Gul bijeri wishe by Mamosta Sherko

a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h qjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiy u g ô h f c b x v ẁ a k d s f b x v ẁ a k d s f x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h ά şa b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y tefgw ë ä h q j klegeḽ sdmŕnb f v c x a ĉ s d r pbe č o ż zmanêk i y u g ô h f c b xbudwêy v ẁ a k d s f b xke v ẁ atê k d degt s f x a ĉ s deçête r p č o ż i ymêşkiyewe, u g ô h f c b x v ẁ a k beḽam d s f a b š h sbe vghάş d “eger yekêkda vfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrēhvc zimanekey xoy legeḽî bidwêy eçête diḽyewe” Nelson Mandêla w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëäh q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f b x v ẁ a k d s f x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ rfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcx aĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoi ytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčo żiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëä hqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiy u g ô h f c b x v ẁ a k d s f b x v ẁ a k d s f x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j ksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁak d s f b x v ẁ a k d s f x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁa kdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożi yugôhfcbxvẁakdsfdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxa ĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakds fbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉs drpčożiyugôhfcbxvẁakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉ sdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfc bxvẁakdsfakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiy ugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakd s f ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h άş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoi ytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhv c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h ά şa b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c abšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsd rpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcb x v ẁ a k d s f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t efgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefg w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g hάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyu gôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsf rēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakd sfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfakdsfrēhvcwśp qoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvg hάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfdvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoi ytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjks dmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrē hvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfakdsfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvc x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f b x v ẁ a k d s f x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o iytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάşdvfefijŉăĉrfrē a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h qjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiy u g ô h f c b x v ẁ a k d s f b x v ẁ a k d s f x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h ά şa b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h άş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoi ytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfbxvẁakdsfxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcbxvẁakdsfabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhv c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f a b š h s v g h ά ş d v f e f i j ŉ ă ĉ r f r ē h v c w ś p q o i y t e f g w ë ä h q j k s d m ŕ n b f v ca b š h s v g h ά ş d v f e f i jŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwëähqjksdmŕnbfvcxaĉsdrpčożiyugôhfcabšhsvghάş dvfefijŉăĉrfrēhvcwśpqoiytefgwë ä h q j k s d m ŕ n b f v c x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f b x v ẁ a k d s f x a ĉ s d r p č o ż i y u g ô h f c b x v ẁ a k d s f a b š h s v g h άş d v f e f i j ŉ

GUḼBIJÊRÎ WIŞE

FERHENGÎ INGLÎZÎ - KURDÎ

ENGLISH - KURDISH DICTIONARY

MAMOSTA SHÊ RKO

(AMIN KARIM)

Guḽ bijêrî Wişe Ferhengî Inglîzî - Kurdî

Emîn Karîm 12/23/2012

Pêşkeşe be Kurdû xiwênerî kurdî ‫پێشکەشە بە‬ ‫کوردوو خوێنەری کوردی‬

‫پێشەکی‬ ‫بە ویست و خەمێکیی ۆرم بیز ۆمی کی کی م ه و ا کی‬ ‫ک ڵێ( خ ل ە خ ) و اەم سیێ کیکەکە‬ ‫کییی مە بکییی وکە بە ەک ییی‬

‫گەی کییی‬

‫و پشییو کی یکیی‬

‫(کی ڵێ کی م ی سی لوو ) ە‬ ‫بیییز پیییی کییین کەوەه کەلێ ێییی لە‬

‫پەمت وکخ کەه ک م یی خممەتیی ۆمی کی کی م ه پیین ری کن کیی خی ەمه‬ ‫ک م بە پویی التو ی و س کی مه بیز رێنخی ۆ کی ۆمی کی کی م ه و ەو کەه‬ ‫خ لو ه رێنب وکی ۆم کی ک م یو‬

‫ە ک مە م وەه پین لە ‪ ١٦‬سی ڵی خ ی کی لە‬

‫(‪ )١٩٩٦/٨/٢٤‬ک کی خ مە لێ خسیە ک م ر بەر کی ک مه ڕرژ کە بز ژی‬ ‫سەمق ڵی کن‬

‫اەست ەکە بە او ری کی م کی بکی وک‬

‫رەماەکگ ڕری بێ کەمی و کی وڕه ک بێیت بە اوی‬

‫ەک می بێ‬

‫بە ڵێکیی گەومەوە‬

‫لێمی وەمبگن و بە مەۆووه خزت ڕەخ ەه لێ بگن ‪.‬‬ ‫و ک م لە کەس کی پەی ەک ه م بە مەۆم ک کی تەخییە کیوییی کی م ه‬ ‫پویی التو ی کزمپو تەم بز ۆم کی کی م ه سیەم لە کی ا ڕریی ەوەیەکی کی ی‬ ‫بزبکە ت جێگ ه پویی( ڕ ڵ ) قەڵەو ببێیەوە م بە ک چی مه پەکی‬

‫بین ە بەم‬

‫اێم ک کی ی کوکز لە م یکنرسزرت ورم بز بەک م اێ کی( ‪.) Ḽḽ Ȓ ȓ‬‬ ‫ک مه ک وسو ەوەکەه بە کزمپو تەم خز‬

‫ەک مم‬

‫ەماێ ک و پو چ وکەوەه‬

‫ڕا ک سی ک م ی و گیومه یکی م ڵەک و م ڵەک ڕرڵێ ک م یی اەبی و‬

‫‪ii‬‬

‫بزیە ۆرم س پ سو‬

‫ەکە و تەمە‬

‫م ژی بز ەخ ۆ و ڕرڵەه بە ەمەکیو‬

‫ب بز ک م و ک م سی ‪.‬‬ ‫جزمه بەک م اێ کی پویە التو وەک بەم مبەم پویی م می‬ ‫ئا‪ ،‬ئامراز‬

‫‪amraz‬‬

‫‪a‬‬

‫ب‪ ،‬با‬

‫‪ba‬‬

‫‪b‬‬

‫ج‪ ،‬جوامێر‬

‫‪cwamêr‬‬

‫‪c‬‬

‫چ ‪ ،‬چەند‬

‫‪çenid‬‬

‫‪ç‬‬

‫د ‪ ،‬درەخت‬

‫‪drexit‬‬

‫‪d‬‬

‫ە ‪ ،‬وەرە‬

‫‪were‬‬

‫‪e‬‬

‫ێ ‪ ،‬ئێ‪ ،‬بڵێ‪ ،‬ئێرە‬

‫‪biḽê ,êre‬‬

‫‪ê‬‬

‫ف ‪ ،‬فڕفڕۆکە‬

‫‪fiȓfiȓoke‬‬

‫‪f‬‬

‫گ ‪ ،‬گاز‬

‫‪gaz‬‬

‫‪g‬‬

‫ه ‪ ،‬هەور‬

‫‪hewir‬‬

‫‪h‬‬

‫‪min, mil‬‬

‫‪i‬‬

‫‪zewî‬‬

‫‪î‬‬

‫لە پیتی ئارامیدا دەرناکەوێت (من‪ ،‬مل)‬ ‫یی ‪ ،‬زەویی‬ ‫‪iii‬‬

‫ل‪ ،‬لەڕ‬

‫ڵ ‪ ،‬لێڵ ‪ ،‬گوڵ‬

‫‪leȓ‬‬

‫‪l‬‬

‫‪lêḽ, guḽ‬‬

‫‪ḽ‬‬

‫م ‪ ،‬مۆر ‪ ،‬مراوی‬

‫‪m mirawî‬‬

‫ن ‪ ،‬نان‬

‫‪nan‬‬

‫‪n‬‬

‫ۆ ‪ ،‬کۆ‪ ،‬گۆ ‪ ،‬بۆر‬

‫‪ko,go, bor‬‬

‫‪o‬‬

‫پ ‪ ،‬پۆڕ‪ ،‬پاپۆڕ‬

‫‪poȓ,papoȓ‬‬

‫‪p‬‬

‫ق ‪ ،‬بۆق ‪ ،‬قەمیش‬

‫‪boq,qemîş‬‬

‫‪q‬‬

‫ر ‪ ،‬ئاراس‪ ،‬سەر‬

‫‪aras,ser‬‬

‫‪r‬‬

‫ڕ ‪ ،‬ڕاو‪ ،‬قوڕگ‪ ،‬قوڕ‬

‫‪ȓaw,quȓig,quȓ‬‬

‫‪ȓ‬‬

‫س ‪ ،‬سپی ‪ ،‬سوور‬

‫‪spî.sûr‬‬

‫‪s‬‬

‫ش ‪ ،‬شووتی ‪ ،‬شار ‪ ،‬شۆڕش‬

‫‪şûtî,şar,şoȓiş‬‬

‫‪ş‬‬

‫ئو ‪،‬و‪ ،‬ئومێد ‪،‬کورد‬

‫‪umêd,kurd‬‬

‫‪u‬‬

‫وو‪ ،‬ژوور‪ ،‬دوور‬

‫‪jûr,dûr‬‬

‫‪û‬‬

‫ڤ ‪ ،‬ڤیان ‪ ،‬ڤینگە ڤینگ ‪ ،‬فراڤین‬

‫‪viyan,firavîn‬‬

‫‪v‬‬

‫‪iv‬‬

kiraw,biraw ,diȓaw

‫ دڕاو‬، ‫ براو‬،‫ کراو‬، ‫و‬

xeḽat,çax

‫ چاخ‬،‫ خەاڵت‬، ‫خ‬

gya,çya,beyar

‫ بەیار‬،‫ چیا‬،‫ گیا‬، ‫ی‬

zimnako,bizoz

‫ بزۆز‬، ‫ زمناکۆ‬، ‫ز‬

Têbînî ( , ) bo cyakirdinewey dû wişe dû wata (…) ȓûnkirdinewey watayek :

bo ȓûnkirdinewe

Preface For individuals with the desire to learn the Kurdish language. This dictionary is a word for word translation of English vocabulary into Kurdish, Sorani dialect, vocabulary through the use of Latin script. The following list indicates proper pronunciation of certain Kurdish alphabets: English

Kurdish

latin script

a b c ch

bat, bank back jazz church, change

a b c ç

azad, amraz bar , baz caw, cor çak, çaḽ

d e e f g h i j

dark, day dental, center length, contest far, from garden, gas, gather here, hag, hair big, blink, if corrosion, conclusion, composure cut, court, book labor, lamb hall, ill

d e ê f g h I j

das, dar tewer, bend drêj, êra ferde, ferman ga, gede, gef her, hel min, bin, tir jar, jem, jan, kej

k l ḽ

kar, kem, kel lat, leser, mil geḽa, geḽ

k l ll

m n o p q r r s sh t u u v w x y y z

man, moon, mat napkin, native go, condition pave, peace similar to “quarantine” with deeper q quarter, radar radar, radon, rag, irregular quest, instant sharp, shadow, shelf time, ten, team Buddha, bull moon, book value, vapor wall, war gurgling sound “khaki, khan” facility, honesty bay, yam, yard zodiac, zoo

m n o p q

manga, manig, mirdin narinc, nesrîn dox, cor, bogen par, polîs qel, qeḽew, qiḽş, qaz

r ȓ

wirç, berig, birsî ȓakirdin, ȓaber, ȓizgar, şiȓ sarid, ser, pzîsik, pirsî şiȓ, şeȓ, şîş, paş, baş to, teng, tar, hetwan, dêt kurd, kurt, kundebabû, tund bûn, pûxt, ȓût govend, vînge vîng, viyan ew, kew, xiwen, xew, xawên xan, xakî, xaḽ berîn, asinîne, bardîn yar, yaxî, gya zor, zîrek, bzoz, baraz

s ş t u û v w x î y z

vii

kurt kirawekan adj.

adjective

aweḽnaw

adv.

adverb

aweḽferman

aux.

auxiliary

yarîdeder

conj.

conjunction

amrazî peywendî

intransitive

tênepeȓ

interj.

interjection

amrazî ser sûȓman

noun

naw

pt.

participle

nawî bker

pl.

plural

prep.

preposition

amrazî peywendî

pres.

present

êsta

pron.

pronoun

ȓanaw

transitive

têpeȓ

verb

kirdar, firman

vi.

verb intransitive

firmanî tênepeȓ

vt.

verb transitive

firmanî têpeȓ

Ar.

Arabic

Erebî viii

Fr.

franch

Ferensî

Pr.

Persian

farisî

Gr.

Greek

Girîk(yonan)

It.

Italian

Italya

Serçawekan 1- Al-MAWRID AL-QEREEB English-Arabic DAR ELILM LIL-MALAYEN, 1983, MUNIR AL-BA´ALBAKI 2- AL-MAWRID ‫ منیر البعلبکی‬١٩٩٧ ‫ عربی‬-‫قاموس انگلیزی‬ 3- zarawe zanstyekan, le çapkirawekanî koȓî zanyarî kurd 1976 4- ferhengî perwerdew zanisit Erebî bo kurdî 5- ‫ فیروز اللغات‬ordû bo ordû bo xiwêndkaran 6- ferhengî Azadî Dr. Reşîd Qeredaxî , çapî yekem 2006 le biḽawkirawekanî ‫ نشر احسان‬ISBN: 964-356-457-6 7- ‫فارسی‬- ‫ هەنبانە بۆرینە کوردی‬dananî Hejar( ebdul ȓehmanî şerefkendî) le bḽawkirawekanî srûş Tehran îapî şeşem 1388 ISBN 978-964-376-516-3

A a

abound

a n. indef. art. pîtî yekemî elfû bêy zimanî Înglîzî, amrazî nenasîn be watay yekêk le pêşiyewe dêt: a house, a car aback adv. bo diwawe, bo piştewe, pirtawkirdin abacus n. esperey ser koḽeke, texte amêrî jmareyî xulxulokedar abandon vt. n. wazî lê dehênêt, dehêḽêt, deist berdar debêt, xobedestewededat, niqûmbûn le xoşiyekanda, cêhêḽan abandoned adj. waz lê hênraw, cêhêḽraw abandonment n. wazhênan, cêhêḽan abase vt. lepiley kesêk da egrêt, rîswa dekat abash vt. şermezar dekat , epeşokênêt abashed adj. şermezar, peşokaw abate vt., vi. puçeḽdekat, sinûrdadenêt, kemdekat, sûkdekat, dademirkênêt, kemdebêt abatement n. pûçeḽ kirdin, kem kirdin abattoir n. kuştarga, qesabxane abbacy n. serokî kḽîsayek abbey n. kiḽîsay qeşekan abbot n. serokî kiḽîsay qeşekan abbreviate vt. kurtdekatewe abbreviation n. kurte, kurtkirawe ABC n. elfu bê, bineȓetekanî zanist ya babet abdicate vt., vi. waz dehênêt ya desit heḽ degrêt le: textî paşayetî ya payew pile ya mafêk abdication n. wazhênan le paşayetî … abdomen n. wirig abdominal adj. peywendî be wirgewe heye abduct vt. eyȓifênêt, dûrdexatewe be zor abduction n. ȓifandin, dûrxistinewe abeam adv. beramber goşey lay ȓastî keştî abed adv. lecêdaye, ȓakişawe aberrance n. gumȓa, ladan, nasaz aberrant adj. gumȓayî, kesêkî nasaz aberration n. gumȓa, leȓêderçû abet vt. handedat bo: xirapekarîw bê ȓewştî abettor or abetter n. hander abeyance n. le karxranî kati, ȓagiritn, wêstanî katî, in abeyance – wêstênraw ya ȓagîrawî katî abhor vt. qêzî dêt , tûȓe debêt abhorrence n. qêzkirdin, tûȓebûn abhorrent adj. qêzewin, tûȓe, dij abide vi. vt. emênêtewe, nîştecêdebêt,

emênêtewe be xoragirî ya bediḽsozî, çaweȓwan dekat, le ȓû dewestêt ya ȓazî debêt be diḽsozî, xoȓadegrêt, xodegrêt abiding adj. cêgîr, hemîşe, mawetewe ability n. tiwanîn, lêhatûyî, karameyî abiogenesis n. ew tiyûriyey ke pêy waye jiyan le ştêkî na organîkiyewe drûst bûbê abiogenist n. ew kesey pêy waye ȓegeze kanî jiyan le xoyewe dirûsit bûbin abiotic adj. madey na organîkî( tîşik, germî, bê giyan) abject adj. bê nirix, ȓîswa, piȓûpûç abjure vt. siwênd exwat (lepêş xeḽkî) ke waz ehênêt le baweȓekey ya mafekey, heḽdegerêtewe, kenardegrêt ablation n. biȓîn ya le ȓîşe derhênan (be neşter gerî) ablaze adv. adj. leser agire, dagîrsawe, zor tûȓe, agirîgirtiwe (mirovî tûȓe) able adj. etwanê , lêhatuwe , karameye able-bodied adj. cestey be twana abloom adj. guḽzar ablution n. xoşordinî taybet (be boneyekî aynî) ably adv. be tiwanayî, be lêhatûyî, be karameyî abnegate vt. wazdehênêt abnegation n. wazhênan, xonewîstin abnormal adj. na asayî, nawaze abnormality n. na asayî bûn, nawazeyî bûn abnormally adv. be şêweyekî na asayî abnormity n. gendeḽî kirdin, bê abȓûyî kirdin aboard adv. lenaw keştî ya şemendefer ya fiȓoke abode n. manewe, maḽ, barega abolish vt. heḽîdeweşênêtewe, pekîdexat, eysiȓêtewe abolition n. heḽweşandinewe, pekxistin, siȓînewe abominable adj.ȓiqawî, xirap, bê keḽik abominate vt. ȓiqheḽdegrêt aboriginal adj. seretayî, resenanî peşû aborigine n. seretayî, xo wḽatî abort vi., vt. lebarî deçêt, lebarî debat abortion n. lebarçûn, lebarbirdin abortive adj. bêkar, pênegeyiw, hoy lebarbirdin abound vi. zor debêt, asûdedebêt, hatî debêt 1

about

accentuate

about adv. prep. derbarey, ledewrî, ewende, berew, nizîkey, lêrew lewê, lenizîk, ledewrûber, leberdestaye, xerîke above adv. prep. adj. leser, leserser, biḽndî le payew pile, pêş êsta, zortir le, pêştir, pêşkewtû above board adv.adj.be aşkra, ȓastew ȓast, be bê pêçû pena abrade vt. kewiḽ dekat, exurênêt, ewirûjênêt, heḽdekenêt abrasion n. kewiḽkirdin, xurandin, wirûjandin, heḽkendin abrasive adj. n. lêkerewe, damaḽêner, madeyekî lêkerewe abreast adv. şan be şan abridge vt. lêy derdênêt, kurtî dekat, kemkirdinewey babeteke bo çend wişeyek, lêy derdehênêt abridged adj. kurtkirawe abridgment n. kurtkiraw, lêderhênraw abroad adv.adj. be pantayî, leser ȓûberêkî firawan, derewey maḽ, berew gişt aqarêk, le xakî bêganewe abrogate vt. heḽdeweşênêt, bêkar dekat, wazî pê lê dehênêt abrupt adj. kutûpiȓ, le nakaw, biȓaw abscess n. qunêr, dûmeḽ: komeḽ bûnî kêmû çiḽik le xaneyekî leşda abscissa n. le hêḽkarîda mawey xaḽêk le tewerey Y be terîbî legeḽ tewerey X da abscission n. biȓîn, biȓan abscond vi. heḽdêt: be diziyewe paşan xo bişarêtewe absence n. amade nebûn, bizir bûn, diyarneman absent adj. vt. amade niye, bizire, amadenabêt absentee n. kesêk amadey kar ya qutabxane niye, kesêkî bizir absenteeism n. amade nebûnî dirêjxayen le kar ya qutabxane … absentminded adj. bîrî lay xoy niye, wiȓ, gêj absolute adj. tewaw, piȓaw piȓ, ȓeha, binçîneyî absolutely adv. betewawî, biȓawetewe, bêguman absolute zero n.sifrî ȓeha:-459.6 F,-273.16C ledesitdanî pley germî be tewawî

absolution n. selmandin, bêberî bûn, lê bûrdin absolve vt. eselmênêt, bêberî dekat, lêdebûrêt absorb vt. emijêt, exayenêt, betewawî dagîr dekat absorbed adj. xayandû absorbent adj. mijraw, mijer absorbing adj. serinc rakêş, arezûbexş absorption n. mijîn, xayandin, pêçûn abstain vi. deparêzêt, xo dûr dexatewe abstemious adj. miyaneȓew, xoȓagir, xogir abstention n. parêzkirdin, nekirdin abstinence n. kemkirdinewey xeric, parêzkirdin le hendê xiwardinû xiwardinewe abstract adj. n. vt. tenha, tiyûrî, kurtkirdin, dabiȓaw, ciyakirdin, lêderkirdin, serinc ȓadekêşêt, lê derdekat , petî abstruse adj. girift, sexte bû têgeyîştin, nadyar, qûḽ absurd adj. namaqûḽ, gaḽtecaȓ, piȓûpûç absurdity n. namaqûḽî, piȓûpûçî abundance n. fireyî, zorî abundant adj. fire, zor abundantly adv. ser ȓêj, zorzor, lêwan lêw abuse vt. n. cinêw dedat, çewit bekar dehênê (mafû deseḽat), sitem dekat, xirap heḽsû kewt kirdin, cinêwdan, azardanî leşû derûn abusive adj. nenig, sûk, azarder abut vi. hawşanêtî, hawsinûrêtî abutment n. hawşanbûn, hawsnûrbûn, paḽ pişit abysmal adj. bêbin, bêjêr, zor qûḽ abyss n. dozex, heḽdêr, xiwarî xiwarewe academe n. amojgay xiwêndin, akadîmî academic adj. xiwêndkarî zanko (tiyûrî nek rahênanî teknîkî) academy n. amojgay fêrkirdinî huner ya zanistêkî diyarî kiraw, koȓ (hunerî, zanistî ya wêjeyî) accede vi. eçête paḽ (peyman nameyek ya partiyek), ȓazî debêt, pileyek werdegrêt accelerate vt.,vi. tawî dedat, xêratirî dekat, xêratir debît acceleration n. xêraker, pê piyanerî benzîn accent n. vt. diyalêkit, zarawe, denig, nîşane ya hêmayek leser pîtêk ya jimareyek dadenrêt, ziman degrêt accentuate vt. ziman gîrdekat, cexit dekat 2

achievement

accept vt., vi. pesind dekat, pesindîdebêt acceptable adj. pesind acceptance n. pesindbûn accepted adj. pasindkirawe,dirûste access n. nore, rêgedan bo çûne naw(programî kompiyûterêk) accessible adj. şiyawî pêgeyîştine ya bedest hênane, asan dêtedesit accession n. zawûzê kirdin, mezin bûn, pile wergirtin, geşe kirdin accessory n.adj. xirawe ser, xistine ser, paşko, yarîde der, yedek accident n. ȓûdawî çaweȓwan nekraw accidental adj. n. le piȓ, beȓêkewit acclaim vt.,vi. çepḽe lê dedat, piyaheḽdedat, wek(paşa ..) nawî dehênêt acclamation n. çepḽe lêdan, piyaheḽdan, hawarî coşû xiroş acclamatory adj. derbiȓînî xoşî acclimate vt.vi ȓadêt le helû mercî niwêda acclivity n. serkewtin be hewrazda accolade n. ahengî ȓêzlênan accommodate vi. eguncênêt , amadedekat accommodation n. guncandin , amadekirdin accommodations n., pl. hoyekanî pişûdanû ȓabwardin ( be xewtinû xiwardinîşewe) accompaniment n. haweḽêtî kirdin, le geḽçûn accompanist n.mûzîk jen , haweḽ accompany vt. le geḽî deçêt , haweḽêtî dekat accomplice n. hawbeş le tawanda accomplish vt. tewawî dekat, pêy degat accomplished adj. tewawkiraw, şareza accomplishment n. ştêkî tewaw kiraw accord vt.vi.n. tebadekat, eguncêt, rêkdekewêt, guncan, tebaî, rêk kewtin of one’s own accord –lexowe, bebê zor lêkirdin , with one accord – bekomeḽî accordance n. guncan, lêkçuwandin, pêdan in accordance with- be pêy accordant adj. guncaw , rêkewtû accordingly adv. be pêy ewe, bew core according to prep. be pêy accost vt. dest pêşxerî ekat be qisekirdin account n.vt.vi. jimêr, jimêryarî, beha, giringî, ȓaportî manganey bank, ho, jimarey bank, ȓageyandin pêşkeş dekat derbarey .. , wadadenêt, şîdekatewe

on account – leser jimare, on account ofbew hoyewe , on any account- hoyeke her çiyek bêt , on no account-beher barêk bêt, to call to account- le jimarekey ekoḽêtewe, ser zenişt, ekȓêt, to take into account- eyxate jimarekeyewe accountable adj. berpirsiyarî lêpêçanewe,ettwanrê lêy bitwêjrêtewe accountancy n. jimêryarî, zanistî jimêryarî accountant n. jimêryar le (kompanyayekda) accounting n.zanistî jimêryarîw lêkdanewe accouter vt. amadey dekat be cilû bergû çekî serbazî accredit vt. ȓêge dedat, biȓyar dedat, niwêner denêrêt, ȓasparde denêrêt accretion n. geşesendin, mezin bûn,pitir bûn (wek ȓûbar be hoy cogew awî kanyawekanewe ) accrual n. keḽeke bûn, ştêkî keḽekebû accrue vi. pitir debêt, keḽeke debêt, deçête serî accumulate vt.vi keḽeke dekat, keḽeke debêt, heḽdeçinêt accumulation n. keḽeke bûn, heḽçinîn accumulator n. heḽgir( batrî), barisit kirdin accuracy n. ȓêkî, dirûstî, wirdî accurate adj. ȓêk, dirûst, wird accursed adj. tawanbar, napesind, çepeḽ accusation n. tawan, tawanêkî arastekiraw accuse vt.,vi. tawanbar dekat, tawanbar ekrêt accused adj. n. tawanbar accustom vt. alûde debêt, debêt be xo accustomed adj. alûde bûn, ȓahatin ace n. adj. as: le yarî kart da, zar ya pûlî domîne, zor baş acerbate vt. qisey ȓeq dekat, bêzar dekat, mînga mîng dekat acerbic adj. tiriş, qise ȓeq acerbity n. tirşî, ȓeqî acetic adj. sirke acetic acid n. tirşî sirke acetone n. şileyekî bê ȓengû giȓ girû heḽim dekat wek twêner bekardêt acetylene n. gazêkî bê ȓengû giȓ gire wek sûtemenî coşkirdin bekar dêt ache vi. n. êşêt, azarêkî sûkî nebȓawe achieve vt. tewawî dekat, bedesitî dehênêt achievement n. tewawkirdin, tewawkirdinêkî çak 3

achromatic

address

achromatic adj. şkênerî tîşk, bêȓeng, be asanî ȓeng nakrêt, ȓeng kiwêrî acid adj. n.tirşû tîj, maddeyekî tiriş acidic adj. tirşeḽok acidify vi.,vt. degoȓêt bo tirş, detirşêt acidity n. tirşî , mizrî acid test n. taqîkirdinewey çonayetî, taqîkirdinewey sexit ya tirsinak acknowledge vt. dandenêt be, supasî xoy derdebȓêt acknowledgment n. dan nan , supas guzarî acme n. pope, lûtke, ewpeȓî acne n. zîpke, qînçke(lawêtî) acorn n. beȓû, cewit acoustic adj. ewey be giwê ebîstirê, bîstiraw acoustics pl. n. zanistî lêkoḽînewe le denig, ew pleyey ke çonayetî denigî tiya aparêzrê le şiwênêkî taybetda acquaint vt. aşna dekat, pê denasênêt acquaintance n. nasîn, agadarî, nasyawêk acquainted adj. agadar acquiesce vi. ȓazîdebêt acquire vt. bedestî dehênêt, çinig dekewêt acquired adj. bedesit hatû, çinig kewtû acquirement n. bedesit hênan acquisition n. bedesit hênan , bedesit hatû acquisitive adj. şiyawî bedesit hênane acquit vt. bê tawan derdeçêt, serfiraz debêt, çakî dête ȓê acquittal n. serfiraz , bexşiraw, bêtawan acre n. zewiyek ȓûberekey 4840geze(yard) acreage n. zewiyek çend eyker bêt acrid adj. tîj le tamû bon acrimonious adj. tîj, taḽ acrimony n. tîjî , taḽî acrobat n. paḽewanî jimnastîk, paḽewanî colaney sêrk acrobatics n. yariyekanî paḽewanbazî jimnastîk acronym n. pîtekanî yekemî çend wişeyek: NASA National Aerunautics and Space Administration: berêwe berayetî nîştimanî zanistî fiȓîn le boşayî asman acrophobia n. yariyekî tirsinakî berdaneweye le biḽindî across adv. prep. peȓînewe lemberû ewberewe acrostic n. nameyeke pîtekanî kotayî wişe-

