១ វិទ្យាល័យ គ.ស ១៩៣៩ ដូចជាពិបាក្្តចដរ ិ
!...
និយយពីគតរមណាសទសរឿងសនឹះ
មនដ ង ឹ ជាគតូវចប់ ិ សគពាឹះមានរាងនិង
ភាពដូចពពក្ មានពែ៌ចគមុឹះដូចឥនធនូ ស មាឌនិងក្ំពេ់ក្ព ំ រប៉ាុនយក្ា ។
ើ យមាន
ក្នុងដួងចតត ិ យវុ ជនោយុដមភឆ្ន ំ ោរមមែ៍ដ ៏អសាច-
រយសនឹះ ជួនណាសបាក្បក្់ជាពយុឹះ ជួនណាផ្កយផ្កត់ ជាខយល ់ជំសនារ ។ ទុក្ន ខ ិងសេចក្តេងឃ ម ចតងផ្កលេ់ ី ឹ សវនគ្ននក្នុងេតមួ ិ យចដលមាន្ំនិតចវងឆ្ាយ ស្េួយដូចពពុឹះសាបូ
ចត
ចដលអចែតតគតចេតមួយ
េនាុឹះ លំអសោយឆពវែណរងស ី ច ំងឆលុឹះសៅសលើ ។ ឱ្
ឈួល
!
សឆារេមុគទចដលបរបូ ិ ែ៌សោយក្លនគក្អូ ប ិ
ិ គតសោយក្ូនខ ាមគជក្សគកាមសដម ចដលវចុ ើ ដូង
លវនដ់ លវ
មានក្គមងវលលិផ្កករុសស្សាបដូ ំ ច
នាដកា ។ វាសយស
តាានាង
ើ រពីដ្ាសា្រមក្សយល្ួងធមម
ជាតិ ឱ្យមានចលនាទន់ភន ល រ់ ច ួ ស សៅឆ្ាយនូវពិសោរឈាុយឈាប ់ ។
ឹ នា ំ ើ យក្ ៏តា ំងដក្
សទេភាពគតកាលសនឹះ មាននាទជាអគងើ ងេគមាប់ ី
សយលរសាយទុ ំ ក្ដខ នយុវជន
សលលង សោយកាពយដូចចរដែ ស
ឹ ចដលស្េវងសោយ
ើ យសាាតដូចពនលឺ
ី ិពនធមានពាក្យពិ គពឹះច័នសា ចញសពញបូែ៌មី ។ ក្វន សរាឹះ ហាក្់ដច ូ ជាសក្តព ើ ី សទពសកាេលយ ចដលគតា ំសៅ ក្នុងទុក្គខ ពួយ
ស
ិ ាន ើ យរចមងសកាតបសស្សាបនូវវការោ
ិ បរបូ ដនជីវត ិ ែ៌សៅសោយការគប្យុទ ធ ការដសែតើម សេាើរេុីសាច់គ្នន ។
ោតមន ័ ជរាលឹងសរចរល ឹ
សាេនា
ោចរត់ចល ូ គជក្បានក្នុង
ប៉ាុចនតោតមន ័ សក្ែងយុវចនា ិ ត នឹងរក្ក្ំពង ់ណ្
ចូលេគមាក្បានចតក្នុងកាមារមមែ៍ ។
្តេពវ ៗសៅ ិ
សេចក្តសេា ហាជាសាេនាមួយ ី
ចបប ចដរេគមាប់យវុ ជន សគពាឹះរចមងមានេទធ មាន
ិ ជំសនឿ មានសេចក្តទុ ។ ចតសេច ី ក្ចតត ិ សៅវញសៅមក្ ក្តសនឹះ ី
ចេ់ៗចបរជាមនយល ់សោយសភលចេូនយឈឹង ិ
ថា កាលពីសដម ល ប់សក្ែងដូចគ្ននចដរសទសតើ ! ើ មក្ ខនធា ួល ស
តុដសូ ចាឹះស
ំ ើ យ បានជាចេ់ៗទងសនាឹះចតងកាន់
្ំនិតរងតា ឹ ង កាន់លទេមប ឹ ិធ ូ រអជាាេិទ ិ ធ ចំសពាឹះលំពង ់ គតួយខដន ី ច មនុេសជាតិ ។
ិ៍ ្ួរសយើង្តថា ផ្កកគក្ូចសពាធសា ត់មានក្លនគក្អូ ប ិ ិ
ជាងច្លវាចដលទុសំ លឿង្ូរ ។ យ៉ាងសនឹះស យុវជនោចសគក្បឱ្ជារេជីវភាព មនុេសរសេៀល មាែវ ី
កាមសទព ។
ចដលជាស
ើ យបានជា
បានជាជាង
តុនា ំឱ្យមាែព
និង
មានទតា ិ ជាងក្នុងសគ្នលបំែងគពឹះ ី ំងជត
ិ ្ំនិតវពែ ៌ នាខាងសលើសនឹះ
ជាសយបល ់របល ់
ិ សក្ែងៗ ចដលសរៀនសៅវទាល ័យេុីេុវតាិ ក្នុងេម័យ
