ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Βιβλία για τoν Πόντο

Βιβλία για τoν Πόντο

από τις εκδόσεις

από τις εκδόσεις

EΠΙΤΟΜΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Το βιβλίο αυτό αποτελεί επανέκδοση της πρώτης έκδοσης του 1924, του συγγραφέα Αντώνιου Ι. Γαβριηλίδη. Διαστ.: 14x21 cm, Σελ.: 238

Πανόραμα Ποντιακών Χορών & Ποντιακού Τραγουδιού Κασετίνα, με Βιβλίο για τα ποντιακά τραγούδια και τους ποντιακούς χορούς, 4 CD με τραγούδια και 2 DVD. Διαστ.: 13,5x19 cm, Σελ.: 128

Συνεργάστηκαν στην Α΄ έκδοση:

καθώς και άλλοι αξιόλογοι συγγραφείς και ιστορικοί, κείμενα των οποίων συμπεριλαμβάνονται και στην επίτομη επετειακή έκδοση.

© 2019 ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ-ΠΑΙΔΕΙΑ Α.Ε. www.malliaris.gr info@malliaris.gr Κεντρική διάθεση: 25ης Μαρτίου 51, N. Eυκαρπία, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 640755

Διαστ.: 14x21 cm, Σελ.: 479

ISBN: 978-960-457-331-8

www.malliaris.gr

9 789604

573318

EΓKYKΛOΠAIΔEIA TOY ΠONTIAKOY EΛΛHNIΣMOY 12 TOMOI 10.000 ΛΗΜΜΑΤΑ 4.000 ΕΙΚΟΝΕΣ Το πλέον εμπεριστατωμένο συλλογικό έργο για τον Ποντιακό Ελληνισμό! Με πλούσιο και σπάνιο αρχειακό εικονογραφικό υλικό. Ένα πολύτιμο συλλογικό έργο, μοναδικό στο είδος του, που προσφέρει μια πλήρη και ολοκληρωμένη παρουσίαση του Ποντιακού Ελληνισμού, με τη συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων και συγγραφέων. Τα πάντα για τον Ποντιακό Ελληνισμό! Ιστορία-Λαογραφία-Γεωγραφία-ΒιογραφίεςΉθη και έθιμα-Μουσική-Χορός-Χλωρίδα του Πόντου-Λογοτεχνία-Γλώσσα-ΤέχνεςΘρησκεία

Γενική επιμέλεια: Θανάσης Γεωργιάδης, επιμελητής - συγγραφέας Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, ομ. καθ. Ιστορίας του παν. της Βιέννης Απόστολος Βακαλόπουλος, ομ. καθ. Ιστορίας του ΑΠΘ Στάθης Πελαγίδης, καθ. ΑΠΘ στην Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας Σάββας Μαυρίδης, δρ. Κοινωνιολογίας Πασχάλης Κιτρομηλίδης, καθ. παν. Αθηνών Αλέξης Γ.Κ. Σαββίδης, βυζαντιν0ολόγος Παναγιώτης Τανιμανίδης, θεολόγος Απόστολος Καρπόζηλος, καθ. Ιστορίας του παν. Ιωαννίνων Κωνσταντίνος Ρωμαίος, ομ. καθ. Λαογραφίας παν. Αθηνών Στέφανος Παπαδόπουλος, καθ. Ιστορίας παν. Ιωαννίνων

085.2746

Σελίδες εκ της μαύρης εθνικής συμφοράς του Πόντου

Iστορία: Αρχαιότητα - Βυζάντιο - Τουρκοκρατία - Ξεριζωμός - Σήμερα. Πολιτισμός: λ αογραφία, ήθη, έθιμα, παραδόσεις, χοροί, τραγούδια, γεωγραφία, εκκλησία, τέχνες, γράμματα κ.ά.

ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

KATAΣTAΣH TOY ΠΟΝΤΟY (κατά το 19ο αι.) (Στάθης Πελαγίδης) . . . . . . . . .

479 ΔIΩΓMOI KAI ΓENOKTONIA TOY ΠONTIAKOY EΛΛHNIΣMOY . . . . . . . . . . .

486 TO ANTAPTIKO TOY ΠONTOY (Γαβριήλ Aβραμίδης) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

532 H KINHΣH ΓIA TH ΔHMIOYPΓIA ANEΞAPTHTOY EΛΛHNIKOY KPATOYΣ ΣTON ΠONTO (Γαβριήλ Aβραμίδης) . . . . . . . . . . . . .

547 ΠΛHΘYΣMOΣ - KOINOTHTEΣ ΠΛHΘYΣMIAKH KATAΣTAΣH TOY ΠONTOY (στα μέσα του 19ου αι.) (Θανάσης Γεωργιάδης) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

570 ΠOΛITIKH ΔIAIPEΣH TOY ΠONTOY – OI KYPIOTEPEΣ ΠOΛEIΣ TOY (κατά το 19ο αι.) (Θανάσης Γεωργιάδης) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

593 MH EΛΛHNIKOI ΛAOI TOY ΠONTOY (Θανάσης Γεωργιάδης) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

611 O EΛΛHNIKOΣ ΠΛHΘYΣMOΣ TOY ΠONTOY (κατά την έναρξη του 20ού αι.) (Θανάσης Γεωργιάδης) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

620 OI KOINOTHTEΣ TΩN EΛΛHNΩN TOY ΠONTOY (Σάββας Mαυρίδης) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

652

Πληροφορίες για το έργο 1) Όπου υπάρχουν παραπομπές με αρίθμηση (π.χ. Όμηρος1), θα βρείτε τις σημειώσεις στο τέλος του εκάστοτε κεφαλαίου.

2) Αναλυτική βιβλιογραφία υπάρχει στο δίτομο έργο απ’ όπου αντλήθηκαν τα κείμενα του τόμου αυτού.

3) Επιμέρους βιβλιογραφικά στοιχεία αναφέρονται και στις σημειώσεις, στο τέλος του κάθε άρθρου.

Σημείωση για τους αναγνώστες Στην ποντιακή διάλεκτο τα φωνήεντα ea (εα) και ia (ια), καθώς και eo (εο) και io (ιο), όταν είναι άτονα ή τονίζεται το δεύτερο, προφέρονται ως ενδιάμεσοι φθόγγοι και σημειώνονται στα κείμενα του έργου ως α και ο αντίστοιχα. Επίσης στα σύμφωνα της ποντιακής υπάρχουν και τα παχιά συριστικά, τα οποία σημειώνονται ως σ, ζ και χ.

ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Γενική επιμέλεια: Θανάσης Γεωργιάδης

«Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο»

Το έργο αυτό αποτελεί επιτομή του δίτομου έργου που επανεκδόθηκε το 2007 από τις εκδόσεις μας και περιλαμβάνει κείμενα ιστορικά και πολιτιστικά που καλύπτουν χρονολογικά την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την Τουρκοκρατία, τον ξεριζωμό ως τις μέρες μας.

ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ ΔΙΤΟΜΟΥ ΕΡΓΟΥ EINAI: ΓENIKH EΠIMEΛEIA: Θανάσης Γεωργιάδης, λογοτέχνης, επιμελητής εκδόσεων ΔIEYΘYNΣH ΣYNTAΞHΣ: Λία Τσακτσίρα, φιλόλογος TYΠOΓPAΦIKEΣ ΔIOPΘΩΣEIΣ: Δημήτρης Kοσμάς, συγγραφέας ΣYMBOYΛOI EKΔOΣHΣ: Σοφοκλής Ανθεμίδης, B.S.M.S. ph. Dr. Απόστολος Βακαλόπουλος, ιστορικός Antony Bryer, διευθ. Κέντρου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών παν. Birmingham Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, ομ. καθ. Ιστορίας του παν. της Βιέννης Πασχάλης Κιτρομηλίδης, καθ. παν. Αθηνών Γιάννης Κουμουλίδης, καθ. παν. της Indiana Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, καθ. Ποινικού Δικαίου Διαμαντής Λαζαρίδης, γεν. έφορος «Επιτροπής Ποντιακών Μελετών» Σάββας Μαυρίδης, δρ. Κοινωνιολογίας Στέφανος Παπαδόπουλος, καθ. Ιστορίας παν. Ιωαννίνων Κωνσταντίνος Ρωμαίος, ομ. καθ. Λαογραφίας παν. Αθηνών Λάμπρος Τσακτσίρας, φιλόλογος - ιστορικός ΣYΓΓPAΦEIΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Γαβριήλ Αβραμίδης, φιλόλογος Αχιλλέας Ανθεμίδης, νομικός, συγγραφέας Απόστολος Βακαλόπουλος, ιστορικός Μανόλης Βαρβούνης, φιλόλογος, ερευνητής λαογραφίας Φωτεινή Βλαχοπούλου, εκπαιδευτικός, συγγραφέας Θανάσης Γεωργιάδης, λογοτέχνης, επιμελητής εκδόσεων Στάθης Ι. Ευσταθιάδης, νομικός, συγγραφέας - λαογράφος Πάνος Καϊσίδης, δημοσιογράφος, συγγραφέας Παύλος Κανονίδης, αρχιτέκτονας - μηχανικός Απόστολος Καρπόζηλος, καθ. Ιστορίας του παν. Ιωαννίνων Πασχάλης Κιτρομηλίδης, καθ. παν. Αθηνών Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, καθ. Ποινικού Δικαίου Διαμαντής Λαζαρίδης, γεν. έφορος «Επιτροπής Ποντιακών Μελετών» Γεώργιος Λαυρεντιάδης, ομ. καθηγητής ΑΠΘ Φλορίν Μαρινέσκου, φιλόλογος - ιστορικός Σάββας Μαυρίδης, δρ. Kοινωνιολογίας Βάσω Νεράντζη-Βαρμάζη, καθ. Βυζαντινής Ιστορίας του ΑΠΘ Σάββας Π. Παπαδόπουλος, εκπαιδευτικός Στέφανος Παπαδόπουλος, καθ. Ιστορίας παν. Ιωαννίνων Στάθης Πελαγίδης, καθ. ΑΠΘ στην παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας Αλέξης Γ. Κ. Σαββίδης, βυζαντινολόγος Παναγιώτης Τανιμανίδης, θεολόγος Παύλος Τσακαλίδης, συνθέτης, αρχιμουσικός, μουσικολόγος Λάμπρος Τσακτσίρας, φιλόλογος - ιστορικός Στάθης Τσομίδης, νομικός, συγγραφέας Γεώργιος Κ. Χατζόπουλος, φιλόλογος, συγγραφέας

ΔIEYΘYNΣH TEXNIKOY EΠITEΛEIOY: Δημήτρης Κερασίδης, γραφίστας ΣEΛIΔOΠOIHΣH - LAYOUT: Μαρία Πατικοπούλου, Kυριάκος Mεγαλόπουλος MAKETA EΞΩΦYΛΛOY: Kυριάκος Mεγαλόπουλος EΠEΞEPΓAΣIA XAPTΩN, ΣXEΔIΩN, EIKONΩN: Κυριάκος Μεγαλόπουλος Χρήστος Μαυρίδης Αντώνης Λυκούδης Δημήτρης Σαρρής Γιώργος Λαμπρινίδης ΦΩTOΓPAΦIEΣ - ΣXEΔIA: Αρχείο Μαλλιάρης-Παιδεία -//- Άννας Θεοφυλάκτου -//- Απόστολου Ασλανίδη -//- Ηλία Σπανίδη -//- Πάνου Καϊσίδη Φωτογραφίες από: “Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού”, τόμοι 12 “Εγκυκλοπαίδεια Παιδεία”, τόμοι 20 Φωτογράφοι: Γιώργος Γιαννουλούδης Τέλης Ναχμίας Στάθης Χαριτόπουλος Γιώργος Πούπης Τάκης Πολύζος ISBN 978-960-457-331-8 Γ΄ έκδοση, επετειακή - επίτομη © 2019 EKΔOΣEIΣ ΠAIΔEIA / MAΛΛIAPHΣ-ΠAIΔEIA A.E. A΄ έκδοση 1991, B΄ έκδοση 2007 Kεντρική διάθεση: 25ης Μαρτίου 51, 564 29, Ν. Ευκαρπία, Θεσσαλονίκη Tηλ. 2310640755-6, 2310277113 Kεντρικά βιβλιοπωλεία: Δημητρίου Γούναρη 39, 546 22 Θεσσαλονίκη, Tηλ. 2310277113 Eρμού 53, 546 23 Θεσσαλονίκη, Tηλ. 2310252888 www.malliaris.gr e-mail: info@malliaris.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων 2121/1993 και 100/1975, χωρίς τη γραπτή έγκριση του εκδότη.

ΣHMEIΩMA TOY EKΔOTH Με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, επανεκδίδουμε το έργο «ΠΟΝΤΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» σε επίτομη επετειακή έκδοση, σε εύχρηστη μορφή, με επιλογή των σημαντικότερων ιστορικών κειμένων από το δίτομο αυτό έργο, το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις μας το 1991 και επανεκδόθηκε βελτιωμένο το 2007. Έτσι, με την έκδοση αυτή, δίνουμε τη δυνατότητα σε όλους τους Έλληνες, και κυρίως στον Ποντιακό Ελληνισμό, να αποκτήσουν ένα επίτομο σύγχρονο και διαχρονικό ιστορικό έργο για τον Πόντο. Η απόφασή μας να αναλάβουμε την έκδοση αυτή υπαγορεύτηκε από τη φιλοδοξία να προσφέρουμε στο αναγνωστικό κοινό βιβλία ποιότητας και εθνικώς αναγκαία, ιδίως στην εποχή μας. Εξάλλου ο οργανισμός μας έχει δημιουργήσει ήδη μια παράδοση στον τομέα αυτόν, με έργα όπως είναι η εγκυκλοπαίδεια «Παιδεία», το 10τομο έργο «Ελλάδα, Ιστορία και Πολιτισμός», η «Ιστορία της Μακεδονίας» του N. G. L. Hammond σε 3 τόμους, το 12τομο έργο «Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού», και πολλά άλλα αξιόλογα έργα. Το έργο αυτό ξεκινάει με μια αναφορά στον χώρο, και στη συνέχεια περνάει σε μια ιστορική αναδρομή από τους μυθολογικούς χρόνους, την προϊστορία, την αρχαιότητα, τη ρωμαιοκρατία, τη βυζαντινή περίοδο, την τουρκοκρατία και τον ξεριζωμό, έως τη σύγχρονη εποχή, με λεπτομερείς αναφορές στα ήθη και τα έθιμα, στην παράδοση και γενικότερα στον πολιτισμό. Σε ό,τι αφορά το εικονογραφικό υλικό, αυτό συγκεντρώθηκε από πολλές πηγές και με τη συνδρομή πολλών φίλων και σωματείων, τους οποίους και ευχαριστούμε. Ιδιαίτερη, όμως, είναι η οφειλή μας προς την Άννα Θεοφυλάκτου, η οποία έθεσε στη διάθεσή μας όλο το αρχείο της, καθώς και προς τους Ηλία Σπανίδη, Πάνο Καϊσίδη και Απόστολο Ασλανίδη. Ένα τεράστιο ευχαριστώ οφείλουμε στον Θανάση Γεωργιάδη, καθώς και σε όλους τους συνεργάτες μας που συνετέλεσαν στη σύνταξη και την έκδοση αυτού του έργου. ΑΝΤΩΝΗΣ Δ. ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Ο ΟΡΟΣ ΠΟΝΤΟΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης Ο ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΟΣ ΠΟΝΤΟΣ από τη νεολιθική εποχή ως την εποχή του σιδήρου . . . Θανάσης Γεωργιάδης ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης Η ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Φωτεινή Βλαχοπούλου ΟΙ ΠΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ από τον 5ο αι. π.Χ. ως τον 4ο αι. μ.Χ. . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης Η ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης Ο ΕΚΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης

15 18 28 36 51 69 76 84

ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Ο ΠΟΝΤΟΣ ΩΣ ΕΠΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ . . . . . . . . . . . . 92 Αλέξης Γ. Κ. Σαββίδης ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΝΤΟΥ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Θανάσης Γεωργιάδης Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Αλέξης Γ. Κ. Σαββίδης, Θανάσης Γεωργιάδης

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΥΠΟ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ (από το 1461) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης ΟΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σάββας Μαυρίδης OI KPYΠTOXPIΣTIANOI ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης TO ANTAPTIKO TOY ΠONTOY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Γαβριήλ Αβραμίδης

-6-

131 169 185 192

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H KINHΣH ΓIA TH ΔHMIOYPΓIA ANEΞAPTHTOY EΛΛHNIKOY KPATOYΣ ΣTON ΠONTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Γαβριήλ Αβραμίδης ΔIΩΓMOI KAI ΓENOKTONIA TOY ΠONTIAKOY EΛΛHNIΣMOY . . . . . . . . . . . . 230 Θανάσης Γεωργιάδης H EΓKATAΣTAΣH TΩN ΠPOΣΦYΓΩN ΠONTIΩN ΣTHN EΛΛAΔA . . . . . . . . . . . 276 Σάββας Μαυρίδης

ΕΚΚΛΗΣΙΑ

H EKKΛHΣIA TOY ΠONTOY από την ίδρυση ως τον 6ο αι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . από τον 7ο αι. ως το 1204 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . από την άλωση ως το 1821 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . από το 1821 ως τον ξεριζωμό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης Oι μονές του Πόντου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Παναγιώτης Τανιμανίδης

290 300 312 330 344

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΑΟΓΡΑΦΊΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Στάθης Ι. Ευσταθιάδης H ΛΑΪΚΉ ΤΈΧΝΗ ΤΟΥ ΠΌΝΤΟΥ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Στάθης Ι. Ευσταθιάδης, Σάββας Π. Παπαδόπουλος OI ΛAΪKEΣ ΦOPEΣIEΣ ΣTON ΠONTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Γ. Κ. Χατζόπουλος ΔHMOTIKH MOYΣIKH TOY ΠONTOY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Παύλος Τσακαλίδης TA AKPITIKA TPAΓOYΔIA TOY ΠONTOY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Μανόλης Βαρβούνης TA ΔHMΩΔH AΣMATA TOY ΠONTOY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θανάσης Γεωργιάδης OI XOPOI TΩN ΠONTIΩN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σάββας Μαυρίδης TO ΠONTIAKO ΘEATPO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Γαβριήλ Αβραμίδης, Θανάσης Γεωργιάδης O ΠONTOΣ ΣHMEPA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Γαβριήλ Αβραμίδης, Θανάσης Γεωργιάδης

-7-

374 389 423 438 473 486 491 503 527

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ Το έργο “Πόντος - Ιστορία και Πολιτισμός”αποτελεί τομή στη βιβλιογραφία, διότι ασχολείται διεξοδικά με όλες τις ιστορικές περιόδους που γνώρισε η γεωγραφική περιοχή που φέρει αυτήν την επωνυμία, από την προϊστορία ως την ανταλλαγή των πληθυσμών και την εγκατάσταση των Ελληνοποντίων στην Ελλάδα. Στη συγγραφή του συνέβαλαν καίρια οι γνωστότεροι ειδικοί έτσι ώστε το αποτέλεσμα να ικανοποιεί το απαιτητικότερο αναγνωστικό κοινό. Ο Βησσαρίων θέλοντας να ερμηνεύσει την επικράτηση των Τούρκων στη Μικρά Ασία έγραψε στην επιστολή του Προς Έλληνας, «ήμερο είναι το των Ελλήνων γένος και φιλάνθρωπο», συμπληρώνοντας ότι οι νομάδες Τούρκοι, αφήνονταν ελεύθεροι από τους εντόπιους να βόσκουν τα κοπάδια τους, σιτίζονταν από τους χριστιανούς που τους σπλαχνίζονταν, αλλά με την πρώτη ευκαιρία μεταβάλλονταν από βοσκούς σε ληστές. Και αυτό συνέβη εξακολουθητικά και σε συνέχεια από όλα τα τουρκικά φύλα που ήρθαν στη Μικρά Ασία. Ωστόσο η δύναμη του Ελληνικού πνεύματος ήταν τόση και τέτοια ώστε μπόρεσε να δαμάσει με τον πολιτισμό και τον ήμερο τρόπο ζωής τους Σελτζούκους του Ικονίου, που ονόμασαν το βασίλειό τους Ορούμ και επέλεξαν να ονομάζονται κι οι ίδιοι Ρουμ, δηλαδή Ρωμαίοι. Μάλιστα οι τελευταίοι σουλτάνοι του Ικονίου ήταν χριστιανοί κι ένας βασιλόπαις της δυναστείας τους έγινε κτήτορας της περιλάλητης μονής Κουτλουμουσίου. Τη δύναμη του Ελληνικού πολιτισμού της περιόδου θαυμάζοντας ο καλός Γάλλος συγγραφέας Ζεράρ ντε Κορτάνζ έγραψε σε ένα έργο του, «οι Έλληνες ήταν οι δημιουργοί του πολιτισμού, αλλά δεν τον ονομάτισαν. Εμείς οι δυτικοευρωπαίοι του δώσαμε όνομα, αλλά εν πολλοίς εξακολουθούμε να μένουμε απολίτιστοι». Όταν το κράτος του Ικονίου βρέθηκε σε κατάσταση δύσκολη, ο αυτοκράτορας της Πόλης μετέφερε τον σουλτάνο και την αυλή του στο πόλισμα που πήρε το όνομα Μελίκη, από τον τίτλο του Μελίκ (=βασιλιάς), ενώ τους υπηκόους του εγκατέστησε στη Μολδαβία και είναι εκείνοι γνωστοί έκτοτε ως Γκαγκαούζοι, ήτοι ορθόδοξοι χριστιανοί πλην τουρκόφωνοι και θεωρούν εαυτούς ως Ρωμιούς.

-8-

Οι Οθωμανοί ή Οσμανλήδες αρχικά είχαν τεθεί στην υπηρεσία των Σελτζούκων αλλά βαθμιαία ισχυροποίησαν τη θέση τους, προβαίνοντας σε βίαιους εξισλαμισμούς συνεχώς. Πολλοί τυχοδιώκτες εξισλαμίζονταν θεληματικά για να γίνουν από άπιστοι (γκιαούρηδες) προνομιούχοι. Τέτοια ήταν η περίπτωση του καταγόμενου από τη Μεσημβρία του Ευξείνου Βρανά, ο οποίος έγινε ηγέτης των Γαζήδων, μετονομασμένος σε Εβρενός, κι όταν πέθανε γύρω από τον τάφο του χτίστηκε η πόλη Γενιτσά, που έγινε από εμάς Γιαννιτσά, λες και το διπλό ν θα τη συνέδεε με τον Άγιο Γιάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή. Οι τελευταίοι μαθητές του Γυμνασίου στο Φροντιστήριο Τραπεζούντος γυμνάζονταν στον αυλόγυρο του Φροντιστηρίου, όταν σταμάτησαν ένας Γερμανός στρατηγός και ο πασάς και παρατηρούσαν τους γυμναζόμενους. Κάποια στιγμή ο Γερμανός στράφηκε προς τον πασά και του είπε σε αυστηρό ύφος, «καλά είσαστε τόσο ανόητοι! πως αφήνετε τους Έλληνες εφήβους να γυμνάζονται κάτω από τα μάτια σας. Δεν καταλαβαίνετε πως προετοιμάζονται να σας σφάξουν; Πρέπει να απαγορεύσετε το μάθημα της γυμναστικής. Πρέπει να αφομοιωθούν όλοι οι αλλογενείς από το τουρκικό έθνος ή να εξοντωθούν». Περί το 1917, άρχισαν να ταξιδεύουν ομαδικά οι Έλληνες του Νοβορωσίσκ, περιοχής ανάμεσα στην Κριμαία και την Καυκασία, οι οποίοι έγιναν δεκτοί με φανερή ψυχρότητα από το Αθηναϊκό κράτος. Με άρθρα του στην Εστία ο Ανδρέας Καρκαβίτσας στηλίτευε τη στάση της κυβέρνησης απέναντί τους, γράφοντας «οι αδελφοί μας Έλληνες του Καυκάσου περιφέρονται εξαθλιωμένοι, άστεγοι και πεινώντες, χωρίς αυτό να νοιάζει κάποιους υπεύθυνους». Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου τον Ιούλιο του 1922 δημοσίευσε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον νόμο 2870, εγκεκριμένο ομοφώνως από την Βουλή των Ελλήνων περί της παρανόμου μεταφοράς προσώπων ομαδόν ερχομένων εις τους Ελληνικούς λιμένας εκ της αλλοδαπής.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ

-9-

ΧAIPETIΣMOI A’ EKΔOΣHΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΠΡΩΤΗΣ ΈΚΔΟΣΗΣ Χαιρετισμός του Πολυχρόνη Ενεπεκίδη (απόσπασμα) (καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης) Ένα έργο για τον Ποντιακό Ελληνισμό δεν είναι απλώς ένα εκδοτικό τόλμημα αλλά και μια ιστορική αναγκαιότητα, ένα εθνικό χρέος απέναντι σε ξεριζωμένους από τα πιο γνήσια εδάφη ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Αν η πρώτη γενιά των προσφύγων του Πόντου αγωνίστηκε στη μητροπολιτική Ελλάδα για να επιβιώσει, και η δεύτερη να ενσωματωθεί σε μια διαφορετική κοινωνία που την ενίσχυσε με νέο αίμα και δυναμισμό, η τρίτη γενιά των Ποντίων της Ελλάδας έχει τη νόμιμη απαίτηση να γνωρίσει μέσα σε μια κιβωτό γνώσεων, όπως αυτό το έργο, τις ρίζες της, τις αλησμόνητες πατρίδες των πατεράδων της και τις λεπτομέρειες του πολιτισμού τους. Η ζωντάνια, ο πατριωτισμός και οι ελληνικές αρετές των σημερινών Ποντίων θα βρουν την εξήγησή τους μέσα σε κάθε σελίδα του πρωτόφαντου αυτού συλλογικού έργου των εκδόσεων «Μαλλιάρης-Παιδεία», που δεν είναι απλώς χάρτινη «Παιδεία» αλλά θα είναι ένα ειδικό φροντιστήριο του Γένους των Ελλήνων για ένα χώρο από χιλιετίες ελληνικότατο και σ’ ένα ιστορικό στίβο όπου δοκιμάστηκαν σε επαναλαμβανόμενες φάσεις όλες οι ελληνικές αρετές, μ’ επικεφαλής τις κορυφαίες, που είναι η αποφατική Ελευθερία του ανθρώπου και η Γνώση για τη βελτίωσή του. Χαιρετίζω το ξεκίνημα του έργου που την επιτυχία του εγγυάται μια εκλεκτή ομάδα ειδικών συνεργατών. Χαιρετισμός του Anthony Bryer (διευθυντή του Κέντρου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Birmingham) Όλοι οι μελετητές και όσοι αγαπούν τον Πόντο, ειδικότερα αυτοί που ζουν στη Βρετανία, χάρηκαν υπερβολικά, που ο Οργανισμός «Μαλλιάρης-Παιδεία» πρόκειται να εκδώσει ένα αξιόλογο έργο, αφιερωμένο στις αλησμόνητες πατρίδες και στον ανέστιο, πλέον, λαό του Πόντου. Για την Ποντιακή Διασπορά, το έργο αυτό θα αποτελέσει ένα ακριβές αρχείο, ενώ θα αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για επιπλέον έρευνα σε όσους ασχολούνται με τις Ανατολικές Σπουδές. Συγχαίρω τον κ. Α. Μαλλιάρη γι’ αυτή τη γεμάτη φαντασία πρωτοβουλία του.

- 10--6 -

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΠΡΩΤΗΣ ΈΚΔΟΣΗΣ

Χαιρετισμός του Απόστολου Βακαλόπουλου (απόσπασμα) (ομότ. καθηγητή Ιστορίας του ΑΠΘ) Την πρόθεση του εκδοτικού οίκου «Μαλλιάρης-Παιδεία» να εκδώσει το έργο αυτό την επιδοκίμασα με χαρά ευθύς εξαρχής, γιατί διέβλεπα ότι θα συμπλήρωνε πράγματι ένα αισθητό κενό της ελληνικής ιστορικής και λαογραφικής βιβλιογραφίας. Νέος ακόμη ερευνητής απορούσα γιατί ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο ιστορικός του έθνους μας, δεν είχε περιλάβει στην «Ιστορία» του τα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) γεγονότα, που αναφέρονταν στα τελευταία χρόνια της Τραπεζούντας (1453-1461), καθώς και τα αντίστοιχα του δεσποτάτου του Μορέως (1453-1460), εφόσον μάλιστα οι τελευταίοι Βυζαντινοί ιστορικοί, Δούκας, Σφραντζής, Κριτόβουλος και Χαλκοκονδύλης παρείχαν γι’ αυτά αρκετές πληροφορίες, ενώ ειδικά για την Τραπεζούντα υπήρχε στη διάθεσή του και η γνωστή εργασία του Jac. Ph. Fallmerayer, «Geschichte des Kaiserthums von Trapezunt», München 1827, που στα 1984 μεταφράστηκε στα ελληνικά. Ασφαλώς ο Παπαρρηγόπουλος είχε την αντίληψη ότι η Άλωση ουσιαστικά σφράγισε το τέλος του λαμπρού μεσαιωνικού ελληνικού κράτους. Ίσως, ακόμη, δεν είχε πολύ χρόνο στη διάθεσή του για να εξιστορήσει την τύχη των αδύνατων υπολειμμάτων-μελών, που ήταν κιόλας καταδικασμένα στην υποταγή μετά την απονέκρωση της κεφαλής, του κέντρου. Προσωπικά, όμως, για μένα, που είχα ζήσει την πρόσφατη τραγική ιστορία του Πόντου και γενικά του μικρασιατικού ελληνισμού και που ως ερευνητής είχα σχετιστεί με τους πρόσφυγες των μερών αυτών, ήταν ένα καθήκον να συμπεριλάβω τα παραπάνω γεγονότα στην «Ιστορία» μου «του Νέου Ελληνισμού». Στην ασίγαστη λοιπόν αυτή νοσταλγία των Ποντίων, αλλά και στην έντονη φιλομάθεια των λοιπών Ελλήνων, ανταποκρίνεται η παρούσα έκδοση από τον Εκδοτικό Οίκο «Μαλλιάρης-Παιδεία».

- 11 -

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΠΡΩΤΗΣ ΈΚΔΟΣΗΣ Χαιρετισμός του Παναγιώτη Γ. Τανιμανίδη (απόσπασμα)

(συγγραφέα) συγγραφέα, πρ. του Σωματείου «Παναγία Σουμελά») (Εκπαιδευτικού, Είναι πολύ ευχάριστο και αισιόδοξο το γεγονός ότι, στα μεταπολεμικά χρόνια, η ποντιακή βιβλιογραφία εμπλουτίζεται με ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες εκδόσεις από νομικά και φυσικά πρόσωπα, πέρα από την αξιόλογη και αναγνωρισμένη επιστημονική παρουσία και προσφορά της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών. Γι’ αυτό είναι παράξενη και αστήρικτη η άποψη μερικών ότι τίποτε το αξιόλογο δεν έχει γραφεί γύρω από την ιστορία, τη λαογραφία, τη διάλεκτο, τον πολιτισμό και ιδιαίτερα τη μαρτυρική και ηρωική πορεία του Ποντιακού Ελληνισμού. Όποιοι εκτιμούν την αναγκαιότητα της ιστορικής γνώσης και μνήμης, οφείλουν να ενσκύψουν προσεκτικά στην ποντιακή βιβλιογραφία, για να βεβαιωθούν ότι έχουν γραφεί αρκετά και σοβαρά πράγματα, σχετικά με τον Πόντο και τους Ποντίους, με το ολοκαύτωμά τους και την απάνθρωπη τακτική της γενοκτονίας, με τους αγώνες και την προσφορά τους. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν είναι αισθητή η απουσία συστηματικής και ολοκληρωμένης ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού και ανησυχαστική η απουσία της από τα σχολικά μας βιβλία. Ένα αισθητό κενό στην ποντιακή γραμματολογία ήταν, και η έλλειψη ενός σοβαρού, υπεύθυνου και ολοκληρωμένου ιστορικού έργου για τον Πόντο. Eνός έργου που λείπει, όχι μόνο από κάθε ποντιακό σπίτι, αλλά και από σοβαρές δημόσιες και ιδιωτικές βιβλιοθήκες. Είναι γεγονός πόσο, μια τέτοια απόφαση, αποτελεί σοβαρό εγχείρημα, πείραμα που προϋποθέτει και τόλμη και φιλοδοξία και υπευθυνότητα, γιατί η ανταπόκριση των Ποντίων και των φιλοποντίων είναι άγνωστη και δεν είναι εύκολο να καθοριστεί εκ των προτέρων. Ο εκδότης έχει εκτιμήσει, όπως φαίνεται, με πολλή αισιοδοξία τα ενδιαφέροντα των Ποντίων και το βιβλιογραφικό κενό που υπάρχει, καθώς και τη φιλομάθειά τους. Χαιρετίζω το τόλμημα του εκδότη, συγχαίρω για την ιστορική απόφαση και εύχομαι καλή τύχη στο έργο.

- 12 -8-

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΠΡΩΤΗΣ ΈΚΔΟΣΗΣ Χαιρετισμός του Γιώργου Παρχαρίδη (καθηγητή καρδιολογίας, προέδρου της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος) Τώρα που η διεθνής αναγνώριση της «γενοκτονίας» των Ποντίων είναι επιτακτικός στόχος μας, η γνώση της ιστορίας, του πολιτισμού, της οικονομίας του Πόντου, αλλά και των απλών δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής, αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για τη στήριξη μιας τέτοιας προσπάθειας. Για το λόγο αυτό θα ήθελα να συγχαρώ τον εκδοτικό οργανισμό «ΜαλλιάρηςΠαιδεία» για τούτη την έκδοση, η οποία πραγματικά καλύπτει ένα κενό στη βιβλιογραφία τη σχετική με τα ποντιακά θέματα.

Aποτελεί ένα συλλογικό έργο, για την ολοκλήρωση του οποίου συνεργάστηκε ένα εκλεκτό επιτελείο συγγραφέων-συντακτών. Είναι επίσης η μοναδική έκδοση που περιλαμβάνει τόσο μεγάλο όγκο πληροφοριών –οι οποίες μάλιστα καλύπτουν πλήθος διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων– για τον Πόντο και τους ανθρώπους που έζησαν σ’ αυτόν ή κατάγονται απ’ αυτόν. Όσοι αγαπούν τις αλησμόνητες πατρίδες, ποντιακής ή μη καταγωγής, μέσα ή έξω από την Ελλάδα, θα βρουν στις σελίδες του έργου θέματα ιστορικά, λαογραφικά, στοιχεία για την πανίδα και τη χλωρίδα του Πόντου, καθώς και για τα ήθη και τα έθιμα που συχνά είναι ακόμη ζωντανά στην καθημερινότητά μας.

- 13 -9-

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

√ √ƒ√™ ¶√¡Δ√™ ∏ ϤÍË/fiÚÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜ ··ÓÙ¿ ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ Ì ÙË ÛËÌ·Û›· ı¿Ï·ÛÛ·1 Î·È Û˘Óԉ‡ÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi Â›ıÂÙ·, fiˆ˜ ·ÙÚ‡ÁÂÙÔ˜, Ô›ÓÔ„, ËÂÚÔÂȉ‹˜, ȯı˘fiÂȘ, ·›ڈÓ, ¢ڇ˜, ÈÔÂȉ‹˜, ÌÂÁ·Î‹Ù˘, ·›ÚÈÙÔ˜, ̤Ϸ˜ ÎÙÏ. √ÚÈṲ̂Ó˜ ÊÔÚ¤˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ı¿Ï·ÛÛ˜, .¯. ποÚÈÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜, £ÚË›ÎÈÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜ (πÏÈ¿‰· μ’ 145 Î·È æ 230). ∫·Ù¿ ÙÔ ™ÙÚ¿‚ˆÓ·, Ô ÂÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·Ï¿ ÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ ¶fiÓÙÔ2, ·ÊÔ‡ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ π¿ÛÔÓ·, ÙË ª‹‰ÂÈ·, ÙÔÓ ∞È‹ÙË, ÙÔ˘˜ ∫fiÏ¯Ô˘˜ (°ÂˆÁÚ·ÊÈο ‚È‚Ï. ∞’, ÎÂÊ. 1Ô 10 Î·È ÎÂÊ.

2Ô 21) ÎÙÏ. √ ∏Û›Ô‰Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ ˆ˜ ÙÚÔʤ· Î·È ÁÂÓÓ‹ÙÔÚ· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ıÂÒÓ, Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÙÔ Â›ıÂÙÔ ·ÏÌ˘Úfi˜ (.¯. £ÂÔÁÔÓ›· 107). ™ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ 13132 ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ÚÔÛı¤ÙÂÈ ÂÈϤÔÓ fiÙÈ Ô ¶fiÓÙÔ˜ (=·ÙÚ‡ÁÂÙÔÓ ¤Ï·ÁÔ˜) ÁÂÓÓ‹ıËΠ·fi ÙË °·›·, ¿ÙÂÚ ÊÈÏfiÙËÙÔ˜ ÂÊÈ̤ÚÔ˘ (¯ˆÚ›˜ ÂÚˆÙÈÎfi ÛÌ›ÍÈÌÔ). √ ÔÈËÙ‹˜ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÈ ·ÎfiÌË ˆ˜ ·È‰È¿ ÙÔ˘ ıÂÔ‡ ÙÔÓ ÂÓ¿ÏÈÔ Á¤ÚÔÓÙ· ¡ËÚ¤·, ÙÔ ºfiÚ΢, ÙËÓ ∫ËÙÒ Î·È ÙËÓ ∂˘Ú‡‚È·. ™ÙÔ˘˜ ÔÈËÙ¤˜, ¿ÓÙˆ˜, ˆ˜ fiÓÙÔ˜ ΢ڛˆ˜ ÓÔÂ›Ù·È Ë ÌÂÁ¿ÏË Î·È ·ψً ı¿Ï·ÛÛ·, ÂÓÒ Ë Ï¤ÍË ·fi ÙÔ˘˜ Â˙ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÏ¿ÁË. ¶·Ú¿ Ù·‡Ù·, fï˜, ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ÔÚıÌÔ‡˜, ÛÙÂÓ¤˜ ı¿Ï·ÛÛ˜ Ô˘ ÂÓÒÓÔ˘Ó ¿ÏϘ, ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜, .¯. ∂ÏÏ‹ÛÔÓÙÔ˜, ƒ¤·˜ ¶fiÓÙÔ˜ ÎÙÏ. ™ÙÔÓ ∏Úfi‰ÔÙÔ, Ô ·ÔıÂÔÔÈË̤ÓÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ì ÙÚfiÔ Û˘Áί˘Ì¤ÓÔ. √ ·Ù¤Ú·˜ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ, ·ÏÏ¿ ·ÁÓÔ› ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ ˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ‚ÔÚÂÈ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜. ™Â ÌÈ· ÂÚ›ÛÙ·ÛË Ì¿ÏÈÛÙ· ÌÓËÌÔÓ‡ÂÈ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ˘ÔÓÔÒÓÙ·˜ ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘ Ô˘ ‚Ú¤¯ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ. ¶fiÓÙÔ Â›Û˘ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ Î·È ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ. ∂ÈϤÔÓ, ÂÓÒ Í¤ÚÂÈ Î·Ï¿ ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ Ï·ıÂ̤Ó˜ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÁÈ· ÙÔ ‚fiÚÂÈÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘, ·ÊÔ‡ ÌÈÏÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙË ª·ÈÒÙȉ·, Ô˘ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ∂˘Í›ÓÔ˘, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·’ ·˘ÙfiÓ. √ fiÚÔ˜ ˆ˜ Ô ¶fiÓÙÔ˜ ‹ ·ÏÒ˜ ˆ˜ ¶fiÓÙÔ˜ ·fi ÙÔÓ 5Ô .Ã. ·È. ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ˘ÔÓÔ› ÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ¤ÙÛÈ ·fi ÙÔ˘˜ ∞ÈÛ¯‡ÏÔ (¶¤ÚÛ˜ 878), -- 15 21 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ°Eø°PAºIKA ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ™TOIXEIA ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ °ENIKA KAI

°·ÏÏÈÎfi˜ ¯¿ÚÙ˘ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Î·È Ù˘ ª·ÈÒÙȉ·˜ Ï›ÌÓ˘ (∞˙ÔÊÈ΋˜ ı¿Ï·ÛÛ·˜) ÙÔ˘ 1781.

£Ô˘Î˘‰›‰Ë (μÈ‚Ï. ππ, 96, 97), ∂˘ÚÈ›‰Ë (ΔÚˆ¿‰Â˜ 226, πfiÏ˘ÙÔ˜ 1200), ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË (™Ê‹Î˜ 700), ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË (ªÂÙˆÚÔÏÔÁÈο 2, 1,11) Î.¿. ΔÔ Â›ı. ¶ÔÓÙÈÎfi˜ Â›Û˘ ˘ÔÓÔ› ·Ú¯Èο ÙÔÓ Î¿ÙÔÈÎÔ ÙˆÓ ·Ú·Ï›ˆÓ ÙÔ˘ ∂˘Í›ÓÔ˘ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔÓ Î¿ÙÔÈÎÔ ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, .¯. ∏Ú·ÎÏ›‰Ë˜ Ô ¶ÔÓÙÈÎfi˜. √ •ÂÓÔÊÒÓÙ·˜, fï˜, Â›Ó·È Ô ÚÒÙÔ˜ «∂ÏÏ·‰›Ù˘» Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ô˘ ÂÚȤگÂÙ·È ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ù˘ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο, Ì·˙› Ì ÙËÓ ÔÚ›· ÙˆÓ ª˘Ú›ˆÓ, ÙfiÛÔ ·˘ÙÔ‡˜ fiÛÔ Î·È ÔÓfiÌ·Ù· ‚Ô˘ÓÒÓ, ÔÙ·ÌÒÓ ÎÙÏ. √ fiÚÔ˜ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙË ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ Î·È ¤ÂÈÙ·. ø˜ ÙfiÙÂ Ô ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi˜ ·˘Ùfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ˆ˜ ∫··‰ÔΛ· Ë ÚÔ˜ ¶fiÓÙˆ. ∏ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ¿ÓÙˆ˜ ÁÂÓÈ·ÙËΠÌÂÙ¿ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙˆÓ ªÈıÚȉ·ÙȉÒÓ (ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘). ∏ ϤÍË Ì ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ 3Ô .Ã. ·È. ÎÈ ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÔÏÏÔ‡˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ (™ÙÚ¿‚ˆÓ·˜, ∞È·Ófi˜ Î.¿.). ¶·ÚfiÌÔÈ· ¯Ú‹ÛË Ù˘ οÓÂÈ Î·È Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ Ù˘ ∂ÈÛÙÔÏ‹˜ ¶¤ÙÚÔ˘, ÛÙËÓ ∫·ÈÓ‹ ¢È·ı‹ÎË.

-- 16 22 --

ΟΡΟΣ¶ONTO™ ΠΟΝΤΟΣ OΟOPO™

¶·Ú¿ÁˆÁ· ‹ Û‡ÓıÂÙ· Ù˘ Ϥ͢, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂÓ· ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜, ›ӷÈ: ÙÔ Ú. ÔÓÙ›˙ˆ (∞ÈÛ¯‡ÏÔ˜, ™ÔÊÔÎÏ‹˜ Î.¿.), ¶ÔÓٿگ˘ Î·È ¶fiÓÙ·Ú¯Ô˜ (Û ÂÈÁÚ·Ê. Ù˘ √Ï‚ÈÔ‡ÔÏ˘, Â›ıÂÙÔ ÙÔ˘ ∞¯ÈÏϤ·), fiÓÙÈÛÌ· (∂˘ÚÈ›‰Ë˜), ÔÓÙÈÛÙ‹˜ (¶·˘Û·Ó›·˜), ÔÓÙÔÔÚ‡ˆ (√‰‡ÛÛÂÈ· 277 Â), ÔÓÙÔ‚·›Óˆ (£Âfi‰ˆÚÔ˜ ¢Ô‡Î·˜ §¿ÛηÚȘ), ÔÓÙÔÎÚ¿ÙˆÚ (√ÚÊ. ⁄ÌÓ. 16b), ÔÓÙfiıÂÓ (πÏÈ¿‰· • 395) ÎÙÏ. ™Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÏÏËÓÈÛÙÈο/ڈ̷˚ο ¯ÚfiÓÈ·, ÙÔ fiÓÔÌ· ¶fiÓÙÔ˜ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi Ù· Â›ıÂÙ· °·Ï·ÙÈÎfi˜, ∫··‰ÔÎÈÎfi˜, ¶ÔÏÂ̈ÓÈ·Îfi˜3. ™∏ª∂πø™∂π™ 1. ¶ÔÏÏÔ› ÁψÛÛÔÏfiÁÔÈ ÂÍËÁÔ‡Ó ÙË Ï¤ÍË ¶fiÓÙÔ˜ ˆ˜ ı·Ï¿ÛÛÈÔ˜ ‰ÚfiÌÔ˜, Û˘Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙË Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ï·ÙÈÓÈ΋, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ Á¤Ê˘Ú·.

