ПРИМЕКО Економски Билтен by Mad Buldog

Содржина

ЕКОНОМСКИ БИЛТЕН Содржина на рубрики ИНТЕРВЈУ со господинот горан трајковски 5

Интервју со директорот на Управата за Јавни Приходи Горан Трајковски

Финансиско известување 8

Договори за градба (МСС 11) Бранко Костовски

владин барометар 13

Дали Македонија треба да се задолжува во странство? Проф. д-р Зоран Ивановски

корпоративни финансии 16

Студии на случај Проф. д-р Зоран Ивановски

Финансиски менаџмент 21

Вреднување на компании - метод на дисконтирани готовински текови Проф. д-р Зоран Ивановски

Макроекономија 28

Ревизија на Макроекономските проекции за 2010 Проф. д-р Зоран Ивановски

Економија на јавен сектор 32

Финансирање на локалната самоуправа со општински обврзници м-р Надица Ивановска

девизи и девизно работење 38

QE II Саша Грујевски

девизи и девизно работење 41

Либерализација на капиталната сметка согласно одредбите од ЗДР Саша Грујевски

ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ И ИНСТИТУЦИИ 48

Студирај на кредит Проф. д-р Зоран Ивановски

ПРАШАЊА И ОДГОВОРИ 50 сметководствена скрипта 55

Трошоци на продадени производи Бранко Костовски

КНИГОВОДСТВЕНА СКРИПТА 62

Сметководствено евидентирање на консигнацијата м-р Саша Твртковиќ

Избрани сценарија од www.primeko-audit.com 64

Бранко Костовски

www.primeko.com.mk

Уредник Почитувани,

Издавачки одбор

ЕКОНОМСКИ БИЛТЕН списaние на ПРИМЕКО БИЗ ДОО Скопје Издавачки совет: проф. д-р Зоран Ивановски (претседател) проф. д-р Мирољуб Шукаров м-р Саша Твртковиќ Крсто Несторов Сашa Грујевски Главен и одговорен уредник: м-р Бранко Костовски Лектoр: Маја Костадиновска Компјутерска обработка и графички дизајн: Печати: ГЕНЕКС - Кочани Издавач: ПРИМЕКО БИЗ ДОО бул, Јане Сандански бр. 78/2, локал 7, П.Фах. 234, 1000 Скопје Тел./факс: 02/ 2465-919 www.primeko.com.mk Даночен број: МК-4032010509991 Трансакциска сметка: 300-0000031599-08 Банка депозитор: Комерцијална банка АД, Скопје Списанието излегува еднаш месечно. Годишната претплата за списанието се врши на трансакциска сметка: 300-0000031599-08 ПРИМЕКО БИЗ ДОО Скопје. Списанието се доставува по пошта. Ракописи, прилози и мислења се испраќаат на адреса: ПРИМЕКО БИЗ ДОО, бул, Јане Сандански бр. 78/2, локал 7, П.Фах. 234, 1000 Скопје или по e-mail: branko@primeko-revizija.com Ракописите не се враќаат.

озволете ми во овој воведник да Ви раскажам една приказна. “Постоело некогаш некое царство. Во тоа царство покрај другите, живееле царот, заповедникот на војската и војниците. Еден ден царот го викнал заповедникот на војската и му рекол : “Барам од тебе да Бранко Костовски направиш ефикасна армија Главен уредник која ќе може да ги пресретне предизвиците на овие тешки времиња“. Разбирајќи го барањето на царот, заповедникот на војската веднаш ангажирал консултант за да му помогне во исполнувањето на царевата наредба. Врз основа на добиените консултации, заповедникот ги построил своите подредени и им рекол: “Од вас барам само едно, а тоа се следните две работи: ред, работа и дисциплина“. И си заминал. Спроведувајќи ја наредбата, некои војници сметале дека заповедникот на војската бара исполнување на само една од трите (или само ред или само работа или само дисциплина) работи што ги споменал заповедникот. Притоа, едни сметале дека тој бара ред, други дека бара работа, а трети дека заповедникот бара дисциплина. Други пак сметале дека заповедникот бара исполнување на две од трите наведени работи при што и овде се издвоиле три групи на мислења. Едни сметале дека заповедникот бара ред и работа. Други сметале дека тој инсистира на ред и дисциплина, а пак трети дека тој заповедал работа и дисциплина. Се разбира дека постоеле и такви кои сметале дека треба да бидат исполнети сите три барања кои ги навел заповедникот на војската.“ Оставам на читателот сам да ја доврши оваа приказна, но го молам притоа да има во предвид дека секое поистоветување на: –– Царот со: акционерите, содружниците и останатите инвеститори, доверителите, регулативните тела, пазарите на капитал, даночните власти и државната статистика; –– Заповедникот на војската со менаџментот на компаниите; –– Консултантот со некое (било кое) лице кое себеси се нарекува сметководствен или даночен консултант; –– Војниците со лицата кои во компаниите се задолжени да изготвуваат годишни сметки и финансиски извештаи, е намерно направено, со цел читателот полесно да може да го претпостави крајот на приказната (ако таков постои). Ако според аналогијата на приказната, себеси се препознавте во улогата на заповедникот на војската, Ве поканувам добро да ја разгледате нашата понуда за претплата.

