Speciale editie van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland, juli 2016
SPECIAL
INVESTEREN& BELEGGEN
Jaargang 17 / Afgiftekantoor: Antwerpen X - P 706333
Beleggen voor beginners & gevorderden Alternatieve financiĂŤle producten Investeren in stenen, mensen en passies Beleggen voor en met kinderen
We take it personally.
w w w. m e rc i e r va n de r l i n d e n . c om
VOORWOORD.
ONDERNEMERS INVESTEREN IN ZICHZELF Over geldzaken spreken, dat doet de Belg niet gemakkelijk. Er wordt wel eens gezegd dat dit het laatste grote taboe is. Sparen en beleggen zijn een privéaangelegenheid. Spijtig, want we zouden van elkaar kunnen leren. Financiële vrijheid bestaat uit drie componenten: spaartegoeden, verzekeringen en beleggingen. Zorg voor spaargeld zodat u beschermd bent tegen onverwachte gebeurtenissen, verzeker u tegen alle tegenspoed die u niet uit eigen zak kan betalen en bouw een beleggingsportefeuille uit voor uw oude dag. Helaas gaan weinig mensen actief op zoek naar informatie voor ze een belegging doen. Amper één op drie klopt aan bij meer dan één financiële instelling vooraleer hij/zij een spaarof beleggingsproduct koopt. Iedereen heeft wel de wil om te sparen, maar is daarbij niet op zoek naar het maximaalste rendement. Beleggingsproducten zijn ingewikkeld geworden. Gevolg: men haakt af en kiest voor eenvoud. De Belgen zetten hun centen braaf op het spaarboekje. Europeanen weten niets van de beurs, terwijl bijvoorbeeld Amerikanen beleggen op de beurs een normale manier vinden om geld te verdienen. Beleggen en investeren doe je met geld dat je te veel hebt. Maar heeft een ondernemer ooit geld teveel? De beste investering is immers die in uzelf, in uw eigen zaak, want u weet waarmee u bezig bent. Of u kan in start-ups investeren, in jonge ondernemers met een droom. Sparen, beleggen en investeren zijn ook onderwerpen waar je over moet praten met de volgende generatie, uw kinderen, kleinkinderen. Voor elke euro wordt hard gewerkt, en de kunst is vervolgens deze euro verder te laten renderen. Geld verdienen is een uitdaging, maar ook een vermogen behouden is geen sinecure.
‘In deze speciale bijlage beschikt niemand over een glazen bol, maar allen zeggen dat met een beetje gezond verstand kapitaal kan aangroeien.’
De Millennials, de generatie geboren tussen 1980 en 2000, is meer hedonistisch dan materialistisch. Anno 2016 zijn jongeren meer geneigd om ‘iets te beleven’, dan dat ze het willen bezitten. Ze houden van fijne ervaringen, maar ‘sparen’ voor een huis is een luxe die niet voor hen is weggelegd omdat de prijzen op de woningmarkt zo sterk zijn gestegen. In deze speciale bijlage inspireren een aantal experts u over geld en beleggingen. Niemand van hen heeft een glazen bol, maar ze zeggen allen dat met een beetje gezond verstand uw kapitaal kan aangroeien. Pas op voor mensen die wél beweren hoe beleggingen u snel rijk kunnen maken! En vergeet nooit: ‘In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst!’
Luc Luwel Gedelegeerd bestuurder SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
3
Ambitie koppelen aan voorzichtigheid om uw vermogen de beste vooruitzichten te geven.
De wereld verandert voortdurend. Uitdagingen grijpen en risico’s beheersen, daar gaat het om. Ze combineren via een globale aanpak: dynamisch en defensief. Maar vooral om binnen een persoonlijke relatie, met diepgaande marktkennis de meest aangewezen strategie voor u uit te werken. Als bevoorrechte partner aan uw zijde. Bank Degroof Petercam Antwerpen Van Putlei 33, 2018 Antwerpen Tel. +32 3 233 88 48 pbantwerpen@degroofpetercam.com degroofpetercam.com
Private Banking | Institutional Asset Management | Investment Banking | Asset Services
INHOUD.
Michaël wVan Droogenbroeck
3 Voorwoord
BELEGGEN VOOR BEGINNERS 6 Michaël Van Droogenbroeck houdt van aandelen. 9 ‘Geld is abnormaal geprijsd’. 11 Individuele aandelen versus beleggingsfondsen. 14 De overheid wil alles van u weten: de MiFID-regels uitgelegd door Deloitte.
BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN
9
26
16 Michaël Van Droogenbroeck houdt niet van afgeleide financiële producten. 19 Afgeleide producten: financial weapons of mass destruction? DegroofPetercam legt uit. 23 Oordeelkundig aandelen kopen. 26 Speculatietaks maakt het leven van daytraders moeilijk.
ALTERNATIEVE FINANCIËLE PRODUCTEN 28 30 34
Michaël Van Droogenbroeck ziet het spaarboekje als verliesboekje. Het Belgische volk spaart niet meer. Het is niet al goud wat blinkt.
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
44
52
Colofon Dit is een uitgave van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland
Verantwoordelijke uitgever Luc Luwel, Markgravestraat 12, 2000 Antwerpen
zetel Antwerpen: Markgravestraat 12, 2000 Antwerpen, tel 03 232 22 19, fax 03 233 64 42, e-mail: info.antwerpen@voka.be
Hoofdredactie Katrijn De Lie
zetel Waasland: Kleine Laan 28, 9100 Sint-Niklaas, tel 03 776 34 64, fax 03 777 74 34, e-mail: info.waasland@voka.be
Beelden Wim Daneels, DegroofPetercam, Deloitte, Pierre Huylenbroeck, Wim Kempenaers, Shutterstock, Stefaan Van Hul
website: www.voka.be/antwerpen-waasland postchequerekening: 000-0225064-24 btw: BE 406.696.056
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Teksten Jean-Charles Verwaest
Opmaak Ruth Vanvelthoven Druk Drukkerij VD, Temse
36 Michaël Van Droogenbroeck droomt van een Italiaans wijndomein. 38 Belg is verzot op bakstenen. 41 ‘Bij crowdfunding ziet u wat er met uw geld wordt gedaan.’ 44 ‘Niet alleen financieel, maar ook tijd, kennis en netwerk in een start-up investeren.’ 47 Kan kunst uw portemonnee redden? 50 Oldtimers: ‘Koop altijd het beste wat u u kan veroorloven.’ 52 Wijn: ‘Prijsniveau terug interessant om topwijnen te kopen.’
BELEGGEN VOOR EN MET KINDEREN 54 56 57
Michaël Van Droogenbroeck leert zijn kinderen wat de beurs is. Voor kinderen komt geld uit de muur. Geen spaarboekje voor de jeugd, wel aandelen. 5
ENTHOUSIAST PLEIDOOI VOOR DE DOE-HET-ZELFBELEGGER 6
BELEGGEN VOOR BEGINNERS
Michaël Van Droogenbroeck – de financieel specialist van de VRT – is een enthousiast pleitbezorger van de beurs. Meer nog, beleggen in aandelen is sedert zijn prille jeugd een grote passie en hij heeft hiervan zijn beroep kunnen maken. ‘Om te slagen op de beurs, moet men de vier G’s hebben: geld, geduld, geluk en gedachten.’ Wijlen de Hongaarse beursgoeroe André Kostolany gebruikte het beeld van een man die zijn hondje uitlaat om de ingewikkelde relatie tussen de beurs en de reële economie te schetsen. Het hondje loopt tijdens de hele wandeling bijna nooit braaf in de pas naast het baasje. Nee, het zal dartel en speels voorop lopen om daarna treuzelend terug te keren en achter te blijven om daarna opnieuw voorbij te steken. De beurs is onvoorspelbaar en de Belg heeft daarom drempelvrees als het op beleggen in aandelen aankomt. ‘Er is nog veel nood in ons land aan financiële educatie. Voor de gemiddelde Belg hoort geld thuis op een spaarboekje, is de belegger een kapitalist en de beurs een casino’, reageert Michaël Van Droogenbroeck.
weet Michaël. ‘Er zijn alternatieven, maar we kennen deze te weinig. De bewustwording dat je met geld ook in aandelen kan beleggen, is een goede zaak. We zouden wat meer over de beurs moeten praten, net zoals we dat doen over voetbal.’ Beurstips mogen we van Michaël Van Droogenbroeck niet verwachten. ‘Dat zou deontologisch niet correct zijn. Ik ben een journalist en mijn belangrijkste taak is het informeren van het publiek. Mijn rol is niet om beursadvies te geven, maar financieel nieuws te brengen.’
‘Voor de gemiddelde Belg hoort geld thuis op een spaarboekje, is de belegger een kapitalist en de beurs een casino.’
PRAAT OVER GELD
Michaël heeft er net de eerste editie van de ‘Week van het Geld’ opzitten, een nieuw initiatief van Wikifin.be, de krant De Tijd en Radio 1 om geldzaken zo breed mogelijk bespreekbaar te maken en extra aandacht te vragen voor financiële vorming. ‘We praten te weinig over geld. Dat is één van de laatste grote taboes. Alle revoluties zijn al gepasseerd, behalve deze over geld.’ ‘In ons land wordt zoeken naar rendement blijkbaar niet aangemoedigd. Net zoals ondernemers die winst maken met een scheef oog worden bekeken. Maar winst maken is de echte motor van de economische vooruitgang. Je moet ernaar streven om uw geld – weliswaar voorzichtig en bedachtzaam – zo rendabel mogelijk aan te wenden. Daar is niets mis mee.’ Twee op de drie Belgen belegt nooit op de beurs. ‘De historisch lage rente is nu echter een belangrijke ‘trigger’ voor mensen om op zoek te gaan naar meer rendement’, SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Persoonlijk is Michaël Van Droogenbroeck een fan van individuele aandelen. Hij kiest daarbij bedrijven die een duurzaam product of dienst verkopen waar hij sterk in gelooft. ‘Het is niet puur een cijferkwestie, beleggen is niet louter rationeel. Het is een totaalpakket: de visie van het management, de concurrenten in die sector, het dividendrendement, is er vertrouwen, heb je een band met het bedrijf … Ik lees veel, maar laat mij door niemand leiden. Ook specialisten weten het niet. Je mag achter het beursverloop niet teveel logica zoeken.’ Voor Michaël is het wel duidelijk dat je beleggen in aandelen doet met geld dat je niet meteen nodig hebt. Hij raadt een visie aan op lange termijn en een spreiding over verschillende sectoren. ‘Volg de massa niet. Vaar uw eigen koers en investeer in bedrijven met gewilde producten. Stel u als belegger de vraag: in welke markt zit groei? Welke innovatie wil iedereen hebben?’ 7
FOTO ©PHDPH.COM
THIS IS DEFINITELY A TEAM OF CHAMPIONS! #DRAGONSLEGENDS LOUD, PROUD AND LOYAL SPONSOR FOR YEARS! #SCANCAR Belgian Hockey Champion 2016
SCANCAR.BE
Scancar Brasschaat Kapelsesteenweg 76 2930 Brasschaat
Scancar Antwerpen Bisschoppenhoflaan 525 2100 Antwerpen
Scancar Lier Mechelsesteenweg 258 2500 Lier
Scancar Wilrijk Boomsesteenweg 375 2610 Wilrijk
BELEGGEN VOOR BEGINNERS
‘Geld is momenteel abnormaal geprijsd’ ‘De grondstof geld is momenteel abnormaal geprijsd’, zegt professor Emiel Van Broekhoven. Geld bij de bank brengt voor spaarders of beleggers niets meer op. De banken willen de intrest omhoog, maar ze zijn schatplichtig aan de overheden die hen reguleren. ‘Een lage intrestvoet is op korte termijn een zegen voor elke staatsschuld, maar een beletsel voor gezonde economische groei, en dus voor het wegwerken van die schuld.’ ‘De lage intrestvoeten zorgen voor veel kort geld en speculatie, want geen enkele belegger wil tegen dergelijke tarieven voor lange(re) tijd geld uitlenen’, zegt Emiel Van Broekhoven. Hij is emeritus hoogleraar Economie aan de Universiteit Antwerpen en consultant bij vermogensplanner Stremersch, Van Broekhoven & Partners. Hij was lang voorzitter van de Vlaamse Federatie van Beleggers (VFB) en wordt aanzien als de vader van het pensioensparen. Gevolg: de beursaandelen en de overheidsobligaties pieken en in zo’n markt is het moeilijk om opportuniteiten te vinden. ‘Kwaliteit wordt momenteel heel duur betaald’, reageert professor Van Broekhoven. ‘En iedereen vreest de afstraffing die zal volgen bij een normalisering van de intrestvoeten.’
‘Beleggers die zelf hun portefeuille samenstellen, moeten dus kwaliteitsbedrijven uitkiezen die beantwoorden aan hun beleggingsprofiel en de betrokken aandelen kopen tegen geschikte prijzen. MiFID dwingt hen in staatsobligaties: die bieden op dit moment vooral risico zonder return. Dat allemaal omdat de bollebozen van de Europese Centrale Bank (ECB) geld heel verkeerd prijzen, zodat we nu op een gigantische obligatiebubbel zitten. Zo evolueerden we, dankzij de centrale bankiers, van een vastgoedbubbel naar een obligatiebubbel.’ ANALYSE ‘Voor een doe-het-zelf-belegger is het overigens een hele opgave om alle relevante informatie over kwaliteitsbedrijven bij elkaar te krijgen. Sommige Emiel Van Broekhoven
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
9
transparante private banken helpen daarbij, maar ook de Vlaamse Federatie voor Beleggers heeft terzake zopas een fantastisch initiatief ontwikkeld. Bij je lidmaatschap van VFB krijg je daar gratis toegang tot een database in Excel met de meest relevante informatie van honderden bedrijven.’ ‘Maar stel dat je dit analytisch werk liever niet zelf wil doen, dan koop je beter aandelen van een degelijke familiale holding, zoals Sofina, Solvac, Brederode, Ackermans & van Haaren,…. Maar nogmaals, omwille van het monetair beleid van de ECB wordt kwaliteit véél te duur geprijsd. En omdat de top-kwaliteitsbedrijven in alle grote indexen zitten, worden die nog eens extra opgedreven door de massale belangstelling voor ETF’s (Exchange-Traded Funds), indextrackers.’
‘De bollebozen van de Europese Centrale Bank (ECB) hebben geld heel verkeerd geprijsd, zodat we nu op een gigantische obligatiebubbel zitten. Zo evolueerden we, dankzij de centrale bankiers, van een vastgoedbubbel naar een obligatiebubbel.’ Analyse is ook het sleutelwoord bij superbelegger Warren Buffett. Historisch gezien is zijn rendement de beurs maal twee en zijn holding Berkshire Hathaway groeide uit tot één van de grootste genoteerde bedrijven in de USA. De laatste tien jaren benadert zijn rendement echter veeleer het beursgemiddelde. ‘Zoals Patrick Millecam van Value Square elk jaar aantoont zijn er nu een twintigtal Belgische bedrijven die beter doen dan Berkshire, zoals Van de Velde, Melexis, Lotus, Colruyt, Ackermans & van Haaren, enz …’, weet professor Van Broekhoven. BUFFETT Waarom? ‘Buffett houdt niet van technologieaandelen en heeft de opmars van Google, Facebook en andere internetaandelen gemist. Zo kocht hij ook geen aandelen in Microsoft – het bedrijf van zijn goede vriend Bill Gates – omdat hij niet ziet wat Microsoft binnen vijf jaar nog gaat verkopen’, vertelt professor Van Broekhoven. ‘Eindelijk is Buffett recent tot de werkelijkheid neergedaald door Apple te kopen. Een bedrijf met een stevige ‘moat.’ Je telt 95USD neer, waarvan 60USD voor de cash die erin zit.’ De Amerikaanse kranten schreven overigens dat FANG vorig jaar de Amerikaanse beurs van een ramp heeft behoed. FANG is niet de naam van een bedrijf, maar een afkorting die staat voor ‘Facebook, Amazon, Netflix en Google.’ Het internetviertal was in 2015 goed voor een gemiddelde winst van 83 procent. Die sterke prestaties compenseerden de minprestaties van vele andere beursaandelen. 10
Beleggen is zoals het opsporen van truffels. ‘Je moet op zoek gaan naar degelijk geleide bedrijven, die voldoende tastbare meerwaarde produceren’, aldus professor Van Broekhoven. ‘Tastbare meerwaarde ontstaat uit de toename van de boekwaarde plus de uitgekeerde dividenden. Dus ofwel zijn er interessante uitgekeerde dividenden en/of er is een aangroei van de gereserveerde winsten. Bijvoorbeeld: Melexis keert traditioneel een groot deel van zijn groei uit als dividend. Bij Van de Velde is dat op dit ogenblik ook zo. ’ SPECULATIETAKS Opgepast: een belangrijke reden om niet voor individuele aandelen te kiezen, en wél voor fondsen of trackers is dat deze fondsen en trackers niet onderworpen zijn aan de speculatietaks die sedert 1 januari 2016 is ingevoerd door de regering Michel. Die taks van 33 procent wordt geheven op de meerwaarde bij verkoop van aandelen of andere financiële instrumenten binnen zes maanden. ‘Ik vind de speculatietaks een heel dom idee, dat mijzelf in de praktijk echter volledig onberoerd laat.’ Cynisch: ‘Een belasting op minwaarden zou de regering de eerstvolgende jaren heel wat meer opbrengen.’ Professor Van Broekhoven adviseert beleggers om hun portefeuille te vergelijken met de benchmark, MSCI World (Morgan Stanley Capital International), een wereldwijde aandelenindex met 1.611 aandelen uit 23 ontwikkelende landen. ‘Heel moeilijk om te kloppen!’ Stremersch, Van Broekhoven & Partners ontwikkelde een eigen ‘Portefeuillemonitor’ met een database van vergelijkbare gegevens van beursfondsen. Zo kunnen de beursprestaties van fondsen worden geanalyseerd en kan deze info gebruikt worden om een beursstrategie uit te werken. De Portefeuillemonitor houdt alle soorten van financieel beheer tegen het licht en volgt voor klanten objectief de evolutie op van hun vermogen. Wat presteren de markten? Wat doen andere investeerders en de diverse portefeuillemanagers bij al die private bankers? ‘Niet de bank is baas over uw portefeuille. De belegger zélf is de baas!’, zegt professor Van Broekhoven. ‘Als dan blijkt dat de prestaties van een bepaalde beleggingsportefeuille 3 procent achterlopen op MSCI World, dan kan je in feite beter ETF’s kopen. Want 2 à 3 procent op jaarbasis continu achterlopen op wat de beurzen presteren, kost u voor een investering van 1 miljoen euro op jaarbasis 30.000 euro. Voorts zijn de beheerskosten bij een ETF veel lager in vergelijking met de 2 procent bij traditionele beleggingsfondsen.’ ‘Feit is dat de grootbanken geen risico’s nemen en hun fondsen kiezen in de voorzichtige middenmoot. Ze scoren daardoor zelden beter dan de markt. De troeven van een grootbank zijn het comfort van betrouwbaarheid en een uitgewerkte structuur van klantenbegeleiding. Voor die luxe wordt duur betaald’, besluit Emiel Van Broekhoven.
BELEGGEN VOOR BEGINNERS
Individuele aandelen versus beleggingsfondsen Beursspecialist Roland Van der Elst – de man die zijn volk leerde beleggen – is ervan overtuigd dat iedereen best zelf rechtstreeks aandelen koopt op de beurs. Een beleggingsfonds is overbodig. ‘Elke normale mens die gebruik maakt van drie procent van zijn hersenen kan evengoed aandelen kiezen, misschien zelfs beter, dan de gemiddelde beursexpert.’ Een belangrijke beslissing die een belegger moet nemen is deze: ga ik zelf mijn aandelen kiezen of laat ik anderen dat doen? Kiest u zelf, dan beperkt u de kosten van kopen en verkopen. Rechtstreeks beleggen in aandelen is nu trouwens bijzonder makkelijk geworden want via het internet zit je snel op de beurs en kan je met één druk op de knop kopen en verkopen. Als je kiest voor individuele aandelen, moet je weten dat er in feite twee soorten aandelen bestaan: groeiaandelen en waardeaandelen (ook rendementsaandelen genoemd). Beiden moeten in uw portefeuille zitten. OLIETANKERS Waardeaandelen zijn aandelen van grote, bekende multinationals, die als olietankers door de beursgolven
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
klieven en die elk jaar een mooi, doch geen spectaculair rendement laten zien. Groeiaandelen daarentegen zijn aandelen van bedrijven die een sterk interne groei hebben. Het bedrijf ontwikkelt zelf haar producten en afzetmarkten en financiert die groei in grote mate door winstreservering. Goede voorspellers van groei zijn de groeivoet van de omzet, de winstmarge voor belastingen en de procentuele winst op het eigen vermogen
‘Groeiaandelen zijn aandelen van bedrijven die een sterk interne groei hebben.’