kan ya dêȓekan agadariyek ebexşê acrotism n. nemanî lêdanî diḽ ya kembûnî act n.vt. kar, kirdar, biȓyar, yasa, niwandin, kartêkirdin, biȓyardedat, karî tê dekat acting adj.n. cêgirî katî, başe bo niwandin, hunerî niwandinî şanoyî action n. dawayek (le pêş dadiga), kartêkirdin, niwandin, kar, kirdar, cenig activate vt. çalak dekat, exate kar active adj. çalake, lekardaye, serqaḽe activity n. çalakî, zîndûyetî actor n. biker, ekter(nêr) actress n. ekter (mê) actual adj. ȓasteqîne, bekirdewe actually adv. leȓastîda, lekirdeweda actuary n. şareza le karûbarî bîmeda actuate vt. bekar dexat, paḽdedat, handedat, eyxate cûḽe acumen n. jîrî, xêra têgeyîştinû niwandin, bîr tîjî acupuncture n. derzî tê çeqandin (bo çareserî nexoşîw kem kirdinewey azar) acute adj. jîr, tîj, tirsinak acute angle n. goşey le pile 90 kemtir ad n. kurtkirawey advertisement; ȓîeklam, ȓageyandin adage n. penid A.D paş zayîn adamant n.adj. berdêkî zor ȓeq, diḽ ȓeq adapt vt.,vi.deguncênêt, ȓadehênêt, deguncê, ȓadê adaptable adj. guncaw, şiyawî guncane adaptation n. guncan, guncandin adapter n. amêrêke bo pêkewe likandnî dû amêrî tir : wek amêrî goȓînî tezûy karebay AC bo DC add vt. dexate ser, kodekatewe addend n.xistine serî jmareyek bo ser jimareyekî tir addendum n. paşkoy pertûkêk adder n. marî jardar addict vt.n. xû pêwedegrêt, hogirbûn addiction n. xû pêwegrtin, hogir bûn be şitêkewe wek cigere tilyak addition n. xistine ser, kokirdinewe additional adj. xirawe ser, serbar addle adj.vt.vi. xirap, xirap ekat, xirap ebêt address vt.n. ediwêt, nawnîşan 4

addressee

advanced

addressee n. kesî name bo nêrdiraw adduce vt. pêşkeş dekat adept n.adj. şareza, karame, puxtekar adequacy n. tewawe, serûbere adequate adj. serûber adhere vi. diḽsoz debêt, pêwey denûsêt, coûş debêt, pabend debêt adherent adj.n. layengir, likaw adhesion n likan adhesive n. sirêş madeyeke debête hoy likandin adhoc L. taybete bekar dêt bo şitî ciya ciya adhoc committee L. komîteyekî dirûst kiraw bo mebestî ciya ciya adieu interj. bexwa sipardin, cêhêştin adinfinitum L. bê sinûr, bê kotaî, bo hemêşe adipose adj.n. ȓonawî, ȓon adjacency n. hawsinûr, hawşan adjacent adj. nizîk, dirawsê, tenîşit adjective n. aweḽnaw adjoin vt.,vi. zor nizîk bûn, hawşan adjourn vt.,vi. kotayî hat, diwaxistnî proseyek, giwêzanewe bo şiwênêkî tir adjournment n. diwaxistin adjudge vt. biȓyar dedat be yasa, le ȓêy dadwerewe biȓyar dedat adjudicate vt. dadwerane biȓyar dedat adjunct n.adj. yarmetîder, paşko adjunction n. likandin adjuration n. siwênd, siwêndxiwardin, dawakirdin adjure vt. siwênd dexwat, dawadekat adjust vt. hemwarî dekat, ȓêkî dexat, eyguncênêt adjustment n. hemwarkirdin, ȓêkxistin, guncandin adjutant n. efserî yarîdederî fermande, yarîdeder ad lib adj. lexowe, xoriskî administer vt.vi. beȓêwe debat, degrête esto administration n. beȓêweberayetî, dadperwerî, fermanȓewayetî administrative adj. beȓêweberî, kargêȓî administrator n. beȓêweber, kargêȓ admirable adj. pesind, ciwan, zorçak admiral n. efserî derya, deryawan admiralty n. deseḽatî deryayî admiration n. pesindî, cêy pesindî

admire vt. pesindî dekat, ȓêzî lê degrêt admirer n. pesindkirdin: ştêk, kesêk admissible adj. ȓêpêdraw, be çak zanraw admission n. ȓêpêdan, mafî çûne jûrewe,wergêȓan admit vt. ȓêgey pê dedat, mafî çûne jûrewey pê dedat, danî piyada denêt admittance n. çûne jûrewe, wergêȓan, kirdine jûrewe admitted adj. ȓastû dirûste, selmênraw admittedly adv. nikûḽî lê nakrêt, lay hemwan selmênrawe admixture n. têkeḽkirdin admonish vt. gileyî lê dekat, amojgarî dekat, agadarî dekat admonition n. gileyî kirdin, amojgarî kirdin, agadar kirdin, be bîr hênanewe ado n. heraw hûrya adobe n. xiştî quȓ adolescence n. herzekar adolescent adj. herzerkarî adopt vt. deygirêtexo, heḽdegirêtewe, degirête xo, pesinid dekat adoption n. girtinexo, heḽgirtinewe, pesind kirdin, heḽbijardin adorable adj. zor ciwan, qeşenig adoration n. peristin, rêznan, ȓiyakarî adore vt. eperistêt, ȓiyadekat adorn n. deȓazênêtewe adornment n. ȓazandinewe adrift adj.adv. ser aw kewtin adroit adj. huşyar, çalak, lêhatû adsorb vt. xesit kirdinewey gazêk ya şileyek le ser ȓûberêk adulate vt. merayîdekat, mêçmêçkeyî dekat adult adj.n. ȓesîw, pêgeyîw, gewre adulterant n. her şitêk debête hoy pîskirdinî aw, ȓewişit, .. adulterate vt. firtû fêḽ dekat adulterer n. zînakar: piyawî dawên pîs adulteress n.zinakar: jinî dawên pîs adultery n. dawênpîsî adulthood n. temenî baḽiq bûn, ȓesîn advalorem L. bepêy beha (nirx) advance vt.,vi.n. pêş dekewêt, pêşkat, pêşekî pare. in advance pêşekî advanced adj. pêşkewtû, lepêşewe, xiwênd karêkî pêşkewtû 5

advantage

affix

advantage n. berjewendî, sûd, keḽik. to take advantage hel eqozêtewe advantageous adj. besûd, yarmetî der, hat advent n. hatin, geyîştin adventitious adj. pêşhat, lenakaw adventure n.vt.,vi. giyanbazî, serkêşî, giyanbazî dekat adventurer n. giyanbaz, serkêş adventurous n. giyanbaz, tirsinak adverb n. aweḽ firman: wişeyeke karû aweḽnawû aweḽ firmanekanî tir diyarî dekat wek: kat, şiwên, rewşit, pile adversary n. kesêkî dij, dujmin adverse adj.dijayetî kirdin, keşî tirsinak adversity n. tengane, naxoşî, bê bextî advert vi. pencey bo ȓaekêşê, serincî ȓaekêşî bo advertise vt.vi. ȓîklam dekat, ȓaydegeyenêt advertisement n. ȓageyandin, ȓîklam advertising n ȓîklam ya ȓageyandinî kaḽay bazirganî advice n. amojgarî advisable adj. baştir, çaktir advise vt.,vi. ȓawêj dekat legeḽ, amojgarî dekrêt, agadar dekrêt advisedly adv. diway bîrkirdinewe, be wiryayî, bê mebest advisement n. wiryayî, bîrkirdinewey qûḽ adviser ; advisor n. ȓawêjkar advisory adj. ȓawêjkarî advocacy; advocation n. parêzgarî kirdin, pişitgîrî kirdin advocate vt.n. parêzgarî dekat, piştgîrî dekat, parêzgar, piştgîr adz or adze n. teşwê : bo taşînî dar, serêkî tîjû serekey tirî pane wek çekuş aegis n. zirê, parastin, çawedêrî aeon n. çax, maweyekî drêjî naȓûn aerate vt. piȓî dekat be ba, piȓî dekat le gaz aerial adj,n. nerimû niyan, eryelî radiwo aerie n. hêlaney baz, ew hêlananey le berzîn aerodrome n. fȓokexane aerodynamics n. xiwêndinî beşî fiȓîn aeronaut n. fiȓokewan, geştiyarî le ȓêy asmanewe aeronautics adj. zanistî fiȓîn aero plane n. fiȓoke aerosol adj. tem, dûkeḽ

aerosol bomb n. deboyek le jêr paḽe pestoda piȓ kirawe le şileyek bo ewey wek piȓîşik bibarêndirê aerospace adj. bo atmosfîrî zewîw asmanî derewe, bo zanistû teknelojyay fiȓînû fiȓîn le boşayî asman aerospace industry ew beşe bazirganiyey ke giringî edat be nexşe kêşanû dirûst kirdiny keresekanî pêwîsit le boşayî asmanda aesthete n. ciwan xoşewîsit le hunere ciwanekan, şareza le ciwanîw kelçerû hunere ciwanekan aesthetic, aesthetical adj. şayîsteyî ciwanîw hunerî aesthetics n. derbȓînî felsefiyane ya lêkoḽînewe le derbiȓînî ciwanîw huner afar adj. ledûrewe, dûr affability n. geş, ȓûxoş affable adj. geşî, ȓûxoşî affably adv. beȓûxoşî affair n. kêşe, firmanêk, karûbar affect vt. kardekate ser, waderdexat affectation n. xo waderxistin, ȓûyekî desitkird affected adj. ziman degrêt, waderxer, tûşbû, karlêkiraw affecting adj. derdinak, wirûjênerî soz affection n. soz, hestû nesit, xoşewîstî, nexoş affectionate adj. xoşewîst, nasik affiance n.vt. cêy baweȓ, daxwazî kirdin, daxwazî dekat affidavit n. siwêndnamey siwênd xiwardin be nusraw affiliate vt.vi. ebêt be endam, layengîrî dekat, yekêk ekat be kuȓî xoy affiliation n. têkeḽ bûn, bûn be andam, bekuȓkirdin affinity n. peywendî, xizmayetî, ȓeçeḽek, aşnabûn, peywendî giyanî affirm vt.,vi. cexit dekat leser ȓasitî, eselmênêt ke dadigayîyekî dirûste affirmation n.selmandin, cexit kirdin, dan nan affirmative adj.n. çak, wişeke qayîl bûn derdebirê affix vt.n. enûsênêt, delikênêt, paşko, pêşgir 6

afflict

ago

ya paşgirêke delikênrêt be wişewe afflict vt. xembar dekat, azardedat affliction n. xem, êş, beḽa, nexoşî affluence n.dewḽemend, fire, zor,heḽquḽaw affluent adj. dewḽemendî, zor( ȓubarekan ya cogelekan ke têkeḽî yektir debin) afflux n. heḽquḽan afford vt. detwanêt, ebexşêt, berhem dehênêt, heḽdegrêt affray n. şeȓûşoȓ affront vt.n. leȓûdewestê, sûkayetî dekat, sûkayetî pêkirdin affusion n. daȓijtin, têkirdin, ȓokirdin afield adv. berew kêḽge, le kêḽgeda, zor dûr afire adj.adv. dagîrsaw, dagîrsênraw aflame adj.adv. giȓ girtû afloat adj. ser aw kewtin, lederyada, leser keştî, biḽawebû, lenaw awda afoot adv. be pê, ȓêçke girtû aforementioned adj. lemewpêş witra aforesaid adj. baskiraw lemew pêş aforethought adj. zotir bîrî lê kirawetewe afoul adj.adv. aḽoz, kewtote dawewe, dûçari. afoul of grftarbûn afraid adj. hest be tirsan( tirsan le tarîkî), bedaxeweye, nabediḽe afresh adv. serleniwê, carêkî tir aft adv. le paşeḽ, berew diwawe after adv.prep.adj. le paşan, diwayî, bepêy, ewîtir afterburner n. kereseyeke le mekîney cet gazî nesûtaw esûtênêw paḽe pesto pitir dekat after effect n. encamî diway kar têkirdnî dermanêk, bê aramî after glow n. zerdey diway xor awa bûn afterhours adj. kiraweye diway katekanî kar after image n. manewey wêneke leçawda diway labirdinî wirûjênereke after life n. jiyanî diway mirdin after math n. encam after noon n. paş nîweȓo after shock n. lerzînî diway bûmelerze, ȓaweşan after taste n. paşmawey tamû çêjî diway xiwardin after thought n. paşbaran kepenik, paşî dêt afterward adv. paşan, diwayî

again adv. carêkî tir, dûbare against prep. dij, beramber agape adj. waqwiȓmaw, hêȓ agate n. kelay şûşe bo minaḽan, kiwartizî ȓengaw ȓeng, pîtî çap kirdin qeware 5.5 agate line n. dêȓî bḽaw kirdinewe: yekey pêwaney şiwênî biḽawkirdnewe le ȓojname agave n. ȓwekî biyabanî Emerîkî age n. temen, temenî pêgeyîn, pîrî, newe, serdem. to come of age egate temenî pêgeyîn. under age minaḽ, negeyîştote temenî pêgeyîn aged adj. pek kewtû, geyîştote temenêkî diyarîkiraw ageism n. ciyawazî be hoy temenewe ageless adj. temenî bo dananrêt agency n. ajans, nûsîngeyekî bazirganî agenda n.pl bername, karname agent n. kesêk bo kesêkî tir kardekat, fermanberêkî deseḽat pê diraw agglomerate vt.,vi. koy dekatewe be bê giwêdane ciyawazî şitekan, keḽekey dekat agglomeration n. kokirdinewe, keḽekekirdin agglutinate vt.,vi. be yekewe delikênêt be sirêş, pêkhênanî wişeyek be lêkdanî dû wşey tir aggrandize vt. gewrey dekat, firawan dekat aggravate vt. xiraptir dekat, dewrûjênêt, tûȓedekat aggregate adj.n.vt. koy giştî, hemûy, sercem, hemûy pêkewe aggression n. dest dirêjî, dujminkarî aggressive adj.çalak, desit drêjkar aggressor n. dujminkar, dest dirêjkar aggrieve vt. xembarî dekat, sitemî lê dekat aggrieved adj. xembar, sitem lê kiraw aghast adj. toqîw agile adj. leşu larî ciwan, cûḽanewey nermû niyan, jîr agitate vi. eywirûjênêt, eyhejênêt aglow adj. direxşawe, direwşawe agnail n. sûrbûnewey dewrûberî nînok agnostic adj. ew kesaney ke be gumanin le têgeyîştinî xiwaw sirûştû gerdûn agnosticism n. tiyûrî ȓeçeḽek ebê be nezanrawî bimênêtewe, baweȓî bûnî xuda be neselmêndirawî emênêtewe ago adj.adv. lewepêş, pêşan, le ȓabûrdû 7

agog

air pump

agog adj.adv. peroş, be peroş agonic adj. goşe dirûst nakat, hêḽî tewerey zewî nek hêḽî tewerey mîgnatîkî agonize vt.,vi. azar dexwat, lesere merigdaye, azar deçêjêt agony n. sextî, seremerig agrarian adj. kêḽge, kiştûkaḽyane agree vi. rê ekewêt, cût ebêt, eguncêt, qayîl debêt, pesendî debêt agreeable adj. pesind, gûncaw, qayîl agreed adj. guncan, ȓêkewtin agreement n. ȓêkewtin, guncan, ȓêkewtin name agribusiness n. damezraweyekî bazirganî na kiştûkaḽiye wek dirûst kirdinû nardinû dabeşkirdinî xiwardemenî agricultural adj. kiştûkaḽî agriculture n. kiştûkaḽ agriculturalist, agriculturist n. kesêk exwênê ya ekoḽêtewe derbarey karû barî kiştûkaḽî agronomy, agronomics n. endazyarî kiştûkaḽî, zanistî kiştûkaḽ aground adj.adv. le kenar derya, leser zewî ague n. lerzû ta, melarya ah interj. ah: denge bo xoşîw naxoşî aha interj. aha; denge bo xoşîw serkewtnû gaḽte pêkirdin ahead adv. le pêşî pêşewey…, bo pêşewe, pêştir ahem interj. ehim: dengêke le qurgewe derdeçêt bo serinc ȓakêşan aid n.vt.,vi. hawkarî kirdin, hawkarî dekat, bedengewe çûn aide n. yarîdeder be taybetî le supaw karû barû siyasetda AIDS Acquired Immune Deficiency Syndrome n. êdiz: nexoşyekî pîse le rêgay cûtbûnewe egwazrêtewe leş tiwanay bergirî kirdinî kem debêtewe ail vi.vt. nexoş, nexoş dekewêt, azardedat ailment n. dahêzanî leş, derid aim vt.,vi.n. arezûy dekat, hewḽdedat, eypêkêt, mebest, amanc aimless adj. bê amanc air n. ba, hewa, etmosfîr, radiyo, tv, rûy derewe, lût berzî, awaz, arezûdekat, xoy dedate ber ba

air base n. binkey hêzî asmanî air bag n. kîsey ba: bekardêt le otombîlda bo parastnî şuvêrû ser nişînan air borne adj. heḽgîraw be ba, be hoy ba, fiȓîn air brake n. birêk be bay paḽepesto kiraw air chamber n. lûleyekî piȓ kiraw le ba wek sîstemî haydirolîk ke bay paḽe pesto kirawe bo ȓê xoş kirdinî piya ȓoyîştinî ȓonî birêk air conditioning n. xoş kirdinî keş be beriz kirdinû nizim kirdinî piley germîw sardî air craft n. fiȓoke aircraft carrier keştî heḽgirî fiȓokew nîştinewe le serî airdrome n. fiȓokexane air drop n. fiȓêdane xiwarewey serbazû keresey serbazî be peȓeşût air express n. nardin be ȓêgay asmanî be taybetî namew nêrdirawêk be şewêk biga air force n. fiȓokey cengî air frame n. peykerî fiȓoke be mekînekeyewe air freight n. nardinî barêk be fiȓoke air gun n. çekêk ya kereseyek be bay paḽepesto kiraw kar bikat air hole n. kunêk be ba dirûst kirabê, kunêk bay lêbçêt, kunî henase dan le bin sehoḽda airing n. xistine ber ba, çûne derewe, diwan le pêş xeḽik, pexşî ȓadiyow tv. air lift n. cûḽandinî şit be ba air line n. boȓî ba bo naw mekîne ya bo ew kesaney eçne qûḽayî deryawe airline n. ajansî hêḽî asmanî bo giwêzanewey koçberan air lock n. ew beşe boşayîyey be wiryayî be bay paḽepesto kiraw ȓagîr kirawe le nêwan boȓiyekanda: jêr derya, keştî asmanî derewe air mail n. postey asmanî air plane n. fiȓoke air pocket n. tewjmî ciya ciyay ba ke ebête hoy beriz bûnî fiȓoke ya kewtine xiwarewey airport n. fiȓoke xane air pressure n. paḽe pestoy etmosfîr air pump n. kereseyeke bo paḽe pesto kirdinî ba, pempî ba 8

air speed

allegoric

air speed n. xêrayî fiȓoke pêwane dekrêt be bay dewrûberî nek le ser zewî air space n. asmanî wḽatêk air strip n. ȓaȓewî fiȓînû nîştinewey fiȓoke air tight adj. bestin be tundî ta ȓêgay hatinû çûnî bay nebêt air waves n.pl. ȓêjey giwêzanewey şepolî ȓadiyow tv. air worthy adj. ew fiȓokeyey le amadeyî tewaw daye bo fiȓîn airy adj. kirawe, qeşeng, ciwan aisle n. ȓa ȓewîkî tesk bo hatûço ajar adj.adv. betewawî nekrawetewe(derga) akimbo adj.adv. destî leser kelekey danawe akin adj. xizmayetî le xiwênewe alabaster n. meȓmeȓ alacrity n. coşû xiroş, endam ciwan alarm n. zengî metirsî, wiryakirdinewe alarm clock n. katjimêrî zengdar alarming adj. bibête hoy metirsî alarmist n. kesêk zû bitirsêt, kesêk xeḽkanî tir bitirsênê be bê ho, dem be hawar alas interj. efsos, mexabin albacore n. şapeȓêkî drêjî ser piştî masiyek le awî şorda le ȓegezî tûna albatross n. baḽindeyekî deryaye, dirûşmî sextî jiyane albeit conj. herçende, her weha albino n. be kesêk ya ajeḽêk ewitrê sûr pêst qij sipî çaw mêxekî album n. elbûm albumen n. çendî ew protîney heye le hêlkeda le şîrda .. alchemy n. kîmyay kon alcohol n. şileyekî ȓûne bekar dêt wek tiwênerû mesit kirdin le bîrew şerabû areqda heye alcoholic adj.n. alkuhûlî têdaye, mesit, naḽandin be hoy be kar hênanî alkuhûl alcoholism n. doxêke be hoy xûy ziyade xiwardinewewe alcove n. taq ale n. corêke le bîre alert adj.n. huşyar, çalak, agadarî, nîşaney agadarî alfresco adj. lederewe algae pl.n. gijû giyay naw aw, qewze algebra n. sîstemêkî matmatîkiye zarawey

yasayî beriz be kar dehênêw hêmaş le cêy jimareda algorithm n. sîstemî polîn kirdin le çareserî kêşey matmatîkîda, le kompyûterda zincîre hengawêke bo çareser kirdinî kêşeyek ya gîrûgiriftêk alias n.adv. naznaw, nasraw be alibi n. tawanbar deḽê le şiwênêkî tir bûm katî ȓûdanî tawaneke alien adj.n.vt. bêgane, namo, ciyawaz, dûrî exatewe, xeḽkî wḽatêkî tir, egwêzêtwe wek xawendarêtî alienable adj. le ȓûy yasayîyewe egwazrêtewe wek xawendarêtî alienate vt. dujminayetî enîtewe, xawen darêtî ya tapo egwêzêtewe bo yakêkî tir alienation n. giwêzanewey xawendarêtî, dûre perêzî, dûr xistinewe, hoş têkçûn alienist n. diktorî nexoşiyekanî mêşk(hoş) alight vi.adj.adv. dadebezêt, enîşêtewe, be ȓêkewt edozêtewe, dagîrsaw align vt.vi. ȓîzdekat, rîzdebêt, tayekanî otombîl hawseng dekat, hawseng debêt alike adj.adv. behaman ȓêga, beheman şêwe, çûnyek aliment n.vt. xorak, xiwardin, xiwardin derxiward dedat alimentary adj. xorakî baş(piȓ) alimentary canal n. kenaḽî heriskirdin alimony n. dermaḽey jinî teḽaq diraw aline vi.,vt. dête ȓîzewe, amade dekat bo hênane ȓîzewe, dêt ya ehênrêt bo ȓêkewtin alive adj. zîndû, beaga, çalak alkali n. tiriş, tiwanay tiwandinewey şit alkaloid n. tirşeḽok all adj.adv.pron. hemû, gişt, betewawî, bo hemiwan, hemûşitêk. all over bepanû dirêjî. after all sereray hemû şitêk. all but ewendî nemawe. all in all hemûy be yekewe. all out be bê zor le xokirdin. at all heḽbete, beher mercêk allay vt. aramdekat, kemdekat(azar) allegation n. pêdagirtin be bê selmandin allege vt. pêdadegrêt be taybetî be bê selmandin, deḽêt alleged adj. kurtey dawake be bê selmandin allegiance n. mil keçî bo dewḽet, diḽsozî allegoric adj. ȓêpêdiraw 9

allegory

amalgamate

allegory n. wêje ya huner ke xeḽik ya ajeḽ be kar dehênêt le pêşkeş kirdinî boçûnekey, çîrokî hêmayî allergen n. her madeyek bibête weḽamdanewey hestiyarî ya xirûştî pê peyda bika allergic adj. xirûşit, hestiyar allergist n.şarezaw pispoȓ le pişkinînû çareser kirdinî xirûşit allergy n. xirûşitî na asayî be madeyekî diyarî kiraw( gerd, heḽaḽe) alleviate vt. aramdekat, asandekat alleviative adj. kewtine aramiyewe diway metirsî alley n. cadeyekî tesk, ȓaȓewêk, koḽan alliance n. ȓêkewtin le nêwan wḽatan ya çend kesêk, peyman allied adj. yekgirtû, hawpeyman alligator n. le xişokekanî Emerîkaw Çîne wek tîmsahe beḽam limozî kurtû pane alliteration n. çenid wişeyeke be heman pîtî bêdeng dest pêdekat; “Peter Piper picked a peck…” allocate vt. dabeşî dekat, beş beşî dekat, diyarî dekat allocation n. şitêk ya biȓêk exrête lawe, dabeş kirdin, beş beş kirdin, diyarî kirdin all-out vt. beş beşî dekat, diyarî dekat bo mebestêkî diyarî kiraw allow vt.,vi. diyarî dekat bo, ȓêgadedat, dehêḽêt, ȓeçaw dekrêt allowable adj. ȓêpêdiraw, ȓewa allowance n. ȓêdiraw, beş, kemî, biȓyar alloy n.vt. daȓişte: deȓiştey dû kanza yekî başû yekî xirap, dadeȓêjêt all right adv.adj. zorçak, bebê guman, dirûsit, başe all time adj. neguncaw le geḽ êsta allure vi.vt. serinc ȓadekêşêt, çeşey dekat alluring adj. ȓakêşan, ciwanî allusion n. amaje kirdin, narastewxo witin alluvial adj. quȓû lîte alluvium n. lîte ally vt.,vi.n. xizmayetî dekat, yek dexat le hawpeymanîda, yekdegrêt, wḽatêkî hawpeyman, hawpeyman, layengir almanac n. ȓoj jimêr, saḽname almighty adj.n. xawenî hemû tiwana, xiwa

almond adj. badam almost adj.adv. nizîke, xerîke alms n.sing.& pl. dest gîroyî almshouse n. penagay hejaran aloft adv. leberzî alone adj.adv. tenha, tenya, betenya, her, her xoy along prep.adv. be dirêjî.., bo pêşewe, le yekê bo yekî tir, legeḽya, be hawrêyetî aloof adv.adj. dûr, dabiȓaw, xoparêz, bê soz aloud adv. be dengî beriz, be aşkira alphabet n. pîtekanî nûsîn, binemakanî zanistêk alphanumeric adj. herdûk beyekewe jimarew pîtekan already adv. êsta, lew demeda also adv. herweha, dîsan altar n. qesabxaney kiḽîsa alter vt. aḽûgorî dekat, eygorêt, ȓastî dekat alteration n. goȓîn, aḽûgor altercate vi. demeqaḽ, beşeȓdêt alternate adj. nore dekat, bedûda deçêt, nore, bedûkewtin, le birî alternation n. paşû pêş kirdin le doxêkewe bo doxêkî tir alternative adj.n. heḽbijardin le nêwan dû şit, lebirî although conj. her çende, legeḽ eweşda altimeter n. pêwerî berzî altitude n. barzî, biḽindî, berz, pope alto n.nizim tirîn dengekan le goranî witinda altogether adv. têkȓa, begiştî, hemûy altruism n. xonewîstî, xeḽik xoşwîstin alum n. zax: corêke le xiwê alumina n. oksîdî elominyom, alomîna aluminum n. eleminyom, fafon alumna n. mêyîneyek(jin, kiç)ke çote kolêj ya tewawî kirdiwe, pl. alumnae alumnus n. kesêk betaybetî nêrîne çote kolêj ya tewawî kirdiwe, pl. alumni always adv. hemîşe, hemû katê am v. legeḽ I da be watay min dêt A.M or a.m pêş nîweȓo amain adv. begişit tiwana, bew peȓî xêrayî amalgam n. têkeḽey cîwe be kanzayekî tir, têkeḽe, awête amalgamate vt.vi. têkeḽ dekat , têkeḽ debêt, dadeȓêjêt 10

amass

amplifier

amass vt. kodekatewe, keḽekedekat amateur n. adj xû, napîşeyî, hewes amatory adj. ewîndarî amaze vt. sersam dekat amazement n. sersûȓman amazing adj. sersûȓhêner ambassador n. baḽyoz amber n. ȓengî zerdî ȓûn dirûst debê be hoy manewey şitêk le bin zewîda bo maweyekî drêj, ew berde zerdaney le zêȓengirîda be kar dêt ambergris n. madeyekî momiye ambience n. şêwey şiwên, dewrûber ambidextrous adj. tiwanînî bekar hênanî herdû dest wek yek, dûȓû ambient adj. dewrûber ambiguity n. naȓûn, nadiyar ambiguous adj. naȓûnî, nadiyarî ambit n. firawan, goȓepan ambition n. arezû, bediḽ gerekbûn, hîwa ambitious adj. arezûmend, hîwadarî amble n. nerme loqe(esip) ambivalent adj. na diḽniya, pê lê nenanî dirûstî şitêk, pêçewane ambulance n. otombîlî firyakewtin, firyaguzarî ambulant adj. cûḽan berew ambulate vi. royîştin ya cûḽan le şiwênêkewe bo şiwênêkî tir ambulatory adj. tiwanay ȓoyîştin ya cûḽan ambuscade n.vi.vt. bose, bose dadenêt, kutûpir pelamar dedat ambush n.vt. bose, le bosewe pelamar dedat, xo danûsandin ameliorate vt.vi. çaktirî dekat, çaktir debêt amenable adj. berpirsiyar, ȓêgay ȓexnegirtin dedat amend vt. ȓast dekatewe, çak dekatewe, bijar dekat, pak dekatewe amendatory adj. rasit kiraw, çak kiraw, bijar kiraw amendment n. ȓast kirdinewe, çak kirdin, bijar kirdin amends n. sing. or pl. bijardin, ȓazî kirdin amenity n. xoşgûzeranî Americana n. komeḽêk şitî entîkew beḽgenamew pertûkû ȓastî derbarey Amerêka