Со почит, Бранко Костовски

www.primeko.com.mk

Интервју

ИНТЕРВЈУ со господинот ГОРАН ТРАЈКОВСКИ Интервју со директорот на Управата за Јавни Приходи Горан Трајковски

Каква е Вашата оценка во однос на тоа колку УЈП успеа во изминатиот период од кога сте директор на институцијата да обезбеди повисок квалитет на даночни услуги за даночните обврзници во Република Македонија? Нескромно е како директор на институцијата со која раководам да давам оценка за успешноста и квалитетот на работите. Јавноста е таа која го има последниот збор. Од раководна позиција можам да кажам дека сите активности и проекти кој ги реализираме се во насока на воспоставување на стандарди и вредности на модерна даночна администрација, која е ефикасна, праведна и услужно ориентирана. УЈП не треба повеќе да се доживува како репресивен орган, туку како партнер на даночните обврзници. Фокусирани сме на постојано подигнување на квалитетот на услугите кои ги обезбедуваме за даночните обврзници, следејќи ги трендовите на колегите од високо развиените даночни администрации, понатаму едукација, навремено информирање и давање помош, а се со цел подигнување на степенот на даночна свест и доброволно исполнување на даночни обврски. Дали даночните обврзници сега имаат поедноставни даночни постапки за навремено и точно исполнување на обврските? Основното право, но и обврска е даночниот обврзник да го плати точниот износ на данок, ниту повеќе, ниту помалку! Секако дека тоа само по себе ја наметнува потребата од континуитет на поедноставување на даночните процедури, но и на развој на услугите на УЈП, клиентски ориентирани. Основната интенција на УЈП, е зголемување на доброволното плаќање на даноците, што во изминатите години во Р. Македонија процентуално се зголемува. Само за пример ќе ја земам Регионалната дирекција на УЈП во Скопје, каде се водат и најголемиот процент на даночни обврзници и истите 98% доброволно ги пријавуваат и плаќаат даноците. Во секој сегмент, настојуваме да одговориме на реалните потреби на граѓаните и стопанството, и секогаш тоа да биде www.primeko.com.mk

Финансиско известување

Договори за градба (МСС 11) Пишува Бранко Костовски branko@primeko-revizija.com

огласно МСС 11, договорот за градба е дефиниран како специфично склучен договор за изградба на некое средство или група (комбинација) на средства, кои меѓусебе се тесно поврзани или зависни од аспект на нивниот дизајн, технологија и функција, или пак според својата крајна цел и намена (употреба). Значајна карактеристика на договорот за градба е таа, дека датумот на започнување и датумот на завршување (комплетирање) вообичаено се во различни сметководствени периоди. Основно сметководствено прашање кај договорите за градба е она кое се однесува на алокацијата (распоредувањето) на приходите и трошоците (расходите) во рамки на различните сметководствени периоди во кои договорената работа се извршува. Треба да се има во предвид дека сметководството на договори за градба се однесува и на договорите за вршење на услуги кои се директно поврзани со изградбата на некое средство, на договорите за уништување на средства, на договорите за реновирање на средства како и на договорите за обнова и санација на животната околина по повлекување на средствата. Концептите кои се изнесени во МСС 11, исто така се применуваат и на договори за услуги чие извршување се протега на период кој е подолг од еден сметководствен период. Договорите за градба можат да бидат: договори за градба со фиксирана цена или трошоци плус договори. Договори со фиксирана цена се оние каде страните се согласиле за една фиксна цена за договорот, или за една фиксна стапка по единица учинок, кои во одредени случаи можат да бидат предмет на клаузули (договорни) за зголемување на трошоците. Трошоци плус договорите се такви кај кои на изведувачот му се надоместуваат дозволените (договорените) трошоци, плус процент од овие трошоци или фиксна награда (надомест). Еден договор за градба може да опфати изградба на еден поголем број на средства. Во такви случаи, изградбата на секое одделно средство треба да биде третирана како засебен договор (за градба) кога: –– одделни понуди биле доставени за секое средство; –– секое средство било предмет на посебно договарање, а договорните страни биле во можност да го прифатат или www.primeko.com.mk