2. ΔÔ Â›ıÂÙÔ ∂‡ÍÂÈÓÔ˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, ·ÓÙÈη٤ÛÙËÛ ÙÔ ÕÍÂÈÓÔ˜, ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ Ì·ÁÈÎÔ‡˜ ÁÈ· Ó· ÂÍ¢ÌÂÓÈÛÙ› Ë ı¿Ï·ÛÛ· Î·È Ë Û¯ÂÙÈ΋ ıÂfiÙËÙ·. √ ¶›Ó‰·ÚÔ˜, ¿ÓÙˆ˜, ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ ÙÔÓ ·ÔηÏ› ¿ÍÂÓÔÓ ÛÙfiÌ·.

3. √ ∫··‰ÔÎÈÎfi˜ ¶fiÓÙÔ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ¤ÙÛÈ, ÁÈ·Ù› ·Ú·¯ˆÚ‹ıËΠÛÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜ ∞Ú¯¤Ï·Ô. √ ¶ÔÏÂ̈ÓÈ·Îfi˜, ÂÂȉ‹ ·Ú·¯ˆÚ‹ıËΠÛÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ¶ÔϤ̈ӷ.

-- 17 23 --

···

¶ONTO™, °Eø°PAºIKA ™TOIXEIA °ÂˆÁÚ·ÊÈο ˆ˜ ¶fiÓÙÔ˜ ÔÚ›˙ÂÙ·È Ë ·Ú¿ÏÈ· ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜, ·fi ÙÔ ·Ú¯·›Ô Δ›ÂÈÔÓ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ·Ú¯·›· º¿Ûȉ·, Î·È Ë ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· Ù˘, ÙÔ ‚¿ıÔ˜ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÔÈΛÏÏÂÈ ·fi Ï›Á˜ ‰Âο‰Â˜ ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· (.¯. ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· Ù˘ Ãfi·˜) ˆ˜ ÌÂÚÈΤ˜ ÂηÙÔÓÙ¿‰Â˜ ¯ÏÌ. (.¯. ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ™Â‚¿ÛÙÂÈ·˜). Δ· fiÚÈ· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ˆÛÙfiÛÔ, ÌÂÙ·‚Ï‹ıËÎ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜. ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙˆÓ ªÈıÚȉ·ÙȉÒÓ, Û’ ·˘ÙfiÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó Ë ¶·ÊÏ·ÁÔÓ›·, ̤ÚÔ˜ Ù˘ °·Ï·Ù›·˜, Ë ªÂÁ¿ÏË ºÚ˘Á›·, ÙÌ‹Ì· Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜ ÎÙÏ. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙË ÚˆÌ·ÈÔÎÚ·Ù›·, Ë ÂÚÈÔ¯‹ ‰È·ÈÚ¤ıËΠ۠°·Ï·ÙÈÎfi ¶fiÓÙÔ, ∫··‰ÔÎÈÎfi ¶fiÓÙÔ Î·È ¶ÔÏÂ̈ÓÈ·Îfi ¶fiÓÙÔ. ™ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ªÂÁ¿ÏˆÓ ∫ÔÌÓËÓÒÓ Ô ¶fiÓÙÔ˜ ÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó ·fi ÙÔ º¿ÛË ÔÙ·Ìfi ̤¯ÚÈ ÙËÓ ∞ÌÈÛfi. ŒÂÈÙ· ·fi ÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ηٿÎÙËÛË Ë ÂÚÈÔ¯‹ ‰È·ÈÚ¤ıËΠ۠‚ÈÏ·¤ÙÈ·. ΔÔ 1877 ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÂÚÈ‹Ïı ÛÙËÓ ƒˆÛ›·, ÂÓÒ ·ÚÁfiÙÂÚ· –Ì ÙËÓ ÂÍ·›ÚÂÛË Î¿ÔÈˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ– Ë ΔÔ˘ÚΛ· Â¤‚·Ï ͷӿ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· Ù˘. ™ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹ ˆ˜ ¶fiÓÙÔ˜ ÓÔÂ›Ù·È Ë ÂÚÈʤÚÂÈ· Ô˘ ÂÚÈÎÏ›ÂÈ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ΔÔ˘ÚΛ·˜ ∫·ÛÙ·ÌÔÓÔ‡ / ∫·ÛÙ·ÌÔÓ‹˜, ™ÈÓfi / ™ÈÓÒ˘, ΔÛ¿ÁÎÈÚÈ / °·ÁÁÚÒÓ, ΔÛfiÚÔ˘Ì / π‚fiÚˆÓ, ™·ÌÛÔ‡Ó / ∞ÌÈÛÔ‡, °ÈÔÛÁο٠/ ÀÔÛÁ¿Ù˘, ∞Ì¿ÛÂÈ·˜, ΔÔο٠/ ∂˘‰ÔÎÈ¿‰·˜, √ÚÓÙÔ‡ / ∫ÔÙ˘ÒÚˆÓ, ™È‚¿˜ / ™Â‚¿ÛÙÂÈ·˜, °ÎÈÚÂÛÔ‡Ó / ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·˜, ∂Ú˙ÈÁÎÈ¿Ó / ∞ÚÛ›ÁÁ˘, ΔÚ·Ì˙fiÓ / ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜, °ÎÈÔ˘ÌÔ˘Û¯·Ó¤ / ∞ÚÁ˘ÚÔ‡ÔÏ˘, ∂Ú˙ÂÚÔ‡Ì / £ÂÔ‰ÔÛÈÔ‡ÔÏ˘, ƒ›˙ / ƒÈ˙Ô‡ÓÙ·˜, ∫·Ú˜ Î·È √Ê / ŸÊË. ¶ÔÏϤ˜ ‹Ù·Ó ÔÈ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Î·È Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ·. ∞fi Ù· ‰˘ÙÈο ÚÔ˜ Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙË ÁÚ·ÌÌ‹ ÙˆÓ ·ÎÙÒÓ, ˘‹Ú¯·Ó ÔÈ ÂÍ‹˜: ∏Ú¿ÎÏÂÈ· ¶ÔÓÙÈ΋ / ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ·, Δ›ÂÈÔÓ, ÕÌ·ÛÙÚȘ / ™‹Û·ÌÔ˜, πˆÓfiÔÏȘ / ∞‚ˆÓfiÙÂȯԘ, ∫›ÓˆÏȘ, ™ÙÂÊ¿ÓË, ∫Ú¿ÙÂÈ·, ™ÈÓÒË, ∫¿ÚÔ˘Û·, ∞ÌÈÛfi˜, £ÂÌ›Û΢ڷ, ™›‰Ë, º¿‰ÈÛÛ· / º·‰›Û·ÓË, μÔÒÓ, √ÈÓfiË, ¶ÔÏÂÌÒÓÈÔÓ, ∫ÔÙ‡ˆÚ·, ∫ÂÚ·ÛÔ‡˜, ∫·ÛÛÈfiË, ΔÚ›ÔÏË (πÛ¯fiÔÏË, ∞ÚÁ‡ÚÈ·, ÷Ïο‚·Ï·), ∂ÚÌÒÓ·ÛÛ·, ∫fiÚ·ÏÏ·, ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·, ™Ô˘Û¿ÚÌÈ· / ™Ô˘ÛÔ‡ÚÌ·ÈÓ·, √ÊÈÔ‡˜, ⁄ÛÛÔ˜ §ÈÌ‹Ó / æˆÚÒÓ §ÈÌ‹Ó, ∫ÔÚ‰‡ÏË, ƒ›˙·ÈÔÓ / ƒÈ˙Ô‡˜, ∞ı‹Ó·È, ÕÚ¯·‚Ș, ∫›ÛÛ·, ¶¤ÙÚ·, º¿ÛȘ. ™ÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· ˘‹Ú¯·Ó ÔÈ fiÏÂȘ: ∫·ÛÙ·-- 18 24 --

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ™TOIXEIA ΣΤΟΙΧΕΙΑ ¶ONTO™, °Eø°PAºIKA ΔÔ ÓËÛ› ∞ÚËÙÈ¿˜ fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ù˘ ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·˜.

ÓÒÓ, °¿ÁÁÚ·È, ¶ÔÌËÈÔ‡ÔÏȘ, ∫Ï·˘‰ÈÔ‡ÔÏȘ, ∫·‚ËÛfi˜ / ∫¿‚ÈÛÛ·, º·˙ËÌÒÓ, ÓÔÙÈfiÙÂÚ· Ù· ∑‹Ï·, Ë §·Ô‰›ÎÂÈ· Î·È Ë ∞Ì¿ÛÂÈ·. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ Â΂ÔÏÒÓ ÙÔ˘ ÕÏ˘ ‹Ù·Ó Ë ∞χ· (¶¿ÊÚ·) Î·È Ë °·˙ËÏÒÓ. ∞Ó·ÙÔÏÈÎfiÙÂÚ·, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ÿÚË, ˘‹Ú¯·Ó Ù· ∫fiÌ·Ó· / πÂÚÔηÈÛ¿ÚÂÈ· ∫fiÌ·Ó·, Ë ∂˘‰ÔÎÈ¿‰·, Ë ¡ÂÔηÈÛ¿ÚÂÈ·, Ë ∫ÔÏÒÓÂÈ· Î·È Ë ™Â‚¿ÛÙÂÈ·. ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Ë ¡ÈÎfiÔÏË, Ù· ∫¿‚ÂÈÚ·, Ù· ™¿Ù·Ï·, Ë ÃÂÚÚÔÈ¿ÓË, Ë ∑¿Á¯Ë / ΔÛ¿Á¯Ë, ÙÔ ¢ÈηÈfiÛËÌÔÓ / ∫·Ú˘·›, Î·È ÓÔÙÈfiÙÂÚ· Ë ∞ÚÛ›ÁÁË, Ë £ÂÔ‰ÔÛÈÔ‡ÔÏË, Ë μ·˚‚Ô‡ÚÙË ÎÙÏ. Δ· ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ›ӷÈ, ÛÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘˜, ÔÌ·Ï¿ Î·È ¤ÙÛÈ ‰Â ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È ÔÏÏÔ› ‚·ı›˜ ÎfiÏÔÈ. Δ· ÌfiÓ· ÓËÛÈ¿ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙȘ ÔÓÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜ Â›Ó·È Ë ºÈÏ˘ÚË›˜, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ∑ÂʇÚÈÔ ·ÎÚ., Ë ∫ÈÏ›ÎˆÓ Ó‹ÛÔ˜ ‹ ∫ÈÏÈÎfiÓËÛÔ˜ (Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÷Ӥ٠∫·ÏÂÛ›) ÛÙÔ π·ÛfiÓÂÈÔ ·ÎÚ. Î·È Ë ∞ÚËÙÈ¿˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·. ™ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ÓËÛ› ‹Ù·Ó Î·È Ë ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ˜ fiÔ˘ ¯Ù›ÛÙËÎÂ Ë ™ÈÓÒË. ¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿, Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Î·È ÂÈÛ¯ˆÚÔ‡Ó ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ·ÚÎÂÙ¿ ·ÎÚˆÙ‹ÚÈ·, fiˆ˜ (·fi ‰˘ÙÈο ÚÔ˜ Ù’ ·Ó·ÙÔÏÈο): Ë ∞¯ÂÚÔ˘ÛÈ¿˜ ¿ÎÚ·, Ë ™˘ÚÈ¿˜ ¿ÎÚ· (πÓÙ˙¤ ªÔ˘ÚÔ‡Ó), ÙÔ ∫ˆÓˆ›ÔÓ ‹ ∫ˆÓÒÈÔÓ ·ÎÚ., ÙÔ π·ÛfiÓÂÈÔÓ ·ÎÚ.(°È·ÛÔ‡Ó ªÔ˘ÚÔ‡Ó), ÙÔ ∑ÂʇÚÈÔÓ ·ÎÚ. (∑¤ÊÚ ªÔ˘ÚÔ‡Ó), ÙÔ πÂÚfiÓ ·ÎÚ. (°ÈÂÚfi˜ ªÔ˘ÚÔ‡Ó) Î.¿. ÌÈÎÚfiÙÂÚ·. ∏ ¯ÒÚ· ‰È·ÚÚ¤ÂÙ·È ·fi ÔÏÏÔ‡˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜, fiˆ˜ ÙÔ μÈÏÏ·›Ô (ºÈÏÈfi˜ ™Ô˘) ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈ·, ÙÔÓ ÕÏ˘ (∫È˙›Ï πÚÌ¿Î, ‰ËÏ. ÎfiÎÎÈÓÔ ÔÙ·Ìfi), ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ù˘ ªÈÎÚ·Û›·˜ / ΔÔ˘ÚΛ·˜, ÙÔÓ ÿÚË (°Â˙›Ï πÚÌ¿Î, ‰ËÏ. Ú¿ÛÈÓÔ ÔÙ·Ìfi), ·Ú·fiÙ·ÌÔ˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Â›Ó·È Ô §‡ÎÔ˜ (∫ÂÏΛ٠‹ ∫ÂÚÌÂÏ› ΔÛ¿È), ÙÔ £ÂÚÌÒ‰ÔÓÙ· (Δ¤ÚÌ ΔÛ¿È), ÙÔ §‡Î·ÛÙÔ, ÙÔÓ ¶·Úı¤ÓÈÔ (ª·ÚÙ›Ó ΔÛ¿È), ÙÔÓ ¶Ô-- 19 25 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ°Eø°PAºIKA ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ™TOIXEIA ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ °ENIKA KAI

ÓõñéÜò Üêñá (ÉôæÝ Ìðïõñïýí)

Å Õ Î ÅÅ ÕÉ ÎÍ Ï Å ÉÓ Í

ÓÉÍÙÐÇ ÉÍÅÌÐÏËÇ

Áãéáíôóßê

Êùíþðéïí áêñùôÞñéï

Ì

Ç

Ô

Ü

Ä

. ï

ëì õÁ

ð.

Íôáã

ò

Ý í Íôá

Ì ¢ë

õò

ã

(Ê

ìÜ

Éñ

ë

éæß

Á

Ó

ÈÅÏÄÏÓÉÁ (ÔÏÓÉÁ)

ê)

ÁÌÉÓÏÓ (ÓÁÌØÏÕÍÔÁ)

Å

Íåïêëáõäéïýðïëç

Éë

ê

ÊÁÓÔÁÌÏÍÇ

ÐÜöñá

ÁëÜôóáì

Ñ

Óéìùíßäá

É

ÈÝñìáé

ëßìíç

Á

Éáóüíéï

Ïéíüç

ÔóáñóáìðÜò

Ó

(Ãéáóïý

(Èåìßóêõñá) ÖÜôóá

ÊÜâæá

Êï

Ëáíôßê ) ê Ü

Í

ô

ì

ìáëß

Ìåñæéöïýíôá

ð.

éæ (Ê ò õ ë ¢ ð

.

åæ

çò

ßë

(Ã

ñ .º

ÉÂÏÑÁ (ÔÓÏÑÏÕÌ)

Éñ

ìÜ

ò

Ï

Ñ

Ô

åë

êß

Á

Ê

Å ºñçò

Í

ÆÞëá

(Ê

ôÉ ñ

Å

Ñ ìÜ

É

Á

Ó

ê)

Ó ÍåïêáéóÜñåéá É

Êüìáíá

ð

ð.

Á åæ

(Ã

ßë

ìÜ

Éñ

ê)

Êïë

ÔÏÊÁÔÇ (ÅõäïêéÜäá)

.

Ãé

ë í ô ß æ Íô 2552

á

ã

Ì

êï

ê)

ÁÌÁÓÅÉÁ

Ç

Ëý

¸ñðáá

ã

ãÃ

ÃÁÃÃÑÁ (ÔÓÁÃÊÉÑÉ)

(Ï

ì Ý ñ Íô Êå á

ßë

á

Éñ

Åë

(Ëáïäßêåéá)

ìáëß Íô Áó á 2416

ÓÅÂÁÓÔÅÉÁ Áê Íôáã ÌáôÝí

Áê

Í

ôá

2730

.

ð ë

¢ ò

õ (Ê ßë éæ Ü

ì

Éñ

ìÜ

ê) ò

ëõ

.¢

ð

ÿÚÙ˘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘.

-- 20 26 --

(Ê

é

ë æß

Éñ

ê)

ã

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ™TOIXEIA ΣΤΟΙΧΕΙΑ ¶ONTO™, °Eø°PAºIKA

Ï Ó Ô Í Ð Ï Ó Ï Ó Ð Ï Í Ô Ï

ÂÁÔÏÕÌ

×üðá

ÁèÞíáé Éåñü áêñùôÞñéï (Ãéåñüò Ìðïõñïýí)

ï áêñùôÞñéï

ÐëÜôáíá

í Ìðïõñïýí)

Ñéæïýíôá

Êéëßêùí í.

Óïýñìåíá

Âüíá (ÐåñóåìðÝ)

Ôñßðïëç

Êåñáóïýíôá

ÓÜíôá Êñþìíç

Ç

.

ñ

Ì .

Ð

Íô Ý ñÏ áã å ìÄ

Ï

Í

ô

Ë

ÅÙ

Ó

Ó ï ãáíô

Ê

éñ

êë

Üñ

Íô

ìÜ

áã

÷

ó

éò

(Ô

ø

ð.

Ã

ê

ì êá

¢

á

ý ñ â ï

ã ë á ñ ß Í ô á

áïýñ Ãêé Í ô

Ä

Á

×åññïßáíá

Ó

ð. Ëýêïò (Êåëêßô ÉñìÜê)

ã á

É

Ê Ï Ë Ù Í É Á Ó

ÂÁÚÂÏÕÑÔÇ (ÐÁÚÐÏÕÑÔ)

Êåëêßô

ÍÉÊÏÐÏËÇ

á ã

æßë Íôáã Êé 3025

2832

Áê

Íô

3230

ÈÅÏÄÏÓÉÏÕÐÏËÇ (ÅÑÆÅÑÏÕÌ) á

ã

ñÜ Íôá Êá ã

ÅÑÆÉÃÊÉÁÍ (ÁÑÓÉÃÃÇ)

-- 21 27 --

ê)

Éñ

ü ïñ

ã

ÁÑÃÕÑÏÕÐÏËÇ

Íôáã

ïô

áã Íô

Þ

ôá

Ê

ÔÑ

Í

á

Ê

Í

Ë ã ôá Á

ë ëùíßá

Ç

ÑÏ

×

Ç Ô Ñ . Ì 3035

çò

Ì

Ï

.

¢ñäáóóá

Ôóáêßë

Þ÷

ã

Ñ

Ãê é ïë

È

áôïýñ

á

Ô

ñ

Ü

×Üñï ò

Ôæåâéæëïýê

ËéâåñÜ

Ì

ÌåóïõäéÝ

×ßí

ÔÑÁÐÅÆÏÕÍÔÁÓ

ÌÇÔÑ.

ï ïôýùñá

Ï Ïñíôïý)

¼öçò

ÔÑÁÐÅÆÏÕÍÔÁ ÅëåâÞ

ÁñçôéÜò í.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ°Eø°PAºIKA ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ™TOIXEIA ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ °ENIKA KAI

ÕÔ„Ë ÙÔ˘ ªÂÏ¿ÓıÈÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ (ªÂϤ٠πÚÌ¿Î).

¶·ÓÔÚ·ÌÈ΋ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ÕÏ˘ (∫È˙›Ï πÚÌ¿Î) ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›·.

ÏÂÌÒÓÈÔ, ÙÔ ªÂÏ¿ÓıÈÔ (ªÂϤ٠πÚÌ¿Î), ÙÔ Ã·ÚÛÈÒÙË ‹ ∫¿ÓÈ (Ì ÙÔ ÚÒÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔÓ ÔÓfiÌ·˙·Ó ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· Î·È Ì ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ∞ÚÁ˘ÚÔ‡ÔÏ˘) ÙÔÓ ¶˘Í›ÙË / ¢·ÊÓÔfiÙ·ÌÔ (¡ÙÂÁÈÚÌ¤Ó ¡ÙÂÚ¤), ÙÔÓ ⁄ÛÛÔ (∫·Ú¿ ¡ÙÂÚ¤), ÙÔÓ ŸÊË, ÙÔÓ æ˘¯Úfi ÔÙ·Ìfi (ª·ÏÙ·Ù˙‹ ¡ÙÂÚ¤), ÙÔÓ ∫·ÏÔfiÙ·ÌÔ, ÙÔ ƒ›˙ÈÔ, ÙÔÓ ¶Ú‡Ù·ÓË Î.¿. ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˘˜. ΔËÓ ÂÚÈÔ¯‹, ·ÎfiÌË, ‰È·ÚÚ¤Ô˘Ó Ô Õη̄Ș (ΔÛÔÚfi¯), Ô ¿Óˆ ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ∂˘ÊÚ¿ÙË, ηıÒ˜ Î·È ¤Ó· ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ Δ›ÁÚË. §›ÌÓ˜ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ. √È ÌfiÓ˜ ÔÈ Ôԛ˜ ·Í›˙ÂÈ Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó Â›Ó·È Ë ™È̈ӛ‰·, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ ÿÚË Î·È ÙË £ÂÌ›Û΢ڷ (Δ¤ÚÌÂ), Î·È Ë ™ÙÂÊ¿ÓË. ∏ ¯ÒÚ· ‰È·Û¯›˙ÂÙ·È ·fi ÔÏÏ¿ ‚Ô˘Ó¿, Ô˘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ¿ Ì ÙÔ ÁÂÓÈÎfi fiÓÔÌ· ¶ÔÓÙÈο fiÚË ‹ ¶ÔÓÙÈΤ˜ ÕÏÂȘ, Î·È ÂÈÌÂÚ›˙ÔÓÙ·Ó Û fiÚË ª·ÎÚÒÓˆÓ, ªÔÛ¯Èο fiÚË, fiÚË ¢ÚÈÏÒÓ ÎÙÏ. Δ· fiÚË ·˘Ù¿ ÙËÓ Ù¤ÌÓÔ˘Ó Û ‰‡Ô ÙÌ‹Ì·Ù·, ÙÔ ·Ú¿ÏÈÔ Î·È ·˘Ùfi ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡, Ô˘ Â›Ó·È ÔÚÂÈÓfi, ·Ó Î·È ‰È·ÎfiÙÂÙ·È ·fi ÎÔÈÏ¿‰Â˜, Ê·Ú¿ÁÁÈ· Î·È ÔÚÔ¤‰È·. Δ· ¶ÔÓÙÈο fiÚË ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ê˘ÛÈ΋ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ∫·˘Î¿ÛÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ∞Ú·Ú¿Ù. √ ∞ÓÙ›Ù·˘ÚÔ˜, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙË μfiÚÂÈ· ∫··‰ÔΛ·, ÙÚ¤ÂÙ·È ÚÔ˜ Ù’ ·Ó·ÙÔÏÈο Î·È ‰È·¯ˆÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ ·fi ÙËÓ ∞ÚÌÂÓ›·. ΔÔ ∞ÚÁ·›Ô, ·ÓÙ›ıÂÙ·, ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ‰˘ÙÈÎfi fiÚÈÔ ∫··‰ÔΛ·˜ Î·È ¶fiÓÙÔ˘. ¶ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ·fi Ù· ‰˘ÙÈο ÚÔ˜ Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ∫·ÛÙ·ÌÔÓ‹ Î·È ÙËÓ ΔfiÛÈ· (£ÂÔ‰ÔÛÈ¿‰·) ÙÔ πÏο˜ ¡Ù·Á (2.900 Ì. ‡„Ô˜). ∞Ó·-- 22 28 --

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ™TOIXEIA ΣΤΟΙΧΕΙΑ ¶ONTO™, °Eø°PAºIKA ÕÔ„Ë ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ¶·Úı¤ÓÈÔ˘ Ô˘ ‰È·ÚÚ¤ÂÈ ÙÔ ¯ˆÚÈfi ¶·ÚÙ›Ó.

ÙÔÏÈο ·fi ÙÔ ΔÛ¿ÁÎÈÚÈ (°¿ÁÁÚ·È) ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ∂ÏÌ·Ï› ¡Ù·Á. ™Ù· ·Ú¿ÏÈ·, ÓÔÙÈfiÙÂÚ· ·fi ÙÔ ∞Ï¿ÙÛ·Ì, Â›Ó·È ÙÔ ¢Ô˘ÏÌ¤Ó ¡Ù·Á, fiÚÔ˜ ¯·ÌËÏÔ‡ Û¯ÂÙÈο ‡„Ô˘˜. ™Ù· ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈο ÙÔ˘ §·ÓٛΠ(§·Ô‰›ÎÂÈ·˜) ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ∫ÂÌ¤Ú ¡Ù·Á (2.200 Ì.), Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ÿÚË ÔÙ·ÌÔ‡ ·fi ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi §‡ÎÔ. ¢˘ÙÈο Ù˘ ™Â‚¿ÛÙÂÈ·˜ Î·È Ï›ÁÔ „ËÏfiÙÂÚ· ·fi ÙÔÓ ÕÏ˘ Â›Ó·È ÙÔ ∞Î ¡Ù·Á (‡„. 2.730). ªÂٷ͇ ΔÔοÙ˘ (∂˘‰ÔÎÈ¿‰·˜) Î·È ™Â‚¿ÛÙÂÈ·˜ Û˘Ó·ÓÙԇ̠ٷ fiÚË °ÈÏÓÙ›˙ ¡Ù·Á (2.500 Ì.), ¡ÙÔ˘Ì·ÓÏ› ¡Ù·Á (2.700) Î·È ∞ÛÌ·Û› ¡Ù·Á (2.400). ¡ÔÙÈÔ‰˘ÙÈο Û ۯ¤ÛË Ì ÙË ¡ÈÎfiÔÏË ·ÏÒÓÂÙ·È Ë ÔÚÔÛÂÈÚ¿ ∞ÁÈÎÂÏÂÛ› ΔÂ¤, Ì ‡„Ô˜ 2.370 Ì. ¡ÔÙÈfiÙÂÚ· ·’ ·˘Ù‹Ó Î·È ¤Ú· ·fi ÙÔÓ ÕÏ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ fiÚÔ˜ ¡ÙÂÏ› ¡Ù·Á (˘„. 1.800). μÔÚÂÈfiÙÂÚ· Î·È ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ §‡ÎÔ, ·Ú·fiÙ·ÌÔ ÙÔ˘ ÿÚË, Â›Ó·È Ù· ‚Ô˘Ó¿ ∫·Ú¿ °ÎÈÔÏ (3.035 Ì.) Î·È ∫·Ú¿ ¡Ù·Á (3.095). μÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈο ÙÔ˘ ™ÂÌ›Ó ∫·Ú·¯ÈÛ¿Ú ÂÎÙ›ÓÂÙ·È ÙÔ Δ۷ϛΠ¡Ù·Á. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi, ÓÔÙÈfiÙÂÚ· ·fi ÙÔ ∂Ú˙ÈÁÎÈ¿Ó (∞ÚÛ›ÁÁË) Â›Ó·È ÙÔ °ÈÏ¿Ó ¡Ù·Á (2.900 Ì.), Î·È ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ¿ÍÔÓ· ÚÔ˜ Ù· ·Ú¿ÏÈ· Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ÙÔ °ÎÈ·Ô‡Ú ¡Ù·Á, ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÃÂÚÚÔÈ¿ÓˆÓ. ™ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ∫ÚÒÌÓ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ô £‹¯Ë˜ ‹ ËÓÈÔÓ fiÚÔ˜, Ì ˘„fiÌÂÙÚÔ 3.060 Ì., Î·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ™¿ÓÙ· ÙÔ ª·ÙÔ‡Ú ¡Ù·Á (2.850). μfiÚÂÈ· ÙÔ˘ ÕÎ·Ì„Ë (ΔÛÔÚfi¯ ™Ô˘) ·ÏÒÓÔÓÙ·È Ù· fiÚË ∫ÂÌ¤Ú ¡Ù·Á, ™ÔÁ·ÓÏ‹ ¡Ù·Á, ∫ÈÚÎÏ¿Ú ¡Ù·Á, μ·ÚÙÛÂÌ¤Î Î·È ∫·ÙÛοÚ. ∫¿Ùˆ ·fi ÙÔÓ Õη̄Ë, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ fiÏÂȘ ª·˚Ô‡ÚÙ Î·È πÛ›Ú, Î·È ‚ÔÚ›ˆ˜ ÙÔ˘ ∂Ú˙ÂÚÔ‡Ì (£ÂÔ‰ÔÛÈÔ‡ÔÏË), ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ ÔÚÔÛÂÈÚ¤˜ °È·‚Ô‡Ú ¡Ù·ÁÏ·Ú› (3.000 Ì.) Î·È ¶ÙÔ˘ÌÏÔ‡ ¡Ù·Á (2.800), Î·È ÓfiÙÈ· ÙÔ˘ ∂Ú˙ÂÚÔ‡Ì ÙÔ ¶Ô˘Ï·ÓÙ¿Î ¡Ù·Á, ÙÔ Ã·Ù˜ ¡Ù·Á Î.¿. Δ· ‚Ô˘Ó¿ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÛÎÂ¿˙ÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ˘ÎÓ¿ ‰¿ÛË, ÁÓˆÛÙ¿ ·Îfi-- 23 29 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ°Eø°PAºIKA ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ™TOIXEIA ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ °ENIKA KAI

√ ¶˘Í›Ù˘ ÔÙ·Ìfi˜ ÛÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜ Úfiԉ˜ ÙÔ˘ fiÚÔ˘˜ ªÂÏ¿.

ÕÔ„Ë ÙÔ˘ ŸÊË ÔÙ·ÌÔ‡.

-- 24 30 --

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ™TOIXEIA ΣΤΟΙΧΕΙΑ ¶ONTO™, °Eø°PAºIKA

º‡ÏÏ· Î·È Î·ÚÔ› ‚ÂÏ·Óȉȿ˜ (ÂÏ›ÙÈÓ).

∞˙·Ï¤· Ë ÔÓÙÈ΋.

EÈÎfiÓ· ·ÚÈÛÙÂÚ¿: ∫ÔÌ¿Ú’.

ÌË ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ηÈÚÔ‡˜, fiÙ·Ó ÂÚÈ˙‹ÙËÙÔ ÛÙË Ó·˘ËÁÈ΋ ‹Ù·Ó ÙÔ Í‡ÏÔ ÙˆÓ ÎˆÓÔÊfiÚˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ¶·Ï·ÈfiÙÂÚ·, Û ÙfiÔ˘˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÎÔÓÙ¿ Û ÌÂÙ·ÏÏ›·, ›¯Â Á›ÓÂÈ ÂÎÙÂٷ̤ÓË Í‡Ï¢ÛË, Î·È Ù· ‰¿ÛË ·Ú·›ˆÛ·Ó, ·ÏÏ¿ ¤ÂÈÙ· Ì ÙËÓ ˘Ô¯ÒÚËÛË ÙˆÓ ÌÂÙ·ÏÏ¢ÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ë Ê‡ÛË Ï›ÁÔ Ôχ ·Ó·Ï‹ÚˆÛ ٷ ÎÂÓ¿. ™Ù· ÔÓÙÈο ‰¿ÛË ·ÊıÔÓÔ‡Ó, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ˘„fiÌÂÙÚÔ, Ù· ‰¤ÓÙÚ·: ÙÂ˙›· (‡η), Ù‚fiÚ· (Ï¢Τ˜ ÂÏ¿Ù˜, ›‰Ô˜ Ô˘ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·), ·Ï¿Ù· (¤Ï·Ù·), Âϛٷ ‹ ‰Ú‡‰· (‚ÂÏ·ÓȉȤ˜), ÊϤڷ (ÊÈχÚ˜), ÎÏÂıÚ›· (ÛÎÏ‹ıÚ˜), ÛÂÓÙ¿Ì· (ÛÊÂÓ‰¿ÌÈ·), ÊÙÂÏ¿‰· (ÊÙÂÏȤ˜) ÎÙÏ. º‡ÔÓÙ·È Û’ ·˘Ù¿ Â›Û˘ ‰È¿ÊÔÚ· ¿ÁÚÈ· ÔˆÚÔÊfiÚ·, fiˆ˜: ·ÁÚÔΤڷ۷ (¿ÁÚȘ ÎÂÚ·ÛȤ˜), ·ÁÚfiÌËÏ· ‹ ·ÁÚfiÌËÏ· (¿ÁÚȘ ÌËÏȤ˜), ·ÁÚÔÎÔηÌÂÏ· (Ù˙ÈÚÓÈÎȤ˜), ·¯Ú¿‰· (ÁÎÔÚÙÛȤ˜) ÎÙÏ. ¶ÏÔ‡ÛÈ· ÔÈÎÈÏ›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·ÎfiÌË ÔÈ ı¿ÌÓÔÈ ‹ ‰È¿ÊÔÚ· ı·ÌÓÒ‰Ë fiˆ˜: Ù· Ó¤ÛÈÏ· (̤ÛÈÏ·), ˙‚›Ú· (ÊÚ·ÁÎÔÛÙ¿Ê˘Ï·), ÎÚ¿Ó· (ÎÚ·ÓȤ˜), ˙·ÓÙ›Ù·˜ (›‰Ô˜ ¿ÁÚÈ·˜ ·˙·Ï¤·˜), ÎÔÌ¿Ú· (ÚÔ‰fi‰ÂÓÙÚ·) ÎÙÏ. ™Ù· ·Ú¿ÏÈ· ˘„ÒÌ·Ù· ·ÊıÔÓÔ‡Ó Ù· ÏÂÊÙÔοڷ (ÊÔ˘ÓÙÔ˘ÎȤ˜). ÕÏÏ· Ê˘Ù¿, Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÓÙÈ·ÎÔ‡ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, Â›Ó·È ÙÔ ÙÛÈÊ›Ó (Ë ÔÓÙÈ΋ ·˙·Ï¤·), ·fi Ù· ¿ÓıË Ù˘ ÔÔ›·˜ ÁÈÓfiÙ·Ó ÙÔ Ì·ÈÓfi-- 25 31 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ°Eø°PAºIKA ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ™TOIXEIA ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ °ENIKA KAI

™ÂÓÙ¿ÌÈÓ.

ÌÂÓÔÓ/ÔÓÙÈÎfiÓ Ì¤ÏÈ (•ÂÓÔÊÒÓ, ¶Ï›ÓÈÔ˜), Ù· ı‡ÌÈÚ· ‹ ʈٛ۷, ›‰Ô˜ ı˘Ì·ÚÈÔ‡, Ù· ‰¿ÎÚ· ÙË ¶·Ó·˝·˜, Ù· ÙÔ˘ÙÔ˘Á¿‰·˜ (ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Ô˘ ·Óı›˙Ô˘Ó ÌfiÓÔ ÛÙ· „ËÏ¿ ‚Ô˘Ó¿)Ø fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· Ê˘Ù¿ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÁÂÓÈο ·fi ÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ. ™Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ‰ÂÓ ¿ÏÏ·ÍÂ Ë ÂÈÎfiÓ· Ô˘ Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô ™ÙÚ¿‚ˆÓ, ‹‰Ë ·fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 1Ô˘ .Ã. ·ÈÒÓ·:... ÙÔÛ·‡ÙËÓ ‰' ÔÒÚ·Ó ÂΉ›‰ˆÛÈÓ Ë ·ÚÒÚÂÈÔ˜ ÙËÓ ·˘ÙÔÊ˘‹ Î·È ·ÁÚ›·Ó, ÛÙ·Ê˘Ï‹˜ ÙÂ Î·È fi¯Ó˘ Î·È Ì‹ÏÔ˘ Î·È ÙˆÓ Î·Ú˘ˆ‰ÒÓ, ÒÛÙ ηٿ ¿Û·Ó ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ÒÚ·Ó ·ÊıfiÓˆ˜ ¢ÔÚÂ›Ó ÙÔ˘˜ ÂÍÈfiÓÙ·˜ Â› ÙËÓ ‡ÏËÓ, ÙÔÙ¤ ÌÂÓ ¤ÙÈ ÎÚÂÌ·Ì¤ÓˆÓ ÙˆÓ Î·ÚÒÓ ÂÓ ÙÔȘ ‰¤Ó‰ÚÂÛÈ, ÙÔÙ¤ ‰’ ÂÓ ÙË ÂÙˆÎ˘›· Ê˘ÏÏ¿‰È Î·È ˘’ ·˘Ù‹ ÎÂÈ̤ӈÓ, ‚·ı›· Î·È ÔÏÏ‹ ί˘Ì¤ÓË... (ÙfiÛÔ˘˜ ·Ú¿ÁÂÈ Ë ÂÚÈÔ¯‹ ÎÔÓÙ¿ ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿, ·˘ÙÔÊ˘Â›˜ Î·È ¿ÁÚÈÔ˘˜ ηÚÔ‡˜, ÛٷʇÏÈ· Î·È ÁÎfiÚÙÛ· Î·È Ì‹Ï· Î·È ÔÏÏ¿ ›‰Ë ηڢ‰ÈÒÓ, ÒÛÙ ‡ÎÔÏ· fiϘ ÙȘ ÂÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙÔ˘˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ·˘ÙÔ› Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜. ÕÏÏÔÙ ӷ ÎÚ¤ÌÔÓÙ·È ¿Óˆ ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ· Î·È ¿ÏÏÔÙ ̤۷ ÛÙ· ÂṲ̂ӷ ʇÏÏ·, Ô˘ ·ÏÒÓÔÓÙ·È Î¿Ùˆ ·’ ·˘Ù¿, ¿ÊıÔÓÔ˘˜ Î·È Û ˘ÎÓ¿ ÛÙÚÒÌ·Ù·...). ¶Â‰È¿‰Â˜ ÛÙË ¯ÒÚ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¤˜, fiˆ˜ Ù˘ £ÂÌ›Û΢ڷ˜ ÛÙȘ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ ÿÚË Î·È ÙÔ˘ £ÂÚÌÒ‰ÔÓÙ· (ÙÔ ∞Ì·˙fiÓÈÔÓ ‰›ÔÓ ÙÔ˘ ™ÙÚ¿‚ˆÓ·), Ù˘ ∞Ì¿-- 26 32 --

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ™TOIXEIA ΣΤΟΙΧΕΙΑ ¶ONTO™, °Eø°PAºIKA

ΔÔ ·Ú¯¿ÚÈ Ù˘ ∑‡Á·Ó·˜ ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË.

ÛÂÈ·˜, Ù˘ ∫¿‚˙·˜, ÙÔ˘ ΔÛfiÚÔ˘Ì, Ù˘ ¡ÂÔηÈÛ¿ÚÂÈ·˜, ÙˆÓ ÃÂÚÚÔÈ¿ÓˆÓ, ÙÔ˘ §‡ÎÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ Î.¿. ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜. Δ· ÂÎÙÂٷ̤ӷ ÔÚÔ¤‰È·/·Ú¯¿ÚÈ· ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙË ÓÔÌ‹ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ, ÂȉÈο Ù· ηÏÔη›ÚÈ·. ∞ÎfiÌË ·fi ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙˆÓ ªÂÁ¿ÏˆÓ ∫ÔÌÓËÓÒÓ Û˘ÓËıÈ˙fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ıÂÚÈÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜, ›Ù ÁÈ· ·Ú·ı¤ÚÈÛË Â›Ù ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÂÎÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ, ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ·Ú·ÏÈ·ÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ, ·ÎfiÌË Î·È ÙˆÓ ¯ˆÚÈÒÓ, Ó· ·Ó‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·Ú¯¿ÚÈ· Î·È Ó· ‰È·Ì¤ÓÔ˘Ó ÂΛ, Â› Ù¤ÛÛÂÚȘ Ì‹Ó˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ. ΔÔ Îϛ̷ ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ ÔÈΛÏÏÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. °ÂÓÈο, ÂÂȉ‹ Ë ¯ÒÚ· ÚÔÛٷهÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ∫·‡Î·ÛÔ ·fi ÙÔ˘˜ ‚fiÚÂÈÔ˘˜ „˘¯ÚÔ‡˜ ·Ó¤ÌÔ˘˜, ÙÔ Îϛ̷ Â›Ó·È ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· ıÂÚÌfi Î·È ˘ÁÚfi, ÂÓÒ ÛÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· ÍÂÚfi Î·È „˘¯Úfi. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ·Ú·Ïȷ΋ ÔÌȯÏÒ‰Ë ˙ÒÓË, fiÔ˘ ‚Ú›ıÔ˘Ó Ù· ‰¿ÛË, ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È ·ÔÓÈÎÙÈο ˙ÂÛÙfi. ™ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ¯ÂÈÌÒÓ˜ ‰ÂÓ Î¿ÓÂÈ ·ÁˆÓȤ˜ Î·È ¤ÙÛÈ ÌÔÚÔ‡Ó ÂΛ Ó· ¢‰ÔÎÈÌÔ‡Ó Ê˘Ù¿, fiˆ˜ ÔÈ ÂÏȤ˜, ÔÈ ÏÂÌÔÓȤ˜ Î·È ÔÈ ÔÚÙÔηÏȤ˜. ™ÙË ˙ÒÓË ÙˆÓ ÔÚÔ‰›ˆÓ ÌfiÓÔ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ı¤ÚÔ˘˜ Û¿˙ÂÈ Î¿ˆ˜ ÙÔ ÎÚ‡Ô. ∏ ˙ÒÓË ÓÔÙÈfiÙÂÚ· ·’ ·˘Ù¿ ¤¯ÂÈ ÏÈÁfiÙÂÚË ‚Ï¿ÛÙËÛË Î·È Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÍÂÚ‹ ÎÈ ¤ÙÛÈ ÙÔ Îϛ̷ Û’ ·˘Ù‹Ó Â›Ó·È ËÂÈÚˆÙÈÎfi.

