Ιστορία της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

ΕΥΘΥΜΙΟΥ

ΤΖΙΑΚΑ

9ΕΟΛΟΓΟΥ ΚΑβΗΓΗΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Π ΡΟ ΙΩ ΤΣΑΝΗ Σ ΚΑΙ ΑΑΐΚΟΥ ΙΕΡΟΚΗΡΥΚΟΣ ΑΡΑΜΑΖ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΖ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ

ΕΙΚΟΣΙΦΟΙΗΙΣΣΗΣ Π Α Γ Γ Α ΙΟ Υ

j . ΜΕΤΑ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΥ ΚΑΝΟΗΟΖ ΤΗΣ ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΥ ΚΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟ Υ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΩΝ­ ΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩ Σ ΑΣΚΗΣΑΝΤΟΣ ΕΗ ΤΗ ΓΕΡΑ Μ Ο Ν Η Μ Κ θ Χ Ι Φ Ο Ι Ν Ι Χ Ζ Η Ζ

l| K S

ΔΡΑΜΑ, τ υ π ο ιε

Αύγουστος 1958 xPà

τ χ α ο υ ς ια η

Ά φ ιερουτα ι eis μνήμην τ €bv γονέων μου Ε ύ θ ν μ {ο υ ^ Κα λ λ tτ σ η s

TTäv γνήσιο» άντίτυττο» φ ίρ « τ ή * ύττογραφήυ μου

ÿî: ^Æ l'PO nO ÎH t Ί EN

TW

ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ ЩЙ0М THZ IH P A t

ΜΟΝΗ,

ε ίΚ Ο Σ ΙΦ Ο ίΜ Σ Σ Η Ϊ

Г^ШШШ Ш шШ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Βιβλιογραφία

ΣΛΙ;

—

Πρόλογοί ΕΙσαγωγή 9

Ή πρώτη 'Εκκλησία τδν Φιλίππων

Щ Δράμα κατά τά ; διαφόρου; Ιποχά;

12

Εκκλησιαστική Ιστορία Δράμα; — Μητροπολίται αίττήΐ

13

θέσις τή; Ίϊρα; Μουή; Είκοσιφοινίσση;

14

'Ονομασία τή ; Μονής

15

Ό πρώτο; κτήτωρ καί ή πρώτη σύστασκ τη ; Μονή;

18

Ό δεύτερο; κτήτωρ τή ; Μονή;

20

Περιγραφή τή ; Μονή;

4

21

Περιγραφή τοδ Ναοδ τή; Μονή; ΤοιχογραφΙαι ΈπιγραφαΙ

шумаа

28 29

;ήματαΥτη^'Μονή; καΙ/ΕΙσο!

i

φλιοδήκη καί ή Σχολή τή; Μονή;

29

ю μέσου των αιώνων μέριμνα τή ; Εκκλησία;

31

Νεωτέρα τύχη τή; Μονή;

34

ΈκθΕσι; τοποτηρητοϋ Ίερδ; Μητροπάλεω; Δράμα;

34

Χρονολογική ϊκθεσι; Ηγουμένου Μονή;

37

Κατάλογο; ζημιών Μονή; δπό Βουλγάρων

42

Κατάλογο; ζηλιών Μονή; καί Μοναχών

46

Σύστασι; Ερανική; Επιτροπή; ΒημοσιευθεΙσα εΐ; Φ.Ε.Κ.

50

Πρωτάκολλον καταμετρήσεω; των êv τφ Σκευοφυλακείφ τή ; Ίερδ; Μονή; ΕΙδών θαύματα

»

»

51 52

Διακονήσαντε; τήν Μονήν Κληρικοί άπό του 1900 καί έντεΟθεν »

53

Έκδημήσαντε; πρά; Κύριον ΆρχιερεΙ;

»

53

Έπιζώντε; Άρχιερεϊ;

»

59

Έιτιζώντε; Πνευματικοί Πατέρε;

»

63

Στίχοι Ήρωελεγείοι Ш τήν Αχειροποίητόν

»

65

*

67

Ακολουθία Αγίου Διονυσίου Πατριάρχου Κωνστ)λεω; »

71

Κανών Παρακλητικό; εΐ; τήν Αχειροποίητον

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.

Περιγραφή τοΰ κατά τήν Επαρχίαν Δράμας καί Φιλίππων 'Ιεροΰ Μοναστη­

ριού τής Ύπβραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου τής επονομάζομενης Κοσφοινίσσης καί τού γενομενου θαύματος βΐς τήν έν αυτή Ιεράν καί θαυματουργόν εΙκόνα

τής

Θεομήτορος μετά παρακλητικού κανόνος εϊς την Θεοτόκον καί ακολουθίας τοΰ έν άγίοις πατρός ημών Διονυσίου Πατριάρχου Κων)πόλεω;. Ίλαρίω νος Σιναΐτου Κρητός. Κων)πολις çcoi# = 1819 2. Σύντομος Ισ το ρ ία 'Ιερδς Μονής Είκοσιφοινίσσης, ΰπό "Αβραάμ Γ . Βαπορίδου. Κων)πολις 1894 3. Α.Δ.Μ. Μητροπολίτου Γρεβενών — Δράμας — Χαλκηδόνος. 'Η 'Ιερ ά Μονή τής Είκοσιφοινίσσης μετά των σχετικών πρός τά περί αύτής π όλεω ν καί χωρίων. Με­ λέτη τοπογραφική καί 'Ιστορική (Α γαθάγγελος) Δ. Μ. (αγνητος) Κων)πολις 1896 4. Μητροπολίτου Δράμας το® Μάγνητος περί τής 'Ιεράς Μονής Είκοσιφοινίσσης. Δράμα 1916. δ. Δαμασκηνοί; Μοσχοπούλου Μητροπολίτου Νευροκοπίου. 'Ιστορία τής Μο­ νής Είκοσιφοινίσσης. 1896.

6. Θρησκευτική καί Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 3ος.

7. _ Λαζάρου Χαρισιάδού. 'Η έν τή Έπαρχίφ Δράμας 'Ιερά Μονή Είκοσιφοινισσης Δ' τόμος Μακεδονικού Η μερολογίου 1911 σελ. 225.

5.

Σταύρου Μερτζίδόυ. Α ί χώραι τοΰ παρελθόντος καί αί έσφαλμέναι τοπο­

θετήσεις αΰτών κτλ. Ά θ ή ν α ι 1885. \ , >9. ΣταύροιΛΜερτζίδου. Οί Φίλιπποι. Κων)λις 1897.

10.

Εδαγγέλου Στράτη. Ή Δράμα καί ή Δράβησκος. Σέρραι 1924.

11.

Ε λλη νικός Φιλολογικός Σύλλογος έν Κων)λει Παράρτημα ΙΖ ' τόμου σελ. 12

καί έξης. Κων)λις 1886.

12. Νέος Έλληνομνήμων

(Κοσινίτζης μονή έν Μακεδονία). Τόμος 2 σελ. 159,

186 καί τόμος I σελ. 135 καί έξης.

13. THE LION MONUMENT AT AMPHIPOUS HY OSCAR BPONEEP 1941.

14.

a cta

s a n c t o Ru m

Γ . τόμος (Βολλανδισταί Πατέρες) πρβλ. 12 Μαΐου, βίον

Γερμανού καί 'Ιστορίαν Μονής.

15.

Σχοινά Νικολάου. 'Οδοιπορικά Μακεδονίας 1887.

16.

Ζησίου Κων)νου. Μακεδονίας χριστιανικά μνημεία. Ά ποσπάσματα έκ τών

πρακτικών του 1913 τής έν Ά θή ν α ις αρχαιολογικής εταιρείας 1913 σελ. 135.

17. Έ π ετη ρ ίς Ε τα ιρ εία ς Βυζαντινών σπουδών τόμ. Ε ' 1928 σελ. 379.

18.

Χατζηκυριάκου, Σκέψεις καί εντυπώσεις έκ περιοδείας άνά τήν Μακεδο­

νίαν. Ά θ ή ν α ι 1906.

19. Νικ. Γ . Φιλιππίδου, Μακεδονικά. Π εριηγήσεις

τών έν Μακεδονία Ε π α ρ ­

χιών Δράμας, Ζίχνης καί ΈλευΟΐρουπόλεως έν сф πρώτω τόμφ τοΰ παρνασσοΰ σελ. 133.

20.

Ευστρατίου Δράκου.'Ιστορία τής Είκοσιφοινίσσης, Μονής επί τοΰ Παγγαίου

καί αγιολογία τής Λέσβου, Δράμα 1928 21.

Γρηγόριος ό Παλαμάς. Περιοδικόν τεύχος Λ Ε' Νοεμβρίου 30 Θεσ',νίκη 1918.

22.

Γρηγόριος ό Παλαμάς. Περιοδικόν τεΰχος Λ Σ Τ’ Δεκεμβρίου 30 Θεσινίκη 1918.

23.

Α ρχαία Γεωργαφία τής Μακεδονίας ΰπό Μαργ. Δημίτσα. Ά θ ή ν α ι 1870·

Τ .Ε . Ευαγγελίδου. N. Ε λ λ ά ς (οδηγός Ε λλά δ ος, Μπένταικερς σελ. 129 Ε λ λ ά ς . Ό δηγός Ταξειδιώτου. «ΈλευΦερουδάκης». Τόμος Γ ' σελ. 684 και 26. Εκκλησιαστική αλήθεια χ χ ΐ ν Κων)λις 1904.

27. “Ορθοδοξία. Περιοδικόν Κα>ν)λις 1935.

28. Ά ρ χεΐο ν τοΰ Θρςικικου λαογραφικοΰ καί Γλωσσικού Θησαυρού Τόμβ (Τάσου ΆΦ. Γριτσοπούλου) 1955.

29. Οί Φίλιπποι (Δημητρίου Λαζαρίδη) θεσ)κη 1956.

30. Μεγάλη 'Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, 31. Μ. Γεδεών. Πατριαρχικοί Πίνακες.

32. Μ I ο N е Πατρολογία, Πολύκαρπος - Ιγνάτιος.

33. Θ ρ ς ^ κ ι κ ά . 34. Μακεδονικόν ήμερολόγιον 1951 - 1952.

35. Σερραϊκά Χρονικά, Ά Α ήναι 1953 36. Έ ρ ευ ν α . Μηνιαία ΈπιΦ εώρησις Ά ν . Μακεδονίας καί Δυτ. Θράκης. Δε βριος 1951 άρι·θ>. φύλλου 2, 1952. άρι#. φύλλων 3, 9, 10 καί 12.

37. Πρωτόκολλον καταμετρήσεως των έν τφ σκευοφυλαχίφ τής Ίεράς Μ< Είκοσιφοινίσσης ειδών. 1 Ιουλίου 1958.

38. Ε λλ η ν ικ ά . Περιοδικόν T. Ι Υ <1931) <?ελίς 525.

39. Κωνσταντίνου Σάθ·α, Τουρκοκρατουμένη Ε λ λ ά ς , ΆΦ ήναι 1869 σελ. 19240. Ιστορία τής Εκκλησίας τής Ε λλά δ ος. Χρυσοσ. Παπαδοπούλου.

41Η Ιστορία τής Ελληνικής Έπαναστάσεω ς. Κ. Παπαρρηγοπούλου.

42. Ή εν Σ αλαμΐνι 'Ιερά Μονή Φανερωμένης, Μιχ. Γκιτάκου 1952.

4 0 . Μ ελΙται περι t(5v ‘Ιερών Μονών. ’AfWjvai Δαμασκηνού Παπανδρέοιι.

44. Α ρ χ εία τής Μονής.

24.

25.

Π

Ρ

Ο

Λ

Ο

Γ

Ο

Σ

Πλήρεις συγγραφικοί έργασίαι «ναφερόμεναι εις τάς 'Ιερας Μονας τής Ελλάδος είναι γνωστδν δτι δλίγαι ?χουν ΐδει τδ φως τής δημοσιότητος. Έχουν γραφή βεβαίως πολλά περί των έπ! μέρους ζητημάτων των άφορώντων εϊς τήν 'Ιστορίαν των 'Ελληνικών Μοναστηριων, άλλα ?ργα ωλοκληρωμένα περιλαμβάνοντα ?ν δυνατή συντομία τήν παλαιοτέραν και σύγ­ χρονον 'Ιστορίαν των Μονών και προωρισμενα διά τό πολύ πλήθος των φιλομαθών χριστιανών, έλάχιστα £χουν μέχρι σήμερον εκδοθή. Τ ο ύ το διά πολλοστήν φοράν

δ ιεπ ισ τώ σ α μ εν κατά τάς συχνάς μ ετα ­

βάσεις ημ ώ ν, ύπο τήν ιδ ιό τη τα τοΰ Λ α ϊκοΰ 'Ιερ ο κ ή ρ υ κα ς παρ(*<·Βή Ιερ ά Μ ητροπόλει Δράμας εϊς τά χω ρία τοΰ Ιία γ γ α ίο υ , ων^ çÆ κ ά τ ο χ ο ι Μλάχΐ&·№ γνωρίζουν, έλλ είψ ει - - ω ς εΐπ ο μ εν — σ χ ετ^ ώ ^ ερ γ α ο Ιω ^ , fe jy » fj| 'Ι ε ρ δ ς Μονής τής Κ Ικοσιφ οινίσσηςξ

Εντεύθεν τό πρώτον ήρ^ίσαμξν νά σίειΐτωμεθα περί τής σκοπιμότητοςτίς εκδόσεως βιβλίου ι^ριλαμβανοντος 'Ιστορίαν τής Μονής τού­ της καί ·|Μ Ιπκέι[)ΐν ταύιίην μετετρέψαμεν εϊς άπόφασιν, κατόπιν καί τής ενθαρρύνσεως εκ μέροΐϊς καί τών Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Δράμας κ. Γεωργίου, Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου κ. Χρυσοστόμου και Νευροκοπίου κάΓΖιχνών κ. Άγαθαγγέλου, ώς και τών κ.κ. F ρηγορίου Κατσιβάκη καί Βασιλείου Κουτλή, Ηγουμένων τής 'Ιερας Μονής Είκοσιφοινίσσης, τούς όποιους θερμότατα εύχαριστούμεν διά τε τήν ήθικήν ένίσχυσιν και πάσαν άλλην έπικουρίαν, ής έτύχομεν άπό μέρους αύτών. Τό Ιπιχειρηθέν βεβαίως ?ργον δεν ήτο εύκολον και διά πολλούς άλ­ λους λόγους και διότι ή ?κδο(ίις αύτοΰ ?πρεπε νά είχε συντελεσθή μέχρι 15 Αύγούστου è.ë., έορτής τής Κοιμήσεως τής Ύπεραγίας ημών Θεοτόκου και Πανηγύρεως της Μονής, Αλλά τό κυριώτερον έμπόδιον, εΐς δ προσέκρουε τό ?πιχειρηθέν ΰφ’ ημών £ργον, ήτο ή £λλειψις τών μέχρι τοΰδε συναφών εκδοθεισών Ερ­ γασιών, τάς όποίας ωφείλαμεν νά λάβωμεν ύπ’ δ'ψιν κατά τήν σύνταξιν τοΰ παρόντος πονήματος. Διό καί ήναγκάσθημεν νά μεταβώμεν εϊς Κοζάνην, εϊς τήν άρτιωτάτην Δημοτικήν Βιβλιοθήκην τής όποίας εγνωρίζομεν δτι ήτο δανατόν νά εύρωμεν άξιολογώτατα βοηθήματα, τά όποια καί ίν τή βιβλιογραφία άναφέρομεν. Δραττόμεθα δε τής εύκαιρίας, δπως κα! αύθις εύχαριστήσωμεν τδν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Σερβίων καί Κοζάνης κ. Διονύσιον Ψαριανδν

ως καί τον ?φορον της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης κ. Νικόλαον Δε-· λιαλήν, οϊτινες ςριλοφρονέστατα καί κατά πάντα τρόπον Ιξυπηρέτησαν ημάς' κατά τδν χρόνον τής Ιν Κοζάνη διαμονής μας. Έ ν τούτοις ή άνά χεΐρας εογαοία δέν είναι δυνατόν νά είναι δπηλλαγμένη ατελείων, διά και παρακαλοΰμεν τούς αγαπητούς ήμων δναγνώ-, οτας, δπως κρίνωσιν ημάς μετ’ έπιεικείας, παρέχομεν δ’ «μα αΰτοΤς τήν ύπόσχεσιν οτι, έφ’ δοονέν τφ μελλοντι προβώμεν είς β' εκδοσιν τοΰ παρόν­ τος βιβλίου, τοϋτο ΐ)ά είναι καί πληρέστερον και δπο πάσης άλλης δπόψεως άρτιώτερον. Έ γ ρα ψ ο ν Ι ν

Ίερ φ

Movp Ε Ικο σιφ οινίσσ ης.

κα τά μήνα 'Α π ρίλιον 1958 ΚΩΝ )Ν Ο Σ

Ε Υ Θ . Τ Σ ΙΑ Κ Α 2

Е

I 'Σ

A

F

Ω

Γ

H

'H άπήχησις, την όποιον είχεν 6 Χριστιανισμός εις τήν ανθρωπό­ τητα, ώδήγησεν πολλούς είς τόπους Ερημικούς, ινα συνεχίσωσι εκεί κατά μόνας τον ύπέροχον πνευματικόν διάλογον, τον οποίον ή νέα θρησκεία απεκάλυψεν είς αύτοΰς. Οί πρώτοι άναχωρηταί, όπως ολαι α! πνευματικοί. προσωπικότητες, Ήοθάνθησαν τήν άνάγκην να πειθαρχήσουν τα ένστικτα και νά πραγματο­ ποιήσουν ëva τύπον άνωτέρας ύπάρξεως. Έζησαν είς τάς πολυθόρυβους πόλεις και παρηκολούθησαν τήν θλίψιν καί τήν δδύνην τοΰ πολυπράγμονος ανθρώπου καί διεπίστωσαν τήν κακίαν καί μικρότητα α{>τών καί τήν κατατριβήν των μέ τά ταπεινά καί τά χυδαία. 'Η διαπίστωσις αύτή εδημιοΰργησεν είς τήν ψυχήν των δκρηξιν, ή οποία άπέστειλεν είς τα δρη, τάς φαραγγας και τας ερήμους τούς γρανιτώδεις δγκολίθους τοΰ άσκητισμοΰ. Ουτοι εθεμελίωσαν τάς Μονάς, αΐτινες θα εγέμιζον τήν ψυχήν τοΰ κόσμου μέ τά άγαθά τοΰ πνεύματος. ’Εκ των κορυφών τών όρέων ή από των πη­ γών τού μακρινού ύδατος, ήδύνατο να φθάσουν είς τήν θέαν τοΰ ύπερτάΐ του κάλλους, νά έπιτύχουν τήν άρετήν καί νά κατακτήσουν τό 'Ιδανι,κόν άγαθόν. Έ κ εΐ ήτο και είναι δυνατή ή απαλλαγή τοΰ άνθρωπον άπό το βάρος τής ύλης ή ή μετουσίωσις αύτής είς πνεύμα. Έ κ εΐ ήδύναντο νά μελε­ τήσουν ο! άσκητα]_τόν Ισωτερικόν των κόσμον καί τά μεγάλα ήθικά, κοι­ νωνικά καί κοσμογονικα'προβλήματα, νά σπουδάσουν τήν γνώσιν, νά πλη­ σιάσουν τήν άλήθειϊχν, νά γνωρίσουν τάς ύποχρεώσεις των καί νά άντιληφθοΰν τά καθήκοντα των. Τοιουτοτροπως, χορεία δλόκληρος εύγενών ύπάρξεων παρέμειναν Ιπί ?τη πολλά êv μονώσει, συγκεντρώσει, περισυλλογή καί μελέτη. "Εντός δε τής μυστικής συμφωνίας τοΰ παγκοσμίου ρυθμοΰ τής φύσεως, μεταξύ τού οΰρανού καί τής γής, «παρά §είθροις χειμάρρων ή· ύπδ δένδρων κλώνας» έκτισαν τά άπλά σκηνώματα αύτών οί πρωτοπόροι τοΰ Μοναχικού βίου κατά τον 3ον αιώνα, δ Μέγας Αντώνιος, δ Παχώμιος, Θεοδόσιος δ Κοινοβιάρχης, Αγιος Ευθυμιος κ.λ.π. «τοΐς έρημικοΐς, ζωή μακαρία §στί, Θεϊχφ έ'ρωτι πτερουμένοις». Ή εύθύνη, τήν δποίαν άνελάμβανον, ήτο βαρεία καί τό χρέος μέγα. Η δε δυναμις, *ή δποια τους §χρειάζετο, διά νά Ικπληρώσουν το χρέος αυτών, έπρεπε να είναι τεραστία. Διότι πολύπλευρος καί πολυετής άγών ηνοιγετο έμπροσθεν αύτων. Και οσον περισσότερον δυνατοί ήσαν ot άγωνιζόμενοι, τόσον δ αγών έγίνετο πεισματωδέστερος. Το πνεΰμα ομως ενίκησε καί δ Μοναχισμός έμεγαλούργησεν. Φυσιόγνωμίαι τής δλκης του Μεγ. βασιλείου, του Χρυσοστόμου, τοΰ Αθανασίου κτλ. έπανεκαμψαν είς τον κόσμον μετά άπό μακράν καί σκληράν άσκησιν, διά νά γίνουν ot διδασκαλοι καί φωστήρες τής οικουμένης. Αύτη είναι η πρώτη μεγάλη ύπηρεσία, τήν δποίαν προσέφερον αί Μοναί είς τδν κοσμον. *Η δημιουργία, δηλαδή, ëv αύταΐς χαρακτήρων

άδαμαντίνων καί κολοσσών γνώσεως καί όγκων δρετης άνυπερβλήτου ήθικόκητος. Α ΐ δέ άρχαί τοΰ Χριστιανισμού καί τα ΰπέρκτατα ?ργα — Ιγχρστεια, ακτημοσύνη καί πειθαρχία ***· κυρίως εΐς τδν μοναχικδν βίον έπραγατώθησαν χωρίς εν τούτοις να άφήσουν άνεπηρέαστον τήν δνθρωπότητα. Έ ξ άλλου αί ΜοναΙ εγιναν καταφύγιον δσθενων δνθρώπων καί τα­ λαιπωρημένων υπάρξεων. 'Οδοιπόροι και πενητες, προσκυνηταί και άστεγοι, πεινώντες και διψώντες, εύρον επί χιλιετηρίδας παρηγορίαν Εν αΰταΤς. Ή περιουσία των Μονών δεν Εχρησιμοποιήθη μόνον δια τήν περίθαλψιν τών Ενδεών. Ούχί είς ολίγας περιπτώσεις ήναλώθη δλόκληρος διά τον Εξοπλισμόν τοΰ στρατού κα! τού στόλου τού Βυζαντίου η εδόθη εις τό κινδυνεΰον Κράτος. Ε ΐς τάς Μονάς έθεραπεύθησαν αΐ επιστήμαι, τά γράμματα καί αΐ τέχ ν α ι.Έ κ εϊ δέ διεφυλάχθησαν καί ουτω διεσώθησαν μέχρις ήμών χειρόγραφα παλαιότατα, εχοντα, διά το περιεχόμενον αυτών, άνυπολόγιστον δξίαν. Διότι εις τάς Μονάς Εγίνετο f| αντιγραφή πλείστων βιβλίων τού κλασσικού καί χρι­ στιανικού κόσμου. Τ ο περιεχόμενον λοιπόν αύτών το γνωρίζομεν μόνον, διό­ τι οΐ αφανείς καλλιγράφοι καί άντιγραφεΐς παρέδωσαν αυτό είς ημάς διά τών χειρογράφων. Ά λλα καί υλικοί -θησαυροί καί αρχαιότατα κειμήλια τε­ ράστιας αρχαιολογικής, επιστημονικής, καλλιτεχνικής καί εθνικής σημασίας εΐς τάς Μονάς διεφυλάχθησαν. Καί μη νομίσωμεν, οτι οΐ μοναχοί έμεναν Εγκάθειρκτοι εΐς τάς Μονάς, 'Οσάκις ή χρεία το Εκάλει, περιήρχοντο τάς διαφόρους χώρας καί εκήρυττον το Εύαγγέλιον, διότι εΐχον πλεΐον παντός άλλου την ευχέρειαν τών περιο­ δειών. 'Ο Ικχριστιανισμός τών Σλαύων, τών Ρώ σω ν, τών Βουλγάρων καί τών λοιπών βαρβάρων είναι εργον τών μοναχών. Μεγαλυτέρα άναμφιβόλως ύπήρξεν ή υπηρεσία, την όποίαν προσέφερον αΐ Μοναί εΐς το "Ε θν ο ς κατά την Εποχήν τής Τουρκοκρατίας. Διότι περιέθαλψαν τούς άρματολούς καί τούς κλεφτάς, συνετήρησαν τά κρυφά σχο­ λεία, διεφύλαξαν μαζί μέ ολόκληρον την Ε κκλη σία ν την Έ θ ν ικ ή ν και Θρησκευτικήν παρακαταθήκην καί εγιναν ο τόπος τού δρκου τών Φιλικών. Διέσωσαν Εκτάσεις γής από τους άρπακτικούς όνυχας τών αγρίων καί | ηδυπαθών Μωαμεθανών καί ετροφοδότησαν τοιουτοτρόπως τούς καταδιωκομένους "Ελληνας. Έ κ τών Μονών ώρμήθησαν οί 'Ιεραπόστολοι τής ’ Επαναστάσεως, Εκεί · ώργανώθησαν οΐ πρώτοι Επαναστατικοί πυρήνες, Εκεί σε κάποια Μονή ΰψώθη το λάβαρον τής Ελευθερίας καί άπό Εκεί Εξεχύθησαν τά πρώτα'Ελληνικά σώματα τών Επαναστατώ ν καί ώρμησαν κατά τής Τουρκιδς. Σήμερον δέ, δχε ο κόσμος παρεδόθη εΐς την λατρείαν τής ύλης, αΐ Μοναί εξακολουθούν νά παραμένουν οΐ τόποι τής καταφυγής τοΰ πνεύματος, τής κατανύξεως καί τής προσευχής. Διά τούτο θεωρούμεν ύποχρέωσιν νά τονίσωμεν, οτι καί σεβασμός πρός αύτάς καί διατήρησις αύτών Επιβάλλεται, δλλά καί Ινίσχυσις αύτών δι* εμψύχου αλλά καί αψύχου υλικού. 'Η μέριμνα καί ή φροντίς τών χριστιανών, τής Ε κκλη σία ς καί τού Κράτους διά τάς Μονάς, πρέπει νά είναι πολλαπλή καί άμέριστος διότι δ σκοπός τής ΰπάρξεως αυτών καί ή αποστο­ λή των δέν Εληξεν.—*

—9—

'Η πρώτη Εκκλησία των Φιλίππων. Коста τήν έποχήν, κατά την όττοίαν όλόκληρος ό κόσμος εύρίσκετο ύττο την κυριαρχίαν των Ρωμαίων καί έστέναζεν ύπό τόν ζυγών της Ρώμη;, ό πάνσοφος δημιουργός, ή θεία πρόνοια προητοίμασε τό 2δαφος της άπολυτρώσεως τής άνθρωπότητος. Ό λίγα 2τη μετά τήν ένδοξον άνάστασιν τοΰ Θεανθρώπου Χρίστου, ε!ς τόν λιμένα τής Νεαπόλεως, της μετέπειτα Χριστουπόλεοος καί Καβά­ λας, διά θείου όράματος έμφανίζεται τό σκεύος τής έκλογής, ό Α π ό σ το ­ λος των Εθνών Παύλος, καί διά τής Έγνατίας όδοΰ φθάνει είς Φιλίππους με τους συνεργάτας του, Σίλαν, Τιμόθεον καί Λουκδν (πραξ. 16 8-12.) Νέα έποχη, νέα περίοδος, νέον μεγάλεΐον άνοίγεται όχι μόνον είς τήν πόλιν των Φιλίππων, άλλα καί είς τήν ‘Ελλάδα καί τήν Ευρώπην όλόκληρον. Τό μέγα καί σπουδαΐον εργον του Α ποστόλου Παύλου έστέφθη ΰπό έπιτυχίας άναμφισβητήτου είς Μακεδονίαν. Ή νέα θρησκεία, ή νέα πίστις, τήν όποίαν έκήρυξεν είς τούς άπογόνους τοΰ Μεγάλου Ά λεξάνρου, βρήκε ϋδαφος γόνιμον καί πρόσφορον. Εϊς τούς Φιλίππους ό Παύλος ήρχισε τά διδάγματά του άπό τάς γυναίκας, έπειδή έγνώριζε καλά, ότι αί γυναίκες μπορούσαν εύκολώτερον νά άσπασθοϋν τήν νέαν θρησκείαν, ή όποια έδίδασκε τήν έξίσωσιν αυ­ τών. Έν μέσω λοιπόν τών Φιλιππησίων γυναικών εύρεθείς ό ΠαΟλος κατά τό 2τος 49 μέ 50 μ.Χ., εσπειρεν είς τάς γυναικείας καρδίας τόν σπόρον του ‘Ιεροΰ Εύαγγελίου. ω ς πρώ τη μεταξύ των γυναικών, ή όποία ήσπάσθη τόν χριστια­ νισμόν, άναφέρεται είς τάς Πράξεις τών Α ποστόλω ν ή Λυδία ή όνομαζομένη «πορφυρόπωλις» ( = πωλήτρια πορφύρας) άπό τά Θυάτειρα. *Η Λυδία καταγοητευθεισα άπό τήν διδασκαλίαν τοΰ Παύλου, προσεκάλεσε τούτον να την βαπτίση. Καί είς τόν μικρόν έκεϊνον ποταμίσκκον, τόν «Ίορδάνην», τόν άρχαίον Ζυγάκτην, όπου Ιθραύσθη ό άξων τής άμάξης τοΰ Πλούτωνος, κατά τήν άρπαγήν τής ώραίας Περσεφόνης, ή όποία συνελεγε άνθη είς τό άνθηρόν και τερπνόν τοπίον τών Φιλίππων, κατα την μυθολογίαν, §βαπτισθη ή Λυδία. Ά π ό τότε τό όνομα «Λυδία» έσημειωθη είς τήν παγκόσμιόν Ιστορίαν, είς τό βιβλίον του χριστιανι­ σμού, ώς ό πρώτος χριστιανός είς τήν Εύρώπην. Ο Α πόστολος, μετά τό βάπτισμα τής Λυδίας καί όλης της οίκογενείας της, προσείλκυσε καί τήν ύπηρέτριαν αύτής, ή όποία είχε πνεύμα Πύθωνος, άφοΟ προηγουμένως άπεμάκρυνε τό πονηρόν πνεΰμα. Ά π ό αυ­ τήν δέ τήν αίτίαν κινούμενοι πολλοί συνέλαβον τόν Παύλον και τόν Σίλαν, τους ωδηγησαν εϊς την άγοράν καί τούς κατηγόρησαν είς τούς στρατη­ γούς ώς ταραξίας καί στασιαστάς έναντίον του καθεστώτος. Ά φοΰ έτι-

-1 0 μωρήθησαν διά μ α σ τ ι γ ώ σ ε ι , αίμόφυρτοι ώ δηγήθησαν είς τήν φυλακήν ό δέ δεσμοφΟλαξ πρός ττερισσοτέραν Ασφάλειαν εδεσε tous ττόδας τού Παυλου με ξυλα καί τον έθεσε είς την έσωτέραν φυλακήν. Κατά τήν νύκτα όμως άγγελος κυρίου θραύει τά δεσμά, αΐ Θύραι τής φυλακής αυτομάτως άνοίγονται καί ô δεσμοφύλαξ Στεφανάς, "Ελλην, τό γένος Μακεδών, εϊναι έτοιμος νά αύτοκτονήση. Ό Παύλος όμως έπρόλαβε «Μή πράξης ούδέν κακον είς σεαυτον, διότι τταντες ευρισκομεθα εν τ ή φυλακή» είπε είς τόν Στεφανδν. Μ εταστροφή έπέρχεται καί εις τον Στεφανάν, ό όποιος διά νυκτός μεταφέρει αυτούς είς τήν οικίαν το υ , άσττάζεται τόν χριστιανισμόν, βατττίζεται αυτός καί όλοκληρος ή οικογένεια το υ καί προστατεύει τόν Παύλον καί τούς συνεργάτας του. ΟΟτω λοιττόν Ιδρύεται ή ττρώτη χρι­ στιανική Ικκλησία τω ν Φ ιλ ίπ π ω ν καί ό σπόρος το υ Ευαγγελίου ττολΰ ένωρίς έκαρποφόρησεν εις τήν Εύρώττην καί ή εκκλησία καθημερινώς έπληθύνετο. Η άκμη τη ς τπ στεω ς, αί άρεταΐ καί τά θεοφιλή έργα τώ ν χρι­ στιανών Φ ιλιτητησίω ν έγένοντο κάθε φοράν πρόξενα πολλής πνευματικής χαράς είς τόν Α π ό σ το λ ο ν , ό όποιος άπέστειλε και Ιπ ιστολή ν είς αυτούς καί κατά τ ό 57 εστειλε πρός ενίσχυσιν τοΟ πνευματικού ?ργου τούς «διακονουντας α ύ τφ » Τιμόθεον καί "Εραστον, κατά τό τέλος δέ Ιουνίου τοΰ Ιδίου έτους έπεσκεφθη ό ίδιος διά δευτέραν φοράν καί τό 63 διά τρίτην δπ ου έμεινε Ι π ’ άρκετόν. Ά π ό ευγνωμοσύνην δέ οΐ Φ ιλιπ π ή σιο ι άπέστειλαν τόν π ρ ώ το ν αύτών έπίσκοπον Έ παφ ρόδιτον είς Ρώμην, όπου έκρατεΐτο ό Παύλος πρός Ικφρασιν συμπαθεί ας καί άφοσιώσεως. Έ κ τω ν ανω τέρω λοιπόν καταφαίνεται ότι ό σπόρος το ΰ εύαγγελίου έρριζοβόλησεν βαθέως είς τήν έκκλησίαν τώ ν Φ ιλίπ π ω ν τόσον, ώ σ τε ηκμαζεν εΙς την π ίστιν , διακρινομένη καί δια τ ά φιλάδ 3λφα αίσθήματα τώ ν π ισ τ ώ ν τη ς, έκδηλωθέντα περιτράνως κατά τήν διέλευσιν έκ τής π ό λεώς τω ν το ΰ θεοφόρου Ιγ ν α τίο υ περί τό 107. Καί ο αποο ιολικος π α τή ρ καί ΐερομάρτυς επίσκοπος τής έκκλησίας τώ ν Σμυρναίων Ιερός Πολύκαρπος Ιδιαιτέρως Iγράψε, κατά τήν αύτήν περίπου Ιπ οχή ν, Ιπ ισ τολή ν πρός τούς χριστιανούς τώ ν Φ ιλίπ π ω ν , είς τήν οποιαν έγκωμιαζει οτυτους, γράφων ότι «ή βεβαία τής πίστεοος αύτών ρί­ ζα, Ιξ άρχαίων καταγγελλομένη χρόνων μέχρι νυν, διαμένει καί καρποφο­ ρεί είς τόν Κύριον», καί παρέχει συμβουλάς καί νουθεσίας, απαραιτήτους διά τήν τελείαν όργάνωσιν τή ς έκκλησίας καί διά τόν βίον τώ ν π ιστώ ν α ύτής, καίτοι, ώ ς γράφει, είναι βέβαιος, ότι κατακολουθοϋσιν ούτοι π ισ τ ώ ς τ ή διδασκαλία καί τ ή «σοφία το ΰ μακαρίου καί ένδοξου Παύλου, δς γενόμενος êv αύτοϊς κατά π ρ όσω π ον τώ ν τό τ ε άνθρώπων έδίδαξεν Ακρι­ βώς καί δικαίως τόν περί άληθείας λόγον». Ή χριστιανική έποχή τώ ν Φ ιλίπ π ω ν καί ή ϊδρυσις έπισκοπής είς τήν Ιστορικω τάτην αύτήν πόλιν άνάγεται είςτόν π ρ ώ το ν αΐώνα μ.Χ ., όπου π ρ ώ το ς έπισκοπος άναφέρεται ό Έ π α φ ρόδιτος καί εν συνεχείς ό Έρμάς, είς έκ τώ ν 70 μαθητών το υ Σ ω τήρος. (7 0 —8 0 μ .Χ .)

