ក្រធានទី១ ៖ រគដតងរពាលថាៈ “អនកនរយបាយ
សុទ ធដតមានគំនតរ្វក្រជាភ្ ងុត ើ
នង
របាកក្ាស់
រាស្រសតទងអស់ ំ ។
រតម្ត រនិះក្តឹម្ក្តូវររទ ៉ឺ ? េូរពភាកា រោយរលើក ើ
ឧទ
រ
៍
កនុងររឿង
ចស់” ម្កបញ្ញ ជ ក់ ។
“ក្ពិះអាទតយងាីរិះរលើដ នដ ី
រសេកតអ្ រាយ ី ១.
ក្គប់ដតអនកនរយបាយ
រគដតងមានអាង៌
កំបា ំងកនុងម្រ្ាបាយដក ឹ ន ំ រោយម្នអាេបងាហញ
នូវសេេភាពដល ់ជននុជនទូរៅបានរេើយ ។ អាស្ស័យដូេរនិះបានជារគដតងរពាលថាៈ“អនកនរយបាយ
សុទ ធដតមានគំនតរ្វជាក្រជាភ្ ងុត នង របាកក្ាស់ ើ រាស្រសត” ។ រតពុ ើ ំ រនលរនិះ ក្តឹម្ក្តូវដដរឬរទ ?
២. ម្ុននឹងរ្វការព ភាកា រលើម្តក្រធានរនិះឲ្យ ើ
បានសុីជរក្ៅ គួរយល ់ន័យថ្នពាកយ នរយបាយ នង ក្រជាភ្ងុត ឲ្យបានេាស់លាស់ជាម្ុនសន ។
នរយបាយ ជាពាកយបាលី មានពាកយពីរមា៉ាត់ គ៉ឺ
នយ+ឧបាយ = ដក្រថា ឧបាយ ឬលបេកល កនុងការ ដក ល ឹ ន ំ មានរគ្នលរៅេាស់លាស់ រៅតាម្ ូ វោ ម្ួយរនិះរបស់រដាបុរស ។
រពាកយ ី ក្រជាភ្ងុត ជានម្ មានន័យថា ការ របាសអដងាលបរញ្ញ ជ រ
ឬការបរចេើេរលើករជើងរាស្រសត
ឲ្យបំរពញក្ររយជន៍ដល ់ខ្ន នបានគតដល ់ ួ ល ដតខ្នម្ ួល
ិ ក្ររយជន៍អនកដថ្ទវញរទ បានរសេកតថា មានគំនត ី ទុទដានយម្ អតតទតាបុគល គ ។
ម្តស្សបៈ អនកនរយបាយសុទ ធដតមានគំនត រ្វើ
ក្រជាភ្ងុត នង របាកក្ាស់រាស្រសតការពត គរគយក ៉ឺ កលលបេ
ម្រ្ាបាយពាកយសំ ដ ី
ម្ក
បរបាសអដងាលបរញ្ញ ជ ររលើករជង ើ រាស្រសតរ្វឲ្យរាស្រសត ើ មានការភ្ពភាន់ជំពាក់េតតជាម្ួយ របស់រគគ៉ឺ
ដតធាតុពតទរងវ ើ
រដម្ ផ្ទល ់ខ្នរបស់ រគដត ើ បក្ររយជន៍ ី ួល
ប៉ាុរោ ណ ិះ ។ រៅកនុងររឿង “ក្ពិះអាទតយងាី រិះរលើដ នដ ី ចស់”
កនុងេំ
ងរជើងថា
“អនកនរយបាយរបាក
ក្ាស់” ។ រពលសមាគម្កម្ាករ របស់សម្មានការ រកេំ ី ររន ី ក ៏មានអនកនរយបាយបបួ ី ននក់ដដលមាន
រលាក រយ៉ាង ជាតំោង បានរ្វក្រជាភ្ ងុតរបាក ើ ក្ាស់
ដូេមាន
សកម្ាភាពគៈ៉ឺ
រពលរលាករយ៉ាង
ចប់េល ូ ក្រេូកកនុងឆ្កនរយបាយ
គឈ្ររ្ ម ិះ ៉ឺ
ជារបកខជនតំោង
