ZIEN 2018/2019

EEN SPECIALE UITGAVE OVER GOED ZIEN

JAARGANG 2018/2019

GENERATIES VAN JE FAMILIE MOET JE HET HEBBEN

VERLIES VAN ZICHT ONHERSTELBAAR LT_2018_ZIEN_OPM.indd 1

DIABETES INVLOED OP OGEN 09-07-18 12:43

- Advertentie -

WE HEBBEN MOOIE DINGEN VOOR OGEN ERGRA LOW VISION INSTITUUT VOOR BETER ZIEN

Bij Ergra Low Vision zijn we voortdurend bezig met innovatie en verbetering van de oogzorg voor slechtzienden. Dit doen we in nauwe samenwerking met ruim 400 oogartsen, ziekenhuizen, zorgcentra en oogklinieken. Om zo mensen te helpen beter te zien, maar bovenal om de kwaliteit van leven te verbeteren.

INSTITUUT VOOR BETER ZIEN

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 2

Ergra Low Vision. Maakt leven zichtbaar.

09-07-18 12:43

& Voorwoord

Jokerpietje Spelletjes, we waren er thuis dol op. Vooral op kaarten. Met jokeren was ik zo’n geluksvogel, dat mijn vader me omdoopte tot Jokerpietje. Gelukkig bestaan er speelkaarten met braille. Zo konden we blijven spelen toen mijn vader steeds slechter ging zien.

In mijn herinnering waren we thuis dagenlang aan het hartenjagen. Kaarten wisselden we af met koken. Mijn vader hoorde of de olie heet genoeg was, rook het direct als er iets te hard ging en liet ons proeven hoe de ingrediënten zich tot elkaar verhielden. Hij leerde zijn dochters koken met gevoel. Op vakanties liepen mijn zus en ik elk aan een arm van mijn vader. Onze handen in zijn jaszakken. Zo leidden wij hem door steden die hij ons wilde laten zien. Aan zijn zijde voelden wij ons volkomen veilig.

den we vijf portretten op. Verlies van zicht heeft veel invloed op het leven van ­m ensen en hun omgeving. Samen met de oog­ patiëntenverenigingen maakt het Oogfonds zich sterk voor een betere toekomst voor mensen met (kans op) een oogaandoening.

Dit doen we onder andere door wetenschappelijk onderzoek te financieren en voorlichting te geven. Over risicofactoren en alarmsignalen bijvoorbeeld. Trek op tijd aan de bel als uw zicht plotseling verandert!

Nederland heeft veel deskundigen. Deze ZIEN vertelt u bij wie u in de oogwereld voor wat terecht kunt.

Eigenlijk ben ik nog steeds Jokerpietje. Ik heb een prachtig gezin én geweldig werk.

Samen met een enthousiast team ZIEN maken geeft zoveel plezier. Het voelt als Als kind vond ik het vanzelfsprekend om op spelen, koken en reizen tegelijk. Ik hoop dat deze manier te spelen, te koken en te rei- u tijdens het lezen die vonkjes voelt. zen. Natuurlijk was mijn vader mijn held, maar dat had niets met zijn zicht te maken. Veel leesplezier!

Hij was bijzonder, gewoon omdat hij mijn vader was. Dit gevoel herken ik ook in ver- Namens alle makers van ZIEN, halen van kinderen van wie ouders een oog- Edith Mulder, directeur Oogfonds aandoening hebben. Voor deze ZIEN teken-

3

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 3

09-07-18 12:44

- Advertentie -

ZORGELOOS OP VAKANTIE

Ontspannen natuurlijk groen

DOOR MARION ‘’We hebben elke dag een wandeling gemaakt in het bos. Door de geuren van het bos kwam ik helemaal tot rust. Soms bleven we nog samen in het gras zitten, echt genieten.’’

De Visionvilla´s van Landal GreenParks In de Visionvilla’s op Landal Hoog Vaals (Limburg) en op Landal Landgoed ‘t Loo (Gelderland) kunt u genieten van een zorgeloze vakantie. Deze accommodaties zijn speciaal ontwikkeld voor het comfort van mensen met een visuele beperking. Bij de inrichting is gewerkt met duidelijke contrasten, een geavanceerd verlichtingssysteem en aangepaste apparatuur. Dat maakt de accommodaties niet alleen praktisch, maar ook heel plezierig om in te verblijven.

Meer informatie Kijk voor meer informatie, een gesproken videoimpressie of reserveringen op www.landal.nl/visionvilla of bel 0900-8842 (gebruikelijke belkosten).

Ontdek wat groen kan doen LT_2018_ZIEN_OPM.indd 18-00448 Adv Zien.indd 1 4

09-07-18 25-05-18 12:44 10:37

& Inhoud

Inhoud Voorwoord

9

14

17

20

3

ZIEN & Familie Marjolein, Liz & Lex

6

Metie & Mary

10

Willem & Tessa

14

Rita & Ids

22

Tjeerd & Arjan

28

Alarmsignalen

9

Topboeken

13

Droge ogen

17

Diabetes en ogen

20

Wie doet wat in de oogzorg

24

Six words eye story

31

Steun

Colofon

wetenschappelijk onderzoek en voorlichting.

Word donateur van het Oogfonds via www.oogfonds.nl

is een speciale uitgave van Oogfonds, Oogvereniging, Hoornvlies PatiĂŤnten Vereniging, MaculaVereniging en Vereniging OOG in OOG. Redactie: Edith Mulder, Petra de Wal, Karlijn de Winter, Anneke Pastoor.

Zien & Familie: Fotografie Paula de Groot, Visagie Varusha Sadhoe.

Met dank aan: Abrona, Landhuis in de Stad en LT Media.