Americanism n. zaraweyekî amerîkiye, şanazî kirdin be Emerîkayî bûn, binema binçîneyiekanî ȓoşinbîrî nîştimanî Emerîka amethyst n. berdêkî giranbehay şîn ya mor amiable adj. nasik, dosit amicable adj. xoşewîstane, aştiyane amid , amidst prep. nawenid, nêwan amino acid tirşî organîkî komeḽey emînoy NH2 têdaye, beşêke le pirotînî gerdeyî amiss adj.adv. lekarda niye, amade niye, beheḽe, nabecê amity n. dostayetî, lêk tê geyîştin ammeter n. amêrêke bo pêwane kirdinî tewujmî elêktrîk(kareba) ammonia n. newşadir, awî newşadir ammunition n. teqemenî cengî amnesia n. lebîr çûnewe amnesty n.vt. lêbûrdinî giştî, lêbûrdinî giştî derdekat amnion n. perdeyeke ȓastewxo minaḽ dadepoşê le naw sikî daykîda amoeba n. emîba; xaneyekî zîndiwe be let bûnî xoy zawzê dekat among , amongst prep. le nawendî, nawend, le nêwan amoral adj. bê ȓewişt, bê giwêdane ȓastîw, çewtî amorous adj. ewîndarî, diḽdarî amorphous adj. bê şêwe, naȓêk amortise (Brit.) amortize (US) vt. qeriz dedatewe amount n. koy giştî, çendayetî, biȓ, biȓe pareyek amperage n. dirêjî tezûy kareba ampere n. yekey pêwanî drêjî tezûy elektirîk ampersand n. hêmay ( & ) le ciyatî wşey and bekardebrêt amphetamine n. dermanêke bo sermaxorî lawazîw diḽ tengî bekar dêt amphibian n. teȓwşkî: her şitêk bitwanê le wişkanîw awda bijît wek qirjaḽik... amphibious adj. terwşkî; jiyan le naw awû leser zewî amphitheater n. xanûyekî xiȓew kursî pêçkedar bedewrî naweȓastda bo temaşa kirdin ample adj. firawan, berîn, têrû teselî amplifier n. amêrî deng gewrekirdin 11

amplify

anesthesiology

amplify vt. zor dekat, firawan dekat amplitude n. firawan, zorî, asit ampoule, ampule n. empûl; şûşeyekî ser morkirawe dermanî têdaye amputate vt. lêdekatewe: endamêkî leş be neşter gerî amuck adj. şêtî, diȓindeyî amulet n. cadû, telîsim amuse vt. asûdey dekat, eyxate pêkenîn amusing adj. asûdeyî, hênane pêkenîn amusement n. xoşîhênan, hesit kirdin be xoşî be hoy goȓînewe an indef.art. amrazî nenasîn anachronism n. dananî şitêk ya rûdanî le katî xoyda nebêt anaemia n. enîmya, kem xiwênî, kemî asin le xiwênda anaerobic adj. zîndewerêkî be çaw ne bînraw geşe dekat le şiwênêkî bê oksicînda anaesthesia n. ledest danî hesit anaesthesiology n. lêkoḽînewe le ledestdanî hesitû kardanewekey, bêhoşkirdin anaesthetic adj. ew dermaney ebête hoy ledesit danî hesit anagram n. wişeyek pêk dêt le cê goȓkêy pîtekanî wşeyekî tir anal adj. kom, qing analgesia n. azar ber, hêwir kerewe analgesic n. dermanî azar ber analog or analogous adj. hawşêwe, leyekçû le fermanda analog device amêrî derxistinî fîzîyayî peywendiyekan analogous adj. wek yek, pêçûn analogy n. pêwaney lêkçûn le mentîqda, lêkçûn, hawşêwebûn analysis n. şîkirdinewe, şîkarîkirdin, şîkirdinewey şitêk bo beş beş bo taqîkirdinewe, şîkarî analytic, analytical adj. pisporî şîkirdinewe, şîkirdinewe bo beşî binçîneyî analytics n. beşêke le lojîk bende be şîkarkirdin analyse , analyze vt. şî dekat bo beş beş bo mebestî xiwêndin: bo şîkarî kîmyayî matmatîkî ya saykolojî anaphylactic adj. bende be metirsî kardanewey dûbare derman kirdin bederzî

anaphylaxis n. na asayî kar lêkiran be şitêk:wek dermanû pêwedan anaphylactic shock metirsî hestiyarî kardanewe be hoy bekarhênanewey dermanêk anarchic, anarchical adj. ajawe çî anarchy n. ajawe, ledesit danî deseḽat le layen dewḽetewe anathema n. nefrîn, nefret lêkirdin anatomic , anatomical adj tiwêkarî; ciyakirdinewey endamekanî leş anatomist n. tiwêkarîzan anatomize vt. tiwêkarî dekat anatomy n. zanisitî tiwêkarî ancestor n. bawû bapîran ancestral adj. peywendî be bawû bapîranwe heye ancestry n. ȓeçeḽek, pêşînan anchor n.vt. lenger: lengergey keştî anchorage n. lengergirtin anchoret or anchorite n. xiwanas, xiwaperist anchorperson n. darêjerî hewaḽ le ȓadiyow TV. ancient adj. kon, entîke, pîr, gelanî mêjûyî kon anciently adv. le konewe, le serdemekanî pêşû ancillary adj. yarmetîder, paşko, amadeyî and conj. w, herweha, ewîş andiron n. sêguçke: sêpêyekî asine bo ser agir androgynous adj. nêremûk(bûnî ko endamî nêrû mê), şêwey cilû berg şiyaw bê bo herdû regezî nêrû mê android n. şêwey mirov, mirovî otomatîkî anecdotal adj. le şêwey çîrokû qisey nesteq anecdote n. kurte çîrokî nayab anemia n. enîmiya: kemî xirokey sûr le xiwênda anemic adj. tûşî enîmya biwe, lawaz anemmeter n. amêrêke bo pêwaney tundî ba bekardêt aneroid adj. bekar nehênanî madey şil: wek aneroid barometer anesthesia n. ledesit danî hesit be hoy nexoşiyewe ya be benic kirdin, siȓbûn anesthesiology n. xiwêndinî siȓkirdinû karî12

anesthetic

anomalous

gerîyekey anesthetic adj.n. siȓker, dermanî bêhoş kirdin anesthetist n. beȓêweberî siȓ kirdin anesthetize vt. siȓî dekat, dermanî siȓkirdinî dedatê aneurysm, aneurism n. awsanî xiwênberekan lew şiwêne lawazaney nexoşin ya birîndar bûne anew adv. dûbare, ser le niwê, dîsan angel n. firîşte, perî, ciwanêk wek firîşte anger n.vt.vi. tûȓe, tûȓedekat, tûȓedebêt angina pectoris sing gîran, kardanewey doxî diḽ be azarêkî metirsîdar le singda angle n.vi. goşe, boçûn, masîgirtin be qulap angle of attack goşey heḽkirdin:fiȓîn angle of contact goşey lêk kewtin angle of depression goşey dabezîn angle of elevation goşey biḽindî angle of friction goşey lêk xişan angle of incidence goşey kewtin angle of reflection goşey tîşik danewe angle of refraction goşey şikan angler n. masîgir angleworm n. kirmî zewî anglicise , anglicize vi. debêt be Înglîz be şêwew ȓeftar angling n.qulap hawîştin, masî girtin be qulap Anglo- pêşgirêke be watay Înglîz anglophile n. Înglîz pesind Anglophobe n. dujminî Înglîz angostura bark tiwêkḽî dirextêkî Emerîkay başûre bekar dehênrêt bo tiwana peyda kirdin ya bonû tam xoşî angrily adv. be tûȓeyî, be şêweyekî tûȓe angry adj. tûȓe angst n. toqên, bê aramî, diḽ tengî angstrom , angstrom unit yekey pêwaney dirêjî şepol: sed milyon sentîmetir anguish n. sextî, jan, siwê angular adj. goşedar, goşeyî, êsik estûr anhydrous adj. wişik, bê aw anility n. xeḽefaw animadversion n. têbîniyekî ȓexne girane, ȓexne girêkî dij animadvert vi. ȓexne degrêt animal n.adj. ajeḽ, zîndewer, giyandar

animalcule n. zîndewerêke be çaw nabînrê animate vt.adj. jiyan be bera dekat, zindû animated adj. giyanî têdaye, zîndiwe animation n. pirosey jiyan, doxekanî jiyandarî, bizwan, bizwandin, wenekanî kartonî bizwaw animism n. baweȓ bûn be bûnî giyan animosity n. kîne, dujminayetî sexit animus n. ȓiqû kîne anise n. gyayeke towekey bekar dêt bo tam ya dreman ankle n. qulepê: ew cimgeyey ke pêw laq be yekewe ebestê anklet n. pawane, xir xaḽ annals n.pl. tomar kirdinî mêjû be pêy kat anneal v. nermî dekat: begerm kirdin paşan sard kirdinewe ta şikanî asan nebêt wek şûşe annelid adj. kirmî bazneyî; kirmî zewî, zalû annex n.vt. paşko, exate ser, elikênêt annexation n. paşko, likandin annihilate vt. lekar dexat, qeḽaçoy dekat, berbadî dekat annihilation n. lekar xistin, heḽweşanewe, qeḽaçokirdin, lenawbirdin, berbad kirdim anniversary n. saḽ ȓoj annotate vt.,vi. le perawêzî kitêbda têbînî denûsêt announce vt. ȓadegeyenêt, biḽawdekatewe, be ȓadiyow TV. announcement n. ȓageyandin, biḽawkirdinewe annoy vt. herasanî dekat, bêzarî dekat annoyance n.bêzarkirdin annoying adj. teng pêheḽçinîn, bêzarkirdin annual ad.n. saḽane, biḽawkiraweyekî saḽane, saḽname annually adv. hemû saḽêk, saḽ be saḽ annuity n. saḽyane: yerametiyek be drêjayî jiyan fermanber yekcar werî degrê annul vt. heḽdeweşênêtewe, lekar dexat, annular adj. bazneyî, le şêwey bazneda annunciate vt. ȓadegeyenêt annunciation n. ȓageyandin anodyne n. derman, arambexş anoint vt. meḽhemî lê dedat, be ȓon çewrî dekat anomalous adj. nasaz, naȓêk 13

anomaly

antihistamine

anomaly n. nasaz, naȓêk, bê binema anomic adj. xo ciyakirdinewe le komeḽ anon adv. her êsta, bem nizîkane, le katêkî tirda anonymous adj. nenasraw, nezanînî serçawe anopheles n. mêşûley melarya another adj.pron. yekîtir, ewîtir, love one another yektirî xoşwîstin anserine adj. gewic, pirûpûç, gaḽtecar answer n.vi.,vt. weḽam, weḽamdanewe, weḽam edat, bacî heḽekanî edat, mebesit epêkê, eçespêt answerable adj. berpirsiyar, tiwanay weḽamdanewey heye answering machine amêrî weḽamdanewe le telefonda ant n. mêrûle antacid adj. dijî diḽekizê antagonism n. dujminayetî, naȓêkî, lêk dûrkewtinewe antagonist n. dujmin, beramber antagonistic adg. dujminkarane antagonize vt. dujminayetî dekat, dujminayetî heḽdegîrsênêt antarctic adj. nawçey cemserî bakûr ant bear n. wirçî mêrûle xor ante- pêşgirêke be watay le pêş katû şiwênda ante up ebê bayiekey bidey wek beḽênit dawe ya berpisiyarêtî anteater n. mêrûle xor antecedent adj.n. ȓaburdû, pêşû, pêştir antechamber n. daḽan, heywan antedate vt. mêjû danan (çekî pare, beḽge nameyek) be mêjûy pêştir, pêş kat antediluvian adj. pêş tofan, zor kon antelope n. aske kêwî ante meridian adj. pêş nîweȓo antenna n.pl. simêḽî zîndewerî biçûk wek sîsarik, eryelî ȓadiyow TV. antepenult n. biȓgey sêhem le kotayî wişe anterior adj. pêşewe, lewe pêş anteroom n.jûrî çaweȓwanî anthem n. sitayîşî ayinî, sirût anther n. porig: nêre endamî goḽ anthology n. parçe heḽbijardey wêjeyî anthracite n. xeḽûzêkî sexte le sûtanda germayekî zor dûkeḽêkî kem

anthrax n. nexoşiyekî dirmî ajeḽ be asanî degwazrêtewe bo mirov anthropoid adj. be mirov deçêt : meymûnî le mirêv çû wek chimpanzee, gorilla anthropology n. ansiropologiya, mirov nasî, zanistî nasînî xûw ȓewştû keltûrî mirov le serdemekanda anthropometry n. beşêkî mirov nasiye ekoḽêtewe le barey leşî mirov anthropomorphic adj. pêçiwandin be şêwey mirov ya xûw ȓewştekanî anthropomorphism n. taybet mendêtî bûnî giyan, bûnî sirûşî xoriskî : pêçiwandin be mirov anthropomorphize vi. taybet mendîw çonayetî mirov pêdeçwênêt be şitêk ke mirov niye anti- pêşgirêke be watay dijî antiaircraft adj. dijî fiȓoke antibiotic adj.n. dijî bektirya: ȓêgire le geşe sendinî bektirya antibody n.protînêke le leşda dirûsit debêt bo bergirî kirdin le bektirya antic adj. namo, neşiyaw, entîke, niwandinêkî xirap anticipate vt. pêşbînîdekat, peybirdin be ȓûdaw,xo amadedekat, têkdeşkênê, be pele werî degrêt ya bekarî dehênêt, qazancêk hêşta ledesta nebê, be kaḽû kirçî bîrî lê dekatewe anticipation n. pêş, pêşbînî, hest. thanking you in anticipation supas krawî pêştir anticlimax n. dakişanêkî xêra anticlinal adj. lar bûnî herdû lay şeqam: wek kewane bûnî tiwêxî serewey berid berew jûr anticline n. çewit bûnî tiwêxî serewey berid berew jûr antidote n. dijî zehir antifreeze n. şileyekî sarid kirdineweye ke piley bestinekey zor nizme, le ȓadêterî otombîlda bekardêt bo bergirî kirdin le bestin antigen, antigene` n. madeyeke ke bixrête leşewe dije xoy dirûst dekat antihero n. dijî paḽewanêtî, kesêk ke xawenî ew tiwanaye niye bibête paḽewan antihistamine n. dermanî dijî sermaw xuran 14

antilogarithm

aphrodisiac

antilogarithm n. dijî logarîtm antimacassar n. serpoşî xawên ȓagirtinî kursî antimagnetic adj. dijî mignatîk: bergirî ya parastin le kar lê kiranî mignatîk antimatter n. awête bûnî gerdeyekî protonî nêgetîvû elektronêkî pozetîv, pêçewaney ewe doxêkî asaiye antimony n. ew tuxme kanzaiyaney têkeḽ ekrên le daȓiştinda bo behêzbûn antineutron n. niyotronî dij antinomy n. nakokî nêwan yasakan, nakokî antiparticle n. dijî gerd: gerdêkî le etom biçûktir be bargey nêgetîv ya pozetîvû magnatîk dijî heman gerdî pêk çuwe antipasto n. ew betamûxoşaney pêş nan xiwardin exurêt: masîw goşt be dûkeḽ birjaw penîr sewzey tazew swêrkiraw antipathy n. qîn, dijayetî antiphon n. destey gêȓanewey goranî le pişt goranî bêjewe antipode n. dij antipodes pl.n. xeḽkû şiwênî lakey tirî goy zewî, ewpeȓî dij antipyretic adj. rêgirtin ya kemkerewey ta, derman bo dagirtinî ta antiquarian adj. kokirdinewey şitî konîne, bazirganî şitî konîne antiquary n. koker ya lêkoḽerewe le şitî konîne antiquate vt. konekarî dekat, konekan exatewe ber dest antiquated adj. kone, lekar kewtû, bekeḽik nemawe antique adj.n. kon , paşmawey kon: bekar nayet wek entîke heḽdegîrêt antiquity n. mêjûy kon, serdemekanî kon antisepsis n. ȓêgirtin le hewkirdin be ȓêgirtin le geşe sendinû lenaw birdinî bektirya antiseptic adj.n. xawênker, ȓêgirî hewkirdin ya pîsbûn antislavery adj. dijî koylayetî antisocial adj. dijî komeḽ, dijî berjewendî komeḽ, nakomeḽayetî antithesis n.pl. nakokî, dijayetî antithetic, antithetical adj. nakok, dij, dujmin antitoxin n. waksinêke edrê beleş bo

peydakirdinî bergirî le rûy nexoşîda antitrust adj. dijî kokirdinewey sermaye, dijî qorx kirdinî bazirganî antivenin n. dije toksîn be kar dêt dijî mar pêwedanû jehir antler n. şaxî keḽe kêwî ya liqêkî antonym n. wişeyeke watakey dijî watay wişeyekî tire antrum n. boşayî êsik, klorî êsik anus n. kom anvil n. dezgay asinger; blokêke le asin dirûst kirawe, le dezgay çapû biȓînî leybiḽda(lezge) boriyekî pitewe exulêtewe leybiḽbiȓekey leser exulêtewe anxiety n. perêşanî, bê aramî, diḽe rawkê anxious adj. bê aram, dûdiḽ, perêşan any adj.pron.adv. yekêk ya hendêk, yekê ya pitir le komeḽêk, betawawî anybody pron.n. herkesêk, kesêkî giring anyhow adv. çon gunca, her çonêk bêt anymore adv. hîçîtir bo nekirdin anyone pron. her kesêk anything adv. her şitêk, her core şitêk anyway adv. be her corêk, her ȓêgayek anywhere adv.le her şiwênêk aorta n. xiwênberî gewre le diḽewe xiwênî pak debat bo leş apace adv. be xêrayî apart adj.adv. ciyawe bû, beşdar nebû, be ciya, be azadî apartheid n. siyasetî ȓegez nejadperistî le başûrî Afrîqa apartment n. jûrêk ya çend jûrêk be awdestexanewe bo kirê apathetic adj. kemterxem, bêxem apathy n. kemterxemî, bêxemî ape n.vt. meymûn, lasayî kerewe, lasayî dekatewe apelike adj. pîşandanî hesit: tûȓe ya bextiyar aperitif n. kemêk şerab pêş nan xiwardin aperture n. kun, sorax, qiḽiş apex n. lûtke, beriztirîn xaḽ aphasia n. ziman bestiran, laḽbûn aphelion n. dûrtirîn xaḽî xulge le xorewe aphorism n. penid, wteyekî jîrane aphrodisiac adj. wirûjênerî hestiyarî cût bûn: xiwardinû xiwardinewey ke hesit ewirûjênê 15

apian

applicable

apian adj. taybete be mêsh henig apiary n. şiwênî be xêw kirdinî henig apiece adv. bo her, bo her yekêk ya parçeyek aplomb n. baweȓ be xobûn apocalypse n. betewawî wêrankirdin, wêrankarî nîşaney bedkarîw şeytaniye apocrypha pl.n. nûsrawe gumananawiyekan apocryphal adj. nadirusit, heḽbestiraw apogee n. le xulgey setelaytewe, dûrtirîn xaḽ le zewyewe apolitical adj. siyaset nekirdin apologist n. be witew nûsên bergirî kirdin le kesêk le damezraweyek le ayinêk apologetic adj. daway lê bûrdin, beḽge hênanewe apologize vi. daway lê bûrdin dekat apologue n. efsaneyeke le ȓewişit edwê apology n. pasaw, daway lêbûrdin kirdin le heḽeyek apoplectic n. mergesat, westanî mêşik apostasy n. heḽgeranewe le bêrûbaweȓ apostate n. kesêk tawanbare be heḽgeranewe le bîrû baweȓ apostatize vt. kesêk wazbihênê le siyaset ya le ayîn apostle n. yekê le diwanze nêrdirawekey geyandinî Încîl, nêrdiraw, peyamber apostolate n. peyamû erkekanî peyamber apostolic, apostolical adj. taybete be peyamber be karû barî papa apostrophe n. nîşaney ( ‘ ) bekardêt bo nîşandanî şitêkî labraw le nameyekda, komey serewe, apostrophic adj., apostrophize vi.,vt. komey bo dadenêt apothecary n. kesêk ke ȓaçêtey derman amadedekat, apothecaries measure sîstemî pêwane kirdinî şile le amade kirdinî ȓaçêtey derman, apothecaries weight sîstemî kêşane kirdin le amade kirdnî raçêtey derman apothegm n. pend, witeyekî benawbang apotheosis n. bexudawend kirdin, piyaheḽdan, mezin kirdin appal, appall vt. detoqênêt, tirsandin appalling adj. toqêner appanage n. mûçeyekî biȓawe le layen paşawe bo kesû kare pek kewtekanî apparatus n. tifaq, amraz,dezga,mekîneyeke

dirûsit kirawe bo be kar hênanêkî pêwîst ya taybet apparel n. poşak apparent adj. aşkira, rûn, diyar apparition n. tarmayî, derkewteyekî na asayî appeal vi.vt.n. dawakey dûbare dekatewe, penadebate, sikaḽa dekat, sikaḽa kirdin, dûbare kirdin, daway piyaçûnewe, pena birdin, appealability n., appealable adj., appealingly adj. appear vi. dekewête berçaw, deçête pêş dadiga, wa derekewê, ebêt biḽaw bikrêtewe wek kitêb appearance n. kewtine berçaw, çûne pêş dadiga, derkewtin, appease vt. sarid dekatewe tûȓeyî, aramî dekat, têrî dekat, appeasement n. appeasable adj. appeaser n. appellant n.adj. kesêk ke dawa pêşkeş dekat, daway dûbare kirdinewey çûne pêş dadiga appellation n. naznaw, naw, diyarî kirdinî nasname, appellative adj. appellatvilyadv. append vt. exate ser, dekate paşko appendage n. paşko, appendical n. appendicular adj. appendant adj. likandiraw, paşko appendectomy n.biȓînî ȓîxoḽe kiwêre appendicitis n. hewkirdinî ȓîxoḽe kiwêre appendix n. paşko, ȓîxoḽe kiwêre appertain vi. bende be, taybete be appetite n.arezûy xiwardin, her arezûyekî tir appetizer n. wirde mijû moreyekî xiwardin pêş xiwardin bo cûḽanî arezûy xiwardin appetizing adj. wirûjêner bo xiwardin applaud vi.,vt. selmandin derdebrêt: be çepḽe lêdan, piya heḽdedat, applaudable adj., applaudably, applaudingly adv. applauder n. applause n. nêşandanî selmandin be çepḽe lêdanû aferîn kirdin apple n. sêw, dar sêw applejack n. şerabî sêw applesauce n. sasî sêw appliance n. keresekanî mîkanîkîw elektrîkî dirûsit kiraw bo mebestî taybet applicable adj. bo mebestêkî diyarî kiraw 16

applicant

arbiter

applicant n. dawakarî kar, sikaḽa application n. bekar hênan, dawakirdin bo damezrandin le ser kar applicatory adj. bekar dehênrêt applicator n. amîêrî diḽopandin bo giwê pakirdinewe be kar dêt bo derman xistine naw lût ya giwê applied adj. xistne bekar hênanewe applique n. nexşî cilû berig kirdin le ser parçeyekû dûrînî be ser parçeyekî tirda apply vi.,vt. xiwast pêşkeş dekat bo damezrandin le ser kar, bo wergîran appoint vt. nawnan, diyarîkirdin, heḽbijardin appointee n. kesêkî heḽbijêrdiraw bo şiwênêk appointment n. damezrandin, nexşey kat, katî diyarî kiraw, çawpêkewtin apportion vt. dabeş dekat beser beşekanda appose vt. rêkdexat şan beşanî yektir ya beramberî,appositiveadj.appositively adv. apposite adj. guncaw, le cêy xoy apposition n. xêra ya kutûpir pêkewe likan,appositional adj.appositionally adv. appraise vt. dexemḽênêt, denirxênêt, mezenedekat, appraisal n. appraise n appreciable adj. diyarî dekrêt, pey pê debrêt appreciate vt. supasguzarî nîşandedat, zor serincî ȓadekêşêt, nirxîşî serdekewêt appreciation n. supas guzarîw rêzlênan, benirxbûn apprecitive adj. tiwanay rêzlênan, appreciatively adv. appreciativeness n. apprehend vt.,vi.n. bendî dekat, eygirêt, peydebat, detirsê, têdegat,apprehension n. apprehensible adj. tiwanay têgeyîştin, apprehensibility n., apprehensibly adv. apprehensive adj. xêra têgeyîştin, pey birdin, bê aramî, apprehensivly adv. apprehensiveness n. apprentice n.,vt.şagird, fêrxiwaz, fêrdebêt le jêr destî westada, appernticeship n. apprise , apprize vt.agadarî dekat approach vt.,vi.n. nizîk debêtewe, dest pê dekat, nizîk bûnewe, ȓêga, ȓêgayek bo têgeyîştin le babetêk, approachability n. approachable adj. approbation n. çakekarî, ȓêzî bê payan, approbative , approbatory adj.

