Automation Magazine nr 215 (NL) by Magenta Uitgeverij

driemaandelijks tijdschrift over industriële automatisering en aandrijftechniek

MAART 2019 NR 215

DOSSIER

Driemaandelijks tijdschrift van InduMotion vzw – 49e jaargang Maart - april - mei 2019. Afgiftekantoor Turnhout – P309959

‘Machine Vision Technology’

p11 – 25 jaar engineering in aardappelsorteermachine p29 – Marijke Keters (Mirion): ‘Wij werken op de grens van het meetbare’ p36 – Oproep eerste Automation Magazine Award

EDITO DOOR HUGUES MAES VOORZITTER INDUMOTION

Sensortechnologie essentieel voor Industrie 4.0 Dit nummer van Automation Magazine staat in het teken van Machine Vision Technology, en de keuze voor dit thema is evident: intelligente sensortechnologie is essentieel voor Industrie 4.0. Camera’s en sensoren zijn het startpunt voor de verzameling en analyse van Big Data. Al die informatie moet dan toelaten om snel en kostefficiënt te produceren, zelfs al gaat het slechts over 1 exemplaar, dus letterlijk massaproductie op maat.

‘Ziehier de perfecte basis voor een Smart Factory, waar elke sensor op elk moment kan communiceren met andere delen in de fabriek.’

Intelligente sensoren zorgen voor een permanente optimalisatie tijdens de productie, zonder onderbrekingen. Een machine die alles ‘ziet’ is in staat om grote volumes data te capteren met als gevolg dat er meer mogelijkheden zijn dan die machine louter aan en uit te zetten. Indien de vergaarde informatie gebruikt wordt om in te grijpen bij minderwaardige productie, is dit meteen een enorme toegevoegde waarde. Software zal voortaan niet enkel op computers of control units worden geïnstalleerd, maar ook rechtstreeks op de sensoren zelf. Deze krijgen daardoor echte ‘computing capacity’ en zullen elk afzonderlijk kunnen worden geprogrammeerd. Ziehier de perfecte basis voor een Smart Factory, waar elke sensor op elk moment kan communiceren met andere delen in de fabriek en/of op afstand. Dat zijn boeiende ontwikkelingen!

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

Inmiddels heeft onze sector een succesvolle INDUMATION.BE 2019 achter de rug. In maart 2017 schreven we hier nog dat het onbegrijpelijk was dat in een land met zes verschillende regeringen, 60 ministeriële en 534 parlementaire mandaten (en met zo’n 2.500 kabinetsleden) niemand van deze politici de tijd vond om INDUMATION.BE 2017 te bezoeken. Twee jaar later zien we gelukkig beterschap: Vlaams minister-president Geert Bourgeois bezocht INDUMATION.BE 2019 en was onder de indruk van wat hij zag. ‘Dit is duidelijk de hoogmis van de industriële automatisering en innovatie in Vlaanderen. Ik zie hier spitstechnologische maakindustrie die de uitdagingen van Industrie 4.0 aangaat en dat verheugt mij’, aldus ministerpresident Geert Bourgeois. Volgens Bourgeois heeft de maakindustrie een veelbelovende toekomst in Vlaanderen. ‘De maakindustrie is een krachtige motor van onze economie en schept welvaart met 173.000 medewerkers, met 5.155 bedrijven goed voor 24 procent van onze export en 60 procent van de privémiddelen voor onderzoek en ontwikkeling.’ ‘De doemdenkers die voorspelden dat onze industrie zou verdwijnen, hebben ongelijk gekregen. Massaproductie met laaggeschoolden verdwijnt, maar INDUMATION.BE bewijst dat er wel degelijk een toekomst is voor de slimme maakindustrie, die op maat en vraaggestuurd werkt. Mechanica wordt mechatronica. De overheid, kennisinstellingen en bedrijven moeten met elkaar samenwerken voor een optimale transformatie naar Industrie 4.0.’ De organisatoren Invent Media, Agoria en InduMotion kijken alvast tevreden terug op deze editie van INDUMATION.BE. De datum van de zesde editie in 2021 is trouwens reeds gekend: blokkeer alvast 3 tot en met 5 februari 2021 in uw agenda!

powerful motion

Drive and Motion Technologies

Dana Service and Assembly Center (SAC) Benelux Als totaalleverancier van custom-made transmissiesystemen, ontwerpt en produceert Dana SAC Benelux een compleet assortiment van zowel mechanische transmissies, hydraulische en elektrische Brevini componenten als ook de kwaliteitsaandrijfsystemen van Spicer. Door de integratie van de diverse technologieën en toepassingen, zorgen wij voor de krachtige beweging die u verder brengt. Dana SAC Benelux +31 172 42 80 80 | benelux@dana.com | www.dana-sac-benelux.com

SYSTEM INTEGRATION LIFE SCIENCES

Hydraulics System integration Power units Repairs/Overhaul Maintenance contracts Oil management Accumulators Pneumatics

MOBILE OFF ROAD

OIL & GAS

CHEMICALS & PETROCHEMICALS FILTRATION

TRANSPORTATION

Boterhamvaartweg 2 2030 Antwerpen service.hydro@hydro.be T. +32 3 546 40 80 www.hydro.be

Ontdek ons breed gamma producten en systeemoplossingen: 9 technologiëen vanuit één leverancier!

www.parker.com/be

The added value to Hydraulics/Pneumatics INDUSTRIAL

MARITIME RENEWABLE ENERGY

PARKERSTORE DISTRIBUTION

COLOFON

INHOUD

INDUMOTION InduMotion vzw is de beroepsfederatie voor bedrijven gespecialiseerd in industriële automatisering en aandrijftechnieken (elektrisch, hydraulisch, mechanisch en pneumatisch), die als producent, officiële invoerder of verdeler op de Belgische markt actief zijn. Lid van het Europees comité CETOP. vzw InduMotion Provinciesteenweg 9 – 3150 Haacht BTW BE0431 258 733 Secretariaat: Gerda Van Keer, tel. +32 471 20 96 73 gerda.vankeer@indumotion.be info@indumotion.be RAAD VAN BESTUUR Hugues Maes (SMC): Voorzitter Bart Vanhaverbeke (Voith Turbo) : Ondervoorzitter Marcel De Winter (Service-Hydro): Secretaris-generaal Guy Mertens (Act in Time): Penningmeester Vincent De Cooman (WITTENSTEIN): Bestuurder Luc Roelandt (Stromag): Bestuurder Jo Verstraeten (Festo): Bestuurder TOEZICHTHOUDERS Adriaan De Potter (Protec) Maciej Szygowski (Doedijns Fluid Industry)

P3 EDITO Sensortechnologie essentieel voor Industrie 4.0

LEDEN 2019 ABB (Asea Brown Boveri) – ABFlex Group – Act in Time – Asco – ATB Automation – Atelier Du Nord – Atlas Copco Compressors – AVD Belgium – Aventics – Bauer Gear Motor – Boekholt Transmissions – Brammer – CC Jensen – Clippard Europe – Compair Geveke – CQS Technologies – Dana SAC Benelux – Delta Rubber Industries – Doedijns Fluid Industry – EFC – Eriks – Euregio Hydraulics – Esco Drives – Festo Belgium – Focquet – Gearcraft – Habasit – HANSA-FLEX – Hupico – Hydac – Hydraulic Assistance – Hydraumec International – Hydrauvision – Hydro Tools – igus – IPAR Industrial Partners – K-Flex – KTR Benelux – LDA – LM Systems/Linmotion – Luteijn Hydraulics – Manuli Fluiconnecto – Metal Work België – MGH – Motix – Motrac Hydraulics – NORD Drivesystems – Norgren/IMI-Precision – Optibelt – Pall Belgium – Parker Hannifin Benelux – Protec – REM-B – Renold PLC – Rexroth – Rittal – Rotero Belgium – Service Hydro – SEW-Eurodrive Belux – Siemens – SKF Belgium – SMC Belgium – Stäubli – Stromag – Sumitomo (Hansen Industrial Transmissions) – Tas L & Co – Testo – Vameco – Van de Calseyde – Van Houcke/MEZ Motoren – Vansichen – VB Parts Hydraulic – VDP Automation – Vialec – Voith Turbo – WEG Benelux – WITTENSTEIN – WTS Hydraulics – YASKAWA Benelux

P5 INHOUD P6 DOSSIER ‘Visiesystemen doorgelicht’ P11 25 jaar engineering in aardappelsorteermachine P14 Inkopen van flexibele sensoren voor uiteenlopende automatiseringsbehoeften P19 AGORIA Investeringen in technologische industrie

blijven op hoog peil

P20 CASE STUDY Kraan voor imec cleanroom tot op

1 millimeter nauwkeurig

P22 INDUMATION.BE 2019 haalt de kaap van de AUTOMATION MAGAZINE Automation Magazine is een driemaandelijkse uitgave van de beroepsfederatie InduMotion vzw. Het verschijnt in maart, juni, september en december.

LAY-OUT Ruth Vanvelthoven

REDACTIE redactie@automation-magazine.be www.automation-magazine.be

De advertenties en artikelen in Automation Magazine worden ter goedkeuring voorgelegd aan het redactiecomité.

ADVERTEREN Jean-Charles Verwaest, tel. +32 475 44 57 91 publiservice@automation-magazine.be

Alle advertenties die betrekking hebben op technieken en producten voor industriële automatisering komen in aanmerking voor publicatie.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Hugues Maes vzw InduMotion Provinciesteenweg 9 – 3150 Haacht info@indumotion.be www.indumotion.be

De artikelen en nieuwsberichten zijn door de redactie geselecteerd. Zij verschijnen gratis en bevatten geen publiciteit. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun teksten.

REDACTIECOMITE Ing. René Decleer, Vincent De Cooman, Ludo De Groef, Marcel De Winter, Hugues Maes, Guy Mertens, Patrick Polspoel, Ing. Roger Stas, Maxime Vansichen. SECRETARIAAT Gerda Van Keer, tel. +32 471 20 96 73 gerda.vankeer@indumotion.be info@automation-magazine.be REALISATIE Magenta Uitgeverij Designcenter De Winkelhaak Lange Winkelhaakstraat 26 2060 Antwerpen info@magenta-uitgeverij.be

OPLAGE 8.300 ex. NL + 2.700 ex. FR

Automation Magazine wordt uitgegeven door InduMotion vzw. Een abonnement op dit vaktijdschrift is gratis en u kan dit aanvragen via het InduMotion secretariaat: gerda.vankeer@indumotion.be. Conform de Europese GDPR-wetgeving stellen wij u in kennis dat Automation Magazine hiervoor uw naam, bedrijf (optioneel) en adres bewaart. Deze informatie wordt nooit met derden gedeeld. U kan uw gegevens altijd via Gerda Van Keer opvragen en laten aanpassen of verwijderen.

10.000 bezoekers

P27 Servo-hydraulische Cytrobox van Bosch Rexroth P29 INTERVIEW Marijke Keters (Mirion): ‘Wij werken op de

grens van het meetbare’

P31 CASE STUDY AAMS, gecombineerde expertise maakt van

nicheproduct Belgisch succesverhaal

P33 Festo: Get digital. Now! P36 Oproep eerste Automation Magazine Award P37 MindSphere nieuw cloud besturingsplatform P38 GALVANO HENGELO: De beste bescherming tussen

de gaten

P41 SMC overtuigt klanten met waarden

Automation Magazine paraît aussi en français.

P42 PRODUCTEN

P45 TECHTELEX

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

P46 AFSLUITER 5

VISIESYSTEMEN DOORGELICHT Camera- en sensorsystemen worden goedkoper en tegelijk performanter. Ze krijgen ook meer toepassingen in de productieomgeving. De toepassingen zijn legio: meettechnieken, kwaliteitscontrole, autonome navigatie, ‘binpicking’, tracking van onderdelen, uitlezen van codes, … om er maar enkele te noemen. Omdat visietechnologie zo snel evolueert, is het moeilijk ‘the state of the art’ evoluties professioneel op te volgen. Daarom dit dossier, waarin we de voornaamste aandachtspunten van ‘machine vision’ toelichten.

Fundamentele kennis over beeldvorming is onontbeerlijk om een performant visionsysteem te creëren. Hier het onderscheid tussen weinig en veel contrast.

Een absolute vereiste voor een geslaagd visieproject is een kwalitatief hoogwaardig beeld. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het allerminst. Wat optisch niet in orde is kan men slechts moeizaam verhelpen op software-niveau. Een beeld dat wij met onze ogen waarnemen kan behoorlijk zijn terwijl het voor een camera en de software totaal waardeloos is. Om een beeld te krijgen dat voldoet, moet men de ganse beeldketen onder de loep nemen. Volgende factoren spelen mee: De resolutie bepaalt de mate waarin het visiesysteem erin slaagt om de details van het object scherp weer te geven. Op de afbeelding ziet u 2 keer hetzelfde object. De resolutie van de oplossing links volstaat niet, waardoor het object minder duidelijk weergegeven wordt. Er zijn niet voldoende pixels om de tussenruimtes af te beelden. Rechts is de resolutie wel afdoende, met meer pixels. Daar zijn de objecten wél correct afgebeeld. Resolutie is dus een maat voor detail in beeld. Tegenwoordig haalt men al vlug 10 Megapixel per beeld. Dit zijn meer dan 3000 beeldrijen en 3000 beeldkolommen. Het contrast kunnen we omschrijven als het onderscheidingsvermogen tussen de intensiteit van zwart en wit in een beeld, iets wat bijvoorbeeld bij het uitlezen van QR-codes zeer belangrijk is. Contrast heeft ook te maken met de digitalisatie en de gevoeligheid van de kleursensoren bij een RGB-beeld. Courant gebruikt 6

men 8 bit representaties (per kleur). Industriële camera’s nemen bij sommige toepassingen 12 bit-voorstellingen. Het ware contrast in een beeld kan bijgesteld worden door in te spelen op de gevoeligheidscurve van de sensor ( = gammafactor). Indien gamma > 1 dan legt men vooral contrast bij de hoge lichtintensiteiten, terwijl omgekeerd het contrast bevorderd wordt bij de lage intensiteiten (nachtkijkers). Overbelichting kan ook weg gefilterd worden door bijvoorbeeld gebruik te maken van polarisatiefilters. Deze blokkeren een groot gedeelte van het licht, behalve dat deel dat door hele nauwe en evenwijdige sleufjes kan stromen. Een volgende belangrijke factor is de Optical Transfer Function (OTF) en daarmee verwant, de Modulation Transfer Function (MTF). Deze grootheden worden in optische labo’s bepaald en geven aan hoe de reële beeldketen omgaat met snelle wisselingen van wit en zwart (bvb: tot 300 wisselingen per millimeter). Hierbij kan men een gedachte-experiment uitvoeren. Stel dat er in ‘een donkere kamer’, één klein lichtbronnetje wordt ontstoken. Het lichtpuntje straalt in alle richtingen, maar er is slechts één richting die, na breking door de lenzen, precies door het diafragma stroomt en de sensor treft. Omdat licht beschreven moet worden met golftheorieën, zal niet één enkele maar zullen meerdere omringende pixels het licht ontvangen. Men toont aan dat dit aanleiding geeft tot ringvormige patronen. Indien er twee

DOSSIER DOOR SAMMY SOETAERT

Vision kan voor diverse applicaties toegepast worden. Hier het nauwgezet verifiëren van afmetingen op PCB’s. lichtbronnetjes ontstoken worden die kort naast elkaar liggen, dan zullen er twee van die patronen optreden die net als golven op het wateroppervlak met elkaar zullen interfereren. OTF en MTF beschrijven zulke effecten op een wetenschappelijke wijze. CAMERATYPES Camera’s kunnen opgedeeld worden in 2 belangrijke groepen: enerzijds de ‘line scan’ en anderzijds de ‘area scan’ camera’s. Area scan wordt het meest toegepast in machinevisie, want het is de meest eenvoudige opbouw. Daar staat tegenover dat line scan voor specifieke toepassingen een betere oplossing kan vormen.

Area scan camera

Het beeld dat opgebouwd wordt door een area scan is tweedimensionaal. De ‘full frame’ variant neemt een

momentopname bij een bepaalde resolutie (bvb. 480 x 640 pixel); terwijl de ‘rolling shutter’ zijn beeld lijn per lijn vernieuwt tot alle lijnen behandeld werden. Area scan camera’s zijn eenvoudiger in het gebruik, maar zijn beperkt in hun ‘field of view (FOV)’ en zijn ook meer gevoelig voor wazigheid (blur) bij bewegende objecten (cfr. foto-finish- beelden). Er bestaat wel software die panoramische beelden aan elkaar kan verbinden (stitchen). Naast een 2D-beeld van een 3D-scène, kan men ook 3D-registraties doorvoeren. Daar zijn meerdere principes voor. Klassiek is de stereo-visie welbekend, maar tegenwoordig schrikt men er ook niet voor terug om multi-view te vormen met behulp van bijvoorbeeld 16 camera’s. De kunst bestaat er dan in om die camera’s zodanig te kalibreren dat men voor elke pixel de corresponderende pixels kan vinden in aanpalende

Vaak zien we combinaties van technieken opduiken, zoals bij binpicking waar laser- en cameratechnologie tot een beter resultaat leidt.

