Stedenbouw 705

EDITIE

705 Tijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving I Jaargang 64 I 2012

Nieuwbouw Piet Hein Buildings, vervlochten met omgeving | Sporthogeschool Eindhoven: multifunctionele topprestatie | De Gravin: een 'adellijke familie' | Nieuwbouw Haarlemmerplein verankerd in omgeving

Liefde voor de stad is... www.asr vastgoed ontwikkeling.nl

Voorsprong door vooruitzien

BOUWEN IS VOORUIT DENKEN Vestigingen in Bolsward en Dokkum t (0515) 33 40 00 | (0519) 22 99 99 | www.bgdd.nl

EDITIE

Voorwoord

705

Ketenintegratie na 2008 Wij gaan u niet belasten met een zoveelste pleidooi voor kwaliteitsverbetering en faalkostenreductie door middel van integratie van de bouwketen. Deze zal zich door de huidige conjuncturele dalen en over toekomstige bergen heen blijven ontwikkelen. BIM, lean-planning en mvo-beleid zijn begrippen die inmiddels gemeengoed zijn geworden – niet in de laatste plaats door uw eigen inspanningen. Het huidige tijdsgewricht kent nog meer prioriteiten: omzet blijven draaien en je personeel aan het werk houden bijvoorbeeld. Hoe gaat u daarmee om? Verschuift de aandacht van kwaliteit naar prijs?

'De opdrachtgever bepaalt', zult u misschien zeggen. 'Meer prefab', draagt u als risicodragend bouwpartner vervolgens aan als oplossing. 'Vaak mogelijk maar niet altijd', meldt u de andere leden van de projectorganisatie als u aan de ontwerpzijde verkeert. Het is één keuzemoment in een doorgaans jarenlange samenwerking. In veel van onze interviews lezen wij dat gekozen is voor de beste oplossing binnen de mogelijkheden, en dat u er door de goede samenwerking altijd uit bent gekomen. Wij twijfelen niet aan deze conclusies, maar deze vorm van 'polderen' komt onder druk te staan in mindere tijden.

Wat zeker is: de markt van nu is een vragersmarkt. Uw autoriteit als 'co-maker' is echter even groot als vóór 2008. Sta pal voor kwaliteit. En wanneer die onder druk komt te staan: wees de inspirator van extra inspanningen die leiden tot een win-winsituatie. Een enkel voorbeeld, onlangs opgetekend bij een bezoek aan het Arnhemse Mariëndaal Centre of Excellence. De toeleveranciers voeren hun eigen afval af, waardoor de uitvoerende bouwcombinatie de kosten voor afvalverwerking binnen de perken houdt. Een deel van het afval wordt in hetzelfde project gerecycled. Ook dit is ketenintegratie.

Het team van Stedenbouw wenst u veel leesplezier en inspiratie,

Jan-Kees Verschuure

5 | STEDENBOUW 705 701

705

sinds 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en binnenhuisvormgeving Jaargang 64 | 2012 Verschijnt 9 x per jaar ISSN 0165-3997

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactieadres

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

redactiecöordinator Jan-Kees Verschuure

redactieMedewerkers

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Henk Geist, Jac Buchholz, Fiona de Heus, Sjoerd Meuleman, Martijn van den Bouwhuijsen, Liliane Verwoolde, Marcia van Wensveen "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure.

13

34

46

Bladmanagement

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Erwin Krekels E e.krekels@louwersuitgevers.nl Specials Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

17

Secretariaat

Manuela Depenbrock

38

Advertenties

Online aanleveren: http://ftp2.louwersuitgevers.nl Username: stedenbouw, Wachtwoord: gast Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl

Abonnementsprijs

€ 81,- per jaar excl. BTW ING 41 71 65 t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

Adreswijzigingen

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

Opzeggingen

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

Doelgroep

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

Vormgeving/Art Direction Logo Reclame- Ontwerpbureau BV T +31 (0)495 450065 E info@logobv.nl Tessa van Gameren

Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6 | STEDENBOUW 705

Utiliteitsbouw AMSTERDAM IJDock AMSTERDAM Piet Hein Buildings DEN HAAG De Yp EINDHOVEN Fontys Sporthogeschool SITTARD Fitland AMSTERDAM AMC AMSTERDAM Haparandaweg 67 UTRECHT Triple Q TILBURG Sportcomplex Wagnerplein VELP Winkelcentrum Velperbroek SON EN BREUGEL Meubelplein Ekkersrijt OOSTERHOUT Bedrijfspand Martens en van Oord GOUDA Huis van de Stad SCHIPHOL Renault LAREN Hart van Laren

8 13 17 22 27 30 32 34 36 38 41 46 48 50 52

Inhoud

56

86 71

98 74

112 106

Special zorg en ziekenhuis ROTTERDAM Erasmus MC AMERSFOORT Meander Medisch Centrum UTRECHT Parc Transwijk ABU DHABI Cleveland Clinic DEN HAAG Het Zamen HARLINGEN Ouderzorgcentrum De Batting ENKHUIZEN Diligence HEUKELUM Leyenburg DRACHTEN Zorgcentrum Bertilla MAASTRICHT Zorginstelling Maasveld

56 64 71 74 78 80 82 84 86 88

Rubrieken

EDITIE

705

TIJDSCHRIFT VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN BINNENHUISVORMGEVING I JAARGANG 64 I 2012

Journaal

91

woningbouw

Nieuwbouw Piet Hein Buildings vervlochten met omgeving' | Sporthogeschool Eindhoven: multifunctionele topprestatie | De Gravin: een 'adellijke familie' | Nieuwbouw Haarlemmerplein verankerd in omgeving

Coverbeeld: ASR Vastgoed Ontwikkeling

UTRECHT Binnenhof VENRAY De Hoge Hoed BOXTEL Princenlant OUD-BEIJERLAND De Gravin ZOETERMEER Vinex-wijk Oosterheem AMSTERDAM Haarlemmerplein DOMBURG Residence Wijngaerde VLAARDINGEN Louise de Colignylaan NIEUWEGEIN De Nieuwe Baten

93 96 98 101 106 110 112 115 116

7 | STEDENBOUW 705

Utiliteitsbouw Tekst | Xxxxxxxxxx Beeld | Xxxxxxxxxxxxx

Eerste bouwdeel aan Westerdoksdijk opgeleverd

Ontwikkelaars IJDock hopen op juridische 'hub' rond nieuw Paleis van Justitie Met een combinatie van publieke gebouwen, appartementen, commerciĂŤle ruimte, een hotel en een passantenhaven ontstaat een nieuw stuk binnenstad aan de Amsterdamse Westerdoksdijk: IJDock. Het schiereiland in het IJ op vijfhonderd meter van Amsterdam Centraal wordt ingevuld door ASR Vastgoed Ontwikkeling, de gemeente Amsterdam en de Rijksgebouwendienst. Eind augustus werd Gebouw 1 van IJDock opgeleverd. Dit bouwdeel biedt ruimte aan de Dienst Waterpolitie van het KLPD en een negental kantoorverdiepingen.

8 | STEDENBOUW 705

amsterdam | IJDock

Boven: Gebouw 1 (rechts) huisvest de KLPD (Waterpolitie) en kantoren.

Onder: Achter het zeiljacht is de haven voor de Waterpolitie zichtbaar.