AGREEMENT AND MEMORANDUM OF UNDERSTANDING Between Swiss School of Management, Rome, Italy and PRIMEKO BIZ.Ltd. Skopje, Republic of Macedonia Be it known that the Swiss School of Management, Rome, Italy, and the Primeko Biz Ltd, Skopje, Republic of Macedonia, hereby enters into an agreement of academic collaboration. This agreement is entered into in recognition of the joint benefits that can be derived from a program addressing problems of common interest and mutual concern. The following articles shall apply: ARTICLE 1 The partners agree to promote mutual cooperation and exchange in accordance with the principal of bilateral development and collaboration, as defined by the appropriate statutes of the Swiss School of Management and the Primeko Biz Ltd, Skopje, Republic of Macedonia. ARTICLE 2 The agreement involves professional education in the areas that are common for both institutions. The agreement may be extended in the future, by mutual consent, into other common fields of endeavour such as research and development, cultural exchange and business cooperation. ARTICLE 3 The cooperation covers, but is not limited to: 1. The promotion of professional education, 2. The development of joint curriculums for professional education, 3. The exchange of professors, instructors and visiting lecturers, 4. The exchange of information, books and documents, 5. The organization of joint conferences, symposia, short courses and seminars, ARTICLE 4 This agreement and memorandum of understanding defines the general framework of the cooperation between the Swiss School of Management and the Primeko Biz Ltd, Skopje, Republic of Macedonia. If found necessary, particular activities under this agreement may be separately decided upon and stipulated in an Addendum to this agreement. Expenses related to the execution of cooperation within framework of this agreement will be covered as mutually agreed for individual instances. ARTICLE 5 SSM recognizes and validate diplomas for professional education issued by Primeko Biz Ltd, Skopje, Republic of Macedonia for joint courses and supported courses. ARTICLE 6 The agreement can be modified or voided through a two-month advanced written notice by both institutions. ARTICLE 7 The agreement will become effective on the date it is signed by both institutions and its validity will be honoured by each institution. Rome, Swiss School of Management

Prof. Dr. Massimo Bracale

Skopje, Primeko Biz Ltd, Skopje, Republic of Macedonia Prof. Dr. Zoran Ivanovski,

Владин барометар Преку ваквото “освежување“ Македонската економија ќе добие свеж капитал и инвестициониот циклус може да се засили. На овој начин ќе се елиминираат и последните закани од рецесијата, до која бевме прилично блиску како економија. Владата ќе добие одврзани раце и начин, полека но сигурно, да излегува од зачараниот круг на рефинансирање на доспеани обврски, без никаква тенденција за намалување на долгот. Расходната страна на буџетот за неинвестициски потреби неповратно се зголемува. Расте бројот на вработени во администрацијата, расте бруто износот на плати и надоместоци, бенефиициите за определени категории граѓани (пензионери, земјоделци) се само дел од зголемените расходи, кои било која влада во иднина нема да може значително да ги намали. Сепак, не е се така розово. НБРМ направи ревизија на макро-економските проекции за 2010 година, што е битно не само за носителите

на економската политика, туку и за самите компании. Одредени состојби заслужуваат внимание, особено индикаторите за мерење на ризиците, од кои посебно се изразени неликвидноста на стопанството (изразено како зголемување на бројот на деновите на плаќање на обврските и побарувањата, растот на бројот на блокирани сметки на правни и физички лица и нефункционалните кредити). Посебно загрижува динамиката на раст на долговите следена преку бруто надворешниот долг, вкупната задолженост на корпоративниот сектор и порастот на задолженоста на државата во земјата. Нема сомнение дека државата треба внимателно и ефикасно да ги искористи средствата кои и се ставаат на располагање. Коечно, ова е прилика да се елиминира перцепцијата за државата како лош домаќин со парите.

www.primeko.com.mk

Корпоративни финансии lations) – Клучен аспект на доброто корпоративно управување е барањето врвните менаџери на компанијата да одржуваат константен дијалог со своите акционери, а особено да ги информираат и бараат мислење од нив кога станува збор за важни одлуки. Тоа треба да се прави на важни настани, како што се собранија на акционерите и преку лиферување на информации во медиумите и Клучни термини: на веб сајтот на компанијата. Поголемиот дел од компаниските сајтови сега имаат посебен –– Предупредувања за профитот (profit линк за односи со инвеститорите. warnings) – Од компаниите се бара да ги информираат своите акционери за –– Декотација (delisted) – Ова се случува кога компанијата едноставно се отстранува и работењето на фирмата. Ако компанијата не е веќе на берзата. Ова се случува кога знае дека нејзините идни профити ќе компанијата одлучува дека за неа е веќе бидат значително пониски од она во што преголем терет да ги исполнува сите обврски моментално верува берзата, потребно е да и регулативи за да котира на берзата (заради го предупреди пазарот. Резултат на таквото обемните законски обврски за фирмите кои предупредување обично е остро паѓање на котираат), од финансиски причини (самата цените на акциите. котацијата не е така мало финансиско –– Корпоративно управување (corporate оптоварување за фирмата) или кога има governance) – Ова е генерален термин кој доминантна сопственост од еден акционер се користи да го опише односот помеѓу (кој не мисли да ги продава акциите) и сопствениците на бизнисот (акционерите) сл. Таквите компании значи не мора да се и менаџментот (менаџерите) на бизнисот. соочени со ризик од банкрот, а можно е Тој покрива различни механизми со кои таквите акции да се тргуваат “преку шалтер“ акционерите се обидуваат да постигнат (over-the-counter market). сигурност дека менаџерите работат во нивен интерес. Корпоративното управување треба да обезбеди транспарентност и отчетност во Во следниот број ќе читате студија на случај – Зошто акционерите бараат промена на работењето на менаџерите. –– Односи со инвеститорите (investor re- менаџментот на фирмата Логика? се работи во првите месеци од појавувањето на берзата, а беше истакнат фактот дека компанијата Спорт Директ сепак претставува огромно и скапоцено средство на Лондонска берза. Овој случај покажува колку е важно за компанијата да одржува добра комуникација со своите акционери и финансиските списанија.