-u m Ά π ό τό τε μέχρι του Ζ' αΐώνος τταραμέυει σκοτεινή περίοδος έττισκόπωυ έλλείψει στοιχείων διά το ύ το καί είς τόν κ α τω τέρ ω πίνακα π α ­ ραμένει χάσμα. Την έπισκοπήν Φ ιλίπ π ω ν κατά τόν Η' αΙωνα καί μάλιστα κατά τόν θ ' μ.Χ. αϊώνα ευρίσκομεν ηύξημένην, κυρίαρχον, είς άνθηράν άκμήν καί ττεριστοιχιζομένην Οπό 18 υποτελώ ν Επισκοπικών θρόνων, οί οποίοι ήσαν οί έξης : 1) Ό 5ανθείας, 2 ) ό ΠεριΘεωρίου 3 ) ό Πόρων, 4 ) ό Νικοπόλεως, 5 ) ό Ζιχνών, 6) ό Δράμας, 7 ) ό Καισαρουπόλεως, 8 ) ό Βελεκείας, 9 ) δ Έ λευ Θερου-πόλεως, 10) ό ΕΙκοσιφοινίσσης, 11) ό ’Αμφιπόλεως, 12) ό Θάσου, 13) ό Χριστουπόλεως, 14) ό ’Αλεκτρουπόλεως, 15) ό Σμολαίνων, 16) ό Θεωρίου, 17) ό Π ολυστύλου καί 18) ό ’Ανακτορουπόλεως. Σύν τ φ χρόνορ οί προαναφερθέντες έπισκοπικοί θρόνοι, ήλα ττώ θησα ν καί §μειναν μέχρι τοϋ 1Γ' αίώνος 7 μόνον, οί οποίοι καί αύτοί λ ό γ ω έλα ττώ σεω ς το υ π λ η ­ θυσμού των χριστιανών καί τη ς έρημώσεως τώ ν Ιπ αρχιώ ν Ιπαυσαν άναφερόμενοι, καθ’ όσον ή έπαρχία Φ ιλίπ π ω ν προσηρτήθη άλλαχου Κ α τ ά λ ο γ ο ς Μ η τ ρ ο π ο λ ι τ ώ ν τ ώ ν Φ ι λ ί π π ω ν : ΕΙς τδν έτπσκοπικόν θρόνον τώ ν Φ ιλίπ π ω ν, άπό τη ς ίδρύσεως τη ς π ρ ώ τη ς χ ρ ιστιαν. έκκλησίας μέχρι το ΰ 1606 άνηλθονοί κάτω θι κατά σειράν: 1) Έ π α φρόδιτος, 2) Έρμας 50 U 95 (εϊς έκ τώ ν 70 μαθητών το υ Σ ω τηρος), 3 ) Βιτάλιος 107, 4 ) Νικόλαος 325 (παρευρέθη καί ύπέγραψε πρακτικά Α' Οίκουμ. Συνόδου), 5) Φλάβιος 367 μ .Χ ., 6 ) Βρίσσων 4 0 3 (παρευρέθη είς Κων)λιν είς Σύνοδον Ευδοξίας πρός καθαίρεσιν Μωάννου Χρυσοστόμου, δν έμίσει) 7 ) Φλαβιάδης 43 1 , 8 ) Σ ώ ζω ν 451 (Οπέγραψε πρακτικά Δ ' ΟΙκ. Συνόδου) καί έπί της εποχής το υ ίδρύθη -ή Μονή ΕΙκοσιφοινίσσης), 9 ) Άβέρκιος 518 (παρευρέθη είς τοπικήν Σύνοδον Θεσ)κης ύπ ό προεδρίαν Δωροθέου), 10) Δημήτριος 5 5 2 , 11) Άνδρέας 69 2 , 12) Νίκανδρος 717, 13) Βονιφάτιος 7 6 1 , 14) Νικόλαος (παρευρέθη είς Ζ' ΟΙκ. Σύνοδον) 15) Ιωάννης, 16) Αύξέντιος 9 7 5 , 17) Εύθύμιος 9 9 7 , 18) Ιωάννης 1028 19) Ίνοκέντιος 1053, 20) Δαμιανός 1072, 2 1 ) Νικήτας 1098, 2 2 ) Ά γκυρα ς, 1166, 23) Υάκινθος 1196, 24) Μλαρίων 1213, 2 5 ) Θεόδωρος 1260, 2 6 ) Καλλίνικος 1315, 27) Σαμουήλ, 28 ) Γεννάδιος 1546, 29 ) ’Αρίσταρχος 1564, 30) Α ναστάσιος 1589, 31 ) Παρθένιος 1604, 32 Κλήμης 1606, ό ό­ ποιος είναι καί ό τελευταίος αυτοκέφαλος Μ ητροπολίτης Φ ιλίπ π ω ν , διότι τό 1616 είς τήν Μητρόπολιν τώ ν Φ ιλίπ π ω ν συνηνώθη καί ή έπισκοπή Νεαπόλεως — Χ ριστουπόλεως. Μ η τ ρ ο π ο λ ϊ τ α ι Φ ι λ ί π π ω ν κ α ί Δ ρ ά μ α ς : 3 3 ) ’Αβέρκιος 1626, 34) ’ίωάσαφ 1627, 35 ) Μελέτιος 1629, 3 6 ) Θεόκλητος 1637, 37) Γεράσιμος 1640, 38) Σωφρόνιος 1652, 39 ) Λαυρέντιος 1654, 4 0 ) 1Αθανά­ σιος 1657. Ούτος τ ώ 1657 διαδεχθείς τόν Λαυρέντιον, άπέθανε είς τήν Μονήν τής ΕΙκοσιφοινίσσης, κηδευθείς ύπ ό το υ Μ ητροπολίτου Σερρών Κυ­ ρίλλου. Είς τήν Μονήν σ φ ζετα ι ή έπιτάφιος πλά ξ αύτοϋ. 4 1 ) Γερμανός 1671, 42) Νεόφυτος, 43) Παρθένιος 1721—1728, ό τελ3υταϊος Μ ητροπο­

-1 2 λίτης Φιλίππων καί Δράμας, δηλαδή μετά τούτον αί Μητροπόλεις ήσαν Δράμας, Ζιχνών καί Νευροκοπίου, τού τίτλου «Φιλίππων» απλώς διατηρηθέντος καί μνημονευομέυου μέχρι σήμερον κατά τάς Αρχιερατικός λει­ τουργίας. Ά π ό τοΟ έτους 1726-1793, δπότε εγινε ή τελεία καταστροφή τής πόλεως εϊς μόνον ίερεύς Οπήρχεν έκεϊ, των χριστιανικών οικογενειών οντων εύαρίθμων . Σήμερον τόν τίτλον Μητροπολίτου Φιλίππων — Νεαπόλεως καί Θάσου τόν φέρει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καβάλας κ. Χρυσόστο­ μος (Χατζή - Σταύρου) κατόπιν Πατριαρχικού Σιγιλλίου. Αύτη υπήρξεν έν γενικαις γραμμαις, ή ϊδρυσις καί άκμή τής έκκλησίας τών Φιλίππων. Κατωτέρω θά περιλάβωμεν δι’ όλίγων τήν Ιστορίαν πολιτικήν καί θρησκευτικήν τής Δράμας, έτέρας άξιολόγου πόλεως, γειτνειαζούσης μετά τής ‘Ιερδς Μονής Είκοσιφοινίσσης. 'Η

Δράμα κατά τάς διαφόρους Ιποχάς.

Ή Ανατολική Μακεδονία μέ τούς 3 νομούς της (Σερρών, Δράμας καί Καβάλας) και μέ τό πανύψηλον Παγγαϊον, τό όνομαζόμενον Οπό τοΟ ύ θουκυδίδου «Χρυσοφόρον», τήν Άμφίπολιν, τους Φιλίππους, την Μονήν τοϋ Τιμίου Προδρόμου καί τήν Ίεράν Μονήν Είκοσιφοινίσσης εϊς τήν Άνατολικήν πλευράν, άνέκαθεν έφείλκυσεν τά βλέμματα τών λογίων καί ξένων, ο! όποιοι πλείστας μονογραφίας, πραγματείας καί συγγράμματα άφιέρωσαν είς αυτήν. Περισσοτέραν βεβαίως προσοχήν έφείλκυσεν ό νομος Δράμας λόYco τής άρχαιοτάτης καί γεραρδς Ίερδς Μονής Είκοσιφοινίσσης καί τής πόλεως τών Φιλίππων, οι όποιοι εΰρίσκονται είς άπόστασιν μόλις 20 χιλ. άπ’ αυτής. Ή Δράμα, καθώς Ιστορεί ό Χάμερ (Τόμ. Α' σελ. 212), κατά τήν Τουρκικήν είσβολήν ήτο κωμόπολις καί έξηκολούθησε νά παραμένη τοιαύτη μέχρι τών τελευταίων δεκαετηρίδων του ΙΘ' αίώνος. Πρό τής Τουρ­ κικής είσβολής καί μάλιστα κατά τήν Ρωμαϊκήν Ιποχήν έπίσης ήτο κωμόπολις λίαν άξιόλογος καί δέν κατώρθωσε νά προαχθή λόγω τής άκμαιοτάτης καί πλησίον εύρισκομένης πόλεως τών Φιλίππων. ΟύδεμΙα άμφιβολία δε ότι είς Δράμαν, πλησίον τών Φιλίππων κειμένην, λίαν ένωρίς έκ τής πόλεως έκείνης μετά τό κήρυγμα τοϋ Αποστόλου Παύλου κατέλαμψεν ό ζωοδότης τοϋ χριστιανισμού ήλιος. 'Ακόμη δέ έξυπακούεται ότι ό χριστιανισμός πρωϊμώτατα διεδόθη είς Δράμαν ύπό τών συνεργατών τοϋ Παύλου, ο'ίτινες διήρχοντο διά τής Έγνατίας όδοΰ, ή δποία συνέδεεν Ανατολήν καί Δύσιν. Μαρτύρια άλλωστε όρατά διασφζονται καί σήμε­ ρον, αί άρχαιότη τες τής Δράμας, ό ναός τής ‘Αγίας Σοφίας, τών Ταξιαρ­ χών, τής ‘Αγίας Βαρβάρας, Ρωμαϊκοί έπιγραφαί, τό τείχος κτλ. Τό Ιτος 1507, τήν 23 Απριλίου, μνήμην του Αγίου Γεωργίου, έγένετο σφαγή άπάντων τών μονάχων της Ιερδς Μονής Είκοσιφοινίσσης,

-

13

-

172 τόν Αριθμόν. Τό φρικιαστικόν τούτο κακούργημα διαφωτίζει Αρκούν­ τως ή μάς περί τοΰ βαθμού της καταδιώξεως τοΰ χριστιανικού Ελληνι­ σμού Ιυ Δράμςι καί τη λοιπή Ανατολική Μακεδονία, ή οποία συγχρόνως μετά τής Θράκης, ττρώτη των Ελληνικών χωρών, έδοκίμασε τούς όνυ­ χας τής Ασιατικής ύαίνης 80 όλόκληρα §τη тгрб τής άλώσεως τής Κων­ σταντινουπόλεως ϋττοκύψασα συγχρόνως είς τόν Ιπαίσχυντον ζυγόν τό 1373, κατά μήνα Νοέμβριον, "(*)στε μετά βεβαιότητος δυνάμεθα νά συμπεράνωμεν, δτι ή Δράμα ήτο Αξιόλογος τόσον κατά τήν Έλληνιστικήν έττοχήν, δσον καί κατά τήν Ρωμαϊκήν καί Βυζαντινήν, άφ’ ένός μέν λόγω τής πλουσιωτάτης πεδιάδος καί άφ’ έτέρου άπό σωζόμενα έρείπια τοΰ φρουρίου, έπιγραφάς καί μνημεία Ελληνικά, Ρωμαϊκά καί Βυζαντινά. Άττό αΙώνων έθεωρεΤτο εθίμου ίερόν κατά τήν Ιορτήν τών ‘Αγίων Αποστόλων νά χελήται πανήγυρις έττΐ τριήμερον 29 - 30 Ιουνίου καί Ιην Ιουλίου συρρεόντων καί έκ τών ττέριξ χωρίων πολλών χριστιανών. Είς Δράμαν τέλος άπέθανε καί ή ΕΙρήνη ή ΓΤαλαιολογίνα (1316), μετακομισθεΐσα καί ταφεισα είς Κωνσταντινούπολιν. Αξίζει δέ νά γίνουν ίστορικαι έρευναι καί άνασκαφαί είς τήν Δράμαν καί τήν περιοχήν της. Αξία λόγου έπίσης είναι καί ή έκκλησιαστική Ιστορία τής Δράμας ώς μαρ­ τυρούν πολλοί κώδικες τών Μονών Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου και Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Εκ κλησιαστική 'Ισ τορ ία Δράμας

Μ ητροπολΐται αΐ>τής. .

Ό χριστιανισμός είς Δράμαν διεδόθη πρωϊμώτα, ώς μαρτυροΰσιν αί αρχαιότητες τών πρώτων χριστιανικών αΙώνων. Άρχικώς ή Δράμα ήτο πρωτοπαπαδίκιον τής Μητροπόλεως Φιλίππων, έγένετο δέ έδρα Μητροπόλεως περί τό 1300, άλλά τό 1320 ύπήχθη είς τήν Μητρόιτολιν Χριστουπόλεως. Τό 1371 έως τό 1395 παρεχωρήθη είς τόν Μητροπολί­ την Δράμας κατ’ Ιπίδοσιν ή Μητρόπολις Φιλίππων, άπό δέ τοΰ 1616 — 1663 διετέλεί ήνωμένη μετά τής Μητροπόλεως Φιλίππων. Άττό τοΰ 1663 — 1882 φέρεται ώς Μητρόπολις τετραπλή, Φιλίππων, Δράμας, Ζιχνών καί Νευροκοπίου. Τό 1885 τό Νευροκόπιον άπετέλεσεν ιδίαν έπαρχίαν. Κατωτέρω παραθέτομεν κατάλογον Μητροπολιτών Δράμας, άρχόμενον άπό τοΰ έτους 1300 μέχρι σήμερον : 1) Φώτιος 1300, 2) Ιγνάτιος 1346, 3) Δανιήλ, 4) Ιωακείμ Α* 5) Νεκτάριος 1514, 5) Αθανάσιος, 7) Ιωακείμ Β' 1608, 8) Κλήμης (Φιλίπ­ πων καί Δράμας) 1 6 2 2 ,9 ) Γεράσιμος 1639, 10) Σωφρόνιος, 11) Λαυρέν­ τιος Α' 1652,- 57, 12) Παρθένιος 1721 (Φιλίππων, Δράμας, Ζιχνών και Νευροκοπίου), 13) Γρηγφιος 1786, 14) Ιω σήφ 1800, 15) Χρύσανθος 1817, 16) Παρθένιος Β! > — Νικόδημος 1819, 17) Διονύσιος 1831, 18) Γερμανός Β' 1831 * 1845, 19) Νεόφυτος 1835, 20) 'Αθανάσιος Γ' 1840, 21) Μελέτιος ο Απόδραμος 1845 Ι ΐ 8 5 0 , 22) Αγαθάγγελος 1860 - 1875, 23) Ίωαννίκιος

-1 4 1875 - 1879, 24) Γερμανός Γ 1879 - 1895, 25) Φιλόθεος 1895 - 1902, 26) Χρυσόστομος, ό ΈΘνομάρτυς Σμύρνης 1 9 0 2 - 1912, 27) Ά γγαθάγγελος Β' ό Μάγνητος. 1912 - 1922, 28) Λαυρέντιος Β' 1922-1928, 29) Βασί­ λειος Κομβόπουλος 1935 - 1941, 30) Γεώργιος Μ.ισαηλίδης 1942 - σήμερον. Μητροττολϊται Ν ε υ ρ ο κ ο τ τ ί ο υ — Ζ ι χ ν ω ν : Ά π ό τής άνασυστάσεως τής Μητροπόλεως Νευροκοττίου μέχρι της σήμερον ‘Ιεράρχαι αύτής υπήρξαν : 1) Ιγνάτιος έκ Ρόδου 1883 - 1884, 2) Χρύσανθος 1885 1887,) 3 Γρηγόριος 1 8 8 8 - 1891, 4) Νικηφόρος Ικ Μαδύτου 1 8 9 2 - 1894, 5) Νεόφυτος Ικ Κυδωνιών 1895 - 1900, 6) Νικόδημος1900 - 1903, 7) Θεο­ δώρητος (έκ Σερρών) 1903 - 1907, 8) Δαμασκηνός Μοσχόπουλος έκ Σερ­ ρών, 9) Φιλόθεος 1924 - 1936, 10) Εύγένιος 1936 *· 1938, (πρώην Νιγρίτης) 11) Βασίλειος 1938 1941 (Δράμας καί Νευροκοπίου), 12) Γεώργιος Παπαγεωργιάδης : έκλεγείς τώ 1943 Μητροπολίτης Νευροκοπίου δέν μετέβη μετά τήν άπελευθέρωσιν είς τήν έδραν του καί τον Όκτώβριον 1945 παρητήθη 13) Α γαθάγγελος Τσαούσης: 19 - 10 - 1945 - Σεπτέμβριος 1952 δ ίδιος Μητροπολίτης Νευροκοπίου καί Ζιχνών άπό τού 1952 — σήμερον. Θεοις τΓ,ς Ίεράς Μονής Είκοοιφοινίσπης. "Ηδη, άφοϋ έξεθέσαμεν άνωτέρω δι’ όλίγων τά σχετικά περί τής Εκκλησίας τών Φιλίππων καί τής πόλεως Δράμας, έρχόμεθα νά έξετάσωμεν τά σχετικά μέ τήν καθ’ αυτό Ίεράν Μονήν τής Είκοσιφοινίσσης. Ή Μονή εύρίσκεται άπέναντι τής πεδιάδος τών Φιλίππων και Δρά­ μας, είς μικράν καί δασώδη κοιλάδα, επί μιας τών βορείων φαράγγων τοΟ Παγγαίου όρους, είς ύψος 780 περίπου μέτρων ύπέρ τήν θάλασσαν. Ή μετάβασις είς τήν Μονήν γίνεται διά δύο σημείων, ή άπό τοΰ χωρίου Νικησιάνης ή άπό Κορμίστης, ή δέ άπόστασις έξ άμφοτέρων τών σημείων είναι μία καί ήμίσεια περίπου ώρα πεζή. Απέχει Ci. άπό Δράμας περί τάς 4 ώρας. Δι’ αύτοκινήτου φθάνοντες είς Κορμίσταν άναχωρου,.·=ν καί είσερχόμεθα είς έντομήν τοΰ Παγγαίου, είς της δπηίας τό ύψηλότερον μέρος εύρίσκεται ή Μονή καί άρχόμεθα άναβαίνοντες, ως είς Ιεροσόλυμα, είς αύτήν, βαδίζοντες επί λιθοστρώτου όδοϋ, ή όποία μδς δδηγεϊ είς τήν Μο­ νήν. Δάση πυκνά καί παρθενικά περικοσ'ΐο~σι τήν Μονήν, όπου βασι­ λεύει μυστηριώδης σιγή, τήν όποίαν διακόπτει ό ψίθυρος τών φύλλων καί τό κελάδημα τών πτηνών. Ή Μονή περιβαλλομένη ύτ ό του δάσους και όχυρουμένη ύπό βράχων κρύπτει τήν σεμνότητα καί άγιότητά της, άριθμοΰσα Ιστορικήν άξίαν πολλών Ικατονταετηρίδων, τι=ρίο5ον λαμπράν καί δόξαν άφθαστον. Ό όρίζων τής Μονής είναι λίαν περιωρισμένος, τό δέ βλέμμα τού μοναχού άτενίζει πρός τόν ούρανόν, λόγςο τής θέσεως είς τήν όποίαν εύρίσκεται. Ή Μονή τιμδται έπ’ όνόματι τής Θεοτόκου τής Αχειροποιήτου, δηλαδή είκόνος ζωγραφισθείσης άνευ χειρός πρό άμνημονεύτων χρόνων εύρισκομένη έκεΐ, προσελκύουσα τούς χριστιανούς τής,

-1 5 Μακεδονίας είς μεγίστην εύλάβειαν. Υ π έρ τήν Μονήν ύψοΰται κορυφή βουνού άποκρύπτουσα τό καθίδρυμα αυτής έκ τη ς πεδιάδος τω ν Φ ιλίπ ττων. Eis τήν άκραν δέ πλευράν το ΰ λόφου αύτοΰ την έστραμμένην ττρός Δράμαν καί Φ ιλίππους σφζονται Ιρείπια θεμελίων παχέος καί μακροϋ τεί­ χους (Βίγλα =» σκοιτιά). Κατά παράδοσιν δέ λέγουν δ τι Ικεΐ ή το π ρ ώ τα κτισμένη ή Μονή, ή όποία, βραδύτερον καταστραφεΤσα, άνιδρύθη έίς τήν σημερινήν θέσιν, διά νά είναι άθέατος καί άποφεύγη τάς ληστρικός έττιδρομάς. Δέν άποκλείεται έπίσης Ικεΐ νά ή το καί βυζαντινόν φρούριον, διό­ τι ή θέσις ή το στρ α τη γ ική , προφ υλάττουσα τήν διερχομένην άπ ό Κα­ βάλας εις Σέρρας όδόν τη ς Έ γνατίας. Α λ λ ά δέν αποκλείεται καί τρ ίτη έκδοχή, καθ’ ήν ώς μαρτυρεϊται έκ τών σωζομένων έρειιτίων, πλίνθων, κεράμων καί διαφόρων συντριμμά­ των, άκόμη δέ καί άμμοκονιαμάτων, δτινα διέκρινα είς τήν άνατολικήν πλευράν τοΰ λόφου, ίσω ς ύπ ήρχε άρχαίος είδωλολατρικός ναός, τόν οποί­ ον ό Μ ητροπολίτης Σώζων τώ ν Φ ιλίπ πω ν μετέτρεψε είς χριστιανικόν. Βραδύτερον δέ άσφάλώς ένίσχυσε τόν πρώ τον κτήτορα τη ς Μονής Γερμα­ νόν διά την ίδρυσιν Μονής. Έάν δεχθώμεν τάς ανωτέρω έκδοχάς, εΰκολον εϊναι νά δεχθώμεν τό τε, ότι καί τό ύλικόν, μέ τό όποιον έκτίσθη ή Μονή, προέρχεται έκ τοΰ φρουρίου ή το ΰ τεραστίου εϊδωλολατρικοΰ ναοΰ. (Τήν περιγραφήν τοΰ τείχους Ελληνικού - Βυζαντινοϋ Ικαμε είς μονογρα­ φίαν ό κ. Μωάν. В. Πατταδόπουλος, καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσ) νίκης). Τέλος δέ, ώς άναφέρουσί Τινες, παρά την θέσιν Β ίγλα ίσως νά εύ­ ρίσκετο τά μαντεϊον τ ο ΰ Διονύσου, θ εο ΰ τώ ν Σατρών, δ π ότε καί το ΰ το έάν δεχθώμεν, δικαιολογείται πλήρω ς ή μέριμνα τη ς έκκλησίας τώ ν Φ ι­ λίππων διά τήν ίδρυσιν άσκητηρίου καί Ιεροΰ προσκυνήματος πρός έκτοΊΓίσμόν της είδωλολατρείας. 'Ονομασία

τής

Μονής.

Προβληματική κα! δυσχερής καθίσταται ή έτυμολογία τη ς δνομασίας τής Μονής. Ό Αρχιμανδρίτης Μελέτιος Χριστοδούλου είς διατριβήν το υ περί τών 4 0 Εκκλησιών, δημοσιευθεΐσαν είς έφημερίδα Κωνσταντινουπόλεως (Απρίλιος 1889) καί ό Ρώσος o k o lo p είς σύγγραμμά το υ « cqstojanije monacht s rRA ε rl·» ένόμισαν, δτι ή δνομασία τή ς Μονής : «Είκοσιφοίνισσα» ή μάλλον Μονή τή ς Είκοσιφοινίσσης, προέρχεται έκ συνθέσεως τώ ν είκοσι φοινίκων. Φαίνεται δτι ουτοι είχον ύπ* δψιν τω ν τόν Πλίνιον (7 ,5 7 ), δη­ λαδή τήν παράδοσιν κατά τήν όποίαν π ρ ώ το ς άνεκάλυψε τ ά μέταλλα τοΰ Π αγγαίου ό Φοϊνιξ Κάδμος. Ά λ λ ω σ τ ε και ή λέξις Παγγαΐον παράγεται έκ το ΰ Φοινικικοϋ i m g » == συνάντησις. Κατ’ αύτούς λοιπόν ή Ιτυ μολογία είναι έκ τοΰ είκοσι φοίνικες ή οϊκος φοινίκης ή φοινίσσης. Καί δμως τοΰτο δέν συμβαίνει, διότι ή λέξις έσχηματίσθη, ίνα σημαίνη Μονήν τής έν είκόνι φοινισσούσης Θεοτόκου».

-1 6 Κατ’ άλλην παράδοσιν ό Γερμανός, ό πρώτος κτήτωρ, εΐ/ρισκόμενος εΐς άπελπισίαν έλλείψει ΰδατος καί σκεπτόμενος νά μεταβή εΐς Ιτερον μέ­ ρος πρός ΐδρυσιν μοναστήρίου, είδεν ότττασίαν, κατά την όποίαν ή Πα­ ναγία εστειλε κόσσυφον άνακαλύψοντα Ιν μέσω θάμνων τό ύδωρ, έκ τοΰ όποιου καί ή Μονή Κοσσυφίνισσα καί Κοσσύνιτσα έπωνομάσθη. Έ π ’ αύτοΰ καί ό Καισάριος Δαπόντες, ό πολυγραφώτατος στιχοπλόκος του 18ου αίωνος, γράφει : Σ τ ή ν Έ ΐτα ρ χ ία Δράμας δέ ή Π αναγία ττάλιν

ή καί Αχειροποίητος καί eis Μονήν μεγάλη» Κοσσυφίυίτσα λέγεται ότι Κοσσύφι Ινα έδειξε έκεΐ ένα νερό, θαϋμα βεβαιωμένο, θαύμα της Παναγία; μου καί τοΟτο δίχως άλλο διά ττανηγυρίζεται μέ πλήθος καί μεγάλο 'Η δνομασία τής Μονής ά π ’ άρχάς μέχρι τοΰ 1Η' αίωνος ή τ ο : Μο­ νή τής Α χειροποιήτου Θεοτόκου έττονομαζομένης Κοσινίτζης (ή Κοσινίσης ή Κοσίνιτζα). Κόσνιτζα δμως εΐς τήν Σλαβικήν γλώσσαν σημαίνει καλάθιον. "Ισως κατά τάς ληστρικάς έπιδρομάς τω ν παλαιών έτών οΐ μο­ ναχοί ήναγκάζοντο νά αναβιβάζουν διά καλαθιού τάς τροφάς άπό ύψηλά τείχη τής Μονής καί λό γ ω τής σποραδικής εγκαταστάσεως των Σλαβι­ κών φύλων νά έπεκράτησε ή δνομασία. Δέν αποκλείεται νά '-προήλθε έκ τοΰ κόσσυφος, δι’ οΖι ό Γερμανός άνευρε τό ΰδωρ, καί άπό Κοσσυφίνιτζα νά κατήντησε Κοσίνιτζα. Ό Λ -‘Ιωάννης Παπαδόπουλος, καθηγητής του πανεπιστημίου Θεσ­ σαλονίκης, γράφει σχετικά μέ τήν ονομασίαν : Κοσίνιτζα απαντάται είς παλαιά Ιγ/ραφα =? κάλαθος, ίσως διότι ή Μονή εΰρίσκεται Ιν κοιλώματι, καθ’ ότι έκδοχικώς ή λέξις έχει καί τοιαύτην σημασίαν. Ακόμη μπορεϊ νά είναι καί άπό παραφθοράν τοΰ δνόματος, τό οποίον Ιφερε τό άρχαΐον Έλληνικόν τείχος. Σχετικά μέ τήν όνομασίαν «Είκοσιφοίνισσα» ήσχολήθησαν καί ό Ίλαρίων Σιναίτης, Κρής, (περιγραφή τοΰ κατά τήν επαρχί­ αν Δράμας καί Φ ιλίππων ‘Ιερού ΜοναστηρΙου ΚοσφοινΙσσης κλπ.) (Κωνσταντινούπολις 1819), καθώς καί ό 'Ιερομόναχος κα\ πρωτοσύχκελλος Ξάν­ θης Χρύσανθος (1 7 8 0 .) Ούτοι άπορρίπτοντες τάς άνωτέρω γνώμας Χ ω ­ ρούν τήν λέξιν Κοσίνιτζα παραφθοράν τοΰ «Είκοσιφοίνισσα» Щ Είκών Ш φοινίσουσσα, ώς έφάνη, λέγουν, ή άχειροποίητος είς τούς πρώτους θεατάς τοΰ θαύματος. Ουτοι δηλαδή στηρίζονται είς τό θαύμα, τό όποιον ?γινε, καθ’ ήν στιγμήν ό όσιος Γ ερμανός Ιδωσε σανίδα είς τορνευτήν νά τήν τορνεύση, διά νά ζωγραφίση εΙκόνα τής Θεοτόκου. Ό λ ω ς περιέργως ή σανίς έσχίσθη· τοΰ το ίδών ό Γερμανός κατελήφθη ύπό δργής καί τήν ίδιαν σ τιγ ­ μήν άποσύρεται είς τό κελλίον του, όπου υπεβλήθη εις μετανοίας καί προσευχάς. Τότε έξήλθε καί μεταβάς είς τόν ίδιον τόπον, δπου σήμερον υπάρχει τό στασίδιον τής Παναγίας, παρουσιάζεται ή Παναγία μέ τό ΘεΤον βρέφος, τήν στιγμήν δέ καθ’ ήν έσκέπτετο νά μεταχειρισθή άλλην σανί­ δα, διά νά ζωγραφίση τήν Παναγίαν, τό θαΰμα συνετελέσθη. ’Επάνω είς

-1 7 тб Ισχισμένον σανιδιού άττοτυπούται ή μορφή τής Θεοτόκου καί όλοι οί παρευρισκόμενοι εφοβήθησαν καί έξεθαμβήθησαν ά π ό τήν ύττερβολικήν 6ί κείνην θείαν λάμψιν, ή όποία έξήρχετο άρρήτως ά π ό τήν ίεράν εΐκόνα.

