สภาพปญหาการจัดทําบัญชีครัวเรือน บานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร
กุลธิดา เสียงใส
พัฒนานิพนธนี้เปนสวนหนึ่งของรายวิชาฝกงานพัฒนาชุมชน (0109411) Practicum in Community Development ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2554 มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
ประกาศคุณูปการ พัฒนานิพนธฉบับนี้สําเร็จดวยดีเพราะไดรับความชวยเหลือ คําแนะนําจาก หลาย ๆ ฝาย ขอกราบขอบพระคุณ อาจารยสายไหม ไชยศิรินทร อาจารยที่ปรึกษา ที่ไดกรุณาใหคําปรึกษา แนะนํา ตลอดจนใหความชวยเหลือในการตรวจและแกไขขอบกพรองตาง ๆ รวมทั้งใหความรู เพิ่มเติม ขอมูลในหลายๆเรื่อง จนสามารถทําใหพัฒนานิพนธเลมนี้สําเร็จไดดวยดี ขอกราบขอบพระคุณสํานักงานพัฒนาชุมชนอําเภอโคกศรีสุพรรณ อาจารยภาคสนาม คุณภักดี พรมเมือง นักวิชาการพัฒนาชุมชนชํานาญการ ที่ไดกรุณาใหนิสิตรวมเรียนรู และฝกประสบการณ การพัฒนาชุมชน รวมไปถึงใหคําปรึกษา แนะนํา เกี่ยวกับการอยูในพื้นที่ ขอขอบพระคุณพอวิกรานต โตะชาลี ผูใหญบาน ตลอดจนชาวบานบานหวยยางเหนือ ที่ใหขอมูล และชวยเหลือในการประสานงานใหขอมูลตาง ๆ ที่เปนประโยชนตอการทําพัฒนานิพนธ อีกทั้งยังใหที่อยู อาศัยแกนิสิตที่ฝกงาน เหมือนลูกหลาน ขอกราบขอบพระคุณคณาจารยประจําภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยาทุกทาน ที่ไดกรุณาให ชี้แนะขอบกพรองตาง ๆ คอยอบรมสั่งสอน คอยชี้แนะมาตลอด ทําใหพัฒนานิพนธฉบับนี้สมบูรณยิ่งขึ้น ขอขอบคุณเพื่อนนิสิต สาขาวิชาการพัฒนาชุมชนที่ไดแนะนํา ชวยเหลือเพิ่มเติมขอมูลใหพัฒนา นิพนธนี้สําเร็จลุลวงดวยดี ขอบคุณครอบครัวที่ใหการสนับสนุนและใหกําลังใจแกผูวิจัยดวยดีตลอดมา จนทําใหผูศึกษา สามารถทําพัฒนานิพนธนี้จนสําเร็จ
ประโยชนและคุณคาของพัฒนานิพนธฉบับนี้ ผูวิจัยขอมอบใหแกผูที่มีพระคุณทุกทาน รวมถึงผูที่ สนใจพัฒนานิพนธฉบับนี้
กุลธิดา เสียงใส
สารบัญ เรื่อง
หนา
ประกาศคุณูประกาศ...........................................................................................................................
ก
บทคัดยอ.............................................................................................................................................. ข สารบัญ ..............................................................................................................................................
ค
สารบัญตาราง ....................................................................................................................................... ง บทที่ 1 บทนํา 1.1 ภูมิหลัง.................................................................................................................................
1
1.2 วัตถุประสงคของงานวิจัย .....................................................................................................
3
1.3 ขอบเขตการวิจัย...................................................................................................................
4
1.4 แนวคิดที่ใชในการศึกษา .....................................................................................................
5
1.5 เอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวของ..................................................................................................... 10 1.6 วิธีดําเนินงานวิจัย...............................................................................................................
12
1.7 นิยามศัพทเฉพาะ ..............................................................................................................
12
บทที่ 2 บริบทชุมชนทั่วไปของชุมชน 2.1 ประวัติศาสตรชุมชน .........................................................................................................
13
2.2 สภาพภูมิศาสตร ................................................................................................................
14
2.3 ความเชื่อประเพณีวัฒนธรรมและพฤติกรรม .....................................................................
16
2.4 องคกรชุมชน .....................................................................................................................
18
สารบัญ เรื่อง
หนา
บทที่ 3 บริบทดานเศรษฐกิจครัวเรือนหนี้สิน 3.1 การประกอบอาชีพ ............................................................................................................
19
3.2 ประเภทรายไดของครัวเรือน..............................................................................................
20
3.3 ประเภทรายจายของครัวเรือน.............................................................................................
21
3.4 ประเภทภาวะหนี้สินของครัวเรือน......................................................................................
22
บทที่ 4 สภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือนของครัวเรือนหนี้สิน 4.1 ความเปนมาของการจัดทําบัญชีครัวเรือน............................................................................
23
4.2 สภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือน............................................................................................
23
4.3 ความรูความเขาใจเกี่ยวกับการจัดทําบัญชีครัวเรือน.............................................................
81
4.4 ปญหาและความตองการในการจัดทําบัญชีครัวเรือน...........................................................
81
บทที่ 5 สรุปผลการวิจัยและขอเสนอแนะ 5.1 สรุปผล ...............................................................................................................................
82
5.2 อภิปรายผล..........................................................................................................................
83
5.3 ขอเสนอแนะ........................................................................................................................
85
สารบัญ เรื่อง
หนา
บรรณานุกรม......................................................................................................................................
89
ภาคผนวก...........................................................................................................................................
90
ภาคผนวก ก รูปภาพประกอบพัฒนานิพนธ........................................................................................... 91 ภาคผนวก ข รายชื่อผูใหขอมูล ............................................................................................................. 107 ภาคผนวก ค แผนทีบ่ าน......................................................................................................................... 110 ภาคผนวก ง ปฏิทินวัฒนธรรม............................................................................................................... 112 ภาคผนวก จ แบบสัมภาษณ .................................................................................................................. 115 ภาคผนวก ฉ ตัวอยางสมุดบัญชีครัวเรือน............................................................................................... 119 ประวัติยอของผูศึกษา............................................................................................................................. 124
สารบัญตาราง ตาราง
หนา
1 ประเภทรายจายสวนใหญของชาวบานหวยยางเหนือ......................................................................... 2 2 การประกอบอาชีพของชาวบานหวยยางเหนือ.................................................................................... 19 3 รายไดของชาวบานหวยยางเหนือ........................................................................................................ 20 4 รายจายของชาวบานหวยยางเหนือ...................................................................................................... 21 5 ภาวะหนี้สินของชาวบานหวยยางเหนือ............................................................................................... 22 6 บัญชีครัวเรือนประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 164 หมูที่ 9 บานหวยยางเหนือ....................... 24 7 บัญชีครัวเรือนประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 164 หมูที่ 9 บานหวยยางเหนือ......................... 26 8 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 180 หมู 9 บานหวยยางเหนือ....................... 27 9 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 180 หมู 9 บานหวยยางเหนือ......................... 32 10 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ..................... 35 11 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ....................... 37 12 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 113 หมู 9 บานหวยยางเหนือ..................... 38 13 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 113 หมู 9 บานหวยยางเหนือ....................... 42 14 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 40 หมู 9 บานหวยยางเหนือ...................... 45 15 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 40 หมู 9 บานหวยยางเหนือ...........................49 16 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 194 หมู 9 บานหวยยางเหนือ..................... 52 17 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 194 หมู 9 บานหวยยางเหนือ....................... 56
สารบัญตาราง(ตอ) ตาราง
หนา
18 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 124 หมู 9 บานหวยยางเหนือ.................... ..59 19 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 124 หมู 9 บานหวยยางเหนือ........................ 63 20 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 171 หมู 9 บานหวยยางเหนือ...................... 66 21 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 171 หมู 9 บานหวยยางเหนือ........................ 70 22 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ.......................73 23 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ...........................75 24 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 13 หมู 9 บานหวยยางเหนือ........................ 77 25 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 13 หมู 9 บานหวยยางเหนือ...........................80
บทที่ 1 บทนํา ภูมิหลัง บานหวยยางเหนือ หมู 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนครแบงแยกออก จากบานหวยยาง หมู 6 เมื่อป พ.ศ. 2538 หมูบานหวยยาง เคยเปนหมูบานที่ยากจนที่สุดแหงแรกในจังหวัด สกลนครและเคยเปนหมูบานประสบภัยแลงถึง 2 ครั้งดวยกัน ครั้งแรกเมื่อป พ.ศ. 2510 จึงมีการอพยพไปอยู ที่บานทามวง ตําบลน้ํากลั่น อําเภอเซกา จังหวัดหนองคาย จํานวน 20 ครัวเรือน และบางสวนยายไปอยูที่ บานโคกสําราญ ตําบลชมพู อําเภอบึงกาฬ จังหวัดหนองคาย และครั้งที่ 2 เมื่อป พ.ศ. 2524 ทําใหชาวบาน หวยยางไดรับความเดือดรอนอยางมาก จึงไดพากันเดินทางไปขอทานตามจังหวัดใกลเคียงตางๆ เชน นครพนม มุกดาหาร กาฬสินธุ เฉลี่ยประมาณ 90% ของครัวเรือนทั้งหมด ชาวบานบางสวนก็อพยพออกจาก หมูบานเพื่อไปทํางานตางถิ่น ชาวบานที่เหลือในหมูบานตองกลายเปนคนวางงานจนกระทั่งมีการลงขาวใน หนังสือพิมพเดลินิวส โดยมีการพาดหัวขาววา พบหมูบานขอทานแหงแรกของจังหวัดสกลนคร พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงทราบขาว พระองคจึงโปรดมีคําสั่งใหกรมชลประทานไดดําเนินการสราง อางเก็บน้ําหวยโท-หวยยางขึ้นในป พ.ศ. 2528 แลวเสร็จในป พ.ศ.2530 และพระองคทานไดเสด็จพระราช ดําเนินมาทําการเปดอางเก็บน้ําดวยพระองคเองในป พ.ศ. 2531 ตั้งแตบัดนั้นเปนตนมา จึงทําใหชาวบาน ใน ชุมชนบานหวยยางและหมูบานใกลเคียงในตําบลเหลาโพนคอ มีน้ําในการทําการเกษตร อีกทั้งมีการสงเสริม อาชีพตางๆใหกับชาวบาน นอกจากนี้แลวยังไดสงเสริมใหหมูบานหวยยางเปนหมูบานเศรษฐกิจพอพียงใน ดานการเกษตรใหเปนอันดับหนึ่งในอําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร บานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 เปนหมูบานที่มีปญหาหนี้สินแหงหนึ่ง (ดูรายละเอียดในตารางที1่ ) ซึ่ง หนวยงานของรัฐไดเขามามีบทบาทชวยเหลือ โดยในปพ.ศ. 2550 เจาหนาที่จาก ธนาคารเพื่อการเกษตร และสหกรณการเกษตร (ธกส.) ไดเขามาจัดอบรมใหความรูเกี่ยวกับการทําบัญชีครัวเรือนใหกับชาวบานเพื่อ เปนเครื่องมือในการจัดการปญหาหนี้สินดังกลาว
ตารางที่ 1 : ประเภทรายจายสวนใหญของชาวบานบานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 รายจายจากภาวะหนี้สินของประชาชนในหมูบาน 1.หนี้สินรวมทั้งหมูบาน
จํานวนหนี้(บาท) 7,160,000
2.หนี้สินเฉลี่ยตอครัวเรือน
48,000
3.หนี้สินเฉลี่ยตอคน
11,000
แยกกเปน 1.หนี้ ธกส.รวมทั้งหมูบาน
1,200,000
2.หนี้กองทุนหมูบาน
1,200,000
3.หนี้กองทุนราชการ
4,000,000
4.หนี้นอกระบบ
100,000
5.หนี้สินอื่นๆนอกเหนือจากขอ 1-4
660,000
จากการสัมภาษณผูใหญบาน พบวา ชาวบานยังมีปญหาในการทําบัญชีครัวเรือน กลาวคือ สวน ใหญชาวบานไมคอยมีเวลาจดบันทึกบัญชีครัวเรือน เพราะชาวบานตองออกไปทํางานตั้งแตเชาจนถึงเย็นจึง ทําใหไมมีเวลามานั่งทําบัญชีครัวเรือนและเกิดจากความเหน็ดเหนื่อยจากการทํางาน ทําใหชาวบานเองไม คอยสนใจที่จะจดบันทึกรายรับ – รายจาย นอกจากนั้นชาวบานไมไดมีรายรับเขามาทุกวันเลยทําใหชาวบาน บานหวยยางเหนือไมสนใจที่จะจดบันทึกรายรับ – รายจายของครัวเรือน และปญหาอีกอยางหนึ่งคือ ชาวบานขาดความเขาใจในการทําบัญชีครัวเรือน ขาดการชวยเหลือหรือคําแนะนําจากเจาหนาที่เมื่อมีปญหา ในการทําบัญชีครัวเรือน (นายวิกรานต โตะชาลี, สัมภาษณ) สํานักงานพัฒนาชุมชนโคกศรีสุพรรณ อ.โคกศรีสุพรรณ จ.สกลนคร เปนหนวยงานที่ดูแล รับผิดชอบ และดําเนินงานภายใตนโยบายการพัฒนาตางๆ ครอบคลุม 4 ตําบลคือ ตําบลแมดนาทม ตําบล ตองโขบ ตําบลดานคํามวง และตําบลเหลาโพนคอ ซึ่งในปงบประมาณ 2554 นี้ สํานักงานพัฒนาชุมชนโคก ศรีสุพรรณ มีนโยบายที่จะดําเนินงานสงเสริมหมูบา นเศรษฐกิจ โดยมีตําบลเหลาโพนคอเปนตําบลเปาหมาย ในการดําเนินนโยบาย และมีหมูบานหวยยางเปนหมูบานนํารอง โดยจะมีการใชกรอบตัวชี้วัด6×2 มาเปน
เกณฑ อีกทั้งจะมีการนําปรัชญาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาเปนแนวทางในการดํารงชีวิตและปฏิบัติตนของ ประชาชนในทุกระดับตั้งแตระดับครอบครัวจนถึงระดับชุมชน มีการสงเสริมใหชาวบานมีการจัดทําบัญชีครัวเรือนเพื่อตองการใหชาวบานหลุดพนจากการเปนหนี้ การที่จะเปนหมูบานเศรษฐกิจพอเพียงชาวบานตองมีการจัดทําบัญชีครัวเรือนอยางนอยรอยละ 70 ของ ครัวเรือนทั้งหมด และตองมีการนําตัวชี้วัด 6×2 มาเปนเกณฑ และตองการใหชาวบานอยูแบบพอเพียง พอประมาณ และบานหวยยางเหนือเปนพื้นเปาหมายของสํานักงานพัฒนาชุมชน เพื่อตองการใหบานหวย ยางเหนือเปนหมูบานเศรษฐกิจพอเพียง คําถามในงานวิจัย
1.ชาวบานมีการทําบัญชีครัวเรือนอยางสม่ําเสมอหรือไม ทําถูกตองไหม ใครเปนคนทํา เพราะเหตุ ใดถึงไมทําอยางสม่ําเสมอ 2. จะมีแนวทางอยางไรในการสงเสริมใหชาวบานทําบัญชีครัวเรือนอยางสม่ําเสมอและถูกตอง
วัตถุประสงค
1.
เพื่อศึกษาสภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือน ของชาวบานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร
2.
เพื่อศึกษาความรู ความเขาใจ และปญหาในการจัดทําบัญชีครัวเรือน ของชาวบานหวยยางเหนือ หมู ที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร
3.