Het hoekgebouw aan de westzijde van het gebouwencomplex, gelegen op een prominente locatie in een bocht van het IJ, is de eerste van in totaal vijf gebouwen die verspreidt over het komende halfjaar worden voltooid. Stedenbouwkundig vormt IJDock één geheel, en de architecten van de bouwdelen hebben zich gevoegd naar de in een masterplan neergelegde visie dat de zichtlijnen tussen Amsterdam-Noord en de binnenstad gehandhaafd blijven. “Deze eis leidde onder meer tot de creatie van vrij grove uitsnedes in de gebouwen. Dat biedt uiteraard grote uitdagingen voor de invulling van de afzonderlijke ontwikkelingen”, zegt Patrick van Schalkwijk van ASR Vastgoed Ontwikkeling, dat voor de verschillende huurders en eigenaren in IJDock een maatwerkproduct aflevert - in Gebouw 1 een vestiging met havenfuncties voor de Waterpolitie, en een kleine 6.000 m² in totaal aan kantoorruimte.

'Internationale allure'

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | ASR Vastgoed Ontwikkeling

(Illustratie zes x zes (impressies); Rene den Engelsman (bouw);

Your Captain Luchtfotografie)

De genoemde stedenbouwkundige eisen werden door coördinerend architecten/supervisors Dick van Gameren en Bjarne Mastenbroek vertaald in gebouwen met schuine wanden aan de binnenzijde van het complex en relatief blinde muren waar de binnenstraat is gepland. “Hierdoor ontstaat tegelijkertijd de mogelijkheid unieke ruimten te realiseren voor de huurders van de kantoren in Gebouw 1”, vervolgt Van Schalkwijk. ASR Vastgoed Ontwikkeling hoopt van IJDock een echte juridische 'hub' te maken, zoals ook rond het huidige Paleis van Justitie aan de Prinsengracht, dat in de loop van 2013 naar IJDock zal verhuizen, ooit is gegroeid. “Advocatenkantoren en consultancybureaus vertoeven graag in de directe omgeving van hun werkgebied. Niet alleen vanwege de onderlinge contacten, ook voor de uitstraling van het kantoor. In IJDock spelen deze factoren uiteraard mee en deze locatie is beter bereikbaar en heeft zeker zoveel elan als de Prinsengracht. Wij zitten op loopafstand van het Centraal Station, Schiphol is vlakbij en het uitzicht op het IJ heeft internationale allure.” ►

9 | STEDENBOUW 705

Deuren bv Nijverheidsstraat 1 7482 GZ Haaksbergen Tel: +31 53 57 357 35 Fax: + 31 53 57 357 00

www. reinaerdt.nl info@reinaerdt.nl

KLPD20120823contour.indd 1

23-8-2012 12:38:25

amsterdam | IJDock

Projectinfo

Waterpolitie Gebouw 1, dat door Dura Vermeer werd gerealiseerd in betonskeletbouw afgewerkt met een gevel van polyesterbeton en metselwerk, is de kantoortoren van IJDock en in aanleg bedoeld voor het KLPD, dat de onderste vier lagen van het gebouw afneemt – deels onder het maaiveld gelegen. De onderzijde van dit bouwdeel opent zich naar een havendek voor de Waterpolitie. Op het maaiveld bevindt zich een ruime entreehal, die de schakel vormt tussen de aanlegplaats met steigers en de twee lagen kantoorruimte erboven. “Al het materiaal dat de Waterpolitie wil opslaan wordt op deze locatie met boten en trailers aangevoerd. Het KLPD concentreert in IJDock dus zowel de uitvoerende werkzaamheden als de kantoorfuncties van de Waterpolitie. Wij hebben de onderste lagen van Gebouw 1 specifiek voor deze huurder ontwikkeld, niet alleen op casconiveau maar ook op het gebied van installaties en inrichting”, vertelt ASRontwikkelaar Remco van der Heijden. “Het enthousiasme is groot.”

Huren per verdieping Boven de vestiging van het KLPD bevinden zich nog negen bouwlagen bedoeld voor commerciële verhuur. De verdiepingen zijn flexibel indeelbaar, de entree is gescheiden van die van het KLPD en de kantoorruimte is per verdieping af te nemen, met vloeroppervlakten variërend van 530 tot 730 m². Van Schalkwijk: “hier zal onder meer Wieringa Advocaten een plaats vinden, alsmede A.T. Kearney, in kantoorruimte die ook voor deze huurders geheel op maat is gemaakt.

Je moet dan denken aan zaken als entree en pantry. Er is nog 1.900 m² verhuurbare ruimte beschikbaar in Gebouw 1. Ik noem nogmaals de bijzondere concentratie van juridische activiteiten als belangrijke pre, met het Gerechtshof en het Openbaar Ministerie als dragers. Bovendien wordt IJDock een echt verblijfsgebied met woningen, een hotel, fitnessvoorzieningen en diverse horecagelegenheden. IJDock is een nieuwe bestemming in hartje Amsterdam. De kruisbestuiving die daardoor kan ontstaan is zo mogelijk nog groter dan aan de Prinsengracht. Wie hier kantoorruimte vestigt bekrachtigd zijn identiteit.” ❚

Noten fineer binnendeuren De houten binnendeuren in de KLPD-vestiging, het Paleis van Justitie en het toekomstige hotel in IJDock zijn geproduceerd en geleverd door REINÆRDT Deuren bv, een van de grotere deurenfabrikanten in Europa met recente referenties als Ziggo Dome, woongebouw De Calypso in Rotterdam en de Isala klinieken in Zwolle.

In het Overijsselse Haaksbergen, waar per week zo'n 7.000 deuren worden afgeleverd met behulp van de laatste technieken, worden maatwerkproducten gefabriceerd voor IJDock, vertelt directeur Heino Ufkes. “Voor de vestiging van het KLPD hebben wij bijvoorbeeld binnendeuren bekleed met noten fineer, wat voor een hoogwaardige uitstraling zorgt. Wij zijn de enige deurenproducent die deuren met fineer als toplaag produceert. En de door ons geleverde deuren van het Paleis van Justitie zijn in verband met de hoge eisen aldaar met speciale brandproeven extra getest, in samenwerking met de opdrachtgever.”

De markt blijkt daar steeds vaker om te vragen, zegt Ufkes, en daarbij wordt steeds meer van de producent verlangd dat die de deuren zelf monteert. “Het gaat immers om de uiteindelijke prestaties. Brandveiligheid – en het doen van testen op dat gebied – is daarom een van onze speerpunten, met een goede prijskwaliteitverhouding en uiteraard duurzaamheid – wij leveren deuren met FSC- of PEFC-gekeurd hout.”

Afwerking kantine en pantry Voor het realiseren van de kantine en de pantry in het KLPD-gebouw in IJDock, hebben Arte uit Helmond en Tuijps, tegels, sanitair en keukens bv uit Volendam een centrale rol gespeeld. De Tuijps-organisatie timmert al ruim 33 jaar aan de weg en bestaat onder andere uit Tuijps Tegelprojecten, de kitverwerker, basic stuc & afbouw. Alle disciplines komen aan bod in de 1.000m² grote showroom voor particulieren en klanten. Arte, sinds 1995 leverancier van steen en afgeleiden daarvan voor keukens, sanitair en projecten, heeft in dit specifieke project het tien centimeter dikke werkblad, de zij -en rugwanden geleverd. “Wat de keukens - en dan met name het werkblad – zo bijzonder maakt is het materiaal: Silestone

by Arte. Een materiaal dat voor meer dan 90% bestaat uit natuurlijk kwarts.

Grote voordelen van een werkblad in dit hoogwaardige materiaal is dat vlekken en krassen er geen vat op krijgen, wat garant staat voor een uiterst duurzaam oppervlak met optimaal onderhoudsgemak. Bovendien is Silestone® het enige kwartsoppervlak ter wereld met een antibacteriële technologie.