មុនសក្តេង្រ្ គគមសលាក្សលើក្ទព ំ ើ ី ី រ ។ យុវជនទងសនាឹះ យល ់សោយខុេស
ខ លឹះ្ង ើ យសោយអយុតធម៌ ិត
ដង ់ ងកនគពល ឹ ថាចេ់ៗេងកតេ ិ ឹង ស
ក្ ៏ពុំ
និងចនា ិ ត របេ់ខន ួល
ំ ពល ុ សេចក្តសគតក្គតោលសទៀត្ង ។ ើ យទងបំ ី
្តខុ េក្ ៏សោយ ិ
យ៉ាងណាស
ើយ
គតូវក្ ៏សោយ
សក្ែងៗសបើយល ់
ចតងជួញចតត និតសនាឹះបាន ិ សធវឱ្យ្ំ ើ
េំ សរចបានពិតគាក្ដសោយេក្មមដគក្ចលង ។ សដម ើ បី គយយល ់នូវមសនាេចសញ្ចតនាស្សងៗ ចដលរចមង ក្សង្រ្ញ្ញ ា លសបាក្ោតមន ័ យុវជនសនាឹះ សទបេូ មនា ំសរឿង ើ សនឹះមក្និទនជូនដូចតសៅ ៈៈ
ដែាោទតយ ! អរុែចប់លាបពែ៌គក្ ិ
សលើសជង ើ សម យ
មទុំ សៅ
ិ ខាងសក្ត ។ ក្នុងេយនោានដនវទយល ័ ើ
ចដលសេចក្តេា ់ ា ត់គ្បដែតប់សៅស ី បសា
សគពាឹះមនទន់ ដល ់សមា៉ាង ិ
ើយ
េសមលងខសបសខសៀវចប់ ឮ ឹ
សខសៀវៗពីគតង ់សនឹះបនតិចគតង ់សនាឹះបនតិច
។
មាត់
មាន់រគវបងាូេចបបបទចវងអនាលយក្នុងពនលឺស្សាងៗ ដនគពហាម
។
សេឹះេំ ្មចដលទញរសទឹះដក្ ឹ បចនល
មួយអសនលើ និងចេបក្សជង ត ំង បាននា ំគ្នន ើ សឈើចនក្នា ិ វាយដ្ាែល ន ់ចក្់ជ ័រឮេូរភលបផ្ក ល ប់ៗ ឮសគកាក្គកាក្ ។ ិ ក្ងទ ័ពចក្ាក្សចញពិគទនំសដម ើ អំ ពិល លាន់រពងស ំ
ើ យស
ខ វក្កាក្កាក្ៗ
ើ រសឆ្ពឹះសៅទេខាងល ិ ិច
ចដល
មានពំនក្ ូ ពពក្ធំៗសដក្គទមក្់គតា ំក្នុងក្មាលគចអូ េ ិ សៅស
ើ យ។
មួយេនាុឹះសគកាយមក្ េគរអនក្យមទវរសរាទរិ៍ ជួ ំ យ
ោកាេ
ពែ៌សខៀវដនគពរក្គពហាម
ស
ើ យេូរ
េ័ពសា ហារក្សង្រ្ញ្ចៀវក្ ៏្ាុឹះស
ើង
ដូចចនអុ ជផ្កវចេន ិ
អនក្តា ។ អនក្ខ លឹះចប់គប្យុទ ធនឹងេសងកចសោយយក្ ើ ចេបក្សជង ើ សឈើវាយបំសពៀចបចចមិគត
ចដលបាន
ស្េូបយក្ឈាមពីយប់ សៅសលើកាតរចគ្ឮេូរ្ូងផ្កង ។ ក្នុងេម័យសនាឹះមនទន់ សាគល ់ចាេ់សៅស ិ
ើ យសទ
នូវការសគប្ើសមៅសដសដសត េគមាប់េមាលប់េតវលិត ា ។ អនក្ខ លឹះសទៀតគប្ជុំគ្ននេប់បាល ់ ុ ងឮភតៗ ិ
ើយ
័ ា សៅចសងកឹះនា ំគ្នន គក្មាមួយវែ
មួយពួក្ស្សងដដទ គប្មូល
ស
សខាោវសៅសបាក្សៅក្ាលមា៉ាេុីនទក្ ឹ
សគកាយ “ដ ័រ តាវរ” ។ េូរគទ
ា នោេ់ ឹ ងអឹងអ័ពបា
ដសំ ែក្សគកាក្ស
ំ ូលរួចស សៅសលើដប
ើង
ទលវុ ធ ី
ភាាក្់ពី
គប្មូលគក្សសាបសជង ើ មុងពាក្់
ើ យ ក្ ៏តា ំងអងគុយេញ្ាប់េញ្ាឹង
សៅសលើណគ្ សោយមានមុខេាួតេាប ់ សក្ែងក្ំសលាឹះសនឹះ នឹក្្ួចដល ់នារ ី
ិ បាននា ំ ចដលកាលពីលាាចមុញវ ទយ ិ ុ
មក្នូវេំ ស
ិ ីង្រ្ សៅមាខងវែ
ងថាលដូចចក្វទពវ ិ ។ សៅជិតេយនាាន ្ឺ វង ់សាវ