เพื่อหาแนวทางการพัฒนาศักยภาพในการจัดทําบัญชีครัวเรือนของชาวบานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร
ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ
เพื่อเปนแนวทางและสงเสริมใหชาวบานทําบัญชีครัวเรือนไดอยางถูกตองและสม่ําเสมอสามารถ ดําเนินชีวิตโดยการนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็ดพระเจาอยูหัวฯ ชาวบานมีเงินออม เอาไวใชจายเมื่อยามจําเปนและมีความเปนอยูที่ดีขึ้น
ขอบเขตของการศึกษา
-
ขอบเขตเชิงพื้นที่ พื้นที่ในการวิจัย : บานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอ โคกศรีสุพรรณจังหวัด
สกลนคร กลุมเปาหมายในการวิจัย : กลุมชาวบานที่เปนลูกหนี้ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) และกลุมครัวเรือนที่ตกเกณฑ จปฐ. ของชาวบานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอ โคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร เหตุผลที่เลือกพื้นที่นี้เพราะ : เนื่องจากชาวบานบานหวยยางเหนือมีประสบการณในการบัญชี ครัวเรือนแตชาวบานไมมีการบันทึกบัญชีครัวเรือนอยางสม่ําเสมอและชาวบานบางครัวเรือนไดเลิกการทํา บัญชีครัวเรือนไปแลว ผูวิจัยจึงสนใจประเด็นดังกลาวและมีความสอดคลองกับทางสํานักงานพัฒนาชุมชน อําเภอโคกศรีสุพรรณ เพราะในแผนงบประมาณป 2554 สํานักงานพัฒนาชุมชนอําเภอ โคกศรีสุพรรณ มี แผนงานในการสงเสริมหมูบานเศรษฐกิจพอเพียง โดยมีพื้นที่เปาหมาย บานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 จึงทําให ผูวิจัยสนใจที่จะศึกษาพื้นที่นี้
-
ขอบเขตของเวลา
ชาวบานบานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 เริ่มทําบัญชีครัวเรือนเมื่อป 2550 ชาวบานมีการบันทึกรายรับรายจายของครัวเรือนอยางสม่ําเสมอ มีเจาหนาที่จากธนาคารการเกษตรและสหกรณการการเกษตรเขามาให ความรู คําแนะนําในการทําบัญชีครัวเรือน ทําใหชาวบานรูจักใชจายเงิน เลือกซื้อสิ่งของที่จําเปน รูจักการ เก็บออม เปนการสรางวินัยในเรื่องการจัดการทางการเงินของครัวเรือน -
ขอบเขตเชิงเนื้อหา วิเคราะหหาสาเหตุที่ชาวบานบานหวยยางเหนือ วาชาวบานมีการทําบัญชีอยางสม่ําเสมอหรือไม
ชาวบานทําทุกตองไหมใครเปนคนทําและอะไรคือสาเหตุที่ชาวบานไมทําบัญชีครัวเรือนรวมถึงวิเคราะห แนวทางการแกไขปญหา วาจะมีวิธีการอยางไรที่จะใหชาวบานกลับมาสนใจทําบัญชีครัวเรือน และ ประโยชนที่ชาวบานจะไดรับ
ประชากรกลุมตัวอยาง
- กลุมชาวบานที่เปนลูกหนี้ธนาคารเพื่อกรเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) - กลุมครัวเรือนที่ตกเกณฑ จปฐ. แนวคิดที่ใชในการศึกษา แนวคิดการทําบัญชีครัวเรือน การทําบัญชีเปนกิจกรรมเรียนรูอยางหนึ่ง การทําบัญชี จึงเปนสวนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู การศึกษา การฝกตน เพื่อใหเกิดการปฏิบัติพัฒนาความรู ความคิด และการปฏิบัติที่ถูกตอง กอความเจริญทัง้ ในดานอาชีพหรือเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม เปนตนได การทําบัญชี คือ การจดบันทึก ขอมูลเกี่ยวกับเงื่อนไขปจจัยในการดํารงชีวิตของเรา ในครอบครัว ของเรา ชุมชนของเรา และประเทศของเราขอมูลที่ไดจากการบันทึกจะเปนตัวบงชี้อดีตปจจุบันและอนาคต ของชีวิตเรา เราสามารถนําขอมูลอดีตมาบอกปจจุบันและอนาคตของเราได ขอมูลที่ไดที่บันทึกไว จะเปน ประโยชนตอการวางแผนชีวิตและกิจกรรมตาง ๆ ในชีวิตครอบครัว
การทําบัญชีครัวเรือนในดานเศรษฐกิจ หรือการบันทึกรายรับรายจายที่ทางราชการพยายามสงเสริม ใหเราไดทํากัน นั่น เปนเรื่องการบันทึกรายรับรายจายประจําวันประจําเดือนวา เรามีรายรับจากอะไรบาง จํานวนเทาใด มีรายจายอะไรบาง จํานวนเทาใด ในแตละวัน สัปดาห เดือน และ ป เพื่อจะไดเห็นภาพรวมวา เรารับเทาใด จายเทาใด เหลือเทาใด หรือเกิน คือ จายเกินรับเทาใด รายการใดจายนอยจายมาก จําเปนนอย จําเปนมาก จําเปนนอย อาจลดลง จายเฉพาะที่จําเปนมาก เชน ซื้อกับขาว ซื้อยา ซื้อเสื้อผา ซอมแซมบาน การศึกษา เปนตน เทาใด ซื้อบุหรี่ ซื้อเหลา เขาบาร บาหวย เปนตน จํานวนเทาใด เมื่อนํามาบวกลบคุณหาร กันแลวขาดดุลเกินดุลไปเทาใด เมื่อเห็นตัวเลข เราก็อาจคิดไดวาไอสิ่งไมจําเปนนั้นมันก็จายเยอะ ลดมันได ไหม เลิกมันไดไหม ถาไมลดไมเลิกมันจะเกิดอะไร กับเรากับครอบครัวเรา กับประเทศเรา ถาคิดได ก็เทากับ วา รูจักความเปนคนไดพัฒนาตนเอง ใหเปนคนมีเหตุมีผล เปนคนรูจักพอประมาณ เปนคนรักตนเอง รัก ครอบครัว รักชุมชน และรักประเทศชาติมากขึ้นจึงเห็นไดวา การทําบัญชีครัวเรือน ในเรื่องรายรับรายจายก็ดี เรื่องอื่น ๆ ก็ดี ก็คือวิถีแหงการเรียนรูเพื่อพัฒนาชีวิต ตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง นั่นเอง ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ความหมายปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง “เศรษฐกิจพอเพียง” เปนปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงมีพระราชดํารัสชี้แนะ แนวทาง การดําเนินชีวิตแกพสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา 25 ป ตั้งแตกอนเกิดวิกฤติการณทาง เศรษฐกิจ และเมื่อภายหลังไดทรงเนนย้ํา แนวทางการแกไขเพื่อใหรอดพน และสามารถดํารงอยูไดอยาง มั่นคงและยั่งยืนภายใตกระแสโลกาภิวัตนและความเปลี่ยนแปลง มีหลักพิจารณา ดังนี้ กรอบแนวคิด เปนปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนในทางที่ควรจะเปนโดยมี พื้นฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สามารถนํามาประยุกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชิง ระบบที่มีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัยและวิกฤติ เพื่อความมั่นคงและความยั่งยืน ของการพัฒนา คุณลักษณะ เศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกตใชกับการปฏิบัติตนไดในทุกระดับ โดยเนน การปฏิบัติบนทางสายกลาง และการพัฒนาอยางเปนขั้นตอน คํานิยาม ความพอเพียงจะตองประกอบดวย 3 คุณลักษณะพรอม ๆ กัน ดังนี้ 1. ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไมนอยเกิดไปและไมมากเกินไป โดยไมเบียดเบียน ตนเองและผูอื่น เชน การผลิตและการบริโภคที่อยูในระดับพอประมาณ 2. ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพียงนั้นจะตองเปนไปอยางมี เหตุผล โดยพิจารณาจากเหตุปจจัยที่เกี่ยวของตลอดจนคํานึงถึงผลที่คาดวาจะเกิดขึ้นจากการกระทํานั้น ๆ อยางรอบคอบ
3. การมีภูมิคุมกันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบ และการเปลี่ยนแปลง ดานตาง ๆ ที่จะเกิดขึ้นโดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ที่คาดวาจะเกิดขึ้นในอนาคตทั้ง ใกลและไกล เงื่อนไข การตัดสินใจและการดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ใหอยูในระดับพอเพียงนั้น ตองอาศัยทั้ง ความรู และคุณธรรมเปนพื้นฐาน กลาวคือ 1. เงื่อนไขความรู ประกอบดวย ความรอบรูเกี่ยวกับวิชาการตาง ที่เกี่ยวของอยางรอบดาน ความ รอบคอบที่จะนําความรูเหลานั้นมาพิจารณาใหเชื่อมโยงกัน เพื่อประกอบการวางแผนและความระมัดระวัง ในขั้นปฏิบัติ 2. เงื่อนไขความธรรม ที่จะตองเสริมสรางประกอบดวย มีความตระหนักในคุณธรรม มีความชื่อ สัตยสุจริต และมีความอดทน มีความพากเพียร ใชสติปญญาในการดําเนินชีวิต แนวทางปฏิบัต/ิ ผลที่คาดวาจะไดรับ จากการนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกตใช คือ การพัฒนาที่สมดุลและยั่งยืน พรอมรับตอการเปลี่ยนแปลงในทุกดาน ทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมสิ่งแวดลอม ความรูและเทคโนโลยี ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง: แนวคิดใหมในการพัฒนาเศรษฐกิจ 1.1 เปาหมายการพัฒนาเศรษฐกิจโดยทั่วไป ผูบริหารเศรษฐกิจมีเปาหมายที่สําคัญสามประการคือ ก) ดานประสิทธิภาพคือ การขยายตัวทางเศรษฐกิจ โดยมักจะพิจารณาจากการขยายตัว ของผลผลิตมวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestio Product) ซึ่งแสดงวาในระยะเวลา 1 ป ประเทศผลิต สินคาและบริการรวมแลวเปนมูลคาเทาใด ดังนั้น การที่ประเทศมี GDP ขยายตัว จึงหมายถึงวาสังคมมีการ ผลิตสินคาและบริการเพิ่มขึ้นเรื่อยๆอยางตอเนื่อง มีทรัพยากรมากขึ้น ประชาชนโดยรวมมีความมั่งคั่งมาก ขึ้น ซึ่งการขยายตัวไดดีแสดงวาระบบเศรษฐกิจมีประสิทธิภาพ มีการจัดสรรทรัพยากรที่ดี ข) ดานเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ คือ การที่ตัวแปรทางเศรษฐกิจที่สําคัญไมเปลี่ยนแปลง อยางรวดเร็ว การไมมี shock ในระบบเศรษฐกิจ ทั้งนี้ ประชาชนโดยทั่วไปยอมไมชอบการเปลี่ยนแปลงอยาง รวดเร็ว ทําใหปรับตัวไดยาก ในดานเสถียรภาพนี้มักจะมองไดหลายมิติคือ การมีเสถียรภาพในระดับราคา ของสินคา หมายถึง การที่ระดับราคาของสินคาไมเปลี่ยนแปลงอยางฉับพลัน ประชาชนสามารถคาดการณ ราคาสินคาและบริการได การมีเสถียรภาพของการมีงานทํา หมายถึง การที่ตําแหนงงานมีความเพียงพอตอ ความตองการของตลาดแรงงาน การมีเสถียรภาพของอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราตางประเทศ หมายถึง การที่ อัตราแลกเปลี่ยนเงินตราตางประเทศไมมีการเปลี่ยนแปลงอยางฉับพลัน ซึ่งจะมีผลตอเสถียรภาพของราคา ในประเทศ และทําใหวางแผนการทําธุรกรรมระหวางประเทศมีความยุงยากมากขึ้น ค) ดานความเทาเทียมกัน โดยทั่วไปหมายถึง ความเทาเทียมกันทางรายได เมื่อเศรษฐกิจมี การเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น แตปรากฏวา รายไดของคนในประเทศมีความแตกตางกันมากขึ้นเรื่อยๆ
แสดงใหเห็นวามีคนเพียงกลุมนอยไดประโยชนจากการขยายตัวของเศรษฐกิจ สถานการณจะเลวรายไปกวา นี้อีก หากเศรษฐกิจมีการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น แตปรากฏวา มีคนจนมากขึ้นเรื่อยๆ 1.2 โครงสรางและเนื้อหาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงมีกระแสพระราชดํารัสใหผูบริหารประเทศและประชาชน เห็น ถึงความสําคัญของการพัฒนาที่สมดุล มีการพัฒนาเปนลําดับขั้น ไมเนนเพียงการขยายตัวทางเศรษฐกิจอยาง รวดเร็วมาเปนเวลานานแลว เชนพระบรมราโชวาทเมื่อวันที่ 19 กรกฎาคม 2517 ที่วา "ในการพัฒนาประเทศนั้นจําเปนตองทําตามลําดับขั้น เริ่มดวยการสรางพื้นฐาน คือความมีกินมีใชของ ประชาชนกอน ดวยวิธีการที่ประหยัดระมัดระวัง แตถูกตองตามหลักวิชา เมื่อพื้นฐานเกิดขึ้นมั่นคงพอควร แลว การชวยเหลือสนับสนุนประชาชนในการประกอบอาชีพและตั้งตัวใหมีความพอกินพอใชกอนอื่นเปน พื้นฐานนั้น เปนสิ่งสําคัญอยางยิ่งยวด เพราะผูที่มีอาชีพและฐานะเพียงพอ ที่จะพึ่งตนเองยอมสามารถสราง ความเจริญกาวหนาระดับที่สูงขึ้นตอไปไดโดยแนนอน สวนการถือหลักที่จะสงเสริมความเจริญ ใหคอยเปน คอยไปตามลําดับดวยความรอบคอบระมัดระวังและประหยัดนั้น ก็เพื่อปองกันการผิดพลาด ลมเหลว" และ พระราชดํารัสเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2517 " ใหเมืองไทยอยูแบบพออยูพอกิน ไมใชวาจะรุงเรืองอยางยอด แตวามีความพออยูพอกิน มีความสงบ เปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ถาเรารักความพออยูพอกินนี้ได เราก็จะยอดยิ่งยวด " ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาชี้ถึงแนวการดํารงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนในทุก ระดับ ตั้งแตระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศใหดําเนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อใหกาวทันตอโลกยุคโลกาภิวัฒนความพอเพียง หมายถึง ความ พอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปน ที่จะตองมีระบบภูมิคุมกันในตัวที่ดพี อสมควร ตอการมี ผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนี้ จะตองอาศัยความรอบรู ความ รอบคอบ และความระมัดระวังอยางยิ่งในการนําวิชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดําเนินการทุก ขั้นตอน และขณะเดียวกันจะตองเสริมสรางพื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาที่ของรัฐ นัก ทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ใหมีสํานึกในคุณธรรมความซื่อสัตยสุจริต และใหมีความรอบรูที่เหมาะสม ดําเนินชีวิตดวยความอดทน ความเพียร มีสติ ปญญาและความรอบคอบ เพื่อใหสมดุลและพรอมตอการ รองรับการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วและกวางขวางทัง้ ดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอมและวัฒนธรรมจากโลก ภายนอกไดเปนอยางดี จากปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนี้ ไดมีการศึกษาโครงสรางและเนื้อหา โดยกลุมพัฒนากรอบแนวคิด ทางเศรษฐศาสตรของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยจําแนกองคประกอบของปรัชญาเปนกรอบความคิด คุณลักษณะ คํานิยาม เงื่อนไข และแนวทางปฏิบัต/ิ ผลที่คาดวาจะไดรับ สรุปวา กรอบความคิด ของปรัชญานี้ เปนการชี้แนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนทั้งแนวทางปฏิบัติและตัวอยางการประยุกตที่เกิดขึ้น โดย ปรัชญาใชไดทั้งระดับปจเจกชนครอบครัวชุมชนประเทศในที่นี้มองในแงการบริหารเศรษฐกิจ