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

Hoewel areascanners in machine vision vaker toegepast worden, hebben ook linescanners een duidelijk nut. Bijvoorbeeld om beelden te maken op transportbanden.

camera’s. Hierbij kijkt men na, welke pixelomgevingen het best corresponderen ten opzichte van elkaar. Dit is erg rekenintensief en specialistenwerk. Een tweede oplossing maakt gebruik van een lasermeetvlak (sheet of light). Het object beweegt onder de opstelling door. Naarmate het object hoger uitsteekt zal de intersectie van het lichtvlak met het object anders vervormen. Een area scan registreert de vervormde snijlijn. Een computerprogramma kan uit een reeks beelden de 3D-vorm reconstrueren en aanbieden ten behoeve van CAD-model. Een derde techniek is de 3D Time of Flight methode. Dit is een techniek die vergelijkbaar is met radar. Er worden een Near Infrared pulsen (NIR) uitgestuurd en de sensor meet de tijd die nodig is om het teruggekaatste signaal te ontvangen. Op basis daarvan wordt het 3D-model opgebouwd. Deze techniek wordt bijvoorbeeld toegepast bij het gerobotiseerd (de-)palletiseren. De techniek kende een ware doorbraak vanuit de gaming industrie.

Line scan camera

Een line scan camera zal het beeld rij per rij opbouwen tijdens een lineaire en relatieve beweging tussen sensor en het object (cfr. fotokopietoestellen). Beelden kunnen ‘per strekkende meter’ worden opgebouwd. Dat laatste maakt line scanners ideaal voor het creëren van beelden van bewegende objecten op transportbanden. Een belangrijke voorwaarde is de synchronisatie van de beeldfrequentie (tot 50 kHz en meer) en de vordering van het object in micrometer/scan. Dit aspect moet via kalibratie gezekerd worden. De beeldsensor die in beide types gebruikt wordt, kan opgedeeld worden in twee grote groepen: de zogenaamde CCD-sensor (charge coupled device) en de CMOS-sensor ( Complementary Metal Oxide Semiconductor). Beide hebben hun voor-en nadelen. CCD’s zijn over het algemeen wat performanter bij specifieke high-end toepassingen aan hoge snelheid en met weinig lichtinval; 8

maar daar staat tegenover dat CMOS over het algemeen steeds beter presteert in area- en lijnscanners. Een belangrijk voordeel van CMOS ontstaat ook doordat men in staat is een gedeelte van de sensor uit te lezen. Dit kan belangrijk zijn indien men enkel interesse in een gedeelte van de scène (Region of Interest) heeft. Omdat CMOS ook goedkoper is, is er een duidelijke trend in de richting deze techniek. HET BELANG VAN DE LENS De opname van het beeld gebeurt door het gereflecteerde licht van een object op te vangen op de beeldsensor. Het licht (fotonen) wordt hierbij omgezet in een elektrische potentiaal waarmee het digitale beeld kan gevormd worden. De kwaliteit van zulke sensor wordt aangegeven door zijn ‘kwantum efficiëntie QE’: hoeveel elektronen worden er vrijgesteld per foton die invalt. De constructie van een gepast lenssysteem bestaat uit meerdere aspecten: de keuze van de lensradius, de afstand tussen de lenzen (indien meerdere lenzen nodig zijn), de afstand tussen de lens en de sensor, de afstand van het object tot de lens ... De mate waarin het object vanuit zijn wereld-afmetingen herleid wordt tot sensorafmeting, wordt de magnificatie genoemd. Dit wordt bepaald door de focale lengte -de afstand tussen lens en sensor waarop het beeld geprojecteerd wordt. Verder maken we bij lenzen nog het onderscheid tussen vaste en variabele lenzen. De eerste hebben een vaste werkafstand en magnificatie terwijl de tweede reeks kan in- en uitzoomen. Om een grote repeteerbaarheid te garanderen wordt in de industrie veel gewerkt met vaste lenzen, al moet er los van de keuze altijd grote aandacht zijn voor het vermijden van trillingen en schokken. Vooral indien men werkt met gekalibreerde camera’s mag de lens niet meer van stand veranderen, of de kalibratie moet worden overgedaan. Dit laatste is een zeer kritisch en omslachtig werk.

Field of view (FOV)

Het oppervlak dat door de lens kan weergegeven worden,

DOSSIER

wordt in het vakjargon aangeduid met de ‘Field of View’ (FoV). De keuze van dat oppervlak moet groot genoeg zijn om de te controleren objecten volledig weer te geven, maar dat is geen vrijgeleide om zomaar een groter oppervlak te voorzien. Vergeet niet dat real time dataverwerking vaak de achilleshiel is van een visiesysteem. Indien 3/4de van het beeld bestaat uit onbruikbare achtergrond, dan komen meestal de resolutie en de dataverwerking in het gedrang. Een bijhorend gegeven is de werkafstand (‘Working Distance’, WD). Dit is de afstand tussen de voorzijde van de lens en het object.

Depth of Field (DOF)

Depth of Field mag je vertalen als de scherptediepte. Het is het gebied van de ruimte dat met een aanvaardbare scherpte kan worden waargenomen. Fototoestellen zoeken die diepte automatisch en men stelt dan vast dat voorwerpen die vooraan of ver achteraan in de diepte voorkomen minder scherp projecteren. Bij microscopen kan die zone zeer beperkt zijn (enkele millimeters of minder). Denk bijvoorbeeld aan de inspectie van printplaten, waarbij de diverse componenten leiden tot hoogte-verschillen. Men kan de scherptediepte ook benutten om 3D-metingen uit te voeren in zulke omgevingen (Depth from Focus). HET BELANG VAN LICHTINVAL Zoals we eerder schreven ‘ziet’ een camera niet, maar reconstrueert hij een beeld op basis van het reflecterende licht. Hierbij zijn er twee belangrijke betrachtingen: niet enkel de omstandigheden scheppen waarbij een geschikt beeld kan geproduceerd worden, maar ook zorgen dat diverse stukken steeds op dezelfde wijze in beeld genomen worden. Hier een handige lijst met een overzicht van alle keuzefactoren: • • • •

Monochrome of kleurencamera? Beweegt het voorwerp? Indien ja: aan welke snelheid? Hoe groot is de oppervlakte dat verlicht moet worden? Wat zijn de karakteristieken van het object (reflectie, geometrie, …)? • Wat moet er exact bekeken worden op het object? • Wat zijn de werkomstandigheden (stof, trillingen, lichtinval)?

Bijkomende invloedsfactoren

Daarnaast zijn er ook de fysieke kenmerken van het uitgestuurde licht. Zo beïnvloedt de hoek waaronder het licht uitgestuurd wordt ook het teruggestuurde licht (wet van Lambert). Twee voorname lichtbronnen worden gebruikt: ‘front lighting’ waarbij het licht vanuit dezelfde richting als de camera op het object valt, en ‘back lighting’. Bij dat laatste bevindt de lichtbron zich achter het te meten object. Verder zijn ook de termen bright field en dark field verlichting van belang, deze hebben betrekking op de wijze waarop het licht uitgestuurd wordt. Bright field AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

– de meest gebruikte techniek - wordt voornamelijk gebruikt bij voorwerpen die weinig reflectie hebben. Het uitgestuurde licht wordt na weerkaatsing terug opgevangen door de lens. Bij voorwerpen met grote reflectieve eigenschappen kan het licht evenwel net een onbruikbaar beeld opleveren. In dat geval wordt dark field (scheerlicht) gebruikt. Door de positie van de lichtbron te wijzigen, komt het piekconcentratie van het weerkaatste licht niet terecht op de camera maar buiten de Field of View. Vooral ook de anomaliën (barsten, bramen,…) op het oppervlak worden naar de camera gereflecteerd. Dikwijls wordt er ook gebruik gemaakt van zogenaamde ‘dome verlichting’. Dit is een soort koepel die over het object wordt geplaatst en waarbij de camera doorheen een opening in die koepel binnenkijkt. Het grote voordeel is dat het lichtveld vrij homogeen is en dat overbelichting wordt onderdrukt. Een fotograaf doet hetzelfde indien hij zijn verzilverde paraplu openzet en het licht via die koepel in de ruimte werpt. ENKELE APPLICATIEVOORBEELDEN:

Hoogwaardige inspectie van rubberen dopjes

Averna uit Hasselt is gespecialiseerd in het ontwerpen van hoogwaardige inspectiesystemen voor diverse sectoren zoals mobiliteit, halfgeleiderindustrie, defensie en ruimtevaart. Een klant uit de medische sector benaderde het bedrijf voor een zeer snel inspectiesysteem -1000 stuks per minuut- dat de kwaliteit van rubberen dopjes moet garanderen. Dat moet op drie vlakken: het controleren van de rondheid, het nameten van afstanden en een controle op mogelijke contaminatie. Bijkomende eis: de installatie mag geen stof of andere kleine partikels genereren. De caps die anomaliën vertonen moeten ook efficiënt verwijderd worden uit het proces. Om dat te realiseren moet de positionering van de caps correct zijn. Dat doet men via een trilkuip, die de dopjes allemaal in dezelfde richting brengt. Om de drie te controleren factoren na te gaan werkt Averna met een getrapt systeem. Eerst worden de rondheid en mogelijke contaminatie met twee 2D camera’s, eentje boven en eentje onder de caps, gedetecteerd. Vervolgens worden de afmetingen nagegaan met 4 camera’s, die zorgen voor een 360° beeld. Ook mogelijke contaminaties worden nogmaals bekeken. Bijzonder is dat elke camera over een eigen verwerkingsunit beschikt, waardoor de uiteindelijke inspectie quasi in real-time verloopt. De data die tijdens het visionproces gegenereerd worden, kunnen door de gebruiker bekeken worden. Factoren als goedkeuringspercentages en meest voorkomende fouten kunnen zo weergegeven worden en laten toe het proces bij te sturen indien nodig. Omdat het systeem ook geïntegreerd werd in het SCADA en MES systeem van de klant, is ook de nood aan menselijk ingrijpen miniem. 9

PowerPick3D binpicking bij Hupico

Ook bij Hupico zetten ze in op meerdere technieken om een performant systeem te krijgen. Bij hen zagen we een mooi voorbeeld van wat vandaag mogelijk is in binpicking. Er kunnen CAD files van de te picken onderdelen opgeladen worden, zodat het systeem de juiste vormen kan grijpen. Vervolgens wordt een scan gemaakt van de bak met onderdelen via laserscantechnologie, waarbij 7 laserleeslijnen de onderdelen in kaart brengen. Vervolgens zullen de vier camera’s - die een multi-stereo beeld creëren - de uiteindelijke selectie van de stukken faciliteren, door op het beeld mooi aan te geven welke stukken kunnen gepicked worden. Door die coördinaten door te geven aan de robot, kan vervolgens de juiste actie ondernomen worden. Omdat gewerkt wordt met een flexibele grijper, kunnen ook onderdelen die zich onderaan de bak bevinden in één van de hoeken er uitgenomen worden. Vision als onderdeel van Industrie 4.0 Op INDUMATION.BE 2019 zagen we bij SICK een mooi staaltje van integratie van vision technologie in een Industrie 4.0 toepassing. Er werd een installatie

met logistieke en productie eenheid nagebouwd, met een 3D camera als speerpunt. Het aangebrachte stuk vanuit de logistiek kan met onder meer RFID of barcode geïdentificeerd worden, waarop de productie al de voorinstellingen voor de bewerking automatisch kan uitvoeren om tijd uit te sparen. De instructies daarvoor kunnen al op voorhand in de database ingebracht worden. Ook hier zien we terug een combinatie van technieken, met een PicoCam streaming camera die continu 2D beelden maakt en een TrispectorP1000 3D camera die laser en camerabeelden combineert. Die kunnen samen meerdere taken aan: de correcte locatie en vorm van pinnetjes op het werkstuk, de kabellayout controleren en de sluiting van de behuizing inspecteren. Met dank aan professor-emeritus dr.ir. Luc Mertens (UAntwerpen) www.infiniteD.com www.averna.com www.hupico.be www.sick.com

Het creëren van de juiste lichtomstandigheden is een zeer belangrijke factor.

DOSSIER

25 JAAR ENGINEERING IN AARDAPPELSORTEERMACHINE Hoe sorteer je snel en correct enkele tientallen ton aardappelen per uur? Mankracht is een optie, maar dat is een omslachtige, dure en helaas verre van perfecte oplossing. Automatisering biedt een interessante uitweg, maar snelle dataverwerking is hier de moeilijke hindernis die moet genomen worden. Herbert Solutions nam de handschoen op en dat resulteerde in een installatie die op basis van een combinatie van een ‘Near Infrared’ visionsysteem met een pneumatische oplossing aardappelen sorteert. De Oculus machines selecteren aardappelen en wortelen dankzij de combinatie van vision en pneumatica.

Het proces om gerooide aardappelen klaar te maken voor verdere verwerking is een arbeidsintensieve taak. Na de aanvoer vanop het veld worden de knollen ontdaan van de kluit, kruid en eventuele stenen. Vervolgens worden ze gewassen en gedroogd. Dan volgt de kwaliteitsselectie van de aardappelen volgens de exacte vereisten van de verwerker. Ooit verliep het proces om afgekeurde aardappelen eruit te halen manueel, maar Herbert Solutions ontwikkelde een machine - de Oculus - die deze taak automatiseert. Mark Verschuren, de eigenaar van Herbert Solutions, licht toe waarom automatisering hier een toegevoegde waarde biedt: ‘Klanten willen aardappelen die vrij zijn van onzuiverheden, zoals rotte plekken, groene plekken of vervormingen. Een manuele selectie kent enkele belangrijke beperkingen, waaronder de verwerkingssnelheid. Een arbeider kan in optimale omstandigheden maximaal 10-15 ton per uur verwerken. Onze machine met de grootste capaciteit kan volcontinu AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

45 ton per uur verwerken, daar zou je dus 4 à 5 mensen voor nodig hebben.’ SELECTIE OP BASIS VAN 16 BEELDEN In de machine die vandaag op markt is komen zit een engineeringsgeschiedenis van 25 jaar. Mark Verschuren: ‘De aardappelen worden toegevoerd op een rollen band die aangedreven wordt door een ketting. De aardappelen komen terecht in de dalen tussen de rollen van die band. Vervolgens komen ze onder de camera terecht, waar tot 16 beelden gemaakt worden van elke aardappel. Dankzij de roterende rollen verandert de positie van elke aardappel voortdurend, zodat van elke zijde van de aardappel een beeld beschikbaar is. Die beelden worden voortdurend vergeleken met een bibliotheek. Als er iets mis blijkt met de aardappel, wordt hij via de pneumatische vingers richting de juiste stroom gebracht, vergelijkbaar met een chute/glij goot . Wij gaan uit van 3 stromen: Eén waar de goede aardappelen heen gaan, één voor de afgekeurde en een derde waar bijvoorbeeld aardappelen 11

Het hart van de installatie is een High Resolution Near Infrared Camera die tot 16 beelden per aardappel schiet en vergelijkt met de bibliotheek. terechtkomen die afgekeurd zijn, maar wel verkoopbaar zijn als voer. Die selectie van stromen is overigens volledig zelf instelbaar. Je kan evengoed werken met stromen die de aardappelen verdelen in bijvoorbeeld premium-, standaard- en afgekeurde aardappelen.’ HIGH RESOLUTION NEAR INFRARED CAMERA ‘De moeilijkheid bestaat er in om een bevredigend rendement te verkrijgen: in hoeverre stuurt de machine de aardappel in de juiste stroom? Vandaag realiseren we met ons systeem een efficiëntie van 95 procent, een zeer goede score. Het concept achter het visionsysteem is wat deze hoge cijfers mogelijk maakt. De camera is een High Resolution Near Infrared Camera. Afhankelijk van de grootte van de machine werken we met van 1 tot 4 camera’s. Voortdurend zijn we bezig om de markt af te speuren naar innovaties op dat gebied: betere lenzen, een andere camera, betere data-overdracht. Dat is een continu proces, het stopt nooit. Zo komt er binnenkort

De aangepaste MNIcilinders houden de uptime van de machine hoog. 12

een nieuwe versie uit van de camera die we nu gebruiken. Dat opent alweer nieuwe mogelijkheden, al zorgt dat weer voor extra data. Daar moet je dus ook weer op anticiperen.’ ‘Een afscherming zorgt ervoor dat we een beeld kunnen schieten met de correcte lichtintensiteit. Bijzonder is dat die afscherming open is, daar waar normaal gesproken voor een gesloten systeem gekozen wordt. De reden daarvoor is dat aardappelverwerking enorm stoffig is, mochten we een gesloten systeem gebruiken dan zou alles binnen de kortste keren verstoppen omdat het stof nergens weg kan.’ VERGELIJKING MET BEELDEN IN BIBLIOTHEEK ‘De camera stuurt enorme hoeveelheden beelddata naar de pc. Die analyseert de beelden voortdurend en vergelijkt ze met een bibliotheek. Aan de hand daarvan krijgt de aardappel een score. Afhankelijk van die score

Het ventieleiland met Fieldbus verbinding. Bemerk het vuil, dit geeft een idee over de omstandigheden waaraan deze machines blootgesteld staan.

