen overgangen hebben een radius van slechts 700 millimeter. Dat maakt de uitdaging voor Knauf extra groot. Om zowel aannemer Klaassen als Dok architecten te overtuigen dat zij de oplossing in huis heeft, maakt Knauf eerst een mock-up. Daarna nodigt zij partijen uit in de Knauf Akademie om de proefopstelling zelf te beoordelen. Die kunnen vaststellen dat de toepassing van de nieuwe Knauf Aquapanel SkyLite plaat - ook in esthetisch opzicht – volkomen geschikt is voor de gebogen constructie. De plaat is lichter en dunner dan bestaande buitenplaten en daarmee gemakkelijker te buigen in de kleine radius van de kromming. Door toepassing van KnaufZeker®-garantie op de constructie heeft aannemer Klaassen bovendien de 100% zekerheid waarnaar hij op zoek was.

KnaufZeker 100% prestatiegarantie

KINDCENTRUM DEVENTER IS ZEKER van de beste oplossing voor het gebogen buitenplafond n

Het idee: een gebogen buitenplafond met een radius van slechts 700 mm

De uitdaging: alle risico’s uitsluiten: de gebogen constructie moet goed zijn en goed blijven

De oplossing: de ondersteuning en garantie van KnaufZeker Uitgebreid Lees meer op www.knaufzeker.nl/projecten

Een gezamenlijk initiatief van:

Nieuwbouw Kindcentrum De Vlinder, Deventer

16 |

20217 Knauf adv. Kindcentrum Onderwijs en Bouw 197x130zs.indd 1

30-04-15 13:14

ALKMAAR | Clusius

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Dijkstra Draisma

CLUSIUS IN ALLE OPZICHTEN GROEN Het Clusius College Alkmaar is onderweg naar een grootschalige metamorfose. Bouwgroep Dijkstra Draisma uit Bolsward en Dokkum realiseert voor de school een uitbreiding c.q. renovatie met een natuurlijke uitstraling als ijkpunt. Veel groener kan een school niet worden. Het is letterlijk het groenste project dat ze ooit bouwden: de nieuwe c.q. uitgebreide Alkmaarse MBO/VMBO groenschool die Bouwgroep Dijkstra Draisma (BGDD) in opdracht van het Clusius College nu realiseert. Met in het hart van het gebouw een centraal atrium, met de toepasselijk uitstraling van een kas. Projectleider Harm Jan de Vries: “Naast inhoudelijk bijzonder is het bouwwerk vooral veelzijdig. Het is gebouwd met veel verschillende materialen, die tot op het kleinste detail met elkaar verbonden moeten worden. En wat het voor ons zo boeiend maakt, is dat veel daarvan is voorgekomen uit onze voorstellen.” De Vries doelt met name op een van de blikvangers van de nieuwbouw, de met gewassen beplante luifels die bijna twee meter uit de gevels steken. Oorspronkelijk waren die bedacht in beton, maar uiteindelijk werden die op advies van BGDD omgeturnd naar aluminium.

GLAZEN KAP De drielaagse nieuwbouw (5000 m2 school, 1000 m2 dierenverblijven) vormt een uitbreiding op de 6000 m2 tellende bestaande school. Op een onderheide fundering start de school met een skelet van prefab betonwanden, stalen kolommen en kanaalplaatvloeren. Daartussenin bevindt zich de kern van de school, een als gezegd indrukwekkend atrium met een tribune, zitgelegenheid en vooral veel beplanting. Imposant ook is het dak: een volledig overspannende uit drie kappen bestaande kapconstructie die is ingevuld met in aluminium profielen gevatte glaspanelen. De gevels van het gebouw bestaan uit houtskeletbouwelementen met natuurkleurige gevelplanken en verdiepingshoge aluminium kozijnen. De leslokalen zelf bevinden zich rondom het atrium. Het zijn wijds opgezette ruimten voor zowel theorie- als praktijkonderwijs. ➤

| 17

ALKMAAR | Clusius

Projectinfo STAALCONSTRUCTIE CLUSIUS COLLEGE RANK EN SLANK Bartels Ingenieurs uit Utrecht ontwierp voor het Clusius College Alkmaar een staalconstructie met een scherp oog voor slanke profileringen. Niet bijzonder complex, volgens projectleider Anton Geelen, ‘al waren er facetten om rekening mee te houden’. “Laat ik eerlijk zijn: qua constructie hebben we wel eens moeilijkere gebouwen moeten ontwerpen. Hier ging het er vooral om de door de architect gewilde kasuitstraling zo dicht mogelijk te benaderen. En ik denk dat dat ook is gelukt.” Bartels ontwierp hiertoe een staalconstructie, waarvan vooral het dak opvalt: geen zware vakwerkliggers, maar gebruikmaking van profielen, ogenschijnlijk net zo licht als die in kassen. Geelen: “In feite hebben we een constructie ontworpen die sterk lijkt op die voor kassenbouw. Alleen gelden daar natuurlijk veel minder zware veiligheidseisen - een school immers kan niet bij de eerste de beste verwachte storm worden ontruimd. Dus is het een kwestie van blijven zoeken hoe je kunt ontwerpen, sterk en slank tegelijk.” Die zoektocht resulteerde ten slotte in een staalconstructie met kanaalplaten, in de gevels aangevuld met enkele dragende prefab betonschijven. Geelen: “Die dienen hoofdzakelijk voor een goede bevestiging van de plantenluifels aan de gevels. Ook op uitdrukkelijke wens van de architect, inderdaad.”

BESTAAND EN NIEUW

Projectinfo BETROUWBAAR EN SNEL TE INSTALLEREN IJzerhandel Raadsma BV uit het Friese Dokkum installeerde voor het Clusius College Alkmaar een toegangscontrolesysteem van SALTO Systems. Functionerend op duurzame batterijen, dus is van arbeidsintensieve bekabeling geen sprake. SALTO uit Amsterdam behoort tot een der Benelux-marktleiders op het terrein van toegangscontrolesystemen. Voor het Clusius College in Alkmaar viel de keus op Salto Virtual Network, een systeem waarbij slechts één pas per gebruiker volstaat. Bovendien vervalt de geldigheid na 24 uur, zodat de kaart tegelijk functioneert als aanwezigheidsregistrator. Raadsma’s salesmanager toegangscontrole Peter van der Wijk: “Voor welk merk er wordt gekozen, is afhankelijk van de wensen van de klant. Wat ik het grootste Salto-pluspunt vind, is dat hun systemen virtueel zijn en hoofdzakelijk batterij-gevoed. Kostbare kabelwerkzaamheden zijn dus niet aan de orde.” Betrouwbaar Het systeem draait op de software van SALTO. Het programma wordt algemeen beschouwd als een der meest gebruikersvriendelijke dat thans verkrijgbaar is. Ook is de software geschikt voor koppeling op andere diensten, zoals het betalen in schoolkantines, het openen van lockers en bedieningen van kopieerapparatuur. De deuren zelf zijn voorzien van GEO-cilinders, krukbeslagen en paslezers met Mifare technologie. En het systeem werkt prima, zegt Van der Wijk. “Salto is een betrouwbare producent die goede spullen levert. Raadsma heeft er in elk geval vele positieve ervaringen mee.”

Ook behelsde de opdracht een opknapbeurt van de bestaande school. Volgens De Vries een stuk minder ingrijpend dan de nieuwbouw: “Een van de uitgangspunten hier was eenwording met de uitbreiding. Voorheen was de school ietwat grauw, nu is het in veel opzichten een fleurig gebouw.” Dijkstra Draisma stripte hiervoor de gehele binnenkant, om plaats te maken voor een nieuwe indeling. Tot slot de installaties: zoals tegenwoordig vaker met ambitieuze projecten zijn die duurzaam, met onder meer een warmte-koude bron, energiedak en zonnepanelen. De Vries noemt vooral de combinatie van het werk boeiend. “Bestaand en nieuw door elkaar is iets dat mij aanspreekt. En dat we de opleverdatum zullen halen, is een pluim voor onze werkvoorbereiding en het uitvoeringsteam.” ❚

| 19

Welkom bij Bartels!

Welkom bij Bartels! Onze diensten en producten op het gebied van constructies binnen de bouwsector leveren wij van ontwerp tot en met uitvoering. Hiermee zijn wij een veelzijdig bedrijf dat u van dienst kan zijn. Wij werken nagenoeg alleen nog maar op gebied van 3D en BIM en denken graag met u mee.

www.bartels.nl

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

ELECTRA - SANITAIR - VERWARMING PV PANELEN - LOODGIETERSWERK DAKBEDEKKINGEN - WARMTEPOMPEN - SERVICE

WWW.GEERTSMA-BV.NL HAVENWEG 14 | 1771 RW WIERINGERWERF | TEL: 0227-601207 | INFO@GEERTSMA-BV.NL

ALKMAAR | Clusius

Projectinfo GROENE SCHOOL, GROEN INTERIEUR Een groene school met agrarische vakken vraagt om een passend interieur. Interieurbedrijf Octo-Plus uit het Friese Grou construeerde voor aannemer Dijkstra Draisma in het Clusius College Alkmaar interieurwerk, met gebruikmaking van veel natuurlijke materialen. Waaronder bamboe, vijfzijdig verlijmd, in een massieve uitvoering.

U W V E E L Z I J D I G E INTERIEURBOUWER

Vaak gezien in interieurs van scholen of andersoortige utiliteit: weliswaar vakkundig gemaakte kasten, balies of garderobes, maar vrijwel altijd van gespoten dan wel geplastificeerde MDF of HPL. Niet in het nieuwe Clusius College van Alkmaar. Hier koos de architect bewust voor natuurlijke materialen, waaronder pantry’s, een receptiebalie en uitgiftebalie van massief bamboe. Interieurbedrijf Octo-Plus BV uit het Friese Grou voerde de opdracht uit, tot tevredenheid van directeuren Johan Brinksma en Theo Busstra. Brinksma: ‘’Interieur met een eigen karakter en uitstraling telde zwaar voor deze school. Mede dankzij ons geleverde vakwerk is dit ook gelukt.” Skyboxen Een klus apart vormde de inrichting van de skyboxen boven het atrium. Van hieruit krijgen leerlingen een levendig beeld van wat er beneden in het atrium zoal plaatsvindt. Octo-Plus maakte voor de boxen zitbanken, opgesteld in de vorm van een treincoupé. Inhoudelijk niet heel spectaculair, volgens Brinksma, "al heeft de architect er wel een geweldig item van gemaakt". “De skyboxen zijn de eyecatchers van het atrium. Mooi dat we ze mochten inrichten.”

Bouwinfo

Biensma 1a | 9001 XZ GROU Tel.: +31 (0)566 62 13 11 | Fax: +31 (0)566 62 14 11 www.octo-plus.nl | info@octo-plus.nl

OPDRACHTGEVER Centraal Bureau Clusius College, Alkmaar ONTWERP INBO Architecten, Amsterdam DIRECTIEVOERING BOAG Advies & Management, Rotterdam ADVIEZEN INSTALLATIES Volantis Passion to innovate, Eindhoven ADVIEZEN CONSTRUCTIE Bartels, Veenendaal UITVOERING Bouwgroep Dijkstra Draisma, Bolsward/Dokkum WERKTUIGBOUWKUNDIGE Geertsma, Wieringerwerf INSTALLATIES ELEKTRA Snip, Schagen INTERIEURWERK Octo-Plus, Grou FABRICAAT TOEGANGS Salto Systems, Amsterdam CONTROLESYSTEEM BOUWKOSTEN 10 miljoen START BOUW oktober 2013 OPLEVERING november 2015

| 21

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | ABB

Tablets in de klas:

ook voor de gebouwinstallaties De wereld om ons heen verandert in rap tempo. Zonder een OV-chipkaart is reizen met het openbaar vervoer in veel steden niet meer mogelijk. Parkeergeld betalen we eenvoudig en snel met onze mobiele telefoon en in de supermarkt scannen we onze boodschappen voortaan zelf, met een speciale zelfscanner of met onze mobiele telefoon. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Waarom gebruiken we deze technieken dan niet thuis, op ons werk of op school? “In Nederland bouwen we nog altijd volgens de methode die na de Tweede Wereldoorlog is opgestart”, merkt ook Paul Markesteijn, Business Developer bij ABB. “Natuurlijk zijn er wel ontwikkelingen, maar deze verlopen vaak moeizaam. Belangen van bouwers, leveranciers en installateurs staan namelijk vaak haaks op gebruikerswensen. Het is heel moeilijk om dat patroon te doorbreken.” Toch ziet hij ook veel kansen, vertelt hij. “Doordat de buitenwereld innoveert, groeit de kennis van gebruikers en opdrachtgever. Zij durven steeds meer eisen te stellen aan hun gebouw. En in plaats van de bouw zoveel mogelijk uit handen te geven, groeit het eigen initiatief. Innovaties in de bouw starten dan ook bij de opdrachtgever.”

22 |

DIGITALISERING VAN HET ONDERWIJS Onderwijsmaterialen worden steeds meer digitaal aangeboden. Laptops en tablets in de klas zijn meer regel dan uitzondering. En ook mobieltjes zijn in steeds meer lokalen niet meer verboden. Leerkrachten weten het digiboard steeds beter te benutten. Maar voor de bediening van de verlichting, ventilatie, verwarming en zonwering in het lokaal zijn zij nog altijd toegewezen op schakelaars. Zonde, vindt Markesteijn. “Want door het toepassen van intelligente automatiseringsoplossingen voor onder andere verwarming, verlichting en ventilatie, kunnen schoolgebouwen gerealiseerd worden (nieuwbouw of renovatie) die een positieve invloed hebben op de gezondheid, productiviteit

en het welbevinden van leerlingen en medewerkers. Bovendien wordt zo veel energie bespaard.” Door systemen aan elkaar te koppelen, kunnen klaslokalen efficiënter beheerd worden, vertelt hij. “Helaas laat de marktwerking in de bouw dit nog onvoldoende toe. Te vaak wordt nog aanbesteed op laagste prijs, waarbij de minimale gebruikerseisen als maximaal gehanteerd worden. Wat je dan krijgt, is ‘Garbage in = Garbage out’. Met andere woorden: als leveranciers en fabrikanten geen moeite doen om systemen aan elkaar te koppelen, zul je nooit een optimaal gebouwresultaat kunnen behalen.”

DUURZAAM KLASLOKAAL VAN DE TOEKOMST ABB is verschillende initiatieven gestart om (school)gebouweigenaren en ge-

bruikers bewust te maken van de effecten van bepaalde keuzes. En van de simpelheid waarmee sommige resultaten behaald kunnen worden. “Wanneer partijen hun systemen middels een open platform aanbieden, kunnen deze eenvoudig gekoppeld worden aan andere systemen. De stap naar optimaal bedieningsgemak in het lokaal is dan geen drempel meer, maar een minimale hobbel. Om schoolbesturen inzicht te geven in de mogelijkheden, worden in het Informatie Centrum Duurzaam Bouwen (ICDuBo) in Rotterdam op dit moment twee proeflokalen ingericht”, vertelt Markesteijn. “Fabrikanten hebben hier de mogelijkheid om hun kennis en kunde te delen met gebouweigenaren en gebruikers. Zo kunnen we samen werken aan het klaslokaal van de toekomst.” ❚

| 23

Comfortabel en licht schoolgebouw dankzij akoestische plafondpanelen De gerenommeerde Deutsche Internationale Schule Den Haag (DISDH) is gerenoveerd. Het markante hoofdgebouw, dat leerlingen van de basis- en middelbare school huisvest, is gemoderniseerd en heeft een strakke en tegelijkertijd speelse indeling gekregen. Het akoestische comfort is aanzienlijk verbeterd, dankzij het Knauf AMF Thermatex® Acoustic Range plafondsysteem.

functioneren het riante centrale trappenhuis en de brede gangen als ontmoetingsruimten. De klaslokalen verspringen van elkaar; dankzij de gele bakstenen wanden lijken het net gebouwen in een stad.”

GELUIDSABSORPTIE EN REFLECTIE “Een omvangrijk probleem was de akoestische kwaliteit”, aldus Rindt. “De vloeren zijn van beton met vloerbedekking, linoleum, pvc of tegels. De wanden zijn gemetseld en deels gestuukt.” “Het gebouw was behoorlijk gehorig en lawaaiig vanwege alle harde materialen”, bevestigt Specification Manager Marco Kowal van Knauf AMF. “Tijdens een ontmoeting met de schooldirectie en de architect zijn de mogelijkheden van de Knauf AMF plafondsystemen besproken. De Thermatex® Acoustic Range bestaat uit een breed gamma plafondpanelen met verschillende technische eigenschappen. Afhankelijk van de eisen zijn hoog geluidsabsorberende en geluidsisolerende plafondpanelen leverbaar. De panelen zijn eenvoudig te combineren, omdat ze hetzelfde uiterlijk hebben. De technische prestaties en het bijzondere schaduwvoegsysteem bleken precies aan te sluiten op de behoeften van de opdrachtgever.”

Het karakteristieke DISDH staat in het Haagse Statenkwartier, een wijk met mooie lanen en rustieke gebouwen. De huidige school dateert uit 1971 en biedt onderdak aan een kinderdagverblijf, een basisschool en een middelbare school. Kinderen van drie tot achttien jaar uit circa twintig verschillende landen krijgen hier les.

ONDERSCHEIDEND ONTWERP Het schoolbestuur wil dat het instituut zich op een positieve wijze onderscheidt van andere scholen, met voor de leerlingen onder meer een optimale leeromgeving. De renovatie vindt plaats

24 |

in twee fasen. Doelen zijn het verbeteren van het energielabel (van G naar A), meer comfort en een moderne, gezonde schoolomgeving. Het verminderen van lawaai en nagalm dankzij geluidsabsorptie levert hier een aanzienlijke bijdrage aan. Bij het ontwerp heeft architect Andreas Rindt van NXT architectuur en bouwkunde rekening gehouden met de originele architectuur van het hoofdgebouw. “De afwerking was gedateerd. In overleg met de opdrachtgever is gekozen voor een nieuw, eigentijds en open ontwerp met een esthetische meerwaarde. Zo

De Thermatex® SF Acoustic panelen zijn uitermate geschikt voor renovatieprojecten, met veel installaties in het plenum. “Plafondmonteurs kunnen de panelen vanaf de onderkant inleggen, waardoor je geen vrije ruimte in het plenum nodig hebt. Daarom is dit een handig en veelgevraagd plafondsysteem voor onder andere scholen en kantoren.”

GELUIDSABSORPTIE IN LOKALEN Om een goed onderbouwd advies te kunnen geven heeft Kowal de akoestische waarden in het gebouw berekend. “In de leslokalen bedroeg de nagalmtijd ruim 1,6 sec. Hier is gekozen voor de Thermatex® SF Acoustic in RAL 9010. Dit betreft een semi-verdekt systeem, met een strakke randafwerking en een extra smalle schaduw-

voeg van 7 mm. De panelen leveren de noodzakelijke geluidsabsorptie en dempen achtergrondgeluiden. Tevens leveren ze de gewenste geluidsreflectie, zodat leraren ook achterin de klas goed te verstaan zijn. De nagalmtijd in de lokalen bedraagt nu circa 0,4 sec. In de lokalen heeft Rindt panelen in twee formaten gecombineerd: 600 x 600 mm en 1200 x 600 mm. “In dit bijzondere schoolgebouw willen we het ruimtelijke effect accentueren, de lange stroken en de schaduwvoeg versterken dit.” “De afmetingen zijn afgestemd op de verlichtingsarmaturen en de ventilatieroosters”, vult Kowal aan. “Bovendien bieden deze plafondtegels een

uitstekende lichtreflectie. Het wit van de plafondpanelen oogt rustig en brengt licht in de klaslokalen met bruingeel metselwerk.”

RUSTIGE VERKEERSRUIMTEN In de gangen, trappenhuizen en aangrenzende ruimten, zoals foyers en leerpleinen, is Knauf AMF Thermatex® Acoustic met kantafwerking VT-S15 F in de afmetingen 1200 x 1200 mm gemonteerd, ook in RAL 9010. “Voor deze grote afmeting is gekozen om voor een rustige omgeving voor de leerlingen te zorgen”, aldus Rindt. De combinatie van het stijlvolle Fineline profielsysteem met de ronde verlichtingsarmaturen met diverse diameters in de trappenhuizen benadrukt dit.

LOF Op 26 augustus 2014 heeft DISDH het gerenoveerde hoofdgebouw weer in gebruik genomen. Docenten, ouders en leerlingen zijn vol lof: het is een modern, aantrekkelijk gebouw, dat zich kan meten met nieuwbouw. De spraakverstaanbaarheid in de klassen en verkeersruimten is in hoge mate verbeterd. Rindt: “De schoolleiding van DISDH is zeer goed te spreken over het resultaat.” Verrassend neveneffect van de renovatie is het gestegen aantal aanmeldingen van nieuwe leerlingen. En de leerlingen zelf? Die blijven graag bij de les, want in zo’n aangename leeromgeving doe je automatisch je best. ❚

| 25

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Ginkel Groep

LEREN TOT JE GROEN ZIET Planten in de klas zijn een goed idee. Dat blijkt uit onderzoek van onder andere TNO, samen met Fytagoras Plant Science, gezondheidsinstituut NIGZ en Air So Pure. In klaslokalen met planten wordt de lucht beter gezuiverd. En dat is volgens het onderzoek hard nodig: in klassen zitten doorgaans veel kinderen in een relatief kleine ruimte. Dit zorgt voor hoge concentraties COâ&#x201A;&#x201A;, terwijl de luchtvochtigheid laag is. Ook hangen er allerlei fijnstoffen in de lucht, zoals formaldehyde en chloroform. Dit kan ervoor zorgen dat kinderen zich sloom voelen, wat hun leerprestaties niet ten goede komt.

26 |

OPENBARE OMGEVING

ZAKELIJKE OMGEVING

GROENE GEBOUWEN

PRIVÉ OMGEVING

DUURZAAM VERGROENEN

Koninklijke Ginkel Groep Postbus 11 3900 AA Veenendaal

Castor 64 Veenendaal

T 0318 51 90 39 F 0318 54 03 40

E info@ginkelgroep.nl I www.ginkelgroep.nl

De planten pakken al die problemen aan, door de lucht goed te zuiveren, vertelt Bart Dijkman, vestigingsleider bij de Ginkel Groep, een allround hoveniersbedrijf dat werkt aan het duurzaam vergroenen van onze leefomgeving. “Planten brengen water, damp en zuurstof in de lucht, waardoor de luchtvochtigheid in de ruimte stijgt. In combinatie met airconditioning ontstaat het perfecte binnenklimaat. Want een teveel aan vocht in de lucht, wat op warme dagen kan ontstaan, wordt door de airco afgezogen. Zo wordt in de zomer en winter een constante luchtkwaliteit gerealiseerd.”