NL21 INGB 0000 0039 10

5

10:37

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 5

09-07-18 12:44

Marjolein:

ik kwam uit de kast LT_2018_ZIEN_OPM.indd 6

09-07-18 12:44

& Familie

Marjolein (36) is als hoogmyoop geboren, maar ontdekte pas recent wat ernstige bijziendheid precies inhoudt. Ook haar ouders en vriend Jeroen wisten niet dat het zo erg was. “Het was eigenlijk nooit goed uitgelegd.”

Marjolein “Vorig jaar liep ik vast op mijn werk, had veel hoofdpijn, kon licht en geluid niet verdragen, het beeldscherm en bewegende beelden maakten me misselijk en ik kon niet meer focussen en scherpstellen. Daarnaast was ik zo ontzettend moe! Ik dacht dat ik een groter beeldscherm nodig had want ik had tenslotte ‘alleen maar slechte ogen’. Ik zie dertig procent, maar heb dat altijd al gehad en wist dus niet beter.

Mijn slechte zicht heb ik eigenlijk altijd verborgen gehouden.

Als kind schaamde ik mij ervoor en dacht, ‘als ik het niet vertel, weet niemand dat ik anders ben’. Ik ben nu zeg maar ‘uit de kast’ gekomen en schrijf een blog waar ik allemaal, soms ­letterlijk, tegenaan loop.”

Dochter Liz (7) “Ik merk er bijna niks van. Soms zeg je dat je iets niet ziet’. En dan zeg ik dat het niet erg is, gelukkig zie je mijn mooie tekeningen wel.”

Marjolein “Tijdens presentaties op mijn werk miste ik veel data, zeker als er veel wordt aangewezen. Dan hoopte ik altijd maar dat niemand iets zou vragen, want dan zou ik door de mand vallen. Ik verzon trucjes om mij in lastige situaties te redden en ben inmiddels een kei in onthouden en heel snel meeschrijven.“ Zoon Lex (6) “Soms leggen wij andere mensen uit dat je lenzen in je ogen hebt en een bril, maar dat je nog steeds niet zo goed ziet.”

Marjolein “Ik zie weinig details, maar wel contouren. Van dichtbij zie ik wel de oogkleur van iemand, maar niet de pupil.

Een paar stappen verder zie ik ook de ogen, neus en mond niet meer. In mei start ik een revalidatietraject waar de focus vooral komt te liggen op hoe ik alle dagelijkse handelingen kan doen op een manier waarbij het de minste energie kost. Had ik dat allemaal maar eerder geweten! Ook komen er nu allerlei aanpassingen op mijn werk.”

Liz “Soms zeggen mensen tegen je: kun je niet gewoon sterkere brillenglazen vragen?”

Marjolein “Was het maar zo simpel, er zijn hoge risico’s als het gaat om netvliesbloedingen of zelfs netvliesloslatingen.

Ik hoop dat die mij bespaard blijven.”

7

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 7

09-07-18 12:44

- Advertentie -

www.drogeogen.nl Me

t in

ter

act

ief

ku

nst

tra

ne

no

ver

zic

ht.

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 8

09-07-18 12:44

Beeld: Unsplash

Tramedico BV • Postbus 192 • 1380 AD • Weesp

2018-HYL-005

Dé website speciaal over droge ogen.

& Alarmsignalen

10

ALARM SIGNALEN

Achteruitgang van het zicht door een oogziekte gaat meestal zo geleidelijk dat het niet direct wordt opgemerkt. En zelfs als dat wel gebeurt, worden de klachten vaak genegeerd. Niet verstandig, want verlies van het zicht is vaak onherstelbaar.

Bezoek daarom bij het opmerken van een wijziging of uitval in het gezichtsveld zo snél mogelijk een arts. Verder is het verstandig om extra op te letten bij:

Beeld: Unsplash

2018-HYL-005

1 Pijn aan de ogen 2 Regelmatig flitsen of vlekken zien 3 Zicht dat in korte tijd erg achteruit is gegaan 4 Hoge oogdruk 5 Diabetes 6 Leeftijd 55+ of een oogziekte in de familie 7 Dubbelzien met één oog 8 Rechte lijnen als golven zien 9 Telkens meer licht nodig hebben om goed te zien 10 Het minder kunnen waarnemen van details

9

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 9

09-07-18 12:44

& Familie

Metie (87) was op jonge leeftijd al ernstig bijziend. Daarna kreeg ze problemen met haar hoornvlies en zo’n 15 jaar geleden werd de diagnose maculadegeneratie gesteld.

Hierdoor is haar centrale zicht beperkt en ziet ze geen rechte lijnen meer. Haar dochter Mary (59): “Mijn moeder is al haar hele leven met brillen in de weer.”

Metie “Mijn ogen hebben nooit goed gefunctioneerd. Er was altijd wat.”

Mary “Tijdens mijn studententijd belde je me een keer in paniek op. Je was bij de oogarts gedruppeld en was na het onderzoek zelf achter het stuur gestapt, omdat niemand je verteld had dat die druppels je zicht tijdelijk enorm beperkten. Je had ‘je vinger aan de vangrail gehouden’ en was zo thuisgekomen. Ik ben gelijk naar je toe gegaan.”

Metie “Gelukkig is er steeds meer aandacht voor voorlichting.

Toen de oogarts vertelde dat ik maculadegeneratie had, had ik er nog nooit van gehoord. Zijn boodschap had een ongelooflijke impact. Wat stond me te wachten?”

Mary “Maculadegeneratie is een moeilijk uitlegbare aandoening. Je ziet dingen niet scherp. Maar opeens blijk je dan, als je naast me in de auto zit, een verkeersbord te kunnen lezen.

Daar schrik ik soms van.”