De bacteriostatische eigenschappen van Silestone®, het resultaat van hypermoderne zilvertechnologie, zorgt voor een uiterst hygiënisch oppervlak, ideaal dus voor bedrijfsruimtes, kantines en pantry's, waar hygiëne zo belangrijk is. Het grote voordeel van Silestone by Arte is dat het niet alleen gebruikt kan worden in keukenbladen, ook leent dit kwalitatief hoogwaardige materiaal zich uitstekend voor sanitaire ruimtes, zoals wastafels, douchebakken, wanden en vloeren.”

Bouwinfo opdracht

Ontwerp Gebouw 1

Uitvoering Bouwsom Bouwprogramma

Bouwperiode

ASR Vastgoed Ontwikkeling i.s.m. Gemeente Amsterdam en Rijksgebouwendienst Zeinstra en Van Gelderen Architecten (Jurjen Zeinstra; Mikel van Gelderen) Dura Vermeer (Gebouw 1) € 9.910.000,circa 5.800 m² kantoorruimte; vestiging Dienst Waterpolitie KLPD januari 2011 - augustus 2012

Boven: Het nog op te leveren Paleis van Justitie zorgt voor juridische bedrijvigheid.

Onder: Aan het complex wordt nog een passantenhaven toegevoegd.

11 | STEDENBOUW 705

Een project om trots op te zijn!

KLPD IJDock te Amserdam.

Arte en Tuijps feliciteren Dura Vermeer met het prachtige resultaat.

Een samenwerking waarop je kunt bouwen.

Tuijps, Tegels, Sanitair en Keukens

Arte

Showroom: Klaprozenweg 23a, Amsterdam

Maisdijk 4, Helmond

Projecten: Postbus 46, Volendam

www.artegroep.nl

www.tuijps.nl

relatie: formaat: blad: kleur: datum:

Arte 197(b)x 130(h) mm

Arte di Granito BV

Puike puien in IJdock Amsterdam

Maisdijk 4, Helmond

Stedenbouw

T 0492 580 500

full colour

www.artedigranito.nl

september 2012

IJzersterk in metaalbewerking

Van Dijk-Inpijn Geveltechniek ontwikkelt, produceert en monteert ramen, deuren en gevels van staal en RVS. Dat doen we vooral voor de utiliteits- en woningbouw waar brand-, inbraak- of zelfs kogelwerendheid een rol spelen. Als basis voor onze producten werken we dan ook met profielsystemen van topmerken als Jansen en Forster.

Vlietskade 6007

4241 WP Arkel

T (0183) 56 66 66

www.arteprojecten.nl

In opdracht van Dura Vermeer Bouw Amsterdam mochten wij de RVS buitenen binnenpuien voor de kantoren in gebouw 1 ĂŠn voor het kantoor van het Korps landelijke politiediensten (KLPD) leveren. Als basis gebruikten we daarvoor RVS Unico en Presto profielen van Forster. Met 3,6 meter zijn de puien zo hoog geworden dat ze op een dieplader naar de bouwplaats vervoerd moesten worden - en op locatie pas aan elkaar gekoppeld werden.

Om de KLPD een veilig kantoor te bieden, voldoen de puien aan weerstandsklasse 3 en hebben wij ze voorzien van meerpuntssloten en klasse P6B beglazing. We zijn trots op het eindresultaat - en dankbaar voor de prettige samenwerking met alle betrokken partijen. Puik werk!

E info@vandijkinpijn.nl

www.vandijkinpijn.nl

amsterdam | Piet Hein Buildings

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Hans van Heeswijk architecten

Hoogwaardig kantorencomplex sluitstuk ontwikkeling oostelijke IJ-oevers

Nieuwbouw Piet Hein Buildings

'vervlochten met omgeving' 30.000 m² kantooroppervlak op een zichtlocatie in hartje Amsterdam, in een projectgebied dat na decennia eindelijk de belofte inlost van centrumstedelijk business district: kantorencomplex Piet Hein Buildings – de laatste ontwikkeling aan de Piet Heinkade – is voor alles een anticyclische investering, vertellen coördinerend architect Hans van Heeswijk, projectarchitect Maarten de Geus en bouwdirecteur Ton van Namen. “De aantrekkelijkheid van deze locatie is al groot, en neemt in de toekomst alleen maar toe.”

►

Qua uitstraling sluit het gebouwdeel aan de kade aan bij de kantoortoren bovenop de passagiersterminal.

13 | STEDENBOUW 705

Installatiebedrijf Andriessen B.V. Linieveste 4-8 3992 DJ Houten Postbus 112 3990 DC Houten Telefoon:030-6349500 Fax: 030-6349599 Email: info@andriessen.com

www.andriessen.com

Glas is een vanzelfsprekend materiaal. Het gaat dagelijks door onze handen. We kijken er iedere dag doorheen en ondanks z’n broosheid ontlenen we er zelfs bescherming aan. Het is een onmisbaar product met bijzondere eigenschappen.

Transparant en toch verhullend. Open en toch gesloten.

Kwetsbaar en toch sterk. In de architectuur en de bouw is glas een onmisbare component die meer mogelijkheden biedt dan het enkel fungeren als venster. De techniek is inmiddels zo ontwikkeld dat gevels, plafonds en zelfs vloeren uit glas worden vervaardigd.

Bouwmag B.V. Luchthavenweg 9 6021 PX Budel Telefoon 0495 - 470055 Telefax 0495 - 470074 E-mail info@bouwmag.nl Internet www.bouwmag.nl

Veelzijdig materiaal Glazen bouwstenen combineren de unieke eigenschappen van glas met de constructieve kenmerken van staal, steen of beton. Krachtig, duurzaam, robuust en tegelijkertijd licht, subtiel, speels en onderhoudsvriendelijk. De keuze voor glassteen wordt echter niet alleen gemaakt vanwege de duurzaamheid. Dankzij de grote variĂŤteit aan glazen bouwstenen, in zowel kleur als in decor, maken architecten dankbaar gebruik van het materiaal. Het voedt de creativiteit en inspireert tot het ontwerpen van onorthodoxe bouwwerken, of tot combinaties die vaak even spannend als voor de hand liggend zijn.

Bouwmag levert glazen bouwstenen van diverse topmerken die voldoen aan de hoogste kwaliteitseisen. Want een constructie is afhankelijk van de kracht van de individuele componenten. Daarnaast is Bouwmag B.V. officieel verkooppunt voor Pilkington Profielglas. Uiteraard zijn wij gecertificeerd voor de montage van het Profielglas.

De kracht van glas

amsterdam | Piet Hein Buildings

Projectinfo DE KRACHT VAN GLAS Glas is een vanzelfsprekend materiaal. Het gaat dagelijks door onze handen. We kijken er iedere dag doorheen en ondanks z’n broosheid ontlenen we er zelfs bescherming aan. Het is een onmisbaar product met bijzondere eigenschappen.

Transparant en toch verhullend. Open en toch gesloten. Kwetsbaar en toch sterk.

In de architectuur en de bouw is glas een onmisbare component die meer mogelijkheden biedt dan het enkel fungeren als venster. De techniek is inmiddels zo ontwikkeld dat gevels, plafonds en zelfs vloeren uit glas worden vervaardigd.

Maar glas kent ook z’n beperkingen, vooral als het gaat om het bouwen van zware of duurzame constructies. Reden waarom architecten in sommige gevallen kiezen voor glazen bouwstenen.

Glazen bouwstenen combineren de unieke eigenschappen van glas met de constructieve kenmerken van staal, steen of beton. Krachtig, duurzaam, robuust en tegelijkertijd licht, subtiel, speels en onderhoudsvriendelijk.

Boven: Drie 'in elkaar grijpende' kantoorvolumes vormen samen Piet Hein Buildings.

Onder: Aan de kade worden kantoren gerealiseerd met zicht op het IJ.