11
Meer dan 110 jaar Bedenker van Buitengewone Meerwaarde
Op zoek naar een gegarandeerd rendement? Vertrouw op meer dan 110 jaar ervaring!
Vooruitzicht bouwarbeiders in 1905
Maak een afspraak! 03/260 95 50 Ontdek onze meerwaarde op www.vooruitzichtinvest.be
video
zidis photo
design
“Audiovisuele content is cruciaal in onze sector� De manier van communiceren kent een belangrijke evolutie waarbij audiovisueel materiaal alsmaar belangrijker wordt. Een dynamische video spreekt mensen veel meer aan, ongeacht de doelgroep. Zeker voor ons product, want een auto in beweging geeft altijd een sterkere boodschap. Zidis is hierbij een goede partner gebleken, waarbij flexibiliteit en prijsbewustheid een grote rol spelen. William Meerschaut Hyundai BeLux PR & Communications Manager
BEDRIJFSFILMS Bekijk de portfolio op www.zidis.be
BELEGGEN VOOR BEGINNERS
De belegger kan echter ook kiezen zijn geld te investeren in ‘Instellingen voor Collectieve Beleggingen (ICB’s)’, in de volksmond beter gekend als beleggingsfondsen. Fondsen bieden het voordeel van spreiding, maar er zijn wel kosten aan verbonden.
Roland Van der Elst
Banken raden graag beleggingsfondsen aan omdat ze hier geld aan verdienen. Ze bieden deze fondsen aan met het argument dat u op die manier het risico kunt spreiden, maar je kan dat ook met een belegging in een Belgische holding zoals Sofina of Ackermans & van Haaren. AFROMING Er zijn wereldwijd duizenden beleggingsfondsen. Zowel voor privébeleggers als voor institutionele beleggers. Vroeger beperkten banken zich tot het voorstellen van de eigen fondsen, maar nu kan men wereldwijd ‘shoppen’ op de financiële markten. De laatste jaren zijn er heel wat complexe fondsen bijgekomen zoals deze met ‘absolute return’ of ‘total return’, de ‘130/30’-fondsen, ‘Value@Risk’-fondsen en de hefboomfondsen (hedge funds).
‘Het grote probleem met beleggingsfondsen zijn de kosten.’
Het grote probleem met beleggingsfondsen zijn de ‘kosten.’ De meeste beleggingfondsen rekenen vier soorten kosten aan: de aankoop- of instapkosten, de verkoop- of uitstapkosten, de beheerskosten en de werkingskosten (de som van deze twee vormen de jaarlijkse kosten, oftwel de TER, de Total Expense Ratio). De gemiddelde instapkost voor een gediversifieerd groeimarktfonds is niet minder dan 3,8 procent, met een gemiddelde jaarlijkse beheerscommissie van 1,6 procent! De uitstapkosten zijn bijvoorbeeld 1,1 procent. In kleine lettertjes staat daarenboven vaak te lezen dat bij uitzonderlijke prestaties de opbrengst mag worden ‘afgeroomd’ door het beleggingsfonds. Het gaat om een ‘performance fee’ die de beheerder aanrekent als commissieloon wanneer het fonds goed presteert. Voorts werkt een beleggingsfonds onder heel wat beperkingen. Ze worden gedwongen om op korte termijn te beleggen want ze hebben die kortetermijnresultaten nodig om hun nut te bewijzen. Als ze twee opeenvolgende jaren niet goed presteren, zien ze hun beleggers vertrekken. Er worden dan andere fondsen gelanceerd, die meer ‘trendy’ zijn.
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
GEEN SPECULATIETAKS Een alternatief voor zelf actief beleggen of een ‘duur’ beleggingsfonds, is het ‘goedkopere’ indexfonds. Indexfondsen zijn beleggingsfondsen die als enige doel hebben de betrokken beursindex zo nauw mogelijk te volgen. Een indexfonds is op exact dezelfde manier samengesteld als de index waarin u investeert. Je loopt dus geen risico hoger dan de markt. Een gelijkaardig beleggingsproduct is een tracker of Exchange-Traded Fund (ETF). Trackers volgen, net als indexfondsen, een index op de voet. Maar er is één groot verschil: trackers worden net als aandelen continu verhandeld op de beurzen. Daarom wordt een tracker soms wel eens ‘indexaandeel’ genoemd. Met één transactie kan u dus een goed gespreide portefeuille opbouwen die de prestaties volgt van een index naar uw keuze. U betaalt ook maar één keer transactiekosten, net zoals bij de aankoop van een aandeel. Bovendien moet u geen in- en uitstapkosten betalen (zoals bij een fonds). Hou er wel rekening mee dat trackers, in tegenstelling tot indexfondsen, minimumkosten aanrekenen. Inmiddels is er wel nog een extra reden om toch in een fonds of tracker te investeren: zij zijn niet onderworpen aan de speculatietaks die is ingevoerd door de regering Michel, begin dit jaar. Die taks van 33 procent wordt geheven op de meerwaarde bij verkoop van aandelen of andere financiële instrumenten binnen zes maanden.
13
De overheid wil alles van u weten Bent u een zelfverzekerd iemand of bent u eerder een bibberaar? Hoeveel risico kan u aan? Dat is een belangrijke sleutelvraag bij beleggen op de beurs. Ook de bank (via de ‘Know Your Customer’verplichting) en de overheid willen weten wat u van plan bent.
De ingewikkeldheid van de financiële wereld zorgde er in november 2007 voor dat de MiFID-regeling (Markets in Financial Instruments Directive) van kracht werd. Deze Europese richtlijn moet ervoor zorgen dat spaarder en belegger beter worden geïnformeerd door de financiële instellingen waar ze klant zijn. ‘Wanneer een bank beleggingsadvies of vermogensbeheer aanbiedt, is ze verplicht om bepaalde informatie van de klant op te vragen vooraleer ze aan die klant financiële producten verkoopt’, zeggen de experts van Deloitte. ‘De financiële instellingen moeten de kennis, ervaring en beleggingsdoelstellingen van hun klant betrekken bij deze diensten en voorts ook rekening houden met de financiële draagkracht van hun klant. Op basis van deze informatie moeten ze nagaan of een bepaalde transactie geschikt is voor de betrokken cliënt.’ INLICHTINGEN VERZAMELEN Een gestandaardiseerd profiel opmaken is volgens Deloitte toelaatbaar en nuttig maar niet altijd voldoende. ‘De bank moet nagaan of elke transactie aan de drie toetsingscriteria voldoet (kennis en ervaring, beleggingsdoelstellingen en financiële situatie). Indien de gestandaardiseerde profielen onvoldoende zijn om de relevante informatie over de klant in aanmerking te nemen, dan is echt een dubbelcheck nodig.’ Banken moeten dus inlichtingen van hun cliënten verzamelen zodat ze een beter advies en een meer aangepast beleggingsaanbod kunnen geven of uw portefeuille beter kunnen beheren. Banken kunnen, onder bepaalde voorwaarden, hun financiële diensten op verschillende manieren aanbieden: een eerste mogelijkheid is dat u zelf beslist in wat u wil beleggen en u die orders doorgeeft aan de bank die ze enkel moet uitvoeren (execution only: alleen geldig voor nietcomplexe producten, bij complexe producten moet de bank een beperkte test uitvoeren in functie van uw kennis en ervaring). Of u doet een beroep op het advies van uw bankier, maar u houdt zelf de controle over uw portefeuille. De bank adviseert u over de transacties en/of uw portefeuille, maar u geeft zelf elk aan- of verkooporder door. Ten slotte kan uw bankier uw geld 14
beheren. Hij doet aan discretionair vermogensbeheer. U maakt afspraken met uw bankier over het kader waarbinnen hij uw vermogen beheert. Om hun klanten, conform de MiFID-regeling, beter te begeleiden gebruiken banken meestal vijf risiconiveau’s: conservatief, defensief, neutraal, dynamisch en agressief. Andere banken gebruiken de beleggersprofielen: zeer defensief, defensief, neutraal, dynamisch en zeer dynamisch. RISICOPROFIELEN ‘Elementen als leeftijd, familiale toestand, vermogen en kennis van de financiële markten spelen allemaal
‘Wanneer een bank beleggingsadvies of vermogensbeheer aanbiedt, is ze verplicht om bepaalde informatie van de klant op te vragen vooraleer ze aan die klant financiële producten verkoopt’ een rol. Het is opvallend dat elke bank een eigen vragenlijst heeft. Alle banken zijn verplicht om de volgende objectieve criteria te onderzoeken: 1. Wat is de persoonlijke financiële draagkracht van de klant? 2. Wat zijn de beleggingsdoelstellingen van de klant? 3. Wat is zijn kennis en ervaring met beleggen?’ Bij vrijwel alle banken kan de klant portefeuilles met verschillende risicoprofielen openen. ‘Dat is niet abnormaal’, zegt men bij Deloitte. ‘In functie van je vermogen kan je verschillende beleggingsdoelen nastreven. Een vermogend persoon kan voor een bepaald deel van zijn portefeuille een zeer dynamisch profiel hebben en voor een ander deel een conservatief profiel.’ Inmiddels is MiFID 2 onderweg. De specialisten van Deloitte leggen uit: ‘De toepassing van MiFID 2 is uitgesteld naar 3 januari 2018. MiFID 2 zal het concept van adviesverlening nog meer uitdiepen. MiFID 1
BELEGGEN VOOR BEGINNERS
regelde de distributie van beleggingsproducten naar het publiek, MiFID 2 zal daarnaast ook de interne goedkeuringsprocessen van bankproducten verstevigen. Banken zullen, onder meer, de doelgroep die ze wensen te bereiken met hun financiële instrumenten moeten
bepalen. De Europese en nationale toezichthouders, zoals de FSMA, krijgen ook meer bevoegdheden op vlak van productinterventie. Voorts wordt er een verhoogde transparantie opgelegd inzake lasten en kosten die banken aanrekenen voor hun dienstverlening.’
Advies gegeven door
Bart Verhelst, Partner Deloitte Antwerpen
HOU REKENING MET DE SPECULATIETAKS De regering Michel heeft met ingang van 1 januari 2016 een speculatietaks ingevoerd voor mensen die beleggen in beursgenoteerde aandelen, opties en afgeleide producten. De regering hoopt hier op een (relatief bescheiden) fiscale opbrengst van 34 miljoen euro, maar omdat beleggers hun gedrag massaal aanpassen, zou dit wel eens flink kunnen tegenvallen. De speculatietaks is verschuldigd op posities in beursgenoteerde aandelen of afgeleide producten met een aandeel als onderliggende waarde die onder bezwarende titel worden verworven en onder bezwarende titel met winst worden vervreemd minder dan 6 maanden na de verwerving. De overheid claimt van deze winst 33 procent. De experts van Deloitte verduidelijken: ‘De speculatietaks is van toepassing op elke natuurlijke persoon die in België aan de personenbelasting is onderworpen, alsook niet-inwoners die onder de belasting van niet-inwoners vallen. De taks geldt ook voor maatschappen en feitelijke verenigingen, maar niet voor Belgische vennootschappen die rechtspersonenbelasting of vennootschapsbelasting betalen.’ ‘De taks wordt geheven op aandelen en aandelencertificaten met een beursnotering en beursgenoteerde opties en warrants op deze
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Caroline Veris, Partner FSI Regulatory Risk & Compliance
Mathieu Henderikx, FSI Tax Manager
aandelen. Ook beursgenoteerde afgeleide producten van deze aandelen, zoals turbo’s, sprinters, speeders, enz ... vallen onder de speculatietaks.’ VRIJGESTELD
‘Zijn vrijgesteld van de taks: beleggingsfondsen, trackers (ETF’s), aandelen van gereglementeerde vastgoedvennootschappen, obligaties, niet beursgenoteerde aandelen opties en warrants, afgeleide producten met als onderliggende waarde indexen, grondstoffen, valuta en ETF’s.’ Ook de nu populaire, doch risicovolle CFD’s vallen niet onder de taks. ‘Het is een contradictie dat de speculatietaks nu mensen drijft naar financiële instrumenten en producten die nog veel speculatiever zijn’, klinkt het bij Deloitte. In uitzonderlijke gevallen kan je minwaarden toch aftrekken. Verkoop je binnen de 6 maanden een aantal effecten die men in dezelfde periode in verschillende delen heeft gekocht, dan worden zowel meerwaarden als minwaarden met elkaar verrekend volgens de LIFO-regel (last in – first out: voor de speculatietaks worden de laatste verkochte aandelen aanzien als ‘eerst’ verkocht). Naar verluidt proberen beleggers de speculatietaks ‘legaal’ te ontwijken. De experts van Deloitte plaatsen daar een belangrijke kanttekening bij: ‘De fiscus kan proberen om
aan te tonen dat u bepaalde constructies gebruikt en dat louter om belastingen te ontwijken. Dat valt onder de algemene antimisbruikbepaling en dat zou voldoende kunnen zijn opdat de fiscus u toch nog zal onderwerpen aan die taks. Er zijn nog geen praktijkgevallen, maar een belegger stelt zich toch bloot aan een zeker risico.’
‘Vergeten’ is hier geen optie want de fiscus heeft tegenwoordig sterke wapens.’ ‘Een buitenlandse broker gebruiken is ook al geen oplossing’, aldus Deloitte. ‘Buitenlandse brokers houden geen speculatietaks af, maar de belegger moet deze inkomsten wél opnemen in zijn belastingaangifte. ‘Vergeten’, is hier geen optie want de fiscus heeft tegenwoordig sterke wapens. Op grond van de zogenaamde ‘Common Reporting Standard’ wordt binnen de EU en in een groeiend aantal landen daarbuiten informatie over bank- en effectenrekeningen internationaal uitgewisseld. Als Belgen een buitenlandse effectenrekening hebben, moeten die brokers dat rapporteren aan de overheid van het betrokken land, die deze informatie uitwisselt met de Belgische fiscus. De fiscus kan dan onderzoeken of er aandelen binnen de zes maanden zijn verkocht en of er op de meerwaarde 33 procent speculatietaks is betaald.’
15
RISICO’S EN DE BEURS ZIJN ONAFSCHEIDELIJK 16
BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN
Dit zou het kortste artikel uit deze speciale ONDERNEMERS. moeten zijn. Afgeleide producten – financiële producten die gebaseerd zijn op andere financiële producten – hebben immers één groot nadeel: tijd. Deze risicovolle producten moeten binnen een krap tijdsbestek hun waarde krijgen, anders eindigen ze waardeloos. Risico en de beurs zijn onafscheidelijk en daarom is het goed de boutade ‘driekwart van de mensen die denken dat ze van hun beurswinsten kunnen leven, gaan failliet’, in het achterhoofd te hebben. Michaël Van Droogenbroeck laat zich leiden door gezond boerenverstand. Crisissen schrikken hem niet af. ‘Het is een logische zaak dat de economie onderhevig is aan golfbewegingen. De afgelopen honderd jaar is de beurs dan ook al vele malen ‘gecrasht.’ Telkens kwam het weer goed, zodat op lange termijn beleggen in aandelen een interessante investering blijft.’ Beleggen heeft volgens Michaël niets te maken met een casino. ‘Het stoort mij als men zo spreekt over beleggen in aandelen’, zegt hij. ‘De beurs is cruciaal voor de economie, dat wordt veel te weinig benadrukt. De wet van vraag en aanbod speelt er volop en bedrijven kunnen door het opgehaalde kapitaal groeien en voor welvaart zorgen. Waar had de biotech in ons land gestaan, mocht er geen beurs zijn?’ VERLIEZEN
Michaël geeft toe dat bepaalde financiële producten puur speculatief zijn. Het gaat hier dan over derivaten of afgeleide producten: swaps, warrants, futures, turbo’s, enz … ‘Je hebt het zuivere beleggen en aan de andere kant is er het speculeren. Aandelen staan voor mij synoniem voor de lange termijn. Dus blijf ik weg van die derivaten. Dat is voor professionelen. Je moet de markt bijzonder goed kennen en continu met de beurs bezig zijn. Je kan er veel geld mee verdienen, maar nog meer mee verliezen.’ FINANCIEEL GEFLATER
Uit een rondvraag bij de Vlaamse Federatie van Beleggingsclubs blijkt dat als een beleggingsclub zich waagt aan de handel in opties, die investeringen telkens zwaar verlieslatend zijn. Ook ‘specialisten’ verbranden hun vingers. Zo speculeerde in 1995 de toen 28-jarige Nick Leeson de Britse Barings Bank failliet. Hij gokte op een stijging van de SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Japanse Nikkei-beursindex en zijn verlies groeide aan tot 1,3 miljard euro. Nick Leeson is echter een kleine vis vergeleken met Brian Hunter. Die speculeerde in 2006 met futures op de evolutie van de aardgasprijzen en verspeelde op een dikke week tijd voor het Canadese hefboomfonds Amaranth 4,5 miljard euro.
‘Het verkopen van aandelen kan je trouwens koppelen aan een ‘stop loss’, een automatische beursorder om het verlies te stoppen. Dat is een eenvoudige techniek om uzelf te beschermen.’
Het hefboomfonds Long Term Capital Management (LTCM) met boegbeeld John Meriwether stapelde in 1998 zo’n 3,2 miljard euro verlies op door investeringen in allerhande afgeleide producten. Pikant detail: LTCM werd gerund door een handjevol Nobelprijswinnaars en andere financiële knobbels. Aan de absolute top van de financiële flaters staat echter Jérôme Kerviel, een toen 31-jarige trader bij de Franse bank Société Générale. Hij speelde in 2008 maar liefst 4,9 miljard euro kwijt door speculatie met Europese indexfutures. Verhalen die de doorsnee belegger afschrikken. ‘De beurs hoeft helemaal geen gevaarlijke omgeving te zijn’, legt Michaël Van Droogenbroeck uit. ‘De brave huisvader moet zijn aandelen spreiden over sectoren en op tijd verkopen, ook met verlies. Soms zijn we veel te afwachtend. Het verkopen van aandelen kan u trouwens koppelen aan een ‘stop loss’, een automatische beursorder om het verlies te stoppen. Dat is een eenvoudige techniek om uzelf te beschermen. Bij een ‘stop loss’-order wordt een aandeel automatisch verkocht als het onder een bepaald niveau daalt.’ 17
EEN RENDEMENT VAN 5% HALEN? Had u al een investering in KMO-units overwogen? Een volwaardig alternatief voor investeren in residentieel vastgoed met talloze voordelen: • Minder onderhoud dan een appartement. • Roerende voorheffing en beheerskosten worden door de huurder betaald. • Afschrijving op 20 jaar mogelijk.
U zal aangenaam verrast zijn met de initiële aankoopprijs en de realiseerbare meerwaarde. Wij hebben 25 jaar ervaring en expertise in het domein van KMO-parken.
Aarzel niet langer en ontdek alle argumenten of contacteer ons onmiddellijk voor meer informatie en een uitgebreidere berekening:
www.investereninkmo.be 03/355.09.09 info@bvi.be
BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN
Afgeleide producten
Superbelegger Warren Buffett noemt afgeleide financiële producten (derivaten) - zoals credit default swaps - ‘financial weapons of mass destruction.’ Dat maakt meteen duidelijk dat wanneer u als belegger hiermee wil bezig zijn, u een echte professional moet zijn. ‘Ik gok dat u nog steeds niet begrijpt wat er is gebeurd’, hoort u acteur Ryan Goslings vertelstem zeggen bij de start van The Big Short. Door de financiële crisis in 2008 verloren miljoenen mensen hun geld, baan en zelfs hun huis. De film laat zien hoe de bom onder het financiële systeem ontplofte. Het verhaal beslaat drie jaar en begint in 2005, wanneer hedgefondsmanager Michael Burry kleine scheurtjes in de Amerikaanse huizenmarkt ontdekt. Burry onderzoekt vervolgens de individuele hypotheken waarop het bankenstelsel is gebouwd. Hij komt tot de conclusie dat er te veel leningen zijn verstrekt aan mensen die niet kredietwaardig zijn.