IZDANIJA НАЈАВА НА НОВИ ПРИМЕКО ИЗДАНИЈА 1. Прирачник за Интерна ревизија 2. Прирачник за финансиско известување за мали и средни ентитети 3. Финансиски менаџмент 4. Портфолио менаџмент 5. Политика и менаџмент на јавни претпријатија 6. Девизно работење

ПОПУСТИ ! ! ! ПРИМЕКО ПРЕМИУМ ПРЕТПЛАТНИЦИ – ПОПУСТ 50% ПРИМЕКО МЕДИУМ ПРЕТПЛАТНИЦИ – ПОПУСТ 50% ПРИМЕКО МАЛИ ПРЕТПЛАТНИЦИ – ПОПУСТ 50%

www.primeko.com.mk

Финансиски менаџмент За пресметка на дисконтната стапка - WACC се прави симулација со три различни трошока на долг, со што се добиваат три различни дисконтни стапки. Така, аналитичарот проценува фер цени за три сценарија со три различни дисконтни стапки. За секое сценарио се одредени фер цените на акциите на Алкалоид. Симулации

Според моделот FCF со дадените претпоставки и при остварување на просечен годишен раст на продажбата од 12% во наредните пет години, се добива фер вредност на акцијата од 4.882 денари. Во споредба со неколку клучни показатели, акцијата на Алкалоид моментално е потценета на пазарот.

INTERNATIONAL SCIENCE JOURNAL PRIMEKO INTERNATIONAL SCIENCE JOURNAL CALL FOR PAPERS

www. primeko.com.mk Skopje, Republic of Macedonia, Papers, passed screening, evaluation and review process and finally accepted are published also on-line with open access to provide broader reach INTERNATIONAL RELATIONS, LAW AND SECURITY INTERNATIONAL RESEARCH JOURNAL, VOLUME 2, 2010: Deadline - JANUARY 2, 2010 *Согласно Уредбата за нормативи и стандарди за основање на високообразовни установи и за вршење на високобразовна дејност (Сл. Весник на РМ бр. 103, од 30.07.2010 година), високообразовната установа нема да дозволи одбрана на докторски труд на кандидат кој пред одбраната на докторскиот труд нема објавено два рецензирани научно-истражувачки труда како прв автор во меѓународни научни списанија.

Publication fee: Standard publication fee is 100 Euro +VAT, due to pay only after the Editorial Board accepts the paper.

www.primeko.com.mk

Макроекономија надолна ревизија на проекцијата за личната и за Во иста насока може да послужи споредбената инвестициската потрошувачка за 2010 година. анализа за пазарот на работна сила: Ризиците се доминантно во надолна насока и зависат од длабочината на прилагодување на пазарот на труд и од финансиската подршка на приватниот сектор Економската активност, изразена преку БДП (реални годишни стапки на раст) и движењата на личната потрошувачка најдобро можат да се оценат преку следната споредбена анализа:

Македонија е меѓу земјите во регионот со намалена економска активност во првиот квартал на 2010 година.

Може да се заклучи дека во Република Македонија има постепено опоравување на личната потрошувачка во првиот квартал од 2010 година. Македонија е меѓу земјите од регионот со најмал пад кај личната потрошувачка во првиот квартал од 2010 година.

Трендот на надолно прилагодување на пазарот на труд продолжи и во првиот квартал на 2010 година. За разлика од останатите земји во регионот, пазарот на труд во Македонија започна да се прилагодува со значително временско задоцнување. Во монетарната сфера, Македонија забележа ниска стапка на инфлација. Годишната инфлација во вториот квартал на 2010 година изнесува 1,1%, при просечна инфлација од 0,8% во првите шест месеци, што главно се должи на зголемување на регулираните цени на електричната и топлинската енергија на почетокот на 2010 година и повисоки цени на нафтата. Инфлацијата во вториот квартал е повисока за 0,4 процентни поени од проектираната заради: поместување на сезонската компонента кај свежото овошје и зеленчук и поголем проценет преносен ефект од зголемувањето на администрираните цени. Инфлацијата во 2010 година се очекува да изнесува околу 1,5% (наспроти 1-1,5% според априлската проекција) заради повисокото остварување и порастот на регулираните цени (поскапување на парното греење ефективно од август), во отсуство на проинфлаторни притисоци од страната на побарувачката (продлабочување на негативниот производен јаз до крајот на годината).