-- 27 33 --

···

O APXAIOTATO™ ¶ONTO™ (·fi ÙË ÓÂÔÏÈıÈ΋ ÂÔ¯‹ ˆ˜ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ Ûȉ‹ÚÔ˘) ∂ÓÙfiÈÔÈ Î·È ÚÒÙÔÈ Î·Ù·ÎÙËÙ¤˜ √È Ï·Ô› Ô˘ ¤˙ËÛ·Ó ÛÙÔÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ¶fiÓÙÔ Î·È Ù· ÎÚ¿ÙË Ù· ÔÔ›· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó Û’ ·˘ÙfiÓ, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¿ÚÚËÎÙ· Ì ÙËÓ ÂÍfiÚ˘ÍË Î·È ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÌÂÙ¿ÏψÓ. ∞ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, fï˜, ¤·ÈÍ·Ó ÔÈ ÚˆÙfiÁÔÓ˜ Ê˘Ï¤˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜, fiˆ˜ Î·È ÛÙË ÌÂÙ¿ÏÏ·ÍË Î·È ÙË ‚·ıÌÈ·›· ÚfiÔ‰Ô ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ·fi ÙËÓ Ù˘¯·›· Û˘ÏÏÔÁ‹ ηÚÒÓ Î·È ÛfiÚˆÓ ÛÙËÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË ÁˆÚÁÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹. ∏ ÂÚÈÔ¯‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ¡fiÙÈÔ ∂‡ÍÂÈÓÔ, ÙËÓ ∞. ªÂÛfiÁÂÈÔ, ÙËÓ ∫·Û›· Î·È ÙÔÓ ¶ÂÚÛÈÎfi ÎfiÏÔ –ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ– ˘‹ÚÍ ‚‚·ÈˆÌ¤Ó· ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ fiÔ˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠÚÒÙ· Ë ÁˆÚÁ›· Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô ·ÛÙÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜. ΔÔ ¿ÁÚÈÔ ÛÈÙ¿ÚÈ (ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ triticum aegipoloides)1 ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ʇÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÌ‹Ì· Ù˘ μ·ÏηÓÈ΋˜, ÛÙË ª. ∞Û›· Î·È ÙË ™˘Ú›·, fiˆ˜ Î·È ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ, Ô˘ ÂÈϤÔÓ Ê‡ÙÚˆÓ ÛÙËÓ ¿Óˆ ªÂÛÔÔÙ·Ì›· Î·È ÛÙË μ·ÎÙÚÈ·Ó‹. ∂˘Ú‹Ì·Ù· ÛÙÔ ÓÂÔÏÈıÈÎfi ÔÈÎÈÛÌfi ∞ÏÈÛ¿Ú ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, fiˆ˜ Î·È Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙË ª. ∞Û›·. ªÔÚ› ¤ÙÛÈ Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ· Ó· ÂÈˆı› fiÙÈ ÚÈÓ ·ÎfiÌË ·fi ÙÔ 3300 .Ã. Ë ·ÁÚÔÙÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ‹Ù·Ó ÂÌ‰ˆÌ¤ÓË ·fiÏ˘Ù· Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜. √ ™·ÚÁÎfiÓ ÙÔ˘ ∞Îο‰ (2330-2295 .Ã.), Ô ÚÒÙÔ ™ËÌ›Ù˘ ÌÔӿگ˘ Ù˘ ªÂÛÔÔÙ·Ì›·˜, Î·È Ô ÂÁÁÔÓfi˜ ÙÔ˘, ¡·Ú·ÌÛ›Ó, ÂÚËÊ·Ó‡ÔÓÙ·Ó fiÙÈ ÛÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó «Ë ÕÓˆ Î·È Ë ∫¿Ùˆ £¿Ï·ÛÛ·» (Ë ªÂÛfiÁÂÈÔ˜ Î·È Ô ¶ÂÚÛÈÎfi˜ ÎfiÏÔ˜) Î·È Ì·ÎÚÈÓ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiˆ˜ ÙÔ «fiÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÚÁ‡ÚÔ˘»2. ™Ò˙ÔÓÙ·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÈÁڷʤ˜ ÌÓËÌ›ˆÓ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÂÎÛÙÚ·Ù›˜ ÛÙÔ fiÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÚÁ‡ÚÔ˘. √ ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ÔÚ›˙ÂÙ·È Ì’ ·˘Ùfi ÙÔ fiÓÔÌ· Â›Ó·È Î·Ù¿ ¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ· Ë ÔÚÔÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ Δ·‡ÚÔ˘ Î·È Ô ∞ÓÙ›Ù·˘ÚÔ˜. ÕÏϘ ËÁ¤˜ Â›Û˘ Ì·˜ ‚‚·ÈÒÓÔ˘Ó fiÙÈ fiÓÙˆ˜ Ù· fiÚÈ· ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¤ÊÙ·Ó·Ó ˆ˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ∂Ú˙ÂÚÔ‡Ì, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ. ªÂ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È ÌÈ· ¿ÏÏË ÏËÚÔÊÔÚ›·: ™ÙËÓ ‡ÛÙÂÚË ¯·ÏÎÔÏÈıÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô, ÛÙËÓ ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË, ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁÔ› ÛÙÔ˘˜ ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ ¡·¯¿Ï ªÈÛÌ¿Ú (ÂÚÈÔ¯‹ ¡ÂÎÚ¿˜ ı¿Ï·ÛÛ·˜) Î·È ∫Ê·Ú ªÔÓ¿˜ (ÙÔÔıÂÛ›· ÛÙËÓ Ô‰fi ÿÈÊ·˜ -- 28 61 --

H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

Ο ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΟΣ ΠΟΝΤΟΣ

- ΔÂÏ ∞‚›‚) ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÚ˘ÎÙ¿, Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Â›Ù ·fi ÙËÓ ∫ÂÓÙÚÈ΋ ∞Ó·ÙÔÏ›· ›Ù ·fi ÙËÓ ∂‰ÒÌ (π‰Ô˘Ì·›·). ∞ӷʤÚÂÙ·È ·ÎfiÌË fiÙÈ Ô ™·ÌÛÈ·ÓÙ¿Ó ∞’, ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ∞ÛÛ˘Ú›·˜3, ÙÔ 19Ô .Ã. ·È. ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÂÌÔÚÈÎÔ‡˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜ ÛÙËÓ ∫ÂÓÙÚÈ΋ ∞Ó·ÙÔÏ›· (¡fiÙÈÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜). ∂ÈϤÔÓ, ÔÈ ÂȉÈÎÔ› ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ÔÚÈṲ̂ӷ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, Ô˘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡˜ Ù¿ÊÔ˘˜ Ù˘ 쇂ÏÔ˘, ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∫·˘Î¿ÛÔ˘ (.¯. ÙÚ›·ÈÓ˜ Ì ̷ÎÚ‡ÙÂÚÔ ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ‰fiÓÙÈ ÎÙÏ.)4. ∂ÎÙfi˜, fï˜, ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÁÂÓÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ÌÔÚ› Ó· ÂÈˆı› fiÙÈ Ì ÙÔÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎfi ¶fiÓÙÔ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ÔÚÈṲ̂ӷ ÎÚ¿ÙË, Ô˘ ηÙ›¯·Ó ÂÎÙÂٷ̤ӷ ÙÌ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, ηٿ ηÈÚÔ‡˜, fiˆ˜ ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙˆÓ ªÈÙ¿ÓÈ (ªÈÙ·Ó›·), ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ, ÙÔ √˘Ú·ÚÙÔ‡ ÎÙÏ. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ∞Ó·ÙÔÏ›· ‹‰Ë ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ 3˘ .Ã. ¯ÈÏÈÂÙ›·˜ ηÙÔÈÎÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÔÏÏÔ‡˜ Ï·Ô‡˜ (™Ë̛٘, πÓ‰ÔÂ˘Úˆ·›Ô˘˜ ‹ ¿ÏÏÔ˘˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο). √È πÓ‰ÔÂ˘Úˆ·›ÔÈ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ì¤Ûˆ ∫·˘Î¿ÛÔ˘, ÔÈ ™Ë̛٘ ‹Úı·Ó ›Ù ̤ۈ Ù˘ μfiÚÂÈ·˜ ™˘Ú›·˜ ›Ù ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ ÚÔ˘ ÙÔ˘ ∂˘ÊÚ¿ÙË (Î·È ÙÔ˘ Δ›ÁÚË). ªÈ· ÚÒÙË ÂÓÙ‡ˆÛË ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ·Ì¿ÏÁ·Ì· Ì·˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÈӷΛ‰ˆÓ ÙÔ˘ ªÔÁ¿˙ÎÈÔ˚ (÷ÙÔ‡Û·˜). ¶·ÚfiÏÔ Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙÔ «·Ú¯Â›Ô» ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ, ÔÈ ÈӷΛ‰Â˜ ·˘Ù¤˜ ‹Ù·Ó ÁÚ·Ì̤Ó˜ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÁÏÒÛÛ˜, fiˆ˜ Ù· ·Ï·ÈÈο, Ù· ÏÔ˘‚ȷο, Ù· ÈÂÚÔÁÏ˘ÊÈο ÏÔ˘‚ȷο, Ù· ¯Ô˘ÚÚȷο (¯Ô˘ÚÈÙÈο), Ù· ¯ÈÙÈÙÈο, ÙÔ È‰›ˆÌ· ÙˆÓ ·Ú¯fiÓÙˆÓ Ù˘ ªÈÙ·Ó›·˜ ÎÙÏ. ∞’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÁÏÒÛÛ˜, ÈÓ‰ÔÂ˘Úˆ·˚Τ˜ ‹Ù·Ó Ù· ·Ï·ÈÈο (ȉ›ˆÌ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ¶¿Ï·, Â·Ú¯›·˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ ÛÙË μ¢ ªÈÎÚ¿ ∞Û›·), Ù· ÏÔ˘‚ȷο, ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ‹Ù·Ó Ë ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ §˘‰ÒÓ Î·È ÙˆÓ §˘Î›ˆÓ, Ù· ·Ï·È¿ ÊÚ˘ÁÈο Î·È Ë ÁÏÒÛÛ· ÓÂÛÔ‡ÌÓÈÏÈ (ÁÏÒÛÛ· Ù˘ fiÏ˘ ¡¤Û· ‹ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ÙˆÓ ¡ÂÛ›ˆÓ). √ fiÚÔ˜ ¯ÈÙÈÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ Ã¿ÙÈ (ÿÙÈÏÈ), ÂÓfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÌË ÈÓ‰ÔÂ˘Úˆ·˚ÎÔ‡˜ Ï·Ô‡˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ. ∞˜ ÛËÌÂȈı› Â›Û˘ fiÙÈ Û ÔÚÈṲ̂ӷ ·fi Ù· ÈÓ‰ÔÂ˘Úˆ·˚ο ȉÈÒÌ·Ù· Ï›ÂÈ ÙÔ ıËÏ˘Îfi Á¤ÓÔ˜, ÁÓÒÚÈÛÌ· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙȘ η˘Î·ÛÈ·Ó¤˜ ÁÏÒÛÛ˜. ªË ÈÓ‰ÔÂ˘Úˆ·˚Τ˜ ÁÏÒÛÛ˜ ‹Ù·Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ï¢ÛË ÙˆÓ πÓ‰ÔÂ˘Úˆ·›ˆÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, fiˆ˜ .¯. Ë ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ Ã¿ÙÈ -Ô˘ ÔÌÈÏÔ‡ÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ÕÏ˘ ÚÔÙÔ‡ ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ- Î·È Ù· ¯Ô˘ÚÚȷο, Û˘ÁÁÂÓ¤˜ ȉ›ˆÌ· Ì ٷ ÔÔ›· Â›Ó·È Ù· Ô˘Ú·ÚÙȷο. ™ËÌÈÙÈ΋ ‹Ù·Ó Ë ·Îη‰È΋, Ô˘ ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ÂÂȉ‹ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙË «‰Èψ̷ÙÈ΋» ÁÏÒÛÛ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜.

ÃÂÙÙ·›ÔÈ °È· ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ·˘ÙÔ‡˜, Ô˘ ηÙÔ›ÎËÛ·Ó Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, Î·È È‰›ˆ˜ ÙÔ ‚fiÚÂÈÔ Î·È ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘ (·˘Ùfi Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ Î·È ÙȘ ÓfiÙȘ ·Ú˘Ê¤˜ ÙÔ˘ ηÙÔÈÓÔ‡ ¶fiÓÙÔ˘) ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ Ì·˜ ÔÈΛÏÏÔ˘Ó. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÁÈ· -- 29 62 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ O APXAIOTATO™ ¶ONTO™ ∏ ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ. ÌÁÕÑÇ ÈÁËÁÓÓÁ

ò

ð.

¢

ëõ

×áôôïýóá ÊáíÝò Ôïõâáíïýâá

ÓáìÜë

Ìéëßíô

ÊÜñêåìéò ð

.

Å

ö

Ü

ô

ç

ò

ò

.

ç ãñ Ôß

ñ

1286 ð.×. ÌÅÓÏÃÅÉÏÓ ÈÁËÁÓÓÁ

ð.

õ

ÊáíôÝò

ÙÔ˘˜ ÿÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ô ˙ˆÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó¤Ù˘Í·Ó ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙÔ˘˜ (ÚÈÓ ·fi ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ)5 ‹Ù·Ó Ë ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÕÏ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· Ë ÂÚÈʤÚÂÈ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÕÏ˘ Î·È ÙÔÓ ÿÚË ÔÙ·Ìfi. √È ÃÔ˘Ú›Ù˜ ‹Úı·Ó ÛÙË ™˘Ú›· Î·È ÙË ª. ∞Û›· ·fi ÙË ªÂÛÔÔÙ·Ì›·, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ 2˘ .Ã. ¯ÈÏÈÂÙ›·˜ Î·È Î·ÙÔ›ÎËÛ·Ó ‚ÔÚ›ˆ˜ Î·È ÓÔÙ›ˆ˜ Ù˘ Ï›ÌÓ˘ μ·Ó, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ fiÔ˘ (9Ô˜-6Ô˜ .Ã. ·È.) ·ÚÁfiÙÂÚ· ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ √˘Ú·ÚÙÔ‡. √È ÃÂÙÙ·›ÔÈ ·Ó¤Ù˘Í·Ó ¤Ó· Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓÔ ÔÏÈÙÈÛÌfi Û ÔÏϤ˜ Ê¿ÛÂȘ, Ì ΤÓÙÚÔ ÙË Ã·ÙÔ‡Û· (ªÔÁ¿˙ÎÈÔ˚) Î·È Û˘Ó˘‹ÚÍ·Ó ÁÈ· ¤Ó· ‰È¿ÛÙËÌ· Ì ÙÔ˘˜ ªÈÙ¿ÓÈ (ªÈÙ¿ÓÈÔ˘˜). √È ÃÂÙÙ·›ÔÈ ‹Ù·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ÌÈ· ÔÌÔÛÔÓ‰›· Ï·ÒÓ Ô˘ ·fi ÙÔÓ ∫·‡Î·ÛÔ ÚÔˆı‹ıËΠÛÙË μfiÚÂÈ· ªÂÛÔÔÙ·Ì›·, ÁÈ· Ó· ¤ÚıÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙË ª. ∞Û›· ·fi ÙÔ ÓfiÙÔ. ÿ‰Ú˘Û·Ó ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ fiÏÂȘ ÛÙÔ μ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ (∫Ô˘Ì¿ÓÈ, ¢·˙ÈÌÒÓ, ∞Ͽη ÃÔÁÈÔ‡Î, ∞ÏÈÛ¿Ú, ∫·Ó›˜, ª·Ï¿ÙÂÈ· Î·È Ã·ÙÔ‡Û· -Ù· ÔÓfiÌ·Ù· Â›Ó·È Û˘Ì‚·ÙÈο), ÛÙȘ Ôԛ˜ ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·Ó Ì ÙË ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁ›·. √È ÂȉÈÎÔ› ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁ›·˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ Ô Û›‰ËÚÔ˜ ÂÓÙÔ›ÛÙËΠÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ¡fiÙÈ· ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Î·È ÙËÓ ∞ÚÌÂÓ›· Î·È fiÙÈ ÔÈ Ù¤¯Ó˜, Ù˘ ÛÊ˘ÚËÏ¿ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘ Î·È Ù˘ ¯·Ï‡‚ˆÛ˘, ÂÈÓÔ‹ıËÎ·Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÓÔÙ›ˆ˜ Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜, Û ¤‰·ÊÔ˜ Ô˘ ÂÏÂÁ¯fiÙ·Ó ·fiÏ˘Ù· ·fi ÙÔ˘˜ ÃÂÙÙ·›Ô˘˜. ∏ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ ‚·ÛÈÏÈ¿‰ˆÓ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ Ê·Ú·Ò Ì·˜ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ, ÁÈ· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·, ÔÈ Ù¤¯Ó˜ ·˘Ù¤˜ ‹Ù·Ó Ì˘ÛÙÈΤ˜. ŒÙÛÈ, ÔÈ ÃÂÙÙ·›ÔÈ ‚·ÛÈÏ›˜ ‰‹ÏˆÓ·Ó ÛÙÔ˘˜ «∞ÈÁ‡ÙÈÔ˘˜ ·‰ÂÏÊÔ‡˜ ÙÔ˘˜», Ô˘ ÔÏÔ¤Ó· ˙ËÙÔ‡Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛȉÂÚ¤ÓÈ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (fiÏ· ÎÙÏ.), fiÙÈ ÔÈ ÛȉÂÚ¿‰Â˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ï›ÁÔÈ Î·È ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÙfiÔ Û ÙfiÔ, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ïψڇ¯Ô˘˜. Δ· ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚ· ÌÂÙ·ÏÏ›· ÙÔ˘ Ûȉ‹ÚÔ˘ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› ˘Ôı¤ÙÔ˘Ó fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ª·Ï·Ì¿Ó ¡Ù·Á, ÓÔÙ›ˆ˜ Ù˘ ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·˜. ∏ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÃÂÙ-- 30 63 --

H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

Ο ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΟΣ ΠΟΝΤΟΣ

Ù·›ˆÓ-∞ÈÁ˘Ù›ˆÓ ¿ÓÙˆ˜ Û˘Ó¯›ÛÙËΠ·ÎfiÌË Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÈÛ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÀÎÛÒ˜, ÙˆÓ ÔÈÌ¤ÓˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ, ÛÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ Ê·Ú·Ò, fiˆ˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ·fi Â˘Ú‹Ì·Ù· ÛÙË Ã·ÙÔ‡Û·, Ô˘ ʤÚÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê·Ú·Ò ∫È·Ó, Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ ÙˆÓ ÀÎÛÒ˜6.

ªÈÙ¿ÓÈÔÈ ΔÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ ªÈÙ¿ÓÈ È‰Ú‡ıËΠÛÙÔÓ ¿Óˆ ÚÔ˘ ÙÔÓ ∂˘ÊÚ¿ÙË Î·È Û‡ÓÙÔÌ· ¤ÁÈÓ ¤Ó· ·fi Ù· ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ªÂ ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÊÈÏÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÈÛÊÚ·Á›ÛÙËÎ·Ó Ì ÙÔ Á¿ÌÔ Ù˘ ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ÌÔÓ¿Ú¯Ë ÙˆÓ ªÈÙ¿ÓÈ Ì ÙÔ Ê·Ú·Ò Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ (ÂÚ›Ô˘ 1400 .Ã.). øÛÙfiÛÔ ÚÈÓ ·’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÔÈ ‰‡Ô ¯ÒÚ˜ ÔϤÌËÛ·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. √È ªÈÙ¿ÓÈÔÈ ¤ÊÂÚ·Ó ÙÔ ¿ÏÔÁÔ ÛÙË ª. ∞Û›· Î·È ·’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ ÁÓÒÚÈÛ·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ÔÈ ÃÂÙÙ·›ÔÈ. ΔÔ 15Ô .Ã. ·È. Ë ‰‡Ó·Ì‹ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ù¤ÙÔÈ· ÒÛÙÂ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ∞ÛÛ˘Ú›·˜ Ó· Â›Ó·È ˘‹ÎÔÔ˜ ÙÔ˘ ªÈÙ¿ÓÈÔ˘ ÌÔÓ¿Ú¯Ë. ¶ÂÚ› ÙÔ 1355 .Ã., fï˜, ÂÍ·ÛıÂÓË̤ÓÔÈ ·fi ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ‰È·Ì¿¯Â˜ ˘ÔÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÃÂÙÙ·›Ô ‚·ÛÈÏÈ¿, ™Ô˘ÈÏÈÏÈԇ̷7. ™ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ¿ ÙÔ˘˜ (ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ Δ·‡ÚÔ˘) ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ªÈÓˆ›Ù˜ ¤ÌÔÚÔÈ, ˆıË̤ÓÔÈ ˆ˜ ÂΛ ·fi ÙË ‰›„· ÙÔ˘ ·ÚÁ‡ÚÔ˘. √È ÂÌÔÚÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ∫ÚËÙÒÓ-ªÈÙ·Ó›ˆÓ8 Û οÔÈ· ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Â›¯·Ó ·Ó·Ù˘¯ı› Û ٤ÙÔÈÔ ÛËÌ›Ô, ÒÛÙ ·ÚÁ˘Ú¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, Ë ÚÒÙË ‡ÏË ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ›¯Â ÌÂÙ·ÊÂÚı› ·fi ÙË ª. ∞Û›·, ¤ÚÁ· ªÈÓˆÈÙÒÓ Ù¯ÓÈÙÒÓ, Ó· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ˆ˜ ÙË μ‡‚ÏÔ Î·È ÙËÓ ÕÓˆ ∞›Á˘ÙÔ. ΔÔ˘˜ ªÈÙ¿ÓÈÔ˘˜ ·-

ªÈÙ·ÓÈ΋ ΢ÏÈÓ‰ÚÈ΋ ÛÊÚ·Á›‰·, Ì ÎÚËÙÈΤ˜ ÂÈÚÚÔ¤˜. ∂ÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ¤ÓıÚÔÓË ı¿, ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ¤Ó·˜ Ù·˘ÚÔΤʷÏÔ˜ ÈÂÚ¤·˜ ı˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó· ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ.

-- 31 64 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ O APXAIOTATO™ ¶ONTO™

Ú¤ÛÙËÛ·Ó Û ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ∞ÈÁ‡ÙÈÔÈ ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ Î·È ÔÏÏ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ηٷÛ΢¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙË ªÈÙ·Ó›· ‚Ú¤ıËÎ·Ó Û ·ÈÁ˘ÙÈ·ÎÔ‡˜ Ù¿ÊÔ˘˜. √È ¯ÒÚÔÈ Î·Ù·Û΢‹˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (ÂȉˆÏ›ˆÓ, ÛÊÚ·Á›‰ˆÓ, ÔÙËÚÈÒÓ Û ۯ‹Ì· ÎÂÊ·Ï‹˜ ÎÙÏ.) Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÙ›ÓÔÓÙ·Ó ·fi ÙË μfiÚÂÈ· ™˘Ú›· ˆ˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ Ï›ÌÓ˘ μ·Ó Î·È ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ·, ˆ˜ ÙÔ ∂Ú˙ÂÚÔ‡Ì. ∂Èο˙ÂÙ·È fiÙÈ Ë ÛȉËÚÔ˘ÚÁ›·, Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠ·Ú¯Èο ·fi ÙÔ˘˜ ÃÂÙÙ·›Ô˘˜ ÛÙȘ ÔÓÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜, ÌÂÙ·‰fiıËΠÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È. Î·È ÛÙÔ˘˜ ªÈÙ¿ÓÈÔ˘˜. °‡Úˆ ÛÙ· 1300 .Ã. ¿ÓÙˆ˜ ¤Ó· ÛȉÂÚ¤ÓÈÔ Û·ı›, ηıÒ˜ Î·È ÛȉÂÚ¤ÓÈ· ‰·¯Ù˘Ï›‰È·, Î·Ï˘Ì̤ӷ Ì ʇÏÏ· ¯Ú˘ÛÔ‡, ‰ÒÚÔ ÙÔ˘ ªÈÙ·ÓÔ‡ ‰˘Ó¿ÛÙË, ΔÔ˘ÛÚ¿Ù·, ÛÙ¿ÏıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ∞̤ÓÔÊË °’, Î·È Ë ·˘Ï‹ ÙˆÓ Ê·Ú·Ò Ù· ıÂÒÚËÛ ·ÍÈÔÂÚ›ÂÚÁ· Î·È ÔχÙÈÌ· ‰ÒÚ·.

ÃÔ˘Ú›Ù˜ ªÂ ÙÔ˘˜ ªÈÙ¿ÓÈÔ˘˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÛÙÂÓ¿ Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÃÔ˘ÚÈÙÒÓ, ·Ú¯È΋ ÎÔÈÙ›‰· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ˘‹ÚÍ ̿ÏÏÔÓ Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ∞ÚÌÂÓ›·˜. °Â›ÙÔÓ˜ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ, οÔÈ· ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÂÂÎÙ¿ıËÎ·Ó ÚÔ˜ ÙË ªÂÛÔÔÙ·Ì›·, fiÔ˘ ÙÔ˘˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¯·ÏÎÔ‡. ª’ ·˘ÙÔ‡˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¤ÌÌÂÛ· ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÓÂÔÏÈıÈÎÔ› ÔÈÎÈÛÌÔ› Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. √È ÃÔ˘Ú›Ù˜ ˘‹ÚÍ·Ó ¤Ó·˜ Ï·fi˜ ÌÈÌËÙÈÎfi˜, Ô˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÛ Ì ÌÂÁ¿ÏË ‰ÂÎÙÈÎfiÙËÙ· ͤÓÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÌÂÙ¤‰ˆÛÂ Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ Ï·Ô‡˜, fiÙ·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ˜ ¿ÏÏ·Í ¯ÒÚÔ ‰È·ÌÔÓ‹˜. ∏ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ™Ô˘Ì¤ÚÈÔ˘˜ Â›Ó·È ‰Â‰Ô̤ÓË. ÃÔ˘ÚÈÙÈο ÔÓfiÌ·Ù· ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È Û ÌÓËÌ›· Ù˘ ÙÚ›Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ Ù˘ √˘Ú. ÃÔ˘Ú›Ù˜ Â›Û˘ ‹Ù·Ó ÂÁηÙÂÛÙË̤ÓÔÈ ÛÙË ¡fiÙÈ· ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË, ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙˆÓ ∂‚Ú·›ˆÓ ·ÙÚÈ·Ú¯ÒÓ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÛÙË μfiÚÂÈ· ™˘Ú›·, ·’ fiÔ˘ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÂÂÎÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙË ª. ∞Û›·, ÊÙ¿ÓÔÓÙ·˜ ˆ˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ fiÚÔ˘˜ Δ·‡ÚÔ˜. ∂Èο˙ÂÙ·È ‚¿ÛÈÌ· fiÙÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÃÔ˘Ú›Ù˜ ‹Ú·Ó ÙÔ ¿ÏÔÁÔ ÔÈ ªÈÙ¿ÓÈÔÈ Î·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ÙÔ ¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔ˘˜ ÃÂÙÙ·›Ô˘˜.

ΔÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ √˘Ú·ÚÙÔ‡ ªÂ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ √˘Ú·ÚÙÔ‡, fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· Î·È ÔÈ ·Ó·Ûηʤ˜ Ù˘ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û¿˜ ÙÔ˘, ΔfiηÏÂ, ÛÙË Ï›ÌÓË μ·Ó9. ΔÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ·˘Ùfi ·Ó·Ù‡¯ıËΠÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ Î·È ÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹ ÙˆÓ ªÈÙ¿ÓÈ, Êı¿ÓÔÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· ÙÔ˘ ∞Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ¶fiÓÙÔ˘ ˆ˜ ÙÔÓ ∫·‡Î·ÛÔ Î·È ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÌ‹Ì· ÙˆÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ ·ÎÙÒÓ Ù˘ ∫·Û›·˜. √È ÂÈÚÚÔ¤˜ Ô˘ ‰¤¯ÙËÎÂ Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÙˆÓ √˘Ú·ÚÙ›ˆÓ ÔÊ›ÏÔÓÙ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ∞ÛÛ˘Ú›·, ·ÏÏ¿ ÔÈ √˘Ú¿ÚÙÈÔÈ ‰ÂÓ ·¤Ê˘Á·Ó Î·È ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ ÙˆÓ ºÔÈӛΈÓ. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο Â›Ó·È Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ·fi ÂÏÂÊ·ÓÙÔÛÙfi, ·ÛÛ˘Úȷ΋˜ Î·È ÊÔÈÓÈÎÈ΋˜ Ù¯ÓÔÙÚÔ›·˜, Ô˘ ÂÓÙÔ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ ΔfiηÏÂ. ΔÔ √˘Ú·ÚÙÔ‡ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È Ì ÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ -- 32 65 --

H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

Ο ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΟΣ ΠΟΝΤΟΣ

Δ· ÛÎÂ‡Ë ·fi ̤ٷÏÏÔ, ÚÔ˚fiÓÙ· ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ √˘Ú·ÚÙÔ‡, ¤ÊÙ·Û·Ó ·ÓÙÔ‡ Î·È ÂËÚ¤·Û·Ó ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁÔ‡˜ Ù˘ Δ˘ÚÚËÓ›·˜, Ù˘ ∫‡ÚÔ˘, Ù˘ ™¿ÌÔ˘ Î·È Ù˘ ƒfi‰Ô˘. ™ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· Ϥ‚ËÙ·˜ ·fi ÙÔ ∞ÏÙ›Ó ΔÂ¤ (ª·˚Ô‡ÚÙ), ‰Â‡ÙÂÚË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË fiÏË ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ √˘Ú·ÚÙÔ‡.

ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘. ÕÏψÛÙ ÔÈ Â·Ê¤˜ ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó ÛÙÂÓ¤˜, ÁÈ·Ù› ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜, ÚÔ·ÓÙfi˜ ÔÈ ªÈÏ‹ÛÈÔÈ, ›¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·ÔÈΛ˙Ô˘Ó ÙȘ ÓfiÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘ ª·‡Ú˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ Î·È ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Î·È ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÛÂ Û˘Ó¯‹ Â·Ê‹ ÙfiÛÔ Ì ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ √˘Ú·ÚÙÔ‡ fiÛÔ Î·È Ì ٷ ÔÚÂÈÓ¿ ˘„›‰· Ù˘ μÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈ΋˜ ¶ÂÚÛ›·˜. √È ÿˆÓ˜ ŒÏÏËÓ˜, ‚¤‚·È·, ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙÂ, ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó Â·Ê¤˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜ §˘‰Ô‡˜. ∞›ÓÈÁÌ· ˆ˜ ÙÒÚ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ Â˘Ú‹Ì·Ù· ÙˆÓ √˘Ú·ÚÙ›ˆÓ ÛÙË ‰‡ÛË, ÁÂÓÈο, fiˆ˜ ÙËÓ Î˘Ú›ˆ˜ ∂ÏÏ¿‰·, ÙËÓ ∫Ú‹ÙË Î·È ÙËÓ ∂ÙÚÔ˘Ú›·. ¶ÔÏÏÔ› ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ˘Ôı¤ÙÔ˘Ó ‚¿ÛÈÌ· fiÙÈ ÔÈ ÂÎÛÙÚ·Ù›˜ ÙÔ˘ ™·ÚÁÎfiÓ μ’ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ √˘Ú·ÚÙÔ‡ ›¯·Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛË Ê˘Á¿‰ˆÓ ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁÒÓ √˘Ú·ÚÙ›ˆÓ ÛÙË μfiÚÂÈ· ™˘Ú›· Î·È ÙËÓ ∫Ú‹ÙË, ·’ fiÔ˘ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ÙÔ˘˜ ÌÂٷʤÚÔÓÙ·Ó Î·È ‰È·‰›‰ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ÙË μ¢ πÙ·Ï›·. ÕÏÏÔÈ ˆÛÙfiÛÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ·˘Ù¿ ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ¤ÌÔÚÔÈ ÛÙË ™¿ÌÔ, Ù· ÏÈÌ¿ÓÈ· Ù˘ μ. ™˘Ú›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ·’ fiÔ˘ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤ÊÙ·Ó·Ó ˆ˜ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ‹ ÙË μ¢ πÙ·Ï›·. ΔÔ ‚¤‚·ÈÔ ¿ÓÙˆ˜ Â›Ó·È fiÙÈ ·fi ÙÔÓ 9Ô .Ã. ·È. ˆ˜ ÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 8Ô˘ .Ã. ·È., ÙÔ √˘Ú·ÚÙÔ‡ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ÛÙȘ ÂÎÙ¿ÛÂȘ fiÔ˘ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ‰˘Ó¿ÛÙ¢·Ó ÔÈ ÃÂÙÙ·›ÔÈ.

-- 33 66 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ O APXAIOTATO™ ¶ONTO™

™∏ª∂πø™∂π™ 1. √ ÓÂÔÏÈıÈÎfi˜ ÔÈÎÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ∞ÏÈÛ¿Ú ÂÓÙÔ›ÛÙËΠÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ¡ÂÔηÈÛ¿ÚÂÈ· (¡ÈÎÛ¿Ú).

2. ΔÔ fiÚÔ˜ ÙÔ˘ ·ÚÁ‡ÚÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û˘¯Ó¿ Î·È Û ‰È¿ÊÔÚ· ÛÔ˘ÌÂÚȷο Î·È ‚·‚˘ÏˆÓȷο ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο ΛÌÂÓ·. ∂›Û˘ ÛÙÔ ¤Ô˜ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙˆÓ Ì·¯ÒÓ, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ·ÔÈ˘ ÙˆÓ ªÂÛÔÔÙ·Ì›ˆÓ ÛÙËÓ ∫ÂÓÙÚÈ΋ ª. ∞Û›·.

3. √ ™·ÌÛÈ·ÓÙ¿ÓÙ, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ πÏԢηÌη‚› (1813- 1781, ÂÚ›Ô˘) ·Ó¤ÙÚ„ ÙÔÓ ∂ÚÈÛÔ‡ μ’. ∞’ ·˘ÙfiÓ ·Ú¯›˙ÂÈ Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙÔ˘ ª¿ÚÈ Ù˘ ·ÛÛ˘Úȷ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. ∂Èο˙ÂÙ·È fiÙÈ ‹Ù·Ó ∞ÌÔÚ·›Ô˜ Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Û ÛÙÔÓ ·ÛÛ˘ÚÈ·Îfi ÛÙÚ·Ùfi. ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÌÔÚÈÎÔ‡˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜ Ô˘ ›‰Ú˘Û ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔ ∫·Ó›˜ Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜. √ ÛÙ·ıÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· ηٷÛÙÚ¿ÊËΠ·fi ÙÔ ÃÂÙÙ·›Ô ÌÔÓ¿Ú¯Ë ∞Ó›Ù·˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ¤Íˆ ·fi ÙËÓ fiÏË Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó ‚Ú·¯‡‚ÈÔ˜, ÁÈ·Ù› Ë ‚·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ∞Ó›Ù·˜ Û˘Ì›ÙÂÈ Ì’ ·˘Ù‹Ó ÙÔ˘ ™·ÌÛÈ·ÓÙ¿ÓÙ ∞’.

4. ™ÙÔ ÛÔ‚ÈÂÙÈÎfi ∫·‡Î·ÛÔ, ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ πÁ‰›Ú, Ô ƒÒÛÔ˜ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˜ μ. ∞. ∫Ô˘ÊÙ›Ó ÂÓÙfiÈÛ Û ·ÏÏÂ¿ÏÏËÏ· ÛÙÚÒÌ·Ù· Ï›„·Ó· ÂÓfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ô˘ ·Ú¯Èο ·Ó¿ÁÔÓÙ·È ÛÙË ÓÂÔÏÈıÈ΋ ÂÔ¯‹, Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·È ÛÙË ¯·ÏÎÔÏÈıÈ΋ Î·È ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ 4˘ .Ã. ¯ÈÏÈÂÙ›·˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÌÈ· ȉÈfiÙ˘Ë ÎÂÚ·ÌÈ΋. √ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ‰Â Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È ¤ÂÈÙ· ·’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô. ∂Èο˙ÂÙ·È fiÙÈ Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ÌÂٷʤÚıËÎÂ Î·È Û˘Ó¯›ÛÙËΠÛÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ̤ÛÔ˘ √ÚfiÓÙË, fiÔ˘ ÂÓÙÔ›ÛÙËÎ·Ó ·ÁÁ›· fiÌÔÈ· Ì Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ πÁ‰›Ú, Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÈÛ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ∞ÌÔÚ·›ˆÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ √ÚfiÓÙË, ÔÈ Ê˘Ï¤˜-ÊÔÚ›˜ ÙÔ˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘Û·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ÕÏ˘.

5. √È ÃÂÙÙ·›ÔÈ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ›‰È˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ ‹Úı·Ó ÛÙË ª. ∞Û›· ·fi ÙÔ ÓfiÙÔ. √ ¡·Ú·ÌÛ›Ó, ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙÔ˘ ∞ο‰, ÔϤÌËÛ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÂÓfi˜ Û˘Ó·ÛÈÛÌÔ‡ 17 ‚·ÛÈϤˆÓ, ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‹Ù·Ó Ô ÌÔӿگ˘ ÙˆÓ Ã¿ÙÈ. ∞ÏÏ¿ ÔÈ Ã¿ÙÈ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÊÙ¿ÛÂÈ ÙÔ 2200 .Ã. ·ÎfiÌË ÛÙÔ ªÔÁ¿˙ÎÈÔ˚ (÷ÙÔ‡Û·), ¿Ú· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Î·ı’ Ô‰fiÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÙÂÏÈÎfi ÚÔÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ, ȉڇÔÓÙ·˜ ÙË Ì›· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÏÏË ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·, ÚÔˆı‹ıËÎ·Ó ÛÙÔ ‚ÔÚÚ¿, ·Ó·ÌÂÈÁ̤ÓÔÈ Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ Ï·Ô‡˜. ø˜ ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ ÚˆÙ‡ԢÛ˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ʤÚÔÓÙ·È ÔÈ fiÏÂȘ: ¶Ô˘ÚÔ˘Ûί¿ÓÙ·, ∫Ô˘ÛÔ‡Ú·, ¡¤Û· Î·È (ÙÂÏÂ˘Ù·›·) ÷ÙÔ‡Û·.

6. ΔÔ 1180 .Ã., ÂÚ›Ô˘, ηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È Ë Ã·ÙÔ‡Û· Î·È ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, Ô˘ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÂÈηۛ˜ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ Û¯ËÌ¿ÙÈÛ·Ó ÙËÓ «ÔÌÔÛÔÓ‰›·» ÙÔ˘˜ ÛÙË ª. ∞Û›· ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¤Î·Ó·Ó ·ÈÛıËÙ¿ Ù· ÚÒÙ· Ù˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÛÙËÓ ˘Ô‹ÂÈÚÔ ·˘Ù‹. √È Ï·Ô› Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ·ÔÙÂϤÛÙËÎ·Ó ·fi ¤Ó·Ó ÂÙÂÚfiÎÏËÙÔ Û˘ÚÊÂÙfi, ¢·Ó·Ô‡Ó·/¢·Ó·Ô›, ¶ÂÏÂÛ¤Ù/ºÈÏÈÛÙ·›ÔÈ, ™·Ú‰ËÓÔ›, ™ÈÎÂÏÔ›, Δ˘ÚÚËÓÔ›, §‡ÎÈÔÈ Î.¿. √ÚÈṲ̂ÓÔÈ ÂÈο˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë Â›ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÙÔ˘ ∞. ¶fiÓÙÔ˘, ÙÔ˘˜ °Î¿˙Áη˜ (ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ Õη̄Ë), ÌÈ· Ê˘ÏÂÙÈ΋ Û˘ÌÌ·¯›·, Ô˘ ηÙÔÈÎÔ‡Û ÛÙËÓ ÔÚÂÈÓ‹ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ∞. ¶fiÓÙÔ˘ Î·È Ù˘ ∞ÚÌÂÓ›·˜ (Î·È ÔÙ¤ ‰ÂÓ ˘ÔÙ¿¯ıËΠÛÙÔ˘˜ ÃÂÙÙ·›Ô˘˜), Ó· ÂÈÙÂıÔ‡Ó ÛÙË Ã·ÙÔ‡Û· Î·È Ó· ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚ¤„Ô˘Ó.

7. ∏ ¯·Ï‡‚ˆÛË (ÙÔ ·Ùۿψ̷) ÙÔ˘ Ûȉ‹ÚÔ˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÂÊ¢ڤıËΠÛÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙˆÓ ÃÂÙÙ·›ˆÓ, ·ÏÏ¿ Â› ·ÈÒÓ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ Ì˘ÛÙÈÎfi Ô˘ ÙÔ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÌfiÓÔ ÔÈ «ÛȉÂÚ¿‰Â˜» ÙÔ˘. 줂·È·, ‰Â›ÁÌ·Ù· Ûȉ‹ÚÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ·fi ·Ï·ÈfiÙÂÚ·, ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ Ù˘ 3˘ .Ã. ¯ÈÏÈÂÙ›·˜, ÂÓÙÔÈṲ̂ӷ ÛÙË ª. ∞Û›· (.¯. ∞Ͽη ÃÔÁÈÔ‡Î Î·È ·ÏÏÔ‡). ŸÌˆ˜ ÌfiÓÔ Ì ÙË ÁÂӛ΢ÛË Ù˘ ¯·Ï‡‚ˆÛ˘ ÌÔÚԇ̠ӷ ÌÈÏ¿Ì ÁÈ· ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ Ûȉ‹ÚÔ˘. ª’ ·˘Ù‹ ÙË ÁÓÒÌË ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Û˘Ì‚·‰›˙ÂÈ Î·È Ë ·Ú¿‰ÔÛË Ô˘ ıˆÚÔ‡Û ÙÔ˘˜ Ã¿Ï˘‚˜ ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ Ù¯ӛÙ˜ Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÙÔ Û›‰ËÚÔ. ¶¿ÓÙˆ˜, Ë ·ÔÛÙÔÏ‹ ÛȉËÚÒÓ ‰ÒÚˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ ªÈÙ¿ÓÈÔ˘˜ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Ì·ÚÙ˘Ú› fiÙÈ Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ë Ù¯ÓÈ΋ Ù˘ ¯·Ï‡‚ˆÛ˘ ÂÍ·ÏÒıËÎÂ Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ Ï·Ô‡˜.

8. √È ªÈÙ¿ÓÈÔÈ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ‹Ù·Ó Ï·fi˜ Û˘ÁÁÂÓÈÎfi˜ Ì ÙÔ˘˜ ∫¿ÛÛÈÔ˘˜ ‹ ∫·ÛÛ›Ù˜, ÙÔ˘˜ ηٷ-

-- 34 67 --

H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

Ο ΑΡΧΑΙΟΤΑΤΟΣ ΠΟΝΤΟΣ

ÎÙËÙ¤˜ Ù˘ μ·‚˘ÏÒÓ·˜.

9. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË Û ÛËÌ·Û›· fiÏË ÙÔ˘ √˘Ú·ÚÙÔ‡ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ∞ÚÛ›ÁÁË, ÛÙÔ ∞ÏÙ›ÓÙÂÂ. ™Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 8Ô˘ .Ã. ·È. ÙÔ √˘Ú·ÚÙÔ‡ ÂÂÎÙ¿ıËÎÂ Î·È ÛÙËÓ ∫ÈÏÈΛ·, ·ÏÏ¿ ¤ÂÈÙ· ·fi Ï›ÁÔ, Â› ‚·ÛÈÏ›·˜ ÙÔ˘ ƒÔ˘Û¿ ∞’ (ÂÚ›Ô˘ 733-714 .Ã.), Ô ™·ÚÁÎfiÓ μ’ ˘¤Ù·Í ÙÔ ÙÌ‹Ì· ·˘Ùfi ÙÔ˘ Ô˘Ú·ÚÙÈ·ÎÔ‡ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÛÙËÓ ∞ÛÛ˘Ú›·. ∫·Ù¿ ÙÔ ƒfiÓÙÓÂ˚ °È·ÁÎ, ÙÔ ‚È‚ÏÈÎfi ∞Ú·Ú¿Ù Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂˆÓ˘Ì›· √˘Ú·ÚÙÔ‡.