‘Een goed geïnformeerde en alerte belegger had volgens Michael Burry kunnen anticiperen op de Amerikaanse kredietcrisis met de rommelhypotheken.’
De banken verpakken die leningen in lucratieve investeringsproducten die niemand begrijpt. Het gaat om kredietderivaten (in de eerste plaats de CDS, ‘credit default swaps’), financiële contracten die een belegger indekken tegen het faillissement van zijn ontleners. MORTGAGE Michael Burry gebruikt vervolgens geld van zijn investeerders om tegen de huizenmarkt te wedden. Aanvankelijk verklaart iedereen hem voor gek, want 'who the hell doesn't pay his mortgage?' Enkele investeerders zien dat Burry's cijfers kloppen en doen mee. Dit short gaan tegen de subprimemarkt leverde hen uiteindelijk een winst op van meer dan 800 miljoen dollar. SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Het geheim van goed beleggen is de kwaliteit van uw informatie. Een goed geïnformeerde en alerte belegger had volgens Michael Burry kunnen anticiperen op de Amerikaanse kredietcrisis met de rommelhypotheken. In de Financial Times van 29 maart 2007 waarschuwde William Rhodes, de ondervoorzitter van Citigroup dat er problemen waren in de subprimemarkt. Op 19 juni schreef Steven Rattner in de Wall Street Journal een artikel over ‘The Coming Credit Meltdown’, waarin werd voorspeld wat er ging gebeuren op de wankele hypotheekmarkt. Voorts moest de Zwitserse bank UBS een groot hefboomfonds in de VS sluiten en op 22 juni maakte de Amerikaanse zakenbank Bearn Sterns bekend dat de malaise op de Amerikaanse vastgoedmarkt voor zware financiële moeilijkheden zorgde bij twee van haar hefboomfondsen. De analisten van Goldman Sachs voelden nattigheid en daardoor ontsprongen zij later de dans. HET DRINGT NIET DOOR Bij de (slecht geïnformeerde) beleggers drong de ernst van de situatie helemaal niet door. Integendeel, door euforie en speculatie noteerde de Dow Jones-index op Wall Street op 19 juli voor het eerst in de geschiedenis hoger dan 14.000 punten. Ook in België werden er goede beurszaken gedaan. De Bel20-index haalde in mei 2007 een recordhoogte van 4.756 punten. Het begin van het einde. Afgeleide producten – in het jargon ‘derivatives’ – komen in allerlei soorten en vormen voor: opties, futures, warrants, speeders, turbo’s, … Derivaten hebben als groep echter het grote nadeel dat ze binnen een krap tijdsbestek hun waarde moeten krijgen, zoniet lopen ze waardeloos af. Terwijl een ‘echte’ belegger de tijd als bondgenoot heeft en aandelen het beste gedijen als er een lange beleggingshorizon is. 19
Bij Bank Degroof Petercam, de grootste onafhankelijke private en zakenbank van België, zegt Tim Vercammen, expert Cross Asset Solutions, dat derivaten een verschillende rol kunnen spelen in een portefeuille, dit afhankelijk van het doel dat de investeerder voor ogen heeft. ‘Derivaten, ofwel afgeleide producten, zijn financiële instrumenten die hun waarde afleiden van een onderliggende activa. Ze worden vaak geassocieerd met speculatie, maar zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor het indekken van risicovolle posities (hedging).’ ‘Voor particulieren is er bij derivaten een waaier aan mogelijkheden’, legt Tim Vercammen uit. ‘Zo kan het risicoprofiel van een belegging worden aangepast aan de noden en behoeften van de klant. Er dient echter een onderscheid gemaakt te worden tussen enerzijds symmetrische en anderzijds assymmetrische producten.’
Tim Vercammen, Expert Cross Asset Solutions,DegroofPetercam
CALL & PUT ‘Bij symmetrische producten is de belegger blootgesteld aan zowel de positieve alsook de negatieve evolutie van het onderliggende. De bekendste producten hier zijn de futures, forwards en swaps. Bij assymetrische producten heeft de belegger het recht, en niet de
VANAF
6,92%(2)
NETTO RENDEMENT
MODERNE ZORGFLATS
Vg, Wg, Gdv, Gvkr, Gvv
Residentie Moutershof I MEISE(1) • Nieuwbouw zorgflats op toplocatie • Individuele gewaarborgde huurinkomsten • Verhuur en beheer door gespecialiseerde • beheersinstantie • Aankoop in volle eigendom, mogelijkheid • tot eigen gebruik • Laatste units! (1) Voorwaarden op aanvraag. (2) Gem. op 10 jr, ovv financiering, excl. meerwaarde
* Gemiddeld op 10 jaar, ovv financiering, excl. meerwaarde
TEST ONS! Vraag uw rendementsberekening op maat.
www.realis.be I Bel GRATIS 0800 92 000
BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN
verplichting, om aan een transactie deel te nemen. De bekendste producten in dit gamma zijn de opties. Een ‘call’- optie geeft de investeerder het recht om aan een vooraf bepaalde prijs (de strike) het onderliggende aan te kopen, terwijl een ‘put’- optie de investeerder het recht geeft om het onderliggende te verkopen. Voor dit recht betaalt de belegger een optie-premie.’
‘Afgeleide producten worden op de beurs verhandeld (listed) ofwel over-the-counter (OTC). Bij exchange traded derivaten zijn de partijen niet rechtstreeks in contact met elkaar, maar staat er een clearing house tussen. Deze is in feite de tegenpartij. Dit verlaagt in grote mate het ‘counterparty risk’, ofwel het risico dat de tegenpartij niet aan zijn verplichtingen voldoet. Met dit risico moet wél rekening gehouden worden bij een OTC-transactie.’
‘Derivaten, ofwel afgeleide producten worden vaak geassocieerd met speculatie, maar zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor het indekken van risicovolle posities.’
Kunnen derivaten interessant zijn voor beleggers? ‘Het voordeel van derivaten is dat je voor elke klant een oplossing kan aanbieden afhankelijk van diens noden en behoeften. Klanten met een ‘bearish view’ kunnen zich beschermen tegen negatieve scenario's, terwijl beleggers met een ‘bullish view’ een positie kunnen innemen om in te spelen op opportuniteiten. Gestructureerde producten bieden onder meer een handige oplossing voor beleggers die wensen te investeren met een zekere mate van bescherming’, besluit Tim Vercammen.
Afgeleide producten zijn risicovol en hun waarde is afhankelijk van verschillende factoren. Tim Vercammen: ‘Er is een renterisico, een volatiliteitsrisico, u moet rekening houden met de resterende looptijd, er is de evolutie van dividenden en de evolutie van het onderliggende.’
EEN WIRWAR VAN BELEGGINGSFONDSEN Bij beleggingsfondsen kan je verschillende grote groepen onderscheiden: open aandelenfondsen, obligatiefondsen, vastgoedfondsen en monetaire fondsen.
Er zijn ook kapitaalbeschermende fondsen. Deze fondsen zorgen ervoor dat de belegger zijn beginkapitaal minstens terugbetaald krijgt op de eindvervaldag. De terugbetaling is dikwijls voor 100 procent gegarandeerd, maar in sommige formules kan dat ook lager zijn, bijvoorbeeld 90 procent. De bedoeling is vanzelfsprekend dat deze fondsen in een meerwaarde voorzien. Vaak spreekt men hier van ‘gestructureerde producten.’
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Gestructureerde producten combineren verschillende financiële instrumenten. Dat kan gaan van aandelen, obligaties, vreemde valuta tot kredietderivaten. Deze beleggingsproducten worden als effecten op de markt verhandeld. Een beleggingsfonds met kapitaalgarantie is een gestructureerd product. De kapitaalgarantie van het fonds wordt verzekerd via derivaten. Het rendement op de einddatum hangt af van de evolutie van de waarde van de onderliggende effecten. KLASSEVERSCHIL
Beleggingsfondsen worden ingedeeld in risicoklassen, met daaraan gekoppeld een risicoprofiel. Het toewijzen van een risicoklasse aan een beleggingsfonds gebeurt door de Belgian Asset Managers Association (BEAMA) in samenwerking met de FSMA. Per type beleggingsfonds is een risico-
indicator vastgelegd. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen enerzijds fondsen zonder een vaste looptijd (open fondsen) en anderzijds fondsen met een eindvervaldag. Bij open fondsen zijn er zeven risicoklassen: met de klasse 0 als laagste risico en klasse 6 met het hoogste risico. Bij fondsen met een eindvervaldag zijn er eveneens zeven risicoklassen, maar deze worden aangeduid door Romeinse cijfers om het onderscheid met de open fondsen duidelijk te maken. Hier heeft klasse 0 eveneens het laagste risico en klimt dat risico van I, II, III, IV, V naar VI met het hoogste risico. Op de website www.morningstar. be kan je een overzichtelijke opsomming en quotering vinden van verschillende soorten fondsen.
21
MARC ROBBERECHTS NOTARIEEL JURIST VASTGOEDMAKELAAR MRICS BIV 202329
Kies dan voor het vastgoed van Sorenco. De lage rentes zijn een zegen voor wie krediet nodig heeft. Maar niet voor wie zijn kapitaal wil beleggen. Gelukkig kan u ook in deze woelige tijden rekenen op de vaste waarde van vastgoed. Vooral als u een beroep doet op de deskundigheid van een ervaren specialist ter zake. Maak kennis met onze stabiele beleggingen op sorenco.be. En lach de toekomst tegemoet.
03. 281 08 08
www.sorenco.be
BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN
Oordeelkundig aandelen kopen De koers-winstverhouding (k/w) is de meest gebruikte ratio om een aandeel te waarderen. ‘Absoluut niet mee akkoord. Dat kan op korte termijn een graadmeter zijn, maar zeker niet op langere termijn’, reageert financieel analist Wim Lewi. Elke seconde kan men de nieuwe waarde van de S&P 500 of de Dow Jones checken, maar dat verveelt al snel want de meest voorkomende dagelijkse schommeling ligt tussen de -1 procent en de +1 procent. De financiële pers slaat u wekelijks om de oren met koop- en verkoopadvies en gouden tips voor beurskoopjes. Minstens één keer in de maand lees je in een ernstig artikel dat een beurscrash nabij is. Deze koopjes en crashes helpen de omzet van de diverse beurspublicaties op peil te houden, maar veel wijzer maken ze u niet … Hoe beleg je dan wel oordeelkundig in aandelen? ‘Maak een studie van het bedrijf waarin je wil investeren’, zegt analist Wim Lewi van Valuescan.be. Wim Lewi is een onafhankelijk analist die van 1996 tot 2002 in Londen werkte voor diverse financiële instellingen. Hij leidde van 2005 tot 2007 het analistenteam van Fortis. Vervolgens werkte hij voor Robeco in Nederland. Hij is de oprichter van Valuescan.be, een onafhankelijk waarderingsbedrijf. Wim Lewi
‘Bij het kopen van aandelen moet u kijken naar de externe factoren (wisselkoersen, rentevoeten, regelgeving, marktomgeving, politieke situatie…), maar ook vooral naar de interne elementen, het bedrijf zelf. Ga de fundamentele factoren na: zoals de organische groei van het bedrijf, de kwaliteit en visie van de bedrijfsleiding, het klantenpotentieel, de drive om klantenervaringen te verbeteren, de bedrijfswinsten …’, aldus Wim Lewi. De cijfers laten spreken kan interessant zijn. Veel van die cijfers kan je trouwens vinden op de websites van de bedrijven of via de dienst ‘investor relations’ van de onderneming. De koers-winstverhouding (k/w, in het Engels: PER, Price/Earnings-Ratio) is tegenwoordig de meest gebruikte ratio om een aandeel te waarderen.
De k/w-indicator geeft aan hoeveel jaar het duurt vooraleer u bij een gelijkblijvende winst de betaalde prijs van uw aandeel hebt terugbetaald.'
WELKE WINST De k/w-indicator geeft aan hoeveel jaar het duurt vooraleer u bij een gelijkblijvende winst de betaalde prijs van uw aandeel hebt terugbetaald. De ratio wordt berekend door de koers te delen door de behaalde (netto)winst per aandeel. Let wel op: welke winst wordt er gebruikt? De al meegedeelde winst van het afgelopen boekjaar (historische winst), of de te verwachten winst van het lopende boekjaar of zelfs het volgende boekjaar (analisten zijn hier veelal té optimistisch)? Er is ook een belangrijk verschil tussen de courante operationele winst en de nettowinst. De meeste bedrijven maken uitsluitend een nettowinst per aandeel bekend, maar analisten gebruiken voor de k/w-verhouding bij voorkeur de courante operationele winst per aandeel. Zo wordt geen rekening gehouden SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
23
Partner van de toekomst
COMFORT INVEST
Beleggen zonder zorgen voor morgen Is uw tijd ook zo kostbaar? www.zonderzorgenvoormorgen.be
Kiezen voor Comfort Invest is kiezen voor uw gemoedsrust. Onze specialisten nemen weloverwogen en proactieve beslissingen in het belang van uw portefeuille. En u? U wint tijd en geniet van een jaarlijkse uitkering!
Ga voor fiscaalvriendelijk, kostenefficiënt en comfortabel vermogensbeheer bij ABN AMRO Bank, Uw Private Bank.
Tel. +32 (0) 3 222 04 01 expertteam@be.abnamro.com
EEN INVESTERING VAN HOOG NIVEAU HIGH LEVEL APPARTEMENTEN I ANTWERPEN
WWW.WESTKAAI.BE VOKA_Beleggen_05_2016.indd 1
23/05/16 10:45
BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN
met uitzonderlijke elementen die de evolutie van de bedrijfsresultaten kunnen vertekenen. Hoe hoger de koers-winstverhouding, hoe duurder het aandeel. Hoe lager, hoe interessanter het aandeel. Er zijn wel twee belangrijke nuances! Allereerst: hou rekening met de sector waarin het bedrijf actief is. De k/w-indicator is een goede vergelijkingsmaatstaf met betrekking tot de prijs van aandelen van uiteenlopende ondernemingen, maar toch is het aangewezen hiermee bedrijven in dezelfde sector met elkaar te vergelijken. Ten tweede biedt in een tijd van economische groeivertraging (en recessie) de k/w-verhouding minder houvast omdat die winst flink kan dalen. Hierdoor zal de k/w-indicator stijgen, zonder dat de koers zelf is gestegen. Naar een koersondersteuning toe biedt een hoge boekwaarde (in de buurt of hoger dan de beurskoers) meer soelaas om het betrokken bedrijf te evalueren, focus hier dus op de koers/boekwaarde. De boekwaarde per aandeel bekomt men door het eigen vermogen, zoals blijkt uit de balans van het bedrijf, te delen door het aantal aandelen. Het is in feite de ‘minimumprijs’ voor het aandeel in de veronderstelling dat het bedrijf geen verlies maakt. De boekwaarde wordt jaarlijks gespekt met de nietuitgekeerde winsten. Indien het bedrijf verlies maakt, vermindert de boekwaarde echter met dit bedrag. Men vergelijkt de boekwaarde per aandeel vaak met de beurskoers van dat aandeel. Zo kan men uitmaken of het aandeel onder/over gewaardeerd is. AMAZON Analist Wim Lewi waarschuwt echter dat u zich niet blind moet staren op de k/w-indicator: ‘De koers-winst is als momentopname veel te kort in tijd en zegt niets over de dynamiek van een bedrijf. In feite moet je hiervoor een tijdreeks van minimum tien jaar hanteren, een volledige investeringscyclus. Dit principe geldt zowel voor publieke bedrijven (aandelen), als voor private bedrijven (overnames).’ ‘Op de markt gaat er teveel aandacht naar de k/windicator, maar dat is omdat die markt in het ‘nu’ leeft en op korte termijn denkt. De horizon is te beperkt, het gaat meestal over het laatste kwartaal. Aandelen koop je echter voor de lange termijn.’ Hoe dan wel uw waardering uitvoeren? Wim Lewi: ‘Door drie elementen te onderzoeken: de verkoopsgroei (sales growth), de winstmarge (profit margin) en de kapitaalsnoden (investment needs). Neem deze drie elementen samen en je krijgt een goed zicht op de waarde (value) van een bedrijf.’ ‘Wat zijn de groeiverwachtingen? Hoe hoog zijn de toetredingsbarrières om in de betrokken sector actief te worden? Is er veel technische knowhow of vakmanschap nodig? Veel marketing? Hoge investeringen in machines en infrastructuur? Zijn er veel vergunningen nodig? Stel dat je een winstgevende business hebt waarin iedereen SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
concurrent kan worden en je hebt geen patentprotectie, dan weet je dat die business niet duurzaam is en de koek elk jaar kleiner wordt.’ ‘Als je de winstgevendheidscapaciteit onderzoekt, moet je kijken naar de peers, de concurrenten in die sector. Je moet de cijfers telkens vergelijken met die in de betrokken sector. In elke sector zijn er andere winstmarges haalbaar.’ ‘Ook belangrijk zijn de kapitaalsnoden. Moet dat bedrijf bijvoorbeeld elke drie jaar zwaar investeren in een nieuw machinepark? Amazon is een groeibedrijf, maar om die groei te hebben, moeten in dat bedrijf enorme kapitalen worden gepompt. Dit om logistiek overal pakjes te kunnen leveren. De werking van dat hele apparaat – met het gratis terugsturen van bestellingen – is een dure business. Conclusie: de winstgroei verdwijnt hier in de kapitaalsnoden van het bedrijf. De huidige lage rentepolitiek maakt dat kapitaalsinvesteringen bijna gratis worden. Dit kan de lange termijn gezondheid van onze economie verstoren. De olie- en mijnbouwsector hebben dit al ondervonden.’ ‘Kijk, er is geen formule om rijk te worden’, waarschuwt Wim Lewi. ‘Het gaat altijd over persoonlijke meningen, maar als u uw huiswerk goed doet, kan u wel langetermijnopportuniteiten vinden waar de markt op korte termijn op reageert. Wil je vervolgens heel rijk worden met beleggen, dan heb je ook een grote portie geluk nodig. Net zoals bij het spelen op de Lotto.’ 25
Speculatietaks maakt het leven van daytraders moeilijk Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) wil na zes maanden de nieuwe speculatietaks evalueren. Ondertussen hebben heel wat daytraders hun computerschermen met aandelengrafieken uitgezet en hun beursstrategie gewijzigd. Jens Hansen is een Deen die sinds 1982 in België woont. Hij had een succesvolle carrière in de Antwerpse haven en beheert nu fulltime zijn vermogen. Dagelijks volgt hij via de beurskoersen zijn beleggingen op. Tot vorig jaar kon je Jens in de categorie van ‘daytraders’ plaatsen. ‘In de voormiddag aandelen kopen, om ze ‘s namiddags terug te verkopen’, blikt Jens terug op zijn activiteiten van destijds. Daar is nu door de speculatietaks verandering in gekomen. ‘Ik heb mijn beursstrategie helemaal omgegooid. Door de nieuwe Belgische speculatietaks kijk ik de kat uit de boom en heb ik besloten om mijn aandelen na aankoop langer dan zes maanden in portefeuille te houden. Doe ik dat niet dan worden mijn meerwaarden belast aan 33 procent. Ik moet dit dan, ook als Deen, aangeven via mijn belastingbrief want de winst wordt in België gerealiseerd en dus moet ik hier afdragen.’
