Ziekenhuisspecial

ziekenhuisspecial

Er is écht iets moois aan de hand in

‘ziekenhuisland’ Het was voor ons redactieteam een interessant rondje langs een groot aantal ziekenhuizen in Nederland in de afgelopen weken. Dit natuurlijk voor de ziekenhuisspecial in het slotnummer van dit jaar. En bij elk bezoek, maar ook bij elk gesprek met alle betrokken partijen, werden ook wij weer geïnspireerd. Er is écht iets moois aan de hand in ‘ziekenhuisland’.

Met ongekende visies, met goed geformuleerde missies en met een goede controle op de voortgang van de geïmplementeerde strategieën, kan men hier letterlijk spreken van bouwen aan de zorg. Er wordt al niet meer vraaggericht gedacht, er wordt vraag gestuurd gehandeld, waar-

bij we zelfs al constateerden dat initiële onmogelijkheden niet meer bestaan. Volop creativiteit om een nieuwe generatie ziekenhuizen neer te zetten, die niet alleen aan de eisen van nu voldoen, maar ook volop flexibiliteit in zich hebben om duurzaam te zijn en te blijven.

We zijn blij met deze ziekenhuisspecial; het is een goede mix geworden van journalistieke en commerciële bijdragen. En… dit vraagt om meer. Wat ons betreft zal er medio 2011 wederom een ziekenhuisspecial in Bouwen aan de Zorg worden gelanceerd. Er is écht zo veel te vertellen: dat heeft het interessante rondje voor dit nummer met overtuiging bewezen.

■

Jeroen Bosch ziekenhuis, Den Bosch

Kennemer Gasthuis, Haarlem

12

Bouwen aan de zorg

ziekenhuisspecial

‘Klantbeleving is de grondslag voor succesvol bouwen aan de zorg’ 14

Bouwen aan de zorg

+

maasstad ziekenhuis, rotterdam-zuid

Sinds 24 septemher van dit jaar is het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam-Zuid officieel de eigenaar van het nieuwe pand, dat direct is gelegen naast NS-station Lombardijen. De aannemer overhandigde op die dag tijdens een feestelijke bijeenkomst – na een periode van drie jaar bouwen – de sleutel van het nieuwe ziekenhuis aan directeur Paul Smits en projectmanager Barend Staal. Volgens Staal krijgen de inwoners van Rotterdam en omstreken een zorgaanbod van hoge kwaliteit in een aangename omgeving. “Door de integratie van verschillende zorgfaciliteiten op diverse niveaus – letterlijk en figuurlijk – mogen we met een gerust hart zeggen dat dit project een ‘typisch Rotterdams topproject’ is, waar niet alleen wij maar de gehele stad trots op kan zijn.”

In het laatste weekend van februari 2011 zullen de locaties Clara en Zuider verhuizen naar de nieuwbouw. Vanaf dat moment worden de patiënten in het nieuwe ziekenhuis in een comfortabele, moderne en aangename omgeving behandeld. In het nieuwe complex worden alle poliklinieken bij elkaar gesitueerd op de begane grond. De intensive care, de hartbewaking, het brandwondencentrum en de operatiekamers liggen ook bij elkaar, op de zogeheten ‘Hot Floor’.

Vanaf het moment dat de sleutel in het bezit kwam van het Maasstad Ziekenhuis, was en is het overigens nog flink doorwerken. Want, de deadline van februari 2011 moet wel gehaald worden. Staal zit er elke dag bovenop.

Niets mag aan het toeval worden overgelaten. “We hebben veel aandacht besteed aan de inrichting en uitstraling van ons complex,” zegt hij. “De bezoekers moeten zich prettig voelen in en rondom het ziekenhuis, hoe moei-

Ingebruikname van Maasstad Ziekenhuis Rotterdam nadert gestaag

Blik op de patio

lijk dat soms ook kan zijn voor patiënten, die beslist niet voor hun lol naar ons toe komen. In het nieuwe ziekenhuis proberen we dan ook in te spelen op alle mogelijke zorgvragen, waar de nieuwste technieken op kunnen worden ingezet. Bovendien geloven we in een totaalconcept: het is niet alleen het Maasstad Ziekenhuis dat zich hier vestigt, er wordt ook een brede Zorgboulevard ontwikkeld waar een diversiteit van zorgpartijen goed vertegenwoordigd zal zijn. We zijn er van overtuigd dat dit dé plek in Rotterdam wordt waar men alles vindt op het gebied van zorg en welzijn. In die zin zijn we dus heel erg bezig met klantbeleving. Die kun je echter niet tot stand brengen van achter je bureau. We houden veel onderzoeken, we doen veel enquêtes, we betrekken onze klanten, bezoekers en medewerkers erbij. ➤

Bouwen aan de zorg

15

U loopt toch niet weg voor vuur en verantwoordelijkheid?

OVER BRANDWEREND GLAS VAN VETROTECH SAINT-GOBAIN Brandveiligheid is terecht topprioriteit in de bouw.

Dat geldt dus ook voor brandwerend glas. Ach, brandwerend glas is brandwerend glas, denkt u. Dat is het niet, bewijst Vetrotech Saint-Gobain, de grootste specialist op dit gebied ter wereld. We maken brandwerend glas vanuit de gedachte dat de bouwwereld ook en vooral in extreme situaties zijn verantwoordelijkheid wil dragen. We testen meer dan 500 keer(!) per jaar ons glas onder de meest barre omstandigheden.

Opdat u blind kunt varen op onze adviezen en kwaliteit. Ons brandwerend glas kent geen of nauwelijks

beperkingen. Het biedt ultieme veiligheid in vele gradaties. En is geschikt voor elke toepassing. Het is brandwerend op de eerste plaats. Maar naar wens ook uvbestendig, warmte- en koude-isolerend, breukbestendig, geluidsisolerend, kogelwerend, u mag het zeggen.

Bel of e-mail voor alle antwoorden Heeft u vragen over mogelijkheden of toepassingen, bel of mail ons dan! Van de belangrijkste glasspecialisten ter wereld mag u immers snel perfect advies verwachten.

Brandwerende beglazing van

Vetrotech Saint-Gobain – géén beperkingen

Vetrotech Saint-Gobain Benelux, Postbus 15, 6000 AA Weert • Tel. +31 (0)495-57 44 35 • Fax +31 (0)495-57 44 36 vetrotech.benelux@saint-gobain.com • www.vetrotech.com

+

maasstad ziekenhuis, rotterdam-zuid

En elke dag checken we of we nog in de pas lopen met onze ambities. Dit jaar stonden we op de vijfde plek van de lijst van het Algemeen Dagblad (landelijke lijst van kwalitatief goede ziekenhuizen, red.); die vijfde plek is voor ons een motivatie geworden om te zien of we kunnen stijgen. En dus nog meer en nog beter na te denken over klantbeleving. Ik ben er zeker van dat we met de wijze van bouwen en vormgeven die klantbeleving een impuls hebben kunnen geven.”

Staal, die in 2003 bij het project betrokken is geraakt, heeft zelf een architectenachtergrond en is altijd werkzaam geweest in de zorg. “Ik lig dus niet aan de basis van uitgangspunten; die waren al geformuleerd toen ik hier van start ging, maar ik ben er wel in geslaagd om tot een definitief ontwerp te komen van het ziekenhuis. Daarbij meende ik dat een ziekenhuis goed ingebed moest kunnen zijn in een stedelijke context. Kortom, een ziekenhuis hoeft geen solitair eiland te zijn. Door het ontwikkelen van een zorgverzamelgebouw, de MediMall, konden we die verbindingen met de stedelijke context concreet vorm geven. Met andere woorden: van het ontwikkelen van specifieke kraamzorg tot een zorghotel, een afdeling psychiatrie, detailhandel, de pruikenmaker en een revalidatiecentrum, weet je een bredere doelgroep te bereiken. Sterker nog: omdat er een bekende restaurantketen zich zal vestigen en ook een landelijk bekende boekenzaak, weet je ook gezonde mensen naar je toe te trekken.”

Volgens Staal is dit een kwestie van vooral ‘out-of-the-box’ denken. “Maar het op deze wijze inrichten heeft wel te maken met de hoe de huidige tijden zijn. Je moet namelijk klanten – veel meer dan vroeger – aan je weten te binden. Je hebt meer faciliteiten nodig om behoeften te vervullen. Wij geloven bovendien niet in decentralisatie van verschillende zorgdiensten omdat dat bijna niet meer te bekostigen is. We centraliseren dus in een periode waarin de zorg an sich al duurder wordt, juist om schaalvoordelen te behalen en het dus interessanter wordt voor doelgroepen.”

Het Maasstad Ziekenhuis tijdens de bouw

Toch mag de colour locale niet vergeten worden. “Want het is en blijft Rotterdam,” lacht Staal. “Het gebouw moest dus ook passen bij wat Rotterdam is en wie de Rotterdammers zijn. We hebben vooral een duidelijk gebouw neergezet. Dat past bij de nuchterheid van hier. Geen onnodige opschmuck. Het gebouw is ook vrij simpel als je er naar kijkt. Echter, als je je inleeft dan zie je de detaillering goed en dan kun je concluderen dat er dus veel diepgaander over is nagedacht dan zo op het eerste gezicht zou lijken.”

Praktisch gezien de is ‘de Aorta’ de belangrijkste centrale gang die langs alle afdelingen op de begane grond loopt. “Vanuit de hoofdingang zijn alle afdelingen goed te bereiken. We zijn nu zelfs al met proefbewegwijzering aan het testen. We geven testgroepen een aantal afdelingen op, die ze moeten zoeken en vinden. En dan kijken we of de logica functioneert.

Dat zelfde geldt voor de goederenstromen; die zijn praktisch geheel gescheiden van de patiëntenbewegingen. We hebben ondergronds een tunnelbak gemaakt, waarin het logistieke proces wordt georganiseerd. Onder de aorta dus. Overigens kregen we al een compliment van de leverancier van de bewegwijzering. ‘Dit gebouw is een fluitje van een cent, omdat het zo logisch is ingedeeld,’ werd ons verteld.”

Staal zelf zegt ook bewust veel aandacht te hebben besteed aan de buitenomgeving. “We hebben vijf verschillende patio’s met een eigen sfeer.

Groen is essentieel. We hebben de bomen al laten planten. ➤

Onderdoorgang

Bouwen aan de zorg

17

De beste service ziet u niet, maar is er wel De liften en roltrappen van Schindler zijn uitermate degelijk dankzij betrouwbare technologie en goed onderhoud. Achter de schermen zorgen onze monteurs er namelijk voor dat elke installatie altijd volledig in orde is en klaar staat om te vertrekken. Dat valt meestal niet op omdat de lift steeds weer op en neer gaat.

Schindler-Service: voor elke liftgebruiker of installatiebeheerder. Ook voor u. www.schindler.nl

+

maasstad ziekenhuis, rotterdam-zuid

Patio

Het mooie symbolische is zelfs dat in een van de bomen zich al een ooievaar heeft gevestigd. Die heeft een nest gebouwd; een prachtige metafoor hadden we zo niet kunnen bedenken. De ooievaar voelt zich dus al helemaal thuis in het Maasstad Ziekenhuis.”

Staal vertelt dat de komende weken het ‘inhouse management’ de prioriteit heeft. “Het gebouw is af, maar nu moeten we inrichten. Dat is nog een flinke klus. Het is beslist hard werken om alles op orde te krijgen. Ook daar betrekken we onze medewerkers bij. We hebben ze om kritieken gevraagd. Natuurlijk kun je nu niet meer een hele gang verplaatsen – in geval daar kritieken op mochten komen – maar we kunnen nog wel veel praktische zaken anders regelen. En dat kan ook omdat het gebouw logisch is neergezet. Het is flexibel vanwege de structuur. Er is een efficiënte invulling van vierkante meters en er is bij voorbaat al rekening gehouden met inkrimping en uitbreiding. Maar alles blijft gericht op de klantbeleving. Ja, zelfs in een ziekenhuis durven wij te stellen dat we onze bezoekers en patiënten moeten zien te entertainen. En we weten zeker dat dit gaat lukken. De basis – de wijze waarop dit gebouw er nu staat – is immers gelegd. En precies om die reden durf ik met zekerheid te stellen dat het Maasstad Ziekenhuis uiteindelijk het beste ziekenhuis van Rotterdam wordt en dit complex nieuwe impulsen zal geven aan de verdere ontwikkeling van de stedelijke context in Rotterdam-Zuid. En…. ik sluit niet uit

dat we die vijfde plek op de lijst van het Algemeen Dagblad zullen gaan verlaten. Maar dan wel omhoog; dat kan haast niet anders als je klantbeleving de grondslag laat zijn voor het bouwen aan de zorg.”

■

FEITEN EN CIJFERS Project Maasstad Ziekenhuis Rotterdam

Opdrachtgever Maasstad Ziekenhuis te Rotterdam Zorgverlener Maasstad Ziekenhuis Architect Wiegerinck architectuur en stedenbouw, Arnhem Aannemer Ballast Nedam Speciale projecten/ BAM E-installatie ULC, Utrecht W-installatie ULC, Utrecht Liften Schindler Liften, Den Haag Klimaat Carrier Airconditioning, Hazerswoude-RIjndijk Bouwtijd Oplevering Totale investering Aantal bedden

juli 2007 tot december 2010 1e fase september 2010/ 2e fase dec 2010 € 210 mln incl. BTW 572

Bouwen aan de zorg

19

ziekenhuisspecial

ULC Groep over duurzaam installeren in de zorgsector

‘Integrale aanpak biedt kansen voor duurzaamheid’

Carrouselopstelling van de behandelplekken in het nieuwe gebouw van Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) - VU.

