Stedenbouw 710

EDITIE

710

Tijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving I Jaargang 65 I 2013

Paleis van Justitie Amsterdam 'kroon' op IJDock | Wolkenkrabbers op plint verrijken skyline Den Haag | Nieuw hoofdkantoor Capgemini: naar duurzaam dynamisch vastgoed | Monarch II: voortborduren 足op excellentie | Metamorfose voor 'Gerard' en 'Anton'

MAAK RUIMTE

FUNCTIONEEL

PAN E E LWAN DE N

|

SCHUIF WAN DEN

|

VOUW WANDEN

ZICHTBAR E E N ONZICHTBAR E PE R FEC TIE Zichtbare en onzichtbare perfectie vormt de doorslaggevende succesfactor achter onze mobiele paneelwanden. Zichtbaar zijn de precieze passingen, de fraaie detailleringen en de mooie afwerkingen.

Maar de niet zichtbare technieken vormen eigenlijk het ĂŠchte succes achter onze wanden. Zoals sterke en oerdegelijke mechanieken. En het beproefde hang-, loop- en sluitwerk. Gericht op langdurig en veelvuldig gebruik. Kijk ter inspiratie op www.breedveld.com Of bel voor advies of een afspraak 0487-542888.

|

G L A SWANDEN

|

SPECIAL S

Liefde voor de stad is... ‌ de omgeving een kwaliteitsimpuls bezorgen. In hartje Amsterdam, waar grond schaars is en de mogelijkheden uitgeput lijken, ontwikkelt ASR Vastgoed Ontwikkeling IJDock. Een indrukwekkend eiland met woningen, kantoren, horeca, passantenhaven en het Paleis van Justitie.

Bij ASR Vastgoed Ontwikkeling houden we van de stad en haar omgeving. Elke dag streven we ernaar om met onze vastgoedprojecten stedelijke leefomgevingen voor bewoners en gebruikers te verbeteren. Dat doen we door te luisteren naar de wensen en behoeften van onze klanten en alle stakeholders en door partijen bij elkaar te brengen.

Liefde voor de stad, voor prachtige gebouwen en met een project de omgeving een impuls bezorgen. Dat is waar het voor ASR Vastgoed Ontwikkeling om draait. Uit liefde voor de stad creĂŤren we een beter leven.

www.asr vastgoedontwikkeling.nl

ZORG

(SEMI)OVERHEID

EDUCATIE

CULTUUR

LEISURE

KANTOREN

Ga er maar aan staan. Voor elke ruimte in uw ontwerp steeds weer het perfecte sluitstuk vinden. Met Limburgia lukt dat altijd. Als specialist in utiliteitsdeuren heeft Limburgia namelijk een breed en diep assortiment. Het grootste als het om gecertificeerde brandwerende deuren gaat. En zit uw oplossing niet in ons standaard assortiment? Dan ontwikkelen we het desgewenst samen met u. We hebben ervaring in vele projecten. Van ziekenhuis tot theater en van school tot kantoor. Limburgia innoveert graag, maar zet veiligheid op plek ĂŠĂŠn. Goed voor uw ontwerp en voor de mensen die er later gebruik van maken. Kijk op Limburgia.nl of bel 0493 - 441 410.

LIMBURGIA UTILITEITSDEUREN BV Postadres: Postbus 65 5710 AB Someren

www.limburgia.nl info@limburgia.nl

Bezoekadres: Broekstraat 1 5711 CT Someren

Telefoon: 0493 441 410 Fax: 0493 441 429

EDITIE

Voorwoord

710

Pieken in het voorjaar Op het moment van schrijven – half maart – vallen de sneeuwvlokken opnieuw uit de lucht. Ook de deelnemers aan de doorgaans met korte mouwen verreden wielerklassieker Milaan-Sanremo kunnen hierover meepraten. Favoriet Tom Boonen besloot uit voorzorg zelfs de remmen dicht te knijpen.

Ook de bouwsector piekt graag in het voorjaar, maar het moet toch echt wel diep onder nul zijn, wil je de talrijke bouwlocaties in ons land onbemand zien. De opleverdatum, die mag geen gevaar lopen; de vorm van de dag speelt voor de bouwer geen rol.

Een half voltooid betoncasco afgewerkt met graffiti, dat is toch het traditionele beeld bij een crisis, maar Nederland staat er relatief gezien verrassend goed bij. Is het onze volksaard? De mannen van stavast die eeuwig doorwerken, al was het voor steeds minder? Waarom zie je in Nederland nooit, dat tijdens werkzaamheden de stoep ineens verdwijnt en je het betreffende viaduct alleen nog gemotoriseerd kunt oversteken, zoals ondergetekende onlangs in Brussel meemaakte?

Wij Nederlanders regelen alles graag tot in de puntjes, en maken dingen liefst af. Ook bouwprojecten in ijzige tijden; objecten waarvan de exploitatie misschien een onzekere toekomst tegemoet gaat. Achter gesloten deuren zal gevloekt worden, of misschien een traan weggepinkt. Maar bouwen zullen we, want Nederland is nooit af. Het is een koppig soort positiviteit, waaraan we ons toch wel kunnen optrekken, ook al zitten we misschien een tijdje zonder werk. Wie bouwt, die leeft.

Jan-Kees Verschuure

5 | STEDENBOUW 701 710

710

sinds 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving Jaargang 65 | 2013 Verschijnt 9 x per jaar ISSN 0165-3997

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactieadres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactiecöordinator Jan-Kees Verschuure

redactieMedewerkers

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Henk Geist, Jac Buchholz, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Martijn van den Bouwhuysen, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure.

14

24

42

Bladmanagement

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl Specials Gilles Coulier E g.coulier@louwersuitgevers.nl

34

Secretariaat

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

38

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: stedenbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 81,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 | STEDENBOUW 710 706

Utiliteitsbouw AMSTERDAM Paleis van Justitie DEN HAAG JuBi-torens MAASSLUIS Hoofdkantoor Lely DEN HELDER Zwembad HOOFDDORP Huis van de Sport DEN HAAG Monarch II LEIDEN Sylvius WAGENINGEN Rijnveste SCHIPHOL Renault BOXMEER Rabobank HENGELO Expo Business Parc EIJSDEN-MARGRATEN Gemeentehuis HOOFDDORP Schneider Electric EINDHOVEN Airport Heerenveen Lidl ERMELO Hippisch Centrum

8 14 24 31 34 38 42 46 48 51 54 56 58 61 62 64

Inhoud

58

78 70

96 82

98 86

Rubrieken Journaal

67

ediTie

710 TijdschrifT voor sTedenbouw, archiTecTuur en binnenhuisvormgeving I jaargang 64 I 2013

duurzaamheid UTRECHT Hoofdkantoor Capgemini SON EN BREUGEL Distributiecentrum Rhenus 'S-HERTOGENBOSCH La Faรงade 's-Hertogenbosch Brede Bossche School Nieuw Zuid Duurzaamheid

70 75 78 82 85

woningbouw Paleis van Justitie Amsterdam 'kroon' op IJDock | Wolkenkrabbers op plint verrijken skyline Den Haag | Nieuw hoofdkantoor Capgemini: naar duurzaam dynamisch vastgoed | Monarch II: voortborduren op excellentie | Metamorfose voor'Gerard' en 'Anton'

Coverbeeld | Paleis van Justitie Amsterdam.