រាស្រសត រលាករយ៉ាងបានរៅ
ទំនក់ទន ំ ងនឹងសម្
ក្ពម្ទងសមាគម្កម្ា ំ ករសម្
រោយបានរពាលអិះអាងថាៈ
“សុំរូ នឯងអា ា
ត
របសម្ជួ យខ្ ំុ ញ ើ
ខ្ ំុ ញ
ជួយខ្រំុ ញ អាយដម្នដទនោ” ខ្ស ំុ ញ ក្័ា គរ្វជា របកខជន ើ តំោងរាស្រសតដម្នដទនរ
ើយ
សងឃម្ថាម្ុ ខ្ជាបានជាប់ពតក្ាកដ ។ របខ្ ំុ ញ នរ្វើ ឹ ើ បា តំោងរាស្រសតដម្នរនិះ សុំកភ្ ុំ យ ័ ឲ្យ រស្ថិះ ខ្ន ំុ ញ ឹងជួយ
ពួកកម្ាករឲ្យរពញសម្តាភាព ខ្ន ំុ ញ ឹងតវា៉ា រអាយរោាភ្ បាល
ជួយរលើកសទួយថានៈជីវភាពរបស់កម្ាករឲ្យ
បានស្សួល
ឈ្ែួលរថាក
ដូេជាតវា៉ា ឲ្យ
មាេស់ក្តើេក្កយនយក
ឬជួយតវា៉ា ដល ់រោាភ្បាល
ឲ្យជួយ
រក្ជាម្ដក្ជងពួកកម្ាករ ឲ្យមាន ិះទ រៅ មានរភ្លង ើ មាន ទកមា ៉ា សុីនរក្រើក្ាស់ ឹ
ជារដម្ ើ
។
ទបំ ត ុ អនក ី
នរយបាយទងរនិះ ំ រដាសភាដូេបំ
ក ៏បានជាប់រឆ្ែតជាសមាជក
ងដម្ន ។
រក្កាយម្ក សម្គ្នានអនគត ក ៏នឹករ
សំ ដអ ី នកតំោងរាស្រសតរយ៉ាង
ើ ញដល ់
ដដលបានរពាលកនលង
ម្កថាៈ “រលាកនឹងរ្វតំ ើ ោងអនកក្ក”។ រពលរនិះ សម្ក្គ្នន់ដតរៅសុំ ជល ួ សុីកលូរត់រលាក
រយ៉ាងដកលងរ្វើ
ជាម្នស្ថគល ់ សម្ក ៏បានរា៉ាយរា៉ាប់ សពវដបបយ៉ាងពី
ររឿងខ្ លិះៗ ដដលសម្ខ្ំជយ ួ រលាក ដូេមានសំ ដថា ី ៈ “ខ្ ំុ ញ បាទជាអតតសមាគម្កម្ា ករ ដដលបានជួយរឃ្លស ី នរកសំ រេងកនុងការរបាិះរឆ្ែត រ
ើយ
ក្ពិះរតជគុ
“របមានទុ ក្ ខ រុ ៈអី ើ គុ
ជូនក្ពិះរតជគុ
បានមានក្រស្ថសន ៏ដ ផ្ ត ត ំថាៈ
ឲ្យខ្បា ំ ្ុ ទម្ករកជួបនឹងក្ពិះរតជ
” ។ រពលរនិះរលាករយ៉ាងរ្លយថាៈ “រអើរពល ើ
រនិះដម្នរាូនក្រុស ! ដតរក្កាយម្ករៅ រពលដដល
គ្ននបានរ្វតំ ើ ោងរាស្រសត គ្ននក ៏បានតបសែងសងគុ អនករនិះ រ
ើ យ” ។
រោយឲ្យក្ាក់កាសមានក់ៗពីរបរយរួ េ ី
សរុបរសេកតម្ក ការររៀបរាប់បុរ៉ា ី
ឲ្យរ
ណ ិះ ស បញ្ញ ជ ក់
ើ ញថាៈ អំ រពើ នង ពាកយសំ ដរី បស់ អន កនរយ
បាយទងរនិះ ំ ដដលមានរលាករយ៉ាង ជាតំោងពត ជាអនកនរយបាយរបាកក្ាស់ដម្ន ។ ម្ត ុ យៈ ទ
រតអន ំ សទ ុ ធ ើ កនរយបាយទងអស់
ដត
មានគំនតរបាកក្ាស់ដម្នឬ ?