De ULC Groep heeft meer dan veertig jaar ervaring met het realiseren van installaties voor ziekenhuizen, en is dan ook een begrip in de zorgsector. Niet alleen vanwege de specialistische technische en logistieke kennis, ook omdat het bedrijf voorop loopt als het gaat om duurzaam installeren. Een integrale benadering van het ontwerp, de realisatie én de exploitatie zijn daarbij het uitgangspunt. Zo worden tevreden gebouwgebruikers, financieel rendement en milieuzorg ook op de lange termijn gegarandeerd.

Al vanaf het begin van de jaren ’70 is ULC actief in de gezondheidszorg. In de loop der jaren heeft het bedrijf zowel technisch als logistiek specialistische kennis en ervaring opgebouwd; in ziekenhuizen, ok-complexen,

De ULC Groep in het kort De ULC Groep is een vooraanstaand installatiebedrijf in de utiliteitssector en in het bijzonder de zorgsector. Alle disciplines zijn onder één dak verenigd: werktuigbouwkunde, elektrotechniek, datatechniek en brandbeveiligingssystemen. ULC denkt mee in ontwerpteams en tekent daarnaast voor vakkundige engineering, realisatie en technisch onderhoud en beheer.

Opdrachtgevers kunnen rekenen op een interdisciplinaire aanpak, energie-efficiënte en duurzame oplossingen, innovatiekracht, maatwerk en uitstekend projectmanagement.

20

Bouwen aan de zorg

poliklinieken, apotheken, tandheelkundige centra, revalidatiecentra, verpleeg- en verzorgingstehuizen; van nieuwbouw en uitbreidingen tot renovaties binnen volledig doorfunctionerende instellingen. ULC is expert op het gebied van integratie van gebouwinstallaties met medisch-technisch apparatuur en de toepassing van duurzame installaties, zoals warmte-krachtkoppeling en warmte/koudeopslagsystemen. De kennis en ervaring wordt ingezet om de gebouwinstallaties doorlopend te optimaliseren en een bijdrage te leveren aan het terugdringen van de energiekosten.

Integrale aanpak Een belangrijk speerpunt van ULC is het bieden van duurzame oplossingen. Antoon van Rooijen, directeur ULC Technisch Beheer: “Duurzaamheid vraagt om een koppe-

ling tussen ontwerp, realisatie én exploitatie.

Het fundament voor een duurzaam eindresultaat moet al in de ontwerpfase gelegd worden. Steeds vaker werken we daarom volgens het principe van Total Life Cycle Costs (TLCC). Daarbij worden niet alleen de investeringskosten van een installatie vastgesteld, maar wordt tevens gestreefd naar een optimale beschikbaarheid van installaties tegen minimale energie- en onderhoudskosten op de lange termijn. Daartoe denken de specialisten van ULC Technisch Beheer al in de ontwerpfase van een project mee over te maken ontwerpkeuzes. Deze aanpak stelt de opdrachtgever in staat om een goed afgewogen investeringsbeslissing te nemen, waarbij het belang van de gebouwgebruiker, het rendement op investering en milieuzorg ook op de lange termijn gewaarborgd zijn.”

■

ze zorg Referentieproject:

Nieuwbouw Maasstad Ziekenhuis In het recent opgeleverde Maasstad Ziekenhuis verzorgde de ULC Groep alle Een W-installaties. Het ziekenhuis is met een vloeroppervlak van 86.000 m2 één van de grotere ziekenhuizen in Nederland en maakt onderdeel uit van een uitgebreide zorgboulevard. Wim Berger, directeur van ULC Verwarming, vertelt enthousiast: “Deze opdracht is een prachtig voorbeeld van de brede expertise van ULC als ziekenhuisinstallateur. Het ziekenhuis beschikt over alle denkbare moderne ziekenhuistechnologie en is ontworpen met oog voor duurzaamheid. Het gebouw wordt onder meer verwarmd met stadsverwarming en daarnaast installeerde ULC een groot aantal warmteterugwinunits. Momenteel wordt hard gewerkt aan de inrichting van de afdelingen en naar verwachting kunnen de eerste patiënten er vanaf maart 2011 terecht. Al met al een klus waar ULC met trots op terugkijkt.”

d Ziekenhuis wint BouwAward 2010

n

e

n

­

Referentieproject:

Nieuwbouw Erasmus Medisch Centrum De ULC Groep verzorgt in samenwerking met BAM-Techniek alle E- en W-installaties voor de nieuwbouw van het Erasmus Medisch Centrum (EMC) in Rotterdam. Deze langlopende opdracht is illustratief voor de positie die ULC binnen de zorgsector inneemt. Wim Berger was intensief betrokken bij de aanbesteding en vertelt: “De nieuwbouw van het EMC is op dit moment één van de grootste bouwprojecten in de Nederlandse gezondheidszorg. Het gebouw heeft een vloeroppervlak van maar liefst 185.000 m2 en alle installatietechnische voorzieningen die je bij een groot academisch ziekenhuis kunt bedenken, worden er gerealiseerd. Het grote bouwvolume, de looptijd tot 2017 en de locatie - vlak naast Kwaliteitsborging van de technologie hoort het bestaande ziekenhuis in hartje Rotterdam - maken het project tot een grote een gesloten cirkel te zijn. Onze dienstver­ uitdaging. Een mooie kans om onze naam als gespecialiseerd installatiebedrijf lening omvat die complete keten: van advies nog eens te onderstrepen.” en onderhoud. Imtech Care & Cure biedt u

r

totaaloplossingen op het gebied van elektro­

e

techniek, werktuigbouw, ICT en medische

n

apparatuur. U kunt zich op onderdelen door

e

Imtech laten ondersteunen, maar u kunt ook

­

e

huis als een bouwpr niveau. Waardering sing van duurzame maat ziet de jury ter bezoekers en patiën kunnen oriënteren. infrastructuur van h termijn volop flexib gelijkheden voor aan

De criteria waarop d oordeeld zijn onder heid, functionele as kleur- en materiaalg en participatie van c hele traject.

Het Vlietland Zieke een duidelijke visie

en inspectie tot en met installatie en beheer

e

t

Dit werd bekend gemaakt tijdens het NVTG Congres dat plaatsvond op 15 april in het Congreshotel Mooirivier in Dalfsen. Het Vlietland Ziekenhuis was een van de acht genomineerden van de in totaal 40 inzendingen. Het thema van de Nederlandse Vereniging voor Technisch facilitair management in de Gezondheidszorg was dit jaar ‘Bouwen voor zorg met een menselijke maat’. Trefwoorden in dit kader zijn onder meer: kleinschaligheid en inbedding in wijken en buurten niet alleen in care maar ook in cure. De NVTG BouwAward, een beeld van kunstenares Ineke van Dijk, werd uitgereikt door de juryvoorzitter prof. dr. Robbert Huijsman. De prijs werd in ontvangst genomen door Ron van der Hoeven MBA, kliniekmanager van het Vlietland Ziekenhuis, ir. Donald Schotel, senior adviseur van Deerns raadgevende ingenieurs en architect ir. Pieter Walraad van EGM architecten. De jury ervaart het Vlietland Zieken-

Referentieproject:

Nieuwbouw Albert Schweitzer Ziekenhuis

Op de locatie Dordwijk van het Albert Schweitzer Ziekenhuis in Dordrecht is een compleet nieuw gezondheidspark gebouwd. De ULC Groep realiseert er het complete traject aan ons uitbesteden. Wij alle E-installaties én tekent gedurende 35 jaar voor het onderhoud. Albert hebbenDubbink, er niet voor niets ons specialisme van bedrijfsleider bij ULC Technisch Beheer: “De nieuwbouw van het Algemaakt. bert Schweitzer Ziekenhuis is een mooi voorbeeld van de manier waarop ULC het TLCC-concept toepast. Tegelijk met de opdracht voor de realisatie van de Wij de techniek, u hetverwierven resultaat. we namelijk een 35-jarig onderhoudscontract voor de nieuwbouw Samen succes vol. op basis van prestatieafspraken. Om die afspraken waar te kunnen installaties maken, zat ULC Technisch Beheer al in de ontwerpfase aan tafel. De opdrachtgever weet met deze werkwijze precies waar hij op de lange termijn aan toe is en heeft zowel tijdens de realisatie- als de gebruiksfase één aanspreekpunt als het om de installaties gaat.”

n hebben aan het Vlietland Ziekenhuis gewerkt:

otterdam, Tel. +31 10 447 74 00

ULC Groep b.v. www.zorg.imtech.nl www.ulcgroep.nl

Labradordreef 18 Postbus 2405, 3500 GK Utrecht T +31 (0)30 26 50 500 F +31 (0)30 26 20 895 www.deerns.nl

info@ulcgroep.nl www.ulcgroep.nl

www.egm.nl

www.nora.com/nl

Bouwen aan de zorg

21

ziekenhuisspecial

verbouwing online te volgen De verbouwing van het Erasmus Ziekenhuis in Rotterdam is rechtstreeks op de webcam te volgen via www.erasmusmc.nl/nieuwbouw

22

Bouwen aan de zorg

+

ERASMUS Medisch Centrum, rotterdam

Nieuwe visie op zorg

is basis voor grootscheepse herontwikkeling Erasmus MC De nieuwe hoge hijskraan (letterlijk: torenhoog!) is begin november geplaatst en alleen al met die nieuwe eyecatcher kan nu werkelijk niemand in Rotterdam er meer aan ontkomen; de grootscheepse renovatie van het Erasmus MC, aan de rand van het centrum van de stad. Maar het is niet zomaar een renovatie of ‘willekeurige’ herschikking van gebouwen, functies of te creëren interactiviteit. Volgens Liesbeth van Heel, sectormanager Expertisegroep Nieuwbouw van de Directie Huisvesting van het Universitair Medisch Centrum Rotterdam en Bas Molenaar, coördinerend projectarchitect van EGM Architecten uit Dordrecht, wordt met dit meerjarige verbouwingsproject een compleet nieuwe invulling gegeven aan hoe gezondheidszorg moet worden aangeboden en… hoe dit feitelijk – dus ook in de gebouwenstructuur – het beste kan worden georganiseerd. “Al vanaf de eerste planvorming en de initiële gesprekken realiseerden we ons goed dat dit project letterlijk ‘out-of-the-box’ denken vereiste. Ons visiedocument ‘Patiëntenzorg 2015’ was de leidraad.

De patiënt wordt prominent op de voorgrond gezet.”

efficiënter zou kunnen werken, waarbij de patiënt altijd prominent voorop zou blijven staan. Er werd dus veel gevraagd van onze creativiteit.”

De werkzaamheden voor Molenaar bestonden daarom niet alleen uit het tekenen van een ontwerp op verzoek van de opdrachtgever. “Er werd van mij verwacht dat ik ging meedenken over de visie achter de gewenste transformatie. Want, wil je als architect zo’n groot project aankunnen en begrijpen, dan móet je ook de processen erachter willen begrijpen. Met andere woorden: hoe werkt gezondheidszorg? Hoe werkt het Erasmus MC? Welke weg wil het ziekenhuis bewandelen in het ontwikkelen van zorg, het faciliteren van opleidingsplekken en het verbeteren van de wetenschap? Wat is de missie? En wat is de strategie? Ik ben in deze casus altijd op zoek geweest naar de efficiency van de bedrijfsvoering. Ook bleek een stukje intelligente flexibiliteit nodig. Want, tijden veranderen. En daarmee de essentie van zorgvraag.

En dus moet je anticiperen op de toekomst en het gebouw altijd diverse mogelijkheden laten voor ander gebruik. Het is een uitdagende zoektocht geweest naar nieuwe methodieken en andere – vaak niet bestaande - samenhangen. Ik heb daarom uiteindelijk gekozen voor verschillende atria’s waar de verschillende functionaliteiten c.q. specialismen bij elkaar komen.

De harde ruimtelijke begrenzingen die altijd zo specifiek waren voor het scheiden van de die specialismen, verdwijnen dus definitief.” ➤

Dat laatste statement lijkt een open deur, maar in de weerbarstige praktijk lijkt dit meestal niet het geval. “De meeste ziekenhuizen – ook wij – zijn naar specialismen ingedeeld,” vertelt Van Heel die al sinds 1992 bij het ziekenhuis is betrokken en nu medeverantwoordelijk is voor de coördinatie van het gecompliceerde bouwproject. “Er werd traditioneel gekeken naar wat de arts kan. Echter, als je een slag maakt naar de noden van de individuele patiënt, dan moet je de organisatie ook naar een andere maat willen gaan vormen. Ja, dat klinkt logisch en ook geheel van deze tijd maar de wijze waarop je processen inricht – en dus ook de architectuur en indeling van je nieuwe gebouwen vormgeeft – is een gecompliceerde. Je kunt daarbij niet over één nacht ijs gaan.”

Molenaar vertelt dat daarbij bovendien nog een extra uitdaging aan de orde was. “Er is in Rotterdam, op de locatie, een beperkt aantal vierkante meters beschikbaar. We bouwen immers niet in de wei en dus moeten we er voor zorgen dat de lopende processen in het bestaande ziekenhuis tijdens de bouw niet verstoord worden. Dat betekende dat we indringende discussies met elkaar moesten voeren omdat elke keuze in de ontwikkelfase er toe zou moeten leiden dat de eindgebruiker uiteindelijk slimmer en

Ook ‘s avonds wordt er nog gewerkt

Bouwen aan de zorg

23

U moet er niet aan denken!

