៥ ពពកស្មៅបំងស្មឃា ិ មហាវេសមកាល ! វា៉ា ក្ងធំ ! ឈប់ពីរចខ ! សគកាយ
ពីបានគប្ សឆតមក្ ើ
ងជាប់
សោយបានសលខជាប់ឋានៈយ៉ាង
្ួរណាេ់ជាឱ្កាេេប្ាយបរបូ ិ ែ៍
សោយពនលឺគពឹះោទតយ និងសេចក្តសគតក្គតោលយ ៉ា ង ិ ី សសាែឹះេែគ័ ្ចំសពាឹះជីវភាព ! ចតមនដូ សចាឹះស ិ
ើ យ ! ទី
លវុធ ឋត អព ័ អ ា រួ សគពាឹះមានសេចក្តន ិ ក្នុងទវារាគតើ ិ ី ឹ ក្ រលឹក្ និងភ័យគពួយ ។
កាលពីសដម ក្ថា ើ ខនបានសគគ្នងទុ ួល
ជាមួយគ្ននសៅទសនឹះ ី
ទសនាឹះ ី
នឹងសធវដ ើ សំ ែើរ
សដម ើ បឱ្យពាលសៅបាន ី
សាគល ់ស្េុក្ចខ ែរយ៉ាងជាក្់លាក្់ ។ ឥ ូ វសៅឯកាមានក្់ ឯង បចនលងចតត ី ចដលបានែត ិ សោយរូបអនុេាវរយ៍
ជាមួយគ្ននក្នុងការសធវដ រាែោានឯ ើ សំ ែើរ សៅសមលបុ ើ
សខតតសេៀមរាប ។ យូរៗសលចេំ បុគតមួយពីគប្សទេ ដែ ស
ើ យដែាសនាឹះឯង អនក្ក្ំសលាឹះបានសាគល ់េុភ-
មងគលថាលសាាតឥតមនាិល ។ សបឹះដូងសយងគ្រក្សគ្ង
ចភាក្្យ្ន់សោយសេាហាសៅតួអក្ខរាគ្ប់ទព ំ រ័ ទំរា ំ ន័យអតាបទគជួបគជាបក្នុងេតគាជា ្ បាន ។ នាងជូន ិ ំ ឹ ងពីេុខភាពមាតយនាង ដែ ចតមនទន់ ្ត ុ ភ័យសៅស ិ សេចក្តន ី ឹក្រលឹក្ស
ចដលសធវឱ្យសគក្ៀមគក្ំ ើ
ចដលបានធូរគគ្នន់សបើ
ើ យសទ ។ នាងសរៀបរាប់ពី
ហា ើ យពិពែ៌នាអំ ពីសេចក្តសេា ី
ឫទ ័យ សគពាឹះលលតចបក្ឆ្ាយ
ិ គតសោយអក្សររាងមូ ពីគ្នន ។ ឱ្េំ បុគតចដលវច លគក្ ិ ង ់ជាភាសាសេៀមលាយអង ់ស្លេ
ស
ើ យចដល
បានស្េូបជាប់នវូ ពិសោរគក្អូបរបេ់នារយក្មក្្ង ី
ចតងសពារសពញសោយពាក្យសពចន៍ និង មសនាេញ្
សចតនាច្ាមចលាមទន់គតជាក្់ ដូចេំ ដណី ដលនាងធាលប់ ចរច ។
ក្ក្កោបានលិចបាត់ សៅក្នុងមហាេមុគទដនេុគ្ន
េីហាចដលចូលមក្ផ្កលេ់សវន ែប់គពួយកាន់ណតចាេ់ស សលាក្កាន់ណតតានតង ឹ
សោយនា ំទងសេចក្ត ំ ី
ើ ង ។ សាានការែ៍ពិភព
ស្េសមាលេង្រ្គគមកាន់ណត
