IQ BLVD: nieuw hightech innovatiecluster

Grotere toeleveranciers zijn volop bezig hun productie te digitaliseren en te automatiseren. En zich hoger te positioneren in de waardeketen. Voor deze bedrijven is het belangrijk dat ook de kleinere maakbedrijven de stap naar smart industry maken. In Hardenberg pakken ze dit van onderop aan. Geen dikke rapporten en plannen om subsidies binnen te halen, maar vanuit de maakbedrijven zelf acties ontplooien onder de vlag van IQ BLVD, dat moet uitgroeien tot een nieuw innovatiecluster.

Er zijn al zoveel initiatieven om de maakindustrie in Nederland te helpen bij de transitie naar smart industry, moet daar nog een nieuw initiatief bijkomen? Een initiatief met een regionale focus? Frank Wiersma, directeur-eigenaar van Itter in Hardenberg, hoeft over die vraag geen drie tellen na te denken. Ja, klinkt het. Hij is een van de initiatiefnemers van IQ BLVD, dat vanuit de Regio Deal Zuid-Oost Drenthe € 3 miljoen krijgt om het innovatiecluster op te starten. “Op termijn moeten we onze eigen broek ophouden”, voegt hij er meteen aan toe. Het innovatiecluster reikt kleinere toeleveranciers de hand bij digitalisering, wil de ketensamenwerking in de regio vergroten én de maakindustrie in Hardenberg profileren als een aantrekkelijke werkgever voor jongeren.

Niet geld gedreven

Frank Wiersma, die persoonlijk gepitcht heeft voor de startsubsidie, vindt dat er zeker ruimte is voor een nieuw initiatief. Allereerst omdat veel kleinere toeleveranciers de weg naar bestaande programma’s en regelingen niet weten te vinden. Zelfs een regeling als de WSBOregeling is voor veel kleinere maakbedrijven een te hoge drempel. Ten tweede constateert hij dat bestaande initiatieven vaak geld gedreven zijn. “Er wordt een plan gemaakt met de beste intenties. Maar als het geld op is, is het plan klaar.” Dan komt er weer een volgend plan. Kleinere maakbedrijven doen hier niet aan mee. Hierdoor raken ze achterop, merkt hij. Itter zet vol in op digitalisering en automatisering. De toeleverancier van precisie freeswerk en sub-assemblies positioneert zich hoger in de waardeketen. “We hebben er echter niets aan als de koplopers alsmaar verder voorop lopen en de kleinere ondernemingen niet aansluiten. Vroeger werkten wij gemakkelijk samen met regionale toeleveranciers. Maar als we nu uitbesteden, haken ze af omdat kennis en kunde ontbreekt. Dat maakt samenwerken lastiger.” Hierdoor kan niet langer de hele regio profiteren van de groei die de koplopers doormaken. Dat is niet alleen nadelig voor de regio; het pakt ook nadelig uit voor bedrijven als Itter die volume nodig hebben om impact te kunnen maken. De hele keten in een regio moet mee innoveren.

“We hebben er niets aan als de koplopers alsmaar verder voorop lopen en de kleinere ondernemingen niet aansluiten”

Bottom-up plannen maken

Wat IQ BLVD onderscheidt van bestaande initiatieven voor de maakindustrie, is dat de plannen bottom-up ontwikkeld worden. Frank Wiersma geeft toe dat precies dit aspect het lastig maakte om de stuurgroep Regio Deal Zuid-Oost Drenthe te overtuigen. “We hebben geen concreet programma. De bedrijven die zich aansluiten, gaan de activiteiten bepalen.” Wel zijn er drie hoofdthema’s waar het innovatiecluster zich op richt. Het personeelsvraagstuk is hier één van; innovatie, digitalisering en automatisering is het tweede en samenwerken is het derde. Op het vlak van de instroom van nieuwe medewerkers heeft de regio een handicap: er is geen hbo-instelling. IQ BLVD zoekt daarom samenwerking met diverse hbo-onderwijsinstellingen en universiteiten in de regio om het onderwijsaanbod te ontwikkelen. IQ BLVD wil dat de hbo-instellingen gericht opleidingen voor de bedrijven ontwikkelen. Frank Wiersma: “Als bedrijven aangeven welke behoefte ze hebben, benaderen wij de onderwijsinstellingen om een aanbod te ontwikkelen.” Dat geldt ook voor kennis op het vlak van digitalisering en automatisering. “Bedrijven zien door de bomen het bos niet meer”, aldus Frank Wiersma. “Daarom wordt IQ BLVD een kennispoort. Eén loket dat toegang biedt tot alle bestaande initiatieven en netwerken.” Dat moet ook kleinere bedrijven over de streep trekken. De samenwerking met de hogescholen moet de regio onder de aandacht van de studenten brengen, als regio waar voor hen kansen liggen in de maakindustrie.

Innovatiecluster regio Hardenberg wil de ketensamenwerking vergroten

Ecosysteem opbouwen

Het derde punt dat IQ BLVD oppakt, is meer op de lange termijn gericht. De activiteiten van het innovatiecluster moeten de samenwerking tussen de maakbedrijven stimuleren. IQ BLVD brengt bedrijven niet alleen bij elkaar, maar wil ze ook samen laten werken. Frank Wiersma looft de ingetogenheid van de regio, die zich grofweg uitstrekt van Zwolle en Emmen aan de noordkant tot aan Enschede in het zuiden. Door de bescheidenheid blijft het potentieel van de regio onderbelicht. “De regio heeft minder bekende OEM’ers, zoals elders wel. Als we meer samenwerken, kan dit tot nieuwe fabrikanten van deelsystemen of zelfs eindproducten leiden, die we volledig in deze regio kunnen ontwikkelen en maken”, schetst hij een toekomstbeeld. Want naast bedrijven die sterk zijn in de mechanische bewerking, zijn er andere die op het vlak van elektra of mechatronica een sterke positie innemen. Daarom is ook de samenwerking met de hogescholen belangrijk, want van daaruit kunnen innovatieprojecten ondersteund worden.

Zelfstandige organisatie

IQ BLVD is gestart met 17 maakbedrijven die zich direct hebben aangesloten en ondersteuning vanuit de regio Hardenberg. Tegen 2024 wil men 40 bedrijven als lid aan boord hebben, in 2026 als de subsidieperiode afloopt, moeten dat er 60 zijn. “Daarbij kijken we echt naar bedrijven in de hoogwaardige maakindustrie. Voor hen willen we het centrum zijn”, legt Frank Wiersma uit. De ultieme visie van de initiatiefnemers is dat in de regio Hardenberg een nieuw hightech innovatiecluster ontstaat; een ecosysteem voor slimmere en groenere procestechnologieën en producten.

Nog dit najaar moet het regionaal innovatiecluster ook fysiek zichtbaar worden. In eerste instantie zoekt IQ BLVD onderdak bij een bestaand pand in Hardenberg, op termijn zoekt het bestuur een in het oog springende locatie waar men voor de maakindustrie evenementen kan gaan organiseren. Dit moet de plek worden waar de hele maakindustrie uit de regio terecht kan en waar ook onderwijsinstellingen zich kunnen melden. Er wordt ook al gezocht naar een directeur die de organisatie verder kan uitbouwen. De organisatie moet in 2026 op eigen benen staan en voldoende inkomsten genereren. “Als je je aansluit, verbind je je aan IQ BLVD via het lidmaatschap. Iedereen is hiervoor welkom, niet alleen de koplopers, juist ook de rest van het peloton.”