Maar als het t贸ch gebeurt, kunt u maar beter brandwerende schuifdeuren van Boon Edam hebben.

Veiligheid bij brand eerste prioriteit U zult er alles aan willen doen om ervoor te zorgen dat mensen in geval van brand de tijd hebben om veilig buiten te komen. De kunst van vluchttijdvergroting en schadebeperking is, om brand niet over te laten slaan van ruimte naar ruimte.

Onze 60 minuten brandwerende automatische schuifdeuren bieden u hiervoor een bijzonder veilige oplossing. Ze zijn officieel gecertificeerd door het Centrum voor brandveiligheid van TNO-Efectis volgens NEN 6069, esthetisch vormgegeven, werken geruisloos bij dagelijks gebruik en zijn robuust, veilig, bedrijfszeker en betrouwbaar.

Meer weten? Bel 0299 38 08 08 of kijk op www.boonedam.nl.

www.automatischeschuifdeur.nl

+

ERASMUS Medisch Centrum, rotterdam

Erasmus Medisch Centrum vanuit de lucht gezien

Molenaar doelt met dat laatste op het effectief laten samenkomen van verschillende disciplines in het ziekenhuis die qua werkzaamheden in meer of mindere mate gerelateerd aan elkaar zijn. “Dit ontwerp sluit nu veel meer aan bij hoe de maatschappij in elkaar zit,” vertelt Van Heel.

“De patiënt zal in de nieuwe situatie gaan ervaren dat de zorg om hem heen wordt georganiseerd en dat hij niet meer naar de zorg toe hoeft.

Naast de praktische efficiency – door de met glas overkapte allee door het complex - ontstaat een vanzelfsprekende routing die een minimum aan bewegwijzering nodig heeft en doen we ook veel meer recht aan onze academische status: we zijn en blijven immers een opleidingsinstituut – één op de drie medewerkers zit in een opleiding! - en het is dus onze core business om kennis te willen delen. Omdat verschillende disciplines letterlijk dichter bij elkaar zijn gesitueerd, ontstaat er dus een snellere kruisbestuiving. Dat geeft een boost aan de kwaliteit van de zorg, die we willen bieden.”

Van Heel erkent dat deze ontwerp- en bouwvisie bij aanvang in verschillende lagen van de organisatie flink wat discussies opleverde. “Er is altijd sprake van wat traditioneel denken. Iedereen probeert gek genoeg toch zijn eigen eilandje te creëren en een unieke status te verwerven. Maar nieuwe ideeën hebben ook tijd nodig en moeten beklijven. En dat lijkt nu heel aardig te lukken. Het interessante is bovendien dat in de huidige

huisvesting – waar fysiek nog helemaal geen sprake kan zijn van het samenbrengen van verschillende specialismen - de verschillende disciplines zich intussen toch meer en meer op elkaar zijn gaan richten. Je ziet dus langzamerhand een cultuuromslag ontstaan. Dus van specialismedenken naar patiëntgericht zorg aanbieden.”

Molenaar erkent dat de rol van de architect in dit type vraagstukken in de laatste jaren wezenlijk aan het veranderen is. “Daar is het Erasmus MC een duidelijk voorbeeld van! Een architect moet nu veel meer competenties en kwaliteiten hebben om tot een beter eindproduct te komen, dat voldoet aan de huidige en steeds wisselende normen, waarden en wensen van de maatschappij. De architect is vooral een deskundige regisseur van de processen geworden. Hij heeft een meer leidende rol gekregen en is meer dan ooit een adviseur geworden. Ikzelf ben altijd breed georiënteerd geweest, ik duik gevraagd en ongevraagd in de processen en ik trof het wat dat betreft ook met onze opdrachtgever; deze wilde beslist een kritische dialoog aangaan. Ik denk daarom dat Rotterdam over een aantal jaren een state-of-the-art ziekenhuis binnen de gemeentegrenzen heeft waar op een unieke – maar wel veel meer klantgerichte – zorg wordt geboden. En mocht de zorgvraag wezenlijk veranderen, dan durf ik met zekerheid te stellen dat dit gebouw meteen klaar is om volgende stappen te zetten.” ➤

Bouwen aan de zorg

25

De meest complete beveiligingsoplossing voor uw zorginstelling!

Naast een prettige werksfeer en de optimale zorg voor uw gasten is een veilige omgeving natuurlijk een must voor uw personeel, uw gasten en uzelf. In de meer dan 100 jaar dat Ajax Chubb Varel actief is in het beveiligingsvak hebben we veel ervaring opgedaan met het beveiligen van zorginstellingen als ziekenhuizen, bejaardenhuizen en psychiatrische instellingen. Vanuit 17 vestigingen levert Ajax Chubb Varel hoogwaardige beveiligingsproducten en -diensten die een optimale oplossing bieden voor elk beveiligingsprobleem.

Tot het producten- en dienstepakket behoren: Brandblussystemen Een brand in een technische- of ver blijfsruimte wordt met een blussysteem snel en adequaat bestreden.

Toegangscontrole Voorkomen dat onbevoegden toegang krijgen tot niet publieke ruimten.

Branddetectie Een adequate branddetectie kan mensenlevens redden en rampzalige gevolgen tot een minimum beperken.

Camerabeveiliging Met behulp van camerabeveiliging kunt u situaties observeren en registreren, desgewenst via uw netwerk.

Brandblussers Met brandblussers of brandslanghaspels kan een brand door personeel of gasten snel geblust worden.

Terreinbeveiliging Reguleer de toegang tot uw terrein met een slagboom, eventueel gekoppeld aan een betaalsysteem.

Noodverlichting Noodverlichting kan voor komen dat er paniek ontstaat en stelt de aanwezigen in staat de ruimte snel te verlaten.

Alarmcentralediensten De alarmcentrale waarschuwt u en/of hulpinstanties direct in geval van een alarm, 24/7 en 365 dagen per jaar.

Training en consultancy Laat u personeel op het gebied van veiligheid door onze specialisten trainen. Zo voldoet u aan de eisen.

Service op afstand Wij assisteren ook vanaf afstand.

O.a. door mee te kijken bij een calamiteit of het traceren van mensen.

Service en onderhoud Onze servicemedewerkers zorgen er voor dat uw veiligheidsvoorzieningen adequaat blijven functioneren.

ChubbCare ChubbCare is het complete intramu rale zorgconcept dat communicatie, zorg- en veiligheidsoplossingen met elkaar verbindt.

Het ChubbCare zorgconcept kan veelal met de bij u al aanwezige systemen en appartuur gerealiseerd worden. Kijk op pagina 61 van dit jaarboek om te zien wat ChubbCare voor uw organisatie kan betekenen.

Inbraakbeveiliging Beveilig uw belangrijke ruimtes tegen inbraak. Zo kunt u schade en diefstal van o.a. (patienten) dossiers beperken.

Uw veiligheid is onze zorg!

Advertentie Jaarboek Bouwen aan de zorg.indd 1

Meer informatie?

Ajax Chubb Varel T: 088 - 112 40 00 E: info@ajaxchubbvarel.nl I: www.ajaxchubbvarel.nl

19-11-2010 13:05:01

+

ERASMUS Medisch Centrum, rotterdam

Niet voor niets wordt er door het ziekenhuis op dit moment behoorlijk veel geïnvesteerd in communicatie. “Deze omslag in denken moet je immers aan de buitenwereld vertellen. Dat zijn we bovendien moreel verplicht omdat we met publieke middelen werken,” zegt Van Heel. “Het is een gebouw van en voor de toekomst. Door het robuuste raamwerk van kolommen en de grote vrije vloeroppervlakten – zoals in de atria – blijft het mogelijk wijzigingen aan te brengen in het gebruik van de verschillende verdiepingen en ziekenhuisfuncties. Die voordelen brengen we voor het voetlicht. Bovendien is er bewust voor gekozen om de inrichting van het gebouw compleet los te koppelen van het casco-ontwerp. Het ontwerpen doen we namelijk het liefst zo kort mogelijk voordat het gebouw ook daadwerkelijk in gebruik wordt genomen, zodat de laatste inzichten en technische ontwikkelingen kunnen worden meegenomen. Daarmee zetten we onszelf ook nadrukkelijk in de markt als een modern ziekenhuis.” Van Heel benadrukt dat de totale omvang van het ziekenhuis uiteindelijk niet veel groter is dan het nu

is. “Wel wordt het ziekenhuis compacter en overzichtelijker, waardoor het efficiëntere en slimmere zorg mogelijk maakt. Door gevestigd te blijven in het centrum van Rotterdam geven we tevens aan dat het Erasmus MC zichtbaar, bereikbaar en herkenbaar is voor alle Rotterdammers en mensen uit de omstreken. Dat geldt natuurlijk ook voor de studenten, die een wezenlijk onderdeel vormen van onze populatie. Wij wilden bovenal niet meegaan in de tendens om ziekenhuizen naar de randen van de steden te verplaatsen. Een ziekenhuis, met alle aanverwante functies en faciliteiten, is wat ons betreft een belangrijk onderdeel van de maatschappij, dus van de stad en zeker van het centrum! Maar daar moet je in alle planvorming en in elke te voeren discussie wel effectief mee willen omgaan. Het is weliswaar nog even wachten – de afronding van het bouwproces wordt verwacht in het jaar 2017 – maar het Erasmus MC zal een ziekenhuis worden dat zal voldoen aan de meest actuele inzichten, waarbij de zorg zowel letterlijk als figuurlijk om de patiënt heen wordt gebouwd.”

■

FEITEN EN CIJFERS Project Opdrachtgever Architect Aannemer

E-installatie W-installatie

Beton storten

Nieuwbouw Erasmus MC Erasmus MC EGM architecten Bouwcombinatie nieuwbouw Erasmus MC bestaande uit Ballast Nedam Speciale projecten en BAM Utiliteitsbouw Installatiecombinatie BAM Techniek en ULC Erasmus MC, BAM Techniek en ULC

Bouwtijd Totale oppervlakte gebouw

december 2009 tot voorjaar 2017 184.000 m2 bvo

Bouwen aan de zorg

27

ziekenhuisspecial

St. Antonius

pioniert

in Leidsche Rijn

Utrecht-West wacht al jaren op een nieuw algemeen ziekenhuis. De locaties Overvecht en Oudenrijn van het St. Antonius Ziekenhuis zijn vier decennia oud en het steeds verder uitdijende stadsdeel Leidsche Rijn zorgt voor een grote bevolkingsaanwas in de Domstad. In juni werd bij de vernieuwde A2 uiteindelijk de eerste paal geslagen voor de nieuwe locatie Leidsche Rijn. “Onze topklinische zorg blijft in Nieuwegein, maar medio 2013 staat hier een compleet en toegankelijk stadsziekenhuis,” aldus manager Nieuwbouw Walter Corsten.

Al in 1999 presenteerde De Jong Gortemaker Algra – de huidige ontwerper - de eerste schetsen van het nieuwe ziekenhuis. Dat was overigens op grofweg dezelfde locatie gepland: het toekomstige centrum van Leidsche Rijn, dat straks met een grootschalig winkelcentrum, een intercitystation en misschien wel het hoogste gebouw van Nederland een stedelijk brandpunt zal worden. In 2004 moest het ziekenhuis open, maar problemen met het verwerven van de benodigde gronden, nieuw locatie-onderzoek en een mislukte aanbesteding zorgden voor vertraging. De uiteindelijke fusiepartner van het toenmalige Mesos Medisch Centrum werd het St. Antonius Ziekenhuis – met tot dan toe een topklinisch ziekenhuis in Nieuwegein en een transmuraal centrum in Hou-

28

Bouwen aan de zorg

ten - en het ontwerp werd ruimtelijk en zorginhoudelijk ingepast in het fusieproces. “Hierdoor hebben wij de ontwikkeling uiteindelijk kunnen bespoedigen,” vertelt Corsten. Met het besluit tot nieuwbouw begin 2010 is tevens besloten tot afstoting van de locaties Overvecht en Oudenrijn. “Hiervoor worden momenteel kopers gezocht; de gemeentelijke plannen gaan uit van sloop en woningbouw, maar wij ontwikkelen zelf niet meer op dat terrein. Wij hebben wel besloten in woonzorgcentrum Tamarinde in Overvecht enkele poli-functies onder te brengen; in Kanaleneiland is dat ter vervanging van de locatie Oudenrijn waarschijnlijk niet nodig, want dat ziekenhuis ligt straks vlakbij de nieuwe locatie Leidsche Rijn.”

+

st. ANTONIUS, NIEUWEGEIN

Concentratie Om dezelfde reden wordt straks ook de tijdelijke polikliniek in Leidsche Rijn-Vleuterweide gesloten, maar waar het natuurlijk om gaat is het nieuwe ziekenhuis aan de A2. De topklinische zorg – zoals hartchirurgie – en de kraamafdeling van het St. Antonius worden geconcentreerd in de opgeknapte locatie Nieuwegein – nummer 2 in de onlangs gepubliceerde Dr. Yep-gids (beste zorg). Corsten: “Kwaliteit gaat bij ons voor afstand; wij willen kunnen garanderen dat er ‘24/7’ voldoende gekwalificeerd personeel aanwezig is.”

De locatie Leidsche Rijn krijgt een horizontale opzet, met een doorlopende glazen gevel, waarachter zich drie gebouw-brede verdiepingen bevinden.