■ Ή θεία λάμψις ήτο όμοία μέ τ ό πυρ έκεΐνο, τό όποιον είδεν ό Μωϋσής ■ είς τό όρος Σινδ Τήν άπόρρητον ποικιλίαν τω ν χρω μάτω ν Εκείνων, ή ό[ ποία έξήρχετο άπό τήν εΙκόνα, ώνόμασαν φοινικοΰν ( — κόκκινον έκ της ■ πορφύρας των άρχαίων Φοινίκων). 'Ενεκα λοιπόν τού του καί ή είκών τής Ρ Παναγίας ώνομάσθη «ΕΙκών — φοίνισσα — Είκών φοινιόσσουσα διά τ ό κα­ ι κόφραστον δέ προσέθεσαν τό ι τό εύφωνικόν καί §τρεψαν τό ν είς σ καί Ëyive «Είκοσιφοίνισσα», "Η έπί τό άπλούστερον δυνατόν νά προήλθεν έκ τής δοτικής «ΕΙκόσι» τού όνόματος είκών και τού βήματος φοινίσσω ш κοκκινίζω. Τούτο μαρτυρεϊται καί ά π ό άττό τούς Ήρωελεχειακούς στίχους : Φ οινιόσσουσα δ ’ ό ρ δ τ α ι ίρ ε υ 9ουέυη θεοειδής ΕΙκοσιφο.υΙσσης τ ο 0 ι>ομα t îJ δέδ ο τα ι.

δηλαδή, φαίνεται δέ μέ φοινικοΰν χρώμα, έπειδή κοκκινίζει ώς Θεία όντως μορφή, διά τούτο καί έδόθη είς αύτήν τ ό όνομα Είκοσιφοίνισσα, έπειδή ή είκών έχει κόκκινον χρώμα. Ά λλα παραθέτομεν καί Ιτέρας Ετυμολογίας όλιγώτερον Ικανο­ ποιητικός. Κατ’ άλλην λοιπόν έκδοχήν ο! έξωθεν θέλοντες νά προσδιορίσω σι, ώς είναι φυσικόν, καί τ ό μέρος, έν ф εύρίσκεται ή Μονή, προσέθηκαν καί τήν λέξιν Κοσίνιτζα καί προήλθεν ή όνομασία : Μονήτής Α χειρ οπ οιή του τής Κοσινίτζης. Κοσίνιτζα δέ ή Κόσνιτζα καί Κούσνιτζα ώνομάζετο ξενικώς τό Παγγαϊον όρος κατά τά γνω σ τά περιστατικά το ύ XI11—XIV αΐώνος κατά τινας μέν διά τήν άφθονίαν τή ς νομής του, κα τ’ άλλους δέ κατά παραφθοράν τής λέξεως Καστανίτζα, Κουστιανίτζα καί Κουσινίτζα, ώς ώνομάζετο τό Παγγαϊον Ινεκα τών άφθόνων καστανεών. Κατ’ άλλους ή όνομασία προέρχεται έκ το ύ Τουρκικού kouhinyssa ( коин - nyssa >^ ΚουχΙ - νύσσα = όρος τής νύσσης Νικήσιανης). Ε π ίσ η ς δέν άποκλείεται καί ή έκδοχή καθ’ ήν ϊσοος ό Γερμανός ό όσιος, πρώτος κτή τω ρ τής Μονής, νά έμόνασεν έντός άλσους καταστολίστου ύπό είκοσι φοινίκων είς τήν Παλαιστίνην, όστις έλθών είς τήν Μακε­ δονίαν έκτισε έρημητήριον συνώνυμον τή ς είκόνος, τήν όποίαν μετεκόμισε ώς Παλλάδιον. Τέλος δέ θαυμάζοντά τά Θρακικά φύλα τόν δίκαιον και όσιον Γερμανόν τόν έπωνόμαζον Κωσσόν = δίκαιον και μέ τήν τοπονυμικήν σλαβικήν κατάληξιν ό τόπ ος δικαίου ώνομάσθη κοσσόν - τ σ α ·®κοσσίνιτσα καί κατέληξε νά όνομάζεται : Μονή Κοσσινίτζου. Συγκεφαλαιοΰντες τά άνωτέρω παρατηροΰμεν ότι έγένοντο πλεϊσται προσπάθειαι πρός έτυμολογίαν τής όνομασίας τής Μονής. ’Εκ τώ ν άνωτέρω ή έκδοχή, ότι ή όνομασία «Είκοσιφοίνισσα» π α ράγεται έκ τοΟ «είκοσι Φοίνικες» ή «οίκος Φοινίκων» ή «οίκος Φοινίσσης» μάλλον δέν εύσταθεϊ, καθ’ όσον ούτε δένδρα φοινίκων εύδοκίμησαν ή είναι

в в δυνατόν νά ευδοκιμήσουν είς τό χιονοσκεπές Παγγαϊον ούτε κατοχήν αυ­ τού υπό τω ν Φοινίκων κατά τήν Βυζαντινήν έποχήν δυνάμεθα νά ύποοτηρίξωμεν. Τό πιθανώτερον είναι ότι τό «φοινικοϋς» ή «φοινίσσω», τό ο­ ποίον άκούεται ώς δεύτερον συνθετικόν τής λέξεως «Είκοσιφοίνισσα» έχει σχέσιν μέ τό κόκκινον χρώμα παρά μέ τον λαόν τών Φοινίκων. Ή Ανωτέρω Ικδοχή εύσταθεΐ μόνον, όταν έκλάβωμεν τήν Παλαι­ στίνην, ώς πρώτην άσκησιν τοΰ δσίου Γερμανοΰ είς τόν μοναχισμόν, ?νθα ίσως έμόνασεν ουτος ίντός άλσους καταστολίστου Οπό είκοσι φοινίκων, έκ τής όποίας βραδύτερον ελθών είς τήν Μακεδονίαν έκτισε έρημητήριον συνώνυμον τής εΐκόνος, τήν όποίαν μετεκόμισεν ώς Παλλάδιον. '(λ)ς πρός τήν έτυμολογίαν έκ τού «κόσσυφος», τήν όποίαν Ανα­ φέρει καί ό Δαπόντες, αΰτη δέν Ικανοποιεί, διότι δέν έξηγεΐ ούτε τό πρώ­ τον ούτε τό δεύτερον συνθετικόν τής λέξεως.

'6ύς πρός τήν έκδοχήν τής έτυμολογίας έκ τοΰ «Κόσνιτζα» — κα­ λάθι ον ή κοίλωμα θά εΐχωμεν νά παρατηρήσωμεν τά Ιξής : Μία προσε­ κτική όνοματολογική έξέτασις όλων τών έν Έλλάδι, (Μακεδονίςι, Ήττείρω, θρφκη, Στερεφ: Έλλάδι, Τίελοποννήσερ καί νήσοις καί Αλλαχού) Ιερών Μονών άποδεικνύει, ότι ai όνομασίαι είς πάσας άπεδόθησαν ήτοι έκ τών π ρώ τω ν αύτών κτητόρων ή έκ τής ονομασίας του προστάτου 'Αγίου, έφ’ ф σεμνύνονται, ή έξ ένός θαύματος στηριζομένου είς τήν πίστιν του Ε λ ­ ληνικού λαού ή έκ τοΰ τόπ ου π .χ . Μονή Φανερωμένης, Προυσιωτίσσης, Ίβήρων, Μετεώρων, Δαφνιού. Μεγάλου Σπηλαίου κτλ. Ή ήμετέρα δέ Μονή κυρίως κατ’ άρχάς ώνομάσθη έκ τής προστάτιδος αύτής Θεοτόκου, τής άχειροπόιήτως ζωγραφηθείση; : Μονή τής Α χειροποιήτου καί κατά συ­ νέπειαν δέν ή το άνάγκη νά όνομασθή ούτε έκ του καλαθιού ούτε τοΰ κοι­ λώματος. Ό πρώτος κτήτωρ καί ή πρώτη σΰσταοις τής Μονής. Ή παράδοσις φέρει τήν ΐδρυσιν τής Μονής τό ετος 450 μ.Χ. τή συνδρομή καί βοηθεία του Μ ητροπολίτου Φιλίππων Σώζοντος (4 4 3 ^ 4 5 4 ) ώς κύριον όμως κτήτορα Αναφέρει τόν όσιον Γερμανόν τό έτος 518 μ.Χ. Έάν δεχθώμεν τήν παράδοσιν περί ΐδρύσεως Μονής επί τοΰ ΓΤαγγαίου κατά τόν ШР αίώνα, πρέπει νά έννοήσωμεν τά «άσκηταριά», δηλα­ δή όπάς τής γής σπήλαια, κατακόμβας κλπ. έκ τών όποιων μεταγενε­ στέρους προεκυψεν ή έν λόγ ω Μονή τής Είκοσιφοινίσσης. "Οπως Αναφέραμεν είς προηγούμενα κεφάλαια ή έκκλησία τών Φιλίππων έμερίμνησεν Ασφαλώς νά έκτοπίση είδωλολατρικά στοιχεία (Έλληνικόν ναόν, μαντεΤον κλπ.) καί νά δώση είς αύτά χριστιανικόν περιεχόμενον. "Ισως βεβαίως τοΟτο νά ξενίζη μερικούς περί έμφανίσεως τοΰ μο­ ναχικού βίου είς τήν Ελλάδα κατά τόν Ε' αίώνα. Kat όμως είναι γνωστό­ τατος ουτος καθ' όσον είς τήν Κωνσταντινούπολιν τό 450 ύπήρχε ή περίφημη Μονή τοΰ Στουδίου, έτι δέ περισσότερον είς Παλαιστίνην καί

-1 9 Αίγυτ.τον, δπόθεν άλλω στε προήλθε καί 6 πρώ τος κτήτω ρ της Μονής ό­ σιος Γερμανός, εύρίσκιτο είς άνθηροτάτην κατάστασιν άπό το υ Δ ' μ.χ. αΐώνος 6 μοναχισμός. Πάντως ή Μονή διά νά ελθη είς τήν κατάστασιν είς τήν όποίαν ήλθεν, διήλθε πολλά στάδια άγνω στα ήμϊν.

‘COç πρώτος κτήτω ρ της Μονής φέρεται ό όσιος Γερμανός, άγνω­ στου πατρίδος και γονέων. Οδτος είς νεαρωτάτην ηλικίαν μετέβη είς Πα­ λαιστίνην χάριν προσκυνήσεως καί λαβών τό μοναχικόν σχήμα παρέμεινεν είς τήν Μονήν τού Τιμίου Προδρόμου, πλησίον του Ίορδάνου. Είς ηλικίαν 30 έτων ένεφανίσθη είς αΟτόν άγγελος Κυρίου διατάσσων νά άπέλθη εϊς τά μέρη τής Εύρώπης, είς Μακεδονίαν. Ό Γερμανός έ ίσ τ α σ ε καί τότε πάλιν εμφανίζεται ό άγγελος καί τη προτροπή καί του ηγουμένου αύτοΰ ύ π ή κουσεν. Μετά μακροχρόνιον πορείαν εφθασεν είς Χριστούπολιν, όπου Ινεφανίσθη πάλιν ό άγγελος διατάσσων νά ίδρυση ναόν άντίκρυ τοϋ ό ρ 'υ ςΠ α ττολ ας. Πράγματι ήγέρθη διασχίζων τήν πεδιάδα τώ ν Φ ιλίππω ν και είς άπόστασιν 50 σταδίων άπό Δράμαν, είς τάς έκβολάς τοϋ Πάνακος π οτα ­ μού, ήργάσθη έπΐ τρία έτη ίδιοχείρως καί κατεσκεΟασε ναόν έπ ’ όνό,,ατι τής Θεοτόκου. (Πλησίον Άμφιπόλεως σφζονται έρείπια τοϋ ναοϋ τοϋ Γερμσνοϋ, δεικνύμενα Οπό τω ν κατοίκων). Α λλά τότε ένεφανίσθη διά Τρίτην φοράν ό άγγελος, λέγων ότι τό ύποδειχθέν όρος δεν είναι έκεϊνο, άλλά τό άντικρινόν, τό οποίον όνομάζεται «Ματικία» = (Παγγαϊον) κατά τόν Η ρόδοτον, καί ότι έκεϊ πρέπ=ι νά κτίση ναόν. Α μέσως ϋπηκουσε καί μεταβάς είς Τζερνίσταν έπληροφορήθη διά το όρος Ματικία. Έκεϊ έφιλοξενήθη Οπό χωρικων καί τήν επαύ­ ριον συνοδευόμενος Οπό χωρικοϋ μετέβη είς τό όρος, όπου παρέμεινε τρεις ήμέρας μόνος επισκοπών. Επανήλθε είς τό χωρίον, έπρομηθεύθη πέλεκυν καί δίκελλαν άπό άγρότην καί μετέβη είς τό όρος καί ήρχισε νά σκάπτη θεμέλια διά τόν ναόν. Κατά τήν Ικσκαφήν άνευρίσκει τρεϊς σταυρούς· τού­ το διαφημίζεται είς τά περίχωρα καί πλήθη χριστιανών συρρέουν είς προσκύνησιν των σταυρών, διά των όποιων ό μοναχός έπετέλει πολλά θαύματα. Κατ’ αύτόν τόν τρόπον συνεκεντρώθη χρηματικόν ποσόν άπό χρι­ στιανούς καί ό όσιος ένθαρρυνθείς προσεκάλεσε τεχνίτας διά τήν περαιτέ­ ρω οίκοδομήν τοϋ ναοϋ άντί 100 χρυσίνων. "Οταν δέ έτελείωσεν 0 ναός, δ δσιος μόνον 10 χρυσίνους εϊχε καί διά τοϋ το υβρίζεται Οπό τω ν τεχνι­ τών, δένεται καί όδηγεΐται είς Δράμαν. Καθ’ δδόν δύο άρχοντε5 το ϋ Βυ­ ζαντίου Νικόλαος καί Νεόφυτος, μεταβάντες ;.ς πρέσβεις είς Τριβάλλας (Τριβαλλοί = Ιθνος Θρακικόν μεταξύ Σόφιας - Σαύου) πληροφορούνται τά καθέκαστα, πληρώνουσι τούς 90 χρυσίνους είς τούς τεχνίτας καί άπολύουν τόν δσιον. Έκεϊθεν οί άρχοντες συνεχίζουν τό ταξείδιόν τω ν Ιρχονται είς Βυ­ ζάντιον Ικτελοΰν τήν άποστολήν τω ν καί, άφοϋ έπώλησαν τήν περιουσίαν των, ήλθον είς τήν Μονήν πρός συνάντησιν τοϋ όσίου, κατετάγησαν μο­

-2 0 ναχοί, διέθεσαν ολόκληρον τήν περιουσίαν των καί έπεδόθησον είς οίκοδομάς κελλίων καί πλουτισμόν της Μονής/Όταν δέ ό Γερμανός ιτροείδε τό τέλος τής ζωής του, άνεκήρυξε διάδοχόν του τόν Νεόφυτον καί άπέθανε τήν 22 Νοεμβρίου, διτότέ τελείται καί ή μνήμη του. Έ κ τών ανωτέρω καταφαίνεται ότι πρώτοι κτήτορες τής ‘Ιερας Μονής Είκοσιφοινίσσης είναι ô όσιος «Γερμανός, ό Νεόφυτος καί ό Νικόλαος, ώς καί ό Μητροπολίτης των Φιλίππων Σώζων, ό όποιος ασφαλώς ενί­ σχυσή τήν ϊδρυσιν τής ώς άνω Μονής διά λόγους Θρησκευτικούς.

Οί δύο κτήτορβς tfjç Μάνης, όσιος Γερμανός καί Διονΰοτοϊ' Πατριάρχης Κω\ΓλΒ<ος

'Ο δεύτερος κτήτωο τής Μονής. Δεύτερος κτήτω ρ τής άρχαιοτάτης ταύτης Μονής âv Μακεδονία θεωρείται ό Διονύσιος γεννηθείς είς Δημητσάναν τής Γορτυνίας κατά τάς άρχάς τής ΙΕ' έκατονταετηρίδος, μαθητεύσας παρά τ φ Μάρκω τω Εύγενικωτής Εφέσου καί Πατριαρχεύσας είς οίκουμενικόν θρόνον τής Κων)λεως. (Βιογραφίαν βλέπε άγιου είς Συναξάριον, Ακολουθίαν του άγιου). Ό Διονύσιος μετά τήν πρώτην Πατριαρχείαν του, διαρκέσασαν ?πί 6 2τη. μέχρι του 1478, κατέφυγεν είς τήν Μονήν. Τ6 Ϊτος 1493 καλεί­ ται τό δεύτερον ίπί τόν Πατριαρχιακόν θρόνον καί μετά 2 ?τη άποσύρέται πάλιν είς τήν Μονήν, όπου καί ετελεύτησεν άνακηρυχθείς ύπό τής έκκλησίας μας άγιος, τα δέ άγια λείψανά του φυλάσσονται μέχρι σήμε­ ρον εις τήν Μονήν, καί ή Μονή πανηγυρίζει τήν μνήμην αύτοϋ τήν 23 Νοεμβρίου. Τό όνομα τής Μονής είναι στενότατα συνδεδεμένον μέ τόν Διονύ­

-2 1 σιον A', ό όποιος, παρητήθη τοΰ θρόνου καί έμόνασευ είς την Μονήν άπό του Ιτους 1478 - 1495. Τούτο μαρτυρεΐται και άττό τήν κατω τέρω στρο­ φήν του Κυρίλλου Λαυριώτου (ΆΘήναι 1877 σελ. 2 1 ). «Καί άπελβώ ν ήσύχασεν tv τ ιν ι μονυδρίω Κασφοινίτσα δ λ έ γ ετ α ι καί εύρίσ κετα ι ί τ ι èw Μακεδονίςι καλώς τ ο ΰ Δράμας Έ τταρχίςι».

Τό έτος 1819 έξεδόθη καί ακολουθία μετά κανόνος είς τόν άγιον Διονύσιον Οπό τοΰ Πατριαρχικού Τυπογραφείου είς τόν Κανόνα δέ τού­ τον προσέθεσα καί άλλα τροπάρια έλλείποντα είς προγενεστέρας άκολουΘίας, εΙλημμένα άπό Περιοδικόν «'Εκκλησιαστική άλήθεια» τόμ. ΚΔ' σελ.

322 Κων)λις, 1904. ‘Ιδού πώς περιγράφει τάς άρετάς τοΰ Διονυσίου ό Μαλαξός : «"Ήτον δέ τούτος ό Πατριάρχης τέλειος είς τήν άρετήν καί πεπαιδευμένος τήν κολογερικήν, όπού δεν ήταν άλλος ώσάν αυτόν. Ένήστευε δέ πολλά καί όλην τήν νύκτα ή τον άγρυπνος είς προσευχήν καί όταν ήθελε νά π άγη είς τίποτε Οπόθεσιν τής έκκλησίας ποτέ δέν εκαβαλλίκευε, μόνον πεζός έττήγαινε καθώς ήτον καί ϋπέργερος». Περί αύτοϋ δέ λέγει καί ό Γεδεών τά έξής · «Τόν τοιοϋτον βίον καθόλου, τόν ευσεβή καί ένάρετον, εχουσα ύπ* δψιν καί ή έκκλησία μας κατέταξεν Διονύσιον Α' έν τ ώ χ ω ρ φ τών άγίων, τής μνήμης αύτοΰ άγομένης τή 23 Νοεμβρίου έν τή Ίερα Μονή Κοσινίτζης, τής όποίας έγένετο δεύτερος κτήτω ρ καί έν ή εύρηται καί τό ΐερόν αύτοΰ λείψανον, πλήν τε­ μαχίου τινός δοθέντος τό 1881 εϊς τήν έν Ά γ ίω Ό ρ ει σκήτην τοΰ 'Αγίου Άνδρέου» Π ε ρ ι γ ρ α φ ή

τής

Μονής .

’Ανερχόμενοι έκ Κρομύστης, διά νά ίδωμεν τήν Μονήν, πρέπει νά ιτροχωρήσωμεν μέχρι σχεδόν τώ ν προπυλαίων αύτής, όπου παλαιότερον γέρων σεβάσμιος μοναχός έφύλαττε τόν μέγαν Ίστορικόν Πυλώνα, φέρων τόν μοναχικόν σκοΰφον. Μέγα και ύψηλόν περιτείχισμα περικλείει τήν Μονήν καί είς τό μέσον ύψοϋται μεγαλοπρεπής ναός Βυζαντινού ^υθμοΰ, ό οποίος έμφανίζεται αύτομάτως λ ό γ φ τής έν κοιλώματι θέσεως τή ς Μονής. ΠρΙν είσέλθωμεν είς τήν κεντρικήν πύλην της Μονής, βλέπομεν άριστερά τοΰ περιτειχίσματος, έπ! λιθίνου στασιδίου, τήν έπιγραφήν «Διά δαπάνης X " Αντωνίου έκ Δράμας κ .λ.π .» άνωθεν δέ τής πύλης εϊναι έζωγραφισμένη ή Θεοτόκος μετά τοΰ Θείου βρέφους. Τό σύνολον τώ ν οικοδο­ μών, (σήμερον κατερειπωμένων), διαιρείται είς δύο τμήματα, τ ά όποΤα συγκοινωνούν διά τής μεσαίας καλουμένης πύλης καί περιελάμβανε ύπέρ τά έκατόν κελλία. Καί τό μέν πρός τήν εξωτερικήν πύλην τμήμα διετίθετο είς φιλοξενίαν τών προσερχομένων π ιστώ ν κατά τάς Πανηγύρεις, τό δέ έσωτερικόν λεγόμενον μοναστή ριον, περιλαμβάνει τό 'Ηγουμενεΐον, τό οποίον άνηγέρθη κατά τό έτος 1946, μέ αϊθούσας ύποδοχής καί ύπνοδω_

^22μάτια, 12 τόν άριθμόν, τόν καθολικόν ναόν των ΕΙσοδίων, τό άγίασμα τής Παναγίας, παρά τό παρεκκλήσιον τής Α γίας Βαρβάρας, τό κωδωνοστάσιον, πίδακα (δεξαμενήν έξωθεν τού ναοϋ είς την αύλήν) καί ?να οίκη­ μα είς τήν Νοτιοανατολική ν πλευράν, κτισθέν κατά τό έτος 1957. Τό τελευταΤον τοΰ το οίκημα έκτίσθη διά συνδρομών πολλών χ ω ­ ρίων, σύγκειται δέ έκ 10 δωματίων, τά όποια διετίθενται είς τήν φιλοξε­ νίαν τών προσκυνητών τώ ν κάτωθι κατά σειράν χωρίων 1) Ά χλαδοχωρίου Σιδηροκάστρου, 2) Φρείξον Παπαχρηστίδου έκ Πραβίου (διαμένοντος είς Αμερικήν) 3 ) Νικησιάνης, 4 ) Παλαιοχωρίου, 5) Δοξάτου, 6 ) Ά λιστράτης, 7) Πετροΰσης, 8) Κορμίστης, 9 ) Βιτάστης καί τό 10 προορίζεται δι’ έκκλησίαν. Τό ετερον τμήμα άποτελεΐται άπό έρειπωμένα οΙκήματα, σταύλους διά τά ζφ α τής Μονής ώς καί τών προσκυνητών, καί είς τό μέσον τής αυλής ευρίσκεται κυκλοτερής δεξαμενή καλλιτεχνική με διαφόρους -παρα­ στάσεις ζώων καί πτηνών.

Ή Μονή προ της πυριτολήσεως ΰπό των Βουλγάρων.

ΕΙςτήν βόρειον πλευράν, όπισθεν του ‘ Ηγουμενείου, ευρίσκεται τό κοιμητήριον μέ έσχάραν, ένθα τοποθετούνται τά όστα, καί μικρός ναός είς τιμήν τώ ν Α γίω ν Αναργύρων, όπου κατά τά Σάββατα τής θερινής έποχής τελοΟνται λειτουργίαι κατά τήν μνήμην τών 'Αγίων. Δυτικώτερον του κοιμητηρίου ευρίσκονται τά έρείπια τοΰ « Ό σ π η τίου τώ ν π τω χ ώ ν», όπω ς ελέγετο, καί έμπροσθεν τής Μονής ό κήπος μέ τήν τερπνοτάτην ποικιλίαν του έδάφους καί μέ έρείπια άρχαίου ύδρομύλου μετά δεξαμενής. Εΰσκιόφυλλος καί άγέρωχος πλάτανος άπλοΰται έξω τής Μονής, τλησίον τοΰ οποίου εύρΐσκεται οίκημα μισθούμενον διά καφενειον και βέει

-2 3 4 πλουσιωτάτη πηγή ΰδατος. Έξωθεν τοΟ περιτειχίσματος τής Ν.Α. πλευράς της Μονής ίκτείνεται μέ/ας λειμών (λειβάδι) μετά καρύων καί είς τήν σχηματιζομένην κορυ­ φήν (πρός δρόμον Νικησιάνης) εύρίσκεται άρχαιος Ανεμόμυλος, ώς Αρχαί­ ας πύργος, δρώμενος έκ της πεδιάδος τών Φιλίππων. Είς άπόστασιν δλίγων μέτρων εύρίσκεται τό στασίδι ον της Πανα­ γίας, όπου κατά τήν παράδοσιν συνετελέσθη τό θαύμα τής Αχειροποιή­ του, ίπΐ έποχής Γερμανού, πρώτου κτήτορος της Μονής. Τέλος, είς άπόστασιν 3 ώρών Άν. τής Μονής εύρίσκεται ή «άσκητόπετρα», φυσική καί όλως Ακατέργαστος, ή όποΐα έξακολουθεϊ, ώς βεβαιουσι, μέχρι Λακκοβικίων καί 'Αγίου ΔημητρΙου Νικησιάνης. Έκεϊ Α­ σφαλώς εζησαν ο! πρώτοι μοναχοί καί σήμερον χρησιμεύει ώς προσκύνη­ μα. ΊδΙως τάς γυναίκας έλκύει ό έν αύτη γαλακτίτης λίθος, τόν όποιον μεταχειρίζονται ώς φάρμακον κατά τής στειρώσεως καί τής έπισχέσεως τού γάλακτος.

11 επιγραφή τον Ναοΰ της Μονής Ό σωζόμενος ιερός ναός τών ΕΙσοδίων τής Μονής Είκοσιφοινίσσης είναι έπέκτασις παλαιού ναοΰ, καθώς μαρτυρεϊται Τούτο άπό τό ‘ίερόν Βήμα, τό όποιον ΑνΑγεται είς τόν I αΙώνα, Ιπερατώθη δέ τό §τος 1846. Ό παλαιότερος ναός τού όποιου τά θεμέλια φαίνονται πρός τό μέρος του Ίεροϋ, κατεστράφη τό 1507 κατά τήν μεγάλην τότε καταστροφήν.

■■Ο

Ναός των Ε ίσ ο δ ίω ν .

Ό νυν ναός είναι Βυζαι/τινοϋ £υθμοϋ, περίκομψος καί περικαλλής

-2 4 καΐ ά ν ι σ τ ο ρ η μ έ ν ο ς ( = έζωγραφισμένοξ) έσωθεν καί έξωθεν διά τοι­ χογραφιών νεωτέρας τέχνης, άλλα λίαν επιμελημένης. Τό σχήμα είναι δμοιον μέ βασιλικήν μετά δύο τρούλλοον μεγάλων καί δύο μικροτέρων είς σχήμα Σταυρού. Α1 διαστάσεις τοϋ ναού έξωτερικώς είναι 19,60X 20 μ. t 2 ,3 0 τής κόγχης τοΰ Βήματος = 1 9 ,6 0 X 2 2 ,3 0 μ. Δι’ έξωτερικών κιόνων μαρμαρίνων σχηματίζεται είς σχήμα « Π » έξωνάρθηξ μέτρων 2,30. "Ετερος έττίσης έσωνάρθηξ 2 μέτρων σχηματίζεται διά τοίχων είς σχήμα έπίσης « Π ». Τό έσωτερικόν τού ναοΰ, ήτοι ό κυ­ ρίως ναός, μέ τόν σχηματισμόν τών ναρθήκων περιορίζεται είς 10 μ. X 7,40 μ , εκτεινόμενος παρά τά άυαλογεϊα είς κόγχας εκατέρωθεν 2 μέτρων, σχηματίζων Σταυρόν εσωτερικώς μετά τής κόγχης τοΰ Βήματος. Οΐ τροϋλλοι υποβαστάζονται ύπό τεσσάρων μεγάλων μαρμαρίνων κιόνων ύψους 7 περίπου μέτρων. Είς τόν μεγάλον Άνατολικόν τροϋλλον είναι έζωγραφισμένος ό Παντοκράτωρ, είς δέ τόν Δυτικόν μεγάλον ή Π λ α τ υ τ έ ρ α τών ουρανών. Ύπερθεν τής στέγης πλησίον τοϋ μικρού τρούλλου έναντι τοΰ εξώστου του Ηγουμενείου διακρίναμεν μικράν κυπάρισσον πολλών ετών, διατηρουμένην ώς έκ θαύματος καί μετά τόσας καταστροφάς τής Μονής. Είς τό Ίερόν Βήμα, έν δεξιφ: τής Νοτίου πύλης, ύπάρχει τό κηροφυλάκιον (άσπαστήριος οίκος άλλοτε) καί έν συνεχείς ύψοΰται λιθόκτιστον μεγαλοπρεπές κωδωνοστάσιον. Είς τήν είσοδον τής Βορείου πύλης τοΰ Βήματος ύπάρχει τό σκευοφυλάκιον, τοΰ οποίου ή είσοδος είναι κατεσκευασμένη κατά τοιοΰτον τρόπον, ώστε είναι αδύνατον κανείς νά Οποπτευθη περί αύτοϋ. Τοΰτο εί­ ναι προσιτόν μόνον είς έντεταλμένον. Άποτελεΐται δέ τοΰτο έκ δύο ορό­ φων συνδεομένων διά κλίμακος λίθινης. Είς τόν άνω όροφον υπάρχει καί μυστική κρύπτη. Έκεϊ έφυλάσσοντο δλα τά κειμήλια τής Μονής, τά όποία έσύλησαν οί Βούλγαροι κατά τό έτος 1917 (βλέπε χρονολ εκθεσιν). Είς τήν Β.Δ. γωνίαν τοΰ έσωνάρθηκος υπάρχει κοχλιοειδής (έλικοειδής) κλϊμαξ, ή όποία συνδέει τά λεγάμενα κατηχουμενεϊα ή υπερώα (σήμερον γυναικωνίτης). Είς τήν Βόρειον πλευράν τοϋ ΰπερφου ύπάρχει έτερος ναός τιμώ­ μενος έπ’ όνόματι τοΰ 'Αγίου Διονυσίου, κτήτορος τής Μονής, είς δέ τήν Νότιον πλευράν έτερος ναός τής Ύψώσεως τοΰ Τιμίου Σταυρού. ’Αμφότεροι οί ναΐσκοι είναι διαστάσεων μήκους 7 X 4 πλάτους. Είς τό καθολικόν τού ναοΰ ύπάρχει έξαιρετικόν ξυλόγλυπτον τέμπλον θαυμααίας τέχνης, κατασκευασθέν υπο Χίων τεχνιτών το έτος 1781 - 1803, ήγουμενεύοντος Σωφρονίου, τό όποιον χωρίζει τό βήμα άπό τόν κυρίως ναόν. Είς τό άνεκτίμητον κεχρυσωμένον εϊκονοστάσιον ύψουται καί ή Αχειροποίητος εί­ κών τής Ύπεραγίας ήμών Θεοτόκου, ή όποία, δτε ό Γερμανός ήθέλησΐ νά ζωγραφίση αύτήν, έσχίσθη καί σήμερον είναι τεχνικώς ήργυρωμένη καί ή μόνη ή τις διεσώθη έκ πυρκαϊάς, τήν όποίαν άλλοτε κατά πονηρούς χρό­

-2 5 νους κακοττοιά στοιχεία έπροξένησαν. Ά λλα ς μεγάλας φορητάς εΙκόνας επί τοΟ τέμπλου διακρίνομεν τήν Ζωοδόχον Πηγήν και τά Εΐσόδια, επίσης τοΰ Ίη σ ο ΰ Χ ριστού καί τοΟ Τιμίου Προδρόμου μέ σκελετωμένος χεϊρας μετά τοΟ όσίου Γερμανού, κτήτορος τής Μονής.