(ระดับประเทศ) เปนการมองโลกในลักษณะที่เปนพลวัต มีการเปลี่ยนแปลง มีความไมแนน และมีความ เชื่อมโยงกับกระแสโลก คือไมใชปดประเทศ แตในขณะเดียวกันก็ไมเปนเสรีเต็มที่อยางไมมีการควบคุมดูแล ไมใชอยูอยางโดดเดี่ยวหรืออยูโดยพึ่งพิงภายนอกทัง้ หมดคุณลักษณะเนนการกระทําที่พอประมาณบน พื้นฐานของความมีเหตุมีผลและการสรางภูมิคุมกัน ความพอเพียง คือ ความพอประมาณ ความมีเหตุมีผล มีระบบภูมิคุมกันที่ดีตอผลกระทบของการ เปลี่ยนแปลหากขาดองคประกอบใดก็ไมเปนความพอเพียงที่สมบูรณ ความพอประมาณ คือ ความพอดี กลาวอยางงายๆวาเปนการยืนไดโดยลําแขงของตนเอง โดยมีการ กระทําไมมากเกินไป ไมนอยเกินไปในมิติตางๆ เชน การบริโภค การผลิตอยูในระดับสมดุล การใชจาย การ ออมอยูในระดับที่ไมสรางความเดือดรอนใหกับตนเอง พรอมรับการเปลี่ยนแปลความมีเหตุมีผล หมายความ วา การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับความพอประมาณ ในมิติตางๆ จะตองเปนไปอยางมีเหตุมีผล ตองเปนการมอง ระยะยาว คํานึงถึงความเสี่ยง มีการพิจารณาจากเหตุปจจัยและขอมูลที่เกี่ยวของ ตลอดจนคํานึงถึงผลที่คาดวา จะเกิดการมีภูมิคุมกันการมีภูมิคุมกันในตัวดีพอสมควร พลวัตในมิติตาง ๆ ทําใหมีการเปลี่ยนแปลงใน สภาวะตางๆ อยางรวดเร็วขึ้น จึงตองมีการเตรียมตัวพรอมรับผลกระทบที่คาดวาจะเกิดขึ้นจากการ เปลี่ยนแปลงดานตางๆ การกระทําที่เรียกไดวาพอเพียงไมคํานึงถึงเหตุการณและผลในปจจุบัน แต จําเปนตองคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตางๆที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ภายใตขอจํากัดของขอมูลที่มี อยู และสามารถสรางภูมิคุมกันพรอมรับการเปลี่ยนแปลง ทั้งนี้ เงื่อนไขการปฏิบัติ ตามปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียงคือ การมีความรอบรู รอบคอบระมัดระวัง มีคุณธรรมความซื่อสัตยสุจริต ความรอบรู คือ มีความรูเกี่ยวกับวิชาการตางๆอยางรอบดาน ในเรื่องตางๆที่เกี่ยวของ เพื่อใชเปน ประโยชนพื้นฐานเพื่อนําไปใชในการปฏิบัติอยางพอเพียง การมีความรอบรูยอมทําใหมีการตัดสินใจที่ ถูกตอง ความรอบคอบ คือ มีการวางแผน โดยสามารถทีจ่ ะนําความรูและหลักวิชาตางๆมาพิจารณา เชื่อมโยงสัมพันธกัน ความระมัดระวัง คือ ความมีสติ ตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นได ในการนําแผนปฏิบัติที่ ตั้งอยูบนหลักวิชาตางๆเหลานั้นไปใชในทางปฏิบัติ โดยเปนการระมัดระวังใหรูเทาทันเหตุการณที่ เปลี่ยนแปลงไปดวย ในสวนของคุณธรรม ความซื่อสัตยสุจริต ซึ่งคลุมคนทั้งชาติ รวมทั้งเจาหนาที่ นักวิชาการ นักธุรกิจ มีสองดานคือ ดานจิตใจ/ปญญาและดานกระทํา ในดานแรกเปนการเนนความรูคู คุณธรรมตระหนักในคุณธรรม มีความซื่อสัตยสุจริต และมีความรอบรูที่เหมาะสม สวนดานการกระทําหรือ แนวทางดําเนินชีวิต เนนความอดทน ความเพียร สติ ปญญา และความรอบคอบ เงื่อนไขนี้จะทําใหการ ปฏิบัติตามเนื้อหาของความพอเพียงเปนไปได ปรัชญากลาวถึงแนวทางปฏิบัติและผลที่คาดวาจะไดรับดวย โดยความพอเพียงเปนทั้งวิธีการและผล (End and mean) จากการกระทํา โดยจะทําใหเกิดวิถีการพัฒนาและ ผลของการพัฒนาที่สมดุล และพรอมรับการเปลี่ยนแปลง ความสมดุลและความพรอมรับการเปลี่ยนแปลง หมายถึง ความสมดุลในทุกดาน ทั้งดานเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดลอมและวัฒนธรรม ในขณะเดียวกัน ความ
สมดุลของการกระทําทั้งเหตุและผลจะนําไปสู ความยั่งยืนของการพัฒนา ภายใตพลวัตทั้งภายในและ ภายนอกประเทศ จาก คุณลักษณะ ของปรัชญานี้ชี้ใหเห็นวา การบริหารเศรษฐกิจจะตองเปนทางสายกลาง รูเทาทัน เพื่อการใชประโยชนจากกระแสโลกาวิวัฒน ดังนั้น นโยบายเศรษฐกิจจะไมใชการปดประเทศ ตองสงเสริม การคาและความสัมพันธทางเศรษฐกิจระหวางประเทศ ณัฏฐพงศ ทองภักดีและคณะ(2542) ชี้วาการใช ประโยชนจากกระแสโลกาภิวัฒนตามแนวนี้ จะสอดคลองกับแนวคิดทางเศรษฐศาสตรเรื่องการผลิตและ การคาทําตามความไดเปรียบโดยเปรียบเทียบของประเทศเปนหลักการสําคัญ นั่นคือการสรางความ ไดเปรียบอยางแทจริงของประเทศ นโยบายเศรษฐกิจจะตองสนับสนุนการแขงขันทางการผลิตและการคา เพื่อใหสังคมมีประสิทธิภาพ และผูบริโภคไดประโยชน ไมปกปองอุตสาหกรรมขนาดใหญ ไมมีความ ไดเปรียบในการผลิตโดยตั้งภาษีนําเขาสูง ซึ่งจะทําใหไมไดประโยชนจากการคาระหวางประเทศ เพราะ สินคานําเขาจะมีราคาแพง ตนทุนการผลิตในประเทศสูงขึ้น การสงออกทําไดยากขึ้นในขณะเดียวกันตองมี นโยบายสําหรับผูเดือดรอนจากการกระแสโลกาภิวัฒนใหปรับตัวได เอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวของ สุพรรณี ตอนรับ (2551) ไดศึกษาเรื่องการทําบัญชีครัวเรือนของเกษตรกรลูกคาธนาคารเพื่อ การเกษตรและสหกรณการเกษตรในจังหวัดเชียงใหมซึ่งมุงศึกษาเกษตรกรที่เปนลูกคาธนาคารเพื่อ การเกษตรและสหกรณการเกษตรที่เขารวมโครงการครอบครัวเกษตรกรไทยรวมใจทําบัญชีครัวเรือนใน จังหวัดเชียงใหม จํานวน 396 คน จากการทบทวนงานวิจัยขางตน ผูว ิจัยเห็นดวยกับงานวิจัยชิ้นนี้ เพราะในงานวิจัยชิ้นนี้มีการศึกษา สภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือนของเกษตรกรลูกคาธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรในจังหวัด เชียงใหญ แลวยังมีการศึกษาทัศนคติของเกษตรกรลูกคาธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรที่มี การจัดทําบัญชีครัวเรือนในจังหวัดเชียงใหม อีกทั้งยังมีการศึกษาถึงปญหาและอุปสรรคในการจัดทําบัญชี ครัวเรือนของเกษตรกรลูกคาธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรในจังหวัดเชียงใหม พรอมทั้งยัง บอกถึงผลที่เกิดขึ้นกับครัวเรือนเกษตรกรที่จัดทําบัญชีครัวเรือน ทําใหเกษตรกรมีฐานะความเปนอยูที่ดีขึ้น ชําระหนี้ไดตรงตามกําหนดเวลา มีเงินออมไวใชในยามฉุกเฉินซึ่งถือวางานชิ้นนี้มีการศึกษาอยางละเอียด ครบถวน ผูชวยศาสตราจารยสุนีย ตฤณขจี และ ผูชวยศาสตราจารยนิยะดา วิเศษบริสุทธิ์ (2551) ไดศึกษาเรื่อง การรับรูและปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจจัดทําบัญชีครัวเรือนของประชาชนในอําเภอพระนครศรีอยุธยา
จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยงานวิจัยครั้งนี้ใชกลุมตัวอยางที่มีที่อยูอาศัยในสําเนาทะเบียนบาน 20 ตําบล จํานวน 343คน จากการทบทวนวรรณกรรมดังกลาวขางตน สะทอนใหเห็นวาประชาชนในอําเภอ พระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยาใหความสําคัญกับการจัดทําบัญชีครัวเรือนและผูวิจัยเห็นดวย กับงานชิ้นนี้ เพราะในงานวิจัยชิ้นนี้มีการศึกษาการรับรูเกี่ยวกับการจัดทําบัญชีครัวเรือนและศึกษาปจจัยที่มี ผลตอการตัดสินใจจัดทําบัญชีครัวเรือนของประชาชนรวมทั้งศึกษาสาเหตุที่ทําใหไมมีการจัดทําบัญชี ครัวเรือนของประชาชนในอําเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พรอมทั้งบอกถึงแหลงขอมูล ขาวสารที่ประชาชนไดรับรูและปจจัยที่ทําใหประชาชนจัดทําบัยชีครัวเรือนการที่ไดเรียนรูการบริหารและ วางแผนการใชจายเงิน ซึ่งถือวางานวิจัยชิ้นนี้มีการศึกษาอยางละเอียดครบถวน ผูชวยศาสตราจารยวาริพิณ มงคลสมัย (2551) ไดศึกษาเรื่องการจัดการความรูทางการบัญชีเพื่อ พัฒนาวิสาหกิจชุมชนในการผลิต ผลิตภัณฑลําไยอบแหงสีทองของกลุมเกษตรกรบานเหมืองกวัก ต.มะเขือ แจ อ.เมือง จ.ลําพูน จํานวน 49 คน จากการทบทวนวรรณกรรมดังกลาวขางตน ผูวิจัยเห็นดวยกับงานวิจัยชิ้นนี้ เพราะในงานวิจัยชิ้นนี้มี การศึกษาการจัดทาบัญชีของกลุมเกษตรกรบานเหมืองกวัก หมู 5 ตําบลมะเขือแจ อําเภอเมือง จังหวัดลําพูน และพัฒนาการจัดทาบัญชีตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อแกปญหาหนี้สนิ และเพื่อการพึ่งตนเอง อีก ทั้งยังมีการศึกษาถึงการพัฒนาวิสาหกิจชุมชนภายใตการพึ่งพาทรัพยากรภายในชุมชน พรอมทั้งยังบอกถึงผล ที่เกิดขึ้นกับเกษตรกรบานเหมืองกวักมีความรูดานบัญชีครัวเรือน บัญชีตนทุน และเศรษฐกิจพอเพียง เนื่องจากหนวยงานภาครัฐ เชน ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ ไดเขามาใหความรูดานบัญชีครัวเรือน เกษตรกรทราบจานวนตนทุนการอบลาไยเปนอยางดีเนื่องจากเกษตรกรทําลําไยอบแหงมานานกวา 10 ป และเกษตรกรรับรูแนวคิดเรื่อง เศรษฐกิจพอเพียง จากสื่อตาง ๆเชน โทรทัศน และหนังสือพิมพ เกษตรกร ทราบขอมูลเกี่ยวกับบัญชีตนทุนเปนอยางดี เนื่องจากเกษตรกรมีประสบการณการทาลาไยอบแหงที่ยาวนาน กวา 10 ป แตการบันทึกบัญชีตนทุนเกษตรกรจะบันทึกเฉพาะคาแรงงาน สาหรับคาวัตถุดิบและคาใชจายใน การผลิตไมไดบันทึกไวเปนหลักฐาน
วิธีดําเนินการวิจัย ในการศึกษาครั้งนี้ผูศึกษาจะใชระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยที่ผูศึกษาจะใชชีวิตอยูในชุมชนเพื่อ สังเกตการณแบบมีสวนรวมและการสัมภาษณผูใหขอมูลสําคัญ เครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูล มีดังนี้ 1. สมุดจดบันทึก 2. กลองถายรูป 3. แบบสัมภาษณ 4. การสังเกตการณแบบมีสวนรวม 5. แบบประเมินผลของการจัดโครงการ อีกทั้งผูศึกษายังมีการศึกษาขอมูลมือสองและศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของกับแสดงขอมูลรายรับ และ รายจายของชุมชน เพื่อนําขอมูลมาวิเคราะหและอธิบายอยางเปนระบบ นิยามศัพทเฉพาะ
บัญชีครัวเรือน หมายถึง การแสดงหรือบันทึกจํานวนเงิน รายรับ- รายจาย ประจําวันของครัวเรือน โดยแสดง วัน เดือน ป รายรับ-รายจายและจํานวนเงิน บัญชีครัวเรือนมีทั้งแบบบันทึกอยางงายและแบบ บันทึกที่ซับซอน เชน การสํารวจขอมูลครัวเรือนในการจัดทําแผนแมบทชุมชนที่ธนาคารเพื่อการเกษตร และลสหกรณการเกษตรใหการสนับสนุนโดยขอความรวมมือกับชาวบานใหบันทึกบัญชีครัวเรือน ศักยภาพ หมายถึง ความสามารถที่ซอนเรนภายในรางกายที่ยังไมไดถูกนํามาใช
บทที่ 2 บริบททั่วไปของชุมชน ประวัติศาสตรหมูบาน ชนเผาผูไทในอดีตสรางบานแปงเมืองอยูกันเปนอาณาจักรใหญ มีเมืองแถนเปนราชธานีมีขุนบรม ราชาธิราช เปนกษัตริยปกครองเมืองแถน มีมเหสี 2 องค คือ พระนางเอกแดง (เอคแกง) มีโอรส 4 องค และ พระนางยมพาลามีโอรส 3 องค รวม 7 องค เมื่อโอรสเติบโตขึ้นจึงไดใหไปสรางเมืองตางๆ พรอมมอบ ทรัพทยสมบัติใหอาณาจักรแถนจึงอยูอยางอิสระและหางไกลจากไทกลุมอื่น ไดปรากฏหลักฐานขึ้นอีกครั้ง หนึ่งมีเนื้อความวาผูไทมีอยู 12 เมืองจึงเรียกดินแดนนี้วา “สิบสองจุไท” โดยแบงเปน 1. ผูไทดํา มีอยู 8 เมืองนิยมแตงกายดวยชุดเสื้อผาสีดําและสีคราม 2. ผูไทขาว มีอยู 4 เมือง อยูใกลชิดติดกับชายแดนจีนนิยมแตงกายดวยชุดเสื้อผาสีขาว บานหวยยางอพยพมาจาก Hun Phan เนื่องจากในยุคสมัยนั้นมีโจรจีนฮอเขามาปลนบานเมือง ฆา คน ชิงทรัพยและเผาบานเผาเมืองเปนจํานวนมากจึงไดรับความเดือนรอนตองหนีโจรเขาปาเปนจํานวนมาก เพราะความดุรายของจีนฮอ โดยมีผูนํากลุมคือ “ยางธิสาร” ทานมีความเกงกลาและวิชาอาคม ยางธิสารไดนํา ชนเผาผูไทในความปกครองของตนมาจากบานมั่น เมืองเซะ สาระวัน คําทอง ขามแมน้ําโขงมาสูนครพนม แลวเดินทางตอมาจนถึงภูพาน ซึ่งปจจุบัน คือ บานหวยยาง ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัด สกลนคร เพราะทานเห็นวาที่แหงนี้มีดินดีมีน้ําอุดมสมบูรณเหมาะแกการเพาะปลูก ในป พ.ศ. 2510 บานหวยยางเปนหมูบานยากจนอันดับตนๆของจังหวัดสกลนคร เปนหมูบานที่ ประสบภัยแลงถึง 2 ครั้ง ครั้งที่ 1 ยายไปอยูที่บานทามวง ตําบลน้ําจั่น อําเภอเซกา จังหวัดหนองคาย หนีภัย ไป 20 ครัวเรือน กลุมที่ 2 ยายไปอยูที่ บานโคกสําราญ ตําบลชุมภูพร จังหวัดบึงกาฬ ครั้งที่ 2 หนีภัยไป 12 ครัวเรือน โดยยายตามญาติพี่นอง 3 กลุม คือ กลุมที่ 1 ยายไปบานทามวง อําเภอเซกา จังหวัดหนองคาย กลุมที่ 2 ยายไปบานคําบอน ตําบลน้ําจั่น อําเภอเซกา จังหวัดหนองคาย กลุมที่ 3 ยายตามญาติพนี่ องไปบานหวยลึก บานบุงคลา จังหวัดหนองคาย
ตอมาในป พ.ศ. 2524 บานหวยยาง-เหนือพบกับปญหาภัยแลงเชนเดียวกับป พ.ศ. 2510 ชาวบาน หวยยาง-เหนือจึงพากันไปขอทานกินตามจังหวัดใกลเคียง เชนนครพนม มุกดาหาร กาฬสินธุ ประมาณ 90% ของครัวเรือนทั้งหมด จนกระทั่งหนังสือพิมพเดลินิวสพาดหัวขาวหนา 1 วาพบหมูบานขอทานแหงแรกของ สกลนคร โดยนายเสวก จันทรพรหม ผูลงขาว ขาวไดทราบถึงพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว พระองคทานได มอบหมายงานใหกรมชลประทานดําเนินการกอสรางอางเก็บน้ําหวยโท-หวยยางขึ้นในป 2528 แลวเสร็จเมือ่ ป พ.ศ. 2530 ในการนี้พระองคทรงเสด็จมาเปดอางเก็บน้ําดวยพระองคเอง เมื่อป พ.ศ. 2531 ตั้งแตบัดนั้นเปน ตนมาจนถึงปจจุบันทําใหบานหวยยาง-เหนือและหมูบานใกลเคียงในเขตตําบลเหลาโพนคอ เปนหมูบาน เศรษฐกิจพอเพียงจากหมูบานขอทานกลายมาเปนหมูบานเศรษฐกิจนํารองดานการเกษตรอันดับ 1 ของ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร โดยเฉพาะดานกลาไม เชน มะกรูด มะนาว ผักหวานปา ฯลฯ ป พ.ศ. 2548 ไดรับการคัดเลือกจากองคกรพัฒนาประชาชน (คอป.) ไดรับงบประมาณ 200,000 บาท เปนหมูบานติดอันดับ 1 ใน 8 ของหมูบานทั่วประเทศ และติด 1 ใน 2 หมูบานในภาคอีสานในนามกลุม เพาะพันธุกลาไม -