Op het dak worden langwerpige verpleegverdiepingen geplaatst. “Met 4x36 klinische bedden en een vijfde vleugel in casco; die kunnen wij dan later nog invullen. De flexibele ruimte in het gebouw is goed doordacht.” Dat is met

Groot stadsziekenhuis eerste speler in centrum name van belang omdat er voortschrijdend inzicht is op het gebied van de benodigde aantallen verpleegbedden. “Ontwikkelingen op het gebied van scopie maakt dagbehandeling steeds beter mogelijk. Het ziekenhuis krijgt daarom een uitgebreide dagbehandeling met 70 plaatsen, aangevuld met 8 bewaakte bedden op de afdeling cardiologie en 9 dialyseplaatsen.”

Entree Wie het gebouw straks binnenkomt – via station Leidsche Rijn Centrum of de ontsluitende Soestwetering - kan vanuit de centrale hal direct naar de Spoedeisende Hulp; op de begane grond zijn verder de dagbehandeling en de afdelingen endoscopie, beeldvormende technieken, fysiotherapie en revalidatie gevestigd, alsmede het mortuarium en het OK-complex.

Dat wordt ingericht met 10 operatiekamers, een grote sterilisatie-afdeling en verkoeverruimte. De polikliniek bevindt zich op verdieping 1 – met roltrappen bereikbaar vanaf de centrale entree; op de tweede verdieping zijn laboratoria, (flex-)werkplekken en de afdeling ICT gevestigd en de derde verdieping is helemaal voor de techniek bestemd, waaronder de afdeling van manager Nieuwbouw Corsten. “Alle functies zijn dus functioneel en praktisch gegroepeerd, voor een betere planning en bereikbaarheid en dus een betere zorg; logistiek is alles in dit gebouw.” Het St. Antonius Ziekenhuis is in Leidsche Rijn vastgoedontwikkelaar van een acht voetbalvelden groot terrein, waarop verder een parkeergarage met 516 plaatsen en een Medisch Psychiatrisch Centrum zijn voorzien; het laatste gebouw wordt gedeeld met organisatie voor geestelijke gezondheidszorg Altrecht. “Eigenlijk maken wij optimaal gebruik van dit terrein: flexibele gebouwen omsloten door water; dat zorgt ook voor een zekere ruimtelijkheid, maar je moet niet vergeten dat wij ons in een zeer stedelijke omgeving bevinden. Het St. Antonius Ziekenhuis is op dit moment de eerste speler in Leidsche Rijn Centrum, ondanks de vertragingen, en dat is best opmerkelijk. Maar in 2013 zal het ongetwijfeld snel drukker worden rond het ziekenhuis, dat meteen na ingebruikname goed bereikbaar zal zijn met bus, trein, via lokale ontsluitingswegen en de A2.”

■

FEITEN EN CIJFERS Project Opdrachtgever Architect Installaties

St. Antonius Leidsche Rijn St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein/Utrecht De Jong Gortemaker Algra, Rotterdam ULC Groep, Utrecht

Start bouw juni 2010 Ingebruikname medio 2013 Omvang 54.000 m² bvo ziekenhuis

9.300 m² bvo Medisch Psychiatrisch Centrum Totale investeringskosten €285.000.000

externe financiering + €50.000.000

eigen middelen (inclusief renovatie locatie

Nieuwegein en complete inventaris)

Bouwen aan de zorg

29

ziekenhuisspecial

Masterplan voor het

AZ Maria Middelares in Gent Het Algemeen Ziekenhuis Maria Middelares in Gent krijgt een complete facelift. Tegen 2016 komt op de site aan de Kortrijksesteenweg een volledig nieuw ziekenhuis (vervangingsnieuwbouw). Hedendaags, open en luchtig en met een zeer groot comfort en gebruiksgemak voor patiënten en personeel. En uiteraard veel ruimte voor de hoogtechnologische infrastructuur en technieken. Daarnaast komen er een nieuw kinderdagverblijf, een ondergronds parkeerniveau, een school, een klooster en gebouwen voor onderwijs- en gezondheidsgerelateerde zaken. Het oude ziekenhuis, de materniteit en het oude kinderdagverblijf zullen verdwijnen nadat de nieuwe gebouwen in gebruik genomen worden. De vrijgekomen ruimte wordt een park.

Dit is zonder twijfel een meerjarenplan met een duidelijke toekomstvisie die in verschillende stappen zal verwezenlijkt worden. De algemeen directeur van het ziekenhuis, professor Pascale Verdonck en de architecten Gerard Groot Zwaaftink (EGM architecten – Nederland) en Marc Lens (van LLOX architecten – België), stellen ons het Masterplan voor.

Geschiedenis In 1999 fusioneerden de ziekenhuizen Maria Middelares in Gent en SintJozef in Gentbrugge tot het AZ Maria Middelares. Beide campussen blijven tot op vandaag apart functioneren als ziekenhuis met (bijna) alle faciliteiten. Op de campus aan de Kortrijksesteenweg bevindt zich naast het ziekenhuis, ook een school voor verpleegkunde, een kinderdagverblijf, een materniteit en een klooster.

In 2001 formuleerde de Vlaamse overheid de aanbeveling om alle acute zorg samen te brengen in één groot ziekenhuis van 600 bedden, op de site aan de Kortrijkse Steenweg. Het AZ Maria Middelares moest beide ziekenhuizen zoals ze vandaag werken, herbekijken en nieuwe plannen ontwikkelen. Daarom kochten ze in eerste instantie twee bijkomende percelen grond aan en startten met de planning voor de vervangingsnieuwbouw.

Na het afleveren van een stedenbouwkundig attest n° 2 werd met de stad Gent en de Stedenbouwkundige Dienst een Masterplan ontwikkeld en uitgewerkt voor de gehele site. Voor het ontwerp hiervan schreef het AZ Maria Middelares een wedstrijd uit. Op basis van het ontwerp en de ervaring van de verschillende architectenteams, viel de keuze uiteindelijk op het team van de Belgische architectengroep LLOX uit Wilrijk en de Nederlandse groep EGM architecten uit Dordrecht.

De architecten Dit architectenteam EGM – LLOX is niet toevallig samengekomen, voor dit project en ze zijn ook niet zo maar uitgekozen. Beide groepen hebben een jarenlange ervaring in ontwerpen voor de zorgsector. Zo zijn 70% van de projecten van EGM afkomstig uit deze sector en is men betrokken bij ongeveer 40 % van alle Nederlandse ziekenhuizen. Ook de Belgische groep LLOX is voor 80% werkzaam in de zorgsector. ➤

30

Bouwen aan de zorg

Gevel aan de kant van de ringvaart

+

MASTERPLAN AZ MARIA MIDDELARES, GENT

Entree

Binnenzicht Atrium

Bouwen aan de zorg

31

info@llox.eu www.llox.eu T +32 3 828 09 08 F +32 3 828 13 12 L.Mortelmansstraat 9 2610 Wilrijk

+

MASTERPLAN AZ MARIA MIDDELARES, GENT

Hun uiteenlopende ervaring is een groot pluspunt voor dit mega project.

Gerard Groot Zwaaftink: “In Nederland zijn wij vaak wat vóór qua ontwikkelingen en regelgeving in de sector. De Belgische poot van ons team is dan weer zeer ervaren in de typisch Belgische structuur van de verschillende overheden. Ons beider ervaring kan alleen maar een pluspunt zijn voor dit prachtige project.”

De inplanting Een ziekenhuiscampus is geen eiland, het staat niet op zichzelf. Alle beslissingen die genomen worden (gebouwen, vormen, afmetingen, groen, parkeerruimte) moeten passen binnen het grotere geheel van de stedenbouwkundige plannen van een stad. Deze buurt ligt aan de zuidrand van Gent en aan de rand van twee zeer belangrijke invalswegen (E40) naar het centrum. Het is een groene en mooie residentiële buurt met rijke woningen en vrij veel kantoren.

Er werd bij de inrichting van de volledige campus heel veel aandacht besteed aan een groene omgeving, de inplanting van de parkeerruimtes, het verkeer en het openbaar vervoer. Dit laatste willen de opdrachtgevers duidelijk stimuleren. Er komt een promenade die het ziekenhuis verbindt met de tramhalte op de Kortrijksesteenweg en die de bussen van de Lijn tot bij de ingang van het ziekenhuis brengt.

Het autoverkeer heeft reeds een dubbele op- en afrit op de R4 en zal op het terrein naar parkings leiden die een niveau lager liggen dan de promenade en de inkom (ingang) van het ziekenhuis. Ze zullen gedeeltelijk overdekt zijn. De niet overdekte parkings zullen aan het gezichtsveld worden onttrokken door het lager gelegen niveau.

Een stappenplan Het nieuwe ziekenhuis zal op de bestaande campus verrijzen. Het zal gebouwd worden ten noorden van blok Heelkunde waar nu de oude materniteit en het oude kinderdagverblijf liggen. Deze gebouwen worden afgebroken vooraleer de werken in januari 2011 zullen starten.

Patientenkamer

In de eerste fase (2010) werden een nieuw kinderdagverblijf (vooraan bij de campus hoek Kortrijksesteenweg en R4) en een nieuwe materniteit (aan de Poolse Winglaan) gebouwd. Beide faciliteiten zijn onlangs in gebruik genomen.

De bouw van het nieuwe ziekenhuis zal in 2015 volledig klaar zijn. Pas daarna wordt het oude ziekenhuis gesloopt en zal de vrijgekomen ruimte als groene zone met een parkachtig karakter ingericht worden. In de laatste fase zullen langs de R4 de gebouwen komen voor de onderwijs- en gezondheidsgerelateerde zaken. Bij de verwezenlijking van de nieuwe campus zal een deel van het groen op het terrein moeten wijken. Maar de plaats waar nu het oude ziekenhuis staat, zal later benut worden om het groene karakter van de omgeving weer op peil te brengen. Het nieuwe ziekenhuis zal opnieuw een ziekenhuis in het groen zijn.

Plannen voor de toekomst Het nieuwe ziekenhuis bevat 631 bedden en een operatiekwartier met 17 operatiekamers. Het is groots opgezet en heeft duidelijk een toekomstvisie en wil zeker geen ziekenhuis zijn dat binnen 20 jaar oubollig is. De architectuur, de opbouw, de structuur zijn zo opgezet dat structurele veranderingen (bijvoorbeeld meer of minder kamers, een groter of kleiner operatiekwartier, aanpassingen aan nieuwe eisen en wetten) kunnen plaatsvinden zonder dat er nieuwe gebouwen moeten bijkomen. De bestaande structuur, het skelet, is geconcipieerd met het oog op flexibiliteit en uitbreiding zodat het moderne ziekenhuis kan mee evolueren met de snelle medische en technische vernieuwingen.

Zwaaftink: “De plannen zijn tussen de start in 2003 tot op heden al verschillende keren gewijzigd. Dit was ook nodig, omdat ideeën en technieken voortdurend wijzigen. Het is een groot project met een blik op de toekomst. En dit vroeg een zeer grote soepelheid van ons architectenteam. Vandaag zijn de plannen bevroren want we kiezen nu de aannemer.”

Het goede gevoel Open, groen en parkachtige omgeving

Verdonck: “In ons verhaal staat de patiënt centraal. Wij willen een nieuw ziekenhuis dat ervaren wordt als een helende omgeving, die rust en vertrouwen geeft, uitnodigend en toegankelijk is. ➤

Bouwen aan de zorg

33

nora®, uw partner in de gezondheidszorg.

Goed om te weten dat er een specialist is!

De aantrekkelijke rubber vloerbedekkingen van nora® zijn de eerste keuze bij de inrichting van ziekenhuizen. Niet alleen bieden ze een aantrekkelijk design, maar ook alle belangrijke technische eigenschappen die ziekenhuizen nodig hebben voor hun dagelijkse werk.

nora flooring systems B.V. T +32 26575250 T +31 416 286140 www.nora.com

+

MASTERPLAN AZ MARIA MIDDELARES, GENT

Bovenaanzicht

in het ontwerp.

Het is een vrij hoge (meer dan twee verdiepingen hoog) ruimte die zeer licht en open is. Het atrium verwelkomt de patiënt en de bezoeker op een duidelijke en niet verwarrende manier. Hierin komen een grote ontvangsthal, de opnamebalie, de receptie en het restaurant.

Vanuit het atrium zijn alle ambulante functies direct bereikbaar: aan de ene zijde de poliklinische afdeling en aan de andere zijde de medischtechnische diensten met medische beeldvorming, spoed, het daghospitaal en de hemodialyse. De horizontale circulatie op dit niveau (dat overigens systematisch op alle verdiepingen werd doorgetrokken) is bewust zeer kort en overzichtelijk gehouden. Patiënten, personeel en bezoekers leggen zeer korte loopafstanden af om van de ene faciliteit naar de andere te geraken. De verticale circulatie is geconcentreerd tot één liftenbatterij met vier bezoekersliften en staat centraal in het atrium.

Materialen Lens: “We kozen voor vertrouwde gevelmaterialen, namelijk baksteen met lateien en dorpels in Blauwe Hardsteen. Baksteen is een ecologisch en duurzaam materiaal. Door het gelijmd te verwerken, krijgt de gevel een strakke en moderne uitstraling. In combinatie met de grote glaspartijen en de houten gevelbekleding (van de patio’s) wordt een harmonisch evenwicht nagestreefd van open en gesloten, van hard en zacht.”

De structuur is een betonnen skelet met vlakke paddestoelvloeren, dat flexibel invulbaar is en een grote vrijheid creëert die noodzakelijk is voor de diverse technische en medische installaties.