PRESTATIES VERBETEREN MET 20 TOT 40% “Wanneer de omgevingslucht zuiver en goed bevochtigd is, worden minder gezondheidsklachten gemeld, zoals vermoeidheid, hoofdpijn en keelklachten. Zowel de prestaties van kinderen in de klas als van de leerkrachten verbeteren, met gemiddeld twintig tot veertig procent! Eén plant per persoon is hiervoor al voldoende.” Daarnaast hebben de planten een geluidsabsorberend effect én kunnen kinderen er veel over leren.

GROEN IN DE KLAS Volgens Dijkman kan op verschillende manieren invulling worden gegeven aan groen in de klas. “Het plaatsen van plantenbakken met verschillende groene planten bijvoorbeeld, maakt al een heel groot verschil.” Ideaal zou volgens hem een binnentuin zijn, maar dit is niet overal even makkelijk te realiseren. “De plaatsing van een solitaire boom in de ruimte of de inrichting van groene plantenwanden zijn dan een uitstekend alternatief. Uiteraard verzorgen wij eventueel ook het onderhoud van alle beplanting.” ❚

DUURZAAM VERGROENEN

| 27

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Sjoerd Meuleman

Peetersschool: nostalgische school, moderne installaties Dankzij een wegens veroudering ingezette renovatie heeft de Peetersschool in Amsterdam Zuid weer een nieuw leven voor zich. Gebr. Kok Installatietechniek uit Hoogkarspel installeerde voor de school zowel de werktuigbouwkundige als elektrotechnische installaties. Met onder meer een Systemair luchtbehandelingsunits, modulair qua opbouw, dus in te richten zoals de klant die wenst.

28 |

LUCHTBEHANDELINGSKASTEN

Soms kom je nostalgische scholen tegen, waarvan je blij bent dat ze behouden blijven. Zo’n onderwijsgebouw uit vergeelde boeken is De Peetersschool in het chiquere deel van Amsterdam Zuid. Maar tegelijkertijd sterk verouderd, dus met installaties die de gas- en lichtrekeningen flink opstuwden. Roland Remmen, werkvoorbereider van installatiebedrijf Gebr. Kok Installatietechniek BV uit het Noord-Hollandse Hoogkarspel: “De Peetersschool is een school zoals je die in Amsterdam nog steeds wel ziet: in slechte staat met een oude cv-installatie en zonder ventilatie. Voor ons was vooral mooi dat we zelf invulling mochten geven. Dus zelf geengineerde en uitgedachte installaties, zonder inmenging van een adviesbureau.” Kok installeerde voor de school zowel de elektrotechnische als werktuigbouwkundige installaties. Dat betrof verwarming, ventilatie, riolering, water, sanitair, verlichting en een brandmeldinstallatie.

Een belangrijk item vormde de luchtbehandeling. Die is uitgevoerd met de luchtbehandelingsunits van het fabricaat Systemair. Niet zomaar, zegt Systemairs accountmanager Derrick Echteld, maar "omdat het modulair op te bouwen units zijn met een hoog rendement en een zeer laag energieverbruik". “Daar komt bij dat onze kasten zijn voorzien van geïntegreerde REGINregeling, hetzelfde fabricaat waarmee Koks regelfirma standaard werkt. Dat maakte de communicatie er alleen maar gemakkelijker op.” Kok installeerde de zogeheten DV60 kast op het dak van de bestaande bouw van de school. De capaciteit ervan bedraagt 17 duizend m3/h af en aan te voeren lucht. Ruim voldoende voor de beoogde Frisse Scholen Klasse B certificering, volgens Remmen.

Gymzaal met podium

Frisse Scholen Klasse B: hoge plafonds

Links Roland Remmen, rechts Derrick Echteld

Woekeren met ruimte

FRISSE SCHOLEN KLASSE B Remmen classificeert het werk als "niet echt eenvoudig". Zo was de ruimte boven de plafonds beperkt (Frisse Scholen Klasse B: vereiste plafondhoogte 3,20 m1) en ook de inspraak van de buurt leidde zo nu en dan tot vertraging. Remmen: “Natuurlijk begrijp ik dat ook buurtbewoners hun wensen hebben. Maar soms leidt inspraak tot wel erg veel oponthoud.” Hij wijst op de luchtbehandelingsunit die is omringd door een zicht verhullende omheining. “Oorspronkelijk zouden we twee kleinere kasten plaatsen, maar wegens zichtverstoring hebben we moeten kiezen voor één groter exemplaar. Aan de andere kant: nu de kast er eenmaal staat, is dat allemaal zo weer vergeten.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Bestuur De Peetersschool, Amsterdam ONTWERP Berger Barnett Architecten, Amsterdam Gebr. Kok Installatietechniek, Hoogkarspel ADVIES UITVOERING Toekomstgroep BV, Andijk INSTALLATIES Gebr. Kok Installatietechniek BV, Hoogkarspel LUCHTBEHANDELINGSUNITS Systemair BV, Harderwijk okt 2013 - juli 2014 BOUWPERIODE

Energieschool Jirnsum kent één ventilatiesysteem: vraaggestuurd koelen, verwarmen en ventileren met lucht.

The strong combination of technology and trust

Systemair B.V. · Postbus 263 · 3840 AG Harderwijk · Telefoon 0341 - 439 100 · Fax 0341 - 439 190 info@systemair.nl · www.systemair.nl

| 29

Beeld | Roos Aldershoff

Duurzame waarde door flexibiliteit Eén ding verandert nooit aan het onderwijs: het verandert voortdurend. Vrijwel jaarlijks is er sprake van nieuwe onderwijsvormen, nieuwe studentenpopulaties en steeds snellere digitalisering. Voor de Rijksuniversiteit Groningen een reden om een zeer flexibel gebouw neer te zetten. Maar natuurlijk wel huisvesting die inspireert en optimaal comfort biedt aan studenten en medewerkers. Creëer een inspirerend gebouw voor de steeds wisselende studentenpopulaties, dat is de opgave van de universiteit. Dat vraagt om huisvesting die mee kan veranderen. Een kern die steeds kan worden hergebruikt, ook als het gebouw in de toekomst wordt gebruikt voor andere onderwijssystemen of voor zorg, appartementen of als kantoor. Daarnaast wilde de universiteit een

30 |

duurzaam gebouw met toekomstwaarde, passend in het landschap. Het ontwerp van architect Rudy Uytenhaak is zeer inspirerend: een lichaam dat loskomt uit het maaiveld en rust op twee voeten.

MAXIMALE INDELINGSVRIJHEID Omdat de universiteit snel resultaat in een korte bouwtijd wil, is gekozen voor een prefab-draagstructuur. Deze draagstructuur legt de basis voor mogelijke verandering van de functie en daarnaast voor het comfort. De draagconstructie bestaat uit een staalconstructie van meer dan 3.500 ton. De verdiepingsvloeren met grote overspanning hebben geen constructieve tussenwanden nodig. Dat geeft de vloeren maximale indelingsvrijheid. Alle vloeren bevatten betonkernactivering en maken gebruik van één van de grootste warmte-koudeopslaginstallaties van Nederland.

FLEXIBEL EN COMFORTABEL Het resultaat is een optimaal ﬂexibel onderwijsgebouw in zeer inspirerende architectuur. Het gebouw bestaat uit twee schuin oplopende bouwdelen van 10 bouwlagen. Betonkernactivering zorgt voor een comfortabel binnenklimaat en 30% besparing op het energiegebruik. De grote ruimtes in combinatie met de grote vides zorgen voor optimale daglichttoetreding. Door deze grote vrije vloeren kan het gebouw in de toekomst eenvoudig worden aangepast. De toekomstige waarde van een gebouw over vijftig of zelfs honderd jaar wordt bepaald door de keuze die nu gemaakt wordt. Indien op de aantrekkelijke locatie direct bij de stad in de toekomst een andere functie vereist is, kan de draagstructuur eenvoudig worden hergebruikt. Dat scheelt meer dan 20% van de bouwkosten.

FLEXIBEL COMFORT Het Centrum voor Levenswetenschappen is opgebouwd volgens de werkwijze die VBI Flexibel comfort noemt: functievrije gebouwen met grote vrije vloeren die in de tijd steeds aan te passen zijn aan

de wensen van de eindgebruiker. Want alleen een gebouw dat nu al is voorbereid op een volgend leven is werkelijk duurzaam en is een investering met toekomstvast rendement. De ďŹ&#x201A;exibiliteit wordt bepaald door de draagconstructie van een

gebouw. Door de constructie waarvoor de Rijksuniversiteit Groningen heeft gekozen zijn de vrije vloeren steeds anders in te delen. Van onderwijsruimte nu, tot kantoren in 2030 of studentenwoningen in 2040. â?&#x161;

| 31

Tekst | Lisa Harteveld Beeld | Atelier Pro

UITBREIDING METIS MONTESSORI LYCEUM IS MODERN EN INSPIREREND

HISTORISCHE, MAAR FRISSE UITSTRALING Historisch, maar ook modern. Dat is het uitgangspunt voor het nieuwe Metis Montessori Lyceum gelegen in het Oosterpark te Amsterdam. ‘Een geweldige locatie’, aldus Stefan van Toorenburg, technisch adviseur en projectleider van Adviesbureau J. van Toorenburg. "De locatie heeft een stedelijk en een parkachtig karakter ineen en dat is best bijzonder." In 2009 is het historisch pand uit 1902 al gerenoveerd, maar vanwege een stijging van het leerlingental is uitbreiding, in de vorm van een nieuwbouw aan het bestaande, monumentale gebouw, gewenst.

Adviesbureau J. van Toorenburg B.V. heeft de verantwoordelijkheid over het ontwerp van de werktuigbouwkundige, sanitaire en elektrotechnische installaties. De onderneming is opgericht in 1979 en is een typisch familiebedrijf, gedreven op passie en ervaring: "Wij zijn een middelgroot adviesbureau dat door jarenlange ervaring beschikt over veel kennis en kunde. Door het bundelen van onze krachten en het delen van onze kennis en passie, werken wij niet alleen met, maar ook voor elkaar, wat doorgaans zorgt voor een grote vertrouwensband met de klant."

32 |

‘FRISSE SCHOOL’ Ondanks de verandering van de EPC-eis in 2015, voldoet de school aan de nieuwe regelgeving. "Doordat de EPC-eis per 1 januari 2015 is veranderd en het project al is gestart in 2014, hebben wij het gebouw ontworpen aan de hand van de verwachtte eis van 2015. Dit maakte het project extra uitdagend" , aldus Stefan van Toorenburg. "Om aan deze eis te voldoen is er voor het opwekken van de warmte gekozen voor het gebruik een warmtepompsysteem. In samenspraak met architect 'Atelier Pro' uit Den

Haag is gezorgd dat de RC-waarde voldoet aan de nieuwe eisen. De ventilatie is geheel, per ruimte, voorzien van CO2-meters en is centraal en decentraal te sturen waardoor het energieverbruik beperkt kan worden. Door middel van LED en bewegingssensoren is het gebouw, ontworpen in 2014, gereed voor de toekomst." ❚

Bouwinfo: OPDRACHTGEVER Metis Montessori Lyceum

ONTWERP Atelier Pro (architect) ADVIES J. van Toorenburg B.V. (installaties) CONSTRUCTEUR Tentij B.V.

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

WWW.JVANTOORENBURGBV.NL

J. van Toorenburg BV

De totaaloplossingen van Samsung klimaatbeheersing Warmtepompen - Lucht-lucht - Lucht-water - Water-lucht - Water-water - Lucht-lucht/water - Water-lucht/water

ADVIESBURO VOOR WARMTEKOEL EN ELEKTROTECHNIEK

Al meer dan 35 jaar ontwerpen en adviseren wij voor elk gebouw een passende installatie op het gebied van: • • • • • • • •

Koeling Verwarming Luchtbehandeling Sanitair Elektrotechniek Beveiliging ICT Liften

De Perponcherstraat 134-136, 2518 TA Den Haag | Postbus 63411, 2502 JK Den Haag | 070 - 361 72 61 | info@jvtbv.nl | www.jvantoorenburgbv.nl

+ aansluiting op luchtbehandelingskasten

WTW ventilatie

oploss De perfecte ing van he voor het verb t binnen eteren in scho klimaat len

- Enthalpieventilatie, vocht en temperatuur - Zeer schone lucht door unieke F8 filters - Geen (elektrische) voorverwarming nodig

Airconditioning - Volledig assortiment binnendelen in diverse capaciteiten

www.samsung-klimaat.nl

| 33

Telst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Scholenbouw Collectief

RUDOLF STEINER COLLEGE, VOORBEELD VAN INTEGRALE SAMENWERKING

ROTTERDAM VERJONGT VASTGOED SCHOLEN

Veel basisscholen voldoen niet aan de normen van Frisse Scholen. De gemeente Rotterdam verjongt haar onderwijsvastgoed de komende tien jaar. De vernieuwbouw van het Rudolf Steiner College toont het belang van integrale samenwerking. Zo bleek op een bijeenkomst over frisse scholen op 30 maart.

Het Rudolf Steiner College koos voor een Design & Built aanbesteding, gebaseerd op een vast budget.

Het thema Frisse Scholen staat hoog op de agenda van de Rotterdamse gemeentebestuurders. Wethouder Hugo de Jonge gaf bij het Rudolf Steiner College toelichting op het gemeentelijke beleid. Rotterdam telt 600 schoolgebouwen, waarvan er 100 voldoen aan de normen voor Frisse Scholen. De komende tien jaar verjongt de gemeente het onderwijsvastgoed. Als eerste worden de slechtste panden aangepakt. Het gaat hierbij om renovatie en nieuwbouw, of een combinatie. Voorzitter van Bouwend Nederland, Maxime Verhagen, onderstreepte het belang van frisse scholen en gaf toelichting op de stand van het Nederlandse onderwijsvastgoed. Het binnenklimaat is bij 80 procent van de basisscholen ver onder het niveau van Frisse Scholen. Schoolgebouwen zijn gemiddeld 38 jaar oud, niet energiezuinig en duur in onderhoud. Bouwend Nederland treedt op als bemiddelende partij en juicht de samenwerking in de scholenbouw toe, zoals bij het Rudolf Steiner College. Kennis delen is volgens Verhagen essentieel bij samenwerking. Bouwend Nederland heeft daarom voor haar leden een database met gegevens zoals bouwjaar, vloeroppervlak en label van schoolgebouwen beschikbaar. Initiatieven zoals de Nederlandse Investeringsinstelling worden op de voet gevolgd.

HART TUSSEN HOOFD EN HANDEN Medio 2015 verhuist het Rudolf Steiner College naar een gerenoveerd en uitgebreid pand dat de Ambachtsschool vroeger gebruikte. Het gebouw laat straks veel daglicht toe en biedt een gezond binnenklimaat met schone lucht. Artho Janssen van de stichting Vrije Scholen en Remco Berghuis van de gemeente Rotterdam

34 |

Door goed te isoleren en door energie uit de grond en van het dak te halen is de energievraag van het Rudolf Steiner College straks laag.

gaven presentaties hierover. Door goed te isoleren en door energie uit de grond en van het dak te halen is de energievraag van het Rudolf Steiner College laag. Natuurlijke materialen als hout en baksteen kleuren het gebouw. De centrale nieuwbouw verbindt de leslokalen met de werkplaatsen en fungeert als hart tussen hoofd en handen. Het Rudolf Steiner College koos voor een Design & Built aanbesteding, gebaseerd op een vast budget. De ontwerpen bouwconsortia konden scoren op energie,

milieu, toekomstwaarde, gezondheid en gebruikskwaliteit. Het project is een voorbeeld van integrale samenwerking in de bouw, bleek uit de presentatie van Gerard Bac van het Scholenbouw Collectief. Dit samenwerkingsverband bestaat uit Arconiko Architecten, aannemer COMeG en installateur Van Dorp, en wordt ondersteund door Pieters Bouwtechniek, Alphaplan en W/E adviseurs. Samen is gezocht naar balans tussen bouwkundige en installatietechnische ingrepen, gecombineerd met een esthetische en programmatische invulling. Er wordt snel en efficiënt gewerkt. Een compact bouwteam stuurt de realisatie van het Rudolf Steiner College aan. De gemeente Rotterdam treedt op als bouwheer.

Voordat een borrel de middagbijeenkomst in Rotterdam besloot, werden enkele stellingen besproken. De aanwezigen onderstreepten het belang van schone lucht in een onderwijsomgeving, bleek uit de reacties. D&B contracten werden niet per definitie gezien als ideaal, evenals langjarige verbintenissen. Dit was zichtbaar met de rode en groene kaarten die gelijktijdig in de lucht werden gehouden. Creativiteit ❚ en maatwerk blijft dus gevraagd.

Bouwinfo

Natuurlijke materialen geven de nieuwbouw vorm en kleur.

OPDRACHT Rudolf Steiner College, Rotterdam D&B Scholenbouw Collectief HEIWERK Piet van ‘t Wout, Waddinxveen WAPENING Balvert Betonstaal, Nieuwkoop SLOOP- EN Zuidhoek, Voorhout GRONDWERK SPANTEN De Groot Vroomshoop, Vroomshoop HSB-ELEMENTEN WEBO, Rijssen EN BUITENKOZIJNEN DAKKAPELLEN De Jong’s Timmerfabriek, Bergambacht BUITENKOZIJNEN Woodworx, Etten-Leur GEVELHERSTEL Wallcare Gevelrenovatie, Maasdijk HOUTROTHERSTEL EN SW Barendrecht, Barendrecht BEGLAZING NIVELLERING / DEKVLOER / VLOERAFWERKING SBR, Rijswijk SYSTEEMWANDEN MAT Afbouw, Zaltbommel

Renoveren is de trend

Gezondheid op nr. 1

De kwaliteit van oude gebouwen

Een eeuw geschiedenis

Transformatie loont

Bewust met energie

Wat kan het Scholenbouw Collectief voor u doen? Het Scholenbouw Collectief is dé partner om bestaande scholen tot nieuw leven te brengen. Het Collectief ondersteunt bij ontwerp, uitvoering en onderhoud. Het helpt u tevens bij het beheer en de exploitatie van uw gebouwen, met als einddoel het continu verbeteren van de leerprestaties. Meer weten? Kijk op scholenbouwcollectief.nl Het Scholenbouw Collectief is een initiatief van:

15790234_Comeg.indd 1

21-05-15 09:03

| 35

Tekst | David Brock

Het Elzendaalcollege:

hét schoolvoorbeeld van een gezond binnenklimaat In het voorjaar van 2015 is het Stationsweggebouw van het Elzendaalcollege in Boxmeer opnieuw officieel in gebruik genomen. Voor deze middelbare school staan gezondheid en duurzaamheid voorop. RoosRos Architecten verzorgde de renovatie van de school en hechtte hierbij vooral belang aan drie centrale thema’s. Verse lucht, akoestiek en thermisch comfort vertolken elk een prominente rol in dit project. Dat Duco werd voorgeschreven als fabrikant voor de natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen bleek de enige juiste keuze. Het is al langer bekend dat het binnenklimaat in scholen vaak serieus te wensen overlaat. Ook bij het Elzendaalcollege bleek de nood hoog om een ‘gezondere’ omgeving te creëren. Als antwoord op deze situatie kwam Duco met passende oplossingen voor de dag. Dankzij het DUCO at SCHOOL-concept heeft het bedrijf immers alle kennis in huis om het Elzendaalcollege te kunnen voorzien van een gezond, comfortabel en energiezuinig binnenklimaat.

BEHOEFTE AAN GELUIDDEMPEND VENTILATIEROOSTER Duco werkte een klimaatconcept uit om via natuurlijke ventilatie op een energiezuinige manier overal in het gebouw verse lucht aan te voeren. Aangezien ook geluidsbelasting een rol speelde bij de implementatie van de ventilatieroosters, werd er geopteerd voor de GlasMax ‘ZR’. Dit geluiddempend rooster (dempingswaarde tot 37 dB in open stand) voert verse

36 |

lucht aan via de gevel en stroomt zo door naar een centrale ruimte, waar het wordt afgevoerd. De gelijke verspreiding van de lucht wordt gegarandeerd dankzij het gebruik van een geperforeerde, akoestische dempende plafondkoof.

VENTILATIE ÉN ZONWERING IN ÉÉN Bij toepassing van buitenzonwering is het belangrijk om een optimaal evenwicht te vinden tussen voldoende daglicht, het bewaren van het zicht naar buiten en een efficiënte afscherming van de zonnestralen alvorens ze het raam raken. In dit project werd er gekozen voor textielzonwering onder de vorm van de DucoTwin 120 ZR CAP waarvan het doek gemonteerd is op een uitvalarm. Zoals de naam al doet vermoeden, combineert het natuurlijke ventilatie en buitenzonwering in één systeem dat eveneens voorzien is van extra geluiddempend materiaal. Daarnaast wordt het aluminium rooster onzichtbaar achter het spouwblad geplaatst waardoor het ook esthetisch volledig tot zijn recht komt. Het Elzendaalcollege is, kort samengevat, hét schoolvoorbeeld van een gezond binnenklimaat dankzij een uitgekiende toepassing van natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen. ❚

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Thermo Air

WTW-UNIT MET WARMTEPOMP:

VEEL MEER COMFORT Voor Nederlands eerste i-pad basisschool Masters Steve Jobs produceerde klimaatproductenfabrikant Thermo Air warmteterugwinningsunits in combinatie met een warmtepomp. Juist voor beoogde Frisse Scholen-kwalificeringen essentieel, meent commercieel manager buitendienst Evert van Merkestijn, "omdat de vraag naar koeling alleen maar zal toenemen".

Vooral partijen uit de klimaatbranche weten al langer: er zit een keerzijde aan de almaar sterkere zucht naar energie-neutraal bouwen. Immers: gebouwen worden dichter en dichter en die voortschrijdende energiebesparing staat niet zelden haaks op koelcomfort. Klimaatproductenfabrikant Thermo Air BV uit Huizen pleit daarom voor installatie van warmteterugwinning in combinatie met een warmtepomp. Zoals nu dus ook in Friesland is gebeurd, in de uitgebreide Masters Steve Jobsschool in Sneek. Van Merkestijn: “Wat we daar hebben geleverd, is voor een school best uitzonderlijk. Warmteterugwinning met een warmtepomp betekent namelijk energiebesparing en comfort tegelijk. Vaak zijn scholen weliswaar energiezuinig, maar ontbreekt met name ’s zomer voldoende koelcapaciteit. En juist voor het halen van Frisse Scholen-kwalificeringen is die van essentieel belang.”

toe dat, afhankelijk van het jaargetijde, er soms moet worden bijverwarmd dan wel bijgekoeld. In Sneek gebeurt dit met in de dekvloeren aangebrachte vloerverwarming en -koeling.