Τό Ίερόν Βημα τού ΝαοΟ των Είοοδίων Γ Atôivoç'

Πλησίον του χορού το υ δεξιού άναλογείου εύρίσκεται ô Δ εσ π ο τικ6ς Θρόνος κεχρυσωμένος ώς τό τέμπλον ξυλόγλυπτος. Αξιόλογος έπίσης είναι ή κεντρική ώραία π ύλη μέ κομψοτέχνημα τταριστωσα τήν Θεοτόκον μέ αγγέλους, φέρουσα είς τ ό κά τω μέρος χρο­ νολογίαν 1799.

-2 6 Τ ο ι χ ο γ ρ α ф ί α ι

Ή Ισωτερική καί έξωτερική διακόσμησις τοΟ ναοΰ έγένετο μετά πολλής φιλοκαλίας καί ικανού πλούτου ύπό τοΰ Μολδαυοΰ ζωγράφου όνόματι Ματθαίου. Είς τόν έξωνάρθηκα καί δεξιά της είσόδου παριστώνται : Ό "Αγιος Διονύσιος, ό όσιος Γερμανός, ό Σωφρόνιος ό Ιεροσολύμων καί ό Άνδρέας Κρήτης. ΕΙς τά άριστερά ο! άρχοντες Νικόλαος καί Νεόφυτος καί ό Μωϋσης ό Αίθίοψ. “Ανωθεν τών τριών Θυρων του έξωνάρθηκος παριστωνται 1) Τά ΕΙσόδια, 2) Α σπασμός Θεοτόκου και Ε λισ ά β ετ καί 3) ή Γέννησις της Θεο­ τόκου. Είς τούς θολίσκους του έξωνάρθηκος οΐ άγγελοι μετά σαλπίγγων καί διάφοροι άλλαι συμβολικοί παραστάσεις εκ τής Άποκαλύψεως. ΕΙς τόν έσωνάρθηκα παριστωνται σκηναί έκ τοΰ Ακαθίστου ύμνου καί διάφοροι άλλαι παραστάσεις έκ τής Π. καί Κ. Διαθήκης. Τέλος, είς τόν κυρίως ναόν παρατη ροΟμεν είς τήν δεξιάν κόγχην του άναλογείου τοιχογραφίας τοΰ 'Α γ. Δημητρίου, Νέστορος, Θεοδώρων Τύρωνος καί Στρατηλάτου, είς δέ τήν άριστβράν κόγχην του άναλογείου τοιχογραφίας του ‘Αγίου Γεωργίου, 'Αγίου Μερκουρίου, Μηνά ΤΤέρσου καί Ια κώ βου ΤΤέρσου. Είς τόν τοίχον τοΰ έσωνάρθηκος καί του κυρίως ναοΰ υπάρχουν ΤΟιχογραφίαι τώ ν μοναχών 'Αγίου Αντωνίου, Παχωμίου, Σάββα, Ευθυμίου,’ Θεοδοσίου Κοινοβιάρχου καί άλλων. Ή ζωγραφική είναι κάπως καινοφανής, συνήθης εις μοναστήρια. * Ε π ι γ @ η ψ α ί

ΓΤρό τή ς εισόδου πρός τό ‘Ηγουμενεΐον, άκριβώς είς τήν είσοδον της μέσης πύλης, υπάρχει άντρον ύπόγειον, είς τό όποιον εύρίσκεται δεξαμενή ύδατος ήγιασμένου «άγίασμα», είς τήν όποίαν κατέρχεται κανείς δια κλίμακος έννέα βαθμίδων. “Ανω τής είσόδου ύπάρχει τοιχογραφία τοΰ όσίου Γερμανού, κτήτορος της Μονής, καί πλησίον αύτοΰ της Θεοτόκου, είς μικρότερον σχήμα καί έκατέρωθεν αύτών δύο άγγελοι παραστάται μέ τήν έπιγραφήν : «Γερμανέ, π ιστότα τε δοΰλε τοΰ μονογενούς μου υίοΰ, ύπαγε είς τά μέρη Μακεδονίας καί κτίσον μοναστήριον»- “Ανωθεν δέ της έπιγραφής τού της άγράμματος άγιογράφος μοναχός θέλων νά δηλώση τό έκ τής παραδόσεως όνομα τοΟ κτήτορος τής Μονής καί τόν χρόνον τής ίδρύσεως αύτής εγραψε : «Θαύμα ΘεΓον ?δειξεν ή Θεοτόκος κόρη διά τοΰ κόσσιφος πουλίου, φανερώνουσα τούτο το ύδωρ όπερ σκάπτων Γερμανός ό άγιος κτήτω ρ άνεδόθη κάτωθεν είς θαύμα μέγα, κατά τό 2τος 518». Ε π ίσ η ς ύπάρχει στίχος έξάμετρος άνωθεν τής θύρας τοΰ κωδωνο­ στασίου, μνημονεύων τά δνόματα Νικολάου Δούμπα έκ Βογατσικοΰ, Θεο­ δώρου Ραφαήλ καί Αναστασίας, ot όποιοι κατέβαλον τήν δαπάνην τής

—2 7 —

οικοδομής τού κωδωνοστασίου καί ?χων οΰτω : «θέσκελον Ιργον έοϊσι πραττίδεσι ρέξα; β δέρκεις Νικόλαος Λούμπας ξύν τε Δάμαρτι δου Ή δ’ αδ θεοδώρω Ραφαήλ <4μ Άναστασίη ye χάλλιπεν έσσομένοΐξ άφθιτον τοίο κλέος 1838».

I ( ! !

Είς Γυναικωνίτην (άλλοτε κατηχουμενεΐον) του καθολικού ναοϋ εΰρίσκεται μαρμάρινου κυκλικόν άνάγλυφον, τό οποίον παριστφ πωγωνοφόρον άνδρα καί γυναίκα πεπλοφόρον (έποχής Ρωμαιοβυζαντι νης), των όττοίων τ ά πρόσωπα είναι κάπως δυσδιάκριτα ένεκα της φθορδς, άνοτγινώσκεται τταρά τήν κεφαλήν του άνδρός δεξιά ή έξης έπιγραφή :

ζ qc I μο c Η РОДО ΤΟ Υ * OK AI Ο N

ί Παρά τήν κυκλικήν δ έ βάσιν: νικη δ ι ο ν υ ς ι ο υ Κατά μαρτυρίαν δέ ήγουμέναυ τό άνάγλυφον μετεφέρθη έκ Θάσου, όπου ή Μονή έκέκτητο μετόχιον. ‘Ετέρα έπιγραφή, έπίσης διασωθεΐσα έπΐ τεθραυσμένης ττλακός, φέρει I στίχους εϊς τόν τάφον κΰρ Αθανασίου Μητροπολίτου Δράμας, ένταφια1 σθίντος είς τήν Μονήν έχουσα οΰτω : Ποίημα θεοφάνους Μητροπολίτου Σερ... Εΰβεβίης Ίερόν στόμα είδ' άρετων ό κρα... Καί σοφίης τό καλόν βάρβυτον Αθανάσιον Μακεδονία ένθάδ’ έχει] [νέει πορτητρόφος Καλύπτει μικάον ποιμένα. φεΟ δράμα : *■}· ΐτους ζρις Ινδ. 5' ήτοι 1608

Τό 1570, έπΐ ήγουμενείας Βησαρίωνος, άνηγέρθη παρεκκλήσιον είς Γ στασίδιον της Παναγίας, είς άνάμνησιν τ_>0 λαβόντος ένταΰθα χώραν I θαυματουργήματος, ‘Η έπιγραφή έχει οΰτω : c UAPXO Y Β 3Α Ν ϊΡ Ο Υ Τ Ο Υ ΠΟ ΛΗ ΤΟ Υ Η ΓΟ ΥΜ ΕΝ Ε* BO N TO C K Y P B lC A P IO Y IE P O X

ΕΤΟΣ 80Η (ήτοι 7 0 7 8 -5 5 0 8 = 1 :7 0

I

Τό 1622, ήγουμενεύοντος Βενιαμ ν, έπισκευάσθη τό παρεκκλήσιον ‘Αγίας Βαρβάρας, καί τό 1628, ή πύλη της κυρίως Μονής, ήγουμενεύοντος θεοκλήτου, κατά τήν έξής έπί μαρμαρίνης πλακός, έν τοϊς ήγουμ=νίοις εόρισκομένης, άναγιγνωσκομένην έπιγραφήν: Άνεκαινίσθη ή πύλη τής θείας Ιερδς Μονής καί Σταυροπηγιακής καί Πατριαρχικής τής έπονσμαζομένης κουσΟ διά συνδρομής καί έξόδων καί κόπων το0 τιμιοτάτου καί εύγενεστάτου δρχοντος Κυρ Λουκδ τοΰ Σουρτζί, το 0 έκ πόλεως Σερρών, καθηγουμένου κυροΟ θεοκλήτου Ίερομονάχου, μαστορεύοντος δέ το0 όσιοτάτου έν μοναχοΐς κυρ Μελετίου. Έν έτη έτττακοσ. ίκατοστω τριακοστώ έκτω Έν Μηνί Σεπτεμβρίφ Ίνδικτιώνος Ια.

-2 8 Ή έν τ ή έπιγραφ ή τα ύ τη γραφομένη χρονολογία μένει άκατανόητος. Εϊναι 7 1 3 6 ά π ό κτίσεω ς κόσμου, -ήτοι 7 1 3 6 — 5 5 0 8 *= .1628 μ.Χ. ώς τινες ήρμήνευσαν; Ά λ λ α δέν γράφεται ούτε έπτάκις χ ιλ ιο σ τ φ , ούτε έπ τά κις μόνον, ά λλ’ έπ τα κο σ. ή το ι μέ διά τελείας συγκοττήν τοΟ έπτακοσιοσ τ φ . "θύστε ά ναγνω στέα επ τα κ ο σ ιο σ τω έκ α το σ τφ τρ ια κ ο σ τφ έκτω , τό όττοϊον έπίσης ανώμαλον, απίθανος δέ καί ή χρονογία το ΰ 8 3 6 μ.Χ. Τέλος δέ πρός άπομνημόνευσιν τ ο υ γινομένου παραρτήματος της Μονής έπΐ ήγουμενείας X " Κ ωνσταντίου, διά κατάλυμμα τώ ν γυναικών, διό καί «γυναικωνίτης» ώνομάσθη ώ ς καί το ΰ ναού τη ς Ζωοδόχου Πη­ γ ή ς, ύ π η ρ χε έπΐ μαρμαρίνης πλακάς έπιγραφ ή : «Ή τταροΟσα οίκοδομή γ έ γ ο ν ε ν είςτο ύ ς 1818 ήγουμενεύοντος τοΟ ττανοσιωτάτου κυρίου Κωνσταντίου, εκ κώμης Κρούσιβα, ίττιμελείςχ τε καί συνδρομή τοΟ ίδίου καί της πρεσβυτέρας Κσσσάκδρας τη ς οΟσης ÉK κώμης "Ροδολίβι, δι* άνάπαυσιν τώ ν τε ίνθάδε ένασκουντων πάτερων ксс! τώ ν μετ’ ευλαβεΐας καί πόθου προσιόντων προσκυνητών».

"Ετεραι έπιγραφαί άνωθεν τώ ν κιονοκράνων το υ καθολικού ναοϋ μαρτυρούν τή ν π ερ ά τω σ ιν το υ ναού τ ή συνδρομή τώ ν κάτω θι Σερραίων : Δ ημητρίου Ά λέκ α , Μ ιχαήλ Σχοινά, Α να σ τα σίου Νικολάου, Γόσε Σαμό­ λαδά, Κωνσταντίνου Νάκου Τ ζ ο χ α τ ζ ή , κα$ τη ς συζύγου αύτοϋ ‘Ελένης, Ίοοάννου Γεω ρ γίου Σχοινά, Δήμου Δ ημητρίου Σ α α τζή, Σαμολαδαδάδων καί Καφταντζίδου. 'ω σ α ύ τ ω ς άνωθεν τή ς Ε π ιγ ρ α φ ή ς « θα ύ μ α Θειον», έπΐ μαρμαρίνης πλακός άρκούντως εύκρινώς άναγιγνωσκομένη έπιγραφή άναφέρει διά τό άγία σμ α τίής Α γ ία ς Βαρβάρας :

ΖΡΛ Ш 1922

Ά νεκενίστη τη ς 'Αγίας Βαρβάρας ό σκέπος κέγινεν ό βόλος έττί Ιτους ΖΡΛ ήγουμενεύοντος Βενιαμίν *Ιερομονάχου Μάστορις Μελέτιος μοναχός

Τέλος είς έντετοιχισμένην μαρμαρίνην πλάκα είς τό παρεκκλήσιον τοΟ 'Α γ ίο υ Νικολάου ύ π η ρ χ ε ή έπιγραφ ή : Άνεκαινίσθη διά συνδρομής καί έξόδων τοΟ πανιερω τάτου μητροπολίτου Δράμας Ιω ακείμ (7 0 6 3 « 550 8 1555 μ. X .)

Ç § γ'

Σ ιγί λλι α. Ή Μονή έκέκτητο 15 π α τρια ρχια κά σ ιγ ίλ λ ια άναγνωρίζοντα τήν ά γ ιό τ η τα καί τ ό δικαίωμα τή ς Μονής έπΐ τώ ν κτημάτω ν τη ς τα ϋ τα ήσαν : 1) ΤοΟ Πατριάρχου Συμεών το ΰ Τραπεζούντος (1 4 7 4 ) 2 ) Πατρ. Μαξίμου » Μητροφάνους 1567 3) 4 ) ΤοΟ Πατριάρχου Ίερεμίου » 5) Κυρίλλου Λουκάρεως 1628 » Παρθενίου 6) » Κυρίλλου 7) 1670 » Γαβριήλ 8) » τοΟ αύτοΟ 1707 10) » Αθανασίου 9) » Σαμουήλ 1763 12) » Ά γαθαγγέλ ου 11) » 13) Γερμανοΰ 1837 14) » έτέρ. Γερμανού » Κυρίλλου 15) 1857

1488 1574 1661 1703 1709 1828 1853

-

29

-

Κτήματα της Μονής κα'ι Εισοδήματα Ή 'Ιερά Μονή ΕΙκοσιφοινίσσης τιρό του 1474 ή το π λ ο υ σ ιω τά τη είς κτήματα καί μετόχια, ώς άνέφερε τό σιγίλλιον του Πατριάρχου Συμεών, καί ταϋτα ήσαν τ ό άκόλουθα : 1) Σταυροπήγιον 'Α γίου Γεωργίου το υ Δ ιασω ρίτου (Βρανόκαστρον), τοϋ το ϋκειτο κάτωθεν τού Παλαιοχωρίου.

2) Σταυροπήγιον τής Ύ περαγίας Θεοτόκου τή ς Ή λιοκάλλου έν Σέρραις.

3 ) 'Αγίου Γεωργίου είς Βόρισκον Ροδολείβους.

4 ) Μονύδριον 'Αγίας Παρασκ3υής μεταξύ Ροδολείβους Β α λτσίστης.

5) Μ ετόχια εν Θ άσω 10.000 έλαιόδενδρα, άμπελώνες, άγροί καί κήποι.

6) Μ ετόχια εν Κρομύστη (Κοσσύφοις) μετά τινων οίκιών, κήπων, αμπελώνων καί δισχιλίων περίπου άγρών.

7) Μετόχια èv Κιούπ - κίοϊ = , Π ρώτη (πατρίς το υ πατριάρχου Νεοφυτου καί του νυν πρω θ. κ. Κ. Καραμανλή) 300 περ. γαίας, άρκετούς αμπελώνας, οίκίας καί εργαστήρια.

8) Μ ετόχια είς Προβίσταν, 9) Μετόχια είς Ά λισ τρ ά τη ν περί τούς 400 άχρούς, άμπελώνας, ή οποία απετέλει κεντρον εκπαιδευτικής κινήσεως λόγερ άκμασάσης Σ χο­ λής (ή Ά λισ τρ ά τη έχρησίμευε καί ώς β' εδρα Μ ητροπολίτου Δράμας).

10) Μ ετόχια έν ΤαχΙνώ, Κροΰσιβα, Πλεύνα, Πιλοτίντζρ: καί ΒροντοΟ.

11) Είς Νικήσιανην ύδρόμυλον.

12) Είς Νιγρίταν Πανδοχεΐον καί άμπελώνας, 13) Είς Βιτάσταν έλαιόδ;νδρα καί 14) Είς Παλαιοχώριον ελαιόδενδρα. "Ητοι ή περιουσία τής Μονής έξετείνετο ά τό Σουφλίου μέχρι καί τής Χαλκιδικής. "Απασα ή άνωτέρω περιουσία τή ς Μονής άπηλλοτριώ θη κα­ τά καιρούς ύπό του Κράτους. Ή Βιβλιοθήκη καί ή Σχολή τής Μονής Είς τήν Μονήν ύπ ήρχε π λο υ σ ιω τά τη βιβλιοθήκη, άριθμοΰσα περί τούς 1300 τόμους έκ τώ ν οποίων 4 0 0 χειρόγραφα είς μεμβράνας καί χάρ­ την. Τό 1881 δύο χειρόγραφα εύαγγέλια είς μεμβράνας, αναγόμενα είς τόν 0 ' αίώνα, εδόθησαν επ ’ άνταλλαγή είς τήν έν ‘Αγίςρ Ό ρ ει Σκήτην το ΰ ‘Α­ γίου Άνδρέου. Έκτεταμένην καί λαμπράν πραγματείαν περί τή ς βιβλιο­ θήκης τής ΕΙκοσιφοινίσσης έδημοσίευσεν είς τό περιοδικόν τή ς Κων)λεως «ό Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος αύτής» Παράρτημα ΙΖ' σελ. 13 1886, 6 έλλογιμώτατος υφηγητής τή ς Ελληνικής γ λ ώ σ σ η ς έν τ ω Πανεπιστημίφ Πετρουπόλεως κ. Α θανάσιος Παπαδόπουλος Κεραμεύς. Ε π ίσ η ς ό Σεβασμιώτατος Μ ητροπολίτης Φ ιλίπ πω ν Νεαπόλεως καί

-3 0 Θάσου κ. Χρυσόστομος (Χατζή - Σταύρου) κατά τό ϋτος 1902 παρέμεινε έπΐ ενα καί πλέον μήνα είς τήν Μονήν καί κατέγραψε πάντα τά έν τη Μονή Βιβλία, χειρόγραφα, σιγίλλια, χρυσόβουλα κτλ., τά όποια έδημοσίευσεν είς τό Βυζαντινόν Δελτίον βάσει δέ αύτου καί τινών άλλων δημοσιεύσε­ ων μετέβη τό έτος 1923 ό σεβαστός μου καθηγητής τής Βυζαντινής Α ρ­ χαιολογίας τοΰ Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Σωτηρίου, ε!ς Σόφιαν πρός παραλαβήν τών συληθέντων Οπό τών Βουλγάρων κειμηλίων τής Μονής. Αξίζει δέ νά σημειώσωμεν καί τινα χειρόγραφα εύαγγέλια έπΐ μεμ­ βράνης καλλιγραφικώτατα γεγραμμένα μετά βαρυτίμου περιβλήματος διά πολυτίμων λίθων πεποικιλμένων. 'Εν έξ αύτών ύπήρχε είς τήν βιβλιοθή­ κην μέ τήν έξής γραφήν είς τό τέλος κατά τό γνωστόν Βυζαντινόν γραφικόν Ιδίωμα : «Έτβλβιώβη ίν ?τει ÇüirTÇ' μηνί Ίουνίω ζ' θο ΰ τό δώρον Ίωάσαφ ττρον Со (προηγούμενος)» Ή το ι έν Ιτει 6886-5508= 1378 μ.Χ.

Ε π ίσ η ς μεταξύ τής μακρά; σειράς τών χειρογράφων εύαγγελίων καί άλλων Ιερών βιβλίων υπήρχε καί τό έξής χειρόγραφον : Κλΐμσξ Ίωάννου. Έγράφη τό παρόν βιβλίον êv ?τει ξ'ωοδ (6874—5508=1366 U.X.) ύπό Ίωάσαφ 'Ιεροδιδασκάλου. Κατωτέρω δέ ίξή$ άφιερωτική σημείωσή. «Έ γώ ό ταπεινός πρφην πατριάρχης Διονύσιος άφιέρωσα τό παρόν βιβλίον, κηματάρι τή Aylqt καί 0ei<jt μονξ τής Ύπεραγίας μου Θεοτόκου τοΟ Κοσινητζος».

Είς τήν Μονήν μέχρι του 1843 ύπήρχε καί σχολή όνομαζομένη τών κοινών γραμμάτων. Κατά τό έτος τούτο ό Πατριάρχης Γερμανός Δ' διά γράμματος αύτού διέταξε τούς μοναχούς τής Είκοσιφοινίσσης νά άποστείλωσι τούς δοκίμους είς τήν Άλιστράτην πρός καλλιτέραν έκπαίδευσιν. Έ κ το τε ό Μητροπολίτης Δράμας Αθανάσιος ύπεχρέωσε τήν Μονήν νά πληρώνη έτησίαν έπιχορήγησιν είς τήν Σχολήν Ά λιστράτης, Αλλά εν έτος μετά τήν διαταγήν έκείνην τού Πατριάρχου τό 1844, οίμοναχοί ίδρυσαν έν τή Είκοσιφοινίσση Σχολήν Έλληνικήν διά τούς δοκίμους, καί τό έπίδομα έκεΐνο έξηκολούθησε μέχρι τών χρόνων τής παρακμής τής Κεντρικής Σχολής τής Ά λιστράτης. Ή Μονή κατά τό 2τος 1900 έπτώχευσεν, άλλά χάρις είς τάς ένεργείας τού δραστηριωτάτου καί άοιδήμου Μητροπολίτου Δράμας Χρυσο­ στόμου Σμύρνης τοΟ έθνομάρτυρος, Εχοντος διάκονον καί τόν νυν Μητρο­ πολίτην Φιλίππων κ. Χρυσόστομον (Χατζή Σταύρου) διά τής συστάσεως Γεωργικής Σχολής Κοσσύφων (Κρομύστης) Τρεις γεωπόνους, ήνωρθώθησαν τά οΙκονομικά τής Μονής είς βαθμόν τοιουτον ώ στε καί άλλα κτή­ ματα ήγοράσθησαν ύ π ’ αύτής.

■=31-

'Η διά μέσου τών αιώνων μέριμνα της Εκκλησίας. Τοιαύτην άρχαιοτάτην λοιπόν παράδοσιν ϊχει ή Ιερ ά Μονή ΕΙκοσιφοινίσσης καί ώς Σταυροπηγιακή καί Πατριαρχική Μονή έξαρτωμένη έκ του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως πάντοτε έφείλκυσε τήν προσοχήν καί μέριμναν τής Εκκλησίας μας καί τοΟ "Εθνους. Ή άρχαιότης τής Μονής άποδεικνύεται άττό χειρόγραφα τεύχη καί μάλιστα τών Βατοπεδινών μοναχών, κατά τ ά όποΤα άπεστάλη ΰπ ό του Πατριάρχου Κωνσταντίνου ττόλεοος Α ντωνίου (1 3 9 5 ) κατά Μάϊον γράμμα έπιτίμιον πρός τόν καθηγούμενον «τής Σεβασμίας καί Θείας Μονής τής èv όνόματι τιμωμένης τής πανυπεράγνου μου Δεσποίνης καί Θεομήτορος τής έπικεκλημένης τής Κοσινίτζης», έκ τοΟ οποίου πληροφορούμέθα, δτι ή Μονή αυτή ίδρυσε παρανόμως ύδρόμυλον πλησίον τοΰ παρά τόν π ο τα ­ μόν Πάνακα (= Ά γ γ ίτ η ς ) ευρισκομένου ύδρομύλου τώ ν Βατοπεδινών μονα­ χών: ΟΙ μοναχοί «δυναστείς* χρησάμενοι άρχοντική έκτισαν ύδρόμυλον κατά τόν Πάνακα ποταμόν πλησίον ύδρομύλου Βατοπεδινών, έξ ού προήλθεν έλάττωσις τών εισοδημάτων τοΰ Βατοπεδίου». Τ ότε οί Μοναχοί τοΰ Βατοπεδίου, φαίνεται, άνεφέρθησαν είς τόν Πατριάρχην Κοον)λεως Α ν­ τώνιον, δστις διέταξε τό Μ ητροπολίτην Σερρών νά έξετάση καί διαλύση τήν ύφισταμένην διαφοράν. 'Ο Σερρών άπεφάνθη περί κατεδαφίσεως τοΰ ύδρομύλου τής Εΐκοσιφοινίσσης. Οί μοναχοί δέν ύπήκουσαν καί τό τε ό Πατριάρχης Ιγραψε τό έπιτίμιον γράμμα, διά το ΰ οποίου έκήρυττεν αύτούς καθηρημένους καί άφωρισμένους, êàv δέν Ισπευδον νά κατεδαφίσουν τόν ύδρόμυλον. Έτερον έπίσης Ιγγραφον τής Μονής Χιλιανδρίου (1 3 2 0 ) βέβαιοί τήν ΰπαρξιν τής Μονής κατά τόν 1Δ' αΐώνα. Τό ίτος 1474 ό Πατριάρχης Συμεών Α' Τραπεζούντιος έκύρωσε τά ιταλαιά δίκαια τής Μονής καί άνεγνώρισε ώς άνήκον είς αύτήν τ ό Πατριαρχικόν σταυροπήγιον τοΰ 'Αγίου Γεωργίου Διασω ρίτου. Τό 1477 ό Μάξιμος Γ* Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως άνεγνώρισε καί τ ό έν Σέρραις σταυροπήγιον τής Θεοτόκου Ήλιοκάλλου ώς άνήκον είς τήν Μονήν Eiκοσιφοινίσσης. Ιδιαιτέραν μέριμναν επέδειξεν ό Διονύσιος Α' (1467—1472 καί 1489 - 1492). Τό ?τος 1507 κατεστράφη όλοσχερώς ή Μονή. Τότε Πατριαρχική διαταγή άπεστάλησαν Πατέρες έκ τής έν Ά γ ίφ Ό ρ ει Μονής το ΰ Βατοττεδίου καί ανέλαβον τήν διοίκησιν τής ύπολειφθείσης περιουσίας αύτής. Είς αυτούς αποδίδεται καί ή άφαίρεσις τώ ν αύτοκρατορικών χρυσοβούλλων καί πολλών ιστορικών κειμηλίων μεταφερθέντων είς 'Αγιον "Ορος (περί έρημώσεως καταστροφής 1507 όμιλεϊ ό κώδιξ τοΟ μακαρίτου Δα­ μασκηνού). Διά τής παραδόσεως ταύτης έξηγεΐται ή κατά Ιούλιον τοΟ 1853 άπολυθεΤσα Ιπ ιστολή τοΰ Πατριάρχου Γερμανού Δ* το ΰ άπό Δέρκων πρός

-3 2 -

τούς μοναχούς της Μονής τοΰ Βατοττεδίου. ( Ό Γερμανός Δ' έχρημάτισε Μητροπολίτης Δράμας). Ή ίπιστολή εχει οΰτω : «Επειδή διά λόγους τινάς, άφορώντας τήν βελτίονα διεξαγωγήν καί διακυβέρνησιν του έν τή Έτταρχίςί Δράμας κειμένου Ίεροΰ Μοναστηρίου της Είκοσιφοινίσσης, θεω­ ρείται έττάναγκες, ΐνα λάβη ή εκκλησία γνώσιν των διαφόρων αύτοΰ προ­ νομίων καί των κατά καιρούς διατάξεων, Ιτι δέ καί του καιροϋ τής άνεγέρσεως αύτοΰ καί τΙς έστίν ό κτήτωρ αύτοϋ, καί πρός τούτο δέν δύναται νά πληροφορηθη άλλοθεν, είμή άπό των αύτόθι εύρισκομένων χρυσοβούλλων του εΪρημένου μοναστηρίου καί λοιπών έγγράφων, διά τούτο, γράφοντες διά τής παρούσης Πατριαρχικής ήμών επιστολής, έντελλόμεθα καί παραγγέλλομεν τή όσιότητί σας, όπως ποιήσητε καθαρά αντίγραφα όλων των παρ’ ύμΐν εύρισκομένων χρυσοβούλλων καί άλλων έγγράφων той ЧсроО Μοναστηρίου Είκοσιφοινίσσης, άτινα Ιπιβεβαιωμένα έπισήμως θέλετε άποστείλει ασφαλώς ένταΰθα πρός ήμας πρός πληροφορίαν, ώς είρηκα των κατ’ αύτό. Περιμένομεν έν τάχει τήν άποτελεσματικήν σας άπάντησιν, ‘Η δέ του θεοΰ χάρις κτλ.».