Metie “Dan ben ik aan het controleren wat ik wel en wat ik niet zie. Dat je zicht steeds verder achteruitgaat is een angstig vooruitzicht en daarom voer ik continu testjes bij mezelf uit.”

Mary “Omdat pa ook maculadegeneratie had, ben ik me ervan bewust dat ik tot de risicogroep behoor. Het beheerst mijn leven niet, want mijn genen kan ik niet veranderen. Maar ik kan wel opletten, bijvoorbeeld op wat ik eet.”

Metie “Lezen is mijn lust en mijn leven. En daarna met jou heerlijk boekentips uitwisselen. Ik heb wel steeds meer licht nodig en ik zit inmiddels met mijn neus in de televisie. ’s Avonds kom ik niet meer op straat. Slecht zicht maakt je oude dag beperkter. Hoewel ik vooral denk aan de dingen die ik wel kan.”

Mary “Je bent zo’n sterke persoonlijkheid. Door jouw oogproblemen heb ik ook je kwetsbaarheid leren kennen. Maar ik pas er wel voor op betuttelend te worden.”

Metie “Ja, ik weet dat het goed bedoeld is, maar…”

Mary “Je wilt het zelf doen.”

Metie “Dat waren zo’n beetje de eerste woorden die ik in mijn leven sprak. Eigenlijk ben ik niets veranderd.”

10

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 10

09-07-18 12:44

Metie:

ik weet dat het goed bedoeld is LT_2018_ZIEN_OPM.indd 11

09-07-18 12:44

- Advertentie -

Lezen kan altijd!

Is lezen lastig door slecht zicht of is een boek vasthouden moeilijk? Dan kun je ook gaan luisteren!

Passend Lezen biedt 75.000 gesproken boeken, kranten en tijdschriften, hoorspelen ĂŠn hoorcolleges.

Zo geniet je altijd en overal van de mooiste verhalen. Lid worden kan via het invullen van de bon of via

www.passendlezen.nl/welkom

Ja, ik word lid van Passend Lezen

Voor het jaarabonnement van â‚Ź 28,- per jaar ontvang ik automatisch een acceptgirokaart.

Voorletters

Achternaam

M/V

Geboortedatum Straatnaam Postcode

Huisnummer Plaats

Telefoon E-mailadres Ik verklaar dat ik een leesbeperking heb*. Mijn leesbeperking is: Ik ontvang graag de digitale nieuwsbrief van Passend Lezen.

Handtekening Stuur de bon naar: Bibliotheekservice Passend Lezen, Antwoordnummer 206, 2504 WB Den Haag.

Frankeren is niet nodig.

20-1-Ad-A

* De collectie van Passend Lezen is exclusief voor mensen met een visuele, cognitieve of fysieke beperking.

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 12

09-07-18 12:44

3

& Lezen

TOPBOEKEN ZIEN selecteerde voor u drie toptitels. Zij laten u kennismaken met levens van mensen met een visuele beperking. Het ene boek is meeslepend, het andere intrigerend en het derde boek geeft een humoristisch, en tegelijkertijd ­indringend, inkijkje.

1

ALS JE HET LICHT NIET KUNT ZIEN De jonge Marie-Laure is blind. Als ze twaalf is bezetten de nazi's Parijs en vader en dochter vluchten naar het Bretonse Saint-Malo. In een Duits mijnstadje groeit Werner Pfennig op in een weeshuis samen met zijn zusje Jutta. Werner belandt bij de Hitlerjugend en wordt vervolgens naar het front gestuurd.

Via Rusland komt hij tenslotte in Saint-Malo terecht, waar zijn verhaal en dat van Marie-Laure samenkomen.

Anthony Doerr, Overamstel Uitgevers, 2015

2

HET LICHT ACHTER DE OGEN Helena, een blind meisje uit het onherbergzame noorden van Finland, is pas negen jaar als ze in de jaren 50 uit haar vertrouwde omgeving wordt weggehaald en in haar eentje naar de blindenschool in Helsinki wordt gestuurd. Veertig jaar later verhuist haar neefje Tuomas naar Helsinki om te studeren.

Tuomas wil voldoen aan de eisen en verwachtingen van anderen, maar heimelijk droomt hij van een eigen gezin. In ­H elsinki leert hij zijn tante op een nieuwe manier kennen.

Tommi ­K innunen, Prometheus, Amsterdam 2017

3

HET INSTITUUT Otto Iking is een buitenstaander, thuis en op het blinden­ instituut waar hij verblijft. Hij is ook een waarnemer. Otto kijkt met meedogenloze humor naar de wereld om zich heen.

Naar zijn medeleerlingen van huisje 1, De Vink, dat door iedereen De Blinde Vink genoemd wordt. En ook naar zijn begeleiders en docenten, die de leerlingen klaarstomen voor de echte wereld, die ‘heel hard kan zijn’. Wat hij vooral wil is het i­nstituut ontvluchten, naar een ziendenschool.

Vincent Bijlo, H ­ olland Park Press, 2017 Deze boeken zijn in gesproken vorm te verkrijgen via Passend Lezen.

13

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 13

09-07-18 12:44

Willem:

ik vond dat een groot moment LT_2018_ZIEN_OPM.indd 14

09-07-18 12:44

& Familie

Willem (62) heeft keratoconus, een aandoening aan het hoornvlies die de gezichtsscherpte ernstig aantast. Met speciale lenzen heeft hij goed zicht, zonder ziet hij bijna niets. Helaas kan hij zijn lenzen maar beperkt verdragen.

Zijn dochter Tessa (30): “Als mijn vader zijn lenzen niet in heeft buitenshuis, ben ik zijn ogen.”

Willem “Op mijn dertiende gingen mijn ogen hard achteruit.