Aangeleverd door ASR Vastgoed Ontwikkeling.

EINDHOVEN Gerard en Anton UTRECHT De Klipspringer- en Kasaidreef KRIMPEN A/D IJSSEL Het Facet DEN HAAG Woontoren Couperus AMSTERDAM Villa Mokum

86 94 96 98 100

7 | STEDENBOUW 710

Utiliteitsbouw Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | John Lewis Marshall; Your Captain Luchtfotografie

(aangeleverd door ASR Vastgoed Ontwikkeling)

Paleis van Justitie Amsterdam

'kroon' op IJDock Wie in Amsterdam het IJ opzoekt, stuit hoe dan ook een keer op IJDock, een nieuw stukje stad met grote beeldwaarde. Net als het aan de overzijde gelegen EYE is IJDock voor de definitieve oplevering al deel van de nieuwe Amsterdamse skyline. Het in december 2012 opgeleverde Paleis van Justitie – goed voor bijna de helft van de invulling van het nieuwe schiereiland – draagt de vooruitgesnelde reputatie.

“Het Paleis van Justitie is de kroon op zes jaar hard werken aan een hogeschoolontwikkeling.”

Aan het woord is Charles Scholten, directeur Ontwikkeling & Realisatie bij ASR Vastgoed Ontwikkeling, dat IJDock in nauwe samenwerking met de gemeente Amsterdam en de Rijksgebouwendienst realiseerde. Met verschillende teams op gebouwniveau stond ASR jarenlang voor de succesvolle afronding van het gebouwencomplex, medio 2013 definitief op te leveren met de opening van het Room Mate Amsterdam Hotel en een passantenhaven. De inspanning als risicodragend ontwikkelaar was aanzienlijk, werd versoepeld door een goede projectorganisatie en kon daardoor tot een succesvolle bekroning komen, aldus Scholten. “90.000 m² op een nieuw stukje land van 180 bij 60 meter in het IJ, daar moet je vanzelfsprekend volledig achter gaan staan als organisatie. Wij hebben als ASR altijd vertrouwen getoond, omdat multifunctionele gebieden de toekomst hebben en in de Randstad ruimte blijft voor projecten als IJDock. Daarbij dient één partij aan de knoppen te draaien en katalysator te zijn, vanuit zijn toegevoegde waarde.”

Competitiemodel aanbesteding Een gedegen opzet was bij de projectstart reeds noodzaak, vervolgt Scholten. “Ik kom nogmaals terug op het concept van een nieuw stukje stad in het IJ. Dat wilden wij niet aan één aannemer uitbesteden. Wij hebben een aantal kandidaten laten studeren op oplossingen en de vier verschillende bouwdelen aan evenzovele aannemers uitgegeven, met J.P. van Eesteren als coördinerende partij. Dat competitiemodel heeft zijn kwalitatieve uitwerking gehad.” Funderingstechnisch was van belang dat de onderbouw als geheel werd opgetrokken, terwijl de opstallen (over-

8 | STEDENBOUW 710

heidsgebouwen, kantoren en woningen, hotel, retail en horeca) gefaseerd werden aanbesteed en in de markt gezet. Technisch manager Remco van der Heijden: “Daar komt bij dat de Rijksgebouwendienst voor een groot deel van de afzet staat, waardoor intensief contact met deze opdrachtgever en de eindgebruikers noodzakelijk was. De samenwerking met de Rgd is hecht geweest vanaf de locatiekeuze; ASR heeft de uitvoerende ontwikkeltaken vanuit de helderheid van de projectorganisatie altijd op zich genomen. Dat is tevens een kwestie van ontzorgen.”

Verbonden gebouwen Het Paleis van Justitie trekt als belangrijkste gebruiker van IJDock de meeste aandacht richting Westerdoksdijk. Het gebouw, waar het gerechtshof van Amsterdam naartoe verhuist, is sowieso een bijzonderheid binnen IJDock omdat het uit twee 'bouwscherven' bestaat. Alle werkplekken, de opslag van dossiers en zittingszalen komen nu bij elkaar in twee gebouwen op de oostelijke kop van IJDock, die met elkaar zijn verbonden via een loopbrug. Ook het ressortsparket, onderdeel van het Openbaar Ministerie, verhuist naar het Paleis van Justitie. “De inrichting is bijzonder hoogstaand voor Nederlandse begrippen”, vervolgt Van der Heijden.

“Bezoekers en gebruikers kijken hun ogen uit. De marmeren vloeren en wanden in het Paleis van Justitie ondersteunen het aanzien van het gebouw. Daar zijn nauwkeurige richtlijnen voor bij de Rgd, maar wij hebben het vertrouwen gekregen om het Paleis als leidend ontwikkelaar in te vullen, uiteraard in samenspraak. Het is bijvoorbeeld van groot belang de specifieke functionele eisen ►

'De inrichting is bijzonder hoogstaand voor Nederlandse begrippen'.

Amsterdam | Paleis van Justitie

Projectinfo 'Service van MKB, prestaties van multinational' Germieco is een bedrijf dat zowel gespecialiseerd is in hovenierswerk als alles wat met grond-, weg- en waterbouw te maken heeft. Germieco levert een alles-in-éénpakket, mag ook bodemsaneringen uitvoeren en is gecertificeerd binnen VCA**, ISO 9001, Groenkeur en BRL 7000.

“De onderneming telt ongeveer zestig personeelsleden die dag-in-daguit prestaties leveren die je van een multinational verwacht. Ondanks de compleetheid, veelzijdigheid en grootte van het bedrijf staat Germieco BV voor laagdrempeligheid en een persoonlijke service die kleinere bedrijven kenmerkt.” De directie bestaat uit Rob Konijn, Ruud Bosgoed en Petra Derlagen. “De ambitie van Germieco is gestaag te blijven groeien, zonder dat de persoonlijke 'touch' met de klant wordt verloren en aan de kwaliteit van het werk wordt getornd.”

De afgelopen jaren heeft Germieco gewerkt aan de inrichting van de openbare ruimte op het Westerdoks- en Oosterdokseiland in Amsterdam. Het Westerdokseiland is succesvol afgerond en op het Ooster­ dokseiland heeft Germieco inmiddels ongeveer de helft van de totale oppervlakte gerealiseerd. De ervaring die Germieco heeft opgebouwd met dergelijke projecten werd ook ingezet bij de ontwikkeling van IJDock. Germieco heeft voor dit prestigieuze werk een 'stedelijk tapijt' aangelegd van circa 5.500 m², bestaande uit Zweedse granietkeien.