-- 35 68 --

OI ™XETIZOMENOI ME TON ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™ ¶ÔÏÏÔ› ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈÎÔ› ̇ıÔÈ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙË ÁÂÓÈ΋ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ¿ıÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹, Ë ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÎÙÏ. √ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˜ ̇ıÔ˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ù˘ Ó‹ÛÔ˘ ºÈÏ˘ÚË›‰Ô˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· Î·Ù¤Ê˘ÁÂ Ë Ó‡ÌÊË ºÈχڷ, ΢ÓËÁË̤ÓË ·fi ÙËÓ ÂÚˆÙÈ΋ Ì·Ó›· ÙÔ˘ ∫ÚfiÓÔ˘. ∂Λ ˘¤Î˘„ ÛÙȘ ÔÚ¤ÍÂȘ ÙÔ˘ ıÂÔ‡, ·ÏÏ¿ ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ÂÚˆÙÈ΋˜ Û˘Ó‡ÚÂÛ˘, ÛÙÔ ÎÚËÛʇÁÂÙfi ÙÔ˘˜ ÊÙ¿ÓÂÈ Ë ƒ¤·, Û‡˙˘ÁÔ˜ Î·È ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘ ∫ÚfiÓÔ˘. ∏ ºÈχڷ ·ÓÈÎfi‚ÏËÙË Ê‡ÁÂÈ Î·È ‚Ú›ÛÎÂÈ Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ ÛÙÔ fiÚÔ˜ ¶‹ÏÈÔ, fiÔ˘ ÁÂÓÓ¿ ÙÔÓ ∫¤ÓÙ·˘ÚÔ Ã›ڈӷ. ΔÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi Û¯‹Ì· ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ Ù˘ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÛÙÔ fiÙÈ Ô ∫ÚfiÓÔ˜, fiÙ·Ó Û˘Ó¢ڤıËΠÂÚˆÙÈο Ì·˙› Ù˘, ‹Ù·Ó ÌÂÙ·ÌÔÚʈ̤ÓÔ˜ Û ¿ÏÔÁÔ. √ ∏Û›Ô‰Ô˜, ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘, ·ÔηÏ› ÙÔ Ã›ڈӷ ºÈÏ˘Ú›‰Ë. ¶·Ï·ÈfiÙ·ÙÔ˜ Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· Â›Ó·È Ô Ì‡ıÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ, Ô˘ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∏Û›Ô‰Ô˜ ÛÙË £ÂÔÁÔÓ›·. ™‡Ìʈӷ Ì’ ·˘ÙfiÓ: ΔËı‡˜ ‰’ øηÓÒ ÔÙ·ÌÔ‡˜ ٤Π‰È Ó‹ÂÓÙ·˜... º¿ÛÈÓ Ù ƒ‹ÛfiÓ Ù’ ∞¯ÂÏÒÈÔÓ Ù’ ·ÚÁ˘ÚÔ‰›ÓËÓ... ™·ÁÁ¿ÚÈfiÓ Ù ̤Á·Ó, §¿‰ˆÓ¿ Ù ¶·Úı¤ÓÈfiÓ ÙÂ... (£ÂÔÁ. 337, 340, 344) (Î·È Ë ΔËı‡˜ ÛÙÔÓ øηÓfi Á¤ÓÓËÛ ÙÔ˘˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜ Ì ÙȘ ‰›Ó˜... ÙÔ º¿ÛÈ Î·È ÙÔ ƒ‹ÛÔ Î·È ÙÔÓ ∞¯ÂÏÒÔ Ì ÙȘ ·ÚÁ˘Ú¤˜ ‰›Ó˜... ÙÔ Ì¤Á· ™·ÁÁ¿ÚÈÔ Î·È §¿‰ˆÓ· Î·È ÙÔÓ ¶·Úı¤ÓÈÔ...). ™ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·˘Ùfi ÚÒÙÔ˜ ·Ú·Ù›ıÂÙ·È Ô ¡Â›ÏÔ˜, Ô ·Ù¤Ú·˜ ηْ ¿ÏϘ ËÁ¤˜ ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ, Î·È ¤ÂÈÙ· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ¿ÏψÓ, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙËÚÂ›Ù·È Î·ÌÈ¿ ȉȷ›ÙÂÚË Ù¿ÍË. ∫È ÂÓÒ Ô ÔÈËÙ‹˜ ·Ú·Ï›ÂÈ ÔÏÏÔ‡˜ ÁÓˆÛÙÔ‡˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜, ÛÙ· 25 ÔÓfiÌ·Ù· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Û˘ÁηٷϤÁÂÈ Î·È ‰‡Ô ÔÙ¿ÌÈ· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘.

-- 36 69 --

ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

ªÂ ÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ Î·È ÙȘ ÔÓÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È ÙÔ fiÏÔ Ì˘ıÔÏÔÁÈÎfi ı¤Ì· Ù˘ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈ΋˜ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜, fiˆ˜ Î·È Ù· ÚÔ¸¿ÚÍ·ÓÙ·. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÂÔÔÈfi ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ∞ÔÏÏÒÓÈÔ ƒfi‰ÈÔ, Î·È ÙÔÓ ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ, Ô Ì‡ıÔ˜ ÛÙ· ÁÂÓÈο ÛËÌ›· ÙÔ˘ ¤¯ÂÈ ˆ˜ ÂÍ‹˜:

ºÚ›ÍÔ˜, ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈο, ª‹‰ÂÈ· ™ÙËÓ ∫Ôϯ›‰· ‚·ÛÈχÂÈ Ô ∞È‹Ù˘, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ◊ÏÈÔ˘ Î·È Ù˘ ¶¤ÚÛ˘ (‹ ¶ÂÚÛË›‰Ô˜), ÂÁÁÔÓfi˜ ÙÔ˘ ÀÂÚ›ˆÓ· Î·È Ù˘ £Â›·˜ Î·È ·‰ÂÏÊfi˜ Ù˘ ∫›Ú΢ Î·È Ù˘ ¶·ÛÈʿ˘. ∏ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÙÔ˘ ÏÂÁfiÙ·Ó ∞›· (=ÁË) Î·È ·’ ·˘Ù‹Ó ‹Ú ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Ô ıÂ˚Îfi˜ ÂΛÓÔ˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜. ™ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ¿ ÙÔ˘ ‹ÚıÂ Ê˘Á¿˜ Ô ºÚ›ÍÔ˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ı¿Ì·ÓÙ· Î·È Ù˘ ¡ÂʤÏ˘, ÁÈ· Ó· ÁÏÈÙÒÛÂÈ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Î·È ÙȘ ‰ÔÏÔÏÔ˘ Ù˘ ÌËÙÚÈ¿˜ ÙÔ˘, πÓÒ˜. ∏ ¡ÂʤÏË ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ºÚ›ÍÔ Â›¯Â ÁÂÓÓ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ∞ı¿Ì·ÓÙ· Î·È Ì›· ÎfiÚË, ÙËÓ ŒÏÏË, ÚÈÓ ÙÔÓ ÂÁηٷÏ›„ÂÈ, ÂÂȉ‹ ·˘Ùfi˜ ·ÓÙÚ‡ÙËΠ̠ÌÈ· ıÓËÙ‹, ÙËÓ πÓÒ. ∏ πÓÒ, ˙ËÏfiÊıÔÓË ÚÔ˜ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ı¿˜, ÚÔοÏÂÛ ÍËÚ·Û›· ÛÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ∞ı¿Ì·ÓÙ· ÁÈ· Ó· ÂÎ̷ȇÛÂÈ ¤Ó· ¯ÚËÛÌfi, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ fiÊÂÈÏ ӷ ı˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· Ûˆı› Ë ¯ÒÚ· ÙÔ˘. ∏ Â¤Ì‚·ÛË Ù˘ ¡ÂʤÏ˘, Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔ ºÚ›ÍÔ ¤Ó· ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ ÎÚÈ¿ÚÈ, ‰ÒÚÔ ÚÔ˜ ·˘Ù‹Ó Ù˘ ◊Ú·˜, ÛÒ˙ÂÈ Ù· ‰‡Ô ·‰¤ÏÊÈ·. ∫·‚¿Ï· Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ı·˘Ì·ÛÙfi ˙ÒÔ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ¤Ù·Í·Ó ÚÔ˜ ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, ·ÏÏ¿ ηı’ Ô‰fiÓ Ë ŒÏÏË ¤ÂÛ ÛÙ· ÓÂÚ¿, ÛÙË ı·Ï¿ÛÛÈ· ÂΛÓË ÛÙÂÓˆfi Ô˘ ¤ÎÙÔÙ ʤÚÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ (∂ÏÏ‹ÛÔÓÙÔ˜). √ ºÚ›ÍÔ˜, ÂÓı·ÚÚ˘Ì¤ÓÔ˜ ·fi ÙÔ ÎÚÈ¿ÚÈ, Ô˘ ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÌÈÏÔ‡ÛÂ, ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ∞È‹ÙË, fiÔ˘ Á›ÓÂÙ·È ÊÈÏfiÍÂÓ· ‰ÂÎÙfi˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ·ÓÙÚ‡ÂÙ·È ÙË Ã·ÏÎÈfiË (ÙËÓ ÎfiÚË Ì ÙË ¯¿ÏÎÈÓË fi„Ë/ÚfiÛˆÔ), ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ∞È‹ÙË. √ ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ı¿Ì·ÓÙ· ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ‰È¿ÛˆÛ‹ ÙÔ˘ ı˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ı·˘Ì·ÛÙfi ÎÚÈ¿ÚÈ ÛÙÔ º‡ÍÈÔ ¢›·, ÚÔÛÙ¿ÙË ÙˆÓ Ê˘Á¿‰ˆÓ, Î·È ‰ˆÚ›˙ÂÈ ÙÔ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ ‰¤Ú·˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÔÈÎÔ‰ÂÛfiÙË ÙÔ˘, Ô˘ ÙÔ ÎÚÂÌ¿ÂÈ Û ÌÈ· ‚·Ï·Óȉȿ, ÛÙÔ ÈÂÚfi ¿ÏÛÔ˜ ÙÔ˘ ÕÚË. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë Î·Î‹ ÌËÙÚÈ¿ ÙÈ̈Ú›ٷÈØ Û ηٿÛÙ·ÛË Ì·Ó›·˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔ ÁÈÔ Ù˘, ªÂÏÈΤÚÙË, ¤-

∂Ú›È· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ∫Ôϯ›‰·˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∫·‡Î·ÛÔ˘.

-- 37 70 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ OI ™XETIZOMENOI ME TONΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™ √ ºÚ›ÍÔ˜ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ ÎÚÈ¿ÚÈ Ô˘ ÙÔ˘ ¤‰ˆÛÂ Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ¡ÂʤÏË ÂÙ¿ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ∫Ôϯ›‰· (ÂÚ˘ıÚfiÌÔÚÊË ÂÏ›ÎË, 460-450 .Ã.).

ÊÙÂÈ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· (Û‡Ìʈӷ Ì ÔÚÈṲ̂Ó˜ ËÁ¤˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ·˘Ùfi Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙÔÓ ∞. ∂‡ÍÂÈÓÔ) Î·È Á›ÓÂÙ·È ı·Ï·ÛÛÈÓ‹ ı¿ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· §Â˘ÎÔı¤·. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È fiÙÈ Ó·fi˜ Ù˘ §Â˘ÎÔı¤·˜ ˘‹Ú¯Â ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ º¿ÛË. ∫·Ù’ ¿ÏÏÔ˘˜, ˆÛÙfiÛÔ, Ë πÓÒ ÙÈ̈ڋıËΠ·fi ÙËÓ ◊Ú·, Ô˘ ¤ÛÙÂÈÏ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ÙÔÓ Ô›ÛÙÚÔ ÎÈ ¤ÂÛ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ·ÔʇÁÂÈ, ÂÂȉ‹ ÊÚfiÓÙÈÛ ˆ˜ ÙÚÔÊfi˜ ÙÔ ÌÈÎÚfi ¢ÈfiÓ˘ÛÔ. ¶¿ÓÙˆ˜, ÙË ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙËÓ √‰‡ÛÛÂÈ· ( 334, 461) ı·Ï·ÛÛÈÓ‹ ı¿, Ó· ‰›ÓÂÈ ÙÔ ÎÚˉÂÌÓfiÓ Ù˘ ÛÙÔÓ √‰˘ÛÛ¤· ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ÁÏÈÙÒÛÂÈ ·fi ‚¤‚·ÈÔ ÓÈÁÌfi. √ ºÚ›ÍÔ˜ ·fi ÙË Ã·ÏÎÈfiË ·ÔÎÙ¿ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÁÈÔ˘˜, ÙÔ˘˜: ÕÚÁÔ, ª¤Ï·Ó·, ºÚfiÓÙÈ Î·È ∫˘Ù›ÛˆÚÔ. ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÂÓ Û˘ÓÙÔÌ›· Î·È Ô ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜ ˆ˜ ÂÍ‹˜: ºÚ›ÍÔ˜ ‰Â ‹ÏıÂÓ ÂȘ ∫fiÏ¯Ô˘˜, ˆÓ ∞È‹Ù˘ ‚·Û›Ï¢Â, ·È˜ ∏Ï›Ô˘ Î·È ¶ÂÚÛË›‰Ô˜, ·‰ÂÏÊfi˜ ‰Â ∫›Ú΢ Î·È ¶·ÛÈʿ˘, ËÓ ª›Óˆ˜ ¤ÁËÌÂÓ (·ÓÙÚ‡ÙËÎÂ). √‡ÙÔ˜ ·˘ÙfiÓ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È, Î·È Ì›·Ó ÙˆÓ ı˘Á·Ù¤ÚˆÓ ÷ÏÎÈfiËÓ ‰›‰ˆÛÈÓ. √ ‰Â ÙÔÓ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔÓ ÎÚÈfiÓ ¢È› ı‡ÂÈ Ê˘Í›ˆ, ÙÔ ‰Â ÙÔ‡ÙÔ˘ ‰¤Ú·˜ ∞È‹ÙË ‰›‰ˆÛÈÓØ ÂΛÓÔ˜ ‰Â ·˘Ùfi ÂÚ› ‰Ú˘Ó ÂÓ ÕÚÂÔ˜ ¿ÏÛÂÈ Î·ı‹ÏˆÛÂÓ. ∂Á¤ÓÔÓÙÔ ‰Â ÂΠ÷ÏÎÈfi˘ ºÚ›Íˆ ·›‰Â˜ ÕÚÁÔ˜ ª¤Ï·˜ ºÚfiÓÙȘ ∫˘Ù›ÛˆÚÔ˜. ∞fi ÙËÓ ›‰È· Ì ÙÔ ºÚ›ÍÔ ÁÂÓÈ¿ (ÙË ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ ∞ÈfiÏÔ˘) ηٷÁfiÙ·Ó Î·È Ô π¿ÛÔÓ·˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞›ÛÔÓ· Î·È Ù˘ ¶ÔÏ˘Ì‹‰Ë˜ (ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∞˘ÙfiÏ˘ÎÔ˘). ∫·Ù’ ¿ÏϘ ËÁ¤˜, fï˜, ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ π¿ÛÔÓ· ‹Ù·Ó Ë ∞ÏÎÈ̤ÓË. √ ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô π¿ÛÔÓ·˜ ˘‹ÚÍ ̷ıËÙ‹˜ ÙÔ˘ Ûڈӷ, fiˆ˜ ¿ÏϘ ËÁ¤˜. ™ËÌÂÈÒÓÂÈ ÌfiÓÔ ˆ˜ ¯ÚËÛÌfi˜ ÚÔ¤ÏÂÁ ÛÙÔÓ ¶ÂÏ›·, ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ πˆÏÎÔ‡ Î·È ·‰ÂÏ-- 38 71 --

ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

Êfi ÙÔ˘ ∞›ÛÔÓ·, Ó· Ê˘Ï¿ÁÂÙ·È ·fi ÙÔ ÌÔÓÔÛ¿Ó‰·ÏÔ. ŒÙÛÈ, fiÙ·Ó ÚfiÛÊÂÚ ı˘Û›· ÛÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ...Â› Ù·‡ÙË Î·È ÙÔÓ π¿ÛÔÓ· ÌÂÙÂ¤Ì„·ÙÔ. √ ‰Â fiıˆ ÁˆÚÁ›·˜ ÂÓ ÙÔȘ ¯ˆÚ›ÔȘ ‰È·ÙÂÏÒÓ ¤Û¢ÛÂÓ Â› ÙËÓ ı˘Û›·ÓØ ‰È·‚·›ÓˆÓ ‰Â ÔÙ·ÌfiÓ ÕÓ·˘ÚÔÓ ÂÍ‹Ïı ÌÔÓÔÛ¿Ó‰·ÏÔ˜, ÙÔ ¤ÙÂÚÔÓ ·ÔϤ۷˜ ÂÓ Ùˆ Ú›ıÚˆ ¤‰ÈÏÔÓ... ∫·Ù’ ¿ÏϘ ËÁ¤˜, Ô π¿ÛÔÓ·˜ ¤Ú·Û ·fi ÙÔÓ ÕÓ·˘ÚÔ ÙË ¢‹ÌËÙÚ·, ÌÂÙ·ÌÔÚʈ̤ÓË Û ÁÚÈ¿ ·Ó‹ÌÔÚË, ÎÈ ¤¯·Û ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Û·Ó‰¿ÏÈ ÙÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ô ı›Ԙ, ÁÈ· Ó· ··ÏÏ·Á› ·fi ÙÔÓ ·Ó„Èfi, ÙÔ˘ ·Ó·ı¤ÙÂÈ ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ Ó· ʤÚÂÈ ÙÔ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ ‰¤Ú·˜, ¯Ú¤Ô˜ Ô˘ fiÊÂÈÏ ӷ ÂÎÏËÚÒÛÂÈ Ë ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ ∞ÈfiÏÔ˘, ¤ÂÈÙ· ·fi ÙË ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË ÙËÓ ÔÔ›· ›¯Â ¤Ó· ̤ÏÔ˜ Ù˘, Ô ºÚ›ÍÔ˜, ·fi οÔÈÔ ¿ÏÏÔ (ÂΉԯ‹ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ∞ÔÏÏÒÓÈÔ ƒfi‰ÈÔ, ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈο 2, 1194). ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ÕÚÁÔ˘, ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ºÚ›ÍÔ˘, Î·È ÙȘ Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜ Ù˘ ∞ıËÓ¿˜ ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È ÂÓÙ‹ÎÔÚÔ˜ ÚÔÛ·ÁÔÚ¢ı›۷ ·fi ÙÔ˘ ηٷÛ΢¿Û·ÓÙÔ˜ ∞ÚÁÒ. ∫·Ï› ¤ÂÈÙ· Ô π¿ÛÔÓ·˜ ÙÔ˘˜ ·Ú›ÛÙÔ˘˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ Ó· Û˘ÓÂÎÛÙÚ·Ù‡ÛÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘, Î·È ·˘ÙÔ› ‹Ù·Ó: Δ›Ê˘˜ ∞ÁÓ›Ô˘, Ô˜ Â΢‚¤ÚÓ· ÙËÓ Ó·˘Ó, √Úʇ˜ √È¿ÁÚÔ˘, ∑‹Ù˘ Î·È ∫¿Ï·˚˜ μÔÚ¤Ô˘, ∫¿ÛÙˆÚ Î·È ¶ÔÏ˘‰Â‡Î˘ ¢Èfi˜, ΔÂÏ·ÌÒÓ Î·È ¶Ëχ˜ ∞È·ÎÔ‡, ∏Ú·ÎÏ‹˜ ¢Èfi˜, £ËÛ‡˜ ∞ÈÁ¤ˆ˜, ÿ‰·˜ Î·È §˘Á·˜ ∞Ê·Ú¤ˆ˜, ∞ÌÊÈ¿Ú·Ô˜ √˚ÎÏ¤Ô˘˜, ∫·ÈÓ‡˜ ∫ÔÚÒÓÔ˘, ¶·Ï·›ÌˆÓ ∏Ê·›ÛÙÔ˘ ‹ ∞ÈÙˆÏÔ‡, ∫Ëʇ˜ ∞ÏÂÔ‡, §·¤ÚÙ˘ ∞ÚÎÂÈÛ›Ô˘, ∞˘ÙfiÏ˘ÎÔ˜ ∂ÚÌÔ‡, ∞Ù·Ï¿ÓÙË ™¯ÔÈÓ¤ˆ˜, ªÂÓÔ›ÙÈÔ˜ ÕÎÙÔÚÔ˜, ÕÎÙˆÚ π¿ÛÔ˘, Õ‰ÌËÙÔ˜ º¤ÚËÙÔ˜, ÕηÛÙÔ˜ ¶ÂÏ›Ô˘, ∂‡Ú˘ÙÔ˜ ∂ÚÌÔ‡, ªÂϤ·ÁÚÔ˜ √ÈÓ¤ˆ˜, ∞Áη›Ô˜ §˘ÎÔ‡ÚÁou, ∂‡ÊËÌÔ˜ ¶ÔÛÂȉÒÓÔ˜, ¶Ô›·˜ £·˘Ì¿ÎÔ˘, μÔ‡Ù˘ ΔÂϤÔÓÙÔ˜, º¿ÓÔ˜ Î·È ™Ù¿Ê˘ÏÔ˜ ¢ÈÔÓ‡ÛÔ˘, ∂ÚÁ›ÓÔ˜ ¶ÔÛÂȉÒÓÔ˜, ¶ÂÚÈÎχÌÂÓÔ˜ ¡ËϤˆ˜, ∞˘Á¤·˜ ∏Ï›Ô˘, ÿÊÈÎÏÔ˜ £ÂÛÙ›Ô˘, ÕÚÁÔ˜ ºÚ›ÍÔ˘, ∂˘Ú‡·ÏÔ˜ ªËÎÈÛÙ¤ˆ˜, ¶ËӤψ˜ π¿ÏÌÔ˘, §‹ÈÙÔ˜ ∞ϤÎÙÔÚÔ˜, ÿÊÈÙÔ˜ ¡·˘‚fiÏÔ˘, ∞ÛοϷÊÔ˜ Î·È π¿ÏÌÂÓÔ˜ ÕÚÂÔ˜, ∞ÛÙ¤ÚÈÔ˜ ∫ÔÌ‹ÙÔ˘, ¶ÔχÊËÌÔ˜ ∂Ï¿ÙÔ˘ (∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜). ∫·Ù’ ¿ÏϘ ËÁ¤˜, ÛÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ ÙˆÓ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÒÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù·: π¿ÛˆÓ, ÕÚÁÔ˜, Δ›Ê˘˜, ∏Ú·ÎÏ‹˜, ∫¿ÛÙˆÚ, ¶ÔÏ˘‰Â‡Î˘, ∂‡ÌÂÓÔ˜, ¶ÂÚÈÎχÌÂÓÔ˜, ¡·‡ÏÈÔ˜, ÿ‰·˜, §˘Á·˜, √Úʤ·˜, ºÈÏ¿Ì̈Ó, ∂¯›ˆÓ, ŒÚ˘ÙÔ˜, ∞Èı·Ï›‰Ë˜, ∞˘Á›·˜, ∫¿Ï·˚˜, ∑‹Ù˘, ÿ‰ÌˆÓ, ªfi„Ô˜, ¶Ëχ˜, ΔÂÏ·ÌÒÓ, Õ‰ÌËÙÔ˜, ÕηÛÙÔ˜, ªÂϤ·ÁÚÔ˜, ∞Ù·Ï¿ÓÙË, £ËÛ‡˜, ¶ÂÈÚ›ıÔ˘˜. ∫·ı’ Ô‰fiÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∂ÏÏ‹ÛÔÓÙÔ, ÔÈ ∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜ ÂÚÓÔ‡Ó ·fi ÙË Ó‹ÛÔ §‹ÌÓÔ, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ Ù˘ ÔÔ›·˜ ›¯·Ó ÛÎÔÙÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ¿ÓÙÚ˜ ÙÔ˘˜. √È ‹ÚˆÂ˜ ÛÌ›ÁÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜, ÔÈ §‹ÌÓȘ ÁÂÓÓÔ‡Ó Í·Ó¿ ÎÈ ¤ÙÛÈ ·›ÚÓÂÈ ÙÔ Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈÎfi ‰ÚfiÌÔ Ë ˙ˆ‹ ÛÙÔ ÓËÛ›. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙË μÈı˘Ó›·, fiÔ˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÙËÛÂ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ⁄Ï·, Ô˘ ¯¿ıËÎÂ, fiÙ·Ó ÙÔÓ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ÁÈ· ÓÂÚfi Û ÌÈ· ËÁ‹, ÔÈ Ó‡Ìʘ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙÔÓ ¿Ú·Í·Ó ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÔÌÔÚÊÈ¿˜ ÙÔ˘. ™ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Â›Û˘ ¤ÌÂÈÓÂ Ô ¶ÔχÊËÌÔ˜, Ô˘ ÎÈ ·˘Ùfi˜ Á‡Ú¢ ÙÔÓ ⁄Ï·, ÒÛÔ˘ ¤Ê˘Á ÙÔ ÏÔ›Ô. √ ∏Ú·ÎÏ‹˜ ¤ÂÈÙ· Á‡ÚÈÛ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÂÓÒ Ô ¶ÔχÊËÌÔ˜ ¤ÌÂÈÓ ÛÙË ¯ÒÚ· Î·È ›‰Ú˘Û ÙËÓ fiÏË ∫›Ô ÎÈ ¤ÁÈÓ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘. ∫·Ù’ ¿ÏÏÔ˘˜, ˆÛÙfiÛÔ, Ô -- 39 72 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ OI ™XETIZOMENOI ME TONΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™

∏Ú·ÎÏ‹˜ ‰Â Û˘ÌÌÂÙ›¯Â ·Ú¯Èο ÛÙÔ Ù·Í›‰È Ù˘ ∞ÚÁÔ‡˜. √ ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜ ¿ÓÙˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ, ηٿ ÙÔ Û˘ÁÁڷʤ· ¢ËÌ¿Ú·ÙÔ, Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢›· Î·È Ù˘ ∞ÏÎÌ‹Ó˘ Ù·Í›‰Â„ ˆ˜ ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·. ŒÂÈÙ· Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ºÈÓ¤· ÂÚÓÔ‡Ó ÙȘ ™˘ÌÏËÁ¿‰Â˜ ‹ ¶Ï·ÁÎÙ¤˜ ‹ ∫˘·Ó¤˜ ¶¤ÙÚ˜ ÎÈ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ ª·ÚÈ·Ó‰˘ÓÒÓ, fiÔ˘ ÙÔ˘˜ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ §‡ÎÔ˜ ÊÈÏÔÊÚÔÓ¤Ûٷٷ, ·ÏÏ¿ ÂΛ Âı·›ÓÂÈ Ô Δ›Ê˘˜, Ô ÙÈÌÔÓȤÚ˘ Ù˘ ∞ÚÁÔ‡˜, Î·È ÛÎÔÙÒÓÂÙ·È Ô ÿ‰ÌˆÓ, ¯Ù˘Ë̤ÓÔ˜ ·fi ¤Ó·Ó οÚÔ. ™ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ∫·ÏÏ›¯ÔÚÔ˘, ÛÙÔ ÌÓ‹Ì· ÙÔ˘ ™ı¤ÓÂÏÔ˘, Ô˘ ›¯Â ÛÎÔÙˆı›, fiÙ·Ó Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ÂÎÛÙÚ¿Ù¢Û (ÂÓˆÚ›ÙÂÚ·) ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ, ÚfiÛÊÂÚ·Ó ı˘Û›· ÎÈ Ë ¶ÂÚÛÂÊfiÓË Â¤ÙÚ„ ÛÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘ ‹Úˆ· Ó· ÂÌÊ·ÓÈÛÙ›, ÁÈ· Ó· ‰ÂÈ ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘. ™ÙË ™ÈÓÒË (ηٿ ÙÔÓ ∞ÔÏÏÒÓÈÔ ƒfi‰ÈÔ, ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈο, 2, 946) Û˘Ó·ÓÙ‹ıËÎ·Ó Ì ÙÚÂȘ ¿ÏÏÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹, Ô˘ ›¯·Ó Ì›ÓÂÈ ÂΛ ·fi ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ. ™˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÏÔ˘, ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙȘ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ £ÂÚÌÒ‰ÔÓÙ·, fiÔ˘ ¤‰ÂÛ·Ó ÙÔ ÏÔ›Ô Î·È ‚Á‹Î·Ó ÛÙË ÛÙÂÚÈ¿. ™ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ηÙÔÈÎÔ‡Û·Ó ÔÈ Ã¿Ï˘‚˜, Ô˘ ‰Ô‡Ï¢·Ó ÙÔ Û›‰ÂÚÔ. ∂Í·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, ‹Úı·Ó ¤ÂÈÙ· ÛÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ ΔÈ‚·ÚËÓÒÓ Î·È ÙˆÓ ªÔÛÛ‡ÓˆÓ/ªÔÛÛ˘ÓÔ›ÎˆÓ ÎÈ ‡ÛÙÂÚ· ÏËÛ›·Û·Ó ÙÔ ÓËÛ› ÙÔ˘ ÕÚË (ÙËÓ ∞ÚËÙÈ¿‰·), fiÔ˘ ›¯·Ó ‚ÚÂÈ Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ ÔÈ ™Ù˘ÌÊ·Ï›‰Â˜ fiÚÓÈı˜, ‰ÈˆÁ̤Ó˜ ·fi ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹. ∂Λ ‚Ú‹Î·Ó ÙÔ˘˜ ÁÈÔ˘˜ ÙÔ˘ ºÚ›ÍÔ˘, ÙÔÓ ∫˘Ù›ÛˆÚÔ, ÙÔ ºÚfiÓÙÈ Î·È ÙÔ ª¤Ï·Ó·, Ô˘ ηÙ¢ı˘ÓfiÌÂÓÔÈ ÛÙËÓ πˆÏÎfi, Û‡Ìʈӷ Ì ÂÓÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡ ϤÔÓ ºÚ›ÍÔ˘, ÁÈ· Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ıËÛ·˘ÚÔ‡˜ Î·È ÙËÓ ·ÙÚÈ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ (ÙÔ˘ ∞ı¿Ì·ÓÙ·), Ó·˘¿ÁËÛ·Ó. √È ÁÈÔÈ ÙÔ˘ ºÚ›ÍÔ˘, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÙÔ˘˜ Û˘Ófi‰Â˘Û·Ó ÛÙËÓ ÙÂÏÈ΋ Ê¿ÛË ÙÔ˘ Ù·ÍȉÈÔ‡, Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ ÙÔ˘˜ ∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜ ÛÙË Ó‹ÛÔ ºÈÏ˘ËÚ›‰· ÚÒÙ· ÎÈ ¤ÂÈÙ· ÛÙÔ˘˜ Úfiԉ˜ ÙÔ˘ ∫·˘Î¿ÛÔ˘, fiÔ˘ ¿ÎÔ˘Û·Ó ÙÔ ıÚ‹ÓÔ ÙÔ˘ ¶ÚÔÌËı¤·, Ô˘ ÙÔ˘ ¤ÙÚˆÁ ÙÔ ‹·Ú Ô ÙÈ̈Úfi˜ ·ÂÙfi˜. ∂Λ Ì‹Î·Ó ÛÙÔ ÚÔ˘ ÙÔ˘ º¿ÛÈ ϤÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ∫Ôϯ›‰·˜, ¿ÊËÛ·Ó ÙÔ ÏÔ›Ô ÙÔ˘˜ ÎÚ˘Ì̤ÓÔ Û’ ¤Ó·Ó ηϷÌÈÒÓ· Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔÓ ∞È‹ÙË, Ô˘ ηٿ ÙÔÓ ∏Û›Ô‰Ô ‹Ù·Ó ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ◊ÏÈÔ˘. π‰Ô‡ Ë ÁÂÓ·ÏÔÁ›· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ∫Ôϯ›‰·˜, fiˆ˜ Ì·˜ ÙËÓ ·Ú·‰›‰ÂÈ Ô ∏Û›Ô‰Ô˜: ∏ÂÏÈÒ ‰’ ·Î¿Ì·ÓÙÈ Ù¤ÎÂÓ ÎÏ˘Ùfi˜ øηӛÓË ¶ÂÚÛË›˜ ∫›ÚÎËÓ ÙÂ Î·È ∞È‹ÙËÓ ‚·ÛÈÏ‹·. ∞È‹Ù˘ ‰’ ˘Èfi˜ Ê·ÂÛÈÌ‚ÚfiÙÔ˘ ∏ÂÏ›ÔÈÔ ÎÔ‡ÚËÓ øηÓÔ›Ô ÙÂÏ‹ÂÓÙÔ˜ ÔÙ·ÌÔ›Ô Á‹Ì ıÂÒÓ ‚Ô˘Ï‹ÛÈ, π‰˘›·Ó ηÏÏÈ¿ÚËÔÓ, Ë ‰Ë ÔÈ ª‹‰ÂÈ·Ó -- 40 73 --

ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

²ÛÊ˘ÚÔÓ ÂÓ ÊÈÏfiÙËÙÈ Á›ӷı' ˘Ô‰ÌËı›۷ ‰È¿ ¯Ú˘Û¤ËÓ ∞ÊÚÔ‰›ÙËÓ (∫·È ÛÙÔÓ ◊ÏÈÔ ÙÔÓ ·ÎÔ‡Ú·ÛÙÔ Á¤ÓÓËÛÂ Ë ¶ÂÚÛË›˜, Ë øηӛ‰·, ÙËÓ ∫›ÚÎË Î·È ÙÔÓ ∞È‹ÙË ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿. √ ∞È‹Ù˘ Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ◊ÏÈÔ˘, Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Êˆ˜ ÛÙÔ˘˜ ıÓËÙÔ‡˜, ‹Ú ÌÂ ÙˆÓ ıÂÒÓ ÙË ı¤ÏËÛË ÙËÓ π‰˘›· Ì ٷ ˆÚ·›· Ì¿ÁÔ˘Ï·, ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ øηÓÔ‡, ÙÔ˘ Ù¤ÏÂÈÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡. ∞˘Ù‹ ·fi ÙÔÓ ¤ÚˆÙ¿ ÙÔ˘ Á¤ÓÓËÛ ÙË ª‹‰ÂÈ·, Ì ÙȘ fiÌÔÚʘ ÎӋ̘, fiÙ·Ó ÙÔ˘ ‰fiıËΠÛÙË ¯¿ÚË Ù˘ ¯Ú˘Û‹˜ ∞ÊÚÔ‰›Ù˘) £ÂÔÁÔÓ›·, 956-962. °È· Ó· Â·Ó¤ÏıÔ˘Ì ÛÙÔ˘˜ ∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜, Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ◊ÏÈÔ˘ ‰¤¯ÙËΠӷ ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ ‰¤Ú·˜ ÛÙÔÓ π¿ÛÔÓ·, ·Ó ÂΛÓÔ˜ ¤˙¢ ÙÔ˘˜ ¯·ÏÎfiԉ˜ Ù·‡ÚÔ˘˜, Ô˘ ÙÔ˘ ›¯Â ¯·Ú›ÛÂÈ Ô ◊Ê·ÈÛÙÔ˜, Î·È ·Ó ¤ÛÂÚÓ ̒ ·˘ÙÔ‡˜ Ù· ‰fiÓÙÈ· ÙÔ˘ ‰Ú¿ÎÔ˘. ™ÙÔ ÌÂٷ͇, Ë ª‹‰ÂÈ·, Ô˘ ›‰Â Î·È ÂÚˆÙ‡ıËΠÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ ∞›ÛÔÓ·, ÙÔÓ ‚ÔËı¿ÂÈ, ·ÊÔ‡ Ô π¿ÛÔÓ·˜ Ù˘ ˘fiÛ¯ÂÙ·È fiÙÈ ı· ÙËÓ ·ÓÙÚ¢Ù› Î·È ı· ÙËÓ ¿ÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ù˘, ÏÔÈfiÓ, ·Ï›ÊÂÙ·È Ì ÌÈ· ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ‹ ·ÏÔÈÊ‹, ˙‡ÂÈ ÙÔ˘˜ ¿ÁÚÈÔ˘˜ Ù·‡ÚÔ˘˜, Û¤ÚÓÂÈ Ù· ‰fiÓÙÈ· ÙÔ˘ ‰Ú¿ÎÔÓÙ· Î·È ÂÍÔÏÔıÚ‡ÂÈ ÙÔ˘˜ Û·ÚÙÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, Ô˘ ÍÂË‰Ô‡Ó ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ÛÔÚ¿ ·fi ÙÔ ¯ÒÌ·. √ ∞È‹Ù˘ ˆÛÙfiÛÔ ·ÚÓÂ›Ù·È Ó· ÙÔ˘ ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ‰¤Ú·˜, ÔfiÙÂ Ë ª‹‰ÂÈ· Ô‰ËÁ› Ó‡¯Ù· ÙÔÓ π¿ÛÔÓ· ÛÙÔ ¿ÏÛÔ˜ ÙÔ˘ ÕÚË, ÎÔÈÌ›˙ÂÈ ÙÔ ‰Ú¿ÎÔÓÙ·-ʇϷη Î·È ·ÔÏ¤Ô˘Ó Ì ÙËÓ ∞ÚÁÒ, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ‰¤Ú·˜ Î·È ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi Ù˘, Õ„˘ÚÙÔ. √È ∫fiϯÔÈ ‚¤‚·È· ÙÔ˘˜ ΢ÓËÁÔ‡Ó Î·È Ë ÎfiÚË ÙÔ˘ ∞È‹ÙË ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ηı˘ÛÙÂÚ‹ÛÂÈ ÙÂÌ·¯›˙ÂÈ ÙÔÓ Õ„˘ÚÙÔ Î·È Ú›¯ÓÂÈ Ï›Á· Ï›Á· Ù· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙÔ˘ ÛÙÔ ÓÂÚfi. ª·˙‡ÔÓÙ¿˜ Ù· ÂΛÓÔÈ ·ÚÁÔÔÚÔ‡Ó Î·È ÔÈ ∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜ ‰È·Ê‡ÁÔ˘Ó. ªÂÙ¿ ÔÏϤ˜ ÂÚÈ¤ÙÂȘ, Ô π¿ÛÔÓ·˜ Î·È ÔÈ Û‡ÓÙÚÔÊÔ› ÙÔ˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ πˆÏÎfi, ÂÓ Ù¤Ù·ÚÛÈ ÌËÛ› ÙÔÓ ¿ÓÙ· ÏÔ˘Ó ÙÂÏÂÈÒÛ·ÓÙ˜ (ÙÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ Û ٤ÛÛÂÚȘ Ì‹Ó˜ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘˜). ™ÙÔ ÌÂٷ͇ Ô ¶ÂÏ›·˜ ‚ϤÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ë ∞ÚÁÒ ·ÚÁ› Ó· ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ, ˙ËÙ¿ÂÈ Ó· ÛÎÔÙÒÛÂÈ ÙÔÓ ∞›ÛÔÓ·, Ô˘ ÂÓÙ¤ÏÂÈ ·˘ÙÔÎÙÔÓ›, ›ÓÔÓÙ·˜ ·›Ì· Ù·‡ÚÔ˘. ∏ Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ ÙÔÓ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÛÙÔ ı¿Ó·ÙÔ (ÎÚÂÌ¿ÛÙËÎÂ), ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ηٷڿÛÙËΠÙÔÓ ¶ÂÏ›·, ÂÁηٷÏ›ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ‚Ú¤ÊÔ˜, ÙÔÓ ¶ÚfiÌ·¯Ô, Ô˘ ÚfiÛÙ·Í ӷ ÙÔ ‰ÔÏÔÊÔÓ‹ÛÔ˘Ó Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ πˆÏÎÔ‡. √ π¿ÛÔÓ·˜ ÂÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ ‰¤Ú·˜ ÛÙÔÓ ¶ÂÏ›·, ¤ÂÈÙ· ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙÔÓ πÛıÌfi Î·È ·ÊÈÂÚÒÓÂÈ ÙËÓ ∞ÚÁÒ ÛÙÔÓ ¶ÔÛÂȉÒÓ·, ÂÓÒ Ë ª‹‰ÂÈ· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ó· ÂΉÈÎËı› ÁÈ· ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌfi ÙÔ˘. ŒÙÛÈ, ›ıÂÈ ÙȘ ÎfiÚ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÏ›· Ó· ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÎÔÌÌ·ÙÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ‚Ú¿ÛÔ˘Ó Ù· ÙÂÌ¿¯È¿ ÙÔ˘ Î·È ¤ÙÛÈ ‰‹ıÂÓ Ó· ÙÔÓ Í·Ó·ÓÈÒÛÔ˘Ó. ¶ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ¤ÛÊ·Í ¤Ó· ÎÚÈ¿ÚÈ, ÙÔ ÙÂÌ¿¯ÈÛÂ Î·È ÙÔ ¤‚Ú·ÛÂ Î·È ÙÔ Í·Ó·˙ˆÓÙ¿Ó„ Ì ÙË Ì·ÁÈ΋ Ù˘ Ù¤¯ÓË, ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÈÛÙ¤„Ô˘Ó ÂΛӘ. √ ÊfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÏ›· ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÂÍÔÚÈÛÙÔ‡Ó ·fi ÙËÓ πˆÏÎfi Ô π¿ÛÔÓ·˜ Î·È Ë ª‹‰ÂÈ·, Ô˘ ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÛÙËÓ -- 41 74 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ OI ™XETIZOMENOI ME TONΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™

∫fiÚÈÓıÔ, fiÔ˘ ¤˙ËÛ·Ó Â› 10 ¯ÚfiÓÈ· Â˘Ù˘¯ÈṲ̂ÓÔÈ, ÒÛÔ˘ Ô ∫Ú¤ˆÓ, ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘, ı¤ÏËÛ ӷ ·ÓÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘, °Ï·‡ÎË, Ì ÙÔÓ π¿ÛÔÓ·, Ô˘ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙË ª‹‰ÂÈ·. ∂ΛÓË, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÛÙ¤ÏÓÂÈ ‰ÒÚÔ ÛÙË ÌÂÏÏfiÓ˘ÌÊË ¤Ó· ÊfiÚÂÌ·, ‚Ô˘ÙËÁ̤ÓÔ Û ‰ËÏËÙ‹ÚÈÔ, Ô˘ ·Ú¿˙ÂÈ ÊˆÙÈ¿ Î·È Î·›ÂÈ ÙfiÛÔ ÙË °Ï·‡ÎË fiÛÔ Î·È ÙÔÓ ·Ù¤Ú· Ù˘. ⁄ÛÙÂÚ· ÛÊ¿˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ì ÙÔÓ π¿ÛÔÓ·, ÙÔ ª¤ÚÌÂÚÔ Î·È ÙÔ º¤ÚËÙ·, Î·È Ê‡ÁÂÈ Ì’ ¤Ó· ¿ÚÌ·, Ô˘ ÙÔ ¤ÛÂÚÓ·Ó ÊÙÂÚˆÙÔ› ‰Ú¿ÎÔÓÙ˜, ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, fiÔ˘ ·ÓÙÚ‡ÂÙ·È ÙÔÓ ∞ÈÁ¤·. ŸÌˆ˜ Ô‡Ù ÂΛ ¤ÌÂÈÓ ÁÈ· Ôχ. ∞Ó·ÁοÛÙËΠӷ ÂÁηٷÏ›„ÂÈ ÙËÓ ∞ÙÙÈ΋, ÂÂȉ‹ Û˘ÓˆÌÔÙÔ‡Û ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ £ËÛ¤·. ºÂ‡ÁÔÓÙ·˜ ‹Ú ̷˙› Ù˘ Î·È ÙÔ ª‹‰Ô, ÁÈÔ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ Ì ÙÔÓ ∞ÈÁ¤·. ∞˘Ùfi˜ Ô ª‹‰Ô˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· ¤ÁÈÓÂ È‰Ú˘Ù‹˜ Î·È Î‡ÚÈÔ˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ô˘ ·’ ·˘ÙfiÓ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠªË‰›·. ∏ ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ Â¤ÛÙÚ„ ÛÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, fiÔ˘ ‚ڋΠÙÔÓ ¶¤ÚÛË, ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· Ù˘, Ó· η٤¯ÂÈ ÙÔ ıÚfiÓÔ. ΔÔÓ ÛÎÔÙÒÓÂÈ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‚·ÛÈÏ›· ¿ÏÈ ÛÙÔÓ ∞È‹ÙË.