ចូលខតជ ត ង ទលវុ ធ បាន ិ មក្ ។ រវាងមួយោទតយមត ិ ិ ី មក្សលង្ារសាវយសបា៉ា ទញកាចេតោន ស ិ
ើយ
ិ សៅ្ាឹះមតត ំ ឹ ង្ាយតាមវទយ សាតប់ដែ ័ ិ ត ។ េំ សលង ិ ភក្ ុ អួតោងអំ ពីក្ំលា ំងសរ ោវុធកាន់ណតរនាាន់ស ប៉ាូ ូ ញ ឧប្បតតសិ
៍ពលសរៀងខន ួ ល និងេាូរសគតៀម
ើង ស
ើ យសៅគពំចដនោលលឺម៉ាង
តុបងាូរឈាម កាន់ណតញឹក្ញាប់
ចែមសទៀត ។ ោលលឺម៉ាងចស្េក្ ូ ឡាថា ប៉ាូ ូ ញសមល ើ
គយខន បារាងន ំ ិងអង ់ស្លេគប្កាេថា ចលងសៅ ួល
សេាៀមដូចកាលអុីណតលរសលបអូគទើេ ឬចលង ញ៉ា មែយ សគកាយចបបកាលសៅក្ុម ំ ុយនីេតសទៀតស
ើ យ ។ ខាង
សនឹះក្ ៏មិនែយ ខាងសនាឹះក្ ៏មនែយ ទល ់ណត្ាុឹះសឆឹះ ិ េសនាធរេសៅធស
ើង ។
ទលវុ ធ ចំណលក្ក្នុងចតត ំ ក្ ៏សក្តសនឿយ ី ិ ខាលងសពក្ ើ
ណាយចលងរាប់រក្សទេភាពភូមក្ំ ិ សែើត
ែវីសបក្ន ើ ុង
សពលធមមតា ខនចតង្ួ ចគប្តព័ ិ ទ ធសលើេលប់ ។ មាន ួល ដែាមួយ
សៅចុងចខេីហាអនក្ក្ំសលាឹះបានេុំឪពុក្
មាតយមក្សាាក្់សៅ្ាឹះពួក្មា៉ាក្ សក្តេា ើ ឹ ងេចងក ។ ស្
តា ំងសៅសគតើយខាង
ិ ោានសនាឹះឯងមានសគ្ឿងវទយ ុ
មួយគប្ោប់សោយចខសោកាេចងយ៉ាងខ ពេ់ ភាាប់សៅ ំ ូល ។ លាាចៗស សថាាលឬេសណដលសោត សៅសលើដប ី អនក្ជិតខាងមក្ជួបជុំ ឬបាងក្ក្
ើង
ំ ឹ ងពីដគពន្រ សមែមសា ី ត ប់ដែ
តបតសពលសនាឹះភន សំ ពញសយើងពុំមានទន់ ិ
មានសគ្ឿង្ាយេំ សលងទំសនើបចបបសនឹះ សៅស
ើយ
សទ ។ អនក្ណាចដលសចឹះភាសាបរសទេ មាននាទបក្ ី ំ ឹ ងគាប់្គ្ន ចគប្ដែ ីន ន
។
យប់ៗស
ើ ងជន៤-៥នាក្់
ំ ឹ ងជាងស្ឯសទៀត ចតងសដក្សវៀនច ំ ចដល លលនដែ ិ យមជុំវញ តុរា៉ាឌីសយ គប្ុងនឹងសគកាក្សាតប់តៗគ្នននូវ េំ សលង្ាយសចញពីគប្សទេរេ ូ ៉ា ស ី េយ ុ ចអត ោ មា៉ាញ បារាង ំ អុីតាលី អង ់ស្លេ ទួរ្ី េ
ឺ-
រដាោសម-
ំ ឹ ងអវីណប្លក្ក្ ៏ រក្ ិ អូស្រសាតលី ។ ល។ កាលណាបានដែ បនតគាបអនក្ជិតខាងភាលម ។