Paleis van Justitie opgeleverd op 12-12-12 J.P. van Eesteren is coördinerend aannemer op IJDock en was bouwkundig aannemer van het uit twee volumes bestaande Paleis van Justitie. “Wij zijn in beeld gekomen toen de onderliggende parkeerbak van IJDock al gerealiseerd was”, vertelt projectleider Erik Schipper. Het project kende meerdere logistieke en bouwtechnische uitdagingen.

“De ruwbouw diende inclusief gevelafwerking aan de waterzijde eind 2011 gereed te zijn, in verband met de aanleg van de passantenhaven.

De gevelsteigers stonden namelijk in de bouwput op die locatie. Wij hebben tijdens de ruwbouw een avondploeg ingezet om dit tijdig tot stand te brengen.”

Het Paleis van Justitie kent diverse patio's.

Constructief gezien uitdagend was het uitvoeren van de grote uitkraging boven de entree, aan de in het werk gestorte hoofdconstructie.

“In de hulpstaalconstructie van de uitkraging is ruim honderd ton staal verwerkt. Vanwege het gewicht is op de zevende verdieping van de hoofdconstructie een voorspanwapening aangebracht.” De gevel van het Paleis van Justitie is opgebouwd uit verschillende afwerkingsmaterialen (zie hoofdartikel) en kent diverse patio's en erkers. “De verschillende onderaannemers moesten daardoor hun werkzaamheden gecoördineerd uitvoeren. Om het afwerkingsproces goed en tijdig af te ronden hebben wij een aparte gevelcoördinator en geveluitvoerder aangesteld. De eindoplevering vond zoals gepland plaats op 12-12-12, en de handtekeningen zijn voor de volledigheid gezet om 12.12 uur”, aldus een tevreden Schipper.

9 | STEDENBOUW 710

Constructief in totaaloplossingen

www.jpvaneesteren.nl

betrokken bouwen beleven

M

O

V

I

N

G

T

H

E

W

O

R

L

D

’

S

P

O

P

U

L

A

T

I

In 1853 vond Elisha Graves Otis de veilige lift uit. 160 jaar later ontwikkelt Otis nog steeds innovatieve liften, roltrappen en services die rekening houden met mens en milieu.

www.otis.com • 033-7502100

O

N

Amsterdam | Paleis van Justitie

Projectinfo van gerechtshoven als basis te nemen. Partijen komen in een zittingszaal altijd door afzonderlijke toegangen binnen, terwijl alle partijen vanaf alle tribuneplaatsen in een zittingszaal zichtbaar moeten zijn. Dat zijn slechts enkele essentiële details.”

'Lerende reis' Het Paleis van Justitie is ontworpen door Claus en Kaan Architecten. Hoewel gezegd kan worden dat de verschillende opstalontwerpen op IJDock zich voegen naar het totaalbeeld, bezit het uit beton opgetrokken Paleis van Justitie wel degelijk een onderscheidend exterieur - 'herkenbaar en autonoom' in de woorden van de architect. Van der Heijden: “De gevelafwerking is altijd hoogwaardig, opgebouwd uit natuursteen, verschillende keramische elementen, gewitte beton en geglazuurde baksteen. Bijzonder is dat de architect heeft bepaald dat het gevelbeeld overal uit één vlak moet bestaan – inclusief glasopeningen. Zonder bekleding zou het Paleis van Justitie als gevolg daarvan een soort 'lego-gevel' hebben, want de montagemethoden verschillen. Dat is uitvoerig doorgelicht op basis van een mockup.” Scholten: “IJDock is voor ons een 'lerende reis' geweest, waarvan wij en onze klanten nog veel voordeel zullen ondervinden.” Het Paleis van Justitie is zowel inhoudelijke kroon op het werk van de ontwikkelaar als trekker van verschillende juridische activiteiten, getuige de verhuur van kantoorruimte op het complex. Wie IJDock benadert vanaf het Centraal Station weet het gerechtshof wel te vinden. ❚

Arabescato kenmerkt interieur Paleis van Justitie Kolen Natuursteen B.V. uit Eindhoven leverde het natuursteen voor het interieur van het nieuwe Paleis van Justitie. Het betreft 5.300 m² Italiaanse marmertegels ten behoeve van vloeren en wanden, alsmede enkele specials, waaronder zitbanken, wastafels en een ronde kolom.

Projectleider Victor van Hout: “De wanden en vloeren zijn bekleed met Arabescato, een hoogwaardige marmersoort met een herkenbare structuur. Deze Arabescato heeft een brede grijze adering op een witte font.

De groeve bevindt zich nabij het dorpje Pietrasanta in de provincie Lucca. De levering is in Italië gepolijst en op maat 90x90x2 cm gezaagd. Montage is een delicate aangelegenheid, ook vanwege van de kleur en structuur van de afzonderlijke tegels. Wij monteren bij voorkeur met eigen mensen; in dit project was dit zelfs essentieel voor de eindkwaliteit. Onder de genoemde zitbanken is een exemplaar dat een organisch geheel vormt met de marmeren wand. Het hiervoor gebruikte blok natuursteen is ter plaatse gezamenlijk met de hoofdopzichter geselecteerd. Het eindresultaat is schitterend, maar vroeg een uiterst zorgvuldige begeleiding, van ontwerp tot montage.”

Energiezuinige, esthetisch hoogwaardige liften en roltrappen Producent van liften en roltrappen OTIS installeerde in het nieuwe Paleis van Justitie veertien energiezuinige liftinstallaties en zes roltrappen. “Een relatief hoog aantal liftinstallaties voor een gebouw van deze omvang”, vertelt directeur Nieuwbouw Marcel Schaap. “De specifieke eisen voor gerechtsgebouwen vragen om gescheiden transport van de betrokken partijen. De uitdagingen in dit project lagen vooral in het hoge afwerkniveau van de installaties en de logistiek in en rond het gebouw.”

De geleverde GeN2 liften zijn voorzien van energielabel A. “GeN2 liften zijn machinekamerloze liften, die niet door staalkabels maar door vlakke draagbanden worden aangedreven, waardoor een smeringvrij systeem wordt geleverd dat minder energie gebruikt en comfortabeler is. Wanneer het contragewicht van de installatie een lege liftkooi naar boven voert, wordt de vrijkomende energie teruggevoerd in het gebouwnet zodat deze kan worden gebruikt voor andere systemen zoals verlichting. Hetzelfde geldt voor een volbeladen liftkooi die naar beneden gaat. Dit systeem - ReGen drive – is onderdeel van alle GeN2 liften.”

De roltrappen zijn geïnstalleerd om de aan- en afvoerpieken in het gebouw op te vangen, en zijn in hoogglans wit afgelakt, aansluitend op de marmeren wanden en vloeren in het Paleis van Justitie. “Zowel liftinstallaties als roltrappen zijn just-in-time aangevoerd vanuit onze productielocaties en in delen naar binnen gebracht en geïnstalleerd.