komt de aardappel dan in stroom 1, 2 of 3 terecht. Bij de traditionele manier van werken bekijkt men het beeld van de aardappel en vergelijkt men -we nemen het detecteren van groene vlekken als voorbeeld- de grootte van het vlekje ten opzichte van de achtergrond. Wij vergelijken de vlekjes met een databank, waarbij we tot op rasterniveau -enkele pixels- een vergelijking maken met de referentie in de bibliotheek. Een wezenlijk verschil want zo kunnen we vlekken van 0,25 mm² detecteren, terwijl de traditionele manier vandaag op 2,8mm² afklokt. Dat laat toe om veel nauwkeuriger te selecteren. De sterkte ligt voornamelijk in de bibliotheken die we ontwikkelden, daar zit 25 jaar ervaring achter. In het voorbeeld gaat het om groene vlekjes, maar er zijn meerdere bibliotheken voor diverse factoren die kunnen leiden tot eliminatie van de aardappel.’ PNEUMATISCHE CILINDERS AVENTICS MNI ‘De doorvoersnelheid ligt momenteel op 3 dalen (van de rollenbaan) per seconde. De hoeveelheid aardappelen per dal hangt af van het type machine, het ras aardappelen en de grootte van de knollen. Als één van de aardappelen niet goed bevonden wordt tijdens de vergelijking van de pixels van de opnames, moet die eruit gehaald worden zonder de andere aardappelen in het dal eruit te halen. Dat doen we door met “vingers” te werken. Die worden via het Profibus-systeem en AV03-ventieleiland pneumatisch gestuurd met AVENTICS’ MNI-cilinders. Via een incrementele encoder die een puls trein genereert wordt de exacte positie doorgegeven van het dal, waardoor de vingers net op het juiste moment de aardappel de correcte kant op sturen.’ Voor EMERSON’s AVENTICS schuiven Hans Bol en John Timmers mee aan tafel. Het werken in moeilijke omstandigheden bleek ook voor hen een stevige uitdaging. AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

Hans Bol: ‘Dat klopt. We spreken hier over onder andere stof, modder en zetmeel die een invloed hebben op de cilinders. Bij elke slag kan vuil binnendringen en zorgen voor verstoppingen. Daarom werkten we hier met een aangepaste versie van onze cilinder. Ten eerste kozen we voor een uitvoering met een geïntegreerde schraper die telkens het vuil weer buiten werkt. Ook het materiaal van deze gecombineerde sealing en schraper werd aangepast, naar het hardere PU. Een tweede maatregel was de grotere diameter. Vroeger werd gewerkt met cilinders met diameter 12 mm, maar we stelden voor om naar 16 mm over te schakelen. Omdat de kracht dan groter is kan je ook beter je cilinders weer vrij van vuil krijgen. We opteerden ook voor een instelbare luchtdemping om de trillingen te beperken die veroorzaakt werden door het telkens uitslaan van de cilinder. De demping van de beweging verloopt zo veel meer geleidelijk. Een laatste maatregel was ook om de druk voor het teruggaan te verhogen van 1,5 naar 6 bar, waardoor de totale in/ uit cyclus wezenlijk versneld wordt. Bovendien zorgt die 6 bar er ook voor dat het teruggaan van de cilinder makkelijker verloopt. Zo vormt het plakkerige zetmeel geen hinderpaal. ‘ ‘We zien overigens nog mogelijkheden om de machine met behulp van IoT verder te ontwikkelen. We zouden in theorie met onze Smart Pneumatics Monitor (SPM) de toestand van de cilinder op afstand kunnen opvolgen via positiesensoren en lektesten, zodat we kunnen nagaan of ze wel correct in- en uitgaan en er zich geen lekken voordoen. Als we in dat geval ook een e-mail kunnen sturen naar de service-monteur dan kunnen we de machine snel weer optimaal laten werken.’ www.aventics.com www.herbertsolutions.com 13

INKOPEN VAN FLEXIBELE SENSOREN VOOR UITEENLOPENDE AUTOMATISERINGSBEHOEFTEN Ontwerpers van automatiseringssystemen zijn continu op zoek naar sensoroplossingen. De enorme variatie in sensoren op de markt is een afspiegeling van de enorme verscheidenheid aan voorwerpen, materialen en vloeistoffen die moeten worden gedetecteerd. Daarbovenop moeten er keuzes worden gemaakt met betrekking tot de interface met andere systemen, evenals hoe de omgeving waarin de sensor moet worden gebruikt, van invloed is op de behuizing. Veel situaties vereisen alleen de detectie van een voorwerp, bijvoorbeeld op een transportband, tafel of transporttrolley. Het is echter niet altijd mogelijk om een reflector te monteren die in combinatie met een retroreflecterende sensor of de ontvangstzijde van een zender-ontvangersensor kan worden gebruikt. Als het te detecteren voorwerp zich voor een interfererende achtergrond bevindt, kan een diffuse sensor met achtergrondonderdrukking het antwoord zijn. Dergelijke sensoren gebruiken het principe van triangulatie om de lichtintensiteit te meten die wordt weerkaatst door het gewenste doel evenals de afstand van het doel. De minimale grootte van het voorwerp wordt dan bepaald door de afmetingen van de lichtbundel die wordt gebruikt. De afstand tot het voorwerp wordt geconfigureerd met een stelschroef, hoewel bij sommige geavanceerdere oplossingen een leersysteem kan worden gebruikt.

Voor situaties waarin een zender-ontvangersensor door de lichtbundel (L) onpraktisch is, is de diffuse sensor met achtergrondonderdrukking (R) mogelijk een geschikt alternatief. 14

Deze zichtbare lichtbron, die rood licht verzendt, kan eenvoudig worden afgesteld, zelfs in combinatie met kleine voorwerpen. Op lasers gebaseerde sensoren kunnen voorwerpen detecteren met een grootte van slechts 0,1 mm, terwijl op dioden gebaseerde puntsensoren een lichtpunt van 2 mm diameter als focus hebben. Het ontwerp van deze sensoren is zodanig dat het gedetecteerde voorwerp kan variĂŤren in kleur en materiaal zonder dat de detectiecapaciteit wordt beperkt, terwijl voorwerpen die op de achtergrond bewegen niet tot ongewenste detectie leiden. Een goed voorbeeld van een robuuste IP67-oplossing is de FHDK 14P5104-serie optische sensoren van Baumer. Deze zijn in een behuizing van 14,8 mm x 43 mm gemonteerd, leverbaar met een bekabelde interface, uitgerust met een 4-polige M8- of M12aansluiting en hebben een detectieafstand-Tw van

De FHDK 14P5104 van Baumer gebruikt een pulserende rode led-lichtbron in de diffuse sensor.

DOSSIER

De ZFV-serie van Omron is een volledig zichtsysteem dat de juiste richting en positie van voorwerpen kan detecteren.

30 tot 500 mm. Ze zijn ook elektrisch robuust, met bescherming tegen zowel kortsluiting als omgekeerde polariteit, met een PNP-uitgang die een uitgangsstroom van maximaal 100 mA ondersteunt voor zowel licht als donker gebruik. De voorste lenzen zijn gemaakt van PMMA (polymethylmethacrylaat, bv. Plexiglas) en de geïntegreerde elektronica maken gebruik van een knipperende gele led om zowel problemen met de uitlijning als met een vervuilde lens aan te duiden. Sommige oplossingen voor visuele detectie vereisen een nauwkeurigere beoordeling van het voorwerp dat wordt gedetecteerd. Bijvoorbeeld om te bepalen of een etiket correct is aangebracht of om te zien of het product onbeschadigd is. Hiervoor kunnen bijvoorbeeld industriële zichtsystemen op basis van een IP-netwerkcamera in combinatie met een industriële pc worden gebruikt. Een oplossing die speciaal aan de taak is aangepast, kan echter geschikter zijn. Door de continue groei in verwerkingsprestaties en geheugen zijn er nu zichtsystemen verkrijgbaar met competente zichtherkenningsprestaties, geleverd in een standaardvideocamerabehuizing. Tot deze oplossingen behoren ook de ZFVmachinezichtsystemen van Omron. Deze CCD-camera’s met ultrahoge snelheid kunnen in een vaste positie worden gemonteerd of in een robotarmsysteem worden geïntegreerd. Afhankelijk van de toepassing ondersteunt de camera-opstelling een detectiegebied van 5 x 4,6 mm, tot 50 x 46 mm. Elke camera heeft zijn eigen lichtbron in de vorm van acht rode led’s, die een pulserend licht geven, en de behuizing voldoet aan IP65. AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

‘Detectie van vloeistoffen in tanks en leidingen brengt een eigen reeks uitdagingen met zich mee.’

De camera’s worden in combinatie met een versterker gebruikt. Eenmaal getraind is het systeem vervolgens in staat om een positieve herkenningsreactie te geven binnen 4 tot 15 ms, afhankelijk van het type beeld dat wordt herkend. De versterkers kunnen ook in serie worden gemonteerd. Dit maakt het gebruik van twee of meer camera’s mogelijk om aangrenzende objecten te analyseren, zoals een geïntegreerd circuit, het controleren van de richting van het product of controleren of flessen met barcodes correct zijn geplaatst. Aangezien de versterker slechts aan IP20 voldoet, moet deze op de juiste wijze worden gemonteerd. Succesvolle herkenning kan een NPN of PNP-signaal activeren, terwijl beelden ook kunnen worden opgeslagen op een geheugenkaart. Detectie van vloeistoffen in tanks en leidingen brengt een eigen reeks uitdagingen met zich mee. Sommige vloeistoffen gaan schuimen, terwijl andere, met een lagere viscositeit, de neiging hebben om aan oppervlakken te blijven plakken. Dit kan leiden tot problemen met de 15

Een diffuse ultrasone sensor kan worden geconfigureerd om een voorwerp op een opgegeven afstand te detecteren.

‘Er bestaan ook uitdagingen bij de detectie van transparante materialen, zoals kunststof-folie en glazen flessen.’

detectiekwaliteit. De CleverLevel LBFH-serie van Baumer bestaat uit compacte niveauschakelaars waarin een heldere led, zichtbaar in een hoek van 360°, is geïntegreerd om de sensorstatus aan te duiden. Deze zijn verkrijgbaar in een IP69K-behuizing en zijn geschikt voor voedingsmiddelen en dranken, farmaceutische en chemische toepassingen. Ze zijn gebaseerd op een meettechniek met een capacitief resonantiecircuit en maken gebruik van frequentieveranderingen die optreden in de aanwezigheid van het materiaal dat wordt gedetecteerd. 16

De sensoren kunnen ook worden geconfigureerd voor verschillende schakelzones, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen olie, water, schuim en vloeistoffen. Ze zijn ook geschikt voor bescherming tegen lege leidingen en tanks, het detecteren van pasta’s en vaste stoffen zoals meel of kunststofgranulaat. Voor de meest veeleisende schuimende of klevende stoffen biedt Baumer ook de FlexProgrammer 9701. Deze programmeertool kan via zijn USB-interface aan een pc worden gekoppeld. In combinatie met de gebruiksvriendelijke software kan de sensor worden geconfigureerd aan de hand van verschillende help-menu’s om aan de eisen van de toepassing te voldoen. Meetgegevens kunnen ook worden gevisualiseerd, zodat verdere parameterafstellingen, zoals tijdconstanten op dempingsfuncties en het omkeren van de schakeluitgangslogica mogelijk worden.

In sommige omgevingen wordt het te detecteren voorwerp niet betrouwbaar gedetecteerd als gevolg van variaties in de kleur van het voorwerp of van het materiaal waarvan het is gemaakt. Er bestaan ook uitdagingen bij de detectie van transparante materialen, zoals kunststof-folie en glazen flessen. In dergelijke situaties zijn ultrasone sensoren, zowel van het zender-ontvangertype als van het reflectieve type, een ideale oplossing. Een voorbeeld hiervan is de UB800-serie van Pepperl+Fuchs, een systeem met één kop in een kort ontwerp van 40 mm. De sensoren kunnen voorwerpen detecteren binnen een bereik van 50 tot 800 mm, met een dode zone tussen 0 en 50 mm. Zij geven een onmiddellijke indicatie van de status van deze sensoren, met een groen indicatorlampje dat aangeeft dat de sensor wordt gevoed en een geel indicatorlampje dat aangeeft dat zich een voorwerp in het evaluatiebereik bevindt. Een leeringang biedt een eenvoudige methode voor het configureren van de boven- en ondergrenzen van het evaluatiebereik. De sensor levert een signaal van 20 mA voor een gedetecteerd voorwerp, 4mA wanneer er geen voorwerp aanwezig is en een gradatieverandering als objecten tussen de grenzen bewegen. De sensor is in een IP67-behuizing aangebracht. Aangezien Industry 4.0 en de toenemende digitalisering leiden tot meer geautomatiseerde productiesystemen op basis van netwerken, zijn steeds meer sensoren nodig om deze platforms te ontwikkelen. Met de detectie van een enorme verscheidenheid aan stoffen, vloeistoffen en voorwerpen, is het een uitdaging om precies te bepalen welke sensor het beste aan de behoeften van de toepassing voldoet. Leveranciers bieden een breed scala aan oplossingen, waarin meer functies zijn geïntegreerd. Goed zichtbare indicatoren geven visuele feedback over de vraag of de stroom is ingeschakeld en of er een voorwerp is gedetecteerd. Ze zijn ook steeds beter te configureren, van hoogwaardige zichtsystemen op basis van camera’s tot relatief eenvoudige afstands- en vloeistofdetectiesensoren. Ongeacht wat er moet worden gedetecteerd, het is zeer waarschijnlijk dat er een sensoroplossing bestaat die aan de vereisten voor de taak voldoet. www.baumer.com www.omron.be www.pepperl-fuchs.com

MGH MGHHOUDT HOUDTUW UWAANDRIJVINGEN AANDRIJVINGENIN INTOPCONDITIE! TOPCONDITIE!

MGH MGHisisde departner partnerdie diede deindustrie industriedraaiende draaiendehoudt houdt dankzij haar merkonafhankelijke totaaloplossingen dankzij haar merkonafhankelijke totaaloplossingen voor voorzware zwareelektromechanische elektromechanischeaandrijfgroepen! aandrijfgroepen!

VISIT US @M+R 2019 / Maintenance MaintenanceBeurs BeursAntwerpen Antwerpen21-22/03 21-22/03 MAINTENANCE Bezoek ons op stand D3000 Welcome Bezoek ons op stand D3000 WelcomeArea Area––Code Code10093 10093

Herstel Virtual 27 - 28inin/onze 03 MGH /MGH 2019 Hersteleen eentandwielkast tandwielkast onze VirtualRepair Repairshop shop

Servicecenter ServicecenterMachelen Machelen&&Antwerpen Antwerpen Servicecenter Machelen & Antwerpen Tel 24/7: +32 (0)2 753 00 40 Tel +32(0)2 (0)2753 7530000 T. 24/7: 24/7: +32 4040 info@MGH.be info@MGH.be --- www.MGH.be www.MGH.be info@MGH.be www.MGH.be

Industriële Radiografische Afstandsbedieningen van Autec.

Veilig & Betrouwbaar • Korte levertijden • Oplossingen-op-maat • Volledige service bij Elma

www.autec-elma.com

UIT VOORRAAD! MEMBRAANACCUMULATOREN, BALGACCUMULATOREN EN ACCESSOIRES

Meer info? Verdeler voor BelgiĂŤ

More power for your warehouse system â&#x20AC;&#x201C; with our solutions.

Wholesalers and retailers expect more and more services with respect to deliveries from food suppliers. Our highly automated systems support you as a food manufacturer. In addition, we offer additional intelligent solutions for warehouse logistics. The Dematic Multishuttle supports your warehouse operations by rapidly storing and retrieving cardboard boxes, tote bins, small parts and containers, and provides higher throughput and better utilisation. www.dematic.com

Hagbenden 39 A - B-4731 EYNATTEN Tel. 32 (0) 87 858 858 - Fax 32 (0) 87 858 859 info@euregiohydraulics.be www.euregiohydraulics.be - www.eh-business.be

THIS IS INCREASING PRODUCTIVITY Parker Automation Controller Parker Servo Drives

De PSD is zonder twijfel de start van een nieuwe generatie van aandrijvingslijnen. Het PSD assortiment is gericht op markten zoals, voedings- en verpakkingsindustrie, materiaal vormers, textiel-, papier- en kunststof machines. Naast de PSD heeft Parker een nieuwe Automation Controller (PAC) ontworpen voor de wereldwijde machinemarkt. De Parker Automation Controller (PAC) combineert machine logica, geavanceerde real-time motion control en visualisatie in een prestatiegerichte oplossing. parker.nl

PLC + HMI motion controller M2M-communicatie Dual LAN netwerken en opties voor Ethernet/IP

AGORIA

INVESTERINGEN IN TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE BLIJVEN OP HOOG PEIL De resultaten van de enquête van de NBB en Agoria m.b.t. najaar 2018 en de analyse van de factoren die bepalend zijn voor de investeringen, wijzen op een consolidatie in 2018 en 2019. Het bijzonder hoge peil dat in 2017 werd bereikt, zou niet helemaal worden geëvenaard, maar met 4,2 miljard euro steekt de aanschaf van uitrusting in de technologische industrie nog steeds een eind uit boven de waarden die in de periode 2005-2016 werden opgetekend.

De stijging in de telecom en de ICT-diensten compenseert de achteruitgang die met name verband houdt met de aanpassing van de assemblageketens in de automobiel die bijna achter de rug is. Ook in de machinebouw en de metaal zouden de investeringen in 2019 toenemen.

INVESTERINGEN IN DE TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE (materieel & immaterieel, excl. R&D; mio euro; btw-gegevens)

Contact Alain Wayenberg, Business Group Leader Industrial Automation, alain.wayenberg@agoria.be, www.agoria.be

WORKSHOP IO-LINK, DE SLEUTEL NAAR DE TOEKOMST IO-Link Group Belgium organiseert voor de tweede maal op rij twee workshops. Hier kan u alles ontdekken over IO-Link technologie, de Point-to-point interface voor de aansluiting van actuatoren en sensoren. Naast een algemene presentatie van IO-link ervaart u live op 8 demostanden wat de voordelen en de mogelijkheden zijn van IO-Link. U kan zich inschrijven via de website www.io-link.be/events en u plaats reeds reserveren Dinsdag 7 mei te Gent @ RODEBOL Events, van 12u30 tot 17u00

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

KRAAN VOOR IMEC CLEANROOM TOT OP 1 MILLIMETER NAUWKEURIG Een kraan ontwikkelen voor een cleanroom is sowieso al een stevige uitdaging. Als ook de nauwkeurigheid dan nog eens een van een zeer hoog niveau moet zijn, wordt het pas echt een project ‘that separates the men from the boys.’ Elma nam samen met Mennens Cranes de handschoen op.