'Soms zit er echt nergens logica in, maar als een onderneming in de kern succesvol is, komt het later allemaal goed.' DEGELIJK DEENS Jens Hansen wil dit jaar echter geen risico lopen: ‘Sinds 1 januari heb ik beslist bij de aankoop van aandelen deze langer dan zes maanden aan te houden. Hiermee blijf ik uit het vaarwater van de nieuwe speculatietaks. Ik streef altijd naar eenvoud: keep it simple, en vermits ik niet weet wat de impact is van de nieuwe regeling kies ik voor het zekere en zoek ik nu beleggingen op langere termijn.’ Jens kent de belangrijkste Belgische tradingplatformen zoals Bolero.be, Lynx.be, Keytrade.be en Medirectbank. be, maar hij controleert dagelijks zijn aandelenportfolio via de website www.npinvestor.dk. ‘Ik volg er de 35 meeste verhandelde aandelen in Denemarken, allemaal in realtime prijzen. Ik focus al lang op een aantal solide Deense bedrijven en beleggingsfondsen. Diversificatie is nodig en je moet altijd investeren in wat je kent. Met 26
veel van die bedrijven ben ik opgegroeid. Dat zijn geen lege dozen. In theorie mik ik op een gemiddelde return van 10 procent.’ Het huidige beursjaar is volgens Jens nog geen succes geweest. ‘Het is al een vreemd jaar geweest. De schommelingen zijn bizar. Als daytrader kocht ik bij de minste dip van een betrouwbaar bedrijf. Nu kan ik dat niet meer. We zien wel hoe het evolueert. Wat ik alvast heb geleerd is dat je nooit slimmer bent dan de markt. Soms zit er echt nergens logica in, maar als een onderneming in de kern succesvol is, komt het later allemaal goed. Nu ben ik vooral benieuwd naar de beursgevolgen van een mogelijke Brexit. Zonder speculatietaks had ik zeker posities ingenomen’, besluit Jens Hansen. Jens Hansen, daytrader
BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN
VIER BEURSGEBODEN VOOR ‘BETER BELEGGEN’
Sinds 1951 leert de National Association of Investors Corporation (NAIC) aan haar leden een eenvoudige ‘beter beleggen’-methode aan. Ook Jens Hansen houdt rekening met deze beursgeboden. De vier basisregels zijn simpel, maar de praktijk leert dat ze niet zo makkelijk en strikt worden toegepast. Simpelweg omdat als de markt stijgt iedereen geneigd is aandelen bij te kopen, terwijl als de markt daalt juist niemand zich geroepen voelt om aandelen te kopen. Regel 1: de tijd Beleg op regelmatig tijdstippen, ongeacht of het nu goed of slecht gaat op de markt. Koop laag (investeer in iets dat minder kost dan dat het waard is) en verkoop hoog. Verkoop als je iets beter kan vinden, hou uw ogen open voor opportuniteiten. Regel 2: kennis Ken wat je koopt en blijf weg van de hype (geen kuddegedrag, maar tegendraads zijn). Neem aandelen in bedrijven die producten/diensten aanbieden die u kent. Bedrijven worden alleen groot door u en mij. Luister alleen naar een duidelijke en eenvoudige boodschap. Koop nooit een beleggingsproduct dat u niet verstaat. Opgepast: meer financiële info over iets, leidt niet automatisch tot betere beslissingen over geldzaken. Eén van de manieren om interessante informatie te verkrijgen, is de controle van de website van de Belgische beursautoriteit Financial Services and Markets Authority (fsma.be). De FSMA is bevoegd voor het gedragstoezicht voor alle financiële instellingen, het toezicht op de financiële markten, producten en tussenpersonen en de bescherming van de financiële consument. Insiders moeten zich daar melden (zie onder: Transacties bedrijfsleiders) als ze aandelen aankopen. Insiders zijn SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
directieleden, leden van de raad van bestuur, topkaders, (familiale) aandeelhouders en al wie dicht bij hen staat. Om misbruik van voorkennis tegen te gaan, mogen zij niet altijd in aandelen handelen. Dit bijvoorbeeld als de jaarcijfers van een bedrijf al binnen de muren bekend zijn, maar nog niet zijn gecommuniceerd naar de buitenwereld. Als ze wel mogen kopen of verkopen, moeten ze dit melden aan de FSMA. Insideraankopen zijn vaak een positief signaal voor de beurskoers. Tenslotte is niemand beter geplaatst om de situatie van hun onderneming in te schatten. Aankoopsignalen zijn daarbij iets betrouwbaarder dan verkoopsignalen, want deze laatste kunnen een gegronde reden hebben zoals opties of portefeuillediversificatie. Behalve natuurlijk als insiders massaal verkopen, dan ziet het er niet zo goed uit. Een andere interessante ‘bron’ kan een nakende indexvervanging zijn van een aandeel. Dit omdat indexfondsen de aandelen die uit de index worden gehaald, moeten verkopen en het nieuwe aandeel van de index moeten aankopen. Koop hier snel bij het gerucht en verkoop bij het nieuws. Regel 3: herbeleggen Herbeleg al uw dividenden en meerwaarden. Want ook bij aandelen kan u met uw dividenden de kracht van de samengestelde intrest (net zoals bij een spaarboekje) volop laten spelen. Regel 4: diversificatie Diversifieer uw beleggingen. Stop niet al uw eieren in één mand. Koop in alle sectoren (en dus bijvoorbeeld niet alleen bankaandelen, maar ook grondstoffen, emerging markets, private equity …), binnen- en buitenlandse aandelen, en denk in lange jaren. Het gegeven dat een voldoende spreiding noodzakelijk is, wordt verklaard door de zogenaamde ‘portefeuilletheorie.’ Die theorie leert dat er twee soorten risico’s
zijn voor de aandeelhouder: het systematische en het onsystematische risico. Zo kan een belegger niet ontsnappen aan het systematische risico. Dat is het risico van de markt zelf en van het feit dat men investeert in aandelen. Aandelen zijn gevoelig voor de politieke situatie, de rentestand, nieuwe fiscale regels, enz… Niemand op deze planeet, ook de professionele beleggers niet, kan over een lange periode het op en neergaan van de markt voorspellen. De risico’s om dit te proberen zijn groter dan de mogelijke beloning.
'Neem aandelen in bedrijven die producten of diensten maken en of hebben die u kent. Bedrijven worden alleen groot door u en mij.'
Naast deze globale ‘marktfactoren’, die voor alle aandelen min of meer in dezelfde mate gelden, zijn er ook de specifieke risico’s verbonden aan elke ondernemingen. Dit wordt het onsystematische risico genoemd. Bijvoorbeeld Ola (Unilever) verkoopt minder ijsjes omdat de zomer te koud is, net zoals Coca-Cola minder omzet haalt omdat wegens het wegblijven van de zon niemand zijn dorst lest met frisdranken. Of de winter is bijzonder hard en cementfabrikanten als CBR kunnen minder leveren omdat de bouw stilligt. Aan het systematische marktrisico kan men niet ontsnappen, maar het onsystematisch risico kan men wel door diversificatie bijna helemaal wegwerken. Met moet dan wel een oordeelkundige keuze maken uit aandelen van diverse sectoren. De meningen over hoeveel aandelen u dan juist in uw portefeuille moet hebben, lopen sterk uiteen. Vaak wordt gezegd dat aandelen hebben zoiets is als kinderen hebben. ‘Neem er zoveel als u zelf aankan en goed kunt volgen.’ 27
‘HET SPAARBOEKJE IS NU EEN VERLIESBOEKJE’ 28
ALTERNATIEVE FINANCIËLE PRODUCTEN
Naast de beurs, heb je nog andere financiële alternatieven zoals het spaarboekje, kasbons, obligaties of zelfs goud. ‘Er staat een record aan spaargeld op de bankrekeningen van de Belgen, terwijl dit eigenlijk een verliesboekje is’, stelt Michaël Van Droogenbroeck vast. Michaël Van Droogenbroeck start elke ochtend met het nakijken van de beurs in Azië. Aan het einde van de dag checkt hij de beurs in Wall Street. Hij doet dat beroepshalve, maar ook om te controleren hoe het met zijn aandelen staat. ‘Je kan niet investeren in aandelen en dan vijf jaar in een hangmat blijven liggen. Je moet uw aandelen opvolgen, dat lijkt me een evidentie.’
Toen men aan staalmagnaat Andrew Carnegie – destijds de rijkste man van de wereld – vroeg hoe men rijk kon worden, antwoordde die: ‘kan je sparen?’ Geld zal geld genereren, dankzij het wonder van de samengestelde intrest. Zelfs Albert Einstein noemde dit mechanisme het ‘achtste wereldwonder.’
Toch moet je volgens Michaël niet wakker liggen van elke ‘storm’ op de beurs. De beroemdste aller beursparadoxen is de risicopremie voor aandelen. Als we weten dat aandelen jaarlijks gemiddeld 4 procent meer opbrengen dat obligaties of cash, waarom kopen we dan nog obligaties? Waarom investeert niet iedereen massaal in aandelen?
‘Zorg voor een basis met een depositoboekje, een termijnrekening, kasbons en obligaties, en vul dat aan met meer risicodragende beleggingen zoals individuele aandelen, beleggingsfondsen, goud, vastgoedcertificaten of onroerende goederen.’
Het meest logische antwoord daarop is dat iedereen weet dat de beurs kan ‘crashen.’ Bankiers en beursspeculanten springen dan massaal uit hoge kantoorgebouwen omdat ze in één dag hun volledige fortuin hebben verloren. Het is dan ook geen verrassing dat beleggingsfondsen met kapitaalbescherming (waar géén aandelen inzitten) de grootste categorie vormen op de Belgische fondsenmarkt. De mens is nu eenmaal een angsthaas. ‘Het is belangrijk uw aandelen voldoende en verantwoord te spreiden. Leg nooit al je eieren in éénzelfde mand. Steek dus niet al uw geld in de aandelen van 1 bedrijf.’ Ook wat betreft uw beleggingen in het algemeen, is een spreiding belangrijk. ‘Zorg voor een basis met een depositoboekje, een termijnrekening, kasbons en obligaties, en vul dat aan met meer risicodragende beleggingen zoals individuele aandelen, beleggingsfondsen, goud, vastgoedcertificaten of onroerende goederen’, weet Michaël Van Droogenbroeck.
De boodschap is: hoe vroeger u begint met sparen, hoe kleiner de inspanning en hoe meer resultaat. Een voorbeeld: Jan start vroeg met sparen (in alle vormen). Hij stort tien jaar lang jaarlijks 2.000 euro. Daarna spaart hij twintig jaar niets. Als Jan een jaarlijkse gemiddelde opbrengst kan realiseren van 10 procent (hij is jong en dus kiest hij voor aandelen), dan heeft hij na dertig jaar een eindkapitaal van maar liefst 214.438 euro. Peter daarentegen ziet het nut van vroeg sparen niet in. Hij heeft tien jaar niets gespaard en doet vervolgens een jaarlijkse storting van 2.000 euro, en dat twintig jaar lang. Ook hij haalt een mooi gemiddeld rendement van 10 procent. Resultaat: zijn eindkapitaal na dertig jaar bedraagt slechts 114.550 euro. Nochtans heeft Peter met 20 keer 2.000 euro dubbel zoveel gespaard als Jan (= slechts 10 keer)!
WERELDWONDER
Hoewel het spaarboekje, kasbons en obligaties momenteel weinig tot niets opleveren. ‘Het spaarboekje is een verliesboekje geworden als je rekening houdt met de inflatie. Dan kan je beter een aandeel uitzoeken dat een goed dividend uitkeert. En die dividenden terug investeren.’ SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
De sleutel voor dit verschil is het mechanisme van de samengestelde intrest. Want die zorgt ervoor dat de rente van uw opbrengst op haar beurt weer rente oplevert, die op haar beurt weer rente oplevert, een echt sneeuwbaleffect.
29
‘Het Belgische volk spaart niet meer’ ‘Door de huidige rentetarieven spaart een spaarder niet meer. De meer dan 260 miljard euro op onze spaarboekjes brengen niets op. We moeten dringend doeltreffend gaan sparen, want we zijn collectief aan het verarmen’, waarschuwt Pierre Huylenbroeck. ‘Wij zijn op een totaal verkeerde manier aan het sparen,’ zegt Pierre Huylenbroeck. Hij werkte van 1993 tot 2013 bij De Tijd als financieel journalist, nieuwsmanager, hoofdredacteur en senior writer. Huylenbroeck is ook bestuurder bij de Vlaamse Federatie van Beleggers. ‘Belgen zijn financiële analfabeten. Onze financiële opvoeding is extreem ontoereikend. We weten niets over sparen. Dus potten we onze centen op op spaarrekeningen en andere vastrentende producten die vandaag amper iets opbrengen, in de waan dat we op die manier geen risico's nemen. Ook bij onze overheden is er weinig interesse in de spaarkwestie. Dat zie je aan hun fiscale ingrepen: aandelen worden stiefmoederlijk behandeld. En zo komt het dat Belgen niet sparen, hetgeen een belangrijke oorzaak is voor de stijgende verzuring en onverdraagzaamheid in dit land. De mensen voelen dat ze aan het verarmen zijn.’ (En er is niets mis met beleggen in aandelen. ‘Integendeel, aandelen zijn hét geschikte instrument om, zonder veel risico's te nemen, een mooie return op de spaarcenten te genereren.) Het enige probleem is dat aandelenbeleggers al te vaak zichzelf de nek omwringen door duur te kopen - als aandelen in het nieuws en dus populair zijn - en goedkoop terug te verkopen - na een flinke correctie. Niet de beurs is gevaarlijk, maar de belegger is gevaarlijk voor zichzelf.’ Huylenbroeck vindt dat aandelen momenteel niet te duur zijn. ‘Vooral Belgische aandelen zijn niet overdreven duur. Ik herinner mij periodes zoals 19981999, toen waren aandelen wél extreem geprijsd.’ In zijn recente bestseller ‘Iedereen Belegger’ (Lannoo) bespreekt Pierre Huylenbroeck naast het kopen van aandelen, ook andere beleggingsvormen want diversificatie is cruciaal voor een belegger. ‘Zelfs een aandelenman als ik, steekt niet al zijn spaarcenten in aandelen.’ SPAARBOEKJE De meest klassieke bewaarmethode is het depositoboekje (spaarboekje). De spaarboekrente bestaat uit drie componenten: de basisrente, de 30
aangroeipremie en de getrouwheidspremie. De inkomsten van spaarrekeningen zijn belastingvrij, dit tot een grens van 1.880 euro rente-inkomst. De basisrente krijg je voor elke euro die op je boekje staat. De aangroeipremie krijg je alleen voor ‘vers’ geld: nieuw spaargeld dat minstens een half jaar onafgebroken op het boekje staat. Deze aangroeipremie krijg je in de meeste gevallen maar voor een periode van zes maanden. Blijft je geld langer dan zes maanden op de rekening staan, dan kan het in aanmerking komen voor de getrouwheidspremie, maar dan moet je spaargeld wel nog eens minstens één jaar ononderbroken op het boekje blijven staan. De aangroeipremie en de getrouwheidspremie kunnen nooit gecombineerd worden, dus tel de percentages die een bank afficheert niet zomaar op. Vraag aan de bank welke intrest uw bedrag concreet zal ontvangen. Alle spaarrentes kan je raadplegen via www.wikifin.be waar je de simulator voor spaarrekeningen kan gebruiken. Overigens zijn de rentetarieven op het internet vaak interessanter dan bij de grootbanken. Uw deposito is beschermd tot 100.000 euro, zoals de klanten van Optima Bank nu ervaren. ‘Spaar- en lopende rekeningen zijn wachtrekeningen. Je gebruikt dit om inkomsten tijdelijk te parkeren, met het oog op dagdagelijkse consumptie en grote uitgaven. Het is echter niet de bedoeling daar duizenden euro’s op te zetten, zeker niet tegen de huidige rentetarieven. Het is dan ook een slechte zaak dat in ons land 260 miljard euro op dit soort rekeningen staat’, vindt Pierre Huylenbroeck. TERMIJNREKENING Op een termijnrekening ligt de rente iets hoger. Termijnrekeningen zijn in diverse munten mogelijk, terwijl op een depositoboekje enkel euro’s worden gedeponeerd. Een belegging op een termijnrekening heeft een vaste looptijd. Je hebt de zekerheid van een gegarandeerd en vast rendement én een volledige kapitaalsgarantie op
ALTERNATIEVE FINANCIËLE PRODUCTEN
de eindvervaldag. Er is een ruime keuze uit looptijden. Hoe langer de looptijd, des te hoger is de rentevergoeding. Door de vaste looptijd is het wel wachten tot de tegoeden op de eindvervaldag terug beschikbaar worden. Je kan kiezen om de rente periodiek te ontvangen, bijvoorbeeld jaarlijks, of je kan kiezen voor een kapitalisatie, waarbij de rente periodiek bij uw kapitaal wordt gevoegd en op zijn beurt dezelfde rente opbrengt als de vergoeding die u op het kapitaal ontvangt. In beide gevallen is de rente wel onderworpen aan een roerende voorheffing van 15 procent die wordt ingehouden op de rentevervaldag. KASBONS Een kasbon biedt net zoals een termijnrekening een vast gegarandeerd rendement dat gekend is bij de intekening en een volledige kapitaalsgarantie op de eindvervaldag. Door de juiste (en vaste) looptijdkeuze kan je inspelen op een rentestijging (telkens op korte termijn beleggen en mee profiteren van de rentestijging) of je kan je geld beveiligen tegen een rentedaling door een langere looptijd te kiezen. Een kasbon wordt uitgegeven door een kredietinstelling (bijvoorbeeld een bank). Financiële instellingen bieden kasbons met verschillende looptijden aan. Populaire looptijden zijn 18 maanden, drie en vijf jaar. In feite bestaat er niet zo’n groot verschil tussen een kasbon en een obligatie. Kasbons worden uitsluitend door financiële instellingen uitgegeven en dat op een doorlopende manier. Dat laatste in tegenstelling tot obligaties waarop je slechts gedurende een beperkte emissieperiode kan intekenen. Kasbons zijn minder vlot verhandelbaar dan obligaties. ‘Kasbons en staatsbons zou ik mijden zolang de rentetarieven zo laag zijn. Ze bieden amper meer rente dan de spaarrekening en je moet je geld voor jaren vastzetten. Ze zijn alleen interessant voor de emittent’, zegt Pierre Huylenbroeck. OBLIGATIES ‘Koop geen obligaties die een zielige rente bieden’, vertelt Pierre Huylenbroeck. Een obligatie is een schuldbekentenis die betrekking heeft op een geldlening tegen een vooraf bepaalde, veelal vaste jaarlijkse rente en looptijd. Als houder van een obligatie ben je dus de schuldeiser, de emittent (debiteur of geldlener) is de schuldenaar. Vooral de overheid is een belangrijke emittent van obligatieleningen.
Pierre Huylenbroeck dalen. Hoe langer de restlooptijd van uw obligatie, des te sterker deze koersbeweging zal spelen. De terugbetalingsprijs van een obligatie is evenwel bepaald bij de uitgifte. De tussentijdse koersstijgingen (of dalingen) realiseer je dan ook alleen wanneer je de obligatie verkoopt voor de eindvervaldag.
'Dat Belgen niet sparen, is een belangrijke oorzaak voor de stijgende verzuring en onverdraagzaamheid in dit land. De mensen voelen dat ze aan het verarmen zijn.’ Stel dat je aan het begin staat van een periode van rentedaling, kies dan voor langlopende obligaties, zodat je de hoge rente voor lange tijd kan vastleggen en zo de kapitaalmeerwaarde kan maximaliseren. Bij het begin van een periode van rentestijging kan je beter kiezen voor obligaties met een kortere looptijd. PENSIOENSPAARFONDSEN ‘Zo’n drie miljoen Belgen doen aan individueel pensioensparen’, weet Pierre Huylenbroeck. ‘Ongeveer de helft doet dat via pensioenspaarverzekeringen, de andere helft doet aan pensioensparen.’
Als tijdens de looptijd op de markt de rentevoorwaarden wijzigen, dan heeft dit een invloed op de prijsvorming van uw obligatie. Dat merkt u als u uw obligatie voor de eindvervaldag wil verhandelen.
Overigens is een pensioenspaarfonds niet hetzelfde als een pensioenfonds. Als individu kan je sparen via een pensioenspaarfonds. Als werknemer kan je genieten van een door uw werkgever aangeboden pensioenfonds.