ประชากรมีประชากรทั้งสิ้น 858 คน แยกเปน ชาย 420 คน หญิง 438 คน มีครัวเรือนทั้งสิ้น 163 ครัวเรือน
สภาพภูมิศาสตรและทําเลที่ตั้ง ที่ตั้งหมูบาน ตั้งอยูในเขตตําบลเหลาโพนคอ หมูที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร อาณาเขต ทิศเหนือ
ติดเขตบานโพนสูง ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัด สกลนคร
ทิศใต
ติดเขตบานโพนงาม ตําบลหนองบอ อําเภอนาแก จังหวัดนครพนม
ทิศตะวันออก ติดเขตบานหวยยาง ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัด สกลนคร ทิศตะวันตก
ติดเขตเทือกเขาภูพาน อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร
โครงสรางอํานาจทางการเมืองการปกครอง ผูใหญบาน ชื่อ นายวิกรานต โตะชาลี ผูชวยผูใหญบาน 1. นายมานะชัย แสนธิจักร 2. นายวิวร โตะชาลี 3. นายวิตตะ ยางธิสาร (ผรส.) สมาชิก อบต. 1. นายจบ ยางธิสาร 2. นางวงคจันทร ยางธิสาร จํานวนคุม ในหมูบาน มี 4 คุม ดังนี้ 1. ชื่อคุม คุมกลางใหญ
หัวหนาคุม ชื่อ นายจบ ยางธิสาร
2. ชื่อคุม คุมกลางตอนบน
หัวหนาคุม ชื่อ นายไมตรี ศูนยราช
3. ชื่อคุม คุมหนองไผตอนบน
หัวหนาคุม ชื่อ นายสนธีร ยางธิสาร
4. ชื่อคุม คุมหนองไผตอนลาง
หัวหนาคุม ชื่อ นายคําตา นาริเพ็ง
- ประธานประชาคม นายเจริญ โตะชาลี การประกอบอาชีพ - มีอาชีพทํานา 163 ครอบครัว - อาชีพรับจาง 100 ครอบครัว - อาชีพคาขาย 6 ครอบครัว
- อาชีพเลี้ยงสัตว 120 ครอบครัว -อาชีพรับราชการ 13 คน ความเชื่อประเพณี วัฒนธรรมและพฤติกรรม บานหวยยางเหนือ ไดดําเนินชีวิตประจําวันตามหลักของ ฮีต 12 คอง 14 ตามประเพณีที่นับถือมา แตโบราณกาล มีวัฒนธรรมเรื่องการนับถือผี เชน ผีปูตา ซึ่งในเดือน 3 ของแตละปจะมีการเลี้ยงผีปูตาซึ่ง ชาวบานจะชวยกันเก็บรวบรวมเงินตาม ศรัทธาจากชาวบานมาซื้อไกไวทําพิธี โดยมีตัวแทนเรียกวาเจาจ้ํา มาทําพิธีตามหลักที่เคยนับถือกันมา พิธีเหยา การเหยา(การรําผีฟา) เปนพิธีกรรมความเชื่อในการนับถือผี เปนการเสี่ยงทาย เมื่อมีการเจ็บปวยใน ครอบครัวก็เชื่อวาเปนการกระทําของผีจึงตองทําพิธีเหยาเพื่อ “แกผ”ี วาผูเจ็บปวยนี้ผิดผีดวยสาเหตุใด ผี ตองการใหทําอะไรจะไดปฎิบัติตาม เชื่อวาทําการแกผีแลวอาการเจ็บปวยก็จะหายตามปกติ โดยจะมีผูทําพิธี เหยาเรียกวา “ผีหมอ” จําพิธีเซนผี ตอดตอสื่อสารกับผีโดยวิธีรองรําประกอบดนตรีประเภท แคน คํารองนั้น เชื่อวาเปนคําบอกของผีที่จะเชื่อมโยงถึงผูปวย คนคุมหรือคนเลี้ยงผีเรียกวา “แมเมือง” ในปหนึ่งๆลูกเมือง (ผี หมอ) จะทําการคารวะแมเมือง 1 ครั้ง เรียกวา “พิธีเลี้ยงผีของผีหมอ” (หมอเหยา) พิธีเหยาจําแนกได 4 ลักษณะดังนี้ 1. การเหยาเพื่อชีวิต เปนลักษณะการเหยาเพื่อรักษาอาการเจ็บปวยหรือเหยาตออายุ ภาษาหมอเหยา หรือผีหมอเรียกวา “เหยาเพื่อเลี้ยงมิ้งเลี้ยงหอ” 2. การเหยาเพื่อคุมผีออกเปนการสืบทอดหมอเหยา กลาวคือ เมื่อมีผูปวยรักษาอยางไรก็ไมหายหมอ เหยาจะมีการเหยาคุมผีออก (เนื่องจากมีผีรายเขาสิง) ถาผีออกผูปวยจะลุกขึ้นมารายรํากับหมอเหยาและผูปวย ที่หายเจ็ยไขก็จะกลายเปนหมอเหยาตอ 3. การเหยาเพื่อเลีย้ งผี เปนการจัดเลี้ยงเพื่อขอบคุณผี โดยจะจัดในชวงเดือน 4 หรือเดือน 6 ของทุกๆ ป ถาปใดหมอเหยาไมไดเหยามากนักหรือขาวปลาไมอุดมสมบูรณก็จะไมเลี้ยง หากแตจะทําพิธีฟายน้ําเหลา (ใชใบและดอกไมมาจุมน้ําเหลาและประพรมใหกระจายออกไป)
4. การเหยาเอาฮูปเอาฮอย เปนพิธีกรรมเหยาในงานประเพณี จะทํากันในงานบุญพระเวสฯของแต ละปและจะทําติดตอกัน 3 ปเวน 1 ปจึงจะทําอีกสวนใหญผูที่ทําพิธีเหยานี้จะเปนผูชายลวน ฟอนผูไท ฟอนผูไท มีอยู 2 จังหวัดคือ จังหวัดนครพนมและจังหวัดสกลนคร ซึ่งเปนศิลปดั้งเดิมของชาวผูไท ที่ไดอนุรักษศิลปการรํานี้ไว ปจจุบันการรําผูไทจังหวัดนครพนม เปนการรําเพื่อพิธีกรรมเซนสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ตามศิลปดั้งเดิม อยางหนึ่งหรือเปนการรําเพื่อความสนุกสนานในงานการละเลนของหมูบาน จังหวัดสกลนคร บางปที่ขาวออกรวงงามดีก็จะพากันทําพิธีแหขาวเมาไปสักการะที่พระธาตุเชิงชุม แลวทําพิธีถวายตามประเพณีเดิม เปนการแสดงออกใหเห็นถึงความสามัคคีในหมูคณะเดียวกันโดยจะฟอน ในงานเทศกาลเดือน 5 และเดือน 6 อุปกรณและวิธีการเลน เชน แคน กลอง หาง ฉิ่ง ฉาบ กลองสองหนา ซอ พิณ ฆองวงเล็ก ไมกั๊บแกบ วิธีเลน หนุมสาว ชายหญิง จับคูเปนคูๆแลวฟอนทาตางๆใหเขากับจังหวะดนตรีโดยรําเปนวงกลมและมีทา รํา 16 ทา เวลาฟอนทั้งชายหญิงจะไมสวมถุงเทาและรองเทา ที่สําคัญ ในขณะฟอนฝายชายจะถูกเนื้อตองตัว ฝายหญิงไมไดเด็ดขาด มิฉะนั้นจะผิดผี อาจจะถูกปรับไหมตามจารีตประเพณีได คุณคา/แนวคิด/สาระ เปนการนําเอาเอกลักษณดานการแตงกาย ดานการฟอนรํา ดานมวยโบราณ มา แสดงออกเปนศิลปวัฒนธรรม เพื่อใหคนทั่วไปไดชื่นชมการฟอนภูไท เปนประเพณีที่มีมาแตบรรพบุรุษและ ถือวาเปนศิลปะเอกลักษณทางดานวัฒนธรรมประจําเผาภูไผ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม บานหวยยางเหนือ มีสภาพแวดลอมที่ดีลอมรอบดวยทุงนา และติดเทือกเขาภูพานทางทิศใต มีปา ชุมชนซึ่งประชาชนใชประโยชนรวมกัน 1 แหง สถานบริการของรัฐและสถานที่สําคัญของชุมชน - มีรานคาขายของชํา
4
แหง
- สถานบริการคาราโอเกะ
1
แหง
องคกรชุมชน - กลุมเพาะพันธกลาไม จํานวน 53 คน ชื่อประธาน นายเริง ยางธิสาร - กลุมเยาวชน จํานวน 65 คน ชื่อประธาน นายแสงเพชร ยางธิสาร - กลุมกลุมสตรีแมบานออมทรัพย จํานวน 76 คน ชื่อประธาน นางวงคจันทร ยางธิสาร - กลุม เลี้ยง โคพันธุพื้นเมือง จํานวน 84 คน ชื่อประธาน นายวิวร โตะชาลี - กลุมทอผาไหม จํานวน 63 คน ชื่อประธาน นางวงคจันทร ยางธิสาร
บทที่ 3 บริบทดานเศรษฐกิจครัวเรือนหนี้สิน
การประกอบอาชีพ ตารางที่ 2 การประกอบอาชีพของชาวบานหวยยางเหนือแยกเปนประเภท มีดังนี้ การประกอบอาชีพ
จํานวนหลังคาเรือน
ทํานา
163
เพาะพันธุกลาไม
70
เลี้ยงสัตว
120
คาขาย
6
รับราชการ
13
รับจางทั่วไป
100
ชาวบานบานหวยยางเหนือสวนมากจะประกอบอาชีพทํานา 163 ครัวเรือน รับจางทั่วไป 100 ครัวเรือน ประกอบอาชีพเลี้ยงสัตว 120 ครัวเรือน มีอาชีพเพาะพันธุกลาไม 70 ครัวเรือนมีอาชีพรับราชการ 13 ครัวเรือนและอาชีพคาขาย 6 ครัวเรือน
ประเภทของรายไดของครัวเรือน ตารางที่ 3 รายไดของชาวบานหวยยางเหนือแยกเปนประเภท มีดังนี้ ประเภทของรายไดของครัวเรือน
จํานวนเงิน (ตอเดือน)
รายไดจากการขายผลผลิตการเพาะพันธุกลาไม
7,000 - 20,000
รายไดจากการขายผลผลิตจากการทํานา ทําสวน
3,000 – 7,000
รายไดที่ไดมาจากการรับจางทั่วไป
3,000 – 4,000
รายไดที่ไดมาจากการคาขาย
5,000 - 6 ,000
รายไดที่ไดมาจากลูกหลานสงมาให
2,000 – 3,000
รายไดที่ไดมาจากการขายผลผลิตจากการทําพืชไร
5,000 – 7,000
รายไดที่ไดมาจากการขายผลผลิตจากการเลี้ยงสัตว
3,000 – 5,000
ชาวบานบานหวยยางเหนือสวนใหญจะมีรายไดจากการขายผลผลิตการเพาะพันธุกลาไมเฉลี่ย ประมาณ 7,000 - 20,000 บาทตอครัวเรือน รายไดจากการขายผลผลิตจากการทํานา ทําสวน เฉลี่ยประมาณ 3,000 – 7,000 บาทตอครัวเรือน รายไดที่ไดมาจากการรับจางทั่วไป เฉลี่ยประมาณ 3,000 – 4,000 บาทตอ ครัวเรือน รายไดที่ไดมาจากการคาขาย เฉลี่ยประมาณ 5,000 - 6 ,000 บาทตอครัวเรือนรายไดที่ไดมาจาก ลูกหลานสงมาให เฉลี่ยประมาณ 2,000 – 3,000 บาทตอครัวเรือน รายไดที่ไดมาจากการขายผลผลิตจากการ ทําพืชไร เฉลี่ยประมาณ 5,000 – 7,000 บาทตอครัวเรือน และรายไดที่ไดมาจากการขายผลผลิตจากการเลี้ยง สัตว เฉลี่ยประมาณ 3,000 – 5,000 บาทตอครัวเรือน
ประเภทรายจายของครัวเรือน ตารางที่ 4 รายจายของชาวบานหวยยางเหนือแยกเปนประเภท มีดังนี้ ประเภทรายจายของครัวเรือน
จํานวนเงิน (ตอเดือน)
ดานคาอาหาร
1,500 – 2,000
ดานการศึกษา
2,000 – 3,000
ดานการลงทุนประกอบอาชีพ
2,000 – 3,000
รายจายจากการใชของใช
500 – 1,000
ดานยารักษาโรค
100 – 300
ดานเครื่องดื่ม / ขนม
200 – 500
ชาวบานบานหวยยางเหนือสวนใหญจะมีจายในดาน รายจายดานคาอาหาร เชน คาเนื้อหมู ไก ไขไก น้ําปลา ผงชูรส น้ํามันพืช เปนตน เฉลี่ยประมาณ 1,500 – 2,000 บาทตอครัวเรือน รายจายดานการศึกษา เชน คาเทอม คารถ คาหนังสือและคาเครื่องแตงกาย เปนตน เฉลี่ยประมาณ 2,000 – 3,000 บาทตอครัวเรือน รายจายดานการลงทุนประกอบอาชีพ เชน คาปุยเคมี คาจางแรงงาน คารถไถ คาเมล็ดพันธุ เปนตน เฉลี่ย ประมาณ 2,000 – 3,000 บาทตอครัวเรือน รายจายจากการใชของใช เชน ผงซักผา ยาสีฟน เสื้อผา เปนตน เฉลี่ยประมาณ 500 – 1,000 บาทตอเดือน รายจายดานยารักษาโรค เชน ยาแกปวดเมื่อย ยาแกโรคกระเพาะ ยา แกปวดทอง / แกทองเสีย เปนตน เฉลี่ยประมาณ 100 – 300 บาทตอเดือน และรายจายดานเครื่องดื่ม / ขนม เชน น้ําอัดลม นม น้ํา / น้ําแข็ง เหลา / เบียร เปนตน เฉลี่ยประมาณ 200 – 500 ตอครัวเรือน
ภาวะหนี้สินของครัวเรือน ตารางที่ 5 ภาวะหนี้สินของชาวบานหวยยางเหนือแยกเปนประเภท ดังนี้ แหลงหนี้สินของครัวเรือน
จํานวนเงิน (ตอเดือน)
หนี้ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร
20,000 – 80,000
หนี้กองทุนหมูบาน กองทุนเงินลาน
10,000 – 30,000
หนี้จากการยืมญาติ พี่นอง หนี้กองทุนราชการ หนี้นอกระบบ
2,000 – 3,000 30,000 – 50,000 3,000 – 5,000
ชาวบานบานหวยยางเหนือสวนใหญจะมีภาวะหนี้สินในครัวเรือน คือ หนี้ธนาคารเพื่อการเกษตร และสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) เฉลี่ยประมาณ 20,000 – 80,000 บาทตอครัวเรือน หนี้กองทุนหมูบาน กองทุนเงินลาน เฉลี่ยประมาณ 10,000 – 30,000 บาทตอครัวเรือน หนี้จากการยืมญาติ พี่นอง เฉลี่ยประมาณ 2,000 – 3,000 บาทตอครัวเรือน หนี้กองทุนราชการ เฉลี่ยประมาณ 30,000 – 50,000 บาทตอครัวเรือน และ หนี้นอกระบบ เฉลี่ยประมาณ 3,000 – 5,000 บาทตอครัวเรือน
บทที่ 4 สภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือนของครัวเรือนหนี้สิน ความเปนมาของการจัดทําบัญชีครัวเรือน การจัดทําบัญชีครัวเรือนของชาวบาน บานหวยยางเหนือเริ่มจัดทําบัญชีครัวเรือน เมื่อ พ.ศ.2548 โดยมีธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรเปนผูที่เขามาใหความรู คําแนะนําในแกลูกหนี้ธนาคาร เพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร การจัดทําบัญชีครัวเรือนเปนการลงรายละเอียดขอมูล รายรับ – รายจายของแตละครัวเรือนเพื่อที่ชาวบานจะไดทราบถึงที่มาของรายไดและรายจายของในแตละเดือน และ ทางธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรตองการใหชาวบานมีเงินออมเหลือใชในเวลาที่จําเปน สภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือน จากการศึกษากลุมตัวอยางจํานวน 10 ครัวเรือน ไดพบขอเท็จจริงเกี่ยวกับ การจัดทําบัญชีครัวเรือน ในชวงเดือนกรกฎาคม ถึง สิงหาคม 2554 ในประเด็น ผูจัดทําบัญชี ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี รายรับ และรายจาย โดยจะมีการนําเสนอผลการศึกษาเปนรายกรณี จํานวน 10 กรณี ดังนี้ กรณีศึกษาที่ 1 ครัวเรือนของนายสาคร คําภูษา บานเลขที่ 164 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 3 คน ประกอบ พอ แม และลูกสาว ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ลูกสาว ชื่อนางสาวรัศมี คําภูษา อายุ 26 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวาไมมีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากไมไดมี รายรับเขามาทุกวันและเอาเวลาสวนใหญไปกรอกดินเพื่อเพาะพันธุกลาไมขาย สรุปการจัดทําบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือนบานเลขที่ 164 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบล เหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตได จากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 7,500 บาท และมีรายจายจํานวน 3,100 บาท และมี ยอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลว จํานวน 4,400 บาท
ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 8,500 บาท และมีรายจายจํานวน 4,500 บาท และ มียอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวจํานวน 4,000 บาท
ตารางที่ 6 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 164 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
รายรับ
รายจาย
1ก.ค.54
ขายพันธุไม เชน มะกรูด มะนาว
500
5ก.ค.54
จายคากับขาวและคาผลไม
500
9ก.ค.54
จายคาน้ํา
100
10ก.ค.54
ขายพันธุไม เชน สะเดา มะขามปอม จําป
13ก.ค.54
จายคากับขาวและคาขนมจีน
500
18ก.ค.54
จายคากรอกถุง
1,000
20ก.ค.54
ขายตนจําป
23ก.ค.54
จายคาของเบ็ดเตล็ด เชน ชมพู สบู ยาสีฟน
500
25ก.ค.54
จายคาขนมและจายคานม
500
26ก.ค.54
ขายตนไม เชน ตนประดู มะคา จําปและ
1,000
2,000
4,000