ី ំ ូងហាក្់ដច ទលវុ ធ សដម ូ ជារសវរវាយ មនស្េូ វ ើ ដប ី ិ
សស្េើបចង ់ដង ៍ ទងសនឹះប៉ា ំ ុនាមនសទ ឹ គពរតការែ ិត
សគពាឹះ
ដួងចតត សោតគតង ់សៅរក្ចតទេមួ យ ។ ប៉ាុចនតយរូ ៗ ិ ិ សៅសោយអនក្ជត ិ ខាង
ស្ពឹងសគពាឹះស
ើ ញថាសចឹះ
ភាសាបារាង ំ និង អង ់ស្លេ ក្ ៏គពមសាតប់ ស
ើ យបក្
ចគប្ទល ់ណតយូរៗសៅ សក្តជក្់ នឹងចលបងែមីសនឹះចដរ ។ ើ សៅសពលសមា៉ាងពីរយប់
សៅសពលនាទរុី េសក្ំ ុ ី ពង
្ាយសោយេំ ដទ ំ អនក្មាចេ់ ី ន់ណ្ាមជាភាសាបារាង ្ាឹះចតងសលើក្បបរសាបនិងគតើសងៀតយក្មក្សលៀង។
ទលវុធសា ត បបសែតើរបក្ចគប្េសងខបៗបសែតើរ គាប់អនក្្ង ី អនក្្ងចដលពុំសចឹះភាសាបារាង ំ ។ លុឹះចប់ការ្ាយ កាលណា
សទបន ំ ងចតមតង ើ ិយយពិសាតរទងស្េុ
បនាាប់មក្សទបនា ំគ្នន ើ
ទល ់ណតសេបយក្ំ លា ំង ើ
។
សធវអធ ប្ាយប្ត ើ ិ ូ រសយបល ់
ក្ ៏លក្់សៅសក្ៀន
រា៉ាឌីសយ
សនាឹះសៅ ។ លុឹះគពរក្ក្ ៏នា ំគ្ននសគកាក្សាតប់ ទងសេ ំ ើ ងសមើ ងទងអុ ំ លនូវពត៌មានពីដគពន្រសទៀត
។
ប៉ាុនាមន
ើយ
ំ ឹ ងទងសនាឹះសគចើ ដែ ំ នចតស្េប យល ់ស
ក្ពីគ្នន ើ យមនចប្ល ិ
អនក្សាតប់ពំ មា ុ នជិនឆានស់ សាឹះស
ើ ញថា
សគពាឹះ
សជា្ជតាេក្លសលាក្ពយួរជាប់សៅ
សលើេង្រ្គគមចដលក្ំពង ុ ក្ំសញើញ រសាត់មក្បា ំងសមល។ ិ បាងក្ក្ សៅវទយ ុ
សលងស
ស
ែវីសបើ
បដូ ី ចពពក្សមែ
មាននិយយស្េើមានក្់
មានេំ
ួ េំ ដស្ី េសដៀងគ្នន នឹងចនាមែី ។ ើ យេំ រល
សវាហានារសនាឹះ ី ពន់គប្មាែ ។
ចតងនា ំអនក្ក្ំសលាឹះឱ្យរជួ ំ លក្នុងចតត ិ
ោច់ណខេីហាគប្ិប
ក្ងទ ័ពោលលឺម៉ាង ់ក្ ៏សជារជន់
លិចគប្សទេប៉ាូ ូ ញភាលម។ សៅដែាទ២ក្ញ្ញ ា អង ់ស្លេ ី និងបារាងគប្កាេេង្រ្ ំ គគមតទល ់នឹងោលលឺម៉ាង ់
។