■

FEITEN EN CIJFERS Daarom hebben we heel veel zorg besteed aan het open en lichte karakter van het ziekenhuis. Een voorbeeld hiervan is het ruime, lichte en luchtige atrium en de grote patio’s die veel natuurlijk licht tot diep in het gebouw laten doordringen. We kozen ook voor een groot deel éénpersoonskamers omwille van de hygiëne en de privacy. De patiëntenkamers hebben allemaal kamerhoge ramen. Dit geeft de meest intense relatie met de buitenomgeving. Liggend in bed of zittend in de zetel is daarmee goed contact met landschap, lucht en wolken!”

Wat betreft uitzicht en oriëntatie speelt het plan in op het residentieel karakter van de omgeving, de natuur rond de Maaltebeek en het verkeer van de R4, en de ringvaart. De ontwerpers hebben ernaar gestreefd om aan dit hele gebied de uitstraling te geven van een residentieel gezondheidspark.

Indeling Lens: “Het gebouw wordt open op de omgeving geplaatst, heeft een zeer leesbare structuur en een duidelijk voelbare overgang van publieke naar private zone (straat, parking, inkom, atrium, afdeling, kamer).”

Het nieuwe ziekenhuis heeft een U-vormig plan en zal bestaan uit drie blokken: twee bijna evenwijdige blokken die als het ware de dragende sokkel zijn voor het derde blok dat er dwars opkomt (daarin worden de verpleegeenheden of het beddenblok ondergebracht ). Tussen deze sokkels ontstaat een atrium dat een zeer centrale en opvallende plaats heeft

Project Masterplan AZ Maria Middelares – 9000 Gent Opdrachtgever AZ Maria Middelares Zorgverlener AZ Maria Middelares Architecten EGM architecten - Dordrecht

en LLOX architecten – Wilrijk Hoofdaannemer nog niet toegewezen Studiebureau Studieburo De Klerk Engineering – Brugge Bouwtijd 01-2011 tot 06-2015 Selectie architecten 2003 Voorbereidende werken

Totale oppervlakte terrein

Tijdelijke kraan 2010 Nieuw kinderdagverblijf 2010 Tijdelijke torenparking 2010-2011 Start nieuwbouw 2011 Oplevering 2015 78.399 m² (7 ha, 83 are, 99 m²)

Capaciteit gebouw

Kostprijs Masterplan Aantal bedden

99 plaatsen daghospitaal 508 bedden 22 intensieve zorgenplaatsen (I.C.) 17 operatiezalen 200 miljoen euro 631

Bouwen aan de zorg

35

ziekenhuisspecial

Veel daglicht door

verkavelen in stroken Het Jeroen Bosch Ziekenhuis betrekt in 2011 een nieuw gebouw en wil dan het meest patiëntgerichte ziekenhuis in Nederland zijn. Ondanks de 121.000 vierkante meter aan nieuw- en verbouw blijft het ziekenhuis uiterst ‘behapbaar’.

Met witte slofjes om de schoenen – om geen zand binnen te lopen – begeven bouwdirecteur Wim Matser en de architecten Mario Hendrikx en Gijs Raggers zich in het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) in Den Bosch.

Patiënten zijn er nog niet. Wat opvalt? Licht, licht en nog eens licht. Daglicht wel te verstaan. Overal in het ziekenhuis. Welhaast onmogelijk voor een ziekenhuis met 730 bedden en een oppervlakte aan nieuwbouw van 104.000 m2. Geen enkel algemeen ziekenhuis in Nederland zet ooit zoveel vierkante meters ziekenhuisgebouw in één keer neer, als het JBZ. De oplossing die de architecten Hendrikx en Raggers van EGM Architecten uit Dordrecht vonden, was het gebouw te verkavelen in stroken. “Het ziekenhuis bestaat uit vier langgerekte bouwdelen die verbonden worden door een boulevard. Door dit ontwerp met de vier verbonden gebouwen en de boulevard, is de afstand tussen functies die met elkaar samenhangen klein,” zegt Raggers.

Op veel plekken is het aangrensende natuurgebied De Gement goed zichtbaar.

De bouwdelen van het Jeroen Bosch zijn 21 meter smal zodat er veel daglicht binnenvalt. Zelfs op de operatiekamers valt er daglicht binnen. Tussen de bouwdelen liggen de binnentuinen. Elke binnentuin krijgt een andere uitwerking in beplanting en bestrating. “We wilden geen repeterende ramen aanbrengen. Door de ramen te laten verspringen wordt het speelser,” zegt Hendrikx. Het hoofdmateriaal van de gebouwen is baksteen. Gekozen is voor vier kleuren metselwerk. “We wilden niet bij ieder bouwdeel dezelfde kleur aanbrengen.

Daarmee komt het niet massief over.

Een kleur aangebracht bij de ene zijde, komt terug in het aanpalende gebouw,” merkt Raggers op.

36

Bouwen aan de zorg

+

JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS, den bosch

Vervanging Het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis is gebouwd op de locatie van het huidige Willem Alexander Ziekenhuis, dat daarvoor deels is gesloopt. Alleen het casco bleef overeind. De verbouw van het Willem Alexander Ziekenhuis omvat 17.000 m2. Het nieuwe JBZ dient als vervanging voor de huidige ziekenhuizen: Groot Zieken Gasthuis, Carolus en Willem Alexander. Het JBZ is liefst een derde ofwel 50.000 m2 kleiner dan het vloeroppervlak dat de huidige drie Bossche ziekenhuizen nu in gebruik hebben.

De eerste paal ging op 6 november 2007 de grond in. Een jaar later werd het hoogste punt bereikt. Dat klinkt haast onwerkelijk. Met welhaast chirurgische precisie voltrok zich de bouw. Tijdens hoogtijdagen liepen maar liefst 800 werklieden rond. Het nieuwe ziekenhuis wordt grotendeels in elkaar gezet met prefab onderdelen uit een gevelfabriek. Tot het complex behoren ook de nieuwbouw van het Regionaal Gezondheids Centrum (instelling voor psychiatrische patiënten), Revalidatiecentrum Tolbrug en het radiotherapeutisch behandelingcentrum Dr. Bernard Verbeeten Instituut.

Deze gebouwen zijn verbonden met het ziekenhuis. Patiënten en bezoekers parkeren hun auto op de parkeervelden en de parkeergarage bij de hoofdingang. Artsen en medewerkers krijgen een parkeergarage vlakbij de personeelsingang. ➤

Bouwen aan de zorg

37

Waar wilt u naar toe?

g n i s s opvlooroalle de

gebruikers

...

Volledige e automatisch ring bestu bestemmings

bare Aanpas id lhe hefsne

De eerste vraag die je stelt als je samen een lift betreedt is: “Waar wilt u naar toe?” Dat is typisch genoeg ook de eerste vraag die wij stellen als we kennis maken met een nieuwe klant. Of als we met een bestaande klant een nieuw project bespreken. Möhringer Liften B.V. kent geen standaardprojecten. We onderzoeken samen met de opdrachtgever telkens weer wat de wensen zijn op het gebied van capaciteit, logistiek, stijl en materiaalgebruik. Vervolgens bedenken we een bijpassende transportoplossing. Daarin zijn we zo flexibel mogelijk. Alleen op het gebied van veiligheid doen we geen concessies. Maar dat zult u ons vast graag vergeven.

Alles voor bijzondere wensen

Ins deurope telbare n tijde n

Natuurlijk kunt u bij ons een standaardinstallatie bestellen: liften met bijvoorbeeld 625, 1000 of 1125 kilo hefvermogen. Onze expertise komt echter het beste tot zijn recht bij complexe of zelfs unieke vraagstukken. Een high tech design panoramalift.

Een vandaalbestendige stationslift. Een museumlift waar zelfs de sarcofaag van de farao in past.

Of een schokarme steriele beddenlift naar de operatiekamers. Zulke bijzondere opdrachten zijn voor onze adviseurs en technisch specialisten een echte uitdaging. Zij verleggen graag steeds opnieuw de grenzen van hun kunnen om u veilig naar uw bestemming te brengen.

www.mohringer.nl

‘Zorg staat voorop en dat kan alleen samen’ Wolter & Dros is een creatieve en innovatieve partner die integraal en complementair technische installaties ontwerpt, installeert, onderhoudt en beheert. Met vestigingen verspreid over heel Nederland vormen ruim zestienhonderd gemotiveerde mensen de toegevoegde waarde van ons product. www.wolterendros.nl WD_Adv_Zuster_197x130.indd 1

Wolter & Dros. Techniek met karakter.

11-11-10 13:49

+

JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS, den bosch

Kleur Bouwdirecteur Matser somt het Programma van Eisen op: aanpasbaar, behapbaar, flexibel, scheiding back- en frontoffice en goede bereikbaarheid.

“Het is qua volume groot, maar dat voelt niet zo aan,” zegt Matser. “In een ziekenhuis vindt er altijd verschuiving plaats van functies. In het ontwerp is hier rekening mee gehouden. In de toekomst kunnen ziekenhuisfuncties eenvoudig tegen elkaar worden uitgewisseld.” De medisch specialisten hebben geen eigen spreekkamers en het ziekenhuis gaat volledig digitaal. Per afdeling wordt in kleurgebruik en materialisering een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de identiteit van de verschillende vakgroepen.

Duidelijk onderscheid is er ook tussen patiëntgebonden en niet patiëntgebonden activiteiten. Het transport van goederen en materieel krijgt de beschikking over een geheel eigen bouwlaag. Het goederentransport vindt voor een deel geautomatiseerd plaats. De Automatisch Geleide Voertuigen (AGV’s) bewegen zich via aparte gangen en goederenliften.

De AGV’s transporteren onder andere maaltijden, linnen, afval en goederen tussen de opzetpunten (centrale keuken en overslagmagazijn) en afzetpunten bij de afdelingen.

Boulevard Bij de ingang komen de bezoekers op een boulevard. Van daaruit gaan ze met een roltrap of een lift naar een hoger niveau. De begane grond is voor het goederentransport en logistiek. De boulevard op de eerste etage is de slagader die de verschillende bouwdelen met elkaar verbindt. “Het middeleeuwse straatje loopt niet lijnrecht en heeft een zeshoekige natuurstenen tegelvloer. Aan de zijkant zijn houten kolommen aangebracht. De bezoeker kan zich daardoor overal goed oriënteren,” zegt Hendrikx. Aan de verbindingsas zijn gelegen een apotheek, winkeltjes, horeca, kapel en informatiebalies. Direct rondom de afdelingen voor diagnostiek liggen de

poliklinieken. Patiënten kunnen snel terecht en meteen worden doorverwezen voor vervolgbehandeling. Op de tweede bouwlaag bevindt zich een Kenniscentrum voor artsen en de andere medewerkers. Artsen gebruiken dit Kenniscentrum voor het uitvoeren van hun administratieve handelingen en het geven van onderwijs. Op deze bouwlaag bevinden zich eveneens de secretariaten en vergaderruimten. Een bouwlaag hoger zijn de zestien operatiekamers gelegen.

Eenpersoonskamers De verpleegafdelingen bevinden zich op niveau vijf tot en met acht. Voor de verpleegafdelingen is voor een hotelachtige omgeving gekozen. Het zijn merendeel eenpersoonskamers, waarbij de privacy van patiënten voorop staat. “Gepoogd is de kamers zo min mogelijk klinisch in te richten. De prettige ambiance resulteert in een sneller herstel van patiënten op,” zegt Matser. Dat geldt evenzeer voor de kraam- en couveusekamers waarin de techniek zoveel mogelijk is weggewerkt. Alleen waar nodig is zijn deze zichtbaar. Deze kamers beschikken over een eigen koelkast in de kamer, ICT-mogelijkheden en een stoel die omgebouwd kan worden tot een bed.

Inrichting De inrichting is niet klinisch, maar warm, sfeervol, open en gastvrij. Zo zijn de balies zo min mogelijk verscholen achter glazen wanden. Het wachten is veraangenaamd, omdat alle wachtruimtes grenzen aan de binnentuinen. Er is één palet aan kleuren. Dat schept eenheid, en tegelijkertijd diversiteit. Sommige afdelingen krijgen een eigen sfeer en kleurbeeld passend binnen het kleurpalet.

De witte slofjes om de schoenen van de bouwdirecteur en de architecten gaan weer uit. Over enkele maanden zullen de eerste patiënten het ziekenhuis betreden, zonder slofjes. Dan kunnen ze met eigen ogen de mooie elementen van het nieuwe ziekenhuis bekijken. ➤

Bouwen aan de zorg

39

It’s under your feet!

Tel: (040) 266 17 00 Fax: (040) 257 46 89 E-mail: gerflornl@gerflor.com www.gerflorbenelux.com

Voor al uw professionele PVC projectvloeren 55BP29 adv health Bouwen a Zorg.indd 1

06-05-10 13:45

Varwijk Interieurbouwers BV realiseert al decennia lang de vaste betimmeringen en maatwerkmeubilair voor tal van projecten in de zorgsector. Elk project wordt op individuele wijze benaderd en na een intensieve ontwikkelingsfase uitgevoerd op een industrieel hoogstaand niveau.

Installeren is opereren

INDIVIDUEEL / INDUSTRIEEL

Installeren is net als opereren een precisiewerk. Nauwkeurig en professioneel. Daarom heeft het VieCuri Medisch Centrum voor Kuijpers Installaties gekozen. Want wij weten wat precisiewerk is. Wij zeggen niet voor niets: “Gezonde gebouwen, betrouwbare processen!”

Centraal contactpunt: Kuijpers Installaties

5700 AC HELMOND

Postbus 121

T. 0492 57 86 00

Kuijpers heeft vestigingen in Arnhem, Den Haag, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Roosendaal, Tilburg en Utrecht.