Ik ging steeds slechter zien, zag niets op het schoolbord en kon mijn eigen handschrift niet lezen. Speciale contactlenzen zijn de oplossing voor mijn oogprobleem. Helaas kan ik ze niet goed verdragen. Mijn lenzentijd is beperkt: ik kan ze maximaal acht uur per dag in. Als ik ze niet draag, is mijn wereld één meter om me heen.”

Tessa “Dat vergeet ik soms.”

Willem “Jij bent een van de weinigen die onmiddellijk ziet of ik mijn lenzen in heb. Als we samen buiten zijn en ik draag mijn lenzen niet, dan ben ik me bewust van jouw veiligheid. Jij lost alles op. Thuis red ik me zonder lenzen. Alles heeft er een vaste plek.”

Tessa “Dat vond ik als kind weleens irritant. Dat er bijvoorbeeld nooit iets op de trap mocht liggen. Laatst had bezoek even een jas op de trap gelegd en lag je opeens beneden. Bij mij thuis ligt nu ook alles waar het hoort.”

Willem “Ik heb mijn leven lang gestudeerd. Jaren heb ik in het speciaal onderwijs voor de klas gestaan. Dat vroeg te veel van me. Nu ben extern counselor in het onderwijs. Ik ben blij dat mijn kinderen geen oogproblemen hebben. Destijds heb ik bij de arts nagevraagd of er een erfelijke factor in het spel was.”

Tessa “Voor mij is het nooit anders geweest, ik weet niet beter.

Ik heb een slechtziende vader én tegelijkertijd een vader die alles kan. Raamkozijnen keurig aflakken bijvoorbeeld.”

Willem “Ik ben zuinig op mijn lenzentijd. Het is puzzelen wat belangrijk is. Toen je 16 was en op de kappersopleiding zat, zocht je een model. Ik wilde je helpen, maar kon er die dag geen lenzentijd aan besteden. Dus nam je me mee achterop de tandem. Dat vond ik een groot moment. Dat je dat deed, ik kon me zo goed voorstellen dat je je ervoor zou schamen.”

Tessa “Natuurlijk heb ik me in die tijd weleens voor je ge­schaamd. Maar vanwege je zicht? Nooit.”

15

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 15

09-07-18 12:44

- Advertenties -

01/05/18 15:37

Beeld: Unsplash

advertentie Zien magazine_Oogfonds_V2_contouren.indd 1

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 16

09-07-18 12:44

& Droge ogen

DROGE

OGEN Onvoldoende traanaanmaak of een te snel verdampende traanfilm zorgt voor uitdroging van het oogoppervlak.

Hierdoor kunnen ogen pijn doen (branden en steken), slijm gaan afscheiden en rood worden. Ook kunt u hierdoor wisselend wazig zien. Soms leidt uitdroging juist tot een teveel aan tranen.

Deze worden in een reflex op de uitdroging gepro­ d uceerd. Deze reflextranen zijn meestal niet van een goede samen­ stelling. Hierdoor ontstaat een eindeloze herhaling van een uitdrogend oppervlak en opnieuw r­ eflextranen die te snel opdrogen.

Beeld: Unsplash

Droge ogen kunnen verschillende oorzaken hebben. De specialist kan hier uitsluitsel over geven. Wanneer er geen oorzaak te achterhalen is, is het belangrijk de irritatie door uitdroging zoveel mogelijk te verminderen. Dit kan door middel van oogdruppels of een ooggel. Laat u zich voor het gebruik hiervan goed informeren door een specialist.

17

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 17

09-07-18 12:44

ZICHT IN

OOGAANDOENINGEN IN HET KORT Eén op de vijf Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met pro­ blemen met het zicht. Dit varieert in ernst. Sommige aandoeningen staan in recht­ streeks verband met een andere aandoening of ziekte, maar vele oogziektes kunnen we allemaal krijgen. Daarom is inzicht belangrijk.

We zetten de meest voorkomende oogziektes voor u op een rij.

GLAUCOOM

Glaucoom is een verzamelnaam voor aandoeningen en afwijkingen van het oog die leiden tot beschadiging van de oogzenuw. Het gezichtsveld wordt hierdoor kleiner, meestal door een verstoorde oogdruk door verhoogde of vertraagde ­productie van kamervocht.

WWW.OOGVERENIGING.NL/glaucoom­belangen

MACULADEGENERATIE

MD is de meest voorkomende oog­ z iekte in Nederland, waarbij het gezichtsvermogen steeds verder achter­­ uit­ gaat. De eerste symptomen zijn vervormingen van beeld: tekst lijkt te golven en rechte lijnen lijken krom. De kwaliteit van de macula (gele vlek) neemt af.

WWW.MACULAVERENIGING.NL

18

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 18

09-07-18 12:44

& Zicht DIABETISCHE RETINOPATHIE DRP is de verzamelnaam voor oog­klachten, veroorzaakt door suikerziekte. Door de diabetes kan het netvlies be­schadigd raken, de wanden van de bloedvaten in het netvlies veranderen of bloed en vocht lekken.

WWW.OOGFONDS.NL

HOORNVLIES­ PROBLEMEN Het hoornvlies (cornea) is het doorzichtige buitenste gedeelte van het oog. Het hoornvlies bestaat uit vijf lagen en is in totaal ongeveer een halve millimeter dun. Er zijn verschillende aandoeningen aan het hoornvlies, die met elkaar gemeen hebben dat het zicht direct minder wordt doordat ‘de voorruit beslaat’. WWW.OOGVOORU.NL (Hoornvlies Patiënten Vereniging)

STAAR Staar is de meest voorkomende aandoening van het oog, de ooglens wordt troebel. Er zijn drie vormen: ouderdomsstaar, aangeboren staar en staar veroorzaakt door een trauma of ziekte. Het beeld wordt waziger, alsof er door een beslagen ruit wordt gekeken. Staar is goed op te lossen door een operatie; hierbij wordt de vertroebelde lens vervangen door een heldere kunstlens.