มะละกอ รวม สรุปมีรายรับจํานวน 7,500 บาท มีรายจายจํานวน 3,100 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวนเงิน 4,400 บาท
7,500
3,100
ตารางที่ 7 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 164 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
รายรับ
1ส.ค.54
ขายตนเมา
1,000
5ส.ค.54
จายคาของเบ็ดเตล็ด เชนผงซักผา น้ํายาลางจาน
รายจาย
1,000
น้ํายาขัดหองน้ํา 7ส.ค.54
ขายตนจําป ตนมะยม ตนมะนาว
2,000
10ส.ค.54
รับเงินจากการขายตนจําปและตนมะตูม
2,500
11ส.ค.54
จายคากับขาว
500
13ส.ค.54
จายคาน้ํา
100
14ส.ค.54
จายคาปุย 3 กระสอบ
1,500
15ส.ค.54
รับเงินจากการขายผักหวาน ตนหวาย
16ส.ค.54
จายคากรอกถุง
18ส.ค.54
รับเงินจากการขายตนมะนาว
2,000
รวม
8,500
สรุปมีรายรับจํานวน 8,500 บาท มีรายจายจํานวน 4,500 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวนเงิน 4,000 บาท
1,000 1,000
4,500
กรณีศึกษาที่ 2 ครัวเรือนของนายมนูญ นิศปน บานเลขที่ 180 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 4 คน ประกอบ พอ แม และลูกสาว ลูกชาย ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ภรรยา ชื่อนางรุงฤดี นิศปน อายุ 39 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากการทําบัญชี ครัวเรือนทําใหทราบถึงฐานะทางการเงินที่แทจริง และยังเปนการชวยใหคิดกอนใชเงินทุกครั้ง สรุปการจัดทําบันชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน บานเลขที่ 180หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบล เหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาครอบครัวนีใ้ นชวงเดือนกรกฎาคมมีรายรับที่ มากกวารายจาย ครอบครัวนี้รายรับจํานวน 6,610 บาท และมีรายจายจํานวน 5,160 บาท และมียอดเงิน คงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 1,450 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 15,420 บาท และมีรายจายจํานวน 15,490บาท ซึ่ง ในเดือนสิงหาคมครัวเรือนหลังนี้ไดมีการกูยืมเงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรจํานวน เงิน 15,000 บาท เพื่อมาใชจายในครัวเรือนและครัวเรือนนี้ในเดือนสิงหาคมมีรายจายมากกวารายรับเปน จํานวนเงิน 70 บาท ตารางที่ 8 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 180 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ก.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
เติมน้ํามันรถ
50
ซื้อกับขาว
100
รับจางดํานา 2ก.ค.54
รายรับ
รายจาย
300
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
40
3ก.ค.54
ซื้อกับขาว
70
ซื้อของใชครัวเรือน
200
รับจางดํานา 4ก.ค.54
5ก.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
ซื้อกับขาว
100
เติมน้ํามันรถ
50
ซื้อขนมใหลูก
20
ซื้อโคก
25
จายคาไฟฟา
500
จายคาปะปา
130
นองสาวใหเงินมา
6ก.ค.54
3,000
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
จายคากับขาว
120
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
จายคากับขาว
80
เติมน้ํามันรถ
50
รับจางดํานา 7ก.ค.54
300
300
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
เติมน้ํามันรถ
50
ซื้อขนมใหลูก รับจางดํานา
20 300
จายคาน้ําดื่มออมทรัพย 10ก.ค.54
12ก.ค.54
รับจาง
16ก.ค.54
400
จายคากับขาว
200
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
รับจาง
15ก.ค.54
40
100
จายคาขนมลูก
50
เติมน้ํามันรถ
50
จายคากับขาว
100
รับจาง
200
จายคาขนมลูก
50
ซื้อโคก
25
จายคากับขาว
100
จายคาทําบุญ
10
จายคาพริก
10
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
20
รับจาง
200
17ก.ค.54
18ก.ค.54
19ก.ค.54
20ก.ค.54
จายคากับขาว
200
จายคาขนมลูก
50
เติมน้ํามันรถ
50
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
จายคากับขาว
100
จายคาขนมลูก
40
รับจาง จายคาขนมลูก
20
จายคากับขาว
100
จายคาน้ําดื่มออมทรัพย
40
เติมน้ํามันรถ
50
จายคาขนมลูก
50
จายคากับขาว
200
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
เติมน้ํามันรถ
50
จายคากับขาว
200
รับจางดํานา 21ก.ค.54
100
300
จายคาขนมลูก
50
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
22ก.ค.54
เติมน้ํามันรถ
50
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
จายคากับขาว
150
จายคาขนมลูก
20
ขายพริก
23ก.ค.54
คาน้ํามันรถ
80
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
40
จายคากับขาว
200
ขายนมถั่วเหลือง
26ก.ค.54
27ก.ค.54
60
200
เติมน้ํามันรถ
50
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
55
จายคากับขาว
90
คาน้ํามันรถ
40
ไปรับจาง
300
ขายนมถั่วเหลือง
150
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
75
จายคากับขาว
50
จายคาขนมกับนม
20
ไปรับจาง
100
28ก.ค.54
รับจาง
300
จายคากับขาว รวม
100 6,610
5,160
สรุปมีรายรับจํานวน 6,610 บาท มีรายจายจํานวน 5,160 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวนเงิน 1,450 บาท
ตารางที่ 9 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 180 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ส.ค.54
จายคาผอนตูแชเครื่องดื่ม
1,000
จายคารถรับ – สงนักเรียน ของลูก 2 คน
1,400
จายคาไฟ
800
จายคาเรียนพิเศษ
300
จายคากับขาวและใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
200
คาน้ํามันรถ
200
จายคากับขาวและใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
200
2ส.ค.54
3ส.ค.54
กูเงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ การเกษตร
รายรับ
15,000
รายจาย
4ส.ค.54
จายคาทําแหนบรถ
3,400
จายคาเหล็กทําหลังคารถ
1,400
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
70
คาน้ํามันรถ
200
จายคาฌาปณกิจศพ
1,800
จายคาเงินออม
1,200
ซื้อของใชครัวเรือน
800
จายคาเปลี่ยนน้ํามันเครื่องรถ
600
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
120
จายคากับขาว
70
รับจาง
100
5ส.ค.54
จายคากับขาว
60
7ส.ค.54
จายคากับขาว
100
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
40
คาน้ํามันรถ
60
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
70
จายคาตลาดนัด
100
ใหลูกไปโรงเรียน 2 คน
70
คาน้ํามันรถ
60
9ส.ค.54
10ส.ค.54
11ส.ค.54
จายคากับขาว
100
จายคาของใชประจําวันที่บิ๊กซี
1,000
รับจาง
200
ซื้อของใหลูก
20
คาน้ํามันรถ
40
รับจาง
100
ขายขยะ
20
รวม
15,420
สรุปมีรายรับจํานวน 15,420 บาท มีรายจายจํานวน 15,490 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 70 บาท
15,490
กรณีศึกษาที่ 3 ครัวเรือนของนายธีรพงษ คําสิงห บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 3 คน ประกอบ พอ แม และลูกสาว ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ภรรยา ชื่อนางสาวธิดาทิพย ยางธิสาร อายุ 27 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวาไมมีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากครัวเรือน หลังนี้มีอาชีรับจางทั่วไป เลิกงานกับมาถึงค่ําเลยไมมีความสนใจที่จะลงบัญชีรายรับ รายจาย สรุปการจัดทําบันชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบล เหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนครพบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตได จากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 10,500 บาท และมีรายจายจํานวน1,856 บาท ซึ่งใน เดือนกรกฎาคมครัวเรือนหลังนี้ไดมีการกูยืมเงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรจํานวน เงิน 10,000 บาท เพื่อมาใชจายในครัวเรือนและมียอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงิน จํานวน 8,644 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 270 บาท และมีรายจายจํานวน 1,373บาทและ ครัวเรือนนี้ในเดือนสิงหาคมมีรายจายมากกวารายรับเปนจํานวนเงิน 1,103 บาท ตารางที่ 10 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ก.ค.54
เนื้อหมู คาลูกไปโรงเรียน คาน้ําปลา คาเกลือ
95
2ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน เติมน้ํามัน คาขนมลูก
75
7ก.ค.54
รับจางกรอกถุง
9ก.ค.54
รายรับ
รายจาย
150
เติมแกส
150
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว
100
ขายหนอไม
100
11ก.ค.54
เติมเงินโทรศัพท คากับขาว
120
12ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว เติมน้ํามัน
90
15ก.ค.54
คาขนมลูก ซื้อปลา ซื้อผงซักผา
56
20ก.ค.54
รับจางกรอกถุง
150
ขายหนอไม
100
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว 22ก.ค.54
กูเงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ
90 10,000
การเกษตร ซื้อขาวสาร เนื้อหมู ผักคะนา
550
23ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว คาขนมลูก
100
24ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว ซื้อปลา
80
28ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว คาขนมลูก คาผลไม
120
29ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว คาขนมลูก
100
30ก.ค.54
คากับขาว คาขนมลูก เติมน้ํามัน
130
รวม สรุปมีรายรับจํานวน 10,500 บาท มีรายจายจํานวน 1,856 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 8,644 บาท
10,500
1,856
ตารางที่ 11 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ส.ค.54
คาไฟฟา คากับขาว เนื้อหมู พริก
200
2ส.ค.54
คาพริก คากับขาว คาปลารา
80
5ส.ค.54
เติมน้ํามัน คากับขาว
103
7ส.ค.54
คาขนมลูก คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว
100
รับจางกรอกถุง 8ส.ค.54
รายรับ
50
คาลูกไปโรงเรียน คากับขาว ขายหนอไม
รายจาย
80 120
10ส.ค.54
ซื้อไก ซื้อผลไม คากับขาว
150
13ส.ค.54
ซื้อปลา ผงชูรส คานม
100
15ส.ค.54
เนื้อหมู คากับขาว เติมน้ํามัน
170
16ส.ค.54
ซื้อเสื้อผา คากับขาว ผลไม
300
18ส.ค.54
รับจางกรอกถุง
100
คากับขาว รวม สรุปมีรายรับจํานวน 270 บาท มีรายจายจํานวน 1,373 บาท มีรายจายมากกวารายรับจํานวน 1,103 บาท
90 270
1,373
กรณีศึกษาที่ 4 ครัวเรือนของนายอดิศร พลราชม บานเลขที่ 113 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 4 คน ประกอบ พอ แม และลูกสาว ลูกชาย ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ภรรยา ชื่อนางรุงตะวัน พลราชม อายุ 37 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากชาวบาน ตองการรูรายรับที่แทจริง สรุปการจัดทําบันชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน บานเลขที่ 113 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบล เหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนครพบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตได จากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 16,800บาท และมีรายจายจํานวน 9,915 บาท ซึ่งใน เดือนกรกฎาคมครัวเรือนหลังนี้ไดมีการกูยืมเงินจากญาติพี่นองจํานวนเงิน 10,000 บาท เพื่อมาใชจายใน ครัวเรือนและมียอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 6,885บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 1,850 บาท และมีรายจายจํานวน 4,136บาทและ ครัวเรือนนี้ในเดือนสิงหาคมมีรายจายมากกวารายรับเปนจํานวนเงิน 2,286 บาท ตารางที่ 12 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 113 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ก.ค.54
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
70
รับจางดํานา
2ก.ค.54
รายรับ
รายจาย
300
คาน้ํามันรถ
40
คากับขาว
40
คาลูกไปโรงเรียน
60
3ก.ค.54
4ก.ค.54
5ก.ค.54
ขายหนอไม
100
รับจางกรอกถุง
150
คาลูกไปโรงเรียน
60
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
60
คากับขาว
50
คาน้ํามันรถ
40
คากับขาว
70
รับจางดํานา 8ก.ค.54
9ก.ค.54
11ก.ค.54
200
ซื้อของใชในครัวเรือน
300
ขายหนอไม
100
รับจางกรอกถุง
200
ลูกสงมาให
1,500
คากับขาว
100
คาน้ํามันรถ
40
คาลูกไปโรงเรียน
60
คาน้ําดื่ม
40
คากับขาว
60
จายคาไฟฟา
300
รับจางดํานา
13ก.ค.54
15ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน
60
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
70
จายคาขนมลูก
20
คากับขาว
50
คาน้ํามันรถ
40
รับจางดํานา 16ก.ค.54
18ก.ค.54
20ก.ค.54
300
คาลูกไปโรงเรียน
50
จายคาทําบุญ
20
รับจางดํานา
300
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาน้ํามันรถ
40
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
70
คากับขาว
60
รับจางกรอกถุง 22ก.ค.54
250
150
คาลูกไปโรงเรียน ญาติโอนเงินมาให
60 3,000
23ก.ค.54
25ก.ค.54
จางคนดํานา
1,500