ВОДИЧ ЗА НЕФОРМАЛНО ОБРАЗОВАНИЕ www.no.net.mk Тел: 070 342 997 Skype: dejan.spaseski e-mail: info@no.net.mk Facebook Fan Page: Neformalno Obrazovanie linkedin: Dejan Spaseski

www.primeko.com.mk

Макроекономија Врз основа на претходното, НБРМ констатира дека постојат јасни индикации за побавен раст на економијата во 2010 година. Македонската економија се соочува со промена на прогнозата надолу и очекуван раст на БДП не поголем од 0,6%, повторно со доминантно надолни ризици. Тоа упатува на заклучок дека опоравувањето на економската активност е во Парична маса, годишни стапки на промена, во % тек, но динамиката е побавна од очекуваната. Во услови на проектирано стеснување на дефицитот на тековната сметка, извршена е надолна ревизија на очекуваните приливи на капитално – финансиската сметка. Резултанта од движењето на тековната и на капиталната сметка се очекувањата за задржување на задоволително ниво на девизни резерви кое овозможува четири месечна покриеност на увозот во следната година. Негативната разлика помеѓу остварениот и потенцијалниот раст на БДП се Вкупни кредити, годишни стапки на промена, задржува, а кредитната активност на банките бавно се зголемува. во % Ваквите движења, заедно со оценката за задоволително ниво на девизните резерви, создаваат простор за дополнително релаксирање на монетарната политика. НБРМ одлучи каматната стапка на благајничките записи на НБРМ да ја намали за 0,5 процентни поени, на 4,5%. монетарните агрегати и кредитните агрегати по земји (табели подолу во текстот) може да се дојде до заклучок дека кај повеќето земји во регионот видливо е натамошно опоравување на растот на вкупната понуда на пари во економијата, при истовремено заживување на кредитната активност на банките.

www.primeko.com.mk

ЦЕНОВНИК НА ОБУКИ ЗА 2010/2011 ГОДИНА ТЕМАТСКИ ОБУКИ PROFESIONALNO OBRAZOVANIE Информации за термините www.primeko.com.mk ФИНАНСИИ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Анализа на финансиски извештаи и релативно вреднување на компаниите Финансиско планирање, финансиска контрола, буџетирање и левериџ Ризик и приноси Вреднување на хартии од вредност (акции и обврзници) Вреднување на компаниите со примена на модел на дисконтиран готовински тек Вреднување на инвестициони проекти Менаџмент на обртен капитал Трошок и структура на капитал Спојување и припојување (M&A) Политика на дивиденди Финансиски менаџмент (цел курс) Техничка анализа на акции Портфолио менаџмент

8 часа / цена 4.900 ден 8 часа / цена 4.900 ден 4 часа / цена 2.400 ден 8 часа / цена 4.900 ден 8 часа / цена 4.900 ден 8 часа / цена 4.900 ден 8 часа / цена 4.900 ден 4 часа / цена 2.400 ден 8 часа / цена 4.900 ден 4 часа / цена 2.400 ден 45 часа / цена 16.000 ден 8 часа / цена 4.900 ден 8 часа / цена 4.900 ден

Финансиско известување за мали и средни ентитети

30 часа / цена 12.000 ден

Девизен пазар, котирање на курсеви и симулации во живо (Подготовка за AC Dealing Certificate)*

СМЕТКОВОДСТВО

ТРГУВАЊЕ СО ДЕВИЗИ - ФОРЕКС

18 часа / цена 9.900 ден

СТАТИСТИКА И ЕКОНОМЕТРИЈА

30 часа / цена 12.000 ден 1. Вовед во статистиката со примена на програмски јазик – R ВРЕМЕ НА ОДРЖУВАЊЕ 2 (два) пријавени курса - ПОПУСТ 30% Попладне од 16-20 часот и сабота од 08-12 часот 3 (три) или повеќе пријавени курсеви - ПОПУСТ 45% ПОПУСТИ ! ! ! ПРИМЕКО ПРЕТПЛАТНИЦИ – ПОПУСТ 50% *ПОПУСТОТ НЕ СЕ ПРЕСМЕТУВА НА КУРСОТ ЗА ФОРЕКС (Подржано од ACI Македонија)