គប្វតតេង្រ្ គគមសលាក្សលើក្ទព ិ ី ី រ ក្ ៏ចប់ស្តើមសៅសពល ំ។ សនាឹះចដលគតូវសែរសវលាជត ិ ៦ឆ្ន ំសទបឯវ ើ ដែាទ១០ក្ញ្ញ ា បានស ី
ធស ើ ញទលវុ ី
ើ ងរែសភលងសៅ ើ
ភនសំ ពញ ចដលមានសាានភាពចប្លក្ឆ្ាយពីេពវដង ។ ិ ី សពលដែាទហានសដរើ សៅមក្តាមវែ សក្នចំ នន ួ ស ើ
កាន់ណតមាន
ិ ំ លវុ ធ ើ ងជាលំោប់ បារាងេុ ី វលចដលទ ី
ធាលប់សាគល ់សរៀងមក្
ឥ ូ វជាប់ក្ណំ ែន
ពាក្់ឯក្
េណា ា នកា្ី មានេក្តមានយេលាន់ ។ យប់ៗ ិ ស
ិ ៍ “ងងតខាងសគៅ” ពនលតស់ ភលង ឹ ើ ងមានវធានការែ ើ
តាមែនល ់ ទុក្គតង ់សនឹះមួយគតង ់សនាឹះមួយ សោយមាន
ក្ាំងបំណបរពនលឺឱ្យេំ យង ុ ធាក្់ជាក្ញ្ុ ច ំ គតង ់មក្សគកាម ឯអនក្្ាឹះសសាត
ក្ ៏ទទួលបគគប់ឱ្យបទបា ំងេនលឹក្ទវរ ិ
បងាួច ក្ុឱ្ ំ យមានរេែីច ំងសចញសៅសគៅបានចដរ សមាល៉ាឹះ ស
ើ យក្នុងសពលរាគតើ
ច្នសមែមក្គ្បដែតប់រាជ
ំ ឹ ងថា សោយឮដែ
នឹងមនមានសប ក្ថា ន ក្់ទេសន ិ ើ
ធានី នា ំឱ្យសក្តអ្ស ើ ុ ក្អសនក្ ។
ិ សទៀតសទ សគពាឹះខ វឹះសាស្រសាតចរយ ទលវុ វទូ ធ ក្ ៏ចូលសៅ ី េួរ ដល ់ការយល ិ ័យដនលីសេ ស សេចក្តបញ្ញ ា ក្់ថា ី សៅស
ើ យសទ
ើ យបានទទួល
សរឿងសនឹះមនទន់ មានអវីគាក្ដ ិ
គប្ច
លជាសបក្ចដរចតសៅសពល ើ
សគកាយថានក្់ឯសទៀតបនតិច ។ សៅចុងចខក្ញ្ញ ា ថានក្់ ិ ា ក្ ៏សបក្បសគងៀនចមន ទេសនវជា ។ ទលវុ ធ ចដលរួប ើ ី រួមជាមួយមតត ិ ភក្តណខ ិ ែរ៧នាក្់
យួន១នាក្់
ស
ើយ
បារាងព ំ ីរនាក្់ ក្ ៏តា ំងចប់សរៀនគតោបគតដួេ សគពាឹះ គ្ូជាប់រវល ់ហាត់
ឹ វ ក្
ឺ វនខាងក្បួនទហាន មិនេូវ
មានសពលមក្ពនយល ់បសគងៀនសទ
។
សមាល៉ាឹះស
ើយ
េិេសទងសនាឹះ ំ សបម ំគ្ននោនកាចេតសទ ក្ ៏តា ំង ើ ននា ិ គប្ចលងគ្ននក្តុងកាត ំងក្នុងថានក្់សរៀន ។
ចប់តា ំងពីការតេដូ នគប្សទេប៉ាូ ូ ញ
េូនយសៅ
“េង្រ្គគមសលងៗ”
ក្ ៏តា ំងសងបស ើ
រសាយ ើ ងសៅគពំ