ុ វងចតន អន ក្មាចេ់្ឹះា មួយបាន
ិ សាតប់ចសំ រៀងេិលបៈការន សបក្វ ី ីសេៀម ើ ទយ ុ សលវើយ ។ ្េំ ឺ ស
ងសនឹះស
ពិសរាឹះទន់
ើ យ ចដលមក្គប្សលាម
បំសពរោតមន ័ ទលវុ ធ ចដលសស្េក្លលននូវកាមរមមី ែ៍ ។ សៅមាែពសាតប់ពំបា ុ នចាេ់នវូ ទំនក្ ុ សគចៀង
សទ ចតសាច់ពិសរាឹះ ចដលមាន្នតទ ់ លា ូ យលវឹងចលវង បាន្ួចគពលឹងឱ្យអចែតតអែូ ត ង
ក្នុងរមែីោាន
សេៀវសៅោក្់សលើសដម ើ គទូង
សទៀនសលើក្ាល
ិ មួយ នាវមានេួ គ្ន៌ល ័យ ។ ដសំ ែក្សឆឹះសចលទសទ
អនក្ក្ំសលាឹះតា ំងបសងារ្ំ ើ និត
សៅឆ្ាយសោយមសនារមយ ។ ឋត ិ ក្នុងេភាពយ៉ាងសនឹះ ចនា ិ ត តា ំងនឹក្្ួចពីចំគយនូវសសាភែភាពដនេិលប
ការន ិ ី ។ សមលឹះ៉ា េមនាងមានមុខមូលសពញ មានចភាក្
សមែថាលយង ់ ចដលមានសរាមគតបក្ចវងទនាា ំច ំការពារ
មានេក្់សមែរសលើប
ពែ៌េចែតក្បាយ ចដលក្ំសរក្ចុ ី ឹះស ្ួរឱ្យ្យ្ន់
ទំលាក្់រលក្អគកញ់ មក្សលើសាែ ស
ើ យជារនា ំងេំ រាប់ក្ញ្ចឹងក្
ើ ងសោយេមេួន
សធវឱ្យក្ាលសររា ើ
បដូ ើ សសាាសយលផ្កកសលឿងឆាន ី ចសដម ិ
ក្នុងគក្ចេខយល ់ជំសនារ ។ សម៉ាឹះល េមនាងមានបបូរមាត់ ពែ៌ផ្កកឈូក្ចដលបទស ិ ស
ើ យសបក្ ើ
សដម ា ញឱ្យ ើ បបគ ី
សមលឹះ៉ា េមសៅសលើគទូង ើ ញសធែញេថាលដូចផ្កកមលឹះលា ិ
ោវចគពសាច់មដ ៉ា ដា ខ កាត់សដរយ៉ាងគប្ែិតទុក្ឱ្យសាែ នូវរាងសបា៉ាងក្បំសលើឱ្រា៉ា
នាងពាក្់បសនាតងសពគជចដល
សដញរេែីសភលងភល ពគពាយ ។ ើ ឺ ទលវុ ធ ី
ស្េដមស
សាតប់េំសលងសគចៀងក្នុងរាគតើ
ូ ទល ់មុខគ្នន ើ ញជាក្់ចាេ់ដច
ស
ើយ
នូវរូបសឆ្ម
នារណដលមានេំ ី ដព ី ិ សរាឹះគក្សៅ ។ េិេសលីសេមន ិ ចដល្តដល ់មតងណាសសាឹះ ិ
ថារមែីយវតាុសនាឹះ
ោចសចញបានពីរូបរាងមួយចដលធមមជាតពុ ិ ំមាន
េប្បុរេធម៌តប ុ ចតងយ៉ាងសនាឹះសទ ។ សបអន ើ ក្ណាចង ់ ភានល ់ ក្ ៏ ទលវុ ធ ហានភានល ់ណដរ េំ សលងបរេុ ិ ទ ធឥត ី មនាិលឥតស្សា ំឥតឆ្រយ៉ាងសនឹះ
គាក្ដជាពុំណមន
សចញពីអងគខនគក្ង ងគក្ងង ់បានស ិ ួល
ើយ
។
ក្ំពង ុ ចត
ិ ឈប់ យល ់េប្តទ ំ ក្សបក្យ ៉ា ងសនឹះ ស្សាប់ណតវទយ ិ ងចភា ើ ុ សាាត់ឈឹង ។ អនាឹះអចនាងគក្ហាយគក្
ល ់ដគក្ចលង
ទលវុ ធ បទសេៀវសៅ្ែ ី ិ ិ តសាស្រេតចដលខនមានបំ ួល ែងបញ្ចប់សមសរៀនមួយ ិ មក្ោនវញ
។
ស
ី ិ ពនធ ើ យចប់ក្រំ ងក្វន
នាយក្ំសលាឹះសបក្សគក្បជញ្ ា ក្់មង ត ើ
សទៀតនូវសាច់កាពយ “
័ ង្រ្ ឺ េូល” របេ់អល
វិដដម ឺ ុ-
សេសត៍ ។ មួយេនាុឹះសគកាយមក្ លុឹះបាន្លុំពនលតស់ ទៀន សស្េចស
ើយ
សេចក្តលង ់លក្់ ី
មាែពក្នុងេុបនត ិ យល ់េប្តិ ។