1853 Ιουλίου 10 Ά π ό τό| τος 1507 icoS τό 1770 ό βίος τής Μονής παραμένει ά­ γνωστος. Τό Ετος 1655 οΐ μονάχοι προσεβλήθησαν ύπό πανώλους καί εν­ τός έβδομάδος άκέθανον 20. Είς τόν Γ τόμον του Νέου Έλληνομνήμονος σελίς 135, 1913 έδημοσιεύθη έγγραφον άφορών ε!ς τήν Μονήν Είκοσιφοινίσσης καί φυλασσόμενον είς την ι'ίεράν Μονήν 5ηροποτάμου Α γίου Ό ρους ύπό τίτλον «Γράμμα σιγιλλιώδες τής Ίερας Μονής Κοσινίτζης». Κατά τόν 1Ζ' αίώνα βλέπομεν τήν Μονήν έχουσαν ύποθέσεις είς τό έξωτερικόν. Πράγματι τ ω 1632 εύρίσκεται είς Παρισίους χάριν ύποθέσεως τής Μονής Είκοσιφοινίσσης ό προηγούμενος αύτής θεόκλητος, ό οποίος έπωφελούμενος τής έκεϊ διαμονής του Ιγραψεν έπιστολήν πρός τόν Δοΰκα τής Σαβοΐας προτρέπων νά άπελευθερώση την Ιδιαιτέραν του πατρίδα Κύπρον : « . . . . Είς τούς καιρούς σου νά κάμης ένθύμησιν νά τούς έλεημονηθης καί νά τούς έβγάλης (τούς Κυπρίους) άπό τά χέρια των Αγαρηνών καί θέλουν Scrriv πάντοτε σκλάβοι σ ο υ . . . έπειδή καί ήρτα έδώ είς τήν Φράντζαν είς τό Παρίσι διά κάποιον σερβίτζιον τοΰ Μοναστηρίου. . . » Τό 1770ό ‘Ηγούμενος Σωφρόνιος, ό άναδειχθείς έκτω ν δραστηριωτάτων, άνήγειρεν έκ θεμελίων τήν Βόρειον πλευράν τής Μονής, κατεσκεύασε τό ώραΐον μαρμάρινον άναβρυτήριον καί έπλούτισε τήν Μονήν διά πολλών άναθημάτων καί τοΰ τέμπλου. Μετά τόν Σωφρόνιον άνεδείχθησαν Ικανοί καί δραστήριοι Ηγούμε­ νοι ό Κωνστάντιος (1806), ό όποιος έγνώριζε τήν Ίατρικήν, άποκτήσας τήν εύνοιαν τοΟ Τούρκου Διοικητοΰ. Τόν Κωνστάντιον διεδέχθή ό X " Ά νανίας, ό οποίος έδώρησε καί τά δύο άναλόγια τών χορώ ν μετά τούτους άνήλθεν ό Κύριλλος, δτε ή Μονή, κατηγορηθεϊσα έπί παραβάσει τών κει­

-^ 33μένων νόμων τοΰ κράτους, ύπέστη τάς συνεπείας αύτής. Έ ν συνεχείς Εχομεν ήγουμένους τόν Ανδρόνικον, X ” Άνανίαν Β', ΤΤαγκράτιον, Άζαρίαν καί Με­ λέτιον. Μεγάλην συμβολήν ίπίσης ?χει ό προηγούμενος Αντώνιος Χατζής ό έκ Δοξάτου, ό όποιος επεσκεύαζε τόν ύδρόμυλον της Μονής παρά τόν Πάνακα ώς καί οΐ Μητροπολϊται Σερρών Γεννάδιος καί Αρσένιος, οΐ Δρά­ μας Ιωακείμ καί Νεόφυτος καί ό Ζιχνών Ιάκωβος, οΐ όποιοι άνεγράφοντο ώς άνακαινισταί καί κτήτορες της Μονής άπό τής άνασυστάσεώς της. Ό Δράμας Ιωακείμ Ιδίαις δαπάναις άνακαίνισε τά ηγουμενεία μετά τού παρεκκλησίου ‘Αγίου Νικολάου, ό Ζιχνών■ Ιάκωβος έπΐ ήγουμενείας Γαλακτίωνος άνεκαίνισεν έκ βάθρων τό ίερόν τοΰ ναοΰ Î6l<jt δαπάνη, τό όποιον έζοογραφήθη δαπάνη τοΰ Νευροκόπου Δανιήλ καί ό Φιλίπων καί Δράμας Άβέρκιος έπλούτισε δι’ αγοράς Ικανών άγρών τό 1628 τό μετόχιον τής Μονής τής Βοδιόστας. Διά τής καλλιεργείας τών γραμμάτων ή Μονή άπέσπασεν τάς εύλογίας τών Πατριαρχών, όπως τοΰ Μητροφάνους Γ' τοΰ άπό Καισαρείας, ό όποιος έπεσκέφθη τήν Μονήν το 1570. Έ πίσης ό Ιερεμίας Β' ό άτιό Λαρίσης έθέσπισε τόν κοινοβιακόν βίον αύτής τό 1573. ‘ίϋσαύτως δέον νά ΐξαρθή ή μέριμνα τών Πατριαρχών: 1) Κυρίλλου Λουκάρεως, 2 ) Γαβριήλ Γ τοΰ άπό Χαλκιδόνος, 3) Παρθενίου Δ' το ΰ Μογιλάλου, 4 ) Καλλινίκου Β' του ’Ακαρνανος, 5) Νεοφύτου τοΰ Ε’·; 6) Αθανασίου τοΰ Ε', όστις τό 1709 διά σιγιλλίου στηριζομένου έπί τοΰ προκατόχου του έπεκύρωνε τά δικαιώματα τής Μονής, 7) Σαμουήλ του Χατζερή καί 8) Νεοφύτου τοΰ Η' τοϋ έκ Ροδολείβους, δστις καί τά π ρώ τα γράμματα ίλαβε είς τήν άκμάζουσαν τότε Έλληνικήν Σχολήν τής Μονής Είκοσιφοινίσσης, ύπεστήριξε 'τόσον τήν Μονήν, ώστε άπήλλαξε αύτήν άπό τά δυσβάστακτα χρέη, θεωρούμενος ώς τρίτος κτήτωρ αύτής. ’Από τοΰ 1805 καί έντεΰθεν οί Ηγούμενοι Χρύσανθος (1805), Νε­ κτάριος Κωνσταντινουπόλεως (1806 - 1818), Χατζηανανίας (1818), Κύριλ­ λος (1821 - 1822) καί Βενιαμίν (1833 - 1834) άπετέλεσαν τόν κορμόν τής . Εθνικής άντιστάσεως καί είς τήν Μονήν ώρκισε τούς όπλίτας του ό Έ μ ιμανουήλ Παπάς εκ Σερρών. Έπίσης ό Γρηγόριος ό Ε' ό άπαγχονισθείς ύπό τών Τούρκων, ήλθεν εις τήν Μονήν ώς έξόριστος μετά τήν πρώτην του Πατριαρχείαν όπου παρέμεινε έπί 9 μήνας. Αύτοΰ έσφζοντο τά δικηροτρίκηρα, τά όποία άφιέρωσεν είς τήν Μονήν. Τέλος, τήν 28 Φεβρουαρίου του ?τους 1854, έπί Ήγουμενείας του Παγκρατίου πυρκαϊά άπετέφρωσεν ολόκληρον σχεδόν τήν Δυτικήν πλευ­ ράν τής Μονής καί μέρος τής Βορείου καί τό 1864 ένέσκηψε φοβερά χολέρα. ΟΟτω λήγει ή ένδοξος περίοδος τής ίστορικωτάτης ταύτης Μονής μέχρι τό ίτος 1866 καί τώρα έρχόμεθα νά έξιτάσωμεν έν συντομίςχ τήν νεωτέραν τύχην τής Μονής, ήτοι από τοΰ ?τους 1866 Εως σήμερον.

-3 4 -

Νεωτερα τύχη της Μονής Ή δράσις τη ς Μονής άττ6 τοΰ Ετους 1866 καί Εντεύθεν είναι Εντε­ λώ ς ΕΘνικοΘρησκευτική. Τ 6 Ενδιαφέρον τώ ν Μ ητροπολιτών στρέφεται πρός αυτήν και διά τής καλλιεργείας τώ ν γραμμάτων, κατώρθοοσε νά διασώση τον Ελληνι­ σμόν καί τόν Χριστιανισμόν κατά τά δύσκολα Ετη τά μετεπαναστατικά είς τήν Μακεδονίαν. Ο έθνομάρτυς Σμύρνης Χρυσόστομος άττό τοΰ Ετους 1902 Εως 1912 άγωνίζεται είς όλόκληρον τόν Νομόν Δράμας νά διαφυλάξη τό ποίμνιόν του άπό τούς όνυχας τώ ν Βουλγάρων καί τών Τούρκων. Ιδρύει Εκπ α ι­ δευτήρια, παρηγορει τούς πάσχοντας, βοηθεΐ τούς πενομΕνους. Τό Ενδια­ φέρον του όμως είναι έστραμμένον πρός τήν Ίεράν Μονήν. Έ χ ω ν βοηθόν τ ο υ και τόν νΰν Μ ητροπολίτην Φ ιλίπ πω ν - Νεαπόλεως καί Θάσου κ. Χρυσόστομον (τό τε διάκονός το υ ), ίδρύει Γεωργικήν Σχολήν είς Κρομύσταν μέ τρεις γεωπόνους, ώς άναφέραμεν είς προηγούμενον κεφάλαιον ήνώρθωσε τά οικονομικά τής Σχολής. Έ ν συνεχείς νέοι λαμπροί Μητροπ ολϊτα ι κοσμούν τόν θρόνον τής Μ ητροπόλεως Δράμας, όπως ό 'Α γα­ θάγγελος Β' ό Μάγνητος ( 1 9 1 2 - 1922, όστις συνέγραψε καί Εργον διά τήν Μονήν, ό Λαυρέντιος Β (1922 ^ 1 9 2 8 ) ό Βασίλειος Κομβόπουλος (19351941) καί ό νΰν Μ ητροπολίτης κ. Γεώργιος Μισαηλίδης, οΐτινες Ενίσχυσαν ποικιλοτρόπω ς, ώ σ τε νά διατηρηθή ή ίστορικω τάτη αύτη Μονή. ‘Αλλ* όμως ή έπί 1500 όλόκληρα Ετη Ιστορικω τάτη Μονή άγωνισθεϊσα Επί τώ ν Εττάλξεών της δέν κατώρθωσε νά διαφύγη τήν καταστρεπτικήν μανίαν τώ ν Βουλγάρων, ύπ οστά σα δεινήν καί βάρβαρον λεηλασίαν κατά τ ό Ετος 1917 ύ π ’ αύτών, οΐτινες άπεγύμνωσαν αύτήν κυριολεκτικώς. Δέν άφησαν τίπ ο τε ούτε σιγίλλια ούτε χειρόγραφα ούτε κειμήλια ούτε άγια λείψανα ούτε καί εικόνας. 'Α παντα, ό περιβόητος άρχικομιτατζής τής Βουλγαρίας Πανίτσας μετά τοΰ Αύστριακοΰ 'Αρχαιολόγου Βλαδίμηρου Σίς, Ελεηλάτησαν, συναποκομίσαντες είς Βουλγαρίαν όλόκληρον τόν κεκρυμμένον Θησαυρόν τής Μονής καί τήν ίστορικήν της Βιβλιοθήκην μέ πλείστας περγαμηνάς ιστο­ ρικής άξίας. Κ ατω τέρω παραθέτομεν Εκθέσεις τοΰ το π οτη ρ η τοΰ τής Ίερδς Μ ητροπόλεως Δράμας ώς καί το ΰ Ηγουμένου τής Μονής Νεοφύτου μετά πλήρους καταλόγου ζημιών τή5 Μονής καί τώ ν Μοναχών : Έ ν Δράμφ τή 12 'Οκτωβρίου 1918 Πρός τήν А. Π. τόν Μ ητροπολίτην Θεσσαλονίκης Κον Κον Γεννάδιον ώς Προέδρον τοΰ Σ. Έκκλησιαστικοΰ Α ρχιερατικού Συμβουλίου Είς Θεσσαλονίκην Παναγιώτατε, Οί άπαίσιοι τή ς φυλής ήμών Εχθροί Βούλγαροι ένεργοΰντες πάν­ το τε κατά τάς άγριας όρμάς τής κτηνώδους αύτών φύσεως, Εκτός τής προσ­

-

35

-

βολής τής ζωής τής τιμής καί τής περιουσίας τώ ν δυστήνων 'Ελλήνων τής Ανατολικής Μακεδονίας, άπετόλμησαν οΐ βάνδαλοι νά θέσωσι χεϊρα ίερόσυλον καί επί τής σπουδαίας και Ιστορικής Ι(| Σαυροπηγιακής καί Πατριαρχικής Μονής τής Είκοσιφοινίσσης, ήτις έκτός τής σημαντικής πε­ ριουσίας περιέκλειε καί μέγαν εθνικόν είς χειρόγραφα Ιπ ί μεμβράνης και μή καί άρχαϊα Ιερά σκεύη καί κειμήλια πλούτον. Καθ’ άς κατώρθωσα προχείρως νά συγκεντρώ σω πληροφορίας ή άπογύμνωσις καί ή σύλησις τής είρημένης Ί . Μονής έγένετο κατά τήν κατωτέρω περιγραφήν. Α μέσως μετά τήν καταπάτησιν τώ ν Ελληνικών έδαφών τής Α να­ τολικής Μακεδονίας ύπό τών προαιωνίων έχθρών τής φυλής μας Τούρκων καί Βουλγάρων, στρατός τουρκικός, άφοΰ έπέφερε τόν όλεθρον καί τήν καταστροφήν είς άκμαζούσας κωμοπόλεις τού Παγγαίου καί tôiçc τήν δίς σκληρώς δοκιμασθεΐσαν κωμόπολιν του Δοξάτου, περιεκύκλωσαν τήν *1. Μονήν καί χωρίς νά προβώσιν είς άλλο έκτροπον πλήν το ύ δαρμού ένός ή δύο μοναχών άπήλθον άποκομίσαντες περί τά 500 αίγοπρόβατα. "Ο ,τι ίσεβάσθησαν οί Τούρκοι, τοΰ το άπετόλμησαν ο! Βούλγαροι. Βλαδίμηρός τις Αύστριακός ύπήκοος ύπ ό τήν Ιδιότητα τού άρχαιολόγου επεσκέφθη τήν Μ. Μονήν καί περιεργάσθη τήν Βιβλιοθήκην καί τό Σκευοφυλάκιον αύτής, ούτω δέ κατώρθωσε νά γίνη ένήμερος καί τής τελευταίας κρύπτης, όπου περιεκλείετο ό πλούτος τής I. Μονής. "Υστερον άπό όλίγας ήμέρας σπείρα Βουλγάρων μετημφιεσμένων διά προσω πίδω ν είς Τούρκους, έπΐ κεφαλής δέ έχόντων Γαβριήλ τινα, άλλοτε ύποτακτικόν ένός πατρός τής Ί. Μονής θανόντος ένεφανίσθη πρό τής είσόδου τής Μ. Μονής καί άφοΰ τούς μέν Τούρκους στρα τιώ τα ς έκ τής φρουράς, τήν όποίαν έζήτησαν οί πατέρες παρά του Φρουραρχείου λ ό γ ω τώ ν συχνών ένοχλήσεων, άς ύφίστατο ή Ί . Μονή ύπό τών Μπασιμπουζούκων σ τρ α τιω τώ ν Βουλγάρων άφώπλισεν, τούς δέ δύο Βουλγάρους σ τρ α τιώ τα ς, οΐτινες έφρούρουν τήν είσοδον τής Ί Μονής έδωροδόκησεν, είσήλθεν είς τήν Ч. Μονήν καί περισυνέλεγεν παν δ,τι πολύτιμον καί άνεκτίμητον συγχρόνως ύπήρχεν έν τή Ί. Μονή, ώς λ.χ. μεγάλην π ο σ ό τη τα χρυσού καί άργύρου, όλόκληρον τήν βιβλιοθήκην περιέχουσαν έκτός άλλων χειρογράφων καί 160 τοια ΰτα επί μεμβράνης, βαρύτιμον Άρχιερατικήν στολήν, πολύτιμα Ί σκεύη καί άμ­ φια, δύο μεγάλης άξίας Εύαγγέλια, έξ ών τό εν έπΐ μεμβράνης καί ένδεδυμένον έκ χρυσού, σμάλτου καί πολυτίμων λίθων καί άδαμάντων καί έν γένει παν ότι εύρέθη έν τ φ Θησαυροφυλακίω τής Ί . Μονής, καθώς καί άρχαίους πολυτίμους σταυρούς. Τό περίεργον είναι ότι, διευθύνοντο άμέσως και είς τός μάλλον άποκρύφους είς άπόκεντρα μέρη καί είς τήν στέγην εύρισκομένας κρύπτας, άς οί πλεϊστοι τών πατέρων δέν έγνώριζον καί τούτο όφείλεται καί είς τάς όδηγίας μέν άς ελαβον π α ρ ’ τού Βλαδιμήρου, ίδίςί δέ είς τόν άρχηγόν τής σπείρας Γαβριήλ. Οί συλήσα^τες τόν άνεκτί­ μητον θησαυρόν τής Μ. Μονής ήσαν Βούλγαροι Κομητατζήδες μεταξύ τών οποίων ύπήρχε καί ό γνω στός άρχικομητατζής Πανίτσας.

-3 6 Kai έσπευσεν μέν τ ό Ήγουμενοσυμβούλιον νά καταγγείλη τήν κα­ κοήθη τούτην καί βδελυράν πρδξιν είς τάς Βουλγαρικός ’Αρχάς, εϊς τόν Νομάρχην καί τόν Φρούραρχον, καθώς καί είς τά Δικαστήρια, άλλά δυ­ στυχώ ς τό άττοτέλεσμα ή το , ότι προεβησαν ο! αρμόδιοι είς χλιαράς καί τυπικάς άνακρίσεις Kai άττεφάνθησαν είς τό τέλος δτι δέν εύθύνονται διά πρδξιν, ήτις άπετολμήθη ύπ ό Τούρκων. Τ ο γελοΐον δέ είναι, ότι έν ф ττροσεττοιήθησαν α! έπίσημοι ΒουλγαρικαΙ ’Αρχαί, δτι έττιλαμβάνονται άνακρίσεων πρός άνακάλυψιν τώ ν δραστών, a i ΐδιαι έττισήμως ύστερον άπό όλίγον χρόνον έξορίσασαι τούς πατέρας της Ί . Μονής, προεβησαν εις διαρπαγήν ολοκλήρου τής περιουσίας τής 4. Μονής είς αιγοπρόβατα περ'ι τά 200 καί είς χαλκώματα, άποσκευάς καί έπίπλωσιν, κατά την γνώ στην συνήθειαν τώ ν Βουλγάρων, οΐτινες βαγόνια όλόκληρα έπίπλων καί υλικών άπέστελλον είς την Βουλγαρίαν. Τ ά κειμήλια τή ς *1. Μονής κατά την κρατούσαν κοινήν γνώμην Iπωλήθησαν άντί ευτελούς τιμής είς Αύστριακοΰς καί Γερμανούς. νΗδη πλέ­ ον δέν άπομένει, εί μή οί τέσσαρες τοίχοι τ ή ς 'J. Μονής κ α ί ή θαυματουργός είκών τής Παναγίας άπογεγυμνωμένη (διά τής άφαιρέσεως του παχυτάτου έκ χρυσού καλύμματος αύτου), τήν όποίαν άπεπει ράθησαν νά άποκομίσωσιν, άλλά κατά τήν άφήγησιν trobv περίοικων χριστιανών μή κατορθώσαντες νά μεταφέρωσιν αύτήν λ ό γ ω τής ύ π ’ αύτής διά θαυματουργικής ενέργειας άποκτηθέντος μεγάλου βάρους άφήκαν αύτήν χαμαί Ιντός βορβόρου κειμένην, ήν κ α ι άπεκατέστησαν εύσεβεϊς χριστιανοί είς τήν θέσιν της,Ι μετά τήν άναχώρησιν τώ ν Βουλγάρων έκ τής περιφερείας εκείνης.

Kai ή μέν άλλη περιουσία τής Ί| Μονής είναι δυνατόν σύν τ ω χρόνω νά άποκατασταθή διά τής συνετής καί καλής διαχειρίσεως ύπό τών πατέρων τής Ί . Μονής τώ ν κτημάτων καί τών εύσεβών δωρεών τών π εριοίκων χριστιανών, καθώς καί διά τών σοφών όδηγιών καί συντελεστι-, κών μέτρων, ατινα ήθελε λάβει τό Σ ο ν Έ κκλη σ . ’Αρχιερ. Συμβούλιον, άλλά ή καταστροφή ή πλήξασα τόν Έθνικόν πλούτον τής Ί . Μονής είναι άνεπανόρθωτος καί δέν υπάρχει χριστιανός, δστις δέν έδοκίμασεν μεγάλην όδύνην έν τή ψυχή του έπί τα ύ τη . Ε π ειδ ή δέ και ή θέσις πολλών πατέρων τής ‘1. Μονής είναι αξιο­ θρήνητος, κατόπιν τής τελείας άπογυμνώσεως αύτής, διά τούτο θερμώς παρακαλώ τό Σ. Έκκλ. Άρχιερατικόν Συμβούλιον, δπως εύαρεστηθή νά έγκρίνη τήν σύναψιν δανείου, όρίζον συγχρόνως καί τό ποσόν τούτου, διά νά δυνηθή τ ό Ήγουμενοσυμβούλιον νά άντιμετωπίση τάς πρώτας δυ­ σκολίας καί κατορθώση οΰτοο νά θέση τάς πρώτας βάσεις τής βαθμιαί­ ας βελτιώσεως τής άξιοθρηνήτου καταστάσεως τής *1. Μονής. Ε κ τό ς τής έπελθούσης μεγάλης καταστροφής είς τήν 4. Μονήν τής Εϊκοσιφοινίσσης ύπό τώ ν Βουλγάρων, εχω νά άναφέρω ένταύθα δτι καί ή μικρά Ένοριακή Μονή τής *Αγ. Κυριακής παρά τήν Ά λιστράτην μέ άσήμαντον κινητήν περιουσίαν ύπ έστη τήν αύτήν ώς καί ή μνημονευθεΐσα Ί . Μονή τύχην.

*ъъ'Υποβάλλων μετά σεβασμού και καθήκοντος τήν Ικθεσιν ταύτην„ήν συνέταξα έκ τών προχείρως ληφθεισών πληροφοριών καί επιφυλασσόμενος νά διαβιβάσω συμπληρωματικώς ό ,τι νέον καί σημαντικόν στοιχεϊον ήθελον π3ρισυλλέξη έν σχέσει πρός τήν Μ. Μονήν Είκοσιφοινίσσης παρακαλώ νά εχω τάς όδηγίας τοΟ Έκκλησ. ’Αρχιερ. Συμβουλίου καί διατελώ ελά­ χιστος έν Χριστώ άδελφός. Ό τοποτηρητής τής Ί . Μ ητροπόλεως Δράμας j· θεουπόλεω ς Γεννάδιος Έ τέρα εκθεσις του ‘Ηγουμένου τής 'Ιερας Μονής Είκοσιφοινίσσης : ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ Е Κ Θ Ε S 12 Τ<ϊιν μίΐρ ;υρίων των πατέρων τής 'Ιερόίε Μονής Εΐκοσιφοινίσσ·ης έν ΙΙαγγαίιρ καί τής <η>λή τκως Αύτής -δπό τών Βουλγάρων. "Ετος 1916

Αύγούστου Щ Διεδόθη ό λόγος ό Βουλγαρικός στρατός ύπό διοίκησιν Γερμανικήν Ιφθασεν είς τήν έπαρχίαν Δράμας, βαίνει πρός συνάντησιν του εχθρού. 'Επομένως ούδείς φόβος εις τούς κατοίκους, καθ’ ότι δή­ θεν ό Βασιλεύς Κωνσταντίνος καί ό Κάϊζερ ύπέγραψαν συμφωνίας ότι ούδεμίαν ζημίαν καί βλάβην είς Ανθρώπους καί περιουσίας θά προξενήση ό Βουλγαρικός στρατός.

AI έι> τή Μονή παραθερίζουσαι οίκογένειαι παρέτειναν τήν διαμομονήν αύτών ένταύθα ένεκα τής φήμης ταύτης, προσετέθησαν δΐ καί άλλαι τινές' Α ύγούστου 5. Βλέπομεν συρροήν γυναικοπαίδων άνυποδήτων ένταύθα εκ Δοξάτου, άτινα εφευγον πρός άνέυρεσιν ασύλου, άλλ’ ούτε έδώ τόπος άσφαλείας ζωής δι’ αύτά Ινεκα τοΟ μεγάλου τρόμου, καίτοι ήθελήσαμεν διά παρηγόρων λόγων νά ένθαρρύνωμεν αύτά μετά τινας δ’ ήμέρας άνεχώρησαν. Αύγούστου 8. Εύρέθη ή Μονή είς δύσκολον θέσιν ποΤον έκ τών δύο νά προτιμήση, νά φύγωσιν ot πατέρες ή νά μείνωσιν, όπότε μετά δύο ήμέρας άνεχώρησαν είς Θάσον έκ τώ ν Αδελφών τής Ίερδς Μονής μόνον ό Γρηγόριος Ίερομ. καί Βησσαρίων 'Ιεροδιάκονος, όστις μάλιστα ό τελευ­ ταίος έγκατέλιπεν έδώ τήν γραίαν μητέρα καί τούς άδελφούς του, ot δέ λοιποί πατέρες μή εχοντες ούδεμίαν όδηγίαν έκ τοΰ Ε π ό π τ ο υ τής Μονής Μητροπολίτου ‘Αγίου Δράμας Κου ’Α γαθαγγέλου, έμειναν έντός τής Μο­ νής αίσιοδοξοΰντες. Αύγούστου 9. 'Ο Βουλγαρικός τρόμος ώδήγησεν ένταϋθα έκ Σερ­ ρών καί άλλας οίκογενείας, ώς δήθεν τό Παγγαϊον όρος θά μείνη άπάτητον ύπό τών Βουλγάρων, μάλλιστα και ό Μ ητροπολίτης Σερρών Α π ό ­ στολος, ήπατάτο ύπό τοιαύτης ΐδέας. Αύγούστου 11. Α ξιωματικός τις τοΰ'Ελληνικού Στρατού όδηγών τόν στρατόν του είς Καβάλαν καί διερχόμενος κάτωθεν τής Μονής διά πόρτους (τό μέρος τοΰτο όνομάζςται πόρτος, διότι άφ’ ενός μέν τό

-3 8 — απότομον δρος, άφ’ έτέρου δέ τά τενάγη της πεδιάδος των Φιλίππων άφήνουσι μικράν δίοδον δέκα μέτρων) άνήλθε μετά πορείαν μιας καί ήμισείας ώρας μέχρι ημών», τό μέν ίνα παραλαβή τήν οίκογένειάν του, ήτις κατέφυγεν είς τήν Μονήν εκ φόβου τών Βουλγάρων, τδ δέ, ίνα εγχειρίση είς ήμας έγγραφα τής ύπηρεσίας του, ώς είς μέρος άσφαλές, άτινα έγγραφα μετά ταΟτα έξηφάνισαν οί Βούλγαροι. Λόχος Τουρκικοϋ στρατού άναμίξ μετά άτάκτου τοιούτου περιεκύκλωσαν τό χωρίον Νικήσιανην γειτονικόν της Μονής καί πυροβολοϋντες Αδιακρίτως έφόνευσαν κατοίκους τινάς, τόν δέ Λεωνίδαν Κουντούδη οίκτρώς κατεκρεούργησαν έξωθ Ξν τοϋ χωρίου. Όμοίαν Ιπίσης τύχην εύρε καί τ ό χωρίον Τσερεπλιάνη ύπό όμοιων, ενθα έντός του χωρίου κατεκρε­ ούργησαν διά πελέκεων τόν Δήμαρχον ‘Ροδολείβους Βασίλειον X ' Παππίδην. Μετά δύο ή μέρας ό αύτός στρατός περιζώνει τό χωρίον Κρομίστα πρός άφόπλισιν, πράξαντες πάντα τά δργια πλήν φόνου καί μεταχειρισθέντες βασανιστήρια χάριν χρημάτων. Ά ποστέλλομεν είς Δράμαν τούς Ίερεμ. Ιάκωβον καί Σάββαν, ίνα πρός φύλαξιν τής Μονής παραλάβωσιν έκεϊθεν φρουράν Βουλγαρικού στρα­ τού καί ό μέν Διοικητής Δράμας στατηγός Δάνεφ έφάνη πρός τοϋτο Απρό­ θυμος, τουναντίον δέ προθυμότατος έφάνη δείς τού το ό άρχιληστης της Βουλγαρίας όπλαρχηγός Πανίτσας, δστις αποστέλλει ήμΐν ύπέρ τούς δέκα κομητατζήδες, (ύπάρχουσιν έποχα'ι δπότε οί λύκοι φυλάττουσι τά πρό­ βατα) οίτινες διελθόντες εκ τή ς Μονής ούδεμίαν βλάβην Ιπέφερον τότε, έπιφυλασσόμενοι, ώς θά ίδωμεν, νά έκτελέσωσι τόν προορισμόν των μετάταϋτα. Ουτοι έντεΰθεν διεσκορπίσθησαν είς τά δπισθεν καί πρός νότον του Παγγαίου κείμενα χωρία, ενθα δέν εσεβάσθησαν ούτε περιουσίαν, ούτε τι­ μήν ούτε καί αύτήν τήν ζωήν τώυ κατοίκων (τότε Βούλγαροι καί Τούρκοι κατεκρεούργησαν τόν έκ Μπομπλιάνης ‘Ιερέα ’ Ιωάννην δια την προηγουμένην πατριωτικήν δρασιν του άποκόπτοντες έν π ρός έν διά μαχαίρας τά άκρα του σώματός του καί έξορύττοντες τούς όφθαλμούς του. Ό κτωβρίου 3. Ό έκ τών Πρεσβυτέρων τής Μονής καί ό μάλλον εύυπόληπτος μεταξύ τώ ν χριστιανών λόγορ ήλικίας προηγούμενος Μακά­ ριος άπήλθεν είς Πράβιον μετά τοϋ ύπαλλήλου ήμών Κωνσταντίνου Πα­ ράσχου άνεπίστρεπτεί, διότι συλληφθέντες είς τό χωρίον Νταγονίτσι καί κατακρεουργηθέντες έρρίφθησαν έντός κενού φρέατος, ένθα καί ό έκ Παλαιοχωρίου Γεώργιος Καραγεώργης κατά τό έπόμενον έτος 1917. Ό κτω βρίου 15. Στρατιώτης τις έκ του έν Βιτάστη διαμένοντος Τουρκικοϋ στρατού ήλθεν είς τά αιγοπρόβατα Κρομίστης, ίνα κλέψη, εδώ δέ έφονεύθη ύ π ’ αγνώστων. Οί Τοϋρκοι τόν φόνον τοϋτον άπέδοσαν είς t o ù S χριστιανούς τή ς Κρομίστης καί περικυκλώσαντες τδ χωρίον, έπίεσαν αρκετά τούς. κατοίκους, εξ ών δύο ό Νικόλαος Ά μπατζής καί Γεώργιος Ματζίρης κοττέφυγον είς τήν Μονήν. Τούτο καλώς πληροφορηθείς ό Τούρκος λοχαγός έρχεται μετά τοϋ στρατού του ενταύθα ωρα 8 μ.μ., ίνα συλλα­ βή αύτούς : καί τοϋ το μέν δέν κατώρθωσε, διότι ουτοι προ 4 ώρών