De ontwikkeling van de Piet Heinkade – gelegen tussen de De Ruyterkade en evenementenlocatie Panama - vormt de ruggengraat van de Zuidelijke IJ-oever, een projectgebied dat zich grofweg uitstrekt van de Spaarndammerbuurt tot aan het Zeeburgereiland. Langs de Piet Heinkade – voorheen bekend om haar grote pakhuizen - wordt het Centraal Station verbonden met de nieuwe ontwikkelingen aan de oostzijde. De kade tussen weg en water bestaat inmiddels uit een lange strook met robuuste, stedelijke woonblokken, in een strak gehandhaafde functiemix van wonen, werken en publieke voorzieningen.

Schakel Het projectgebied is opgedeeld in verschillende stedenbouwkundige 'compartimenten', ingevuld onder coördinatie van evenzovele architecten. Voor compartiment B – waar Piet Hein Buildings wordt gerealiseerd – is Hans van Heeswijk (o.m. Hermitage Amsterdam) de coördinerend architect. “In de ontwikkeling van de centrale IJ-oevers is uitgegaan van de toevoeging van binnenstadsfuncties, zodat ook buiten kantooruren een levendige atmosfeer kan ontstaan. De publieksfuncties – zoals het Muziekgebouw – liggen het dichtst bij het Centraal Station; dan komt het Mövenpick Hotel met de passagiersterminal, de kantoren van Piet Hein Buildings en vervolgens door logistieke straatjes gescheiden, pakhuisachtige woonblokken met commerciële plinten. Piet Hein Buildings is de schakel tussen de passagiersterminal aan de westzijde en de woonblokken aan de oostzijde. Wij hebben gekozen voor een kantorencomplex bestaande uit meerdere gebouwdelen, dat qua uitstraling zowel aansluit bij de kantoortoren met glazen gevel bovenop de naastgelegen passagiersterminal voor cruiseschepen, als bij de kloeke volumes van de woonblokken aan de oostzijde van het complex.”

De keuze voor glasstenen wordt echter niet alleen gemaakt vanwege de duurzaamheid. Dankzij de grote variëteit aan glasstenen, in zowel kleur als in decor, maken architecten dankbaar gebruik van het materiaal. Het voedt de creativiteit en inspireert tot het ontwerpen van een diversiteit aan bouwwerken, of tot combinaties die vaak even spannend als voor de hand liggend zijn. Het is te danken aan de veelzijdigheid van de glazen bouwsteen, die zich even gemakkelijk binnen als buiten laat gebruiken, als onderdeel van een bouwwerk of als basismateriaal, en die goed combineert met andere materialen, zoals beton, baksteen, staal en hout.

Bouwmag levert en verwerkt glazen bouwstenen van diverse leveranciers die voldoen aan de hoogste kwaliteitseisen. Want een constructie is afhankelijk van de kracht van de individuele componenten. “Daarnaast maken de eigenschappen van de glazen bouwsteen de toepasbaarheid erg aantrekkelijk. Door de hoge geluid– en koude-isolatie kan het zich meten met isolatieglas. De glazen bouwsteen is onder andere brandwerend, onderhoudsarm en gemakkelijk schoon te houden.

Tevens is Bouwmag BV erkend applicateur van Profilit Profielglas.”

“Dankzij voortdurende research en ontwikkeling, nemen de technische mogelijkheden en toepassingen van het materiaal steeds verder toe. Als marktleider is Bouwmag nauw betrokken bij die ontwikkelingen en uw aangewezen partner in totaaloplossingen als het gaat om het gebruik c.q. verwerken van glazen bouwstenen en profielglas.”

Luchthavenweg 9 6021 PX BUDEL 0495 – 47 00 55 0495 – 47 00 74 www.bouwmag.nl

Bouwinfo opdracht Ontwerp

Glas en beton

Uitvoering Prefabcasco Bouwprogramma

Hans van Heeswijk architecten ontwierp zelf het eerstgenoemde gebouwdeel, terwijl Dick van Gameren architecten werd geselecteerd voor de twee andere ►

Bouwperiode

PHB b.v., Haarlem Hans van Heeswijk architecten (tevens coördinerend architect) en Dick van Gameren architecten, Amsterdam Slavenburg Bouw, Capelle a/d IJssel Hurks prefab, Tilburg oppervlak kantoren 30.200 m²; busterminal 4.000 m²; parkeergarage 13.000 m² augustus 2010-december 2012

15 | STEDENBOUW 705

amsterdam | Piet Hein Buildings

kantoorvolumes van Piet Hein Buildings. Het drietal 'in elkaar grijpende' gebouwdelen is gebouwd boven een tweelaagse ondergrondse parkeergarage, met op de begane grond een nieuwe busterminal voor touringcars ten behoeve van de passagiersterminal. Piet Hein Buildings sluit aan bij de strak gehandhaafde lokale bouwblokmaat van 35 meter. Maarten de Geus (Dick van Gameren architecten): “in de afwerking van de woonblokken langs de Piet Heinkade zit een ritmiek, waardoor een mooi contrast ontstaat. In de compositie van de Piet Hein Buildings wordt dat contrast voortgezet met afwisselend witte en zwarte gevels, die sterk in materialisatie verschillen– enerzijds glas en anderzijds prefab betonelementen. De betonnen gevels sluiten qua maatvoering en uitstraling aan bij de robuuste schaal van de omgeving en bij de aanwezigheid van havenfuncties in het directe projectgebied.

Zo zijn de elementen voorzien van verticale ribbels die golven voorstellen.” Van Heeswijk: “de glazen gevels aan de kadezijde van het complex fungeren bij duisternis als een baken, een belangrijke ingreep in het realiseren van sociale veiligheid aan deze zijde. Je voorkomt ermee dat een achterkantsituatie wordt gecreëerd.”

Maatpak Aan de kade boven de nieuwe busterminal, in een langgerekt bouwvolume van vier verdiepingen waarlangs de passagiersterminal een tweede 'gate' heeft gekregen, worden kantoren gerealiseerd met zicht op het IJ. Aan de stadszijde wordt de kantoorruimte in bouwblokken van negen lagen gehuisvest, waardoor die - over de spoordijk heen - uitziet op de binnenstad. Piet Hein Buildings krijgt drie gelijkwaar-

Projectinfo Installaties Installatiebedrijf Andriessen is verantwoordelijk voor zowel de elektrotechnische, werktuigbouwkundige als sanitaire installaties in de Piet Hein Buildings; deze ontwerpt, installeert, onderhoudt en beheert het bedrijf uit Houten. “Met meer dan 100 jaar ervaring en 200 vaste medewerkers zijn wij in staat om alle typen projecten in voornamelijk de utiliteitsbouw succesvol af te ronden. De voor Piet Hein Buildings ontworpen installaties zijn state-of-the-art en voldoende uitgerust met duurzame oplossingen. Er wordt een WKO-installatie gerealiseerd. Daarnaast is het pand voorzien van energiezuinige verlichting met bewegingsmelders en daglichtregeling.”

dige, ruime entreehallen op de begane grond en de gebouwdelen zijn door middel van luchtbruggen verbonden, waardoor het door Slavenburg Bouw gerealiseerde kantorencomplex als één geheel in de markt kan worden gezet. “In aanleg is Piet Hein Buildings in zijn totaliteit geschikt als hoofdkantoor voor een hoogwaardig bedrijf”, vertelt Ton van Namen, directievoerder in opdracht van Hans van Heeswijk architecten. “Momenteel richten wij ons op verhuur van verdiepingen, waarbij wij zo nodig een 'maatpak' kunnen bieden aan huurders – denk aan advocatenkantoren. De uitstraling van de omgeving is evenwel fantastisch en wordt alleen maar beter. Hier werken straks zo'n 2.000 mensen.”