តាម្ធាតុពត អនកនរយបាយទងអស់ ំ ម្នដម្ន សុទ ធដតមានគំនត រ្វក្រជាភ្ ងុតរបាកក្ាស់រនិះរទ ើ គអន ួ ៉ឺ កនរយបាយម្ួយេំនន
រ្វនរយបាយរដ ម្ ើ បី ើ
ជួយរលើកតំរកងជ ន ់រាស្រសត នង ីវភាព រសេកតថ្ងល ើ ី ងូ រដល
ជួយរស្ស្ថេស្សង ់កស្ថង
ក្ររទសឲ្យមានវឌឍភាព
រទៀត ង ។ ដូេជា រៅកនុងររឿងដតម្ួយ អនកនពនធ សួន សុរនទ ិ បានបងាហញ ពីម្តពីរ ុ យគ្ន ទ ន ស្សេិះ ម្ួយ
របាកក្ាស់រាស្រសត ម្ួយរទៀតជួយសរន្តងាគិះរាស្រសតគមាន ៉ឺ អនកកំពល ូ នរយបាយមានក់
ក្ពិះបាទ សរម្តេនររាតតម្សី
គក្ពិះប តាឯករាជយជាត ៉ឺ នុវរន ា ័ ។ ក្ពិះអងគបាន
រ្វនរយបាយទម្ទរឯករាជយព ំ រៅឆ្ន ំ ើ ី បារាងបាន ១៩៥៣ ម្កជូនរាស្រសតដខ្ មរដូេមានឃ្លលម្ួយ អិះអាង ថាៈ បរបូ ិ រ
“កនុងកាលដដលក្ររទសកម្ពុជាបាន រោយស្ថែក្ពិះ
នររាតតម្សី
សតរបស់ក្ពិះបាទ
ឯករាជយ សរម្តេ
ី នុ ជាក្ពិះវរៈកែក្តដ ៏រ្ែម្ ើ កនុងទំពរ័ ក្រវតត
ស្ថស្រសត ក្ពិះរាជាោេក្កទងម្ូ ំ ល ដដលធាលប់ដតជួប ក្រទិះនូវអសនតសុខ្ ដដលជាម្ រោយស្ថរពួកឧទទម្រនិះ
នតរាយយ៉ាងសំ របម្ ើ
ឥេូវក ៏បានដក្រកាលយរៅ
សនតសុខ្ យ៉ាងពតក្ាកដ ។ ក្រជារាស្រសតក្គប់ជាន់ ថានក់ រទិះរៅកនុងទក្កុ ី ងកតី ស្សុកដស្សេំការកតី ក ៏បាន
ទទួលនូវរសេកតសុ ី ខ្រកែម្កានត ឥតមានភ្័យបារម្ភ េំរពាិះអសនតសុខ្រទៀតរេើយ” ។
ភ្សតុតាងម្ួយរទៀតបញ្ញ ជ ក់ថាៈ នរយបាយ របស់
ក្ពិះអងគដដលជួយរាស្រសត រសេកតសងឃ ម្ថា ី ឹ អនគត
។
គសម្រពញេ តត ៉ឺ
នងមាន
ខ្នន ុ េំររនរៅ ី ឹងមានការេំរង ួល
សម្រជឿេាស់រៅក្ពិះរាជ
សុនរទ កថា
ដដលក្ពិះអងគក្ទង ់ដងលងរៅកាន់ជនរួម្ជាតថាៈ“រអាយ រលឹកនឹករ ដស្សរនិះរ ជាត ។
ើ ញដល ់វាលដស្ស ស្សុករយើង រក្ពាិះវាល
ើ យជាឫសគល ់
ជាម្ូលោានរសដាកេេ
នរយបាយរបស់ក្ពិះអងគ រទ
ម្នក្តឹម្ដតមានក្ទឹសី ត
គដងម្ទ ងមានការអនុ ំ វតតរទៀត ៉ឺ
ដូេជា
នរយបាយទក ី ក្រឡាយ ជក ី អ ឹ មានរលើកទំនប់ ជក នក្រជារាស្រសតរទៀត ង ។ ឹ ូ ត ង អាងស្សិះទកជូ ិ យ លត ល រលើវស័