—39— Ιφυγον έκ της Μονής, παραλαμβάνει δμως καί άπάγει έμέ τ6ν 'Ηγούμενον καί Μάξιμον τόν Ζωγράφον καί δδηγεί ήμας έυώπιον τοΰ Ταγματάρχου τοΰ εύρισκομένου τότε είς άπόκεντρα και έττίφοβα μέρη -πλησίον τής ! Ά γγίστης. Ή άναχώρησις ήμών έκ τής Μονής ύπήρξε λίαν σπαραξικάρδιος τό μέν Ικ τοΰ συννεφώδους καί σκοτεινού ούρανοϋ (άστραπαΐ βρονταί, φοβερώτατα διέσχιζον τό κενόν) τό δ’ ευεκα τής κωδωνοκρουσίας έκείνην τήν στιγμήν, ήτις έγένετο πρός τιμήν καί κολακείαν των Τούρκων. Ο! πατέρες λίαν συγκεκινημένοι, δακρύοντες καί μετά λυγμών προέ[ πεμπον ήμας τεθέντας έν τ ω μέσω τών στρατιω τώ ν, ίνα μή δραπετεύσωμεν είς τό αύτό μέρος ώδηγήθησαν πρό έβδομάδος καί δεκαπέντε περίπου χωρικοί Νικησιάνης έκ τών τά п ρώτα φερόντων, ών ή τύ χη ήγνοείτο, \ διότι μέχρι τής άναχωρήσεως ήμών ούτε έπέστρεψαν ούτε κ&ν έγνώριζον ot οίκείοι των, άν ζώσι καί που εύρίσκονται. Ή Μονή έβυθίσθη είς πένθος, διότι πρός ώραν έχασε διά παντός έτέρους δύο άδελφούς. Μετά τριήμεί ρον όμως άπουσίαν οί άπέλπιδες καί άπολωλότες έπιστρέφουσι καί πάI λιν είς τήν Μονήν σόροι. Όκτωβρίου 23. Πέντε Τούρκοι στρατιώ ται (τούλάχιστον έκ I τής περιβολής αύτών καί τής διαλέκτου έφαίνοντο τοιουτοι) ώραν 4 μ. μ. ήλθον είς τήν Μονήν (τήν αύτήν ήμέραν λίαν πρω ΐ έπεσκέL φθησαν ήμδς διά διαφόρους ύποθέσεις κάτοικοι Νικησιάνης ύπέρ τούς 20 I καί τέσσαρας Όθωμαυοΐ έκ τού χωρίου Γκόριαν (νυν Γεωργιανή) είσερI χόμενοι δέ οί στρατιώται Ιθεσαν είς τήν θύραν σκοπόν έφ’ όπλου λόγI χην έχοντα καί έκλεισαν τήν μεγάλην θύραν και άφου είπον ότι δήθεν ερ! χεται και άλλος στρατός, ό όποιος όμως θά διανυκτερεύση εξω τής ΜοI νής, ήρχισαν οί 4 κακούργοι νά άπειλούν ήμδς ότι θά μάς σφάξουν καί θά ! καύσουν, διότι δεχόμεθα έντός τής Μονής καί τρέφομεν άντάρτας (τοι L ούτους έθεώρησαν τούς άνω χωρικούς) καί άφου έκλεισαν έντός τού [ Καθολικού Ναοΰ Μοναχούς, ύπηρέτας καί έπισκέπτας (πλήν τών 4 [ τούρκων τής Γκοριάνης, οίτινες φρονοΰμεν δτι έχρησίμευσαν προδόται ! καί κατάσκοποι) έκράτησαν έν тф Ήγουμενείω έμέ, τόν 'Ηγούμενον, καί I τούς συμβούλους Ιάκωβον, Σάββαν καί Μάξιμον καί τών μέν τριών τεI λευταίων Ιδεσαν όπισθεν τάς χεϊρας σφικτά, έμέ δ’ άφήκαν διά τόν έξής I λόγον. ΤρεΤς έκ τών άνω χωρικών έπισκεπτών τούς Χριστόδουλον ΠαI ρασκευακον, Χριστόδουλον Δούκαν καί Άνδρέαν Σκλαρήν δέσαντες τάς I χεϊρας όπισθεν τούς έστρωσαν κάτω είς τά μάρμαρα καί ήρχισαν νά τούς δέρωσι μέ ξύλον χονδρόν στηρίξαντες τήν λόγχην είς τόν λαιμόν των, έπυI ράκτωσαν δέ καί σίδηρον καί ένίοτε είσήγον αύτόν είς τά στόματά των ' καί κατέκαιον τάς γλώσσας των, φρίκη! έμέ δέ έκράτησαν ίνα βλέπω τά μαρτύρια τά άνήκουστα καί άνεκδιήγητα ταΰτα, ώ σ τε ώς θά ίδωμεν, δταν θά άρχίσωσιν νά ληστεύωσι τούς Μοναχούς τόν ενα κατόπιν I τού άλλου μέχρι του τελευταίου έγώ νά πείθω αύτούς νά προσφέρωσι τό ζητούμενον χρήμα άπροφασίστως, μάλιστα διετάχθην νά διηγούμαι

4 0 -

εΐς τούς Μοναχούς τουρκιστί τ ά δσα Ιπαθον ο! άνωτέρω τρεις χωρικοί. Ο ύ τω προβάλλοντες ώς αΙτίαν τον άφοπλισμόν ήρχισαν τήν άφαίμαξιν το ΰ Ταμείου της Μονής καί τώ ν Μοναχών, ήτις διήρκεσεν έττί πέντε δλας ώρας. ’Αφήρεσαν δέ καί συναπεκόμισαν μεθ’ έαυτών οί κακούργοι χρηματικόν ποσόν είς χρυσόν καί χαρτονομίσματα 700 λίρας Τουρκίας. Νοεμβρίου 8. Τούρκοι άτακτοι σ τρ α τιώ τα ι · καί χωρικοί έκλεψαν άνω τώ ν πεντακοσίων αίγων. Έ τ ο ς

19 17

Ίανουαρίου 7. "Εκλεψαν περί τάς τριακοσίας αίγας. » 15. Ε π ίσ η ς οί αύτοί έκλεψαν περί τάς όκτακοσίας αίγας. Φεβρουάριου 11. "Εκλεψαν περί τάς έξακοσίας αίγας. Δ ι’ δλας αύτάς τάς κλοπάς διεμαρτυρόμεθα εις τόν στρα τηγόν Τάνεφ καί είς τόν τότε Έλ­ ληνα νομάρχην άνευ άποτελέσματος. Τά αιγοπρόβατα καθ’ δλον εκείνον τόν χειμώνα ώς καί πάντοτε διεχείμασαν εξω είς τό βουνόν. Οι δέ κλέπται τώ ν αίγών διηροΰντο είς δύο όμάδας, ών ή μέν ά φ ή ρ ειτά ζώ α έκ τώ ν χ ειρων τώ ν ποιμένων, ή δέ έτέρα διά πυροβολισμών άπησχόλει την φρουpqtv τήν ώραν τη ς κλοπής (την της Μονής φρουράν) κυρίως δμως ήρχετο νά συνεννοηθή μετ’ αυτής, διότι κατόπιν τώ ν πυροβολισμών κατά τήν νύκτα έξήρχοντο οί Βούλγαροι φρουροί της Μονής καί μετά τρίωρον ή τετράωρον ή καί όλονύκτιον άπουσίαν έπέστρεφον ούτοι άπρακτοι, λέγον-1 τες δτι καίτοι εύρον τάς αίγας δέν ήδυνήθησαν δμως νά τάς έπιστρέψωσι πλήιν ελάχιστων. Μαρτίου 27. Μεγάλη Έβδομάς, έβδομάς τώ ν παθών τοΰ Κυρίου ημών I. X. καί τώ ν Μοναχών. Τήν Μεγάλην Δευτέραν της έβδομάδος καί ώραν 2 μ. μ. ό Βούλγαρος όπλαρχηγός Πανίτσας μέ δλα τ ά γνω στά παλληκάρια το υ κωί ό Βλαδίμηρος Σίς, Αυστριακός τήν καταγω γήν, Βούλγαρος ύπήκοος αρχαιολόγος, καθηγητής τοΰ έν ΣόφιψΠανεπιστημί­ ου (τούλάχιστον ό ίδιος έδωκεν τοιαύτας συστάστεις ότε είργάσθη είς τήν Βιβλιοθήκην τη ς Μονής) καί τυμβωρύχος τώ ν άρχαίων μνημείων έν Φιλίπ π οις κατά τόν χειμώνα το ΰ 1916 — 17, ούτοι λέγ ω μετά τινων χω ρικών Ό θωμανών ήλθον είς τήν Μονήν καί άφοΰ προηγουμένως πρός ήμετέραν απάτην άφώπλισαν άμφοτέρας τάς φρουράς (ύπαρχούσης τό τε το υ ρ -, κικής) συνήθροισαν καί εκλεισαν Μοναχούς τε καί ύπηρέτας είς τό στέγα ­ σμα το ΰ νέου φούρνου. Μετά τα ΰ τα έξήγαγον εκεϊθεν εμέ τόν Ηγούμενον, τόν προηγούμενον Βιτάλιον καί τόν γέρο - Γερμανόν σύμβουλον καί ώ δήγησαν ημάς είς τό σκοτεινόν υπ όστεγον τοΰ παλαιοΰ φούρνου (τόπος καραμανιώλας). Έκεϊ δέ άφοΰ ώδηγήθημεν βιαίως καί τυπτόμενοι διά τών ύποκοπάνων τώ ν όπλων πρώ τον καθήκον έθεωρήσαμεν νά συγ χω ρ ή σ ω μεν άλλήλους καί τούς πάντας, επειδή προεβλέπομεν δτι ζω ή δι’ ήμας δέν ύπ άρχιι πλέον. Μετά παρέλευσιν σχεδόν ώρας παρουσιάσθη ό Κώτσιος Τσιαπκίνης έκ τοΰ χω ρίου Λειβάδιστα (άρκετοί ληστα ί, πρώην γνω στοί, τήν στιγμήν εκείνην άνεγνωρίσθησαν υφ’ ημών) μεθ’ έτέρων δύο καί έζή-

-4 1 τει νά τταραδώσωμευ τά όπλα, πυροβόλα καί μυδραλιοβόλα, χρήματα χιλίων λιρών καί τελευταϊον τήν ζωήν μας, λέγων ότι Ιχει τελευταίας π λ η ­ ροφορίας περί όπλων. ΓΓεντάκις άλληλοδιαδόχως εδάρημεν οί τρεις Ανω­ τέρω προϊστάμενοι τής Μονής. Μετά ξυλοκόπημα μιδς ώρας βλέπομεν ότι άλλοι εθεσαν πνρ είς τήν μεταξύ αγίας Βαρβάρας καί καθολικού Ναού αύλήν καί Ικαιον τά έν χρήσει Ιντυπα βιβλία του Ναοΰ καί τά ένδύματα των Μοναχών εύρισκόμενα έντός ποΟ ‘Ιεροΰ, ίνα νομίσωμεν μετά τα ϋ τα δτι ή κλαπεϊσα βιβλιοθήκη καί τά λοιπά διάφορα Ιερά άμφια έκάησαν εκεί. Έπίσης άκούομεν (ταύτην τήν στιγμήν έμείναμεν μόνοι) Ισχυρούς, φοβερούς κτύπους έντός τοΰ Ναοΰ καί τά πέριξ δωμάτια. Καίτοι δέ εύρισκόμεθα ήμιθανεϊς κα'ι άναίσθητοι, άντιληφθέντες δμως τάςέν τή αύλή φλό­ γας καί τούς κτύπους τήδε κα’ κεϊσε εθεωρήσαμεν χιλιάκις προτιμότερον υά φονευθώμεν πρίν ή ϊδωμεν τήν Μονήν παρανάλωμα τοϋ πυρός καί τα φώμεν είς τά έρείπια Αύτής. Ή άγωνία τών κακούργων διήρκεσε 4 ώρας, τ ά δέ κλοπιμαία έκ τής βιβλιοθήκης είς διάφορα χειρόγραφα έκ μεμβράνης καί παπύρου έκ τοΰ Σκευοφυλακείου, είς ‘Ιερά άμφια Βυζαντινής τέχνης χρυσά καί άργυρδ άντικείμενα άμυθήτου πλούτου καί είς χρυσόβουλα, σιγίλλια καί τίτλους (φιρμάνια) Ιδιοκτησίας καί λοιπά άντικείμενα άρχαίας τέχνης πάντα τα ϋτα έφορτώθησαν είς 18 ήμιόνους καί μετεφέρθησαν είς Δράμαν. Τήν ‘Ιστορικήν αξίαν αύτών ούδείς θά δυνηθή νά περιγράψη. Μετά τήν άναχώρησιν τών κακούργων, μόλις έμείναμεν έλεύθεροι διεσκορπίσθημεν άπαντες οι Μοναχοί είς τά κελλία μας πεφοβισμένοι. Έ γ ώ δέ καί ό προηγούμενος Βιτάλιος περιεβλήθημεν κατά τούς πρακτικούς Ιατρούς δέρματα αίγών νωπά, μεταχειρισθέντες καί άλλα φάρμακα πρόχειρα, έμείναμεν δέ έπί ενα μήνα κλι­ νήρεις. Μετά ταϋτα ήλθον πρός έξακρίβωσιν τής Ιεροσυλίας καί άνακρίσεις διάφοροι άξιωματικοί Βούλγαροι καί Τούρκοι οίτινες έπέρριπτον τήν ένοχήν οί μέν είς τούς δέ. ΉμεΤς δ’ ύ π ’ αύτών έρωτώμενοι έλέγομεν «άτακτοι στρατιώται μέ ενδύματα Τουρκικού στρατού καί έλλιπώς ώμίλουν τήν Τουρκικήν». ‘Ιουνίου 23. Βούλγαροι στρατιώται μετά τοϋ έπί κεφαλής αύτών άξιωματικοϋ ήλθον είς τήν Μονήν καί άπήγαγον καί έςώρισαν ήμας πάντας ανεξαιρέτως (τινές ήμών άσθενεϊς, άλλοι ένενηκοντούντεις) άπαγορεύσαντες ρητώς νά συναποκομίσωμέν τι έκ τής Μονής, εΐ μή άσπρόρρουχα εως π?ντε όκάδων βάρους. Τήν έπαύριον λίαν πρω ί μετά τήν Θείαυ λειτουρ­ γίαν ώδηγήθημεν είς Δράμαν. Τήν αύτήν ήμέραν συναπεκόμισαν είς Δρά­ μαν άπαντα τά κτήνη κατόπιν δέ άπασαν τήν ύπολειφθεΐσαν περιουσίαν τής Μονής κατερημώσαντες αύτήν. Έ τ ο ς

1918

Όκτωβρίου 10. Έπεστρέψαμεν άπαντες οί έξορισθέντες Μοναχοί πλήν τοϋ Ίεροδιακόνου X " Δωροθέου άποθανόντος έν τή έξορίςκ έν ήλικίςι 88 έτών. Εύρομεν τήν Μονήν ?ρημον παντός. Εύρέθησαν δ’ έντός Αύτής

-42=äyp ia αιμοφόρα ζώα καί τά άγρια χόρτα τής αύλής έδήλουν τήν έρήμωσιν τής Μονής. Νυν δέ ή Ελληνική ήμών Σεβαστή Κυβέρνησις ή πανσθενής δύναται νά έξακριβώση τό τοιούτον τήν σύλησιν δηλ. καί ερήμωσιν τής Μονής, νά συλλάβη τούς δράστας καί ν’ άνεύρη τά κλαπέντα. "Επεται ό κατάλογος τών ζημιών : Κ Α Τ Α Λ Ο Γ Ο Σ ‘ Ιερ ώ ν ά μ φ ιω ν κ α ί σ κ ευ ώ ν κ α ί 'Α γ ίω ν Λ ειψ ά ν ω ν τω ν φ υ λα ττομ ένω ν ε ν τ φ Σ κ ευ ο φ υ λ α κ είφ τ ή ς Ί . Μ ονής τή ς Ε ίκ ο σ ιφ ο ιν ίσ σ η ς.

Τμήμα Α '

Αρχιερατικά "Αμφια

Μ a ν δ ύ a ι : Μετάξινοι διαφόρων χρωμάτων Σ ά κ κ ο ι : Χρυσοκέντητοι διαφόρων χρωμάτων Στιχάρια: "Εν χρυσοκέντητον, ετερον μετά ρόδων ’ ί ύ μ ο φ ό ρ ι α ; Τρία μεγάλα Βυζαντιακής κατασκευής, μετά σταυ­ ρών 4, έκ μαργαριτών εν, Ιτερον λευκόν μετά χρυσοκεντήτων σταυ­ ρών καί δύο Εικόνων τοϋ *1. Χριστού καί έτερον κίτρινον μετά 4 εϊκόνων, τρία δ' ?τερα μικρά Ρωσσικής κατασκευής άτταντα Μ ί τ ρ a ι : Μία άργυρα έπίχρυσος μετά 4 Ευαγγελιστών καί λίθων πολυτίμων μετά στέμματος δικεφάλου άετού, έτέρα έκ Βελούδου χρυ­ σοκέντητο? καί πλήρης λίθων Ρ ά β δ ο ι ΓΤ : (Πατερίτσαι), μία άργυρα, μία χρυσοκέντητος καί δύο ίπίχρυσοι παλαιαΐ Έ π ι μ ά ν ι κ α ζ ε ύ γ η δ ύ ο : "Εν μαργαριτοποίκιλτον μετά εϊ* κόνων του Ί .Χ ρ . Βυζαντιακής κατασκευής, έτερον άνευ μαργαριτών μετ’ Εύαγγελισμοΰ. 'Εγκόλπια τρία: Μέ άλύσεις τό εν άργυροΰν έπίχρυσον έκατέρωθεν μετ’ εΙκόνων τής Α γίας Τριάδος καί Κωνσταντίνου καϊ Ε λ έ­ νης, fv έπίχρυσον μετά 18 λίθων πολυτίμων πέριξ, Ιν άργυροΰν μετ' εΙκόνων τοϋ Χριστού καί τής Θεοτόκου, 2ν έπίχρυσον άρχαΐον μετά κοραλλίων, δύο έξ όστοΟ Έγκόλπιοι σταυροί: Είς μετά κοραλλίων καί άργυρδς άλύσεως, εϊς έκ σμάλτου μετ’ εΙκόνων, εϊς μετά χρυσής άλύσεως καί έρυθρών λίθων Σταυρός τής Εύ λο γ ία ς : Αργυρούς έπίχρυσος μετ’ εΐκόνων έκ σμάλτου Δύο μέ άρχαίους χαρακτήρας Φυλλάδες Α ρ χ ι ε ρ έ ω ν : Δ ι κ η ρ ο τ ρ ί κ η ρ α : Ζεύγη δύο άργυρα, Ιν μετά βάσεως Έ π ι γ ο ν ά τ ι α : Χρυσοκέντητα μετ’ εΙκόνων ’Αναστάσεως, Πλα­ τυτέρας, είς "Αδου κάθοδον και τό πέμπτον Ρωσσικής κατασκευής Ζ ώ ν a ι : Μία έπίχρυσος, μία μετά μαργαριτών, μία μετά λίθων

4 3 2

6

2 4

2

6

3

1 2 2 5 3

-4 3 Τμήμα Β '

'Ι ε ρ α τ ικ ά "Α μ φ ια

Φ ε λ ό ν ι α : Χρυσοκέντητα, σπουδαίας έργασίας τινά έπίσημα καί μεγάλης άξίας Σ τ ι χ ά ρ ι α : Διαφόρων χρωμάτων καί αξίας 'Επιτραχήλια: Τά ττλεΐστα δμοιόμορφα καί άξίας ών τινά μετά λίθων πολυτίμων μετ’ εικόνων έκ μαργαριτών καί χρυσοκέντητα ’ Ε π ι γ ο ν ά τ ι α 1 Επίχρυσα, χρυσοκέντητα Ζ ώ ν α ι : Τινές Ιπίχρυσοι καί άργυραί " Ε π ι μ ά ν ι κ α : Τινά Βυζαντ. κατασκευής, χρυσοκέντητα μετά διαφόρων εΙκόνων Τμήμα Γ '

Στιχάρια : 'Ο ρά ρια :

70 3 24 43

Δ ια κονικά "Α μ φ ια

Διαφόρων χρωμάτων καί άξίας » » »

Τμήμα Λ'

42 15

22 26

Καλύμματα 'Αγίας Τααπεζής ΕΙκόνοον κλπ.

Ποδιά τής Θ ε ο τ ό κ ο υ : Μετά μαργαριτών καί 4 άγγέλων Π α ρ α π έ τ α σ μ α τ ή ς Θ ε ο τ ό κ ο υ : Δύο στρωσίδια τών άγιων λειψάνων, μία ποδιά χρυσοκέντητος, §ν στρωσίδιον έκ Βελούδου διά τήν λιτανείαν τών Θεοφανείων^ τέσσαρα καλύμματα τρισκελίου (τό έν μέ χρυσούς σταυρούς). Δύο καλύμματα δι* άρτοκλασίαν χρυσοκέντη­ τα μετά σταυρών καί άγγέλων. "Εν δι’ άρτοκλασίαν στρογγύλον μέ τριαντάφυλλα. "Εξ διά τό κιβώτιον, χρυσοκέντητα έκ μετάξης, Ιν δμοιον διά τό άναλόγιον. Τεσσαράκοντα καί 5ξ καλύμματα 'Αγίων Δώρων (τινά μετά χρυσοκεντήτων σταυρών, είκόνων καί άγγέλων. Πέντε ζεύ­ γη στρωσιδίων διά τά κηροπήγια (τά τρία πλεκτά) "Ενδεκα αρχιε­ ρατικά μανδήλια έκ μετάξης (τά έπτά άρχαϊα) 2ξ καλύμματα 'Αγίας Τραπέζης χρυσοκέντητα μετά σταυρών (τινά μετά περιθωρίων διπλών). Είκοσι καί εϊς άέρες διαφόρων χρωμάτων καί κατα­ σκευής, τινές σπουδαίας έργασίας καί κόσμου, εις δέ μετά δικεφάλου άετοΰ. Πέντε άντιμήνσια μετ’ έρυθροΰ περιθωρίου. Εϊς περσικός τάττης μετά περιθωρίου λίαν πολύτιμος. "Ομοιος έκ μετάξης χρυσοκέντητος μήκ. 4 π ήχ. πλ. 3 1/4 (φέρει έν τώ μέσω ΕΙκόνα Μονής μετά κυπαρίσσων άρχαίας θαυμασίας τέχνης) Εϊς μικρότερος διά τήν Ά ρχιερατικήν λειτουργίαν, μία έσθής τής Θεοτόκου μήκ. 1 3/4 π ή χ . πλ.

1 1/4 χρυσοκέντητος μετά πολυτίμων λίθων καϊ στεφάνων Ι.Χ. καί τής Θεοτόκου.

114 Τμήμα Ε '

Δ ιά φ ο ρ ο ι Ε Ικ ό ν ες τή ς Θ εο τό κ ο υ .

Ε Ι κ ό ν ε ς : Δύο τής Θεοτόκου, ή μία μαργαριτοποίκιλτος 31Χ26. Είκών μετά 35 λίθων, είκών όλόχρυσος πολυτιμοτάτη μέ χρονολο­ γίαν 1788 (27X 21). Είκών έπίχρυσος κατά τό πλεΐστον. Είκών μετά

17 λίθων. Ε1<ών μεθ'ένός λίθου. Είκών Μακαρίου τοΰ Α Ιγυπτίου άργυρδ, ΕΙκόνες δύο έντός κιβωτίων έκ Βελούδου κυανού ‘ Επιτάφιοι δ ύ ο ; ΕΤς άρχαιότερος, είς νεώτερος 1818 διαστά σεω ς έσθήτος τής Θεοτόκου χρυσοκέντητος μετά πολλών π ολυτί­ μων λίθων καί θαυμασίας τέχνης έκ τών σπανίων κειμηλίων της ‘Ιεράς Μονής. Τμήμα ΣΤ*

Δ ισ κ ο π ό τ η ρ α

Ποτήριον μέγα χρυσοΰν, Ποτήριον Ρωσσικής κατασκευής, Ποτήριον Κυριάκόν, Ποτήρια τρία διά τά Παρεκκλήσια Δισκάρια δώδεκα, Α στέρες πέντε μετά πολυτίμων λίθων, λαβίδες όκτώ , Λ όγχαι Ιπ τά , διά τό ζέον ύδωρ πέντε (τινά άργυρά επίχρυσα) Τ μ ή μ α Ζ*

Σ κεύη 'Ι ε ρ ά διά τάς τελετάς.

Φιάλη το ΰ αγιασμού αργυρά, φιάλη έπίχρυσος μετά λεκάνης έκ πορ­ σελάνης, φιάλη άργυρά μετά λεκάνης, Κουβούκλιον (άρτοκλασίας) άργυροϋν μετά τώ ν 12 Α π ο σ τό λ ω ν ετερον άργυροϋν μετ' άγγέλων επί βάσεως δίσκου άργυροΰ. Ραντιστήριον άργυροϋν. Δύο άρτοφόρια, ών τό §ν άργυροϋν, τό έτερον χρυσοΰν έπί τεσσάρων κιόνων καλώς έπεξειργασμένων Τμήμα Η '

Κ α ν δ ή λ α ι κ α ί Θ υ μ ια τ ή ρ ια .

Π ο λ υ κ ά ν δ η λ α : Δύο μετά τώ ν πέριξ αύτών κανδηλών (βά­ ρος όκ. 3 5 ) Κανδήλαι πέριξ τή ς ‘Αγίας Τραπέζης τής ώραίας Πύλης, το ΰ Ε π ιτα φ ίο υ , τοΰ Δ εσποτικοΰ, τοΰ Τέμπλου, τών Παρεκκλησίων άργυραϊ καί τινες χρυσαι Θυμιατήρια·. ‘Ε π τά έξ άργύρου ‘ Ε ξ α π τ έ ρ υ γ α : Δύο μετά τ ο ύ Εσταυρωμένου, άργυρά έπίχρ. Τό επ ικ ά λ υ μ μ α ; (Καπλαμάς) χρυσοΰν ύψους π . I 1/2 π λ . I Ε ΐ κ ώ ν τ ο ΰ ‘Α γ ί ο υ Γ ε ω ρ γ ί ο υ : ‘Ιστορικω τάτη μετά τοΰ άργυροΰ επικαλύμματος αύτής καί δύο λίθων μεγάλων χρω ματιστώ ν. Είκόνες Δεσποτικαί τριάκοντα πέντε, αί άρχαιότεραι Βυζαντιακής τέ-χνης. ΕΙκόνες ό κτώ είς τ ο ύ ς κιόνας άνηρτημέναι Εί κόνε ς μικραί άρχαϊαι είς χιβάδας τριάκοντα Τ ρ ι σ κ έ λ ι ο ν καί τ έ σ σ α ρ α ά ν α λ ό γ ι α : Πεποικιλμένα δΓ έλεφαντόδοντος. Ό Χορός τοΰ Μ. Πολυελαίου μετά 18 μανουαλίων εξ ορειχάλκου δια­ φόρου μεγέθους Τμήμα Θ ’

Σ τ α υ ρ ο ί κ α ί τ ίμ ιο ι Σ υ α υ ρ ο ί.

(ο ί φ έ ρ ο ν τ ες τ ίμ ιο ν ξύ λ ο ν )

Σταυρός χρυσούς άνευ βάσεως μετά 28 πολυτίμων λίθων καί 27 μαρ­ γαριτών. Σταυρός χρυσοκέντητος μετ’ είκόνων εκ σμάλτου. Ό κ τ ώ

σταυροί μικροί ξύλινοι τοΰ άγιασμοΰ μετίχ ττΐριθωρίων έκ χουσου. Σταυροί 14 μικροί έπίσης έκ χρυσοΰ (τινές μετά κοραλλίων). Σταυpôs τίμιος αργυρούς έντός άργυροΰ κιβω τίου μετά εΐκόνος τη ς Θεο­ τόκου είς τό κάλυμμα. Σταυροί 8 ξύλινοι διαφόρου μεγέθους τινές μετά περικαλυμμάτων. Σταυρός έπίχρυσος μετά 12 κοραλλίων καί 7 πολυτίμων λίθων. Σταυρός τίμιος τω ν Θεοφανείων μέγας χρυσούς με­ τά βάσεως καί 45 πολυτίμων λίθων λίαν πολυτίμων. Σταυρός μέτριος χρυσοποίκιλτος πλήρης λίθων. Σταυρός μικρός έπίχρυσος άνευ κοσμη­ μάτων. Σταυρός έπίχρυσος, πολύτιμος, μετά 8 λίθων καί 5 μαργαρι­ τών. Σταυρός όμοιος μεθ’ ϋξ μαργαριτών. Δ ύο Σταυροί τίμιοι, ών είς μεθ’ 6 κοραλλίων. Σταυρός τίμιος έπίχρυσος έντός άργυροΰ κιβω τίου μετά 2 κοραλλίων καί 21 μαργαριτών. Σταυρός χρυσούς Ρωσσικής τέχνης έντός κιβωτίου μεθ’ §ξ είκονισμάτων έκ σμάλτου. Σταυρός χρυ­ σούς μετ’ εΐκόνος τής Θεοτόκου. Σταυρός χρυσούς μέτριος έντός κι­ βωτίου. Τρεις τίμιοι Σταυροί έντός άργυρών κιβωτίων. Σταυρός έ­ πίχρυσος μετά 5 είκόνων έκ σμάλτου. Δύο Σταυροί έπίχρυσοι, ε!ς*>μετά 4 είκόνων. Σταυρός έπίχρυσος μετά βάσεως έντός κιβωτίου.. Σ ταυ­ ρός τίμιος έπίχρυσος μετά 5 εικόνων καί πλήρης λίθων έντός κιβοοτίου. Σταυρός άργυροΰς έντός ξυλίνου κιβωτίου. Σταυρός τίμιος χρυσοΰς έντός άργυροΰ κιβωτίου μετά 4 μαργαριτών. Σταυρός μετά 21 λίθων πολυτίμων. Σταυρός τίμιος, χρυσούς μετ’ εΐκόνος άργυρδς τώ ν 'Αγίων Κωνσταντίνου καί Ελένης έντός σ τρ ο γ γ ύ λο υ κιβω τίου. Σ ταυ­ ρός μετά 24 κοραλλίων έντός κιβωτίου. Σταυρός το ϋ άγιασμοϋ Τμήμα I'

'Ι ε ρ ά Ε υ α γ γ έ λ ια .

Ε ύ α γ γ έ λ 1 ο ν : Έ κ μεμβράνης έπίχρυσον μετ’ είκόνων Εσωθεν και έξωθεν Ίωάννου το ΰ Κατακουζηνοΰ το ϋ Ιτους 1354 βάρους 9 όκ. Εύαγγέλιον αρχαίων χαρακτήρων, παμπάλαιον Τ ε τ ρ α β ά γ γ ε λ α έπίχρυσα παλαιά, ό κτώ Εύαγγέλιον μετά 4 εικόνων τώ ν Ευαγγελιστώ ν καί έν τ φ μέσερ ή τοΰ Ίη σ ο ΰ Χριστοϋ, όπισθεν δέ ή τώ ν Είσοδίων έκ σμάλτου, έπί­ χρυσον μετά λίθων πολυτίμων Εύαγγέλια δύο μετ’ είκόνων τή ς ’Αναστάσεως καί Σ ταυρώσεως Εκατέρωθεν καί τώ ν 4 Εύαγγελιστώ ν έκ σμάλτου Τμήμα ΙΑ '

“Α γ ια

Λ είψ α ν α

Έ σθής της Θεοτόκου (ποδιά) ή π ρ ώ τη καί σπουδα ιοτά τη μετά 55 δια­ φόρων αφιερωμάτων, ών τ ά πλεΤστα αργυρά, ελά χ ισ τα χρυσά. ‘Η κάρα καί ή Σιαγών το ϋ ‘Αγίου Διονυσίου ΤΤατριάρχου Κωνσταντι­ νουπόλεως έντός κιβωτίων άργυρών έπιχρύσων (ή Σ ιαγών μετά λί­ θων πολυτίμων 15 πέριξ). Μαρίας τή ς Μαγδαληνής ή δεξιά χείρ. ’Ανδρέουτοΰ πρω τοκλήτου τεμάχιον. Τοϋ ‘Α γίου Χαράλάμπους, θ ε ο -

46δώρου τοΰ Στρατηλάτου, τοΰ Α γ ίο υ Παντελεήμονος, τοΰ ‘Αγίου Μοδέστου 2 τεμάχια, άπαντα έντός θηκών άργυρων. Τεμάχια 4 έντός άργυροϋ κιβωτίου καί έσωθεν τοΰ καλύμματος ή Είκών τής Θεοτό­ κου, ομοίως Ιτερα 4 μ ΐτ’ εΐκόνος, του Α ρχαγγέλου (άπαντα άγνώστων αγίων ώς έκ δυσαναγνώστων έπιγραφών αύτών). ‘Επτά κιβώτια άργυροδεμένα μετά διαφόρου άριθμοΰ τεμαχίων λει­ ψάνων (έπίσης αγνώστων) έσωθεν δέ τώ ν καλυμμάτων διάφοροι εΐκόνες. Εντός έπιχρύσων κιβωτίων τεμάχιον τοΰ Α γ ίο υ Διονυσίου, τεμάχια 2 τοΰ Α γ ίο υ Τρύφωνος, Μοδέστου καί Άνδρέου πρωτοκλήτου (τεμάχια 5) έντός ξυλίνων κιβωτίων — ή δεξιά χεΙρ τοΰ ‘Αγίου Διο­ νυσίου — τεμάχιον τοΰ άγίου Άνδρέου. Αίματα μαρτύρων: Τεμάχια 3 τοΰ άγίου Τρύφωνος Νεοφύ­ του μάρτυρος, τεμάχια δύο άγνώστων άγίων. Τεμάχιον μέγα καί μικρότερα τοΟ Ιστορικού ξύλου, έξ ου κατ 3σκευάσθη ή άχειροποίητος είκών τής Θεοτόκου. Τεμάχιον π ήχ. 1 καί Ιτερα μικρότερα κηροΰ (λαμπάδος) άγίου Γεωργίου έκ Βρανοκάστρου Τμήμα I ß '

Δ ιά φ ο ρ η

Μελανοδοχεΐον άργυροΰν, 9 κύπελλα άρτοκλασίας έκ πορσελάνης, Ζάρφια 13 έπίχρυσα, 100 διάφορα άφιερώματα άργυρδ, χρυσδ, όρειχάλκινα. Εις άργυροΰς φωτοστέφανος. Μία άργυρδ χεΙρ τής Θεοτόκου. Πέντε μετάξιναι σερβέτες. Κιβώτιον άργυροΰν φέρον τό σχήμα τοΰ Ναοΰ κατ’ άπομίμησιν τοΰ Πρωτοδιακόνου Στεφάνου, ό κρατεί ό διάκονος Θυμιών κατά τάς άκολουθίας έν τή Μονή. *Εν κατσίον (Θυμιατηριον) άργυροΰν έπίχρυσον μετ’ άργυρών κωδωνίσκων. Ί μήμα Ι Γ

Β ιβ λ ία , χειρ ό γ ρ α φ α κα ί Ιν τυ π α .