De kraan doet in cleanrooms dienst om machines te demonteren. Robert de Wolff (Mennens): ‘Er was ons door ASML gevraagd om een kraan te ontwikkelen voor een machine die bij imec geplaatst zou worden. Om de assemblage en onderhoud van die machine te kunnen uitvoeren moet daar ook een kraan voor voorzien worden. Daarbij waren er twee stevige uitdagingen: we spreken over een cleanroom klasse 5 én de nauwkeurigheid moest tot op 1 mm nauwkeurig zijn.’ ‘Een cleanroom van klasse 5 volgens ISO 14644 is de strengst mogelijke norm waarbij nog menselijke aanwezigheid mogelijk is. In rust mogen er slechts 3.520 deeltjes per kubieke meter in de omgeving ronddwalen. Tijdens gebruik mogen dat er 352.000 zijn. Dat lijkt veel, maar één armbeweging veroorzaakt meteen een wolk van 5 miljoen deeltjes. Vandaar dat iedereen in een klasse 5 omgeving een beschermend pak aan moet. Het is dus een enorm kritische kraanapplicatie.’ ONDERHOUD IS EEN STEVIGE UITDAGING Teunis van Vulpen (bedrijfsleider Elma) pikt in: ‘Het onderhoud van deze machine is geen sinecure. In die installatie zijn een aantal hoogtechnologische processen aan de gang, onder meer met ultraviolet licht. De temperatuur loopt daardoor op, er is daarom veel koeling nodig. Dat veroorzaakt evenwel vervuiling. Er zijn ook enkele bewegende delen die onderhevig zijn aan slijtage. Dat vereist een regelmatig onderhoud waarbij de machine uit elkaar gehaald wordt. Net daar sluimert een groot gevaar.’ 20

Robert De Wolff: ‘Er bevinden zich in de machine heel wat zeer gevoelige sensoren, spiegels en lenzen die het licht in goede baan moeten leiden. Dat is een enorm nauwkeurig proces. De machine moet dus zeer nauwgezet uit en weer in elkaar gezet worden. De combinatie van deze nauwkeurigheid met de vraag naar een kraan die geschikt is voor klasse 5 maakt van dit soort projecten een stevige uitdaging. We kiezen onze leveranciers zeer zorgvuldig want de assemblage moet secuur verlopen. De hardware is van ons: de loopkatten, de aandrijvingen, de wielkasten en de balken. Voor de elektronica doen we beroep op de kennis van Elma. Samen moet dat leiden tot een nauwkeurige installatie.’ ‘Om de specificaties te halen moet je echt alles tegen het licht houden. Koelen met een ventilator kan bijvoorbeeld niet, de warmte moet via thermische convectie afgevoerd worden. De aandrijvingen en frequentieregelaars moet je opnieuw berekenen in functie van die niet geventileerde koeling. Elke fan in je schakelkast moet je ook analyseren op haar stofproductie en vervolgens je installatie aanpassen aan de mogelijkheid om die fan eruit te halen.’ ‘Maar daarnaast is ook het gebouw zelf een belangrijk aandachtspunt. Het gebouw staat op funderingen, maar die zijn niet 100 procent nauwkeurig. De machine staat daarom op een eigen, zeer nauwkeurige fundering met een zeer nauwe tolerantie. Maar de kraan wordt wel aan het gebouw vastgemaakt, dus daar zit je altijd met een zekere discrepantie die je eruit moet zien te vlakken. Dat hebben

CASE STUDY ELMA / MENNENS

Teunis van Vulpen (Elma, links) en Robert De Wolff (Mennens, rechts) bij de nauwkeurige grijper. we opgelost met een closed loop regeling die steeds verder evolueert. Nu zitten we op een nauwkeurigheid van 0,5 mm in de verticale richting en van 1 mm op de XY-as. Het einde daarvan is nog niet in zicht. Klanten polsen al naar kranen met een nauwkeurigheid van de vlakstellingsgraad van 2 mm op 1 meter 60, omgerekend is dat 1/1000ste graad. Om dat te bereiken heb je componenten nodig die nu enkel in militaire toepassingen gebruikt worden. We noemen het nog wel een hijskraan, maar eigenlijk is het echte spitstechnologie.’ Robert De Wolff: ‘Verder wordt de remenergie van de hijsbeweging teruggestuurd naar het net. Er gaat dus geen energie verloren. De positionering van de hijsbeweging verloopt via encoders en een motion controller. De besturing van de kraan is dan weer radiografisch, maar er is ook een interface op de kast, waarmee de kraan ook kan uitgelezen en gepositioneerd worden.’ OPVOLGEN OP AFSTAND … VIA EEN OMWEG Het werken met ontwikkelaars van chips is niet enkel op technologisch gebied een uitdaging. Ook onderhoud op afstand verloopt op een andere wijze. Robert De Wolff:

‘Digitaal binnenkomen is uit den boze. Elke USB stick, SD kaart of laptop moet gewist worden bij het buitengaan uit de cleanroom zodat het risico op datalekken beperkt wordt. We hebben dat gelukkig wel kunnen oplossen met een Ewon remote acces in combinatie met een GSMverbinding ter plaatse. Zo kan een technicus toch online verbinding maken met de kraan.’ INNOVATIEVE POSITIONERING ‘Een belangrijke uitdaging in dergelijke toepassingen is voorkomen dat operatoren bewegingen uitvoeren die schade kunnen aanbrengen aan de machine. Maar om dat te garanderen moet je altijd exact weten waar je kraan zich bevindt. Om de exacte positionering te realiseren wordt gebruik gemaakt van een innovatief systeem waarbij barcodes ingezet worden. Op de loopkat zijn barcodelezers geplaatst die 4 posities tegelijk uitlezen. Dat kunnen ze omdat er op de liggers barcodes zijn aangebracht. Elke barcode heeft een uniek nummer en stemt overeen met een bepaalde positie. Op die manier weet de kraan op elk moment waar ze zich exact bevindt in het XY-vlak. De klant kan zo zijn kraanposities ook zelf configureren. Hij kan bijvoorbeeld aangeven welke barcodes verboden gebied zijn. Door vervolgens die gebieden te blokkeren - een machine, een deur - creëer je een veilige situatie waarbij menselijke fouten geen nare gevolgen hebben.’ www.elmatechnology.com www.mennensbelgium.be

De positionering verloopt via een innovatief barcodesysteem op de liggers.

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

INDUMATION.BE 2019 HAALT DE KAAP VAN 10.000 BEZOEKERS

De vijfde editie van INDUMATION.BE (6-8 februari) haalde 9.076 professionele bezoekers en 1.338 techniekstudenten naar Kortrijk Xpo, een nieuw record. Automation Magazine sprokkelde bij de exposanten enkele reacties. Factoren die bijdragen tot het succes van het tweejaarlijkse INDUMATION.BE – het ‘Tomorrowland van de Belgische industrie’ – zijn zonder twijfel de gunstige conjunctuur, de algemene trend tot innoveren, automatiseren en digitaliseren van de industrie en de 220 exposanten die hun beursdeelname uitstekend hadden voorbereid. Bij dempingsspecialist ACE Stoßdämpfer uit het Duitse Langenfeld is men tevreden over de deelname. ‘Aangezien ACE vooral industriële klanten heeft, is het voor ons enorm belangrijk om hier ons gezicht te laten zien’, reageert Han Titulaer, Benelux-verantwoordelijke voor de backoffice. Collega Ralf Küppers, sales manager Benelux: ‘De meeste bedrijven kennen ons vooral van de stootdempers. We leveren echter nog veel meer producten, zoals dempingsmatten, gasveren en remcilinders. Op deze beurs kunnen we laten zien hoe breed ons productaanbod is.’ Dat veel studenten de beurs bezochten, is een pluspunt. ‘Zij zijn tenslotte de ingenieurs van de toekomst. Om hen een steuntje in de rug te geven, hebben we vorig jaar de studentenaward INNOVACE in het leven geroepen’, vertelt Ralf Küppers. ‘In 2019 kunnen studenten opnieuw meedingen naar de INNOVACE en daarmee kans maken op 7.000 euro. 22

Hiervan komt 2.000 euro ten goede aan de deelnemende hogeschool of universiteit en 5.000 euro aan de studenten.’ De inschrijving voor INNOVACE 2019 is half februari van start gegaan. Voor het nieuwe MOTIX, het oude PEC Products, was het eveneens een succesvolle deelname. Reeds voor de vijfde keer. Gerrit Taverniers: ‘De beurs gaf ons de kans om een aantal gekende, maar ook veel nieuwe gezichten te zien op onze nieuwe beursstand. Dit is voor herhaling vatbaar.’ ‘NORD DRIVESYSTEMS kijkt elke twee jaar reikhalzend uit naar de start van INDUMATION.BE’, zegt Tom Van der Poel, Country Manager BELUX. ‘Dit is namelijk de ideale gelegenheid om samen met onze klanten van een lekker hapje en drankje te genieten. Voorts is het ook hét moment om nieuwe producten in de kijker te zetten. Dit jaar is onze nieuwe bluetooth dongle voorgesteld, waarmee al onze frequentiesturingen geparametreerd en gemonitord kunnen worden via een gratis app op tablet, smartphone en pc.’ Naast de traditionele gin & tonic bar was er bij SEWEurodrive veel aandacht voor de lancering van twee nieuwigheden. Raf Vermeylen: ‘De digital data interface (DDI) zorgt ervoor dat onze aandrijvingen naadloos verbonden worden met bovenliggende systemen in de I4.0 wereld. Voorts kon de Belgische markt kennis maken met IPEM. Hiermee realiseren we energie en power management geïntegreerd in de aandrijftechnologie. Een echte game changer!’

INDUMATION

Op de stand van Maintenance & Gears Heyvaert (MGH) is men tevreden met de interesse van de vele bezoekers voor het MGH-aanbod. Harald Heyvaert: ‘Onze MGH VRepair trok veel aandacht. Hiermee simuleerden we een revisie van een tandwielkast in een virtuele omgeving. Deze tool gebruiken we ook voor de opleidingen die we aanbieden. Daarnaast kregen we veel vragen over onze motorreductoren die we samenbouwen op 20 minuten, en onze merkonafhankelijke revisies.’ Bij DANA Service and Assembly Center Benelux (Brevini, Spicer … ) wordt de DANA merknaam op de voorgrond geplaatst. ‘INDUMATION.BE was voor ons ideale gelegenheid om de verruiming van onze mogelijkheden en producten voor te stellen die met de nieuwe naam verbonden zijn. In het bijzonder de uitbreiding van ons pakket met drive-shafts en axles, en daarbij aansluitend onze service en engineering mogelijkheden. Op deze wijze willen we ons dicht bij de klant plaatsen en de geschikte partner zijn in de realisatie van hun projecten’, zegt Bart Vandamme, Area Sales Engineer BeLux.

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

De Belgische lancering van Mindsphere World door Siemens werd bijgewoond door meer dan 750 genodigden. Voor Eddy Nelis en Thierry Van Eeckhout was het event geslaagd, net zoals de Nocturne met de VIPgenodigden donderdagavond waar Siemens de eigen stand opfleurde met elegante steltenlopers en een zangeres. Volgens Koen D’haese, General Manager bij Esco, was donderdag een topdag en is er veel belangstelling voor de EXOR-panelen. EXOR is specialist inzake HMI (Human Machine Interface) en heeft op de markt een zeer complete reeks universele bedieningspanelen, gaande van een eenvoudige display voor berichten van 2 lijnen en 20 tekens, tot grafische 15” kleurenmonitoren. Deze bedieningspanelen zijn standaard uitgerust met meer dan 140 communicatieprotocols. ‘Alles is hier aanwezig voor IoT en de collectie van big data’, aldus Koen D’haese. Kris Schepens van IMI-Norgren maakt een positieve balans op: ‘Tijdens INDUMATION.BE komen bezoekers uit alle belangrijke Belgische industriële sectoren langs

op de stand. Het is een fantastische gelegenheid om bestaande zakenrelaties op een andere manier te leren kennen, met een hapje en een drankje. Daarnaast kan je nieuwe contacten in een aangenaam kader uitgebreid je bedrijfsactiviteiten voorstellen. De Nocturne met VIP-behandeling is net weer dat ietsje meer.’ Bij IMINorgren stonden diverse producten in de kijker: de eindeloopschakelaar type M/50 monteerbaar op alle IMINorgren pneumatische cilinders en ook verkrijgbaar met I/O Link, het nieuwe gamma aan elektrisch aangedreven cilinders, ISO-formaat en Drive met Ethernetprotocol, de nieuwe persluchtverzorgingsreeks 84 met de beste filterprestaties op de markt en pakkingloze ventieleilanden VS18/VS26 (tot 200 miljoen cycli) met Profinet IRT of Ethernet TCP/IP-communicatie. Bij AGORIA stelde Alain Wayenberg vast dat de derde editie van de ‘Student Learning Tour’ opnieuw een voltreffer was. Zo’n 140 studenten namen deel aan het initiatief. ‘Voor de studenten is dit een speeltuin vol technologie. Ze hebben veel gezien en geleerd. Zaken die ze op school niet kennen want hier zie je de nieuwste technologieën. Deze Learning Tour is een vaste waarde geworden’, aldus Alain Wayenberg. De stand van Vansichen Lineairtechniek verwelkomde veel bezoekers. Thomas Vansichen: ‘INDUMATION.BE is voor ons altijd een ideale gelegenheid tot een informeel contact met een groot deel van onze klanten. Ook leren we iedere beurs wel nieuwe mogelijkheden kennen, soms uit onverwachte hoek. Deze beurs was ook ideaal voor ons om ons nieuw Vansichen logo in de picture te zetten samen met ons hele gamma aan producten.’ HUPICO heeft een historische INDUMATION.BE 2019 achter de rug, aangezien dit samenviel met de 25e verjaardag van de onderneming. Om dit te vieren was er het gekke idee om een heel grote SCARA robot boven op de stand te zetten en dat heeft zijn effect niet gemist. De vele EPSON robotten die in beweging waren en de combinaties Robot/Visie/Anyfeeder trokken de aandacht van vrijwel alle bezoekers. De BinPicking van ISRA, die voor het eerst werd voorgesteld, had een enorm succes daar die de verwachtingen van de potentiële klanten overtreffen.

24 24

Bij Festo was het over de koppen lopen. Tom Van Loy: ‘Dankzij de samenwerking met Festo Nederland kunnen we onze klanten bijkomende diensten aanbieden. Het Festo Experience Center in Delft, en ook het quick response EASi3-team staan nu ook ter beschikking van klanten in België en Luxemburg, waardoor een besturingsof bewegingsvraag snel wordt vertaald in een oplossing. In het Experience Center zijn klanten welkom die hun applicatie willen testen. Het EASI3-team kan vanop afstand de meeste connectivity-vraagstukken oplossen, en komen desgewenst ter plaatse om de juiste instellingen in te geven.’ ‘Als aanbieder van precisie aandrijvingen is INDUMATION.BE voor WITTENSTEIN de ‘place to be.’ De kwalitatieve gesprekken bevestigen dat de bezoeker de technologische nieuwigheden apprecieert. Vaak is dat ook de reden waarom hij deze beurs bezoekt’, weet Vincent De Cooman. ‘WITTENSTEIN kijkt terug op een zeer geslaagde driedaagse waarbij we nieuwe interessante mensen leerden kennen en onze bestaande relaties op een minder formele manier konden te woord staan.’ Marcel De Winter: ‘Als ontwerpbureau in hydraulica bracht SERVICE HYDRO zijn boodschap naar de beurs als systeemintegrator van aandrijvingen voor machines. Niettegenstaande het geweld van de robots rondom ons, zijn we daar wel in geslaagd.’ Op haar compleet vernieuwde stand ging Rittal 100 procent voor innovatie en interactiviteit. Een centrale plaats was gereserveerd voor het recent geïntroduceerde kastsysteem VX25 dat consequent afgestemd werd op maximaal gebruiksnut. Naast de nieuwe VX25 toonde Rittal de gekende, compacte en functionele AE kast voor een optimale bescherming van gevoelige elektrische en elektronische componenten en de nieuwe VX-sokkel. Ook de andere productcategorieën uit het one-stop gamma werden gepresenteerd. Tijdens de nocturne genoten de aanwezigen van een verzorgde catering en acrobatische acts. Guy Vandam van LM Systems/LinMotion: ‘Voor de meeste standhouders was donderdag weer de topdag,

misschien moet er meer focus op de twee andere dagen komen.’ Naast het grote pakket van lineaire modules, geleidingen en kogelspindels, heeft LM Systems/ LinMotion dit jaar zijn relatief nieuwe producten in de kijker gezet. ‘Zo heeft LM Systems/LinMotion zijn programma uitgebreid met telescopische geleidingen van Thomas Regout, met aluminium profielrailgeleidingen van Alulin en met rollen spindels van Rollvis, 3 producten die ons omvangrijk lineair programma perfect aanvullen.’ SICK stelde op de beurs een Smart Factory opstelling voor, opgebouwd rond een logistiek gedeelte en een productie-eenheid. De bezoekers zagen live hoe ‘batch size 1’ (in casu een musketon met de eigen naam op) werd geproduceerd en wat de rol van de SICK sensoren daarin is. Robotics en AGV speelden een centrale rol in deze opstelling. WEG toonde op INDUMATION.BE het volledig gamma motorreductoren in rechte, haakse en opsteekuitvoering met nominale koppels tot 18.000 Nm. Omer Vanheer: ‘Deze uitbreiding omvat drie frames en vormen een aanvulling op de WG20-serie motorreductoren. De transmissies worden gekenmerkt door efficiënte krachtoverbrenging en kunnen worden gecombineerd met modulaire WEG motoren tot maximaal 75 kW energieefficiëntie IE4 voor high-performance aandrijvingen.’ Voorts werd de nieuwe WEG Motor Scan gedemonstreerd: dit maakt het realtime volgen van de motor mogelijk via een app voor smartphones om de uptime te maximaliseren en preventief onderhoud te vereenvoudigen. Met de nieuwe TS2 SCARA serie bereikt Stäubli een hoger performance level. De 4-assige robot maakt extreem korte cyclustijden en hoge herhaalnauwkeurigheid mogelijk. Z’n revolutionair hygiënisch design opent nieuwe mogelijkheden voor gebruik in moeilijke productieomgevingen zoals de voedings-, farmaceutische en elektronica industrie. Het design is immers volledig gesloten zonder externe bekabeling. De TS2 serie is ook compacter en lichter dan z’n voorganger. AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

SMC Belgium zette in tegenstelling tot vele andere fabrikanten, niet haar producten, maar haar Japanse waarden en de hieraan verbonden diensten centraal. ’De nadruk lag op dienstbaarheid naar en respect en aandacht hebben voor onze klanten en dit met deskundigheid om op een “eer”lijke manier aan een lange termijn relatie (continuïteit) te werken’, vertelt Managing Director Hugues Maes. Bij Rotero stonden de JVL motoren in de kijker. ‘Door de introductie van verschillende spilvarianten: kogelomloopspil, draadspil en opgesloten spil (captive) zijn de JVL motoren goedkoper en daarnaast compacter wat vanzelfsprekend voordelen oplevert voor machinebouwers. Door het ontbreken van koppelingen en andere mechanische componenten is het aantal mogelijke fouten bovendien gereduceerd. Eveneens nieuw bij deze motoren is de aan de achterzijde gemonteerde rem als geïntegreerd onderdeel.’