ចដនបារាង ំ ោលលឺម៉ាង ់ ។ ក្នុងសពលចតមួយ យីពុន រវល ់ជាប់ដដជាមួយគប្សទេចនយូ រឆ្ន ំមក្ស ិ
ើយ
តា ំងក្ំ សរក្សដ ី រើ នសយបាយគប្ទូេរា ត ៉ា យនឹងពួក្ចេបក្ េកាន់ចតខាលងស ំ ថា
ើ ងៗ
គប្សទេដែចដលស្េង ់ខនដ ង ឹ ិល
ខយល ់នឹងបក្់មក្ពីទេទ ណាខា ល ងជាងស្ ំ ិ ី
ឈានសជើងសដរើ តាមសគកាយបងយីពុនដរាប
ក្ ៏ ។
ចំណែក្រាជការបារាងសៅឥែ ំ ់សាាន ិ ូ ឌ ចនស្យល ការែ៍ ដសំ
“ធុ”ំ
ក្លនម ិ ិនស្េួលសសាឹះ
ក្ ៏គប្ចមគប្មូល
ភាពតាមការោចបាន ។ ស ើ ងក្តានុ ិ
តុសនឹះ
ស
ងទ ំ ងឡាយគតូ ំ វ ើ យបានជាសាស្រសាតចរយជាតបារា ិ
សេលៀក្ពាក្់សខាោវទហានទងអេ់ ំ ។ សគកាយបានសដរើ តតាក្់តតុប
ិ ា សៅវទាល ិ ទេសនវជា ័យេុីេុវតាិ េិេសេតួចសេតើងសពក្
បានជាង២ចខមក្ សោយមានចំនន ួ
ក្ ៏គតូវបទទ វ រជាសាាពរ ិ
សដម ើ បី
េំ ដចបុ្ល គ ិក្ចដលគតូវការខាងេិក្េង្រ្គគមជាង េិេសចខ ែរទងឡាយ ំ
។
គតូវស្បញ្ូ ា នឱ្យសៅសរៀនសៅ
ិ វទាល ័យសប៉ាគតុេ ្នាគក្ុ ងដគពន្រ ។ ប៉ាុចនតសោយ ឺ សពលសនាឹះ សៅស
េិេសសដក្ក្នុងរបេ់ស្សពញចំែុឹះអេ់
ើ យ រាជការ លីសេសនឹះបគគប់យវុ ជនសយើង ឱ្យ
សដរើ រក្ជួល្ាឹះេំ ណាក្់សៅសគៅខនឯង ។ លុឹះជួល្ាឹះ ួល បានស
ើយ
សរៀបទោស្េ័ យបានស្េួលបួលកាល ី
ិ ណាេិេសក្ំេត់សយើង ក្ ៏នា ំគ្ននសៅជួបចងហាវងវទា ល ័យចដលជាជាតបារា ងមួ ំ យ ិ សពាឹះក្ំសបា៉ាងប៉ាុនពាងទក្ ឹ
ស
ធាត់គក្ោញ
សគពាឹះ
់ ច ូ ើ យមានចភាក្លាក្ដ
គគ្នប់សាវត ។ បារាងេំ ំ ណដងក្ំ សពលសនាឹះ
ឹ ងយ៉ាងសាហាវក្នុង
សគពាឹះរាជការខាងស្េុក្ចខ ែរ
ជជក្ ី េុំឱ្យ
េិេសរបេ់ខនោស្េ័ យក្នុងសាលា ស្ចស្េក្េនាធប់ ួល ូ ឡា
ោក្់យវុ ជនចដលឥតមានសទេដពរអវ ៍ ី សសាឹះ
ចែមទងសពាលពាក្យចក្់ ំ សោត
មក្សលើយ៉ាងធានៗ ់
សទៀត្ង ។ ទប់នឹងអំ សពើអយុតធម៌ ទងសនឹះ ំ ទលវុ ធ ិត ី ក្ ៏តបសឆលយ ២-៣ មា៉ាត់ ស ើ ឡានឈាួលជាមួយ សវ្ី គត