ΠαρακλητίκαΙ 2, Μηνιαία 24, Α π όσ τολοι 1, πεντηκοστάρια 3, Τριώ­ δια 3, Συναξάρια 2, ΕΙρμολόγια 4, Μουσικά βιβλία διάφορα 8, φυλλάδες τής λειτουργίας 8 , φυλλάδες τής Θεοτόκου 200 (ήτοι τοΰ Ά ­ γίου Διονυσίου) Ισ το ρ ία τής Ίερδς Μονής, Παρακλητικός κανών τής Θεοτόκου άπαντα έντυπα. Ά γιασματάρια δύο μικρά. Βραβεΐον τής Μονής περιέχον δνόματα πόλtωv καί χωρίων Μακεδονίας καί Θρφκης, όνόματα μοναχών σφαγέντων ύπό τώ ν βαρβάρων πρό 300 ετών. Νέος θησαυρός, Κανόνες παρακλητικοί, δύο φυλλάδες τής Λειτουργί­ ας, άκολουθία του Ά γ ίο υ Γερμανού, Εύχολόγιον μέγα, Κυριακοδρόμιον. Θησαυρός Δαμασκηνού, Α π όσ τολοι 2, Εύαγγέλιον παλαιόν, Μαργαρΐται Ίωάννου Χρυσοστόμου. Θεοτοκάρια 2, Άκολουθία τής Θεοτόκου, Χειρόγραφα.

21

2

—47— ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

ΖΗΜΙΩΝ

ΜΟΝΗΣ

ΚΑΙ

ΜΟΝΑΧΩΝ

Φλωρία τής είκόνος 5 λ. Τουρκίας 15, Φλωρία του ταμείου τής Μονής 140, Λίραι Τουρκίας τής Μονής 280, Χαρτονομίσματα δρχ. 6.400, ΑΪγοπρόβατα 3200, Αγελάδες 82, Φορβάδες 84, ΑΙγοπρόβατα μικρά 650, Χοίροι 30, Ήμίονοι φορτηγοί 32, Ήμίονοι δι' Ιππασίαν 7, "Ιπποι δι’ Ιππασίαν 2, “Ορνιθες 200, Χόρτα τής άποθήκης όκ 30 000, Κριθή τής άποθήκης όκ. 600 Χόρτα είς λιβάδια ΙπιταΧθέντα όκ. 50.000, "Αμπελοι καλλιεργημένα! στρμ.

6.000, Κήπος καλλιεργημένος στρμ. 3.000, Γέννημα έντός τής άποθήκης όκ. 12.000, Χαλκώματα διάφορα έντός τής Μονής όκ. 15.000, "Ελαιον έν τή αποθήκη όκ. 600, ΈλαΤαι έν τή άποθήκη όκ. 500, "Αλας όκ. 650, Ό ξος 850, Φασόλια όκ. 850, Μπληγούρι όκ. 600, Ό ρ υ ζα όκ. 40, Φεδές όκ.

30, Ζάκχαρις όκ. 35, Καφές όκ. 15, Τυρός όκ. 800, Βούτυρον όκ. 130, Σάπων όκ. 160, Κλΐναι 6, Εφαπλώματα 100, Στρώματα 20, Σινδόνες 30, Προσκέφαλα 25, Κελίμια 18, Τάπητες 4, Σκεπάσματα ήμιόνων 35, Αφιε­ ρώματα διάφορα έντός τής άποθήκης, Ένδύματα υπαλλήλων καί σκεπάσματα, Γρύζον πήχ. 200, Δέρματα κατειργασμένα 120,Λάμπαί*Πιάτα, Κύ­ πελλα κτλ., Κηρός άπλαστος καί λαμπάδες όκ. 220, Πετρέλαιον κιβ. 3, Πύραυνα 3, Πύραυνα μικρά 10, ύύρολόγια τοίχου έκ μπρούντζου καί 2 ευρωπαϊκά, Στρώματα όλων τών δωματίων Προσκεφάλαια κλπ. καί Ήμίονοι διά Μύλον 2. "Ητοι άξίας έν όλορ δραχμών 512.614. ‘ίύσαύτως άφηρέθησαν χρήματα καί έκ τών κάτωθι άνδρών τής Μονής : Ηγουμένου Νεοφύτου, Ταμίου Βιταλίου, Συμβούλων Μαξίμου, Σάββα, Γρηγορίου καί Μοναχών ΒασιανοΟ, Χριστοφόρου, Πολυκάρπου, Ιακώβου, Γερμανού, Ά γγαθαγγέλου, Κωνσταντίου, ’Αζαρίου, Γενναδίου, Τιμοθέου, Δαμασκηνού, Αύξεντίου Κυρίλλου, Γερβασίου, Βενιαμίν, Τάνιου, Γερβασίου, Δοσιθέου, X " Δανιήλ, Νικηφόρου, Γερασίμου, Νικάνορος καί Α λε­ ξάνδρου. "Ητοι έν όλω Δραχμί 67. 161' "Ητοι έν συνόλω ζημίαι πλήν τών κειμηλίων καί λοιπών άνεκτιμήτων άντικειμένων Δραχ. Πεντακοσίων έβδομήκοντα έννέα χιλιάδων Καί ίπτακοσίων έβδομήκοντα πέντε δραχμών (579.775). Έν Δράμςκ τή 28 'Οκτωβρίου 1918 Νεόφυτος Ιερομόναχος ‘Ηγούμενος Ίερδς Μονής Είκοσιφοινίσσης Τόν Μάϊον τοΟ 1923, συμφώνως τή συνθήκη του Νεϊγύ, άπεστάλη έκ μέρους τής Έ λλ. Κυβερνήσεως είς Σόφιαν ό Σεβαστός μου καθηγητής τής Βυζαντινής Αρχαιολογίας καί Διευθυντής τοΰ Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών κ. Γεώργιος Σωτηρίου πρός παραλαβήν τών κειμηλίων, άλλ* άνευ άποτελέσματος. Κατωτέρω παραθέτομεν άπάντησιν, τήν όποίαν είχομεν τήν τιμήν νά άποστείλη ήμΐν ό Σός μου καθηγητής κατόπιν έπιστολής μας πρός αύτόν, έχουσαν οΰτω :

-

Διεύθυνσις Βυζαντινού Αθηνών Ά ριθ. Прсот. 89

48

-

Μουσείου Έν Άθήναις τή 8η Ιουλίου 1958

Α γ α π η τ έ κ. Κ. Τσιάκα Είς άπάντησιν τής άπό 2 τρέχοντος μηνός επιστολής σας έσωκλείομεν έγγραφον, (άντίγραφον), άποσταλέν ύφ1ύμών πρός τό ήγουμενοσυμβούλιον τής Μονής Είκοσιφοινίσσης πρό τριακονταπενταετίας μετά τήν παραλαβήν τώ ν κειμηλίων, συμφώνως τή Συνθήκη του Νεϊγύ. Έ ν τούτοις νεώτεραι Ιρευναι του καθηγητοΰ κ. Λίνου Πολίτη Απέ­ δειξαν ότι μεταξύ τών παραδοθέντων είς τήν ΈΘνικήν Βιβλιοθήκην Χειρο­ γράφων, τέσσαρα άνήκον άλλοτε ασφαλώς είς τήν μονήν Είκοσιφοινίσσης, δτερα δέ πέντε είναι επίσης πιθανόν νά άνήκον είς αυτήν (βλέπε περιοδικόν «Ελληνικά» T . 1Υ 1931 σελ. 5 2 5 ). Μετά τιμής Γεώργιος. Σωτηρίου Έν Άθήναις τή 10η Φεβρουάριου 1934 Ά ρ . Π ρωτ. 938

Πρός

τό'Η γουμενοσυμβούλιον τή ς Ίερας Μονής Είκοσιφοινίσσης ΠαγγαΤον Είς άπάντησιν το ΰ Ο π ’ άρ. 35 τής 4-2-1934 ΰμετέρου εγγράφου, έχω τήν τιμήν νά γνω ρίσω ύμϊν, ότι συμφώνως πρός Διαταγάς τού ΣοΟ Υ ­ πουργείου Εξω τερικώ ν καί Παιδείας μετέβην είς Σόφιαν κατά τόν Μάϊον του έτους 1923 πρός παραλαβήν τών ύπό τών Βουλγάρων συληθέντων χειρογράφων καί κειμηλίων τών Μονών Είκοσιφοινίσσης καί Τιμίου Προ­ δρόμου. Ο! ζητηθέντες τό τε άρμοδίως, καθ' όσον ενθυμούμαι, παρά τών Μονών κατάλογοι δέν έδόθησαν, ήναγκάσθημεν δέ έκ διαφόρων δημοσιευ­ μάτων (Π απαγεωργίου, Ζησίου, Λαμπάκη) νά συντάξωμεν προχείρους καταλόγους, οΐτινες καί πάλιν κατέστησαν άνωφελεις, καθ’ όσον οί βούλγαροι εΐχον συσκευάσει είς κιβώτια τά προωρισμένα, συμφώνως τή συν­ θήκη του Νεϊγύ, ν' άποδοθώσιν είς τήν Ε λλά δα κειμήλια καί ταυτα άνευ καταλόγων. Έ ν Βουλγαρίςχ ήναγκάσθημεν μετά τοϋ ΠρεσβευτοΟ κ. Ραφαήλ νά παραλάβωμεν τ ά κειμήλια ώς εϊχον, αί ίδιωτικαί δέ ήμών Ιρευναι είς Σό­ φιαν είς ούδέν άπέληξαν. Κατά τήν έν Άθήναις διαλογήν τών κειμηλίων τούτων, εΐδομεν, ότι πάντα τά παραδοθέντα προήρχοντο έκ τής Μονής τοΰ Τιμίου Προδρό­ μου, ήτοι τριακόσιοι περίπου χειρόγραφοι κώδικες (παραδοθέντες δυνάμει διαταγής του Υ π ουργείου Παιδείας είς τό Τμήμα Χειρογράφων τής Εθνι­ κής Βιβλιοθήκης, πλήν πέντε κατατεθέντων είς τό Βυζαντινόν Μουσεϊον)

4 9 -

καί irrepi τά Ιξήκοντα διάφορα κειμήλια (παραδοθέντα eis τ 6 Βυζαντινών» ΜουσεΤον καί τό Μουσεΐον Κοσμητικών Τεχνοόν). Τά κειμήλια τα υ τα εί­ ναι λειτουργικά σκεύη, θυμιατήρια, κανδήλαι, όλίγα άμφια, σταυροί κλττ., •πάντα μεταβυζαντινά καί άνευ μεγάλης υλικής αξίας μάλλον δε άρχαιολογικής. "Οσον άφορςί: είς τήν ύμ=τέραν Μονήν Ιγένοντο ένέργειαι περί τω ν κειμηλίων αύτής τταρά τή Τσεχοσλοβακική Κυβερνήσει ύπ ό το υ Υ π ο υ ρ ­ γείου Εξωτερικών διά τή ς έν Πράγςι 'Ελληνικής Πρεσβείας, καθ’ όσον έπληροφορήθημεν ότι ό αυστριακός Βλαδίμηρος Σίς εΐχεν άποκρύψει τά κει­ μήλια τής Μονής δι* ίδιον λογαριασμόν ή έκεΐθεν δέ έπίσημος άπάντησις διά τοΰ ύπ ’ άριθ. 10519 τής 23ης Ό κτω β ρ ίου 1923 έγγράφου τοΟ Υ π ο υ ρ ­ γείου Εξω τερικώ ν, διαβιβάζοντος ένέργειαν τή ς έν Πράγςί άστυνομίας ήτο, ότι ή Βιβλιοθήκη τής Μονής Είκοσιφοινίσσης κατεστράφη ύπ ό ά τά κτων Τούρκων καί έπομένως, ότι δέν παρελήφθηαν έκείθεν χειρόγραφα και κειμήλια. Μετά τιμής Ό Διευθυντής τοΰ Βυζαντινού Μουσείου Γεώργιος Σωτηρίου Άκριβέξ άντίγραφον Έ ν Άθήναΐΐ Tfj 8 - 7 - 1S58 Ό Διευθυντήΐ τοΰ Βυζαντινού Μουσείου (ΤΣ) Ttobpyios ι Σωτηρίου

Τέλος Ιπερχεται καί ό δραματικός έπίλογος το ΰ Προπυργίου τή ς Χριστιανοσύνης, τοΟ φάρου του άθανάτου Χριστιανικοΰ Ό ρθοδόξου Ε λ ­ ληνικού Πνεύματος, τής Μονής Είκοσιφοινίσσης, ή τις την 1 2 - 7 - 1 9 4 3 , έπυρπολήθη ύπό τών Βουλγάρων, καταστραφέντος τοΰ ξενώνος έκ 365 δωματίων ώς καί τώ ν τριών παρεκκλησίων, διασωθέντος μόνον τοΰ κυρίως Ναοϋ τών Είσοδίων. Μετά τήν άπελευθέρωσιν πλεΐσται προσπάθειαι κατεβλήθησαν Ιδι­ αιτέρως υπό τών κατοίκων τής Νικησιάνης, ΐνα γίνη ή έκκαθάρισις τώ ν έρειπίων καί κτισθή καί τό ΉγουμενεΤον, τ ή έπιστασίς* τοΰ Η γουμένου τής Μονής ύπερήλικος Γρηγορίου Κατσιβάκη. Τοΰτο έπετεύχθη μέ έράνους κατά τό Ιτος 1946 καί έστοίχισεν (8 2 0 .0 0 0 ) δραχ. καί 999 ήμερομίσθια προσφερθέντων δωρεάν ύπ ό πολλών χωρίων τώ ν τριών Νομών. Ή έπιτροπή, ήτις έφερεν είς πέρας τό Ήγουμενεϊον άπετελεϊτο έκ τών κά τω θι: 1) Μαυρουδή Αθανασίου ώς Προέδρου, 2 ) Καριοζούδη Δημ.

3) Παπαζούδη Εύαγγέλου, 4) Τζάρα Βασιλείου, 5 Καλιμάντζαρη Βασιλ. 'ύύσαύτως μέγα ένδιαφέρον έπέδειξαν καί ό κ. Δήμαρχος Δοξάτου Γεώργιος Ζιγκίλης, ώς καί ό Ιεροψ άλτης Χατζηδημητρίου Ιωάννης. Έ τέρα έπιτροπή συνεκροτήθη τήν 15 Α ύγούστου 1956 έν τή Ίερφ Μονή Είκοσιφοινίσσης, ήτις έπρότεινεν ώς μέλη έπιτροπής έράνου τούς : 1) ‘Ιωάννην Χατζηδημητρίου το ΰ Θεοδώρου έκ Δοξάτου, Ιεροψάλτην,

-5 0 -

2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12)

Παναγιώτην Παρασχσπουλον το υ Παράσ. έκ Νικησιάνης; φωτογράφον Μωάννην Βαλσαμάκην του Γεω ργ. έκ Παλαιοχωρίου, όδ. αυτοκινήτου Δημήτριον Μαδεμλήντοΰ Νικολάου έκ Κορμίστης, Πρόεδρον Κοινότητος Α ναστάσιον Χατζηκυριακον τοΰ Σάββα έξ ’Αλιστράτης, αρτοποιόν Αθανάσιον Τσιτσινόν το υ Δημ. έξ Έλευθερουπόλεως, λευκοσιδηρουργόν Μ ιλτιάδηνΤρικόπουλοντοϋΣτυλ. έκ Καλαμττακίου, καττνοτταραγωγόν Γεώργιον Καραμπαν τοΰ Μωάννου έξ Ύδρομύλων, γεωργόν Χριστόδουλον Λιθάρην τοΰ Νικολ. έκ Πενταπόλεως, καπνοπαραγωγόν Κωνσταντίνον Καραγιαννιώτην τοΰ Γεωργίου, έκ Πρώτης Ίωαννίδην Ή λίαν του Γεωργίου, έκ Μουσθένης Εύστράτιον Λαγόπουλον τοΰ Παναγιώτου έκΠροσωτσάνης, άρτοποιόν Ή Ιπ ιτρ ο π ή εξουσιοδότησε τόν κ. Γεώργιον Ζιγκίλην, Δήμαρχον Δοξάτου, όπ ω ς ύποβάλη την ίδρυτικήν πραξιν διά τής Ίερας Μητροπόλεως Δράμας πρός τ ό Σόν Ύπυργεΐον Εθνικής Παιδείας καί Θρησκευμάτων μέ την θερμοτάτην παράκλησιν, ίνα περιβάλη τούτην διά Βασιλικού Διατάγματος. Κατόπιν τώ ν ανωτέρω ενεργειών είς τό ύ π ’ άριθ. 42 Τεύχος πρώ ­ τον τή ς 26 - 3 - 1958 Φ.Ε.Κ. έδημοσιεύθη ή σύστασις’ Ερανικής Ε π ιτρ ο ­ πής Ιχουσα οΰ τω : Щ Щ Y Β Η Β,ΛΣΤΛΕΥΣ

ΤΩΝ

Ж ΕΛΛΗΝΩΝ

Έ χοντες ύ π ’ οψει 1) τ ά άρθρα 122 - 126 του άστικοΰ κώδικος ώς καί τάς διατάξεις του Νόμου 5101)31 «περί διενεργείας έράνων φιλανθρω­ πικών άγορών κλπ. 2 ) τό ύ π ’ άριθ. 57344) 3 0 - 1 - 5 8 έγγραφον τής Προεδρείας τής Κυβερνήσεως............άπεφασίσαμεν καί διατάσσομεν : ”Α ρ θ ρ ο ν 1 Συγκροτοΰμεν Έρανικήν Ε π ιτρ ο π ή ν άποτελουμένην έκ τώ ν κ.κ.

1) Μ ητροπολίτου Δράμας κ. Γεωργίου ώς Προέδρου 2) τών Ικάστοτε Δημάρχων : Σερρών, 3 ) Καβάλας, 4) Δράμας, 5) Χρυσουπόλεως, 6) Έλευθερουπόλεως, 7 ) Δοξάτου, 8 ) Προσωτσάνης, 9) Νιγρίτης, 10) Σιδηροκάστρου 11) Σεραφείμ Τσαουσίδη έμπορου έκ Καβάλας καί 12) Ίωάννου Χατζηδημητρίου Ιεροψάλτου έκ Δοξάτου. "Αρθρου 2 Έ δ ρ α τής Ε π ιτρ ο π ή ς όρίζεται ή Μονή ΕΙκοσιφοινίσσης διάρκεια δέ αύτής πενταετής. "Αρθρου 3 Σκοπός τής Ερανικής Ε π ιτρ ο π ή ς εσεται ή διενέργεια εράνου πρός συλλογήν χρημάτων και άλλων άντικειμένων κα'ι προϊόντων βάσει διπλο­ τύπ ω ν διά προσωπικών είσφορών, μεταξύ τώ ν κατοίκωυ τών Νομών Δράμας, Καβάλας και Σερρών διά τήυ άυοικοδόμησιυ τής ‘Ιερ&ς Μουής ΕΙκοσιφοινίσσης».

-

51—

"Ινα άποβή όμως ή Μονή καί ττάλιν έθνικοθρησκευτικόν κέντρον και «θεού γεώργιον», <5ς μοι ετπτραττη νά διατυπώ σω ώρισμένας σκέψεις : 1) Προέχει ή διάνοιξις αμαξιτής όδοϋ, καθ' όσον μικρά άττόστασις ύπολείπεται έκ Κορμίστης, περί τά 6 χιλιομ. περίπου. O ûtco θά παρατηρηθή Κοσμοσυρροή προσκυνητών, όπότε τά έκ προσκυνήματος έσοδα θά αΰξηθοΰν σημαντικώς, ώστε νά έλπίζεται βασίμως ή άνοικοδόμησις τής Μονής. ‘6ύς έπληροφορήθην δέ έκ τοΰ Δημάρχου Δράμας κ Άνδρέου Νικηφορίδου, το 1951 πολλοί ξένοι καί Ιδίως Σέρβοι, οΐτινες έπεσκέφθησαν τούς Φιλίππους κατά τάς έορτάς τοΰ Παύλου, έξέφρασαν τήν έπιθυμίαν των νά μεταβώσι είς τήν Μονήν. Έματαίωσαν όμως τό σχέδιόν των έλλείψει άμαξιτής όδοΰ.

2) Νά έπεκταθή ό έρανος έν Αμερική μεταξύ τών όμογενών, είς τούς όποιους νά σταλώσι έκκλήσεις καί άντίτυττα τοΰ βιβλίου μου.

3) Νά γίνη ή μελέτη τής Άνοικοδομήσεως μέ βάσιν τήν ΐδρυσιν Εκκλησιαστικής Σχολής ώς καί Γεωργικής τοιαύτης.

4) Νά κατασκευασθοϋν οικήματα παιδικών κατασκηνώσεων.

5) Νά άνεγερθή Μέγα Τουριστικόν 2ενοδοχεΐόν.

6) Νά ήλεκτροφωτισθή ή περιοχή τής Μονής.

7) Νά γίνη εγκατάστασή τηλεφωνική.

8) Νά ίδρυθή συγχρονισμένη βιβλιοθήκη, καί 9) Νά καταβληθή προσπάθεια ύπό πάντων, όπως λάβη εύρυτάτην κυκλοφορίαν τό παρόν βίβλίον μου είς δλας τάς Κοινότητας, Ιδιαιτέ­ ρως τών τριών Νομών (Δράμας - Σερρών - Καβάλας), ίνα διαφωτισθοΟν οΐ κάτοικοι έπί τής Ίστορικωτάτης τούτης Μονής τού κεντρικού πνεύμονος τής Βορείου 'Ελλάδος. ΙΙ Ρ Ω Τ Ο Κ Ο Λ Λ Ο Ν κ α τα μ ετρ ή σ εω ς τω ν εν τ φ

σ κ ευ ο φ υ λ α κ είφ τ ή ς ' I . Μ ονή ς Ε ικ )σ σ η ς

εΪδ ω ν .

ΑρχιερατικάΈπιτραχήλιον 1, Άρχιερατικ. σάκκος 1, Άρχιερ. Μανδύαι 2, Στιχάριον 1, Έπιγονάτιον 1, Έπιμάνικα ζεύγη 2, ’ΰύμοφόριον μέγα 1, 'ύύμοφόριον μικρόν 1, Μίτρα Άρχιερ. 1, Ράβδος ποιμαντορική 1, Άρχ. ζώνη 1, Φυλλάδες Αρχιερατικές 2. ' Ι ε ρ ά σ κ ε ύ η : Έπάργυρον "Αγιον Ποτήριον 1, Δισκάριον μέ άστερίσκον 1, Αστερίσκος 1, Κοχλιάριον άργυροΰν 1, Λόγχη προσκομιδής 1, Άργυροΰν ποτήριον μέ αραβουργήματα 1, Χάλκινον δοχείον Α γιασμού 1, θυμιατήριον άνευ άλύσεων 1, Κατσίον 1, Σταυροί ‘Αγιασμών 4, Μολύβδινος σταυρός 1. 'Ιερατικά: Στιχάρια 10, Έπιμάνικα 11, Φελόνια 10, Ε π ιτρ α χ ή ­ λια 32, Έπιγονάτια 4. Δ ι α κ ο ν ι κ ά : Στιχάρια 9, Όράρια 16, Όράριον μέ μεταλλίνην Επι­ γραφήν 1. Διάφορα: Σταυρός Αρχιμανδρίτου 1, Ποδιά κεντητή ΕΙκόνος Θεο­ τόκου 1, Τραπεζομάνδηλο μαΰρο 1, Τραπεζομάνδηλο λευκό 1, κηροπήγια

-52μπρούντζινα 2, Καινή Διαθήκη Επάργυρος Έκδ. Λειψίας 1816 Εαπάναις Προηγουμένου Άνανία, Χειρόγραφου βιβλίον έκ υαστοχάρτου γραφής Ίωαννικίου Ίερομονάχου είς στήλην Βαρλαάμ, Λεξικόν Βαρ. Φαβορίνου τόμος 1, Κεντητή Πύλη έκ μετάξης μέ χρονολογίαν 1799. Λ ε ι ψ α ν ο θ ή κ α ι : Λειψανοθήκη μέ επιγραφήν Προηγουμένου Χρυσάνθου 1798 Η ’03οειδής λειψανοθήκη άργυρα 1, Λειψανοθήκη άργυρδ μέ εΐκόνας “Αγίου Κωνσταντίνου καί Ελένης Ηγουμένου Δανιήλ 1760 1, Λειψανοθήκη τετράγωνος μέ λείψανα Α γίου Διονυσίου-Μαρίνης,-Ίππολυτ. Τετράγωνος βελούδινος λειψανοθήκη μέ λείψανα Α γίω ν Τρύφωνος - Χαραλάμττους - Γρηγορίου Θεολόγου - καί Κυρίλλου Πατριάρχου Κωνσταν­ τινουπόλεως 1, Λειψανοθήκη αργυρά τετράγωνος 1 καί 1 Ιτέρα - 2 -, Σταυροί: Σταυρός άργυροΰς μέ έπιγραφήυ Θεοφάνης, Σταυρός αρ­ γυρούς μέ επιγραφήν ίερέως Μητροφάνους, Σταυρός αργυρούς μέ έττιγραφήν Ηγουμένου Δανιήλ 1789, Λωρίδες υφάσματος 4 μέ έπιγραφήν Μη­ τροπολίτου Αθανασίου, Λωρίδες χρυσοκέντητοι μέ επιγραφήν Θεοδούλου Σερρών 2, Σταυρούς χρυσοκέντητους 7. Έ ν Ίερφ Moufj Είκοσιφοινίσσης 1 Ιουλίου 1958 ν μ « Η α .* Ά π ειρ α είναι τά Θαύματα τής Α χειροποιήτου Είκόνος τής Ύ π εραγίας ημών Θεοτόκου τής Είκοσιφοινίσσης. Δέν υπάρχει Μακεδών, δστις δέν γνωρίζει ένα ή περισσότερα θαύματα. Ενταύθα παραθέτω μόνον δύο τ ά κάτωθι : 1) Κάτωθεν τού Παρεκκλησίου ‘Αγίας Βαρβάρας ύπάρχεΐ άγία-

ΓΗ λ ιτ ά ν εύ σ ις τ ή ς Ε ίκ ό ν ο ς κ α τά τό ε τ ο ς 1957.

σμα Uρόυ «άγιασμα ‘Αγίας Βαρβάρας». Ό κώδιξ τοΰ μακαρίτου Δαμα­ σκηνού (1858) άνέφερε τό έξης θαϋμα : «Μ ήτηρ ευσεβής ίσταμένη άνωθεν του αγιάσματος μετά βρέφους, ττίτττει τό βρέφος της είς την δεξαμενήν τοΰ άγιάσματος καί παρέμεινε έττί είκοσι λ;τττά τή ς ώρας έπιπλέον το υ ΰδατος, χωρίς νά πάθη τίπ οτε».