Op en rond IJDock was geen ruimte voor opslag van liften en roltrappen. Een goede communicatie tussen OTIS en de overige bouwpartners was een must. Wij zijn trots op het eindresultaat.”

11 | STEDENBOUW 710

Ontdek de audiovisuele wereld

• Videoconferentiesystemen

• Presentatiesystemen

• Digitale bewegwijzering

• Digitale signage

• Geluidssystemen

• Evenementen en verhuur

• Inrichten meldkamers

• Inrichten digitale zittingzalen

AVEX B.V. Breukelen • Tel. +31(0)346 - 259 259 • www.avex.nl

Kolen.indd 1

20-03-13 10:32

Amsterdam | Paleis van Justitie

Bouwinfo Opdracht

Ontwerp

Uitvoering Bouwperiode

ASR Vastgoed Ontwikkeling i.s.m. Gemeente Amsterdam en Rijksgebouwendienst Dick van Gameren Architecten & SeARCH/Bjarne Mastenbroek (masterplan, supervisie, parkeerbak en buitenruimte IJDock); Claus en Kaan Architecten (exterieur en interieur openbaar gebied en algemene ruimten Paleis van Justitie); OTH architecten bv (interieur kantoren Paleis van Justitie) J.P. van Eesteren januari 2011 - december 2012 (exclusief parkeerbak)

Projectinfo Audiovisuele systemen dragen bij aan efficiënt proces De zittingzalen en vergaderzalen in het nieuwe Paleis van Justitie op IJDock zijn door AVEX voorzien van moderne audiovisuele installaties. Door de digitalisering van de rechtspraak ziet ‘de zittingzaal van nu’ er volledig anders uit dan enige jaren geleden. In de zittingzaal is beeldweergave van alle digitale stukken essentieel. Zo worden alle werkplekken in de zittingzalen voorzien van speciale monitoren waarop alle benodigde bronnen kunnen worden aangesloten en weergegeven. Ook goede geluidsweergave in een zittingzaal is een absolute noodzaak, omdat recht spreken draait om communicatie en interpretatie. AVEX heeft alle zalen van geluidssystemen voorzien. Bij de bediening van alle complexe apparatuur is het gebruiksgemak een belangrijk aandachtspunt. Via intuïtieve bedieningspanelen maakt AVEX de bediening voor de griffiers overzichtelijk. AVEX heeft het nieuwe gebouw tevens voorzien van een omroepinstallatie en digital signage-informatieschermen voor bezoekers en medewerkers.

In de afgelopen jaren heeft AVEX vele rechtbanken mogen inrichten met audiovisuele middelen, waaronder digitale zittingzalen voor de rechtbanken in Assen, Dordrecht, Groningen, Middelburg en Schiphol.

Het Paleis van Justitie beslaat het plandeel ter rechterzijde van de diagonaal.

13 | STEDENBOUW 710

Den Haag | JuBi-torens

14 | STEDENBOUW 710

Den Haag | JuBi-torens

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Bart van Hoek

Realisatie JuBi-torens nieuw hoofdstuk in overheidshuisvesting

Wolkenkrabbers op plint

verrijken skyline Den Haag Een bijzonder tweekoppig gebouwencomplex van 146 meter hoogte huisvest vanaf december 2012 twee ministeries: Veiligheid en Justitie (Ju) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Bi). Het in 47 maanden gebouwde megaproject JuBi werd in opdracht van de Rijksgebouwendienst onder hoge specificaties gerealiseerd, wat inhoudt: integraal ontwerp en engineering en een gestroomlijnde uitvoering.

Tot aan de plaatsingsmethode van de stelkozijnen is op en rond de Haagse Turfmarkt tot in detail nagedacht. Een opzet die onder meer leidde tot productontwikkeling en verregaande samenwerkingsvormen tussen projectpartners. Daarmee is het JuBi-complex uiteraard geen unicum. Projecten als deze lijken bij uitstek geschikt voor innovatie van de bouwkolom, bewijst ook de in 2011 in gebruik genomen nieuwbouw voor DUO/Belastingdienst in Groningen – eveneens een opdracht van rijkswege, uitgevoerd door een geselecteerde bouwcombinatie van gespecialiseerde bouwpartners die graag hun beste beentje voor zetten in projecten met hoge specificaties. Opdrachtgever, ontwerpers en bouwers laten daarbij niets aan het toeval over.

Integrale samenwerking De hoge eisen die Rijksgebouwendienst als opdrachtgever stelt op het gebied van nieuwbouw en renovatie, betreffen inmiddels niet alleen 'usual suspects' als brandveiligheid, arbeidsveiligheid en duurzaamheid – vanwege de voorbeeldfunctie uiteraard onmisbaar in een bouwproject voor en door de overheid. Ook op het gebied van aanbesteding en samenwerking tussen bouwpartners worden tegenwoordig hoge eisen gesteld. De projectorganisatie van het JuBi-complex werd gekenmerkt door integrale samenwerking binnen een bouwcombinatie, JuBi BV. Hierin zijn BAM Utiliteitsbouw, Ballast Nedam Bouw Speciale Projecten, Homij Technische Installaties en Imtech Nederland verenigd, zodat de gewenste vroegtijdige bundeling van kennis van bouwers en installateurs werd gerealiseerd; ook de onderaannemers zijn structureel in de projectorganisatie opgenomen. ►

15 | STEDENBOUW 710

Mono速 Acoustic TE Vertrouwde akoestiek, bewezen techniek, aansprekend design

In JuBi Den Haag is 5000 m2 Mono速 Acoustic TE toegepast.

De naadloze plafondtoepassing van ROCKFON.

www.rockfon.nl

Den Haag | JuBi-torens

Projectinfo Vaste inrichting

De gebouwen zijn afgewerkt met natuursteen- en metselwerkstrips.

Bouw- en interieurbouwbedrijf Gebebouw heeft een deel van de vaste inrichting in opdracht gekregen van bouwcombinatie JuBi BV. Zowel aan gebruikte materialen als aan afwerking en detaillering zijn hoge eisen gesteld. Massief eiken wandbetimmeringen en lambriseringen zijn gerealiseerd in de ministerkamers en op de 36ste verdieping in de 'sky-lobby'. Zeventig pantry’s zijn uitgevoerd in HPL met massief natuurstenen bladen. De focus van Gebebouw ligt op totale afbouw en vaste inrichting bij hoogwaardige utiliteitsprojecten en zorggerelateerde instellingen. Gebebouw werkt met hoogwaardige materialen en is FSC- en PEFC-gecertificeerd.