PERFECTE COMBINATIE

ZELFVOORZIENEND

Om zijn genoemde feiten kan niemand heen. In geen enkele andere utiliteitsoort immers worden vierkante meters zo maximaal benut als in onderwijsgebouwen. Het gevolg: vooral in de zomer benauwde en bedompte lokalen, waar voor het verkrijgen van een beetje koelte al snel een raam open moet. Van Merkenstijn: “Standaard wtwunits werken alleen op kruisstroomwisselaars, die generen onvoldoende koelcapaciteit. Wij produceren uitgebalanceerde twee-eenheden van warmterugwinningunits met van extra batterijen voorziene warmtepompen. Ik denk dat je alleen dan de perfecte combinatie benadert van ventileren, verwarmen en koelen tegelijk.” Hij voegt eraan

Behalve wtw-units en warmtepompen produceert Thermo Air vrijwel alle mogelijke klimaatproducten. Zoals luchtbehandelingskasten, luchtverwarming en ventilatoren - alle producten die zijn bestemd voor zowel de woning- als utiliteitsmarkt. Echt onderscheidend, meent Van Merkestijn, is dat Thermo Air als enige Nederlandse leverancier haar producten ook zelf maakt. Dus wordt er niet verzameld met buitenlandse componenten, maar vindt productie louter plaats in de eigen fabriek in Huizen. Voorraadbeheer is daarvan een logisch uitvloeisel, zegt Van Merkestijn.

De Wtw-unit compact

De HR-Combi line 3000

“Omdat we alles in eigen hand houden, grijpt de klant nooit mis. Hoe vaak gebeurt het niet dat een onderdeel vervangen moet worden of nabesteld? Bij ons geen weken wachten, maar levering op elk moment. En we zijn een honderd procent familiebedrijf. Dat zegt ook wat.” ❚

| 37

U CREËERT, WIJ BOUWEN, HOUT ZIT IN ONS DNA

JONGENEEL PROJECTEN, DE PARTNER IN GEVELBOUW. STERK IN: ARCHITECTONISCH VAKMANSCHAP, CONCEPTUEEL VERNIEUWENDE PROJECTEN EN MATERIALISEREN VAN CONVENTIONELE GEBOUWEN. www.jongeneelprojecten.nl

ZAANDAM | Sporthal Zaanstad-Zuid Tekst en beeld | Sjoerd Meuleman

NORM VER OVERTROFFEN In opdracht van de gemeente Zaanstad bouwde aannemersbedrijf Lokhorst sporthal Zaanstad-Zuid, een vervangingsproject voor de afgeschreven sporthal De Vang. Van buiten niet direct zichtbaar, maar des te bijzonderder, is de dakconstructie van de hal. Gemaakt van geprefabriceerde massieve vuren dakpanelen die tot overspanningen reiken van ruim zestien meter. Geen doorsnee sportfaciliteit, sporthal ZaanstadZuid aan de Zaandamse Weer. Zie je ze nogal eens verrijzen als eenheidsworst, daarvan is hier beslist geen sprake. Te danken, volgens Lokhorsts projectleider Wouter Oudhaarlem, aan een vanaf het begin ‘sterk gelegde nadruk op esthetische kenmerken’: op kleur en materiaal, maar ook op vorm; schuinten overheersen, er lijkt geen hoek rechttoe-rechtaan. Oudhaarlem: “Eigenlijk was dit een werk, zoals we dat wel vaker willen maken. Het project was goed voorbereid met veel technische uitdagingen, en ook de samenwerking verliep prima. Terwijl er echt wel wat te overleggen viel.” Oudhaarlem doelt hoofdzakelijk op de samenwerking met Jongeneel Projecten BV. Het bedrijf uit Utrecht construeerde een dak dat vanwege hoge akoestische eisen veel overleg vergde. Uiteindelijk viel de keus op het zogeheten BBS systeem, massieve zestien centimeter dikke massieve vuren dakelementen met overspanningen tot zestien meter.

SCHOONHEID Jongeneels business unit manager Paul Oerlemans: “Sinds enige jaren zijn de akoestische eisen in sporthallen fors aangescherpt. Mijns inziens

terecht, want sportleraren en verwante professionals zijn jarenlang blootgesteld aan kakofonische geluidsorgieën. Met dit dak komen functionele behoeften en esthetische schoonheid samen. Voor het eerst op deze manier toegepast, dus voor Nederland letterlijk uniek.” Dat dak is grotendeels van Oostenrijkse makelij en gemaakt van massief vuren dakplaten, regelwerk en een drievoudig verlijmde zichtplaat van 16 millimeter. Dankzij aangebrachte perforaties, houtwolisolatie en een ruime spouw wordt geluid tot een minimum gereduceerd. Maar behalve functioneel is het vooral mooi, meent Oerlemans. “De architect beoogde een soort van natuurlijke overgang tussen de wanden en het dakplafond. De geluiddemping is top, dat kun je aan een adviesbureau als Peutz wel overlaten. Maar zeker zo belangrijk: het ziet er gewoon schitterend uit.”

AMBITIE Ook op andere elementen blijkt niet te zijn beknibbeld. De gevels zijn zeer apart te noemen, met op de onderste meters een klampsgewijs gemetseld buitenblad met een geperforeerde steen. Daarboven, op variabele hoogten, start gevelmateriaal twee: een half doorzichtige polycarbonaat beplating tegen houtskeletbouw binnenspouwbladen. Vermeldenswaardig ook is het volume van het gebouw: geen rechthoekige doos met acht hoeken, maar een volwaardig utiliteitsvolume dat is ingevuld met schuinten, overstekken en andere speelsheden. Projectleider Oudhaarlem van aannemer Lokhorst: “De gemeente heeft hierin een cruciale rol gespeeld. Vanaf het begin af aan hebben zij ingezet op een moderne sporthal die voldoet aan de eisen van deze tijd. En je ziet: die ambitie heeft zich ook uitbetaald.” Ter illustratie wijst hij nog op het horecagedeelte, stijlvol ingericht met fraaie meubels en betimmeringen, een ruime bar en (buiten) een zwevend terras. “De beheerder die ons net koffie bracht, is razend enthousiast. Als mensen die er moeten werken zó reageren, moet je je werk goed hebben gedaan.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Zaanstad ONTWERP UArchitects, Eindhoven ADVIES Installaties: Beekink Installatieadviseurs, Nieuwerkerk aan den IJssel

Akoestisch: Peutz, Zoetermeer UITVOERING Lokhorst bouw en ontwikkeling, Beverwijk INSTALLATIES E: Schoonderbeek Installatietechniek, Hillegom BOUWPERIODE BOUWKOSTEN

W: Putman Installaties, Noordwijk jan 2014 - jan 2015 3,3 miljoen euro

| 39

Sporthal Zaanstad-Zuid

Lokhorst Bouw en Ontwikkeling Postbus 79 1940 AB Beverwijk T 0251 - 265 000 F 0251 - 265 050 www.lokhorst.nl

ZAANDAM | Sporthal Zaanstad-Zuid

Tekst en beeld | Sjoerd Meuleman

Moderne installaties ‘blind’ geïnstalleerd

Ventilatie door middel van textiel luchtkanaal.

Installatie warmtepomp met dakopbouw.

Weinigen zullen betwisten dat Zaanstad-Zuid een welkome aanvulling vormt op de Zaanse regionale sportfaciliteiten. Beekink Installatieadviseurs ontwierp zowel de werktuigbouwkundige als elektrotechnische installaties van de hal. Gevolgd door een kritisch oog van de architect. Van de verouderde De Vang naar de van alle comfort voorziene ZaanstadZuid: iedere Zaankanter zal beamen dat de gemeente trots mag zijn op de komst van zo’n mooie nieuwe sporthal. Niet minder aandacht dan vorm en voorkomen kregen de installaties van de hal. Voor Beekink Installatieadviseurs BV uit Nieuwerkerk aan den IJssel was het vooral zaak deze zo ‘zichtloos’ mogelijk in het gebouw te laten opgaan. Projectleider Martin Blom: “De trend mag dan een beetje zijn ‘in het zicht’, daarvan was hier beslist geen sprake. Er is esthetisch veel tijd gestoken in het interieur, dat moest zo veel mogelijk ongemoeid blijven. En je ziet: hoewel er moderne technieken zijn gebruikt, ziet de bezoeker daar vrijwel niets van.”

TOEZICHT

www.beekink.com

BE EK INK I N S TA L L AT I E A D V I S E U R S

DE SCHAKEL IN HET BOUWTEAM

Zoals steeds gebruikelijker tegenwoordig zijn de installaties op duurzame leest geschoeid. Dus geen gebruik van gasgestookte ketels, maar warmtepompen die warmte en koelte opwekken en deels ook bijdragen aan voorgeconditioneerde ventilatie. Die laatste werkt CO2 gestuurd en zal dus pas op toeren hoeven draaien bij veel mensen. Ook de elektra is duurzaam, in de vorm van LED-verlichting in combinatie met aanwezigheidsdetectoren. Blom blijkt vooral ook te spreken, over of hoe het traject verliep. “Je zult dit wel vaker horen, maar de samenwerking met zowel architect, gemeente, installateur als aannemer verliep echt prima. We hebben de installaties ontworpen, maar ook het toezicht mogen voeren. Dat maakt zo’n werk nog meer eigen.” ❚

| 41 14790138_Beeking.indd 1

10-03-14 12:42

UTRECHT | Onderwijscentrum Noordwestcluster

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Universiteit Utrecht

Studenten en docenten zijn blij met nieuw onderwijscentrum Het Victor J. Koningsbergergebouw, het nieuwe onderwijscentrum van de Universiteit Utrecht, is gereed. Studenten en docenten van de faculteiten Geowetenschappen, Bètawetenschappen en Geneeskunde (Biomedische Wetenschappen), hebben inmiddels hun intrek genomen in het gebouw. Hun reacties zijn erg positief. “Het onderwijscentrum is niet alleen erg mooi geworden, maar voldoet ook aan alle technische en gebruikswensen”, vertelt projectmanager Bas van Halen van PM² bouwadviseurs, namens de Universiteit Utrecht. Ook directeur René Verkerk van Züblin Nederland kijkt terug op een geslaagd project. “Het onderwijscentrum is een schitterend mooi, maar ook ingewikkeld gebouw”, vertelt hij. “Dat we het project in slechts 1,5 jaar hebben kunnen realiseren, maakt me ontzettend trots. Alle betrokken partijen hebben keihard gewerkt om dit mogelijk te maken. De positieve reacties maken die inspanning meer dan waard.”

ter. Daarnaast is in het gebouw betonkernactivering toegepast. De gevel is voorzien van aluminium kozijnen. En bijna alle houtwerk binnen bestaat uit bamboe. “Binnenkort wordt het gebouw voorzien van zonnepanelen”, vertelt Van Halen. “Bovendien worden in het gebouw nog een koffiecorner en een infopunt gerealiseerd. Daarna is het onderwijscentrum helemaal af.” ❚

De nieuwbouw bestaat uit twee onderdelen, namelijk een laagbouw en een toren, met onderwijsruimten, algemene ruimten en practicumlokalen. De laagbouw, de zogenaamde ‘loop’, verbindt de nieuwe toren met de gerenoveerde gebouwen Minnaert en Buys Ballot. “Constructief interessante aspecten betreffen onder andere de hoofddraagconstructie van het gebouw, de geïntegreerde vloersystemen en het atrium, waarin een groot stabiliserend kruis is voorzien”, vertelt Verkerk. “Maar misschien nog wel uitdagender was de maatvoering. De architect heeft het gebouw zo ontworpen dat de naden van de vloerbedekking gelijk lopen met de kolommen in de gevel, de wanden plafondpanelen en het glas van de balustrades. Toleranties in de maatvoering waren hierdoor haast onmogelijk. Vanaf de beginfase van het project hebben we hier heel alert op moeten zijn.” In zijn ontwerp heeft architect Ector Hoogstad Architecten goed rekening gehouden met de toekomst van het onderwijscentrum en met de onderhoudsen beheerfase. “Als leidraad zijn de BREEAM Very Good eisen gevolgd, waarbij vooral gelet is op energiezuinigheid, materiaalgebruik en een gezonde leefomgeving”, vertelt Van Halen. “De gevel van het gebouw is voorzien van horizontale zonwering, waardoor het gebouw ’s zomers in zijn eigen schaduw staat maar in de winter, wanneer de zon lager staat, juist door de zon wordt verwarmd.” Het onderwijscentrum maakt gebruik van een WKO-installatie. Het gebouw is aangesloten op het warmtenet van de Universiteit, zodat de restwarmte van de energiecentrale wordt gebruikt voor de verwarming en het warm tapwa-

42 |

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT ADVISEUR INSTALLATIES AANNEMER

Universiteit Utrecht Ector Hoogstad Architecten Valstar Simonis Bouwcombinatie VOF – OWC Noordwestcluster Züblin Nederland B.V. en Cofely West Nederland B.V. AKOESTISCH SPUITWERK Asona Benelux BV OMVANG 15.000 m² BVO

UTRECHT | Onderwijscentrum Noordwestcluster

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Valstar Simonis

Duurzame nieuwbouw Het nieuwe onderwijsgebouw van OWC is vernoemd naar hoogleraar Plantkunde en oud-rector V.J. Koningsberger. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog was Koningsberger de eerste Nederlandse hoogleraar die openlijk protesteerde tegen het ‘berufsverbot’ voor Joodse docenten.

De nieuwbouw van het ‘Victor J. Koningsbergergebouw’ bestaat uit twee onderdelen, namelijk een laagbouw en een toren, met onderwijsruimten, algemene ruimten en practicumlokalen. De laagbouw, de zogenaamd ‘loop’, verbindt de nieuwe toren met de gerenoveerde gebouwen Minnaert en Buys Ballot. Valstar Simonis werkte vanaf het begin van het project in een ontwerpteam met Ector Hoogstad Architecten, vertelt Eric Steinebach, vestigingsdirecteur Apeldoorn van installatie-adviseur Valstar Simonis. “Doordat we al ervaring hebben met deze architect, onder andere voor onderwijsgebouw Orion van de Wageningen University, kon snel geschakeld worden. Onze opdrachtgever gaf ons de ruimte om creatieve out-of-the-box oplossingen aan te dragen, onder andere ten behoeve van duurzaamheid. Als leidraad hebben we de BREEAM Very Good eisen gevolgd, waarbij we hebben gelet op energiezuinigheid, materiaalgebruik, een gezonde leefomgeving en onderhoud en beheer.” Als voorbeeld noemt hij het atrium, dat niet alleen zorgt voor veel lichtinval, maar ook een belangrijke rol speelt in de klimatisering van het gebouw. “De ventilatielucht voor de algemene onderwijsruimtes wordt via kanalen de lokalen in geblazen en via het atrium afgezogen. Het atrium is daarmee de schakel tussen de lokalen en de technische ruimte op het dak. Retourkanalen zijn niet nodig. Hierdoor wordt bespaard op ruimte, bouwmaterialen en installaties.”

DUURZAME MAATREGELEN De ruimtes met een hoge ventilatiebehoefte zijn zo dicht mogelijk bij de technische ruimtes geplaatst. “Zo is een technische ruimte ingericht boven het practicumlokaal waarin veel zuurkasten staan. Hierdoor hebben we de luchtkanalen zo kort mogelijk kunnen houden, waardoor veel energie wordt bespaard en geluid wordt beperkt.” In het gebouw wordt gebruikgemaakt van betonkernactivering, wat voor een beter binnenklimaat zorgt. “In de praktijk wordt ontzettend veel koelenergie bespaard. Het gebouw maakt gebruik van een warmtepomp en is aangesloten op het warmtenet en de WKO-installatie van de Universiteit. Buiten op het terrein is een vijver gemaakt, waarin regenwater wordt opgevangen. Dit water wordt gebruikt om in de zomermaanden de ruimtes op de eerste verdieping (gratis) te koelen.” LED-verlichting in combinatie met daglichtregeling, het atrium en zonnelamellen langs de gevel zorgen voor een optimaal energiezuinig verlichtingsconcept.”

COMMISSIONING Naast het installatie-ontwerp, kreeg Valstar Simonis de opdracht om de BREEAM-commissioning van het pand te verzorgen. “We hebben rond de opleverdatum gecontroleerd of de prestatie-eisen uit het PvE ook daadwerkelijk werden gehaald. Hiertoe hebben we het gebruik in het Onderwijscentrum gesimuleerd. Puntjes die hierbij naar voren kwamen, hebben we nog voor de oplevering kunnen oplossen.” ❚

Valstar Simonis is de trotse ontwerper van alle installaties van het Onderwijscentrum Noordwestcluster van de Universiteit Utrecht en heeft de uitvoering begeleid en de BREEAM commissioning verzorgd. Het unieke flexibele integrale vloerconcept, behaaglijke betonkernactivering en de duurzame toepassing van LED en WKO zorgen voor een prachtig gebouw dat jarenlang state of the art zal zijn voor het universitair labaratoriumonderwijs. Wij wensen de UU veel plezier van dit mooie gebouw.

Advies- en ingenieursbureau op het gebied van duurzaamheid, comfort en veiligheid in gebouwen.

Rijswijk Apeldoorn Eindhoven Amsterdam Groningen

www.valstar-simonis.nl

| 43

SUPERB [IN]VISIBLE ACOUSTIC Onderwijscentrum Noordwestcluster (OWC) (Utrecht) 3.500 m2 Sonaspray

Goede akoestiek is essentieel voor de beleving en het gebruik van een ruimte. Asona heeft al ruim 35 jaar ervaring met de ontwikkeling van hoogwaardige akoestische materialen die niet alleen zorgen voor een optimaal akoestisch klimaat, maar bovendien de uiterlijke

aspecten van de ruimte respecteert. De kern van onze oplossing ligt in de unieke combinatie van geluiddempend naadloos akoestisch pleister in verschillende lagen en een akoestische afwerking

in de vorm van akoestisch spuitwerk, die alle ondergronden volgen. Wij leveren niet alleen de juiste geluiddempende materialen maar zorgen ook voor de applicatie en het onderhoud.

asona.com

UTRECHT | Onderwijscentrum Noordwestcluster

Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | Universiteit Utrecht

AKOESTISCH SPUITWERK ZORGT VOOR HOOG GEBRUIKSCOMFORT

Projectleider Astrid van Trier kijkt terug op een mooi, maar ook bijzonder project. “Vaak bereiken akoestische plafondbestekken ons pas laat, wanneer tijdens de uitwerking blijkt dat geluidsabsorberende afwerking onontkoombaar is”, vertelt ze. “Echter, bij dit project had architect Ector Hoogstad Architecten al van meet af aan ideeën over de te nemen akoestische plafondmaatregelen.” Op de bouwkundige ondergrond is door Asona Benelux BV een zwarte Sonaspray aangebracht, waaronder een houten plafondsysteem is gemonteerd. “Normaal gesproken brengen wij het akoestisch spuitwerk pas laat in de afbouwfase aan”, vertelt Van Trier. “Maar omdat in dit project nog zoveel moest worden afgebouwd onder het plafond, kwamen wij al aan het begin van de afbouwfase aan bod. Omdat het gebouw nog niet over een gevel beschikte en dus nog niet wind- en waterdicht was, waren we overgeleverd aan elementen als regen en wind. En omdat hoofdaannemer Züblin nog druk aan het bouwen was, konden we ook niet beschikken over een vrije werkvloer. Echter, door de werkzaamheden op te knippen in segmenten en door nauw te overleggen met de aannemer, hebben we ons werk zonder grote problemen kunnen uitvoeren.” Een andere uitdaging vormde de hoge werkhoogte, vertelt Van Trier, onder andere in de centrale vide. “We hebben veel met rolsteigers en hoogwerkers gewerkt om alle plafonds van akoestisch spuitwerk te kunnen voorzien.”

Asona Benelux BV heeft al meer dan 35 jaar ervaring in de ontwikkeling en applicatie van hoogwaardig akoestisch spuit- en pleisterwerk. Er zijn verschillende afwerkniveaus, van ruw-industrieel tot glad pleisterwerk. In het OWC heeft het bedrijf Sonaspray toegepast, een gespoten, geluidabsorberende plafondafwerking, die ideaal is voor ruimten waar een vermindering van nagalmtijd, geluidsniveau en een verbetering van de akoestiek gewenst is. “Hoewel de spray grotendeels uit het zicht is weggewerkt, speelt het een grote rol in het gebruikscomfort in het gebouw.” Sonaspray bestaat uit geluidsabsorberende vezels die met water, watergedragen lijm en speciale mengapparatuur op de locatie worden aangemaakt. De dikte van het materiaal en de structuur kunnen variëren. In dit geval is gekozen voor een forse laag van gemiddeld 38 mm in een grove structuur. Dit product wordt in één enkele arbeidsgang aangebracht. ❚

| 45

MOERWIJK | Brede buurtschool

Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Vink+Veenman

De nieuwbouw voldoet aan de energie-en binnenmilieuprestatie-eisen volgens klasse B van 'Frisse Scholen'.

BOUWEN IN DRUKKE WOONWIJK VLAKBIJ HOGEDRUKGASLEIDING

Aannemer beperkt overlast en investeert in veiligheid De brede buurtschool Moerwijk wordt in een drukke Haagse woonwijk gebouwd, vlakbij een hogedrukgasleiding. Vink+Veenman weet deze klus in twaalf maanden te klaren. Afbouwers werken nu 'in een treintje' naar de oplevering. In de brede buurtschool Moerwijk worden twee basisscholen ondergebracht. De Kleine Wereld is voor regulier onderwijs en de Cor Emousschool is voor bijzonder onderwijs (kinderen met autisme of met een gehoorbeperking). Ook komen er een kinderdagverblijf, een BSO en multifunctionele ruimtes. De nieuwbouw voldoet aan de energieen binnenmilieuprestatie-eisen volgens klasse B van 'Frisse Scholen'.

46 |

De nieuwbouw bevat twee basisscholen, een kinderdagverblijf, een BSO en multifunctionele ruimtes.