ЛИТЕРАТУРАТА ЗА ОБУКИТЕ Е ОБЕЗБЕДЕНА И ВКАЛКУЛИРАНА ВО ЦЕНАТА НА КУРСОТ ЦЕНИТЕ НА ОБУКИТЕ СЕ НАВЕДЕНИ БЕЗ 18% ДДВ

Девизи и девизно работење одвива во следниве чекори: ũũ Интервенциите со купување на ХОВ ќе извршат дополнително создавање на пари во оптек во САД; резултатот е намалување на каматните стапки или зголемување на цените со краен ефект на зголемени парични средтсва кај банките. Последователно ќе почне инвестирањето на овој вишок на средства, најнапред во земјите во развој, во ХОВ каде приносите се повисоки (земјите на БРИК-Бразил/ Индија/Кина; потоа Јужна Кореја, Сингапур идруги земји), т.н. “hot money”. ũũ Доколку интервенцијата започне успешно (берзите ја примат веста позитивно), во првите неколку дена доларот може да падне дополнително до 1,43-1,45 долари за евро, но потоа, во првиот месец или два може да се очекува забрзана апрецијација на доларот, кој дополнително поттикнат со некои од незавршените финансиски стории во евро зоната (Грција, Ирска, Португалија; блокадата за воведување поригорозни санкции при фискална недисциплина на канцеларката Меркел и притисокот за нејзина смена итн.) би достигнал вредност, најнапред од 1,33 долари за 1 евро, па се до 1,2300 долари за евро. ũũ Фазата на прелевање на вишокот ликвидност од американските банки во земјите во развој ќе доведе до натамошен притисок за апрецијација на овие валути и започнување на нов пад на доларот. Овие земји веќе започнаа со воведување на одредени контроли на капиталните сметки заради заштита од т.н. жешки пари. Покрај

ова веројатно ќе следи и зголемување на нивните референтни каматни стапки, а со тоа постепено намалување на економската активност како резултат на обидот да се осуети можната инфлација. ũũ Вредноста, односно квалитетот на останатиот финансиски имот кои го поседуваат банките во САД ќе се подобри како посредна реакција. Тоа значи дека капиталната основа на банкарскиот сектор дополнително ќе зајакне. ũũ Меѓутоа и покрај ова, банките нема да можат докрај да го искористат кредитниот потенцијал, затоа што структурата на американското стопанство дополнително ќе треба да се измени (отпочнување со големите државни проекти; иницирање нов циклус на развој на мали и средни претпријатија кои ќе произведуваат во САД, а се помалку ќе се инвестира во странство /ова треба да се разбере како релативен процесс, а не апсолутно намалување на инвестициите во странство, итн). Исто така, не треба да се заборави и проблемот на двојниот дефицит на САД на среден рок (буџетски и трговски). Ова преструктуирање е процес кој ќе трае најмалку две до три години. За тоа време, не е исклучена и можноста за појава на инфлација што се заедно ќе претставува продолжена рецесија, дополнително зголемување на невработеноста и пад на американската валута. При ова сценарио можен е пад на доларот до нивото од пред две години (1,60 долари за 1 евро) но може да се исклучи и поголем пад , дури до 1,80-1,90 долари за евро.

www.primeko.com.mk

Девизи и девизно работење да одберат соодветна рочност и крива на приноси кои ќе можат да ја интегрираат во своите биланси и конечно сето тоа да можат да го направат со минимални износи на средства. Сите овие инструменти ќе бидат достапни и на индивидуалните инвеститори кои од своите домови, или пак од подвижна електронска опрема, ќе можат самите директно да тргуваат, без посредување за секоја трансакција. Денес во светот милиони луѓе егзистираат бавејќи се со инвестирање преку платформите. Тоа им е дополнителна, а на голем дел од нив, главна професија. Особено важна карактеристика на тргувањето со маргина е позитивниот ефект врз ликвидноста на инвеститорите. Гледано од макро аспект, т.е. од стартешките потреби на државата, трансферот на средства, на само еден мал од вкупната номинална вредност на

инвестирањето во вид на иницијален депозит во странските финансиски институции, ефективно ќе го намали потенцијалниот одлив на девизи по овој основ. Сметаме дека на сегашното ниво на тргување, единствено оние кои активно тргувале во претходниот период на македонската берза, и тоа многу мал дел од нив, ќе инвестираат и на странските берзи. Тоа значи дека доколку се промовира тргувањето со маргина, износот кој би се инвестирал во странство би бил занемарлив за да може да претставува дури и мала закана за нивото на девизните резерви на РМ. Со други зборови, регулаторите треба активно да се завземат за што поскоро имплементирање на либерализацијата на капиталната сметка во делот на инвестирањето во странски хартии од вредност, затоа што истото може да донесе повеќе позитивни отколку негативни ефекти за македонското стопанство.

REVIZIJA www.primeko-revizija.com Обезбедуваме високо ниво на професионални услуги од областа на ревизијата Работиме според највисоките професионални и етички стандарди Приклучи се и ти на големото семејство корисници на нашите услуги Промотивна шифра за пристап на www.primeko-revizija.com e-mail Address: promocija Password: primeko 44