សងគម្រាស្រសតនយម្ យ៉ាងរពញទំ
សម្័យរនិះរក្កាម្របប
រដាបានជួយរក្ជាម្ដក្ជងរាស្រសត
ឹ ង ដូេជាលបិះម្ួយអិះអាងថាៈ “រក្ៅ
ពីរនិះរាជរោាភ្បាលសងគម្រាស្រសតនយម្
បានជួយ
យឹតរយងកសករម្ួយ ូ វរទៀត ល គជួ ៉ឺ យ រលើកតំរកង ើ លត លដដលរកតរេ ើ ើ ងកនុងក្ររទសរយើង...” ។ េំដ
កម្ន្តនតើក្គប់រប ូ ក ៏មានទកេ តតស្សឡាញ់ នង ឹ
សុខ្ទុកជ ខ វី ភាពក្រជារាស្រសត ខ្ំរ្លៀតជួយ ការងាររាស្រសត ដដលមានលបិះម្ួយរលើករេើងថាៈ
“សម្័យសងគម្
រាស្រសតនយម្ ម្ន្តនតើរាជការក្គប់រប ូ ក្តូវរបាិះបង ់នូវដង បា៉ាកការចលម្ួយក្គ្ន រដម្ នង ័ ល គ រនស់ ើ បរៅកាន់ ី េប បងគ ី ជួយរ្វដស្សរាស្រសត ”។ ើ សរុបម្ក េំ រលើករនិះ
ុ េដដលរលើកយកម្កបញ្ញ ជ ក់ ន
អាេបំភ្ឲ្យរ ល៉ឺ
ើ ញថានរយបាយ
របស់
សរម្តេឪ ពតជានរយបាយជួយសំ រល ួ បំរពញរសេ កតក្តូ ី វការរបស់រាស្រសតទរូ ៅ ឱ្បានជួបនូវសុភ្ម្ងគលដត ប៉ាុរោ ណ ិះ ។
សំ រយគៈ
ជារួម្ម្ក
គជាការព ត ៉ឺ
អនករ្វើ
នរយបាយដដលយកនរយបាយ រ្វជារបា ំងសំ រាប់ ើ ក្ររយជន៍ផ្ទល ់ខ្ន ួ ល ខ្ វិះម្នសការជាត អនករនិះនឹង ធាលក់េល ូ ជាអនកនរយបាយរបាកក្ាស់
។
រឯអន ី ក
នរយបាយដដលមានម្នសការជាត គតក្ររយជន៍
ជាតជា្ំ គអន ើ បី ៉ឺ ករនិះរ្វើ ក្រជាភ្ងុតរបាកក្ាស់រដម្ ក្ររយជន៍រាស្រសតដតប៉ាុរោ ណ ិះ ។
ិ ៣. ្លងតាម្ការវភាគដវកដញករួ េម្ករនិះ អាេ វាយតំថ្លរៅរលើក្រធានរចទថាៈ ទសែនៈរនិះ ពត ជាមានលកខ
ៈសម្រ
តុសម្ ល
រក្ពាិះថាអនក
នរយបាយរទិះបមានគំ នតរសែហាជាត ី រាប់ជាតក ៏រោយ ក ៏រគេម្ន
រ្វអវ ើ ី ៗសំ
ត ុ ពីពាកយក្រជាភ្ងុត
នង របាកក្ាស់រនិះបានដដរ ។ រក្ពាិះថារបរយ ើ ើ ងជា អនកនរយបាយ រ
ើ យយកការពតម្កលាតក្តោង
ិ ។ រនិះគន ៉ឺ ំ រអាយអនតរាយដល ់ជាតរៅវញ
តាម្ការសរងេតរៅ ក្រធានរនិះ មានអតាបទ រួម្ េំដ
កកនុងការជួយស្ស្ថយទំនស់
កនុងសងគម្ម្ួយ
ដ ក ែ ដដរ
រវាងអនកនរយបាយ
នរយបាយ ។
នងអន ករដរើ តាម្