Dossier 5G Gevecht rond

Operators starten grote schoonmaak

Iedereen die de media rond mobiele operators volgt, ziet de aanstormende hype rond 5G. Naast GSM (2G), UMTS (3G) en LTE (4G) is het nu de beurt aan de vijfde generatie, het 5G-netwerk. Een nieuw netwerk met nieuwe opties en mogelijkheden. Door technologische ontwikkelingen beginnen oudere netwerken minder relevant en vooral minder efficiënt te worden. Tijd voor de schoonmaak.

De mobiele wereld is er één van snelle technologische vernieuwingen. Toen rond de eeuwwisseling het mobieltje meer aandacht kreeg, was het gsm’etje een toestel om mee te bellen (overal bereikbaar en bereikbaar voor iedereen). Daarna kwam er sms bij, de eerste echte dataservice met tekst en binaire sms’jes. Bij de volgende stap werd ook naar GPRS gekeken, een IP-drager van 16 kbit/s. Na GPRS kwam er EDGE, een verbeterde IP-service op het GSM-netwerk dat maximale snelheden van 128 kbit/s mogelijk maakte. Het nadeel van IP-services op 2G is dat het relatief veel spectrumruimte kost. GSM werkt met tijdsloten, acht per kanaal. Hiervan kunnen er tot vier aan dataservices verloren gaan. De dataservices die toen gebruikt werden, beperkten zich tot WAP, een versimpelde browser-ervaring. Ook de basic e-mail werd ondersteund. Enhanced SMS (EMS) en MMS zorgden voor de eerste grafische berichten.

Van circuit-geschakeld naar VoLTE Echte dataservices doken pas op bij de derde generatie netwerken, UMTS of Universal Mobile Telecommunications System. UMTS handelt spraak- en videogesprekken af via circuit-geschakelde verbindingen, net als GSM. Daarnaast is er een IP-drager waarop het dataverkeer naast spraak kan worden afgehandeld. Hierdoor kan de gebruiker browsen en andere dataservices gebruiken, terwijl hij aan het spreken is (dual RAB). Het concept heeft meerdere jaren in een vicieuze cirkel gezeten. Pas toen Steve Jobs de iPhone aankondigde ontstond er een marktdoorbraak voor deze services. De gebruikers ontdekten mobiel internet via het grote scherm met touchscreen. De Android-toestellen die erna kwamen bouwden voort op deze trend. De markt kwam in een stroomversnelling en HSPA (3G+) zorgde voor mooie snelheden van enkel honderden kbp/s. Met 4G of LTE (Long Term Evolution) wordt internet op mobiel ineens volwassen. Snelheid lijkt grenzeloos, op dit moment kan een operator gebruikers 500-800 Mbp/s bieden, afhankelijk van het beschikbare spectrum. LTE is een netwerk dat enkel IP-ondersteunt, vandaar dat ook spraak via IP moet plaatsvinden: VoLTE duikt dan op. Telecommunicatie raakt steeds verder verwijderd van zijn oervorm, een circuit-geschakelde verbinding.

Opruimen is noodzakelijk Oude netwerken worden overbodig. In Nederland zijn er drie mobiele netwerk-operators KPN, Vodafone en T-Mobile. Alle drie staan ze voor dezelfde uitdagingen: oudere netwerken dragen steeds minder bij aan het afgehandelde verkeer, vergen nog steeds investeringen in operations en onderhoud, en gebruiken spectrum dat met nieuwe technieken efficiënter gebruikt kunnen worden. Als eerste schakelt operator Vodafone zijn 3G-netwerk uit, daarna volgt volgens planning KPN medio

Bij de telefoontjes is 2G uit de gratie. Maar 2G is wél van belang voor IoT

2022. T-Mobile zet 2G eind 2020 uit. Dat T-Mobile voor 2G kiest is een strategische keuze van de operator. De vrijgekomen frequenties kunnen weer worden ingezet in bijvoorbeeld het 4G-netwerk. KPN en Vodafone waren de eerste die klanten op een mobiel netwerk aansloten. Zij hebben relatief veel klanten die met 2G begonnen zijn. Bij de telefoontjes is 2G uit de gratie. Maar 2G is wél van belang voor IoT. Veel IoT-apparatuur is ontwikkeld met een lange economische levensduur. Het vervangen van deze apparaten is complex, omdat ze vaak op onmogelijke locaties zitten. Afschrijftermijnen van 25 jaar zijn hierin best reëel. Als operators 2G uitzetten, terwijl ze dit soort klanten op hun netwerk hebben, maken ze veel van hen radeloos.

Gevolgen voor indoor-netwerken Als een operator het 3G-radionetwerk uitzet, wordt het verkeer teruggeduwd naar 2G. Moderne 4G-telefoons ondersteunen veelal VoLTE en kunnen gesprekken voeren op 2G en 4G. Het netwerk gaat zo nodig en zo mogelijk gebruikers naar andere technologieën duwen. Tijdens roaming in het buitenland blijven de in Nederland uitgezette netwerken gewoon beschikbaar. Aan de telefoons zelf verandert niets. Wel is er nog een voetangel bij indoordekking. Veel bedrijven hebben op kantoor een indoor-netwerk op basis van 2G- en 3G-radionetwerken. Moderne 4G-telefoons kunnen hier hun VoLTE niet gebruiken en moeten na het uitzetten van 3G gebruik maken van enkel 2G. (Bij het uitzetten van 2G geldt een vergelijkbare uitdaging.) Dat kan dringen geblazen worden, nu de helft van de indoor-capaciteit uitgezet wordt. Upgraden van het indoor-netwerk naar 4G is dan de enige juiste optie, al zullen bedrijven zeker kijken naar bellen over wifi. Met daarin de uitdaging de kwaliteit van het wifi-netwerk. Dat gaat goed zolang medewerkers in het pand blijven, met goed gemanagede handovers én spraak met prioriteit wordt afgehandeld. De schoonmaak van operators maakt dat de telecombeheerder van een bedrijf nog eens goed naar telefoons en andere connected devices moet kijken. En zo nodig de kwaliteit van de indoor-infrastructuur moet aanpassen.