ក្ ៏ស្េូប្ំនិតសៅ
ប៉ាុចនតសៅគពរក្ដែាោទតយ ក្ំលា ំងចដលភាាប់អងគុយ ិ
ទលវុ ធ ី
ិ យ៉ាងយូរសៅសលើណគ្្វឺ ការោ ា នចដល
ិ ា ែគប្តេា វញ្ញ ិ ស
ដង ឹ ថាជាការភូតក្ុ កាលយ
ើ ងក្នុងសពលចដលសដក្លក្់ ។ ែវីសបើ ក្
ែវីសបជាសេចក្ត េងឃ មចក្ល ង ើ ី ឹ
ចដលភលសគពាងគពាយចតមួ យចភលតដូច ឺ
ស្លក្បសនាារ ចតក្ំសលាឹះសយើងសៅចតេញ្ាឹង្តសៅរក្ ិ
សោយេប្ាយ្ង ឈឺអួល្ា្ង ។ ជាគប្គក្តី េុ បនត ែដនគាក្ដនិយម ។ ិ និមមតជាតំ ិ យល ់េប្តសនាឹះបានបនល ប់ ិ
ទលវុ ធ ី
ថាមានរែ
ំ ូល្លិតចដលមាននារទ យនតដប ី គតួ ជាអនក្សបក្ ី យចតត ិ ើ បរ
ឯខនអន ក្ក្ំសលាឹះឯងអងគុយចនបនិតយសគក្បឱ្ជា ួល
រេេុភមងគលលា រក្និយយពុំបាន ។ រែយនតបងាល ិ ខនធូ រសខសៀក្សលើែនល ់ចក្់ជ ័រ ួល ខ ពេ់គតដឈដុឹះអមច
េងខាង
ចដលមានសដម ើ ្្រី
លុឹះដល ់ទែន ី ល ់ណខ វង
គប្ទក្់គ្នន ឡានបត់តរំ ង ់សៅរក្ភនំ ចដលគពឹះោទតយ ិ
សពលលាាចក្ំពង ុ យក្មាេសស្សាបសលើក្ំពល ូ ។ ខយល ់ គក្អូបសោយក្លនរុ ខ តបានេា ិ ក្ជា ិ ុ ឹះមក្គប្ច
ងសលង
ជាមួយេក្់នារ ី ។ លលក្មួយ្ូស្ាើលនឹងឡាន េាុឹះ ស
ើ រយ៉ាងសលឿនសោយទទឹះសាលបញាប់ខាមញ់ ។ ទល ី
វុធ ក្ ៏យក្ដដសៅបសបាេអចងាលសាែដនសឆ្មេាិទ ធ ។ រែយនតឈប់ស្ៀក្នឹងសជើងភនដ ំ ៏មានែមធៗ ំ
សភលៀងនិងធាតុោកាេ
ចដល
បានឆ្លក្់ជារូបេតវរេ់ក្ុង ន
េម័យបុពគវ ប្វតតសាស្រេត ។ ្ូេងារទំសនើបអងគុយសលើ ិ
ែមោមួយផ្កា ំងសៅចំពីមុខបងទ ក្ថា ល ចដលក្នុងទសនាឹះ ឹ ឹ ី គពឹះេុរយក្ំ ិ ពង ុ ទញពនលតន ់ វូ កា ំរេែី មួយៗ ។ គតបក្ផ្កកគពលឹតចដលរក្រ ី
របេ់ខនមត ង ួល
ង ់ក្ ៏ញាប់ញ័រ
គពឺគពួច សគពាឹះេុភវាតបក្់ មក្ថានក្់ែម ន ។ ក្ូនគតើរេ់ ៉ា ី លាិតៗ
ពែ៌គក្
មរគលសៅច
បច
លចសនាលឹះ
សដម ុ សយលបងាួតគ្នន នូចចសគកមផ្កក ើ សសាា ចដលក្ំពង
ពែ៌សលឿងសអា និងគតក្ួនផ្កកពែ៌សាវយចដលក្ំពង ុ សបាឹះដដរក្គ្ននរវាម ។ រនាលសាាបពែ៌ជមពូ ខំរដពរក្ ំ ឆមក្ម ់ ចឆជាតសៅរ បមាត់ ៉ា បង ិ ឹ
សដម រើ ើ បជាោហារបសងា ី
ិ មុនសពលវលរក្គទនំ ។ មួយេនាុឹះសគកាយមក្ បក្ស ី សជង ើ ចវងេាុឹះស
ំ ៗ ើ រទង្ូ
សឆ្ពឹះសៅទេខាងល ិ ិច
ឯ
ោកាេក្ ៏ធាលក្់គតជាក្់ស្េឺត ។
1 “ទនក្រលា រ លាយេូ ន យេល ់ណតមល ប គ ់ ក្អូ ប ឈួ ល ” ិ
ី ទលវុ ធ ខសបកាពយសនឹះរបេ់ ក្វបារា ងមា ំ ន ក្់ ចដលខន ី ិ ួល សពញចតត ិ ស
ើ យសេាើចដគក្ចលង ។
ូ វងគជរងសចញពី្ុ