EEN SUCCESVOL INDUMATION.BE De top 5 industriële sectoren waren (in dalende volgorde van belang) • Automatiseringsdiensten • Voeding – Petro – Farma • Metaalbewerking- en constructie • Electro-installaties en bordenbouw • Productie en verkoop van elektronica/ Mechatronica De top 5 functies van de bezoekers (in dalende volgorde van belang) • Engineering + R&D • CEO/Owner/General Management • Maintenance • Project Management/Business Development • Aankoop /Procurement

series

Simple motion met de iQ-F PLC, nog nooit zo eenvoudig en prijsgunstig !

Empowering Innovators

ontdek meer op : www.esco.be of bel naar : 02 717 64 60

Kom eens kijken in Hannover als wij de nieuwe digitale producten onthullen, zoals de nieuwe elektrische aandrijvingen Stelt u zich eens voor wat wij voor u kunnen betekenenâ&#x20AC;Ś www.mostmarvelloumachines.com

Hal 23, Stand A40 1-5 april

Engineering GREAT Solutions

REXROTH CYTROBOX

SERVO-HYDRAULISCHE CYTROBOX VOORGESTELD OP INDUMATION.BE 2019 Op de voorbije INDUMATION stelde Bosch Rexroth een interessante hydraulische innovatie voor, de modulaire CytroBox. Deze plug-and-play hydraulische unit is een compacte combinatie van pomp/motor en elektrische kast in één behuizing. Naast een grote energie-efficiëntie vormt de kast dankzij de uitgebreide communicatiemogelijkheden de missing link tussen hydraulica en Industry 4.0. Vandaag hebben we de mond vol over slimme productieprocessen, waarbij machines via IT verbonden worden met elkaar en met bovenliggende controlesystemen. Energievretende processen zoals hydraulische persen kunnen een graantje meepikken van deze evolutie door het afstemmen van sturing en aandrijving. Dat kan beter door het proces samen in te bedden in één behuizing, dachten ze bij Bosch Rexroth. De Duitse multinational stelde op INDUMATION de CytroBox voor, een hydraulische unit voor toepassingen tussen 7,5 en 30 kW. Mesut Kaya, productspecialist van het bedrijf, gidst ons door de specificaties: ‘De CytroBox is een compacte unit en het antwoord op de klassieke hydraulische groepen. Belangrijk is dat alles in één behuizing zit: zowel de pomp/motorset als de elektrische box zitten samen in de kast. Omdat we met een geïntegreerde elektrische watergekoelde servomotor werken, wordt een energiebesparing van 60 tot 80 procent bereikt. De snelheid wordt gereduceerd bij deellast en zelfs teruggebracht tot nul als er een tijd geen debiet of kracht waargenomen werd. De motion controller van het systeem is in staat om de vraag van de applicatie te detecteren en geeft dit door aan de drive. Ook de componenten zelf zijn zo gedimensioneerd dat ze een bijdrage leveren aan de efficiëntie. Daarnaast valt ook het minieme geluidsniveau op: slechts 75 dB, een verbetering met 70 procent ten opzichte van een vergelijkbare klassieke groep. Ook het veiligheidsniveau is een plus: het geheel beschikt over ‘safety-on-board’. De servodrive schakelt automatisch het vermogen intern uit, klassieke contactoren zijn overbodig. Dat resulteert in veiligheidscategorie Sil 3.’ INDUSTRY 4.0 OPLOSSING Opvallend is het grote display op de voorkant van de unit. Mesut Kaya: ‘De HMI draait op een open platform zodat applicaties vanop Android of iOS probleemloos op weergegeven kunnen worden. Het is dus volledig configureerbaar. Er is ook een interne aansluiting voor externe sensoren voorzien, er werd hier geopteerd voor IO-link.’ ‘De gegevens die weergegeven kunnen worden zijn zeer divers. Denk aan deeltjestellers, temperaturen, debiet, AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

druk, watergehalte, noem maar op. Omdat de CytroBox verbonden kan worden met een netwerk, kunnen al deze data ook gecommuniceerd worden met andere actoren. De gezondheidsindex die automatisch berekend wordt is bijvoorbeeld een interessante toevoeging. Door die te communiceren met onderhoudsmensen kunnen zij op tijd een onderhoudsbeurt inplannen. Zo wordt het een echt Industry 4.0 apparaat. De communicatie kan verlopen via de cloud, 4G modem of via het bedrijfsnetwerk.’ OPBOUW De interne opbouw van het apparaat is duidelijk: de elektronica en sturing zitten in het bovenste deel, de motor, hydraulica, filters en sensoren zitten beneden. Het toestel is volledig configureerbaar van 7,5 tot 30 kW. Bij dat laatste kan de unit 350 bar leveren bij 160 l/ minuut met een pompvolume van 63 cc. Bij een klassieke groep moet daar een pomp van 100 cc voorzien worden. De tank is gebouwd met een speciale spiraalvorm, zodat luchtbelletjes beter weggewerkt worden. Dat resulteert in een aanzienlijke reductie van de inhoud van 600 naar 150 liter. Ook dit levert een besparing op, want er is veel minder olie nodig. ‘Dankzij de servotechnologie kunnen we ook hogere toerentallen leveren, wat de unit uitermate geschikt maakt voor dynamische toepassingen zoals persen. Daar zie je vaak opeenvolgende werkcycli waarbij bedrijfstijd frequent afgewisseld wordt met stilstanden. Door het verbruik tijdens die stilstanden terug te schroeven kan een aanzienlijke efficiëntiewinst geboekt worden.’ www.boschrexroth.com 27

Marijke Keters van Mirion Technologies wint als eerste vrouw een ‘Factory of the Future’ Award

‘WIJ WERKEN OP DE GRENS VAN HET MEETBARE’

INTERVIEW DOOR JEAN-CHARLES VERWAEST

‘Waarom valt de maan niet naar beneden?’, vroeg de kleine Marijke tot vervelends toe aan haar vader. Die leerde zijn dochter wel kennismaken met de wereld van de techniek, maar wilde niet dat ze voor ingenieur studeerde. ‘Dat is weggegooid geld, want jij gaat toch trouwen en kindjes krijgen’, klonk het. Inmiddels heeft Marijke Keters als industrieel ingenieur nucleaire elektronica en gedelegeerd bestuurder van Mirion Technologies dubbel en dik bewezen dat ingenieursstudies voor meisjes wél lonen. Marijke Keters is de eerste vrouw die van Agoria en Sirris de ‘Factory of the Future’ Award in ontvangst mocht nemen. Ze is gedelegeerd bestuurder van Mirion Technologies, een bedrijf uit het Kempense Olen dat halfgeleider detectoren voor de identificatie van ioniserende straling maakt. Inmiddels draait Mirion Olen een omzet van 17 miljoen euro en is het wereldleider op het gebied van deeltjesdetectoren op basis van silicium en Europees leider voor zijn gamma detectoren op basis van germanium. Van jongs af aan was Marijke Keters geïnteresseerd in wetenschap. Ze blonk uit in wiskunde en fysica. Marijke groeide op in Oostende, studeerde aan het Sint-Lutgardisinstituut en vervolgens twee jaar elektronica aan de KHBO op de Zeedijk. Haar vader was werktuigkundige bij de Regie voor Maritiem Transport dat de veerdiensten onderhield tussen Oostende en de Engelse kust. Marijke is de jongste van vier dochters. ‘Vader vond dat we op technisch gebied ons plan moesten kunnen trekken. Alvorens ik mijn rijbewijs mocht halen, moest ik van hem leren hoe je een autoband vervangt en hoe een batterij werkt’, herinnert Marijke zich. Haar vader was aanvankelijk niet erg enthousiast over de studiekeuze van Marijke. ‘Mijn vader vond ingenieursstudies weggegooid geld, maar ik was koppig en ik heb zelf een deel van mijn kotkosten betaald.’ De aantrekkingskracht van de mysterieuze wereld van de kernfysica was te groot. ‘Kernfusie, de atomen, dat zijn heel natuurlijke krachten die mij enorm fascineren.’ Ze koos vervolgens als ingenieur voor de afstudeerrichting nucleaire elektronica aan het UHasselt op de campus in Mol.

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

Nog voor ze haar diploma haalde, werd Marijke gerecruteerd door Canberra Semiconductor NV, dat in juli 2016 werd gekocht door Mirion Technologies. ‘Als ik nu terugkijk dan motiveerde de houding van mijn vader mij om mezelf te bewijzen. Het is belangrijk dat je wordt uitgedaagd en daar ben ik mijn vader wel dankbaar voor.’ Iedereen kent de beelden van onderzoekers in beschermende pakken die op een rampsite met een toestel de radioactiviteit meten. In die niche is Mirion een topspeler. Marijke Keters: ‘Mirion Olen maakt detectoren om ioniserende – of nucleaire – straling te identificeren: gamma en X-stralen en geladen alfa- en beta-deeltjes. Onze detectoren worden niet zozeer gebruikt voor het louter detecteren van nucleaire straling, wij gaan een stapje verder. Onze detectoren worden gebruikt voor de identificatie van de soort – bijvoorbeeld thorium, plutonium, uranium, … – de intensiteit en de herkomst van die straling.’ De productie van silicium detectoren wordt wereldwijd verkocht onder de naam PIPS (Passivated Implanted Planar Silicon-) detectors. De PIPS-afdeling realiseerde tussen 2009 en 2011 een omzetgroei van meer dan 50 procent met X-ray detectoren. De groei in de X-ray markt werd gerealiseerd met Connectronics (Barco) als strategische manufacturing partner. Tussen 2013 en 2018 haalde men 30 procent groei in het standaard segment voor geladen deeltjes. In Amerika heeft Mirion nog een grote concurrent, voor het opsporen en meten van gamma straling op basis van germanium, maar inzake detectiesystemen voor luchtmonitoring met silicium heeft Mirion Technologies

80 procent van de wereldmarkt in handen. Dat België de bakermat is voor het bedrijf komt door ons koloniaal verleden en het germanium oxide dat destijds in Congo werd gewonnen en door Umicore naar ons land werd gebracht. Umicore gebruikt dit germanium oxide om hiermee hoogzuivere germanium kristallen te groeien.

waarvan we pas twee jaar later écht begrijpen wat er aan de hand was.’ Het is voor Marijke ook belangrijk dat in het bedrijf normen en waarden worden gevolgd. ‘Respect en eerlijkheid zijn cruciaal. Je niet beter voelen dan een ander. Op alle niveau’s: van CEO tot poetsvrouw, iedereen is gelijkwaardig.’

Het palmares van Canberra/Mirion is lang. Zo werkte het bedrijf mee aan de Marslander Curiosity, de robotjeep van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa die in 2012 op Mars landde. De detectoren van het meetapparaat RAD, ter voorbereiding van menselijke exploitatie op Mars, werden gemaakt door Canberra. Voorts leverde het bedrijf detectoren voor de controle van voedsel en de omgeving in het Japanse Fukushima, na de ramp met de kerncentrale die werd verwoest door een tsunami.

Marijke Keters zegt dat de omgeving van meisjes die ingenieur willen worden meer opmerkzaam moet zijn om die meisjes een duwtje in de rug te geven. ‘Je moet het aanmoedigen als je ziet dat het erin zit. Ik heb zelf ook tijdens mijn carrière van mannen een duwtje in de rug gekregen, al van bij de start toen ik op de campus ben gerecruteerd.’

‘Wereldwijd zijn er zo’n 80 meetstations die onze detectoren gebruiken om te controleren of er geen ongeoorloofde nucleaire testen gebeuren’, vertelt Marijke. ‘Ook de inspecteurs van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) die de kernprogramma’s wereldwijd controleren, de Chinese Chang’e 4 Maanlander en New Horizons die langs Pluto en begin dit jaar langs Ultima Thule vloog, gebruiken ons detectiemateriaal.’ Dat de nucleaire markt op een hobbelig parcours zit, beseffen ze bij Mirion heel goed. ‘De nucleaire sector maakt onzekere tijden door. Er zijn landen die uit de kernenergie stappen, waaronder “misschien” België, maar andere landen investeren net in kernenergie, zoals Finland en China. Ons bedrijf is actief in werkende kerncentrales, maar ook bij ontmanteling. Ook bij de afbraak van kerncentrales is meetapparatuur nodig.’ ‘Kernenergie blijft een zeer propere (CO2 arme) vorm van energie. We moeten uiteraard wel de risico’s goed inschatten en de nodige veiligheidsmaatregelen treffen. Nu wordt alles ingezet op groene energie, maar ik denk dat we alleen met een en/en-verhaal, eerder dan een of/ of-verhaal, wereldwijd aan de energiebehoefte van de mensen kunnen voldoen. Marijke Keters is ervan overtuigd dat Mirion flexibel genoeg is om zich aan te passen. ‘Wij zetten volop in op duurzame groei, vanuit een business model waarbij innovatie centraal staat. We willen de markten ook anders gaan benaderen, met onder meer een nieuw marktsegment: de medische wereld. Voor onze innovatieprojecten is er VLAIO-steun.’ Als gedelegeerd bestuurder hecht Marijke Keters een groot belang aan systematisch en in team samenwerken. ‘Elke dag worden we geconfronteerd met technische problemen. Wij werken op de grens van het meetbare. Je team heeft veel volharding nodig. Dan denk ik bij mezelf: ‘Ik laat mij niet kisten door deze halfgeleiders.’ (lacht) We worden soms met meetresultaten geconfronteerd 30

Opmerkelijk volgens Marijke is dat vrouwen zich lager inschatten en zelden een promotie gaan vragen. Een man solliciteert als hij aan 70% van de criteria voldoet, een vrouw als ze aan 100% van de criteria voldoet. Ze vindt dat vrouwelijke ingenieurs niet mogen aarzelen en ook een stap hoger moeten zetten naar het leidend management. Marijke erkent wel dat de combinatie carrière en gezin niet makkelijk is. ‘De sociale druk is niet te onderschatten. Ik ben gehuwd en we hebben drie kinderen. Tijdens mijn loopbaan ben ik vaak in het buitenland geweest. Een man in mijn positie zal dan niet de vraag krijgen: Wie zorgt er voor de kinderen? Die job van mama, je krijgt in feite maar één kans om het goed te doen. Dat is het dilemma waar ik het meest mee heb geworsteld. Als er iets misloopt in de opvoeding, dan kijkt men naar de mama. Maar we moeten dat schuldgevoel van ons afschudden. Kinderen hebben een mama en een papa en bij ons is de zorgtaak eerlijk verdeeld geweest.’ De ’Factory of the Future’ Award staat nu te blinken in de inkomhal bij Mirion. Om een ‘Fabriek van de Toekomst’ te worden, laten bedrijven zich begeleiden via het programma Made Different van Agoria. De kandidaten doorlopen zeven pijlers of ‘transformaties’, waaronder digitalisering en slimme processen en materialen. Voorts is er veel aandacht voor de betrokkenheid, creativiteit en autonomie van medewerkers. ‘Wij zijn een technologiebedrijf dat altijd sterk op innovatie heeft ingezet. Maar de wereld verandert steeds sneller en we moeten daarop inspelen. Dat was onze motivering om deel te nemen aan dit programma. De zeven pijlers van het programma sloten perfect aan bij onze strategische doelstellingen. In de toekomst hebben we nog enkele nieuwe producten in de pijplijn die we verder willen uitbreiden. Dit moedigt ons bij Mirion aan om elke dag hard te werken, ook als er een tegenslag is, want het loopt niet altijd van een leien dakje. Mijn boodschap aan meisjes die ingenieur willen worden: durf, grijp je kansen en geniet van wat je doet!’