MOERWIJK | Brede buurtschool

HOGEDRUKGASLEIDING “Het gaat goed, we zitten op schema”, zegt projectleider Eric Reijm namens bouwbedrijf Vink+Veenman. “Voor de kerst hebben we het schoolgebouw wind- en waterdicht gemaakt. In 2015 gingen we verder met de vloerverwarming, de metal studwanden en systeemplafonds. De afbouwers en installateurs gaan 'in een treintje' door het schoolgebouw heen. De werkzaamheden volgen elkaar snel op, zodat er geen verstoringen optreden.” “We bouwen de school vlakbij een hogedrukgasleiding”, vervolgt Reijm. “De leiding is een belangrijke energieschakel in het Nederlandse gas-

den. Ongelukken worden zo voorkomen. Een belangrijk onderdeel van ons plan van aanpak betrof de communicatie met de buurt. Naar ongeveer 300 adressen rond de bouwlocatie stuurden we een uitnodiging voor een informatiebijeenkomst, waarin het bouwteam met de gemeente vragen beantwoordde. Daarnaast kunnen bewoners op een Facebook-pagina de voortgang zien. Het leeft, blijkt uit de vele reacties. Bouwen gaat helaas gepaard met overlast. Het doet even pijn, maar het resultaat mag er zijn. Straks is de buurt een bijzonder schoolgebouw rijker. Daarna wordt Moerwijk verder ingericht met park en sportvoorzieningen." ❚ netwerk. Dus mogen er geen bouwkranen boven komen te staan bijvoorbeeld. Bouwketen wel, vanwege het relatief lage gewicht. Boven de gasleiding is de hele strook afgedekt met stelconplaten. Waar transporten over de leiding plaatsvinden zijn aanvullend stalen rijplaten aangebracht. Allemaal in goed overleg met de gemeente en Gasunie.”

RESULTAAT “Tijdens de bouw ontzien we de schoolomgeving zoveel mogelijk”, zegt Reijm. “We kiezen voor een aparte aanvoerroute en gebruiken een tijdelijk terrein met noodverharding. Hierdoor kunnen vrachtwagens vooruit de bouwplaats open afrij-

Bouwinfo OPDRACHT Gemeente Den Haag DP6 architectuurstudio, Delft ONTWERP ADVIES CONSTRUCTIE Pieters Bouwtechniek, Delft ADVIES INSTALLATIES Royal HaskoningDHV, Rotterdam E-INSTALLATIES A&B Electrotechniek, Zuid-Beijerland Dekker van Geest, Monster W-INSTALLATIES B.V.O. 5.500 m2 BOUWKOSTEN ca € 5.800.000,BOUWPERIODE juni 2014 – juni 2015 UITVOERING Vink+Veenman BV

Een schoolvoorbeeld van een goed bouwbedrijf!

bouwen ontwikkelingsmij. www.vinkenveenman.nl

0172 - 23 66 88 | 47

SPRANG-CAPELLE | Brede school de Rank Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Architectenbureau Van Reeven

In tien maanden opgeleverd ondanks asbestsanering

SNELLE METAMORFOSE VAN BASISSCHOOL DE RANK Van der Heijden bouw en ontwikkeling renoveerde in tien maanden tijd een brede school in Sprang-Capelle. De christelijke basisschool De Rank is vanaf casco heropgebouwd. Ondanks de asbestsanering werd de vernieuwbouw tijdig opgeleverd. Het aantal benodigde noodlokalen en aantal verhuizingen bleef beperkt door gefaseerd te bouwen. In de eerste fase van het bouwproject in Sprang-Capelle zijn de lokalen voor de onderbouwleerlingen ontmanteld en gerenoveerd. En in de tweede fase de lokalen voor de groepen 5 tot en met 8. Door deze fasering bleef het benodigde aantal noodlokalen beperkt tot vijf. Van der Heijden bouw en ontwikkeling won de EMVI-aanbesteding door deze planning die werd gecombineerd met een scherpe prijs. Projectleider Walter Derks: “De vernieuwde school is overzichtelijker, comfortabeler en gezonder dan de oude school. We maakten een nieuwe entree op de grens tussen de lokalen voor boven- en onderbouw. Waar vroeger patio's waren, zijn nu overdekte leerpleinen voor activiteiten van groepen leerlingen gerealiseerd. Deze pleinen hebben lichtstroken of daklichten. Alle lokalen kregen nieuwe vloerbedekking, systeemplafonds, vensterbanken, gevelpanelen, kozijnen, deuren en verlichting. De kruipruimte van de begane grondvloer is

geïsoleerd. Het dak kreeg nieuwe isolatie en bedekking. Het gebouw is daarnaast voorzien van een nieuw ventilatiesysteem en voldoet aan de normen voor frisse scholen. Dit zijn slechts enkele van de vele aanpassingen.”

UITVOERDER IN DE KLAS Van der Heijden bouw en ontwikkeling beperkte de bouwoverlast, bijvoorbeeld door bij de levering van materialen rekening te houden met het schoolrooster. Het brengen en ophalen van de kinderen mocht niet verstoord worden. Waar mogelijk werden hak-, boor en zaagwerkzaamheden verplaatst naar de schoolvakanties. De twee speelpleinen bleven toegankelijk voor de leerlingen van de school. De veiligheid van de bouwvakkers en van de kinderen stond centraal. Mede daarom kwam de uitvoerder in de klas vertellen over het bouwproject.

Van der Heijden bouw en ontwikkeling renoveerde in tien maanden tijd een brede school in Sprang-Capelle.

48 |

SPRANG-CAPELLE | Brede school de Rank

Derks zegt: “Bij de ontmanteling van de school werd meer asbest gevonden en gesaneerd dan aanvankelijk was ingeschat. Desondanks is het project tijdig opgeleverd. Door de principes van lean bouwen te volgen, bespaarden we bouwtijd. De planning is afgestemd met de school en met de onderaannemers. We gebruikten een groot bord, waarop met gekleurde post-it's de volgorde stond van de werkzaamheden per dagdeel. Dagelijks was er overleg tussen de uitvoerder en de voormannen. Door zo te werken wisten we het complexe bouwproject in slechts tien maanden uit te voeren, zodat de school er voor de carnavalsvakantie weer volledig gebruik van kon maken.” ❚

Het gebouw is daarnaast voorzien van een nieuw ventilatiesysteem en voldoet aan de normen voor frisse scholen.

Bouwinfo

Alle lokalen kregen nieuwe vloerbedekking, systeemplafonds, vensterbanken, gevelpanelen, kozijnen, deuren en verlichting.

OPDRACHT ONTWERP UITVOERING ADVIES INSTALLATIES ADVIES CONSTRUCTIE B.V.O. BOUWPERIODE

Brede school de Rank, Sprang-Capelle Architectenbureau Van Reeven, Waalwijk Van der Heijden bouw en ontwikkeling, Schaijk K+ Adviesgroep BV, Echt Archimedes bouwadvies Eindhoven 2000 m2 april 2014 – februari 2015

Uitbreiding en renovatie basisschool ‘De Rank’, bouwen aan de toekomst

Bouwen voor het onderwijs, is bouwen aan de toekomst. Kiezen voor duurzame materialen. Veilig werken te midden van de levendigheid die hoort bij een school. Voor De Rank realiseerden we de uitbreiding en renovatie van de bestaande basisschool. Van sloop tot uitbreiding. Er staat een prachtig nieuw schoolgebouw. Met volop de ruimte voor de kinderen om te leren en te spelen.

www.vd-heijden.nl Schaijk, 0486 - 46 18 55

| 49

VELP | Groenhorst College

Tekst | Martijn van den Bouwhuijsen Beeld | Cornelissen aannemingsbedrijf b.v.

Verbetering uitstraling en binnenklimaat

Metamorfose Groenhorst College Het Groenhorst College in Velp wordt uitgebreid en gerenoveerd, onder andere met nieuwe kozijnen, een luchtbehandelingskast en zonwering: maatregelen die de uitstraling en het binnenklimaat verbeteren. Cornelissen aannemingsbedrijf voert het D&B-project uit met Unica Arnhem en architectenbureau Wiegerinck. Groenhorst College biedt VMBO, MBO en Cursus- en Contactonderwijs in de 'groene' sector. De school is gebouwd in 1964 en uitgebreid in 1979 en 1995. Eind 2013 werd Cornelissen aannemingsbedrijf gevraagd om mee te doen met een onderhandse aanbesteding voor vernieuwbouw, op verzoek van de Aeres Groep. Het bouwbedrijf kreeg de bouwopdracht en werkt nu richting oplevering.

D&B

Het Groenhorst College wordt uitgebreid en gerenoveerd.

Cornelissen aannemingsbedrijf voert het project uit samen met Unica Arnhem en architectenbureau Wiegerinck Het bouwproject wordt op basis van D&B uitgevoerd.

Het Groenhorst College blijft in gebruik voor praktijklessen tijdens het bouwproject. De theorielessen zijn tijdelijk verplaatst naar een andere vestiging. Projectleider Jarno van Griensven zegt: “We begonnen met de nieuwbouw en gingen daarna verder met de renovatie van de school. We zijn nu bezig met schilderwerk, plafonds en vloerbedekking in de oudbouw uit 1964 en 1979. In mei ronden we de verbouwing daar af. Vervolgens gaan we verder met de renovatie van de gebouwen uit 1995. We beperken de bouwoverlast waar mogelijk en scheiden de verkeersstromen van de school en de bouw. Wekelijks vindt er overleg plaats met de school om zaken goed af te stemmen. Dit is het tweede project dat wij op basis van D&B uitvoeren. We werken hier met vaste relaties zoals Unica en Wiegerinck. Het project verloopt volgens planning. In juli leveren we op.”

NATUURLIJKE UITSTRALING Cornelissen aannemingsbedrijf is in 1949 opgericht. Het familiebedrijf realiseerde de laatste jaren een stabiele omzet, ondanks lastige marktomstandigheden. Van Griensven: “We zijn actief in retail, zorg, onderwijs en utiliteitsbouw. Ook verbouwen we voor de rijksoverheid. We doen zowel nieuwbouw als renovatie. Het Groenhorst College is een combinatieproject met de nadruk op renovatie. Zowel de binnen- als buitenkant van de oudbouw wordt getransformeerd, onder andere met behulp van nieuwe kozijnen, zonwering, dakisolatie en een luchtbehandelingskast. Verder zijn enkele lokalen aan de zuidzijde voorzien van airco-units voor koeling in de zomer. Het binnenklimaat gaat erop vooruit ten opzichte van vroeger. Veel materialen in de gevel hebben een aarde- of grijstint, om een natuurlijke uitstraling te realiseren die past bij het groene onderwijs.” ❚

Zowel de binnen- als buitenkant van de oudbouw wordt getransformeerd, onder andere met behulp van nieuwe kozijnen, zonwering, dakisolatie en een luchtbehandelingskast.

50 |

LISSE | Fioretti Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Beltman Architecten/De Groot Vroomshoop

FIORETTI LISSE: veel eigen inbreng Het van houtconstructies bekende De Groot Vroomshoop bouwt momenteel een vrijstaand onderwijsgebouw voor het Fioretti College in Lisse. Volgens een design & build-contract, deels naar eigen inzicht. En geheel in prefab, met een ruwbouw die in vier weken stond. Veel bouwers kennen De Groot Vroomshoop vooral als producent van hoogwaardig verlijmde houtconstructies voor onder meer spanten, bruggen en luifels. Iets minder bekend is het bedrijf als zelfstandig aannemende bouwen ontwikkelingsmaatschappij, opererend onder de naam De Groot Vroomshoop Bouwsystemen BV. Zo bouwt het bedrijf momenteel een uitbreiding voor het Fioretti College in het Zuid-Hollandse Lisse: een nieuw drielaags bouwwerk dat grotendeels zelf werd uitgedacht, met een geprefabriceerde ruwbouw vanaf de fundering tot en met de gevelsluiting. Projectmanager Erwin Slagboom: “Fioretti is onlangs vernieuwd, maar het is een populaire school die alweer snel uit zijn voegen groeide. Hierdoor ontstond opnieuw behoefte aan extra onderwijsruimten. Er lag weliswaar een schetsontwerp, maar we hebben het ontwerp zelf geoptimaliseerd en ook uitgewerkt.”

SNELHEID Dat bouwen gebeurt zoals het bedrijf dat bij voorkeur doet: met een ruwbouw van voornamelijk prefab beton- en houtskeletbouwelementen. Hier tegenaan zit een gevelbeplating van gezet staal, afgewerkt met een zogeheten Cortenstaal-look: een keus die met de opdrachtgever pas bepaald werd na de gunning, zegt Slagboom. “Soms liggen projecten tot op de laatste spijker vast, hier kwam het vooral aan op eigen inbreng en creativiteit. Als prefabbouwer ben je weliswaar iets beperkter in het toepassen van organische vormen, daartegenover staat dat we flexibel zijn en zeer snel bouwen.” Hij wijst op de ruwbouw, die tussen de fasen heiwerk en wind- en waterdicht slechts vier weken tijd in beslag nam. “Wij zetten tweedimensionale aanvoer op de bouwplaats om in driedimensionale volumes. Qua snelheid kan traditionele bouw daar nooit tegenop.”

Ruwbouw in vier weken klaar

EIGEN INBRENG Binnen oogt de school doeltreffend en netjes afgewerkt tegelijk. Geen absolute top zegt Slagboom, "daar zijn de onderwijsbudgetten ook niet naar", maar "een prima Frisse Scholen Klasse B gekwalificeerd onderwijsgebouw met energiezuinige installaties". Op de vloeren ligt marmoleum, de metal stud wanden zijn afgewerkt met gesausde glasvliesweefsel. Overal in de lokalen hangen systeemplafonds en ook de natte groepen zien er netjes betegeld uit. Slagboom verwacht de school te kunnen opleveren in week 20. De lessen beginnen direct na de zomervakantie. Slagboom: ‘We zijn blij met projecten waarbij onze kennis, ervaring en vaardigheid optimaal worden benut.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP

Stichting Fioretti Teylingen De Groot Vroomshoop Bouwsystemen i.s.m. Beltman Architecten, Enschede ADVIES BOAG Advies en Management UITVOERING De Groot Vroomshoop Bouwsystemen, Vroomshoop INSTALLATIES E: Installatie Techniek Vriezenveen, Vriezenveen W: Installatiebureau Bertus Huisman, Daarlerveen BOUWKOSTEN € 1.888.871,- excl. btw START BOUW 19-01-2015 OPLEVERING 13-05-2015

| 51

DEN HAAG

| Europese school, Rijnlands Lyceum

Van vloer tot dak een totaalconcept Als werknemer van de Europese Unie ben je vaak op reis. Dankzij de Europese scholen, die in 1953 zijn opgericht, kunnen kinderen van deze werknemers naar dezelfde school blijven gaan. Dit is een reden waarom de scholen vaak in de buurt van de Europese instituten gevestigd zijn. Het onderwijsprogramma is gebaseerd op het leerplan van de Europese scholen en in Den Haag krijgen de leerlingen ook de Nederlandse normen en waarden mee. Met een internationaal karakter biedt het Rijnlands Lyceum onderwijs aan op algemene grondslag in de regio Leiden en Den Haag. Met meer dan 5000 leerlingen en 650 medewerkers is het een middelgrote onderwijsorganisatie. Voor deze Europese school, een bestaande locatie die eerder werd verbouwd, heeft Pulastic Sportvloeren niet alleen de gymzaal op de begane grond geleverd, maar ook de prefab wandbekleding aangebracht. Dit was voor Avant Bouwpartners reden weer contact op te nemen met het Pulastic-team om fase 2 door te spreken. Al snel kwam hier ter sprake dat Pulastic, in samenwerking met Sika, meer kan dan alleen sportvloeren. Naast verkeers- en veiligheidsruimten levert het bedrijf ook vloeren voor klaslokalen en natte ruimten. In de gangen en klaslokalen is bewust gezocht naar een comfortabele vloerafwerking en de Sika comfort floor kwam daarbij als meest geschikte optie naar voren gekomen. Dit systeem heeft 4 millimeter rubber dat voor demping

52 |

zorgt. Om een gelijke uitstraling te creëren met de vloerafwerkingen op de begane grond, zijn de vloeren voorzien van een deco-chip en zijn de kleuren gebaseerd op het huidige marmoleum van de begane grond.

DE BOUW Het meest opvallende kenmerk van dit project was niet alleen het aanbrengen van diverse gietvloeren, sportvloeren en prefab wandbekleding. Een specifieke uitdaging lag bij het afwerken van de radiatoren en verwarming in de gymzaal. Ook is er een unieke combinatie van deco-chips en witte accentvlakken bij de deuren aangebracht. Het accentvlak heeft een afmeting van circa 1.5 m¹ x 0.80 m¹ en is ook voorzien van een deco-chip. Het is belangrijk

DEN HAAG

| Europese school, Rijnlands Lyceum

Bouwinfo PROJECT Europese school, Rijnlands Lyceum te Den Haag Sportvloeren: 284 m² Pulastic Classic 90 Eco SYSTEEM

dat de vloer in het scheikundelokaal zuur- en loogbestendig is. Uiteraard was ook hier een oplossing voor en zo is er gezorgd voor een speciale coating die aan deze strenge eisen voldoet. De Sika comfort floor is onderscheidend en een zichtbare verbetering ten opzichte van de andere vloeren in het gebouw. Het werk is uitgevoerd in verschillende fasen. De eerste fase bestond uit een klein gedeelte van gietvloeren van 2 weken werk. Daarna kwam fase 2 met 4 weken werk aan verschillende gietvloeren. In fase 3 heeft men in 2 weken aan de sportvloer gewerkt en tot slot, in fase 4, is de prefab wandbekleding aangebracht. De gietvloeren zijn aangebracht door firma Decopox, en dankzij die samenwerking werd een prima eindresultaat bereikt. ❚

Gietvloeren: - 1818 m² Sika comfort floor S6 Deco - 168 m² Sikafloor 264/305W/Slip - 174 m² Sikafloor 264/Sikafloor 169 WANDBEKLEDING 250 m² KLEUR Sportvloeren: Duivenblauw (308) Gietvloeren: - RAL 5007 - Wild Orchid (321) - Pastelblauw (307) - Moisty shine WANDBEKLEDING Kleur 285 ARCHITECT Avant bouwpartners, Utrecht BOUWBEDRIJF Bouwbedrijf van Deelen, Veenendaal JAAR 2013

| 53

De Pen

Marco van Zandwijk

Frisse School: de wil om te innoveren is er… Dat een Frisse School anno 2015 in Nederland geen vanzelfsprekendheid is hoeft geen betoog. Wat mij wel opvalt, is dat iedereen steeds met dezelfde verbazing aan tafel zit wanneer je het over de praktijk van Frisse Scholen hebt. Keer op keer lijkt het makkelijker om over frisse scholen te praten dan deze ook daadwerkelijk te realiseren. Iedereen lijkt in te zien dat een integrale (levensduur)benadering van het proces, een echte samenwerking tussen partijen, betere bewustwording van gebruikers en een integratie van systemen en geldstromen nodig is. Maar dit weten is blijkbaar niet voldoende. De wil om te innoveren is er, nu de wil tot daadwerkelijke verandering nog. Mijn persoonlijke overtuiging is dat een echte oplossing alleen kan liggen in een samenhangende integratie van systemen, processen en geldstromen. De complexiteit die de totstandkoming van een gezonde en goede school met zich meebrengt, vraagt om samenwerking en vertrouwen. Om dit vertrouwen van het onderwijs te kunnen winnen is meer nodig dan samenwerkende partijen die een goede denkrichting voor de oplossing van een mogelijk probleem kunnen bieden. Een gewenste innovatieslag kan dan alleen worden gemaakt door een diepgaand begrip van de klantvraag.

54 |

Wie wil begrijpen wat zijn klant beweegt doet er slim aan te handelen en te redeneren vanuit het perspectief van de schoolbesturen zelf. Om te beginnen door het door de sector zelf opgestelde ‘kwaliteitskader huisvesting –basisonderwijs’ als vertrekpunt voor het eigen handelen te nemen. Dit document is een vertaling van hun vraag en staat symbool voor de gewenste gebouwprestatie door de ogen van de gebruikers. De verwachtingen van de klant zijn daarmee helder. In de achterliggende periode is er bij veel onderwijsorganisaties het gevoel ontstaan dat zij geconfronteerd zijn met niet kloppende transacties. Aangeboden oplossingen boden in feite een antwoord op een niet gestelde vraag. Het aantal partijen dat gemeenten en onderwijsorganisaties wil laten zien dat het ook anders kan groeit. Partijen die bereid zijn hun kennis te delen en over hun eigen deeloplossing heen te kijken om zodoende tot optimale oplossingen voor de klant te komen. Oplossingen die werken. Doen wat is afgesproken. Doet u mee? Marco van Zandwijk dwarsdenker en aanjager in NL scholenbouw

De Pen

| 55

Tekst | Henk Geist

Beeld | Plegt-Vos Bouwgroep

Uitbreiding voltooid van Spinozacampus in Amsterdam Zuidoost Na de bouw van 700 studentenwoningen in 2012 wordt de Spinozacampus in Amsterdam Zuidoost nu uitgebreid met nog eens 551 appartementen. Dankzij een modulair bouwsysteem kan die uitbreiding in nog geen acht maanden tijd worden gerealiseerd en kunnen de woningen voor aanvang van het studiejaar 2015-2016 worden opgeleverd.

Met de in totaal ruim 1.251 studentenwoningen geven de betrokken partijen invulling aan de ambitie van de stad Amsterdam om het tekort aan betaalbare studentenwoningen op korte termijn in te vullen. Het grootste gedeelte van de nieuw te bouwen woningen zal door studentenhuisvester DUWO worden verhuurd

aan studenten van het University College van de Hogeschool InHolland. De bouw wordt gefinancierd door Haerzathe Investments en uitgevoerd door Plegt-Vos Bouwgroep, dat ook de eerste fase volgens hetzelfde modulaire IFDbouwsysteem (Industrieel Flexibel en Demontabel Bouwen) realiseerde.

De vijf gebouwen van de tweede fase van de Spinozacampus verrijzen aan de Daalwijkdreef, op de plek waar ooit een van de karakteristieke Bijlmer-flatgebouwen stond. "De oude funderingspalen zaten nog in de grond", zegt projectorganisator Eric Kraayvanger van Plegt-Vos. "Die zijn eerst digitaal ingemeten en daarna tot twee meter onder het maaiveld afgeknepen. Het oude en nieuwe palenplan hebben we vervolgens over elkaar heen gelegd. Voordat we met de nieuwe fundering, bestaande uit prefab palen en balken, konden beginnen moest ook eerst nog alle oude infrastructuur voor riolering, gas, water, data en stroom worden verlegd."

Aan de buitenzijde worden de tot vier lagen hoog gestapelde units ter verfraaiing deels bekleed met gekleurde gevelbeplating.