De basisregels zijn hier dat als de marktrente daalt, de waarde van je obligatie stijgt. En omgekeerd: als de marktrente stijgt, dan zal de waarde van uw obligatie
‘Indien u jaarlijks maximaal 940 euro stort in een pensioenspaarfonds, kan je daar 30 procent fiscaal van recupereren. Dat plafond van 940 euro geldt tot 2018.
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
31
Investeren in fysiek goud en zilver is investeren in nvesteren in uw toekomst. Investeren in
ysiek goud en zilver fysiek goud en zilver investeren is investeren n uw toekomst. in uw toekomst.
THE H TOUSE HE HOUSE
& SILVER GOLD &GOLD SILVER
www.the-house.be www.the-house.be
Investeren in fysiek goud en zi is investeren in uw toekomst.
Het vertrouwen in financiĂŤle instellingen en politieke overheden is zoek.
financiĂŤle en politieke is zoek. www.thesilverhouse.be Het vertrouwen Beleggers in kiezen steedsinstellingen meer voor tastbare zaken.overheden Zo komt goud &
ww.thesilverhouse.be
Beleggers meerdie voor zaken.heeft Zo ingenomen. komt goud & zilver kiezen opnieuwsteeds op de plaats het tastbare eeuwen geleden Het is eenop begeerd bezit die in onzekere tijden,geleden een veilige haven. de plaats het eeuwen heeft ingenomen. BrusselHESt-Niklaas Gent zilver opnieuw OUSE Het is Geef een begeerd bezit in wat onzekere tijden, een veilige haven. sselHESt-Niklaas Gent OUSE nu uw portefeuille meer stabiliteit en koop goud & zilver.
T
T
H
H GOLD & SILVER
GOLD & SILVER
Geef nu uw portefeuille wat meer stabiliteit en koop goud & zilver.
THE HOUSE
GOLD & SILVER www.the-house.be
ALTERNATIEVE FINANCIËLE PRODUCTEN
Over de voorbije 25 jaar, sinds hun ontstaan in 1989, brachten pensioenspaarfondsen jaarlijks gemiddeld bijna 7 procent op, de fiscale stimulans van het pensioensparen is echt een geschenk voor de spaarders’, aldus Pierre Huylenbroeck. VERZEKERINGEN: TAK21 – TAK23 In de Europese Unie bestaan een hele reeks verzekeringsproducten. Om deze een uniforme naam te geven werd gekozen voor een indeling in ‘takken.’ Een tak21-verzekering gaat over een levensverzekering, een verzekeringsbon of een verzekeringsrekening. Opgepast: een levensverzekering is geen verzekering tegen overlijden (dat is een overlijdensverzekering). ‘Een levensverzekering dekt dus geen risico, maar is een vorm van sparen met gewaarborgd rendement (bij tak21). Tak21 is een uiterst defensief product’, zegt Pierre Huylenbroeck. Een tak23-verzekering is een individuele levensverzekering waarvan het rendement afhangt van een beursgenoteerd beleggingsfonds dat aan de verzekering is gelinkt. Dat beleggingsfonds kan investeren in aandelen, obligaties, vastgoed of andere beleggingen. De opbrengst is onzeker. Voorts keren banken en verzekeraars geen winstdeelname uit op tak23. ‘Tak21 en tak23 zijn producten die mee-evolueren met de rente. Ze gaan nu dus mee naar beneden en
zijn daarom absoluut niet interessant’, vindt Pierre Huylenbroeck. Een levensverzekeringscontract is wel een ideaal product voor vermogensoverdracht. Als de verzekerde sterft, komt een einde aan het contract en wordt het ‘gespaarde geld’ uitbetaald aan de begunstigde.
'We zijn betere beleggers in vastgoed dan in aandelen, simpelweg omdat we een huis niet zomaar kunnen verkopen en omdat we niet elke dag de prijs kennen.'
VASTGOED Belgen zijn een volk van huiseigenaars. 'Dat is een goede zaak', meent Huylenbroeck. 'Dankzij een eigen woning groeit de waarde tenminste voor dit deel van ons vermogen. We zijn betere beleggers in vastgoed dan in aandelen, simpelweg omdat we een huis niet zomaar kunnen verkopen en omdat we niet elke dag de prijs kennen. We zijn dus emotioneel amper betrokken bij het beheer van ons vastgoed. We houden er ons niet mee bezig. Moesten we aandelen benaderen zoals vastgoed, dan zou de beurs ons wel degelijk een appeltje voor de dorst kunnen bieden.'
Het is niet al goud wat blinkt ‘Goud heeft een prijs, maar creëert zelf geen waarde. Men zegt dit omdat goud niet rendeert. Het ligt te blinken, maar brengt geen dividenden op’, vertelt Michaël Van Droogenbroeck. Toch trekt de zwakke economische groei beleggers momenteel al maanden naar het glanzende edelmetaal. Uw beleggingsportefeuille diversifiëren is belangrijk en meestal wordt dan geadviseerd om een klein beetje goud aan te houden: zo’n 5 procent. De goudprijs haalt inmiddels zo’n 1.300,88 dollar per troy ounce (31,1 gram) en daarmee werd de grens van 1.300 dollar voor het eerst sinds eind januari 2015 doorbroken. Begin dit jaar stond de prijs nog op circa 1060 dollar. De opmars van goud wordt door analisten in verband gebracht met de dalende waarde van de dollar ten opzichte van bijvoorbeeld de euro. De Amerikaanse munt heeft de afgelopen tijd aan waarde ingeboet, omdat de Federal Reserve (FED) liet weten dat de rente slechts mondjesmaat zal worden verhoogd. De economische groei is immers nog te zwak. Goud is ‘dood kapitaal’ en de goudprijs is een speelbal van onze emoties. Goud heeft een psychologische waarde, deze van rust in een wereld vol onvoorspelbare financiële ontwikkelingen. Als eeuwige blijver is het de
34
favoriet van mensen die vrezen dat de wereld vergaat. Goud biedt houvast. Goud is ook een stukje ‘consumptiegoed’, want in bepaalde culturen spaart men in goud, met name in juwelen. Er is een stabiele vraag van de juwelensector, vooral in sleutelmarkten zoals India en China en de Arabische landen. Voorts zijn de bestaande goudmijnen verouderd en deze produceren elk jaar minder. Toch wordt jaarlijks zo’n 3.000 ton ‘vers’ goud opgedolven. En een dergelijk aanbod is een niet te onderschatten obstakel voor de prijs. GRONDSTOFKOERS Goud doet het momenteel dus goed, grondstoffen in het algemeen niet zo echt. Commodities is de verzamelnaam voor alle natuurlijke bronnen die worden gebruikt in industriële en andere sectoren, zoals landbouw (granen, katoen, koffie, cacao … ), energie (olie, gas), de houtsector, de metaalsector (platina, goud, koper …),
ALTERNATIEVE FINANCIËLE PRODUCTEN
enz … Al deze grondstoffen verschillen zodanig van aard dat je ze niet onder een paraplu kan steken. Voor de particulier bestaan er trackers (ETF’s, Exchange-Traded Funds) die indexen volgen die een weerspiegeling zijn van de termijncontracten op grondstoffen. Deze trackers maken bijna allemaal gebruik van synthetische replicatie, en hebben de grondstoffen niet zelf in bezit. Voorts bestaan er ook ETC’s (Exchange-Traded Commodities), obligaties met een nulcoupon die eveneens de koers van de grondstoffen volgen. Deze ETC’s voldoen niet aan de Europese fondsenrichtlijnen, want het wisselkoersrisico is niet gedekt. Tot slot heb je ETN’s (Exchange-Traded Notes) of certificaten, ongedekte schuldinstrumenten. ETN’s zijn er alleen voor ervaren beleggers. Een particulier kan ook in grondstoffen beleggen via fondsen die in bedrijven participeren die actief zijn in de grondstoffensector. De bekendste ‘grondstoffen’-goeroe is financieel analist Jim Rogers, destijds met George Soros oprichter van het Quantum Fund. Jim Rogers zegt dat de beste investering over tijd een investering is in commodities. Zijn redenering is simpel: meer welvaart in de wereld zorgt voor meer vraag en dat terwijl voor een aantal grondstoffen het aanbod op de planeet aarde ongetwijfeld beperkt is (en blijft). Traditioneel worden grondstoffen genoemd om hun diversificatiekwaliteiten. Zo leveren ze winst terwijl andere beleggerscategorieën in het rood gaan. Toch verloren de grondstoffenfondsen over een periode van vijf jaar echter gemiddeld 10 procent per jaar.
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Simpelweg omdat de financiële crisis een enorme rem zette op de economische groei wereldwijd. Inmiddels stijgen deze fondsen terug lichtjes.
‘Goud heeft een psychologische waarde, die van rust in een wereld vol onvoorspelbare financiële ontwikkelingen.’
LITHIUM Voorts zijn er bepaalde grondstoffen die de aandacht trekken omdat je voelt dat er een schaarste zal ontstaan. Zo ervaart de grondstoffenmarkt het Tesla-effect, omdat Tesla en andere fabrikanten van elektrische auto's het zeldzame metaal lithium gebruiken voor hun batterijen. De prijs voor het metaal steeg in de eerste drie maanden van het jaar met 47 procent. Volgens The Wall Street Journal kan de vraag naar lithium tegen 2025 verdrievoudigen. Gaan de weinige lithiummijnen op aarde, zoals in Noord-Chili, de stijgende vraag aankunnen? Een goede vinger aan de pols bij het investeren in grondstoffen is de Baltic Dry-index, de graadmeter die de vrachttarieven voor grondstoffen volgt en zodoende een goede indicator is voor wat zich in de globale economie afspeelt. Als de vrachttarieven zakken, wil dat zeggen dat de wereldeconomie aan het vertragen is en dat de grondstoffenhausse weldra voorbij is.
35
‘IK ZIE MIJ OP EEN TRACTOR IN EEN WIJNGAARD IN PIËMONT’ 36
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
Michaël Van Droogenbroeck heeft naast aandelen, nog een passie: Italiaanse wijnen, vooral dan die uit Piëmont. ‘Ik zie me daar wel rondrijden op mijn tractor in een wijngaard’, klinkt het. Maar dan meteen realistisch: ‘als ik de Lotto win of een fortuin verdien met mijn aandelen.’ (lacht) Investeren in een passie. Waarom niet? Brengen oude auto’s, horloges, schilderijen en topwijnen geld op? ‘Ik wil met de tijd wel een mooie wijnkelder opbouwen, maar niet zozeer voor het rendement. Wel om later te kunnen genieten van een goed glas wijn’, antwoordt Michaël Van Droogenbroeck.
zonder dat er vragen worden gesteld. Dat heeft allemaal zijn invloed op de prijzen van luxe- en verzamelproducten.’
‘Een eigen wijngaard, dat zou van mij dan ook een ondernemer maken.’
Michaël Van Droogenbroeck houdt van Italië en mocht hij kapitaalkrachtig zijn, dan zou hij er graag een stukje wijndomein kopen. Het liefst wil hij investeren in een wijndomein in Piëmont – Piemonte in het Italiaans – de regio in het noordwesten van Italië met als centrale stad Turijn.
‘Als u wil investeren in zaken zoals kunst, oldtimers, wijn … dan hebt u daar een grote kennis voor nodig. Voorts moet u beseffen dat er qua waardevastheid een grote onvoorspelbaarheid is. Bepaalde trends kunnen spelen, er is bij verzamelaars ook sprake van speculatie, of u de herkomst van iets al dan niet controleren … Kortom, u weet niet of u later effectief een meerwaarde gaat realiseren.’ LUXEPRODUCTEN
Zo geeft Michäel het voorbeeld van de ineenstorting van de Franse wijnen toen de Chinezen zich plots moesten houden aan strenge anti-corruptieregels en ze elkaar geen dure cadeaus meer mochten geven. ‘Ook het zwart geld-circuit wordt nu overal aangepakt. Het bankbiljet van 500 euro gaat verdwijnen. Je kan geen duizenden euro’s cash uitgeven SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
‘Ik heb ooit een oude Vespa gekocht, met de bedoeling om die te restaureren en mijn kluswerk dan te verzilveren, maar ik ben zelf niet erg handig. Dus dat is geen echt succes geworden.’
Piëmont wordt samen in een adem met Toscane genoemd als het gaat over de beste wijnen uit Italië. De streek is daarbij vooral gekend om de rode wijnen van de Nebbiolo-druif, waarvan de bekendste de Barolo en Barbaresco zijn. ‘Ik zou er dan gaan wonen en werken. En met mijn tractor door de wijngaarden rijden.’ ‘Een eigen wijngaard, dat zou van mij dan ook een ondernemer maken’, zegt Michaël. ‘Ik heb voor ondernemers veel respect. Ik ben jaloers op mensen die een idee hebben en daar voluit voor gaan. Ze nemen een financieel risico, maar geloven in zichzelf en bouwen dan vanuit het niets een mooi bedrijf op. Dat vind ik indrukwekkend, maar zelf zou ik het niet durven.’ 37
Belgen verzot op bakstenen Vastgoed is een waardevaste investering. De extreem lage rente gecombineerd met een gecorrigeerd prijsniveau zorgt dat appartementen, huizen en villa’s opnieuw als ‘koopwaardig’ worden beschouwd. ‘De tijd van grote meerwaarden bij verkoop is wel voorbij’, zegt Xavier Carbonez van Investimmo, de community van vastgoedbeleggers. ‘Elke dertig jaar wordt de hele wereld verkocht.’ De Belg doet het niet slecht met zijn baksteen in de maag. Wij zijn wereldwijd één van de weinige landen waar zoveel mensen eigenaar zijn van hun woning of appartement. Belgen beleggen letterlijk in hun huis, want door te blijven huren spaart men nooit evenveel bijeen. Bij de aankoop van een onroerend goed mag u nooit vergeten dat u op dat moment reeds uw later te realiseren winst gaat maken. Daarom moet u hard onderhandelen. Vooral in een afkoelende vastgoedmarkt kan u ‘koopjes’ doen. In vastgoed is de belangrijkste regel: locatie, locatie en nog eens locatie. Lees ook goed het aankoopcontract en laat alle mondelinge beloftes vastleggen op papier. ‘Tot 75 procent van de Belgen is eigenaar van zijn eigen woonst. Daarmee zitten we in Europa in de kopgroep’, weet vastgoedspecialist Xavier Carbonez. Hij heeft net een veelzeggende tweet geplaatst over de waanzinnige vastgoedprijzen in Londen. Studenten ‘staken’ omdat de kotprijzen er duurder zijn dan een verblijf in een viersterrenhotel. Hoe kan men in zo’n markt nog eigenaar worden? Xavier Carbonez schreef als journalist jarenlang over vastgoed voor Trends en de krant De Tijd, waar hij ook het magazine Netto coördineerde. Hij is nu oprichter van het vastgoedplatform Investimmo.be waarmee hij een community van vastgoedbeleggers wil creëren. Investimmo is een jonge start-up die deel uitmaakt van Bryo, het startersnetwerk van Voka. ‘U kan via de site gratis uw eigen vastgoedportefeuille beheren en een rendementstest uitvoeren op uw vastgoed.’ LOZE BELOFTES Investimmo bouwt nu aan een database over vastgoed. ‘Waar haalt u de beste rendementen, waar is er veel leegstand, wat zijn de gangbare huurprijzen in een bepaalde buurt’, op die vragen willen we met de website antwoorden geven. ‘Investeren in vastgoed is uw huiswerk doen. Men ziet soms nieuwbouwprojecten 38
waar ontwikkelaars rendementen beloven waarvan u achterover valt. Daar is allemaal geen controle op. U moet dat dus zelf inschatten en berekenen.’ Voor Xavier Carbonez is het duidelijk dat de Belgische vastgoedmarkt na enkele jaren van oververhitting terug is gestabiliseerd. De overwaarderingen krijgen een correctie. ‘Er zijn de gevolgen van de financiële crisis, de woonbonus dooft uit, de regering Di Rupo heeft de villa-vennootschappen aangepakt, de regelgeving inzake energienormen is verstrengd, … allemaal factoren die de woningprijzen laten dalen tot op een gezond niveau. De tijd van grote meerwaarden bij een verkoop is voorbij.’ Bij verhuur moet u ook rekening houden met de kleine huurdersmarkt. ‘Omdat er zoveel Belgen eigenaar zijn van hun woonst, moet men het doen met de rest, minus alle sociale huurders die door de overheid worden geholpen. Screen dus uw huurders want de realiteit is bikkelhard. Als er geen maandelijkse huur binnenkomt, is dat een enorme aanslag op je rendement. De meest gestelde vraag bij de verhuurdersorganisatie Verenigde Eigenaars is: mijn huurder betaalt niet. Wat kan ik doen?’ ‘U moet uw vastgoed zelf actief beheren en de gratis tools op onze website helpen u daarbij. Alles zelf opvolgen, zorgt voor zo weinig mogelijk tussenpersonen. Als u een netto-rendement haalt van 3,5 procent dan hebt u niet veel marge om een deel aan de vingers te laten kleven van rentmeesters, makelaars, verhuurkantoren …’, aldus Xavier Carbonez. VERGELIJKEN Ook Frédéric Vandenhende startte met een vastgoedwebsite. Op Investr.be kan u de prijs van panden onderling met elkaar vergelijken. Zo bent u beter voorbereid tijdens de onderhandelingen met een makelaar. ‘Iemand investeert in vastgoed omwille van drie redenen: 1. een meerwaarde bij een latere verkoop, 2. een fiscaal rendement als u met een hypotheeklening
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
werkt, 3. voor de huuropbrengsten’, vertelt Frédéric. ‘Het is belangrijk dat je op basis van vastgoeddata een goede analyse maakt over de te verwachten opbrengst.’
Xavier Carbonez
Ook hier is de informatie op Investr.be vrij toegankelijk. De makelaars die huizen op het platform willen plaatsen, moeten daar wel voor betalen. ‘Vastgoed is een manier van beleggen waar men met minder middelen toch meer kan doen. Men kan immers lenen en dit als financiële hefboom gebruiken. Op voorwaarde dat u uw huiswerk maakt.’ GROND OPTIMAAL BENUTTEN Philippe Janssens is de oprichter van het Antwerpse studiebureau Stadim en geldt al decennialang als dé expert van de Belgische woningmarkt. Zijn tips: ‘de kunst is om het maximum uit de grond te halen. Als ik hoor van een bedrijfspand van 1.500 m² op een terrein van 5.000 m², dan is mijn eerste reflex: daar kan nog 1.000 m² bij worden gebouwd zonder extra grondkosten. U moet grond optimaal benutten, wat niet noodzakelijk wil zeggen dat er meer stenen nodig zijn. Zorg voor een goed evenwicht en haal meer rendement uit een grondoppervlakte. Dat moet de basisreflex zijn van iedere belegger.’
‘In vastgoed is de belangrijkste regel: locatie, locatie en nog eens locatie.’