www.mirion.com

CASE STUDY AAMS

GECOMBINEERDE EXPERTISE MAAKT VAN NICHEPRODUCT BELGISCH SUCCESVERHAAL

De spuitdoppen moeten een kwaliteitscontrole ondergaan, daarom worden ze gemonteerd op een bewegende installatie boven de spuittafel. Met de regelmaat van de klok leest u hier artikels over prachtige projecten in ons land. Soms begeven we ons daarbij naar onbekende nichesectoren, waar we telkens weer met stomheid geslagen worden over het technisch innovatievermogen van onze bedrijven. AAMS-Salvarani is daar een goed voorbeeld van. Wie wist op voorhand dat er zich in Maldegem een wereldspeler bevindt in de ontwikkeling van meettoestellen voor de landbouw? Toen het bedrijf evolueerde van toestel- naar machinebouwer werd Act In Time ingeschakeld. Laat ons onszelf maar meteen corrigeren, want ‘meettoestellen’ kun je de installaties van AAMSSalvarani al lang niet meer noemen, we kunnen ze met recht en rede echte machines noemen. Dat is niet altijd zo geweest. Het bedrijf is sinds het ontstaan actief in de ontwikkeling van meettoestellen voor spuittoestellen in landen tuinbouw. Bedrijfsleider Jan Langenakens richtte het bedrijf op in 2002 (zie kaderstuk). Hij vertelt ons meer over de uitdagingen waar hij mee geconfronteerd wordt: ‘We hadden in het begin geen klanten, zelfs geen producten (lacht). In het begin ontwikkelden we eenvoudige meettoestellen zoals manometertesters en specifieke debietmeters voor dynamische meettoepassingen. Onze eerste klanten vanaf 2003 waren vooral keuringsinstanties. In de loop der jaren zijn onze meettoestellen sterk geëvolueerd en is ook het klantenbestand gediversifieerd met onderzoeksinstellingen, onderdelenfabrikanten en in minder mate landbouwers. Keuringstations maken nog 60 procent uit van onze omzet. Vandaag verkopen we onze toestellen in zestig landen. Slechts 2 à 3 procent daarvan kan op het conto van België geschreven AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

worden. In de afgelopen jaren zijn we geëvolueerd van meettoestelontwikkelaar naar machinebouwer. Intern beschikken we over een enorme kennis over meettechnieken, maar het motion gedeelte besteden we liever uit. Daar komt Act In Time op de proppen.’ GEAUTOMATISEERDE KWALITEITSCONTROLE Een voorbeeld van die samenwerking is de ontwikkeling van een spuittafel, waarbij de spuitdoppen of nozzles die op de machines staan, onderworpen worden aan een kwaliteitscontrole. Dat is nodig omdat je bij de verspreiding van gewasbeschermingsmiddelen wil dat de vloeistof gelijkmatig verdeeld wordt over de percelen. Jan Langenakens: ‘De installatie is volledig geautomatiseerd, waarbij de spuitdoppen over de tafel van 5 bij 2 meter bewegen terwijl ze hun vloeistof spuiten. Op die tafel staan 100 gootjes van 5 cm breed, die in verbinding staan met de 100 proefbuisjes aan de voorkant van de machine. Daar meten UM30 ultrasoonsensoren voortdurend het vulniveau, waardoor je een dynamische vloeistofmeting krijgt. Zo kan van elke nozzle bepaald worden of de output en vloeistofverdeling volgens verwachting is.’ Om een correcte meting te verkrijgen moet de beweging van de nozzles over de tafel geleidelijk verlopen. Act In Time heeft dat concept uitgewerkt. Commercieel directeur Pieter Van Overbeke: ‘Er bestond al een eenvoudige éénassige uitvoering van deze machine, waarbij gekozen werd voor een eenvoudige DC-motor met klantspecifieke PCB, die via een encoder de horizontale beweging over de lineaire geleiding aanstuurt. Voor deze machine wilden we dat niet meer, omdat we toch wat meer stabiliteit en betrouwbaarheid wensen. Daarom werkten we een nieuw concept uit, op basis van 31

Ultrasoonsensoren meten voortdurend het vulniveau van de buisjes.

De verspoten vloeistof wordt opgevangen in buisjes, wat toelaat om de spuitdoppen te evalueren. closed loop stappenmotoren met elektromagnetische rem en een absolute encoder. Voor het sturingsgedeelte werkt Act in Time samen met Atos Engineering. Hun motion controller zorgt hier voor het synchroon aansturen van de motoren met een puls/richting signaal. De controllers P352 en P316 zorgen voor het verwerken van de digitale en analoge I/O’s, onder meer vanuit de ultrasoonsensoren. Verder zorgt de STO functie voor een veilige afschakeling van de motoren in geval van noodstop. Er is naast de beweging van de as waarop de nozzles op geplaatst worden, ook nog een bijkomende beweging voor de motorgestuurde kleppen die de buisjes doen kiepen om ze leeg te maken.’

‘De lineaire sledes zijn van het type CTJ145, dit zijn tandriemsledes met een dubbele kogelgeleiding. Die dubbele uitvoering zorgt voor een betere opvang van de belasting. Bij acceleratie krijg je telkens heel wat inertie op de loopwagen. Belangrijk is ook dat het om een corrosiebestendige uitvoering gaat, niet onbelangrijk als je weet aan welke omstandigheden deze componenten blootgesteld worden.’ Jan Langenakens pikt in: ‘Op dat vlak zijn we hier wel één en ander gewoon. Ook onze ultrasoonsensoren moeten we bijvoorbeeld voorzien van een extra coating omdat er anders problemen kunnen rijzen door de mist die gecreëerd wordt. In combinatie met wat statische elektriciteit leidde dat tot vroegtijdige uitval. Nu behandelen we ze voor de montage en is dat probleem achter de rug.’ Een filmpje van de machine is te vinden op: https://www.youtube.com/watch?v=Gu2abOme2g8&t=84s www.aams.be www.actintime.be

Wie is Jan Langenakens? Na zijn succesvolle opleiding tot landbouwkundig ingenieur - met specialiteit boerderijbouw - aan de universiteit van Leuven, werd hem gevraagd om te doctoreren rond het thema meten van spuitboombewegingen, een voortzetting van zijn thesis rond simuleren van bewegingen van spuitbomen in het veld. Omdat Langenakens door die opleidingen meteen heel wat expertise opbouwde, werd hij eind ’92

gevraagd om het reglement rond de periodieke technische keuringen voor spuitmachines voor landen tuinbouw mee op te stellen. Later verhuisde hij naar het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek, het huidige ILVO, om de keuring voor het Vlaams landsgedeelte op te zetten. Omdat de periode waarin deze toestellen kunnen gekeurd worden beperkt is tot 150 dagen - niet in vorstperiodes, niet in oogstperiodes - en de toenmalige meetapparatuur op

het vlak van snelheid weinig performant waren, werd samen met een aantal bedrijven onderzocht hoe dat opgelost kon worden. Dat resulteerde uiteindelijk in 2002 in de oprichting van AAMS, voluit Advanced Agricultural Measurement Systems. Het bedrijf wijzigde in 2012 de naam naar AAMS-Salvarani en is vandaag actief in meetapparatuur voor meten, testen en kalibreren van spuitmachines.

FESTO

GET DIGITAL. NOW! Dit is het motto waarmee Festo zijn klanten en partners uitnodigt om nieuwe wegen in te slaan, richting digitalisering. Bent u benieuwd naar wat Festo in de praktijk reeds heeft geïmplementeerd? PNEUMATIEK WORDT DIGITAAL De Festo Motion Terminal VTEM is het eerste pneumatische automatiseringsplatform dat via Motion Apps wordt aangestuurd. Pneumatische functies worden eenvoudig via de app ingeschakeld. Hiermee kunnen tot wel 50 afzonderlijke componenten van een pneumatisch regelcircuit worden vervangen zonder de hardware te hoeven veranderen. Deze kruisbestuiving van mechanica, elektronica en software is proces- en manipulatiebestendig, omdat deze niet langer mechanisch wordt beïnvloed. Softwareontwikkelaars werken constant aan de ontwikkeling van nieuwe Motion Apps om verdere pneumatische functies in werking te stellen. Als eerstvolgende app is de functie ‘Soft Stop’ beschikbaar in Festo App World: dit betekent dat tot 70 procent kortere cyclustijden mogelijk zijn, omdat Soft Stop dynamische en soepele bewegingen mogelijk maakt zonder aan slijtage onderhevige schokdempers. Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van meer Motion Apps. www.festo.com/vtem SMARTENANCE, DE ONDERHOUDSAPP Preventief onderhoud van installaties is een tijdrovend proces dat, verrassend genoeg, nog steeds grotendeels met pen en papier wordt gedocumenteerd. Smartenance, de digitale onderhoudsmanager voor productieleiders en installatieoperators, is het eerste volledig digitale product van Festo. Deze is als mobiele app beschikbaar in AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

de App Stores van Apple en Google om op smartphones en tablets te downloaden. Het dashboard is eenvoudig toegankelijk in de webbrowser. Met Smartenance kunnen eindklanten het onderhoud van een installatie plannen, volgen en evalueren. Een digitale onderhoudsagenda maakt onderhoud eenvoudiger, sneller en veiliger. De onderlinge controle van installatieoperators en productieleiders geeft meer zekerheid. Er hoeft veel minder te worden afgestemd. OPLEIDINGEN: KWALIFICATIE 4.0 Het pad naar de digitale toekomst is voor veel werknemers , ingenieurs, IT-specialisten en leidinggevenden een reis naar een onzekere toekomst. Veel werknemers vrezen het verlies van hun baan door digitalisering en kunstmatige intelligentie. IT, elektrotechniek en werktuigbouw worden in hoog tempo samengevoegd. Daarom biedt Festo Didactic kwalificatieprogramma‘s met kant-en-klare leerfabrieken, laboratoriumfaciliteiten, innovatieve leersystemen, e-learning en trainingsprogramma‘s om mensen klaar te stomen voor de 4e industriële revolutie. www.festodidactic.nl PRODUCTIEVER MET CLOUDSERVICES Verdere verwerking en langetermijnevaluatie van gegevens vindt plaats in de cloud. Festo MyDashboards visualiseert de verkregen informatie. Festo ondersteunt machinebouwers en eindgebruikers in verschillende stappen – via visualisatie en gegevensverwerking. Het resultaat: hogere productiviteit door betere benutting (OEE), lagere kosten door grotere energieefficiëntie en minder uitvaltijd dankzij uitgebreide 33

Smartenance â&#x20AC;&#x201C; de app voor mobiel digitaal maintenance

Digital maintenance

Sneller, eenvoudiger ... Get digital. Now! Met de digitale onderhoudsmanager voor productie- en installatiemanagers wordt maintenance eindelijk papierloos. Smartenance maakt een duidelijke planning en evaluatie van uw onderhoud mogelijk en is uw snelle en eenvoudige instap in het digitale onderhoud.

Probeer het nu 1 maand gratis! www.festo.com/smartenance

diagnostiek, conditiebewaking en verbeterde service. Dit werkt via de IoT-gateway CPX-IoT, de eerste kanten-klare oplossing voor componenten en dashboards die geschikt zijn voor het Internet of Things. Het verbindt componenten en modules op veldniveau, zoals remote I/O besturingsplatform CPX/MPA, de energiebewakingsmodule MSE6-E2M of handling units via de OPC UA-interface met de Festo Cloud. Wilt u dit een maand gratis uitproberen? Surf naar www.festo.be en vraag uw licentie aan!

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

WERKOMGEVING 4.0 De werkplek van de toekomst â&#x20AC;&#x201C; dat zou de BionicWorkplace van Festo kunnen zijn. In deze conceptstudie van werkomgeving 4.0 werken mensen samen met een bionische robotarm en tal van assistentiesystemen en randapparatuur die in een netwerk met elkaar zijn verbonden en met elkaar communiceren. De techniek ondersteunt de werknemers bij hun taken en ontlast hen bij zware of gevaarlijke activiteiten. www.festo.com/bionicworkplace

AUTOMATION MAGAZINE AWARD

OPROEP EERSTE AUTOMATION MAGAZINE AWARD Heeft u, uw organisatie, uw kennisinstelling of uw bedrijf zich recent verdienstelijk gemaakt op het gebied van hydraulica, pneumatica, aandrijftechnieken en/of industriële automatisering? Dan kan u via een e-mail deelnemen aan de eerste Automation Magazine Award. Naast een originele robottrofee ontvangt de winnaar een diner voor twee personen in een sterrenrestaurant, inclusief vervoer. Inschrijven kan via een e-mail naar gerda.vankeer@indumotion.be met daarin een korte uitleg waarom u denkt in aanmerking te komen voor deze eerste Automation Magazine Award. Het is de redactieraad van dit vakblad die de winnaar zal selecteren. De prijsuitreiking gaat door op de jaarlijkse Automation Day van dit magazine. Inschrijven is mogelijk tot 1 augustus 2019.

DUTCH FLUID POWER TRANSMISSION CONFERENCE 2019

Brancheorganisatie FEDA en Vereniging Platform Hydrauliek (VPH) organiseren sinds een aantal jaren gezamenlijk de Dutch Fluid Power Transmission Conference – kortweg DFPTC. Op donderdag 10 oktober 2019 vindt de 9e editie van dit interessante en inspirerende event plaats. Het thema in 2019 is: ‘Intelligente Hydraulische Aandrijftechniek. De invloed van elektronische intelligentie op de hydraulische en mechanische aandrijftechniek.’ Voor deze conferentie zijn FEDA en VPH op zoek naar specialisten in de hydraulische en mechanische aandrijftechniek, die een technisch inhoudelijke lezing kunnen geven over hydraulische of mechanische aandrijfsystemen met geïntegreerde elektronica en moderne digitale technieken. De nadruk van de presentaties/lezingen ligt hierbij op innovatie en toekomst. Het totale pakket beantwoordt vragen als: - Wat betekent de verregaande digitalisering voor bestaande en nieuwe applicaties? - Wat is de invloed hiervan op de “total costs of ownership” en daarmee de winstgevendheid? Meer informatie over dit event kan u vinden op www.automation-magazine.be

Scan deze QR-code en registreer uw gratis toegangskaart voor HANNOVER MESSE 2019!

HANNOVER MESSE: ZES BEURZEN ONDER 1 DAK

Van 1 tot en met 5 april 2019 is op HANNOVER MESSE het hoofdthema ‘Integrated Industry – Industrial Intelligence.’ Dit zal de rode draad zijn doorheen de zes themabeurzen van HANNOVER MESSE: Digital Factory, Integrated Energy, Industrial Supply, ComVac, Research & Technology en IAMD geven een totaalbeeld van de digitalisatie van productie- en energiesystemen van morgen. Vijf dagen lang zullen zo’n 6.500 exposanten een volledig scala technische innovaties presenteren. Fabrikanten van mechanische en hydraulische aandrijftechnieken en -technologieën leveren onderdelen die absoluut noodzakelijk zijn voor de kwaliteit en betrouwbaarheid van industriële installaties en machines. Voor het eerst in de geschiedenis van HANNOVER MESSE worden vrijwel alle aspecten van deze aandrijftechnieken getoond op de IAMD-show (Integrated Automation, Motion & Drives), gelegen in de noordelijke beurshallen. De tentoonstelling zal volledig in het teken staan van slimme aandrijf-, hydraulische, pneumatische componenten voor productie. Het gedeelte ‘vermogensoverdracht en vloeistofvermogen’ op IAMD zal bestaan uit zo’n 1.000 exposanten en zal plaatsvinden in hallen 20 tot en met 25. De tentoongestelde producten zullen de weerspiegeling zijn van de gestage transformatie van mechanische componenten in intelligente mechatronische systemen. België is op de beurs sterk vertegenwoordigd door een 50-tal Belgische exposanten en standen van FIT en AWEX. De groepstand van AWEX zal op Research & Technology (hal 2) staan, de stand van FIT zal samen met Flanders’ Make gelegen zijn op IAMD in hal 8. www.hannovermesse.de

SIEMENS MINDSPHERE

MINDSPHERE NIEUW CLOUD BESTURINGSPLATFORM

Tijdens INDUMATION.BE 2019 werd MindSphere World Belgium gelanceerd. Inmiddels hebben reeds 13 lokale partners – bedrijven, hogescholen en universiteiten – ingetekend voor deze Belgische community. Maken deel uit van MindSphere World Belgium: Actemium, ATS, Cloostermans, Engie Fabricom, FESTO, Innovation Unplugged, Kuka, Rittal, Sick, Siemens, Thomas More, Van Hoecke Automation en Yazzoom. IoT opent de deuren voor data-analyse, machine-tomachine-communicatie en innovatieve bedrijfsmodellen, en belooft de komende jaren een belangrijke motor achter groei en productiviteit te worden. Stilaan wordt de ontwikkeling ervan voelbaar in elk industriedomein. Momenteel treden er elke dag 5,5 miljard ‘things’ in verbinding met elkaar. In 2020 worden dat er 50 miljard. Met het open, cloudgebaseerde IoT-besturingssysteem MindSphere wil Siemens de voordelen van IoT toegankelijk maken voor alle industriespelers – van start-up tot multinational. MindSphere laat namelijk toe om producten, fabrieken, systemen en machines met elkaar te verbinden en waardevolle inzichten te halen uit grote hoeveelheden data dankzij geavanceerde analytics. Dat resulteert dan weer in efficiëntere productie en een snellere innovatie. ‘Een cloudgebaseerd platform om devices te connecteren met de digitale wereld’, dat is MindSphere volgens Siemens-topman Eddy Nelis. MindSphere zorgt ervoor dat ‘Big Data’ kan worden verzameld en later geanalyseerd. Alle industriesectoren kunnen hun machines via dit platform verbinden met de digitale wereld. In realtime kunnen de verzamelde gegevens worden gebruikt om de productie te optimaliseren. De eerste MindSphere World community ontstond begin vorig jaar in Duitsland en her platform wordt nu opgestart wereldwijd. België is hierbij als één van de eerste landen aan de beurt. Willem Van Overmeiren, cluster manager bij Actemium is ervan overtuigd dat MindSphere een belangrijke rol kan spelen om bedrijven te overtuigen de stap naar de cloud te zetten. Ook Jo Verstraeten, general manager Festo Belgium, denkt dat via de cloud lokaal nieuwe samenwerkingsverbanden kunnen ontstaan. AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

Gangmaker Siemens besteedt immers veel aandacht aan samenwerkingsverbanden en nieuwe businessmodellen. Het MindSphere-platform presenteert een oplossing op maat van alle industriële toepassingen. Gebruikers kunnen daarbij zelf kiezen op welke infrastructuur ze willen werken. Dat kan bijvoorbeeld via de publieke cloud van Microsoft Azure zijn, of een dedicated versie daarvan, maar ze kunnen er ook voor kiezen om de eigen privé-cloud te gebruiken. MindSphere maakt ook gebruik van het open source Cloud Foundry platform voor het ontwikkelen van apps. Aan dat platform worden een hele reeks tools toegevoegd die een omgeving voor industriële toepassingen creëren. Momenteel zijn er bijvoorbeeld al een aantal toepassingen waarin machinebouwers MindSphere gebruiken om apps te ontwikkelen die hun klanten toelaten om aan diagnose en monitoring te doen. Die klanten werken dan in een ruimte in MindSphere die door hun leverancier wordt beheerd. Maar een aanbieder van tools voor analyse en optimalisatie kan bijvoorbeeld met dezelfde formule een dienstverlening uitwerken, waarbij hij zijn oplossing aanbiedt als Software as a Service, zonder dat de klant rechtstreeks met MindSphere in contact komt. https://www.siemens.be/mindsphere

De Belgische afdeling MindSphere World Belgium is op INDUMATION.BE voorgesteld. Dat gebeurde door (vlnr): Andreas Oroszi, MindSphere World/FESTO, Jo Verstraeten, general manager FESTO, Ulf Könekamp, CEO MindSphere World/Siemens, Eddy Nelis, vice-president Siemens België-Luxemburg en Willem Van Overmeiren, cluster manager Actemium.