Herwaardering binnenstad Opdrachtgever Piet Hein Buildings b.v. gelooft heilig in de ontwikkeling, vervolgt Van Namen. “Piet Hein Buildings is de perfecte locatie voor een klassieke anticyclische investering. Je ziet ook steeds meer grote bedrijven en instellingen die hoofdkantoorfuncties verplaatsen naar de omgeving van de IJoevers, zoals Ahold, Endemol en Vodafone. Het gebied breekt nu echt door als zakencentrum, naast de Zuidas en de Omval.” Van Heeswijk: “het Centraal Station ligt op loopafstand en de tram stopt voor de deur. Een binnenstad als die van Amsterdam heeft uiteraard veel te bieden en Schiphol is ook vanaf hier uitstekend bereikbaar, wat het succes van de passagiersterminal als opstapplaats zelfs mede bepaald heeft. Veel Amerikaanse en Japanse cruisepassagiers gebruiken de terminal vanwege Schiphol als Europese hub.” De exodus van grote ondernemingen naar de stadsranden is voorbij, stelt Van Heeswijk. “Bedrijven willen weer naar de binnenstad. Die wordt ook steeds aantrekkelijker, maar de herwaardering van de binnenstad is in de kantorenmarkt al jaren een trend.” Piet Hein Buildings moet daarop het antwoord zijn. ❚

Bijzonder in beton Hurks prefabbeton is gespecialiseerd in het ontwerpen, produceren en monteren van prefab draagstructuren en architectonische gevels in binnen- en buitenland. Naast een hoge kwaliteit levert Hurks prefabbeton een breed scala aan elementen in een grote diversiteit aan kleuren en uitvoeringen, zoals gestraald, uitgewassen, gepolijst of bekleed met tegels of natuursteen. Ook sandwichelementen met een voorblad van prefab metselwerk behoren tot het leveringsprogramma.

Veldhoven - T (088) 134 50 00 - info@hurksprefabbeton.nl - www.hurks.nl

Linieveste 4-8 3992 DJ Houten T 030-6349500 E info@andriessen.com

Integrale productie opbouw Prefab casco en gevels van de Piet Hein Buildings zijn geëngineerd, geproduceerd, geleverd en gemonteerd door Hurks prefabbeton. Directeur Jacco van Dijk: “wij zijn feitelijk de uitvoerende partij van het casco inclusief gevels; dat bestaat voor het grootste deel uit prefabbetonelementen. Het casco en de sierbeton gevelelementen zijn bij ons geproduceerd en in een periode van oktober 2011 tot mei 2012 gemonteerd door eigen mensen. De opbouw is geheel tot stand gekomen zonder steigers. Als specialist in complexe en veelzijdige utiliteits- en woningbouwprojecten zijn wij hiertoe prima toegerust, met een team van veertig montagemedewerkers die niet anders doen. Wij kunnen de opdrachtgever integraal ontzorgen, door veel in eigen huis te houden waardoor kwaliteit en afstemming zijn gegarandeerd; ook voor de eigen bedrijfsvoering is deze methode efficiënt. Integraal bouwen leidt tot een win-winsituatie voor alle betrokkenen.”

16 | STEDENBOUW 705

prefabbeton

Den Haag | De Yp

Tekst | Jan-Kees Verschuure Beeld | Politie Haaglanden en BAM Utiliteitsbouw Den Haag

Multifunctionele vestiging Politie Haaglanden in december klaar

De Yp rondt Ypenburg af Een nieuw voorzieningencluster voor Politie Haaglanden is een van de sluitstukken van de ontwikkeling van Ypenburg. De vinexlocatie in de oksel van drie belangrijke Randstedelijke snelwegen krijgt met 'De Yp' een blikvangende entree aan de A12, die tevens fungeert als geluidswal voor de wijk erachter. “Het projectteam heeft met de architect veel aandacht besteed aan het samenspel van alle eisen en wensen”, vertelt BAM-projectleider Michael Venderbos, die De Yp in de loop van dit najaar zal gaan opleveren.

“Binnen dat samenspel speelt het creëren van een prettige werkplek voor de circa 3.000 politiemedewerkers die op piekdagen in De Yp aanwezig zullen zijn uiteraard een grote rol”, vervolgt Venderbos. Hoewel niet het hoofdkantoor van de politieregio Haaglanden – eerder een voorzieningencluster - herbergt De Yp vanaf december 2012 een uitgebreid aantal politie-onderdelen en activiteiten, zoals alle regionale opleidingsfaciliteiten (integrale beroepsvaardigheden en trainingen),

het Bureau Crisis- en Conflictbeheersing (waaronder de Mobiele Eenheid), de gemeenschappelijke meldkamer (meldingen 112), de Veiligheidsregio Haaglanden, Bureau Teleservice (meldingen 0900-8844), Bureau Verkeer en KLPD West. BAM Utiliteitsbouw bv is coördinerend hoofdaannemer van het door Architecten Van Mourik ontworpen gebouwencomplex, dat een bouwdeel met een lengte van tweehonderd meter met een poortconstructie over de openbare weg omvat. ►

17 | STEDENBOUW 705

MHB SL30® serie

MEER LICHT

Slanke en ranke stijlen met 30 mm aanzichtbreedte. Oók brandwerend.

De stalen SL30- serie is speciaal ontworpen om de architect in de gelegenheid te stellen slanke en ranke deuren en puien toe te kunnen passen in een gebouw.

Verschillende innovaties zijn toegepast in het stalen SL30- profielsysteem om ervoor te zorgen dat de functionele eisen zoals sterkte, brandwerendheid en glasopsluiting toch kunnen worden gerealiseerd in een dergelijk slank profiel.

SL30- serie is leverbaar in een brandwerendheid van 30, 60 minuten en bij sommige deurtypes zelfs 90 en 120 minuten, conform NEN 6069 en EN 1634-1.

mhb naw_Opmaak 1 12-07-12 11:09 Pagina 1

De CH-zekerheden op een rijtje:  Ruime ervaring in utiliteits- en renovatie projecten  Duurzame kwaliteit  Heldere planning  Persoonlijk contact  Duidelijke afspraken  Vakmensen met ervaring

Voor meer informatie over SL30 kunt u contact opnemen met: MHB b.v.

Postbus 6, 6674 ZG Herveld 0488 - 45 19 51 www.mhb.nl Roland Werring rw@mhb.nl Ernst Mahler em@mhb.nl

Den Haag | De Yp

Projectinfo Gebruiksvriendelijke maatwerkliften De lift is het 'veiligste vervoermiddel dat er bestaat', stelt producent Möhringer, een bedrijf met een groot aantal referenties in de complexe utiliteitsbouw. In dat kader mag Möhringer het project De Yp in opdracht van Politie Haaglanden voorzien van tien liftinstallaties, bestaande uit een driegroeps machinekamerloze liftinstallatie, twee tweegroeps machinekamerloze liftinstallaties en drie hefinstallaties ten behoeve van goederentransport, waaronder een autolift.