Werktekeningen Sturen op eindkwaliteit staat centraal, naast het ontzorgen van de opdrachtgever en het delen van verantwoordelijkheden. De voordelen? Efficiënter samenwerken, een betere budgetbeheersing, lagere faalkosten en vermindering van de (bouw)risico's. Onderdeel van de afspraken is dat de werktekeningen onder verantwoordelijkheid van de partijen vallen, waardoor de maakbaarheid van het ontwerp is gegarandeerd en daarmee de door de opdrachtgever gevraagde kwaliteit. In 2008 werd door de projectpartners al een 3D-bouwmodel opgezet, waarmee de JuBi-torens virtueel gebouwd konden worden. Vooral in het synchroniseren van werktekeningen en de coördinatie tijdens de uitvoering heeft deze methode een grote rol gehad. Eventuele wijzigingen werden daarbij digitaal ingevoegd. Kortom: professionaliseren door integreren; zo werd een schoolvoorbeeld gecreëerd op het gebied van bouwintegratie, alsmede een 'tevreden opdrachtgever' - volgens de projectwebsite het uiteindelijke doel van voornoemde keuzes.

Klimbekisting Op de bouwlocatie – ruwweg gelegen tussen het Spui en station Den Haag Centraal – stond vroeger het bekende huurcomplex 'De Zwarte Madonna'.

Het gebouw van Carel Weeber uit 1985 zou aanvankelijk gerenoveerd worden, maar zou met zijn zwarte tegels teveel detoneren in de overwegend 'witte' hoogbouwomgeving van het Haagse Wijnhavenkwartier. In 2007 werd 'De Zwarte Madonna' gesloopt ten behoeve van een nieuwe stedenbouwkundige setting, bestaande uit de twee nieuwe ministeriegebouwen en een woontoren.

Het door Prof. Hans Kolhoff Architekten ontworpen integrale plan gaat uit van twee 146 meter tellende kantoortorens op een gezamenlijke, tien lagen ►

Schil van ramkrachtbestendige bollards.

Ramkrachtbestendige toegangsbeveiliging Voor de in- en uitrit van de parkeergarage en voor de logistieke toegang van het JuBi-complex was de opdrachtgever op zoek naar een snelle toegangdeur met ook nog eens een bijzondere uitstraling. De oplossing werd gevonden bij HTC Parking+Security (voorheen Holland Traffic Control).

Voor de toegang tot de parkeergarage is gekozen voor snelle speedgates, toegangsdeuren van het type Xentry®. Deze deuren openen en sluiten met een snelheid van circa 1m/s. De Xentry® Speedgates zijn uitgevoerd met een speciaal door architecte Silke Rörig uitgekozen roostervulling. Daarnaast is er voor een bijzondere kleur gekozen: donkergrijs met ijzerglimmer. De toerit tot de expeditieruimte wordt doelmatig afgesloten met een meervleugelige vouwpoort. De meervleugelige vouwpoort – een ontwerp van HTC Parking+Security – vouwt zich net als een speedgate op naar beide zijden, maar bestaat uit veel meer vleugels. In dit geval bestaat de poort uit acht vleugels. Specifieke wensen op het gebied van veiligheid, beveiliging en vormgeving hebben geresulteerd in twee exclusieve uitvoeringen van de Xentry® Speedgate.

Bollards Naast het afsluiten van voornoemde ingangen is HTC Parking+Security gespecialiseerd in het aanbrengen van ramkrachtbestendige oplossingen. Deze worden ingezet voor de beveiliging van de buitenschil van een pand. Bij het ontwerp van de kantoortorens is al rekening gehouden met het aanbrengen van een ramkrachtbestendig product.

Gekozen is om een schil van bollards (verzinkbare toegangspalen) te maken, die bij een aanrijding met een vrachtauto van 7.500 kilogram met een snelheid van tachtig kilometer per uur een crash kan weerstaan. Bijkomende uitdaging bij dit project was dat de rij bollards de rijbaan voor het normale verkeer kruist. Ook moest er vlak naast de tramrails worden gewerkt. Voor de rijbaan betekende dit, dat er beweegbare bollards gebruikt moesten worden. Ook deze hebben de eerder genoemde weerstandsklasse. De besturing van deze bollards vindt plaats vanuit de centrale bewakingsloge. Het voordeel hiervan is dat er bij een verhoogd dreigingniveau direct centraal kan worden geschakeld en de veiligheid van de aanwezige medewerkers kan worden gewaarborgd, aldus HTC Parking+Security.

17 | STEDENBOUW 710

Sinds 1985 profileert LOVELD n.v. zich als één van de belangrijkste producenten van gevelelementen in architectonisch beton in West-Europa.

Recente uitbreiding van onze fabriek in België en de oprichting van LOVELD NL op de site van het vroegere Schokbeton te Zwijndrecht (Nederland), verhoogt de productiecapaciteit met ruim 100%, tot ongeveer 125.000 m2 geprefabriceerde gevelelementen op jaarbasis.

Waar vroeger alleen sprake was van elementen in zichtbeton, met een afwerking variërend van gewassen over gezuurd, gestraald tot gepolijst, zijn de toepassingen nu verder uitgebreid tot het instorten van verschillende gevelmaterialen zoals baksteen, keramische tegels en vooral natuursteen. LOVELD is op deze laatste, zeer gespecialiseerde domeinen, marktleider en heeft hierin een indrukwekkende reeks referenties gerealiseerd.

De marktniche waar LOVELD voornamelijk op mikt is deze van de technisch gecompliceerde projecten waar de verworven technische know-how maximaal kan benut worden. Dit uit zich in de talrijke internationale referenties zoals het Egmontgebouw en het Europese Parlement te Brussel, het Portcullis gebouw (New Parliamentary Building) in London, waarvoor LOVELD de “Concrete Society Award 2002” kreeg, het nieuwe hoofdkwartier voor de Royal Bank of Schotland in Edinburgh – naast recentelijk MCRZ (Medisch Centrum Rijnmond Zuid) te Rotterdam, Concerthal Ziggo Dome te Amsterdam, JuBi (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Justitie) te Den Haag – naast ettelijke andere belangrijke projecten in de Benelux, Engeland, Frankrijk, Duitsland en overzees.

Brug Zuid 12 te 9880 Aalter - België - Tel. 0032 9 325 86 60 - Fax: 0032 9 374 05 32 - www.loveld.com

Den Haag | JuBi-torens

tellende plint, verbonden door een atrium en ontworpen door de Berlijnse architect Hans Kolhoff, met daarnaast de 131 hoge woontoren 'De Kroon' van Rapp + Rapp (luxe appartementen met kantoorruimte en een supermarkt). In het voorjaar van 2009 werd begonnen met de bouw van de betonkernen van het JuBi-complex, die met behulp van zelfklimmende bekisting op hoogte werden gebracht, en in december 2011 werd de gevelsluiting gerealiseerd.