2) Κάτωθεν τοΰ δαπέδου τοΰ κυρίως ναού τών Είσοδίων §χουν ά ποτυττωθή τό πέλμα τοΰ ποδός ώς καί τό περίστροφον Βουλγάρου Ά ξιω μ α τικοΰ εϊσελθόντος νά σύληση τήν εΐκόνα. Οΰτος άπέθανεν είς τ ό μέσον τοΰ Ναοΰ. Έ δ ώ σ ιω π ώ καί άφήνω νά υψώσουν φωνήν οΐ παράλυτοι, οί τυ ­ φλοί, οί ασθενείς και όλοι οί εύεργετηθέντες π ισ το ί, οΐτινες καταφεύγουν είς τήν χάριν Της, δταν τούς κυκλώνουν «αί ζάλαι τοΰ βίου ώ σπερ μέλισσαι κηρίον» καί λαμβάνουν τήν ΐασιν. Διότι ή Παναγία είναι ή πρόμαχος τής Μακεδονίας καί όλοκλήρου τής Ελλάδος ή προστατις. Δ ίΑ Κ Ο Ν Η Σ Α Ν Τ Ε Σ Τ Η Ν Μ Ο Ν Η Ν Κ Λ Η Ρ ΙΚ Ο Ι ΑΠΟ ΤΟ Υ 1900 ΚΑΙ ΕΝ Τ ΕΥΘ ΕΝ Α'

Έ κ δ η μ ή ο α ν τ ε ς π ρ ό ς Κ ύ ρ ιο ν Α ρ χ ι ε ρ ε ί ς

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Μητροπολίτης Σμύρνης (1867-1922). Μέγας Έθνομάρτυς, κατακρέουργηθε’ις ύπό τοΰ φανατισμένου όχλου κατά τήν άνακατάληψιν τής Σμύρνης ύπό των Τούρκων, μετά τήν Μικρασιατικήν κατα­ στροφήν, τόν Αύγουστον τοΰ 1922. Έγεννήθη τό 1867 είς τήν Τριγλείαν τής Βιθυνίας καί έσπούδασε ε’ις Θεολογικήν Σχολήν Χάλκης. Τό 1897 άνέλαβε τό αξίωμα τοΰ Μεγάλου Πρωτοσυγκέλλου καί διεκρίθη διά τήν έκτα­ κτον δραστηριότητα του, συμβολών ιδιαιτέρως είς τήν ματαίωσιν των σχεδίων τοΰ άρχηγοϋ τής πανσλαυϊστικής Παλαιστινείου Εταιρείας Ποττοδονότσεφ, έπιδιώκοντος νά άλλοιώση τόν Έλληνικόν χαρακτήρα τοΰ ‘Αγίου Ό ρους καί νά εκσλαυΐση τά Πατριαρχεία Άντιοχείας καί Ιερο­ σολύμων. Τό 1902 προήχθη είς Μ ητροπολίτην Δράμας. Είς αύτήν τήν άκρως Ιπίκαιρον διά τά τότε ετη θέσιν παλαίων μετά τοΰ Βουλγαρικού κομιτάτου άνέπτυξε ?ξοχον έθνικήν δρασιν. Μ ητροπολίτης άοκνος καθώς ήτο, δέν περιωρίσθη μόνον είς αύτήν τήν έθνικήν δρασιν. Καί σήμερον είσέτι ή ττόλις τής Δράμας ?χει νά έπιδείξη μέγιστα μνημεία της φιλανθρώπου καί άγαθοεργοΰ δράσεώς του. "Εκτισε μεγαλοπρεπή ναόν είς τήν πόλιν, αύτήν μέγαρον τής Μητροπόλεως, Σχολάς Άρρένων καί Θηλέων, Νοσοκομεΐον καί Γυμναστήριον. Πρός τούτοις έφρόντισε διά τήν άνέγερσιν κατοικιών διά τούς καπνεργάτας καί ίδρυσε διάφορα φιλανθρωπικά κατα­ στήματα, όρφανοτροφεϊα, γηροκομεία καί άλλα κοινωφελή Ιδρύματα. *6ύς ήτο έπόμενον, ή τοιαύτη Ιθνική δρασις τοΰ Χρυσοστόμου άνησύχησε τήν Τουρκικήν διοίκησιν, ήτις άναφερθεΤσα είς Κωνσταντινούπολιν έπέτυχεν τήν άνάκλησιν αύτοΰ τό 1907. Τό 1908 μετά τήν άνακήρυξιν τοΰ Συντάγματος έν Τουρκίςχ, επανήλθεν είς τήν Ιδραν του, άλλά μετ’ όλίγον καί πάλιν άπεμακρύνθη. Τό

Ό Έ φ γ ο μ ά ρ τυ ς Σμύρνης Χ ρυσόστομος Καλαφάτης

Τό 1910 μετετέθη εϊς Μητρόπολιν Σμύρνης εις διαδοχήν τοΟ άποβιώσαντος Βασιλείου. Παρομοία ώς άνωτέρω ΰπήρξεν ή δρδσις του Ιξόχου αύτοϋ Ιερωμένου, τόσον ή έθνική, όσον καί ή φιλανθρωπική. Τό 1914 κατά τήν δίωξιν του Ελληνικού στοιχείου τόσον ττολύ έθαυμαύσθη ή με­ γάλη δράσις του, ώ σ τε οί ξένοι άνταποκριταί άπεκάλεσαν αύτόν «Όμηρικόν ήρωα». Καθ’ δλην τήν διάρκειαν τού Α' παγκοσμίου πολέμου ό Χρυσό­ στομος άπελαθεΐς παρέμεινεν είς Κωνσταντινούπολιν ώς συνοδικός, άσχο-

-5 5 -

ληθείς είς τήν συγγραφήν βιβλίου είς τήν Γαλλικήν ύπ ό τόν τίτλον « Ό Ελληνισμός τής Μ. Ά σίας καί ή Ν. Τουρκία». Τό 1918, μετά τήν ύττογραφήν τής άνακωχής, επανήλθεν είς τήν Εδραν του πανηγυρικώς. Τήν 2αν Μαΐου 1919 ύττεδεχθη μετά λυγμών χα­ ράς τά Ελληνικά στρατεύματα, μετά λαοΟ παραληρουντος έξ ένθουσιασμοϋ. Καθ’ δλον τό διάστημα τής Ελληνικής κατοχής Ιξηκολούθησε τό κοινωφελές καί Έθνικόν του ίργον. "Οταν τήν 13 Αύγούστου 1923 ήρχισεν ή Τουρκική έπίθεσις καί ή συρροή χιλιάδων προσφύγων είς Σμύρνην, ώργάνωσε τήν περίθαλψιν αύτών καί έπρωτοστάτησεν είς τήν σύστασιν τής «Ε π ιτρ ο π ή ς Παμμικρασιατικής ’Αμύνης». Μετά τήν άναχώρησιν των ‘Ελληνικών άρχών έκ Σμύρνης, ήρνήθη νά άκολουθήση τόν καθολικόν Αρχιεπίσκοπον, έξορκίζοντα αύτόν νά επιβιβα σθή τού πλοίου, καί τό Εσπέρας τής 27 Α ύγούστου συλληφθείς ώδηγήθη πρό τοΰ Νουρεδίν Πασσδ, όστις φαπίσας αυτόν τόν παρέδωσε είς τόν κάτωθι τοΰ διοικητηρίου άναμένοντα έξηγριωμένου όχλον, ύπό τοΰ όποι­ ου τήν νύκτα κατεκρεουργήθη. Τοιοΰτον ΰπήρξεν τό τέλος τοΰ Έθνομάρτυρος Χρυσοστόμου. Τόσον διά τήν άοκνον έθνικήν καί άνθρωπιστικήν αύτοϋ δραστη­ ριότητα, όσον καί διά τόν μαρτυρικόν του θάνατον μένει δι’ ήμας τούς Νεοέλληνας ό ’Εθνομάρτυς Σμύρνης Χρυσόστομος μέγα πρότυπον πρός φρονηματισμόν καί μίμησιν. ‘Η Πολιτεία καί ιδιαιτέρως ή πόλις τής Δράμας ή τόσον μεγάλως εύεργετηθεϊσα ύπό του Χρυσοστόμου, είς Ενδειξιν διαρκοΰς εύγνωμοσύνης καί τιμώσα τόν Μέγαν ‘Ιεράρχην άπεφάσισεν τήν άνέγερσιν άνδριάντος εις τό προαύλειον του ύ π ’ αύτοϋ κτισθέντος Α' Δημοτικού Σχολείου. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ ό Μάγνητος (1864 - 1935). ’Εγεννήθη έν Μα­ γνησίά τής Μ. Ά σίας τό 1864 καί 15ετής είσήχθη είς τήν Θεολογικήν Σχολήν τής Χάλκης, έκ τής όποίας άπεφοίτησε άριστοϋχος. Τό 1886 προσελήφθη ύπό ΤοΟ Μητροπολίτου Εφέσου Ά γα θα γγέλου ώς άρχιδιάκονος, πλησίον τοΰ όποιου παρέμεινεν μέχρι το υ 1892. Ό φιλόμουσος έκεΐνος Άρχιερεύς έκτιμήσας τά προσόντα, τόν ένθουσιαμόν καί τήν άγάπην πρός τά γράμματα τοΰ διακόνου τότε Ά γαθαγγέλου, ένήργησε καί άπεστάλη οΰτος είς Γερμανίαν καί Γαλλίαν πρός συμπλήρωσιν τών σπουδών αύτοΰ. Καταρτισθείς πλήρως είς τήν Νομικήν Επ ιστήμ ην καί μετά μικράν έν Λονδίνω διαμονήν, έπανέκαμψεν άποκομίζων ό,τι καλόν καί ώραΐον εϊδεν καί ήκουσεν. Τό Ετος 1896 ‘κατέλαβε καθηγητικήν Εδραν είς τήν Θεολογικήν Σχολήν καί προσεπάθησε νά φανή άντάξιος τών προσδοκιών, τάς όποίας έστήριξεν έπί,,τό διδασκαλικόν του εργον ή Εκκλησία. Ή προσήνεια του, ή πραότης του, ή εύγένεια τής ψυχής τον, ήσαν δείγματα τής ταπεινόφρονος άξίας του, ήσςιν ζωηρά είς όσους τόν

'Ο α οίδιμ ος Μ ητροπ ολίτης 'Α γα θά γγελος δ Μ άγνητος

έγνώρισαν καί συνειργάσθησαν μαζί του. Έργασθεΐς καρττοφόρως έπί -πεν­ ταετίαν είς τήν Σχολήν έκλήθη τ ό έτος 1901 νά ποιμάνη τήν έπσρχίαν Γρεβενών και τό 1910 ό Αείμνηστος Ιεράρχης μετατίθεται είς Δράμαν. Έ άν δέ λάβη κανείς ΰττ’ όψιν του τάς ίστορικάς συνθηκας της έττοχής έκείνης καί τάς συνεπείς τούτω ν δυσχερείας είς τήν διοίκησιν της έπαρχίας αύτοΰ, θά ΐδη ττόσας ττροστταθείας κατέβαλε, ϊνα φανή άντάξιος τω ν ιτεριστάσεω ν καί χρήσιμος είς τάς πολλαπλός άνάγκας τώ ν κατοίκων Δράμας. Έ τρ εχεν, έμόχθει, έκοττίαζε. Δέν εμεινε λιμνάζον ύδωρ, άλλα π η γ ή , ή όττοία συνεχώς έκύλα τά νερά της. Τό 1922 μετετέθη είς Νεοκαισαρείαν, τό 1924 έψηφίσθη Μ ητροπολίτης ΤΤριγκηποννήσων καί τό 1927 προήχθη είς τήν Μστορικήν Μητρόπολιν Χαλκηδόνος. Άπέθανε ώς Μητροπολίτης Εφέσου, τόν Αύγουστον 1935. Είς Δράμαν ιδιαιτέρως έμερίμνησε διά τήν Ίεράν Μο­ νήν Είκοσιφοινίσσης διά τήν όποίαν συνέγραψε καί πόνημα άνεκτίμητον.

ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΣ ПАПАΔΟΠΟΥΛΟΣ (1868 - 1928) Έγεννήθη έν Πόυτψ τό 1868. Τά π ρ ώ τα γράμματα έδιδάχθη είς τήν πατρίδα του καί έν συνεχείς ήρίστευσεν είς τ 6 Γυμνάσιον Αργυρουπόλεως διατελών ύπό τήν προστα­ σίαν τοϋ Μ ητροπολίτου Γερβεσίου, της επαρχίας Χαλδίας. Βραδΰτερον είσήχθη είς τήν θεολογικήν Σχολήν Χάλκης άποφοιτήσας άριστοΰχος καί τή μερίμνη τοΰ τό τε Πατριάρχου Νεοφύτου προσελήφθη είς τό Πατριαρχεϊον χειροτονηθείς Μέγας άρχιδιάκονος. Είς ήλικίαν 26 έτών έπΐ Πατριάρχου Ανθί­ μου Ζ άπεστάλη ώς έξαρχος είς τήν Ίεράν Μονήν Είκοσιφοινίσσης μέ πληρεξουσιότηΌ α ο ίδ ιμ ο ς Μ η τρ ο π ο λ ίτη ς Λ α υ ρ έντιό ς Π α π α δ ό π οιιλο ς τα έν λευκω ή νά δίαλύση τήν Μονήν λ ό γ ω τών χρεών της ή νά τήν άνορθώση. Χάρις δέ είς τά ύ π ’ αύτοϋ ληφθέντα μέτρα Ισ ω ­ σε τό έθνικόν αύτό καθίδρυμα, τό όποΐον έκτοτε έλειτούργει κανονικώς καί εύαρέστως. Τό 1905 έςελέγη Μ ητροπολίτης Χαλδίας - Κερασούντος, ?νθα ίδρυσε ΟίκοτροφεΤον, Ταπητουργεϊον καί ΜεροδιδασκαλεΤον. Τό 1922 μετετέθη είς Μητρόπολιν Δράμας, όπου έσυνέχισε τήν δρασιν του, ίδρύσας Ταπητουργεϊον είς τό Όρφανοτροφεϊον θηλεω ν καί έπΐ τώ ν ήμερων του άνηγέρθη καί τό νυν Γυμνάσιον Δράμας ώς καί τό οίκογενειακόν Ναΐδριον «Μεταμόρφωσις τοΰ Σωτήρος», όπου εύρίσκεται καί ό τάφος του. Άττέθανε τήν 2 8 - 7 - 1 9 2 8 είς Δράμαν. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΜΒΟΠΟΥΛΟΣ ( 1 8 8 7 -1 9 4 1 ) Έγεννήθη έν Σινώπη του Πόντου 1887. Κατ’ άρχάς έφοίτησεν είς τό 8)τά ξιο ν Σχολαρχεϊον τής πατρίδος του καί έν συνεχείς« είς τήν Μεγάλην τού Γένους Σχο­ λήν έν Φαναρίω τής Κωνσταντινουπόλεως. Ά ποφοιτήσας έξ αυτής έφοί­ τησεν είς τήν Θεολογικήν Σχολήν τής Χάλκης ώς και είς τήν Θεολογικήν Σχολήν τού Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών, άνακηρυχθείς διδάκτωρ τής Θεολογίας. Ύπηρέτησεν ώς Αρχιδιάκονος τής Μητροπόλεως Μυτι­ λήνης καί βραδΰτερον προήχθη είς Πρωτοσύγκελλον τής έν λόγερ Μητρο­ πόλεως. Τό 1914 έξελέγη ύπό τής Μέρας Συνόδου Κωνσταντινουπόλεως βοηθός έπίσκοπος Μυτιλήνης ύπό τόν τίτλον Χριστουπόλεως, ΙνΘα είργάσθη μετ’ ένθουσιασμοΰ ύπέρ τής Εκκλησίας καί τού "Εθνους. Τό 1916 τό

-5 8 Οίκουμενικόν Πατριαρχεϊον είς αμοιβήν τών πολυτίμων υπηρεσιών του προήγαγε τών Βασίλειον είς Ε π ίσκο­ π έ Ίερδς Μητροπόλεως Μηθύμνης. Τό 1922 μετετέθη είς Μητρόπολιν Χαλδίας καί έν συνεχείς* μετέβη είς Αλεξάν­ δρειαν παρά τ ώ Πατριάρχη Φωτίψ. Έκεΐθεν διά λόγους καθαρώς προσωπικούς μετέ­ βη είς Αμερικήν ενθα παρέμεινεν μέχρι τοϋ 1930 ποιμαίνων χιλιάδας ομογενών, πιεζομένων ύπό τοΰ Μεταξακικοΰ λεγομένου Εκκλησι­ αστικού συγκροτήματος, δπότε τη έγκρίσει τής Κυβερνήσεως καί τής Εκκλησίας διωρίσθη Μητροπολίτης Δράμας καί Φιλίππων, εγ­ κατασταθείς έν Δράμφ τήν 25 Φεβρουάριου 1931. Έν Δράμφ ό άείμνη- 'Ο ά ο ίδ ιμ ο ς Μ η τρ ο π ο λίτη ς Β α σ ίλ ε ιο ς Κ ομβόπουλος στος Βασίλειος είργάσθη μετ’ ένθουσιασμοΰ υπέρ τής τονώσεως καί έξυψώσεως τοΰ Έθνικοΰ φρονήματος τών χριστιανών τής έπαρχίας του. Με­ τά τήν είσβολήν τών Γερμανών καί τήν κατάληψιν τής Δράμας ύπό τών Βουλγάρων ήναγκάσθη νά καταφύγη είς Αθήνας. Τά πολεμικά γεγονότα καί Ιδίως ή κατάστασις, ή όποία έπεκράτησεν έν Δράμα μετά τήν άπαισίαν Βουλγαρικήν κατοχήν έλύπησαν βαθύτατα τόν Βασίλειον καί έκλόνισαν έπικινδύνως τήν υγείαν του. Άσθενήσας άκολούθως έξεδήμησησε πρός Κύριον τήν 24 Φεβρουάριου τοϋ 1941. Ό Βασίλειος ώς Εθνικός καί Εκκλησιαστικός άνήρ διεκρίθη άγωνισθεΐς σθεναρώς ύπέρ τών δικαίων τής Εκκλησίας καί τοΰ "Εθνους, ‘ύύς Μακεδονομάχος, ώς Εκκλησιαστικός φήτωρ καί συγγραφεύς κατέχει τιμητική ν θέσιν. Εκτός τών διαφόρων λόγων πραγματειών του είς δια­ φόρους έφημερίδας καί περιοδικά έχει έκδώσει καί είδικάς μελέτας καί λό­ γους έκκλησιαστικούς, έθνικούς καί έπικαίρους ώς λ.χ. «Πρώτοι λόγοι Ε ­ λευθερίας», «Βασιλεύς καί Εκκλησία», «Κανονική άπάντησις» «Έπτάλοφος, Γολγοθάς, Άκρόπολις», «Τό Ελληνικό ράσο» κ.ά. ‘03σαύτω5 έπιμελεία αύτοΰ καί ΐδίαις δαπάναις έξέδιδεν έν Δράμς* θρησκευτικόν περιοδικόν ύπό τόν τίτλον «ό Φρουρός» ένθα έχουν δημοσιευθή πολλοί λόγοι καί μελέται αύτοΰ. Ύ π ό τής πολιτείας έτιμήθη δι’ άνωτάτων παρασήμων διά τούς ύπέρ πατρίδος άγώνας του.

-5 9 Β'

Ό

Έ π ιζω ν τες

'Α ρχιερείς

Σ β ,Ι α σ μ ιώ τ β τ ο ς Μ η τ ρ ο π ο λ ίτ η ς Δ ρ ά μ α ς κ . Γ ε ώ ρ γ ι ο ς

ΓΕ03ΡΓΙΟΣ Μ1ΣΑΗΛΙΔΗΣ. Κατά κόσμον Ιωάννης νυν Μ ητρο­ πολίτης Δράμας. Έγεννήθη Ιν Σινώπη το υ Πόντου τ ό ετος 1882. Κ ατ’ άρχάς εσπούδασεν είς Ιδιαιτέραν το υ πα τρίδα τήν Σινώπην, είς τ ό Ό κ τ α τάξιον ‘Ελληνικόν Σχολεϊον. Τ ό ετος 1901 - 1902 έφοίτησεν είς τή ν Τ ετά ρ ­ την τάξιν τη ς Μεγάλης το ϋ Γένους Σχολήν καί èv συνεχείς* είς την Θεολογικήν Σχολήν Χάλκης, £νθα διεκρίθη διά τήν πολυμάθεΐαν καί τ ό ήθος του. Τήν 5 Ό κ τω β ρ ίο υ τοΰ έτους 1908 έχειροτονήθη διάκονος Οπό το ΰ Μ ητροπολίτου Πελαγωνείας Ιω ακείμ Γοροπούλου. cûiç διάκονος διετέλεσε μέχρι τόν Μάϊον το υ 1912 έν τόρ ‘Ιερω Ναω ‘Αγίας ΕΟφυμίας έν Χαλκηδόνι, ώς άρχιδιάκονος καί Γραμματεΰς τή ς ‘Ιερδς Μ ητροπόλεωςΧαλκηδόνος

—6 0 —

έττι δεκάμηνου, ως κωδικογράφος της 'Ιερδς Συνόδου Ιττί τρεις μήνας, ώς ύπογραμματεύς της Ίερδς Συνόδου έπί ενδεκα μήνας καί 4 1)2 ετη ώς Μέγας Αρχιδιάκονος τοΰ Ε' έττί Πατριάρχου Γερμανού. Είς Θεολογικήν Σχολήν ύπέβαλε καί έυαίσιμον διατριβήν «ή περί μυστηρίων διδασκαλία Κυρίλλου Ιεροσολύμων». Ό Σεβασμιώτατος διεκρίθη καί υ ς Ιεροκήρυξ καί καθηγητης εν τ<ρ Γαλλικφ Αυκείω Φώρ καί έν τ φ Κευτρικφ Παρθεναγωγέicp Χαλκηδονος. Χον Οκτώβριον του 1918 έχειροτονήθη είς πρεσβύτερον ύπό του Μ ητροπολίτου Νικαίας Βασιλείου καί εΐργάσθη ε! τό Πατριαρχεϊον ώς Μέγας Πρωτοσύγκελλος. Τήν 20 Φεβρουαρίου του 1922 άνήλθε είς τά ΰπ α τα άξιώματα τής Ίερωσύνης, χειροτονηθείς Επίσκοπος έν τ ω Ίερφ Πατριαρχικω Ναφ ύπό τοΰ Πατριάρχου Μελετίου μετά πάσης τής ‘Ιερδς Συνόδου. Μέχρι 4 'Οκτωβρίου 1924 διετέλεσεν Μητροπο­ λίτης Προικονήσων αναιι ιύξας άξιόλογον δραστηριότητα, τήν 5 'Ο κτω­ βρίου τοΰ Ιδίου έτους μετετέθη είς προσωρινήν Μητρόπολιν Θάσου, τήν 2 Σεπτεμβρίου 1932 είς Μητρόπολιν Παραμυθίας καί τόν Φεβρουάριον του 1942 μετετέθη είς Δράμαν, ενθα άρχιερατεύει άπό τής άπελευθερώσεως μέχρι σήμερον, χαίρων έκτιμήσεως ύπό του Ποιμνίου του. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ (Χ ατζή - Σταύρου) Μητροπολίτης Φιλίππων Νεαπόλεως καί Θάσου. Τό κατά κόσμον όνομα αύτοΰ ήτο Θεμιστοκλής τό δττοΐον διετήρησε και μετά τήν χειροτονίαν του εις διάκονον, ήναγκά σθη όμως βραδύτερον νά τό άντικαταστήση διά τοΰ «Χρυσόστομος» διότι κατεδιώκετο ύπό τών Τούρχωυ ύπό τό όνομα Θεμιστοκλής. Έγεννήθη τό 1880 είς Άιδίνιου'τής Μ. 'Ασίας καί άποφοιτήσας του έν Σμύρνη Λυκείου X ’Αρώυη, τοΰ Πυθαγορείου Γυμυασίου τής Σάμου καί τής Θεολογικης Σχολής της Χάλκης, μετέβη είς Λωζάννην πρός συνέχισιν τών σπουδών του. Υπηρετησεν ύιτό τόν Εθνομάρτυρα Χρυσόστομου Σμύρυης, ευ Δραμφ μέν ως αρχιδιάκονος, εν Σμύρνη δέ ώς βοηθός επίσκοπος ύπό τόυ τίτλον «Τράλλεων». Ευισχυσε τον Μακεδονικον άγωνα, δι’ δ καί κατεδιώχθη ύπό τών Τουρκικών άρχών. ’Ανεδείχθη Μητροπολίτης Φιλαδελφείας καί τό 1918 ώρίσθη συνοδικός έν Κωυσταυτιυουπόλει. Κατά τήυ Μικρασιατικήν έκστρατείαν παρέσχε πολλάς ύπηρεσίας, Ιδία έν τή έπαρχίςί Άΐδινίου, είς ην διωρίσθη τοπ οτηρητής μετά τήν πρώτην καταστροφήν τής πόλεως ύπό τών Τούρκων, άργότερον δέ έξελέγη Μητροπολίτης 'Εφέσου. Έκ πάντων των Μητροπολιτών τής Μ. 'Ασίας είναι ό μόνος, δστις έγκατέλειψε τήυ Σμυρυην τελευταίος, όρισθείς καί άντιπρόσωπος τοΰ Οίκουμενικοϋ Πατριαρχείου έν 'Αθήναις, όπόθεν μετετέθη είς Βέρροιαν καί, μετά βραχεϊαν έκεϊ Ποιμαντορίαν άνεδείχθη είς τήν Ά ποστολικήυ Μητρόπολιν Φιλίπ­ πων καί Νεαπόλεως (Καβάλας). Έχρημάτισε πλειστάκις συνοδικός καί διηυθυνε τά Θρησκευτικά «Πολύκαρπον» έν Σμύρνη, «"Αγγελον τής Φιλαδελφείας» έυ Φιλαδελφείςχ, «"Εφεσον» έν Κορδελιφ, «Νέου Ποιμένα» έυ Κωνσταντινουπόλει καί 'Απόστολον «Παΰλον έν Καβάλς«».

-

61

-

Ό Σ ε β α σ μ ιώ τ α υ ο ς Μ η τ ρ ο π ο λ ίτ η ς Φ ιλ ίπ π ω ν - Ν ε^ .χ ^ λ εω ς κ α ί Θ ά σ ο ο κ. Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς

Είναι δέ καί συγγραφ ικώ τατος, έκδόσας μέχρι σήμερον τ ά κάτωθι συγγράματα : «Αΐ περί χιλιοστώ ν καί τή ς διδασκαλίας αυτών Εριδες» «Γονείς καί τέκνα» «‘ Ρήματα ζωής» «Φως διά τούς νέους» « Ό π α τρ ιω ­ τισμός έν τή ΓΤ. Διαθήκη» καί άλλα καθώς καί μελέτας και άρθρα είς διά­ φορα περιοδικά. Έ π ίσ η ς είναι συνεργάτης της Μεγ. Ελληνικής Έ γ κυ κλοπαιδείας. Ό Σεβασμιώτατος είναι τετιμημένος διά του χρυσού Σταυρού του Σωτήρος, το υ Δευτέρου Ταξιάρχου, το ΰ άνωτέρου Ταξιάρχου το υ Νείλου, τοϋ άνωτέρου Ταξιάρχου τή ς Γιουγκοσλαβίας, 15 μεταλλίων τώ ν Ε ­ θνικών άγώνων καί τοΰ Σταυρού τοΰ Παναγίου Τάφου το ΰ Μ ετζηδιέ γ ' τάξεως.

-6 2 -

Κατά τήν Γερμανικήν κατοχήν είργάσθη ώς άντιπρόεδρος μέν τά πρώ τον, εϊτα δέ ώς πρόεδρος τή ς μεγάλης όργανώσεως Ε.Ο.Χ.Α. τής ίδρυθείσης ύ π ό τοΟ μακαρίτου Α ρχιεπ ισκόπ ου Δαμασκηνού, πρός άνακούφισιν το ϋ πενομένου λαοϋ. Έδέχθη πλείστας έκφράσεις εύαρεσκείας Οπό τή ς κυβερνήσεως διά τήν ώς άνω συμβολήν. ‘ύύσαύτως τυγχάνει Ιταϊρος τής Χ ριστ. Α ρχαιολογικής Εταιρείας καί χαρακτηρίζει αυτόν ή ά πλότης ΰφους καί άγαθότης ψυχής χριστια­ νικής, ήτις έξεδηλώθη τώ ρ α είς ειρηνικά έργα, διά τής Ιδρύσεως Γυμνα­ στηρίου, Α ναγνω στηρίου καί Οίκοτροφείου. Διά τή ς 30ετοϋς εργασίας το υ έν τή περιφερείς Καβάλας άνέδειξε την Μ ητρόπολιν πρότυπον όργανώσεως, ύπεστήριξε τήν φιλανθρωπίαν, τούς έργάτας, τ ά σωματεία οϋτως ώ σ τε ούδέν σωματεΐον καί όργάνωσις στερείται τή ς Ενεργητικής του δράσεως. ΓΤλήν τώ ν νέων Εκκλησιώ ν ιδρυοε τό μέγαρον «Χριστιανικής Ε σ τ ί ­ ας» έν ф συγκεντροΰται ή θρησκευτική κίνησις τής Μ ητροπόλεως, τήν Μονήν τοΰ άγίου Σίλα καί π λεΐσ τα προσκυνήματα. Μετά δέ τήν προσάρτησιν είς τήν Μ ητρόπολίν του τής νήσου Θάσου διωργάνωσεν αύτήν καί επιμελείται δραστηρίως διά τόν Θρησκευτικόν καί Έθνικόν καταρτι­ σμόν τώ ν έν αύτή χριστιανών ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ (Τσαούσης) Μ ητροπολίτης Νευροκοπίου - Ζιχνών Έγεννήθη είς Χόψαν τή ς έπαρχίας Χαλδίας τ φ 1890. ’Απεφοίτησεν έκ τής Θεολογικής Σχολής Χάλκης τ ώ 1919. Έχειροτονήθη είς διάκονον τ ω 1906, είς τόν ναόν τή ς Μονής Πρασάρεως. 'ύύς Ε π ίσ κ ο π ο ς έχειροτονήθη τήν 4ην Νοεμβρίου 1945 είς τόν Μ ητροπολιτικόν ναόν Α θηνών ύπό τών Μητρο­ πολιτώ ν Θεσσαλονίκης Γενναδίου, Καστορίας Νικηφόρου, Κασσάνδρας Καλλινίκου καί Ε δ έσ σ η ς Διονυσίου. Ύ πηρέτησεν ύπέρ τά 25 έτη είς τήν Μέσην Έκπαίδευσιν ώς καθηγητής τής Θεολογίας είς τήν Κωνσταντινού­ π ο λ ή , Δράμαν καί Θεσσαλονίκην. Τόν Μάρτιον 1941, εντολή τής Μερδς Συνόδου, μετέβη είς Ξάνθην ώς άπεσταλμένος αύτής, διά νά τονώση διά κηρυγμάτων τό ήθικόν τοΰ λαοϋ, καί έξεπλήρωσεν εύσυνειδήτοος τήν άποστολήν του. Παρά τούς άπειλωμένους κινδύνους έκ τής εισβολής τοϋ έχθροΰ, παρέμεινε είς τήν θέσιν του. Τήν 23ην Α π ρ ιλίου 1944 ßiqc έπεβιβάσθη ύπ ό τής Βουλγαρικής χ ω ­ ροφυλακής φορτηγού αύτοκινήτου καί άπελάθη έκ Ιάνθης είς Θεσσαλο­ νίκην, άφοΰ παρέμεινεν έπί ενα μήνα καί είς τήν Δράμαν, άπό όπου έπί­ σης έςεδιώχθη ύπ ό τώ ν Βουλγάρων. "Εχει τιμηθή καί δι* άνωτέρων παρασήμων. Ό Σ εβασμιώτατος κ. Ά γ α θ ά γ γ ιλ ο ς διωρίσθη κα τ’ άρχάς (26-9-1951) ώς το π ο τη ρ η τή ς το υ Μ ητροπολιτικοϋ Θρόνου Ζιχνών καί παρέλαβε τήν Μ ητρόπολιν παρά τ^ϋ προκατόχου του τήν 6ην Ό κτω βρίου 1951. Ή το π οτη ρ η τεία του διήρκησε μέχρι τής έκδόσεως τοΰ Πατριαρχικοΰ Τό­ μου περί συγχωνεύσεως τών Μ ητροπόλεων Ζιχνών καί Νευροκοπίου, ήτοι

-6 3 -

Ό

2 ε ,3 α σ μ ιώ τ α τ ο ς Μ η τρ ο π ο λ ίτη ς Ν ευ ροκο π ίο υ κ α ί Ζ ιχ ν ώ ν κ. Ά γ α ίΚ ΐγ γ ελο ς

μέχρι τοΰ Σεπτεμβρίου 1952 ότε ίξελέγη ώς Μητροπολίτης Νευροκοπίου καί Ζιχνών. (Μητροπολίτης Νευροκοπίου έγένετο τήν 19-10-45). Τέλος ό Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης εϊναι Εξαίρετος άνθρωπος καί ποιμενάρχης. Είναι άριστος χειριστής τοΰ λόγου, Ιδεώδης καθοδηγητής καί έπιστημονικώτατα κατηρτισμένος. Γ'

’ ΚπιζΛντκς Πνευματικοί. ΙΙατέορς.

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΚΑΤΣΙΒΑΚΗΣ : ’Εγεννηθη âv Ήρακλείςι Σερρών τό §τος 1882 καί έκάρη μοναχός εν Ίερςχ Μ ο ν η ΕΙκοσιφοινίσσης τ ό ΐτ ο ς 1903, Ήγουμενεύοντος Δαμασκηνού Τζιαμπάζη, χειροτονηθείς συγχρόνως καί διάκονος. Τό ϋτος 1909 εχειροτονήθη είς πρεσβύτερον καί διετέλεσε ‘Ηγού­ μενος τής Ίερας Μονής ΕΙκοσιφοινίσσης άπό τό ίτος 1927Ϊ· 1932 καί άπό

τό ετος 1941 - 1955. Τό 1916 κατέφυγεν είς Θάσου. Ό πατήρ Γρηγόριος τυγχάνει έκ τών άρχαιοτέρων Πατέρων τής Μονής, δστις κα­ τά τόν Σεπτέμβριον τοΰ 1942 ώδηγήθη Οπό τών Βουλγάρων είς έξ>ρίαν, τταραμείνας έττί Ις μήνας είς Βουγάτοβλον τής Επαρχίας Σεβελιέβου. Κατά τήν πυρπόλησιν τής Μονής ύπό τών Βουλγάρων, ό Γρηγόριος εύρίσκετο είς Νικήσιανην μετά 12 μοναχών. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΥΤΛΗΣL Έγεν­ νήθη έν ’Αχλαδοχωρίω Σιδηροκάστρου τό Ιτος ΐ9θ8 καί έκάρη μο­ ναχός εϊς "Αγιον "Ορος έν τή Μονή Παντοκράτορος τό ετος 1924. Έ ­ χει ροτονήθη διάκονος τό 1931 καί μετά έπταετίαν είς Πρεσβύτερον (Ιερομόναχος) Μέχρι του 1956 παρέ.αεινε είς “Αγιον Όρος καί καθ' δ διάστημα έτύγχανε άδειοΰχος έκλήθη ύπό Παρθενίου Ηγουμένου ‘Ιερδς Μονής Είκοσιφοινίσσης και τή προτροπή του μετέβη είς Μεράν Μητρόπολιν Δράμας, ήτις άνέθεσεν είς Βασίλειον τήν Εφημερίαν καί έξομολόγησιν έν τή Μονή. Τόν Ιού­ λιον τοΟ 1956 κατόπιν διορισμού παρά τή *1ερςχ Μητροπόλει Δρά­ μας άνέλαβε τήν Ήγουμενείαν καί έπέδειξε δραστηριότητα διά την άνόρθωσιν τής Μονής εργαζόμε­ νοί άόκνως. Μ ο ν α χ ο ί 1 Εις τήν Μονήν σή­ μερον υπηρετούν οι κάτωθι μονα­ χοί. Βενιαμίν Γαμβράνης, Βασίλειος Νικολαΐδης, Συμεών Παπαδόπουλος καί Αρσένιος Γιάνναρης. Λ α ϊ κ ο ί : Δασκαλούδης Νι­ κόλαος έκ Νικησιάνης έργαζόμενος έπΐ 40ετίαν εϊς τήν Μονήν ώς κτί­ στης και τεχνίτης καί Κωστής Σταύρος έκ Πετρούσης έπΐ πέντε συνεχή ετη προσφέρει πολυτίμους ύπηρεσίας έν τή Μονή ώς οίκονό­ μος, άρτοποιός κλπ. Είκών 1η : Ό Προηγούμενος τής Μέρας Μονής Είκοσιφοινίσσης Μερομ. Γρηγόριος Κατσιβάκης. Είκών 2α : ‘ Ο Ηγούμενος της Μέρας Μονής Είκοσιφοινίσσης Βα­ σίλειος Κουτλής.