56 |

Is de fundering eenmaal gereed dan kunnen daarop in een razend tempo de kamerunits worden geplaatst. Een kamerunit is een stalen container, die wordt gemaakt in Tsjechië en waarvan de inrichting en indeling in overleg met de opdrachtgever wordt bepaald. In een week tijd kunnen er 32 units worden aangevoerd en geplaatst. Kraayvanger: "Wij sturen met onze adviseurs de productie in Tsjechië aan en voeren daar ook controles uit. De units voldoen aan alle eisen uit het Bouwbesluit en de eisen voor brandveiligheid. Aan de binnenzijde worden plafond en wanden voorzien van een onderhoudsvrije pvc-toplaag, maar je kunt ook kiezen voor bijvoorbeeld behang, tegelwerk of houten delen." De woningen zijn vanbinnen al volledig afgemonteerd en voorzien van een keukenblok, een douche, een toilet, een raamkozijn met HR++ glas, pvc-vloerbedekking, centrale verwarming, elektra en data-aansluitpunten en gordijnen. "Elke student heeft zijn eigen faciliteiten en hoeft die met niemand anders te delen. De studenten moeten alleen nog de eigen lampjes ophangen." De woningen hebben een gebruiksoppervlak van 18 m2 en de studentenwoningen worden ontsloten door een centrale gang en stalen trappenhuizen aan de buitenzijde. Elk van de vijf blokken heeft een technische ruimte en in het middelste blok komt een wasserette. Aan de buitenzijde worden de tot vier lagen

hoog gestapelde units ter verfraaiing deels bekleed met gekleurde gevelbeplating, waarvoor afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever verschillende materialen kunnen worden gebruikt, zoals staal, stucwerk of steenstrips. Naast de blokken komen nog gebouwde fietsparkeervoorzieningen. Een naastgelegen voormalige parkeergarage wordt door Plegt-Vos omgebouwd tot een ‘World of Food’ met diverse restaurants en een café met terras. De goede samenwerking met de gemeente Amsterdam heeft ertoe geleid dat Plegt-Vos ook de complete infrastructuur en terreininrichting naar eigen ontwerp en in eigen beheer gaat realiseren. ➤ Het modulaire bouwsysteem is door Plegt-Vos al eerder toegepast bij studentenhuisvesting in onder meer Den Haag, Delft en Groningen en in Zwolle ook op een boot. Binnenkort gaat het bouwbedrijf elders in Amsterdam Zuidoost jongerenhuisvesting realiseren met dit bouwsysteem.

Bouwinfo OPDRACHT Haerzathe Investments

ONTWERP De studentenwoningen van de Spinozacampus worden gebouwd voor een periode van vijftien jaar. Kraayvanger: "Deze tijdelijke oplossing vroeg om een efficiënte bouwmethode. Met het toegepaste IFD-systeem kon worden voldaan aan de eisen en kon snel en kwalitatief goed ingespeeld worden op de grote vraag naar studentenhuisvesting in de hoofdstad." ❚

Te Kiefte Architecten, Borne

VENTILATIESYSTEEM Aralco Natural Ventilation Systems

UITVOERING Plegt-Vos Bouwgroep, Hengelo BOUWPERIODE december 2014 – juli 2015

| 57

Vraaggestuurd ventileren op basis van CO2

Gezonder binnenklimaat = verbetering van leerprestaties

Constant volumeregelaar Regelunit

CO2-sensor

Regelklep

Fris en gezond binnenklimaat Lage onderhoudskosten Lagere energiekosten Laag geluidsniveau Gebruiksvriendelijk Eenvoudige installatie Toevoerroosters

Zomernacht ventilatie m.b.v. inbraakwerende roosters

Aralco NVS

T +32 56 52 80 60 E info@aralco.nl I www.aralco.nl

Stil en energiezuinig ventilatiesysteem De 551 woningen van de studentencampus Spinoza worden uitgerust met een ventilatiesysteem van Aralco Natural Ventilation Systems. Daarbij is een eenvoudig, traploos systeem toegepast, het zogeheten OxyGreen Vario Systeem, waarbij een aantal icoontjes op de schakelaar verschillende ventilatiestanden weergeven. "In het algemeen dient ventilatie voor een gezond binnenklimaat voor de bewoners en voor het technische behoud van ruimtes", stelt Rob Huvers namens Aralco. "De handbediening van dit systeem is gebruiksvriendelijk, waardoor de bewoner gemakkelijk kan zien wat er nodig is om een optimaal binnenklimaat te verkrijgen. Dankzij duidelijke symbolen zien de bewoners in welke stand geventileerd wordt. Met de handbediening is het mogelijk om de ventilatie bij bijvoorbeeld koken of douchen naar een hogere stand te sturen. De gezonde verse lucht komt via toevoerroosters binnen." Ook bij afwezigheid, in de laagste stand, is er altijd nog sprake van een basisventilatie. Huvers: "Daardoor wordt vocht verdreven en blijft de kwa-

liteit van lucht en woning intact. Dat was voor opdrachtgever Duwo een belangrijk argument om voor ons systeem te kiezen." Voor betrekkelijk kleine ruimtes als deze studio’s is ook de geluidsbelasting van belang. "Het systeem moet goed maar ook stil zijn werk doen. Daarnaast gaat het om de energieprestatie. Door het toepassen van gelijkstroomventilatoren kan het energieverbruik met 50 procent worden gereduceerd. Energiezuinig ventileren levert een belangrijke bijdrage aan de steeds strengere EPC-normen. Aangezien de woonunits te zijner tijd weer hergebruikt gaan worden is het ventilatiesysteem zodanig aangelegd dat de studio’s eenvoudig zijn te demonteren en hergebruiken."

Met OxyGreen CO2 biedt Aralco vraaggestuurde ventilatiesystemen, waarbij de afvoer mechanisch wordt geregeld op basis van de binnenluchtkwaliteit (CO2-concentratie). De toevoer van verse lucht geschiedt via zelfregelende toevoerroosters waarvan de klep reageert op de winddruk, zodat er nooit teveel lucht naar binnen komt. Huvers: "Dat systeem werkt nog efficiënter, het reageert op menselijke aanwezigheid. Zodra in een ruimte het CO2-niveau omhoog gaat, reageert het systeem daar op. Met het OxyGreen Collectief is bovendien individueel vraaggestuurd ventileren per woning ook in gestapelde bouw eenvoudig mogelijk. Speciaal voor scholen is er ten slotte Oxygreen SCHOOL. Een gebruiksvriendelijk en stil ventilatiesysteem met lage onderhoudsen energiekosten." ❚

Schakelaar van het OxyGreen Vario Systeem met icoontjes voor de verschillende ventilatiestanden.

| 59

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | OeverZaaijer Architecten

AMSTELHOME: ALS WARME BROODJES Terwijl Ravel Residence op de Zuidas juist is opgeleverd, nadert het volgende studentencomplex alweer met rasse schreden: nog dit jaar verwacht Verweij Mungra Vastgoed ook de oostkant van Amsterdam te kunnen bedienen met de woningen van AmstelHome. 520 stuks aan de Joan Muyskenweg ditmaal en ook deze zijn ingericht met keuken, badkamer en optioneel meubels. Het begint te lijken op een succesverhaal zonder einde. Verhuur van minimaal 1300 studentenwoningen was het doel. De 800 die hiervan voor Ravel Residence bestemd waren, gingen als de bekende warme broodjes. Nu bouwt modulebouwer Jan Snel de 520 AmstelHome-eenheden en ook deze worden bestormd, alsof er nooit meer iets anders zal worden gebouwd. Eufemis-

60 |

tisch gezegd: fijne tijden dus voor Johan Verweij, mede-eigenaar van Verweij Mungra Vastgoed BV uit Mijdrecht. â&#x20AC;&#x153;De woningmarkt trekt aan, die voor studenten barst inmiddels haast uit haar voegen. Wij pachten gemeentelijke stukken grond om die vervolgens te herontwikkelen tot studentenhuisvesting voor maximaal twaalf jaar. We kunnen de aanvraag amper bijhouden.â&#x20AC;?

VERWEIJ MUNGRA CONCEPT Net als Ravel Residence eerder dit jaar werd ook deze keer gekozen voor totale prefabricatie. Dit betekent dat de hoofdzakelijk uit staal geproduceerde woningen kant-en-klaar op de bouwplaats aankomen, om vervolgens in hoog tempo te worden weggezet. 21 functioneel ingerichte vierkante meters tellen de woningen, alle opgeleverd volgens het inmiddels beproefde ‘Verweij Mungra concept’ - compleet ingericht met behang tegen de wanden, planchetten in de badkamer en indien gewenst gemeubileerd. Verweij: “Die totaalinrichting is een bewuste strategie. Studenten kunnen zich nu louter richten op waar ze goed in zijn. Dat wil zeggen feestvieren, chillen en vooruit… hoge cijfers halen. En je ziet dat het werkt.”

FACILITEITEN Ook aan nevenfaciliteiten blijkt ruimschoots te zijn gedacht. Op het dak ligt een veld van 420 m2. Hier kunnen bewoners terecht voor de noodzakelijke sportieve inspanningen. Verder omvat het complex een café met terras, hippe lounge en een wasserette. Er worden verschillende medische voorzieningen geboden, waaronder een huisarts, tandarts en fysiotherapeut. Ten slotte komt op het middenterrein een tuin van 1100 m2; volgens de brochure een ideale uitvalsbasis ter ontspanning en vermaak. Wegens succes volgen er binnenkort nog eens 400 woningen, ditmaal op het NDSM-terrein in Amsterdam Noord. Verweij: “Dan zijn we de stad rond.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES

START BOUW OPLEVERING

Lean&Duurzaam

Verweij Mungra Vastgoed BV, Mijdrecht OeverZaaijer Architecten, Amsterdam Jan Snel Flexibel Bouwen, Montfoort Van der Poll BV, Oudkarspel Bogro, Snelrewaard januari 2015 september 2015

Projectinfo GEOLIEDE MACHINE Van den Pol Elektrotechniek realiseert bij AmstelHome de elektrotechnische installaties, verlichting en brandmeldvoorziening. “Alles wordt zoveel mogelijk vooraf ingebouwd”, meldt projectleider Sebas L’Ortye. “Op locatie worden de units gekoppeld en de installaties voor de algemene voorzieningen aangelegd.” AmstelHome wordt gebouwd door hetzelfde team als Ravel Residence, een vergelijkbaar project met 800 studentenwoningen. “Met de daar opgedane ervaringen is het proces verder geoptimaliseerd. Zo wordt nu direct een basisinstallatie voor de horecaruimte aangelegd. Die kan eenvoudig worden uitgebreid zodra de exploitant bekend is.” Bij AmstelHome blijkt de brede expertise van Van den Pol een voordeel. “Bij de units ligt de nadruk op woningbouw maar door de algemene voorzieningen heeft het complex ook utilitaire kenmerken. In beide gevallen komen onze specialisten van pas.”

vandenpol.com

Voor Ravel Residence werden dagelijks vijf units geprefabriceerd. “Met zes woningen per dag ligt het tempo bij AmstelHome nog hoger. Dat lukt omdat de bouwpartners optimaal op elkaar ingespeeld zijn. Het is echt een geoliede machine.” Jan Snel en Van den Pol werken meer dan twintig jaar samen bij het realiseren van hoogwaardige tijdelijke huisvesting. “Flexibiliteit is voor Jan Snel een absolute vereiste. Daar spelen wij op in. Als zij vandaag bellen, gaan onze monteurs morgen aan de slag.”

| 61

Tekst | Liliane Verwoolde Beeld | Amsterdam2Stay

KANTOORGEBOUW WORDT STUDENTENHUISVESTING

'WIE KAN EEN TEMPO HALEN VAN NEGEN UNITS PER DAG?' Een jaar geleden had het nog de functie van kantoorgebouw. Nu wonen er studenten in het kolossale flatgebouw aan de Van Heenvlietlaan in Amsterdam. Een ideale plek: 2,3 kilometer van de Vrije Universiteit en minder dan 2 kilometer van NS-station Amsterdam Zuid met tram- en metroaansluitingen.

De nieuwe entree geeft het gebouw cachet.

'HET KANTOORGEBOUW BUITENVESTE IS GETRANSFORMEERD TOT EEN HOOGWAARDIG WOONCOMPLEX MET 354 STUDENTENSTUDIOâ&#x20AC;&#x2122;S'

62 |

Het kantoorgebouw aan de Van Heenvlietlaan 220 is sinds 2013 eigendom van City Pads. De projectontwikkelaar heeft de transformatie van kantoor- naar woongebouw grondig voorbereid. Kondor Wessels Amsterdam – ‘KWA’- voert het plan uit. Zij sloopt het Amsterdamse kantoorgebouw Buitenveste (11.000 m2) tot op het casco en transformeert het vervolgens tot een hoogwaardig wooncomplex met 354 studentenstudio’s en 55 inpandige parkeerplaatsen. Zij realiseert de totale transformatie in zes maanden.

MET BEHOUD VAN OORSPRONKELIJKE UITSTRALING Het gebouw heeft haar oorspronkelijke uitstraling behouden. De bakstenen gevel sluit immers - nog steeds - aan bij de bebouwing in de omgeving. Alleen op de begane grond is de gevel naar buiten verplaatst. Een nieuwe entree geeft het gebouw meer cachet. De betonnen gevelbanden worden opgefrist, de kozijnen worden vervangen door kunststof kozijnen met HR++ glas en de isolatie van het pand wordt verbeterd.

SELECTIE ONDERAANNEMERS Om het hoge bouwtempo te kunnen realiseren gaat KWA uitsluitend in zee met bekende onderaannemers. “’Wie kan een tempo halen van negen units per dag?’ Dat is de hamvraag”, vertelt Dave Sabelis, projectleider van KWA. “Daarbij moet ook nog een hoge kwaliteit geleverd worden. In dat geval kun je maar het beste kiezen voor partijen die dat bewezen hebben."

'HET GEBOUW HEEFT HAAR OORSPRONKELIJKE UITSTRALING BEHOUDEN. DE BAKSTENEN GEVEL SLUIT IMMERS - NOG STEEDS - AAN BIJ DE BEBOUWING IN DE OMGEVING' De uitvoering gebeurt LEAN-gepland. “Tijdens de eerste LEAN-sessies hebben we de uitvoering volledig uitgestippeld”, vertelt Sabelis. “Maar ook tijdens de uitvoering gaan de LEAN-sessies gewoon door. Elke ochtend komen alle disciplines bij elkaar voor de ‘daily stand’, zodat we bij achterstand onmiddellijk kunnen ingrijpen. In de praktijk is er elke dag wel een discipline die moet overwerken. Met name het plaatsen van de binnenwanden en plafonds is arbeidsintensief.”

MATERIALENAANVOER Ook de aanvoer van de bouwmaterialen – niet minder dan 70 pallets per dag – is gebonden aan een strakke planning. Via twee openingen (2,5 x 1 m) aan beide zijden van het gebouw worden de grote materialen aangeleverd. In het midden van het gebouw is een bouwlift voor

de kleinere materialen. Ook de vier binnenliften blijven tijdens de bouw operationeel. Sabelis: “Maar het gebruik van alle liften verloopt volgens rooster. Gelukkig hebben we steeds meer mensen in huis die zijn opgeleid in de LEANwerkmethode. Daar pluk je tijdens de uitvoering de vruchten van.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP LEVERANCIER AFBOUWSYSTEMEN UITVOERING BOUWPERIODE

Amsterdam City Pads, Amsterdam Magis architecten, Eindhoven Knauf, Utrecht Kondor Wessels Amsterdam april 2014 – september 2014

Projectinfo METALEN STAANDERWANDEN MET UITZONDERLIJKE MAATWERKKWALITEITEN De metalen staanderwanden en plafonds in de Van Heenvlietlaan kunnen alleen geleverd worden door een gerenommeerde leverancier met veel capaciteit. De staanderwanden moeten immers voldoen aan hoge kwaliteitseisen. Ze moeten brandvertragend en geluidsisolerend zijn en in grote aantallen en in hoog tempo geleverd kunnen worden. Deze mix aan eisen brengt Van de Wiel Complete Afbouw, verantwoordelijk voor de afbouw, bij Knauf. “Het ging om uiteenlopende producten”, vertelt Jacco van ’t Hof, projectadviseur bij Knauf. “Denk hierbij aan woningscheidende wanden, gangwanden, badkamerwanden, gevelwanden en plafonds. Elk element moest voldoen aan specifieke eisen en maatwerkaansluitdetails. De woningscheidende wanden moesten bijvoorbeeld een Rw hebben van 61 dB, een brandweerstand van 60 minuten en een stabiliteit conform NEN 6702 en BRL 1003. We hebben deze details speciaal voor dit project ontwikkeld. Daarbij wilde de opdrachtgever garantie op de kwaliteit en prestaties van de systemen.” Hierop werkt Knauf een voorstel uit waarin alle systemen – compleet met aansluitdetails – zijn uitgewerkt. Zij inspecteert hierbij nauwlettend of alles volgens de Knauf-richtlijnen kan worden uitgevoerd. “Als Knauf-producten met elkaar worden gecombineerd en verwerkt als één systeem, dan is sprake van KnaufZeker garantie”, vertelt Van ’t Hof. “Dit is een 100%-garantie op de prestaties van de systemen.” Als de opdrachtgever akkoord gaat met het voorstel, start voor Knauf een intensieve productieperiode. Maar de uitvoeringsperiode is zo mogelijk nog intensiever. “We hebben wekenlang twee tot drie wagens materialen per week aangeleverd, waarbij de aflevering op één en dezelfde dag moest plaatsvinden. Dat veroorzaakte best wat tumult op een werkterrein waar zo’n honderd mensen aan het werk waren. En toch moest de kwaliteit worden bewaakt.”

| 63

OPENDE | Schoolgebouw Tekst | Hilda Bosma Beeld | Grunstra Architecten, Bolsward

Twee basisscholen in een twee-onder-één kap Aan de Verbindingsweg in Opende staat een nieuw schoolgebouw dat onderdak gaat bieden aan twee basisscholen. De Christelijke Daltonbasisschool de Klister en openbare basisschool Het Kompas komen straks met 240 leerlingen in deze twee-onderéén kapschool.

De gemeente Grootegast gaf Jansman Bouw de opdracht voor de realisatie van de school. De nieuwbouw, met 1800 m2 aan bvo, bestaat uit twee bouwlagen. Projectleider Joost Versluis: “Wij coördineren alle disciplines inclusief de elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties, alsmede de inrichting van het interieur en de terreininrichting.” De vorm van de school past in het landschap en heeft de vorm van een kapschuur. Het dak is hoog aan de kant van de Verbindingsweg en laag aan de kant van de weilanden. De kleuren van de schuren komen terug in de school.

DUURZAAM De school kent actuele eigenschappen op het gebied van duurzaam bouwen. Zo behalen de hoge plafonds een hoge score op het aspect volume zoals bepaald in de norm Frisse Scholen (klimaatklasse B). Tevens wordt in het kader van de duurzaamheid een groot aantal zonnepanelen op het dak geplaatst. De school wordt verwarmd en gekoeld door middel van een luchtwarmtepomp. Deze wordt geheel naast het pand gepositioneerd. Deze zogenaamde VRF-unit voedt de verdeelunits in de lokalen, die gesitueerd zijn in de systeemplafonds.

64 |

OPENDE | Schoolgebouw

UITDAGINGEN Versluis: “Een uitdaging was de bouw van het casco dat opgebouwd is uit een staalconstructie met betonnen vloerelementen. De stabiliteit van het pand wordt gehaald uit prefab betonnen wanden met een gewicht van wel 13 ton. In de gehele staalconstructie bevindt zich geen enkel windverband. De dakvloer (onder helling) is opgebouwd uit kanaalplaatvloerelementen. Dit vergroot het warmtevermogen van de school. Voorts hebben we door het slim toepassen van isolatie in de HSB-elementen de Rc-waarde van deze wanden met 1,25 W/m2K kunnen verhogen. Resultaat van onder meer deze bijdrage is een EPC van maar liefst 0,3.” "Dankzij duidelijke afspraken en efficiënt werken is het gelukt om het schoolgebouw in de gewenste bouwtijd van acht maanden te realiseren, inclusief alle afwerkingen", aldus Versluis. “Daarbij is heel goed en plezierig samengewerkt met alle partijen.” ❚

JANSMAN Jansman bouwt verder www.jansman.nl

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES VERWARMING/ KOELINSTALLATIE BOUWPERIODE

Gemeente Grootegast Grunstra Architecten, Bolsward Jansman Bouw B.V. Raalte Pranger-Rosier installaties, Dokkum Koelvisie Drachten oktober 2014 - mei 2015

| 65

OPENDE | Schoolgebouw

Projectinfo

DUURZAME INSTALLATIES VOOR BREDE SCHOOL OPENDE

NIEUWE LUCHTWARMTEPOMPTECHNOLOGIE VOOR DUURZAAM BINNENKLIMAAT

De nieuwbouw van de Brede School in Opende krijgt duurzame, gebouwgebonden installaties. Pranger-Rosier Installaties kreeg van de gemeente Grootegast hiervoor de opdracht. Marc Mulder, commercieel directeur: “De Brede School wordt bijna helemaal verwarmd en gekoeld met behulp van luchtwarmtepompen. De warmte en koude hiervoor wordt onttrokken aan de buitenlucht.”

Airco & klimaatbeheersing installatiebedrijf Koelvisie heeft de nieuwbouw van de Brede School in Opende van een installatiesysteem voor klimaatbeheersing voorzien. Koelvisie richt zich specifiek op levering, installatie, reparatie en onderhoud van systemen met betrekking tot klimaatbeheersing voor zowel particulieren als installateurs en andere bedrijven.

“Er is sprake van zuinige ventilatie: een CO2-gestuurde ventilatie die wordt geregeld naar behoefte van de gebruikers van het gebouw”, aldus Mulder. “De nieuwbouw heeft zonnepanelen op het dak. Daarnaast zijn er duurzame verlichtingstechnieken, zoals LED- en zeer zuinige TL-verlichting. De nieuwbouw heeft diverse installaties nodig, zoals ontruimingsinstallaties, inbraakinstallaties, computernetwerken en natuurlijk de klimaatinstallaties. Mulder: “Deze klimaatinstallaties worden door middel van een gebouwbeheersysteem geregeld. Op afstand kunnen we met dit systeem op ons kantoor in Dokkum problemen die zich voor gaan doen al voorzien. Vanaf een tablet of smartphone kunnen we de problemen met installaties uitlezen en ook oplossen.” “Dit project is echt een samenspel tussen architect, constructeur, installateur en bouwer”, aldus Mulder. “Samen met Grunstra Architecten uit Bolsward, de gemeente en bouwkundig aannemer Jansma Bouw is er een goede planning gemaakt en zijn de afspraken goed vastgelegd. Er wordt heel bewust gebouwd, waarbij heel doordacht keuzes worden gemaakt. De bouw verloopt goed. De nieuwbouw wordt half juni opgeleverd.” De school kijkt vooruit naar de komende dertig jaar met hele duurzame installaties. Mulder: “We zijn trots op dit mooie project.”