Gevelelementen De twee kantoortorens van het JuBi-complex zijn praktisch even hoog, hebben elk een eigen gevelmaterialisatie en zijn uit verband geplaatst om massiviteit en eenvormigheid te voorkomen. De vanaf de Turfmarkt bezien voorste toren (Noordtoren) vertoont met zijn gevel in rode baksteen overeenkomsten met het Kolhoff-complex aan de Berlijnse Potsdamer Platz. De Zuidtoren is uitgevoerd in wit natuursteen. De geveldelen voor beide torens worden vanuit de fabriek van Loveld compleet afgewerkt en just-in-time op de bouwplaats afgeleverd.

Daartoe is een opslaglocatie ingericht op het nabijgelegen bedrijventerrein De Binckhorst. In totaal wordt 40.000 m² aan gevel gerealiseerd, opgebouwd uit 6.000 prefab gevelelementen; zowel productie en montage is maatwerk. De prefab betonnen elementen bekleed met steenstrips en natuursteen werden met een automatische klimsteiger gemonteerd, waardoor een bouwkraan niet nodig was. De bouw van het totale JuBi-complex is gerealiseerd met behulp van slechts vijf vaste kranen. Het bouwterrein is weinig omvangrijk en tijdens de bouw moest bovendien rekening worden gehouden met de twee kranen van 'De Kroon', op een terrein met een totale omvang van 150 bij honderd meter.

De vier torenkranen plus een topkraan werden geplaatst op een gefundeerde constructie om beschadiging te voorkomen.

Energiemanagement Ook in de cascobouw werd 'lean' geëngineerd. De keuze voor 87.000 m² bollenplaatvloeren met daarin 650.000 kunststof ballen ('bubbledeck') maakte bijvoorbeeld een reductie van 180 ton constructiestaal mogelijk, wat de in situ-bouw vereenvoudigde en een duurzaam resultaat oplevert. Het JuBi-complex moet uiteraard ook goed gaan presteren op het gebied van energiebesparing. Het gebouw wordt gekoeld en verwarmd door middel van betonkernactivering en er wordt gebruik gemaakt van een slim opererend, web-based energiemanagementsysteem, dat onder meer gebruik maakt van aanwezigheidsdetectie. Zo wordt de mix tussen daglichttoetreding en kunstlicht afhankelijk van de behoefte aangestuurd met behulp van maar liefst 3.000 zonweringen. Het innovatieve DALI-lichtregelingsysteem, dat als basis fungeert, kon zich hiermee doorontwikkelen. Ook de eindgebruiker wordt niet vergeten. Het definitieve PvE van het JuBi-complex is door opdrachtgever Rijksgebouwendienst in nauwe samenwerking met beide ministeries ontwikkeld. In totaal zijn ruim 4.000 werkplekken gerealiseerd in de twee torens. Daarbij is uitgegaan van flexibel indeelbare kantoorruimte, wat aanpassing aan toekomstige behoeften moet vergemakkelijken. ►

Projectinfo Akoestische plafonds, brandwering, stuc- en spuitwerk “Onze vaklieden hebben op dit project hun stempel gedrukt”, aldus VAB Afbouw uit Volendam. “Ruim twee jaar zijn zij vertegenwoordigd geweest op de bouwplaats en verantwoordelijk geweest voor diverse disciplines. Zo voerden zij het stuc- en spuitwerk uit. Ook zijn zij verantwoordelijk voor de prachtige 'paddestoelen' die je tegenkomt in de restaurants en de frivole 'wolken' in de gangen van de achtste verdieping.

Vacoustic, de in akoestiek gespecialiseerde tak van VAB, heeft de ministerkamers voorzien van het Baswaphon Cool-systeem. Dit betreft in-het-werk gemaakte akoestische plafonds, die tevens het klimaat in de ruimte regelen. Op een flexibele mat is een stelsel van dunne leidingen gemonteerd, die zijn aangesloten op de WKO-installatie van de gebouwen. Alleen in de acht werkkamers van de bewindslieden zorgt dit Zwitserse systeem voor koeling en lagetemperatuurverwarming. Het systeem, waarvan Vacoustic één van de weinige erkende installateurs is, wordt aangebracht op platen steenwol, die direct op het beton worden gemonteerd.

Een belangrijk onderdeel van het werk van VAB bij het JuBi-project betrof het brandwerend maken van de staalconstructie van beide overheidsgebouwen. Alle liggers en kolommen zijn betimmerd met platen Promatect; deze werkzaamheden zijn uitgevoerd door dochteronderneming Borg Brandwering.

Voegafdichtingen Van Dommele Voegafdichtingbedrijf bv is een kitbedrijf dat onder andere kitwerk voor de bouwcombinatie JuBi BV verrichtte. “Onze werkzaamheden betreffen het afkitten van natuurstenen platen en bezanden, zowel binnenin als rondom het betreffende pand. Wij werken voor diverse opdrachtgevers en kwaliteit en service staan bij ons hoog in het vaandel. Ons bedrijf doet nog veel meer op het gebied van afdichtingen, zoals slabvoegen, brugvoegen, dilatatie, sanitair en dergelijke.”

19 | STEDENBOUW 710

De Natuursteencombinatie JUBI v.o.f.

Project: Nieuwbouw Ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken te Den Haag (JUBI)

www.dekkernatuursteen.nl

www.vanstokkum.com

| bouwt de basis van uw succes

hydraulische klimbekistingen I kraan-geklommen bekistingen dubbelgekromde bekistingen I glijbekistingen I alle overige betonwerken

BTB Riedas BV partner in betonwerken I www.btbriedas.nl

E info@btbriedas.nl

T 0347 - 32 89 40

Den Haag | JuBi-torens

Projectinfo Inrichting De eindafwerking van de JuBi-torens, die vrijwel het gehele kalenderjaar 2012 in beslag nam, had een bijzondere logistiek vanwege de vele deelprojecten en werkzaamheden. Op het gebied van installatietechniek, inrichting en afwerking werd gewerkt in negen bouwstromen. Die betroffen onder meer het afsluiten van het bronnensysteem, de afbouw van plint en atrium, inrichting van de technische ruimtes, de opstart van gebouwinstallaties en het aanleggen van de databekabeling voor meer dan 22.000 data-aansluitpunten. In deze cruciale fase waren zeven montagechefs, acht montageleiders en zes personen verantwoordelijk voor inspectie en oplevering boven evenzovele teams aangesteld. De veelvoud aan werkzaamheden leidde zelfs tot de introductie van een 'liftboy', die de transportcoördinatie begeleidde. Op 2 december 2012 werd het Jubicomplex opgeleverd. Nog voor Kerst verhuisden de eerste driehonderd ambtenaren naar hun nieuwe werkplek. ❚

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Uitvoering

Overig (o.a.)