√ ¶ÚÔÌËı¤·˜ ¶·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˜ ·fi ÙËÓ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· Â›Ó·È Ô Ì‡ıÔ˜ ÙÔ˘ ΔÈÙ¿Ó· ¶ÚÔÌËı¤·, ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙÔÓ ÚԂϤÔÓÙ· ‹ ÙÔÓ ÚÔÓÔÔ‡ÓÙ·. √ ¢›·˜, ÔÚÁÈṲ̂ÓÔ˜ Ì·˙› ÙÔ˘, ÙÔÓ ÙÈÌÒÚËÛÂ, ÂÂȉ‹, fiÙ·Ó, ÛÙË ªËÎÒÓË, ÌÔ›Ú·Û ÙÔ ÛÒÌ· ÂÓfi˜ Ù·‡ÚÔ˘, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ı¤ÏËÛ ӷ ÙÔÓ ÍÂÁÂÏ¿ÛÂÈ. ŒÙÛÈ Ù· ηχÙÂÚ· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Ù˘ Û¿Úη˜ ÙÔ˘ ˙ÒÔ˘ Ù· Ù‡ÏÈÍ ÛÙÔ ÛÙÔÌ¿¯È ÙÔ˘ Î·È Ù· ¤‰ˆÛ ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ÂÓÒ ÂÚȤ‚·Ï ٷ ÎfiηϷ Ì ٷ Ï›Ë Î·È Ù· ÚfiÛÊÂÚ ÛÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜. ∞fi ÙfiÙ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ ÛÙȘ ı˘Û›Â˜ Ó· η›Ó ٷ ÔÛÙ¿ Î·È Ù· Ï›Ë ÁÈ· ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Î·È ÙË Û¿Úη ÙÔ˘ ı˘ÛÈ·˙fiÌÂÓÔ˘ ˙ÒÔ˘ Ó· ÙËÓ ÙÚÒÓ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ. ÕÏÏÔÈ ˆÛÙfiÛÔ ‰›ÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÂÍ‹ÁËÛË ÛÙËÓ ÙÈ̈ڛ· ÙÔ˘ ÂÚ‹Ê·ÓÔ˘ ΔÈÙ¿Ó·. ∫·Ù’ ·˘ÙÔ‡˜, Ô ¶ÚÔÌËı¤·˜ ÙÈ̈ڋıËÎÂ, ÂÂȉ‹ ¤ÎÏ„ ÙË ÊˆÙÈ¿ ·fi ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ Î·È ÙË ÌÂÙ¤ÊÂÚ ÎÚ˘Ì̤ÓË Û’ ¤Ó· ÎÔ‡ÊÈÔ Î·Ï¿ÌÈ, ·fi ÙÔÓ ŸÏ˘ÌÔ ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜. √ ¶Ï¿ÙˆÓ ¿ÓÙˆ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ô ΔÈÙ¿Ó·˜ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË ÊˆÙÈ¿ ¤ÎÏ„ ÙȘ Ù¤¯Ó˜ Ù˘ ∞ıËÓ¿˜ Î·È ÙÔ˘ ∏Ê·›ÛÙÔ˘ Î·È ÙȘ ¤‰ˆÛ ÛÙÔ˘˜ ıÓËÙÔ‡˜, ÁÈ· Ó· ¢ÎÔχÓÂÈ ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜. ∏ ÙÈ̈ڛ· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ó· ÚÔÛËψı› ·fi ÙÔÓ ◊Ê·ÈÛÙÔ Û ÌÈ· ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘ ∫·˘Î¿ÛÔ˘, fiÔ˘ ÙÔÓ Ê‡Ï·Á·Ó ÙÔ ∫Ú¿ÙÔ˜ Î·È Ë μ›·, ÔÈ ‰‡Ô ÙÚÔÌÂÚÔ› ÊÚÔ˘ÚÔ› ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙˆÓ ıÂÒÓ. ∂Λ ÂÚ¯fiÙ·Ó Î¿ı ̤ڷ ¤Ó·˜ ·ÂÙfi˜ Î·È ÙÔ˘ ¤ÙÚˆÁ ÙÔ Û˘ÎÒÙÈ. ∫È fi,ÙÈ ¤ÙÚˆÁ ÙËÓ Ë̤ڷ, ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÙË Ó‡¯Ù·. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÔÏÂÛı›۷ ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ ∞ÈÛ¯‡ÏÔ˘ ¶ÚÔÌËı‡˜ ¶˘ÚÊfiÚÔ˜, Ë ÙÈ̈ڛ· ÙÔ˘ ‰È¿ÚÎÂÛ ÙÚÂȘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ¯ÚfiÓÈ·. §˘ÙÚÒıËΠ·fi ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹, Ô˘ ÛÎfiÙˆÛ ÙÔÓ ·ÂÙfi Ì ¤Ó· ÙÔ˘ ‚¤ÏÔ˜. ΔÔ ı¤Ì· ··Û¯fiÏËÛÂ Î·È ÙÔÓ ∏Û›Ô‰Ô ÛÙË £ÂÔÁÔÓ›·, Ô˘ ÙÔ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ˆ˜ ÂÍ‹˜: Δ·‡ÙËÓ Á·Ú ÔÈ ÌÔ›Ú·Ó Â‰¿ÛÛ·ÙÔ ÌËÙȤٷ ∑¢˜.

-- 42 75 --

ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

¢‹Û ‰' ·Ï˘ÎÙÔ¤‰ËÛÈ ¶ÚÔÌËı¤· ÔÈÎÈÏfi‚Ô˘ÏÔÓ ‰ÂÛÌÔ›˜ ·ÚÁ·Ï¤ÔÈÛÈ Ì¤ÛÔÓ ‰È¿ ΛÔÓ’ ÂÏ¿ÛÛ·˜Ø Î·È ÔÈ Â' ·ÈÂÙfiÓ ÒÚÛ ٷӇÙÂÚÔÓØ ·˘Ù¿Ú Ô Á’ ‹·Ú ‹ÛıÈÂÓ ·ı¿Ó·ÙÔÓ, ÙÔ ‰’ ·¤Í·ÙÔ ›ÛÔÓ ·¿ÓÙË Ó˘ÎÙfi˜, fiÛÔÓ Úfi·Ó ‹Ì·Ú ¤‰ÔÈ Ù·Ó˘Û›ÙÂÚÔ˜ fiÚÓȘ. ΔÔÓ ÌÂÓ ¿Ú’ ∞ÏÎÌ‹Ó˘ ηÏÏÈÛʇÚÔ˘ ¿ÏÎÈÌÔ˜ ˘Èfi˜ ∏Ú·ÎϤ˘ ¤ÎÙÂÈÓÂ, Î·Î‹Ó ‰’ ·fi ÓÔ‡ÛÔÓ ¿Ï·ÏÎÂÓ π·ÂÙÈÔÓ›‰Ë Î·È Âχ۷ÙÔ ‰˘ÛÊÚÔÛ˘Ó¿ˆÓ ԢΠ·¤ÎËÙÈ ∑ËÓfi˜ √Ï˘Ì›Ô˘ ˘„È̤‰ÔÓÙÔ˜, fiÊÚ’ ∏Ú·ÎÏ‹Ô˜ £Ë‚·ÁÂÓ¤Ô˜ ÎϤԘ Â›Ë Ï›ÔÓ ¤Ù’ ‹ ÙÔ ¿ÚÔÈıÂÓ Â› ¯ıfiÓ· Ô˘Ï˘‚fiÙÂÈÚ·Ó. Δ·‡Ù· Á’ ¿Ú’ ·˙fiÌÂÓÔ˜ ̷ٛ ·Úȉ›ÎÂÙÔÓ ˘ÈfiÓ...

(£ÂÔÁÔÓ›·, 521-532) (∫·È ¤‰ÂÛ ÙÔÓ ¶ÚÔÌËı¤·, Ô˘ ›¯Â ÁÓÒ̘ ÔÏϤ˜, Ì ‰ÂÛÌ¿ ‚·ÚÈ¿, Ù¤ÙÔÈ· Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ›˜ Ó· ÙÔ˘˜ ÍÂʇÁÂȘ, Û ΛÔÓ· Ô˘ ÙÔÓ ¯ÒÚÈÛ ÛÙË Ì¤ÛË. ∫·È ¿Óˆ ÙÔ˘ ¤ÛÙÂÈÏ ·ÂÙfi Ì ÊÙÂÚ¿ ·ψٿ, Ô˘ ÙÔ Û˘ÎÒÙÈ ÙÔ˘ ¤ÙÚˆÁ ÙÔ ·ı¿Ó·ÙÔ, Î·È fiÛÔ ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ˘ ¤ÙÚˆÁ ÙÔ Ô˘Ï› Ì ÙȘ ·ψ٤˜ ÊÙÂÚÔ‡Á˜, fiÏË ÙË Ó‡¯Ù· ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÎÈ ‹Ù·Ó ÔÏfiÎÏËÚÔ ¿ÓÙ·. ∫·È ÙÔÓ ·ÂÙfi ·˘ÙfiÓ, Ô ‰˘Ó·Ùfi˜ ÁÈÔ˜ Ù˘ ∞ÏÎÌ‹Ó˘, Ô˘ ›¯Â fiÌÔÚÊ· ÛÊ˘Ú¿, ÙÔÓ ÛÎfiÙˆÛÂ, Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜, ÎÈ ·’ ÙËÓ Î·ÎÈ¿Ó ·ÚÚÒÛÙÈ· ÁϛوÛ ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ π·ÂÙÔ‡ (ÙÔÓ ¶ÚÔÌËı¤·) Î·È ÙÔÓ ·¿ÏÏ·Í ·fi Ù· ¿ıË ÙÔ˘, fi¯È ‰›¯ˆ˜ ÙÔ ı¤ÏËÌ· ÙÔ˘ √χÌÈÔ˘ ¢›·, Ô˘ ‚·ÛÈχÂÈ ·’ Ù· „ËÏ¿ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Ë ‰fiÍ· ÙÔ˘ ÁÂÓÓË̤ÓÔ˘ ÛÙË £‹‚·, ∏Ú·ÎÏ‹, ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÛÙË ÁË, Ô˘ ÙÚ¤ÊÂÈ Ï¿ÛÌ·Ù· ÔÏÏ¿, ·’ fi,ÙÈ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜. ∞˘Ù¿ οÓÔÓÙ·˜ ÙÈÌÔ‡Û ÙÔ ÌÂÁ·Ïfi‰ÔÍÔ ÁÈÔ ÙÔ˘...) ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ∏Û›Ô‰Ô, ÏÔÈfiÓ, Ë Ï‡ÙÚˆÛË ÙÔ˘ ¶ÚÔÌËı¤· Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÙÈÌËı› Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢›· Î·È ÁÈ· Ó· ‰ÔÍ·ÛÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ.

-- 43 76 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ OI ™XETIZOMENOI ME TONΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™

∏Ú·ÎÏ‹˜, £ËÛ¤·˜, ∞Ì·˙fiÓ˜ ªÂ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ÛËÌÂȈı›, Î·È ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ¿ıÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹. √ ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¢›· Î·È Ù˘ ∞ÏÎÌ‹Ó˘ ‹Úı ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, ÂÂȉ‹ Ë ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ∂˘Ú˘Ûı¤·, Ë ∞‰Ì‹ÙË, ‹ıÂÏ ÙË ˙ÒÓË Ù˘ πÔχÙ˘, Ù˘ ‚·Û›ÏÈÛÛ·˜ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ (9Ô˜ ¿ıÏÔ˜). √ ÂÚ¯ÔÌfi˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ £ÂÚÌÒ‰ÔÓÙ· ÔÙ·ÌÔ‡, ÙË £ÂÌ›Û΢ڷ, ‹Ù·Ó ÌÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›·, ÛÙËÓ ÔÔ›· ‹Ú·Ó ̤ÚÔ˜ Ô £ËÛ¤·˜, Ô ΔÂÏ·ÌÒÓ (·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∞›·ÓÙ·), Ô πfiÏ·Ô˜ Î.¿. ¶ÔÏÏÔ› Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÙÔ‡ÙË ·ÚfiÌÔÈ· Ì ÙËÓ AÚÁÔÓ·˘ÙÈ΋. ÕÏÏÔÈ ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó Û’ ·˘Ù‹Ó Î·È ÌÈ· Âȯ›ÚËÛË ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ΔÚÔ›·˜ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ÛÙË £ÂÌ›Û΢ڷ. √ÚÈṲ̂ÓÔÈ ¿ÏÏÔÈ ÙËÓ Âȯ›ÚËÛË ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ΔÚÔ›·˜ ÙËÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÛÙÔ Ù·Í›‰È Ù˘ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹ ·fi ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ªÂÙ¿ ÙËÓ ΔÚÔ›· Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ Î·È ÔÈ Û‡ÓÙÚÔÊÔ› ÙÔ˘ ·Ú¤ÏÂ˘Û·Ó ÙËÓ ¶·ÊÏ·ÁÔÓ›·, fiÔ˘ ÛÎÔÙÒıËÎÂ Ô ™ı¤ÓÂÏÔ˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ÕÎÙÔÚ·, ·˘Ùfi˜ Ô˘ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠÛÙÔ˘˜ ∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜ Î·È ˙‹ÙËÛ ӷ ÙÔ˘ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÌÓ‹Ì· ÛÙÔÓ ÙfiÔ fiÔ˘ ›¯Â ¯¿ÛÂÈ ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘. √ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ (μ›Ô˜ ÙÔ˘ §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˘, 23) ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô È‰Ú˘Ù‹˜ Ù˘ ™ÈÓÒ˘, ∞˘ÙfiÏ˘ÎÔ˜, Û˘ÓÂÎÛÙÚ¿Ù¢Û Ì ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹ Î·È Í¤ÌÂÈÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ™ÈÓÒ˘: §¤ÁÂÙ·È ‰’ ∞˘ÙfiÏ˘ÎÔ˜ ÁÂÓ¤Ûı·È ÙˆÓ Â› ∞Ì·˙fiÓ·˜ ÂÎ £ÂÙÙ·Ï›·˜ ∏Ú·ÎÏ› Û˘ÛÙÚ·ÙÂ˘Û¿ÓÙˆÓ, ¢ËÈÌ¿¯Ô˘ ·È˜Ø ÂΛıÂÓ ‰’ ·ÔϤˆÓ ¿Ì· ¢ËÌÔϤÔÓÙÈ Î·È ºÏÔÁ›ˆ ÙËÓ ÌÂÓ Ó·˘Ó ·ÔÏ¤Û·È ÂÚÈÂÛÔ‡Û·Ó Ù˘ ÃÂÚÚÔÓ‹ÛÔ˘ ηٿ ÙÔ Î·ÏÔ‡ÌÂÓÔÓ ¶Ë‰¿ÏÈÔÓ, ·˘Ùfi˜ ‰Â Ûˆı›˜ ÌÂÙ¿ ÙˆÓ fiÏˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÙ·›ÚˆÓ ÚÔ˜ ÙËÓ ™ÈÓÒËÓ ·ÊÂϤÛı·È ÙÔ˘˜ ™‡ÚÔ˘˜ ÙËÓ fiÏÈÓØ ™‡ÚÔÈ Á·Ú ·˘Ù‹Ó ηÙ›¯ÔÓ ·fi ™‡ÚÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙ˜ ÙÔ˘ ∞fiÏψÓÔ˜, ˆ˜ ϤÁÂÙ·È, Î·È ™ÈÓÒ˘ Ù˘ ∞Ûˆ›‰Ô˜... (§¤ÁÂÙ·È Ì¿ÏÈÛÙ· fiÙÈ Ô ∞˘ÙfiÏ˘ÎÔ˜ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·’ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ·fi ÙË £ÂÛÛ·Ï›· ÂÎÛÙÚ¿ÙÂ˘Û·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ Ì·˙› Ì ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹ Î·È ˆ˜ ‹Ù·Ó ·È‰› ÙÔ˘ ¢ËÈÌ¿¯Ô˘. ºÂ‡ÁÔÓÙ·˜, fï˜, Ì ÙÔ ÏÔ›Ô ÙÔ˘ ·fi ÂΛ, Ì·˙› Ì ÙÔ ¢ËÌÔϤÔÓÙ· Î·È ÙÔ ºÏfiÁÈÔ, ϤÁÂÙ·È fiÙÈ ¤¯·Û ÙÔ ÏÔ›Ô ÙÔ˘, Ô˘ ¤ÂÛ ¤Íˆ, ÛÙË ÃÂÚÛfiÓËÛÔ (Ù˘ ™ÈÓÒ˘), ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔ ¶Ë‰¿ÏÈÔ, ·ÊÔ‡ ÛÒıËÎÂ, Ì·˙› Ì ٷ fiÏ· Î·È ÙÔ˘˜ Û˘ÓÙÚfiÊÔ˘˜ ÙÔ˘, ‹Ú ÙËÓ fiÏË ·fi ÙÔ˘˜ ™‡ÚÔ˘˜/§Â˘ÎfiÛ˘ÚÔ˘˜. °È·Ù› ™‡ÚÔÈ ‹Ù·Ó ·˘ÙÔ› Ô˘ ÙËÓ Î·Ù›¯·Ó, ηٷÁfiÌÂÓÔÈ ·fi ÙÔ ™‡ÚÔ, ÁÈÔ ÙÔ˘ ∞fiÏψӷ, Î·È ÙË ™ÈÓÒË, ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ∞ÛˆÔ‡). ∏ ÂÎÛÙÚ·Ù›· Û˘Ó¯›ÛÙËΠˆ˜ ÙË £ÂÌ›Û΢ڷ, ÛÙȘ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ £ÂÚÌÒ‰ÔÓÙ·, fiÔ˘ ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ ·Á΢ÚÔ‚fiÏËÛ·Ó Ù· ÏÔ›· ÙÔ˘˜ Î·È ‚Á‹Î·Ó ÛÙË ÛÙÂÚÈ¿. ∫·Ù¿ Ì›· ÂΉԯ‹, Ë πÔχÙË ·ÚÓ‹ıËΠӷ ‰ÒÛÂÈ ÙË ˙ÒÓË Ù˘ ÛÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹, Ô˘ ÛÎfiÙˆÛ ÙË ‚·Û›ÏÈÛÛ· ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ Î·È Ù˘ ‹Ú ÙË ˙ÒÓË. ªÈ· ¿ÏÏË ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ: Ë πÔχÙË ‰¤¯ÙËΠӷ ‰ÒÛÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ Ù˘ ˙ËÙÔ‡ÛÂ Ô £Ë‚·›Ô˜ ‹Úˆ·˜, ·ÏÏ¿ Ë ◊Ú·, Ô˘ ÙÔÓ ÌÈÛÔ‡ÛÂ, ÚÔοÏÂÛ ÙËÓ ÔÚÁ‹ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ˘ÔÙ¢fiÌÂÓ˜ fiÙÈ Ô ‹Úˆ·˜ ı· ··Á¿ÁÂÈ ÙË ‚·-- 44 77 --

ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

√ ¤Ó·ÙÔ˜ ¿ıÏÔ˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹ ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È Û ÂÚ˘ıÚfiÌÔÚÊË ·ÙÙÈ΋ ·ÁÁÂÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ 3Ô˘ ·È .Ã. √ ‹Úˆ·˜ Ì¿¯ÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ Ì ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÓÙÚfiÊÔ˘˜ ÙÔ˘.

Û›ÏÈÛÛ¿ ÙÔ˘˜, Âȯ›ÚËÛ·Ó Ó· ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹. ™ÙË Ì¿¯Ë Ô˘ Â·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ¤¯·Û ÙË ˙ˆ‹ Ù˘ Ë πÔχÙË. ÕÏÏÔÈ ‰È·Ù›ÓÔÓÙ·È fiÙÈ Ô £ËÛ¤·˜ ·È¯Ì·ÏÒÙÈÛ ÙËÓ πÔχÙË, ¤‰ˆÛ ÙË ˙ÒÓË ÛÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹ Î·È ¤ÊÂÚ ÙËÓ ∞Ì·˙fiÓ· ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ·ÔÎÙÒÓÙ·˜ ˘ÛÙÂÚfiÙÂÚ· ·’ ·˘Ù‹Ó ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ πfiÏ˘ÙÔ. ∫·Ù¿ ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ̇ıÔ˘, Ë ˙ÒÓË Ù˘ πÔχÙ˘ ‰Â ‰fiıËΠ·fi ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ ¢›· ÛÙËÓ ∞‰Ì‹ÙË, ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ √ÌÊ¿ÏË. ∞’ ·˘Ù‹Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· ¤Ú·Û ÛÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÏ›˜ Ù˘ §˘‰›·˜ ηÈ, ¤ÂÈÙ· ·fi ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ∫·Ó‰·‡ÏË, ÛÙÔ˘˜ ∫¿Ú˜. √ 10Ô˜ ¿ıÏÔ˜ Ô˘ ¤ÚÂ ӷ ÂÈÙÂϤÛÂÈ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜, ÙÔÓ ¤ÊÂÚ ÛÙÔÓ ∫·‡Î·ÛÔ, fiÔ˘ ÛÎfiÙˆÛÂ, fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, ÙÔÓ ·ÂÙfi, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤ÙÚˆÁ ÙÔ Û˘ÎÒÙÈ ÙÔ˘ ¶ÚÔÌËı¤·, Î·È ·¿ÏÏ·Í ÙÔÓ ΔÈÙ¿Ó· ·fi ÙËÓ ÙÈ̈ڛ· Ô˘ ÙÔ˘ ›¯Â ÂÈ‚¿ÏÂÈ Ô ¢›·˜. ™Â ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ·, Ô ¶ÚÔÌËı¤·˜ ÙÔ˘ › ӷ ¿ÂÈ Ó· ‚ÚÂÈ ÙÔÓ ÕÙÏ·ÓÙ·, ÙÔ Á›ÙÔÓ· ÙˆÓ ∂ÛÂÚ›‰ˆÓ, Ô˘ ı· ÙÔÓ ‚ÔËıÔ‡Û ӷ ¿ÚÂÈ ÛÙËÓ Î·ÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Ù· -- 45 78 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ OI ™XETIZOMENOI ME TONΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™ √ £ËÛ¤·˜, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘ ¶ÂÈÚ›ıÔ˘, ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙˆÓ §·ÈıÒÓ, ÎϤ‚ÂÈ ÙË ‚·Û›ÏÈÛÛ· ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ ∞ÓÙÈfiË (ÂÚ˘ıÚfiÌÔÚÊÔ˜ ·ÌÊÔÚ¤·˜, 500-490 .Ã.).

Ì‹Ï·. ΔÔ˘ ¤‰ÂÈÍ ̿ÏÈÛÙ· ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ô˘ ¤ÚÂ ӷ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ Î·È ÙÔÓ Û˘Ì‚Ô‡Ï„ ӷ ÌËÓ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ Ó· ÌÂÈ ÛÙÔÓ Î‹Ô ÙˆÓ ∂ÛÂÚ›‰ˆÓ, ÁÈ·Ù› ηÓ›˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ·’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙfiÔ. ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ‹Úˆ· ÛÙÔÓ Õ‰Ë, ·’ fiÔ˘ ¤ÚÂ ӷ ʤÚÂÈ ÙÔÓ ∫¤Ú‚ÂÚÔ, ÙÔÓ ÔÏ˘Î¤Ê·ÏÔ Û·ÏÔ ÙÔ˘ ¶ÏÔ‡ÙˆÓ·, ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ‰È·Ù›ÓÔÓÙ·È fiÙÈ Ë Î·Ù¿‚·Û‹ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ∫¿Ùˆ ∫fiÛÌÔ ¤ÁÈÓ ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ Ù˘ ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ·˜, fiÔ˘ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ ¤Ó· ÔÓÔÌ·ÛÙfi ÓÂÎÚÔÌ·ÓÙ›Ô, Î·È fi¯È ·fi ÙÔ Δ·›Ó·ÚÔ. ∂Ó·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ Ù˘ £ÂÌ›Û΢ڷ˜ ÂÎÛÙÚ¿ÙÂ˘Û·Ó Â›Û˘ Ô £ËÛ¤·˜ Î·È Ô ¶ÂÈÚ›ıÔ˘˜, ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙˆÓ §·ÈıÒÓ, ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ÙÔ ÔÔ›Ô, fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, ÔÏÏÔ› ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÔÈ ‰‡Ô Ê›ÏÔÈ ÙÔ Âȯ›ÚËÛ·Ó Ì·˙› Ì ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹. ÕÏÏÔÈ ˆÛÙfiÛÔ ‰È·Ù›ÓÔÓÙ·È fiÙÈ Ô £ËÛ¤·˜ Î·È Ô ¶ÂÈÚ›ıÔ˘˜ ÂÎÛÙÚ¿ÙÂ˘Û·Ó ÌfiÓÔÈ Î·È fiÙÈ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Â¤ÛÙÚ„ ÛÙËÓ ∞ÙÙÈ΋ ʤÚÓÔÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ∞ÓÙÈfiË, ÙË ‚·Û›ÏÈÛÛ· ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ. √È ·ÓÙÚÔÁ˘Ó·›Î˜ ÂΛӘ, fï˜, ÁÈ· Ó· ÂΉÈÎËıÔ‡Ó ÙËÓ ·Ú·Á‹ Ù˘ ‚·Û›ÏÈÛÛ¿˜ ÙÔ˘˜, Â¤‰Ú·Ì·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Î·È ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Â˘Û·Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙȘ ‡Ï˜ Ù˘ fiÏ˘. ∞ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË Ì¿¯Ë, ÙÔ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ Ì¤ÙˆÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ ‹Ù·Ó Ô ¯ÒÚÔ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ÏfiÊÔ˘ ÙˆÓ ªÔ˘ÛÒÓ Î·È ÙËÓ ¶Ó‡Î·. ∏ Ì¿¯Ë ‹Ù·Ó ·ÌÊ›ÚÚÔË, ·ÏÏ¿ ÙÂÏÈο Ó›ÎËÛ·Ó ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ. √È ËÙÙË̤Ó˜ ∞Ì·˙fiÓ˜ ¿ÊËÛ·Ó ÔÏϤ˜ ÓÂÎÚ¤˜ Û˘ÓÙÚfiÊÈÛÛ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÔÏÂÌÈÎfi ‰›Ô, ÂÓÒ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ ÛÎÔÙÒıËÎ·Ó Î·È ¿ÏϘ ÛÙ· ª¤Á·Ú·, ÙË -- 46 79 --

ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

÷ÈÚÒÓÂÈ·, ÙË £ÂÛÛ·Ï›·. ∞fi ÔÏÏÔ‡˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È fiÙÈ Ë ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ ¤ÁÈÓ ÁÂÓÈο ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È ‰ÂÓ Â›¯Â ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÌfiÓÔ ÙËÓ ∞ÙÙÈ΋. √È ›‰ÈÔÈ ‰È·Ù›ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÔÈ ∞Ì·˙fiÓ˜ ÚÔ¯ÒÚËÛ·Ó ˆ˜ ÙË §·ÎˆÓ›·. ™ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ∞ı‹Ó·, ·ÚÁfiÙÂÚ·, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔÓfiÌ·Ù· ı¤ÛÂˆÓ Ù˘ fiÏ˘, Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓ· Ì ÙË Ì¿¯Ë ·˘Ù‹, fiˆ˜ Δ¿ÊÔ˜ ∞Ì·˙fiÓ·˜, ∞Ì·˙fiÓÂÈÔÓ ÎÙÏ. ΔÔ ı¤Ì· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎÂ Î·È ·fi ÔÏÏÔ‡˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÛÙÔ ‚¿ıÚÔ ÙÔ˘ ·Á¿ÏÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ √χÌÈÔ˘ ¢›·, Ô ºÂȉ›·˜ ›¯Â ·Ú·ÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ £ËÛ¤· Ó· ÔÏÂÌ¿ÂÈ Ì ÌÈ· ∞Ì·˙fiÓ·. ÕÁ·ÏÌ· ∞Ì·˙fiÓ·˜ ηٷÛ··ÛÂ Î·È Ô ¶ÔχÎÏÂÈÙÔ˜, ÂÓÒ Ë ∞Ì·˙ÔÓÔÌ·¯›· ·ÔÙ¤ÏÂÛ ı¤Ì· Ù˘ ˙ˆÊfiÚÔ˘ ÙÔ˘ ª·˘ÛˆÏ›Ԣ Ù˘ ∞ÏÈηÚÓ·ÛÛÔ‡ Î·È ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ∞fiÏψӷ ÛÙË ºÈÁ·Ï›·. ™‡Ìʈӷ Ì ÌÈ· ¿ÏÏË ÂΉԯ‹, ÙËÓ ∞ÓÙÈfiË, ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ·¤ÎÙËÛ ÙÔÓ πfiÏ˘ÙÔ Ô £ËÛ¤·˜, ÛÎfiÙˆÛÂ Ë ∞Ì·˙fiÓ· ªÔÏ·‰›·, Ô˘ ı·Ó·ÙÒıËΠÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·fi ÙÔ £ËÛ¤·. ªÂ ÙȘ ∞Ì·˙fiÓ˜ Ù˘ £ÂÌ›Û΢ڷ˜ ÔϤÌËÛ ÛÙËÓ ΔÚÔ›· Î·È Ô ∞¯ÈÏϤ·˜. ΔÔ ı¤Ì· ÂÚȤÁÚ·ÊÂ Ë ∞ÈıÈÔ›˜ (ÙÔ˘ ∞ÚÎÙ›ÓÔ˘ ÙÔ˘ ªÈÏ‹ÛÈÔ˘), ÂÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÙÚˆÈÎÔ‡ ·ÎÏÔ˘, Ô˘ ¯¿ıËÎÂ. ∏ ∞ÈıÈÔ›˜ ¿Ú¯È˙ ̿ÏÈÛÙ· Ì ÙÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÛÙ›¯Ô Ù˘ πÏÈ¿‰·˜ ·Ú·ÏÏ·Á̤ÓÔ: ø˜ ÔÈ Á’ ·ÌÊ›ÂÔÓ Ù¿ÊÔÓ ŒÎÙÔÚÔ˜ ÈÔ‰¿ÌÔÈÔ. (¤ÙÛÈ ·˘ÙÔ› Ù·¯ÙÔÔ›ËÛ·Ó ÙÔÓ Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ÈÔ‰·Ì·ÛÙ‹ ŒÎÙÔÚ·, πÏÈ¿‰·, ø 804). ø˜ ÔÈ Á’ ÂÌÊȤÔÓ Ù¿ÊÔÓ ŒÎÙÔÚÔ˜, ‹Ïı ‰’ ∞Ì·˙ÒÓ ÕÚËÔ˜ ı˘Á¿ÙËÚ ÔÏfiÔÊÚÔÓÔ˜... (¤ÙÛÈ ·˘ÙÔ› Ù·¯ÙÔÔ›ËÛ·Ó ÙÔÓ Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ŒÎÙÔÚ·, Î·È ‹ÚıÂ Ë ∞Ì·˙fiÓ·, Ë ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ÕÚË, Ì ÙȘ ÔϤıÚȘ ÛΤ„ÂȘ..., ∞ÈıÈÔ›˜). ªÂ ÙÔÓ ÙÚˆÈÎfi fiÏÂÌÔ ˆÛÙfiÛÔ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ Ï·Ô› ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, Û‡ÌÌ·¯ÔÈ ÙˆÓ ΔÚÒˆÓ, Ô˘ ‹Úı·Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ¶Ú›·ÌÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÈÔ˘˜ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó, ÛÙÔ Ï¿È ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ∞¯·ÈÔ‡˜. ™ÙË Ú·„ˆ‰›· μ Ù˘ πÏÈ¿‰·˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. ¶·ÊÏ·ÁfiÓˆÓ ‰’ ËÁ›ÙÔ ¶˘Ï·È̤ÓÂÔ˜ Ï¿ÛÈÔÓ ÎËÚ ÂÍ ∂ÓÂÙÒÓ, fiıÂÓ ËÌÈfiÓˆÓ Á¤ÓÔ˜ ·ÁÚÔÙÂÚ¿ˆÓ, ÔÈ Ú· ∫‡ÙˆÚÔÓ ¤¯ÔÓ Î·È ™‹Û·ÌÔÓ ·ÌÊÂÓ¤ÌÔÓÙÔ ∞ÌÊ› Ù ¶·Úı¤ÓÈÔÓ ÔÙ·ÌfiÓ ÎÏ˘Ù¿ ‰ÒÌ·Ù’ ¤Ó·ÈÔÓ, ∫ÚÒÌÓ·Ó Ù’ ∞ÈÁÈ·ÏfiÓ ÙÂ Î·È ˘„ËÏÔ‡˜ ∂Ú˘ı›ÓÔ˘˜, -- 47 80 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ OI ™XETIZOMENOI ME TONΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™

·˘Ù¿Ú ∞ÏÈ˙ÒÓˆÓ √‰›Ô˜ Î·È ∂›ÛÙÚÔÊÔ˜ ‹Ú¯ÔÓ ÙËÏfiıÂÓ ÂÍ ∞χ‚˘, fiıÂÓ ·ÚÁ‡ÚÔ˘ ÂÛÙ› ÁÂÓ¤ıÏË.

(851-857) (∞Ú¯ËÁfi˜ ÙˆÓ ¶·ÊÏ·ÁfiÓˆÓ ‹Ù·Ó Ô ¶˘Ï·È̤Ó˘ Ì ÙË ÁÂÓÓ·›· ηډȿ, ·fi ÙË Ê˘Ï‹ ÙˆÓ ∂ÓÂÙÒÓ, ·’ fiÔ˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Ù· ¿ÁÚÈ· ÌÔ˘Ï¿ÚÈ·. ∫È ·˘ÙÔ› ηÙ›¯·Ó ÙËÓ ∫‡ÙˆÚÔ Î·È Î·ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó ÙË ™‹Û·ÌÔ Î·È Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ¶·Úı¤ÓÈÔ ÔÙ·Ìfi ˙Ô‡Û·Ó Û ηÙÔÈ˘ ÔÓÔÌ·ÛÙ¤˜, ÛÙËÓ ∫ÚÒÌÓË Î·È ÙÔÓ ∞ÈÁÈ·Ïfi Î·È ÙÔ˘˜ ¯ÙÈṲ̂ÓÔ˘˜ ÛÙ· „ËÏ¿ ∂Ú˘ı›ÓÔ˘˜. ∫·È ÛÙÔ˘˜ ∞ÏÈ˙ÒÓ˜ ·Ú¯ËÁÔ› ‹Ù·Ó Ô √‰›Ô˜ Î·È Ô ∂›ÛÙÚÔÊÔ˜, Ô˘ ›¯·Ó ¤ÚıÂÈ ·fi Ì·ÎÚÈ¿, ·fi ÙËÓ ∞χ‚Ë, ·˘Ù‹Ó Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ˘ ·ÚÁ‡ÚÔ˘ Ë ÁÂÓ¤ıÏÈ· ÁË). μϤÔ˘ÌÂ Â‰Ò Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔÈ ¶·ÊÏ·ÁfiÓ˜, ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Î·È ÔÈ ∂ÓÂÙÔ› (Ù˘ ¶·ÊÏ·ÁÔÓ›·˜), ηıÒ˜ Î·È ¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ Ï·fi˜, ÔÈ ∞ÏÈ˙ÒÓ˜, Ô˘ Ô ÙfiÔ˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ì·ÎÚÈ¿ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ΔÚÔ›·, Ë ∞χ‚Ë, Ë ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ· ÙÔ˘ ·ÛËÌÈÔ‡. √ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙˆÓ ¶·ÊÏ·ÁfiÓˆÓ/ ∂ÓÂÙÒÓ, ¶˘Ï·È̤Ó˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î·È ÛÙË Ú·„ˆ‰›· ∂ (576-578), fiÔ˘ ÛÎÔÙÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ªÂӤϷÔ: ŒÓı· ¶˘Ï·ÈÌÂÓ¤Ó· ÂϤÙËÓ ·Ù¿Ï·ÓÙÔÓ ÕÚËÈ, ·Ú¯fiÓ ¶·ÊÏ·ÁfiÓˆÓ ÌÂÁ·ı‡ÌˆÓ, ·ÛÈÛÙ¿ˆÓ, ÙÔÓ ÌÂÓ ¿Ú' ∞ÙÚ›‰Ë˜ ‰Ô˘Ú› ÎÏ˘Ùfi˜ ªÂӤϷԘ ÂÛÙ·fiÙ’ ¤Á¯Â˚ Ӈ͠ηٿ ÎÏË›‰· Ù˘¯‹Û·˜... (∂Λ ÙÔÓ ¶˘Ï·È̤ÓË ÛÎfiÙˆÛ·Ó ÎÈ ÔÈ ‰˘Ô, ÙÔÓ ›ÛÔ Ì ÙÔÓ ÕÚË, ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÙˆÓ ¶·ÊÏ·ÁfiÓˆÓ ÙˆÓ ÌÂÁ·Ïfiı˘ÌˆÓ, ÙˆÓ ·ÛȉÔÊfiÚˆÓ. ∞˘ÙfiÓ Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÙÚ¤·, Ô ªÂӤϷԘ, Ô ÁÓˆÛÙfi˜ ÁÈ· ÙÔ ‰fiÚ˘ ÙÔ˘, ÙÔÓ ¯Ù‡ËÛ Ì ÙÔ ·ÎfiÓÙÈÔ ÔÚıfiÓ ÛÙËÓ ÎÏ›‰· ÂÙ˘¯·›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ...) °ÈÔ˜ ÙÔ˘ ¶˘Ï·È̤ÓË ‹Ù·Ó Ô ∞Ú·Ï›ˆÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ ÛÙË Ú·„ˆ‰›· ¡ (643-Î.Â.) Ì¿¯ÂÙ·È Ì ÙÔ ªÂÓ¤Ï·Ô Î·È ÛÎÔÙÒÓÂÙ·È ·’ ·˘ÙfiÓ. ™ÙÔ ÛÙ›¯Ô 659 Ù˘ ›‰È·˜ Ú·„ˆ‰›·˜, ˆÛÙfiÛÔ, ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ¿ÏÈ ˙ˆÓÙ·Ófi˜ Ô ¶˘Ï·È̤Ó˘, Ó· Û˘Óԉ‡ÂÈ ÔÏÔÊ˘ÚfiÌÂÓÔ˜ ÙÔ ÓÂÎÚfi ÛÒÌ· ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘. ™ÙË Ú·„ˆ‰›· ∂ (39 Î.Â.), Â›Û˘, Ô ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ·˜ ÛÎÔÙÒÓÂÈ ÙÔÓ √‰›Ô, Û˘Ó·Ú¯ËÁfi, Ì·˙› Ì ÙÔÓ ∂›ÛÙÚÔÊÔ, ÙˆÓ ∞ÏÈ˙ÒÓˆÓ: ...¿Ó·Í ·Ó‰ÚÒÓ ∞Á·Ì¤ÌÓˆÓ ·Ú¯fiÓ ∞ÏÈ˙ÒÓˆÓ, √‰›ÔÓ Ì¤Á·Ó, ¤Î‚·Ï ‰›ÊÚÔ˘Ø ÚÒÙˆ Á·Ú ÛÙÚÂÊı¤ÓÙÈ -- 48 81 --

ΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

ÌÂÙ·ÊÚ¤Óˆ ÂÓ ‰fiÚ˘ ‹ÍÂÓ ÒÌˆÓ ÌÂÛÛËÁ‡˜, ‰È¿ ‰Â ÛÙ‹ıÂÛÊÈÓ ¤Ï·ÛÛÂÓ. ‰Ô‡ËÛÂÓ ‰Â ÂÛÒÓ, ·Ú¿‚ËÛ ‰Â Ù‡¯Â’ Â’ ·˘ÙÒ... (√ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÛÙÒÓ Ô ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ·˜ ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÙˆÓ ∞ÏÈ˙ÒÓˆÓ, ÙÔ ÌÂÁ·ÏfiÛˆÌÔ √‰›Ô, ÙÔÓ ¤Ù·Í ·fi ÙÔ ¿ÚÌ· ÙÔ˘. °È·Ù›, fiÙ·Ó ÚÒÙÔ˜ ÂΛÓÔ˜ ÛÙÚ¿ÊËÎÂ, ÙÔ˘ ¤¯ˆÛ ÙÔ ‰fiÚ˘ ÛÙË Ú¿¯Ë, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜, Î·È ¤Ú·Û ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙ‹ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎÈ ¤ÂÛÂ Ô √‰›Ô˜ οÓÔÓÙ·˜ Á‰Ô‡Ô Î·È ‚ÚfiÓÙËÍ·Ó Ù· fiÏ· ¿Óˆ ÙÔ˘...)

πÊÈÁ¤ÓÂÈ·, √Ú¤ÛÙ˘, £fi·˜ ™¯ÂÙÈÎfi˜ Ì ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ Â›Ó·È Î·È Ô Ì˘ıÔÏÔÁÈÎfi˜ ·ÎÏÔ˜, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ πÊÈÁ¤ÓÂÈ·, ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ· Î·È Ù˘ ∫Ï˘Ù·ÈÌÓ‹ÛÙÚ·˜, Ë ÔÔ›· ·fi ÙÔÓ ŸÌËÚÔ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È πÊÈ¿Ó·ÛÛ· (πÏÈ¿‰·, Ã145). ∏ πÊÈÁ¤ÓÂÈ· ˆ˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙËÓ ËÚˆ›‰· ‰‡Ô ÙÚ·Áˆ‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë, Ù˘ πÊÈÁ¤ÓÂÈ·˜ ÂÓ ∞˘Ï›‰È Î·È Ù˘ πÊÈÁ¤ÓÂÈ·˜ ÂÓ Δ·‡ÚÔȘ. ΔÔ Û¯ÂÙÈÎfi ı¤Ì· Ô ÙÚ·Áˆ‰fi˜ ‰·Ó›ÛÙËΠ·fi Ù· ∫‡ÚÈ· ¤Ë ÙÔ˘ ™Ù·Û›ÓÔ˘ Î·È ÙÔ ·Ó¤Ù˘Í ·Ó¿ÏÔÁ·. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· -Î·È ÙËÓ ÂÚ›ÏË„Ë ÙÔ˘ ¤Ô˘˜ Ô˘ ÊÈÏÔÙ¤¯ÓËÛÂ Ô ºÒÙÈÔ˜ ÛÙË ª˘ÚÈfi‚È‚ÏÔ- Ô ÛÙfiÏÔ˜ ÙˆÓ ∞¯·ÈÒÓ Ì¤ÓÂÈ ·ÎÈÓËÙÔÔÈË̤ÓÔ˜ ÛÙËÓ ∞˘Ï›‰·, ÂÂȉ‹ Ë ÕÚÙÂÌË, ı˘ÌˆÌ¤ÓË Ì ÙÔÓ ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ· Ô˘ ÛÎfiÙˆÛ ÙÔ ÈÂÚfi ÂÏ¿ÊÈ Ù˘, ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÂÈ ÙÔÓ ¿ÓÂÌÔ Ó· Ó‡ÛÂÈ. ∏ ı¿ ˙ËÙ¿ÂÈ ·fi ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙˆÓ ª˘ÎËÓÒÓ Ó· ı˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘, πÊÈÁ¤ÓÂÈ·, ÁÈ· Ó· ·Ê‹ÛÂÈ ÂχıÂÚÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¤ÌÔ˘˜ (Û‡Ìʈӷ Ì ۯÂÙÈ΋ Ú‹ÛË ÙÔ˘ Ì¿ÓÙË ∫¿Ï¯·). √ ∞Á·Ì¤ÌÓˆÓ, Ì ÚfiÛ¯ËÌ· ÙÔÓ ·ÚÚ·‚ÒÓ· Ù˘ ı˘Á·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ∞¯ÈÏϤ·, ÚÔÛηÏ› ÙË Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ πÊÈÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ∞˘Ï›‰·, fiÔ˘ ·ÔηχÙÔÓÙ·È Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘. ŸÌˆ˜, ÂÓÙ¤ÏÂÈ Ë ı¿ ·Ú¿˙ÂÈ ÙËÓ πÊÈÁ¤ÓÂÈ· ·fi ÙÔ ‚ˆÌfi, ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÛÙÈÁÌ‹, Î·È ÙË ÌÂٷʤÚÂÈ ÛÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ Δ·‡ÚˆÓ-Δ·˘ÚÈ΋, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÛÙË ı¤ÛË Ù˘ ¤Ó· ÂÏ¿ÊÈ. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÌÂÙ¿ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÙÚˆÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, Ô √Ú¤ÛÙ˘, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ·, Ô˘ ÙÔÓ ‰ÔÏÔÊfiÓËÛ ÌÂÙ¿ ÙËÓ Â¿ÓÔ‰fi ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ΔÚÔ›· Ë ∫Ï˘Ù·ÈÌÓ‹ÛÙÚ·, ÛÎÔÙÒÓÂÈ ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÂÚ·ÛÙ‹ Ù˘, ∞›ÁÈÛıÔ, Î·È Î·Ù·‰ÈÒÎÂÙ·È ·fi ÙȘ ∂ÚÈӇ˜ Û˘Ó¯Ҙ. ÃÚËÛÌfi˜ ÙÔ˘ Ì·ÓÙ›Ԣ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ ÙÔ˘ ˘·ÁÔÚ‡ÂÈ Ó· ¿ÂÈ ÛÙËÓ Δ·˘ÚÈ΋ Ó· ʤÚÂÈ ÙÔ Ífi·ÓÔ Ù˘ ÕÚÙÂÌ˘ ÛÙËÓ ∞ÙÙÈ΋, ÁÈ· Ó· Ï˘ÙÚˆı› ·fi ÙȘ ÂΉÈ΋ÙÚȘ ı¤˜. √ ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ· Ù·Íȉ‡ÂÈ ÛÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ Δ·‡ÚˆÓ, Ì·˙› Ì ÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘, ¶˘Ï¿‰Ë, ÎÈ ÂΛ Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ¯ÒÚ·˜, £fi·ÓÙ·. ∂ÓÒ Â›ÎÂÈÙ·È Ë ı˘Û›· ÙÔ˘˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¤ıÈÌÔ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘, Ô˘ ˙ËÙÔ‡Û ӷ ı˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË ı¿ ÔÈ Í¤ÓÔÈ, Ô √Ú¤ÛÙ˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ È¤ÚÂÈ· Ù˘ ÕÚÙÂÌ˘, ÙËÓ ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘, Î·È Ù˘ ·ÔηχÙÂÈ ÙÔ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ Ù·ÍȉÈÔ‡ ÙÔ˘. ∂ΛÓË Û˘ÌʈÓ› Ó· ÙÔÓ ‚ÔË-- 49 82 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ OI ™XETIZOMENOI ME TONΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ¶ONTO MY£OI KAI HPøE™

ı‹ÛÂÈ Î·È Ì ÚfiÛ¯ËÌ· ÙÔ χÛÈÌÔ ÙÔ˘ Ífi·ÓÔ˘ ÛÙ· ÓÂÚ¿ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ÙÔ ·›ÚÓÂÈ Î·È Ê‡ÁÂÈ Ì·˙› Ì ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi Ù˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÌÈ· ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘, Ô √Ú¤ÛÙ˘, Ë πÊÈÁ¤ÓÂÈ· Î·È Ô ¶˘Ï¿‰Ë˜ ηٷ‰ÈÒÎÔÓÙ·È ·fi ÙÔ £fi·ÓÙ· ·ÓÂÈÙ˘¯Ò˜. √ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙˆÓ Δ·‡ÚˆÓ ÙÂÏÈο ‰ÂÓ ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙËÓ Δ·˘ÚÈ΋, ·ÏÏ¿ ÂÁηı›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, Ô˘ ·’ ·˘ÙfiÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È £Ô·Ó›· (ΔfiÓÁÈ· ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο), ȉڇÔÓÙ·˜ Î·È ÌÈ· ÔÌÒÓ˘ÌË fiÏË.