คาน้ําดื่ม
40
คาลูกไปโรงเรียน
60
คากับขาว
60
คาลูกไปโรงเรียน
60
รับจางกรอกถุง
27ก.ค.54
คากับขาว
60
คาลูกไปโรงเรียน
60
รับจางกรอกถุง
29ก.ค.54
31ก.ค.54
100
150
คากับขาว
50
ใหลูกไปรานอินเตอรเน็ต
40
ยืมเงินจากญาติ
10,000
จายคารถมอเตอรไซค
1,500
จายคาเรียนพิเศษลูก
300
จายคาเงินออม
2,000
ซื้อของใชในครัวเรือนที่บิ๊กซี
1,725
คากับขาว
60
คาลูกไปโรงเรียน
60
คาน้ํามันรถ
70
รวม
16,800
9,915
สรุปมีรายรับจํานวน 16,800 บาท มีรายจายจํานวน 9,915 บาท มีรายจายมากกวารายรับจํานวน 6,885 บาท
ตารางที่ 13 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 113 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ส.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน
70
คากับขาว
100
คาน้ํามันรถ
60
คาขนมลูก
30
2ส.ค.54
3ส.ค.54
รับจางกรอกถุง
รายจาย
150
คาลูกไปโรงเรียน
70
ซื้อน้ําปลา ผงชูรส
26
คาลูกไปโรงเรียน
70
คาน้ํามันรถ
40
ขายหนอไม 5ส.ค.54
รายรับ
70
จายคาน้ําดื่ม
60
คาลูกไปโรงเรียน
70
คากับขาว
7ส.ค.54
9ส.ค.54
12ส.ค.54
14ส.ค.54
15ส.ค.54
16ส.ค.54
100
รับจางกรอกถุง
150
ลูกโอนเงินมาให
500
จายคารถรับ - สงลูก
300
คากับขาว
80
คาลูกไปโรงเรียน
70
จายคาฌาปณกิจศพ
50
คากับขาว
80
คาน้ํามันรถ
100
ทําบุญวันแมที่วัด
20
ซื้อของทําบุญ
100
คาขนมลูก
50
คาลูกไปโรงเรียน
70
จายคารถมอเตอรไซค
1,500
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
70
คาน้ํามันรถ
60
ขายเห็ด
80
ขายหนอไม
150
รับจางกรอกถุง
150
คาลูกไปโรงเรียน 17ส.ค.54
18ส.ค.54
ลูกโอนเงินมาให
500
คากับขาว
30
ซื้อผงซักผา น้ํายาปรับผานุม
40
คาลูกไปโรงเรียน
70
คาลูกไปโรงเรียน
70
คาน้ํามันรถ
40
รับจาง 19ส.ค.54
70
100
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
70
คาน้ํา คาไฟฟา
300
รวม สรุปมีรายรับจํานวน 1,850 บาท มีรายจายจํานวน4,136 บาท มีรายจายมากกวารายรับจํานวน 2,286บาท
1,850
4,136
กรณีศึกษาที่ 5 ครัวเรือนของนายสัน คําเครือ บานเลขที่ 40 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 4 คน ประกอบ พอ แม และลูกสาว ลูกชาย ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ภรรยา ชื่อนางจํานะ คําเครือ อายุ 45 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากชาวบานมี ความเขาใจในการจดบันทึกและทําแลวทําใหทราบถึงที่มาของรายไดและรายจาย สรุปรายรับและรายจายของ บานเลขที่ 40 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคก ศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตไดจากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 4,190 บาท และมีรายจายจํานวน 2,760 บาท และมียอดเงินคงเหลือหลังจาก การหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 1,430 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 5,230 บาท และมีรายจายจํานวน 1,850บาท และ มียอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 3,380 บาท ตารางที่ 14 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 40 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน รับจางดํานา
2ก.ค.54
รายรับ
รายจาย 40
300
คาน้ํามันรถ
50
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
40
คากับขาว
80
คาน้ํา คาไฟฟา
300
คาน้ํามันรถ
30
3ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน รับจางกรอกถุง
4ก.ค.54
8ก.ค.54
9ก.ค.54
11ก.ค.54
200
คาลูกไปโรงเรียน รับจางกรอกถุง
5ก.ค.54
40
40 200
คาขนม
20
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาลูกไปโรงเรียน
40
คากับขาว
30
ซื้อของใชในครัวเรือน
200
รับจางดํานา
500
รับจางดํานา
400
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาน้ํามันรถ
30
รับจางกรอกถุง
250
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
40
จายคาน้ําดื่ม
50
13ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน รับจางดํานา
15ก.ค.54
40 200
คาน้ํามันรถ
30
คากับขาว
60
รับจางทั่วไป
200
คาลูกไปโรงเรียน 16ก.ค.54
18ก.ค.54
ขายหนอไม
120
รับจางดํานา
250
ซื้อผงซักผา น้ํายาปรับผานุม
40
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาน้ํามันรถ
30
รับจางทั่วไป 20ก.ค.54
250
คาลูกไปโรงเรียน
40
คากับขาว
100
รับจางดํานา 22ก.ค.54
40
200
คาลูกไปโรงเรียน
40
คากับขาว
60
ขายหนอไม
120
ขายปลา
200
23ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน รับจางทั่วไป
25ก.ค.54
27ก.ค.54
29ก.ค.54
31ก.ค.54
40 200
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาน้ํามันรถ
40
คากับขาว
100
คาขนมลูก
20
ใหเงินลูกเขารานอินเตอรเน็ต
40
คากับขาว
50
รับจางกรอกถุง
200
รับจางกรอกถุง
200
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาขนมลูก
20
คากับขาว
50
ซื้อของใชในครัวเรือน
300
คาลูกไปโรงเรียน
40
คากับขาว
50
รับจางกรอกถุง
200
รวม
4,190
สรุปมีรายรับจํานวน4,190 บาท
2,760
มีรายจายจํานวน 2,760 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 1,430 บาท
ตารางที่ 15 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 40 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ส.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน รับจางกรอกถุง
2ส.ค.54
3ส.ค.54
5ส.ค.54
รายรับ
รายจาย 40
200
คากับขาว
50
ใหเงินลูกเขารานอินเตอรเน็ต
40
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาขนมลูก
20
คาน้ํามันรถ
30
รับจางกรอกถุง
200
จายคาน้ําดื่ม
50
คาลูกไปโรงเรียน
40
ขายเห็ด
80
ขายหนอไม
150
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาน้ํามันรถ
30
7ส.ค.54
9ส.ค.54
รับเงินจากการขายผักหวาน ตนหวาย จายคาน้ํา
100
คาลูกไปโรงเรียน
40
จายคาของเบ็ดเตล็ด เชน ชมพู สบู ยาสีฟน
500
ลูกโอนเงินมาให
12ส.ค.54
15ส.ค.54
16ส.ค.54
1,000
จายคาไฟฟา
100
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาขนมลูก
20
คาน้ํามันรถ
30
รับจางกรอกถุง 14ส.ค.54
1,000
200
ใหเงินลูกเขารานอินเตอรเน็ต
40
คากับขาว
50
จายคาน้ําดื่ม
50
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาขนมลูก
20
คาน้ํามันรถ
30
รับจางกรอกถุง
200
คาลูกไปโรงเรียน
40
ใหเงินลูกเขารานอินเตอรเน็ต
40
17ส.ค.54
18ส.ค.54
19ส.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาขนมลูก
20
คาน้ํามันรถ
30
ขายตนจําป
2,000
รับจางทั่วไป
200
คาลูกไปโรงเรียน
40
คาขนมลูก
20
คาลูกไปโรงเรียน
40
ใหเงินลูกเขารานอินเตอรเน็ต
40
คากับขาว
100
รวม สรุปมีรายรับจํานวน 5,230 บาท มีรายจายจํานวน 1,850 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 3,380 บาท
5,230
1,850
กรณีศึกษาที่ 6 ครัวเรือนของนายบุญจันทร ยางธิสาร บานเลขที่ 194 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 3 คน ประกอบ พอ แม และลูกชาย ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ภรรยา ชื่อนางทองทิพย ยางธิสาร คําภูษา อายุ 35 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากชาวบานมี เวลาวางเหลือจากการรับจางและตองการทราบฐานะทางการเงินของครัวเรือน สรุปรายรับและรายจายของ บานเลขที่ 194 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคก ศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตไดจากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 25,500 บาท และมีรายจายจํานวน20,145 บาท ซึ่งในเดือนกรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้ไดมีการกูยืมเงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรจํานวนเงิน 20,000 บาท เพื่อมาใชจายในครัวเรือนและมียอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 5,355 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 3,000 บาท และมีรายจายจํานวน2,280 บาทและ ครัวเรือนนี้ในเดือนสิงหาคมมีรายรับมากกวารายจายเปนจํานวนเงิน 720 บาท ตารางที่ 16 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 194 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
รายรับ
1ก.ค.54
ขายพันธุผักหวาน มะกรูด มะนาว
1,000
2ก.ค.54
รายจาย
คากับขาว
100
ใหลูกไปโรงเรียน
50
จายคาจางกรอกถุง
500
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว ขายพันธุตนมะตูม จําป
3ก.ค.54
4ก.ค.54
5ก.ค.54
8ก.ค.54
9ก.ค.54
11ก.ค.54
100 500
เติมน้ํามันรถ
50
จายคาน้ําดื่ม
40
ซื้อของใชในครัวเรือน
300
จายคาจางกรอกถุง
500
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
50
ลูกโอนเงินมาให
2,000
จายคาน้ํา คาไฟฟา
250
จางคนดํานา
1,500
ใหลูกไปโรงเรียน
50
เติมน้ํามันรถ
30
คากับขาว
70
ซื้อน้ํายาปรับผานุม
20
ซื้อปลารา
10
จายคาฌาปณกิจศพ
50
เติมน้ํามันรถ
30
ใหลูกไปโรงเรียน
50
จางคนดํานา
1,000
จายคาน้ําดื่ม
40
ขายตนผักหวาน 13ก.ค.54
15ก.ค.54
1,000
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
70
เติมน้ํามันรถ
30
กูเงินจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ
20,000
การเกษตร
16ก.ค.54
18ก.ค.54
20ก.ค.54
จายคาจางกรอกถุง
500
จางคนดํานา
500
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
70
จายคางวดรถยนต
7,500
จายคาเงินออมทรัพย
1,000
ใหลูกไปโรงเรียน
50
เติมน้ํามันรถยนต
300
จายคาน้ําดื่ม
40
ขายพันธุตนมะตูม จําป
22ก.ค.54
500
จายคาปุย 3 กระสอบ
1,500
จายคารถดิน
1,500
23ก.ค.54
25ก.ค.54
27ก.ค.54
29ก.ค.54
31ก.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
100
เติมน้ํามันรถ
30
ใหลูกจายคารถรับ – สง นักเรียน
300
คาขนมลูก
30
ซื้อผงชูรส น้ําตาล
25
ซื้อผงซักผา น้ํายาปรับผานุม
20
ใหลูกไปโรงเรียน
50
จายคาจางกรอกถุง
500
คากับขาว
100
จายคาน้ําดื่ม
40
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
40
เติมน้ํามันรถ
100
ใหลูกไปโรงเรียน
50
ซื้อยาฆาหอยเชอรี่ในนาขาว
240
จายคาจางกรอกถุง
250
คาขนมลูก
20
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
100
ขายพันธุตนมะนาว
500
รวม
25,500
20,145
สรุปมีรายรับจํานวน 25,500 บาท มีรายจายจํานวน 20,145 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 5,355 บาท
ตารางที่ 17 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 194 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ส.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
100
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
40
คาขนมลูก
20
จายคาน้ําดื่ม
40
2ส.ค.54
ลูกโอนเงินมาให
3ส.ค.54
5ส.ค.54
รายรับ
รายจาย
1,000
ใหลูกไปโรงเรียน
50
เติมน้ํามันรถ
30
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
70
ซื้อเกลือ น้ําตาลทราย
40
7ส.ค.54
9ส.ค.54
12ส.ค.54
14ส.ค.54
15ส.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน
50
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
30
เติมน้ํามันรถ
30
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
70
คาขนมลูก
20
ขายพันธุตนดอกจําป มะกรูด
1,000
ใหลูกไปโรงเรียน
50
เติมน้ํามันรถ
30
คาขนมลูก
20
จายคาทําบุญ
50
ซื้อของทําบุญ
100
ลูกขอเงินเขารานอินเตอรเน็ต
30
ใหลูกไปโรงเรียน
50
เติมน้ํามันรถ
30
คากับขาว
70
ใหลูกไปโรงเรียน
50
คาขนมลูก
20
จายคาจางกรอกถุง
500
16ส.ค.54
17ส.ค.54
18ส.ค.54
จายคาฌาปณกิจศพ
30
จายคาน้ําดื่ม
40
ซื้อยาแกปวดหัว แกไข
50
ใหลูกไปโรงเรียน
50
เติมน้ํามันรถ
30
คากับขาว
70
คาขนมลูก
20
ใหลูกไปโรงเรียน
50
ขายพันธุตนมะกรูด
1,000
คากับขาว รวม สรุปมีรายรับจํานวน 3,000 บาท มีรายจายจํานวน 2,280 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 720 บาท
200 3,000
2,280
กรณีศึกษาที่ 7 ครัวเรือนของนายทวีศักดิ์ ยางธิสาร บานเลขที่ 124 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 4 คน ประกอบ พอ แม และลูกชาย 2 คน ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ภรรยา ชื่อนางพรทิพย ยางธิสาร คําภูษา อายุ 35 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากตองการทราบ ถึงรายจายที่ไดจายไปกับการเพาะพันธุกลาไมและตองการทราบถึงรายรับที่ไดจากการขายผลผลิตจากการ เพาะพันธุกลาไม สรุปรายรับและรายจายของ บานเลขที่ 124 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคก ศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตไดจากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 6,020 บาท และมีรายจายจํานวน 5,127 บาท และมียอดเงินคงเหลือหลังจาก การหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 893 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน2,750 บาท และมีรายจายจํานวน 2,548บาท และมี ยอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 202 บาท ตารางที่ 18 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 124 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ก.ค.54