ហាភនយ ំ ក្សាលបលាិតគជាយវាយោកាេគប្ស្ឹះ ដនរា គតើកាល ។ សោយមានេតវសនឹះមួយស
ិ ើ រឆ្បមក្ជត
នាងសពក្ យុវតតក្់ េុ ត ល ស្ចរក្ជំរក្ពួនភ័យនាសដម ើ ី គទូងដននាយក្ំសលាឹះ ។
ទលវុ ធ ជាេិេសឧេា ី
៍ មានគាជា្ឈាលេដវ
សៅថានក្់ទ២ដនមធយមេ ី ិ ក្ា ។ អន ក្ក្ំសលាឹះចូលចតត ិ សរៀនជវី ភាសាណាេ់ស
ើ យចតងបានសលខ
បានទ ី
ិ ា អង ់ស្លេ បារាង លាៗ ក្នុងវជា ំ និងចខ ែរ ។ មួយសទៀត 1
Le beau jour n’est rien que son ombre odorante.” H. de Régnier
សោយបានវចនានុគក្មបារាង-សេៀម ំ មួយក្ាលមក្ ទុក្មាែពក្ ៏ខំេិក្ាភាសាជត ិ ខាងសនាឹះក្នុងឱ្កាេ
ទំសនរ ។ ដូចចខ ែរទងពួ ំ ងចដរ អនក្ក្ំសលាឹះចតងេរសេើរ ថាភាសាសេៀមមានេំ សលងពិសរាឹះ ស
។
ស
ើ យបានខំពាយមទល ់ណតោនសេៀវសៅ
តុសនឹះ
ដែខ លឹះ
ែវីសបសៅរ ងមាត់ ឹ និយយពុំេវូ ចាេ់ សគពាឹះខយល ់ខ ពេ់ ើ ទបមនគតូ វ។ ិ
ិ ប៉ាុចនតេិេសសនឹះ មនេូ វចូលចតត សទ ។ ិ ិ វទាសាស្រេត
ក្នុងសពលសរៀនេូគតរូបសាស្រេត
ឬ
្ែិតសាស្រេត
គពលឹងចតងអចែតតអែូ ត ងសៅឆ្ាយ ។ មួយសទៀត ពាក្យសពចន៍ណដល សេៀវសៅសពក្
ទលវុ ធ ី
និយយសគចើនដូចក្នុង
ិ បានជាសាស្រេតចរយខាងវទាសាស្រេត
ចតងេតីបសនាាេជាញឹក្ញាប់ថា ខ វឹះសេចក្តជាក្់ លាក្់ ី ។ សទឹះជាយ៉ាងណាក្ ៏សោយ អនក្ក្ំសលាឹះខំពាយម ណាេ់ ស
ើ យចត់រសបៀបសគប្ើសពលយ៉ាងសទៀងទត់ ។
ែវីសបសទ សរៀនអង ់ស្លេ ើ បចតចប់ ើ សាសនឹះបានខ លឹះ ស
ចតោចនិយយភា
ិ ំង ឬ ី សមរកា ើ យោនទេសនាវដតោ
គប្សលាមសលាក្អង ់ស្លេក្នុងការប៉ាូលីេ
ឬ
្សង
សគពងបានធូរបងគួរ ។ ជាធមមតាសក្ែងសនឹះោនទងអេ់ ំ មនថាអវ ឹ ចង ់យល ់ជានិចច ។ សបើ ិ ី ជាអវីសទ សចឹះចតចង ់ដង ស្និយយអំ ពីនសយបាយក្តី
សរឿងក្ុនក្តី
អក្សរ
សាស្រេតក្ី ត ទលវុ ធ សចឹះជូនសយបល ់ សចឹះអធប្ាយ ី ិ សោយពិសរាឹះ សោយស
ស
ើ យអនក្្ងចូលចតត ិ សាតប់ណាេ់
ើ ញថាសក្ែងមាន្ំនិតសគៅ មានចតត ិ ទន់ ពួក្
មា៉ាក្ទងឡាយចតងសសា ំ ែ ឹះេែគ័ ្ រាប់រក្សោយេមាន ចតត ធ េំ ិ គប្េិនសបសព ើ ើបសលើមជឈោានមួយែមី ទលវុ ី ឹ ងស
ើ យសាតប់មួយេនាុឹះក្ ៏ែលឹងសឈវងយល ់ភាលមថា
ពពួក្ជនសនាឹះមានគាជា្គតរមសនឹះជំសៅគតរមសនាឹះ ។ ត មក្ក្ ៏តា ំងដលេំ ដគី ប្មាែពាក្យឱ្យបានេមលែម
ចតអនក្ទងសនាឹះរ ំ ក្រាយចង ី ់សាតប់ ។ សទឹះសៅចំសពាឹះ
មុខមនុេសមានក្ំរយយ ិ ៉ា ងណាក្ ៏សោយ អនក្ក្ំសលាឹះ សចឹះរក្ពាក្យមក្ែលឹងក្ំសានតសលងបានពុំខានស
ើយ ។