Hoewel de liftinstallaties qua maatvoering relatief standaard kunnen worden genoemd, is de levering voor De Yp in uitstraling, volume en projectduur uniek en maatwerk geworden, zegt projectleider Bert IJszenga. “Dat heeft deels te maken met architectonische vormgeving – met name de aanzichten van de personenliften – maar ook met het feit dat naast de levering van de liftinstallaties een onderhoudsperiode van vijftien jaar in de opdrachtsom is meegenomen. Wij zijn sinds de bouwstart in 2010 intensief bij het project betrokken en wij zijn één van de nevenaannemers. De installatie van liften neemt al snel weken in beslag, en aangezien het gebouwencomplex bestaat uit vier bouwdelen zijn wij erg afhankelijk van de planning en de collega-aannemers van onze planning. Dan is het van groot belang mee om tafel te zitten en zo bij te dragen aan projectvoorbereiding en coördinatie. Möhringer staat er bovendien om bekend flexibel te kunnen omspringen met ontwerpwijzigingen omdat Möhringer een eigen ontwerpafdeling heeft, wat ons voor langlopende projecten als deze de aangewezen partij maakt. Wij kunnen bijvoorbeeld tussentijdse wijzigingen in de afmetingen van de liftschacht goed verwerken. Deze vorm van utiliteitsbouw is toch iets ingewikkelder dan de bouw van een appartementencomplex.”

Over de gekozen lifttypes: “machinekamerloze tractieliften staan erom bekend relatief weinig ruimte nodig te hebben: de aandrijving bevindt zich bovenop de 'kooi'; in de hoogbouwtoren liggen de drie liftinstallaties naast elkaar en is het personenverkeer afgestemd; het zijn gebruikersvriendelijke liften te noemen. De goederenliften zijn open constructies; zij dienen met name om het politiematerieel te kunnen transporteren ”, besluit IJszenga.

Foto 1: Een tweehonderd meter lang bouwdeel is tevens geluidswal.

Foto 2: De kantoortoren in aanbouw.

Dwars op de kop van deze vleugel staat een toren van twaalf verdiepingen. “Een gebouw met deze vorm en functies vereist uiteraard een specifieke projectaanpak”, vertelt Venderbos. “Wij hebben een goede start gemaakt omdat we vanaf het begin met de belangrijke nevenaannemers en de architect om tafel hebben gezeten en het project volgens het lean-beleid van BAM hebben opgezet. Met vier bouwstromen en specialistische installatie-eisen is een goede omgang essentieel om obstakels het hoofd te bieden. Dat begint bij het simpele feit dat je elkaar kent en vervolgens regelmatig contact houdt.”

Daglicht De langgerekte vleugel van zes verdiepingen biedt onderdak aan het opleidingscentrum en omvat onder meer een overdekte ‘praktijkstraat’ met winkels en huizen, waar aanhoudingen en invallen kunnen worden geoefend. ►

Absorberende schietvloer De zes schietbanen in het multifunctionele politiekantoor De Yp werden gerealiseerd met behulp van gespecialiseerde onderaannemers zoals vloerenproducent en applicatiebedrijf Latexfalt bv.

De beproefde schietbaanvloer (type S 70) bestaat uit een bitumen-cementmengsel dat ter plaatse wordt samengesteld en verwerkt. Op de 25 millimeter dikke vloer wordt tijdens het schietparcours intensief gelopen met geladen vuurwapens. “De S70-schietvloer heeft een absorberend vermogen, om de kogels zoveel mogelijk af te remmen; tegelijkertijd moet er ook een auto op de vloer kunnen staan om zo realistisch mogelijk te oefenen”, vertelt Ton van Loef van Latexfalt.

De bouwkundig aannemer realiseerde de betonnen draagvloer met daarop een zand-cementvloer van 25 millimeter. Latexfalt bv verzorgde naast het aanbrengen van de schietvloer S70 nog eens een grijze Latexfalt Colortop-kleurafwerking. De schietvloer is een eigen ontwikkeling, die al sinds 1983 op politieschietbanen wordt gebruikt en sindsdien is doorontwikkeld in het laboratorium van Latexfalt bv.

19 | STEDENBOUW 705

LATEXFALT VLOERSYSTEMEN BV heeft een oplossing voor iedere vloer van schietbaan tot kantoor en van magazijn tot parkeergarage.

Kijk voor de mogelijkheden op www.latexfaltvloeren.nl of www.kunststofvloeren.nl

Wilt u deze winter vertragingen in de bouwplanning voorkomen?

Bouwverwarmen Is waar wij de beste in zijn

“Wij doen precies wat we zeggen dat we gaan doen” Alex Kiffen, Directeur Polygon Nederland

Onze diensten zijn: • Bouwverwarmen • Bouwdrogen • Herstel van waterschade • Herstel van brandschade • Schimmel- en geurbestrijding • Lekdetectie

Alarmnummer 0800-6868377

Wanneer het koude weer nadert en de uitvoerders moeten zorgen dat het project volgens schema wordt voltooid, bellen zij Polygon. Waarom?

Omdat we ons richten op wat voor u het meest belangrijk is: • Snelle en flexibele installaties • Minimalisering van projectonderbreking

• Vermindering van de droogtijden • Kostenbeheersing.

Laat ons u zien wat wij kunnen doen. Bel +31 (0)172 - 421 600, email nederland@polygongroup.com of bezoek ons op www.polygongroup.com/nl Polygon Nederland

Polygon Nederland

@polygonnl

Response, Reliability and Results™

WorldofPolygon

Den Haag | De Yp

Tevens komen er in dit gebouwdeel opleidingslokalen, sportzalen en geluiddichte schietbanen en worden er enkele regionale politieonderdelen gehuisvest. “De kantoorruimte bevindt zich voornamelijk in de bovenbouw over de gehele lengte van dit bouwdeel.” De genoemde koptoren is bestemd voor de meldkamer van de veiligheidsregio Haaglanden. Van hieruit worden politie, brandweer en geneeskundige hulpverlening aangestuurd. “Aan elk detail is gedacht. De architect heeft voor de meldkamer bijvoorbeeld een werktafel ontworpen volgens een geheel nieuw concept. De sportzaal kan helemaal verduisterd worden ten behoeve van oefeningen en er is zelfs een autolift aanwezig in het gebouw. Ondanks het feit dat De Yp als gevolg van het beschikbare terrein tweehonderd meter lang is en licht gekromd, heeft het een slanke uitstraling, zijn er doorkijkjes en is er veel daglicht aanwezig op de werkplekken. En energetisch is het gebouw, waarin een wko-systeem is opgenomen, door de duurzaamheidstoets van BAM gekomen. Wij zijn nu bezig met de afronding van de specialistische ruimtes, het auditorium, het restaurant en de centrale hal. De politie is al bezig met het opstarten van het computernetwerk.”, besluit Venderbos. ❚

Projectinfo Gebruiksklaar binnenstucwerk

Bouwinfo Opdracht Ontwerp Directievoering/ projectmanagement Advies

Uitvoering Installaties

Ingebruikname

Politie Haaglanden Architecten Van Mourik Brink Groep BV Deerns Raadgevende Ingenieurs (installaties); Aronsohn Constructies (constructie) BAM Utiliteitsbouw bv ULC Verwarming BV (W); Croon Electrotechniek (E); Möhringer Liften (liften) december 2012

Combinatie van der Hout is een modern familiebedrijf uit Den Haag dat in het directe werkgebied kan bogen op een aantal belangrijke referenties, zoals recentelijke de renovaties van het kantoorgebouw De Monarch in het Haagse Beatrixkwartier en Ahoy Rotterdam. De specialist in stukadoors- en sierpleisterwerk heeft daarmee een ruime ervaring opgebouwd in grote utiliteitsprojecten. “Die onderscheiden zich met name door de omvang van het werk”, zegt directeur Paul Huisman. “Wij voeren onze projecten uit met een vaste kern van vakbekwame stukadoors; het aantal mensen wordt afhankelijk van de projectgrootte uitgebreid.” In De Yp verzorgde Combinatie van der Hout het binnenstucwerk – zo'n 5.000 m² in totaal. “Op logistiek gebied was dit project een uitdaging, waarbij ikzelf dagelijks op locatie aanwezig was. Het stucwerk is op maat van de gekozen afwerking – behang, verf dan wel coating – gebruiksklaar opgeleverd.”