DE BESTE BESCHERMING TUSSEN DE GATEN

Behandeling en inspectie van manifolds

Hydraulische systemen worden steeds complexer, de werkdrukken hoger en het aantal aan te sturen actuatoren steeds groter. Hiermee zien we binnen de hydraulische sector een blijvende opmars van manifolds en, al dan niet modulaire, stuurschuiven met geïntegreerde functies. Ook het toepassen van deze manifolds en stuurschuiven gebeurt onder steeds extremere omstandigheden. Hierbij valt te denken aan de agrarische sector (dierlijke- en kunstmest, herbiciden, pesticiden), de mobiele sector (strooizout), offshore (zout), olie & gas (zout/hoge omgevingstemperaturen) en industrie (schoonmaakmiddelen, hoge omgevingstemperaturen). Het beschermen van de manifolds door middel van een coating (natlak, vaak een meerlaagssysteem) is een mogelijke optie, maar is vaak duur, biedt in de praktijk vaak niet afdoende bescherming en geeft bij demontage (onderhoud/revisie) vaak veel problemen om het hydraulische systeem zonder vervuiling (oa verfdeeltjes) te de- en te monteren. Vaak is een hoge corrosiebestendigheid van het manifold een eis in relatie tot bedrijfszekerheid van het hydraulische systeem en wil men vaak ook een oplossing voor het voorkomen van vervuiling bij de bovengenoemde de- en montage. Galvano Hengelo B.V. is ongeveer 10 jaar geleden begonnen met het behandelen van hydraulische manifolds en stuurschuiven en heeft zich hierin inmiddels volledig gespecialiseerd. Vandaag de dag worden manifolds, stuurschuiven, inschroefcomponenten (oa cartridges, pluggen), cilinderbuizen en stanggeleidingen (kopmoeren) met Zink-Nikkel behandeld. Met de komst 38

van Ivo Willemsen als nieuwe Algemeen Directeur per 1 december jl, die zijn sporen heeft verdient in de hydraulische aandrijftechniek, is het de hoogste tijd voor een update van de laatste stand der zaken. Het behandelen tegen corrosie van manifolds en stuurschuiven is niet nieuw. ‘Werd in het verleden vooral galvanisch zink of chemisch nikkel als beschermingslaag toegepast, inmiddels zien we steeds meer een verschuiving naar de galvanische legeringslaag bestaand uit zink-nikkel.’ Een logische stap aldus Robin Smit, technisch directeur bij Galvano Hengelo. De laagdiktes die je bij Zink of Nikkel nodig hebt om enige serieuze bescherming tegen rode roest te hebben (meer dan 250 uur NSS - Neutral Salt Spray test) bedragen al gauw 30 μm of hoger. Dit geeft direct het ongewenste neveneffect van een laagdikte aangroei in aansluitgaten met nauwkeurige passingen waardoor de nog te monteren hydraulische componenten of niet meer passen of niet meer correct functioneren. Vaak worden deze aansluitgaten nu na het de behandeling weer nabewerkt: onnodig kostenverhogend, risico op vervuiling van het product en een deel van de laag ben je weer kwijt met daardoor verlies van de gewenste corrosiebescherming. Daarentegen laat een Zink-Nikkel laag (dit is een galvanisch op het metalen product opgebouwde legeringslaag met een aandeel van 12-16% Nikkel en de rest Zink) van 5-15 μm een bescherming tegen rode roest van minimaal 1000 uur onder NSS test omstandigheden zien. Uiteraard is deze galvanische laag Cr6 vrij en is een uitstekende hechtlaag voor een eventuele (cosmetische) verflaag. Een ander groot voordeel is dat de laagdikte aangroei in de aansluitgaten door juiste procesinstellingen en

GALVANO HENGELO

Manifolds gedurende het galvaniseerproces

producthandeling zodanig te beïnvloeden is dat de laagdikte opbouw in het inwendige gat zeer snel naar 0μm afloopt. Hierdoor is men in staat zonder problemen schroefdraadverbindingen en gaten met passingen zonder corrigerende maatregelen binnen de toleranties te houden. Een grote uitdaging is het beschermen van de niet behandelde oppervlakten van de manifolds. Ivo Willemsen licht toe: “alle inwendige kanalen in een manifold zullen doordat deze niet direct in het spanningsveld tussen anode en kathode staan, geen neerslag van Zink-Nikkel kennen. Echter worden ze wel gedurende het proces bloot gesteld aan de verschillende behandelvloeistoffen die bij een standaard procesbehandeling direct zal leiden tot rode (vlieg) roest. Iets wat bij dit soort producten absoluut not done is. Door uitgebreid testen is Galvano Hengelo erin geslaagd een proces te ontwikkelen waarmee hydraulische componenten zuiver en gaaf uit het behandelingsproces komen; dus zonder corrosie en vervuiling van de inwendige boringen en kanalen.

van een corrosiewerend middel, de laagdikte van de onderdelen in de betreffende batch gemeten en het blok zodanig verpakt dat het schoon en zonder beschadigingen bij de klant aankomt. Om het bovenstaande proces nog verder te optimaliseren, en ook de steeds complexer wordende manifolds te kunnen behandelen, is Galvano op dit moment gestart met het actief roteren van manifolds gedurende het galvaniseerproces. Een groot voordeel hiervan is dat de spreiding van de laagdikteopbouw nog verder verbeterd kan worden en tevens een doorspoeling van blinde gaten, waarin bij een standaard behandeling vloeistof niet in circuleert, kan worden bewerkstelligd. Een tevens nieuwe ontwikkeling is het behandelen van componenten (oa cartridges, pluggen) die in de manifolds geschroefd worden. Immers is het aardig dat het manifold een bescherming van meer dan 1000 uur NSS heeft, maar is dat voor de componenten ook zeker wenselijk. Tot op heden werd dit opgelost door gebruik van standaard

Na het doorlopen van het galvanische proces vindt er op elk blok een minutieuze inspectie plaats. Waar zich nog mogelijke procesvloeistoffen bevinden worden deze verwijderd. Verder wordt elk blok gecontroleerd op reinheid en mogelijke onregelmatigheden. Aangezien het kleinste deeltje tot grote problemen in het hydraulische systeem waar het manifold later in gemonteerd zal worden kan leiden, besteed Galvano hier veel aandacht aan. Alle procesbaden worden hiertoe sowieso continue gefilterd met een 10 μm filter. Na deze inspectie wordt elk gat preventief voorzien AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

5,57

4,91

1,44

1,94

7,99

2,78

0,30

0,01

0,72

6,58

0,68

10,4

0,02

6,24

2,40

0,42

0,79

7,95

0,13

11,2

2,60

1,81

1,82

3,21

18,7

6,70

7,50

Doorsnede van stuurschuif na galvanische behandeling Zink-Nikkel. Goed is te zien dat de laagopbouw in de boorgaten (toleranties!) zeer beperkt en sterk afnemend is. Nabewerken is dus niet nodig.

verZinkte delen met een veel lagere beschermingsgraad of RVS delen, die veel duurder zijn. Bij het behandelen van de componenten spelen vaak de zeer nauwkeurige toleranties parten waarbij zelfs lagen van rond de 5mμ te dik zijn. Galvano Hengelo ontwikkelde hiertoe een nieuwe methode waarbij tijdens het galvaniseerproces de delen maar gedeeltelijk worden behandeld. De delen die buiten het manifold komen krijgen daarmee een Zink-Nikkelbehandeling. De inwendige delen, die vaak ook nauwkeurige schuifpassingen hebben, krijgen geen behandeling. Aangezien deze tijdens het gebruik van het blok in de olie zitten speelt corrosiedruk hier geen parten. Daarnaast is Galvano Hengelo ook gestart het behandelen van stanggeleidingen (cilinderkopmoeren) voor hydraulische cilinders. Het behandelen van de cilinderbuis deed Galvano Hengelo al wat langer, echter

de wens vanuit de markt om ook stanggeleidingen te behandelen gaf wat meer hoofdbrekers. De uitdaging zat niet zozeer om de buitenzijde van de stanggeleiding behandeld te krijgen, maar de binnenzijde. Vaak komt er een corrosieve vloeistof (bv zeewater) met de ingaande stang mee naar binnen in de stanggeleiding en kan roest veroorzaken tussen en in de groeven van de afstrijker en afdichtingen. Door procesaanpassingen en de stanggeleidingen te roteren gedurende de behandeling, is Galvano Hengelo ook in staat een Zink-Nikkellaag in de groeven te krijgen waarmee een corrosiebescherming in de groeven van minimaal 500 uur NSS wordt verkregen. Ook hierbij is de aangebrachte laagdikte enkele microns waardoor kritische maatvoeringen en toleranties verwaarloosbaar veranderen. www.galvanohengelo.nl

Verhoog de beschikbaarheid van robots

• 3-assig triflex energietoevoersysteem, compleet met uiterst flexibele chainflex robotkabels • 3 kamers die onafhankelijk van elkaar kunnen worden geopend voor het snel en gemakkelijk monteren van kabels • Gedefinieerde minimale buigradius & torsie-aanslag voor een lange levensduur van de kabels en slangen • Maten 65, 85, 100 mm leverbaar uit voorraad, ook geconfectioneerd; geen minimale bestelhoeveelheid • Optioneel: triflex RSE automatisch terugtreksysteem • Kan online worden geconfigureerd en berekend op: igus.be/quickrobot ®

Reduceer de montagekosten Tel. 03-330 13 60 info@igus.be

B(NL)-1231-triflex Robot 190x60M.indd 1

Bezoek ons: Maintenance, Antwerpen – Hal B3011

plastics for longer life

05.02.19 13:34

SMC

SMC OVERTUIGT KLANTEN MET WAARDEN Op INDUMATION.BE 2019 trok SMC de aandacht met een sfeervolle stand van 160 m². Opvallend: er werd bijzonder weinig ‘kale’ techniek getoond. De meeste items waren geïntegreerd in het thema van de stand: Japan en de waarden waarvoor het land staat. Hugues Maes, Managing Director van SMC: ‘Wij geloven dat je puur door het oplossen van een technisch probleem niet meer het verschil kunt maken. Je kunt je nog wel onderscheiden door hoe je de uitdagingen oplost en met je klanten omgaat. Wij hebben er daarom voor gekozen om de markt de belofte te geven dat een keuze voor SMC zoveel meer is dan een keuze voor een technische oplossing.’ ‘SMC staat garant voor de hele Japanse kwaliteitsfilosofie van deskundigheid, dienstbaarheid, eergevoel, respect, aandacht en continuïteit in de bouw van je machines. Dat hebben we willen benadrukken met onze stand die werd opgezet als een Japanse tempel, met het Japanse eten, het breken van het sakevat en de vipbehandeling die onze gasten kregen.’ SMC deed dit op een originele wijze met Japanse elementen op de INDUMATION-stand, zoals fonteinen en een gong, allen aangedreven door SMC componenten.

Expertise – Passion – Automation

Hairyo

EERGEVOEL 誇り

Hokori

www.smc.be

Onze Japanse touch in industriële automatisering betekent gegarandeerd een meerwaarde voor uw realisaties.

DIENSTBAARHEID 配慮

‘Niet verwonderlijk dat op een gegeven moment zelfs vele collega-leveranciers volop op onze stand aanwezig was’, aldus Hugues Maes. ‘Nog belangrijker is natuurlijk dat steeds meer klanten deze benadering appreciëren. Zo weten ze dat bijvoorbeeld garantie bij ons veel verder gaat dan een briefje met voorwaarden en beperkingen. Met het eergevoel van een samoerai en de dienstbaarheid van een geisha zullen we veel meer doen dan wat standaard op papier staat. Op die manier garanderen we tevens de lange-termijnrelatie met onze snel groeiende klantengroep.’

DESKUNDIGHEID

CONTINUÏTEIT

RESPECT

AANDACHT

匠 Takumi

敬意

Keii

継続性

Keizokusei

思いやり Omoiyari

SMC Belgium NV/S.A. I Ternesselei 232 I 2160 Wommelgem I T : +32 (0)3 355 14 64 I E-mail : info@smc.be I www.smc.be

SMC ad JAPONNAIS A5 OK.indd 2

28/02/19 15:39

M+R, HET GROOTSTE EVENT VOOR PROCESINSTRUMENTATIE IN DE BENELUX

Op 27 & 28 maart 2019 opent Antwerp Expo zijn deuren voor M+R 2019. Dit event is ondertussen uitgegroeid tot hét event in de Benelux voor procesinstrumentatie in het hart van de grootste (petro)chemiecluster van Europa, namelijk Antwerpen. M+R is veel meer dan alleen de som van de stands, het is een totaalevent. Ontdek de beste innovaties die oplossingen bieden voor uw uitdagingen, verbreed uw kennis door onze uitgebreide masterclasses of volg de Innovation Tour. Bovendien geven meer dan 80 exposanten u een klare kijk op de toekomst. Dankzij de Masterclasses krijgt uw knowhow een essentiële update, verwerft u inzicht in nieuwe trends en ontdekt u groeikansen voor uw zaken. Neem deel aan conferenties over gasdetectie, Process Analyser Technology, tank safety, IIoT & cybersecurity en andere actuele topics in samenwerking met Siemens, BASF, Jan De Nul, … Wat het M+R event dit jaar uniek maakt, is de synergie met Maintenance, het event rond productiegericht onderhoud en Worksafe, het event rond health & safety op de werkvloer.