ទងសនឹះ ំ តបតមានបំ ែងចតមួយ ្ម ់ឱ្យអនក្ ិ ឺ នចង ិ ្ងឈឺចប់ ឬថានក្់ែល ន ់ក្នុងចតត ិ សោយសារខនសគពាឹះ ួល ខនសសាឹះស ួល
ើយ ។
ទលវុ ធ ជាអនក្រ ី
័េខងបនត ឹ ិច ប៉ាុចនតសចឹះទប់មាត់
ទប់ក្បាន មិនឱ្យកាលយសៅជាគចសឡាតដល ់សៅចស្េក្ ូ ឡាសនាឹះសទ ។ សបើស
នឹងខន ួល
ើ ញមតត ិ ណាសចឹះស្សាក្ស្េួល
សៅមាែពសយើងមានចតត ី ិ រក្រាយន ឹក្្ុែ
ស្ពុំសភលចសទ ចតសបស្សធវ គពសង យក្សនត ំ ើ ើ ើ ើយ ឬរសលាភ
គតង ់ណា ចតត ន ់គ្ននន់ខានញ់ មិន ិ អនក្ក្ំសលាឹះក្ ៏ថានក្់ែល គយនឹងរសាយបានស ំ
ើយ
។
ក្នុងសពលសរៀបចំមុខ
ក្ចច ធ ខំ្ិត ច ្ចង ់មនឱ្យពួ ក្មា៉ាក្សក្ត ិ ការ េិក្ា ទលវុ ី ិ ើ រខានដល ំ ់ខនសសាឹះ ួល
ិ ចំណែក្ខនវ ួល ញ
ក្ ៏មិនអត់ឱ្ន
ដល ់សភឿនណាចដលសធវឱ្យមានអំ ពល ់បានស ើ
ើយ ។
ី ិពនធបារាងណាេ់ ទលវុ ធ ចូលចតត ំ ចតមន ី ិ ក្វន ិ
ស្េលាញ់ ពក្ ួ បុរាែសលើេពួក្ទំសនើបសទ
ឱ្យចតជា
របេ់ទន់គតជាក្់បរបូ ិ ែ៌សោយមសនាេសញ្ចតនាចុឹះ មុខជារាប់ោនពុំខានស
ើ យ ។ េិេសសនឹះចតងសេចក្តី
បានយ៉ាងធូរ សបកាលណាគតូ វការនិយយពីដួងចតត ើ ិ ពីមសនាេសញ្ចតនា ិ រដុបសៅវញ
។
ប៉ាុចនតសាច់និពនធចគប្ជារដប ិ
ក្នុងសពលចដលនិយយអំ ពីការែ៍អវី
ិ ចដលមានគគ្នតសគ្ើម។ ក្នុងវេសមកាល អន ក្ក្ំសលាឹះ ចតងេរសេរេំ បុគតជាសគចើនចាប់
មានសេចក្តី
ទន់ភន ល ស់ ៅរក្មិតតេំឡាញ់ ។ គប្េិនសបើអន ក្សនាឹះឯង ិ សថាលឹះសធាលយពុំបានតបវញសទ សេចក្តឈ ី ឺ ចប់ដគក្ចលង ។
មុខចត
ទលវុ ធ ី
រង
មួយសទៀត សៅមាែពសចឹះសលើក្ក្ំណាពយស្េសងឹះ
ស្េសគច បរបូ ិ ែ៌សោយសេចក្តសេា ហា ចំសពាឹះ្ុែ ី ជាតសនឹះ ិ
អនក្ក្ំសលាឹះបានសគក្បសសាភែភាពចតង
សោយសេៀវសៅ
សោយគប្សលាមសលាក្
ភាពយនតបុស៉ា ណា ណ ឹះ
។
ទលវុ ធ ី
និងសោយ
ចតងោនសោយ
ចប់ចតត ិ នវូ សរឿងនានា ដូចជា “ទវរចសងាៀត” របេ់អង ់ សគដ
សដ ូ ៉ា វ ច ី និង “គប្ិយនារ”ី របេ់រោ
មនថាសទ ិ
សបអន ើ ក្និពនធមិនេូវគប្េប់ណតងពាក្យ
គគ្នន់ណតសចឹះសធវឱ្យទក្់ ចតត ើ ិ ចឹះុ ស
រ2 ជាសដម ើ ។
មុខជារាប់ោនពុំខាន
ើ យ ។ សក្ែងក្ំសលាឹះសនឹះោនញាប់ណាេ់ រ
ណាេ់
័េ
ជួនកាលជក្់សរឿងសពក្ក្ ៏បញ្ចប់សេៀវសៅ
គកាេ់បងគួរ ចតក្នុងមួយយប់ ។
រាល ់រសេៀលដែាោទតយ ទលវុ ធ ចតសចញពីសា ិ ី
លាសដម លក្ុ ន ។ ក្នុងសពលសនាឹះអនក្ក្ំសលាឹះ ើ បរក្សម ី ើ ចតងស្ាៀងលល ំឆ្ក្ណា សេាហាយ៉ាងគតកាល សលងក្នុងបង ឹ 2
ឬលំណ
ចដលគប្ក្បសោយសេចក្តី
ដូចជា្ូេងារទងព ំ ី រជឹះិ ទូក្