‘Voorts geldt natuurlijk het klassieke advies uit de beleggerswereld ook voor vastgoed: beleg in wat u kent. Investeer niet in appartementen aan de andere kant van het land. Koopt u een appartement, kijk dan ook de situatie na van de mede-eigenaars. Is daar een bereidheid om bijvoorbeeld werken uit te voeren die het gebouw nodig heeft, anders komt u in een neerwaartse spiraal terecht.’ Wat Janssens zou afraden, is vastgoed waar u niet de échte eigenaar van bent. ‘Die reclame over studenten-, hotel- of verzorgingsvastgoed is volledig overroepen. U verwerft alleen de rechten op een individuele kamer waarover u niets te zeggen hebt. Op die manier belegt u in een exploitatie, niet in vastgoed. U bent afhankelijk van die exploitatie en als de kwaliteit ervan achteruit gaat, kan u daar niets tegen doen.’ Tot slot: als u onvoldoende middelen hebt, kan u altijd in onroerend goed investeren via vastgoedfondsen, zonder de beslommeringen die een eigenaar heeft. Er zijn fondsen die investeren in retailpanden, kantoren, magazijnen, rusthuizen … Het rendement van dergelijke fondsen bedraagt jaarlijks tussen de 2 en de 4 procent. SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
39
wanneer? Woensdag 21 september 2016 van 9.00 tot 17.00 uur locatie? ALM Berchem, Filip Williotstraat 9, 2600 Antwerpen
www.crowdfundingcongres.be
Crowdfunding maakt ondernemersdromen waar en is vandaag de dag ‘serious business’! Daarom organiseren Voka, het Vlaams netwerk voor ondernemers, en Douw & Koren op 21 september 2016 het allereerste Vlaamse crowdfundingcongres.
wat kan je van deze dag verwachten? • Hoe kies je een crowdfundingplatform? • Crowdfunding als deel van de investeringsmix. • Crowdfunding als start van je onderneming. • Fiscaliteit en juridische aspecten van crowdfunding. • Ontmoet investeerders. • Ontmoet de crowdfundingplatforms. • … PrijS 295 euro (excl. btw) Early Bird: 195 euro (excl.btw) tot 31 juli 2016 Recupereer een deel van de kosten via www.kmo-portefeuille.be inSchrijven en Meer inFo www.crowdfundingcongres.be of victoria.smet@voka.be
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
‘Bij crowdfunding ziet u wat er met uw geld wordt gedaan’ Het onafhankelijke crowdfunding adviesbureau Douw&Koren uit Amsterdam stelt vast dat de crowdfundingmarkt jaarlijks verdubbelt in omvang. ‘In Nederland werd in 2015 in totaal 128 miljoen euro opgehaald, in België ging het vorig jaar om 10,2 miljoen euro. Het fijne van crowdfunding is dat we zien wat er met ons geld allemaal wordt gedaan’, vertelt expert Simon Douw. Een mooi voorbeeld van de kracht van crowdfunding in België is het reward-project van de Brugse brouwerij De Halve Maan die eind 2015 geld inzamelde voor een 3,2 kilometer lange ondergrondse bierleiding van de oude brouwerij in het centrum naar de productiesite aan de stadsrand. De deelnemers hadden de keuze uit drie formules: een Gold Membership, voor een bedrag van 7.500 euro kreeg de deelnemer een biertegoed van 1 flesje Brugse Zot 33 cl per dag, voor de rest van zijn leven. Een Silver Membership (800 euro) was goed voor een biertegoed van 24×33 cl Brugse Zot per jaar, voor de rest van het leven. Tot slot een Bronze Membership (220 euro) leverde op elke verjaardag 1 gratis geschenkverpakking van 75 cl Brugse Zot. In totaal tekenden 394 mensen in en verzamelde de brouwerij 300.000 euro. Voortaan krijgen eenentwintig mensen voor de rest van hun leven elke dag een Brugse Zot. Voor de brouwerij was het project een enorme publiciteitsstunt met wereldwijd grote media-aandacht. SOORTEN CROWDFUNDING Het project van De Halve Maan maakt duidelijk dat crowdfunding voor ondernemers een interessante manier is geworden om bedrijfskapitaal te verzamelen. ‘Er zijn vier soorten crowdfunding: lending (geld uitlenen), equity (financieel participeren als aandeelhouder), reward (iets krijgen) en donation (schenken)’, legt Simon Douw uit. Douw&Koren is sinds 2011 een crowdfundingagency en opereert onafhankelijk van alle crowdfundingplatforms. Met een team van tien mensen verstrekken ze advies aan overheden en ondernemers over de crowdfundingmarkt en delen ze hun kennis via trainingen, workshops, lezingen en publicaties. ‘Zo waren we reeds te gast bij een aantal Kamers van Koophandel. We begeleiden ook zaakvoerders die starten met een crowdfundingcampagne’, vertelt Simon Douw. SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Simon Douw
De crowdfundingmarkt blijft exponentieel groeien. België heeft een twintigtal platformen, in Nederland zijn er inmiddels zo’n 140. Simon Douw: ‘In 2015 werd in Nederland met crowdfunding 128 euro miljoen opgehaald. In België heeft het wat langer geduurd voor crowdfunding bekend werd, maar we zien nu wel dat het bijtrekt.’ De bekendste platformen in ons land zijn: MyMicroInvest.com, Ulule.be, LookandFin.com, Bolero-Crowdfunding.be, Finicrowd.be en Socrowd.be. Crowdfunding creëert een directe relatie tussen investeerders en de te financieren projecten. De formule met een lening is de dominante vorm van crowdfunding en in Nederland wordt hiermee gemiddeld 36.000 euro per project opgehaald. Zijn het projecten van ondernemingen dan ligt dit gemiddelde zelfs op 90.000 euro. Het gaat dus al lang niet meer over ‘hobby’-projecten. ‘We hebben net de crowdfunding gehad van Peerby.com een platform voor mensen die spullen aan elkaar willen uitlenen. Op een week tijd werd er 2 miljoen euro opgehaald voor de internationele expansie van dit internetbedrijf’, weet Simon Douw. Een regulering (en toezicht) van de crowdfundingmarkt dringt zich op en ondernemers en investeerders moeten altijd risicobewust zijn. ‘In feite gelden voor 41
mAARt 2016
Een maandelijkse uitgave (behalve in augustus) van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland
Sinds de Rode Duivels Rombouts-koffie drinken, blijven ze scoren Werken met zin door een goede loopbaanbegeleiding Vastgoedreus CBRE heeft Antwerpen als thuishaven
ONDERNEMERS. wordt gelezen door zowel mannen als vrouwen, in de leeftijdsklasse van 35 tot 64 jaar. ONDERNEMERS. brengt interviews en reportages die inspelen op de sociaaleconomische actualiteit.
Jaargang 17, nr 5 / Afgiftekantoor: Antwerpen X - P 706333
Overal ter wereld eet u Wase zeevruchten
Jaargang 17, nr 3 / Afgiftekantoor: Antwerpen X - P 706333
ZET UW BEDRIJF IN DE KIJKER.
MEI 2016
Een maandelijkse uitgave (behalve in juli) van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland
Vorsselmans is specialist in aluminium ramen en gevels Onderzoeksgroep EMAT behoort tot wereldtop binnen de elektronenmicroscopie
WAAROM ADVERTEREN? De regio Antwerpen-Waasland is met
24 %
van het bbp dé economische groeipool van Vlaanderen
ONDERNEMERS. is het meest gelezen zakenblad voor onder meer Trends, Knack, De Standaard en De Tijd (volgens de Kaderledenstudie van 2015)
VE & COMPETITIE E UITGEBREID IEADVERTENT EDEN MOGELIJKH CONTACTEER Marco Nagels T 03 232 22 19 F 03 233 64 42 marco.nagels@voka.be
maandelijks bereik van
15.000
koopkrachtige beslissingsnemers
58 % van de lezers behoort tot het topmanagement
74 % van de lezers leest ONDERNEMERS. regelmatig en intensief
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
crowdfunding ook de algemene beleggingsregels: investeer met vermogen dat u kan missen, zorg ook voor een spreiding over projecten, onderzoek welk platform u het best kan vertrouwen en gebruiken, en kies het juiste financiële model: lenen of participeren in aandelen.’
mogelijke funders en hoe sterk is uw band met hen? Deel uw netwerk op in intimi, netwerk en crowd. Met andere woorden in groepen potentiele funders waarmee je een sterke, zwakke of nog geen band hebt. Start bij de mensen die dichtbij staan.’
‘Het grote onderscheid met beleggen op de beurs is dat er niemand tussen u en de zaakvoerder(s) staat. Dat is ook het success van crowdfunding. Mensen willen meer verbinding hebben met waar hun geld naar toe gaat. Naast het rendement is het ook boeiend om te volgen hoe een project evolueert.’
‘Twee: benader iedereen uit uw netwerk persoonlijk. Het ontbreken van persoonlijk contact kan een negatief effect hebben op de snelheid en hoogte van de bijdragen van funders. Een slecht voorbeeld is het versturen van een algemene mail naar uw netwerk. Drie: ga op zoek naar bedrijven en organisaties die inhoudelijk goed passen bij uw project Bedrijven en organisaties zijn geïnteresseerd als uw project aansluit bij hun (marketing)doelen of imago’, besluit Simon Douw.
Simon Douw geeft alvast drie praktische tips voor een succesvolle crowdfundingcampagne: ‘Eén: breng eerst uw netwerk in kaart. Wie zijn uw
CROWDLENDING EN CROWDEQUITY Slim investeren is diversifiëren. Investeren via financiële crowdfunding (equity of lending) past perfect binnen een gezonde beleggingsportefeuille. Dankzij crowdfundingplatformen krijgt vandaag iedereen de mogelijkheid om mee te investeren in jonge bedrijven, terwijl dit vroeger veel minder toegankelijk was. Bovendien investeer je in jonge bedrijven en ondersteun je dus de reële economie! Bij crowdlending geeft u een lening aan een onderneming tegen een vaste rentevoet die, afhankelijk van de onderneming, tussen de 6 % en de 12 % schommelt. Deze intrest wordt maandelijks of op kwartaalbasis betaald. Bij sommige projecten wordt de oorspronkelijke investering op het einde van de looptijd terugbetaald, terwijl andere projecten ervoor zullen kiezen om vanaf de eerste maand een deel van de investering terug te betalen. Voor projecten tot 100.000 euro kan u tot 5.000 euro per project investeren, voor projecten vanaf 100.000 tot 300.000 euro mag u maximaal 1.000 euro investeren. Maar u kan vaak al beginnen vanaf een minimale investering van 25 euro. Interessante platformen zijn Bolero-crowdfunding en Look&Fin. WAARDESTIJGING
Bij CrowdEquity, koopt u aandelen van de onderneming. Vaak zijn dit SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
jongere bedrijven die een eerste keer externen laten toetreden tot het kapitaal. Crowdinvesteerders kunnen dus zeer vroeg instappen in het kapitaal van deze bedrijven en genieten zo misschien snel van een waardestijging ervan. Dit was vroeger enkel toegelaten voor geaccrediteerde investeerders (lees de superrijken), maar dankzij crowdfunding staan deze opportuniteiten voor iedereen open. Vaak kan u al vanaf 25 euro medeeigenaar worden van een innovatieve start-up. In een bedrijf dat maximaal 100.000 euro wil ophalen, kan u als investeerder tot 5.000 euro investeren, ligt het maximale bedrag tussen de 100.000 en de 300.000 euro, dan is dat maximum bedrag beperkt tot 1.000 euro per investeerder. Interessante platformen om in het oog te houden zijn: Bolerocrowdfunding en Mymicroinvest. Als we even naar enkele internationale platformen kijken met ambities in België, dan zijn Seedrs (UK-based) en Companisto (DE-based) zeker in het oog te houden. OVER DE PLATFORMEN
MyMicroinvest: Via dit platform investeren zowel crowdinvesteerders als professionele investeerders (Business Angels, VC's, ...) naast elkaar, aan dezelfde financiële voorwaarden, in jonge bedrijven met groeipotentieel. MyMicroInvest is momenteel het enige platform dat een door de FSMA gereguleerde
campagne kan aanbieden, doordat ze hun expertise aanbieden in het opstellen van een prospectus. Daardoor kan er per campagne ook méér opgehaald worden dan via andere platformen, wat voor sterk groeiende bedrijven natuurlijk heel interessant is. Bolero Crowdfunding: Hiermee kunnen ondernemers geld ophalen bij het grote publiek door uitgifte van aandelen of obligaties. Hierbij is het belangrijk dat investeerders weten wat ze doen en wordt een sterke focus gelegd op educatie van investeerders. Het is momenteel het enige platform in België waar een kennis- en ervaringstest wordt afgelegd van alle investeerders alvorens ze gaan investeren. Dat vermijdt potentiële teleurstellingen achteraf. Het kostenplaatje van het platform zit ook aan de lage kant in vergelijking met gelijkaardige platformen. Investeerders kunnen zonder (transactie)kosten investeren. Look&Fin: Dit platform is de marktleider voor crowdfunding via leningen. Het platform biedt de mogelijkheid aan groeiende kmo’s rechtstreeks geld te lenen bij particulieren. De leningen met een looptijd van 6 tot 60 maanden worden via vaste maandelijkse aflossingen terugbetaald tegen een rentevoet van 6 tot 12 %. Look&Fin doet een zeer strenge selectie en geeft een duidelijke risicoscore aan de verschillende projecten.
43
‘Niet alleen financieel, maar ook tijd, kennis en netwerk in een start-up investeren’ U kan ook investeren in andere mensen, ondernemers die een droom en passie hebben en hiervoor kapitaal zoeken. Omdat dit vaak een risicovol avontuur is kan de opbrengst heel interessant zijn. ‘We verwachten toch wel een minimum return van minstens 30 à 35 procent’, vertelt business angel Anthony Brenninkmeijer. Anthony Brenninkmeijer legt uit hoe ondernemers aan geld kunnen geraken als banken niet willen meewerken. ‘Allereerst hebt u de drie F’s: geld van Friends, Family & Fools. Vervolgens kan u aankloppen bij business angels, voor bedragen tussen 50.000 tot 1,5 miljoen euro, dan hebt u de venture capitalists, voor 1 tot 3 à 4 miljoen euro, en als u echt vele miljoenen nodig hebt, is er de ‘private equity-sector.’ Anthony Brenninkmeijer
Zelf is Anthony Brenninkmeijer al enkele jaren business angel. ‘De meesten worden business angel omdat ze graag een deel van hun geld en tijd willen investeren in startende bedrijven’, legt hij uit. ‘Ik ben altijd op zoek geweest naar andere ondernemers om eventueel mee samen te werken.’ BAN VLAANDEREN Vier jaar geleden sloot hij zich aan bij het Business Angels Network in Vlaanderen (BAN), een netwerk van zo’n 300 investeerders, waarvan er een 200-tal actief participeren in diverse projecten. ‘Per maand zijn er een twaalftal dossiers die we bekijken. Dat zijn zo’n honderd dossiers op jaarbasis. Bij een vergadering zijn we met een groep van zo’n dertig personen, de afwezigen vragen meestal de dossiers op.’ Via BAN Vlaanderen kunnen ondernemers op die manier een heleboel potentiële investeerders bereiken. In de meeste gevallen kiezen Angels ervoor om samen in dossiers te investeren. Anthony Brenninkmeijer is altijd al een gepassioneerd ondernemer geweest en samenwerken met andere ondernemers in de functie van investeerder of bestuurder, geeft hem de mogelijkheid met meerdere projecten, in verschillende industrieën, tegelijkertijd bezig te zijn. ‘Door die diversificatie reduceer je ook uw investeringsrisico. Voorts zijn er altijd kruisbestuivingen mogelijk tussen bedrijven. Natuurlijk niet wat bedrijfsgeheimen betreft, maar wel inzake de managementaanpak, tips en tricks, lessen die je van elkaar hebt geleerd.’ Anthony Brenninkmeijer had een brede opleiding – MBA Solvay, hij studeerde in Engeland en Duitsland en werkte onder meer voor PwC (PricewaterhouseCoopers) – en heeft heel wat ervaring opgedaan in de meest uiteenlopende industrieën. Vooral start-ups met projecten rond innovatie en duurzaamheid trekken zijn aandacht. ‘Dat is door mijn achtergrond een specialiteit
44
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
geworden, maar dit wil zeker niet zeggen dat ik alleen in dergelijke projecten investeer. Ik ben een optimist en streef altijd naar een succesvol resultaat. Zolang ik kan zorgen voor een toegevoegde waarde, blijf ik mij voor een project inzetten.’ ‘Investeren als business angel wil immers zeggen dat u niet alleen geld ter beschikking stelt, maar ook uw tijd, kennis en netwerk, dit door bijvoorbeeld deel uit te maken van de raad van bestuur van het bedrijf waarin u investeert. Die jonge ondernemers zijn ook op zoek naar smart money, dus niet louter het financiële, ze hebben in het begin vaak behoefte aan begeleiding en ondersteuning.’ NIET ZONDER RISICO ‘Naast mijn eigen investeringen verleen ik ook zeer vaak advies voor andere investeringsdossiers. Mijn raad: begin niet te groot, maar kies een dossier waarin u kan aansluiten bij andere business angels die al eerder projecten hebben gedaan. Kijk als nieuweling dus eerst de kat uit de boom. In een netwerk van investeerders zoals Business Angels Vlaanderen leer je heel snel en veel over de plus- en minpunten die belangrijk zijn voor het succesvol structureren van een investering.’
'Investeren als business angel wil immers zeggen dat je niet alleen geld ter beschikking stelt, maar ook uw tijd, kennis en netwerk.'
‘Voorts kan u investeren door deel te nemen in een fonds dat in starters investeert. Ook met crowdfunding investeert u in starters, maar u bent in deze laatste gevallen meestal niet persoonlijk bekend bij de ondernemers en u hebt dus buiten uw financiële inbreng geen directe impact op het bedrijf.’ Om de kans op een goede investering te verhogen, somt Anthony Brenninkmeijer enkele belangrijke aandachtspunten op. ‘Maak goede afspraken en dit op alle gebieden. Zorg voor een evenwichtige aandeelhoudersovereenkomst en bespreek grondig alle clausules en hun impact. De samenwerking en verwachtingen tussen de partijen moeten schriftelijk worden vastgelegd. Er mag geen onevenwicht zijn, want dat gaat later een wrang gevoel geven. Goede afspraken leggen een sterke basis voor een samenwerking in vertrouwen.’ ‘Vergeet nooit: investeren in start-ups blijf altijd risicovol en u moet alle middelen inzetten om dit risico te beheren. Je moet controle kunnen hebben om belangrijke besluiten te beïnvloeden. Er moet vanaf het begin ook over worst case scenario’s worden nagedacht. Dat is niet altijd fijn om te doen.’ SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
‘Wees kieskeurig. U moet proberen een deal flow te hebben om projecten steeds beter te kunnen inschatten door ze onderling te vergelijken en tendensen te ontdekken. Zoek projecten waar u een toegevoegde waarde hebt. Begrijp de sector of industrie waarin u wil investeren. In die sector al een ruime ervaring hebben, is vaak het beste. Probeer te investeren in een NV, die vennootschapsvorm geeft een goede verhouding tussen investeerder en het bestuur. Bouw, als het kan een portfolio van bedrijven op. Dat reduceert het risico en maakt het geheel efficiënter. Verwacht geen inkomsten op korte termijn. Soms lukt dat wel, maar daar moet u niet van uitgaan.’ GEDULD Voor Anthony Brenninkmeijer is respect en wederzijds vertrouwen cruciaal voor een geslaagd zakelijk avontuur. ‘Een investering in een start-up is niet alleen een financiële transactie. Het is veel meer een menselijke zaak. Ondernemers zijn vaak zeer gedreven en soms ook eigenwijze mensen. Dat loopt niet altijd van een leien dakje. Er is geduld nodig, alsook regelmaat en discipline. Een gezonde houding voor elke onderneming is dat men de focus houdt op de creatie van equity waarde. U moet hiervoor ten alle tijden de ontwikkeling van de onderneming en haar succes op lange termijn steeds voor ogen houden en als ultieme doelstelling aanhouden.’ ‘Tot slot: denk bij de start ook al meteen na over de exit later. Wanneer en hoe gaat u uw investering verzilveren? Zonder dat dit weegt op het bedrijf. De startende ondernemer moet beseffen dat de aandeelhouders een return on investment willen. Ook de bedrijfsstrategie moet rekening houden met een exit. Dat geeft, onafhankelijk van of, hoe en wanneer een exit gerealiseerd wordt, ook gewoon een gezonde mindset, niet alleen voor de business angel, maar voor alle aandeelhouders. En ook voor het bedrijf zelf’, besluit Anthony Brenninkmeijer. 45
FISCALE VOORDELEN VOOR INVESTEERDERS IN START-UPS Start-ups zijn belangrijk voor een gezonde economie. De overheid voorziet daarom een taxshelter voor startende ondernemingen. ‘Natuurlijke personen worden fiscaal gestimuleerd om risicokapitaal te verschaffen aan startende ondernemingen’, vertelt fiscaal advocaat Jan Tuerlinckx. Starters geraken door de bankencrisis moeilijker aan kapitaal. Aan de andere kant brengen spaardeposito’s niets meer op voor een particuliere spaarder. De overheid stimuleert nu het contact tussen spaarder en starter. ‘Personen die deelnemen in het kapitaal van een startup genieten een rechtstreekse belastingvermindering. Een particulier mag tot 100.000 euro per jaar investeren. In totaal mag een onderneming 250.000 euro per jaar op deze manier ophalen. Indien men een participatie van meer dan 30 procent verwerft, dan is het deel boven de 30 procent uitgesloten van het voordeel van de taxshelter’, legt Jan Tuerlinckx uit. AANGIFTE
De natuurlijke persoon die een belastingvermindering wil krijgen voor zijn kapitaalinbreng in een start-up zal hiervan de nodige stukken in zijn aangifte moeten bijbrengen. ‘Hoe deze stukken er moeten uitzien werd recent geregeld bij het Koninklijk Besluit van 1 april 2016. De startup zal namelijk voor 31 maart van het jaar na het jaar van de verwerving van de aandelen een document moeten opstellen met: 1. Het bedrag dat recht geeft op de belastingvermindering,
46
2. Het tarief van de vermindering (30 of 45 procent), 3. De bevestiging dat de vennootschap aan alle voorwaarden voldoet. Nadien zal zij voor de vier daaropvolgende jaren voor 31 maart moeten bevestigen dat de natuurlijke persoon de aandelen nog steeds in zijn bezit heeft. Voor aandelen waarop in 2015 werd ingeschreven, is de termijn eenmalig verlengd tot 1 juni 2016.’