Registreer u vandaag nog via www.mr-expo.be met code 2508 voor uw gratis ticket. Dit ticket is onbeperkt geldig voor drie beurzen en twee dagen. Praktische informatie: M+R 2019, Antwerp Expo, Hal 1 Woensdag 27 maart: 10.00 – 18.00u (Netwerkdrink 17.00-18.30u) Donderdag 28 maart: 10.00 – 17.00u

HANSA-FLEX SLANGIDENTIFICATIE: X-CODE

Door de X-CODE en de gespecialiseerde HANSA-FLEX Mobile Hydraulic Service worden ongeplande stilstanden van machines tot een minimum herleid. Sneller en betrouwbaarder kan het niet. De X-CODE identificeert alle productkenmerken van hydraulische verbindingselementen in een alfanumerieke code – onmiddellijk zichtbaar, duurzaam, precies en éénduidig voor uw snelle telefonische aankoop van wisselstukken. Bijna op hetzelfde moment van uw telefonische melding van de X-CODE identificeren wij uw wisselstuk. Gebaseerd op onze volledig geautomatiseerde logistiek en een wereldwijd netwerk van HANSA-FLEX-vestigingen brengen wij het naar u toe – in de vereiste kwaliteit, zonder tijdverlies. https://be.hansa-flex.com/index.html 42

NIEUWE NORD ANTICORROSIEBEHANDELING NSD TUPH

De nsd tupH oppervlaktebehandeling van NORD is een uitstekende anticorrosieve behandeling voor tandwielkasten, motoren, frequentieomvormers en motorstarters in een gegoten aluminium behuizing voor washdown applicaties. Het is geen coating, maar een oppervlaktebehandeling die een beschermende laag creëert die zich permanent hecht aan het substraatmateriaal. In tegenstelling tot verf of coating kan het niet losraken of afbladderen. Het oppervlak is gemakkelijk te reinigen en is grotendeels bestand tegen zuren en logen. Het is zelfs mogelijk om hogedrukreiniging toe te passen. In tegenstelling tot roestvrijstalen aandrijvingen, die slechts door enkele fabrikanten aangeboden worden en bovendien in slechts enkele varianten beschikbaar zijn, is de nsd tupH oppervlaktebehandeling beschikbaar voor quasi alle aluminium componenten van NORD. Bij de nsd tupH aluminium aandrijvingen zijn alle DIN- en standaardcomponenten, inclusief de aandrijfassen, gemaakt van roestvrij staal. De ventilatorloze, soepele motoren verspreiden geen bacteriën en werken geruisloos. Ze zijn beschikbaar als synchrone en asynchrone motoren en voldoen aan de efficiëntieklassen IE2 en IE3 (asynchrone motoren) en IE4 (synchrone motoren). NORDaandrijvingen met nsd tupH voldoen aan FDA Title 21 CFR 175.300 en zijn zo geschikt voor toepassing in de voedingsindustrie. Ze zijn met succes getest volgens ASTM D714 (blaarvorming), ASTM D61008 (corrosie), ASTM D1654-08 volgens DIN EN ISO 2409 (krassen), ASTM B117-09 volgens DIN EN ISO 9227 (zoutsproeitest) en ASTM D3170 (gravelometer). www.nord.com

PRODUCTEN

DE NIEUWE GENERATIE MET ENKELE FLENSMOER

SMC MEERASSIGE STAPPENMOTORCONTROLLER

SMC heeft zijn assortiment meerassige stappenmotorcontrollers uitgebreid met de JXC92. Deze nieuwe versie kan maximaal drie elektrische aandrijvingen tegelijk besturen. Dit levert besparingen op en vereenvoudigt het proces met betrekking tot apparatuur, bedrading, ruimte en programmering. Meerassige controle leidt tot besparingen op programmering en componenten, omdat met één controller drie actuatoren worden aangestuurd in plaats van dat drie apparaten diezelfde taak uitvoeren. Het is een aanvulling op de JXC*3 van SMC die vier assen tegelijk kan aansturen en dezelfde EtherNet/IP™ compatibiliteit heeft, waardoor beide krachtige oplossingen voor industriële omgevingen zijn. De JXC92 is niet alleen zeer flexibel. Deze controller bespaart ook kostbare ruimte, omdat er minder bedrading nodig is en het apparaat kleiner is in vergelijking met het gebruik van drie afzonderlijke units. Daarnaast wordt tijd bespaard bij de programmering van de motorcontroller. Machineoperators kunnen de pc-kabels ook sneller aansluiten en loskoppelen, omdat ze meteen tot drie assen kunnen instellen met één verbinding. De JXC92 is één complete oplossing waarmee lineair (drie assen) en circulair (twee assen) kan worden geïnterpoleerd. De controller is geschikt voor positioneren, kan door krachtregeling nauwkeurig aandrukken en is daarmee breed toepasbaar. www.smc.be

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

Lineaire bewegingen waarvoor kogelomloopspindels worden ingezet, kunnen nu sneller en dynamischer gebeuren dan ooit tevoren dankzij de nieuwe enkele flensmoeren uit de reeks DEB-N van HIWIN. Deze specialist in elektromechanische aandrijftechnologie uit Offenburg heeft grote vooruitgang geboekt door zijn succesvolle DEB-reeksen verder te perfectioneren. Een belangrijk kenmerk van de DEB-N productfamilie is de innovatieve kogelomloop, waardoor de belasting verdeeld kan worden over een groter aantal kogels. Zodoende is de kogelomloopspindel minder onderhevig aan slijtage en verhoogt zijn levensduur. Een kogelomloopspindel die met deze nieuwe enkele flensmoeren is uitgerust, kan tot tweemaal zo lang meegaan als de vorige generatie. De buitenafmetingen bleven daarbij helemaal ongewijzigd. Tegelijkertijd zijn de ingenieurs van HIWIN er met de nieuwe kogelomloop in geslaagd het loopgedrag te verbeteren. De moeren lopen rustiger over de spindelas en de maximaal toegelaten loopsnelheid is hoger dan voorheen. Elk detail van de nieuwe moeren werd zorgvuldig overwogen: daar de afstrijkers vervangen kunnen worden, kunnen ingenieur-ontwerpers de spindels aanpassen aan de omgevingsomstandigheden van hun specifieke toepassing. Standaard worden er afstrijkers van NBR meegeleverd. Het materiaal is zeer goed bestand tegen oliën en vetten. Zijn hoge slijtvastheid garandeert een lange levensduur. Als alternatief zijn er ook vilten afstrijkers of bijkomende vingerafstrijkers optioneel beschikbaar. Bijgevolg zijn de nieuwe DEB-Nmoeren universeel inzetbaar en ideaal voor aanvoerende en positionerende taken bij de bouw van fabrieken, werktuigen en machines en ook voor transport- en logistieke systemen, om maar enkele voorbeelden te noemen. Ze zijn ook bijzonder geschikt voor toepassingen die zeer precieze, dynamische en betrouwbare lineaire bewegingen vereisen. De kogelomloopspindels met de nieuwe enkele flensmoeren zijn nu bij HIWIN verkrijgbaar. Op verzoek kunnen zij geproduceerd worden met bewerkte uiteinden en bijpassende lagerblokken. www.vansichen.be

PRODUCTEN

SNELLE INSTALLATIE VAN ROCKWELL AUTOMATION / ALLEN BRADLEY PLC’S COMPACT PLC MET MOTION CONTROL

Met het gamma iQ-F PLC van Mitsubishi Electric bieden wij de mogelijkheid om dankzij de geavanceerde Simple Motion Control tot acht assen met uiterste nauwkeurigheid synchroon aan te sturen, zo ook punt tot punt besturing, CAMfunktie en mark detectie, snelheid-, koppel en positiesturing. Het SSCNET laat alle assen op de beste wijze en snel met elkaar samenwerken. De software voor de Simple Motion module is helemaal geïntegreerd en motoren worden automatisch herkend door de servoversterkers. Grondige kennis en bijzondere instellingen zijn dus niet nodig. Continue autotuning zorgt ervoor dat het gedrag altijd optimaal is. Door servotechniek komt er meer dynamiek in de bewegingen van machines. Dat maakt het mogelijk om op een eenvoudige manier meerdere complexe bewegingen in een machine te configureren en te beheren. Met de nieuwe compacte PLC van Mitsubishi behoren zowel eenvoudige als complexe motion tot de mogelijkheden. Kleine machinebouwers krijgen op deze wijze een verbeterde prestatie en snellere automatisering van machines met meerdere synchrone assen. www.esco.be

De ServoStep motoren van JVL zijn met recht ‘alles-inéén’ motoren te noemen. In één behuizing zijn niet alleen de motor, drive en controller te vinden, maar tevens de absoluut multiturn encoder, de PLC, EthernetSwitch én de TüV goedgekeurde STO (Safe Torque Off ) optie. Door alle componenten in deze ene behuizing te integreren, zijn de afmetingen van de besturingskast te minimaliseren, verlaagt de gebruiker de eisen met betrekking tot de koeling en dalen de (exploitatie)kosten. Door de automatische afstelling zijn de motoren tevens snel en eenvoudig te programmeren. Om hierbij nóg meer tijd te besparen, heeft JVL ‘Add-On’ instructies beschikbaar gesteld voor Studio 5000. Deze instructies vereenvoudigen de inbedrijfstelling die hiermee nog geen 5 minuten duurt. Voor onder andere Rockwell gebruikers is het hiermee nog aantrekkelijker geworden JVL motoren in het ontwerp in te passen. Voor meer informatie over deze motoren kunt u contact opnemen met Rotero Belgium op info@rotero.be of bezoek de website www.rotero.com

SICK OUTDOORSCAN3, DE VEILIGHEIDSLASERSCANNER VOOR BUITEN

SICK lanceert de eerste veiligheidslaserscanner met IEC 62998 certificering voor buitentoepassingen. Met de OutdoorScan3 kunnen bijvoorbeeld automatisch geleide voertuigsystemen buiten veilig navigeren in industriële omgevingen. De OutdoorScan3 is buitengewoon robuust en is bestand tegen zonlicht, regen, sneeuw en mist. Dit wordt mogelijk gemaakt door de nieuwe Outdoor-safeHDDM® scantechnologie. Door deze technologie kan de laserscanner foutloos werken terwijl het systeem wordt blootgesteld aan zonlicht met een intensiteit tot 40.000 lux. Daarnaast detecteert het intelligente softwarealgoritme van de OutdoorScan3 regen en sneeuw. De speciale mistfunctie zorgt ervoor dat de OutdoorScan3 bij mist met een meteorologisch zicht tot 50 meter alle obstakels volledig betrouwbaar detecteert. Automatisch geleide voertuigsystemen zorgen voor een flexibele materiaalstroom. Met de OutdoorScan3 kunnen automatisch geleide voertuigsystemen in de toekomst ook buiten worden ingezet – zonder fysieke afscherming en zonder dat de snelheid wezenlijk moet worden verlaagd. De OutdoorScan3 wordt bijvoorbeeld al gebruikt bij passagiersbruggen en voor de bescherming en navigatie van automatisch geleide voertuigsystemen. www.sick.be

TECHTELEX Om klanten in de offshore, scheepvaart en industrie nog beter van dienst te kunnen zijn, heeft Hydrauvision een hightech mobiel inmeetsysteem in gebruik genomen om gebogen buis in- en op te meten, op locatie bij de klant of in de werkplaats. In combinatie met de nieuwe CNC buigbank van het bedrijf kunnen zo hydrauliekbuizen tot een diameter van 42 mm perfect op maat worden gemaakt. Het nieuwe systeem is ideaal voor het snel en nauwkeurig vervangen van bestaande buizen, maar ook om deze te optimaliseren of aan te passen aan een nieuwe situatie. Ad van Bellen, Sales en Marketing Directeur bij Hydrauvision: ‘Dit nieuwe systeem bestaat uit een 3D camera en draadloos opneemsysteem dat automatisch een 3D tekening genereert. Afhankelijk van de opdracht kan de data direct worden ingevoerd in één van onze CNC buigbanken, ook als het gaat om complexe, meervoudig gebogen buizen. Daarnaast kan de informatie door onze engineers worden gebruikt om de piping te optimaliseren, voordat deze wordt doorgestuurd.’ (www. hydrauvision.com) Het Factory of the Future project, dat vijf jaar geleden opgestart werd door Agoria en Sirris, blijft een succesverhaal. Maar liefst tien bedrijven konden op INDUMATION.BE deze award in ontvangst nemen. Intussen groeit ook de internationale erkenning voor het Made Different programma en de Factory of the Future Awards. ‘Er komt een soort Champions League voor de fabrieken van de toekomst’, aldus Paul Peeters van Agoria. Op vraag van Europa begeleidt Agoria nu negen organisaties in evenveel landen om daar een gelijkaardige “competitie” op te zetten. In 2021 zou het een Factory of the Future Award op Europese schaal mogelijk moeten maken. De tien bedrijven die dit jaar de Award wonnen zijn BMT Aerospace (Oostkamp), Bosch (Tienen), Colruyt Group Fine Food (Halle), Duracell (Aarschot), Janssen (Geel), Lavetan (Turnhout), Mirion Technologies (Olen), Niko Group (Sint-Niklaas), Materialise (Leuven) en RF-technologies (Oosterzele). (www.madedifferent.be) Flanders Make bundelt met het SmartFactory Benelux initiatief de krachten met bedrijven om samen de noodzakelijke transformatie naar slimme, digitale fabrieken te realiseren. Bosch Rexroth en Pilz werkten alvast mee aan de eerste demonstratiefabriek, die tijdens de vakbeurs INUDUMATION.BE in aanwezigheid van Vlaams minister-president Geert Bourgeois werd voorgesteld. Het doel: bedrijven in de hele Benelux inspireren om zich bij dit Industrie 4.0 initiatief aan te sluiten. ‘Producten op maat maken aan de prijs en snelheid van serieproductie is een enorme uitdaging. Wie zich aansluit bij SmartFactoryBNL bouwt mee aan een gezamenlijk digitaal productiesysteem om nieuwe toptechnologieën te demonstreren en met elkaar te laten samenwerken in reële werkomstandigheden’, verduidelijkt Dirk Torfs, CEO van Flanders Make. (www.sirris.be) In april, juli en augustus worden er opnieuw roboticakampen georganiseerd. De Junior Argonauts vzw is een non-profit organisatie die jongeren helpt in hun ontdekkingstocht naar wat ze écht graag doen. Deze vzw organiseert ondernemerskampen waarin passie, talent en ondernemerschap op een unieke manier aan elkaar worden gekoppeld. Indien de jongeren dit wensen, begeleidt de vzw hen na hun kamp bij de realisatie van hun ondernemers- of creatieve droom, in samenwerking met Unizo, Flanders DC, Cronos-group, The Argonauts en Technopolis. (www.juniorargonauts.be) Dylan Lejeune van het GO! Atheneum Zottegem en Laurens Ledeganck van de school KOGEKA 3 in Geel hebben de finale van de negende editie van de Vlaamse STEM-Olympiade gewonnen. Ze mogen zich gedurende één jaar ‘de grootste jonge technologietalenten van Vlaanderen’ noemen. Ze waren de beste in een theoretische test en vier praktische proeven waarmee hun inzicht in de STEM-domeinen wetenschap, technologie, ingenieurskunde en wiskunde werd getest. Lejeune en Ledeganck kregen in Brussel hun gouden medaille uit handen van ontslagnemend vicepremier Kris Peeters. Alle deelnemers aan de finale, 13 meisjes en 35 jongens, kregen een technologisch gerelateerde prijs uit de prijzenpot ter waarde van 8.600 euro. In twee rondes namen 24.628 leerlingen uit 236 secundaire scholen deel aan de Olympiade.

Dylan Lejeune (foto rechts) van het GO! Atheneum Zottegem en Laurens Ledeganck (foto links) van de school KOGEKA 3 in Geel kregen van minister Kris Peeters de gouden medaille van de STEM-Olympiade.

AUTOMATION MAGAZINE MAART 2019

AFSLUITER Speakers’ Corner voor experts uit de techniek.

VISION OPENT ONGEKENDE MOGELIJKHEDEN VOOR SMART FACTORY Machine Vision is een zeer belangrijk gegeven in de huidige evolutie naar ‘Smart Factories’. Eén van de belangrijke pijlers in dat concept is ‘build to order of lot size one’, waarbij we met dezelfde machines heel wat variaties binnen één productgroep moeten kunnen verwerken: een extra connector, een andere kleur, een klep die links dan wel rechts zit, een bijkomend duwknopje… noem maar op. Alles op maat van de wens van de klant. Het ERP-systeem geeft aan welk product moet geproduceerd worden, de automatisering geeft op basis hiervan aan welke actuatoren actie moeten ondernemen. Binnen één productgamma kan u met andere woorden een aangepast proces genereren zonder ombouw. Visionsystemen voeren daarin een steeds breder wordende automatische alsook ondersteunende functie uit. Visuele elementen controleren, toleranties nagaan, de locatie of aanwezigheid van producten controleren en operatoren bijstaan in een kwaliteitsprocedure zijn daar prima voorbeelden van om zo snel als mogelijk input te geven om het productie proces bij te sturen. Ook bij klachten kan machine vision een meerwaarde betekenen: door beelden op te slaan kan u snel traceren hoe je product geproduceerd werd. Vandaag zien we dat visionsystemen nog verder evolueren, daarbij is ‘active alignment’ een interessante techniek. Daarbij worden robots, motoren en actuatoren actief aangestuurd door de informatie die het vision systeem genereert over het individuele product. Het concept wordt bijvoorbeeld ingezet bij de assemblage van camera’s voor de voertuigsector. De afstelling van de lens op de chip moet hierbij uiterst nauwkeurig op elkaar afgestemd zijn. Helaas vertonen zowel de lenzen als de chips vaak variaties, maar door de active alignment techniek kan u actief het assemblage proces sturen in functie van de gewenste kwaliteit van het eindproduct. De hinderpalen voor machine vision in het algemeen zijn ondertussen zo goed als weggewerkt. Het verwerken van pakweg honderd beelden per seconde is vandaag geen probleem meer, dat is iets uit het verleden. Wel vereisen de complexe algoritmes die de beelden moeten analyseren een zekere rekenkracht, we spreken hier niet over een PLC die een relatief eenvoudig programma moet doorlopen om een actie uit te voeren maar over specifieke computers die deze taak voor zich nemen. Tot voor enkele jaren waren computers niet krachtig genoeg om die algoritmes voldoende snel te doorlopen. Bovendien waren ook de operating systemen op die pc’s niet stabiel genoeg om in een productieomgeving te draaien. Die hinderpalen zijn de afgelopen jaren aangepakt, waardoor dataverwerking en stabiliteit momenteel geen probleem meer is. Dat resulteert in algoritmes die steeds complexere problemen kunnen oplossen. Ze reageren veel intelligenter, waardoor de problemen waarop vision vroeger botste nu vaak wél opgelost kunnen worden. Bovendien kan een vision systeem via artificiële intelligentie op een dynamische manier product parameters leren interpreteren, zodat de gegenereerde feedback er automatisch toe leidt dat de foutenmarge steeds miniemer wordt. Machine vision is ‘here to stay’ en zal alleen maar beter worden! Kurt Hensen is bestuurder van Averna Europa, een bedrijf gespecialiseerd in geautomatiseerde precisie assemblage, testen kwalititeitscontroles

ATB Automation Mechanics Motion Control

Digital Enterprise â&#x20AC;&#x201C; Implement now! Make the most of your journey towards digitalization and Industrie 4.0 today to ensure your competitive edge, with scalable solutions from Siemens. Now is the right time! Become a digital enterprise and stay ahead of your competition. Visit us at Indumation 2019 in Hall 6, Booth A10. Get your free entrance ticket on www.siemens.be/indumation