appropriate vt.adj. destî besera egrê, taybetî dekat bo mebestêkî diyarî kiraw, guncaw appropriately adv. le barêkî guncaw ya le doxêkî lebarda approval n. qayîl bûn, pesind, ȓêpêdan approve vt.,vi. pesindî dekat, be çakî dezanêt, qayîl debêt approximate adj.vt. nizîkey, nizîkî tewaw bûne appurtenance n. maf, paşkoyek appurtenant adj. paşko apricot n. qeysî, dar qeysî April n. mangî nîsan April fool n. diroy nîsan apron n. berampêx, berwanke, bo poşînî qenefew kursî, ser poşî poşînî mekîne, perdey pêşewey sekoy şano apropos adj.adv. guncaw, lebar, le şiwênî xoy, beşêweyekî guncaw, bew boneyewe apse n. beşêke lederwazey telarêk ke hatote derewe be şêwey nîwe bazneyî ya sê goşe apt adj. lebar, şayiste, guncaw, jîr aptitude n. tiwana, jîrî, xêra têgeyiştin aqua adj. şînî sewiz bawî kaḽ aquaculture n. ȓiwandinî ȓiwek le awda, gewrekirdinî masî bo firoştin aquarium n. estêrkî masî bexêwkirdin: bo firoştin ya bo ciwanîw pîşandanî corekanî masîw zîndewerû giyay awî aquatic adj. awî aquatint n. heḽkendin leser texte mis bo karî çapû nexiş, nûsînî beriz lser texte pilastîk bo çap kirdin aqua vitae n. şerabêkî serxoşkere aqueduct n. awbare aqueous adj. awî: le aw pêkhatiwe ya awî têdaye aquiline adj. baz asa, ya piştewey kûȓe çeşnî piştî baz arabesque n. hunerî nexşû nigarî Arebî Arabic adj.Arebî,şêwezarekanî zimanî Areb Arabic numerals jimarekan 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 arable adj. zewyekî çake bo kiştûkaḽ arachnid n. jimarey corî ajeḽe cumge darekan; caḽcaḽoke dûpişke Aramaic n. zimanî Aramî arbiter n. dadwer, dawer, nawbijîker 17

arbitrary

ark

arbitrary adj. lexowe, zordarane, sitemkarî arbitrate vi.vt. nawbijî dekat, kêşeyek debate lay nawbijîwan arbitration n. nawbijî kirdin arbitrator n. nawbijîwan, dadwer, dawer arbor or abour n. sêberêkî xesit be dirextî piȓ geḽa arboreal adj. taybete be daristan, danîştiwanî naw daristan arbore scent adj. direxit asa le şêwey pêkhatew gewrebûnû ȓiwaḽetiyewe arboretum n. baxî ȓiwandnî direxit bo meramî zanistîw fêrkirdin arborvitae n. şêweyekî hemîşe sewiz le nemam ya direxit arc n. kewan, kewane arcade n. ȓaȓewî ser gîrawî kewanedar arcane adj. nihênî, aḽoz arch n.vt.adj. pirdî kewaneyî, kewane, derwaze, kewaneyî dirûstî dekat, kewaney serekî, xiwar, fêḽ baz arch- pêşgirêke be watay serekî dêt archaeology n. zanistî şiwênewar nasî kon archaic adj. kon, şiwênewar, cêhêḽraw archangel n. goşeyek le biḽndtirîn payeda archaism n. derbiȓîne konekan archbishop n. serokî qeşekan archbishopric n. nûsîngey serokî qeşekan archegonium n. heḽgirî tow le hendê le riweke biçûkekanda archenemy n. dujminî serekî mirov archer n. tîrendaz archery n. tîrendazî archetype n. şêwey seretayî, nimûney ȓesen archfiend n. şeytan archipelago n. zincîre dûrgeyekî biçûk le deryada architect n. nexşesazî koşkû telar, nexşesazî aştî, nexşekêş architectural adj. nexşesaziyane architecture n. hunerî nexşesazî koşkû telar archive , archives n. erşîf, heḽgîrawekan(fayil) archivist n. kesêk xerîkî erşîfe archway n. ȓaȓewî jêr kewane(pirdêk, xanûyek) arc lamp, arc light ew gḽopeye be kewane haḽwasrawe

arctic adj. cemserî bakûrî zewî Arctic Circle n. nawçey cemserî bakûr ardent adj. coş, peroş, sergerim, dagîrsaw, zorgerim, direxşaw ardor or ardour n. coş, peroş, germiyekî sûtêner arduous adj. dijwarî, sextî, zor heḽdêr are pres.2d sing. or pres.pl.of be are n. 100 metir dûca ya 119.6 yard dûca area n. ȓûber, nawçe, cuxiz, biwar, bazine area code sê jimarey nawçey jimare telefoneke areaway n. ȓaȓewî nêwan telarekan arena n. zorange, şiwênî paḽewanbazî: ke be dewriyewe bîneran dadenîşn argent adj. wek zîw, bor, sipî, ke behay çonayetiyekey wek zîw bêt argentine n. zîw, bezîw deçêt argil n. quȓî sipî, giḽincan argon n. gazî ergon : bo dirûst kirdinî giḽop bekar dêt argot n. zimanêkî taybete dizû aware dirûstî dekenû bekarî dehênin ta kes lêyan tênegat argue vi.,vt. edwêt, giftûgo dekat, hewiḽ dedat bîselmênêt be how beḽgewe argument n. beḽge, selmandin, witûwêj argumentation n. diwan, witûwêj argumentative adj. lêdiwan, witûwêjkirdin aria n. awaz arid adj. wişik, bêgijû giya, naxoş aridity n. wişkanî, bêbaranî aright adv. be şêweyekî dirûsit arise vi. ȓa epeȓêt, heḽdestêt, biḽindebêt aristocracy n. erîstokratî, çînî mîran, dewḽemendan aristocrat n. erîstokirat, mîrêk, dewḽemendêk arithmetic n. zanistî jimare arithmetical adj. jimareyiyane arithmetician n. şareza le zanistî jimare arithmetic mean koy giştî çend jimareyek dabeş bikrêt be ser jimarey jimarekanda arithmetic progression zincîre jimareyek le diway yek ke behakey be pêy çendayetiyekey pitire ark n. keştî nûh, daremeytî hemîşeyî le lay Cûlekekan 18

arm

arm n.vt.,vi. qoḽ, baḽ, qoḽî cilû berg, deseḽat, çek, xoy çekdarekat, çekdardebêt armada n. gele papoȓî cenigî armament n. hêzî cenigî, hemû keresekanî cenig armature n. zirê, tiwêkḽî dar bo parastinî, kopanî kîseḽ, bergî keybiḽ ke wayerekanî nawî deparêzêt arm chair n. qoḽî kursî armed adj. çekdar armful n. piȓ baweş armipotent adj. zebirdest le cenigda armistice n. şeȓ ȓagirtin, teqewestan armless adj. bêçek armlet n. bazûbenid armoire n. doḽabî gewrey ȓefedar bo heḽgirtnî çek êsta bo taximî nan xiwardin ya cilû berig be kar dêt armor n.vt. zirê, zirê epoşêt armored adj. zirêpoş armorer n. zirê çaksaz armory n. karxaney çek sazî, embarî çek armpit n. bin baḽ arms n.pl. çek, cenig, under arms le jêr fermanî serbazîdaye, serbaze army n. supa, jimareyekî zor le her şitêk aroma n. bon, bonî naxoş, nawbangî napesind around adv.prep. le dewrûber, le şiwênêkî nizîk, lêrew lewê, be dirêjayî arouse vt. heḽestênê, eywriûjênê arraign vt. bangî dadiga dekrêt, tawanbardekrêt arrange vt. ȓêkdexat, pêdawîstiyekan amadedekat arrangement n. rêkxistin, amade kariyekan arrant adj. aware, zorxirap array vt.n. rêkdexat(rîzî serbaz), depoşêt, leber dekat, rêkxistin, rîzkirdin arrear , arrears n. paşmawe:leqerz arrest vt. n. ȓaydegrêt, destgîrdekat, ȓagirtn, destgîrkirdin, girtin arresting adj. ciwan, serincȓakêş arrival n. geyîştin, berayî, geyîştû arrive vi. degat, dêt, egate rêkewtin, wextî dêt, derdeçêt arrogance n. xopesind, lûtberz, lexobayî arrogant adj. xopesindî,lûtberzî, lexobayî

arrogate vt. be hîxoy dezanêt mafîşî pêweyniye arrow n. tîr arrowhead n. serî tîr arrowroot n. ȓiwekêkî hêḽî germe le ȓegekey piȓ xorakî lê derdehênrêt arroyo n. şîwûdoḽêkî heḽdêrî wişik arsenal n. kargey dirûsit kirdinî çek, deboy çek arsenic n.adj. mergemûş, zernîx arson n. agir têberdanî xanûberew şitî tir be mebesit art n. huner, karameyî, ȓêga, firtûfêḽ arterial adj. peyweste be xiwên berî gewre le diḽewe, serekî artery n. xiwênber artful adj. lêhatû, desit ȓengîn arthritis n. azarî cûmge arthropod n. cûmgedar, ajeḽî cûmgedar artichoke n. ȓiwekêkî diȓkawî gûḽbesere article n. bend, biȓge, witar, amrazî nasîn ya nenasîn, şitêk, cor articular adj. cûmgedar articulate adj.vt.vi. diwan be rûnî, ziman parawî, be rûnî dedwêt, be cumge yekdegrin articulation n. bestin be cumgekan, cumge, witin artifact n. şitêk nexşî destî mirov bêt: şiwênewar artifice n. fêḽ, tegbîr, lêzanîn artificer n. westayekî lêhatû, dahêner artificial adj.desitkird, nasirûştî artillery n. topxane artisan n. pîşewer, westayekî karame artist n. hunermend, kesêk xawenî şêwaze artiste n. niwandnî hunermendane: semakerêk, goranî bêjêk artistic , artistical adj. huneryane artless adj. nefam, sade, sawêlke arty adj. tûşbû, lexobayî Aryan adj.n. aryayî, hîndî ewrupayî, ew zimaney ke zorîney zimane ewrupayiekanî lê dirûst bû, kesêkî arî as conj.adv.pron.prepo. herwek, wek, lekatî, ewdemey, sereray, behoy, leber ewey, bepêy. as far as be endazey. as long as kewate.as soon as herêsta.as well beheman 19

asafetida

assignation

as soon as possible bezûtrînkat.as regard, as respect derbarey.as to or as for derbarey. as well as sereȓay eweş asafetida n. sirêş asbestos n. azbêz, awrîşmî berdî ascend vt.vi. cûḽan berew jûr, cûḽan le nizmayiewe bo şiwênêkî beriztir, heḽdegijêt, pêdegat ascendancy , ascendency n. baḽadestî, xosepandin ascendant , ascendent n.adj. baw, baḽadestî, pêşînan, berizbû, bexit ascension n. biḽindbûn ascent n. biḽindbûn, heḽgijan ascertain vt. lê dekoḽêtewe, bedesitdêt be (taqîkirdinewe) ascetic adj.n. newîsit, xiwanas asceticism n. xonewîstî, newîstî ascribe vt. dedate paḽ, gêranewe bo ascription n. peywendî ascorbic acid n. vîtamîn C bo bergirî kirdin le nexoşî ascerbût: heḽawsanî lêwû xiwên berbûn le sewzeda heye ascot n. desiȓêke le ciyatî qerewêt bekardêt asexual adj. bê ko endamî zawû zê, zawû zê kirdin bê ko endamî zawû zê ash n. xoḽemêş ashamed adj. şerim, şermezar, şermine ashen adj. xoḽemêşî, bor, çermig ashes n.pl. kelawe, xoḽemêş ashore adv. le kenar derya ash tray n. jêr cigere ashy adj. wek xoḽemêş, rengî xoḽemêşî, be xoḽemîş dapoşraw aside adv. lelawe, betenha, parçeyek asinine adj. gêl, hêȓ, gewic ask vi. depirsêt, exwazêt, askance or askant adv. begumanewe, be tîley çaw askew adv.adj. lederewey hêḽ, berew layek aslant adv.adj. belarî, lar asleep adj.adv. xewtû, xewtûyî, bêdenig asparagus n. ȓiwekêkî nermû teȓe aspect n. ȓiwaḽet, seru sîma, ȓû, eȓwanête asperity n. ȓeqî, sextî, tundî asperse vt. buxtan dekat, paşmile diwan aspersion n. buxtan asphalt n.vt. qîr, qîrtawkirdin, qîrtaw dekat

asphyxia n. sînegîran, xinkan asphyxiate vi. exinkêt, exinkênrêt aspic n. celî ciwankarî xiwardinû şîrînî aspirant n. beriz xiwastin aspiration n. henasedan, xiwazyarî paye berzî aspire vi. axwazêt, berz eȓwanêt aspirin n. tirşî asitîlsalsilîk, dermane bekar dêt bo ȓewandinewey ser hêşew ta asquint adj. temaşa kirdin be tîley çaw ya be layekî çaw ass n. ajeḽî bar heḽgir, kesêkî gêl assail vt. hêriş dekat be tundî assailant n. hêrişber assassin n. bikuj, xiwênȓêj assassinate vt. dekujêt assassination n. kuştin, kujran assault n.vt.,vi. hêriş, pelamar, desit dirêjî, hêriş debat, desit dirêjî dekat bo ser afret assay n.vt. taqîkirdinewe, taqî dekatewe, hewḽdedat, şîdekatewe assemblage n. komeḽêk xeḽk, pêkewenan, kobûnewe assemble vi.vt. kodekatewe, pêkewenanî beşekanî amêrêk assembly n. kobûnewe, encûmenî yasa danan, ancûmenî niwêneran, kokirdinewe assembly line kirêkaranû mekînekan le yak hêḽî berhem hênanda kardeken assent vi.n. qayil debêt, qayil bûn assert vt. cexit dekat, pê dadegrêt leser maf assertion n. cexit kirdin, pêdagirtin assertive adj. cexitkirdinewe assess vt. rêjey bac diyarî dekat, bac desepênêt, exemḽênêt, heḽdesengênêt assessment n. bac, diyarî kirdin ya sepandinî bac, xemḽandin, heḽsengandin assessor n. xemḽênerî bac asset n. ştêkî bekeḽik ya benirx: serçawey tiwana, xawen darêtiyek ke le bazaȓda behay hebêt, saman asseverate vt. becextewe aşkiray dekat assiduity n. koşiş, ȓenic, bêpisanewe assiduous adj. têkoşer, ȓenickêş, koḽneder assign vt, wazdehênêt, diyarî dekat, terxandekat assignation n. wazhênan, diyarî kirdin, terxankirdin 20

assignee

Atlantic

assignee n. kesêk leciyatî kesêkî tir, lebirî assignment n. wazhênan, diyarî kirdin, terxan kirdin, erkî diyarî kiraw, karî maḽewey xiwêndkar assimilate vt.vi. be başî tê degat, degoȓêt: xiwardin diway heris kirdin, werî degrêt, emijêt assimilation n. goȓanî xorak, wergirtin wek (mêşik, mijtin) assist vt.vi. yarmetî edat, amade ebêt, piştîwanî dekat assistance n. yarmetî, piştîwanî, amadeyî assistant n.adj. cêgir associate vt.vi.n.adj. haweḽî dekat, dostayetî dekat, yekdexat, be mêşk dû şit egeyenête yek, egrête xo, haweḽ, dost, hawkar, biraderî association n. haweḽêtî, dostayetî, komeḽe, yekêtî, haw ahengî bîrû boçûnekan assonance n. haw awaz, haw aheng assort vt.,vi. pol polî dekat, rêkî dexat, deguncêt assorted adj. polînkiraw, rêkxiraw, corkiraw, guncênraw assortment n. polîn kirdin, rêkxistin, corkirdin assuage vt. aramî dekat, bêdengî dekat, hêwiḽî dekat, têrî dekat, assume vt. egrête esto, dagîrdekat, waderdexat assumed adj. qeḽib, heḽbestiraw assuming adj. dawaker, lexoȓazî, lût beriz assumption n. girtine esto, wergirtin, waderxistin, wadanan, dawakirdin assurance n. peyman, biȓwa, asayiş, bîmey jiyan, baweȓ be xo, piştbestin be xo, lasar assure vt. cexit dekat, diḽniya dekat, zamin dekat, eselmênêt, paḽpişt dekat assured adj.n. diḽniya, sûre, cêgîr, baweȓî bexoyetî, lasar asterisk n. nîşaney astêre ( * ) le çap kirdinda be kar dêt asteroid n. estêre: lefelekda asthma n. henase siwarî asthmatic n. kesêkî henase siwar astigmatism n. rûn nebînîn be hoy konebûnewey tîşk leyek xaḽda diway bîlbîley çaw

astir adj. çalak, bêdar astonish vt. sersam dekat astonishment n. sersûȓhêner, lepiȓ, lenakaw astound vt. beser sûȓmaniyekî zorewe astral adj. şêwey estêreyî astray adj. gûmȓa, wêḽ, beheḽedaçû astride adj.adv. ling kirawe astringent adj.n. girij ker, madeyeke masûlkekanî leş girij dekat astrodome n. gûmezêkî kone bekar dehat bo diyarî kirdinî biḽindî estêrew geȓîdekan, yarîgayekî sergîraw astrolabe n.esterlab:amêrêkî estêrenasî kone astrologer n. estêrenas astrology n. zanistî estêrenasî astronaut n. asmanewan: ewaney deçne betaḽayî asman astronautics pl.n. zanistî çûne asman astronomic, astronomical adj. taybete be lêkoḽînewe le estêrekan, ewperî zor astronomy n. lêkoḽînewe le estêrekan astrophysics n. lêkoḽînewe le pêkhatey fîzîkî estêrekan astute adj. jîr, bilîmet, zîrek asunder adv.adj. lêk tirazandin, dûrxistnewe le yektir asylum n. penage: bo hetîwekan kiwêrekan, nexoşxaney nexoşekanî hoş asymmetry n. narêk, neguncaw at prep. le, lewêwe, bo, berew, leser, behoy, be, benirxî. at last lekotayîda, le encamda. at least be lay kemewe. at once êsta, her êsta atavism n. geȓanewe bo xûw ȓewuştî newekanî pêşû ataxia n. ledestdanî çawedêrî cûḽanewey masûlkakan be wîsit atelier n. sitodyoy nigarkêş atheism n. bêbaweȓî be xiwa atheist n. xiwanenas atheneum n. pertûkxaney giştî, koȓî wêjeyî athirst adj. tiwînî athlete adj.werzişkar athletics n.pl. yariyekanî werziş athwart adv.prep. ladan: lelayekewe bo layekî tir, ladan be pantayî, dij atilt adj.adv. xiwar, bexiwarî Atlantic n.adj. oqyanûsî etlentî 21

atmosphere

audition

atmosphere n. bay dewrûberî zewî, hestiyarî giştî, dîkor atmospherics n. diyarde electirîkiyekanî asman atoll n. durge mercaniyekî xiȓe le naw deryada le naweȓastîda golêk heye atom n. etom, biçûktrîn gerdî tuxim atomic bomb n. bombî etom atomic clock amêrêkî biçûke bo pêwaney kat atomic energy wizeyeke bedesit hatiwe le kerit bûnî etomî ya yekgirtinî etomî atomic number jimarey piroton elektron niyûtron ke tuxmekey pê diyarî ekrêt atomic weight kêşî etomî her tuxmêk be berawird le geḽ etomî karbonda atomize vt. lêk ciya dekatewe bo etom atonality n. nasazî le tonda atone vt.,vi. qerebû dekat, ebjêrêt atonement n. çak kirdinewey heḽe ya brîndarî atop adj.adv. leser, leserewe atrium n. dergay hoḽêk, şiwênêkî kirawe lenawerastî telarêkda, giwêçkoḽey diḽ atrocious adj. sitemkar, şeȓanî, bêtam atrophy n.vi.vt. lawaz, lawazdebêt, tûşî lawazî debêt attach vt. elikênêt, destbesera degrêt attache`n. kesêkî terxan kiraw bo karî dîplomatî attache` case n. doḽabî heḽgirtnî qaqezî karûbar attachment n. pêwelikandin, dostayetî, peywendî, paşko attack n. hêrşdebat, tûşdebêt, desitbekar debêt, hêrşkirdin, tûşbûnî diḽ attain vt.vi. debatewe, bedesit dehênêt, degatê attainder n. ledesit danî mafekanî hawḽatî bûn be dadigayî kirdin leser zincîre tawanêk attainment n. bedesit hênan, cêbecê kirdin, pêgeyîştin: le zanist ya huner ya dahênan attaint vt. bê berî dekrêt le mafekanî hawḽatî bûn attar n. bon, guḽaw ya ȓonekey attempt vt.n. hewiḽ dedat, hewiḽî desit dirêjî dedat, hewiḽdan

attend vi. xizmet dekat, bediyar nexoşewe dadenîşêt, haweḽî dekat, amade debêt attendance n. amadebûn, giwê girtin attendant n.adj. haweḽ, amade attention n. agadarî, giringî dan, çawedêrî, nermûniyanî attentive adj. wirya, agadar, nermû niyan, qisexoş attenuate vt.vi. lawazdekat, sûkdekat, tenikdebêt attest vt.,vi. derîdexat, morîdekat attic n. hewreban attire vt.n. epoşêt, poşak attitude n. doxî westanî leş leser zewî, heḽwêst attorney n. parêzer attorney general n. dawakarî giştî attract vt.,vi. ȓadekêşêt, decûḽênêt attraction n. kêşan, ȓakêşan, cûḽan attractive adj. rakêşer, serinc rakêşer, ciwan attribute vt,n. egêȓêtewe bo, edatepaḽ, taybetêtî attrition n. serşor, xuranewe, dahêzran attune vt. yek newa dekat, deguncênêt auburn adj. genim ȓeng belay sûrda auction n.vt. mezat, bemazat efroşêt auctioneer n. deḽaḽî mezat au courant adj. agadarî ȓewtî ȓûdawekane audacious adj. bêperwayî, heḽeşeyî, lamilî audacity n. bê perwa, heḽeşe, lamil audible adj. bîstiraw audience n. bîstin, ȓikeberî, azadî gutin, çawdêran, xiwêneran ya giwêgiran audio n. ew parçe amêrey peywendî be dengewe heye audio frequency lerey şepolekanî deng ke guncêndirawe bo bîstinî asayî mirov 20 ta 20,000 xulge le çirkeyekda audiophile n. kesêk arezûy le çaktirîn amêrekanî dengbêt audio visual adj. dengû ȓeng beyekewe audit n.vt. pişkinînî mameḽey bazirganî, piyadeçêtewe, amadey wanekan debêt wek giwêgir audition n.vi.vt. tiwanay giwêgirtin, giwêgirtin, taqî kirdinewey niwandin, exate taqîkirdinewey niwandinewe, taqîkirdinewey niwandin pêşkeşdekat 22

auditor

aversion

auditor n. giwêgir, pişkinerî jimêryarî, xiwêndkarêkî giwêgir le zanko bebê beşdarî auditorium n. hoḽî giwêgirtin: şanoy qutabxane, telarî kobûnewe giştiyekan auditory adj. bîstenî, giwêgiranû bîseran auger n. kunker, mekare aught n. hîç, sifir augment vi.vt. pitir debêt, pitirdekat au gratin adj. lênrawe be penîru kerte nan augur n.vt.vi. faḽçî, pêşbînî dekat, faḽdegrêtewe augury n. faḽçî, pêşbîn august adj. xawen şiko, berzû betiwana August n. mangî heşit le saḽnameda au naturel adj. rût, lênrawe be kemêk beharatewe, sade bê ȓazandinewe aunt n. pûr, mîmik aura n. bonî xoş, bay fênik aural adj. peywendî be bîstinewe heye aureate adj. ȓengî zêȓ auricle n. peȓey giwê, giwêçkoḽey çepû ȓastî diḽ auricular adj. leser şêwey giwêçke auriferous adj. zêȓîtêdaye aurora n. kazîwey beyan auscultate vt. giwêdegrêt, sîne pişkinîn be bîsterî pizîşik auspice n. pêşbînî nehatî, çawedêrî auspicious adj. bextiyar, mijdey derçûn austere adj. sexit, dirûst, sade authentic adj. ȓesen, ȓast, baweȓpêkiraw authenticate vt. ȓastî ya ȓeseniyekey eselmênêt author n. daner, dahêner authoritarian adj. pişitgîrîw milkeçî tak bo dewḽetû fermanekanî, faşistî, dîktatorî authoritative adj. fermande, xawen deseḽat, dîktator authority n. deseḽatî fermanderkirdinû cêbecê kirdin, kesêkî deseḽat pêdiraw authorization n. deseḽat pêdan, ȓêpêdan, serpişik kirdin authorise, authorize vt. deseḽatî pêdedat, serpişkî dekat authorship n. dananî pertûk, pertûk nûsîn auto n. otombîl auto- pêşgirêke be watay xocûḽêner

autobiography n. jiyan namey kesêk bedestî xoy nusrabê autocracy n. otokratî, fermanȓewayetî take kes, dîktatorî autocrat n. sitemkar, fermanȓeway ȓeha autocratic adj. sitemgerî autograph n. destnûs, wajû, pencemor automate vt. otomatîkî kardekat automatic adj. otomatîkî, xoy kardekat automation n. mekînew keresey program kiraw bo encam danî kar ta kemtirîn mirov bekar bibrêt automaton n. ȓobot, mirovî otomatîkî automobile n. otombîl, qemere, maşên autonomic adj. serbexo, xo beȓêwe birdin autonomic nervous system ew beşe sîsteme hestiyariyey xoyekî diḽû heris kirdinû sûrîxiwên beȓêwe debat autonomous adj. serbexoyî autonomy n. fermanȓewayetî xo kirdin bebê desit têwerdanî kesêk komeḽêk ya ȓêkxirawêk autopilot n. amêrêke wiryay fiȓînû doxî fiȓînî fiȓokeye autopsy n. taqî kirdinewey pizîşkiyane bo cesteyekî mirdû autosuggestion n. bo hatin autumn n. payîz auxiliary adj. yarîdeder, kesêk ya şitêkî yarîdeder avail vi.vt.n. sûd ebexşêt, keḽikî ebêt, sûd, keḽik available adj. yasayî, keḽkî heye, zore, leberdestaye, heye avalanche n. ȓenûy befir, heresî zewî ya her şitêkî tirî bê şumar le berziyewe, heres avant-garde adj. pêşenganî huner ewaney şêwey niwêw ȓesen da ehênin avarice n.çawçinok, pîske avenge vt.vi. toḽe destênêt avenue n. şeqamêk herdûlay dirext bêt aver vt. cext le ȓastî dekatewe average n.adj.vi.vt. têkȓa, nawendî temen, têkȓay nimrekan, têkȓay xulekî karkirdin, be şêweyekî hawȓêje dabeşî dekat averment n. selmandin, cexit kirdin averse adj. berberekanî, nefret, bêzar aversion n. bêzar, kîne, ȓiqêkî zor 23

avert

backhanded

avert vt. ȓûy xoy werdegêȓê, xoy ladeda aviary n. qefesî gewre bo baḽinde aviate vi. efȓêt be fiȓoke aviation n. pêşxistinî fiȓokewanî aviator n. fiȓokewan avid adj. çawçinok avocation n. xulya, pîşe avoid vt. heḽdêt lêy, bêbayexî dekat, xoy ladedat avoirdupois n. sîstemî giştî kêşan le wḽate yekgirtiwekanî Emerîka ke 16 Ons yeksane be pawenêk avouch vt. cexit dekat, biȓyar dedat avow vt. danî piyadadenêt avowal n. dan nan, aşkirakirdin avuncular adj. peyweste be mamû xaḽ await vt. çaweȓwan dekat awake adj. be aga, heḽsaw awaken vt.vi. be agadênêt, be agadêt awakening n.adj. agahatin, heḽsan, ȓapeȓîn, agahatû, agahêner award vt.n. debexşêt, pêdedat, biȓyar, firman, xeḽat aware adj. aşnaye be.., be aga, peybirdû, agadar awash adj. astî aw, şoraw beşepolî aw, şepol diway şepol away adv.adj. ledûrewe, be aqarêkî tirda, bê pisanewe awe n.vt. tiris, toqîn, etirsêt, siḽdekat aweary adj. dahêzêner, mandû ker awe some adj. toqêner awestricken adj. piȓe le tiris awful adj. tirsêner, tirsinak, zil awhile adj. maweyek, tawêk awkward adj.gewic, lênehatu lebekarhênanî destîda, şiḽejêner awl n. kûnker, direwşe awn n. ȓîşûy guḽe genimû co awry adj.adv. xiwar, pêç, lar ax, axe n. tewir axial adj. peywendî be tewerewe heye, wek tewerey lêhatiwe, kewtote ser tewere axiology n. zanistî beha: ȓewiştû ayînû zanistî ciwanî axiom n. pend, beḽgenewîst axis n. tewere axle n. tewerey pêçke, eksiḽ

azimuth n. goşey nêwan hêḽî asoyîw estêre bo temaşakar azoic adj. bê jiyan, peywendî bew serdemewe heye ke jiyan leser zewî nebû azure adj. şînî asmanî Bb B, b n. pîtî dûhemî Îngilîzî B.A bekaloryos le huner ya wêje babble vi.n. wek mindaḽ edwêt, gêlane edwêt, diwanî bêserû ber, çenelêdan, biḽiq babe n. mindaḽî şîre xore, kesêk şarezayî ya zanyarî nebêt babel n. denge deng baby n.adj. minaḽ, korpe, şîre xor, giçketirînî desteyek, kesêk wek mindaḽ ȓeftar deakat baby doll kirasêkî kurtû tenik jinan şew leberî deken baby food xorakî minaḽî şîre xor baby hood minaḽî, temenî minaḽî baby-sit vt.vi. dayangayetî, çawedêrî mindaḽ dekat baccalaureate n. biȓwanamey bekaloryos le wêje zanist ya huner.. back n.adv.adj.vt. piştewe, piştî mirov, diwawe, piştîwanî, bo diwawe, lepiştewe, diwakewtu, şayîstew pê nedraw, ȓabûrdu, lemew ber, kon, paḽpiştî ekat, piştgîrî lê ekat, eyxate ser pişt, eygerênêtewe berewdiwawe. back and forth hatinû çûn backache n. pişt hêşe backbiter vt. paşmile qisekirdin back bone n. biȓbiȓey pişt, paḽpişt, azayetî backdoor n. dergay piştewe back drop n. perdey piştewey şano backer n. layengir, piştîwan backfire n. agir biȓ, encamî pêçewaney dawakiraw edabedestewe backgammon n. tawḽî, yarî tawḽî background n. piştî wêneyek, piştî paçe, ȓegû ȓîşey komeḽayetîw siyasî ȓûdawêk, ȓabûrdûy kesêk backhand adj piştî desit back handed adj. nadiḽsoz, be pêçewaney asayî, naqoḽa 24

backing

balance

backing n. komek, yarmetî, pişitgîrî backlash n. kardanewe backless adj. bêpişt backlog n.vi. koḽeke, yedek, komeḽêk karî tewaw nekraw, kare tewaw nekrawekan keḽeke debêt back-pedal n. le heḽwêstekey pêşûy paşekişe dekat, paşgez debêtewe back seat n. kursî diwawe, piledû back side n. piştewe, beşî piştewey şitêk back slap vt. nadiḽsozane dostayetî dekat back slide vi. ladedat le ȓêgay ȓasit nuqmî xirape karî debêt back spin n. xulanewe berew pişt back stage adv. adj. le piştî perdewe, be nihênî, nihêniyekanî piştî perde, piştî perde, jûrekanî piştî perde ke taybete be cilû bergû xo goȓîn, taybetêtiyekanî jiyanî hunermendan back stairs n.adj. peyjey piştewe karekeran bekarî dehênin, nihênî, narastewxo, çepeḽ back stop n.vt. torî telbenid kirawî piştewe bo ewey topî beyisboḽ dûrtir neȓwat, berî degrêt back stretch n.ewbeşey ekewête nêwan temaşaçiyanû ȓikaberan le goȓepanî yarîda back talk n. weḽamdaneweyekî naşîrîn back track vi. egeȓêtewe bo ew şiwêney lêy hatiwe, heḽwêstî degoȓêt back up n. heḽgirtin wek yedek: şitêk diwanit hebêt back ward adj. geranewe bo diwawe, koneperistî, diwawe, diwakewtû, şermezar backwards adv. bo piştewe, be pêçewanewe, berew ȓabûrdû, le ȓabûrdûda back water n. şiwênêkî destkarî nekraw back woods adj.n. daristanî ser sinûr bê awedanî, nawçekanî dûredestî diwa kewtûy ȓoşenbîrî bacon n. goştî berazî sûrewe kiraw bacteria n. bektirya, şitî organîkî nebînrawe be çaw ebête hoy nexoşî coraw cor bacteriology n. zanistî bektirya bad adj. xirap, bêkeḽik, çepeḽ. from bad to worse le xirapewe bo xiraptir badge n. nîşane, bacî nawû nîşane badger n.vt. ajeḽêkî giwandarî çiwarpê kuḽe zewî heḽdekoḽêw hêlaney têda dekat, şî