Directeur Richard van der Lei: “In opdracht van Pranger & Rosier te Dokkum hebben we de verwarming/koelinstallatie (Daikin VRV IV) geleverd en gemonteerd. Deze installatie is uitgevoerd in warmtepomp met warmteterugwinning. Onze meerwaarde is het totaal ontzorgen van de installateur op dit specialistisch vakgebied. De technische verantwoordelijkheid en het geven van garantie op de installatie ligt bij Koelvisie. Door toepassing van de nieuwste luchtwarmtepomptechnologie van Daikin creëren we in het schoolgebouw een duurzaam, gezond en aangenaam binnenklimaat. Hiervoor zorgen de verwarming, koeling en ventilatieinstallatie. Er wordt geen gebruik gemaakt van gas. Het systeem haalt daar waar gekoeld wordt warmte weg. Deze warmte wordt getransporteerd naar locaties waar nog wel warmtevraag is, om zodoende minimale energieverbruiken te genereren. Aangezien het gebouw veel hoogteverschillen heeft, was dit bouwtechnisch een leuke uitdaging voor ons. Daarbij hebben we heel prettig samengewerkt met installatietechnisch bedrijf Pranger & Rosier.”

Koelvisie, comfort voor uw bedrijf! Uw betrouwbare partner voor airconditioning & warmtepompsystemen

Kelvinlaan 5 b 9207 JB Drachten 0512-571620 info@koelvisie.nl www.koelvisie.nl Koelvisie richt zich op installateurs, particulieren, bedrijven en energie & milieu

66 |

Journaal BREDE STEUN VOOR RENOVATIE SCHOOLGEBOUW HUIZEN De renovatie van het schoolgebouw van SG Huizermaat in Huizen kan doorgaan. De gemeenteraad schaart zich namelijk achter het collegevoorstel om twee miljoen euro aan de ingrijpende verbouwing bij te dragen. Met de renovatie wil het schoolbestuur het binnenklimaat van de oude vleugel van de school verbeteren en energiemaatregelen treffen. Om dit te kunnen realiseren, worden op de eerste en tweede verdieping nieuwe indelingen gemaakt en bouwkundige aanpassingen gedaan. Het schoolbestuur heeft hiervoor één miljoen euro aan eigen middelen beschikbaar. De gemeente is gevraagd om twee miljoen euro bij te springen. Het college is hiertoe bereid op de voorwaarde dat het schoolbestuur voor 2044 geen aanvraag voor nieuwbouw zal indienen. Met de renovatie wordt de levensduur van de school verlengd. Volgens het bouwkundig rapport is de constructie van het gebouw dusdanig goed dat de school, technisch gezien, nog dertig jaar mee kan.

KNAUF INTRODUCEERT REVOLUTIONAIR KLIMAATCONCEPT BoWall Flow, een nieuw, revolutionair klimaatconcept van Knauf, ventileert ruimtes, waarbij zo min mogelijk gebruik wordt gemaakt van techniek. Hierdoor kunt u een beter binnenklimaat creëren tegen lagere investerings-, energieen onderhoudskosten. Op Building Holland 2015 konden bezoekers voor het eerst kennismaken met dit bijzondere wandconcept. BoWall Flow is ontwikkeld vanuit de vraag hoe het binnenklimaat van scholen verbeterd kan worden, tegen zo laag mogelijke kosten. Het klimaatconcept is ideaal geschikt als gangwand in scholen en voorziet ruimtes als klaslokalen en gangen van verse lucht, zonder extra ventilatielucht en energie te vragen. De akoestische scheiding tussen de ruimtes blijft behouden. BoWall Flow bestaat uit het BoWall Base-systeem B75-128-S12 in een dubbelskeletwand met enkele Knauf Diamond Board beplating. In combinatie met een innovatief CO2-gestuurd ventilatiesysteem wordt schone, voorverwarmde lucht via de wand het lokaal ingezogen. Door toepassing van het speciale wandsysteem is er in de lokalen geen enkel luchtcomponent meer benodigd. Dit biedt veel flexibiliteit en maakt het systeem ongevoelig voor storingen. De gebruikte lucht wordt door de verse lucht verdrongen en verlaat het lokaal via het systeemplafond. Zo wordt een comfortabele en efficiënte luchtverversing gecreëerd. Uit berekeningen van bbn adviseurs blijkt dat met BoWall Flow klasse A (conform Programma van Eisen Frisse Scholen) behaald kan worden, terwijl de energieen onderhoudskosten halveren.

ENERGIENEUTRALE MFA VOOR ZEELAND Aan de Vroonlandseweg in Kapelle wordt druk gebouwd aan een nieuwe, energieneutrale multifunctionele accommodatie. Naar verwachting kunnen de basisscholen De Moolhoek en ’t Honk, Bibliotheek Oosterschelde, Kibeo en een aantal zorgpartners in mei 2016 hun intrek nemen in het pand. De nieuwbouw wordt gerealiseerd door regionaal aannemingsbedrijf Fraanje BV uit Lewedorp en de installateurscombinatie Paree BV uit ’s-Heerenhoek en Synto BV uit Goes.

SCHOLENGEMEENSCHAP WIL NEVENVESTIGING BOUWEN IN ZALTBOMMEL De reformatorische scholengemeenschap Gomarus uit Gorinchem wil een nevenvestiging bouwen op het terrein van voetbalvereniging Nivo Sparta aan de Hogeweg in Zaltbommel. De nieuwe school rekent zo’n 500 leerlingen, in de richtingen vmbo basis en kader en havo en atheneum. Het college van burgmeester en wethouders van Zaltbommel is positief over de plannen van het Gomarus. “Dit betekent voor de leerlingen dat zij dichter bij huis naar school kunnen”, aldus wethouder Ton van Balken, tegen HetKontakt.nl. De verwachting is dat het Gomarus in 2017 of 2018 in Zaltbommel haar deuren kan openen.

TOPVEX ONDERGAAT FACELIFT De succesvolle Topvex TR/ SR van Systemair heeft recent een uitgebreide facelift ondergaan. En niet alleen aan de buitenzijde. Zo is de Topvex TR/SR uitgerust met een nieuw efficiënter warmtewiel. Met een rendement van 85% ligt de warmteterugwinning ongeveer 5% hoger dan in de voorgaande versie. Ook de verbeterde interne en externe afdichting verhoogt de energie-efficiënte van de unit. De nieuwe Topvex-serie is voorzien van de nieuwste EC-motorwaaier combinatie. Hierdoor wordt een nog betere prestatie gerealiseerd in termen van efficiëntie en geluid. Dankzij de energiezuinige EC-ventilatoren is het geluidsniveau met gemiddeld 5 dB(A) verlaagd. Ze zijn tevens voorzien van verschillende energiebesparende functies. Deze ventilatoren zijn bovendien ook beter als het gaat om eenvoudig onderhoud en service. Zowel de TR als de SR zijn compacte, efficiënte luchtbehandelingsunits met een hoog comfort. De SR is de horizontale uitvoering, de TR is de verticale variant. Beide luchtbehandelingsunits voldoen aan de modernste energie-eisen.

DE MARNE INVESTEERT RUIM € 6 MILJOEN IN ONDERWIJSINVESTERINGEN In gemeente De Marne wordt de komende jaren fors geïnvesteerd om de schoolgebouwen toekomstbestendig te maken. Dat blijkt uit het geactualiseerd Integraal Huisvestingsplan 2015-2018 (IHP). Het IHP beslaat alle investeringen in schoolgebouwen, peuterspeelzalen en gymzalen in de gemeente. Met het geactualiseerde IHP kiest De Marne er voor om maximaal te investeren in huisvesting voor onderwijs gerelateerde functies. De plannen zijn in samenspraak met de schoolbesturen opgesteld.

| 67

NIEUWE MARMOLEUM MODULAR NODIGT UIT TOT SPELEN Met Marmoleum Modular introduceert Forbo Flooring een gloednieuwe collectie die uitnodigt tot spelen en het maken van eigen vloerontwerpen. Met zes tegelformaten van XL tot klein, 61 kleuren en vier basisdessins kan elke gewenste vloer worden gerealiseerd; van heel subtiel tot heel uitbundig en van modern tot klassiek. De nieuwe collectie kent met Shade, Colour, Marble en Lines vier basisdessins. Shade is een verzameling van warme en koele betonkleuren en zwarten en witten. Voor Shade hebben de Forbo-designers gekeken naar natuursteen om het tone-in-tone effect, met verschillende kleurgradaties, te kopiëren. Daarvoor zijn er vier tegels ontworpen – van licht naar donker – van koele grijzen die qua kleur dicht bij elkaar liggen.

WATERBESPARING DUURZAAMHEID HYGIËNE TOEGANKELIJKHEID

Kranen voor utiliteiten

Het Color dessin – het hart van de collectie – bestaat uit pastels geïnspireerd op de jaren vijftig, een moderne mix van kleurrijke betonnen en een spectrum van heldere, warme kleuren die elke ruimte verlevendigen. Color is uitermate geschikt om bepaalde aspecten in het interieur uit te lichten, het zogenaamde zoning. De Marble-lijn bestaat uit klassieke en eigentijdse gemarmerde kleuren. Binnen het Lines thema zie je de structuur van sommige houten steensoorten licht terugkomen. Dit dessin wordt geleverd in drie plankformaten: 100x25cm, 100x15 cm en 50x50cm. Met Lines kunnen mooie tone-in-tone houtachtige vloeren worden gecreëerd of bijvoorbeeld een visgraatvloer. Het effect is fris en verrassend. Voor meer informatie, zie www.forbo-flooring.nl en www.marmoleummodular.nl

Elektronische of zelfsluitende wastafelkranen Elektronische of zelfsluitende douchepanelen Centrale thermostatische mengautomaten Urinoirs, WC en voorwandsystemen

Toegankelijkheid en autonomie Grepen en steunen in RVS of Nylon Douchezitjes Hygiëne accessoires voor utiliteiten

BOUW KINDCENTRUM SAPPERMEER VERTRAAGD Toiletspoeling met dubbele bediening

Douchepaneel

Opklapbare greep

Extra comfort douchezitje

Meer informatie op delabie.nl

68 |

De gemeente Hoogezand-Sappemeer wil dat het nieuwe gebouw van het kindcentrum in Sappemeer alsnog aardbevingsbestendig wordt gemaakt. De nieuwbouw loopt daardoor enkele maanden vertraging op. Het kindcentrum zou volgend schooljaar in gebruik worden genomen, maar die deadline wordt niet gehaald. De leerlingen van de St. Antoniusschool moeten daardoor langer in hun huidige en verouderde schoolgebouw blijven dan gepland.

Journaal PNO CONSULTANTS LANCEERT PRAKTIJKLEREN ONLINE

NIEUW SCHOOLGEBOUW VOOR EINDHOVEN

Op 26 maart heeft PNO Consultants ‘Praktijkleren Online‘ gelanceerd. Via Praktijkleren Online kunnen werkgevers snel en betrouwbaar subsidie voor leerwerkplaatsen aanvragen, beheren en administreren. Zij voldoen daarmee tevens aan de wettelijke eisen die behoren bij de Subsidieregeling praktijkleren. De subsidie voor praktijkleren kan oplopen tot 2.700 euro per leerwerkplaats..

Er komt een nieuw schoolgebouw voor de leerlingen van het Aloysius De Roosten en Vakcollege Eindhoven. In 2016 moet de nieuwbouw klaar zijn.

Praktijkleren Online is bedoeld voor werkgevers die leerwerkplaatsen aanbieden en daarbij in aanmerking willen komen voor de Subsidieregeling praktijkleren. Elke werkgever die vmbo, mbo en hbo leerwerkplaatsen beschikbaar stelt, kan deze subsidie aanvragen. Daarnaast kan de subsidie worden aangevraagd voor promovendi en toio’s (technologisch ontwerper in opleiding). Voor het aanvragen van de subsidie moeten diverse gegevens worden opgegeven en vastgelegd. Om dit proces soepel, veilig en snel te laten verlopen heeft PNO Consultants Praktijkleren Online ontwikkeld. Meer informatie vind je op www.praktijkleren-online.nl

AUERHAAN: EXCLUSIEF VERTEGENWOORDIGER VOOR SWEGON Swegon Zweden heeft in Auerhaan Klimaattechniek een betrouwbare partner gevonden voor de vertegenwoordiging van de Swegon-producten en systeemoplossingen op de Nederlandse markt. Voor Auerhaan zijn de Swegon-producten een prachtige aanvulling op het bestaande leveringsprogramma... De Swegon-groep produceert energiezuinige luchtbehandelingsunits en WTW-units met de hoogst haalbare rendementen. Bekend van Swegon zijn ook de systeemoplossingen voor winkelcentra, kantoren, hotels en industriële projecten, waarbij alle componenten inclusief regelsystemen op elkaar zijn afgestemd en met elkaar communiceren. Als enige fabrikant heeft Swegon alle warmteterugwinunits van de Gold-serie tot 50.000 m³/h Eurovent gecertificeerd en de units tot 9.000 m3/h voorzien van het passiefhuiscertificaat. Daarnaast heeft Swegon een zeer uitgebreid programma luchtverdeelcomponenten in een prachtig design voor het creëren van een stil en comfortabel binnenklimaat, zonder tocht. Uniek is de regeling waarbij de regelaar communiceert met alle componenten in het luchtbehandelingssysteem: de luchtbehandelingsunit, de koelunit, alsook de luchtverdeelcomponenten.

De nieuwbouw moet straks aansluiten op de inhoud van de lessen. Zo krijgt het Aloysius De Roosten vier verschillende inspiratiepleinen die in het teken staan van Mens en Natuur, Moderne Vreemde Talen, Mens en Maatschappij en Kunst. Voor de vmbo-leerlingen van het Vakcollege Eindhoven komen er nieuwe praktijkcentra.

SUCCESVOLLE ECONOMISCHE HANDELSMISSIE CHINA VOOR WALRAVEN Op 24 en 25 maart jl. heeft Walraven deelgenomen aan de multisectorale economische handelsmissie in Shanghai (China). Het doel van deze missie was onder meer de bevordering van de handel, wederzijdse investeringen en technologische samenwerking. Er zijn goede contacten opgedaan en verschillende overeenkomsten getekend. De reis naar China stond in het teken van de verdere versterking van de diplomatieke en economische banden tussen Nederland en China. Nederland is binnen de Europese Unie namelijk de tweede handelspartner van China. In 2013 bedroeg de handel tussen beide landen zo’n 40 miljard euro. Walraven is sinds 2012 actief met een verkoopvestiging in China. Vanuit de vestiging In Shanghai verzorgt het team de volledige engineering en ondersteuning voor toonaangevende projecten. Momenteel werkt het team aan het Shanghai Disney Resort. Naast een brunch met de Consul General en een presentatie over zakendoen in China op 24 maart, was er een speciaal diner met Mark Rutte en de complete delegatie op 25 maart. Vanuit Walraven waren CFO Joop Standaert, Stan Zhu, Fei Peng en Aram Plans aanwezig, evenals twee gasten vanuit Changshu. Tijdens dit diner werden verschillende overeenkomsten getekend, waaronder twee met Walraven, onder begeleiding van minister-president Mark Rutte. Kijk voor meer informatie op www.walraven.com

ONDERWIJSHUISVESTING BIJ GEMEENTEN OP LAAG PITJE Gemeenten hebben in de periode 2007-2012 over het algemeen weinig werk gemaakt van hun onderwijshuisvesting. Dat blijkt uit een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Bert van Loenen (links), directeur Auerhaan, met Bernard Avallet, directeur WestEuropa van Swegon.

Het gaat hierbij met name om het onderhoud van schoolgebouwen. De schoolgebouwen voldoen volgens de onderzoekers van het SCP wel aan de minimumnormen.

| 69

IJSSELMUIDEN | De Groenling Tekst | Marcel van Rijnbach Beeld | Marcel van Rijnbach en Lightway

Duurzame brede frisse school met lokale bouwers In het hart van IJsselmuiden verrijst een nieuwe wijk met in het hart de nieuwe brede school De Groenling en kinderopvang Ienieminie. Het gebouw doet haar naam eer aan, met tal van ‘groene’, milieuvriendelijke oplossingen, zoals een sedumdak, pv-panelen en een luchtwarmtepomp die voor koeling en warmte zorgt. Een zogenaamde 'Frisse School'. Behalve dat het complex een aantal milieuvriendelijke maatregelen behelst die goed zijn voor onze planeet, is ook aan het people-aspect gedacht. Hoofdaannemer Weever bouw bv heeft haar wortels in IJsselmuiden en doet daarom bij dit project zaken met zoveel mogelijk lokale toeleveranciers en onderaannemers. “Wij kopen materialen lokaal in. Wij zijn een familiebedrijf en hechten veel waarde aan het lokale bedrijfsleven”, zegt salesmanager en projectleider Jelle Weever. "Daarom besteden we werkzaamheden uit aan lokale aannemers. Zo besparen we op reiskosten en CO2-verbruik vanwege transport.”

OPTIMALISERING DUURZAME OPLOSSINGEN Via een meervoudig onderhandse aanbesteding is Weever betrokken geraakt bij dit nieuwbouwproject. De aannemer werd gekozen op basis van laagste prijs. Architect van den Berg Groep, tevens een onderneming uit IJsselmuiden, had al een ontwerpbestek gemaakt. Weever optimaliseerde in nauwe samenwerking met nevenaannemer VDK installatiegroep, Co Fien installaties en installatieadviseur Invent enkele aansluitdetails in de draagconstructie en voerde met behulp van aanvullende subsidies verbeteringen door in duurzame oplossingen, zoals extra pv-panelen, verhoogde isolatiewaarden en de toepassing van een luchtwarmtepomp met luchtverwarming in de basisschool en vloerverwarming in de peuteropvang. De milieuvriendelijke installatie zorgt hoofdzakelijk voor de classificatie Frisse School klasse B. Het sedumdak levert tevens een bijdrage aan een gezond binnenklimaat.

COMBINATIE KINDERDAGVERBLIJF EN BASISSCHOOL “Het is een bijzondere opdracht vanwege het gecombineerde gebruik van kinderdagverblijf en basisschool”, zegt Weever. “We werken met twee afwerkstaten binnen één project. Dat vereist extra aandacht. Zo zijn de sluitplannen van de toegangen verschillend en worden in de ene ruimte andere kleuren toegepast dan in de andere ruimte.” De landelijke sfeer in de nieuwe wijk is inspiratie geweest voor de vormgeving van de school. De vormen van de boerenschuur, de kapschuur en de hooimijt zijn herkenbaar. De karakteristieke dakspanten zijn buiten zichtbaar en ondersteunen de grote overstekken voor de klaslokalen. “De detaillering van de spantconstructie heeft nogal wat voeten in de aarde gehad. In het schuine dakvlak zijn kanaalplaatvloeren gemonteerd. Een vaak gehoord misverstand is dat het duurder is dan andere constructieve oplossingen met bijvoorbeeld staal, maar dat is niet het geval. De kanaalplaatvloeren in het dakvlak besparen veel energie. Het vereist wel een uitgekiende engineering in de aansluiting met de binnenwanden, in dit geval een combinatie van kalkzandsteen en houtskeletbouw.” Op de buitengevel zijn cederhouten sidings van Eternit toegepast die het gebouw een landelijk uiterlijk geven. De sidings zitten hart op hart op verschillende afstanden, zodat er aparte effecten ontstaan. Achter de sidings is minerale wol als isolatie toegepast. Daardoor bereikt de schil van het gebouw een Rc van 5,0. Het gebouw is eind april opgeleverd. ❚

De aansluitdetails tussen de houten liggers en de binnenwanden hadden voeten in de aarde

70 |

IJSSELMUIDEN | De Groenling

Projectinfo AANGENAAM KLIMAAT MET LUCHTDICHTE DAGLICHTSYSTEMEN In De Groenling zijn zeven glaskoepels in het dak toegepast. Door de luchtdichte afsluiting en de diffuse verspreiding van het daglicht beschikken de gebruikers van het gebouw over een aangenaam binnenklimaat.

Daglichten werken prestatiebevorderend voor leerlingen en docenten (foto Lightway)

Oorspronkelijk waren lichtstraten in het dak gepland, maar de duurzame producten van Lightway zijn een uitstekend alternatief. “Onze daglichtsystemen in vijf verschillende diameters zijn uiterst geschikt voor energiezuinig en passief bouwen. De daglichtbuizen, uit te voeren met duurzame kristalglazen koepels, worden luchtdicht ingepakt via een polystyreen isolatie-element met dubbel of tripel gasgevuld glas, dat hermetisch aansluit op de dakisolatie. Onze producten zijn onderworpen aan een blowerdoortest en vormen geen koudebrug in de isolatieschil”, zegt directeur Frank Leenders. Ook de bij De Groenling toegepaste systemen met een diameter van 520 mm zijn voorzien van isolatie-elementen met dubbelglas (2 x 4 mm met 16 mm Argonvulling). De onderste glaslaag bestaat uit natrium-kaliumglas met een korreltextuur, waardoor het zonlicht ‘breekt’ en de binnenruimte niet overmatig opwarmt en het daglicht diffuus verspreidt. De daglichtsystemen zijn in De Groenling toegepast in de verkeersruimten in de aula en de hallen. Wat Leenders betreft zijn de glaskoepels ook geschikt voor klaslokalen. Echter, de opdracht lag in 2014 al vast en de daglichtsystemen in De Groenling zijn uitgevoerd met een plexiglazen koepel (PMMA). De gebruikte diameter van 520 mm van Lightway is sinds dit jaar ook uitvoerbaar in kristalglas. Dit materiaal heeft een veel langere levensduur dan de gebruikte kunststof. “Kristalglas heeft ultieme eigenschappen qua krasvastheid, uv-bestendigheid en daglichttoetreding.” De montage is relatief eenvoudig. De verwerker maakt een ronde uitsparing in het dak, afhankelijk van de diameter van de buisdelen van het daklicht. De buisdelen worden in elkaar geklikt en luchtdicht afgewerkt. Met een bajonetring worden de glasplaten vastgezet.