-- 50 83 --

π™Δ√ƒπ∫∏ ∞¡∞™∫O¶∏™∏ H APXAIOTHTA ™TON ¶ONTO ™ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, ∏Û›Ô‰Ô, ¶›Ó‰·ÚÔ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜, Ë Ï¤ÍË «¶fiÓÙÔ˜», fiÙ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· Ó· ÔÓÔÌ¿ÛÂÈ ı·Ï¿ÛÛÈÔ ¯ÒÚÔ, Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ ¶fiÓÙÔ. ™ÙÔ˘˜ ·ÙÙÈÎÔ‡˜ Ú‹ÙÔÚ˜ Ë ÔÓÔÌ·Û›· «¶fiÓÙÔ˜» ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙËÓ Δ·˘ÚÈ΋ ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ (∫ÚÈÌ·›·), ÂÓÒ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ∏Úfi‰ÔÙÔ Î·È, ΢ڛˆ˜, ¤ÂÈÙ· ·fi ÙÔÓ •ÂÓÔÊÒÓÙ· (∫‡ÚÔ˘ ∞Ó¿‚·ÛȘ), ÔÈ ÁˆÁÚ¿ÊÔÈ Î·È ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ «¶fiÓÙÔ» ·ÔηÏÔ‡Ó ÙË ÓfiÙÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔÓ ·Ú·ÏÈ·Îfi ¯ÒÚÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÕÏ˘ ÔÙ·Ìfi Î·È ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, ·Ó·ÙÔÏÈο Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜, ·fi ÙËÓ fiÏË ¢ÈÔÛÎÔ˘ÚÈ¿‰· ˆ˜ ÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘ ™ÈÓÒ˘. ΔÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ·˘Ù‹ Û ¤Ó· ¢ڇÙÂÚÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ÌÔÚԇ̠ӷ ÙË ¯ˆÚ›ÛÔ˘Ì ÛÙȘ ÂÍ‹˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜:

¶ÚÔÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ™‡Ìʈӷ Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙˆÓ ∏Úfi‰ÔÙÔ˘, ∞ÈÛ¯‡ÏÔ˘, •ÂÓÔÊÒÓÙ·, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘ ™ÙÚ¿‚ˆÓ· (65 .Ã. - 23 Ì.Ã.), ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ÔÓÙȷ΋˜ Á˘ ˙Ô‡Û·Ó ‰È¿ÊÔÚÔÈ ÁËÁÂÓ›˜ Ï·Ô›, ÌÂÚÈÎÔ› ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ù· ηÙÔÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÂÍÂÏÏËÓ›ÛÙËÎ·Ó ‹, ηٿ ÙË ÚˆÌ·˚΋ Î·È ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô, ÛÙ·‰È·Î¿ ÂίÚÈÛÙÈ·Ó›ÛÙËηÓ. ∞fi ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÈÔ ÁÓˆÛÙÔ› ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ˘‹ÚÍ·Ó ÔÈ ∫fiÏ-- 51 43 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

¯ÔÈ ‹ §·˙Ô›, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Î·ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ §·˙›·˜, ·Ó·ÙÔÏÈο Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜, Î·È Â›¯·Ó ¿ÚÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ·fiÁÔÓÔ ÙÔ˘ ∞È‹ÙË, ∫fiϯÔ. ¢È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó Û ÔÏϤ˜ Ê˘Ï¤˜, fiˆ˜ ª·¯ÂÏfiÓ˜, ∑˘Ó‰Ú›Ù˜, Õ„ÈϘ (∞„›ÏÈÔ˘˜), ∞‚·ÛÁÔ‡˜ Î.¿. ηÈ, ηٿ ÙÔ˘˜ ∏Úfi‰ÔÙÔ Î·È ¢Èfi‰ˆÚÔ ™ÈÎÂÏÈÒÙË, ‹Ù·Ó ·ÈÁ˘Ùȷ΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜, ˘ÔÏ›ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ∞ÈÁ‡ÙÈÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ™¤ÛˆÛÙÚË, Ô˘ ›¯Â ÂÎÛÙÚ·Ù‡ÛÂÈ ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ. ÕÏÏÔÈ ÓÙfiÈÔÈ Ï·Ô› ˘‹ÚÍ·Ó ÔÈ §Â˘ÎfiÛ˘ÚÔÈ, Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ¿ÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ∞ÛÛ˘Ú›ˆÓ Î·È Î·ÙÔÈÎÔ‡Û·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ∫··‰ÔΛ·, Û ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ ÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ÕÏ˘ Î·È ÙÔ˘ ÿÚË ÔÙ·ÌÔ‡. ΔÌ‹Ì· ÙˆÓ Â‰·ÊÒÓ Á‡Úˆ ·fi ÙË Ã·Ï‰›· ηÙÔÈ΋ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ ÷ω·›Ô˘˜ Ù˘ ªÂÛÔÔÙ·Ì›·˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ Û˘Ó·ÓÙÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ Ã¿Ï˘‚˜ ‹ ÿωÔÈ (·ÚÈ· ··Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ë ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁ›·) Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ıËÎ·Ó ÛÙ· ‰˘ÙÈο ̤ÚË Ù˘ ∫Ôϯ›‰·˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ Ë ÔÓÔÌ·Û›· ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÌÂÈÓÂ Î·È Ôχ ·ÚÁfiÙÂÚ·, fiˆ˜ Ù· ∫ÔÙ‡ˆÚ· Î·È Ë ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ηÙÔÈÎÔ‡Û·Ó Â›Û˘ Î·È ¿ÏÏ· Èı·ÁÂÓ‹ ʇϷ, fiˆ˜ ÔÈ ªÔÛÛ‡ÓÔÈÎÔÈ, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ÂÚÈÔ¯‹ ÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ· ˆ˜ ÙËÓ ΔÚ›ÔÏË, ÔÈ ¢Ú›Ï˜, Ô˘ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÓfiÙÈ· Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜ Î·È ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ÁÂÓÓ·›ÔÈ, ÔÈ ÁÂÈÙÔÓÈÎÔ› ª¿ÎÚˆÓ˜ ‹ ª·ÎÚÔΤʷÏÔÈ, Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡ÓÙ·È Â›Û˘ Î·È ˆ˜ ™¿ÓÓÔÈ ‹ Δ˙¿ÓÔÈ, ÂÓÒ ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔÈ ∫ÂÚΛÙ˜ Î·È ÔÈ Δ·fi¯ÔÈ. ™ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ º¿ÛË ÔÙ·Ìfi ηÙÔÈÎÔ‡Û·Ó ÔÈ º·ÛÈ·ÓÔ›, ÂÓÒ ˆ˜ οÙÔÈÎÔÈ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ·ÎfiÌË ÔÈ ™¿ÛÂÈÚ˜, ÔÈ μ¤¯ÂÈÚÔÈ, ÔÈ μ˘˙‹Ú˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ∫›ÛÛÈÔÈ, ÔÈ ΔÈ‚·ÚËÓÔ› Î·È ÔÈ ¶·ÊÏ·ÁfiÓ˜, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ÂÚÈÔ¯‹, ÂÓÒ ·Ú¯Èο ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË μÈı˘Ó›· Î·È ÙË °·Ï·Ù›·, ηٿ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô Û˘ÌÂÚÈÏ‹ÊıËΠÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ. °ÂÁÔÓfi˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ fiÙÈ fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÓÙfiÈ· ʇϷ ÁÓÒÚÈÛ·Ó ÙËÓ ·ÛÛ˘Úȷ΋ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙËÓ ÂÚÛÈ΋ ηٿÎÙËÛË (6Ô˜ ·È. .Ã.), ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó Î·ÌÈ¿ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ͯˆÚÈÛÙ‹ ÙÔ Î·ı¤Ó· ıÚËÛΛ·, ÁÏÒÛÛ· Î·È Û˘Ó‹ıÂȘ.

√ ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ·ÔÈÎÈÛÌfi˜ ∏ ÚÒÙË Â·Ê‹ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·¯Ï‡ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘, ·ÊÔ‡ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È ·fi ÙȘ Ì˘ıÈΤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ ÙÔ˘ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ˘ ‰¤Ú·ÙÔ˜, Ô˘, ηٿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙËÓ ·Ú·Ïȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ∫Ôϯ›‰· Î·È ÙÔ˘ Ù·ÍȉÈÔ‡ ÙˆÓ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÒÓ. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ Ûˆ˙fiÌÂÓ˜ ÁÚ·Ù¤˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙÔ˘ ¶›Ó‰·ÚÔ˘, ÙˆÓ «∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈÎÒÓ» ÙˆÓ ∞ÔÏÏÒÓÈÔ˘ ƒfi‰ÈÔ˘, ÙÔ˘ μ·Ï¤ÚÈÔ˘ ºÏ¿ÎÎÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˘, Ë ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÔÚÁ·ÓÒıËΠ·fi ÙÔÓ π¿ÛÔÓ·, ÁÈÔ ÙÔ˘ ÂÎÙÔÈṲ̂ÓÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ πˆÏÎÔ‡, ∞›ÛÔÓ·, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÔÏÏÔ› Ì˘ıÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜ Î·È ·ÚÎÂÙÔ› ªÈӇ˜, Ï·fi˜ Ì ÔÓÙȷΤ˜ Ú›˙˜ ηٷÁˆÁ‹˜ Î·È -- 52 44 --

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA

√È ∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜ Â¿Óˆ ÛÙÔ ÏÔ›Ô ∞ÚÁÒ (·Ú¿ÛÙ·ÛË Û ·ÁÁ›Ô).

√ π¿ÛÔÓ·˜ Ì ÙÔ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ ‰¤Ú·˜ (ÌÔ˘ÛÂ›Ô ∫ÔÂÁ¯¿Á˘).

·ÍÈÔı·‡Ì·ÛÙË ÈηÓfiÙËÙ· ÛÙȘ ÂÌÔÚÈΤ˜ Û˘Ó·ÏÏ·Á¤˜. √È ∞ÚÁÔÓ·‡Ù˜ ¤ÂÈÙ· ·fi ÔÏ˘¿ÚÈı̘ ÂÚÈ¤ÙÂȘ ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘ Î·È ·ÊÔ‡ ¤Ú·Û·Ó ·fi ÙË Á˘Ó·ÈÎÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓË §‹ÌÓÔ, ÙË ™·ÌÔıÚ¿ÎË, ÙËÓ ∫‡˙ÈÎÔ, ÙË ª˘Û›·, ÙË £Ú¿ÎË, ÙȘ ™˘ÌÏËÁ¿‰Â˜ ¶¤ÙÚ˜, ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙËÓ ÔÓÙȷ΋ ∫Ôϯ›‰·, fiÔ˘ ‚Ú‹Î·Ó ÈÛ¯˘Ú‹ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ·fi ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∞È‹ÙË, ª‹‰ÂÈ·, Ë ÔÔ›· ̤ۈ ÙˆÓ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÎÒÓ ÁÓÒÛÂÒÓ Ù˘ ÁÈ· ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË Ê·ÚÌ¿ÎˆÓ Î·È Ì·ÁÈÎÒÓ ‚ÔÙ¿ÓˆÓ (Û‡Ìʈӷ Ì ¿ÏϘ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ Ù˘ Ì˘ıÈ΋˜ ·Ê‹ÁËÛ˘, Ë ª‹‰ÂÈ· ›¯Â Ì·ÁÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜), ‚Ô‹ıËÛ ÙÔÓ π¿ÛÔÓ· Ó· ¿ÚÂÈ ÙÔ ¯Ú˘ÛfiÌ·ÏÏÔ ‰¤Ú·˜ Î·È ÙÂÏÈο ÙÔÓ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÛÙÔ Ù·Í›‰È Ù˘ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÛÙËÓ πˆÏÎfi, ·ÊÔ‡ ÙÔÓ ·ÓÙÚ‡ÙËÎÂ. ¶¤Ú· ·fi ÙÔ ıÚ‡ÏÔ Î·È, fiˆ˜ Û˘ÌÂÚ·›ÓÂÙ·È ·fi Ù· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ·˘Ù‹˜ Ô˘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Û ·Ú·ÏȷΤ˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ‚fiÚÂÈÔ˘ Î·È -- 53 45 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

Ïëâßá Êåñêßíç

Ôýñáò

ÐáíôéêÜðáéï

Öáíáãüñåéá

Èåïäïóßá

Åñìþíáóóá

×åñóüíçóïò

Ôüìïé Ïäçóóüò

ÄéïóêïõñéÜò

ÅÕÎÅÉÍÏÓ ÐÏ ÍÔÏÓ

ºóôñïò

Êñïõíïß

ÖÜóéò Ôñáðåæïýíôá

Óéíþðç Êñþìíá

Ìåóçìâñßá

Áìéóüò

Áðïëëùíßá ÇñÜêëåéá

Êýôùñïò

Êïôýùñá

Êåñáóïýíôá

ÂõæÜíôéï Êáë÷çäüíá ¢âäçñá ÐÝñéíèïò Áßíïò ÓêáâÜëá Þ ÍåÜðïëç Áóôáêüò Êýæéêïò ÓôÜãåéñá Óåéóôüò ËÜìøáêïò Áðïëëùíßá

Åðßäáìíïò

¼ëõíèïò

ËÜñéóá

¢âõäïò Êýìç Öþêáéá

×áëêßäá ÊëáæïìåíÝò ¸öåóïò ÌÝãáñá ÅñÝôñéá Ìßëçôïò Êüñéíèïò ÁèÞíá Ïëõìðßá Áëéêáñíáóóüò ¢ñãïò Êíßäïò ÔåãÝá ÓðÜñôç

ÊåëÝíäåñéò ÖÜóçëéò

Ëßíäïò

Êõäùíßá

ÌÅÓÏÃÅÉÏÓ

Óßäç

ÈÁËÁÓÓ

Á

Êíùóüò

ÊÕÐÑÏÓ

ÊÑÇÔÇ

ÖÏÉÍÉÊÇ

√È ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ηٿ ÙÔ ‚’ ·ÔÈÎÈÛÌfi (8Ô˜-6Ô˜ ·È. .Ã.). ∏ ª›ÏËÙÔ˜, ·ÔÈΛ· ÙˆÓ πÒÓˆÓ Î·Ù¿ ÙÔÓ ·’ ·ÔÈÎÈÛÌfi (10Ô˜ ·È.), ›‰Ú˘Û ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ ‚’ ·ÔÈÎÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÙȘ fiÏÂȘ ™ÈÓÒË, ∞ÌÈÛfi, ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·, ∞ÔÏψӛ·, √‰ËÛÛfi, ∫ÚÔ˘ÓÔ›, ΔfiÌÔÈ, ÿÛÙÚÔ, Δ‡Ú·˜, √Ï‚›·, μÔÚ˘Ûı¤ÓË, ∫ÂÚΛÓË, £ÂÔ‰ÔÛ›·, ¶·ÓÙÈο·ÈÔÓ, ∂ÚÌÒÓ·ÛÛ·, Δ¿Ó·˚, ¢ÈÔÛÎÔ˘ÚÈ¿‰· Î·È º¿ÛÈ. Δ· ª¤Á·Ú· ›‰Ú˘Û·Ó ÙËÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈ· Î·È ÙË ªÂÛËÌ‚Ú›·, ÂÓÒ Ë Δ¤ˆ˜ ÙË º·Ó·ÁfiÚÂÈ·. §›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ë ™ÈÓÒË, Ë ÚÒÙË ·ÔÈΛ· ÙˆÓ ªÈÏËÛ›ˆÓ, ›‰Ú˘Û ÙȘ fiÏÂȘ ∫‡ÙˆÚÔ, ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·, ∫ÔÙ‡ˆÚ· Î·È ∫ÚÒÌÓ·, ÂÓÒ Ë ∏Ú¿ÎÏÂÈ·, ·ÔÈΛ· ÙˆÓ ªÂÁ·Ú¤ˆÓ, ›‰Ú˘Û ÙË ÃÂÚÛfiÓËÛÔ.

ÓfiÙÈÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ ¶fiÓÙÔ ÚÈÓ ·fi ÙÔ 1000 .Ã., ÁÓÒÌË Ô˘ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· «¿ÍÂÈÓÔ˜» ¶fiÓÙÔ˜, Â›ıÂÙÔ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÂÚȤÁÚ·„·Ó Ù· «Ì·‡Ú·», «ÛÎÔÙÂÈÓ¿» ÓÂÚ¿ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ÕÏψÛÙÂ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ô ∂‡ÍÂÈÓÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜ η٤ÏËÍ ӷ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ª·‡ÚË ı¿Ï·ÛÛ·, ·Ó Î·È ÁÈ· ¤Ó· ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ë Ï¤ÍË «¿ÍÂÈÓÔ˜» ›¯Â ·ÚÂÚÌËÓ¢ı› Î·È Û˘Ó‰˘·ÛÙ› Ì ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi ·ÊÈÏfiÍÂÓÔ˜ ‹ «Â‡ÍÂÈÓÔ˜» (=ÊÈÏfiÍÂÓÔ˜) ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ù·ÍȉÈÒÙ˜. √ ̇ıÔ˜ ÙÔ˘ ¯Ú˘-- 54 46 --

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA

∞Ú¯·›Ô ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ ÛÙÔ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ ™ÈÓÒ˘ (·Ú¯Â›Ô ∞. ∞ÛÏ·Ó›‰Ë).

ÛfiÌ·ÏÏÔ˘ ‰¤Ú·ÙÔ˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, ¯ÒÚ· Ô˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ÁˆÁÚ¿ÊÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘. ∂‰Ò ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ÎÔÈÏ¿‰·˜, Ë ÔÔ›· ‰È·ÚÚ¤ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi ºÔ˘ÚÙÔ‡Ó·, ›¯·Ó ˆ˜ ·ÚÈ· ··Û¯fiÏËÛË ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ „ËÁÌ¿ÙˆÓ ¯Ú˘ÛÔ‡, Ù· ÔÔ›· ͯÒÚÈ˙·Ó ̤۷ ·fi ÙÔ ÓÂÚfi ‚˘ı›˙ÔÓÙ·˜ ‰¤ÚÌ·Ù· ˙ÒˆÓ, ¿Óˆ ÛÙ· ÔÔ›· ÂÈÎÔÏÏÔ‡ÓÙ·Ó ÔÈ ÎfiÎÎÔÈ ÙÔ˘ ¯Ú˘ÛÔ‡. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË Ì˘ıÈ΋ ÂΉԯ‹ Ù˘ ª‹‰ÂÈ·˜, ÚÔÊ·ÓÒ˜ Â›Ó·È ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓË ·fi ÙË Ê‹ÌË ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÁÈ· Ù· ÔÏ˘¿ÚÈıÌ· Î·È ÔÈÎÈÏÔÂȉ‹ ‚fiÙ·Ó¿ ÙÔ˘. ¢Â ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ· fiÙ ȉڇıËÎ·Ó ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘ ÛÙȘ ÓfiÙȘ ·ÎÙ¤˜ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ÁÂÓÈο ·Ô‰ÂÎÙ‹ Â›Ó·È Ë ÂÔ¯‹ Á‡Úˆ ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 8Ô˘-·Ú¯¤˜ 7Ô˘ ·È. .Ã.Ø ˆ˜ ·ÈÙ›· Ù˘ ›‰Ú˘Û‹˜ ÙÔ˘˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë ·Ó·˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ·ÏÈ¢ÙÈÎÒÓ Î·È ÁˆÚÁÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÏÔ‡ÛÈÔ Û ÌÂÙ·Ïχ̷ٷ ˘¤‰·ÊÔ˜, ¯·ÏÎÔ‡, Ûȉ‹ÚÔ˘, ·ÚÁ‡ÚÔ˘ Î·È ¯Ú˘ÛÔ‡ (μÏ. ·Ú·¿Óˆ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÚÁÔÓ·˘ÙÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›·). ∏ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· Î·È Ë ™ÈÓÒË, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ÏÔ‡ÛÈÔ ˘¤‰·Êfi˜ ÙÔ˘˜, ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Î·È ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ‰ÚfiÌˆÓ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û ÏÈÌ¿ÓÈ· Ù˘ ª·‡Ú˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, ¢ÎÔχÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘. ∂Ô̤ӈ˜, ‚·ÛÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ ›‰Ú˘Û‹˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ë ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙÔ˘ ‰È·ÌÂÙ·ÎÔÌÈÛÙÈÎÔ‡ ÂÌÔÚ›Ô˘. ∂ÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹, Ú¤ÂÈ Ó· ÛË-- 55 47 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

¶·Ú¿ÛÙ·ÛË ∞Ì·˙ÔÓÔÌ·¯›·˜ Û ÂÚ˘ıÚfiÌÔÚÊÔ ‰›ÓÔ (̤۷ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. .Ã.). √ £ËÛ¤·˜, ÛÙ· ·ÚÈÛÙÂÚ¿, ÂÈÙ›ıÂÙ·È Î·Ù¿ Ù˘ ∞Ì·˙fiÓ·˜ ∞Ó‰ÚÔÌ¿¯Ë˜, Ô˘ ˘„ÒÓÂÈ ÙÔÓ ¤ÏÂ΢ ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ. ∏ ‚·Û›ÏÈÛÛ· ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ πÔχÙË Ì·˙› Ì ¿ÏϘ ‰‡Ô ∞Ì·˙fiÓ˜ ¤Ú¯ÂÙ·È Û ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ∞Ó‰ÚÔÌ¿¯Ë˜.

ÌÂÈÒÛÔ˘Ì fiÙÈ Ì ÙÔÓ fiÚÔ ·ÔÈ˘ ‰ÂÓ ÂÓÓÔԇ̠ÌfiÓÔ ÂÓÙÂÏÒ˜ Ӥ˜ fiÏÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È fiÏÂȘ ‹‰Ë ηÙÔÈÎË̤Ó˜, ÙȘ Ôԛ˜ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Î˘Ú›Â˘Û·Ó ‹ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÂÁηıȉڇÔÓÙ·˜ ÂÈÚËÓÈ΋ Û˘Ì‚›ˆÛË Ì ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Î·È ÛÙ·‰È·Î¿ ÂÍÂÏÏ‹ÓÈÛ·Ó. ø˜ ÚÒÙË ·ÔÈΛ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ™ÈÓÒË, Ë ÔÔ›· ȉڇıËΠηٿ ÙÔÓ 8Ô ·È. ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· Ù˘ ¶·ÊÏ·ÁÔÓ›·˜ ·fi ÙË ª›ÏËÙÔ Ù˘ πˆÓ›·˜. Èڛ˜ Ó· Ì›ÓÂÈ ·Ì¤ÙÔ¯Ë ÛÙËÓ ·ÔÈÎȷ΋ ÂÍ¿ψÛË Î·È Ë ˘fiÏÔÈË ∂ÏÏ¿‰·, ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ·ÔÈ˘ ̤ۈ ÙˆÓ ªÂÁ·Ú¤ˆÓØ ÙË ªÂÛËÌ‚Ú›·, ηٿ Ì‹ÎÔ˜ ÙˆÓ ıÚ·ÎÈÎÒÓ ·Ú·Ï›ˆÓ, Î·È ÙËÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈ·, ηٿ Ì‹ÎÔ˜ ÙˆÓ ‚Èı˘ÓÈ·ÎÒÓØ ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ Ó·˘ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·ÎÌ‹˜ ˘¤Ù·Í·Ó ÙËÓ ∞ÌÈÛfi, ÙËÓ ÔÔ›· ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÓfiÌ·Û·Ó ¶ÂÈÚ·È¿. ™ÙÔ ÌÂٷ͇ Ë ™ÈÓÒË, ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ¢ڇ¯ˆÚÔ˘ Î·È ·ÛÊ·ÏÔ‡˜ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡ Ù˘, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘ ηÚÔÊfiÚÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ Ù˘, ÁÓÒÚÈÛ ÁÚ‹ÁÔÚË ·Ó¿Ù˘ÍË, ηٷϷ̂¿ÓÔÓÙ·˜ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηÈÓÔ‡ÚÈ· ‰¿ÊË Î·È È‰Ú‡ÔÓÙ·˜ Ӥ˜ ·ÔÈ˘, fiˆ˜ Ù· ∫ÔÙ‡ˆÚ· Î·È ÙËÓ ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·. ™ËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚË ·ÔÈΛ· Ù˘ ™ÈÓÒ˘ ˘‹ÚÍ Â›Û˘ Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·, Ë ÔÔ›· Û ‰È¿ÛÙËÌ· ÙÚÈÒÓ ¯ÈÏÈÂÙÈÒÓ ¤ÁÈÓÂ Ë ÔÓÔÌ·ÛÙfiÙÂÚË fiÏË ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ Û ˘„ËÏÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ù˘ Î·È Û ˘„ËÏ¿ Â›‰· ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ ·ÎÌ‹ Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈfi Ù˘, ηıÈÛÙ¿ÌÂÓË, ¤ÙÛÈ, ÌËÙÚfiÔÏË Ù˘ fiÏ˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ∂˘Í›ÓÔ˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÃÚÔÓÈÎfi ÙÔ˘ ∂˘Û¤‚ÈÔ˘, Ë ›‰Ú˘ÛË Ù˘ fi-- 56 48 --

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA √ •ÂÓÔÊÒÓ Ô ∞ıËÓ·›Ô˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ «∫‡ÚÔ˘ ∞Ó¿‚·ÛȘ», fiÔ˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ∫¿ıÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ª˘Ú›ˆÓ (401-400 .Ã.), ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ Ô˘ ÔϤÌËÛ·Ó ˆ˜ ÌÈÛıÔÊfiÚÔÈ ÛÙÔ Ï¢Úfi ÙÔ˘ ¶¤ÚÛË ËÁÂÌfiÓ· ∫‡ÚÔ˘ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ ∞ÚٷͤÚÍË, ‰›ÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÂÚÛÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹.

∞fi ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÂÈο˙ÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ª‡ÚÈÔÈ ÙÔ˘ •ÂÓÔÊÒÓÙ· ·ÓÙ›ÎÚÈÛ·Ó ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ·Ó·ÊÒÓËÛ·Ó ÙÔ ÂÚ›ÊËÌÔ: «£¿Ï·ÙÙ·, ı¿Ï·ÙÙ·».

-- 57 49 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

Ï˘ Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ¯ÚÔÓÈο ÛÙÔ 756 .Ã., ‰ËÏ. Ï›ÁÔ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Ù˘ ƒÒÌ˘ Î·È 100 ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›Ô˘. ø˜ ÔÈÎÈÛÙ‹˜ Ù˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ÕÛÎÚ˘, Èı·ÓfiÓ ªÈÏ‹ÛÈÔ˜ ¢ÁÂÓ‹˜, ÂÓÒ ‹Ú ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÚ·Â˙ÔÂȉ›˜ ÏfiÊÔ˘˜ Ô˘ ÙËÓ ÂÚÈÛÙÔ›¯È˙·Ó. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·, ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Ë Ì¿ÏÏÔÓ Ï·Óı·Ṳ̂ÓË ¿Ô„Ë, fiÙÈ Ë ‰˘ÛÌÂÓ‹˜ ı¤· ÙÔ˘ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡ Ù˘ Î·È ÔÈ ÈÛ¯˘ÚÔ› ¯ıÚÈÎÔ› Ï·Ô› Î·È Ê˘Ï¤˜ Ù˘ °ÂˆÚÁ›·˜ Î·È ÙˆÓ ÔÚÂÈÓÒÓ Á‡Úˆ ÂÚÈÔ¯ÒÓ (Ã¿Ï˘‚˜, §·˙Ô› Î.¿.) ÂÌfi‰ÈÛ·Ó ÙËÓ ¿ÓıËÛË Ù˘ fiÏ˘, Ô˘ ÙÔ 360 .Ã. ·ÔÈΛÛÙËΠÁÈ· ¿ÏÏË ÌÈ· ÊÔÚ¿ ·fi ÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· Ù˘ ∞Ú牛·˜. ¶ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÙˆÓ ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎÒÓ ·Ú·Ï›ˆÓ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ Î·È ¿ÏϘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈ˘, fiˆ˜ ÙË º¿ÛË, ÙË ¢ÈÔÛÎÔ˘ÚÈ¿‰·, ÙÔ ¶·ÓÙÈο·ÈÔ (∫ÂÚÙ˜), ÙË £ÂÔ‰ÔÛ›· (∫·ÊÊ¿), ÙË º·Ó·ÁfiÚÂÈ·, ÙËÓ Δ¿Ó·˚, ÙËÓ √‰ËÛÛfi Î·È ÙËÓ √Ï‚›·, ηıÒ˜ Î·È ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÙËÓ ∞Á¯›·ÏÔ Î·È ÙËÓ ∞ÔÏψӛ· (™ˆ˙fiÔÏË), ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ‹Ù·Ó ·ÔÈ˘ ÙˆÓ ªÈÏËÛ›ˆÓ. ŒÙÛÈ Ô ∂‡ÍÂÈÓÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜ ·¤ÎÙËÛ ÌÂÁ¿ÏË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· ÎÈÓÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÂÌfiÚÈÔ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ηٿ ÙÔ˘˜ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ΢ڛˆ˜ Û ›‰Ë ͢Ï›·˜ Î·È ÛÈÙËÚÒÓ, ·ÏÏ¿ ·ÎfiÌ· Î·È ‰Ô‡ÏˆÓ, ΢ڛˆ˜ ™Î˘ıÒÓ. ∞fi ÔÏÈÙÈ΋ ¿Ô„Ë ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ‹Ù·Ó ηٷگ‹Ó ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ηϤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙȘ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ ÔÏÂÌÈΤ˜ Ê˘Ï¤˜, ÔÏϤ˜ fï˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·Ó Ó· ‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ¿ÏÏˆÓ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚˆÓ ÂıÓÒÓ. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ·ÔÈÎȷ΋ ÂÍ¿ψÛË ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ (∫·‡Î·ÛÔ˜, ∂‡ÍÂÈÓÔ˜) Û˘Ó¿ÓÙËÛÂ, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ·fi ÌÈ· ¢ËÌÂÚÔ‡Û· ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋ Ê˘Ï‹ Ì ηı·Ú¿ Á˘Ó·ÈÎÔÎÚ·ÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο (ÌËÙÚÈ·Ú¯È΋ ÎÔÈÓˆÓ›·), ·˘Ù‹ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ. ¶ÔÏÏ¿ ÔÓÙȷο ÙÔˆÓ‡ÌÈ· Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ∞Ì·˙fiÓ˜, fiˆ˜ .¯. ÙÔ ∞Ì·˙fiÓÈÔ fiÚÔ˜, ÙÔ ∞Ì·˙fiÓÈÔ ‰›ÔÓ, Ë fiÏË ∞Ì·˙fiÓÂÈ·, Ë fiÏË ∞Ì·˙ÔÓ›· (√ÈÓfiË) Î·È Ë fiÏË ’Ì·˙ÔÓ›· (∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·). ∏ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ ÊÙ¿ÓÂÈ ˆ˜ Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ·, fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È ÁÓˆÛÙfi ·fi ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊÔ˘ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È., ¶ÚÔÎfiÈÔ˘, ηıÒ˜ Â›Û˘ Î·È ·fi ÙËÓ ·ÎÚÈÙÈ΋ Ô›ËÛË ÙÔ˘ 9Ô˘-10Ô˘ ·È. (¢ÈÁÂÓ‹˜-ª·ÍÈÌÒ).

∏ ÂÚÛÈ΋ ΢ÚÈ·Ú¯›· ªÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ÌˉÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ∫‡ÚÔ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ, Ô ¶fiÓÙÔ˜ ı· ÂÚ¿ÛÂÈ ÛÙËÓ ÎˉÂÌÔÓ›· Ù˘ ¶ÂÚÛ›·˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ηٷÛÙÚÔÊÈÎÔ‡˜ ÔϤÌÔ˘˜ Ù˘ ÂÚÛÈ΋˜ Â¤ÎÙ·Û˘. √È fiÏÂȘ, ΢ڛˆ˜ Ù˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋˜ ·Ú·Ï›·˜ ̤¯ÚÈ ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, Â› ÂÚÛÈ΋˜ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›·˜, ˘¿ÁÔÓÙ·Ó ÛÙÔ Ì¤Á· ‚·ÛÈϤ·, ÂÓÒ ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó ·Ú¿ÏÏËÏ· ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·˘ÙÔÓÔÌ›·. ∂› Ù˘ ‰˘Ó·ÛÙ›·˜ ÙˆÓ ∞¯·ÈÌÂÓȉÒÓ, ÔÈ fiÏÂȘ Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋˜ ·Ú·Ï›·˜ ˘¿ÁÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ›‰È· Û·ÙÚ·›·, ·ÏÏ¿ Ë Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂ-- 58 50 --

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA

ÚÔ Ù˘È΋, ‰ÈfiÙÈ Â› •ÂÓÔÊÒÓÙ· ÔÏϤ˜ ·fi ÙȘ ÁÂÈÙÔÓÈΤ˜ Ê˘Ï¤˜ ‹Ù·Ó ۯ‰fiÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ Î·È ÔÏÂÌÔ‡Û·Ó Û˘¯Ó¿ ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ. √È ¶¤ÚÛ˜ ·˘ÙÔÓÔÌÔ‡Ó Â›Û˘ ÙÔÓ ¶fiÓÙÔ ·fi ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÌÔÚÈ΋ Ô‰fi ·fi ÙËÓ ŒÊÂÛÔ ˆ˜ Ù· ™Ô‡Û·, ̤ۈ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÔÈ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ Á›ÓÔÓÙ·Ó ‰È¿ ÍËÚ¿˜, ÏfiÁˆ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˘ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ Î·È Û˘ÓÙÔÌ›·˜, ·ÊÔ‡ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· ‰ÈÔ¯ÂÙ‡ÔÓÙ·Ó Î·Ù¢ı›·Ó ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ·ÁÔÚ¿ Ù˘ ªÂÛÔÔÙ·Ì›·˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ •ÂÓÔÊÒÓÙ· Î·È ÙÔÓ ∏Úfi‰ÔÙÔ, Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· Î·È Ë Á‡Úˆ ·fi ·˘Ù‹Ó ÂÚÈÔ¯‹ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙÔÓ ÂÚÛÈÎfi ˙˘Áfi, ÏfiÁˆ ÙÔ˘ fiÙÈ ÔÈ ∫fiϯÔÈ Î·È ÔÈ Ã·Ï‰·›ÔÈ Â›¯·Ó ·Ú·Ì›ÓÂÈ ·˘ÙfiÓÔÌÔÈ, ·ÊÔ‡ Ô ¢·Ú›Ԙ ·Û¯ÔÏ‹ıËΠÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ, Ô ∫‡ÚÔ˜ ÓÈ΋ıËΠÛÙÔ Ì¤ÙˆÔ ÙˆÓ Û΢ıÈÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ Î·È Ô ∫·Ì‚‡Û˘ ÛÙÚ¿ÊËΠ΢ڛˆ˜ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ Î·È ÙËÓ ∞Ú·‚›·. ™ËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÂÚÛÈ΋˜ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›·˜, ·ÔÎÔÌ›˙ÔÓÙ·È ·fi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ •ÂÓÔÊÒÓÙ· «∫‡ÚÔ˘ ∞Ó¿‚·ÛȘ», fiÔ˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ∫¿ıÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ª˘Ú›ˆÓ (401-400 .Ã.), ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ‰ËÏ. ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ Ô˘ ÔϤÌËÛ·Ó ˆ˜ ÌÈÛıÔÊfiÚÔÈ ÛÙÔ Ï¢Úfi ÙÔ˘ ∫‡ÚÔ˘ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘, ∞ÚٷͤÚÍË. ªÂÙ¿ ÙË Û˘ÌÏÔ΋ fï˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ·‰ÂÏÊÒÓ Î·È ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ∫‡ÚÔ˘, ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÌfiÓÔÈ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ¯ıÚÈ΋˜ ¯ÒÚ·˜ ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ì ÙÂÚ¿ÛÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ‰¿ÊË. ŸÙ·Ó ·fi ÙÔ fiÚÔ˜ £‹¯Ë˜ ·ÓÙ›ÎÚÈÛ·Ó ÙË ı¿Ï·ÛÛ· (∂‡ÍÂÈÓÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜), ¤ÓÈˆÛ·Ó fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ™ÙÔ ¤ÚÁÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ¿ÊÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· (401 .Ã.), Ë ÔÔ›· ‹Ù·Ó ˘ÔÙÂÏ‹˜ ÛÙË ÌËÙÚÈ΋ fiÏË ™ÈÓÒË, ηıÒ˜ Î·È Ë ‚Ô‹ıÂÈ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙˆÓ ·Ú¿ÏÈˆÓ ·ÔÈÎÈÒÓ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ –∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·˜, ∫ÔÙ˘ÒÚˆÓ, ™ÈÓÒ˘, ∏Ú¿ÎÏÂÈ·˜–, ÁÈ· Ó· ‰È·ÂڷȈıÔ‡Ó ÛÙË £Ú¿ÎË.

∏ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ª. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ •ÂÓÔÊÒÓÙ· ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÎÔÛÌÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÙÔ˘ ª. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· Î·È fiϘ ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ·ÔÈÎȷΤ˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ∂˘Í›ÓÔ˘ ·fiÏ·˘Û·Ó ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÂÈÚ‹Ó˘ Î·È Â˘ËÌÂÚ›·˜, ÂÂÎÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ Â›Û˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· ̤ÚË, ·ÏÏ¿ Î·È ÚÔ˜ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ÂÍÂÏÏËÓ›˙ÔÓÙ·˜ Û˘Ó¤¯ÂÈ· fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ʇϷ. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÓÈÛ¯‡ıËÎ·Ó Î·È ·Ó·Î¿Ï˘„·Ó Ӥ˜ ËÁ¤˜ ÏÔ‡ÙÔ˘, fiˆ˜ ¿ÚÁ˘ÚÔ, ¯·ÏÎfi Î·È Û›‰ËÚÔ, ̤ٷÏÏ· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙȘ ‰·ÛÒ‰ÂȘ Î·È ÔÚÂÈÓ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ø˜ ÂÍÂÏÏËÓÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ηٿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ª. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ∫fiÌ·Ó·, Ù· ∫¿‚ÂÈÚ·, Ë °·˙›Ô˘Ú· Î·È Ë ∞Ì¿ÛÂÈ·. ΔËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·, Ù· ∫ÔÙ‡ˆÚ·, Ë ∞ÌÈÛfi˜ Î·È Ë ™ÈÓÒË ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Û ˘„ËÏfi Â›Â‰Ô ÂÌÔÚÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈ΋˜ ‰‡Ó·Ì˘, fiˆ˜ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÌÂÚ¿ÓÂÈ Î·Ó›˜ ·fi Ù· ÔÏ˘¿ÚÈıÌ· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·, ¤¯ÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ·fiÏ˘ÙË ·˘ÙÔÓÔÌ›· Î·È ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·. ∞ӷʤÚÂÙ·È Ì¿ÏÈÛÙ· fiÙÈ Ô ª. ∞ϤͷӉÚÔ˜ Â·Ó¤ÊÂÚ ÙÔ ‰Ë-- 59 51 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

ÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì· ÛÙËÓ fiÏË ∞ÌÈÛfi, Ô˘ ÙÔ Â›¯Â ÛÙÂÚËı› Â› ÂÚÛÔÎÚ·Ù›·˜. ªÂ Ï›Á· ÏfiÁÈ·, Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ·È‰Â›·, Ô ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ ˙ˆ‹˜ Î·È Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ı· ÂÍ·ψıÔ‡Ó Û fiϘ ÙȘ ·ÔÈ˘ ηÈ, ̤ۈ ÙˆÓ ÛÙÂÓÒÓ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÛfiÓÙÔ˘, ı· ·ÓÔ›ÍÔ˘Ó ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÁÈ· ÂÌÔÚÈΤ˜ Û˘Ó·ÏÏ·Á¤˜, ÌÂÁ·ÏÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ·›ÁÏË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÔÓÙÈ·ÎÒÓ fiψÓ.

ΔÔ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙˆÓ ÌÂÙ·ÏÂÍ·Ó‰ÚÈÓÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ È‰Ú‡ıËΠÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ¤Ó· ‚·Û›ÏÂÈÔ Ì ÈÛ¯˘Ú¿ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÂÈÚÚÔ¤˜, ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ (302/301-64/63 .Ã.). ¢ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ˘‹ÚÍÂ Ô ÚÒËÓ Û·ÙÚ¿˘ Ù˘ ∫›Ô˘, ªÈıÚȉ¿Ù˘ ∞’, Ô ÔÔ›Ô˜ ¤Î·Ó ÚˆÙÂ‡Ô˘Û¿ ÙÔ˘ ÙËÓ ∞Ì¿ÛÂÈ·. ∞Ú¯Èο ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ·˘Ùfi ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙËÓ ∫··‰ÔΛ· (ªÂÁ¿ÏË ∫··‰ÔΛ· Î·È ∫··‰ÔΛ· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘), ·ÏÏ¿ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÂÂÎÙ¿ıËÎÂ Î·È ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ÙˆÓ ·ÎÙÒÓ ÙÔ˘ ∂˘Í›ÓÔ˘. ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Ӥ˜ ÎÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ÂÚÈÏ·Ì‚·ÓfiÙ·Ó Î·È Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÛÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÂÓۈ̷ÙÒıËÎ·Ó Î·È ‰È¿ÊÔÚ˜ Ê˘Ï¤˜ ÂÍ ·Ó·ÙÔÏÒÓ, fiˆ˜ ΔÈ‚·ÚËÓÔ›, ªÔÛÛ‡ÓÔÈÎÔÈ, ª¿ÎÚˆÓ˜ Î.¿. √È ·Ó·Ù˘Á̤Ó˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó ÂÌÔÚÈο ΤÓÙÚ·, ÂÓÒ Ë Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ Á˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙËÓ Î‡ÚÈ· ··Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙȘ ÎÔÈÏ¿‰Â˜ Î·È Ù· ‰¤ÏÙ· ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ. ªÂÁ¿ÏË ˘‹ÚÍ Â›Û˘ Î·È Ë ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙˆÓ ÏÔ‡ÛÈˆÓ ÎÔÈÙ·ÛÌ¿ÙˆÓ ·ÚÁ‡ÚÔ˘, Ûȉ‹ÚÔ˘, ¯·ÏÎÔ‡. ΔÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ·˘Ùfi Ê·ÈÓfiÙ·Ó ÂÈÊ·ÓÂȷο ÂÏÏËÓÈÎfi, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· fï˜ ‰ÈÂfiÙ·Ó ·Ú¯Èο ·fi ÂÚÛÈΤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÊfiÚ̘. √ ÏËı˘ÛÌfi˜ ‹Ù·Ó ·ÓÔÌÔÈÔÁÂÓ‹˜, ÂÓÒ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˘Ú·Ì›‰·˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÔÈ ÈÂÚ›˜-Ì¿ÁÔÈ Î·È ÔÈ ·ÚÈÛÙÔÎÚ¿Ù˜. ¶ÂÚ› ÙÔ 2Ô ·È. .Ã. ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘

ÓÊÕÈÉÁ ÓÁÑÌÁÔÉÁ ¹ ÁÓÉÁÔÉÊÇ

ÔõñÜìâç ÐáíôéêÜðáéï

¢ìáóôñéò Ôßåôïí

ÈÑÁÊÇ

Åíåôïß Êñþìíá

ÂÉÈÕÍÉÁ ÌÕÓÉÁ

Ðï Êï ëåì ôý þí Êå ùñ éï ñá á Ôñ óï áð ýí ô Ïö åæï á éïý ýíô ò á

Åõðáôïñßá

Åñìþíáóóá ¢ìøáëéò ÂÜôç ÌáóáôéêÞ Èåïäoóßá Íçóßò ÄéïóêïõñéÜò Óéíþðç

ÓåâÜóôåéá ÃÁËÁÔÉÁ ÊÁÐÐÁÄÏÊÉÁ

-- 60 52 --

ΔÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Â› ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’.