dekatewe, tenigdekat badinage n. gaḽte kirdin badly adv. nadirûsit, bexirapî, ta biḽêy xirap baffle vt. sersam ekat, eşiḽejênêt bag n.vt.,vi. canta, sak, ȓaw ekat, exate gîrfan, heḽdegrêt. bag and baggage ser leberî. in the bag heḽgîraw , le gîrfanda bagatelle n. şitêkî piȓûpûç, kem baggage n. samanî koç kirdin, cantay koç, jinêkî sozanî, bîrokeyekî bêkar baggy adj. panûpoȓ, deḽib bagman n. bazirganêkî geȓok, kasêk parey na yasayî kobikatewe ya dabeşî bikat bagpipe n. zuȓnay meşkeyî baguet, baguette n. şêwey lakêşeyî, biȓînî kirîstaḽêk be barîkî bail n.vt.vi. desteber(kefîl), derdekrêt le zîndan be desteberî. out on bail azad kiraw le zîndan be desteberî bailiff n. ew efserey le dadigada ber pirsiyare le zîndanî kirdinî zîndaniyekan, niwênerî dadiga, serkarî zewî bailiwick n. nawçey deseḽatî efserî beȓêwebirdin, şiwênî pisporayetî karkirdin ya zanyarî bailout xo fiȓêdan le fiȓokewe be peȓeşût, ȓizgar kirdinî damezraweyek le tengû çeḽemey darayî bails man n. kesêk zamingirî pareye bait n.vt. xorakî zehrawî, çeşe kirdin, teng dekat, azar dedat, ȓadehênêt bo pelamardan, pelamar dedatû parçe perçey dekat bake vt.vi.n. nandekat, ebirjênêt, nankirdin, birjandin baker n. nanewa bakery n. nanewaxane baking powder têkeḽey bîkarbonatî sodyomû tirşî xiwê wek hewîr tiriş baking soda bîkarbonatî sodyom tozêkî sipiye bekar dêt bo nan kirdinû pak kirdinewe wek dije tiriş baksheesh, bakshish n. bexşîş le ȓoj heḽatî naweȓast peyȓew dekrêt balalaika n. amêrêkî mûzîkî Rûsyaye be gîtar deçêt balance n. terazû, kêş, terazûy katjimêr, hawseng, hawseng dekat, hawkêş dekat 25

balance of payment

bantam weight

balance of payment ciyawazî behay pêdanû wergirtinî bazirganî nêwan wḽatekan balance of power hawkêşey hêz le nêwan wḽatekanda, terazûy hêz balance of trade berawird kirdinî behay hawirdew nardey wḽatêk balance sheet nûsrawî agadarî doxî darayî karu barêk le ȓojî diyarî kirawda balcony n. tarme, cêyekî berz le xanûda biȓwanête derewe bald adj. keçeḽ, sade, ȓaşikawî, aşkira balderdash n. wişeyekî bê wata bald-faced adj. beḽek baldric n. defey şan bale n. gurze, gurzey dekat baleen n. êskî şewîlagey neheng baleful adj. azarder, wêranker, şûm balk n.vt.vi. zewyekî lakêşeyî nekêḽdiraw, kosp, kosp exate rêy, têk eşikênê ball n.vt.vi. top, goy zewî, ahengî sema kirdin, xiȓ dekat, xiȓ debêt ballad n. goranî soz, gêȓanewey çîrokêk be honrawe ya be goranî ballast n.vt. sengî hawta kirdin, çew ya beridȓêj kirdinî ȓêga ballet n. semay balê ballistics n. hawîştin, zanistî yasakanî cûḽanewey hawîjrawekan balloon n. baḽon, fûdane ballot n.vi. pisûley dengdan, dengdan, dengdedat ballroom n. hoḽî sema balm n. merhemêkî bondar, aram hêner balmy adj. aram hêner, bonxoş baloney n. heraw hurya balsam n. madeyekî ȓonî bon xoşe le hendêk dar derdeçêt aram bexşe balsamic adj. belsemî têdaye, aram baxşe baluster n. yekêk le sitûne biçûkekanî pêşewey tarme(balkonî) bamboo n. xeyzeran, bambo ban vt.n. ȓêdegrêt, qedexedekat, nahêḽêt, ȓêgirtin, qedexe kirdin, nehêḽan banal adj. şiwênî giştî band n.vt.,vi. qeyid, ben, gurîs, pêwend, taqimêk, desteyek, komeḽeyek, çete, debestêt be ben, koy dekatewe, yekî exat, desteyek pêkewe denê

bandage n. pêçerî birîn, depêçêt be pîçerî birîn bandit n. diz, ȓêgir, cerde band leader, band master n. mamostay tîpêkî mûzîk bandoleer, bandolier piştênêkî pan bo heḽgirtinî fîşekî demançe band saw mişarî mekînedarî piştêneyî band shell sekoy şanoy derewe band stand sekoy katî şanoy derewe band wagon n. arebaneyekî ȓazawe tîmêkî mûzîk ya niwênerêkî partiyek bekarî dênêt bandy adj.vt. kûȓ, xiwar, fiȓêdedat: top, qise bandy legged adj. laq xiwar bane n. jehir, mirdin, wêran baneful adj. jehrawî, wêranker, kuşinde bang n.vt.vi. dengdaneweyekî beriz, lêdanêkî tund, be tundî lêy dedat, be taw daydexat, perçemî beȓêkî debȓêt bangle n. bazing, xiȓxaḽ banish vt. dûrdexrêtewe le wḽat, derdekrêt banjo n. amêrêkî mûzîke bank n.vt.vi. xoḽemêş, heḽdêr, kenar derya, texteyekî danîştinî dirêj, ȓîz, ȓîze seḽbe, ȓîze kilîlî argon çapî nûsîn, bank, banq, bendêkî ledewir dirûst dekat, komeḽey dekat, ȓîzî dekat, lardebêtewe be lada(fiȓoke), pare le bankda dadenêt, keḽeke debêt bank account n. jimarey bank bank book n. defter çekî bank banker n. xawen bank banking n. bank karî banknote n. parey nextîne bank roll n. ew pareyey kesêk heyetî le bank bankrupt vt.n.adj. bê pare dekat, nebû dekat, bê pare, nebû bankruptcy n. bê parebûn, nabût bûn banner n. aḽa banns n. ȓageyandin derbarey jin hênan banquet n. banghêştî nanxiwardinû xiwardinewe banquette n. textey danîştin be dirêjayî dîwar wekî çêştxanekan bantam n. mirîşkî biçûk bantam weight n. mişt weşênî kêş biçûk le 113 bo 118 pawenid 26

banter

basin

banter n.vt.,vi gaḽtekirdin, gaḽtedekat, ehênête gaḽte bantling n. minaḽî lasar bar n.vt.prep. şîş, eḽqeȓêz, xiştêk zêȓ, kosip, lemper, bend, qefesî dadiga, dergake eḽqerêz dekat, ȓêdegrêt, bêcge, şiwênî firoştinî xiwardinewe, şiwênêk sardemenîw xiwardinî têda bifroşrêt barb n. zimaney sere tîr ya qulapî masî barbarian n. wişeyek Grîkekan djî danîştiwanî bakûrî Efrîqa le Cezayîr be kar hat be watay naşaristanî, diȓinde, kêwî barbarism n.diwakewtûyî, kêwî barbarity n. diȓindeyetî, karêkî diȓindane barbarous adj. naşaristanî, diȓindane, kêwî barbecue n. birjandinî beraz ya ga , ahengêk goştî beraz ya gay têda pêşkeş ekrê, lênanî pile goştû masî le sirkeda barbed adj. nûk tîj barbed wire be telî diȓkawî telbend dekat barber n. sertaş bard n. hozan bêj bare adj.vt. ȓût, diyar, betaḽ, seḽit, zorkem, derdekewêt, danapoşêt bare back adj. siwarbûnî wiḽax be bê zîn bare faced adj. bê ȓû, çepeḽ bare foot, bare footed adv.adj. pê petî bare handed adj. desit betaḽ, bê kelepçe, bê çek bare headed adv.adj. ser ȓûtawe barely adv. be koşiş, beȓencdan, be aşkira, bekemî bargain n.vi. ȓêkewtin, ȓêkdekewêt barge n.vi. belemêkî kelupel giwastinewe le awî wiḽatda, degwazêtewe be belem baritone n. dengî piyaw beriztir le goranî nizim tir le hawar bark n.vt.vi. weȓîn, tiwêkḽî lê dekatewe(sipî dekat), deweȓêt barkeeper n. mey firoş barker n. hawarker: kesêk ledergay şanowe hawar le xeḽik dekat bo çûne jûrewe, mekîney sipî kirdinî dar barn n. piştîr barnacle n. corêke le ajeḽî deryayî be berdewe enûsêt barn storm v. geşt dekat be nawçe ladê nişînekanda be mebestî aheng gêȓan ya

karî siyasî barometer n. barometir pêwerî paḽepestoy ba baron n. xanedan, dewḽemendêkî deseḽatdar baronage n. xanedanekan, piley xanedanî baroness n. jinî xanedan baroque adj. taybete be şêwey derbiȓînî hunerî sedey 16 w 17 begiştî nasrawe be ciwanî nexşû nigarû şêwekanî larû pêçaw pêç le hunerî telar sazîdaw aḽozîw wêney seyrû nadiyar le wêjeda barracks n. serbazge barracuda n. masiyekî gewrey tirsinake le derya germe swêrekanda heye barrage n. top baran barred adj. daxiraw, xet xet kiraw barrel n.vt. bermîl, eykate bermîlewe barrel organ n. orgonî destî barren adj.n. nezok, ȓûten, bêber, lekarkewtû, zewyekî wişik barricade n.vt. lamper, çeper, ȓêy lê degrêt be çeper barrier n. çeper, lemper, sinûr, qeḽa barrister n. parêzer le dadiga berzekanda barrow n. arebaney destî, komeḽe xoḽû berid leser gorêkî kon, berazî xesêndiraw barter n.vt.,vi. aḽûgoȓ kirdinî kaḽa, aḽûgoȓdekat basal adj. binçîne, binema basalt n. berdî ȓeşî giȓkan base n.adj.serekî, binema, binçîne, binaxe, xiwarewey şitêk, tuxmî serekî le têkeḽeyekda, xaḽî derçe, binkey serbazî, binkey sê goşe, leser binçîne dirûst dekrêt, kemî, kem nirix baseborn adj. zoḽ, nayasayî, ledaik bûy çînî hejar, ȓemek baseless adj.bê binçîne, bê beḽge baseline n. hêḽî binçîneyî, binke hêḽ basement n. jêrzewî bash n.vt. lêdanêkî tund, betundî lêdedat bashful adj. şermin basic adj. serekî, binçîneyî, şitêkî serekî basil n. ȓîhane sipî basilica n. telarêkî Ȓomanî lakêşeyî nawendî terxankirawe bo danîştinû lakanî ȓa ȓewî teskin be koḽekey berid tenrawe basin n. teşit, desit şor, estêrik, gol 27

basis

beatific

basis n. binçîne, tuxmî binçîne, binemay serekî bask vt. xodedate ber hetaw basket n. sebete bas-relief n. nigarî peykerî ser dîwar bass n.adj. nizimtirîn dengî mûzîk, nizimtirîn çînî denge le mûzîk bass n. gurgî derya bassinet n. sebetey heḽgirtinî minaḽî korpe, sebetey heḽgirtnî cilû bergî minaḽ bassoon n. zuȓnay dar dû lûle basswood n. darêkî Emerîkiye bo texte bastard n.adj. zoḽ, hêstir, namerid baste vt. dedûrêtewe, ser zenişit dekat, ȓonî beserda dekat le katî lêlanda bastinado n. felaqe kirdin, lebin pê dan bastion n. nawçeyekî qayim kiraw, qeḽayekî qayim kiraw, girtûxane bat n.vt.vi. şemşemekiwêre, darî beysboḽ, darî kirkêt, lêdedat be dar,çaw detrûkênêt, wêḽe be bê amanc batch n.ew biȓî amade kirawe ya diyarî kirawe bo piroseyek, jimarey şitekan be yekewe bate vi.vt. dengî nizim dekat ya henasey xoy degrêt le tirsû bê aramîda, dadegrêt, nizim dekat bath n.vt.vi. xoşorîn, germaw, deşwat, deşorêt bathe n.vt.vi. melewanî le deryada, mele dekat, deşorêt bathing n. şorîn ya melewanî le deryada bathrobe n. ȓobî germaw bathroom n. awdesit bathtub n. banyo batik n.adj. ȓeng kirdinî Batik ȓêgayekî Endenosiye bo ȓeng kirdinî kutaḽ(qumaş) be dapoşînî ew şiwêney ȓeng nakrê be tiwêxêk mom, ȓengaw ȓeng batiste n. kutaḽî loke ya ketanî tenik baton n. têḽa, darî destî serokî tîmî mûzîk battalion n. betalyon batten n.vt.vi. texte dar, texte poşî dekat, ȓadegrê betexte batter n.vt. têkeḽeyekî xiwardin bo sûr kirdinewew birjandin, peyta peyta lêydedat battery n. patrî, hendêk şitî leyekçû, desit drêjî kirdin, lêdan, piyamaḽîn

batting n. nawaxin battle n.vi. ceng, decengêt battle-ax n. tewrî ceng, jinî ȓewişt naxoş battlefield n. goȓepanî ceng battleship n.keştî ceng batty adj. şêtoke bauble n. bûkeḽey minaḽ, xişḽêkî herzan, şit ya kesêkî piȓûpûç bawd n.beȓêwe berî cindexane bawdy adj. cinde, bê ȓewşit, leşfiroş bawl n.vi. hawar kirdin be biḽindî, deqîjênêt bay adj.n.vt.vi. qaweyî sûrbaw, kendawêkî berîn le derya ya deryaçeda, weȓîn, deweȓêt, way lê dekat netwanê bergirî le xoy bikat, ȓawdenêtû deweȓêt bayou n. ȓûbar, çem bay window pencereyek kemêk le dîwar hatbête derewe bazaar n. bazaȓ bo froştinî coraw cor be vi. kirdarî bûn, ebêt, hatin, çûn be- pêşgrêke be watay le gişt layekewe, be tewawî, eybiwênê beach n.vt. kenarêkî limawî, paḽ denêt bo kenarî derya beacon n. hêmay wirya kirdinewe: agir aḽa layit bead n.denke tezbîh, diḽopêk areq ya xiwên, denke genim beagle n.segî ȓaw qaç kuḽ tûk nerim beak n. denûk, her ştêk le denûk bçêt beaker n. kaseyekî gewre, kûpî dermanxane beam n. darêkî gewre ya asnêkî gewre, gurzey tîşk bean n. lobiya, paqle, ser, mêşk bear n.vt.vi. wirç, kasêkî qise ȓeq, pêşkeş dekat, biḽaw dekatewe, xodegrêt bearable adj.şiyaw beard n.vt. ȓîş, ȓîşî degrêt ya ȓaydekêşêt, leȓûdewestêt bearer n. koḽheḽgir, barheḽgir(mirov) bearing n. boḽberîn bearish adj. zil, wek wirç beast n. ajeḽ, ajeḽ ȓewişit beat n.adj.vt.vi. lêdan, piyadan, kutanewe, hîlak, mandû, tirpe, mandû, mişexor, lêdedat, tirpey dêt beaten adj. lêdȓaw, şikênraw, kutraw beatific adj. bextiyar 28

beatify

behavior

beatify vt. bextiyar dekat ta ewpeȓî xoşî beatitude n. xoşî, zor bextiyar beau n. şîrîn, ȓazawe, diḽdar beautician n. arayîştger beautiful adj. ciwan, nazdar beauify vt.vi. ciwan dekat, ciwan debêt beauty n. ciwanî beaux arts n. hunere ciwanekan beaver n. qundûs: ajeḽêkî awî ferûdar ferwekey zor benirxe becalm vi. aramdekat, ȓadegrêt be hoy kemî bawe because conj. leber, behoy, çunke beck n.vt. cogele, nuştanewey ȓêznan, pencey bo drêj dekat beckon vt.vi. bang dekat be ser ya desit becloud vt. hewir day depoşêt, tarîkî dekat become vi.vt. ebêt, eguncêt, dekrêt becoming adj. guncaw, serinc ȓakêşere bed n.vt. cêgay nûstin,xew, katî xewtin, binî ȓûbar, binçîney şeqam, exate cêwe, le guḽdanda eçênêt, exewêt, nîştecê ebêt bedazzle vt. diḽeȓifênêt bedbug n. kêç bedchamber n. jûrî nûstin bedclothes n. çerçef, petû, lêfe, cacim bedding n.adj. cêgay nûstin, binçîne, beḽmû ka wek ȓaxer bo ajeḽ bedeck vt. eȓazênêtewe bedevil vt. diḽ debat, gendeḽ dekat, eşêwênêt bedew vt. teȓîdekat bedfellow vt. hawbeş le cêgay xew, haweḽ bedizen vt. de poşêt ya a ȓazênêtewe bê naşîrînî bedlam n. şiwênêkî piȓ le denge deng, geȓelawjê Bedouin n.adj. ȓewend, xêḽ bedpan n. defrêke le jûrî nexoşda bo mîzkirdin bedraggle vi.vt. pîs dekat be ȓakêşan benaw lîteda bedridden adj. lecêgada kewtû bedrock n. berdî pitewî jêr çînî xoḽ, qûḽî şitêk, binçîneyekî pitew bedroom n. jûrî nûstin bedsore n. sûrbûnewey pişt be hoy ȓakşan leser cêga

bedspread n. ȓûpoşî cêga, popeşim bedstead n. pêkhatey çarpaye bed time n. katî nûstin bee n. henig beebread n. xorake heng bo xiwardin heḽî degrêt beech n. darêkî xoḽemêş nerim le nawçe fênikekanda gewredebê berekeşî dexurêt beef n. goştî ga manga giwêreke beef steak n. parçeye goştî ga manga beefy adj. gewre, qeḽew, masûlkedar beehive n. kûrey heng beeline n. nizîktirîn ȓêga le şiwênêkewe bo şiwênêkî tir, qed biȓ beer n. bîre bees wax n. mêwî şaney henig beet n. çewender beetle n.vi. qaloçe, mêkut, ekutêt befall vt.,vi. ȓû edat, tûş debêt befit vt. eguncêt befitting adj. guncaw befog vt. temawî ekat, tem daydegrêt before adj.prep.conj. pêş, lemewpêş, pêştir, lepêşî, leser, lepileyekî beriz tirda beforehand adv.adj. pêşekî, encam diraw pêş katekey befoul vt. pîs dekat befriend vt. dostayetî dekat, yarmetî dedat, layengirî dekat befuddle vt. serxoşdekat, eşiḽejênêt beg vi.,vt. depaȓêtewe, dawadekat, siwaḽdekat beget vt. newe denêtewe, ebête hoy beggar n.vt. derozeker, siwaḽkirdin, nebûnî, hejarî, hejar dekat beggarly adj. nebû, zor hejar begin vi.,vt. dest pê ekat, da emezrênêt beginner n. dest pê ker, kesêk le niwê desit bekar bêt beginning n. sereta, katî desit pê kirdin, parçey yekem begone vi. biȓo, lêre laço, winbe begrudge vt. bexîlî pê ebat beguile vt. gumȓa dekat, heḽexeḽetênê, be fêḽu teḽeke parey lê destênê, ȓadebwêrêt behalf n. berjewendî, keḽik, piştîwanî behave vi.vt. ȓêgay çak degrête ber behavior , behaviour n. ȓeftar, ȓewişit 29

behead

beneficial

behead vt. serî ebȓêt, le mily edat behest n. firman, ȓasparde behind adv.prep. le diwawe, bo diwawe, diwakewit le, diwawe, piştewe behind hand adj.adv. diwakewtû: le pare dan, le kat, le qeriz, doxêkî diwakewtû behold vt. eȓwanêt, pîşandedat, serincdedat beholden adj. qerzarî çakeye behoof n. berjewendy, keḽik, sûd behoove vt.vi. pêwîst ekat beige n. qaweyiyekî bor being n. bûn, binçîney sirûştî şitêk bejewel vt. edrewşêtewe be xişiḽ belabor vt. lêydedat, tengawî dekat belated adj. direng, zor direng belay vt. gîrkirdinî gurîsêk bo xoparastin, deparêzêt be gurîs, ȓadegrêt belch vi.vt. bonî henaw derdekat le demewe, be tundî derdedat beleaguer vt. gemaroy edat, abḽoqey edat belfry n. minarey zengî kḽêse, ew beşey ke zengeke heḽdegrê belie vt. boçûnêkî heḽey pê edat, dro ekat, dijayetî ekat, bê umêdî ekat belief n. baweȓ, ȓêbaz, selmandin, boçûn believe vi.vt. bawerî pê debêt, eselmênêt, baweȓ dekat belittle vt. bê bayex dekat, be kem derî dexat bell n.vt. zeng, dengî zeng, her şitêk le şêwey zeng, zeng lê dedat, zenguḽey piya heḽdewasêt belladonna n. ȓiwekêkî jarawiye guḽêkî morî heye bellbottom adj. pantoḽî çarliston deling pan bellboy n. krêkarî utêlû yane belle n. dulber, afretêkî ciwan belles-lettres n.pl. wêje bew pêyey hunerêkî ciwan be taybetî honrawew şanow ȓoman bellhop n. krêkarî utêlû yane bo heḽgirtnî kelû pelû ȓaspardekanî zarekî bellicose adj. şeȓ xiwaz, şeȓanî belligerent adj.n. cengawer, şeranî bell jar n.zengî şûşeyî, şûşeyekî dirûsitkiraw le şêwey zeng wek ser poş be kar dehênrê bellow vi.n. degrît be dengî beriz, giryan be dengî beriz bellows n. fûker, hembaney fûkirdinî asinger ya her amêrêk lewe biçêt bo fû kirdin

bell pepper bîberî gewrew şîrîn bellwether n. beranî zenguḽe le mil ke le pêş mêgele meȓewe deȓwat belly n.vt.vi. henaw, wirig, eawsêt bellyache n. jane sik bellybutton n. nawik bellyful n. têrî ya ziyade xory belly laugh pêkenîn le naxewe belong vi. xawenêtî ekat, ebête endam, taybete, lewê dadenîşêt belongings n. xawendarêtî, hemû ewşitane hî kesêke beloved adj.n. azîz, xoşewîst below adv.adj.prep. jêr, binewe, bo dozex, nihomî xiwarewe, xiwarewey lapereke, kemtir belt n.vt.vi piştên, qayşî sûȓandin, be qayiş lêy dedat, perjînêk le drext belt-tightening n. dest pêwedegrêt, paşekewit dekat beltway n. şeqamî dewrî şar bemoan vi.vt. henasey na umêdî heḽdekêşêt, hawar dekat bemuse vt. eşḽejê bench n.vt.vi. textêkî drêj bo danîştinî dûkes ya zyatir, textî qazî, piley qazî, textî karkirdin, ew textey yarîçiyan leserî da enîşin, yarîçiyek derdekat le yarî bench mark n. sitanderd, heḽsengandinî çonayetî, pêwaneyî bench press vt. meşqî yarî sîne dekat be ȓakişan le ser pişt leser textû asin bo ser sîne dadegrêw biḽind dekat bench warrant biȓyarî dadiga ya qazî bo girtinî kesêk bend vt.vi.n. xiwar dekat, enuştênêt, pêçî pêdekatewe, leş çamandin , çemandin bend n. her core grêyek le tund kirdinî gurîsda beneath adv.prep. nizimtirîn şiwên, le jêrewe, xiwarewe, jêr benediction n. xêrûxoşî pêdan, xêrûxoşî benefaction n. çakekarî, yarmetî be pare ya her core yarmetiyekî tir benefactor n. çakekar, xêromend benefice n. bexşinde, diḽsoz beneficent adj. çakekirdin, xêromend beneficial adj. sûdbexiş, bekelik 30

beneficiary

betray

beneficiary n. sûdwergir, ewkesey sûdî desitdekewê benefit n.vt. sûd, keḽik, komek, yarmetî, sûd egeyenê, sûd weregrêt benevolence n. xêromendî, dest girtin benevolent adj. xêr, bexşinde, xêrpêwebûn, karî xêr benighted adj. şewî beserahat, nefam benign adj. sozdar, bexşinde, nermû niyan, leserexo, mîhreban, bêmetirsî benignant adj. besoz, bekeḽik, mîhreban, besûd benignity n. mîhrebanî, bexşindeyî bent adj.n.çemawe, arezû benumb vt. pekî exat, cûḽey ebȓêt, siȓî ekat benzene n. benzîn benzoin n. sirêşî bondar bequeath vt. mîrat be pêy wesêt bequest n. lepaş becêman berate vt. ser zeniştî dekat be tundî Berber n. neteweyekî musuḽmane le bakûrî Afrîqa bereave vt. lêy esendirêt, bêbeş ekrêt, ledesit edat be hoy mirdinewe bereft adj. bêbeş, bêberî kiraw beret n. serpêçêkî xiȓ, kiḽawêkî xir berg n. biȓwane iceberg şaxî sehoḽ beriberi n. nexoşî berî berî serencamî kemî vîtamîn B1 lawazîw kem hêzî bediwaweye berry n. tûtiȓik, mîweyekî biçûkî awdar, le tûw şatû deçêt berth n.vt.vi. bender, cêga, kar, ferman, cêga dabîn dekat, lenger degrêt beryl n. berdêkî giran behay sewze beryllium n. tuxmêkî kanzayî sipî sexte be kar dêt le daȓijtinî kanzayî tirda bekar dêt beseech vt.vi depaȓêtewe beseem vi. şayesteyetî beset vt. le hemû layekewe hêrş debat, bêzar dekat, bê aram dekat besetting adj. bê pisanewe bêzar dekat beside prep. nizîk, betenîştiyewe, be berawird kirdin legeḽ, herweha, sereȓay, lederewey, sebaret be besides prep.adv. bêcge, bewêȓay, legeḽ, sereray, legeḽ eweşda, bo eweş besiege vt. gemaroy edat, abḽoqey edat besmear vt. pîsî dekat, lekedar dekat

besom n. gisik besot vt. serxoş dekat besought past & p.p of beseech bespangle vt. razandinewe be pûleke bespatter vt. pîsdekat bespeak vt. jûrêk le utêlda degrêt, pêş kat ȓaspardey şitêk dekat, pêşkat dawadekat best adj.adv.n.vt. baştirîn, çaktirîn, zorîney, be baştirîn şêwe, ta dûrtirîn ȓade, doxêkî baştir, ciwan tirîn ciluberg, şikist dexwat, baḽadest debêt. at best le çaktirîn doxda, best seller piȓ froştirîn, to have or get the best of it derdeçêt, serdekewêt, to make the best of it sere ȓay giriftekan ewpeȓî koşişdekat, to make the best of one’s time be baştirîn şêwe sûd le katî werdegrêt bestial adj. ajeḽ asa, diȓindane bestialize vt. way lêdekat ajeḽyane ȓeftar bikat bestiary n. pertûkêkî serdemekanî naweȓasit derbarey ajeḽî ȓastîw efsaneyî bestir vt. ewirûjênêt, serqaḽdekat, handedat bestow vt. pê debexşê, xeḽatî dekat bestowal n. xeḽat, bexşîn bestrew vt. dadepoşêt be şitêk bestride vt. siwardebêtû laqekanî bemdîw ew dîwda şoȓ dekatewe, hengaw denêt bet n.vt.vi. barimte(pare, zêȓ,..), girew, girew dekat, barimte dadenêt beta blocker dermanêke bekar dêt bo ȓagîr kirdinî xêrayî lêdanî diḽ, çareserî xêray lêdanî diḽ beta carotene haydrocarbone dozrawetewe le kerew gêzer da be hoy cigerewe egoȓêt bo vîtamîn A betake vt. eçêt, pena ebat beta particle elektron ya pozitron le nawkî etomda derdeçêt katê etomeke be hoy çalakî tîşkî eşkêt beta ray tîşkî bêta betel nut mîwey darêke le giwêz hind deçêt bethink vt. bîrî ekewêtewe betide vt. tûşdebêt, ȓûdedat betimes adv. bezûtirîn kat, zûtirîn betoken vt. wiryadekatewe, nîşandanî pêşkat betray vt. gumȓadekat, heḽdexeḽetênê, napakî legeḽ dekat, nihênî aşkira dekat 31