De afstand tussen de cederhouten sidings verschilt

Er zijn zeven daglichten toegepast in De Groenling (foto Lightway)

Grafische weergave van de luchtdichte afsluiting (beeld Lightway)

| 71

Realisatie bouw C.N.S. De Groenling IJsselmuiden

Samen bouwen we aan de toekomst van onze kinderen

038-3328761 â&#x20AC;˘ 038-3334875 IJsselmuiden

DUIVENDRECHT | Zonnehofscholen Tekst | Joke Heikens

TWEE BASISSCHOLEN IN DE ZONNEHOF

Eén gebouw met twee schooltypes Het dorpshart van Duivendrecht is vernieuwd met het Dorpsplein en de Zonnehof. In deze laatste zijn de twee basisscholen OBS De Grote Beer en de A. Bekemaschool sinds februari van dit jaar verenigd in één schoolgebouw. Het combineren van functies, moet het dorpshart aantrekkelijker maken. De Zonnehof (genoemd naar de wijk waarin het gebouw staat) biedt behalve aan de twee scholen ook onderdak aan (zorg)woningen. De officiële opening van de scholen was op 24 april. De Zonnehof moets vlak naast het oude schoolgebouw worden gerealiseerd. Met behulp van veel prefab materiaal is dit gelukt. “Tijdens de voorjaarsvakantie van vorig jaar moesten we heien”, vertelt Marcel Temming, de projectleider van hoofdaannemer Klaassen. “Een school bouwen is voor ons niets nieuws. Ook in het bouwen van MFA’s hebben wij ruime ervaring. Wat ik hier erg bijzonder vond, was dat we twee verschillende scholen binnen één gebouw moesten realiseren. Twee schooltypes in één gebouw, dat hadden we nog niet eerder meegemaakt. De ene school geeft vooral klassikaal les; daarvoor zijn grote lokalen nodig. De andere school wilde juist kleinere lokalen, want daar werken leerlingen meer zelfstandig en in groepjes. In één van de beide scholen (De Grote Beer) is ook een Buitenschoolse Opvang gevestigd. Daarvoor waren geen speciale voorzieningen of lokalen nodig.”

PREFAB Voor de bouw van de Zonnehof werd vooral gebruik gemaakt van prefab materiaal. Temming: “De heipalen zijn van prefab beton. Die hebben we tijdens de voorjaarsvakantie geplaatst om voor zo weinig mogelijk overlast voor de school ernaast te zorgen. Ook de gevelelementen waarmee we het skelet van de school maakten, zijn van prefab beton.” De gevels bestaan voornamelijk uit baksteen, met op verschillende plekken accenten in heldere kleuren. De twee scholen hebben ieder een eigen entree met eigen speelpleinen. Ook komen de scholen direct uit op de naastgelegen natuurspeeltuin.

FRISSE SCHOLEN De gevels werden gemetseld met twee kleuren steen: wit en rood, wat de school een frisse aanblik geeft. ➤

Buitenzijde van de scholen, met links de Grote Beer

| 73

DUIVENDRECHT | Zonnehofscholen

Voor de vloeren is marmoleum gebruikt en de wanden zijn gesaust. De kozijnen in het gebouw zijn van aluminium en zijn goud- en bronskleurig geanodiseerd. Aan de buitenkant van het gebouw zijn goudkleurig geanodiseerde aluminium T-profielen geplaatst, wat zorgt voor een mooi lijnenspel. Aan de binnenzijde van het gebouw zijn de wanden gestuukt. Alle installaties, leidingen en elektriciteit zitten in de gang in het plafond, die komen via de muren de lokalen binnen. “In het plafond zitten hier en daar luiken, zodat je erbij kunt als er problemen zijn”, vertelt Temming. “Beide scholen hebben bronnen voor koude- en warmteopslag en zonnepanelen op het dak. Ook hierin zijn de twee scholen volkomen gescheiden. Maar de scholen halen hiermee wel de A-klasse in Frisse Scholen.”

De Bekemaschool

RUIMTELIJK Het gebouw heeft weinig verlichting nodig, dankzij de grote hoeveelheid ruim bemeten ramen. Er is daardoor veel natuurlijke lichtinval. Uitvalzonwering zorgt voor de nodige beschutting. De structuur van het hele gebouw is erg open en datzelfde geldt voor de trappen. Rond die open trappen zijn in beide scholen vooral leerpleinen gesitueerd. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

ASKO & Stichting Oop JSA, Theo Kupers & A2Studio ABC Nova Klaassen, Révé Loodgieters Goorhuis, Mega Electra, Révé Loodgieters € 2,6 miljoen Februari 2014 tot februari 2015

De Grote Beer

Of het nu gaat om een woonhuis, een utiliteitsgebouw, een bedrijfspand of gebiedsontwikkeling… bouwen is het waarmaken van een ambitie, het realiseren van een droom. Maar bouwen is ook een complex proces. Alle stappen daarin - ontwikkelen, ontwerpen, bouwen, exploiteren, onderhouden - bepalen uiteindelijk sámen het succes van een bouwproject. Bouwen is daarom méér, de KlaassenGroep biedt u die meerbouwwaarde.

www.klaassen.com

74 |

Tekst | Kirsten Krooman Beeld | Jeroen Jazet

Hoe draagt binnenzonwering bij aan een Frisse School? De overheid stimuleert de bouw of renovatie van scholen om het binnenmilieu te verbeteren. Een zogenoemde Frisse School is niet alleen gezonder, maar ook goed voor de energierekening. Binnenzonwering van B&C Projects kan een belangrijke bijdrage leveren aan het binnenmilieu in scholen en zo de energierekening en ook leerprestaties positief beïnvloeden. Er zijn een aantal eisen waar scholen aan moeten voldoen, willen ze worden aangemerkt als Frisse School. Deze eisen zijn ingedeeld in vijf thema’s: energie, lucht, temperatuur, licht en geluid. Hoe levert binnenzonwering van B&C Projects een belangrijke bijdrage aan deze thema’s?

ENERGIE Door de hoge reflectie van de gemetalliseerde stoffen uit de B&C Projectscollectie wordt in de zomer veel warmte tegengehouden en wordt er fors bespaard op de koellasten. De toepassing van deze stoffen heeft een positieve invloed op leerprestaties en energieverbruik. Rolgordijnen, verticale jaloezieën, plisségordijnen en paneelgordijnen zijn voorbeelden van producten die kunnen worden uitgevoerd met een gemetalliseerde achterkant. ➤ Binnenzonwering levert een belangrijke bijdrage aan het klimaat op scholen.

Een belangrijke manier om de binnentemperatuur te beheersen is binnenzonwering.

| 75

Dupligordijnen hebben daarnaast een unieke honingraatstructuur die een goede isolerende werking heeft. Zo houden dupligordijnen de warmte in de zomer beter buiten en in de wintermaanden juist binnen.

LUCHT: BINNENLUCHTKWALITEIT De binnenluchtkwaliteit wordt onder andere beïnvloed door emissies en stofverspreiding uit bouwen interieurmaterialen. Een gedeelte van onze stoffen voldoet aan het speciale Greenguard Children & Schools certificaat. Dit certificaat houdt in dat deze stoffen een lage uitstoot van vluchtige organische stoffen (VOC) kennen en zij voldoen hiermee aan de richtlijnen voor vervuiling voor binnenlucht.

TEMPERATUUR: THERMISCH COMFORT De temperatuur op school is essentieel als het gaat om efficiënt en effectief werken. Vaak is de binnentemperatuur te hoog, wordt er onvoldoende geventileerd en zijn ruimtes donker en benauwd. Een belangrijke manier om de binnentemperatuur te beheersen is binnenzonwering. Elke productgroep binnen de B&C Projects-collectie regelt de inval van zon en dus warmte op een andere manier.

De B&C Projects-collectie biedt verschillende stoffen die lichthinder tegengaan terwijl ze het doorzicht behouden. De Aluscreen-collectie (geschikt voor rolgordijnen, paneelgordijnen en verticale jaloezieën) is een voorbeeld hiervan. Aluscreen staat voor spelen met lichtreflectie en doorzicht in optima forma. Deze stofserie is naast Green Guard Children & Schools gecertificeerd ook antibacterieel volgens ASTM G21 en G22.

GELUID: AKOESTISCH COMFORT Geluiddempende stoffen reduceren geluid en galm binnen een ruimte. In grote ruimtes waar veel mensen zijn, zoals bijvoorbeeld klaslokalen, kun je elkaar door toepassing van deze stoffen beter verstaan. Voorbeelden van productgroepen die geluiddempend werken zijn plissé- en dupligordijnen, verticale jaloezieën van stof en vouwgordijnen. Zo heeft elk materiaal in de collectie van B&C Projects zijn eigen voordelen en karaktereigenschappen. ❚

LICHT: VISUEEL COMFORT Hinderlijke zoninval en reflectie kunnen leiden tot gezondheidsklachten. Daarom is, zeker in ruimtes waar met beeldschermen of digiborden wordt gewerkt, goede zonen lichtwering onmisbaar. Maar het volledig verduisteren of afschermen van licht wordt ook als onprettig ervaren. De juiste balans vinden in voldoende zonlicht en toch leesbare digiborden en beeldschermen is essentieel voor prestaties in het onderwijs.

Hinderlijke zoninval wordt voorkomen.

BINNENZONWERING B&C Projects is sterk in maatwerk op het gebied van binnenzonwering.

FUNCTIONALITEIT & SFEER

De collectie van B&C Projects biedt u een breed scala aan eigenschappen en vernieuwende mogelijkheden voor het raam. Voor elke smaak of wens. Wij adviseren, begeleiden, ontzorgen én bieden vertrouwen voor, tijdens en na oplevering van het project. Binnenzonwering van B&C Projects kan een belangrijke bijdrage leveren aan het binnenmilieu in scholen en zo de energierekening en leerprestaties positief beïnvloeden.

www.beceprojects.nl T: 0341 27 77 71 projecten@bece.nl

ADV_PROJECTS_197x130_Onderwijs en bouw.indd 1

76 |

22-04-15 14:39

Zonwerend screendoek ideale oplossing voor op de zonzijde gelegen vertrekken Werken in een warme ruimte leidt ertoe dat leerlingen en docenten zich minder goed kunnen concentreren. Fel zonlicht dat naar binnen schijnt zorgt voor verblinding met een verslechterde waarneming en hoofdpijn als gevolg. Warmte door zonlicht zorgt bovendien voor een hogere energierekening omdat er meer gekoeld moet worden. Een goede zonwering helpt deze problemen te voorkomen. Zonwering aan een schoolgebouw heeft twee hoofdtaken: verkoelen en beschermen tegen UV-straling. Daarnaast is zonwering sfeerbepalend voor het gebouw; het dient als visitekaartje. De zonweringdoeken en screens van Tibelly® voldoen aan de strengste en meest gestelde eisen. Het nieuw ontwikkelde screendoek Tibelly® ecole1% in combinatie met de SolidScreen® is bijvoorbeeld de ideale oplossing voor vertrekken waar men overdag lang verblijft. Vooral aan de zuid- en westzijde van gebouwen zijn de hinderlijke effecten van de zon het meest merkbaar. Tibelly® ecole1% is een glasvezel screendoek met een minder open structuur dat 84% minder direct licht binnenlaat ten opzichte van traditioneel screendoek. Het screendoek wordt verwerkt in een SolidScreen® (een screen waarbij het doek opgesloten zit in de zijgeleiders). Dat is getest in een windtunnel op snelheden tot 145 km/u (= orkaankracht) en heeft dus als grote voordeel dat het op grote hoogten en in winderige gebieden kan worden geïnstalleerd. Bovendien kunnen er geen insecten langs de geleiders naar binnen en is het screen ook nog insectenwerend.

blijft behouden, maar de gebruikers van de ruimte hebben geen last van directe hinderlijke straling op computer- en projectiescherm of digiboard. Bovendien kan men met deze screens in veel gevallen gewoon de ramen open zetten voor de nodige frisse lucht. Screens voorzien van traditioneel screendoek voldeden goed, maar de manier van lesgeven is in de loop der tijd veranderd. Er wordt voortaan lesgegeven met digiborden en het zonlicht dat hierop weerkaatst vormt een probleem. Daarom werd Tibelly® ecole1% ontwikkeld. Omdat dit doek 84% minder direct licht binnen laat, is het uitermate geschikt voor situaties waarin gebruik wordt gemaakt van beeldschermen, zoals scholen, kantoor- en vergaderruimtes. ❚ Voor meer informatie: www.tibelly.nl

SolidScreens® uitgevoerd met Tibelly® ecole1% vangen de warme zonnestralen op voordat zij, via het glas, de ruimte opwarmen. Het zicht naar buiten

| 77

’S-HERTOGENBOSCH | Ds. Pierson College Tekst | Lieke van Zuilekom Beeld | bureau bos

UITBREIDING GESLAAGD DANKZIJ GOEDE SAMENWERKING

Ds. Pierson College is weer klaar voor de toekomst Het Ds. Pierson College, een protestants-christelijke school in ’s-Hertogenbosch voor vmbo-t, havo en atheneum wordt uitgebreid met een extra verdieping op het Lux-gebouw, een uitbreiding van het hoofdgebouw, een extra gymzaal met kleedruimtes en diverse binnenaanpassingen, om het gebouw klaar te maken voor de toekomst. In mei moet de uitbreiding gereed zijn. “Op dit moment worden de laatste puntjes op de ‘i’ gezet, vertelt Bas Punte, commercieel manager bij Bouwgroep Moonen. Hij kijkt terug op een geslaagd project. Het werk is uitgevoerd in meerdere fases, vertelt Punte. “Allereerst is de extra verdieping op het Lux-gebouw gerealiseerd. Vervolgens zijn we gestart met de sloop van de noodlokalen, de realisatie van een nieuwe gymzaal met kleedruimtes en de uitbreiding van het hoofdgebouw van de school. In deze laatste fase volgden ook diverse aanpassingen aan het hoofdgebouw, waardoor het Ds. Pierson College weer toekomstbestendig is.”

TRADITIONELE BOUW Het Lux-gebouw, een bestaand bijgebouw met voornamelijk leslokalen, is opgetopt van twee naar drie verdiepingen, vertelt hij. “De uitbreiding bestaat uit een staalconstructie in combinatie met kalkzandsteen wanden en metselwerk, in stijl met de bestaande bouw. Het gehele dakvlak is voorzien van een sedum toplaag.” Op de nieuwe derde verdieping bevinden zich, behalve flexwerkplekken voor personeel en leerlingen, diverse lokalen waarvan enkelen

78 |

middels verschuifbare wanden om te bouwen zijn tot een grote ruimte, waar onder meer examens kunnen worden afgenomen. Het hoofdgebouw is uitgebreid met kantoor- en vergaderruimten en een ‘open-leercentrum’. Op de plek van de voormalige noodgebouwen is een tweede gymzaal gerealiseerd met fitness- en kleedruimtes. “Ook deze uitbreidingen zijn traditioneel uitgevoerd.”

SAMENWERKING MET DE OPDRACHTGEVER Tijdens de bouwwerkzaamheden is de school gewoon open gebleven, vertelt Punte. “Om overlast zoveel mogelijk te beperken, heeft onze opdrachtgever al in de voorfase van het project goed nagedacht over onder andere planning en uitvoering. Vervolgens zijn we samen rond de tafel gegaan, om de bouw en bouwmethode hierop af te stemmen. Naast de uitvoering in fases hebben we ervoor gekozen zoveel mogelijk te werken met lichtgewicht elementen. Daar waar mogelijk zijn onderdelen geprefabriceerd.” ❚

’S-HERTOGENBOSCH | Ds. Pierson College

Projectinfo BUITENZONWERINGEN EN BINNENVERDUISTERINGEN De oost-, zuid- en westgevel van het Ds. Pierson College in ’s-Hertogenbosch zijn in 2012 door Henneke Zonwering & Rolluiken Techniek BV voorzien van 150 buitenzonweringen. Na de uitbreiding door Bouwgroep Moonen in 2014 is deze opdracht uitgebreid met nog eens 47 buitenzonweringen en binnenverduisteringen. “Op basis van het Programma van Eisen van het Ds. Pierson College hebben wij de zonwering geadviseerd”, vertelt directeur Hein Henneke. “De school wenste automatisch bedienbare zonwering, die indien gewenst afzonderlijk bediend en geblokkeerd kon worden. Ramen moesten te allen tijde geopend kunnen worden en er moest een zon-, wind- en regendetector worden geïnstalleerd.” Op basis van deze eisen stelde Henneke een op maat geëngineerd, aluminium valarmscherm voor. “Bijzonder aan dit systeem is onder andere de hoge windvastheid”, vertelt hij. "Naar mate het scherm verder uitvalt, neemt de kracht van de arm toe in plaats van af.” Om de kleur van de doeken te bepalen, heeft Henneke een aantal 3D-modellen gemaakt waarop het gebouw – inclusief schermen – in de omgeving werd getoond. “De kleur donkerrood kwam hierbij als mooist naar voren.”

Innovatief & Professioneel

Toermalijnring 1800 3316 LC Dordrecht +31(0)78 - 621 23 33 www.henneke.nl

Het besturingssysteem in de school is zo voorzien, dat alle zonwering automatisch bestuurd wordt. “De besturing is ingericht met een bepaalde vertragingstijd, waardoor overbodig openen en sluiten bij wisselvallig weer wordt voorkomen.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ARCHITECT UITVOERING ZONWERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Ds. Pierson College Bureau Bos Architecten Baarn Bouwgroep Moonen Henneke Dordrecht € 1.688.000,00 exclusief BTW mei 2014 – mei 2015

| 79

AMSTERDAM | Tobiasschool

Tekst | Sjoerd Meuleman Beeld | Vink + Veenman

Tobiasschool: vakmanschap, geduld en vooral veel tact Stadsbouwers weten: binnenstedelijke renovaties vergen vakmanschap, geduld en vooral heel veel tact. Zo ook bij de Amsterdamse Tobiasschool, die het Nieuwkoopse bouwbedrijf Vink + Veenman in opdracht van ROC Amsterdam momenteel renoveert c.q. uitbreidt. Werken vanuit een binnentuin blijkt dan weer net even complexer. Schoolrenovaties op complexe locaties doen ze vaker; het mag inmiddels een specialiteit worden genoemd. Maar de Amsterdamse Tobiasschool blijkt van een overtreffende trap. Niet zo heel vaak immers zal bouwbedrijf Vink + Veenman een grootscheepse verbouwing c.q. uitbreiding hebben moeten realiseren met als uitvalsbasis een ommuurde binnentuin. Projectleider Gert de Groot: â&#x20AC;&#x153;We hebben heus verstand van werken op postzegelachtige stadslocaties met logistieke complexiteiten. Maar hier gelden echt andere wetten.â&#x20AC;? Hij wijst op de achterkant van de school, waar zich nu een onlangs afgeronde nieuwe

80 |

AMSTERDAM | Tobiasschool

gymzaal bevindt. Vanwege de ommuring van het terrein bleek een doorbraak noodzakelijk voor onder meer sloopafvoer van de oude gymzaal. De Groot: “Drie maanden heeft de handmatige sloop geduurd. We hebben flink met de buurt moeten vergaderen.”

KAPVORMIG Die nieuwe gymzaal vormt een aansluitingsnieuwbouw op de achterzijde van het bestaande monumentale schoolgebouw. De gymzaal is opgebouwd uit een staalconstructie met gevelpartijen van houtskeletbouwelementen met daarin geïntegreerde houten kozijnen. Dus gevels die kant-enklaar op de bouwplaats zijn aangeleverd, alleen beglazing en schilderwerk diende ter plaatse te gebeuren. Ook het kapvormige dak is van staal, overeenkomstig het dak van de voormalige gymzaal. Verder construeerde Vink + Veenman aan de

achterkant nog stalen galerijen die zijn afgesloten met een fraaie vliesgevel. Hiermee worden de nieuw geformeerde klaslokalen ontsloten.

OPLEVERDATUM Het oude schoolgebouw krijgt een compleet nieuwe inrichting. Dit houdt in nieuwe wanden, plafonds en vloerafwerkingen, op sommige plekken aangevuld met constructief staal. Waaronder stalen portalen als vervanging voor verwijderde constructieve bouwmuren. Ook worden de ramen in de voorgevel vernieuwd, terwijl de bestaande kozijnen een nieuwe schilderbeurt ondergaan. Ten slotte volgt nog overzichtelijk herstelwerk aan kleine gevelbeschadigingen. Hoewel het werk als gezegd zeker niet eenvoudig is, komt de opleveringsdatum niet in gevaar. De Groot: “Wellicht zal er moeten worden doorgewerkt in de zomervakantie. Maar ach, dat hoort erbij.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ROC Amsterdam

ONTWERP RAU Architecten BV, Amsterdam

UITVOERING Vink + Veenman BV, Nieuwkoop

INSTALLATIES E: Visser Elektrotechniek, Beverwijk W: Lek/Habo Groep BV, Ter Aar

ADVIEZEN Nobeladvies BV, Broekhuizen

CONSTRUCTEUR Breed Integrated Design BV, Den Haag

START BOUW juni 2014

OPLEVERING september 2015

| 81

ONDERWIJSENBOUW.NL

WWW.

DE MEEST COMPLETE WEBSITE OVER NIEUWBOUW, ONDERHOUD EN RENOVATIE IN HET ONDERWIJS Onderwijs & Bouw heeft naast dit veelzijdige vaktijdschrift een nieuwe en up-to-date website; ONDERWIJSENBOUW.NL. Een platform volgens de allerlaatste technologieën, voor de professional die 365 dagen per jaar geïnformeerd wil blijven over bouw, onderhoud en renovatie in het onderwijs.

LAAT U DAGELIJKS INFORMEREN OVER HET LAATSTE VAKNIEUWS OP ONDERWIJSENBOUW.NL

en alle overige informatie van de gerenommeerde producenten en leveranciers. Aanbieders die op de website vermeld staan, genereren hiermee waardevolle leads. ONDERWIJSENBOUW.NL is de kern, de plek waar alles samenkomt. Iedere serieuze ondernemer en marketeer zet tegenwoordig internet in om zijn doelgroepen optimaal te bereiken. Wij adviseren en helpen u graag op weg, om het platform dat ONDERWIJSENBOUW.NL u biedt op de meest effectieve wijze in te zetten.

