Gele Dieseltweetjes Verbouwd maar vertrouwd Frank Oude Elferink
1973-1977: voorbereiding en prototype
DE2 69 komt op 10 maart 1973 vanuit Arnhem het station Arnhem Velperpoort binnen. NS is dan al bezig met het ontwikkelen van plannen om een aantal van deze dieseltweeën te verbouwen. Over vijf jaar zal daarom van DE2 69 geen sprake meer zijn. Deze DE2 zal worden verbouwd en de rijtuigen zullen in de 164 en 170 terechtkomen. Rinus van de Kuil tweetjes paste precies in deze materieelbehoefte. NS ging ervan uit dat de dieselelektrische treinstellen DE3 (Plan U) begin jaren negentig aan vervanging toe zouden zijn. NS zou dan kunnen overgaan tot de ontwikkeling van nieuw dieselmaterieel ter vervanging van Plan U en het gemoderniseerde Plan X. Het aantal nieuwe stellen zou dan afhankelijk zijn van de stand van zaken van de elektrificatie van baanvakken.
In 1973 besloot NS een aantal treinstellen DE2 van het materieeltype Plan X grondig te moderniseren zodat deze “Blauwe Engelen” tot het begin van de jaren negentig mee zouden kunnen. Twee belangrijke factoren speelden een rol in dit besluit: enerzijds zouden volgens de op dat moment geldende materieelplanning de 30 motorrijtuigen DE1 en 45 tweewagenstellen DE2 rond 1980 afgevoerd moeten zijn. Anderzijds kwam een aantal dieselbaanvakken in aanmerking om binnen 15 jaar te worden geëlektrificeerd, waardoor de behoefte aan dieselmaterieel mogelijk zou dalen. Vanwege de onzekerheid daarover wilde NS geen nieuw dieselmaterieel ontwikkelen en gaf de voorkeur aan het reviseren en moderniseren van een deel van het oude materieel. Een aantal gemoderniseerde diesel-
Op 1 januari 1973 beschikte NS over de volgende dieseltreinstellen: - 30 motorrijtuigen DE1 (Plan X) - 45 tweerijtuigstellen DE2 (Plan X) - 1 directiemotorrijtuig DE1 (Plan X) - 42 drierijtuigstellen DE3 (Plan U) - 13 vijfrijtuigstellen DE5 (mat ’40) - 3 vierrijtuigstellen DE4 (TEE)
-4-
Welkom in de (ver)nieuw(d)e trein!
Ruim anderhalf jaar later is het stel nog steeds uniek en op Koninginnedag 1977 staat de tot 161 vernummerde ex-88 weer uitnodigend open om ook in het interieur een kijkje te nemen. Deventer, 30 april 1977. Tonnie Gildhuis
Van boven links met de klok mee: 1e klas, 2e klas, fietsenbalkon, cabine. Opnames gemaakt in de 186 op 7 maart 2015 te Winterswijk. Frank Oude Elferink
- 11 -
De 170 doet op Hemelvaartsdag 1988 dienst op het traject Apeldoorn – Winterswijk. Het stel nadert station LichtenvoordeGroenlo. Lievelde, 12 mei 1988. Frank Oude Elferink
DE2 177 (trein 8561) staat vertrekgereed in Zwolle voor een slag naar Kampen, 13 augustus 1988. Frank Oude Elferink
Soortgenoten treffen elkaar in Zutphen: 175 en 172 (trein 7858 naar Winterswijk) op 5 september 1988. Frank Oude Elferink
- 39 -
Bij Simpelveld passeert de 179 een voorsein als het stel richting Aachen rijdt als trein 3735. Het baanvak Wijlre – Simpelveld is het laatste baanvak voor reizigersvervoer met klassieke beveiliging, een dubbel afscheid vandaag dus… Frank Oude Elferink
Bij Wijlre passeert de 179 als trein 3736 (Aachen – Maastricht). Vanavond zal de 179 versterking krijgen van de 177 bij het rijden van de laatste treinen in deze dienst, 30 mei 1992. Frank Oude Elferink
- 51 -
Op 30 januari 1986 staat de Kameel op het terrein van de Hoofdwerkplaats Haarlem gereed voor aflevering na revisie. De laatste periode is ingegaan‌ Hans van Steijn
Het is herfst en het einde nadert‌ De NVBS neemt met een aantal rondritten in oktober 1990 afscheid van de Kameel. Op 27 oktober 1990 rijdt de 20 langs het klassieke stationsgebouw van Delden. Frank Oude Elferink
Op 18 oktober 1992 staat de Kameel alweer ruim een jaar in het Spoorwegmuseum te Utrecht. Frank Oude Elferink
- 45 -
Kruising tussen de 180 als trein 31060 naar Almelo (links) en 186 als trein 31053 (rechts). Vriezenveen, 23 september 1998. Frank Oude Elferink
De 186 is zojuist als trein 31050 vertrokken uit MariĂŤnberg, 25 maart 1999. Frank Oude Elferink Foto pagina 81: De in verval geraakte 164 staat tegen een decor dat net zo desolaat oogt. Een andere opvallende overeenkomst tussen de ABk 164 en de Hengelosche Bierbrouwerij is dat beide anno 2017 nog steeds aanwezig zijn. Hengelo, 27 mei 2000. Frank Oude Elferink
De 186 te Hengelo op 3 oktober 1999. De logo’s van Oostnet hebben plaatsgemaakt voor die van Syntus en Connexxion. Frank Oude Elferink
- 80 -
Gele Dieseltweetjes Verbouwd maar vertrouwd ISBN 978 94 92040 07 7 Paperback, 88 pagina’s, 190 foto’s Bestellen van dit boek is mogelijk door uw naam- en adresgegevens te zenden aan: lyckatillforlag@gmail.com en EUR 27,50 (inclusief bijdrage voor verzendkosten) over te maken op rekening NL02 RABO 0181 0864 09 ten name van Lycka till Forlag
Lycka till Förlag www.lyckatill.nl
Het verhaal van de verbouwde DE2 begint in 1973 als NS plannen maakt voor het moderniseren van een aantal Blauwe Engelen (materieel Plan X). Tussen 1975 en 1981 kwamen 26 gele verbouwde tweewagenstellen op de baan. Pas in 1998 nam NS afscheid van de laatste verbouwde dieseltweetjes, maar daarmee was het verhaal nog niet ten einde. Busbedrijf Oostnet nam in 1998 de exploitatie van het traject Almelo - MariĂŤnberg over van NS en voerde de dienst uit met twee door NS uitgefaseerde dieseltweetjes, waarvan de laatste het tot in 2002 uithield. De 26 gele verbouwde tweetjes delen weliswaar de geschiedenis met de 50 rood gebleven motorrijtuigen en tweewagenstellen, maar zijn na de verbouwing feitelijk een geheel eigen materieeltype geworden. Dit boek beschrijft de gehele geschiedenis van de verbouwde DE2 en neemt u - in woord en beeld - mee naar een aantal lijnen in Zuid-Limburg, Gelderland, Overijssel, Groningen en Friesland, waar de gele treinstellen voor korte of langere tijd beeldbepalend zijn geweest. Tevens is er in bescheiden mate aandacht voor het enige motorrijtuig dat de gele kleur heeft gehaald, de Kameel, het buitenbeentje van de Blauwe Engelenfamilie. Tot slot volgt een rondgang naar wat anno 2017 nog over is gebleven van het 123 rijtuigen tellende Plan Xmaterieel dat tussen 1952 en 1955 gebouwd werd.
Lycka till FĂśrlag 9 789492 040077