WWW.OOGFONDS.NL

ZIEN MET 1 OOG Soms werkt één oog niet naar behoren, of moet het zelfs helemaal verwijderd worden. Na verwijdering van de oogbol wordt de ontstane ruimte direct opgevuld met een implantaat. Aan dit kunststof bolletje worden de oogspieren vastgehecht. Hierdoor wordt het implantaat in de juiste positie gefixeerd en kan het bewegen. WWW.VER-OOGINOOG.NL

19

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 19

09-07-18 12:44

DIABETES heeft invloed op ogen “Als je iets niet wilt, is het slechtziend of blind worden.

Ik hoor het zo vaak op het spreekuur. Het feit dat ik zelf iets kan bijdragen om slechtziendheid en blindheid terug te dringen, beschouw ik als zingevend. De kracht van kennis is groot.�

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 20

09-07-18 12:44

& Diabetes Oogarts dr. Jan Schouten startte op zijn 45e met de opleiding tot oogarts omdat hij voor alle onderzoeken als klinisch epidemioloog meer wilde weten over oogheel­ kunde. Hij specia­liseerde zich in medische retina, waaronder netvlies­a fwijkingen bij diabetes.

“Vooral de combinatie tussen patiëntenzorg, klinisch werk, onderwijs en onderzoek is prachtig. Dat merk ik ook in de Maastrichtstudie waar de focus ligt op diabetes en ogen. Ook in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ), een topklinisch ziekenhuis in Nijmegen waar ik nu werkzaam ben, is dit een noodzakelijke en fraaie combinatie.”

De Maastricht-studie is een grote epidemiologische studie, geïnitieerd door Prof.

Coen Stehouwer van het MUMC. Dr. Jan Schouten, oogarts heeft bijgedragen aan de opzet van de studie. Zo’n 7.500 mensen met deels diabetes type 2 werken tot nu toe mee aan allerlei metingen van oog, hart, bloedvaten, hersenen en leefstijl. “Bij diabetes kan er vocht in de gele vlek van het oog komen, macula oedeem, doordat de kleine bloedvaatjes gaan lekken en hierdoor kan iemand ernstig slechtziend worden”, vertelt Jan Schouten. “Een ander gevolg van diabetes is de vorming van nieuwe bloedvaatjes, die bloedingen en littekenvorming in het oog kunnen geven. Hierdoor kan het netvlies loslaten en kan het gehele zicht of zelfs het oog verloren gaan.” Een van de unieke aspecten van De Maastricht-studie is dat het inzichten kan geven in afwijkingen die in een vroeg stadium bij diabetes of bij pre-diabetes op kunnen treden. Het zenuwweefsel blijkt al snel afwijkend te zijn in het netvlies en hoornvlies.

(diabetische retinopathie), de oogzenuw, de lens (cataract), de oogdruk (glaucoom), het hoornvlies en de oogleden. Ook kan scheelzien optreden door diabetes. We h ebbensubsidie van het Oogfonds en ­ Dia­ ­ b etes Fonds om oorzaken van vroege afwijkingen aan te wijzen. De eerste resultaten laten zien dat de bloeddruk bij vroeg macula oedeem een belangrijke rol speelt.”

Voorkomen

Het allerbelangrijkste is te voorkomen dat je diabetes krijgt. Dit kan niet bij type 1, want dan begint diabetes al op jonge leeftijd en geeft het levenslang problemen. Type 2 is echter gerelateerd aan een gezonde leefstijl, voldoende bewegen en gezond eten. “Afvallen is belangrijk, maar razend moeilijk,” zegt Jan Schouten. “Dat kom ik vaak tegen in de praktijk. Als je toch diabetes hebt, zorg dan dat suikerspiegel en bloeddruk goed gereguleerd zijn. En ga geregeld naar de oogarts of laat je door de huisarts doorverwijzen naar de optometrist. Ik vertel een patiënt graag wat ik doe en wat ik zie in het oog, om hem of haar te laten begrijpen waarom het zicht slechter wordt. Er is nog veel werk te doen, maar als de patiënt beter geïnformeerd is, is er meer begrip hoe de oogziekten bij diabetes ontstaan, te interpreteren zijn en hoe ermee om te gaan. “Voorkomen van oogziekten en behandelen van oogziekten voorkomt niet alleen slechtziendheid en blindheid maar bespaart ook vele m ­ iljar“Eline de Klerk is daar eind 2017 op gepro- den aan maatschappelijk kosten. Oogzorg moveerd. Uiteindelijk kunnen alle oogde- levert veel meer geld op dan dat het kost. len beschadigingen vertonen: het netvlies Geef daarom voor onmisbaar onderzoek!”

21

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 21

09-07-18 12:44

& Familie

“Ik was altijd een rouwdouwer. Lekker hard op de piste naar beneden skiën en met de fiets van een berg af racen. Dat durf ik niet meer.” In 2015 kreeg Rita (59) een ooginfarct en verloor ze volledige zicht in haar rechter­o og binnen 48 uur. “Een onwerkelijke, akelige ervaring.” Zoon Ids (23): “Gelukkig is papa je grote steun en toeverlaat.” Rita: “En Paul viel nog wel op mijn groene ogen...”

Rita “Oorzaak was een torenhoge bloeddruk in combinatie met een, tot dan toe, onbekende erfelijke bloedstollings­ afwijking. Mijn gezichtsveld versmalde tot zestig procent.

Ik was ‘kapot moe’ de eerste maanden. Wel stapte ik meteen op de fiets naar mijn werk. Ik ben geen dag ziek thuis geweest.