ើ យសដរើ សចញមក្ស
ិ ។ ប់មក្ភនសំ ពញវញ
ើង
ក្នុងសពលសនាឹះទក្ច តត ទលវុ ធ បរបូ ិ ែ៌ សោយ ឹ ិ ី
សេចក្តអេ់ េងឃម សគពាឹះមនដ ង ឹ សពលណាបានជួប ី ឹ ិ ិ នារគតួ ី យជាជីវតស
ើយ ស
ើ យសគពាឹះយល ់ថា ចលង
បានឱ្កាេសៅសរៀនគប្សទេបារាង ំ យូរណាេ់មក្ស
ើ យចដរ
។
តាមគប្េងជា
េង្រ្គគមក្នុងេមុគទ
បណា ត លឱ្យ្មនា្មន៍រវាងឥែូ ឌ ចន ុ ៉ា ិ និង ទបអ ីវ ឺ រប សធវបានសោយលំ បាក្ ើ
។
ឯមាលាដួងចតត ិ ក្ ៏គពាត់
គាេសៅឆ្ាយ មនដ ង ឹ ជាបានជាជួបគ្ននសទៀត ឬដូច ិ
សមតចសទ ។ ទងោសឡាឹះោល ំ ័យអនក្ក្ំសលាឹះ ក្ ៏បងខ ំ ចតត ិ លាចក្ក្ចច ិ េិក្ា
ចដលពយុឹះអភ័ពម វ ក្បំបាក្់ផ្កត
ច់យ៉ាងសនឹះ ។ សោយខំទប់នឹងភាពខសបខស ឹ ួ លសនឹះ ទ ី ល វុធ ក្ ៏ស
នើរត ដាបាល ។ ើ ងពាក្យេុំ សធវការខាងមង្រ្ ើ
ទុក្ធ ខ ន ា ម ់ ួយចំណែក្សទៀត មែីកាន់ណតខៗ ស ីល
សគពាឹះេំ បុគតនាងចនា
ើ យរយលៗ សពលសៅ្ង ។
កាលសដម ើ អក្ខរានាង ចតងមានសេចក្តណី
បខាយ ពិ-
សរាឹះដ ៏ជាឱ្េែទពវ ហាចដលគគ្ន ំគគ្ន ិ ចសំ ពាឹះសេចក្តសេា ី
។ ចតឥ ូ វសមតចក្ ៏យ៉ាងដូសចាឹះ ? ជុក្ក្តួលអួល្ា អន ក្ ក្ំសលាឹះ្តយល ់សោយេមស ិ
តុ្លថា
នសយ
បាយដែ-ឥែូ ឌ ចន ិ ក្នុងគគ្នសនឹះបានគតាច់សៅរក្្លូវគប្ ទូេគ្ន ត ន ចដលជាស
តុនា ំឱ្យមានការគតួតពិនិតយសាាម
ទងឡាយយ ំ ៉ា ងតងរ ឹ ឹ ងសៅដគប្េែ ី យ ។ ចំណែក្ឯ
ិ ំ ឹ ង អនក្េរសេរវញ ហានគប្្ល ់សៅគក្ោេចតដែ
ខ ី ល ចដលមនចមនជាការផ្ក ា ល ់ខនសគៅៗសពក្ ិ ួល
សគពាឹះ
សអៀន្ង មានបារមភ្ង ចំសពាឹះចភាក្ជនដដទចដល ច ំណឆក្សឆរេំ បុគតទងសនឹះ ំ ។ សៅសដម ើ ចខក្ុមៈភ ឆ្ន ំ១៩៤០ គក្េួងមហាដ្ាបាន
សៅទលវុ ធ ឱ្យចូលសធវការ ស ី ើ បាល ័ដាសខតតសៅសពាធសាត់ ។ ិ
ើ យចត់ឱ្យសៅសធវជា ើ