betroth

biennial

betroth vt. beḽênî şûpêkirdin betrothed n. nîşankirdin better adj.adv.n.vt.vi mezin tir, gewretir, baştirîn tendirûstî, baştir, çaktir, be şêweyekî çaktir, zor, çak dekat, serdekewêt, çaktir debêt. better off dewḽemend tir, for the better berew baştir, one’s betters kesêkî şareza tir, to get the better of serdekewê, baḽadesit debêt, to know better hoşmend tirbêt, to think better of boçûnî xoy degorê betterment n. çak, çak kirdin, çak bûn bettor or better n. grew baz, girew ker between prep.adv. nêwan, le nêwan. between ourselves nihêniyeke le nêwan xomanda bêt, far between mawey dûr le yektir, in between le nawenda bevel n.vt.vi. amêrî pêwan ya dyarî kirdinî goşe, ȓûberî lar, gonya, ȓoxî şûşe esawêt, lar debêt beverage n. her xiwardineweyek cige le aw bevy n. komeḽêk desteyek kiçanû jinan bewail vt.vi. egrêt, naḽe, diḽî etezê beware vi.vt. wirya ebê, xoy eparêzê bewigged adj. serzeniştî dekat bewilder vt. gêj dekat, eşḽejênê, sersam dekat bewicth vt. cadûy lê dekat, diḽî debat, firîwî edat bey n. beg: ferman ȓeway nawçeywk le Împiratorî Usmanîda beyond prep.adv. paşewe, diway, leser, lederewey cuxzî, ewî tir, bêcge, dûrtir, ȓojî kotayî, ew dinya. beyond compare zorçak bê wêne, beyond one’s reach leber destiya niye, it is beyond me min lêy tênagem, the back of beyond şiwênêkî dûre dest, the live beyond one’s income be beȓey xoy pêy radekêşê bezel n. şiwênî niqêmî emustîle, şiwênî şûşey ketjmêr bi- pêşgirêke be watay diwanî diwane,wek biangular dû goşedar, bimonthly dûkeȓet le mangêkda, bisect dûkert, bicarbonate dû karbon biannual adj. dûcar le saḽêkda bias n.adj.adv.vt. lar, jê, birînêk, dirûman, xû, xoşewîstî nîşandan, layengîrî, xiwar, be

larî, kar ekat le.., arastey ekat be aqarêkî diyarî kiraw biased adj. lar, xiwar, daydeşkênêt belay.. biathlon n. werzişekanî zistane leser ta serî wḽat ke birîtîn le xilîskanêy ser befirû nîşane şikandin be tifeng bib n. berwankey mindaḽ biblio- pêşgorêke be watay pertûk, pêkhatey şêwey pertûk bibliography n. bibliogirafî, hunerî pênase kirdinî pertûkû desit nusekan, çaw xişandinêkî ȓexne girane bew pertûkaney ke peywendiyan heye be serdemêk ya babetêk ya danraweyek, xistine ȓûy danrawekanî nûserêk ya çapkirawekanî kompanyayekî biḽawkirdinewe, serçawekanî pertûkêk bibliophile n. ew kesey pertûkî xoşdewê ya koyan dekatewe bibulous adj. mijîn, areqxor, meynoş bicameral adj. xawen dû encûmenî yasa danan bicarbonate of soda dûhem karbonî soda bicentennial adj.n. her 200 sall carêk ȓû dedat, yadî 200 saḽe biceps n. masûlkey dû ser le serûy qoḽ ya ran bicker vi.n. lêk dedwêt, demeqaḽ biconcave adj. herdû ȓû çaḽ ya qûpaw biconvex adj. herdû rû qoqiz bicuspid n.kakîley pêşewe diway keḽbe 4 le xiwarewe 4 leserwe bicycle n.paskîl bid n.vt. ferman, qebḽandin, nirxandin, bangeşe, mezat, ferman dedat, bangeşey aheng dekat, pêşwazî dekat. The plan bids fair to succeed planeke mijdey serkewtin ebexşê. to bid against nirxêkî biḽind tir pêşandeda. to bid defiance to berheḽistî xoy aşkira dekat. to bid up nirx beriz deka to make a bid for hewiḽ dedat bedesit bihênê biddy n. pîrêjinêkî zorbiḽêy paşmile dû bide vt.vi. emênêtewe, çawerê dekat, berheḽistî dekat, xodegrê. to bide one’s time çaweȓêy helêkî guncawe bidet n. be kardêt bo tarat kirdin biennial adj. 2 saḽ carêk rû dedat 32

bier

binaural

bier n. daremeyt bifocals n. her çawêlkeyek lênzekey dûbeş bêt bo dûrû nizîk bifurcate vt.vi.adj. dabeşdekat bo dû beş, deqiḽşênêt, dûpel, dofaqe big adj. gewre, awis, awsaw, nawdar bigamist n. piyawî dû jine ya jinî dû şû kere bigamy n. kesêk le jinêk ziyatir ya piywêk ziyatirî hebêt le yek katda big bang theory tiyûrî firawan bûnî gerdûn destî pêkird be hoy teqînewe gewrekewe le nêwan 12 ta 20 bilyon saḽ lemew ber big game ȓawkirdinî ajeḽe kêwyekan wek werziş lebabetî şêrû piḽingû keḽekêwî, ȓûbeȓû bûnewey şitêkî giringû metirsîdar bighearted adj. diḽ gewre, bexşinde bighorn n. keḽe kêwî şax dirêj bight n. girê le gurîsda, kendaw bigmouth n. kesêkî zor biḽê bigness n. gewreyî, zil, meznayetî bigot n. demargîrî bo ayîn partî ya bîru ȓa bigoted adj. demargîr bigotry n. demargîrî kiwêrane big shot n. kesêkî paye beriz big-time adj.adv. lew peȓî pile berzîda bike n. paskîl, motoȓsikîl bikini n. cilî melewanî jinan herdû parçey xiwarewew serewe derpêw suxme bilateral adj. dûlayenî, diwanî, be yaksanî kartêkirdinî leser her dûla heye bile n. ziraw, awî ziraw, bêkeḽik bilestone n. berdî ziraw bilge n. beşî xiwarewey naw keştî, awî pîsî pengaw le naw keştîda bilingual adj.n. dû ziman zanîn, çapkiraw be dû ziman, kesêk be dû ziman bidwêt bilious adj. zerdî, tûşbûn be zerdûyî, bê hîwa bilk vt.n. fêḽ dekat, heḽdexeḽetênê, heḽdêt le qeriz danewe, fêḽ, fêḽawî, heḽxeḽetêner bill n.vt. denûk, das, bîrxerewe, name, pȓoje yasayek, şikat, lîste, ȓageyandin, bername, aheng, diraw, kompiyale, lîstî kȓînêke amade ekat, lîsteke enêrêt, denûk be denûk da dehênêt, xoşewîstî der debȓêt billboard n. texte dîwarî ȓageyandin billet n.vt. fermanî fermî cêkirdinewey serbazêk le maḽêkî hawnîştmanyan, maḽî heḽbijêrdiraw bo serbazeke, kar, erik

diyarî dekrêt bo manewey serbazeke, cêykatewe billet-doux n. namey diḽdarî billfold n. defterî gîrfan billiards n. yarî bîlyard billing n. ȓêkxistinî nawî ekter be pêy şiwênekey le programeke ya ȓageyandinî ahengêk, ȓageyandinî ahengêkî şanoyî ke nawî ekterekan le xo degrêt billingsgate n. zimanî bazaȓ billion n. hezar milyon le ferensaw USA, milyon milyon le Gêrmenîw UK billionaire n. ewkesey darayiekey le bilyonêk kemtir nebêt bill of exchange kompiyale ya nardinî pareyekî diyarî kiraw be nawî kesêkewe ke boy denêrdrêt bill of fare lîstey xiwardin le çêşit xane, bername bill of lading lîstey barî naw keştî Bill of Rights de hemwakirdinewekey destûrî USA ke zamin kirdinî azadî hawnîştimaniyane bill of sale kompiyaley firoştin billow n.vt. şepolêkî gewre, baristayiekî gewrey hewir ya dûkeḽ, be yekda dekewêt wek şepol, heḽdeawsêt billposter n. posterî agadarî ser dîwar billy n. têḽay destî polîs, haweḽ billycock n. ser kiḽawî libad billy goat n. gîsik, nêrî bimetallic adj. pêk hatû le dû kanza bimetallism n. sîstemî dû kanzayî ke sîstemêke parey zêȓû zîw behay sitanderdiyan pê dedrê diway diyarî kirdinî ȓêjey nêwanyan bimonthly adj.adv. dûmang carêk, nîw mang carêk, mangî dû car, govarêke dû mang carêk der deçêt, govarêkî nîw mangiye bin n. sindûqe bo şit heḽgirtin binary adj.n. cût, pêk hatiwe le dû beş, sîstem jmareyeke ke binemakey le diwan pêkhatiwe wek 0 & 1 bo yek jimare, şitêk le dû pêk hatibêt binational adj. dû netewe, dû netewe xiwaz binaural adj. bekar hênanî her dû giwê, be kar hênanî dû serçawey deng 33

bind

bisexual

bind vt.vi.n. eybestêt beyekewe, bendî dekat, kosip exate ȓêy, pabendî ekat, tîmarî ekat, sik degrêtewe diway sik çûn, bergî degrêt, ciwanî dekat be perawêz, eçête naw yek, ben, bend, bestin, peywendî, kêşe. to bind oneself to peyman dedat, to bind over ber pirsiyar debêt be siza binder n. westay berig girtinî pertûk, ben, madeyekî yekgirtin wek sirêşû çîmento, peymanêkî katî na fermî, berig bindery n. kargey berig girtinî pertûk binding n.adj. ben, pet, bergî pertûk, sirêş, pabendî, danûştandinewe binge n. ahengêkî kirawew be denge deng bingo n. yarî bextû qumar binnacle n. sindûqî heḽgirtinî qumbazî keştî binocular n. dûrbîn binomial n. dûnaw, le matmatîkda hawkêşeyekî dû sere, dû naw yekiyan regezû ewîtiryan cor egeyenê bio n. jiyan name biopêşgirêke be watay jiyan ya zîndewerekan biochemistry n. ew kîmyayey ekoḽêtewe le prosey jiyanî ȓiwekû ajeḽ biocide n. madeyeke ew jiyandaraney be çaw nabînrên ekujêt biodegradable adj. egerêtewe bo doxe bineȓetiyekey be hoy kar tê kirdinî mîkrobewe biodiversity n. zindewerî coraw cor le yek şiwênda biofeedback n. teknîkêke le koşişdaye bo jêr ȓikêf xistinî doxî sozêkî diyarî kiraw be ȓêgay xo ȓahênan be bekar hênanî keresey elektrîkî bo sûk kirdinî çalakiye xo berêwebirdinekanî leş wek lêdanî diḽ biography n. jiyan namey kesêk le layen kesêkî tirewe nûsrabêt bioal warfare bekar hênanî zîndewerî jehrawî le cengda biologist n. zîndewer zan biology n. zîndewer zanî, zanistî jiyan ya zîndewerekan be gişt corekanîw derkewtekanî bionic adj. berew pêş birdinî leşû beşekanî leşî desitkird bionics n. zanistî nexşe kêşanî kereste

biophysics n. lêkoḽînewey peywendî diyarde bayolojiyekan be fîzîkewe biopic n. fîlmêkî diramayî jiyanî kesêkî nawdar biopsy n.derhênanî ȓîşaḽêkî zîndûy leş bo pişkinîn biorhythm n. her xulêkî bayolojî katêkî ewê bo goȓan le paḽepestoy xiwênû piley germa biotin n. koḽkeyekî komeḽey vîtamîn B bipartisan adj. niwêneranî dû partî bipartite adj. dû beş, lêk ciyawe bû bo dû beş ta binke biped n. ajeḽî dû pê biplane n. fiȓokeyekî dûbaḽî yek leser yek bipolar adj. dû cemser wek cemserî bakûrû başûrî zewî biracial adj. dû ȓeçeḽek birch n. darêkî tiwêkiḽ nermu teniku sexte, bo felaqe kirdin bekar dêt bird n.vi. baḽinde, çoleke, eȓwanête baḽinde le doxe sirûştekeyda birder n. ȓawçî baḽinde birdlime n. daw, tepke, biḽawkirdinewey sirêş le ser geḽay dar bo girtinî baḽinde bird of prey baḽindey goşit xor denûk xiwarû çiȓnûk dar birds-eye adj. nîşanekanî wek çawî baḽindeye, çaw heḽoyî, çaw tîj birds-eye view bînîn zor le biḽindî birth n.vt.,vi. ledayik bûn, reçeḽek, seretay her şitêk, dadehênêt, ledayik debêt birth control n. ȓagirtinî zawuzê, diyarî kirdinî mindaḽ birthday n. saḽȓojî le dayik bûn birthmark n. nîşaney zikmakî leser pêst birth place n. şiwênî ledayik bûn birthrate n. jimarey le dayik biwan le hezar kesî daniştiwanekey birthright n. her mafêk kesêk heyetî lew şiwêney lêy le dayik debêt birthstone n. berdî mangî le dayik bûn biscotti n. biskîtî drêjû ȓeqe badamî têdaye be çawe exurê biscuit n. piskît bisect vt.vi. eykate dûbeşî yeksan, debête dû liq wek ȓêga bisexual adj. kesêk arezûy le nêrû mê bêt 34

bishop

blackout

bishop n. qeşe, daşî şetrenic bishopric n. piley qeşeyetî, nûsîngey qeşe bismuth n. tuxmêkî kanzayî bison n. gay Emerîkî bisque n. şorbayekî çewrû xeste le giwêçke masî ya sewze dirûst dekrêt bit n. lixaw dekrête demî wḽaxewe, sere nûkî mekare, demî tewir, herdûlay gîrge, biȓêkî kem, parçe dirawêkî kanzayî biçûk, heşit yekî dolarêk ke ekate 12 sêntû nîw, şitêkî biçûk wek maweyekî kurt ȓoḽêkî kurt le şano, yek jimarey digiteḽ sîstem wek 0 ya 1, yekey zanyarî. a bit at a time lesere xo, bit by bit wirde wirde, I don’t care a bit min her giwê nademê, to give a person a bit of one’s mind ȓaşikawane le geḽî edwêtû heḽekanî bo der ekewêtû ser zeniştî ekat bitch n.vt.vi. mêyîney segû rêwî, afretî bê ȓewişit, gileyî, têkdedat, gileyî dekat, heḽdexeḽetênêt bitchy adj. ȓewiştî xirap be taybet hî afret bite vt.vi.n. egrêt, egezêt, eşikênê be didan, pêwededat, eybiȓê, parçe parçey dekat, qunciȓikî lê degrêt, ey hêşênêt, eyxiwat, derxiwardî edat, çeşeke exwat, gazgirtin, şikandin, gezîn, pêwedan, tîkeyek, êşêkî zor be hoy gaz girtin biting adj. tîj, bibiȓ, be êş, ebȓê be qise, cerig biȓ, be siwê bitter adj.n.vt. taḽ, be hêş, sexit, tund, heḽçû, taḽî dekat bittersweet n.ad. şitêkî şîrînû taḽ, xoşû naxoş bitumen n. qîr bituminous coal xeḽûzî berd bivalent adj. le kîmyada cût haw hêz bivalve n. dû zimane, ajeḽêkî dû qawix bivouac n.vi. serbazgey katî le deştda, nîştecê bûnî katî, le deştiyekda heḽdedat biweekly adj.n. nîw mangî, dû hefteyî bizarre adj. namo, seyir, nasaz bk kurtey bank, pertûk bl kurtey şilîf, bermîl B/L or b/l kurtey têçûnî bar blab vt.vi.n. nihêniyek edirkênê bebê giwêdane qisekirdin, çenebazî dekat, çenebazî

blabber n. çenebazî, çenebaz black adj.n.vt.vi. ȓeş, ȓeş pêst, tarîk, napeseinid, piȓ ȓeng, xembar, dij, ȓengî ȓeş, ȓeşî, şitêkî ȓeş, ȓeş poşî bo kes mirdin, kesêkî ȓeş pêst, tarîkî, ȓeşî ekat, ȓeş ebêt blackamoor n. ȓeşî qetranî black and blue adj. ȓeşû şîn botewe be hoy lêdan ya kewtinû ȓûşan blackball n.vt. dengdanî dij, dijî dengdedat black belt n. nawçey ȓeşekan ew nawçeyey zorîney danîştiwanî ȓeşin blackberry n. tûtiȓik blackbird n.nêrey çolekey ȓeş, firokey cengî SR71 blackbird blackboard n. texte ȓeş bo nûsîn black death n. tauûnî reş le sedey 14 da le Asyaw Ewrupa biḽaw buwewe blacken vi.vt. ȓeş heḽdegeȓêt, ȓeşdekat, nawbang eȓûşênê black eye n. ȓeşewebûnî dewrî çaw encamî lêdan, şermezarî black-eyed Susan guḽe beybûn guḽêkî zerde nawerastî ȓeşe black guard n. xiwêȓî, zimanpîs, cinêw firoş blackhead n. ser ȓeş, qinçikey ser ȓeş le ȓû black hole kunêkî ȓeşe le gerdûnda hêzî ȓakêşanî zor berze, betaḽayî black jack n.vt. têḽayekî be çerim pêçraw, be têḽay çerim pêçraw lêy dedat black light tîşkî xiwar sûr bekar dehênrêt bo dozînewey karlêkiran be filorîn blacklist n.vt. lîstî ȓeş, dexate lîstî ȓeşewe black lung nexoşî sîne tûşbûn be hoy heḽmijînî tozî xeḽûzî berid black magic n. cadûy ȓeş cadûyek bo mebestî xirap blackmail n.vt. bedesit hênanî pare le ȓêy hereşekirdin le abȓû, pare bedesit dehênêt be heȓeşe black mark leke, xaḽêkî ȓeş le mêjûy kesêkda black market bazaȓî ȓeş sîstemî froştinî nayasayî şimek blackness n. tarîkayî blackout n. kujandinewey tewawî ȓûnakî leser şano, kujandinewey ȓûnakî leber metirsî pelamarî asmanî, serkutkirdinî ȓaw hewaḽ be sansor kirdinî 35

black power

blend

black power hewiḽdan bo bedesit hênanî deseḽatî siysîw abûrî le layen ȓeşekanî Emerîkawe le xebatyanda bo be desit hênanî mafî hawniştimanî Black Sea deryay ȓeş ekewîte nêwam Asyaw başûry ȓojheḽatî Ewrupaw bakûrî Turkiya black sheep meȓî ȓeş, kesêkî bêȓêz le xêzanêkî beȓêzda black smith n. asinger , naḽbend black thorn n. diȓkî qed darî guḽ black top n. ziftî ser cadey qîr black widow caḽcaḽokey ȓeş xaḽêkî sûrî be bineweye zehrawiye mêyekey nêrekey exwat carubar bladder n. mîziḽdan, fûdane blade n. geḽay giya, beşe panekey geḽa, ew texteyey le pê ekrêt bo xilîskanê le ser befir, beşe panekey demî çeqo, şimşêr ya şimşêr baz, sere panekey seḽbey belem blamable or blameable adj. şayîstey tewanc lêdane blame vt.n. lomey dekat, tewancî lêdedat, ber pirsiyarî, lome, ber pirsiyarêtî, heḽe blameless adj. pak, bêtawan blame worthy adj. şayîstey lome kirdine blanch vt.vi. sipî dekat, tiwêkḽî lê dekatewe, sipî debêt, ȓengî degoȓêt bland adj. nerim, nasik, nexoş, beȓêz blandish vt.vi. mêçke mêçke dekat, mastaw sardekatewe blank adj.n.vt. sipî, nenusraw, betaḽ, bêwata, boşayî, şwênêkî betaḽû bê kar, amade nekraw, nawendî nîşane, esiȓêtewe, ebestêt, nahêḽêt ȓikeberekey bîbatewe blank check çekî bankî betaḽ, çekî wajû kiraw be bê diyarî kirdinî biȓî pare, deseḽatdan be nûsînî biȓî pare blanket n.adj.vt. petû, betanî, giştî, giştî dadepoşêt blank verse kotayî dêȓekanî honraweke wek yek nînû her dêȓey le de birge pêkhatbêtû pênciyan be cexit der bibrênu pêncekey tir be asayî blanquette n. yexnî be goştî mirîşk ya golik le sasî kirêmda blare vt.vi.n. hawar dekat, hoȓîn lê dedat, aşkira dekat, dengî beriz

blarney n. mêçke mêçke blasé adj. bêxem, bêbak, nuqmî ȓabwardin blaspheme vt.vi. cinêw be xiwa dedat blasphemy n. ȓeftarêk birîtî bê le ȓêzdanan bo şite pîrozekan blast n.vt.vi. heḽbûnî bayek be tundî, fûkirdin be fîqeda, tewujmî ba bo tiwandinewey kanza, teqîneweyekî tunid, mînî taybit bo teqandinewey berid, xêrayî, wize, dengêkî beriz dirûst dekat, mînêk enêtewe, teqe dekat, hêrişêkî tunid debat, eweȓêt, tûşî nehatî debêt, wêȓan dekat, eȓûxênêt, kesêk bê hîwa dekat blast furnace kûrey kanza tiwandinewe blastoff or blast-off n. teqandinî ȓokêtêk, keştî boşayî asman blatant adj. hawar ker, zor qîjandin, hewiḽdan bo serinc ȓakêşanî xeḽk be ȓeftarî bê tam, zeq, zor ȓûnû aşkira blaze n.vi.vt. giȓ, agir, heḽbûnî agir le piȓêka, birîqe, qeş: nîşaneyekî sipî lenêçawanî esip, giȓ egrêt, brîqe edat, biḽawdekatewe blazon n. dirûşmî tîrendazekanî sedekanî naweȓast, baskirdin bldg kurtkirawey building xanû, koşik, telar bleach vt.vi.n. sipî ekat be dane ber xor ya bekarhênanî madey kîmyayî, ȓeng degoȓêt, bêȓeng bûn, sipîkirdin, madey bê ȓeng kirdin ya labrdin, kaḽkirdinewe bleachers n. pilîkaney danîştinî temaşakeran le goȓepanî yarîda bleak adj. aşkira, waḽa, dabiȓaw, berba, ȓûten, zor sard, xembar bleary adj. lêḽ wek çaw ke firmêskî piya dête xiwarewe bleat vi.vt.n. enûzênêt meȓ bizin golik, bedengêkî naxoş qisedekat, nûzenûz bleed vi.vt.n.adj. xiwênî lê deçoȓêt, xiwênî deȓwat, xiwên berbûn, xiwên le ȓoyiştin bleeding adj.n. xiwênawî, xiwên berbûn, xiwên lê ȓoyîştin blemish vt.n. pîsdekat, egenênêt, xewiş blench vt.vi. dadenewênêt, degeȓêtewe, ȓengî degoȓêt, spîdekat blend vt.vi.n. têkeḽdekat, têkeḽdebêt, têkeḽe 36

blender

blood relation

blender n. amêrîkî elektrîkî bo têkeḽ kirdinû wird kirdin bless vt. pîrozî dekat, dawa le xiwa dekat, deparêzêt blessed adj. pîroz, hênanî xoşîw bextiyarî blessing n.pîroz kirdin, xêrû xoşî, pîroz ȓagirtin, peristin blight n.vt. nehatî kiştûkaḽ: wek hatinî kullew sinukîseḽû kirm ke eyxiwa ya xirapî dekat, tûşî nehatî dekat blimp n. baḽon nîmçe fiȓoke blind adj.adv.n.vt.vi. kiwêr, taybet bekiwêran, heḽeşe, nabîna, gişt hestî ledest dawe, serxoş, tarîkî, poşraw, nadyar, daxraw bê dergaw pencere, bestiraw le layekewe, be şêweyekî kiwêrane, ta ȓadey le destdanî hest, şitêk berî rûnakî girtibêt, perdey pencere, hoyekî şêwandinû gumȓakirdin, bekrê gîrawî kesêkî tirî nenasraw, kiwêr debêt, tarîk dekat, heḽdexeḽetênêt, eşarêtewe, heḽeşane lê dexûȓêt blind date jiwanî yekemcar le nêwan piyawû jinêk blinders n. poşerî herdûlay çawî esip bo ȓasit ȓoyîştin blind fold vt.n.adj. çaw depoşêt be peȓo, çaw bestiraw, heḽeşe blindness n. nexêndewar, kiwêrî, nefamî, gêl, heḽeşe blind side vt. pelamardan le layekî çawerwan nekrawewe blink vi.vt.n. be herdûçawî nîwe kirawe seyir dekat, çaw detrûkênêt, be çawî sersûȓmanû tirsewe seyrî dekat, çaw tirûkanêk blinker n. şewqî piçiȓ piçiȓ bo agadarî blintz n. kêkî piȓ kiraw le penîr ya mireba blip n. wêneyek leser perde (sikrîn) be taybet le ȓadarda bliss n. ewpeȓî xoşîw bextewerî blister n.vt. biloq leser pêst be hoy sûtan, biloq dekat blistering adj. zor gerim, tund, tîj blithe adj. asûde, şad blitz n.vt. şeȓî nakaw, pelamarêkî asmanî, pelamardedat be şêwey şeȓêkî nakaw blizzard n. ȓehêḽeyekî befir be tundî

bloat vt.vi. fûy têdekat, eawsêt be aw ya ba blob n.vt. diḽopêk le mom ȓon ya merekeb, dengî biḽqî aw, merekebawî dekat bloc n. yekgirtinî çend kesêk ya çend wiḽatêk block n.vt. baristayiyekî texte ya berid, qaḽib, darêkî estûrî goşt firoşekan, kosip, bekre bo beriz kirdinewey seng, komeḽeyek, desteyek, rîzêk maḽû dûkan, pûçeḽ dekat, kosip dexate ȓê, siȓ dekat(pareyekî zor be biȓyarêkî fermî), le qaḽib dedat, hêḽe giştiyekan diyarî dekat blockade n.vt. gemarodan, gemarodedat block and tackle n. rêkxistinî bekrew gurîs bo beriz kirdinewey şitêkî quris blockbuster n. bombêkî gewre be fiȓoke fiȓê dedrête xiwarewe, kesêk ya şitêk ya filmêk serincî xaḽik ȓabikêşêt blockbusting n. wirya kirdinewey xawenekan bo firoştinî xanwekanyan le tirsî hatinî kemayetî bo geȓekekeyan block grant bexşîşêke fêdraḽ eydat be herêmêkî bo desgîroyî kirdinî çend programêk blockhead n. kesêkî gewic blockhouse n. xanûyekî darî dû nihomî pitew, sengerêkî konkirêtî bo dîdewanî blond n. qij kaḽ blood n. xiwên, ew şile sûrey le leşda esûrêt, xiwên riştin, cewherî jiyane. blood is thicker than water xiwên xesit tire le aw, in cold blood le xoȓa, be sardiyewe blood bank n. bankî xiwên blood count n. jimarey xiȓokey sûrû sipî le biȓêkî diyarî kirawî xiwênda bloodcurdling adj. tirsinak, toqêner blooded adj. ȓesen, xiwênîpak, xiwênekey corêkî diyarî kirawe bloodhound n.ew seganey şiwên heḽgirnû bonkirdinyan zor behêze bloodless adj. xiwênî lê çiwe, sipî biwe bloodletting n. xiwên ȓiştin bloodline n.reçeḽekî pêşînan bloodmobile n. otombîlî xiwên kokirdinewe blood poisoning xiwên pîs bûn blood pressure paḽepestoy xiwên leser dîwarî xiwên berû hênerekanî blood relation xizmayetî xiwên 37

blood shed

blue stocking

blood shed n. xiwên riştin, kuştin blood shot adj. çaw sûrbûnewe, xiwên têzayîn blood sucker n. ew canewerey xiwên demijê wek zalû, mişexorekan, gene blood thirsty adj. diȓinde, xiwên ȓêj, xiwên mij blood vessel xiwên hênerû bêner bloody adj.vt. xiwênawî, sûrbû be xiwên, diȓinde, bê bezeyî, sûrdekat be xiwên bloody mary xiwardineweyek le vodkaw doşawî temate dirûst dekrêt bloom n.vi.vt. guḽ, guḽzar, heȓet, kuḽim sûrbûnewe, lew peȓî heretî ciwanîw çalakî, derdekewêt, geşawey dekat, eyȓazênêtewe be guḽ bloomers n. pantoḽêkî panûpoȓ heta ser ejno xiȓî dekenewe jinanî werziş kar le pêy deken blooming adj. geşawe, ciwan blooper n. heḽeyekî gewcane blossom n.vi. guḽî darî mîwe, kirawetewe bo ewey bibêt be mîwe blot n.vt.vi leke wek diḽopêk merekeb, lekedarî ekat, esiȓêtewe, biḽawdekatewe blotch n.vt. xewiş, leke, peḽe merekeb, peḽawî dekat blotter n. qaqezî wşik kirdinewe,tênûsêk bo tomar kirdinî ȓûdawekan wek xoy blotting paper qaqezêkî estûrû nermû mijer bo wişik kirdinewey ȓûberêk be merekeb nûsrabê blouse n. bilûz, wek kiras waye jinû kiç leberî deken, çaketî serbaziye blow vi.vt.n. heḽdekat, fûy lê dekat, le xoy bayî debêt, esûtê, eteqê, mûzîk jendin, karesat, rehêḽe, le xo bayî, fû, lêkdan, depişkwêt, xunçedekat blow by blow adj. bedirêjîw wirdekarane blow dry vt. wşik dekatewe be bay gerim be amêrêkî elektirîkî blow fly n.ew mêşey hêlke lenaw goşit dekat blow gun n. tifengî ba blow hard n. kesêkî xo be pesind zan ke be deng derîdebȓê blow out n. teqînî tayeyek, xiwanêkî çewrû piȓ le xiwardin blow torch n. amêrêkî biçûkî coşdane giȓû