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
50
รับจางดํานา
2ก.ค.54
รายรับ
รายจาย
300
คาน้ํามันรถ
20
คากับขาว
30
คาลูกไปโรงเรียน
50
ขายหนอไม
150
รับจางกรอกถุง 3ก.ค.54
4ก.ค.54
5ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
35
คาน้ํามันรถ
30
คากับขาว
35
รับจางดํานา 6ก.ค.54
9ก.ค.54
12ก.ค.54
250
300
ซื้อของใชในครัวเรือน
200
ขายหนอไม
120
รับจางกรอกถุง
250
ลูกสงมาให
500
คากับขาว
100
คาน้ํามันรถ
50
คาลูกไปโรงเรียน
50
คาน้ําดื่ม
30
คากับขาว
37
จายคาไฟฟา
150
รับจางดํานา
300
13ก.ค.54
15ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน
60
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
40
จายคาขนมลูก
10
คากับขาว
30
คาน้ํามันรถ
30
รับจางดํานา 16ก.ค.54
18ก.ค.54
19ก.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน
50
จายคาทําบุญ
20
รับจางดํานา
250
คาลูกไปโรงเรียน
50
คาน้ํามันรถ
50
คากับขาว
100
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
36
รับจางกรอกถุง 22ก.ค.54
250
200
คาลูกไปโรงเรียน รับจางทั่วไป จางคนดํานา
50 150 1,000
23ก.ค.54
26ก.ค.54
คาน้ําดื่ม
30
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
24
คาลูกไปโรงเรียน
50
รับจางกรอกถุง
27ก.ค.54
คากับขาว
30
คาลูกไปโรงเรียน
50
รับจางกรอกถุง
29ก.ค.54
30ก.ค.54
500
500
คากับขาว
100
ใหลูกไปรานอินเตอรเน็ต
40
ยืมเงินจากญาติ
2,000
จายคารถมอเตอรไซค
1,000
จายคาเรียนพิเศษลูก
300
จายคาเงินออม
100
ซื้อของใชในครัวเรือนที่บิ๊กซี
500
คากับขาว
30
คาลูกไปโรงเรียน
50
คาน้ํามันรถ
30
รวม
6,020
5,127
สรุปมีรายรับจํานวน 6,020 บาท มีรายจายจํานวน 5,127 บาท มีรายจายมากกวารายรับจํานวน 893 บาท
ตารางที่ 19 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 124 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ส.ค.54
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
100
คาน้ํามันรถ
30
คาขนมลูก
20
2ส.ค.54
3ส.ค.54
รับจางกรอกถุง
รายจาย
250
คาลูกไปโรงเรียน
50
ซื้อน้ําปลา ผงชูรส
30
คาลูกไปโรงเรียน
50
คาน้ํามันรถ
30
ขายหนอไม 4ส.ค.54
รายรับ
150
จายคาน้ําดื่ม
30
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
100
6ส.ค.54
9ส.ค.54
12ส.ค.54
13ส.ค.54
14ส.ค.54
16ส.ค.54
รับจางกรอกถุง
500
ลูกโอนเงินมาให
500
จายคารถรับ - สงลูก
250
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
50
จายคาฌาปณกิจศพ
30
คากับขาว
40
คาน้ํามันรถ
20
ทําบุญวันแมที่วัด
30
ซื้อของทําบุญ
90
คาขนมลูก
10
คาลูกไปโรงเรียน
50
จายคารถมอเตอรไซค
1,000
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
50
คาน้ํามันรถ
20
ขายเห็ด
200
ขายหนอไม
150
รับจางกรอกถุง
500
คาลูกไปโรงเรียน 17ส.ค.54
ลูกโอนเงินมาให
50 500
คากับขาว
100
ซื้อผงซักผา น้ํายาปรับผานุม
58
คาลูกไปโรงเรียน
60
รวม สรุปมีรายรับจํานวน 2,750 บาท มีรายจายจํานวน 2,548 บาท มีรายจายมากกวารายรับจํานวน 202 บาท
2,750
2,548
กรณีศึกษาที่ 8 ครัวเรือนของนางทวีสุข ยางธิสารบานเลขที่ 171 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 2 คน ประกอบ ยาย และหลานสาว ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ยาย ชื่อนางทวีสุข ยางธิสาร อายุ 56 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอและไมมีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากครัวเรือนหลังนี้ไมไดมีรายรับเขามาทุกวันและการลงบัญชีราย รายจายเปนที่มีอายุเลยทําใหบางครั้ง มีการหลงลืม สรุปรายรับและรายจายของ บานเลขที่ 171 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคก ศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตไดจากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน3,903 บาท และมีรายจายจํานวน2,040 บาท และมียอดเงินคงเหลือหลังจาก การหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 1,863 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 2,420 บาท และมีรายจายจํานวน 1,150บาท และ มียอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 1,270 บาท ตารางที่ 20 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 171 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ก.ค.54
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คากับขาว
40
คาน้ําดื่ม
40
รับจางกรอกถุง 2ก.ค.54
รายรับ
รายจาย
300
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คากับขาว
30
รับจางดํานา
500
ลูกโอนเงินมาให 3ก.ค.54
4ก.ค.54
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คากับขาว
30
จายคาฌาปณกิจศพ
50
ใหหลานไปโรงเรียน
20
รับจางกรอกถุง 5ก.ค.54
8ก.ค.54
9ก.ค.54
11ก.ค.54
1,500
300
เติมน้ํามันรถ
30
ซื้อปลา เนื้อหมู
120
รับจางดํานา
500
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คาขนมหลาน
20
คาน้ําดื่ม
50
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คากับขาว
100
ซื้อของใชในครัวเรือน เชน ยาสีฟน แชมพู
200
คาขนมหลาน
20
ใหหลานไปโรงเรียน
20
เติมน้ํามันรถ
30
รับจางกรอกถุง
300
13ก.ค.54
15ก.ค.54
16ก.ค.54
18ก.ค.54
20ก.ค.54
22ก.ค.54
คาขนมหลาน
20
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คากับขาว
50
ซื้อปลา ไก
150
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คาขนมหลาน
20
เติมน้ํามันรถ
30
ซื้อของใสบาตรตอนเชา
20
ใหหลานไปโรงเรียน
20
ลูกโอนเงินมาให
500
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คาขนมหลาน
20
เติมน้ํามันรถ
30
รับจางกรอกถุง
100
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คาขนมหลาน
20
คากับขาว ผลไม
150
คาน้ําดื่ม
40
ซื้อยาฆาหอยเชอรี่ในนาขาว
240
รับจางกรอกถุง 23ก.ค.54
25ก.ค.54
27ก.ค.54
100
ใหหลานไปโรงเรียน
20
เติมน้ํามันรถ
30
คากับขาว
30
ซื้อเห็ด
50
ทําบุญ
10
ใหหลานไปโรงเรียน
20
รับจางกรอกถุง
100
คาขนมหลาน
20
คากับขาว
70
รวม
3,903
2,040
สรุปมีรายรับจํานวน 3,903 บาท มีรายจายจํานวน 2,040 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 1,863 บาท
ตารางที่ 21 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 171 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
รายรับ
รายจาย
1ส.ค.54
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คากับขาว
30
เติมน้ํามันรถ รับจางกรอกถุง 2ส.ค.54
20
คากับขาว
100
9ส.ค.54
20 200
คาขนมหลาน
10
ใหหลานไปโรงเรียน
20
รับจางกรอกถุง
7ส.ค.54
120
ใหหลานไปโรงเรียน รับจางถอนหญาอยูนา
5ส.ค.54
100
ใหหลานไปโรงเรียน
ขายหนอไม 3ส.ค.54
30
100
ซื้อผงซักผา น้ํายาปรับผานุม
40
จาคาน้ําดื่ม
40
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คาขนมหลาน
10
เติมน้ํามันรถ
30
คากับขาว
30
จายคาน้ํา คาไฟฟา
250
รับจางกรอกถุง คาขนมหลาน
100 20
12ส.ค.54
14ส.ค.54
15ส.ค.54
16ส.ค.54
รับจางถอนหญาอยูนา
200
คากับขาว ผลไม
100
คาขนมหลาน
20
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คาขนมหลาน
10
ใหหลานไปโรงเรียน
20
ซื้อเห็ด
30
รับจางกรอกถุง
100
ลูกโอนเงินมาให
1,500
จายคาน้ําดื่ม
40
ใหหลานไปโรงเรียน
20
คากับขาว ซื้อปลา เนื้อหมู
200
รวม สรุปมีรายรับจํานวน 2,420 บาท มีรายจายจํานวน 1,150 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 1,270 บาท
2,420
1,150
กรณีศึกษาที่ 9 ครัวเรือนของนางสายมณี ยางธิสารบานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 2 คน ประกอบ ยาย และหลานสาว ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ยาย ชื่อนางสายมณี ยางธิสาร อายุ 55 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากมีรายรับสวน ใหญจากการรับจางกรอกถุงดินและลูกสาวสงเงินมาให สรุปรายรับและรายจายของ บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคก ศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาครอบครัวนี้มีรายรับที่มากกวารายจาย สังเกตไดจากเดือน กรกฎาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 7,000 บาท และมีรายจายจํานวน1,240 บาท และมียอดเงินคงเหลือหลังจาก การหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน5,760 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 2,000 บาท และมีรายจายจํานวน 2,740บาทและ ครัวเรือนนี้ในเดือนสิงหาคมมีรายจายมากกวารายรับเปนจํานวนเงิน 740 บาท ตารางที่ 22 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
รายรับ
1 ก.ค.54
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
3 ก.ค.54
5 ก.ค.54
รายจาย
ใหหลานไปโรงเรียน
20
จายคาอาหาร
100
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
ใหฌาปณกิจศพ
100
จายคาน้ํา คาไฟฟา
300
ลูกสงมาให
3,000
รับจางทั่วไป
100
8 ก.ค.54
10ก.ค.54
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
จายคาขนมหลาน
50
จายคาอาหาร
100
รับจางทั่วไป
100
จายคาเครื่องครัวในบาน 11ก.ค.54
13ก.ค.54
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100 100
ใหหลานไปโรงเรียน
20
จายคาอาหาร
100
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
ใหฌาปณกิจศพ 18ก.ค.54
21ก.ค.54
23ก.ค.54
100
ไดรับเงินลูกสงมาให
3,000
รับจางทั่วไป
100
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
จายคาขนมหลาน
50
จายคาอาหาร
100
รับจางทั่วไป
100
จายคาเครื่องครัวในบาน รวม สรุปมีรายรับจํานวน 7,000บาท
100 7,000
1,240
มีรายจายจํานวน1,240บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 5,760 บาท
ตารางที่ 23 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 175 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
รายรับ
1 ส.ค.54
รับจางทั่วไป
100
2 ส.ค.54
จายคาน้ํามันรถ
100
จายคาขนมหลาน
50
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
รับจางทั่วไป
100
จายคาอาหาร 5 ส.ค.54
8 ส.ค.54
10ส.ค.54
รายจาย
ไดรับเงินลูกสงมาให
100 1,000
จายคาน้ํา คาไฟฟา
300
ใหหลานไปโรงเรียน
20
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
ใหหลานไปโรงเรียน
20
ซื้อของใชเบ็ดเตล็ดในครัวเรือน
300
จายคาน้ํามันรถ
100
รับจางทั่วไป
100
11ส.ค.54
12ส.ค.54
13ส.ค.54
15ส.ค.54
รับจางถอนหญาตนไม
100
จายคาอาหาร
100
จายคางวดรถมอเตอรไซค
1,000
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
100
จายคาขนมหลาน
50
จายคาน้ํามันรถ
100
รับจางทั่วไป
100
จายคาน้ํามันรถ
100
จายคาเสื้อผา
100
ใหฌาปณกิจศพ
100
รับจางทั่วไป
100
จายคาซอมรถเปลี่ยนยางลอรถ 18ส.ค.54
รับจางกรอกถุงเพาะพันธุกลาไม
150 100
จายคารถไปหาหมอ รวม สรุปมีรายรับจํานวน 2,000 บาท มีรายจายจํานวน 2,740 บาท มีรายจายมากกวารายรับจํานวน 740 บาท
50 2,000
2,740
กรณีศึกษาที่ 10 ครัวเรือนของนายวิกรานต โตะชาลี บานเลขที่ 13 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ครัวเรือนนี้มีสมาชิกครอบครัวจํานวน 4 คน ประกอบ พอ แม และลูกสาว ลูกชาย ผูจัดทําบัญชีครัวเรือน คือ ภรรยา ชื่อนางบัวสอน โตะชาลี อายุ 40 ป ความสม่ําเสมอในการจัดทําบัญชี พบวามีความสม่ําเสมอและไมมีความส่ําเสมอในการจัดทําบัญชี เนื่องจากมีรายรับและรายจายเขามาไมพรอมกันและมีรายจายมากกวารายไดเลยไมอยากทีจ่ ะลงบัญชีรายรับ รายจายของครัวเรือน สรุปรายรับและรายจายของ บานเลขที่ 13 หมู 9 บานหวยยางเหนือ ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคก ศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร พบวาเดือนกรกฎาคมครัวเรือนหลังนี้มีรายจายมากกวารายรับ มีรายรับอยูที่ 4,920 บาท มีรายจายอยูที่ 5,410บาท และมียอดใชจายที่เกินไปจากรายรับที่หามาไดอยูที่ 490 บาท ในเดือนสิงหาคม ครัวเรือนหลังนี้มีรายรับจํานวน 3,220 บาท และมีรายจายจํานวน 1,600 บาท และ มียอดเงินคงเหลือหลังจากการหักคาใชจายแลวยังคงเหลือเงินจํานวน 1,620 บาท ตารางที่ 24 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนกรกฎาคม 2554 บานเลขที่ 13 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
1ก.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน
70
คากับขาว
50
รับจางดํานา 3ก.ค.54
รายจาย
300
ใหลูกไปโรงเรียน รับจางดํานา