Klimaatvoorzieningen tijdens de bouw De multinationale Polygon Group verzorgt (ondere andere) tijdelijke klimaatvoorzieningen in verschillende objecten, zoals deze zomer in sponsor- en broadcasttenten rond de stadions van het EK voetbal. Voor De Yp bouwde Polygon, om de bouwdelen tijdens de realisatie te verwarmen, een tijdelijke verwarmingsinstallatie om van olie naar gas; verder voorzag Polygon het langgerekte bouwwerk van een twintigtal ondersteunende warmtewisselaars. “Dat zijn in feite grote radiatoren”, vertelt projectleider THC (tijdelijke vocht- en klimaatbeheersing) John Zirkzee.

“In De Yp konden wij dankzij een aansluiting op de permanente ketel een goede oplossing bieden, draaiend op gas - een meer duurzame en prijstechnisch betere oplossing dan olie. Wij komen in actie wanneer het gebouw wind- en waterdicht is. De installaties worden na aanleg door een onafhankelijk bureau getest en wij keren nadien regelmatig terug op locatie om de kwaliteit en klanttevredenheid te toetsen. Ons beleid gaat uit van het ter plekke bedenken van goede oplossingen voor de opdrachtgever, of dat nu een gebouw van de omvang van De Yp is of een particuliere woning.”

Stalen binnenpuien MHB ontwikkelt, produceert en monteert hoogwaardige gevels, deuren en ramen opgebouwd uit glas en (veelal) stalen profielen. MHB heeft voor de Yp ruim tweehonderd superslanke stalen SL30-binnenpuien geplaatst, waaronder een groot aantal met brandwerendheid van zestig minuten en hoge puien tot 3.600 millimeter. Verschillende innovaties zijn toegepast in de SL30-serie om ervoor te zorgen dat de geldende functionele eisen op het gebied van sterkte, brandwerendheid en glasopsluiting toch kunnen worden gerealiseerd in een dergelijk smal profiel.

“Meer dan 75 jaar ervaring met stalen ramen en een sterke focus op innoveren. Dit resulteert in hoogwaardige producten die superieure eigenschappen op het gebied van isolatie, brand- en inbraakwerendheid combineren met een perfecte esthetiek.”

Untitled-4 1

11-01-12 10:51

21 | STEDENBOUW 705

eindhoven | Fontys Sporthogeschool

Tekst | Willem-Jan Schampers Beeld | Jurgen van Hoof

Genneper Parken met ‘balans tussen rood en groen’

Sporthogeschool Eindhoven:

multifunctionele topprestatie Vanaf dit schooljaar kent Fontys nog maar één sporthogeschool. Waar de studenten voorheen terecht konden in Tilburg of Sittard, krijgen ze nu les in een spiksplinternieuw, hypermodern gebouw in de Genneper Parken in Eindhoven. Omgeven door groen en een diversiteit aan sport- en recreatievoorzieningen, krijgen onderwijs, breedtesport en topsport er een plek.

Monique Peels is binnen Fontys Hogescholen directeur van de dienst Huisvesting & Facilitaire zaken en in die hoedanigheid uitvoerend opdrachtgever van de nieuwbouw in Eindhoven. “We zijn onder meer verantwoordelijk voor alles op het gebied van vastgoed, vastgoedbeheer, herhuisvestingtrajecten, gebouwindeling en nieuwbouw. Momenteel heeft Fontys nog vijfentwintig gebouwen in gebruik.

Ongeveer 225.000 vierkante meter vastgoed. Inderdaad ‘nog’, want dit was veel meer. De afgelopen jaren hebben we zo’n zeventigduizend vierkante meter afgestoten.”

Vanuit verantwoord ondernemerschap is daarvoor heel consequent gekeken naar portefeuillemanagement, naar kosten op het gebied van huisvesting en facility.

Peels: “allemaal in relatie tot het totaal dat Fontys uitgeeft. Een onevenredig groot deel van onze omzet ging op aan huisvesting. Dat is nu een stuk verbeterd. Daarnaast was ons gebouwenbestand niet alleen erg divers en versnipperd, maar ook in bepaalde mate verouderd. En ook daar hebben we heel nadrukkelijk

22 | STEDENBOUW 705

gekeken naar optimalisatie. Vandaar dat we bijvoorbeeld de twee sporthogescholen in Sittard en in Tilburg hebben teruggebracht naar één nieuwe vestiging. In Eindhoven.”

Herhuisvesting Dé sporthogeschool van Brabant heeft 85 jaar in Tilburg gezeten, maar vanaf september gaan de studenten in Eindhoven naar school. In sport- en recreatiegebied de Genneper Parken, naast het Jan Louwersstadion van FC Eindhoven en op steenworpafstand van het nationaal zwemcentrum De Tongelreep met het Pieter van den Hoogenband zwemstadion, het Indoor Sportcentrum Eindhoven en IJssportcentrum Eindhoven, is een schitterend nieuw schoolgebouw neergezet. Met alle mogelijke faciliteiten en de meest moderne sportvoorzieningen.

“Het gebouw in Tilburg was dusdanig verouderd, dat we zijn gaan nadenken over herhuisvesting”, vertelt Peels. “Maar ook over de beste vestigingsplaats. We zijn in

Boven: 'Bijzondere vormgeving trekt studenten'.

Onder: Ellen van der Wal van Mecanoo Architecten.

“Met andere woorden: veel onderhandelen en finetunen. Mecanoo is er in geslaagd aan vrijwel alle aspecten te voldoen. Denk aan uitstraling, gebruiksvriendelijkheid, aan duurzaamheid en onderhoud, maar ook aan de eis om delen van het gebouw apart te kunnen afsluiten en wensen rondom catering.”

Ellen van der Wal van Mecanoo Architecten: “we hebben zeker niet alles maar klakkeloos overgenomen en zijn ook in discussie gegaan met de gemeente en Fontys.

Die samenwerking, ook met een vertegenwoordiging van medewerkers en studenten, heeft er voor gezorgd dat er een heel bijzonder gebouw is neergezet. Peels valt haar bij: “ik vind dat Eindhoven en Fontys lef hebben getoond. Tussen het moment van tekenen en het moment van oplevering zit maar drie jaar. Als je ziet wat in die tijd allemaal is gebeurd!”

Breedtesport diverse steden gaan kijken en uiteindelijk is gekozen voor de unilocatie Eindhoven. Hier heeft de integratie van de opleidingen in Tilburg en Sittard een prachtig nieuw gezicht gekregen. Medewerkers en studenten hebben nadrukkelijk inspraak gehad bij het schrijven van het Programma van Eisen. Iedereen ziet het dan ook als een megakans. Een nieuwe impuls voor de sportopleiding van Fontys.”

Uitwisseling Peels benadrukt dat het gebouw veel meer is dan alleen een ‘sporttempel’. “Het is mijns inziens een goed voorbeeld van de hogeschool van de toekomst. Waarbij je niet alleen een gebouw neerzet, faciliteiten aanbiedt en studenten opleidt, maar waar ook een zeer intensieve uitwisseling plaatsvindt met het werkveld. En waarbij je dure faciliteiten deelt met bijvoorbeeld breedte- en topsport.

Mede daardoor is het volgens Peels zo’n bijzonder gebouw geworden. Een proces van drie jaar intensief samenwerken met de gemeente Eindhoven en de architect.

Onder leiding van architect Van der Wal krijgen we een rondleiding door de Sport­ hogeschool Eindhoven. “Al vrij snel werd duidelijk dat het een gebouw moest worden dat niet alleen is bedoeld voor het onderwijs, maar ook voor de breedtesport en zelfs voor een deel voor topsporters. Dat vroeg een bepaalde flexibiliteit van het gebouw. Dus ook: ’s avonds toegankelijk en voor meerdere doeleinden te gebruiken.”