www.primeko.com.mk

Семинар Најава на семинар Измените во членот 469 од Законот за трговските друштва (“Сл. весник на РМ“ бр. 48/10) внесоа битна промена во финансиското известување во Република Македонија. Практично тие воведоа нова рамка за финансиско известување за микро и малите трговци (многу веројатно е дека со идни измени тука ќе бидат вклучени и средните трговци) која рамка е претставена преку Меѓународниот стандард за финансиско известување за мали и средни ентитети. Примената на овој стандард ќе започне веднаш по неговото објавување во “Сл. весник на РМ“ што треба да се случи набрзо. За таа цел ПРИМЕКО подготви Прв и единствен сеопфатен прирачник за финансиско известување за мали и средни ентитети во Република Македонија кој ќе биде и работен материјал за еднодневното советување кое на оваа тема ќе се одржи во Скопје во текот на втората декада на месец декември 2010 година. Овој прирачник –– е неопходна литература за секој сметководител –– се состои од повеќе од 400 страници во А-4 формат –– опфаќа 600 практични примери –– опфаќа 198 квиз прашања за проверка на знаењето кои се достапни и online на http://www.primeko-audit.com –– е изработен врз основа на користена изворна литература од IASC Foundation Последен рок за пријавување за учество на советувањето е 30.11.2010. Пријавувањето се врши на branko@primeko-revizija.com Котизацијата за учество на советувањето изнесува –– 4.720,00 денари (со вклучен ДДВ од 720,00 денари со право на одбивка) за непретплатници –– 2.360,00 денари (со вклучен ДДВ од 360,00 денари со право на одбивка) за претплатници со мала и медиум претплата на ПРИМЕКО Економски Билтен за 2011 година Учеството на советувањето е бесплатно за: –– сите премиум претплатници за 2011 година на ПРИМЕКО Економски Билтен за 2011 година –– сите претплатници кои имаат кориснички статус за пристап на http://www.primeko-audit.com во текот на 2010 година (мала и голема претплата) Не ја пропуштајте оваа единствена можност!!!

www.primeko.com.mk

ПРИМЕКО Професионално образование Примеко е единствена консалтинг компанија во државата која нуди сериозно ПРОФЕСИОНАЛНО ОБРАЗОВАНИЕ, организира и реализира специјализирани обуки, курсеви, работилници, не само за своите претплатници (имаат 50% дисконт), туку и за сите заинтересирани за унапредување и доградување на своите знаења и вештини. Примеко веќе најави серија на курсеви од областа на корпоративните финансии и финансискиот менаџмент, сметководството, тргувањето со девизи (FOREX, подготовка за AC Dealing Certificate), статистиката и економетријата, финансиското известување за мали и средни ентитети итн., прилагодени на барањата на корисниците (основно, средно и напредно ниво). Целокупната понуда на обуките е презентирана на сајтот www.primeko.com.mk. ПРИМЕКО ПРОФЕСИОНАЛНО ОБРАЗОВАНИЕ РАСПОРЕД ЗА НАСТАВА ФИНАНСИИ -

10.11.2010

16-20,00

11.11.2010 12.11.2010 13.11.2010 23.11.2010 25.11.2010 26.11.2010 27.11.2010 30.11.2010 02.12.2010 03.12.2010 04.12.2010

16-20,00 16-20,00 08-12,00 16-20,00 16-20,00 16-20,00 08-12,00 16-20,00 16-20,00 16-20,00 08-12,00

12.11.2010

16-20,00

13.11.2010

08-12,00

26.11.2010

16-20,00

27.11.2010

08-12,00

03.12.2010

16-20,00

04.12.2010

08-12,00

07.12.2010

16-20,00

09.12.2010

16-20,00

10.12.2010

16-20,00

11.12.2010

08-12,00

15.12.2010

16-20,00

16.12.2010

16-20,00

17.12.2010

16-20,00

18.12.2010

08-12,00

Тргување со девизи - ФОРЕКС Курс Девизен пазар, котирање на курсеви и симулации во живо

Професор Саша Грујевски

Датум 17.11.2010

Час 17-21,00

18.11.2010 19.11.2010 20.11.2010

17-21,00 17-21,00 09-15,00

СМЕТКОВОДСТВО Курс Финансиско известување за мали и средни ентитети

Професор М-р Бранко Костовски

Датум Јануари 2011

Час

СТАТИСТИКА И ЕКОНОМЕТРИЈА Курс Вовед во статистиката со примена на програмски јазик - R

Професор М-р Бранко Костовски

Датум Јануари 2011

Час

www.primeko.com.mk

Сметководствена скрипта Какви ефекти може да предизвика несоодветното вреднување на залихите врз финансискиот резултат Преценувањето или потценувањето на залихите има свое влијание врз трошоците на продадени производи, а со тоа и врз нето добивката. Залихите се преценети доколку тие вклучуваат трошоци кои согласно МСС 2 не треба да бидат вклучени во залихите, а во обратниот случај тие се потценети. Во следната табела се дадени ефектите кои можат да бидат предизвикани од несоодветното вреднување на залихите. Залихи Почетни Почетни Крајни Крајни