Op de fiets, met tegenwind besloot ik dat ik het verder leven met één oog ging accepteren. Ik ben niet gehandicapt, ik kan alles nog zien, ik moet hooguit mijn nek meer bewegen.”

Ids “Je bent een vechter, eerder vocht je tegen baarmoederhalskanker en tinnitus. Dat laatste veroorzaakte een depressie, maar uiteindelijk kon je de piep in je oor accepteren.”

Rita “Ja, dat moest ik doen, anders zou ik altijd strijd met mezelf hebben, terwijl er ook zoveel dingen goed gaan in mijn leven. Nu is het weer even wat moeilijker, want ik heb complicaties in het oog. De oogdruk is te hoog, ik heb veel hoofdpijn dus moet ik misschien, al veel sneller dan ik dacht, een kunstoog. Dat vind ik wel heftig.”

Ids “Dat merk ik aan je, daardoor zit je niet altijd lekker in je vel. Logisch ook. Je uitlaatklep, sporten, verdwijnt steeds meer. Met hardlopen val je over boomwortels en soms mag je ook geeneens lopen van de oogarts.”

Rita “Alles is veranderd, dat is mijn werkelijkheid. Ik geloof in de therapeutische werking van gewoon doorgaan. Wat moet ik de hele dag thuis als ik ook niet mag werken en bijvoorbeeld hardlopen?”

Ids “Dat heb ik van huis uit meegekregen. Naast studeren ­lekker actief en sportief bezig zijn voor een goede balans.”

Rita “Naast sporten vind ik mijn ontspanning ook in het schrijven van blogs. Mijn blinde oog maakt mij tot Blindiaan, het kijk-oog is mijn Arendsoog.”

22

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 22

09-07-18 12:44

Rita:

ik werd Blindiaan LT_2018_ZIEN_OPM.indd 23

09-07-18 12:44

- Advertentie -

Niet geschikt voor contactlenzen?

Dat weet u pas zeker als u bij Visser Contactlenzen bent geweest.

“Ik heb droge ogen” Lenzen hebben de afgelopen jaren veel ontwikkelingen doorgemaakt op het gebied van zuurstofdoorlaatbaarheid, watergehalte en lenscomfort. Waar voorheen veel lensdragers last hadden van droge ogen, is dat nu vrijwel geen probleem meer en zitten lenzen veel comfortabeler.

“Ik heb een hoge cilinder/sterkte” Visser Contactlenzen heeft een breed assortiment lenzen. Wij zijn niet gebonden aan een beperkt aantal leveranciers. In principe kunnen wij elke lens leveren die op de markt te verkrijgen is. Dat betekent dat wij ook contactlenzen met hoge cilinders bieden, in zowel zachte als harde lenzen. Ook kunnen wij in bijna alle sterktes leveren. Bovendien worden uw ogen en lenzen gecontroleerd door onze in contactlenzen gespecialiseerde optometristen, die verstand hebben van het oog en de risico’s die een hoge sterkte met zich mee kan brengen.

“Ik ben overgevoelig voor contactlensvloeistof” Contactlensvloeistoffen bestaan uit verschillende bestanddelen en in sommige gevallen kan het zijn dat iemand op een bepaald bestanddeel van de vloeistof overgevoelig of allergisch reageert. Dit kan zich uiten in rode, prikkende of branderige ogen. Onze specialisten hebben veel kennis van de verschillende bestanddelen in vloeistoffen en kunnen u goed adviseren in uw vloeistofkeuze. U kunt dan weer met plezier lenzen dragen, terwijl de desinfectie van de lenzen nog steeds optimaal blijft.

Vrijblijvende passing U bent van harte welkom voor een vrijblijvende passing, waarbij de specialist uw ogen uitgebreid onderzoekt.

Daarna kan een goede inschatting worden gemaakt of u succesvol lenzen kunt dragen. Mocht tijdens de passing blijken dat u niet geschikt bent voor contactlenzen, dan zijn er geen kosten aan verbonden.

Tips voor het succesvol dragen van contactlenzen Behalve dat het van belang is om gemiddeld twee keer per jaar (afhankelijk van uw lenstype kan dit ook vaker nodig zijn) te laten controleren hoe uw lenzen op uw ogen functioneren, speelt het naleven van de juiste contactlenshygiëne een heel belangrijke rol om probleemloos contactlenzen te kunnen dragen. Visser Contactlenzen heeft hiervoor de volgende adviezen opgesteld:

• Lenshouder na gebruik uitspoelen met contactlensvloeistof • Droogmaken met een schone tissue • Per 3 maanden vervangen

• Vervanging en draagtijd volgens advies specialist

• Zwem alleen met zwembril of draag daglenzen

• Geen water gebruiken

• Voor het uithalen/ inzetten: altijd handen wassen

• Gebruik voorgeschreven vloeistof • Dagelijks nieuwe vloeistof gebruiken • Let op houdbaarheid, ook na openen

Meer tips rondom hygiëne vindt u op onze website www.vissercontactlenzen.nl LT_2018_ZIEN_OPM.indd 24

09-07-18 12:44

& Oogzorg

O, zit dat zo!

WIE DOET WAT IN DE OOGZORG

Oogarts

Optometrist

Oogartsen hebben geneeskunde gestudeerd aan een universiteit en zich daarna gespecialiseerd in de medische en chirurgische oogheelkunde. Mensen met oogaandoeningen als staar, netvliesloslating, maculadegeneratie, diabetische retinopathie, glaucoom of een oogtumor worden gecontroleerd en behandeld door een oogarts. Ook controleert de oogarts mensen bij wie een erfelijke oogaandoening in de familie voorkomt.

Sommige ziekten behandelt een oogarts met oogdruppels of met speciale injecties.