17094

Varwijk Interieurbouwers BV | Anton Tijdinklaan 3 | 7071 CX Ulft tel. 0315 - 69 59 99 | info@varwijk.nl | www.varwijk.nl

Voorelkaar

www.kuijpers.com

+

JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS, den bosch

Realisatie van werktuigbouwkundige installaties in Jeroen Bosch Ziekenhuis Het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt één van de grootste algemene ziekenhuizen in Nederland. In slechts drie jaar tijd heeft Wolter & Dros in samenwerking met Burgers Ergon de werktuigbouwkundige installaties van dit nieuwe ziekenhuis gerealiseerd.

De installaties zijn over een totale oppervlakte van 168.000 m² aangebracht, waaronder klimaatinstallatie, waterinstallatie, sanitair, meet- en regeltechniek en specifieke laboratoriuminstallaties.

Ook is door Wolter & Dros gezorgd voor de bouwkundige afwerking van OK’s, CSA en de apotheek. Tevens zijn er een warmte- en koudeopslag gerealiseerd. Na oplevering worden ook de beheeren onderhoudswerkzaamheden opgepakt.

Vanwege de omvang, snelheid en complexiteit van het project heeft Wolter & Dros samen met Burgers Ergon een vast projectteam op locatie gehuisvest, in een nabij gelegen kantoorpand. In dit project is onderscheid gemaakt tussen casco installaties en afbouw installaties. De afbouw installaties zijn in de voorbereidingsfase pas tot definitieve inrichtingplannen ontwikkeld, zodat het ziekenhuis de laatste stand van de medische technologie kon inkopen.

Speelse meubels van Varwijk

Jeroen Bosch Ziekenhuis Varwijk voelt zich thuis bij een groot project als het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Een optimale beheersing van je productie en logistiek is dan van groot belang, omdat je anders het risico loopt dat je het overzicht over het hele project kwijtraakt. Om dat overzicht te behouden is een grote hoeveelheid informatie nodig. Elk van de meubelen voor een project krijgt een unieke code, zodat we te allen tijde per meubel kunnen zien wanneer het meubel op de bouwplaats dient te zijn.

Daaruit volgt direct een interne planning voor de vervaardiging van onze meubelen. De code is gelinkt aan een uniek meubel in ons ERPsysteem, waarin precies staat opgenomen welke maten het meubel heeft, welke materialen dienen te worden gebruikt enzovoorts.

De projectdefinitie laat toe om de planning in haar totaliteit te bezien, maar ook per onderdeel. Dat geeft Varwijk de mogelijkheid de werkzaamheden tot in detail te plannen. Dat was nodig, omdat de bouwscherpe eisen aan de planning stelde. Zij hanteerden een planning, die de werkzaamheden indeelde per deelgebouw, verdieping, zone, ruimte en toepassing. Doordat de planning van Varwijk makkelijk deelbaar is, kunnen zij haar werkzaamheden naadloos afstemmen op de planning van het Jeroen Bosch Ziekenhuis.

Bouwen aan de zorg

41

Vertrouw de zorg voor een gezond klimaat toe aan de specialist.

Ziekenhuizen en zorginstellingen zijn er in tal van variaties. Maar ze hebben allemaal één ding gemeen: een zo optimaal mogelijke welzijnstoestand van de patiënt. Carrier heeft hetzelfde doel.

Een goed klimaatbeheersingssysteem kan immers het welzijn van een patiënt beïnvloeden. Gezonde lucht voor een gezond klimaat. Carrier is ’s werelds grootste expert. Als uitvinders van de airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Klimaatbeheer op afstand bijvoorbeeld, dat doen we al in ruim 20% van alle Nederlandse ziekenhuizen. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to the experts. Carrier Airconditioning. Do you turn?

T (071) 341 71 11, www.carrier.nl

turn to the experts

+

JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS, den bosch

Maatwerk van Möhringer liften Het nieuwe, ultramoderne Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt in 2011 in Den Bosch opgeleverd. Ambitie is om het meest patiëntgerichte en patiëntveilige ziekenhuis van Nederland te worden. Möhringer ontwerpt en plaatst de 35 liften in het complex. Volledig afgestemd op de wensen van het Jeroen Bosch Ziekenhuis: veilig en comfortabel maatwerk. Met een hoge mate van efficiency want het besturingssysteem wordt gekoppeld aan de ziekenhuissystemen.

“Het voordeel van Möhringer is dat wij alles onder één dak hebben: ontwerp, engineering, productie en uiteraard het onderhoud,” vertelt projectleider Olaf Hulseboch. “Maatwerk in dit project houdt in dat wij ondermeer beddenliften leveren die groter zijn dan de standaard afmetingen en dat wij een steriele lift hebben geplaatst. Deze pendelt tussen twee steriele afdelingen en moet dus aan speciale eisen voldoen. Onze software zorgt voor de aansturing van goederenkarretjes die tijdens hun route ook per lift worden vervoerd. Een kaartlezersysteem fungeert als beveiliging: alleen personen met de juiste pas krijgen toegang tot bepaalde verdiepingen. Onze lijnen zijn kort en daarom zijn wij flexibel.”

Volgens Joost Feenstra, manager bestaande installaties, biedt de flexibele werkwijze van Möhringer ook veel voordelen in de serviceen onderhoudsfase. “Bij het samenstellen van een onderhoudscontract zitten wij bij voorkeur al in de aanbestedingsfase van een nieuwbouwinstallatie met de klant om de tafel. Onderwerpen als de gewenste onderhoudbaarheid en beschikbaarheid van de installatie komen dan al aan de orde, zodat we daar rekening mee kunnen houden bij de ontwikkeling. Dat betekent dat je volledig maatwerk kunt leveren, zowel in de nieuwbouw, als later, in het onderhoud.

Dat levert flinke besparingen op in de kosten voor het onderhoud.

Mocht er zich onverhoopt een storing voordoen, dan komt de melding direct bij ons binnen want wij hebben geen externe meldcentrale. Met alle klantinformatie onder handbereik kunnen wij veel sneller schakelen. Ook hier hanteren wij dus weer korte lijnen!”

Jeroen Bosch Ziekenhuis kiest voor zekerheid, kwaliteit en lange levensduur met de Mondoor Zweefdeuren Pieter Peeters Weem directeur, eigenaar en oprichter van Mondoor Zweefdeuren, die sinds 1989, dagelijks, actief en innovatief bezig is, met de ontwikkelingen van de Mondoor Zweefdeuren, voor de zorg, en steeds anticipeert op de markt. De Mondoor Zweefdeuren, bevatten geen mechanische delen, bieden ruimtebesparing, stabiliteit en rust in het interieur van de bewoner. Tevens bieden wij u de mogelijkheid, voor begeleiding van eigen onderhoud, of een jaarlijkse visuele inspectie van het Mondoor service team. Ook in België en Duitsland is Mondoor Zweefdeuren volop actief op de markt van de zorg. De Mondoor Zweefdeuren voldoen dan ook aan alle EU-normen en worden geaccepteerd door de Belgische- en Duitse overheid. Mondoor Nederland heeft sinds augustus vorig jaar een geheel nieuw pand, voorzien van alle hand-en automatische zweefdeuren die wij op de markt hebben voor de zorg instellingen. Tevens hebben wij een showroom tot u beschikking, voorzien van OK, beddenkamer met tillift ( Arjo Huntleigh ) en invalidentoilet met Privacy-module. Wanneer u prijs stelt op een rondleiding, dan kunt u contact op (laten) nemen met een van onze medewerkers om uw wensen en datum op elkaar af te stemmen.

FEITEN EN CIJFERS Project Opdrachtgever Zorgverlener Architect Aannemer

Nieuwbouw Jeroen Bosch Ziekenhuis Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch EGM Architecten, Rotterdam Bouwcombinatie Jeroen Bosch vof bestaande uit: Ballast Nedam, Hurks Van der Linden en Strukton Adviseur installaties Deerns raadgevende ingenieurs, Rijswijk Landschapsarchitect MTD landschapsarchitecten, Den Bosch E-installatie Imtech Nederland.

W-installatie Installatie Combinatie Jeroen Bosch vof (Burgers Ergon i.s.m. Wolter & Dros) Liftinstallatie Möhringer liften BV Luchtbehandeling Carrier Holland Heating Bakken- en buizentransport Swisslog Luxembourg S.A., Apeldoorn Vast-interieur Varwijk Interieurbouwers, Ulft Gordijnen Lensen Projectinrichters, Ammerzoden Artimo Textiles, Roosendaal Zweefdeuren Mondoor Zweefdeuren, Zaltbommel Vloeren Gerflor, Eindhoven Restaurant personeel Bouter B.V., Zoetermeer Bouwtijd: augustus 2007 – november 2010 Selectie architecten voorjaar 2003 Start nieuwbouw augustus 2007 Oplevering november 2010 Totale oppervlakte terrein circa 10ha Totale oppervlakte gebouw 170.000 m² incl. Revalidatiecentrum Tolbrug en Reinier van Arkel Groep

Bouwen aan de zorg

43

...laat de rest maar schuiven

Mondoor Zweefdeuren® Pieter Peeters Weem, directeur, eigenaar, oprichter van Mondoor

De pluspunten van de Mondoor Zweefdeur

Lijkt gewichtsloos bijzonder soepel en comfortabel in gebruik Innovatief ruimtebesparend, hygiënisch en drempelloos Lage exploitatiekosten geen slijtage, nauwelijks kans op storingen en levenslange garantie op de magnetische werking

Wilt u meer weten over de Mondoor Zweefdeuren?

Bel of stuur een e-mail naar één van de onderstaande adressen:

Mondoor Nederland

(H o o f d v e s t i g i n g )

Tel.: Fax: E-mail: Website:

Heksekamp 33 Postbus 2002 5300 CA Zaltbommel +31 (0) 418 - 51 64 20 +31 (0) 418 - 54 09 09 info@mondoor.nl www.mondoor.nl

Mondoor België Waterrijt 19a 3920 Lommel

Tel.: Fax: E-mail: Website:

+32 (0) 11 - 72 42 59 +32 (0) 11 - 72 81 63 info@mondoor.be www.mondoor.be

Tel.: Fax: E-mail: Website:

Mondoor Duitsland Heksekamp 33 Postbus 2002 5300 CA Zaltbommel +31 (0) 418 - 51 64 20 +31 (0) 418 - 54 09 09 info@mondoor.de www.mondoor.de

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Column ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ De terugtrekkende overheid en de grotere verantwoorde++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ lijkheid die iedere marktpartij - werkzaam in de zorg - in de +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ laatste jaren heeft ervaren en met dit kabinet in de komen++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ de jaren beslist nog meer zal gaan beleven, heeft een nieuw +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ bewustzijn op gang gebracht; de zorg – en daarbij onher+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ roepelijk alle aanverwante branches - moet nu zélf gaan ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ondernemen. De vraag is echter wat we precies onder onder+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ nemerschap verstaan. ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Een open deur? Zo op het eerste gezicht wel, maar diegenen die inten+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ sief het debat aangaan over wat ondernemerschap in Nederland feitelijk ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ is, komen al snel tot de conclusie dat iedereen een eigen definitie han+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ teert van het begrip ondernemerschap. Kijk alleen al maar eens naar de +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ politiek. Een terugblik op de verkiezingsprogramma’s van de Tweede Ka++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ merverkiezingen leert dat zo’n beetje iedereen het wel heeft over ‘eigen +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ risico en eigen rekening’. Echter, in de praktijk verschilt de interpretatie ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ daarvan aanzienlijk als men een kritisch oog over het gehele spectrum +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ van links naar rechts laat gaan. Er zijn partijen die de ondernemer letter++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ lijk definiëren als iemand ‘met lef’. Er zijn ook partijen die zeggen dat de +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ overheid ondernemerschap moet sturen om individuele kansen te ver++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ groten. +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Het is dus lastig om een debat te voeren over ondernemerschap in de ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ arena waar landelijk beleid wordt gevormd terwijl men het feitelijk over +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ andere nuances heeft. Daarom is het de hoogste tijd dat we in Nederland ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ één definitie van ondernemerschap gaan hanteren. +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Mijn voorstel: De ondernemer heeft bewust de keuze gemaakt om voor +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ eigen risico en voor eigen rekening te handelen waarbij hij/zij accepteert ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ dat er altijd een bepaalde mate van onzekerheid is over het huidige en +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ toekomstige inkomen. De ondernemer neemt zelf de verantwoordelijk+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ heid om niet alleen nu maar ook in de toekomst interessant te zijn en te ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ blijven voor potentiële doelgroepen c.q. afzetmarkten. De ondernemer +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ heeft visie ontwikkeld voor de toekomst, weet waar hij/zij over een paar ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ In de zorg zullen we dan onze eigen verantwoordelijkheden, verplichjaar wil staan, hoe zijn/haar ambities te formuleren en met welke strate+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ tingen en rechten beter in beeld hebben en zullen we een optimalere gie hij/zij die ambities weet te bereiken. ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ interpretatie kunnen geven aan de feiten rondom een terugtrekkende +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ overheid. We weten wat onze rol is.

Als iedereen deze definitie zou hanteren, dan kan het debat zuiverder ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ worden gevoerd.

Daar zijn het ware ondernemerschap en de zo beno+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Uiteindelijk profiteert het bouwen aan de zorg hiervan. En is dat niet een digde innovatieve inspiratie in ons land bij gebaat. Want elk beleidsplan, +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ambitie, die we met z’n allen nastreven?