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA

∞Ó¿ÁÏ˘ÊÔ Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ º·ÚÓ¿ÎË ∞’. ªÂ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ ™ÈÓÒ˘ Ô º·ÚÓ¿Î˘ ¤‰ˆÛ ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Ì ÙËÓ ∫··‰ÔΛ·, ÙËÓ ¶¤ÚÁ·ÌÔ Î·È ÙÔ˘˜ ™ÂÏ¢Λ‰Â˜.

∞ÚÁ˘Úfi ÓfiÌÈÛÌ· Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ∂’ ÙÔÓ ∂˘ÂÚÁ¤ÙË. ™ÙË Ì›· fi„Ë ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙÂÊ·ÓËÊfiÚÔ˜ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜, ÛÙËÓ ¿ÏÏË Ô ™¤Ú·Ș, Ë ÊÚ¿ÛË «μ·ÛÈϤˆ˜ ªÈıÚȉ¿ÙÔ˘ ∂˘ÂÚÁ¤ÙÔ˘» Î·È Ë ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· °√¶ (124 .Ã.).

√ ªÈıÚȉ¿Ù˘ ™Ù’ Ô ∂˘¿ÙˆÚ (120-63 .Ã.), Ô ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÏÈ¿‰Â˜ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ (μÚÂÙ·ÓÈÎfi ªÔ˘Û›Ô).

-- 61 53 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

ÂÁηÈÓ›·Û ÂÈıÂÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ ™ÈÓÒ˘ ·fi ÙÔ º·ÚÓ¿ÎË ∞’ (‚·Û. 185-169 .Ã.), ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ ¶ÔÓÙÈÎÒÓ ÔÚ¤ˆÓ Î·È Ù˘ ·Ú·Ïȷ΋˜ ˙ÒÓ˘ ÙÔ˘ ∂˘Í›ÓÔ˘ (∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·, ∫‡ÙˆÚÔ, ∞ÚÌ‹ÓË Î.¿.). ∞ÊÔ‡ ÛÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ Û˘ÌÂÚÈÏ‹ÊıËÎÂ Î·È Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·, Â› º·ÚÓ¿ÎË ∞’ Î·È ÙˆÓ ‰È·‰fi¯ˆÓ ÙÔ˘ ¢ÓÔ‹ıËÎ·Ó ÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Ìʈӛ˜ Ì ÙË ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ Ù˘ ∫ÚÈÌ·›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ› ‰ÂÛÌÔ› Ì ÙË ¢‹ÏÔ Î·È ÙËÓ ∞ı‹Ó·. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ‚·ÛÈÏ›·˜ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ∂’ ÙÔ˘ ∂˘ÂÚÁ¤ÙË (ÂÚ›Ô˘ 150-120 .Ã.) ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠÌÈÛıÔÊÔÚÈÎfi˜ ÛÙÚ·Ùfi˜ Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ÂÏÏËÓÈο ÚfiÙ˘·. ΔÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ¤ÊÙ·Û ÛÙÔ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘ Â› ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’ ∂˘¿ÙÔÚ· (120-63 .Ã.), Ô ÔÔ›Ô˜, ÂȯÂÈÚÒÓÙ·˜ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙË ÊÈÏÔ‰ÔÍ›· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÂÍÂÏÏËÓÈṲ̂ÓÔ˘ ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, ‹Úı ·ÓÙÈ̤وÔ˜ Ì ÙËÓ ·Ó›Û¯˘ÚË ÙfiÙ ڈ̷˚΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÔϤÌÔ˘˜, Ô˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙÔ› ˆ˜ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎÔ› fiÏÂÌÔÈ. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ·’ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎfi fiÏÂÌÔ (89-84 .Ã.) Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘, ¤¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜ Û‡ÌÌ·¯Ô ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ∞ÚÌÂÓ›·˜, ΔÈÁÚ¿ÓË, ÂÍfiÓÙˆÛ ÂÚ›Ô˘ 80.000 ƒˆÌ·›Ô˘˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›· («∂ʤÛÈÔ˜ ∂ÛÂÚÈÓfi˜», 88 .Ã.), ‹Ú Ì ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÙË μÔȈٛ· Î·È ÙË §·Î‰·›ÌÔÓ·, η٤Ϸ‚ ÙË ¢‹ÏÔ Î·È ·Ó¿ÁηÛ ÙÔÓ ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙˆÓ ÚˆÌ·˚ÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ, §Â‡ÎÈÔ ∫ÔÚÓ‹ÏÈÔ ™‡ÏÏ·, Ó· ˘ÔÁÚ¿„ÂÈ ÙË Û˘Óı‹ÎË Ù˘ ¢·Ú‰¿ÓÔ˘. ∫·Ù¿ ÙÔ ‚’ fiÏÂÌÔ (83-81) Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘ η٤Ϸ‚ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ∫··‰ÔÎi·˜. √ Á’ Î·È Ô ‰’ fiÏÂÌÔÈ ·¤‚ËÛ·Ó ÌÔÈÚ·›ÔÈ ÁÈ· ÙÔÓ ¶fiÓÙÈÔ ‚·ÛÈÏÈ¿, ÁÈ·Ù›, ·ÊÔ‡ ˘¤ÛÙË ·Ú¯Èο ‹ÙÙ˜ ·fi ÙÔ ƒˆÌ·›Ô ‡·ÙÔ, ª¿ÚÈÔ ∞˘Ú‹ÏÈÔ ∫fiÙÙ·, ÛÙË Ã·ÏÎˉfiÓ·, ‰¤¯ÙËΠÙÔ ÙÂÏÈÎfi ¯Ù‡ËÌ· ·fi ÙÔ °Ó·›Ô ¶ÔÌ‹ÈÔ (64 .Ã.), Ô˘ η٤Ϸ‚ ÙË ™ÈÓÒË Î·È ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· (63 .Ã.).

Ã√¡√§√°π√ Δ√À μ∞™π§∂π√À Δ√À ¶√¡Δ√À 337-302. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ∞’, ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ∞ÚÈÔ‚·Ú˙¿ÓË ∞’ Î·È ÂÁÁÔÓÔ‡ ÙÔ˘ Û·ÙÚ¿Ë ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Â› ‚·ÛÈÏ›·˜ ∞ÚٷͤÚÍË, ªÈıÚȉ¿ÙË (402-363) ÙÔ˘ ÂÈÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ ÎÙ›ÛÙË. √ ·Ô‡˜ ÙÔ˘ Ù¿¯ÙËΠ·Ú¯Èο Ì ÙÔÓ ∫‡ÚÔ, ·ÏÏ¿ ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ÛÙË Ì¿¯Ë ÛÙ· ∫Ô‡Ó·Í· ÔϤÌËÛ ÙÔ˘˜ ª‡ÚÈÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Û˘Á¯ˆÚÂı› ·fi ÙÔÓ ∞ÚٷͤÚÍË. √ ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ∞ÚÈÔ‚·Ú˙¿Ó˘ (∞’) ‰È·‰¤¯ÙËΠÙÔÓ ·Ô‡ ÙÔ˘ ÛÙË Û·ÙÚ·›· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, Èı·ÓÒ˜ ÙÔ 363 .Ã. ∏ Ó›ÎË ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÙÔ˘ ÛÙ¤ÚËÛ ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ¿ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ª·Î‰fiÓ· ‚·ÛÈÏÈ¿ Í·Ó·‹Ú ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈfi ÙÔ˘. £ÂˆÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ ˆ˜ È‰Ú˘Ù‹˜ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠÎÙ›ÛÙ˘. ™ÎÔÙÒıËΠ·fi ÙÔÓ ∞ÓÙ›ÁÔÓÔ.

302-266. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË μ’, ÁÈÔ˘ Î·È ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ∞’. ¶ÔϤÌËÛ Ì ÙÔ §˘Û›Ì·¯Ô, ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ £Ú¿Î˘, Î·È ËÙÙ‹ıËÎÂ. ¶ÚÔÛ¿ÚÙËÛ -- 62 54 --

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA

ÙËÓ ¶·ÊÏ·ÁÔÓ›· Î·È ¤Ó· ÙÌ‹Ì· Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜ ÛÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘.

266-255/256 ‹ 250. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ∞ÚÈÔ‚·Ú˙¿ÓË μ’, ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË μ’. ™˘ÌÌ¿¯ËÛ Ì ÙÔ˘˜ °·Ï¿Ù˜ Ù˘ ª. ∞Û›·˜ Î·È ÔϤÌËÛ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˘.

255/256-220/222. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË °’, ÁÈÔ˘ Î·È ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔ˘ ∞ÚÈÔ‚·Ú˙¿ÓË μ’. ™‡ÌÌ·¯Ô˜ Ù˘ ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ·˜, ÔϤÌËÛ Ì ÙÔ˘˜ °·Ï¿Ù˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ó›ÎËÛÂ. ¶ÔϤÌËÛ ·ÎfiÌË Ì ÙÔ ™¤Ï¢ÎÔ Ù˘ ™˘Ú›·˜, ÙË ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘, §·Ô‰›ÎË, ·ÓÙÚ‡ÙËΠ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ∫··‰ÔΛ· ˆ˜ Úԛη.

220/222-184. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ¢’, ÙÔ˘ ºÈÏÔ¿ÙÔÚ· Î·È ºÈÏ¿‰ÂÏÊÔ˘, ÁÈÔ˘ Î·È ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË °’ Î·È Ù˘ §·Ô‰›Î˘. ∫·Ù¤Ï·‚ ÔÏϤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ ¶·ÊÏ·ÁÔÓ›·˜, ·ÏÏ¿ ·¤Ù˘¯Â Ó· ΢ÚȇÛÂÈ ÙË ™ÈÓÒË. ∞ÓÙ›·ÏÔ˜ ÙÔ˘ ∞ÓÙ›Ô¯Ô˘ °’ (ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘) Ù˘ ™˘Ú›·˜ ·Ú¯Èο, Û˘ÌÊÈÏÈÒıËΠ̷˙› ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ¿ÓÙÚ„ Ì ÙË ı˘Á·Ù¤Ú· ÙÔ˘, §·Ô‰›ÎË.

184/185-159/157. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ º·ÚÓ¿ÎË ∞’, ÁÈÔ˘ Î·È ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ¢’. ∞ÎÔÏÔ‡ıËÛ ηٷÎÙËÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋, η٤Ϸ‚ ÙË ™ÈÓÒË (183), ÔϤÌËÛ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ∂˘Ì¤ÓË μ’ Ù˘ ¶ÂÚÁ¿ÌÔ˘ Î·È Ù˘ ƒÒÌ˘ (183-179). ™˘Ó·Û›ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ·ÔÎÚÔ‡ÛÔ˘Ó ∫··‰ÔΛ·, ¶¤ÚÁ·ÌÔ˜ Î·È μÈı˘Ó›·.

157-120. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ∂’ ÙÔ˘ ∂˘ÂÚÁ¤ÙË. ™‡ÌÌ·¯Ô˜ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ, ÙÔ˘˜ ¤ÛÙÂÈÏ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ °’ ηگˉÔÓÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ Î·È ÔÏÂÌÈο ÏÔ›·. °È’ ·˘Ùfi ÙÔ˘ ·Ú·¯ˆÚ‹ıËÎÂ Ë ªÂÁ¿ÏË ºÚ˘Á›·.

120-63. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’, ÙÔ˘ ÂÈÏÂÁfiÌÂÓÔ˘ ∂˘¿ÙÔÚ· Î·È ªÂÁ¿ÏÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ú¯Èο Û˘Ì‚·Û›Ï¢Û Ì ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘, ÃÚËÛÙfi, ˘fi ÙËÓ ÂÈÙÚÔ›· Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘˜, §·Ô‰›Î˘. °Ú‹ÁÔÚ· fï˜ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙË ™ÈÓÒË, ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Î·È ¤˙ËÛ Â› ÔÚÈṲ̂ӷ ¯ÚfiÓÈ· ˆ˜ Ï¿ÓËÙ·˜, ÂÂȉ‹ ÊÔ‚fiÙ·Ó fiÙÈ ı· ÙÔÓ ‰ËÏËÙËÚ›·˙·Ó. ΔÔ 113 .Ã., ˆÛÙfiÛÔ, Â¤ÛÙÚ„ ÛÙË ™ÈÓÒË Î·È ÂÍfiÓÙˆÛ ÙË ÌËÙ¤Ú· Î·È ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ Î·È ·ÓÙÚ‡ÙËΠÙËÓ ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘ §·Ô‰›ÎË. ¶ÔϤÌËÛ ÙÚÂȘ ÊÔÚ¤˜ Ì ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜, ÚÔÛ¿ÚÙËÛ ÛÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ ∫ÈÌ̤ÚÈÔ˘ μÔÛfiÚÔ˘ Î·È ·˘ÙÔÎÙfiÓËÛÂ, fiÙ·Ó ËÙÙ‹ıËΠ·fi ÙÔÓ ¶ÔÌ‹ÈÔ. ΔÔÓ ‰È·‰¤¯ÙËÎÂ Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ º·ÚÓ¿Î˘ μ’.

63-47. μ·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ º·ÚÓ¿ÎË μ’, ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’ ∂˘¿ÙÔÚ·. ™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ °’ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ÚÔοÏÂÛ ·ÓÙ·ÚÛ›· ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ÛÙ·ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜. ø˜ Û‡ÌÌ·¯Ô˜ ÙÔ˘ ¶ÔÌ‹ÈÔ˘, η٤Ϸ‚ ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, ÙËÓ ∫¿Ùˆ ∞ÚÌÂÓ›· Î·È ÔÚÈṲ̂ӷ ‰¿ÊË Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜. ¶ÔϤÌËÛÂ Î·È Ó›ÎËÛ ÙÔ ÛÙÚ·ÙËÁfi ÙÔ˘ ∫·›Û·Ú· ∫·Ï‚fiÓÔ (48), ·ÏÏ¿ ÙÂÏÈο ËÙÙ‹ıËΠ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ∫·›Û·Ú· ÛÙ· ∑‹Ï· (47). ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤Ê˘Á ÛÙÔÓ ∫ÈÌ̤ÚÈÔ μfiÛÔÚÔ, fiÔ˘ ÛÎÔÙÒıËΠÔÏÂÌÒÓÙ·˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ Â·Ó·ÛÙ¿ÙË ÕÛ·Ó‰ÚÔ˘.

-- 63 55 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

Ã√¡√§√°π√ ªπ£ƒπ¢∞Δπ∫ø¡ ¶√§∂ªø¡ ∞’ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜, 89-84 .Ã. √ fiÏÂÌÔ˜ ·Ú¯›˙ÂÈ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ·Ú·ÌÂÚÈÛÌfi ·fi ÙÔ ıÚfiÓÔ Ù˘ μÈı˘Ó›·˜ ÙÔ˘ ÓfiÌÈÌÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘, ¡ÈÎÔÌ‹‰Ë °’, ·fi ÙÔ ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’. √È ƒˆÌ·›ÔÈ ÚÔ˜ ÛÙÈÁÌ‹Ó ÓÈÎÔ‡Ó Î·È Ù· ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ·ÔÛ‡ÚÔÓÙ·È ·fi ÙË μÈı˘Ó›·.

88 .Ã. ªÂ Û‡ÌÌ·¯Ô ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ∞ÚÌÂÓ›·˜ –Î·È Á·ÌÚfi ÙÔ˘– ΔÈÁÚ¿ÓË Î·È Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ Ù˘ πˆÓ›·˜, Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘ ™Ù’ Á›ÓÂÙ·È Î‡ÚÈÔ˜ Ù˘ ª. ∞Û›·˜, ÂÍÔÓÙÒÓÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô fiÏÂÌÔ˜ ÌÂٷʤÚÂÙ·È ÛÙËÓ Î˘Ú›ˆ˜ ∂ÏÏ¿‰·, fiÔ˘ ‰Ú· Ô ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË, ∞Ú¯¤Ï·Ô˜, ŒÏÏËÓ·˜ ·fi ÙËÓ ∫··‰ÔΛ·. ªÂ ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Û˘Ì·Ú·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È Ë ∞ı‹Ó·, Ë μÔȈٛ· Î·È Ë §·ÎˆÓ›·. ¶ÈÛÙ¤˜ ÛÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ ̤ÓÔ˘Ó ÌfiÓÔ Ë Ã›Ô˜ Î·È Ë ƒfi‰Ô˜. Δ· ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙË ¢‹ÏÔ.

87 .Ã. ƒˆÌ·˚ο ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ (5 ÏÂÁÂÒÓ˜), Ì ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ˘˜ ÙÔ §Â‡ÎÈÔ ∫ÔÚÓ‹ÏÈÔ ™‡ÏÏ·, ·Ô‚È‚¿˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.

86 .Ã. ΔËÓ ¿ÓÔÈÍË Ô ™‡ÏÏ·˜, ¤ÂÈÙ· ·fi ÔÏÈÔÚΛ· ÂÓfi˜ ¤ÙÔ˘˜ ۯ‰fiÓ, ηٷϷ̂¿ÓÂÈ ÙËÓ ∞ı‹Ó· Î·È ÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿, ·ÊÔ‡ ÓÈο Î·È ‰È·Ï‡ÂÈ ÙÔ ÂÎÛÙÚ·Ù¢ÙÈÎfi ÛÒÌ· Ô˘ ¤ÛÙÂÈÏÂ Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘, Ì ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ˘ ÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈ·Ú¿ıË. ΔÔ ÊıÈÓfiˆÚÔ ÔÈ ·ÓÙ›·ÏÔÈ Û˘ÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙË Ã·ÈÚÒÓÂÈ·. Δ· ÔÓÙȷο ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ËÙÙÒÓÙ·È Î·Ù¿ ÎÚ¿ÙÔ˜. 25.000 ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ·È¯Ì·ÏˆÙ›˙ÔÓÙ·È Î·È ÔÏÏÔ› ¿ÏÏÔÈ Â›Ù Ó›ÁÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∫ˆ·˝‰· ›Ù ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·È.

85 .Ã. √ ªÈıÚȉ¿Ù˘ ˘Ô¯ÚÂÒÓÂÙ·È Ó· Û˘ÓıËÎÔÏÔÁ‹ÛÂÈ. ™˘Ó·ÓÙ¿Ù·È ÛÙËÓ fiÏË ¢¿Ú‰·ÓÔ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÛfiÓÙÔ˘ Ì ÙÔ ™‡ÏÏ· Î·È ÂΛ Û˘ÌʈÓÂ›Ù·È Ó· ·Ú·ÈÙËı› ·fi fiϘ ÙȘ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È Ó· ηٷ‚¿ÏÂÈ ·Ô˙ËÌ›ˆÛË ÛÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ 2.000 Ù¿Ï·ÓÙ·. μ’ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜, 83-81 .Ã. √ ªÈıÚȉ¿Ù˘, ‚¿ÛÂÈ Ù˘ Û˘Ìʈӛ·˜ ÙÔ˘ Ì ÙÔ ™‡ÏÏ·, ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠÛÙ· fiÚÈ· Ô˘ ›¯Â ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ ∞’ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎfi fiÏÂÌÔ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ ÌÈ· ÂͤÁÂÚÛË ÛÙËÓ Δ·˘ÚÈ΋.

83 .Ã. √ ƒˆÌ·›Ô˜ ‰ÈÔÈÎËÙ‹˜ Ù˘ Â·Ú¯›·˜ ∞Û›·˜, §Â‡ÎÈÔ˜ §ÈΛÓÈÔ˜ ªÔ˘Ú‹Ó·˜, ÂÈÙ›ıÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË, Ô ÔÔ›Ô˜ ÎËÚ‡ÛÛÂÈ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ Î·Ù¿ Ù˘ ƒÒÌ˘. Δ· ڈ̷˚ο ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ÚÔÂÏ·‡ÓÔ˘Ó ˆ˜ ÙËÓ Î·Ú‰È¿ ÙÔ˘ ÔÓÙÈÎÔ‡ ‚·ÛÈÏ›Ԣ Î·È Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘ ·Ó·‰ÈÏÒÓÂÙ·È.

82 .Ã. ∫ÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ÕÏ˘ ÔÙ·Ìfi, Ù· ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Û˘ÌϤÎÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË Î·È ˘Ê›ÛÙ·ÓÙ·È Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ·ÓˆÏÂıÚ›·. √È ÔÓÙȷΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÂÈÛ‚¿ÏÏÔ˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÛÙËÓ ∫··‰ÔΛ· Î·È Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘.

81 .Ã. ªÂ ÙË ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË ÙÔ˘ ™‡ÏÏ· ·Ôηı›ÛÙ·Ù·È Ë ÂÈÚ‹ÓË Î·È Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘ Û˘ÌÊÈÏÈÒÓÂÙ·È Ì ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜, ∞ÚÈÔ‚·Ú˙¿ÓË, ·ÏÏ¿ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÙÔ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜ Ô˘ ›¯·Ó ηٷϿ‚ÂÈ ÔÈ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘.

-- 64 56 --

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA

°’ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜, 74-67 .Ã. √ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÂ Û˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙÔ ÛÙ·ÛÈ·ÛÙ‹ Ù˘ πÛ·Ó›·˜, ∫fiÈÓÙÔ ™ÂÚÙÒÚÈÔ, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÔÛÙ¤ÏÏÂÈ ÁÂÓÓ·›· ¯ÚËÌ·ÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ·. √ ™ÂÚÙÒÚÈÔ˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙËÓ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË Û’ ÔÏfiÎÏËÚË ÙË ÚˆÌ·˚΋ Â·Ú¯›· Ù˘ ∞Û›·˜ (¢˘ÙÈ΋ ªÈÎÚ¿ ∞Û›·). ªÂ ÙÔÓ ¶fiÓÙÈÔ ÌÔÓ¿Ú¯Ë Û˘ÌÌ·¯Â› Â›Û˘ Î·È Ô ∞Ṳ́ÓÈÔ˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ΔÈÁÚ¿Ó˘.

74 .Ã. √ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË, ¢ÈfiÊ·ÓÙÔ˜, ÂÈÛ‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË μÈı˘Ó›· Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Ô ÚˆÌ·˚Îfi˜ ÛÙfiÏÔ˜ ËÙÙ¿Ù·È ·fi ÙÔÓ ÔÓÙÈ·Îfi, ÂÓÒ fiÛ· ÏÔ›· ÙÔ˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ Ù˘ ÷ÏÎˉfiÓ·˜. ∏ ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ· Û˘ÌÌ·¯Â› Ì ÙÔ ªÈıÚȉ¿ÙË.

73 .Ã. √ §Â‡ÎÈÔ˜ §ÈΛÓÈÔ˜ §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˜, Ô˘ ›¯Â ·Ô‚È‚·ÛÙ› ÛÙË ª. ∞Û›· Ì ÌÂÁ¿Ï˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, ÚÔˆıÂ›Ù·È ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ. ™ÙË ºÚ˘Á›· Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙˆÓ °·Ï·ÙÒÓ Î·È Û‡ÌÌ·¯Ô˜ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ, ¢ËÈfiÙ·ÚÔ˜, ÓÈο ÙÔÓ ∂‡Ì·¯Ô, ÛÙÚ·ÙËÁfi ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË, ÂÓÒ, ¤ÂÈÙ· ·fi ÚÔ‰ÔÛ›·, ÂÚÓÔ‡Ó ÛÙËÓ Î˘ÚÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Ù· ÏÔ›· ÙÔ˘ ÔÓÙÈ·ÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘. ¡¤Ô˜ ÛÙfiÏÔ˜, Ô˘ ÛÙ¤ÏÓÂÈ Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘ ÛÙÔ ™ÂÚÙÒÚÈÔ, Ì ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ ÛÙÚ·ÙËÁfi ∞ϤͷӉÚÔ, ·È¯Ì·ÏˆÙ›˙ÂÙ·È.

72 .Ã. ¢ÔÏÔÊÔÓÂ›Ù·È Ô ™ÂÚÙÒÚÈÔ˜ ÛÙËÓ πÛ·Ó›· Î·È Ô §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˜ ÙÂÏ› ıÚ›·Ì‚Ô ÛÙË ƒÒÌË, fiÔ˘ ‰È·ÔÌ‡ÂÙ·È Ô ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ∞ϤͷӉÚÔ˜.

71-70 .Ã. ∂ÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ó¤ˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ (40.000) Ô˘ ›¯Â Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘ ÂÈÙ›ıÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ÛÙ· ∫¿‚ÂÈÚ· Î·È ÙÔ˘˜ ÓÈο, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ÔÙ·Ìfi §‡ÎÔ. ™Â ÌÈ· Ó¤· Ì¿¯Ë ËÙÙ¿Ù·È Ô ¶fiÓÙÈÔ˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Î·È Î·Ù·Ê‡ÁÂÈ ÛÙÔÓ ΔÈÁÚ¿ÓË, ÂÓÒ Ì ‰È·Ù·Á‹ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÙÔÓÔ‡Ó fiϘ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ Î·È ÔÈ ·‰ÂÏʤ˜ ÙÔ˘. √ §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˜, ÛÙÔ ÌÂٷ͇, ηٷϷ̂¿ÓÂÈ Î·È ÏÂËÏ·Ù› ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ, Ô˘ ÚÔ¤‚·Ï·Ó ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘, ÙËÓ Δ›Ô, ÙËÓ ÕÌ·ÛÙÚË, ÙËÓ ∞ÌÈÛfi, ÙË ™ÈÓÒË, ÙËÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈ· Î·È ÙËÓ ∞Ì¿ÛÂÈ·.

69-68 .Ã. √ §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˜ ÂÈÙ›ıÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ΔÈÁÚ¿ÓË Î·È Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û¿ ÙÔ˘, Ù· ΔÈÁÚ·ÓfiÎÂÚÙ·. ∞Ó·Áο˙ÂÙ·È, fï˜, Ó· ·Ó·Îfi„ÂÈ ÙËÓ ÚԤϷۋ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∞ÚÌÂÓ›·, ÁÈ·Ù› ÛÙ·Û›·Û·Ó ÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘.

67 .Ã. √ ªÈıÚȉ¿Ù˘ ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÌÈÎÚÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ (8.000) ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ Î·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙ· ∑‹Ï· ÓÈο ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ Î·È ÛÎÔÙÒÓÂÈ 7.000 ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡ °¿ÈÔ˘ μ·Ï¤ÚÈÔ˘ ΔÚÈ¿ÚÈÔ˘. √ ΔÈÁÚ¿Ó˘ ÂˆÊÂÏÂ›Ù·È ·fi ÙË Û‡Á¯˘ÛË ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Î·È ·Ó·ÎÙ¿ Ù· ‰¿ÊË ÙÔ˘. √ §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˜ ·Ó·Î·ÏÂ›Ù·È ÛÙË ƒÒÌË Î·È Ô ÛÙÚ·Ùfi˜ ÙÔ˘ ‰È·Ï‡ÂÙ·È. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ô ªÈıÚȉ¿Ù˘ Â·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ÙȘ fiÏÂȘ Î·È ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ ÙÔ˘. ¢’ ÌÈıÚȉ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜, 66-63 .Ã. ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó·¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˘, ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙˆÓ ÚˆÌ·˚ÎÒÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ô °Ó·›Ô˜ ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ ª¿ÁÓÔ˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ú·¯ˆÚ‹ıËÎ·Ó ¤ÎÙ·ÎÙ˜ ÂÍÔ˘Û›Â˜ ·fi ÙË ÚˆÌ·˚΋ Û‡ÁÎÏËÙÔ. √ ΔÈÁÚ¿Ó˘, ÛÙÔ ÌÂٷ͇, ‰È·ÎfiÙÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ Ì ÙÔ ªÈıÚÈ-- 65 57 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

‰¿ÙË, ÂÓÒ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙˆÓ ¶¿ÚıˆÓ/¶ÂÚÛÒÓ, ºÚ·fiÚÙ˘, Û˘ÌÌ·¯Â› Ì ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜. Δ· ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ÛÙ·ÛÈ¿˙Ô˘Ó Î·È Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÚÔˆıÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ ∫Ôϯ›‰· ÛÙËÓ Δ·˘ÚÈ΋, fiÔ˘ Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘, ª·¯¿Ú˘, ·˘ÙÔÎÙÔÓ›, ÁÈ·Ù› ÓˆÚ›ÙÂÚ· ›¯Â Ù·¯ı› Ì ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜.

65 .Ã. √ ªÈıÚȉ¿Ù˘ ÚÔˆıÂ›Ù·È ÛÙÔÓ ∫·‡Î·ÛÔ Î·È ÚÔÛ·ı› Ó· ¤ÚıÂÈ Û ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ¶ÔÌ‹ÈÔ, Ô˘ ·ÔÚÚ›ÙÂÈ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘. √È fiÏÂȘ Ù˘ Δ·˘ÚÈ΋˜ ÛÙ·ÛÈ¿˙Ô˘Ó, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ˘¤ÚÌÂÙÚ˘ ÊÔÚÔÏÔÁ›·˜.

64-63 .Ã. √ ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË, º·ÚÓ¿Î˘, ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘, Î·È Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ηٷʇÁÂÈ ÛÙÔ ¶·ÓÙÈο·ÈÔ, fiÔ˘ ·˘ÙÔÎÙÔÓ›, Û ËÏÈΛ· 69 ÂÙÒÓ.

∏ ڈ̷˚΋ ΢ÚÈ·Ú¯›· ΔÔ 64/63 .Ã. Ô ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ ›‰Ú˘Û ÙË ‰ÈÏ‹ Â·Ú¯›· μÈı˘Ó›·˜ Î·È ¶fiÓÙÔ˘, Ë ÔÔ›· ÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó Î·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ÓfiÙÈ·˜ ·Ú·Ï›·˜ ÙÔ˘ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Î·È ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ԢÛÈ·ÛÙÈο ÙȘ Â·Ú¯›Â˜ μÈı˘Ó›·, ¶·ÊÏ·ÁÔÓ›· Î·È ¶fiÓÙÔ. √È ·ÏȤ˜ ·Ú·ÏȷΤ˜ fiÏÂȘ fiˆ˜ Ë ∏Ú¿ÎÏÂÈ·, Ë ™‹Û·ÌÔ˜, Ë ™ÈÓÒË, Ë ∞ÌÈÛfi˜, Ë ∫ÂÚ·ÛÔ‡˜ Î·È Ë ΔÚ·Â˙Ô‡˜ ¤·ÈÍ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÔÓ ÂÍÂÏÏËÓÈÛÌfi Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. Δ· ˘fiÏÔÈ· ÔÓÙȷο ‰¿ÊË ÌÔÈÚ¿ÛÙËÎ·Ó Û ‰˘Ó¿ÛÙ˜ Î·È ËÁÂÌfiÓ˜ Ô˘ ›¯·Ó Û˘ÌÌ·¯‹ÛÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ƒˆÌ·›Ô˘˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË. ŒÙÛÈ, ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ‰˘ÙÈο ÙÔ˘ ÿÚË, ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ∞ÌÈÛfi, ¤Ï·‚Â Ô ¢ËÈfiÙ·ÚÔ˜, ÙÂÙڿگ˘ Ù˘ °·Ï·Ù›·˜, Ô˘ ÙËÓ ¤ÓˆÛ Ì ÙË °·Ï·Ù›· ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ¶fiÓÙÔ °·Ï·ÙÈÎfi. ™ÙË ‰ÈηÈÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘ ¢ËÈfiÙ·ÚÔ˘ ˘¿ÁÔÓÙ·Ó Â›Û˘ Ô ˘fiÏÔÈÔ˜ ¶fiÓÙÔ˜ Î·È Ë ªÈÎÚ‹ ∞ÚÌÂÓ›·, ÂÓÒ Ô ∞Ú›ÛÙ·Ú¯Ô˜ ·Ó¤Ï·‚ ÙË ‚·ÛÈÏ›· ÙˆÓ ∫fiϯˆÓ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ. ΔË ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ Ù˘ Δ·˘ÚÈ΋˜ (∫ÚÈÌ·›·) ‰ÒÚÈÛÂ Ô ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ ÛÙÔ ÁÈÔ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË, º·ÚÓ¿ÎË μ’. ΔÔ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ¶ÔÏÂ̈ÓÈ·Îfi˜ ¶fiÓÙÔ˜ Î·È ·Ô‰fiıËΠÂÚ› ÙÔ 36 .Ã. ·fi ÙÔ ª¿ÚÎÔ ∞ÓÙÒÓÈÔ ÛÙÔÓ ¶ÔϤ̈ӷ, ÂÁÁÔÓfi ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË Î·È ÁÈÔ ÙÔ˘ ÂÈÊ·Ó‹ Ú‹ÙÔÚ· ∑‹ÓˆÓ· ·fi ÙË §·Ô‰›ÎÂÈ·. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ô °·Ï·ÙÈÎfi˜ ¶fiÓÙÔ˜ Î·È Ô ¶ÔÏÂ̈ÓÈ·Îfi˜ ¶fiÓÙÔ˜ ÂÓۈ̷ÙÒıËÎ·Ó ÛÙËÓ Â·Ú¯›· °·Ï·Ù›·˜ Î·È ∫··‰ÔΛ·˜. ŒÙÛÈ Ô ¶fiÓÙÔ˜ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ΔÈ‚¤ÚÈÔ˘ ÌfiÓÔ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ¤ÍÈ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ·Ú·ÏÈ·ÎÒÓ fiÏÂˆÓ ·fi ÙËÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈ· ˆ˜ ÙËÓ ∞ÌÈÛfi, ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÈÔÈÎÔ‡Û ¤Ó·˜ ·ÓÙÈÛÙÚ¿ÙËÁÔ˜, «propraetor». ΔÔ ÙÌ‹Ì· ·fi ÙÔ ªÂÏ¿ÓıÈÔ ˆ˜ ÙË ¢ÈÔÛÎÔ˘ÚÈ¿‰· ‰fiıËΠ·fi ÙË ¯‹Ú· ÙÔ˘ ¶ÔϤ̈ӷ, ¶˘ıÔ‰ˆÚ›‰·, ˆ˜ Úԛη ÛÙÔ Ó¤Ô Û‡˙˘Áfi Ù˘, ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ∫··‰ÔΛ·˜, ∞Ú¯¤Ï·Ô (ÌÂÙ¿ ÙÔ 62 Ì.Ã.), Î·È ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ¶fiÓÙÔ˜ ∫··‰ÔÎÈÎfi˜. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ÙÔ 64 Ì.Ã. Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· ÂÓۈ̷ÙÒıËΠˆ˜ «liberum oppidum» ÛÙËÓ Â·Ú¯›· ÙÔ˘ ¶ÔÏÂ̈ÓÈ·ÎÔ‡ ¶fiÓÙÔ˘. √ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ Â·Ó‹Ïı ÛÙÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ ڈ̷˚΋˜ Â·Ú¯›·˜ Â› ¡¤ÚˆÓ· (64-65 Ì.Ã.) Ì ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· ªÂÛÔÁÂÈ·Îfi˜ ¶fiÓÙÔ˜ (Pontus Mediterraneus). ∂› ¢ÈÔÎÏËÙÈ·ÓÔ‡ (284-305 .Ã.) Î·È ÙˆÓ ‰È·‰fi¯ˆÓ ÙÔ˘, Ù· Ô-- 66 58 --

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ™TON ΣΤΟΝ¶ONTO ΠΟΝΤΟ HΗAPXAIOTHTA √ ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ ª¿ÁÓÔ˜ ‹Ù·Ó ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÛÙÂÚ¤ˆÛ ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÙË ‰ÈÏ‹ Â·Ú¯›· Bithynia et Pontus, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’. ™ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·, ÚÔÙÔÌ‹ ÙÔ˘ ¶ÔÌ‹ÈÔ˘ (̤۷ 1Ô˘ ·È. .Ã., ∫ÔÂÁ¯¿ÁË).

ÓÙȷο ‰¿ÊË ·ÔηÏÔ‡ÓÙ·Ó ¶ÔÓÙÈ΋ ¢ÈÔ›ÎËÛË (Dioecesis Pontica) Î·È ‹Ù·Ó ‰È·ÈÚÂ̤ӷ Û ÙÚÂȘ Â·Ú¯›Â˜: ÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÙÌ‹Ì· ̤¯ÚÈ ÙÔ £ÂÚÌÒ‰ÔÓÙ· ÔÙ·Ìfi ›¯Â ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· ¢ÈfiÛÔÓÙÔ˜ (·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ∂ÏÂÓfiÔÓÙÔ˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘ ª. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘). ∫˘ÚÈfiÙÂÚ˜ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¢ÈfiÛÔÓÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÔÈ: ÿ‚ÔÚ·, ∂˘¯¿ÈÙ·, ∑‹Ï·, ÕÓ‰Ú··, ∑¿Ïȯ·, ™ÈÓÒË, ∞ÌÈÛfi˜ Î·È ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Ë ∞Ì¿ÛÂÈ·. ΔÔÓ ¶ÔÏÂ̈ÓÈ·Îfi ¶fiÓÙÔ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο ‰¿ÊË ¤Ú· ·fi ÙÔ £ÂÚÌÒ‰ÔÓÙ· ÔÙ·Ìfi Ì ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙË ¡ÂÔηÈÛ¿ÚÂÈ· Î·È ¿ÏϘ fiÏÂȘ ÙȘ: ∫fiÌ·Ó·, ¶ÔÏÂÌÒÓÈÔ, ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ· Î·È ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·. Δ· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ÙÌ‹Ì·Ù· ÂÓÒıËÎ·Ó Â› πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡, ÌÂÙ¿ ÙÔ 536, Î·È ‹Ú·Ó ÙÔ fiÓÔÌ· ∂ÏÂÓfiÔÓÙÔ˜. ∏ ªÈÎÚ‹ ∞ÚÌÂÓ›· ‹ ∞ÚÌÂÓ›· ∞’ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÕÓˆ ∂˘ÊÚ¿ÙË Ì¤¯ÚÈ ÙË ¡ÈÎfiÔÏË Ì ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙË ™Â‚¿ÛÙÂÈ· Î·È ¿ÏϘ fiÏÂȘ ÙȘ: ¡ÈÎfiÔÏË, ∫Ôψӛ·, ™¿Ù·Ï· Î·È ¢ÈÔÛÎÔ˘ÚÈ¿‰·. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÔÓÙÈ·ÎÒÓ Â·Ú¯ÈÒÓ Ë Î‡ÚÈ· ¢ı‡ÓË Â›¯Â ÂÚȤÏıÂÈ ÛÙË Û‡ÁÎÏËÙÔ, ÙËÓ ÔÔ›· ·ÓÙÈÚÔÛÒ¢·Ó ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ› ˘¿ÏÏËÏÔÈ ÂÓÙÂÙ·Ï̤ÓÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ÔÌ·Ï‹˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Î·È ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ηٿÛÙ·Û˘. ΔÔ ¤ÚÁÔ ·˘ÙÒÓ ‹Úı·Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· ¤Ó·˜ ˘·ÙÈÎfi˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜ Î·È ¤Ó·˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜. ∏ ÌÔÚÊ‹ ·˘Ù‹ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¢ÈÔÎÏËÙÈ·ÓÔ‡ Î·È ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ›-- 67 59 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ H APXAIOTHTA – I™TOPIKHΤΟΥ ANA™KO¶H™H

¯Â ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘, ·ÊÔ‡ ·fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶ÔÌ‹ÈÔ˘, ÏfiÁˆ ¤ÏÏÂȄ˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ˘Ô‰ÔÌ‹˜ ·Ó¿ÏÔÁ˘ ÚÔ˜ ÙȘ ڈ̷˚Τ˜ ·Ó¿ÁΘ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÂÏÏËÓÈο ÚfiÙ˘· ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Û fi,ÙÈ Â›¯Â Û¯¤ÛË Ì ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋, ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ˙ˆ‹. ŒÙÛÈ ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ Û˘Ó¤¯ÈÛ·Ó Ó· ·ÎÌ¿˙Ô˘Ó Î·È Ó· ¢ËÌÂÚÔ‡Ó Ì ÚÒÙË ·fi fiϘ ÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·, Ë ÔÔ›· ›¯Â ‹‰Ë ÂÍÂÏȯı› Û ÌÂÁ¿ÏÔ ÂÌÔÚÈÎfi ÎfiÌ‚Ô ÁÈ· ÙÔ ‰È·ÌÂÙ·ÎÔÌÈÛÙÈÎfi ÂÌfiÚÈÔ Ù˘ ∂˘ÚÒ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ¶ÂÚÛ›· Î·È ÙËÓ Õˆ ∞Û›·. ™‡Ìʈӷ Ì ̷ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊˆÓ ∞ÌÌÈ·ÓÔ‡ ª·ÚÎÂÏÏ›ÓÔ˘, ¶Ï›ÓÈÔ˘, ∑ÒÛÈÌÔ˘ Î·È ¶›Ù˘Ô˘, Ë fiÏË Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜ ¤¯·ÈÚ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ Î·È ÂÏ¢ıÂÚ›·˜, ÂÓÒ Û˘¯Ó¤˜ ‹Ù·Ó Û ·˘Ù‹Ó ÔÈ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ, fiˆ˜ ÙÔ˘ ΔÚ·˚·ÓÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ‰È·‰fi¯Ô˘ ÙÔ˘ ∞‰ÚÈ·ÓÔ‡, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÈÛΤÊıËΠÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· ÙÔ 131 Ì.Ã. ηÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ÎÙ›ÛÈÌÔ ı¿ÙÚˆÓ Î·È ÈÂÚÒÓ, ‰È¤Ù·Í ÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡ Ù˘ Ì ÙËÓ ÚÔÛı‹ÎË ÂÓfi˜ ÌfiÏÔ˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Û˘Ó¤‚·Ï ÛÙËÓ ¿ÓıËÛË Ù˘ fiÏ˘, ÒÛÙ ӷ ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÂÈ Ô ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ∑ÒÛÈÌÔ˜ ˆ˜ «fiÏË ÌÂÁ¿ÏË Î·È ÔÏ˘¿ÓıÚˆÔ». ΔË Ì·ÎÚ¿ ÂÚ›Ô‰Ô Û¯ÂÙÈ΋˜ ÂÈÚ‹Ó˘ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ¢ËÌÂÚ›·˜, fï˜, ‹Úı·Ó Ó· ‰È·Îfi„Ô˘Ó ÙÔ 257/258 Ì.Ã. ÔÈ °fiÙıÔÈ, Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ÏËÛÙÚÈΤ˜ ÂȉÚÔ̤˜ ÛÙË ¡ÈÎÔÌ‹‰ÂÈ· Î·È ÙË ¡›Î·È· Ù˘ μÈı˘Ó›·˜, Ì ÙËÓ ·ÚfiÙÚ˘ÓÛË Î¿ÔÈÔ˘ ÃÚ˘ÛÔÁfiÓÔ˘, ÔÏ›ÙË Ù˘ ¡ÈÎÔÌ‹‰ÂÈ·˜. ΔËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊÈ΋ Â›ıÂÛË ÙˆÓ °fiÙıˆÓ ‰¤¯ÙËÎÂ Î·È Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· (257 Ì.Ã.) Ì ÙÚÔÌ·¯ÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙË Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ¢ËÌÂÚ›· Ù˘ Û˘Ó¤ÂȘ. ªÂÙ¿ ÙÔÓ 5Ô ·È., fï˜, ¤ÁÈÓ ÛÙ·ıÌfi˜ Ù˘ ¶ÚÒÙ˘ ¶ÔÓÙÈ΋˜ §ÂÁÂÒÓ·˜ (Legio Prima Pontica) Î·È ¿Ú¯ÈÛ ӷ ·Ó·ÎÙ¿ ¿ÏÈ ÙȘ ¯·Ì¤Ó˜ Ù˘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, Ì ·fiÁÂÈÔ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÔ¯‹. ∞ÏÏ¿ Î·È Ë ¡›Î·È· Î·È ÔÈ ¿ÏϘ fiÏÂȘ Ô˘ ‰¤¯ÙËÎ·Ó ÙË ÁÔÙıÈ΋ Â›ıÂÛË Û˘Ó‹Ïı·Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ·fi ÙÔ ¯Ù‡ËÌ·, ·ÓÔÈÎÔ‰ÔÌÒÓÙ·˜ Ù· ηÙÂÛÙÚ·Ì̤ӷ Ù›¯Ë ÙÔ˘˜, Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ °·ÏÏÈËÓÔ‡ Î·È ∫Ï·‡‰ÈÔ˘ μ’, Î·È ÁÓÒÚÈÛ·Ó, Â› ¢ÈÔÎÏËÙÈ·ÓÔ‡ Î·È ÙˆÓ ‰È·‰fi¯ˆÓ ÙÔ˘, ÌÈ· Ó¤· ÂÚ›Ô‰Ô ·ÎÌ‹˜, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ì¿ÏÈÛÙ· Ô ¢ÈÔÎÏËÙÈ·Ófi˜ ÂÁη٤ÛÙËÛ ÙËÓ ¤‰Ú· Ù˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙË ¡ÈÎÔÌ‹‰ÂÈ· Ù˘ μÈı˘Ó›·˜, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÛÙÔ ª. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Ó· ÌÂٷʤÚÂÈ ÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ·fi ÙË ƒÒÌË ÛÙË «¡¤· ƒÒÌË».