gerim edate derewe bo coşdan blow up n. teqîneweyek, wêneyekî gewrekiraw, her wizeyek biteqêtewe blowy adj. ȓeşeba blowzy adj. kûḽmî sûr heḽgerawe blubber n.vi.vt.adj. ȓonî neheng, qeḽewî, rûy eawsêt, awsaw, estûr bludgeon n.vt. têḽa, be têḽa lêy dedat blue adj.n.vt.vi. şînî asmanî, şîn heḽgeȓaw, xembar, cilêkî şînî poşîwe, ȓengî şîn, asman, derya, şîndekat, şîn debêt blue baby n. le dayik bûyekî şîn be hoy nexoşiyek le diḽîda blue bell n. her ȓiwekêk ȓengî şîn bêtû şêwey guḽekey le zeng biçêt blue berry n. morid blue bird n. çolekey şîn blue blood n. erîstokratêk, begzadeyek blue cheese penîrî şîn keȓûy şînî têdaye blue chip adj. bedesit hênanî başû xoȓagirî nirix blue-coller adj. milîwanî şîn, kirêkaranî pîşesazî blue flu n. corêk xo nexoşkirdinî efserekanî polîs be komeḽî bo bedesit hênanî hendêk daxwaziyan blue gill n. masî awî şîrîn ke meylew şîne blue grass n. corêke le giya ȓengî sewzî şînbawe blue jacket n. serbazî deryayî blue jay ew baḽindeyey kiḽawî heyew ser piştû serû milî şîne blue jeans n. pantoḽî cîns blue law ew yasayey ȓêdegrêt le çalakiye diyarî kirawekanî ȓojî yekşemme blue nose n. kesêkî ayinî tunidȓew blue pencil vt. be pênûsî şîn heḽekan ȓasit dekatewe blue plate special xiwardinêkî herzan be nirxêkî diyarî kiraw le çêşt xaneyekda blue point n. xaw xiwardinî goştî giwêçke masî blue print n. wêneyekî fotografî nexşeyekî mîkanîkî ya nexşey xanûbere, bernamey kar blues n. xembarî, goraniyekî xembaraney ȓeş pêstekan blue stocking n. afretêkî hoşyar 38

bluff

body suit

bluff vt.vi.n.adj. heḽdexeḽetênêt, be heḽxeḽetandin pêdegat, heḽxeḽetandin, saxteçî, leȓû bluing n. madeyekî şîne le şorînî qumaşî sipîda bekar debrêt ta zerd nebêt bluish adj. meylew şîn blunder vi.vt.n. betêkewepilanû lengî hengaw denêt, letir dedat, heḽeyekî gewre dekat, heḽeyekî gewre blunder buss n. tifengêkî ser lûle firawan blunt adj.vt.vi. kul, çeqoyekî kul, bêtam, kesêkî na şenig blur n.vt.vi. peḽe, temawî, naȓûn, peḽawî dekat, lêḽ dekat, naȓûn debêt blurb n. ȓîklamî piya heḽdan, pênase kirdinî pertûk wek ewey nûser leser piştî bergî pertûkeke deynûsêt blurt vt. qisedekat ya dedirkênê be bê bîrkirdinewe blush vi.n. sûr heḽdegeȓêt (ȓûy), şerim, sûr heḽgeȓan blusher n. kesêkî kuḽme sûr, podrey kuḽme sûrkirdin bluster vi.vt.n. ba heḽdekat, be tundî ya be herawe edwêt, baw boran, tûȓeyî, heȓeşe BM abbrev.of bowel movment cûḽey ȓîxoḽekan ya naw sik BO abbrev.of body odor bonî ceste boa n.marêkî nawçe germekane nêçîrekey exinkênê be xo têwe aḽandin wek marî enakonda, serpoşêkî drêjî jinane ferû ya peȓ boar n. berazî kêwî şifredar board n.vt.vi. texteyekî panû berîn, texte ȓeşî qutabxane, textey poster, textey şano, textî nanxiwardin, textey diyarî kirdinî nirxî xiwardin heftane mangane, şiwên westan le dadigada, textey ȓageyandinekan, encûmen.., destey ȓawêjkarî.., leser keştî, leser fiȓoke, dadepoşêt be texte, xiwardinû xewtinî dedatê be nirxêkî diyarî kiraw bo hefteyek ya mangêk, siwarî keştî ya şemendefer debêt boarding house n. xanû xiwardinû xewtin edat be mîwan be nirxî heftane ya mangane board walk n. texteyekî estûre leser kenarî derya dirûst dekrêt bo piyase

boast vi.vt.n. xoy heḽdekêşêt, xoy ȓadedat, xo heḽkêşan boastful adj. xo pesind boat n.belem, dewrî nan xiwardin çeşnî belem boater n. ser kiḽawî pûş boating n. belemewanî be taybetî bo xoşî boatswain n. ser periştyarî keştî bob vi.vt.n. eleqênêt (ser), derdebȓêt beleqandinî serî, qijî be kuḽî debrêt, le piȓêkda der dekewêt, lêdedat, le derga dedat be sûkî( nermî), masî ȓawdekat be taybetî le besteḽekda, leqandin, ser ȓaweşandin, lêdan, hêşû, henêk kirim bo ȓawe masî, qij biȓînî kurt, şitêkî bê nirix bobbin n. bekre, mekûk bobble n. topekey le qaç derdeçêt katê eybat bobby n. Robert Bobby Pell: ew kesey hêzî polîsî Lendenî rêkxist, be polîsî berîtanya witra bobby bobby pin n. tewqey ser bobby socks or sox n. gorewî kurt bo kiçan ta qule pê bobby-soxer n. kîjî panze şanze saḽî bobcat n. pişîle kêwî bakûrî Emerîka bobsled n. texte xilîskanêy ser befir bode past;past part.of bide bode vt.vi. hewaḽ derî nexoşî ya tendirûst, hewaḽ derî çak ya xirap bodice n. beşî serewey bergî jinan wek suxme, sînebend bodily adj.adv. maddî, leş, ceste, gişt, hemûyan le yek katda bodkin n. kêrd, direwşe, tewqe, sincaq, doxîn têheḽkêş, dar doxîn body n. leş, ceste, terim, kes, qed, baristayî, komeḽêk, dezga, beşî binçîneyî, çiȓî, pitew bodyguard n. pasewan, destû pêwend body-language axawtinî ceste lewane bekarhênanî dest bo derbiȓîn be bê qisekirdin body politic gel ew yeke siyasiyey le sayey ferman ȓewayetiyekda ko debêtewe body stocking jêr cilî tesku tenk yekparçe leser şanewe ta pê dadepoşê pitir bekardêt le pîşandanî leşû larda body suit n. yek parçe cilî teskî binewe leser şanewe bo nawgeḽ 39

bog

bookbinding

bog n.vi. zelkaw, niqûm debêt le zelkawda bogey n. tarmayî, dêw boggle vi.n.etoqêt, dûdiḽdebêt, be neşarezayî kardekat, toqîn, dûdiḽî, karî natewaw bogus adj. qeḽib, diroznane bogy n. xeyaḽ kirdinî tirsinak be cinokew dêwû dirincewe boil vi.vt.n. ekuḽêt, heḽdeçêt, pak dekat, aweȓût dekat, kuḽan, heḽçûn, boiler n. boyler: le şêwey tankî bo aw gerim kirdin boiling n.adj. kuḽan, heḽçûn boiling point n. piley kuḽan 100C 212F, ew pileyey şileyek dête kuḽan boisterous adj. tund, begujim, heraw hurya bok choy corekanî guḽe kelermî Çînî bola n. petêke sê topî berid ya asinî lê bestirawe bo girtnî ajeḽ bo qaçî tê egîrêt ta têwey biaḽêt bold adj. netiris, çawqayîm, heḽdêr, ȓûn bold face n. çap kirdinî ȓeş ya zeq bold-faced adj. çaw qayîm bole n. qedî direxit, quȓ boll n. şiwênî le awkirdinî nawke loke bo çûqene kirdin boll weevil sinu kîseḽe qozaxey pemû xirap dekat bolster n. serîn, piştî bolt n.vi.vt.adv. tîrêkî kurt, hewre tirîşqe, kiḽom, awpijên, birxû, taw edat, heḽdêt, eçespêt be birxû, cudabûnewe le partiyekey, çespandin be birxû, xêra qûtî edat, le hêḽeg edat, le pirêka bolter n. hêḽeg, her amêrêk arid bibêjêt, espî heḽtîzaw, kesêkî cyawebû le partiyekey bolus n. baristayiekî xiȓî biçûk, şitêk exrête xiwên hênerewe bo derkewtinî tişkî radyoyî, gulac bomb n.vt. bomba, bomba baran dekat bombard n. bomba baran bombardier n. ewkesey top deteqênê, ewkesey bomba le fiȓokewe exate xiwarewe bombast n. qisey razawew zil bomber n. ew fiȓokeyey bomba dehawêjêt bomb shell n. bomba, nakawêkî çaweȓwan nekraw bona fide adj. dirûst, diḽsoz, ȓesen

bonanza n. kanêkî kanzay xawî dewḽemend, her serçaweyekî dewḽemendî bond n.vt.vi. pêwend, koyle, destûr, gurîs, ben, madeyekî likêner, peywendî, peymandarî, peymandan, qewaḽe, zamin, kefîl, kompiyale, çekî bîme, barimte dadenêt, gil dedatewe, desteber dekat, xo degrêt, yekdegrêt bondage n. koylayetî, bendayetî bonding n. firawan kirdinî xizmayetî be taybetî nêwan endamanî xêzan bondmaid n. kenîzek bondman n. koyle, bende bond paper qaqezî sipî zor çak bonds man n. zamin, kefîl, desteber bone n.vt.vi. êsik, zarî tawḽe, êsikî lê dekatewe, zor exiwênêt bone china n. fexfûrî: fexfûriyekî sipî nîwe ȓûne le xoḽemêşî êsik dirûst dekrêt bone dry adj. zor wişik bone meal êsikî haȓaw wek peynû xiwardinî ajeḽ bekardêt boner n. heḽeyekî gewre bong n.vt. dengî zenig, zenig lê dedat bunkers adj. şêt bon mot franch witeyekî baş, serincêkî ciwan bonny or bonnie adj. ciwan, nazdar, zorçak, ewpeȓî tendirûstî bonus n. pareyekî ziyade, sermûçe, qazanc dedrêt be karmendan bon voyage franch geştêkî xoş bony adj. êskî zore, lerûlawaz, masî zor êsik boo inter.n.vi.vt. dengî naȓezayî derbiȓîn, le piȓêkda kesêk bitirsênî, hawardekat naȓezayî derdebȓêt boo-boo n. heḽeyekî gewre boob tube TV telefizyon booby n. gêl, hêȓ booby trap nanewey dawêkî çaweȓwan nekraw bokesêk boodle n. bertîl, destkewit ya dizî book n.vt. pertûk, defterî bazirganî, defterî çekî bank, gişt ew tawananey arastey tawanbar kirawe, ber pirsiyarêtî, nûsrawey şanoyek, tomar dekat, nawî xoy tomar dekat bookbinding n. hunerî berig girtnî kitêb 40

bookcase

botch

bookcase n. doḽabî kitêb, ȓefey kitêb bookend n. paḽ piştêke le kotayî ȓîze kitêbêkda dadenrêt bo ȓagirtin leser ȓefe bookie n. daner, danerî kitêb booking n. peyman mor kirdin bo ahengî mûzîkû goranî bookish adj. xulyay kitêb xiwêndinewe book keeping n. berpirsî kitêb, ȓagir booklet n. namêlke bookmark n. daw ya şitêk bo nîşaney xiwêndinewe bookmobile n. kitêbxaney geȓîde serdanî qutabxaney ladêkan dekat bookplate n. ew tiktey be kitêbewe enrêt ke nawî danerû şiwênekey le kitêbxaneda leser nûsrawe bookshelf n. ȓefey kitêb bookstore n. dukanî kitêb firoştin bookworm n. moraney kitêb, zor xiwênî kitêb boom n.vi.vt. qoḽêkî dirêj: darî çarokey keştî, gurîs ya zincîr ya çend darêk be yekewe bestirabin bo rêgirtin le deryawanî ya kokirdinewey aw maḽke, dengî top, hajey aw, wîzewîzî mêşheng, firawan bûnî nawbangî kesayetiyekî siyasî, geşe kirdinî şarêk ya nawçeyek, dengdedatewe, geşe dekat, wîzey dêt boomerang n.vi. darêkî kewaneyî texte danîştiwane resenekey Ostiraliya be karyan hênawe bo şeȓ ke têy degrît egeȓêtewe bo têgir, ȓûbeȓûy xoy debêtewe boom town n. şarêk zor be xêrayî geşe bikat boon n.adj. xeḽat, diyarî, xoşî, dostêkî nizîk boon dock n. cengeḽ, ladêy dûr boondoggle n.vi. piȓûpûç, piȓojeyekî bê bayex, heḽdestêt be karêkî pirûpûç boor n. bêrêz, narêk, sawêlke boorish adj. ladêyî, nahuşyar, sawêlke boost vt.n. heḽdebȓêt be paḽnan le binewe, pitir dekat, piştgîrî dekat, heḽbiȓîn, zorbûn, piştgîrî, handan booster n. layengîrêkî beperoş, amêrêkî yedekî bo pitir kirdinî hêz ya wize ya paḽepesto booster shot niwêtrîn waksin bo behîz kirdinî bergirî leş boot n.vt.vi. cizme, têheḽdan, le pê dekat,

têheḽdedat, feramoş dekat, dadegîrsênêt: seretay dagîrsanî kompiyûter boot black n. boyaxçî pêḽaw bootee or bootie n. nîwe qondere bo jinan, gorewî xurî bo mindaḽan booth n. kepir, xanûçke, kabîney telefon, textû kursî nanxiwardin le şiwênî nanxiwardin le çêştxaneda bootleg vt.vi.adj.n. nayasayî mey dirûst dekatû defroşêt, dirûst kirdinû firoştinî nayasayî bade, badey nayasayî bootless adj. bêkeḽik, bêsûd booty n. deskewtî şeȓ, deskewtêkî mezin booze vi.n. zor dexwatewe, bade bop vt.n. lêdedat, corêke le caz borax n. borek, qisiḽ border n.vt.vi.adj. ȓox, tenîşt, perawêz, lêwar, sinûr, ȓoxî bo dekat, lewarekey berîn tir dekat, nizîkî ȓoxekeye, nizîkî sinûre, lêwey nizîke border land n. zewyekî nizîk sinûr, doxî nadiyar, nawçey sinûr bore past of bear bore vt.vi.n. kundekat, heḽdekenêt, kun, lûley tifeng, kesêkî ȓezagiran boredom n. hoyekanî bêzar bûnû weȓis bûn boric acid n. têkeḽeyekî ȓûne dije genîne le dirûst kirdinî şûşeda born adj. hatote jiyanewe, xoriskiye, zikmakiye born again adj. baweȓêkî tirî niwêw be tînî peydakirdiwe borough n.şaroçkeyek xoy beȓêwe berêt, yekêk le pênc beȓêwe berayetiyekey şarî New York borrow vt.vi. şitêk werbigrît beḽam bîgêȓyewe, xiwastinû paşan danewey bosh n. hera, betaḽ, qisey pirûpûç, bêkeḽik, bê wata bosom n. sîne, sîney cil, baweş, amêz, diḽ, qûḽayî, nêwan bosomy adj. sîne zil boss n.vt.adj. xawen kar, beȓêweber, serokî ȓêkxirawêkî siyasî, beȓêwe debat, zor çak bossy adj. dîktatoryane, hewesî deseḽat botany n. zanistî ȓiwek, ȓiwek nasî botch vt.n. be naȓêkî pîne dekat, pîne kirdinêkî narêk 41

both

boyfriend

both adj.pron. herdû, herdûkyan both conj.adv. beyekewe, bebê ciyawazî bother vt.vi.n. bêzar ekat, teng ekat, aramî le heḽdegrêt, bêzar bûn, bê aramî, denge deng bottle n.vt. şûşe, şûşey bade, butiḽ, ekate şûşewe, egrêt bottle neck n.adj.vt. mlî şûşe, ȓaȓewêkî tesik, tesik, ȓadegrêt bottom n.adj.vt.vi. xiwarewe, binik, lay binewe, xiwartir, binçîne, egate biȓyar, têdegat, binkî bo dadenêt bottom line n. xaḽî serekî, encamî kotayî bottomless adj. bê binik, bê binçîne, zor qûḽ, bê sinûr,bê bin botulism n. zehrawî bûn serencamî xiwardinî goştû masî xirap bû bough n. liq, pel bought past & past part. of buy bougie n. mom, piḽîte, amêrêke exrête leşî mirovewe bo pişkinînî nexoşî bouillon n. goştawêkî ȓûn boulder n. ga berid awû ba şêwekey gorîwe bo şêwey xirû zil boulevard n. şeqamêkî berînû daristankiraw bounce vi.vt.n.adv. heḽdebezêtewe, xêra ȓadeperêt, derdekat, lêdanêkî be hêzî kutûpir, heḽbezînewe, ȓapeȓînêkî lepiȓ, derkirdin, le pirêka bouncer n. xo bezilzan, dirozin, kesêk bekar dehênrêt le yaney şewanda bo derkrdinî kesanî nalebar bouncing adj. behêz, çalak, zil, xobezilzan bound past & past part of bind bound adj.n.vt.vi. eçêt berew, destû pêbestiraw, pabend le rûy yasayiewe, diḽ bestiran, sûrbûn leser, sinûr, peywend, cuxiz, ȓaperîn, bazdan, heḽbezînewe, bend dekat, sinûrî diyarî dekat, ȓadepeȓêt, bazdedat, heḽdebezêtewe, ekewête sinûrî. by leaps and bounds be xêrayekî zor. in bounds çûne jûrewe ȓêpêdirawe. out of bounds çûne jûrewe ȓêpê nedrawe boundary n. sinûrdar, her şitêk sinûrî diyarî kirawî xoy hebêt bounden adj. pabenid, pabenidî bounder n. kesêkî bê ȓêz boundless adj. bê sinûr, bê kotayî

bounteous adj.bexşinde bountiful adj. bexşinde bounty n. bexşendeyî, diyariyekî berçaw têrane, berhem: danewêḽe bouquet n. desteguḽ, bonî xoş bourgeois n.adj. burciwazî, sermayedar bourgeoise n.afretêkî burciwazî bourgeoisie n.burciwazî wek çîn wek sîstem bout n. têkoşan, mawe, nore boutique n. dûkanî firoştinî kelû pelî jinan bovine adj. giwêreke, leserxo, sisit, gêl bow vi.vt.n. eçemêtewe ya ser daenewênêt bo ȓêzlênan ya peyman morkirdin, mil keç dekat, çemanewe, derbiȓîn be çemînewe bow n.adj.vt.vi. her şitêkî xiwar ya çewit, kewan, tîrendaz, kewanî kemance, eḽqey kilîl ya miqest, girê, kemance lê dedat, eçemênêt bow n. beşî pêşewey keştî bowdlerize vt. kitêbêk pak dekatewe: le wişew biȓgey naguncaw le ȓewiştda bowel n. henaw, ȓîxoḽekan be taybetî mirov bower n. keprî naw ȓez, kolît, xanûy hawîne bowie knife n. kêrd, çeqoy ȓawçî bow knot n. girêy qirdêle dû eḽqew dû ser bowl n.vi.vt. tas, cam, topî dar, boḽîng, beşdarî dekat le yarî boḽîng, xildekatewe, be sûkîw nermî decûḽêt bowlder n. = boulder bowleg n. xiwarî lûlaq, lûlaqî xiwar bowling n.yarî boḽîng bowman n.tîrendaz, tîr hawêj, seḽbey pêşewe bowstring n. jêy kewan bow tie n. qerewêtî pepûle asa box n.vt.vi. sindûq, qutû, tewîley esip, kolît, tengûçeḽeme, miştdan le giwê, exate sindûqewe, miştî lê dedat, eparêzêt le sindûqda box car n. fargonî bar boxer n. yarî zanî miştekoḽe, segêkî leş nawendû tûk nerim boxing n. yarî miştekoḽe, sindûq piȓ kirdin, pêdawîstekanî dirûst kirdinî sindûq box office n. pencerey bilît kiȓîn boy n. kuȓ, minal, noker, karguzar(nêr) boycott vt. beşdarî nakat boyfriend n. kuȓêk denkî kiçêk 42

boyhood

breadwinner

boyhood n.minaḽ, temenî minaḽî boyish adj. minaḽane, pênegeyîw Boy Scott ȓêkxirawî kuȓan bo dîdewanî yarmetî dan bra n. suxmey jêrewey jinan brace n.vt.vi. cût, diwan, paḽewane, ben, qayşî serşan bo pantoḽ, yekêk lem kewaneye { }, be tundî ebestêt, amade debêt, behêzdekat, xoy kodekatewe brace and bit n. amêrî dar kunkirdin bracelet n. bazing bracket n.vt. anîşkî ȓefe, heḽgirî giḽop be dîwarewe, kewane goşe [ ], kewane ( ), desteyek lewaney bac deden be pêy dahatiyan, eyxate dûkewanewe, anîşkey bo dadenêt, polênî dekat brackish adj. hendêk siwêr, naxoş bract n. geḽay bin guḽ ya la ser lasik brad n. bizmarî barîkî ser biçûk brae n. heḽdêr, lêj, ȓik brag vt.vi.n.adj. bexoy denazêt, xoȓadedat, le xobayî, xo bezilzan braggart n.adj. xopesind zanêkî şeȓanî, xo pesind braid vt.n. ȓengaw ȓengî dekat, ehonêtewe brain n.vt. mêşik, mox, jîrî, kesêkî zor zîrek, pilan danerî damezraweyek ya piȓojeyek, serî pan dekatewe, le serî dedat brainchild n. bîroke, pilan le layen kesêkewe ke karî hoşmendî dekat brain drain ledest danî serçawekanî bîrûhoş wiḽatêk be hoy koçberî brainless adj. bêmêşik, gêj, wiȓ brainpan n. kasey ser brainstorm n. bohatinêkî lepiȓî bîrokeyek ya pilanêk, serqaḽî bîrkirdineweye brain wash vt.n. mêşkî deşwat, mêşk şorîn: goȓînî bîrû boçûn brain wave şepolî mêşk: lereyekî nêwan beşekanî mêşkda ke debête hoy nardinî tewijmêkî elektrîkî bo demarekan, bîrokeyekî lêhatiwaney lepiȓ brainy adj. jîr braise vt. ledem dedat, heḽekizênêt le menceḽêkî ser qapdarda, sûrdekatewe brake n.vt.vi.westan, pişû, amêrî westandin, nawbiȓ, amêrî haȓîn, ȓadegrêt, ewêstênêt brakeman n.yarîdederî beȓêweberî hêḽî asin

bramble n. tûtiȓik bran n. kozer branch n.vi.vt. çiḽ, pel, liq, ȓûbar, çiḽ derekat, liq dehawêjêt, dabeş dekat, pel pelî dekat brand n.vt. pişko, dax, nîşane, nîşaney bazirganî, daxî dekat branding n. xistine bazaȓî berhemêk be nawnîşanêkî be nawbangewe brandish vt. heȓeşedekat brand name adj. ew nawey ke pêy be naw bange brand new adj. niwêye, bekar nehatû brandy n. corêke le badey elkihûlî brant n. qazî kêwî brash n.adj. teḽaşe berid, kêle befir, ȓehêḽe, nerim, heḽeşe, xirap brasier or brazier n. mizgir brass n.adj. mis, zerd, ew amêre mozîkaney le mis dirûst kirawin, tabloy yadewerî misî, efserî gewre, pare, mizgirî brass tacks n.pl. ȓûdawekan, ȓastiye binçîneyekan brat n. minaḽ be taybetî minaḽêkî bê aram bravado n. xobezil zan, xo be aza zan brave adj.n.vt. natirse, azaye, poşte, kesêkî aza, azayane xodegrêt, ber heḽistî dekat bravery n. azayetî, poşteyî bravo inter. aferîn, zorçake, desxoş brawl n.vi. demeqaḽ, demeqaḽêdekat brawn n. masûlkey behêz brawny adj. behêz, sexit bray vi.n. ezeȓêt, zeȓînî ker, dengêkî naxoş le babetî zeȓîn brazen adj. mizgir, ȓeng zerid brazenly adv. bê abȓûyane brazier n. mizgir, meqaḽe breach n.vt. peyman şikandin, şikan, keleber, piçranî peywendî dostane, peyman deşikênêt bread n.vt. nan, parçe nan, bijêwî, be nan dadepoşêt pêş lênan breadstuff n. genim, arid, nan breadth n. pantayî, pantayî diyarî kirawî parçe qumaşêk, firawanî asoy bîrkirdinewe breadthways or breadthwise adv. be panî breadwinner vt.vi.n. kesêk ke maḽû mindaḽî xoy bijênê 43

break

brew

break vt.vi.n. eşkênêt, birîndar dekat, dest dirêjî dekat, biȓyar deşkênêt, heḽdêt le, ebȓêt, kun dekat, heḽdeweşênêt, ciyadekatewe, wirid dekat, daepḽosênêt, lawazî dekat, mandûy dekat, mayepûçî dekat, pûçeḽî dekat, nizmî dekat, eybiȓêt, beşbeşî dekat, ȓay egeyenêt, biḽawî dekatewe, cêy egrêt, derî exat, eteqêt, heḽdekat (ba), eşkêt, beaga dêt, paşekişe dekat, lawaz debêt, pekî dekewêt, nizim debêt, peywendî depiçȓênêt, da ebrêt bo mawayek, beşbeş debêt, ȓû edat, şikan, tawdan, hewḽî ȓakirdin, nawbiȓ, derkewtin, dabiȓan, goȓan, pişûyekî kurt, rîswayî. to break away ciyadebêtewe le haweḽekanî, waz le xûyek dehênêt, heḽdêt, qutar debêt. to break camp xoyan depêçnewew beȓê dekewin. to break even serbeser le yariyek dête derewe, karêkî ser be ser. to break down pekî dekewêt, serkewtû nabêt: pilan. to break free or loose qutar debêt, heḽdêt. to break ground ekêḽêt, çaḽ heḽdekenêt, desit be kar dekat. to break the ice ȓêga xoşdekat, hengawî yekem denêt, zaḽ debêt beser kospe seretayekandaw diwayî dest pê dekat. to break in be zor xoy piya dekat, qise debȓêt, dest be karêk dekat. to break of le piȓêkda dewestêt. to break open be zor qifḽêk ekatewe. to break out derçûn, derkirdinî nîşaney gencî, heḽgîrsanî şeȓ, amadekarî bo karêk, to break through biȓînî hêḽekanî dujmin. to break up ebȓêt, kotayî hênan, sinûr dadenêt, têkdeşikêt, wireber dedat. to break wind ba derdekat, tiȓ lêdan. to break with be şerdêt le geḽ breakable adj. eşkêt, şiyawî şikane breakage n. şikan, biȓî şikan, bijardinî şikan breakdown n. lekar kewtinî amêrêk, dahêzanî ceste hoş demar, şîbûnewe, polên kirdin breaker n. şikêner: bo berid şikandin, kesêk ya şitêk şikêner bêt breakfast n.vi.vt.jemî beyanî, jemî beyanî dexwat, jemî beyanî pêşkêş dekat breakfront adj. beşêkî derpoqîw le pişteway xanû break-in n. bezor xo kirdin be xanûyekda bo

dizî breakneck adj. zor tirsinak breakout n. ȓizgarbûn le pêwend, hêrşkirdin bo şikandinî gemaro breakthrough n. biȓînî qeḽaw hêḽekanî dujmin, pêşkewtinêkî giring le zanistû teknolojya breakup n. dahêzan, gendeḽbûn, daȓiman breakwater n. dîwarî berbesit kirdinî şepolî derya bo parastinî benderû kenarî derya breast n.vt. memik, sîne, pêşewey şitêk, diḽ, sozekan, berheḽistî dekat breastbone n. êskî sîne breast feed vt. bexêw dekat be şîrî memik breastplate n. zirêy sîne, sîne poş breastwork n. zirêy piyade bo xoparastin le şerda breath n. henase, bonî guḽ, henasedan, satêk, çipeyek, giyan, jiyan breathe vi.vt. henasey dêt, ejêt, heḽekat(ba) le serexo, henaseyek edat, pişûyek edat, bay têdekat, eçirpênê, wa derdexat, derdebȓêt. to breathe one’s last henasey sere merig breather n. pişûdan, meşqî werzişî, derçe ( bo ba) breathless adj. bê henase, mirdû, mandû, kip breathtaking adj. wirûjêner bred pest & past part. of breed breech n. pantoḽî kurit bo siwarî esip, qonaxî tifeng breed vt.vi.n. etrûkênêt, dênêt, berhem dênêt, newe dehênêt, ȓiwekêk dênête berhem be mutûrbe, çak dekat, zawû zê dekat, weçe, newe, cor breeding n. perwerdekirdin breeze n.vi. şiney ba, asanî, demeqaḽ, dengoyek, heḽdekat: ba, be xêrayî derdecêt breezy adj. bay şemaḽî zore, şad brethren pl.n. biray ayinî brevet n.vt. pile beriz kirdinewey efserêk bebê mûçe ziyad kirdin, payey beriz dekrêt breviary n. kurtkirawe, kitêbî niwêjî ȓojaney xaç peristyan brevity n. kurte: le qisekirdinû nûsîn brew vt.,vi.n. bîre dirûsit dekat, dem dedat, lê denê, lênan, demdan, dem kêşan(ça) 44