‘De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) heeft deze crowdfundingplatformen echter nog niet erkend, en dat maakt dat de gunstmaatregelen voorlopig ook nog niet gelden.’ ‘Particulieren die leningen geven aan start-ups zullen genieten van een belastingvrijstelling voor interesten van leningen aan starters. Dit moet gebeuren via crowdfundingplatformen. De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) heeft deze crowdfundingplatformen echter nog niet erkend, en dat maakt dat de gunstmaatregelen voorlopig ook nog niet gelden.’
PANDWETGEVING
‘Start-ups die personeel aannemen, genieten van 20 procent vermindering op de bedrijfsvoorheffing wanneer het gaat over een micro-onderneming. Andere kmo’s krijgen 10 procent vermindering.’ ‘Ondernemers zullen almaar vaker elkaar gaan financieren via leningen’, voorspelt Jan Tuerlinckx. ‘Om deze leningsvorm te stimuleren, heeft de wetgever reeds de hele pandwetgeving en zekerheidsstelling gewijzigd, deze wetgeving treedt pas in 2017 in werking. Bijvoorbeeld: als een ondernemer een wagen koopt en hiervoor een lening aangaat zal daar nu geen pand op worden gevestigd omdat die wagen dan letterlijk ‘in pand moet worden gegeven’ aan de leninggever. In de toekomst kan men een registerpand op de wagen vestigen (dit wordt ingeschreven vergelijkbaar met een hypotheek). De leningnemer zal als een goede huisvader over de wagen kunnen beschikken. In het geval dat de leningnemer zijn afbetalingsverplichtingen niet meer nakomt, zal de leninggever de wagen kunnen verkopen. Hierdoor heeft de financiële instelling een bijkomende zekerheid en kan de leningnemer de wagen toch gebruiken.’
Met de Winwinlening van PMV moedigt de Vlaamse overheid particulieren aan om een achtergestelde lening te verstrekken aan kmo's met een looptijd van acht jaar. Een kmo kan zo tot een bedrag van 200.000 euro aan winwinleningen aangaan, met een maximum van 50.000 euro per kredietgever. De kredietgever krijgt hiervoor een jaarlijkse belastingkorting van 2,5 % op het openstaande kapitaal van de Winwinlening. Als uw kredietnemer niet kan terugbetalen, kan u daarnaast 30 % van het verschuldigde bedrag terugkrijgen via een eenmalig belastingkrediet. Meer info via www.pmvz.eu/winwinlening
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
Kan kunst uw portemonnee redden? Kunst kan de wereld redden, zegt de cultuursector. Maar kan in deze financieel onzekere tijden kunst uw portemonnee redden? Is investeren in kunst wel zo lucratief als het lijkt? De totale kunstmarkt groeit nog steeds fors, wat de mogelijkheden omtrent beleggen in kunst doet toenemen. Het is een misvatting dat kunst en antiek altijd geld opleveren. De kunsthandel is een speculatieve markt en zeer conjunctuurgevoelig. Het is vooral een wereld van specialisten, net zoals investeringen in edelstenen, postzegels, munten, oosterse tapijten, muziekinstrumenten en andere verzamelobjecten. Scholing en een goede kennis van zaken zijn dan ook onmisbaar voor wie zich met succes wil toeleggen op het investeren in schilderijen en andere kunstobjecten.
Peter Bernaerts
‘Scholing en een goede kennis van zaken zijn onmisbaar voor wie zich met succes wil toeleggen op het investeren in schilderijen en andere kunstobjecten.’ Veilingmeester Peter Bernaerts is een tevreden man want de unieke dubbelzijdige pen- en penseeltekening van Pieter Paul Rubens die hij in een Antwerpse privécollectie ontdekte en begin mei werd geveild haalde een hamerprijs van 670.000 euro. De koper is Fernand Huts die de aankoop niet meteen ziet als een investering, maar blij is omdat het kunstwerk in Vlaanderen blijft. De tekening van een ruiter met tulband te paard had een richtprijs tussen 300.000 à 500.000 euro. Fernand Huts betaalde er, commissie inbegrepen, 817.000 euro voor. Peter Bernaerts: ‘Ik ben heel tevreden dat de tekening het dubbele gehaald heeft van de schatting. Had ik dat verwacht? Misschien eerlijk gezegd wel, zonder valse pretentie. De mooie stukken blijven altijd overeind.’ Maar wat is dan een mooi stuk? Hoe koop je kwaliteit? ‘Verzamelaars, handelaars, musea … iedereen is op zoek naar kwaliteit’, start Peter Bernaerts zijn analyse. ‘De esthetische kant van een kunstwerk, dat is iets louter persoonlijk. Iets kan u aanspreken, het is voor u mooi of niet mooi …’ SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
47
Peter Bernaerts
een Breughel op Tefaf, dan koop je hiermee meteen een garantie. Een kunstwerk moet uniek zijn. De high end user wil zich hiermee differentiëren van de anderen. Dat is de psychologie van de verzamelaar en de vaststelling dat kunst ook een statussymbool is.’ KUNST IS EMOTIE Tot slot: let op voor vervalsingen. ‘Met kunst is geld te verdienen en dat trekt malafide mensen aan. Er zijn ontelbare vervalsingen op de markt van Dali, Bacon, Miro, Walasse Ting, enz …’, waarschuwt Peter Bernaerts. Kunst is ook emotie, bewijst de aankoop van de Rubenstekening door Fernand Huts. Ook het Metropolitan Museum of Art (New York) aasde op het kunstwerk. Huts moest dus veel dieper in zijn portefeuille gaan. ‘Zo’n veiling is heel emotioneel. Er is geen weg terug. Je moet dan en daar beslissen: stoppen of doorgaan’, vertelde Huts – nochtans een ervaren kunstkoper – enkele dagen later aan de krant De Tijd. ‘Fernand Huts weet waar hij mee bezig is. Hij heeft een goede zaak gedaan’, zegt Peter Bernaerts. ‘Als je de objectieve waarderingsregels toepast op de Rubenstekening – de derde duurste ooit verkocht – zie je dat er bij alle parameters groen licht is. Rubens is als kunstenaar hiërarchisch belangrijker dan bijvoorbeeld Anthony van Dyck, de tekening heeft een ijkwaarde omdat je hier ziet dat de jonge Rubens na zijn reis in Italië voor het eerst de barok implementeert in Vlaanderen.’
VAKMANSCHAP ‘Daarnaast zijn er een aantal factoren die de kwaliteit van een kunstwerk op een meer objectievere manier bepalen. Zo is er de kunstzinnige kwaliteit: een schilderij is goed of slecht geschilderd, een bronzen beeld is goed of slecht gegoten, wat is de graad van vakmanschap? Vervolgens heb je het kunsthistorisch aspect: hoe belangrijk is de kunstenaar en hoe belangrijk was dit werk in diens oeuvre? Hoe vernieuwend is de kunstenaar? Claude Monet, Pablo Picasso, Jackson Pollock, Luc Tuymans … zijn met hun stijl eerste geweest. Als je in Knokke in een galerij een beeld koopt van papier-maché en kleurrijk beschilderd, dan mag je niet verwachten dat dit evenveel waard is als een échte Niki de Saint Phalle.’ Een derde punt is de staat van het kunstwerk. ‘Stel: je wil een oude Vlaamse Meester aankopen, maar onder de violetlamp blijkt dat meer dan de helft van het doek doorheen de jaren werd overschilderd. Dan zal er een minwaarde zijn. Of het kwetsbare papier van een tekening van James Ensor is beschadigd. Er is een stuk van een beeld of een schilfer van een vaas …’ Vierde aandachtspunt volgens Peter Bernaerts is de herkomst van het kunstwerk. ‘Zorg ervoor dat je investeert in een uniek stuk. En dat de herkomst duidelijk is. Wie waren de vorige eigenaars? Koop je 48
‘Voorts is de tekening dubbelzijdig in een gemengde techniek: rietpen uit de pols en penseel uit de arm. De tekening is authentiek: het gaat om een schets voor het schilderij ‘De bekering van Sint-Paulus’ en is een primo pensiero, een eerste idee, meteen op papier gezet. Ook dat is uniek. Door de zwier en dynamiek is het alsof het blad beweegt, terwijl veel tekeningen van Rubens statisch zijn. De tekening is naar aanleiding van de veiling officieel opgenomen als Vlaams Topstuk. Dat is nog nooit gebeurd. We hebben hier echt geschiedenis geschreven’, weet Peter Bernaerts. ‘Als je denkt aan kunst als investering, dan leg je eigenlijk een brug tussen de harde wereld van het geld en de zachte wereld van de kunst, de kwetsbare emoties van de kunstenaar. Die verbinding is kunstmatig. Esthetisch genot moet de eerste reden zijn waarom je kunst wil kopen.’ Wel wil Peter Benaerts aan ondernemers duidelijk maken dat kunst kopen via het bedrijf een winwinsituatie is. ‘Uit economisch oogpunt is kunst in een bedrijf een meerwaarde. Je hebt een extra emotionele return voor al uw werknemers. Voorts kan het bedrijf de investering ook fiscaal inbrengen. In de Verenigde Staten heeft men dat goed begrepen en kunnen bedrijven en musea bijvoorbeeld samen kunst aankopen.’
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
DE PRIJS VAN KUNST HEEFT EEN X-FACTOR ‘De juiste prijs voor kunst, is het bedrag dat een idioot bereid is te betalen’, zei Andy Warhol ooit. In de kunstwereld speelt de zuivere wet van vraag en aanbod. ‘De veilingzaal is de enige plek op aarde waar u niet weet wat een briefje van honderd euro waard is’, zeggen verzamelaars. Bij vastgoed komt u op een prijs uit op basis van een aantal vierkante meters. Bij kunst zijn er elementen die een invloed hebben op waardering (zie de uitleg van veilingmeester Peter Bernaerts), maar is er toch ook sprake van een ‘X-factor’, want kunst is ook een statussymbool: ‘Ik heb iets unieks, wat u niet hebt.’ Vergeet hier niet dat op een beurs of galerij er altijd onderhandelingsruimte zit in de prijs. Op de vraagprijs geeft men een korting, zeker als er duurzame relaties zijn opgebouwd. De koper wil altijd het idee hebben dat men een goede deal heeft gedaan.
Ook niet vergeten: al van bij de aankoop kan u de kosten drukken. Zo gebeurt de aankoop van de kunstenaar zelf tegen 6 procent btw en zonder volgrecht. Een aankoop via een manager, antiquair, galerijhouder of op een beurs wordt belast aan 21 procent btw, te vermeerderen met een eventueel volgrecht.
‘De veilingzaal is de enige plek op aarde waar u niet weet wat een briefje van honderd euro waard is.’
Op een veiling bedraagt de koperscommissie 20 à 25 procent bovenop de hamerprijs (hierin zit btw inbegrepen), te vermeerderen met een eventueel volgrecht. Het volgrecht is een auteursrecht geldend voor levende kunstenaars of voor kunst van kunstenaars die minder dan 70 jaar geleden gestorven zijn en dit vanaf een bedrag van 2.000 euro.
Hebt u eenmaal besloten in een bepaalde soort kunst te investeren, dan is het raadzaam om behalve het vergroten van uw kennis, ook een netwerk op te bouwen met kunstenaars die in uw gekozen kunstvorm werkzaam zijn. Zo kan u sneller uw slag slaan. Zorg dat uw kunstverzameling juridisch is afgeschermd voor de fiscus. Bij leven van de verzamelaar valt dat nog mee: u kan tot drie jaar voor het overlijden kosteloos schenken, of schenken tegen een lineair tarief van 3 procent (naaste familie) of 7 procent (derden). Bij overlijden dreigt een versnippering van de verzameling omdat erfgenamen hun deel ‘in natura’ kunnen opeisen mits betaling van de successierechten. En die bedragen in Vlaanderen voor familie 27 procent, zonder familieband betaal je 65 procent belasting. U kan dit vermijden door uw verzameling onder te brengen in een maatschap, vzw of stichting. Overigens kan u erfenisrechten betalen door de verzameling (of een deel) aan de overheid over te dragen.
LEES DEZE SPECIAL OOK ONLINE VIA www.ondernemers-aw.be
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
49
‘Koop altijd het beste wat u zich kunt veroorloven’ Waar haal je een rendement van 600 procent? Blijkbaar in de wereld van de autoverzamelaars. Iedereen wil op zondag rondtoeren in zo’n glimmende, antieke bolide. ‘Het is een sociaal lifestyle fenomeen geworden. Er zijn veel rally’s en events. En de juiste investering brengt later veel geld op’, zegt Philip Kantor van veilinghuis Bonhams. Auto-expert Philip Kantor is net terug van Monaco waar in Hotel Fairmont op de tweejaarlijkse Bonhams-veiling een recordprijs van 7,2 miljoen euro werd betaald voor een zeldzame 1953 Jaguar C-Type, Ex-Ecurie Francorchamps. Investeren in een collectiewagen situeert zich in de categorie van de ‘hobbybeleggingen’, zaken waar de belegger van houdt. Als auto’s je passie zijn, dan heb je als belegger alvast twee troeven: je kent de markt en de prijzen, en je koopt om te houden. Je ‘investeert’ op de lange termijn, net zoals Warren Buffett. Je geld in een auto stoppen, is niet meteen een liquide belegging. Het is later niet altijd makkelijk (en snel) te verkopen of te weten wat uw antieke auto op een
50
bepaald moment nu écht waard is. Voorts mag je ook niet te emotioneel zijn: het is niet omdat je de wagen een absoluut topstuk vindt, dat de markt je zal volgen. DE WERELD ROND Het hele jaar door reist Philip Kantor de wereld rond want de grote autoveilingen zijn netjes gespreid: in februari in Parijs (Grand Palais), in mei in Monaco, in juni in Goodwood (tijdens The Goodwood Festival of
‘Uitzonderlijke wagens blijven duur, maar bij de doorsnee classic car is er een prijsdaling van 20 procent. Dat is geen crash, maar een correctie.’
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
‘Koop altijd het beste wat u zich kunt veroorloven. Dat is op de lange termijn altijd goedkoper.’
Speed in het Engelse Chichester) en vervolgens is er de meest prestigieuze collector cars veiling ter wereld: in augustus in het Californische Pebble Beach. Bonhams organiseert jaarlijks in oktober tijdens de Zoute Grand Prix (ZGP) in Knokke de belangrijkste classic car veiling in ons land. Om te illustreren dat oude(re) wagens almaar duurder en gewilder zijn: in 2013 haalde Bonhams op deze veiling een omzet van 2,3 miljoen euro, in 2014 was er 3,3 miljoen euro omzet en in 2015 werd er afgehamerd op 7,2 miljoen euro. In oktober wordt de zevende ZGP-editie gehouden en dat zal opnieuw meer dan honderdduizend bezoekers naar Knokke lokken. De organisatie gaat het ZGPconcept nu ook exporteren en lanceert een buitenlandse editie in het exclusieve Sotogrande aan de Spaanse Costa del Sol. Ook Bonhams is daarbij betrokken. Philip Kantor: ‘De Zoute Grand Prix-organisatie is echt van een heel hoog niveau, de kwaliteit van de deelnemers aan de rally is top en jaarlijks zie je hier prachtige wagens. Bonhams is een loyale partner en wij engageren ons altijd voor een lange termijn’, aldus Philip Kantor die binnenkort naar Sotogrande reist voor de eerste voorbereidingen. FENOMEEN Volgens de expert bij Bonhams is de markt van de autoverzamelaars het laatste half jaar eerder statisch. ‘Bomen groeien nu eenmaal niet tot in de hemel’, zegt het hoofd van het Europese Motor Car departement. Hij vindt het goed dat er een afkoeling is. ‘Uitzonderlijke wagens blijven duur, maar bij de doorsnee classic car is er een prijsdaling van 20 procent. Dat is geen crash, maar een correctie. Dat mag ook wel, want de afgelopen zes jaar zagen we in sommige gevallen SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
een stijging tot 600 procent. Je kan niet elk jaar blijven groeien met 20 à 40 procent.’ ‘Collectiewagens zijn populair omdat geld op de bank niets meer opbrengt. Voorts zijn er almaar meer activiteiten waarmee je met zo’n auto aan kunt deelnemen. Het is echt een sociaal lifestyle fenomeen geworden.’ Philip Kantor legt uit waar je op moet letten als je een collectable car wil kopen. ‘Allereerst moet je kopen wat je graag ziet. Als de prijs zou zakken, dan heb je toch nog altijd een mooie wagen. Tweede punt: Wie is de bron waarvan je koopt? Is dat een gereputeerde dealer of een veilinghuis. Dan heb je garanties over de herkomst van de wagen.’ ‘Derde aandachtspunt: Hoe goed is je wagen gedocumenteerd. Wat is ermee gebeurd? Kan je controleren wie de eigenaars zijn geweest? Zijn er herstellingen uitgevoerd, werden er originele onderdelen vervangen? Tot slot: Koop altijd het beste wat u zich kunt veroorloven. Dat is op de lange termijn altijd goedkoper.’ Koop je echt om te investeren dan moet je volgens Philip Kantor nagaan hoe zeldzaam de wagen is. Voorts zijn er ook wel trends. ‘No man is rich enough to buy back his past’, schreef Oscar Wilde, maar sommigen zijn wel kapitaalkrachtig genoeg om een stukje geschiedenis te kopen, zeker als het gaat om eigen jeugdherinneringen. ‘Wagens uit de jaren 1980-1990, zoals een Audi Quattro short wheelbase, bepaalde Porsche-modellen zoals de 964 (een 911 gebouwd tussen 1989 en 1994), de Ferrari F40, … Ze zijn momenteel erg in trek bij de huidige generatie kopers. Het is duidelijk dat er voor dat publiek herinneringen aan vasthangen.’ 51
‘Prijsniveau terug interessant om topwijnen te kopen’ Goede wijn is het enige consumptiegoed dat niet in waarde daalt. Statistisch doet wijn het dikwijls beter dan de meeste beursindexen. ‘Dubbele cijfers worden er niet meer gehaald, dat was misschien acht jaar geleden zo. De wereldwijde financiële crisis heeft ook zijn impact gehad op de prijs van topwijnen’, vertelt wijnspecialist Joris Scott, van veilinghuis Sylvie’s in Antwerpen. De belangrijkste regel om te investeren in wijn? Kies voor grote namen en beperk u tot de wijngebieden Bordeaux, Bourgogne en de Champagne. ‘Van 2007 is er een enorme prijsstijging geweest, maar in juni 2011 liep die zeepbel leeg. Vier jaar lang (2007-2011) zagen we grote pieken met topwijnen die soms een waardestijging van 100 procent haalden op jaarbasis. Dit kwam door de interesse van de Chinezen in Franse wijnen.’
FRANS IS TOP Als je bewust en waardevast wil investeren in wijn zijn er volgens Joris Scott vier vuistregels: beperk u tot de klassieke Franse wijngebieden en kies er de grote namen, let op de jaartallen, hou rekening met de quoteringen van wijnschrijvers en breng uw wijn pas na minimum tien jaar op de markt. ‘De belangrijkste regel is om Franse topwijnen te kopen en vooral de grote namen in de Bordeauxstreek. Wijnen uit de Nieuwe Wereld halen geen hoge prijzen. Er zijn wel enkele Italiaanse wijndomeinen die het goed doen, maar toch is die financiële return minder dan bij Franse topwijnen’, legt Joris Scott uit.