-- 68 60 --

···

OI ¶ONTIKE™ ¶O§EI™ (·fi ÙÔÓ 5Ô .X. ˆ˜ ÙÔÓ 4Ô ·È. Ì.X.) √È ÔÓÙÈΤ˜ fiÏÂȘ ηٿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· √È ÔÓÙÈΤ˜ ·ÔÈ˘ Ù˘ ªÈÏ‹ÙÔ˘ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ Â›¯·Ó ÛÙÂÓ‹ Û‡Ó‰ÂÛË Ì ÙË ÌËÙ¤Ú· fiÏË (= ÌËÙÚfiÔÏË), ·ÏÏ¿ ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÙÔ˘˜ ÂÓÂÚÁÒÓÙ·˜ ˆ˜ ·˘ÙÔÙÂÏ‹ ÎÚ¿ÙË. ™ÙÔÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÙÔ̤·, Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÚÒÙÈÛÙ· Ì ÙË ÌËÙÚfiÔÏË, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ¿ÏϘ fiÏÂȘ, ·Ó ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÎÚÈÓfiÙ·Ó Û˘ÌÊÂÚfiÙÂÚÔ. √ •ÂÓÔÊÒÓ ¿ÓÙˆ˜ Ì·˜ ÁÓˆÛÙÔÔÈ› fiÙÈ Ë ™ÈÓÒË, ÌËÙÚfiÔÏË Ù˘ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·˜, Ù˘ ∫ÂÚ·ÛÔ‡ÓÙ·˜ Î·È ÙˆÓ ∫ÔÙ˘ÒÚˆÓ, ¤ÛÙÂÏÓ ÛÙȘ fiÏÂȘ ·˘Ù¤˜ ¤Ó·Ó ·ÚÌÔÛÙ‹, ηٿ ÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ¤ıÔ˜ Ì¿Ï-

ÅÕÎÅÉÍÏÓ

Êßíùëéò Áéãéáëüò

ÐÏÍÔÏÓ

Áâùíüôåé÷ïò Óéíþðç

ÓÞóáìïò Êñþìíç

ÁñìÝíç

Ôßåéïí ÇñÜêëåéá

ÖÁÆÇÌÙÍÉÔÉÓ ÂËÁÇÍÇ

ÍéêïìÞäåéá

ÊñÜôåéá

Áìéóüò

Èåìßóêõñá

ÊÏË×ÉÄÁ Óßäç

Êåñáóïýò

Åñìþíáóóá Ôñáðåæïýò

Êïôýùñá

Öáñíáêßá

ÓÉÄÇÍÇ Åõðáôïñßá ÍåïêáéóÜñåéá ÃÁÆÇËÙÍÉÔÉÓ ÊÜâåéñá (Äéüóðïëéò)

ÄÏÌÁÍÉÔÉÓ

ÁìÜóåéá

Êáéíüí ×ùñßïí

ÐïíôéêÜ Êüìáíá

Íéêüðïëéò

ÁÊÉËÇÓÇÍÇ

ÄÜóôåéñá

ÆÞëá ÆÇËÉÔÉÓ

∞Ú¯·›Â˜ fiÏÂȘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ 5Ô ·È. .Ã. ¤ˆ˜ Î·È ÙÔÓ 4Ô ·È. .Ã.

-- 69 94 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ OI ¶ONTIKE™ ¶O§EI™

ÏÔÓ, Î·È ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ÂÓÓÔËı› fiÙÈ Â¤‚·ÏÏ ¤Ó· ›‰Ô˜ ÊÔÚÔÏÔÁ›·˜ ÛÙÔ˘˜ ·Ô›ÎÔ˘˜ Ù˘. ∏ ÌËÙÚfiÔÏË ÌÔÚÔ‡Û ӷ ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ› ÌÈ· ·ÔÈΛ· Ù˘, Ó· ÙËÓ ÂÎÚÔÛˆ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ÂÚ›ÛÙ·ÛË, Ó· ·Ú¤Ì‚ÂÈ ÁÈ· ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌfi ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Ù˘. ªÔÚÔ‡Û ·ÎfiÌË Ó· ÛÙ›ÏÂÈ Ú¤Û‚ÂȘ, Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÁÈ· Ó· ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ó ÂÈÙfiÔ˘ οÔÈÔ ¤ÎÙ·ÎÙÔ ı¤Ì·. ∏ fiÏË-·ÔÈΛ· ‰ÈÔÈÎÔ‡ÓÙ·Ó Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜-fiÏ˘, Ì ÙÔ Ï·fi Ù˘ ‰È·ÈÚÂ̤ÓÔ ÛÂ Ê˘Ï¤˜ ·Ó¿ÏÔÁ˜ Ì’ ·˘Ù¤˜ Ù˘ ÌËÙÚfiÔÏ˘. ŒÙÛÈ, ÁÈ· ÙËÓ ∞ÌÈÛfi ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙÔÓ ÂÔÈÎÈÛÌfi Ù˘ ·fi ÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ Î·È ÙË ÌÂÙÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ Û ¶ÂÈÚ·È¿, Ô ‰‹ÌÔ˜ Ù˘ ¯ˆÚ›ÛÙËΠ۠10 Ê˘Ï¤˜, ηٿ Ì›ÌËÛË ÙˆÓ ÎÚ·ÙÔ‡ÓÙˆÓ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·. ª¿ÏÈÛÙ·, Ì›· ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ Ê˘Ï¤˜ ÛÙ· ڈ̷˚ο ¯ÚfiÓÈ· ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ™Â‚·ÛÙË(Â)›˜, ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘/™Â‚·ÛÙÔ‡. ∞ÏÏ¿ Î·È Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì¿ Ù˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ̛ÌËÛË ÙÔ˘ ·ıËÓ·˚ÎÔ‡ Î·È ·˘Ùfi ÙÂÎÌ·›ÚÂÙ·È ·fi ÂÈÁÚ·ÊÈο ÌÓËÌ›·, ÛÙ· ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ‰È¿ÊÔÚ· ·ÍÈÒÌ·Ù· ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙˆÓ ·Ú¯fiÓÙˆÓ Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ ÔÏÈÙ›·˜, fiˆ˜ .¯. ·˘Ùfi ÙÔ˘ ¿Ú¯ÔÓÙÔ˜ ‚·ÛÈϤˆ˜. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì·, ˆÛÙfiÛÔ, ÔÚÈṲ̂Ó˜ fiÏÂȘ ÁÓÒÚÈÛ·Ó Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ Î·È ÙËÓ ÔÏÈÁ·Ú¯›· ‹ ÙËÓ Ù˘Ú·ÓÓ›‰·. ΔÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. .Ã. Ë ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ· ΢‚ÂÚÓÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ‡˜ Î·È ÌfiÏȘ 600 Ôϛ٘ Ù˘ ›¯·Ó Ï‹ÚË ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù·. ∏ ÔÏÈÁ·Ú¯È΋ ·˘Ù‹ ΢‚¤ÚÓËÛË ÁÈ· Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ˘fi ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· Ù˘ ÙËÓ fiÏË, fiÔ˘ Ù· ·‰ÈÎÔ‡ÌÂÓ· ÎÔÈÓˆÓÈο ÛÙÚÒÌ·Ù· ÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·Ó Ó· ÛÙ·ÛÈ¿ÛÔ˘Ó, ˙‹ÙËÛ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ ÂÍfiÚÈÛÙÔ˘ Âͤ¯ÔÓÙÔ˜ ÔÏ›ÙË Ù˘, ÙÔ˘ ∫Ϥ·Ú¯Ô˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓÙ¤ÏÂÈ ·Ó¤ÙÚ„ ÙÔ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì· ÁÈ· Ó· ÂÁηıȉڇÛÂÈ ¤Ó· ÚÔÛˆÔ·Á¤˜ ηıÂÛÙÒ˜ Ô˘ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠÂ› 80 ¯ÚfiÓÈ· Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘ (ÂÚ›Ô˘ 352 .Ã.), ÌÈ· Î·È ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔÓ ‰È·‰¤¯ÙËÎ·Ó ÚÒÙ· Ô ·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘ ™¿Ù˘ÚÔ˜ (352-345 .Ã.) Î·È ¤ÂÈÙ· Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ΔÈÌfiıÂÔ˜ (345-347, ÂÚ›Ô˘). ¡ˆÚ›ÙÂÚ· ÙËÓ Ù˘Ú·ÓÓ›‰· ›¯Â ÁÓˆÚ›ÛÂÈ Î·È Ë ™ÈÓÒË, Ì ÙÔÓ ΔÈÌËۛψ, ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ›¯Â ·Ó·ÙÚ¤„ÂÈ Ô ∞ıËÓ·›Ô˜ ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ ∞ıËÓÔÎÏ‹˜ (444 .Ã.), ÂÁηıÈÛÙÒÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· Î·È 600 ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ·Ô›ÎÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ˘¿ÁÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ˘fi ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ ÙˆÓ ∞ıËÓ·›ˆÓ. ∏ ∏Ú¿ÎÏÂÈ· ¿ÓÙˆ˜ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· Ù˘Ú·ÓÓÔÎÚ·ÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ, Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ¿ÓÙÚ„ ÙËÓ ¶ÂÚÛ›‰· Û‡˙˘Áfi ÙÔ˘, ÕÌ·ÛÙÚË, Ô ∫Ú·ÙÂÚfi˜, fiÙ·Ó ÙË ‰È·˙‡¯ÙËÎÂ. ªÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ˘ Ë ÕÌ·ÛÙÚË ·ÓÙÚ‡ÙËΠÙÔ §˘Û›Ì·¯Ô, ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ £Ú¿Î˘. ¢È·˙¢Á̤ÓË ÁÈ· ÙÚ›ÙË ÊÔÚ¿ ·’ ·˘ÙfiÓ ›‰Ú˘Û ÔÌÒÓ˘Ì‹ Ù˘ fiÏË, ÛÙËÓ ÔÔ›· ‚·Û›Ï¢ÛÂ, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ fï˜ ˘fi ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· Ù˘ Î·È ÙËÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈ·. £·Ó·ÙÒıËΠ˘ÛÙÂÚfiÙÂÚ· ·fi Ù· ·È‰È¿ Ù˘, √͢¿ıÚË Î·È ∫Ϥ·Ú¯Ô (ÁÈÔ˘˜ ·fi ÙÔ Á¿ÌÔ Ù˘ Ì ÙÔ ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ). ∂ÓˆÚ›ÙÂÚ·, Ï›ÁÔ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ∞ÓÙ·ÏΛ‰ÂÈÔ ÂÈÚ‹ÓË, Ë ™ÈÓÒË Î·È Ë ∞ÌÈÛfi˜ ÂÚÈ‹Ïı·Ó ÛÙÔ ÂÚÛÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜. ŸÌˆ˜ Ë ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ ‹Ù·Ó Ì¿ÏÏÔÓ -- 70 95 --

ΟΙ ΠΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ από τον 5ο αι. π.Χ. ως τον 4ο αι. μ.Χ.

H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

ÂÈÊ·ÓÂȷ΋ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙˆÓ ªÈıÚȉ·ÙȉÒÓ, ÔÈ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ÂÓۈ̷ÙÒÓÔÓÙ·È Û’ ·˘Ùfi, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ˆÛÙfiÛÔ ÔÓÔÌ·ÛÙÈο ÙËÓ ·˘ÙÔÙ¤ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ‹ οÔÈ· ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·.

√È ÔÓÙÈΤ˜ fiÏÂȘ ηٿ ÙË ÚˆÌ·ÈÔÎÚ·Ù›· ªÂÙ¿ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’, ÙÔ 64 .Ã., ·fi ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ÌfiÓÔ Ë ∞ÌÈÛfi˜ ¤ÌÂÈÓ ÂÏ¢ı¤Ú· Î·È ·˘ÙfiÓÔÌÔ˜ Î·È ÔÌfiÛÔÓ‰Ô˜ ƒˆÌ·›ÔȘ. ∏ ·˘ÙÔÓÔÌ›· Ù˘ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÛÙË ÌÂÁ·ÏÔ„˘¯›·, Ô˘ ˘ÔÎÚÈÙÈο ı¤ÏËÛ ӷ Âȉ›ÍÂÈ Ô §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˜ ¤ÂÈÙ· ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ Î·È ÙË ‰‹ˆÛ‹ Ù˘ ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ÙÔ˘. ΔËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Ù˘ ˆÛÙfiÛÔ ·Ú·‚›·Û ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô ª¿ÚÎÔ˜ ∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ·Ú·¯ˆÚÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÛÙÔÓ ¶ÔϤ̈ӷ ∞’, ÙÔ 43 .Ã. √ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜, ÙÔ 31 .Ã., η٤ÛÙËÛ ÙËÓ fiÏË Í·Ó¿ ÂχıÂÚË, Î·È ÙÔ ¤ÙÔ˜ ·˘Ùfi ¤ÁÈÓÂ Ë ·ÊÂÙËÚ›· Ù˘ Ó¤·˜ ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ ∞ÌÈÛÔ‡. ÀÛÙÂÚfiÙÂÚ·, ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 2Ô˘ ·È., ˆ˜ ÂχıÂÚË fiÏË ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Î·È Ë ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·. √È ÂχıÂÚ˜ fiÏÂȘ ‰ÂÓ Ï‹ÚˆÓ·Ó ÊfiÚÔ ÛÙÔ ÚˆÌ·˚Îfi ÎÚ¿ÙÔ˜. ∂Èο˙ÂÙ·È fiÙÈ ·˘Ùfi ›Û¯˘Â Î·È ÁÈ· ÙËÓ ∞ÌÈÛfi Î·È ÁÈ· ÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ·. ∏ ÂÍÔ˘Û›· Û’ ·˘Ù¤˜ ¿ÓÙˆ˜ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·Ó ·fi ÙȘ ÏÔ‡ÛȘ ÊÈÏÔڈ̷˚Τ˜ Ù¿ÍÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ Â›Û˘ ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ ÏÔ‡ÙÔ Ô˘ ηÙ›¯·Ó ÔÈ fiÏÂȘ (‰ËÌfiÛÈ· ÎÙ›ÚÈ·, ÁË, ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ‰Ô‡ÏÔ˘˜, ÎÂÊ¿Ï·È·, Ô˘ ‰·Ó›˙ÔÓÙ·Ó Ì ÙfiÎÔ). ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ∞ÌÈÛÔ‡, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ô §Ô‡ÎÔ˘ÏÏÔ˜ ·‡ÍËÛ ÙË ¯ÒÚ· Ë ÔÔ›· ·Ó‹Î ÛÙËÓ fiÏË Î·Ù¿ 120 ÛÙ¿‰È·, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ ·Ó·ÁηÛÙÈο fiÙÈ Ë ∞ÌÈÛfi˜ ˘Ô¯ÚÂÒıËΠӷ ηٷ‚¿ÏÂÈ ÊfiÚÔ˘˜.

∞ÔÈ˘ (Coloniae), ÌËÙÚÔfiÏÂȘ ∏ ™ÈÓÒË, Ô˘ ›¯Â Â·ÓÈ‰Ú˘ı› ·fi ÙÔÓ ∫·›Û·Ú· (47 .Ã.) ˆ˜ Colonia, Ì ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛË Û’ ·˘Ù‹Ó ‚ÂÙÂÚ¿ÓˆÓ/·Ï·ÈÌ¿¯ˆÓ ÙˆÓ ÏÂÁÂÒÓˆÓ 5˘ Î·È 7˘, ‰ÈÔÈÎÔ‡ÓÙ·Ó Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ‰›Î·ÈÔ Ô˘ ›Û¯˘Â ÁÈ· ÙÔ˘˜ πÙ·ÏÔ‡˜ (Jus Italici). ∏ Colonia/·ÔÈΛ· ÙˆÓ ‚ÂÙÂÚ¿ÓˆÓ Â›¯Â Ï¿‚ÂÈ ·fi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÌÈ· ¤ÎÙ·ÛË Á˘, Ô˘ ÌÔÈÚ¿ÛÙËΠÛÙ· ̤ÏË Ù˘ Ì ÎÏ‹ÚÔ. √È Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ·ÔÈΛ·˜ ›¯·Ó ÙËÓ Ï‹ÚË Î˘ÚÈfiÙËÙ· Ù˘ Á˘ ÙÔ˘˜ -ÙÔ ›‰ÈÔ ›Û¯˘Â Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜- Î·È ··ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·Ó ·fi ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÊfiÚÔ. √È ¿ÔÈÎÔÈ/Coloni Ì ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ™ÈÓÒË ¤ÊÂÚ·Ó ÂΛ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Ô‡ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛ·Ó ÙfiÛÔ Ù· Ù˘ fiÏ˘ fiÛÔ Î·È Ù· ·ÁÚÔÙÈο ÓÔÈÎÔ΢ÚÈ¿ ÙÔ˘˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÚˆÌ·˚Îfi/ÈÙ·ÏÈÎfi ÚfiÙ˘Ô. ∞ÔÈΛ· ·Ï·ÈÌ¿¯ˆÓ ÏÂÁˆӷڛˆÓ ȉڇıËÎÂ Î·È ÛÙËÓ ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ·, ·ÏÏ¿ Ù· ̤ÏË Ù˘ ÂÍÔÓÙÒıËÎ·Ó ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÂÌʇÏÈˆÓ ÔϤ̈Ó. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ·ÔÈΛ· Ô˘ ȉڇıËΠÂ› ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∫Ï·˘‰›Ô˘ ÛÙ· ™¿Ù·Ï· ÚÔfi‰Â˘Û -- 71 96 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ OI ¶ONTIKE™ ¶O§EI™ √ °¿ÈÔ˜ πÔ‡ÏÈÔ˜ ∫·›Û·Ú (100/102-42 .Ã.) ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔ˘ 47 .Ã. ÔϤÌËÛÂ Î·È Ó›ÎËÛ ٷ ÛÙÚÙ‡̷ٷ ÙÔ˘ º·ÚÓ¿ÎË μ’, ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ªÈıÚȉ¿ÙË ™Ù’, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂˆÊÂÏÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ÙÔÓ ÂÌʇÏÈÔ fiÏÂÌÔ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ›¯Â ·Ó·Û˘ÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘. ΔË Ó›ÎË ÂΛÓË Ô ∫·›Û·Ú·˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÁÂÈÏ ÛÙË ƒÒÌË Ì ÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË ÊÚ¿ÛË: Veni, vidi, vici.

Î·È ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ. ÿÛˆ˜ fï˜ ·˘Ùfi Ó· ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÛÙÔ fiÙÈ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ fiÏË ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Â˘Â ÌfiÓÈÌ· Ì›· ÏÂÁÂÒÓ·. ΔÔÓ Ù›ÙÏÔ Ù˘ ÌËÙÚfiÔÏ˘ ¤ÊÂÚ·Ó ÙÚÂȘ fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, Ë ÕÌ·ÛÙÚË, Ë ∞Ì¿ÛÂÈ· Î·È Ë ¡ÂÔηÈÛ¿ÚÂÈ·. ∏ ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ·, fiÔ˘ Ë ‰ˆÚÈ΋ ÔÌÈÏÔ‡ÓÙ·Ó, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·ÎfiÌË ÙfiÙÂ, ‹ ‹Ù·Ó ÁÂÓÈο ÂÓ ¯Ú‹ÛÂÈ, ·ÔηÏÔ‡ÓÙ·Ó Ì¿ÙËÚ ·Ô›ÎˆÓ fiÏȈÓ. √ Ù›ÙÏÔ˜ ÌËÙÚfiÔÏË ‚¤‚·È· ‰ÂÓ Â›¯Â η̛· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ·Í›·Ø ÚfiÛÊÂÚ ÌfiÓÔ ‰È¿ÊÔÚ· „ÈÏ¿ ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÛÙȘ fiÏÂȘ, fiˆ˜ ÙȘ ÚÒÙ˜ ı¤ÛÂȘ ÛÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È ÙȘ ·ÓËÁ‡ÚÂȘ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘.

∏ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Î·Ù¿ ÙË ÚˆÌ·ÈÔÎÚ·Ù›· ∏ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Ú˘ıÌÈ˙fiÙ·Ó Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ Ô˘ ›¯Â ηıÈÂÚÒÛÂÈ Ô ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ (Lex Pompeia). √È ÓfiÌÔÈ ·˘ÙÔ› ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó Ù· ·Ï·È¿ fiÚÁ·Ó· ‰ÈÔ›ÎËÛ˘, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘, ÁÈ· Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ „¢‰·›ÛıËÛË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÛÙÔ˘˜ Ôϛ٘. ∏ ÂÎÎÏËÛ›· ˆÛÙfiÛÔ ÁÈ· Ó· Û˘Ó¤ÏıÂÈ ¤ÚÂ ӷ Ï¿‚ÂÈ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ÙËÓ ¿‰ÂÈ· ÙÔ˘ ƒˆÌ·›Ô˘ ÂÈÙÚfiÔ˘. ∏ ÂÍÔ˘Û›· Ù˘ ‚¤‚·È· ÂÚÈÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ¤Î‰ÔÛË „ËÊÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË Â˘¯ÒÓ. ∏ ‚Ô˘Ï‹ (‹ ÁÂÚÔ˘Û›·) Â›Û˘ ‰È·ÙËÚ‹ıËÎÂ, ·ÏÏ¿ Ù· ̤ÏË Ù˘ ‰ÂÓ „ËÊ›˙ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ Ï·fi/ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘, ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÈÌËÙ¤˜, ‚¿-- 72 97 --

ΟΙ ΠΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ από τον 5ο αι. π.Χ. ως τον 4ο αι. μ.Χ.

H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

ÛÂÈ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÚÔ¸Ôı¤ÛˆÓ, fiˆ˜ ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›· Î·È ÙËÓ ËÏÈΛ·. ™˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙÔ ·Í›ˆÌ· ÙÔ˘ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹ ÂÎϤÁÔÓÙ·Ó fiÛÔÈ Â›¯·Ó ‰È·ÙÂϤÛÂÈ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ¿Ú¯ÔÓÙ˜. ΔÔ Û‡ÛÙËÌ· ·˘Ùfi ‚¤‚·È· ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ·fiÏ˘Ù· ÙËÓ ›ÛÙË ÙˆÓ ‚Ô˘Ï¢ÙÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÎÚ·ÙÔ‡ÓÙ˜, ÛÙË ÚˆÌ·˚΋ ÂÍÔ˘Û›·. √È ¿Ú¯ÔÓÙ˜ Ù˘ fiÏ˘ Î·È ÔÈ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜ Ì ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ÙÔ˘ ·ÍÈÒÌ·ÙÔ˜ η٤‚·ÏÏ·Ó ¤Ó· ÔÛfi, Ô˘ ÔÈΛÏÏ ·fi 1.000 ˆ˜ 2.000 ‰ËÓ¿ÚÈ·. ∞˘Ù‹ fï˜ Ë ÂÈ‚¿Ú˘ÓÛË Â›¯Â ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó Û˘Ó Ùˆ ¯ÚfiÓˆ ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë Ù¤ÙÔÈˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ. ∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶ÔÌ‹ÈÔ˘, ··ÁÔÚ¢fiÙ·Ó Ó· Â›Ó·È Î·Ó›˜ ÔÏ›Ù˘ ‰‡Ô fiψÓ. ∏ ‰È¿Ù·ÍË ·˘Ù‹ fï˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi ·ÙfiÓËÛÂ Î·È ¤ÙÛÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ÚfiÛˆÔ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ‹Ù·Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÔÏ›Ù˘ ‹ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹˜ Û ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ fiÏÂȘ. √È Ï¤ÍÂȘ ÂÏ¢ıÂÚ›· Î·È ÂÈÚ‹ÓË Û˘¯Ó¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó Î·Ù¿ ÙË ÚˆÌ·ÈÔÎÚ·Ù›· ÛÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ Î·È Ù· „ËÊ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ fiψÓ, ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó fiÛÔ Â˘Ù˘¯ÈṲ̂ÓÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ Ì·Î¿ÚÈÔÈ Ôϛ٘ ÙÔ˘˜ ˘fi ÙË ÚˆÌ·˚΋ ÂÍÔ˘Û›·. √È fiÏÂȘ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ͯˆÚ›ÛÔ˘Ó Ì ٛÙÏÔ˘˜, fiˆ˜ Ï·ÌÚ‹, ÌÂÁ›ÛÙË, ¢ÁÂÓ‹˜, ÂÓ‰Ô͈ٿÙË ÎÙÏ. ∞ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ÔÈ fiÏÂȘ ¤‰ÈÓ·Ó ÙÈÌËÙÈÎÔ‡˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ (·ÓÔÚıˆÙ‹˜, ÚÔÛÙ¿Ù˘, È‰Ú˘Ù‹˜, ÎÙ›ÛÙ˘), ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙˆÓ ‚·ÛÈϤˆÓ Ù˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ ÂÔ¯‹˜. ŸÌˆ˜, ÂÓÒ Ë ¿Ú¯Ô˘Û· Ù¿ÍË Û˘ÓÙ·ÛÛfiÙ·Ó Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Ì ÙË ƒÒÌË, Ô˘ ÚfiÛÊÂÚ ÛÙ· ̤ÏË Ù˘, ·ÊÂȉÒÏÂ˘Ù·, ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· ‰È¿ÊÔÚ· Î·È ÚÔÓfiÌÈ·, ÔÈ Ì¿˙˜ ÌÈÛÔ‡Û·Ó ¤ÓÙÔÓ· ÙË ÚˆÌ·˚΋ ÂÍÔ˘Û›·. √È ÚÔÊËÙ›˜, fiÙÈ ı· ¤ÚıÂÈ Î¿ÔÙÂ Ë Ë̤ڷ Ô˘ Ë ƒÒÌË ı· ¤ÛÂÈ, ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÌÂÁ¿ÏË ‰È¿‰ÔÛË Û’ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏ‹, Î·È Ê˘ÛÈο ÛÙÔÓ ¶fiÓÙÔ. ∏ Û‡ÁÎÚÈÛË Ù˘ ƒÒÌ˘ Ì ÙË μ·‚˘ÏÒÓ·, ÙËÓ fiÚÓË, Ô˘ ̤ı˘Û Ì ÙÔ ÎÚ·Û› Ù˘ ÔÚÓ›·˜ Ù˘ fiÏ· Ù· ¤ıÓË, ·˘Ù‹ Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÛÙ· ΛÌÂÓ· Ù˘ ∫·ÈÓ‹˜ ¢È·ı‹Î˘, Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì’ ·˘Ùfi ÙÔ Ì›ÛÔ˜ (fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Î·È Ë ‰È¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡). ∞˘Ùfi ÙÔ ÔÚÈṲ̂ÓÔ Ì›ÛÔ˜ ›¯Â ˘fi„Ë Ù˘ ¿ÓÙ· Ë ÚˆÌ·˚΋ ÂÍÔ˘Û›·, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÌÔӛ̈˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Û ӷ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ˘fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯fi Ù˘ ÙÔ˘˜ ‰‹ÌÔ˘˜ ÙˆÓ fiψÓ, ··ÁÔÚ‡ÔÓÙ·˜ .¯. ÙË Û‡ÛÙ·ÛË ˘ÚÔÛ‚ÂÛÙÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ‹ ÊÚÔ˘ÚÒÓ Û ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ. √ ΔÚ·˚·Ófi˜, ÏfiÁÔ˘ ¯¿ÚË, Û ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¶Ï›ÓÈÔ ÙÔ ÓÂfiÙÂÚÔ, ‰ÈÔÈÎËÙ‹ Ù˘ μÈı˘Ó›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ··ÁÔÚ‡ÂÈ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÛÙË ¡ÈÎÔÌ‹‰ÂÈ· ˘ÚÔÛ‚ÂÛÙÈ΋˜ ˘ËÚÂÛ›·˜ ·fi 150 ¿Ó‰Ú˜. ™Â ¿ÏÏË ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹ÓÂÈ ÛÙÔÓ ¶Ï›ÓÈÔ Ó· ÂϤÁ¯ÂÈ Ù· ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÙˆÓ fiψÓ. ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›·, ÌÈ· fiÏË ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘Ó¿„ÂÈ Û˘Ìʈӛ· Ì ÌÈ· ¿ÏÏË ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ÈÛ¯‡ÔÓÙÔ˜ ÙfiÙ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘. ŒÙÛÈ ‚ϤÔ˘Ì ÙËÓ ∞ÌÈÛfi Ó· ·Ú·¯ˆÚ› ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ·ÏÈ›·˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ÛÙË ¡›Î·È· Î·È Ó· ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÂ Û˘ÓÂÓÓfiËÛË ÁÈ· ¤Ó· ¿ÏÏÔ ı¤Ì· Ì ÙË ª›ÏËÙÔ. ◊ ‚ϤÔ˘Ì ÙËÓ ΔÚ·Â˙Ô‡ÓÙ· Ó· ‰È¢ıÂÙ› ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ù˘ Ì ÙËÓ ÕÙÙÔ˘‰· Ù˘ ∫·Ú›·˜, ÙË °ÂÚÌ·ÓÈÎÔ‡ÔÏË (°¿ÁÁÚ˜) Ó· Û˘ÓÂÓÓÔÂ›Ù·È ¯ˆÚ›˜ ‰È¿ÌÂÛÔ Ì ÙËÓ ÕÁ΢ڷ ÎÙÏ. √È fiÏÂȘ, fiÙ·Ó ÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ Á›ÓÔÓÙ·Ó ‰‡ÛÎÔϘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÏ-- 73 98 --

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ OI ¶ONTIKE™ ¶O§EI™

ÏÔ‡˜, ÌÔÚÔ‡Û·Ó (‹ ˘Ô¯ÚÂÒÓÔÓÙ·Ó ÂÎ ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ) Ó· È‰Ú‡Ô˘Ó ¤Ó· ÂȉÈÎfi Ù·ÌÂ›Ô ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÊÙˆ¯Ô‡˜ (.¯. Ë ∞ÌÈÛfi˜, ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 2Ô˘ Ì.Ã. ·È.). ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ Ù· ·ÍÈÒÌ·Ù· ÛÙȘ ÔÓÙÈΤ˜ fiÏÂȘ ηٿ ÙË ÚˆÌ·ÈÔÎÚ·Ù›·, ÔÈ ËÁ¤˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó fiÙÈ Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ ˘‹Ú¯·Ó Û’ ·˘Ù¤˜ ·ÁÔÚ·ÓfiÌÔÈ, ÛÙÚ·ÙËÁÔ›, ÂÊ‹‚·Ú¯ÔÈ/ÂÊË‚ÔʇϷΘ, ÁÚ·ÌÌ·Ù›˜ ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘, ·ÚÁ˘ÚÔٷ̛˜, ‚ԇϷگÔÈ, ÈÂÚÔٷ̛˜, ÈÂÚ›˜, ÈÂÚ›˜ ‰È¿ ‚›Ô˘ (ÈÛfi‚ÈÔÈ), ·Ú¯ÈÂÚ›˜ ‰È¿ ‚›Ô˘ Î.Ô.Î.

√È fiÏÂȘ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘, ηٿ ™ÙÚ¿‚ˆÓ· ΔËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ™ÙÚ¿‚ˆÓ· (̤۷ ÙÔ˘ 1Ô˘ .Ã. - ̤۷ ÙÔ˘ 1Ô˘ Ì.Ã.) ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ ˘‹Ú¯·Ó ÔÈ ÂÍ‹˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È fiÏÂȘ: ·fi ÙÔÓ ∂ÏÏ‹ÛÔÓÙÔ Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË ÙËÓ ∫Ôϯ›‰·, Ë ¶ÔÓÙÔËÚ¿ÎÏÂÈ· ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙˆÓ ª·ÚÈ·Ó‰˘ÓÒÓ, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜ æ›ÏÏÈ, ∫¿Ï· Î·È ™·ÁÁ¿ÚÈÔ, ÙÔ Δ›ÂÈÔÓ, ÔÏ›¯ÓÈÔÓ Ô˘‰¤Ó ¤¯ÔÓ ÌÓ‹Ì˘ ¿ÍÈÔÓ, Ë ÕÌ·ÛÙÚȘ, Ô˘ Û˘ÓÔÈΛÛÙËΠ·fi Ù¤ÛÛÂÚȘ ¿ÏϘ ÚÔ¸¿Ú¯Ô˘Û˜ fiÏÂȘ, ÙË ™‹Û·ÌÔ, ÙËÓ ∫ÚÒÌÓË, ÙËÓ ∫‡ÙˆÚÔ Î·È ÙÔ Δ›ÂÈÔÓ (Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· Û‡ÓÙÔÌ· Â·Ó·ÛÙ¿ÙËÛÂ Î·È ·ÔÛ¯›ÛÙËΠ·fi ÙËÓ Âӈ̤ÓË fiÏË, Ë ™‹Û·ÌÔ˜ ‹Ù·Ó Ë ·ÎÚfiÔÏȘ Ù˘ ÕÌ·ÛÙÚ˘ Î·È Ë ∫‡ÙˆÚÔ˜ ‹ ÙÔ ∫‡ÙˆÚÔÓ ˘‹ÚÍ Û ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘ ™ÙÚ¿‚ˆÓ· ¯ÚfiÓÔ˘˜ ÂÌfiÚÈÔÓ/ÂÌÔÚÈÎfi˜ ÛÙ·ıÌfi˜ ÙˆÓ ™ÈÓˆ¤ˆÓ), Ô ∞ÈÁÈ·Ïfi˜, ΈÌfiÔÏË Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Û ÔÌÒÓ˘ÌË Ì’ ·˘Ù‹Ó ·Ú·Ï›·, Ë ∫›ÓˆÏȘ Î·È Ë ∞ÓÙÈΛӈÏȘ, Ë ∞‚ˆÓfiÙÂȯԘ/∞‚ÒÓˆÓ Δ›¯Ô˜, Ë ∞Ṳ́ÓË, fiÏË ¯ˆÚ›˜ ȉȷ›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· ÂÈÒıËÎÂ Î·È Ë ·ÚÔÈÌ›·, fiÛÙȘ ¤ÚÁÔÓ Ô˘‰¤Ó ›¯ÂÓ ∞Ṳ́ÓËÓ ÂÙ›¯ÈÛÂÓ (= ∫¿ÔÈÔ˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯Â ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ó· οÓÂÈ Ù›¯ÈÛ ÙËÓ ∞Ṳ́ÓË). ¶¿ÓÙˆ˜ Ë ∞Ṳ́ÓË ·Ó‹Î ÛÙÔ˘˜ ™ÈÓˆ›˜ Î·È ‰È¤ıÂÙ ÏÈÌ¿ÓÈ. ªÂÙ¿ ÙËÓ ∞Ṳ́ÓË ‹Ù·Ó Ë ™ÈÓÒË Î·È Ë ÂÚÈÔ¯‹ ·fi ÙËÓ fiÏË ˆ˜ ÙȘ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ ÕÏ˘ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ™ÈÓˆ›ÙȘ. ªÂÙ¿ ÙȘ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ ÕÏ˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Ë °·˙ËψӛÙȘ, ÂÚÈÔ¯‹ ȉȷ›ÙÂÚ· ‡ÊÔÚË, ÂÎÙÂÈÓfiÌÂÓË ˆ˜ ÙË ™·Ú·ÌËÓ‹, Î·È ‡ÛÙÂÚ· Ô Ù·ÍȉÈÒÙ˘ ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ ¤ÊÙ·Ó ÛÙËÓ ∞ÌÈÛfi. ™ÙËÓ fiÏË ·˘Ù‹ ·Ó‹ÎÂ Ë ‰ȿ‰· Ù˘ £ÂÌ›Û΢ڷ˜, ÙÔ ÙˆÓ ∞Ì·˙fiÓˆÓ ÔÈÎËÙ‹ÚÈÔÓ, Î·È Ë ™È‰ËÓ‹. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Ë º·Ó¿ÚÔÈ·, Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ∞Ì¿ÛÂÈ·˜ Î·È Ë ¢·˙È̈ӛÙȘ. ™ÙË ™È‰ËÓ‹ ˘‹Ú¯·Ó Ë ™›‰Ë, fiÏË Ô˘ ¤‰ˆÛ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ Î·È ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, Ë Ã¿‚·Î· Î·È Ë º¿‚‰·. ÕÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó ÚÒÙ· Ë º·ÚӷΛ·, fiÏË Ô¯˘Ú‹, Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ ·ÎÚˆÙ‹ÚÈÔ °ÂÓ‹Ù˘ Ù· ∫ÔÙ‡ˆÚ· (Ô ™ÙÚ¿‚ˆÓ ·fi Ï¿ıÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙËÓ fiÏË ˆ˜ ∫‡ÙˆÚÔ), ·fi Ù· ÔÔ›· Û˘ÓÔÈΛÛÙËÎÂ Ë º·ÚӷΛ·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˘‹Ú¯·Ó Ë πÛ¯fiÔÏȘ, ÂÚÂÈˆÌ¤ÓË ‹‰Ë ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ™ÙÚ¿‚ˆÓ·, Ë ∫ÂÚ·ÛÔ‡˜ Î·È Ë ∂ÚÌÒÓ·ÛÛ·, ηÙÔÈΛ·È ̤ÙÚÈ·È (̤ÛÔ˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ÔÈÎÈÛÌÔ›). ∫ÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ∂ÚÌÒÓ·ÛÛ· ‹Ù·Ó Î·È Ë ΔÚ·Â˙Ô‡˜, Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÔÔ›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Ë ∫Ôϯ›‰·. ¶ÚÔ˜ ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ ªÂÁ¿Ï˘ ∞ÚÌÂÓ›·˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÔÈ ÔÈÎÈÛÌÔ›/ÊÚÔ‡ÚÈ· ⁄‰·Ú·, ™ÈÓÔÚ›· Î·È μÈÛÁÔȉ¿ÚÈ˙·. ™ÙËÓ ∞ÎÈÏÈÛËÓ‹, ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ∂˘ÊÚ¿ÙË ˘‹Ú¯·Ó ÔÈ fiÏÂȘ ¢¿ÛÙÂÈÚ· Ï¿È ÛÙÔÓ ÔÙ·Ìfi Î·È Ë ¡ÈÎfiÔÏȘ, ÛÙË ªÈÎÚ‹ ∞ÚÌÂÓ›·. ™Â ÌÈÎÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÔÙ·-- 74 99 --

ΟΙ ΠΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ από τον 5ο αι. π.Χ. ως τον 4ο αι. μ.Χ.

H APXAIOTHTA – I™TOPIKH ANA™KO¶H™H

ÌÒÓ §‡ÎÔ˘ Î·È ÿÚË ‹Ù·Ó Ë ∂˘·ÙÔÚ›·, Ô˘ Ô ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ fiÙ·Ó ÙËÓ Î·Ù¤Ï·‚ ÙË ÌÂÙÔÓfiÌ·Û ª·ÁÓfiÔÏË. ™ÙȘ ˘ÒÚÂȘ ÙÔ˘ ¶·Ú˘¿‰ÚË, Û ·fiÛÙ·ÛË 150 ÛÙ·‰›ˆÓ ·fi ÙË ª·ÁÓfiÔÏË, ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Ù· ∫¿‚ÂÈÚ· (Ô˘ Ô ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ Ù· ÔÓfiÌ·Û ¢ÈfiÛÔÏË) Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¿ÏÏ·Í·Ó Í·Ó¿ fiÓÔÌ· Î·È Ï¤ÁÔÓÙ·Ó ™Â‚·ÛÙ‹ (·fi ÙËÓ ¶˘ıÔ‰ˆÚ›‰·). ∫ÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Â›Û˘ ÙÔ ∫·ÈÓfiÓ ÃˆÚ›ÔÓ, Ê˘ÛÈÎÒ˜ Ô¯˘Úfi˜ ‚Ú¿¯Ô˜, ÂÊԉȷṲ̂ÓÔ˜ Ì ÌÈ· ËÁ‹, Ô˘ ÙÔÓ ÂÚȤÎÏÂÈ·Ó ÈÛ¯˘Ú¿ Ù›¯Ë. ¶Ï¿È ÛÙ· ∫¿‚ÂÈÚ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ë ∞ÌÂÚ›·, ÌÈ· ΈÌfiÔÏË ÛÙËÓ ÔÔ›· ˘‹Ú¯Â Î·È ÈÂÚfi ÙÔ˘ ªËÓfi˜ º·ÚÌ¿ÎÔ˘. §›ÁÔ „ËÏfiÙÂÚ· ·fi ÙË º·Ó¿ÚÔÈ· ‹Ù·Ó Ù· ¶ÔÓÙÈο ∫fiÌ·Ó· Î·È ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Ë ∑ËÏ›ÙȘ, fiÔ˘ ˘‹Ú¯Â Ë fiÏË ∑‹Ï· Ì ÈÂÚfi Ù˘ ∞Ó·˝ÙȉԘ. ªÂÙ¿ ÙË ¯ÒÚ· ÙˆÓ ∞ÌÈÛËÓÒÓ, ÚÔ˜ ÙÔÓ ÕÏ˘, ˘‹Ú¯Â Ë º·˙Ë̈ӛÙȘ, Ô˘ Ô ¶ÔÌ‹ÈÔ˜ ÙË ÌÂÙÔÓfiÌ·Û ¡Â·ÔÏ›Ùȉ·. ∂‰Ò ˘‹Ú¯Â ÙÔ ¯ˆÚÈfi º·˙ËÌÒÓ, Ô˘ ·˘Ùfi˜ ÙÔ ¤Î·Ó fiÏË Î·È ·ÔοÏÂÛ ¡Â¿ÔÏË ÙÔ fiÏÈÛÌ· Î·È ¡Â·ÔÏ›Ùȉ· ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. ∫¿Ùˆ ·fi ÙË °·˙ËψӛÙȉ· Î·È ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ÕÏ˘ ‹Ù·Ó Ë ¯ÒÚ· ÙˆÓ ∞Ì·Û¤ˆÓ Î·È Û ‚·ı‡ Ê·Ú¿ÁÁÈ, ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚÓÔ‡ÛÂ Ô ÔÙ·Ìfi˜ ÿÚ˘, ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ë ∞Ì¿ÛÂÈ·. ∂ÎÙfi˜ ÙÔ˘ ÕÏ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ Î·È ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙˆÓ ™ÈÓˆ¤ˆÓ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Ë μÏ·ËÓ‹ Î·È Ë ¢ÔÌ·Ó›ÙȘ, fiÔ˘ ›¯Â ¯ÙÈÛÙ› Ë ¶ÔÌËÈÔ‡ÔÏȘ.

75 ---100