Bij andere aandoeningen, zoals een netvliesloslating of staar, is een operatie nodig die de oogarts uitvoert. Vrijwel alle oogartsen werken in een algemeen ziekenhuis of een behandelcentrum voor oogziekten. Voor een specifieke, meer zeldzame aandoening, wordt u doorverwezen naar een academisch of topklinisch ziekenhuis. U heeft voor een eerste bezoek aan een oogarts een verwijzing nodig. Naast patiĂŤntenzorg richten oogartsen zich ook op wetenschappelijk onderzoek.

Wanneer u oogklachten signaleert, last heeft van verminderd zicht of wanneer oogaandoeningen, zoals glaucoom, in uw familie voorkomen, dan kunt u terecht bij een optometrist. Een optometrist is gespecialiseerd in het onderzoeken van de ogen en het tijdig signaleren van problemen. Om het beroep uit te kunnen oefenen, heeft een optometrist een HBO-opleiding gevolgd.

Aan het oog is zoveel te zien en goed te behandelen.

Dat en het contact met dankbare patienten vind ik fascinerend aan mijn vak.

Maarten Copper oogarts

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 25

Een optometrist onderzoekt of het oog gezond is.

GabriĂŤlle Janssen optometrist

U vindt een optometrist vaak dichtbij huis.

Zo hebben steeds meer optiekzaken een optometrist in dienst. Sommige optometristen werken vanuit een eigen praktijk.

Ook werken er optometristen in ziekenhuizen en oogbehandelcentra. Na het uitgebreide onderzoek van uw ogen zal de optometrist u informeren over de uitkomsten en u op basis daarvan adviezen geven. Zo kan hij of zij u adviseren een bril of lenzen te gaan dragen. Of gebruik te maken van andere hulpmiddelen. Ook kan een optometrist u doorverwijzen, bijvoorbeeld naar huisarts, orthoptist of oogarts.

09-07-18 12:44

& Oogzorg

Orthoptist

Opticien

Orthoptie komt uit het Grieks. Het is een samentrekking van orthos (= recht) en van opsis (= zien). Orthoptie is de leer van het recht zien. Het beroep van orthoptist is in Nederland tamelijk onbekend, terwijl veel mensen die op jonge leeftijd een bril dragen door een orthoptist zijn behandeld. Een orthoptist is gespecialiseerd in het onderzoek van het gezichtsvermogen van kinderen tot ongeveer 12 jaar. Ook volwassenen komen bij een orthoptist, omdat deze beroepsbeoefenaar naast het onderzoek van kinderogen gespecialiseerd is in scheelzien, dubbelzien en een lui oog.

In bijna elke winkelstraat in ons land vindt u wel een winkel waar brillen en contactlenzen worden verkocht. Helaas bent u bij veel winkels niet aan het goede adres, omdat daar geen medewerkers werken die betrouwbare oogmetingen kunnen doen én deskundig advies kunnen geven. Voor uw eigen ooggezondheid is het belangrijk dat u zich voor contactlenzen of een bril wendt tot een deskundige.

Niet elke bril- en contactlens­verkoper is opgeleid tot opticien.

Uw ogen zijn kostbaar: ga naar een gediplomeerd vakman.

Beeld: Unsplash

Daarnaast houdt een orthoptist zich bezig met neurologische oogklachten, bijvoorbeeld na een herseninfarct, en hoofdpijn en leesproblemen die worden veroorzaakt Ronald Renaud door de samenwerking van de ogen. Somopticien mige orthoptisten hebben een eigen praktijk, de meeste werken in een oogkliniek of op een afdeling Oogheelkunde in een ziekenhuis. Orthoptisten hebben een 4 jarige Informeer altijd of degene die u onderzoekt HBO-opleiding gevolgd aan de Hogeschool en adviseert ook de juiste opleiding heeft van Utrecht. gevolgd. Een goed-opgeleide opticien kan de sterkte van uw ogen vaststellen, u adviseren bij de keuze voor een brilmontuur en uw bril gebruiksklaar maken. Daarnaast kan deze professional bepalen of verder onderKinderogen, daarin zoek nodig is. Dan komt bijvoorbeeld een is een orthoptist optometrist, orthoptist of oogarts in beeld. gespecialiseerd. En in Ook voor het kopen van een leesbril is het speciale oogproblemen, verstandig naar een gediplomeerd opticien zoals scheelzien. te gaan. Hij of zij heeft immers de kennis én Sonja Vrugt-Trienekens de apparatuur om te zien wat nodig is. Soms orthoptist is er namelijk iets anders aan de hand.

Voor dit artikel is informatie gebruikt van de volgende websites: www.oogfonds.nl, www.optometrie.nl, www.orthoptisten.info, www.vumc.nl, www.oogartsen.nl, www.nuvo.nl en www.oogheelkunde.org.

26

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 26

09-07-18 12:44

SIX WORDS EYE STORY

In slechts zes woorden alles zeggen over zien, een scherpe blik, visie en oogcontact. Heeft u er ook een?

Stuur ‘m naar info@oogfonds.nl!

Kokerkijken geeft andere kijk op zien

• Vreemd toch:

een voorziening voor blinden

• Een scherpe blik

zoekt blind vertrouwen

• Ik voel je kijken naar mij

Beeld: Unsplash

• Voor visie is zien

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 27

niet noodzakelijk Bedenkers van de Eye stories zijn Trea Scholten, Rietje Krijnen en Edith Mulder.

09-07-18 12:44

Tjeerd:

ik was er op tijd bij LT_2018_ZIEN_OPM.indd 28

09-07-18 12:45

& Familie

In Tjeerds (63) familie komt glaucoom voor. Hij was pas 32 toen het bij toeval ontdekt werd. “Ik ging voor een nieuwe bril naar de opticien en werd meteen doorge­ stuurd naar de oogarts. Mijn oogdruk was niet absurd hoog, maar er was zichtuitval. Tenminste, dat kwam uit het gezichtveldonderzoek.”Zijn zoon Arjan (32): “Ik zag je als kind best vaak zelf je gezichtsveld controleren door met je hand van buiten naar binnen te gaan om te kijken of het zicht in de periferie niet achteruit ging.”