‘Magnumflessen van anderhalve liter zijn niet alleen schaars, ze hebben ook betere bewaareigenschappen en dat zorgt voor een hefboomeffect.’
De historische traditie en de publieke perceptie zorgen ervoor dat Frankrijk op wijngebied ongenaakbaar blijft. Bordeauxwijnen als Château Ausone, Château Cheval Blanc, Château Haut-Brion, Château Lafite-Rothschild, Château Latour, Château Margaux, Château MoutonRothschild, Château Pétrus en Château d’Yquem zijn sterke merknamen. Hier in investeren, is nooit geld weggooien. Vermits wijn proeven zeer subjectief is (afhankelijk van uw humeur, het tijdstip van de dag, het gezelschap waarin u proeft…) zorgt een grote naam altijd voor een aura. De kastelen hebben ook hun reputatie hoog te houden. Koop dus de Franse grands crus classés van de grote kastelen en laat de flessen netjes in hun kist. 52
INVESTEREN IN STENEN, MENSEN EN PASSIES
‘Een tweede punt is dat men bij zijn investering rekening moet houden met de topjaren van een wijn. Als derde regel moet men rekening houden met wat de wijngoeroes schrijven. Hun oordeel kan de waarde van een bepaalde wijn geweldig doen stijgen.’ De beoordelingen door Robert Parker, Jean-Marc Quarin, Allen Meadows en Stephen Tanzer of door internationale gidsen als Wine Spectator en Wine Advocate zijn belangrijk voor de lanceringprijs en de waarde-evolutie van een wijn.
crisis zorgde ervoor dat investeerders snel liquide middelen nodig hadden en hun wijn té vroeg moesten verkopen met zware kortingen.
ZELDZAAMHEIDSFACTOR Tot slot moet je minstens tien jaar wachten om uw bewaarwijnen op de markt te brengen. ‘Jonge jaartallen zijn nog makkelijk te vinden. Pas vanaf tien jaar is er een zeldzaamheidsfactor waar verzamelaars extra voor willen betalen.’ Overigens zou de prijs van uw wijn zou in principe dan moeten zijn verdubbeld.
‘Tot 2015 brak hierdoor een hele negatieve periode aan. Er kwam een prijscorrectie die de wijnen van 2009 en 2010 zwaar onder druk zet. Die prijzen zakten met 30 tot 60 procent. Heel wat handelaars die speculeerden, scheurden hier flink hun broek aan. Nochtans zijn 2009 en 2010 uitstekende wijnjaren. Die wijnen kwamen destijds aan gestoorde prijzen op de markt, maar door de correctie is het terug interessant om te kopen’, adviseert Joris Scott.
Voorts is het ook interessant om te investeren in ‘speciale’ uitgaven en grote formaten. Magnumflessen van anderhalve liter zijn niet alleen schaars, ze hebben ook betere bewaareigenschappen en dat zorgt voor een hefboomeffect. Opgepast: de meeste verzamelaars laten zich door één en dezelfde leverancier adviseren, waardoor hun kelder éénzijdig is samengesteld en de flessen meestal duur zijn aangekocht. Volgens Joris Scott heeft de terugval in prijs sinds juni 2011 te maken met de gevolgen van de financiële crisis en de nieuwe Chinese anti-corruptiemaatregelen. De
‘De nieuwe regels in China tegen corruptie hadden de grootste impact’, vertelt Joris Scott. ‘Peking stelde dat het aannemen van giften zoals een Rolex of dure wijn voortaan verboden was en die regels – waarvan iedereen hoopte dat ze tijdelijk waren – zijn nog altijd van kracht.’
Feit is wel dat de opbouw van een wijnkelder een prijzige zaak is geworden. ‘Vroeger kon je met 20.000 euro een mooie collectie verzamelen, nu hangt aan diezelfde wijnkelder een prijskaartje van 100.000 euro. Belangrijk is dat je koopt wat je zelf lekker vindt. Volg je eigen smaak. Als de prijs van uw flessen dan niet stijgt, heb je in het allerergste geval toch nog enkele mooie momenten voor de boeg als je die lekkere wijn zelf gaat drinken’, besluit Joris Scott. Joris Scott
SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
53
‘PRAAT MET UW KINDEREN OVER GELD’ 54
BELEGGEN VOOR EN MET KINDEREN
Ouders zouden hun kinderen aandelen ‘cadeau’ moeten doen. Omdat het op zich verstandiger is dan sparen op de bank, maar ook opdat ze een feeling voor de beurs zouden krijgen. Opdat ze niet zouden panikeren bij een koersdaling. Beleggen stimuleert sparen. ‘We praten met onze kinderen te weinig over geld’, zegt Michaël Van Droogenbroeck. ‘Veel kinderen weten bijvoorbeeld niet wat hun ouders verdienen. Toch is loon in een referentiekader belangrijk. Wat betekent de uitgave van 100 euro op de totaliteit van een inkomen? Kinderen moeten dat weten.’ ‘Mijn ouders leerden mij voorzichtig en spaarzaam omgaan met geld. Op jonge leeftijd besefte ik al dat er andere opties zijn dan het klassieke spaarboekje. Niemand heeft me leren beleggen. Ik heb het allemaal zelf geleerd en ben een overtuigd aandelenbelegger geworden’, vertelt Michaël. Een Belg wordt geboren met een spaarboekje, waar de familie dan trouw elke maand 25 euro op zet. Dat zijn lovenswaardige bedoelingen, maar is dat financieel niet een ondoordacht manoeuvre? De bank zal twintig of dertig jaar lang blij zijn, tot het kind volwassen is en geld nodig heeft om een eigen woonst te kopen.
zorgt bij senioren. Ze komen als gepensioneerden niet meer rond met hun inkomen uit beleggingen. Kinderen moeten niet leven van hun beleggingen, dus als het misloopt met hun (door de ouders aangehouden) aandelen is dat nog geen drama. Wanneer het kind 20 à 25 jaar wordt, en het moment van uitbetalen nadert, kan je het beursrisico afbouwen.
‘Kinderen moeten niet leven van hun beleggingen, dus als het misloopt met hun aandelen is dat nog geen drama.’ Zo bestaat er een eenvoudige regel die zegt hoeveel je van uw vermogen in aandelen mag investeren. De ‘regel van 100’ geeft aan hoeveel procent van je beleggingsportefeuille (uitgedrukt in euro) je het best kan investeren in aandelen door van het getal 100 je leeftijd af te trekken.
RENDEMENT VAN 7 %
‘Een spaarboekje is momenteel niet de slimste manier van sparen. Toch zetten alle ouders, bijna 80 procent, geld voor hun kinderen vast op een boekje en niemand doet er zijn voordeel mee. We zijn hierin veel te traditioneel en te conservatief’, aldus Michaël Van Droogenbroeck. Heb je een lange beleggingshorizon dan kun je volgens Michaël beter voor aandelen of fondsen kiezen. Het historische beursrendement van de laatste tweehonderd jaar is 7 procent, terwijl de reële opbrengst van een bankdeposito momenteel negatief is. Een spaarder/rentenier vindt nergens nog een veilig aanbod dat een normale reële rente van 1,5 tot 2 procent op tien jaar oplevert. Wat overigens voor problemen SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
Een 35-jarige mag dus voor 65 procent van zijn vermogen beleggen in aandelen, een 60-jarige mag volgens deze regel 40 procent aandelen in portefeuille nemen. Hoe ouder de leeftijd, hoe minder risico je mag nemen en dus hoe minder je in aandelen mag investeren. Dit systeem moet je wel continu opvolgen. Als blijkt dat de beurs stevig aanzwengelt en de koersen stijgen, dan wordt de waarde in euro van uw beleggingsportefeuille hoger en moet je dus aandelen verkopen (en dus winst pakken) om de 100-regel te respecteren. Als de beurs daalt, dan moet je bijkopen om terug in de lijn van de verdeling van uw portefeuille te komen. Zo ga je min of meer automatisch de markt ‘timen.’ 55
Voor kinderen komt geld uit de muur Een belangrijke vaststelling is dat we op school nauwelijks elementaire financiële kennis en vaardigheden opdoen. Voor kinderen komt geld uit de muur. ‘Er wordt thuis wel over geld gepraat, maar niet echt vaak en zeker niet over alles’, vertelt Hans Knapen van Wikifin.be (FSMA). Vorming over geld verdient een plaats in het onderwijs. Wie leert je met geld omgaan? Niet de school, maar in de meeste gevallen je ouders. Om de burger meer financieel geletterd te maken, is in 2013 Wikifin.be gelanceerd, een programma inzake financiële vorming van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA). Op de Wikifin.be website kan je neutrale, betrouwbare en praktische informatie vinden over geldzaken. De website bevat voorts praktische tools, zoals een spaar- en IMMOsimulator, en tips om met geld om te gaan. Wikifin.be sensibiliseert en ondersteunt de onderwijsnetten om financiële vorming een plaats te geven op school en dit jaar werd voor het eerst ook de ‘De Week van het Geld’ georganiseerd, samen met de krant De Tijd en Radio 1. Voorts werd In februari een onderzoek uitgevoerd naar het thema geld in het gezin. Duizend ouders (in de leeftijd van 25 tot 59 jaar) werkten mee. Uit het rapport blijkt dat de spaarrekening de meest populaire vorm is van sparen. ‘Drievierde van de ouders spaart op die manier voor de kinderen. Ze kunnen sparen op hun eigen naam of op naam van het kind. In dat laatste geval zijn die spaarcenten eigendom van het kind vanaf de 18de verjaardag’, vertelt Hans Knapen van Wikifin.be. ZEKERHEID Opvallend: Slechts vijftien procent van de ouders spaart via een beleggingsfonds voor de kinderen en slechts 3 procent van de ouders zegt dat men voor de kinderen een aparte effectenrekening heeft. ‘Ouders kiezen voor zekerheid. Naast het spaarboekje zijn ook beleggingsfondsen populair, veel meer dan individuele aandelen. Bij de zesjarigen zien we dat meer dan 80 procent een spaarrekening heeft en dat percentage zal niet meer stijgen. Het is duidelijk dat ouders kiezen om veilig en gespreid te sparen voor hun kinderen en dat ze dat niet doen via aandelen op de beurs. Er is hier overigens een praktische drempel: ouders mogen niet zomaar aandelen kopen met het geld van het kind. De kinderen kunnen zelf ook geen 56
aandelen verhandelen want onder de 18 jaar zijn ze nog handelingsonbekwaam. Een spaarrekening kan je wel gemakkelijk openen op naam van een kind.’ Na de spaarrekening komt het zakgeld. ‘Zakgeld is leergeld en het is de bedoeling dat het kind door zakgeld leert begroten en leert keuzes maken die financiële gevolgen hebben. Uit ons onderzoek blijkt dat 2 op de 3 ouders zakgeld geven aan hun kinderen.’ SMARTPHONE Bij oudere kinderen komt er vaak een nieuwe uitgavepost bij: de smartphone. ‘Toch belangrijk, want op de leeftijd van 12 jaar stellen we vast dat 83 procent van de kinderen reeds een smartphone heeft. Op 11 jaar is dat nog maar 46 procent, dus op die leeftijd worden kinderen plots consumenten. Ze lopen vanaf dan rond met een winkel op zak’, aldus Hans Knapen.
‘Door hun smartphone worden kinderen vanaf 11 jaar plots consumenten. Ze lopen vanaf dan rond met een winkel op zak.’
Volgens het Wikifin-onderzoek praten bijna alle ouders met hun kinderen over geld, maar het gebeurt niet vaak. De uitdaging is om op de juiste momenten de kinderen wegwijs te maken. Sommige onderwerpen zoals loon worden minder gemakkelijk aangesneden. Recent onderzoek leerde dat veel schoolverlaters hun eerste loon te hoog inschatten. ‘Door over hun loon te praten, zorgen ouders ervoor dat hun kinderen een meer realistisch beeld krijgen. Uit ons onderzoek blijkt dat 70 procent van de kinderen niet weet hoeveel hun ouders ongeveer verdienen. Nochtans is het referentiekader van het loon belangrijk voor jongeren om te kunnen inschatten wat de inkomsten en uitgaven zijn van een gezin. Zo komen ze later niet voor verrassingen te staan’, besluit Hans Knapen.
Geen spaarboekje voor de jeugd, wel aandelen Omdat het rendement op een spaarboekje nihil is, kom je onvermijdelijk terecht op de beurs. Aandelen brengen als belegging op lange termijn immers het meeste op. En dat is iets wat gefortuneerde ouders goed weten. Ze voorzien dan ook op jonge leeftijd in een aandelenportefeuille voor hun kroost. Hoe gaat dat in zijn werk?
In ons land is slechts één vijfde van de gezinnen met de beurs bezig. Dat zijn vooral meerverdieners en hoger geschoolden. De gewone man in de straat heeft blijkbaar geen aandacht voor aandelen en ervaart de beurs als ingewikkeld en risicovol. Amper 3 procent van de ouders heeft een effectenrekening voor de kinderen. Degroof Petercam is de grootste onafhankelijke vermogensbank van België. De experts van de bank adviseren particulieren onder meer over hoe geld van en voor kinderen kan worden beheerd. ‘Kinderen hebben een langere beleggingshorizon dan oudere mensen, maar men moet dit ook in zijn perspectief plaatsen: jonge kinderen die minderjarig zijn hebben een lange beleggingshorizon – tussen de 10 en 20 jaar – maar toch verplicht de regelgeving dat de ouders – die hun SPECIAL INVESTEREN&BELEGGEN.
minderjarige kinderen vertegenwoordigen – alleen op een defensieve manier mogen beleggen’, vertelt Lode De Vrieze, Head of Private Banking Flanders. EFFECTENREKENING ‘Meerderjarige kinderen kunnen zelf beslissen welke hun beleggingshorizon is, maar meestal staan die nog voor grote investeringen zoals het bouwen of kopen van een huis. En daar is net één regel belangrijk: geld dat je heel binnenkort nodig hebt, beleg je niet.’
‘Heeft uw kind echt geld opzij staan dat het niet nodig heeft, dan kan men dat beleggen in aandelen, als er voor de nodige diversificatie wordt gezorgd.’ 57
‘Heeft uw kind echter echt geld opzij staan dat het niet nodig heeft, dan kan men dat beleggen in aandelen, voor zover er voor de nodige diversificatie wordt gezorgd’, weet Lode De Vrieze. ‘Een goede samenstelling van de portefeuille hangt af van de risicograad die iemand aankan, van diens kennis en ervaring en vooral ook van de macro-economische omgeving die zal bepalen of het gewicht van aandelen (en andere risicodragende activa) al dan niet wat groter mag zijn.’
Lode De Vrieze, Head of Private Banking Flanders
Wat moet je doen als je een effectenrekening wil openen op naam van een kind? Lode De Vrieze: ‘Een meerderjarig kind kan perfect zelf een effectenrekening openen, zonder dat daarvoor de handtekening van de ouders nodig is.’
‘In de aanloopfase is een patrimoniaal fonds – dit is een fonds dat zowel in aandelen, obligaties en andere instrumenten belegt, volgens een vooraf bepaald risicoprofiel – een ideaal instrument om de financiële markten te leren kennen.’
‘Voor minderjarige kinderen dienen de ouders als vertegenwoordiger te tekenen. In meerdere gevallen organiseren de ouders zich via een maatschap om reeds een portefeuille op te bouwen voor de kinderen, waarbij ze zelf de controle over deze tegoeden houden, zowel over het beheer als over de bestemming. Bij een spaarrekening kan je een derdenbeding gebruiken om nog controle te hebben, maar voor een effectenrekening wordt een derdenbeding nooit of nagenoeg niet gebruikt, omdat zo’n maatschap een eenvoudigere oplossing is.’ PATRIMONIAAL FONDS En wie volgt die effecten dan op? ‘Het beheer wordt meestal overgedragen aan de bank die voor de samenstelling van de portefeuille zorgt en ook met welke financiële instrumenten die wordt ingevuld’, aldus Lode De Vrieze. ‘In de aanloopfase is een patrimoniaal fonds – dit is een fonds dat zowel in aandelen, obligaties en andere instrumenten belegt, volgens een vooraf bepaald risicoprofiel – een ideaal instrument om de financiële markten te leren kennen. Het zorgt voor een goede diversificatie, er is permanent opvolging en de maandelijkse communicatie brengt inzicht over de manier hoe men tot de beleggingsbeslissingen is gekomen. Een ideale manier om kennis en ervaring op te doen.’ 58
‘Wanneer u de sommen aan uw kinderen hebt gegeven, zijn zij de feitelijke eigenaar en heeft u er geen zeggenschap meer over vanaf hun meerderjarigheid. Zij kunnen er dus vrij over beschikken, zowel over beheer als over bestemming’, legt Lode De Vrieze uit. ‘Een uitzondering daarop zijn structureringen van vermogens, zoals de hoger vermelde maatschap, waarbij de eigendom aan de kinderen werd overgemaakt, maar waarbij de beslissingsmacht over het beheer (en vaak ook over de opbrengsten) nog bij de ouders ligt.’ ‘Overigens wat betreft het rendement, de dividenden, of het nu de ouders of de kinderen zijn die de inkomsten ontvangen, van zodra ze Belgisch resident zijn, zijn de belastingen verschuldigd. Men kan bij een schenking van een grotere portefeuille wel perfect organiseren wie de inkomsten ontvangt, in functie van de noodzaak bij wie de inkomsten moeten toekomen, en wie de belasting zal betalen.’ Vanaf welke leeftijd kunnen kinderen dan zelf actief participeren met een effectenrekening? ‘Als een kind echt zelf het initiatief wil nemen om actief te gaan beleggen en als de bedragen eerder klein zijn (< 250.000 euro), dan is een effectenrekening bij een online bank waarschijnlijk het meest aangewezen, op voorwaarde dat hij of zij meerderjarig is. Het blijft hier toch belangrijk om de nood aan diversificatie in een portefeuille te onderlijnen’, besluit Lode De Vrieze.
ALL-NEW JAGUAR F-PACE
ABOVE ALL, IT’S A JAGUAR.
VANAF € 43.050 Maak kennis met een compleet nieuwe Jaguar. De krachtige en gespierde look van de nieuwe F-PACE is duidelijk geïnspireerd op de F-TYPE en laat niemand onberoerd. Hij rijdt ook als een volbloed sportwagen, dankzij zijn aluminium structuur en gesofisticeerde ophanging. De F-PACE combineert als geen andere wagen sportieve prestaties met dagdagelijks gebruiksgemak. Deze performance SUV legt de lat hoger. Ontdek de Jaguar F-PACE nu bij uw Jaguar concessiehouder:
Jaguar De Ridder Gentseweg 428, 9120 Beveren - T. 03/775.72.20 - www.deridder.info
4,9–8,9 L/100 KM. CO2: 129–209 G/KM. Prijs btwi op 1 januari 2016. Afgebeeld model: Jaguar F-PACE First Edition met opties. Milieu-informatie (KB 19/03/04): www.jaguar.be. Jaguar Care: 3 jaar waarborg, assistentie en geprogrammeerd onderhoud zonder kilometerbeperking. Geef voorrang aan veiligheid.
www.capitalatwork.com
Manage your Future put your Capital at Work VERMOGENSBEHEER • VERMOGENSPLANNING CapitalatWork is een onafhankelijke vermogensbeheerder voor particuliere en professionele cliënten. Dankzij onze specifieke beleggingsstijl bouwt CapitalatWork met succes aan het behoud en de groei van het vermogen van ons cliënteel. Daarbij zijn veiligheid, deskundigheid en eenvoud de fundamenten van ons gedisciplineerd en consistent vermogensbeheer. Zo creëren wij, mèt onze kennis van vermogensplanning, toegevoegde waarde voor onze cliënten. Wilt u weten hoe wij uw vermogen veilig en deskundig aan het werk zetten? Contacteer ons via Nathalie Cardoen op +32 3 287 38 40 of via n.cardoen@capitalatwork.com of surf naar www.capitalatwork.com
Antwerp - Breda - Brussels - Courtray - Ghent - Luxembourg