Грешка во залихите Потценети Преценети Потценети Преценети

Трошоци на продадени производи Потценети Преценети Преценети Потценети

Пример: Во текот на периодот направени биле следните трошоци: Трошоци за директни материјали Амортизација на фабричката опрема Рекламни трошоци Превоз на готови производи до купувачите Плати на административниот персонал Канцелариски трошоци Плати на фабричкиот персонал Трошоци за складирање на готовите производи Отпис на ситен инвентар во производството Поправки и одржување на фабричката опрема Дилерски провизии Потрошни материјали во производството Одржување на сметководствениот софтвер Потрошена енергија во производството Отпис на канцелариски инвентар Амортизација на фабричките згради Канцелариски комуналии Атест на производствениот процес Закупнина за канцеларии Вкупно трошоци:

Нето добивка Преценета Потценета Потценета Преценета

300.000 50.000 100.000 70.000 90.000 10.000 200.000 30.000 20.000 100.000 100.000 90.000 20.000 110.000 30.000 100.000 20.000 30.000 30.000 1.500.000

Приходот од продажба изнесува 3.000.000. Почетните залихи на директни материјали изнесуваат 800.000, а завршните 600.000. Почетните залихи на производство во тек изнесуваат 700.000, а завршните 300.000. Почетните залихи на готови производи изнесуваат 900.000, а завршните 200.000. Треба да се пресмета оперативната добивка.

www.primeko.com.mk

Сметководствена скрипта

3. Трошоци на продадени стоки кај трговските претпријатија Се утврдуваат според следниот пример: Залиха на трговски стоки на 01.01. Набавки во текот на периодот Вкупно расположиво за продажба Залиха на 31.12. Трошоци на продадени стоки (Cost of goods sold)

www.primeko.com.mk

25.000 165.000 190.000 30.000 160.000

Избрани сценарија од www.primeko-audit.com При внесот на податоците за пресметка треба да се внимава на следното: –– Внесениот износ може да биде цел или децимален позитивен број кој не е поголем од 1000000000; –– Внесениот број на периоди мора да биде цел позитивен број кој не е поголем од 360; –– Внесената каматна стапка може да биде цел или децимален позитивен број кој не е поголем од 100. Каматната стапка се внесува во проценти. Тоа значи дека ако каматната стапка е 9% за еден временски интервал (период), тогаш во полето ќе се внесе бројот 9, а не 0.09.

вредност сакаш да ја пресметаш - Внеси: 10000 Внеси го бројот на периодите за кои се однесува идната вредност - Внеси: 12 Внеси ја каматната стапка за еден период во проценти (%) - Внеси 1 Потоа притисни на полето: Пресметај ја идната вредност Добиваш резултат: Сегашната вредност на ануитетот изнесува 112.550,77

Според тоа, за плаќање еднократно, и тоа веднаш, трговецот треба да определи цена од најмалку 112.550,77, доколку сака да не загуби Сценарио за примена од трансакцијата. Пример: 1 Еден трговец продава некоја стока на дванаесет еднакви рати од по 10.000 кои се плаќаат на крајот на секој месец, почнувајќи по истекот на Економски резон еден месец од моментот на продажбата. По која Во контекст на претходниот Пример 1, можеме цена би требало трговецот да ја продаде стоката да резонираме и на следниот начин: Под претпоставка дека за одредено доколку таа му биде платена еднократно, и веднаш, а да не загуби, доколку каматната стапка вложување може да се добие камата од 1% со месечно вкаматување, ако трговецот успее е 1% месечно? вкупниот износ на ануитетите (120.000) да му биде платен еднократно, и тоа веднаш, тогаш тој Најнапред внеси ги податоците: Внеси го износот на ануитетот чија идна ќе добие износ од 7.449,23 (120.000 - 112.550,77).

PROFESIONALNO OBRAZOVANIE

НАЈАВА НА МЕЃУНАРОДНО СЕРТИФИЦИРАНИ КУРСЕВИ www.primeko.com.mk

Врз основа на потпишаниот меморандум за соработка помеѓу Примеко и Swiss School of Management, Ве известуваме дека објавуваме листа и термини за меѓународно сертифицирани обуки за професионално образование. Посетителите на курсевите имаат можност да се стекнат со меѓународно валидни и ценети сертификати за професионално образование. Обуки 1. Анализа на финансиски извештаи и релативно вреднување на компаниите (8 часа) 02-03.12 од 09-15.00 2. Вреднување на компаниите со примена на модел на DCF 23-24.12 од 09-15.00 Трошок и структура на капитал јануари 2011 Вреднување на инвестициони проекти февруари 2011 Информации за термините Дополнително на www.primeko.com.mk Портфолио менаџмент март 2011

www.primeko.com.mk

Alkoplast 03

АЛКОПЛАСТ 03

Ул. Киро Фетак бр. 20, Населба Драчево 1000 Скопје Тел: 02/2796 934, Факс: 02/2796 934, Моб: 075/423 873, 075/423 874 e-mail: alkoplast03@hotmail.com web: www.alkoplast03.com.mk

RESTORAN GURMET

Ресторан ГУРМЕТ Раде Кончар бр.3 1000 Скопје Работно време: 09:00 - 24:00/ 09:00 - 01:00 e-mail: gurmet@restorani.com.mk www.gurmet.restorani.com.mk Тел: +389 2 3211 484