■ elk proefballonnetje, elke suggestie of elk idee dat zowel bij de beleids++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ makers in Den Haag of in het bedrijfsleven wordt achtergelaten of ge+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Jerry Helmers, eindredacteur Bouwen aan de Zorg maakt, kan worden getoetst aan de waterdichtheid van die definitie. ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ Bouwen aan de zorg 45 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Wat is ondernemerschap?

ziekenhuisspecial

Het ziekenhuis als

visitekaartje De afgelopen jaren zijn in Nederland meerdere nieuwe ziekenhuizen opgeleverd en bestaande ziekenhuizen gerenoveerd en/of uitgebreid.

Tientallen, soms honderden miljoenen euro’s zijn gemoeid met deze grote projecten in de gezondheidszorg.

Jeroen Bosch ziekenhuis, Den Bosch

Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch

Begrippen als “kwaliteit” en “identiteit” spelen heden ten dagen een cruciale rol bij de profilering van ziekenhuizen. Niet alleen met betrekking tot de zorgverlening en de aangeboden specialismen, maar ook met betrekking tot de “uitstraling” van het ziekenhuis; het “karakter” en de “functionaliteit” van de buitenruimte. Het ziekenhuis wordt daarbij steeds meer gezien als een bedrijf dat haar klanten zo goed mogelijk wil

46

Bouwen aan de zorg

bedienen en goede voorzieningen beschikbaar wil stellen voor het personeel. Daarmee ontstaat er een vorm van concurrentie met andere ziekenhuizen. Het ziekenhuisterrein is vaak de eerste kennismaking met het ziekenhuis. Een efficiënte en overzichtelijke afwikkeling van verkeer zoals auto’s, fietsers, voetgangers, openbaar vervoer, expeditie en hulpdiensten is van belang om de bezoeker van het ziekenhuis gastvrij en veilig

te ontvangen. Helaas dreigt daarbij vaak de beleving- en gebruikswaarde van de buitenruimte ondergeschikt te raken aan het verkeerskundige programma.

MTD landschapsarchitecten ziet het ziekenhuisterrein altijd als een integrale opgave, waarbij zowel de te creëren sfeer als het functionele programma binnen één landschappelijke en ruimtelijke visie wordt ontwikkeld.

Kennemer Gasthuis, Haarlem

Orbis Medical Park, Sittard

Hierbij is in hoge mate aandacht voor materialisering en detaillering van de inrichting en de aanwezige inrichtingselementen. Ook verlichting speelt een bepalende rol in de ambiances die MTD wil verwezenlijken. Aspecten als verblijven, recreëren en ontspannen maar ook een aantrekkelijke en herkenbare inrichting van de buitenruime geven elk ziekenhuis

Orbis Medical Park, Sittard

daarmee een eigen “landschappelijke identiteit”. Voorbeelden als het Jeroen Bosch ziekenhuis te ‘s Hertogenbosch, ORBIS medical centre te Sittard, het Kennemergasthuis te Haarlem en het Sint Antonius ziekenhuis te Nieuwegein laten zien dat elk ziekenhuis zo haar eigen “landschappelijke visitekaartje” heeft gekregen.

■

MTD landschapsarchitecten is een ontwerp- en engineeringbureau met ongeveer 25 professionals op het gebied van landschapsarchitectuur, stedenbouw en civiele techniek. Het bureau adviseert in een breed werkveld van stedelijke en landschappelijke inrichtingsvraagstukken in Nederland, waarbij projecten in de gezondheidszorg zoals ziekenhuizen, psychiatrische- en verstandelijk gehandicapten instellingen en ouderenzorg al vele decennia een belangrijke doelgroep vormen.

MTD landschapsarchitecten adviseert hierbij van visievorming, ontwerp en uitvoeringsvoorbereiding tot en met de oplevering en nazorg van projecten.

Voor meer informatie kunt u terecht op de website: www@mtdlandschapsarchitecten.nl

MTD Landschapsarchitecten

Zuid-Willemsvaart 142 5211 NW ‘s Hertogenbosch T +31 (0)73 6125033 F +31 (0)73 6136665

mtd@mtdlandschapsarchitecten.nl www.mtdlandschapsarchitecten.nl

Bouwen aan de zorg

47

ziekenhuisspecial

‘Leesbare gebouwen’ in Dordtse stadswijk rond zorg en sport

Nieuwbouw ASZ is motor Gezondheidspark

Het Albert Schweitzer Ziekenhuis – een organisatie met 4 vestigingen en 2 buitenpoli’s in de Drechtsteden – concentreert haar Dordrechtse ziekenhuizen de komende jaren bij de Rondweg N3. De herontwikkelde ziekenhuiszone aan de Karel Lotsyweg is focuspunt van het zogenoemde Gezondheidspark, een brede stadswijk met zorg- en sportvoorzieningen, woningen, winkels, scholen en kantoren. “Het ziekenhuis is de trekker van een complete wijkontwikkeling, op een plek waar vroeger niets was,” zegt Bas Molenaar van EGM Architecten.

Impressie van het totale complex

‘Versmelting van ziekenhuizen’ Het nieuwbouwproject van het Albert Schweitzer Ziekenhuis op de locatie Dordwijk – strategisch gelegen aan de N3 - ging van start in 2001 en is onderdeel van een herschikking binnen de organisatie van het ziekenhuis voor de Drechtsteden, dat een verzorgingsgebied heeft van de Alblasserwaard tot in Zeeland. De nabijgelegen locatie Amstelwijck – eerder afgevallen als optie voor nieuwbouw – wordt gedeeltelijk ingehuisd en afgebouwd tot dagziekenhuis met poliklinische functies. Het ziekenhuis in Sliedrecht heeft die positie al in haar verzorgingsgebied; de locatie Zwijndrecht blijft een volwaardig streekziekenhuis. “Onze twee locaties in Dordrecht worden versmolten,” zegt hoofd huisvesting Jasper Meijer. “Tegelijkertijd zien wij een sterke daling in het aantal verpleegdagen, waardoor wij geen extra bedden nodig hebben, ondanks de clustering van locaties. Het concept Gezondheidspark leent zich ook goed voor een verdere herschikking van functies.”

48

Bouwen aan de zorg

EGM Architecten ontwierp de ziekenhuiszone in het Gezondheidspark en is tevens verantwoordelijk voor grootschalige herontwikkelingen als die van het Erasmus MC in Rotterdam en het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘sHertogenbosch. EGM-directeur Molenaar was 25 jaar geleden als ontwerper betrokken bij de nieuwbouw van de locatie Dordwijk van het Albert Schweitzer Ziekenhuis, dat momenteel wordt herontwikkeld. “In de jaren tachtig lag het gebouw nog echt aan de stadsrand en had het gebied geen duidelijke structuur; binnen het Gezondheidspark wordt het onderdeel van de stedelijke dynamiek.” Het hoofdgebouw van de locatie van het Albert Schweitzer Ziekenhuis wordt daartoe aan de voorzijde uitgebreid met een 46 meter hoog polikliniekgebouw met kantoorruimte voor het ziekenhuis, een spoedeisende hulp en een huisartsenpost, bestralingsbunkers, een zorghotel, een ROC-afdeling en het hoofdkantoor van de GGD Zuid Holland-Zuid. Ieder gebouw kan echter zelfstandig blijven functioneren, zelfstandig worden verhuurd en heeft een eigen uitstraling; de oudbouw blijft daarbij zichzelf, maar wordt wel technisch up-to-date gebracht.

+

ALBERT SCHWEITZER ZEIKENHUIS, dordrecht

Kwaliteitssprong De gevels van de intern verbonden nieuwe gebouwen aan de Karel Lotsyweg zijn verticaal ‘leesbaar’ en voorzien van duidelijk herkenbare entrees.

“Wij zetten hier een nieuw stuk stad neer, met gebouwen waarmee de gebruiker zich kan identificeren; tevens ligt er een praktische basis voor een goede functionele synergie tussen de gebouwdelen,” aldus EGM-projectarchitect Heleen Meinsma. Met andere woorden: meer samenwerking tussen afzonderlijke organisaties. “Leerlingen van de ROC kunnen gemakkelijk stage lopen in het ziekenhuis en het zorghotel wordt gedeeld met twee andere zorgorganisaties,” zegt Jasper Meijer, hoofd huisvesting van het Albert Schweitzer Ziekenhuis. “De hotelkamers kunnen daarnaast als piketkamers gebruikt worden; verder fungeren de vier bestralingsbunkers als dependance van het Erasmus MC met een regionale functie, en met het nieuwe Observatorium bij de hoofdentree hoeft iemand die op de SEH of de huisartsenpost binnenkomt en een nacht verpleging nodig heeft, niet meer naar een interne verpleegafdeling worden doorgestuurd. Belangrijk is dat wij op het gebied van ketenzorg een kwaliteitssprong gaan maken. Clustering van voorzieningen is daarbij onontkoombaar in het nu nog versnipperde ‘woud’ van zorg en wij moeten elkaar ook op operationeel niveau weten te vinden, kennis delen en leren van elkaar.”

Esplanade Het veel grotere concept Gezondheidspark - een compleet nieuwe stadswijk met het ziekenhuis, een ‘sportboulevard’ en een winkelcentrum als dragers - is geïnitieerd door het ziekenhuis en de gemeente Dordrecht en stedenbouwkundig uitgewerkt onder supervisie van Rein Geurtsen & Partners. Meijer benadrukt dat het Albert Schweitzer Ziekenhuis een belangrijke inspirator is achter het plan. “In samenspraak met de gemeente hebben wij op deze locatie een complete herijking van functies tot stand gebracht, op basis van veranderde marktwensen. Het Gezondheidspark is een integraal plan waarin samengewerkt wordt met de gemeente, het ziekenhuis en een ontwikkelaar.”

FEITEN EN CIJFERS Project Opdrachtgever Architect Adviseur E-installaties Klimaat Luchtbehandeling

nieuwbouw ASZ Albert Schweitzer Ziekenhuis, Dordrecht EGM Architecten, Dordrecht Deerns raadgevende ingenieurs, Rijswijk Carrier Airconditioning Carrier Holland Heating

Start bouw ziekenhuiszone Oplevering eerste bouwdeel van de ziekenhuiszone (GGD-gebouw)

September 2008 Eind 2009

Begin 2010 tot eind 2010: gefaseerde oplevering overige bouwdelen van de ziekenhuiszone (radiotherapie, Da Vinci College (ROC), spoedeisende hulp, Observatorium, poliklinieken, kenniscentrum, hotelgebouw, kantoorfunctie Albert Schweitzer Ziekenhuis); start verbouwfase Dordwijk (verbouw bestaande poliklinieken).

Esplanade, parkeren, winkels, horeca, bedrijven, woningen en kantoren 2010 – 2014 Omvang ziekenhuiszone 40.000 m² (waarvan 50%

ziekenhuisfuncties en 50% voor derden) Totale investeringskosten Gezondheidspark € 350.000.000

(excl. grondaankoop; prijspeil 2007) Bouwkosten ziekenhuiszone € 65.000.000 (prijspeil 2007)

Een blik op de intern verbonden gevels van de nieuwe gebouwen

Het Albert Schweitzer Ziekenhuis verwacht veel van de kruisbestuiving die hieruit voortkomt. “Van samenwerken word je beter! Wij mogen daarbij de Sportboulevard – met een ijshal, fitness, tennishal en zwembad – en de middenzone met winkels, bedrijven en woningen niet vergeten; het parkeerconcept is bijvoorbeeld gezamenlijk ontwikkeld; dat is ruimtelijk zeer aantrekkelijk gebleken: overdag parkeren bezoekers en medewerkers van het ziekenhuis in de parkeergarage en ‘s avonds bezoekers van de sportvoorzieningen.”

De term ‘zorgboulevard’ wordt zorgvuldig vermeden om verwarring met het sterke merk Gezondheidspark, dat in het nabijgelegen Leerpark een pendant weet, te voorkomen. Molenaar: “We spreken hier over een thematische wijk met een aantal belangrijke onderliggende pijlers. Zoals het vastgoed, maar zeker ook de esplanade, die van de Sportboulevard aan de N3 direct naar de hoofdentree van het ziekenhuis leidt.”

Polikliniek Deze diagonale voetgangersverbinding moet de relatie tussen zorg en sport symboliseren en uitdragen. Lopend over de esplanade komen de bezoekers – waarvan er op jaarlijkse basis meer dan 2 miljoen verwacht worden - in de toekomst een busstation, een parkeergarage met 2.600 plaatsen, branchegerichte winkels, medische bedrijvigheid en horeca tegen. Het commerciële middendeel wordt na oplevering van het Albert Schweitzer Ziekenhuis (eind 2010) nog verder ontwikkeld door Multi Vastgoed, maar de voetgan-

gersverbinding is al volop in gebruik, inclusief de vrije kruising met de Karel Lotsyweg – tevens hoofdverbinding met de wijk Sterrenburg. “Het 3 lagen hoge polikliniekgebouw loopt parallel aan de Karel Lotsyweg en volgt de esplanade. Zo vormt ze een stedelijke wand, zodat zowel een visueel heldere toeleidingsroute als een mooi en gevarieerd gevelbeeld ontstaat,” vervolgt Meinsma. “De voorkant van de ziekenhuiszone geeft je het idee in een dynamische stedelijke omgeving te verkeren, waarbij elk gebouw een eigen identiteit heeft met een eigen adres en voordeur.” Meijer: “Flexibel vastgoed op basis van onderscheidende gebouwen, dat is wat het Albert Schweitzer Ziekenhuis en haar partners beoogden en hebben gekregen.”

■

Bouwen aan de zorg

49

‘Mijn team heeft de perfecte werkomgeving’ In een operatiekamer moet alles perfect zijn. Het klimaat, de verlichting, de stroomvoorziening. Alles moet optimaal functioneren: nu en in de toekomst.