La Porte et Roite D’andré Gide et La Bien Aimée De Vandoyer
រសោយរែយនតចដលបរកាត់
សទេភាពយ៉ាងចប់ចតត ។ ញញឹមចដលរក្ពគពាយ ី ិ សលើបបូរមាត់ស្េេ់មួយ
ចតងសធវឱ្យសៅមាែព ើ
ិ ិ េប្ាយជាងវការោ ា នអវីឯសទៀតទងអេ់ ំ ។ លុឹះវល ិ មក្ដសំ ែក្វញ បានស
រូបេិេបនារទ ី ងឡាយចដលខ ំ ន ួល
ើ ញស្េសមាលពីដែា ក្ ៏្ុេអចែតតស
ើ ងជាែមី
ក្នុងសេចក្តស្េដមមួ យចដលមានវង ់រេែីសស្សាបព័នភ ធ លឺ ី
ចញ្ញ ា មានសឆ្មសលាមពែ៌ដូចសទព ិ ច ច ។ ឱ្ ! ក្ញ្ញ ិ អប្សរ ចដលបានបសញ្ចញកាយវការលវ ឹះលវនក្ ់ ុងសទេ ន ភាពលាសឆតឆ្យដូ ចេួគ្ន៌ល ័យ ើ
អនុេាវរយ៌ ី ដច ូ
ិ សទពអប្សរ ចដលបានបសញ្ចញកាយវការលវ ឹះលវនក្ ់ ុង ន សទេភាពលាសឆតឆ្យដូ ចេួគ្ន៌ល ័យ ើ សេា
អនុេាវរយ៍ ី
៍ទងសនឹះ ំ ចតងមក្េាិតសៅពាេសពញក្នុងសេច
ក្តន ី ឹក្រលឹក្របេ់យវុ បុរេស
ងចតត ើ យសធវឱ្យដួ ើ ិ ស្លិច
លង ់សៅក្នុងពិសោរ ការមារមមែ៍ ចដលរសាត់មក្ពីទ ី ឆ្ាយ ។
ជួនកាល គប្ទឹះស
សពលសដរើ លំណ
ើ ញមួយចភលត
រូបស្េពិចស្េពិលសនឹះ សយើងភ័នភា ត ំងសាែរតី េវយ ័ គប្វតតិ
។
បាននា ំយក្ក្ំសលាឹះឱ្យ
នូវរាងសភលៀវក្លដំ ននារមា ី ន ក្់
។
បានបសណា ត យឱ្យមាែព
ជំហានសបាឹះសដរើ សៅមុខសោយ ិ ី្ារ ដែាមួយក្ំពង ុ សដរើ តាមវែ
ស្សាប់ណតមានោរមមែ៍ថា
មានគក្ចេចភាក្េំ
ងខន ធ សងយសម លស ើ ី ើ ួ ល ។ ទលវុ
ើ ងសលើ ស
ឹ
ី ន ើ ញនារច ិ
មានក្់េក្់េឺងមុង សាច់ដដគតលុក្គចត់សលើមាត់បងាួច ឺ ស
យចដល ើ ើ យបសងារញញ ឹ មសៅទេមួ ិ
ទលវុ ធ ី
សាែនថាគតង ់មក្រក្ខន ណ ឹះក្ ៏គពលឹង ួ ល ។ គគ្នន់ណតប៉ាុសណា
អចែតតអែូ ត ងចេវងសៅរក្ការយល ់េប្តិ សជើងចលង ជាប់ដសី ៅស
ើយ ។
មួយសទៀត ទលវុ ធមិនចូលចតត ី ិ លឺេំ សលងបសនាាក្
បនាាបឬបគាប់អំពីស្រេតើសភទសទ ចតងកាន់សជើងឥតាភាព ី
ជានិចច សទឹះបខុ ី េក្ ៏សោយ ។ ក្ំសលាឹះមានសយបល ់
ថា ្ួរចតផ្កតច់នារណខ ី ែរឱ្យ្ុតស្េ េិនសបសើ
ឹះពីគប្ដពែី ។ គប្
ត ង គ ើ ញស្រេតើណាមួយគប្គពរតឆ
នឹងក្នលងឥរ ិ
បែ ទលវុ ធ ចតងថានក្់ែល ន ់ក្នុងចតត ី ិ ចដរ ប៉ាុចនតមួយ េនាុឹះសគកាយមក្ ជានិចច ។
ក្ ៏រក្សលេបានមក្សលើក្សទេឱ្យ
សៅគពរក្ដែាោទតយសនឹះសលាឹះបានគតាចគតងេញ្ ា ប់ ិ
េញ្ាឹងក្នុង្ំនិតឥតគាក្ដនិយមយ៉ាងសនឹះ
អេ់
សពលយ៉ាងសវងមក្ ទលវុ ធ ក្ ៏ចូលសៅលុបមុខ េិត ី េក្់ សរៀបចំខនយ ៉ា ងស្េេ់បេ់ ។ សចញ្ុតពីភាព ួល
រាយមាយកាលណា អនក្ក្ំសលាឹះក្ ៏កាលយជាអនក្សេើច សលងកាាក្កាាយក្នុងចំសណាមពួក្មា៉ាក្ជាសគចើននាក្់ ។ លុឹះស