5ก.ค.54
รายรับ
70 300
ใหลูกไปเขารานอินเตอรเน็ต
40
คากับขาว
100
ใหลูกไปโรงเรียน
70
เติมน้ํามันรถ รับจางกรอกถุง 7ก.ค.54
8ก.ค.54
10ก.ค.54
14ก.ค.54
200
ใหลูกไปเขารานอินเตอรเน็ต
40
ใหลูกไปโรงเรียน
70
คากับขาว
50
ซื้อน้ําปลา น้ําตาล ผงชูรส
50
ใหลูกไปโรงเรียน
70
คากับขาว
50
ซื้อผงซักผา น้ํายาปรับผานุม
40
รับจางกรอกถุง
12ก.ค.54
50
250
คาขนมลูก
20
คากับขาวตอนเย็น
70
ใหลูกไปโรงเรียน
70
ญาติโอนเงินมาให
2,000
ใหลูกไปโรงเรียน
70
ใหลูกไปเขารานอินเตอรเน็ต
40
จายคาน้ําคาไฟฟา
400
จายคาน้ําดื่ม
40
จายคาจางคนดํานา
1,500
16ก.ค.54
19ก.ค.54
20ก.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน
70
จายคาฌาปณกิจศพ
30
คาขนมลูก
20
ซื้อหวย
120
เติมน้ํามันรถ
50
ใหลูกไปโรงเรียน
70
คากับขาว
100
ใหลูกไปโรงเรียน
70
รับจางกรอกถุง 21ก.ค.54
23ก.ค.54
25ก.ค.54
250
ใหลูกไปโรงเรียน
70
ใหลูกไปเขารานอินเตอรเน็ต
40
คาขนมลูก
20
รับจางกรอกถุง
250
ลูกโอนเงินมาให
1,500
จายคางวดรถมอเตอรไซค
1,500
คาขนมลูก
20
ใหลูกไปโรงเรียน
70
ขายหนอไม คากับขาว
120 100
26ก.ค.54
ใหลูกไปโรงเรียน
70
ซื้อผงซักผา น้ํายาปรับผานุม
30
รวม
4,920
5,410
สรุปมีรายรับจํานวน 4,920 บาท มีรายจายจํานวน 5,410บาท มีรายจายมากกวารายรับจํานวน 490 บาท
ตารางที่ 25 บัญชีครัวเรือน ประจําเดือนสิงหาคม 2554 บานเลขที่ 13 หมู 9 บานหวยยางเหนือ วัน/เดือน/ป
รายการ
รายรับ
1ส.ค.54
ลูกโอนเงินมาให
1,500
2ส.ค.54
คากับขาว
100
ใหลูกไปโรงเรียน
70
ใหลูกไปโรงเรียน
70
รับจางกรอกถุง
4ส.ค.54
6ส.ค.54
รายจาย
250
คากับขาว
50
ใหลูกไปโรงเรียน
70
เติมน้ํามันรถ
50
ซื้อปลา เนื้อหมู
250
ใหลูกไปโรงเรียน
70
ขายหนอไม
120
คากับขาว รับจางกรอกถุง 7ส.ค.54
9ส.ค.54
12ส.ค.54
13ส.ค.54
250
คาลูกไปโรงเรียน
50
คาน้ํามันรถ
20
ขายเห็ด
200
ขายหนอไม
150
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
50
จายคาน้ําดื่ม
40
จายคาทําบุญที่วัด
30
ซื้อของใสบาตร
100
คาขนมลูก
30
ใหลูกไปเขารานอินเตอรเน็ต
40
คาลูกไปโรงเรียน
50
คาน้ํามันรถ
50
รับจางกรอกถุง
15ส.ค.54
50
250
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
50
รับจางกรอกถุง
17ส.ค.54
250
คากับขาว
50
คาลูกไปโรงเรียน
50
คากับขาว
50
ใหลูกไปเขารานอินเตอรเน็ต
40
รับจางถอนหญาอยูนา
250
คาขนมลูก รวม
20 3,220
1,600
สรุปมีรายรับจํานวน 3,220 บาท มีรายจายจํานวน 1,600 บาท มีรายรับมากกวารายจายจํานวน 1,620 บาท
สรุปจากตารางการจัดทําบัญชีครัวเรือนพบวามีชาวบานที่ลงบันทึกบัญชีรายรับรายจายไดอยาง ละเอียดครบถวน คือครัวเรือนตัวอยางของ นางรุงฤดี นิศปน ที่มีการลงรายละเอียดไดอยางสมบูรณ มีการ ลงบันทึกบัญชีรายรับ รายจายทุกวันและสม่ําเสมอ จึงทําใหทราบถึงที่มาของรายไดและรายจายอยางชัดเจน และการทําบัญชีครัวเรือนยังสอนใหรูจักการเก็บออม ทําใหมีเงินออมเอาไวใชในยามจําเปนและการทําบัญชี ครัวเรือนยังสอนใหชาวบานจัดเรียงลําดับความสําคัญของรายจายที่ชาวบานไดจายออกไปมากที่สุด คือ 1. คาใชจายดานอาหาร 2. คาใชจายดานการศึกษา รายรับที่ชาวบานกลุมตัวอยางไดรับมามากที่สุด คือ ไดมา จาก 1. การขายพันธุกลาไม 2. การรับจางทั่วไป เชนการรับจางกรอกถุง การรับจางดํานาและการทําบัญชี รายรับ รายจายของครัวเรือนยังทําใหชาวบานรูฐานะทางการเงินของครัวเรือนอีกดวย หลังจากการใหกลุม ตัวอยางลงบัญชีรายรับ รายจายของครัวเรือน ยังพบวา ชาวบานยังคงตองการใหเจาหนาที่ที่รับผิดชอบเขามา ใหความรู คําแนะนําในการทําบัญชีครัวเรือนในเวลาที่ชาวบานมีปญหา
ความรูความเขาใจเกี่ยวกับการจัดทําบัญชีครัวเรือน ผูวิจัยพบวา จากการที่ผูวิจัยไดใหชาวบานบานหวยยางเหนือลงรายละเอียดขอมูลบัญชีรายรับ – รายจาย พบวาชาวบานบานหวยยางเหนือสวนใหญมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการจดบันทึกบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือนเปนอยางดี เพราะการทําบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือนทําใหทราบถึงฐานะที่ แทจริงของครอบครัว การจดบันทึกบัญชีรายรับ - รายจายของครัวเรือนทําใหชาวบานบานหวยยางคิดกอน ทุกครั้งกอนที่จะตัดสินใจซื้อของและชาวบานมีการจัดเรียงลําดับความจําเปนในการใชจายเงินกอนที่จะมี การซื้อของและการจัดทําบัญชีครัวเรือนจะเปนการสรางวินัยอยางหนึ่งในเรื่องของการใชจายเงิน ชาวบาน เองรูจักการใชจายเงินอยางประหยัด ปญหาและความตองการในการจัดทําบัญชีครัวเรือน ปญหาในการจัดทําบัญชีครัวเรือนของชาวบานบานหวยยางเหนือ สวนใหญชาวบานไมคอยมีเวลา ในการจดบันทึกบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน เพราะชาวบานตองออกไปทํางานตั้งแตเชา จนถึงเย็นจึง ทําใหไมมีเวลามานั่งจดบันทึกบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน และเกิดจากความเหน็ดเหนื่อยจากการ ทํางานมาทั้งวัน ทําใหชาวบานเองไมคอยสนใจที่จะจดบันทึกบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน นอกจากนั้นชาวบานไมไดมีรายรับเขามาทุกวันเลยทําใหชาวบานบานหวยยางเหนือไมสนใจที่จะจดบันทึก บัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน และเวลาที่ชาวบานมีปญหาในการจัดทําบัญชีรายรับ – รายจายของ ครัวเรือน ชาวบานตองการใหมีเจาหนาที่เขามาใหคําแนะนําในการจัดทําบัญชีครัวเรือนเพื่อที่ชาวบานจะได ทราบวาการจัดทําบัญชีครัวเรือนใหประโยชนอยางไรและชาวบานจะไดรับอะไรจากการทําบัญชีครัวเรือน
บทที่ 5 สรุปผลการวิจัย สรุปผล จากการใชระเบียบวิธีวิจัยดังกลาวขางตนพบผลการศึกษา สรุปไดดังนี้ สภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือน จากการวิจัยพบวาสภาพในการจัดทําบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน ชาวบานหวยยางเหนือ เริ่มทําบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน ประมาณ พ.ศ. 2548 สมัยรัฐบาล พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตรและ มีเจาหนาที่จากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรเขามาใหความรูในเรื่องการจัดทําบัญชี รายรับ – รายจายของครัวเรือน ชวงแรกชาวบานไดใหความรวมมือเปนอยางดีในการลงบันทึกรายรับ– รายจายของครัวเรือน เปน อยางดีและสม่ําเสมอ หลังจากนั้นไมนานชาวบานบานหวยยางเริ่มไมมีความสนใจที่จะทําบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน เพราะชาวบานใหเหตุผลวา ตัวชาวบานเองไมไดมีรายรับเขามาทุกวัน และไมรูวา การทําบัญชีรายรับ - รายจายมีประโยชนอยางไรและทําแลวชาวบานยังมีความเปนอยูที่เหมือนเดิม ความรูความเขาใจในการจัดทําบัญชีครัวเรือน จากการวิจัยพบวาชาวบานบานหวยยางเหนือสวนมากมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการจดบันทึก บัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือนเปนอยางดี เพราะการทําบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือนทําให ทราบถึงฐานะที่แทจริงของครอบครัว การจดบันทึกบัญชีรายรับ - รายจายของครัวเรือนทําใหชาวบาน บานหวยยางคิดกอนทุกครั้งกอนที่จะตัดสินใจซื้อของและชาวบานมีการจัดเรียงลําดับความจําเปนใน การใชจายเงินกอนที่จะมีการซื้อของและการจัดทําบัญชีครัวเรือนจะเปนการสรางวินัยอยางหนึ่งในเรื่อง ของการใชจายเงิน ชาวบานเองรูจักการใชจายเงินอยางประหยัด
โครงการฝกอบรมวิเคราะหการจัดทําบัญชีครัวเรือน บานหวยยาง ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร การจัดโครงการฝกอบรมวิเคราะหการจัดทําบัญชีครัวเรือน เพื่อที่จะใหชาวบานบานหวยยางเหนือ รูจักใชจายเงินและวิเคราะหการทําบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือน เพื่อที่จะทําใหชาวบานบานหวย ยางเหนืออยูแบบพอเพียง พอประมาณ รูจักประมาณตนในเรื่องการใชจายเงินและวิเคราะหการลง รายละเอียดของการทําบัญชีครัวเรือนไดอยางถูกตองและไดมีการนําแนวหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เขามาใชในการดําเนินชีวิต ดังนี้ ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไมนอยเกินไปและไมมากเกินไปโดยไมเบียดเบียนตัวเอง และผูอื่น เชนการผลิตและบริโภคที่อยูในระดับพอประมาณ ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพียงนั้น จะตองเปนไปอยางมี เหตุผล โดยพิจารณาจากเหตุปจจัยที่เกี่ยวของ ตลอดจนคํานึงถึงผลที่คาดวาจะเกิดขึ้นจากการกระทํา นั้นๆอยางรอบคอบ ภูมิคุมกัน หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงดานตางๆที่จะเกิดขึ้น โดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ที่คาดวาจะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกลและไกล
การอภิปรายผล การวิจัยเรื่อง “สภาพปญหาการจัดทําบัญชีครัวเรือน บานหวยยางเหนือ หมูที่ 9 ตําบลเหลาโพนคอ อําเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร” ทําใหทราบรายละเอียด ดังนี้ 1. สภาพการจัดทําบัญชีครัวเรือนของชาวบานบานหวยยางเหนือพบวา ชาวบานบานหวยยางเหนือ สวนใหญเคยมีประสบการณในการจัดทําบัญชีครัวเรือนเปนอยางดี เพราะมีเจาหนาที่จากธนาคารเพื่อ การเกษตรและสหกรณการเกษตรเขามาใหความรูและใหคําแนะนําในการทําบัญชีครัวเรือนกับชาวบาน โดย ชาวบานเริ่มทําบัญชีครัวเรือนของสมัยรัฐบาล พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร
ในที่นี้ผูวิจัยขอยกคําพูดของ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี กลาวกับชาวบานตีนธาตุ อ. พราว จ.เชียงใหม ในการเดินทางไปเยือนหมูบานแหงนี้ นายกรัฐมนตรีย้ําอีกวาตองการใหชาวบานดําเนิน ชีวิตโดยยึดหลักเศรษฐกิจแบบพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ซึ่งเปนคําตอบที่ดีที่สุดในการ แกไขปญหาความยากจน ชาวบานบานหวยยางเหนือจะทําการจดบันทึกบัญชีครัวเรือนอยูที่บานโดยทําในชวงเวลาเย็นถึง กลางคืนและสวนใหญชาวบานจะทําบัญชีครัวเรือนหนึ่งถึงสี่ครั้งตอสัปดาหแตชาวบานบางสวนยังเขาใจวา การทําบัญชีครัวเรือนทําใหเสียเวลา แตแทจริงแลวการจดบันทึกบัญชีครัวเรือนนั้นใชเวลาแคไมกี่นาทีซึ่งถือ วาเปนสิ่งที่คุมคามากเมื่อเทียบกับการไดรับรูสถานะทางการเงินของครัวเรือน เพราะการรับรูสถานะทาง การเงินนั้นทําใหครัวเรือนสามารถวางแผนการใชจายตางๆในแตละเดือน 2.ความรูความเขาใจในการจัดทําบัญชีครัวเรือนของชาวบานบานหวยยางเหนือ จากการศึกษาพบวา ชาวบานบานหวยยางเหนือสวนใหญมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับหลักการการจัดทําบันทึกบัญชีรายรับ – รายจายของครัวเรือนเปนอยางดี แตบางครั้งชาวบานเองยังตองการไดรับคําแนะนําจากเจาหนาธนาคารเพื่อ การเกษตรและสหกรณการเกษตร และจากหนวยงานที่เกี่ยวของเพราะชาวบานตองการความรู ความเขาใจ ใหมากขึ้นกวาเดิม ชาวบานเห็นดวยอยางยิ่งงวาการทําบัญชีครัวเรือนมีความจําเปน เพราะทําใหมีเงินออมมากขึ้น เมื่อ รูจักบันทึกรายรับรายจายตางๆ ก็จะทําใหทราบถึงสถานะการเงินของครอบครัววามีความสมดุลกันหรือไม และเมื่อมีรายไดมากแตรายจายนอยก็จะทําใหเหลือเงินอีกสวนหนึ่งที่จะเก็บไวเปนเงินออมของครัวเรือน ตอไปทําใหวางแผนชําระหนี้ ธ.ก.ส. ไดตรงตามเวลาที่กําหนดเมื่อถึงวาระที่จะตองชําระหนี้ก็สามารถที่จะ มีเงินที่จะนําไปชําระไดครบถวนตามเวลาที่กําหนด เพราะไดแบงเงินสวนหนึ่งเก็บออมไวแลว ทําใหทราบ รายละเอียดรายไดรายจายของครอบครัวในแตละเดือน การบันทึกรายการตางๆ ลงในสมุดบัญชีครัวเรือน ทํา ใหเกษตรกรสามารถที่จะรับรูฐานะทางการเงินของครอบครัวในแตละเดือนวารายไดกับรายจายสมดุลกัน หรือไม อีกทั้งยังทําใหเกษตรกรมีชีวิตความเปนอยูที่ดีขึ้น เพราะมีการใชจายอยางพอตัวทําใหไมตองไปกู หนี้ยืมสินจากแหลงตางๆ มาชวยครัวเรือน และยังเห็นวาการทําบัญชีครัวเรือนทําใหมีการใชจายอยาง รอบคอบและไมฟุมเฟอย รูจักตัดทอนรายจายตางๆที่ไมจําเปนและเปนสิ่งของฟุมเฟอยออกไปได
ขอเสนอแนะ ผลการวิจัยในครั้งนี้ ผูวิจัยมีขอเสนอแนะวา 1. ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตรควรเขามาใหความรูและคําแนะนําตางๆ ตลอดจน จัดการฝกอบรมเกี่ยวกับการทําบัญชีครัวเรือนใหแกชาวบานอยางสม่ําเสมอและตอเนื่อง และสงเสริมหรือ ใหการสนับสนุนใหชาวบานในการจดบันทึกบัญชีครัวเรือน เพือ่ ทําใหรูรายรับ-รายจาย และสามารถ วางแผนการเงินของครอบครัวได 2. ควรมีการประชาสัมพันธและรณรงคการจัดทําบัญชีครัวเรือนอยางสม่ําเสมอ 3. ควรมีการจัดฝกอบรม และมีกิจกรรมตางๆ ที่จะทําใหเกิดความรูและประโยชนแก ชาวบานอยางทั่วถึง 4.ควรมีการสงเสริมและสนับสนุนใหชาวบานที่เปนลูกคาธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ การเกษตรมีการจัดทําบัญชีครัวเรือนอยางทั่วถึงและทําอยางตอเนื่อง
ขอเสนอแนะในการวิจัยครั้งตอไป 1. .ใหลูกหลานทําบัญชีครัวเรือน โดยวิธีการใหพอแมสอนลูกในการทําบัญชีรายรับ – รายจาย และ จะเปนการสอนหนังสือลูกไปในอีกทางหนึ่งดวย