Bouwperiode Bouwprogramma

Rijksgebouwendienst, Directie Projecten Prof. Hans Kollhoff Architekten JuBi B.V. (BAM Utiliteitsbouw, Ballast Nedam Bouw Speciale Projecten, Imtech Nederland en Homij Technische Installaties) BTB Riedas; Geomet Advies; Recystel; Celsius Benelux; KONE liftinstallaties; Kingspan Insulation; AKS Bouw; Installatiebedrijf JC Kersbergen; Meerman Konstruktie; VB-TA; Rockfon; Holland Traffic Control; Loveld; Doka; Decomo; Gebebouw; GeoCensus Maatvoering; Van Dommele voegafdichtingsbedrijf; Eterno Terrazzo; Inteco 47 bouwmaanden (oplevering december 2012) 131.583 m² BVO in totaal, waaronder 2.100 m² commerciële ruimte en 1.412m² expositieruimte; 866 fietsplaatsen; 190 parkeerplaatsen auto’s; 28 parkeerplaatsen motoren; 4.050 werkplekken; 429 toiletten; restaurant met 764 zitplaatsen (bron: www.nieuwbouwjubi.nl)

Dankzij een innovatieve klimsteiger werd het aantal bouwkranen tot een minimum beperkt.

Maatvoering GeoCensus Maatvoering is in opdracht van JuBi BV sinds januari 2009 met een viertal maatvoerders dagelijks betrokken geweest bij het JuBi-project. Projectbegeleiding, voorbereiding en controle van de uitgevoerde werkzaamheden werden op de bouwlocatie uitgevoerd.

“Onze hoofdmaatvoerder had dagelijks intensief contact met het projectteam.

Korte communicatielijnen met de werkvoorbereider en uitvoerder op praktisch niveau hebben ervoor gezorgd dat de maatvoering probleemloos is verlopen. Door deze goede samenwerking en afstemming werden budgetoverschrijdingen geminimaliseerd, waarbij lagere faalkosten en een gedegen kwaliteit van het project gerealiseerd werden.” Alle facetten van maatvoering van vloeren, gevels, kozijnen, afbouw, kernen, prefab en hoogtemaatvoering zijn verzorgd door GeoCensus Maatvoering. “Neem daarbij in ogenschouw de bijzonder lastige locatie van het project met aanvoer, lossen en plaatsing van bouwmaterialen en u kunt zich voorstellen dat de planning van maatvoeringsactiviteiten erg belangrijk was. Voor een hoge kwaliteit van maatvoering dienen alle omstandigheden immers optimaal te zijn. Tevens was het een uitdaging om de onnauwkeurigheden door weersinvloeden - in combinatie met de fasering vanaf maaiveldniveau tot 140 meter hoogte - te minimaliseren. Dit vergt bij de maatvoeringswerkzaamheden het uiterste op het vlak van precisie en nauwkeurigheid, mede gezien de tolerantie op de gevels, die slechts enkele millimeters bedroeg. Iedere dag opnieuw werd van de maatvoerders veel flexibiliteit en inzet gevraagd. Doordat onze maatvoerders breed zijn opgeleid, kunnen zij niet alleen de maatvoering verzorgen, maar ook alle overige voorkomende inmetingen, deformatiemetingen en alle andere ad hoc gewenste maatvoeringswerkzaamheden. Bij het binnenrijden van Den Haag zien we iedere keer weer het resultaat van een bijzonder geslaagde samenwerking.”

2.600 deuren Limburgia Utiliteitsdeuren B.V. is in Nederland 'toonaangevend' op het gebied van complexe hoogwaardige binnendeuren voor de utiliteitsbouw. “Jarenlange ervaring en voortdurend markt- en productonderzoek hebben geleid tot zeer specialistische vakkennis, waardoor tot in detail kan worden beantwoord aan de wensen en eisen van opdrachtgever, architect, afnemer en gebruiker”, aldus het bedrijf.

“Om welke specifieke situatie of toepassing het ook gaat, Limburgia kwaliteitsdeuren bieden de aantoonbaar gecertificeerde oplossing en kunnen de zwaarste tests met gemak doorstaan. Ze vormen een optimale bescherming tegen brand, vocht, bacteriën, geluid, inbraak, molest, straling of zelfs kogels. Daarbij staat voorop dat de veiligheid aantoonbaar is geborgd.” Voor de nieuwbouw van JuBi heeft Limburgia 2.600 deuren geleverd en gemonteerd. “Deze deuren passen esthetisch gezien perfect in het prachtige en imposante totaalplaatje, waarin uitsluitend mooie en vooral ook duurzame materialen zijn toegepast.

Technisch gezien sluiten ze volledig aan op alle gestelde eisen, wet- en regelgeving. De uitstekende integrale samenwerking heeft gezorgd voor een nagenoeg foutloos levertraject. Om maximaal te ontzorgen heeft Limburgia naast een belangrijk stuk werkvoorbereiding de verantwoordelijkheid voor hang- en sluitwerk op zich genomen en tevens de montage van de deuren verzorgd. Daarmee fungeerde Limburgia steeds als aanspreekpartner voor het geheel, van begin tot eind. Door de prettige en efficiënte samenwerking als co-makers binnen de bouwcombinatie, alsmede veel aandacht in het voortraject, verliep de uitvoering zo goed als vlekkeloos en werd de doorlooptijd enkele malen verkort. Een unicum in de bouw, waarbij Limburgia haar claim ‘Uitsluitend Limburgia’ meer dan waar heeft gemaakt.”

21 | STEDENBOUW 710

KitBedrijf

vandommelebv Van Dommele voegafdichtingbedrijf bv is een bedrijf dat kitvoegen nieuw aanbrengt en oude kitvoegen vervangt. Wij doen dit op diverse plaatsen door heel Nederland en door heel Europa . Door onafhankelijk in te kopen bij fabrikanten zijn wij in staat om de beste oplossing voor uw afdichtingsprobleem te creëren. Daarnaast bieden wij de mogelijkheid om al dan niet in samenspraak met de fabrikant duidelijke adviezen te geven voor ieder project .

www.van-dommele.nl Van Dommele BV | Sextantstraat 59 | 2901 ZZ | Capelle aan den ijssel | Mobiel: 06 53439251 | info@van-dommele.nl

Bouw, afbouw en interieurbouw onder één dak We hebben de kennis, de ideeën, de materialen Gebebouw B.V. Achterdijk 18 5705 CB Helmond Nederland

T F E I

+31(0) 492 - 54 05 90 +31(0) 492 - 54 70 59 info@gebebouw.nl www.gebebouw.nl

De akoestiek specialist uit Volendam

Voor het Jubigebouw in Den Haag hebben wij gebruik gemaakt van het BASWAphon Cool plafondsysteem. Een systeem dat het binnenklimaat van elke ruimte reguleert. Bij BASWAphon Cool wordt een leidingnetwerk in het plafond aangebracht, door speciale matten met capillaire buizen. De leidingen zijn onzichtbaar opgenomen in het mineraal plaatmateriaal dat vervolgens fraai wordt afgewerkt met twee speciale marmerpleisters.

Wilt u meer informatie over het BASWAphon Cool systeem of een van onze andere producten als BASWAphon, Audex G, Vixona en Vixona G7? Neem dan geheel vrijblijvend contact met ons op.