ើ ដូចគគ្ន ើ ញសៅមាែព និយយឆ្កដដឆ្កសជង
ឥ ូ វសនឹះ
អនក្្ងចដលពុំណដលសាគល ់ពីមុនមក្
មុខចតមនោចសា ែ នបានសទ ិ
ី មុន ស្ជាមនុេសរសវរវាយ ។
ថាកាលពីក្នលឹះសមា៉ាង
ក្នុងឱ្កាេសរៀបចំបនាបស់ រៀន ទលវុ ធ ខំ្ិត ច ្ចង ់ ី
មនឱ្យសលា ៀងសទ ។ សៅសលើណមក្ែកូវជិតបនាបស់ រៀន គក្ ិ
ឹ លីងគ្សលាងស្េវងសោយពនល ឺដែា និងេនតិភាពរបេ់ ធមមជាតិ តគ្ននពុំោច់មាត់ ចដលជាស ែព្ួចនឹក្គពួចសៅភូមក្ំ ិ សែើត
តុនា ំឱ្យសៅមា
ចដលជាភូមតូ ិ ច
មួយតា ំងសៅក្ណា ត លវាលចស្េចំគ៉ាយ
១០្.ម
ពី
គក្ុងបាត់តប ំ ង តាមែនល ់សៅមងគលបុរ ី ។ មួយេនាុឹះ ទ ី លវុធ នឹក្រលក្ េនាូង និង ពសគគឹះ ចដលអគកញ់ គប្ សដញគ្ននសគកាមរេែីភលថា ិ ឺ ល ដនគពឹះេុរយ
ឬដល ់ដងអូរ
ក្ាលចស្េចដលខនធា ល ប់នា ំ្នគ្ន ី ន ទប់ទក្បាចគតើ ឹ ួល ក្ំសលាឹះ្តស ិ
ី សៅមនប៉ា ុនាមនដែា ើ ញសោយរក្រាយថា ិ
ិ សទៀតសទនឹងដល ់វេសមកាលឈប់ ចល ូ ឆ្ន ំចនស ិ ដអយ៉ា ស
!
ើ យសតើ !
។ ើ យ។
ខនន ឹងបានឱ្កាេសៅចលងភូមក្ំ ិ សែើត ួល
ស
រសេៀលដែាសនាឹះ ទលវុ ធ សេលៀក្ពាក្់សាាតបាត ី
ិ ី ័ ិ ត តាមវែ ើ យសចញពីសាលាសៅសដរើ ជាមួយមតត ិ ភក្
មហាធានី ។ បនតិចសគកាយមក្ ក្ ៏នា ំគ្ននចូលញា ឹ ុ ំទក្ គក្ូចសៅសភាជនីយោាន “ក្ុងសាន” ទំរាសរាងក្ុ ំ ន “សដ អិន” សបក្ទ វ រនិងទញេំ បុគតចូលសមល ។ ពួក្យុវ ើ ិ ើ ជនប្តូរសយបល ់គ្ននសោយសធៀប្ាឹម អនក្សដរើ តួក្ន ុ ស្េើ-គប្ុេ េប្ាយ
ទលវុ ធ ី
ស
ជូនឧទ
ការបុិនគប្េប់
ើ យសេើចធូរស្េួល
រែ៍សោយសធវគតាប់ ើ
តាមអនក្សដរើ តួរបា ំមានក្់ យ៉ាងគក្មាច់គក្សមើម នា ំឱ្យ េំ សែើច្ាុឹះគាវទទួលស
ើង ។
មនប៉ា ុនាមននាទសគកាយមក្ ិ ី
ក្ែតឹងអ្គេន ី ីសរាង
“សដអិន” សរាទ ៍រនាាន់ ឯទវរចដក្ខាងមុខ ក្ ៏សបក្ចញក្ ើ ជាពីរច្ាក្រួញចូលសក្ៀន ។ ទលវុ ធ សគកាក្ឈរស ី
ើ ងសេែើនឹងស្ចដរក្ ៏ឧទនៈៈ
សៅចតមួយោទតយសទៀតសទ សយើងដល ់សពលឈប់ ិ
ចូលឆ្ន ំចនស ិ
ូ ើ យ... មក្ដល ់គតង ់សនឹះ អនក្និពនធេម
សបក្វង ់គក្ចក្មួយ ើ
សដម ើ បេូ ី មឱ្យអន ក្ោនអភ័យ
សទេ សោយបានចែលងសរៀបរាប់ណវងបនតិចអំ ពីបរយ ិ
ិ កាេសៅវទាល ័យេុីេុវតាិ ក្នុងឆ្ន ំ ្.េ ១៩៣៩ ស
ិ ក្ច តត ធ។ ើ យអំ ពីក្រិ យទ ឹ ិ អនក្ក្ំសលាឹះ ទលវុ ី
ប៉ាុចនតអនក្និពនធយល ់ថាជាការច ំបាច់ណាេ់សដម ើ បី
គយយល ់សរឿង
ចដល
ិ ូ ររលាិលតាមនាទដនជ វី ត ី
ចដលសលើក្មក្ពែ៌នាក្នុងគគ្នសនឹះ ។