Tjeerd “Voor mijn gevoel zie ik normaal. Ik rijd duizenden kilometers voor mijn werk per jaar en heb zelfs ‘s avonds geen zichtproblemen. Mijn oogarts zit er bovenop, ik ga elke 4 maanden voor controle. De laatste 10 jaar is mijn ene oog van negentig naar tachtig procent gegaan, de andere van veertig naar dertig procent. Daaronder moet je oppassen met autorijden. Bij rotondes ben ik mij daar extra bewust van.”

Arjan “Als het zover is, dan reken ik erop dat er inmiddels zelfrijdende auto’s zijn.”

Tjeerd “Een extra oog erbij lijkt mij heerlijk.”

Arjan “Ik ben ook 32 en doe mee met een wetenschappelijk glaucoomonderzoek. Belangrijk voor meer kennis in het algemeen, maar ook om er zelf eventueel op tijd bij te zijn. Het zit toch in de genen.”

Tjeerd “Er op tijd bij zijn is het allerbelangrijkste om glaucoom te vertragen. Zenuwvezels die weg zijn, komen nooit meer terug. Vergelijk het met een dwarslaesie.”

Arjan “Maar ook consequent druppelen, dat zeg je altijd. Je zet zelfs je alarm op je telefoon. Ik herinner dat we wel eens eerder naar huis moesten, omdat je je druppels niet bij je had.”

Tjeerd “Als ik een maand niet druppel, dan merk ik daar niets van. Zelfs niet in mijn zicht. Maar de kans dat de glaucoom dan progressiever wordt, is groter. Dat wil ik absoluut niet riskeren”.

29

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 29

09-07-18 12:45

- Advertenties -

Heeft u moeite met lezen?

De DEWebbox3 NATUURLIJKE OPLOSSING VOOR leest het voor!

DROGE OGEN VISIODORON MALVA® OOGDRUPPELS* 100% natuurlijk; met plantaardig

hyaluronzuur en biologisch Malva extract TelevisieVoor snelle en langdurige bevochtiging ondertiteling van droge ogen Ook geschikt voor gevoelige ogen en contactlensdragers

Radiostations

* Medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.

Adv Visiodoron 185x130.indd 1

27-03-18 10:01

Gesproken boeken, kranten en tijdschriften Vergoeding door de zorgverzekeraar

(onder voorwaarden)

DE NATUURLIJKE DE NATUURLIJKE OPLOSSING VOOR OPLOSSING VOOR DROGE OGEN DROGE OGEN VISIODORON MALVA® OOGDRUPPELS*

Meer informatie of een demonstratie?

Bel 015 - 262 59 55 of ga naar www.webbox.nl

VISIODORON MALVA® OOGDRUPPELS* 100% natuurlijk; met plantaardig hyaluronzuur en biologisch Malva extract 100% natuurlijk; met plantaardig Voor snelle en langdurige bevochtiging hyaluronzuur en biologisch Malva extract van droge ogen Voor snelle en langdurige bevochtiging Ook geschikt voor gevoelige ogen en van droge ogen contactlensdragers Ook geschikt voor gevoelige ogen en contactlensdragers * Medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing. * Medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.

Adv Visiodoron 185x130.indd 1 Adv Visiodoron 185x130.indd 1

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 30

09-07-18 12:45

&

& Cijfers

FEITEN CIJFERS Twee keer zoveel

±68.000

VROUWEN dan MANNEN hebben een visuele beperking

MENSEN hebben

leeftijdsgebonden

maculadegeneratie VANAF 2010 TOT 2020

7 op de 10 keer kan

SLECHTZIENDen/of BLINDHEID VOORKOMEN WORDEN

NEEMT HET AANTAL

SLECHTZIENDEN en BLINDEN

met 20% toe

85% van de mensen met een

visuele

beperking

in Nederland is 50 jaar of ouder

DE VRAAG NAAR

JAARLIJKS WORDT RUIM

IN DIE 10 JAAR stijgt met 300%

een STAAROPERATIE

OOGZORG

180.000 KEER

IN NEDERLAND UITGEVOERD

Bronnen: www.vision2020.nl www.volksgezondheidenzorg.info, www.nationaalkompas.nl, www.oogfonds.nl, www.cbs.nl, www.oogvereniging.nl 31

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 31

09-07-18 12:45

Vragen over leven met een oogaandoening?

Bel of mail de Ooglijn: 030-2945444, ooglijn@oogvereniging.nl

LT_2018_ZIEN_OPM.indd 32

Oogfonds Postbus 2086 3500 GB Utrecht 030-2545711 info@oogfonds.nl www.oogfonds.nl

Oogvereniging Postbus 2344 3500 GH Utrecht 030-2992878 info@oogvereniging.nl www.oogvereniging.nl

MaculaVereniging Postbus 2034 3500 GA Utrecht 030-2980707 info@maculavereniging.nl www.maculavereniging.nl

Hoornvlies PatiĂŤnten Vereniging Postbus 4073 3502 HB Utrecht 030-2006345 info@oogvooru.nl www.oogvooru.nl

Vereniging OOG in OOG Veldhuizenstraat 75 1106 DG Amsterdam 020-6964706 info@ver-ooginoog.nl www.ver-ooginoog.nl

Nederlandse Christelijke Blinden- en Slechtzienden Bond Klompenmaker 258 2401 PT Alphen aan den Rijn 0172-707811 secretariaat@ncb-bond.nl www.ncb-bond.nl

09-07-18 12:45