Deerns adviseert steeds meer ziekenhuizen over installaties en medisch technische inrichtingen. Altijd vanuit het perspectief van de gebruiker en met de

Gezonde leef- en werkomgeving Bedrijfskritische faciliteiten Duurzaamheid en energie Nieuwe techniek Veiligheid

toekomst in het vizier. Zo facilieert Deerns ook bij het opstellen van meerjarige onderhoudscontracten en het aanbesteden daarvan.

www.deerns.nl

.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .

... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. ..‘Bouwen .. .. .. ............. .. .. .. .. ..van .. .. ..zorg’ .. .. .....Dat .. .. .. is.. ..de .. .. .. .. ook .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. de gegarandeerde nalevering van onderaan de toekomst ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. delen gedurende de levensduur van de blusser missie voor de komende jaren van Nederlands ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. ..grootste .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. ..Medisch .. .. .. .. .. .. ..Cen.. .. .. .. .. een .. .. .. pre. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ziekenhuis: Universitair ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. trum Groningen. Het UMC Groningen, dat 1339 ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................................

“Dat Saval fabrikant en leverancier is, geeft een bedden telt, geeft een drieledige invulling aan ... .... .. .. .. .. .. .. ............. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... hoop zekerheid” vult dhr. Kuipers aan. “Niet ondeze visie. Pionieren in.. onderzoek, Kennis toet... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... nodig nieuwe blussers aanschaffen, maar hetsen en delen en Zorgzaam voor mensen. ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. zelfde .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. blustoestel tot de maximale leeftijd van ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

20 jaar, dat is duurzaam. Bovendien krijgen alle Alle drie dragen zij bij. .aan de verduurzaming ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. ..van .. .. .. de ............. .. .. is.. ..ziekenhuisbreed .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..te.. .. .. .. blussers .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. een barcode, zodat van ieder individuorganisatie. Dit ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. eel toestel de locatie inzichtelijk is bij de digitale rug te............. vinden. Zo koopt. de afdeling Bouw & Infra ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... rapportage.

Dat werkt uiterst efficiënt voor zoreeds duurzame energie in en zijn op het gebied ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... wel het UMCG als Saval.” van verlichting en koeling duurzame investerin... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... gen gedaan. ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Visie .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

De samenwerking tussen UMCG en Saval sluit op Besluitvorming ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. ..Uiteraard .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..UMC’s .. .. .. .. ..con.. .. .. .. .. zijn .. .. .. eigen ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. manier aan bij de visie van het ziekenhebben de verschillende ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. huis.

Pionieren, Kennis delen en Zorgzaam voor tact met elkaar over .duurzaam inkopen.

Ech... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... mensen.

Als eerste grote afnemer van de B6Pter werd het besluit om ook brandbeveiliging ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ...................................................

SC, deelt UMCG de kennis dat de relatie met het duurzaam in te gaan kopen op de werkvloer van ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... brandbeveiligingsbedrijf bijdraagt aan de zorg UMC Groningen zelf genomen.

Aan de hand van ... .... .. .. ..een .. .. ..onderzoek ............. .. ..plan .. .. .. ..opgesteld .. .. .. .. .. .. .. ..voor .. .. ..de .. .. .. .. voor .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. mensen. Tel daar de duurzame gedachte werd een ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. Digitale .. .. .. .. .. ..rapportage .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. bij op en men spreekt met recht van ‘bouwen vervanging van 650 brandblussers. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. aan .. .. .. de ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. toekomst van zorg’.

■ ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

Volgens beheertechnicus Emile Kuipers is. .het ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... verduurzamen van blusmiddelen in eerste in... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. ..Entree .. .. .. .. UMC .. .. .. .. ..Groningen .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... stantie gedaan om UMCG duurzamer te maken. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . .

“Maar als dat dient als. .voorbeeld voor andere ... .... .. .. ..UMC’s, .. .. .. ............. . .. .. .. .. meegenomen. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Het .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. is dat natuurlijk.mooi ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. gaat tenslotte over grote aantallen”, aldus Kui... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. ..pers. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................................

Afvalstromen verminderd ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ...................................................

De keuze viel op de nieuwe schuimblusser van ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................................

Saval, de B6P-SC. “Vooral het milieuvriendelijke ... .... .. .. ..aspect .. .. .. ............. .. .. greep .. .. .. .. .. onze .. .. .. .. aandacht”, .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. van deze blusser ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. zegt collega Jakob de Vries.

Traditionele schuim... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. ..blussers .. .. .. ............. .. .. .. ..blusmiddel .. .. .. .. .. .. .. ..dat .. .. ..elke .. .. ..5.. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. zorgen voor 6 liter ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. jaar afgevoerd dient te worden.

Een B6P-SC zorgt ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... voor slechts 0,3 liter per 10 jaar.

UMCG belast ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... het milieu daardoor met 15.210 liter blusmiddel ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... minder gedurende de .20 jarige levensduur van ... .... .. .. ..de.. .. blusser. .. ............. .. ..was .. .. .. ..ook .. .. ..de.. .. ..kostenbe.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ...................................................

“Uiteindelijk ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. sparing door de eenmalige schuimvervanging ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. ..in.. ..deze .. ............. .. ..argument. .. .. .. .. .. .. .. ..” .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..

20 jaar een goed ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................................................

Nederlands product ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ...................................................

Naast goed advies bij de aanschaf van blusmid... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... delen voor bijvoorbeeld specifieke ruimten, was ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... ... .... .. .. .. .. .. .. ............. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ................................................... .. .. .. .. .. .. ..Bouwen .. .. .. .. ..aan.. ..de.. ..zorg .. .. .. 51 .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... ............. ................................................... ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... .... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

UMC Groningen kiest voor duurzame veiligheid

ziekenhuisspecial

Uitbreiding Nij Smellinghe biedt plek aan nieuwe

zorgfuncties

Om alle voorzieningen waar mensen uit het verzorgingsgebied behoefte aan hebben, te kunnen onderbrengen, heeft ziekenhuis Nij Smellinghe te Drachten een flinke uitbreiding ondergaan. Er is een complex van vier torens met vier verdiepingen verrezen, een hypermodern facilitair gebouw, waarin tevens diverse nieuwe medische functies zijn ondergebracht.

52

Bouwen aan de zorg

+

nij smellinghe, drachten

“Nij Smellinghe heeft een uitbreiding plus vervanging ondergaan,” vertelt directeur Cees Meijer van het ziekenhuis in Drachten. “In de jaren zeventig zijn hier drie zusterhuizen gebouwd om leerling-verpleegkundigen te huisvesten. Eén daarvan is al gesloopt, in de andere twee zijn momenteel kantoorfuncties zoals ICT, Personeel & Organisatie, Administratie en PR en Communicatie ondergebracht. Maar omdat deze gebouwen niet meer van deze tijd zijn, hebben we gekozen voor vervangingsnieuwbouw.”

Daarin is de visie van Nij Smellinghe op zorg vertaald: zorgen dat alle voorzieningen waar mensen uit het verzorgingsgebied behoefte aan hebben, aanwezig zijn in het ziekenhuis. Naast de kantoorfuncties is in het nieuwe facilitair gebouw dan ook een aantal nieuwe zorgfuncties gehuisvest. Bijvoorbeeld het dialysecentrum, dat het Groninger Martini Ziekenhuis in Nij Smellinghe gaat onderbrengen. “Ook de Dokterswacht heeft er een plek, net als de politheek, de apotheek voor de poliklinieken en de Dokterswacht waar mensen dag en nacht terecht kunnen voor medicatie,” zegt Meijer. “Ook de geriatrie en podotherapie zijn op de begane grond ondergebracht.”

tect, met Burgers Ergon, dat verantwoordelijk was voor de E- en W-installaties, en met de man die de schakel vormde tussen de bouwpartijen en de ziekenhuisdirectie en daarmee toezag op de kwaliteit.”

“Het overleg verliep steeds heel soepel en duurde maar een halfuurtje,” vult Boorsma aan. “Elke week voerden wij ook coördinatieoverleg met derden over de planning. We hebben alle fases vanaf het definitief ontwerp doorlopen. Daarbij hebben wij bijvoorbeeld gekozen voor een maximale overspanning van de vloer, waardoor je het gebouw later ook opnieuw kunt indelen. Het is een flexibel gebouw geworden. Ook werkten we met prefab casco’s, waardoor we weinig hinder hadden van weersinvloeden.”

Torens

Op de tweede verdieping van de nieuwbouw zijn de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van de GGZ en de poli kindergeneeskunde, de poliklinieken, revalidatie, reumatologie en plastische chirurgie ondergebracht.

“In de twee bovenste lagen huisvesten we de kantoorfuncties,” vervolgt Meijer. “In totaal heeft het gebouw een oppervlakte van 6.100 vierkante meter. Cor heeft daar achttien maanden met hart en ziel aan gewerkt en heeft dat half november tot grote tevredenheid aan ons opgeleverd.”

Tempo

Het nieuwe facilitair gebouw heeft een moderne uitstraling gekregen. “We wilden een eigentijds gebouw neerzetten. De verbinding tussen nieuw en oud is gemaakt door tussen het facilitaire gebouw en het hoofdgebouw een glazen wand te plaatsen, waardoor het één geheel wordt,” legt Meijer uit. “Daarachter zal nog een Japanse tuin worden aangelegd.”

Een uitdaging voor Friso was het plaatsen van de eerste van de vier torens van het facilitair gebouw, dat op de begane grond volledig doorloopt maar op de hogere verdiepingen open gedeelten kent waar later nog uitbreiding mogelijk is. ““De betonelementen hebben per toren een gewicht van tien ton”, waarvan we de eerste met een hydraulische kraan op zijn plek moesten zien te krijgen over een afstand van dertig meter,” legt Boorsma uit. “Dat was spannend, maar bij de andere drie ging het een stuk gemakkelijker.”

Cor is Cor Boorsma van aannemer Friso Bouwgroep uit Sneek, de project leider die verantwoordelijk was voor de realisatie van het gebouw. Nij Smellinghe koos in de aanbestedingsprocedure voor Friso omdat het een goede aannemer is die van tempo houdt, zegt Meijer. “Daar houden wij ook van. Eén keer per maand was er overleg tussen het ziekenhuis en het bouwteam en eens per twee weken leidde Friso het overleg met de archi-

De torens waren zo zwaar omdat als materiaal was gekozen voor MBI betonsteen, dat zeer duurzaam is. Duurzaamheid is voor Nij Smellinghe, dat bijvoorbeeld ook aan warmte- en koudeopslag doet, een belangrijk aandachtspunt in het bouwproces. “Ons energiebeleid heeft als doel de CO2uitstoot en de energiekosten de komende jaren flink omlaag te brengen,” stelt Meijer. ➤

Bouwen aan de zorg

53

Uw partner voor zorg, sport, wonen, werken en recreatie!

Ver- en nieuwbouw ziekenhuis Nijsmellinghe Drachten

Wozoco Maartenshof Groningen

Zorgcentrum Woonark Dronten

Zorgcentrum De Burcht in Hoogezand

De Dilgt Haren

www.frisobouwgroep.nl Adres Pieter Zeemanstraat 9, Postbus 49, 8600 AA Sneek, T. 0515 - 42 99 99

Sneek

Leeuwarden

Heerenveen

Groningen

Almere

Neede

+

nij smellinghe, drachten

“Door duurzaam te bouwen, kom je niet in conflict met je omgeving en kun je flink besparen op je exploitatiekosten. Friso heeft hier goed in meegedacht en de gebruikte materialen zorgvuldig uitgekozen, voorgesteld en gebruikt.”

Nog niet klaar Dat Nij Smellinghe nu bijna volledig gerenoveerd is, betekent niet dat het werk erop zit. “We zijn al achttien jaar aan het bouwen en zijn nog steeds niet helemaal klaar,” vertelt Meijer. “Maar dat is goed, want als dat niet nodig is, sta je stil in je ontwikkeling. De Spoedeisende Hulp wordt nog uitgebreid en de oude kinderpolikliniek worden omgebouwd voor de noodzakelijke uitbreiding van de polikliniek Anesthesiologie, Urologie en ruimte voor het Apotheekservicepunt. Ook dient het Behandelhuis aangepast te worden. Als alles volgens plan verloopt, zijn we daar voor de bouwvakvakantie van 2011 mee klaar.”

Nu het facilitair gebouw er staat, is er wel even tijd om terug te blikken. “We zijn heel bij met hoe het gebouw is gerealiseerd”, zegt Meijer. “Het biedt ruim voldoende mogelijkheden om zowel de medische als de niet-medische functies uit te voeren. En de samen-

werking met Friso in het bouwproces is en was perfect.” Boorsma beaamt dat: “Er waren korte communicatielijnen. Er is visie en alles gaat in goed overleg. We passen daardoor heel goed bij elkaar.” ■

FEITEN EN CIJFERS Project Ziekenhuis Nij Smellinghe Opdrachtgever Nij Smellinghe, Drachten Zorgverlener Nij Smellinghe, Drachten Architect Van Manen en Zwart Architecten, Drachten Aannemer Friso Bouwgroep, Sneek Klimaat Carrier Airconditioning Luchtbehandeling Carrier Holland Heating Hang- en Sluitwerk Klunder, Drachten Bouwtijd april 2009 tot november 2010 Totale oppervlakte ziekenhuisterreinterrein 11 ha Totale oppervlakte Facilitair Gebouw 6.100 m2 Totale investering ca. € 15,0 mln

Bouwen aan de zorg

55