Wat krijgt u terug voor een goede online positionering? U verhoogt de vindbaarheid op Google voor uw website U stuurt mensen direct door naar uw website

Het platform biedt het meest actuele projecten productnieuws. Zes keer per jaar wordt de vakman en -vrouw geïnformeerd over actuele projecten, vakinformatie, productnieuws, techniek, design, regelgeving

U vergroot uw naamsbekendheid U wordt verbonden met uw directe doelgroep

Homepage Top Banner 175 x 110 pix, 72 dpi

- 12 x per jaar recht op een persbericht op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Looptijd 12 maanden

ouw Onderwijs & B it veelzijdige heeft naast d een nieuwe vaktijdschrift en up-to-date website!! Homepage Leaderbord Banner

Homepage Sidebar Banner

728 x 90 pix, 72 dpi

300 x 200 pix, 72 dpi

Neem voor meer informatie contact op met Gilles Coulier T +31 (0)495 450095

...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

WWW.ONDERWIJSENBOUW.NL

...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.onderwijsenbouw.nl? Neem dan contact op met Gilles Coullier: T +31 (0)495 450095 E g.coullier@louwersuitgevers.nl

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek. U kunt deelnemen met een naamsvermelding. Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers van Onderwijs & Bouw branche Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet! Bel of mail Gilles Coulier voor alle informatie over een vermelding in Onderwijs & Bouw: T +31 (0)495 450095 - E g.coulier@louwersuitgevers.nl

Wie doet wat AANNEMERS & BOUWBEDRIJVEN

CONSTRUCTIEBEDRIJF

REMMERS BOUWGROEP BOUWGROEP DIJKSTRA DRAISMA

Postbus 120 8700 AC BOLSWARD T.................................................+31 (0)515 334000 F.................................................+31 (0)515 334040 E info@bgdd.nl W www.bgdd.nl

Postbus 4021 5004 JA TILBURG T.................................................+31 (0)13 5723900 F................................................ +31 (0)13 5729301 E ohubers@remmersbouwgroep.nl W www.remmersbouwgroep.nl

AFBOUW

AFBOUW PERDOK BV AANNEMINGSBEDRIJF FRAANJE BV

Nieuwe Kraayertsdijk 37 4458 NK 'S-HEER ARENDSKERKE T..................................................+31 (0)113 615500 F..................................................+31 (0)113 612764 E info@fraanje.com W www.fraanje.com

Peizerweg 140 9727 AP GRONINGEN T................................................+31 (0)50 5280680 F................................................+31 (0)50 8508950 E info@afbouwperdok.nl W www.afbouwperdok.nl

LINDHORST HUISVESTINGADVISEURS

Postbus 3 7900 AA HOOGEVEEN T.................................................+31 (0)528 234518 F.................................................+31 (0)528 234517 E info@lindhorst.nl W www.lindhorst.nl

KLEISSEN EN PARTNERS OOST

DAGLICHTCONSTRUCTIES

NOBUTEC BV

STAM MONTAGEBOUW Postbus 43, 5411 NX ZEELAND T................................................ +31 (0)486 451608 E info@cornelissenbouw.nl W www.cornelissenbouw.nl

Stadhoudersweg 67-A 9076 AB SINT ANNAPAROCHIE Postbus 11 9076 ZN SINT ANNAPAROCHIE T................................................ +31 (0)518 401577 F................................................. +31 (0)518 401071 E info@stok.nl W www.stok.nl

Postbus 1271 7550 BG HENGELO T................................................. +31 (0)74 2670111 W www.kleissen.nl

SIJPERDA - HARDY ADVIESBUREAU

CORNELISSEN AANNEMINGSBEDRIJF B.V.

CONSTRUCTIEBEDRIJF K. STOK & ZN B.V

Pesetaweg 135, 2153 PJ NIEUW-VENNEP T..................................................+31 (0)71 3018154 E marco@stammontagebouw.nl W www.stammontagebouw.nl

AKOESTIEK

Postbus 23 8650 AA IJLST T.................................................+31 (0)515 429777 F................................................. +31 (0)515 438457 E info@sijperda-hardy.nl W www.sijperda-hardy.nl

Maasdijkseweg 113 2291 PJ WATERINGEN T.................................................+31 (0)174 385242 F.................................................+31 (0)174 441027 E info@nobutec.nl W www.nobute–c.nl

BOUWKUNDIGE BRANDPREVENTIE THERMOFLOR BV

HEERKENS VAN BAVEL BOUW BV

Postbus 35 5000 AA TILBURG T.................................................+31 (0)13 4666999 F.................................................+31 (0)13 4666900 E info@hvbbouw.nl W www.heerkensvanbavel.nl

KNAUF AMF PLAFONDSYSTEMEN BV

Meseonweg 8-12 3542 AL UTRECHT T............................................... +31 (0)30 2415445 F.................................................+31 (0)30 2410737 E info@knaufamf.nl W www.knaufamf.nl

VAN DER AA BRANDWERENDE APPLICATIES BV

Havenweg 20c, 5145 NJ WAALWIJK T..................................................+31 (0)416 561010 E info@vanderaa.com W www.vanderaa.com

Molenweer 2b 2291 NR WATERINGEN T.................................................+31 (0)174 290606 F.................................................+31 (0)174 290291 E info@thermoflor.com W www.thermoflor.com

DEUREN & KOZIJNEN

MHB BV MEIJER BOUW SASSENHEIM

Postcode 156 2170 AD SASSENHEIM T................................................ +31 (0)252 219122 F................................................ +31 (0)252 232628 E info@meijersassenheim.nl W www.meijersassenheim.nl

AKOESTIEK MEESTERS

Kerkeinde 34 4254 LD SLEEUWIJK T ............................................ +31 (0)183 304324 E info@akoestiekmeesters.nl W www.akma.nl W www akoestiekmeesters.nl

FIREJOB BV

Havenweg 20c, 5145 NJ WAALWIJK T..................................................+31 (0)416 561010 E info@firejob.nl W www.firejob.nl

BUITENTERREININRICHTING

Postbus 6 6674 ZG HERVELD T............................................... +31 (0)488 451951 F...............................................+31 (0)488 452022 E info@mhb.nl W www.mhb.nl

GEVELBOUW

ARCHITECTEN

MARX& STEKETEE architecten bv MARX & STEKETEE ARCHITECTEN BOUWBEDRIJF DE VRIES EN VERBURG Postbus 59 2820 AB STOLWIJK T.................................................+31 (0)182 341741 F.................................................+31 (0)182 342475 E info@devriesverburg.nl W www.devriesverburg.nl

Dommelstraat 11 5611 GJ EINDHOVEN T................................................+31 (0)40 2446568 F................................................+31 (0)40 2444591 E mail@mrxnstkt.nl W www.mrxnstkt.nl

BOUWADVIES & -MANAGEMENT

TOEKOMST GROEP

Ged. Laanweg 47, 1619 PB ANDIJK Postbus 4, 1619 ZG ANDIJK T............................................... +31 (0)228 594900 F............................................... +31 (0)228 594909 E info@toekomstgroep.nl W www.toekomstgroep.nl

84 |

ALPHAPLAN

Postbus 549 2400 AM ALPHEN AAN DE RIJN T.................................................+31 (0)172 484000 E mail@alphaplan.nl W www.alphaplan.nl

KÜHLKAMP BUITENSPELEN

FACADIS GEVELTECHNIEK

GOEDE SPEELPROJECTEN BV

JM VAN DELFT & ZN

Postbus 145 7580 AC LOSSER T ............................................... +31 (0)53 5362767 F............................................... +31 (0)53 5385925 E buitenspelen@kuhlkamp.nl W www.kuhlkampbuitenspelen.nl

Kraaivenstraat 23-12, 5048 AB TILBURG T................................................ +31 (0)13 4551605 F.................................................+31 (0)13 4556872 E goede.atvansteijn@speelprojecten.nl W www.speelsystemen.nl

Postbus 330 7570 AH OLDENZAAL T.................................................+31 (0)541 572030 F.................................................+31 (0)541 572040 E info@facadis.nl W www.facadis.nl

Postbus 232 5150 AE DRUNEN T................................................ +31 (0)416 374925 F................................................ +31 (0)416 378450 E info@jmvandelft.nl W www.jmvandelft.nl

Wie doet wat GROENVOORZIENING

LAMMERINK INSTALLATIEBEDRIJF NOORD BV KONINKLIJKE GINKEL GROEP

Postbus 11 3900 AA VEENENDAAL T ................................................+31 (0)318 519039 F................................................ +31 (0)318 540340 E info@ginkelgroep.nl W www.ginkelgroep.nl

BECTRO INSTALLATIETECHNIEK BV

Heliumweg 36 3812 RE AMERSFOORT T................................................+31 (0)33 4560805 F................................................ +31 (0)33 4561013 E info@bectro.nl W www.bectro.nl

De Mors 76 7631 AK OOTMARSUM T................................................ +31 (0)541 588010 F................................................ +31 (0)594 585801 E noord@lammerink-groep.nl W www.lammerink-groep.nl

SAMSUNG KLIMAATBEHEERSING

Postbus 4300, 7320 AH APELDOORN T................................................ +31 (0)55 5277777 F................................................ +31 (0)55 5277770 E info@samsung-klimaat.nl W www.samsung-klimaat.nl

GRONDWERK

TES INSTALLATIETECHNIEK BV MAMPAEY DORDRECHT DRIESSEN BV

Handelstraat 5 5961 PV HORST T................................................ +31 (0)77 3978000 F................................................ +31 (0)77 3978008 E info@driessen-horst.nl W www.driessen-horst.nl

BOWA INSTALLATIES EMMEN BV

Columbusstraat 9 7825 VR EMMEN Postbus 2012 7801 CA EMMEN T................................................ +31 (0)591 618032 F............................................... +31 (0)591 642503 E info@bowa-emmen.nl W www.vanlosser.nl

Wieldrechtseweg 30 3300 AB DORDRECHT T................................................ +31 (0)78 6522422 F................................................ +31 (0)78 6180892 E informatie@mampaey.nl W www.mampaey.nl

Postbus 612, 5000 AP TILBURG T................................................ +31 (0)13 4678200 F.................................................+31 (0)13 4678600 E info@testilburg.nl W www.tesgroep.nl

THERMO AIR FRANKI GRONDTECHNIEKEN BV

Trondheim 8 2993 LE BARENDRECHT T................................................. +31 (0)180 641998 F................................................. +31 (0)180 641999 E info@franki-grondtechnieken.nl W www.franki-grondtechnieken.com

HOUTCONSTRUCTIES

BRANDSEN INSTALLATIETECHNIEK B.V. Barneveldseweg 33 6741 LJ Lunteren Nederland T..................................................+31 (0)342 401715 F................................................. +31 (0)342 401751 E info@brandsen-installatietechniek.nl W www.brandsen-installatietechniek.nl

MB-BUIS BV Bergweg 4A-2 8271 CD IJSSELMUIDEN T............................................... +31 (0)38 3447096 E info@mb-buis.nl W www.mb-buis.nl

Ambachtsweg 18, 1271 AM HUIZEN T................................................+31 (0)35 5249000 F................................................+31 (0)35 5262424 E info@thermoair.nl W www.thermoair.nl

WASSINK INSTALLATIETECHNIEK

Ambachtstraat 30 7102 DW WINTERSWIJK Postbus 322 7100 AH WINTERSWIJK T................................................ +31 (0)543 517925 F................................................ +31 (0)543 512393 E winterswijk@wassink.nl W www.wassink.nl

MEGENS INSTALLATIES HEKO SPANTEN BV

Rijksweg 39, 6718 WK EDE Postbus 108, 6710 BC EDE T................................................. +31 (0)318 571641 T................................................. +31 (0)318 573606 E info@hekospanten.nl W www.hekospanten.nl

COFELY ZUID BV

Postbus 72 5060 AB OISTERWIJK T.................................................+31 (0)13 5292685 F.................................................+31 (0)13 5288445 E info@cofely-gdfsuez.nl W www.cofely-gdfsuez.nl

Postbus 68 6650 AB DRUTEN T................................................. +31 (0)487 581510 F................................................. +31 (0)487 517080 E info@megens-installaties.nl W www.megens-installaties.nl

INSTALLATIETECHNIEK

WTH VLOERVERWARMING BV

Postbus 491 3300 AL DORDRECHT T.................................................+31 (0)78 6510640 F.................................................+31 (0)78 6184282 E info@wth.nl W www.wth.nl

INTERIEURBOUW ABB B.V.

Frankeneng 15 6716 AA EDE Postbus 104 6710 BC EDE T.............................................. +31 (0)318 669300 F.............................................. +31 (0)318 631718 E info@nl.abb.com E info.lowvoltageproducts@nl.abb.com

BECK EN V/D KROEF

Printerstraat 21 1033 RT AMSTERDAM T................................................ +31 (0)20 6824385 F............................................... +31 (0)20 6844043 E info@beckvdkroef.nl W www.beckvdkroef.nl

ITN INSTALLATIETECHNIEK BV

Postbus 345 6710 BH EDE T.................................................+31 (0)318 637375 F.................................................+31 (0)318 622346 E info@itn.nl W www.itn.nl

KEMTEC

Postbus 2184 6020 AD BUDEL T................................................ +31 (0)495 492348 F................................................ +31 (0)495 492773 E info@kemtec.nl W www.kemtec.nl

ROUWELER INSTALLATIETECHNIEK Stikkenweg 19, 7021 BN ZELHEM T.................................................+31 (0)314 626364 E info@rouweler.nl W www.rouweler.nl

VAN BERGEN INTERIEURBOUW

Belsebaan 12 5131 PH ALPHEN T.................................................+31 (0)13 5082253 E info@vanbergeninterieurbouw.nl W www.vanbergeninterieurbouw.nl

VAN DEN POL ELEKTROTECHNIEK BV Postbus 37 3417 ZG MONTFOORT T.................................................+31 (0)348 473434 F................................................ +31 (0)348 472294 E info@vandenpol.com W www.vandenpol.com

FOCUS INTERIEURPROJECTEN

Maarnse Grindweg 12e 3951 LK MAARN T................................................. +31 (0)343 441331 E info@focusinterieur.nl W www.focusinterieur.nl

| 85

Wie doet wat PROJECTSTOFFERING

PROJECTSTOFFERING VAN DER LOO B.V.

PARTHOS B.V.

Industrieterrein 25 5981 NK PANNINGEN T................................................+31 (0)77 3068200 F................................................+31 (0)77 3074220 E info@parthos.nl W www.parthos.com

Vlijtseweg 166 7317 AK APELDOORN T................................................ +31 (0)55 5761027 F................................................ +31 (0)55 5761032 E vloeren@vdloo.nl W www.vdloo.nl

SANITAIR

TEKTON BV

Energieweg 4 2964 LE GROOT-AMMERS T ............................................... +31 (0)184 601630 E info@tektonbv.nl W www.tektonbv.nl W www.interieurbouw.nl

TOEGANGCONTROLE

SALTO SYSTEMS BV

Kraanspoor 48 1033 SE AMSTERDAM T ................................................+31 (0)206 353100 E info.nl@saltosystems.com W www.saltosystems.nl

TOEGANGSTECHNIEK

ROSYSTEMS ZienXL DELABIE BENELUX

Kommenstraat 20 B-1070 BRUSSEL T.................................................. +32 (0)2 5201676 F.................................................. +32 (0)2 5201978 E info@delabiebenelux.com W www.delabie.nl

ZienXL - Smuigelweg 1 1704 PX HEERHUGOWAARD T.................................................+31 (0)6 23026110 F.................................................+31 (0)72 5725486 E info@rosystems.nl W www.rosystems.nl

TRAPPEN

WANDEN EN PANELEN

STEWARD DESIGN PANELS

Postbus 96 4200 AB GORINCHEM T.................................................+31 (0)183 589099 F.................................................+31 (0)183 589823 E info@designpanels.com W www.designpanels.com

BREEDVELD MOBIELE WANDSYSTEMEN Postbus 60 6650 AB DRUTEN T................................................ +31 (0)487 542888 F ...............................................+31 (0)487 542076 E info@breedveld.com W www.breedveld.com

SCHILDERS & STUCADOORS VAN WARMERDAM SPECIAAL MEUBILAIR Morsestraat 20, 4004 HA TIEL Postbus 6002, 4000 HA TIEL T............................................... +31 (0)344 636969 E info@wsm.nl W www.wsm.nl

KIT EN VOEGWERKEN

AKAR

TRAPPENFABRIEK VERMEULEN B.V. Laan der Techniek 5 3903 AS Veenendaal Tel.: 0318 51 90 24 Fax: 0318 51 05 06 E-mail: info@schildersbedrijfjvandijk.nl Internet: www.schildersbedrijfjvandijk.nl K.v.K. Utrecht 30032885 B.T.W. nr. NL.11.11.061.B.01

J. VAN DIJK & ZONEN BV

Laan der Techniek 5 3903 AS VEENENDAAL T................................................ +31 (0)318 519024 E info@schildersbedrijfjvandijk.nl W www.schildersbedrijfjvandijk.nl

Lokkerdreef 14, 4879 ND ETTEN-LEUR Postbus 82, 4870 AB ETTEN-LEUR T................................................ +31 (0)76 5088000 F................................................ +31 (0)76 5088060 E info@vermeulen-trappen.nl W www.vermeulen-trappen.nl

VLOEREN

AFDICHTINGEN www.akar.nl

PARTHOS B.V.

AKAR VOEGAFDICHTINGEN

Molenkade 48-49, 1115 AC DUIVENDRECHT T............................................... +31 (0)20 6999360 E jb@akar.nl W www.akar.nl

LIFTINSTALLATIES

MES LIFTEN BV

Nijverheidsweg 3a 1671 GC MEDEMBLIK T............................................... +31 (0)227 860086 F................................................ +31 (0)227 860089 E info@mesliften.nl W www.mesliften.nl

PLAFONDS

MOUW HOEDLIGGERS

Sika Nederland BV

W. TEN HAM CONSTRUCTIE BV

EPUTAN KUNSTSTOFTECHNIEK

Meentweg 19 3774 TK KOOTWIJKERBROEK T.................................................+31 (0)342 443078 F.................................................+31 (0)342 442579 E info@mouwhoedliggers.nl W www.mouwhoedliggers.nl

Radonstraat 8 6718 WS EDE T................................................ +31 (0)318 572476 F................................................. +31 (0)318 573358 E info@tenham.nl W www.tenham.nl

TEGELS & NATUURSTEEN

Postbus 420 7400 AK DEVENTER T.................................................+31 (0)570 620744 F.................................................+31 (0)570 608493 E verkoop.pulastic@nl.sika.com W www.pulastic.com

Energieweg 6 4231 DJ MEERKERK Postbus 46 4230 BA MEERKERK T ............................................... +31 (0)183 354700 F................................................ +31 (0)183 354740 E info@eputan.nl W www.eputan.nl

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor onderwijs & bouw

Bel of mail ons! T +31 (0)495 450095 KNAUF AMF PLAFONDSYSTEMEN BV

86 |

BETTING & RESSING

Batterij 12 7141 JL GROENLO T................................................. +31 (0)544 476170 F................................................. +31 (0)544 476179 E verkoop@bettingressing.nl W www.bettingressing.nl

NIJSSEN VLOERSYSTEMEN

Vonderstraat 4 5133 AP RIEL T............................................... +31 (0)13 2600030 E info@vloersystemen.eu W www.vloersystemen.eu

Gilles Coulier g.coulier@louwersuitgevers.nl

Bouwen is innoveren, organiseren, coördineren en realiseren

Een aannemingsbedrijf moet een complex bestek kunnen vertalen in een doeltreffend en reëel wensenpakket, dat past binnen het budget en de planning van opdrachtgevers. Cornelissen aannemingsbedrijf beheerst deze discipline en is in staat om op deze manier aan de verwachtingen van de opdrachtgever en/of eindgebruiker te voldoen. Er wordt nog altijd gewerkt onder het motto van oprichter Kees Cornelissen: ‘Werken om er vanaf te komen, niet om aan de gang te blijven’. De uitspraak is tekenend voor onze no-nonsense mentaliteit: aanpakken en de klant centraal stellen. Het lijkt een typische benadering uit een modern marketingconcept, maar bij Cornelissen aannemingsbedrijf doen we al zes decennia niet anders. Vakbekwaamheid, inzet van eigen personeel, ruime praktijkervaring en betrokkenheid van onze medewerkers, dat is wat onze relaties waarderen. Met eigen projectleiders, werkvoorbereiders, calculatie afdeling, timmerfabriek, bouwplaatsmedewerkers, een specifiek brandveiligheidsteam en een 24/7 bereikbare service- en onderhoudsdienst hebben we de kennis in huis, zijn we flexibel en veelzijdig.

Werken Utiliteitsbouw - Overheid - Retail - Dienstverlening

Wonen Woningbouw, particulier en seriematig

Welzijn Zorg - Onderwijs - Sport & ontspanning

Nieuwbouw - Verbouw - Bouwservice Brandveiligheid - Geluidsisolatie Restauratie

bouwen in balans Boekelsedijk 22a Zeeland T 0486 45 16 08 info@cornelissenbouw.nl www.cornelissenbouw.nl

zonwerend screendoek voor extra comfort, minder schittering en aangenamer binnenklimaat

zonwering met traditioneel screendoek

zonwering met Tibelly ecole1%

Geen zonwering

screens met traditioneel screendoek

Teveel warmte en schittering in gebouwen kan leiden tot slaperigheid, concentratieverlies, hoge koelingskosten, uitdroging, nare geurtjes door transpiratie, vermoeide ogen, etc. Vooral in scholen en werkplekken is het belangrijk dat de leraren, scholieren en kantoormedewerkers zich kunnen blijven concentreren en zodoende beter kunnen presteren.

screens met Tibelly ecole1%

Bovendien heeft men met de toepassing van Tibelly ecole1% geen last van directe hinderlijke straling op computer- en projectiescherm of digiboard.

Tibelly ecole1%

is een zonwerend screendoek dat wordt verwerkt in verticale zonwering (ook rolschermen of screens genoemd). Tijdens zonnige dagen zorgt het doek voor een aangenaam binnenklimaat waarbij er toch voldoende licht is dat bovendien minder hinderlijk is dan bij traditioneel screendoek.

Waarom zonwering? > Kijk op www.tibelly.nl

In Nederland zijn 350.000 mensen slechtziend of blind. En dat terwijl dit bij zeven op de tien mensen te voorkomen is. Tibelly steunt het Oogfonds om wetenschappelijk onderzoek en voorlichting mogelijk te maken.

Tibelly ecole1% is een creatie van de AVZ-groep. Het doek wordt geleverd aan zonweringspecialisten die het doek verwerken in hun producten en vervolgens installeren. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met 1 van de onderstaande bedrijven.

AVZ 2011 1961

AVZ b.v.

HYLAS b.v.

SMITS b.v.

+31 (0)499 328 600 www.avz.nl

+31 (0)481 371 948 www.hylas.nl

+31 (0)485 315 667 www.smitsrolluiken.nl