Daarnaast had de architect te maken met de eisen van sportkoepel NOC*NSF. Dit betekent dat er in de sporthallen geen daglicht mag binnenkomen. Vandaar dat we ze op de verdieping hebben gesitueerd, zodat we op de begane grond een plint konden maken van glas, waardoor het gebouw optimaal met de omgeving communiceert. Hiervoor hebben we wel bijzondere akoestische voorzieningen getroffen, waardoor er geen geluidsoverlast is van de zalen naar de ruimtes eronder.”

Volgens Van der Wal heeft het gebouw ook ’s avonds een 'sociale' uitstraling.

“Op de begane grond zitten alle publieke functies, die ook toegankelijk zijn als de school dicht is. En waar de sportzalen binnen in de ‘schil’ liggen, zijn de ►

23 | STEDENBOUW 705

geZe BeneLuX B.V. | Steenoven 36 | 5626 DK eindhoven | www.geze.nl

HEt visitEkaartjE Voor uw geBouw

GEZE carousseldeuren voor op maat gemaakte ingangsoplossingen GEZE carrousseldeuren zorgen met hun unieke design voor een bijzondere ingangsdeur. In samenwerking met u realiseren wij een architectonisch hoogwaardige ingangsdeur. Uw wensen staan daarbij voorop. Sta open voor kwaliteit, denk GEZE!

Deursluiters & beslag | Automatische deursystemen | RWA raam- en ventilatietechniek | Vluchtwegcontrole | Glas design

Bewegung mit SyStem 120716_geze_anzeige_TSA 325_197x267.indd 1

18.07.2012 10:58:42

eindhoven | Fontys Sporthogeschool

Veel aandacht voor uitstraling ... ... en functionaliteit

leslokalen allemaal aan de noordzijde gesitueerd. Daarnaast is, als een van de uitgangspunten van de stedenbouwkundige, onder het gebouw een grote parkeergarage gerealiseerd. Deze dient het gehele gebied, dus bijvoorbeeld ook de gebruikers van het tennispark en de bezoekers van FC Eindhoven.”

Het gebouw is ingericht voor het nieuwe werken en nieuwe leren, vertelt Van der Wal. “Dit betekent dat je eigenlijk op elke plek die je zou willen, moet kunnen leren of samenwerken. Relatief gezien beschikt de school over weinig reguliere klaslokalen, maar dit heeft ook te maken met de aard van de opleiding – veel praktijk dus. Qua indeling kent het gebouw een studentenzone, een medewerkerszone en een zogeheten mixzone. Dan praat je over het restaurant en de sportfoyer. Plekken waar men elkaar ontmoet en er interactie ontstaat tussen de diverse gebruikers.”

proces en in het voorjaar van 2010 werd het project aanbesteed. Gommers: “om vervolgens in dat najaar te starten met de bouw. Het is dus allemaal redelijk voorspoedig verlopen. In nog geen twee jaar tijd is het gebouw opgeleverd. Een topprestatie! Zeker als je ziet wat er is neergezet. Geen standaard school met wat sportzalen, maar een multifunctioneel gebouw dat van alle kanten sport uitademt. Niet voor niets heeft het stormgelopen met de aanmeldingen van studenten.” ❚

Projectinfo

Ambitie De visie van duurzaamheid en een langjarig gebruik komt ook terug in het gesprek met de vertegenwoordigers van de gemeente Eindhoven. Uit alles spreekt ambitie. Zowel van Fontys, als van de gemeente. Directeur Guus Hulshof, als medeopdrachtgever bij de bouw betrokken: “ik heb het gehele politiek-bestuurlijke traject begeleid. Voorafgaande aan de daadwerkelijk bouw moesten er natuurlijk enkele heel belangrijke beslissingen worden genomen. Financieel, maar ook allerlei andere zaken. Toen eenmaal de contracten waren getekend, is de uitvoering bij Jan neergelegd.” Met ‘Jan’ wordt Jan Gommers bedoeld. Hij is projectleider Bouw en Onderhoud en in die functie de bouwpastoor van de nieuwe sporthogeschool Eindhoven.

“Het is de combinatie van alle sportvoorzieningen samen, die dit project zo bijzonder maakt. Alles is hier op loopafstand bij de hand. Voor de studenten, maar ook voor de breedtesport. Je kunt nog zo veel ambitie hebben, maar zonder het besef dat de exploitatie uiteindelijk toch het vertrekpunt is en je het voor meerdere jaren moet kunnen doen, is het niet te realiseren. We hebben aanbesteed via de EMVI-methode (economisch meest voordelige inschrijving, red.), waarbij niet alleen wordt gekeken naar de prijs, maar ook naar kwalitatieve criteria, zoals duurzaamheid en referentieprojecten.”

Hulshof noemt het ‘de balans tussen rood en groen’. “De Genneper Parken is een kwetsbaar gebied. We mogen dus wel bouwen, maar daarbij mag de groene infrastructuur niet worden verstoord. In overleg met een landschapsarchitect is de ruimtelijke inpassing van het gebouw dan ook geen moment uit het oog verloren. Daar is absoluut niet op bezuinigd.” Gommers is al vanaf de initiatieffase bij het project betrokken. “Het schrijven van het Programma van Eisen was de eerste klus, vervolgens het kiezen van de architect, het opstarten van de bouw en de directievoering.”

Voorspoedig In het najaar van 2008 werd definitief besloten dat de sporthogeschool naar Eindhoven zou komen. Een jaar later kon worden begonnen met het ontwerp-

Carrouseldeur De GEZE-carrouseldeur type TSA325 NT is het visitekaartje van het nieuwe Fontys gebouw. “Hiermee wordt een positieve optische indruk bevestigd door een ook bij grote bezoekersfrequenties perfect functionerende deurinstallatie. GEZE-carrouseldeuren beantwoorden ten volle aan deze vereisten en staan dan ook hoog in het vaandel bij architecten, eigenaars en de gebruikers van gebouwen. De nagenoeg onbeperkte plaatsingskeuze en de enorme keuze van materialen en kleuren komen tegemoet aan de meest complexe architectonische vereisten.”

De carrouseldeur is volledig geïntegreerd in de gevel van het gebouw. “Doordat deze naadloos aansluit op de aluminium pui en de kleur, zorgt dit voor een hoogwaardig architectonisch beeld. De open en gelijktijdig gesloten carrouseldeuren houden de tocht buiten. Een tochtvrije entree is tevens zinvol omdat de deuren de zijwanden afsluiten en zo alle storende omgevingsinvloeden zoals lawaai, smog en vuil buiten het gebouw houden.”

Er zijn verschillende aandrijvingen mogelijk. Fontys heeft voor een volautomatische carrouseldeur gekozen. “Deze deur is uitermate geschikt voor zeer intensief personenverkeer dat bij optimaal comfort vlug moet worden afgewikkeld. Dit is natuurlijk erg belangrijk bij een school. De automatische deur wordt zowel binnen als buiten geactiveerd via bewegingsmelders. Hij versnelt en draait dan automatisch met de ingestelde snelheid.

Omdat er zoveel scholieren door de deur moeten is er gekozen voor een 'viervleugelige' uitvoering. Door de symmetrische uitvoering wordt de kuip van de carrouseldeur afgesloten door twee deurvleugels. “Daarmee wordt een betere bescherming tegen omgevingsinvloeden en tocht verkregen. Dit deurtype heeft een grote openingswijdte en oogt bijzonder aantrekkelijk door zijn symmetrische vorm.”

25 | STEDENBOUW 705