Vacoustic Volendam Telefoon 0800 2618033 Fax 0299 351733 info@vacoustic.nl www.vacoustic.nl

Den Haag | JuBi-torens

Projectinfo 'JuBi-torens maanden eerder opgeleverd' Loveld heeft het grootste project in haar 27-jarig bestaan, de bouw van de betongevels van beide JuBi-torens, met succes afgerond. De werkzaamheden zijn vier maanden eerder ‘geklaard’ dan vooraf gepland, aldus Loveld.

De gevels van de JuBi-torens zijn opgetrokken uit een prefab betonnen binnenspouwblad en een prefab natuursteen/metselwerk buitenspouwblad. Alle onderdelen werden door Loveld N.V. geëngineerd, geproduceerd, logistiek begeleid en gemonteerd in het werk. De 1.860 stuks binnenspouwbladen zijn geproduceerd op de locatie van de Nederlandse vestiging van Loveld in Zwijndrecht. “De binnenspouwbladen maken deel uit van de hoofddraagconstructie en zorgen voor het grootste gedeelte van de stabiliteit van de torens”, zegt gedelegeerd bestuurder Bernard Buys. “Alle elementen zijn door middel van stekken in de horizontale voegen en lasplaten in de verticale voegen aan elkaar gekoppeld, zodat een structureel geheel is ontstaan.”

In de fabriek in het Belgische Aalter werden 2.500 prefabelementen bekleed met de in de kist aangebrachte natuursteensoorten Verde Savanah en Moncini. De gesloten kaderelementen werden geproduceerd met een door Loveld speciaal ontwikkelde vacuümbekisting, zodat alle elementen strak en binnen de gevraagde toleranties werden uitgevoerd.

De 2.500 stuks prefabelementen met ingestort baksteen zijn ingestort op rubbermatten, die in de bekisting werden aangebracht.

Aangezien de kraanschema’s overvol waren, is door JuBi een zelfklimmende gevelsteiger met eigen hijssysteem ontwikkeld. “De zelfklimmende steiger was over de gehele omtrek inclusief hoekmodule van beide torens aanwezig”, verklaart Buys. “In de gevelklimsteiger had het hijssysteem een kraanbaan over de gehele omtrek van de toren. Onder de kraanbaan hing een montage-unit (eveneens twee stuks per toren) die na het element te hebben overgenomen van de hijslier, het element naar de eindlocatie bracht waar het werd gemonteerd. Met dit hijssysteem konden de elementen nauwkeuriger en sneller worden gemonteerd dan met een torenkraan. Al deze factoren hebben ertoe geleid dat wij onze werkzaamheden vier maanden eerder konden opleveren dan voorzien.”

Loveld werd volgens gedelegeerd bestuurder Bernard Buys uitgekozen als co-maker voor dit project omdat de technische kennis van de onderneming belangrijk was voor zowel het bepalen van de uitvoeringsmethodieken, als voor het zoeken naar en het komen met bezuinigingsvoorstellen.

Duurzame, brandwerende plafondsystemen “Lange trajecten, hoge eisen en voorschriften.” Dat is het motto van projecten als JuBi, vertelt Frans van der Graaf van Rockfon. De specialist in plafondsystemen op basis van zachtmineraal leverde 60.000 m² verdekt plafondsysteem voor de afwerking van de JuBi-torens, aangevuld met 5.000 m² naadloze plafondtoepassing met een verhoogde akoestiek voor de publieke ruimten, met een geluidsabsorptie van negentig procent.

“Het gaat om producten uit ons bestaande assortiment. Logistiek is in dit project extreem belangrijk en daarbij speelt integratie van de bouwkolom een grote rol. Daarop is Rockfon goed ingesteld, zeker in verband met de grote hoeveelheden die voor JuBi geleverd zijn; de leveringen werden naar een terrein buiten het centrum van Den Haag overgebracht en deels van daaruit just-in-time op de bouwlocatie afgeleverd. Ook leverden wij direct aan de bouwlocatie wanneer dat nog gewenst was.

Ons wereldwijde mvo-beleid met betrekking tot afvalverwerking draagt eveneens bij aan dit duurzame project. Rockwool, waarvan Rockfon onderdeel is, bezit daartoe een aantal recyclingfabrieken.

Daarnaast bezitten onze producten een zeer geringe brandvoortplanting – zij vallen in brandklasse A1. Op alle fronten worden dus hoge prestaties geleverd. Opdrachtgevers op overheidsniveau zien dat graag.”

“Wij dragen liefst bij aan spraakmakende, esthetisch en technisch hoogstaande projecten als deze en andere, waaronder Isala klinieken in Zwolle”, vervolgt Van der Graaf. “De plafondsystemen aldaar kennen een grote vormvrijheid en leveren als zodanig een belangrijke bijdrage aan de organische architectuur van Alberts en Van Huut.

Daarbij denken wij niet alleen in traditionele, modulaire systemen, maar bijvoorbeeld ook in custom made-oplossingen voor integraal bouwen ten aanzien van duurzaamheidsscores, zoals eilandtoepassingen in het geval van betonkernactivering. Rockfon is niet voor niets marktleider in uit zachtmineraal bestaande plafond- en wandbeplating. Dat uit zich tevens in een toekomstgerichte klantrelatie.”

Groot deel betonwerk integraal uitgevoerd Als realisator van een groot deel van het betonwerk in het JuBicomplex, alsmede levering van een compleet pakket arbeid voor de innovatieve X-climb gevelklimsteiger, was allround-betonbouwer BTB Riedas een belangrijke speler in vrijwel het gehele uitvoeringstraject van het 47 maanden omvattende megaproject. “Dit is het meest compleet integrale bouwproject dat ik tot nu toe heb meegemaakt”, zegt algemeen directeur Patrick Martens, wiens bedrijf de afgelopen jaren in een groot aantal toonaangevende bouwprojecten actief was en is. “Vanuit de opdrachtgevende Bouwcombinatie JuBi is een echt bouwteam ontstaan, waarbij altijd op eindkwaliteit is gestuurd, met het bijbehorende resultaat.”

In bouwdeel A van het JuBi-complex – de Noordtoren - heeft BTB Riedas het complete betonwerk verricht vanaf de kelder, een combinatie van in situ-betonbouw, prefab elementen en bubbledeck-bollenplaatvloeren (zie hoofdartikel). In de overige bouwdelen A, C en D werden de natte wanden gerealiseerd. “De speciaal voor dit project ontwikkelde automatische gevelklimsteiger is binnen bouwteam geëngineerd, en ook buiten Nederland uniek omdat de steiger, waarmee de gevelelementen zijn gemonteerd, meerdere niveaus kent.

Terwijl bovenin de betonbekistingen werden gemaakt, werden een verdieping lager kozijnen geplaatst en werd tevens de gevelafwerking gerealiseerd. Dit om aan te geven hoe integraal de JuBi-torens tot stand zijn gekomen.”

23 | STEDENBOUW 710