brewery

broccoli

brewery n. kargey bîre bribe vt.vi.n. bertîl dedat, bertîl bribery n. bertîldan, bertîlwergirtin brick n.vt. xiştî sûrewe kiraw, xiştkarî dekat brickbat n. kerte xişit, ȓexneyekî birîndar ker bricklayer n. westay xiştkarî bridal adj.n. şayî bride n. bûk bridegroom n. zawa bridesmaid n. deste xuşkî bûk bridge n.vt. pirid, pirid dirûsit dekat bridgehead n. qayîm karî leserî pirid ke nizîktrîn şiwêne le dujminewe bridgework n. dirûsit kirdinî pirid, piridî didan bridle n.vt.vi. tewawî rêşmew lixaw, rêşmew lixawî dekat, serî ȓadekêşêt be ȓêşme bridle path ȓêȓewî esip siwaran brief adj.n.vt. kurt xayen, kurte, yadewerî, puxtey dawayek, derpê kurte, kurtî dekatewe, parêzer diyarî dekat. in brief be kurtî briefcase n. cantayekî pêstey destî bo heḽgirtnî beḽgenamew tênûs briefing n. zanyaryekanî peywendîdar brier n. guḽêkî kêwî, liqêkî diȓkawî ekrêt be dar cigere brig n. çarokey keştî dû sitûndar, zîndani naw keştî şeȓ brigade n.vt. hêz le dû betalyon pitir, komeḽe kesêk yekeyekyan pêkhênawe bo encamdanî çend karêk brigadier general fermandey hêz brigand n. diz, ȓêgir, çete brigandage n. dizî, ȓêgirî bright adj.adv. ȓûnak, birîqedar, ȓoşin, jîr, lêhatû, be ȓûnakî brighten vi.vt. ȓûnak debêt, ȓûnak dekat brilliance ; brilliancy n. direxşan, jîrî brilliant adj.n. drewşawe, lêweşawe, zor zîrek brilliantine n. dermanêke bo brîskandinewey qij brim n.vi. lêwî perdax, ȓox, lêy deȓijêt brimful adj. lêȓijan, ser ȓêj brimstone n. gogird brine n. awî şor, awî derya

bring vt. ehênêt, heḽdegrêt, firîwdedirêt, zorî lê dekrêt, haweḽî dekat, pêşkeş dekat. to bring about ebête hoy. to bring forth ehênête kayewe, berdegrêt. to bring off ȓizgar dekat, le hewḽêkda ser dekewêt. to bring out ȓûnî dekatewe, biḽawî dekatewe( kitêb). to bring up perwerde dekat( mindaḽ), pêşniyaz pêşkeş dekat bo giftûgo brink n. ȓox, lêwar, kenar brinkman ship n. peyȓewkirdinî siyasetêkî tirsinak le çalakyekda berew kenarî heḽdêr briny adj.n. şor, derya brioche n. kulêre be kerew hêlke briquette n. xiştêk le xeḽûzî berid brisk adj. guric, bizêw, heḽçû, tûn, çustû çalak brisket n. singî ajeḽ bristle n.vi.vt. qijî ȓeqû piȓ, tûtiȓke ser ebêt, heḽwêstî dujmin karane wer degrêt bristly adj. qij ȓeq, qijpiȓ brittle n. pûk, nerim, zûdeşikêt broach n.vt. simo bo kunkirdin, kundekat, babetek dekatewe bo lêdwan broad adj.adv. pan, berîn, firawan, azad, asoy kirawe, serekî, giştî, be tewawî, pantayî şitêk broad band adj. amrazî giwêzanewew peywendî: bo enternêtû TV broad based adj. giştî, firawan broad cast vt.vi.n.adj. biḽawdekatewe, edwêt le ȓadiwêw TV, biḽawkirdinewe, pirogramî ȓadwêw Tv, dûrû berfirawan broad cloth n. kewê,qumaşî loke ya awrîşim broaden vt.vi. berîn dekat, berîn debêt broad jump n. bazî dirêj broadloom adj. çinraw be dezgayekî berînî çinîn broad minded adj. azad, lêbûrde, bîrfirawan broad side n.adj.adv. ew destrêjû topaney layekî keştî, lêşawî cinêwû ȓexne, latenîştî keştî, be yek keȓet, çon heḽsûra broad spectrum adj. karîgerêtî dije mîkrob le dijî berbiḽawî mîkrob broad sword n. şimşêrî pan brocade n. qumaşî çinraw broccoli n. broklî wek guḽe kelerme beḽam sewze geḽakey wirdû xiȓe 45

brochette

buck passer

brochette n. şîşî goşt birjandin brochure n. namêlke brogue n. core kewşêkî estûrî Ayirlendiye, dyalêktî ayirlendî zimanî Înglîzî, deng, diyalêkt broil vt.vi.n. gerim dekat, debirjênêt, gerim kirdin, birjandin broiler n. meqaḽe broke şikaw past;past part. of break broke adj. maye pûç, bêpare broken adj. şikaw, bêpeyman, piçiȓ piçiȓ, goȓaw, lawaz, diḽ şikaw, pile dagîraw, zimanzanî natewaw, natewaw. broken home xêzanêkî heḽweşaw broken down adj. le kar kewtû, nexoş, bêpare broken hearted adj. diḽşikaw broker n.vt. deḽaḽî xanûbere, deḽaḽî dekat brokerage n. deḽaḽî, cambazî bromide n. têkeḽey Brom le geḽ madeyekî tir, potasyom bromayid be kar dêt bo aram bexşîn bronchi n. boȓiyekanî henase bronchitis n. hew kirdinî boȓiyekanî henase brooch n. sincaq brood n.vt.vi.adj. encamî tirûkandin( heḽhênan) , bêçû, beçke, cor, heḽdenîşêt bo heḽhênanî hêlkekanî brooder n. şiwênî taybet bo heḽhênanî hêlke be bê mirîşik brook n.vt. coga, xoȓadegrêt broom n.vt. gesik, gesikdedat broth n. goştaw, şorba brothel n. cindexane, şiwênî leşfiroşan brother n. bira, dost, haweḽ, hawsenger brotherhood n. birayetî, brayî, haw pîşe brother in law n. jin bira brotherly adj. birayî, birayane brought hênay past;past part.of bring brow n. biro, tewêḽ, nêwçewan, ȓoxî heḽdêr, serû sîma browbeat vt. etoqênêt be hawarkirdin brown adj.n. ȓengî qaweyî, pêstî tarîk, têkeḽey ȓengî sûrû ȓeşû zerd brown-bag vi.,vt. kesêk xiwardinekey ebat bo ser kar ya qutabxane be pêçraweyî le kîsey qaweyîda, kîsey qaweyî brownie n. kêkî çuklêt

brownout n. tarîkî katî biȓanî kareba brown sugar şekrî qaweyî browse n.vt.vi. geḽaw pûşî edrête ajeḽ, seyirkirdin, eleweȓênêt, lapeȓekanî kitêb heḽdedatewe, çaw dexşênêt bew kaḽayaney pîşandirawn bo froştin browser n. geȓok, programêke rêgededat bçîte naw www bruise vt.vi.n. eȓûşêt(hesit), brîndar debêt(hesit), ȓûşan, brîndar bûn (hesit) bruiser n. be hêz, mişit weşên bruit vi. basû xiwas biḽaw dekatewe brunch n. çêştane: jemêk pêş nîweȓo brunet adj.n. genim ȓeng brunt n. raçenîn be hoy berkewtin brush n.vt.vi. çiḽedarî biȓaw, fiḽçey didan ya wênekêşan, kilkî ȓêwî, geȓanêkî xêra le ladê be siwarî esip, şeȓêkî kurt, pak dekatewe ya wêne dekêşêt be fiḽçe, ladebat, be xêrayî têdepeȓênêt, be sûkî derdeçêt, lêdexşênêt be nermî brush wood n.çiḽedarî biȓaw brusque or brusk adj. wişik, ziman pîs brutal adj. diȓinde, sexit, be azar brutality n. diȓindeyî, karêkî diȓindeyî brute n.adj. ajeḽ, kesêkî ajeḽ ȓewişt bs kurt kirawey bill of sale psûley froştin BS kurt kirawey Bachelor of Science bekeloryos le zanist bubble n.vi. biḽq(le şileda le şitî ȓûnda), biḽqe biḽqî aw, nadyar, projeyekî nadyar, heḽdequḽêt, heḽdeçêt, heḽdexeḽetênêt bubble gum core bnêştêke etwanrê biḽqî pê bikeyit bubonic plague n. tauûnî le nawber buccaneer n. çetey derya buck n.vi aske nêr, piyaw, hindî sûr, lawêkî qeşenig, pêste, ȓewînewey esip wate dest heḽbirînîw berdanewey siwarekey, têdekoşêt le pênaw serkewtinda bucket n.vt.vi. setiḽ, biȓêkî gewre, besetiḽ biḽind dekat ya heḽdehêncêt bucket seat n. kursî bo yek kes le otombêl ya fiȓokeda bo pêşewe enûştêtewe buckle n.vt.vi. sincaq, qayêmkirdin be sincaq, lûlî edat, lûl exwat, naçête ser kar buckler n. qeḽxanî xir buck passer n. kesêk xoy nakate ber pirsiyar 46

buck ram

bummed

buckram n. qumaşêkî sifte bo berig girtinî kitêb bekardêt bucksaw n. mişarî destî buckshot n. tifengî ȓawî keḽe kêwîw nêçîrî gewre buckskin n.pêstî asik, espêk le ȓengî pêstî asik buckwheat n. genimî ȓeş ya ardekey bucolic adj. ladêyî, cûtyar, şiwan bud n.vi.vt. çiro, çûqene, şitêkî negeyîw, genic, law, çiro dekat , eȓiskêt Buddha dahênery ayînî bûdayî 563 ta 483 P.Z(pêş zayîn) Buddhism bûdayî ayînêke le amojgariyekanî bûdawe hatiwe ke deḽê azar le sirûştî jiyandaye be xo pak kirdinewey hoşîw ȓewişt mirov lêy derbaz debêt buddy n. hawȓê, haweḽ, nizîktirîn dosit( le cengda) budge vt. decûḽêt budget n.vt. bûdce, saḽane diyarî ekrêt bo wḽat, biȓî parey diyarî kiraw bo jiyan ya her ştêk, saḽane diyarî dekat buff n.vt. pêstî gamêş, pêstêkî qaweyî zerdî nerim, xoşey dekat, eybirîskênêt buffalo n. gamêş buffer n. ewkesey pêste xoşe dekat, şitêk bekarbêt bo xoşekirdin, şiwênêkî katî heḽgirtin le kompiyûterda bo giwêzanewey zanyarî bo amêrêkî tir buffet n.vt.,vi. lêdan(be dest), pêkdadan be tundî, doḽabî keresey xiwardin, xiwardinî danraw leser mêz her kese xoy xiwardn tê bikat, lêdedat be dest, bergirî dekat, ȓêgay xoy ekatewe be taybetî le katî sextîda, têdekoşêt buffoon n. piyawî sêrik, gaḽtecar bug n. canewerî bçûk ke xiwên demijêt, seqetî le mekîneda, mîkrob ya vayros bugaboo ; bugbear n. serçawey bê aramî ya tiris bug eyed adj. çaw zeq, çaw derpoqîw buggy n. galêskeyekî sûkî yek esip, arebaney minaḽ bugle n.vt. amêrêkî brasî ( zerd ) bçûke le kerena deçêt bê zimane bo wirya kirdinewe fûy piyadekrêt

build vt.vi.n. dirûstî dekat, daydemezrênêt, pişt debestêt, le telar sazîda ker dekat, binyat denêt, binema, pêkhatû builder n. westa, damezrêner building n. telar, xanû, pîşesazî xanû buildup n. damezrandin, pitewkirdin, gewrebûn, pȓûpagendeyekî ber firawan built vt.vi past;pastpart. of build built in adj.dirûstkiraw tiyayda ya lenawîda built up adj. awête, lêkdiraw bulb n. le babetî selke piyaz, cîwedanî germîpêw, giḽop bulge n. heḽawsan, derpoqîn bulimia n. na asayî birsîbûn, xo ȓişandinewe diway zor xowardin bulk n. qeware, cestey mirov, kelûpelêkî zor xrabête sendûq ya kîsewe bulk head n. lemper, ber besit, ciyakerewe bulky adj. zil, qebe, sexte bo cûḽanû giwêzanewe bull n.adj.vt.vi. ga, nêrey hendêk ajeḽ, kesêkî zil wek ga, ȓageyandinî papa, heḽeyekî seyrî zimanewanî, hewḽî beriz kirdinî nirxekan dedat le bazaȓî dirawda, heḽdexeḽetêt bull dog n. segêkî tûk kurtû zilû be tiwanaw diȓ bullet n. gulle, fîşek bulletin n. ȓageyandin, biḽawkirawe bulletin board dîwar ya ew şiwênaney ke ȓageyandinî leser biḽawdekrêtewe bulletproof adj. gulle nebiȓ bullfight n. şeȓe ga bullfrog n. boqî gewrey Emerîkayî bullion n. daȓêjrawî zêȓî ya zîwî, perawêzî çinraw be dawî zêȓ ya zîw bullock n. ciwanega, gay xesênraw bullpen n. zîndan bo katêk, şiwênî pişûdanî tîmî beyisboḽ bull’s-eye n. naweȓastî nîşane bully n.vt.adj.interj. ewkesey azarî le xoy lawaz tir dedat, haweḽ, çak bulrush n. giyayekî awiye bulwark n. qeḽa, senger bum n. aware, wêḽ, serxoş, mesit bumble vi.vt. gîze gîz dekat, lêy dewestêt, be peşokawî deȓwat bummed adj. xembar, diḽteng, bêzar 47

bummer

bush

bummer n. şarezayiyekî xirap bump vt.vi.n. lêdedat, dekewênêt, pêdekewêt, le şiwênî xoy decûḽênêt, şiwênî degrêtewe, lêdan, piyada kewtin, zîpke, lû bumper n.adj. zrêy paşû pêşî otombîl, piȓ, fire, lêwan lêw bumpkin n. kesêkî ladêyî sade ya lênehatû bumptious adj.lexobayî bun n. kêkî kemêk şîrîn bunch n. hêşû, gurze, desik, meḽo buncombe n. witarêkî drow delese bo firîw danî xeḽik bund n. berbesit, sekoy bender, komeḽeyekî siyasî bundle n.vt.vi. çepik, çepkêk, beste, çepkî dekat, denêrêt bungalow n. bengeḽe, xanûyekî yek nihomî le ladê ya le kenar derya bung-hole n. kunî bermîl bo piȓ kirdnû betaḽ kirdinî bungle vt.vi.n. kardekat be bê lêwiridbûnewe, karêkî serpêyî bunion n. hewkirdinî pence keḽey qaç bunk n.vi.vt. cêgay nûstin le dîwarî keştîda, cêgay nûstin, cêgay nûstinî pêdedat, denwêt le cêgada bunker n.vi.vt. debûy xeḽûzî berid le keştîda, kosip, tegere, deboy keştiyeke piȓ dekat le xeḽûz, dekewête tenganewe bunk house n. xanûyekî sade amade kiraw be cêga xewî sade bo kirêkaranî xanûbere bunkum n. nadiḽsoz, betaḽ bunny n. kerwêşik bunt vt.vi.n. be sûkî le topî beysboḽ dedat, lêdanêkî sûk bunting n. qumaşî tenik bo dirûst kirdinî aḽa, aḽay ȓazandinewe buoy n.vt.vi. sereawkeyek bo wirya kirdnewey keştî le metirsî, serawî dexat, serawdekewêt buoy-ant adj. tiwanay serawkewtin , coşû xiroş burden n.vt. bar, erik, barî keştî, biȓyarî goranî, barî giran dekat, mandûy dekat burdensome adj. quris bureau n. mêz, doḽab, nûsînge bureaucracy n. çiȓ bûnewey deseḽat le destî

çend fermanberêkî beȓêweberda bureaucrat n. endamî ferman ȓewayetyekî bîrûkratî burg n. şarêkî aram burgeon vi. be xêrayî peredesenêt burger n. berger: sendewîçî goştî sûrewe kiraw ya birjaw burgher n. haw wḽatî le şarêkî otonomîdarda burglar n. dizêk ke şewan maḽ debȓêt burglary n. dizîkirdin le maḽan be şew burgomaster n. serok şarewanî şar burial n. le goȓnan, kêle qebir burl n. girê le dawe dezûda burlap n. dawêkî estûrû diȓ burlesque n.vt. gaḽtecarî, lasayî kirdinewe, bernamey hemerengî şanoyî, ȓûtewe bûn, parçeparçe, lasayî dekatewe be gaḽte pê kirdinewe burly adj. zil, damezraw burn vi.vt.n. dadegîrsêt, desûtêt, heḽdeprûkêt, xorbirdûyetî, sûtawe be agir ya esîd, çewrî leş esûtênêt bo wize, dirûstî dekat be agir, çareserî dekat besûtandin, ewrûjênêt, bêzar dekat, sûtan, encamî sûtan burner n. ew beşey zopew tebax ke girî lê heḽdestêt burning n.adj. sûtan, sûtandin, heḽbû, sûtêner burnish vt.vi.n. birîqe dedat, ebrîskêtewe, birîskanewe burr n.vt.,vi. mîweyekî tiwêkiḽ diȓ ya diȓkawî, kunker, heḽkoḽerî pizîşkî didan, lêwarêkî diȓ, zimangirtin be pîtî r , besextî etwanê bidwêt, tiwêkiḽî mîwe lêdekatewe burro n. espî biçûk be taybetî ker burrow n.vi. kun, pena, le kundaye, kun heḽdekenêt, be dway kitêbû serçawekanda degeȓêt bursar n. ȓagirî darayî bursary n. genceney darayî, yarmetî darayî ke dedrête xiwêndkarêkî kem deramet burst vi.vt.n. eteqêtewe, dexate piȓmey giryan, le piȓêka derdekewêt, teqînewe, derkewtinî kutûpir, encamî teqînewe bury vt. le gorî denêt, eşarêtewe, daydepoşêt, lequȓ denêt bus n.vt. pas, be pas degwazêtewe bush n. nemam, dewen, agadarî 48

bushel

cabana

bushel n. pêwerî danewêḽe: qiznax, ȓibe bushy adj. daristanî çir, çir busily adv. begurcî business n. pîşe, kar, erik, pȓojeyekî bazirganî ya pîşesazî , kêşe businesslike adj. çalak, karîger, sîstemyane business man n. xawen kar, kar guzar, xawenî damezraweyekî bazirganî… buskin n. nîw cizme, karesat busman n. şovêrî pas buss n.vt. maçû mûç, maçî dekat bust n. nîw peyker, sîne: sînew memkî jin, şikisit, mayepûçî,tengijey abûrî busy adj.vt.vi. serqaḽ, çalak, xo ȓepêş xer, serqaḽ dekat, serqaḽ debêt busy body n. xo heḽqurtêner but conj.prep.adv.n. eger, beḽam, bêcge, tenha butcher n.vt. goşt firoş, qesab, xiwên ȓêj, ser debȓêt butchery n. qesabxane, şiwênî kewḽkirdin butler n. mey têker, gewrey nokeran butt n. paşeḽ gewreyî her şitêk, qûnke cigere, nîşane, şitêkî seyrûsemere butte n. banêkî dabȓawî zor heḽdêr butter n. kere, çewirkirdin butterfat n. beşe çewrekey şîr butterfly n. pepûle buttermilk n. ew şîrey kerey lê gîrawe, şîrî bê çewrî butternut n. giwêzî emerîkay bakûr buttock n. kuḽmey simt button n. qopçe, çiro button hole n. kune qopçe buttress n. paḽewaney dîwar buy vt.n. ekȓêt be pare, her şitêkî kiȓaw, pare dan bo beşdarî kirdin buyer n. kiȓyar buzz n.vi. gîze gîz, egîzênêt buzzard n. corêke le heḽo beḽam qursû le serexoye le fiȓînda, gêl buzzer n. amêrêkî karebayî deng der ekat bo wirya kirdinewe buzz saw mişarî karebayî by prep.adv. le tenîşt, le nizîk, be hoy, le ȓêgay, berew, le kajêrêkî diyarî kirawda ya pêştirî, le katêkî diyarî kirawda ke kajêrêk têneperê, le, nêwan, le layen, be pêy ,

nûsrawe be qeḽem, lêkdrawe be, le nizîkî, bixrête lawe . by heart be diḽ. by oneself be bê yarmetî. by the way bew boneyewe. day by day ȓoj diway ȓoj by or bye adj. lawekî , labela, naserekî by-and-by n. diwaȓoj, dahatû bye n. lawekî bye-bye n.interj. beȓêkirdin, xiwat legeḽ by-gone adj. ȓabûrdû, pêştir, her şitêk le ȓabûrdûda by law n. yasay nawxoyî by line n. dêȓêk le serewey witarêk bas le nûser dekat le ȓojname ya govarda by pass n.vt. laȓê eçêtewe ser ȓêgay serekî, ȓêçkey lawekî bo dadenê le neşter gerîda, feramoş dekat by play n. witnêk ya kirdarêkî lawekî şan be şanî kare şanoyiyeke encam edrêt by product n. berhemî dûhem, berhemî labela ya çaweȓwan nekraw bystander n. tamaşaçî, seyirker byte n. zincîreyek le sîstemî jimare hemîşe heşit jmareye yekey binçîneyî le kompyûterda byway n. ȓêgay naserekî byword n. penid, gute, nimûne, nature, nawziȓaw, gaḽtecaȓ bywork n. karî dûhem katî dest betaḽî şan be şanî kare serekiyeke Cc c n. pîtî sêhemî Înglîzî, jimarey sedî Roman, ȓêjey derçûn le xiwêndin, yekem tonî mozîk C wek kurtkirawe: kêşî zêȓ, beyisbaḽ girewe, kasolîk, pley sedî, parey sênt, yaney werziş, sentîmetir, nawend, sede, beşêkî pertûkêk, maweyek le mêjûyekda, kolîj, mafî le çapdan, xulge ya sûȓanewe, gêȓanewey bo doxî xaw C le kîmyada bo hêmay karbon Ca le kîmyada bo hêmay kalîsyom cab n.teksî cabal n. komeḽeyekî nihênî, pîlangêȓan cabala n. baweȓêkî sofî gerî Cûlekaneye caballero n. siwar çakî Espanî cabana n. kolît: jûrêkî biçûk leser derya 49

cabaret

calculating

cabaret n. qawexane be mûzîkû semawe cabbage n. kelerim cabby or cabbie n. şovêrî taksî cabdriver n. şovêrî taksî cabin n. kolît, jûrêk lenaw keştîda, jûrêk bo bar ya sernşînanî fiȓoke cabinet n. doḽab, encûmenî wezîran cabinetmaker n. dartaşî granbehay qenefew kursî cabinetwork n. textû qenefey giranbeha cable n. kêbiḽ, gurzeyek tel be yekewe bo geyandnî wizey kareba ya hêḽî telefon ya TV ya înternêt cable car kêbiḽ be hoy mekînewe bo cûḽandinû giwêzanewe cable cast n. program le ȓêy kêbiḽiwe cable gram n. name le ȓêy kêbiḽî jêr derya cable TV sîstemêkî TV be hoy entênay zorewe şepolekanî nawxow derewe exrêne ser kêbiḽ cabochon n. berde benirxekanî qoqiz biȓaw caboodle n. desteyek, komeḽeyek caboose n. diwayîn fargonî şemendefer be kardêt bo nan xiwardinû xewtinî karkeran cacao n. kakaw, darî kakaw cache n. şiwênêkî bê tiris bo heḽgirtinî xiwardemenîw şitîtir, meko, pena cachet n. pûlî name, nîşaney morî poste cackle n. qûqe qûqî mirîşik cactus n., pl. cactuses her ȓiwekêkî biyaban ke qedekey poşrawe be diȓik wek geḽa cad n. kesêk ȓêz nenwênêt, adj. caddish, adv. caddishly, n. caddishness cadaver n. terim, laşe, wişkewebû cadaverous adj. lawaz, mandû CAD/CAM n. C(omputer) A(ided) D(esing) / C(omputer) A(ided) M(anufacturing) nexşekêşanû drûstkirdin be hoy sîstemî kompiyûter, bo hêḽkariye aḽozekan caddie n. yarmetî derî yarîçî goḽf caddy n. cantayekî biçûke bo heḽgirtinî keresekanî goḽf cadence n. çonyetî ber giwê kewtinî deng le qisekirdinda cadet n. qutabî le kolêjî serbazî, le meşqî serbazîda cadge vt.vi. gedayî dekat, be gedayî bedesit dênêt

cadmium n. tuxmêkî mêtaḽe sipye be qeḽayî deçêt cadre n. kadîr caduceus n. dirûşim dardestî Hirmis niwênerî xudawend, êsta dirûşmû nîşaney karî pizîşkiye, pêkhatiwe le darêk dû marî têwe aḽawe lesereweşî dû baḽî heye Caesar n. nawnîşanî Împiratorî Romane le 27 pêş zayîn ta 138 paş zayîn, her Împiratorêk ya dîktatorêk Caesarean n. sîzerî: neştergerî sîzerî kirdinewey sikû derhênanî minaḽ caesura n. westan le nîwe dêȓîkî honraweda, westan, biȓan café n. qawe, qawexane cafeteria n. çêştxaneyek xot xizmet bikeyt caffeine n. kafayîn madey agahêner le çayîw qaweda cage n.vt. qefez, bend dekat le qefezda cagey or cagy adj. wiryayî cahoots pl.n. rêkewtin cairn n. keḽeke berid bo yadawerî ya nîşane caisson n. sindûqî teqemenî, galêskey giwêzanewey teqemenîw top, jûrêk bo encamdanî karî jêr aw, amrazêk bo derhênanî keştyekî niqûm bû caitiff n. kesêkî pirûpûçû tirsinok cajole vt. merayî leber dekat cajolery n. merayîker cake n. kêk calaboose n. zîndan calamitous adj. lêqewman : ke ebête hoy karesat calamity n. nebûnî, karesat, lêqewman calcify vt. ebête kilis calcine vt.vi. egoȓê bo haȓaweyek be gerim kirdin calcite n. karbonatî kalîsyom calcium n. mêtalêkî kîmyayî nermû sipî zîwî le berdî kilsîw tebaşîrda heye calcium carbonate haȓaweyekî sipî ya kirîstaḽî be awêteyî heye le berdî kilisda, tebaşîr, meȓmeȓ, êsik, qawxî giwêçke masî calculate vt. diyarîkirdin be matmatîk, be ho, be xemḽandin, pilandanan bo mebest, ejmêrêt calculated adj. jimêrdiraw, piştî pê debestrêt calculating adj. mekîney jimardin, jimêrer 50

calculation

cameo

calculation n. jimardin, be wiryayî pilandanan calculator n. kesêkî jimêryar, amêrêkî encamdani otomatîkî kirde matmatîkiyekan calculus n.pl. berdî gurçîle, le matmatîkda: sîstemî jimêryarî ya şîkirdinewe be bekarhênanî hêmay taybet le tomarkirdinda caldera n. şêwe bazney qûḽayî demî agir pijên (giȓkan) caldron n. kitrî zor gewre, menceḽî gewre, boyler calendar n. saḽname, ȓojname bo diyarî kirdinî ȓojû heftew mangû saḽ calender n. mekîneyeke bo lûskirdinî qaqezû qumaş calf n. giwêreke, golik, belekî laq calfskin n. çermî nerim dirûst kiraw le pêstî giwêreke caliber n. tîrey lûle ya fîşek , tîrey nawewey lûley tifeng ya top. a man of excellent caliber kesêkî xawen ast ya payew pile calibrate vt. pêwaney dekat, piley dekat, heḽîdesengênêt: pişkinîn ya diyrî kirdin ya heḽsengandinî kêşî şitêk ya pilekanî pilekirawêk calibration n. pêwane kirdin, kêşan, pilekirdin, heḽsengandin calico n. qumaşî xam, xamî xaḽdar caliper n. amêrêke bo pêwane kirdinî estûrî: wek estûrî qaqez caliph n. xelîfey musuḽmanan calisthenics pl.n. meşqekanî yarîzanan: jîmnastîk calk n. girtinî kunû keleber, naḽkirdin bo nexilîskan call vi.vt.n. hawar dekat, eqîȓênê, exwazêt, pêwîst dekat, telefon dekat bo, heḽ estê be serdaniyekî kurt bo, bang dekat, bangeşe dekat, be dengî beriz exwênêtewe, agadar dekat, dawa dekat, dawa dekat bo, çaw exşênê be, heḽ estênê, daway qerizdanewe dekat, naw denêt, wada enêt, hawar, dengî fiȓoke ya ajeḽêkî diyarî kiraw, xiwêndinewey nawekan be dengî beriz, bangewaz, bangeşe, dawakirdin, xiwast, serdanî kurt, diwan( qise kirdin ) be telefon, dawa kirdin bo danewey qeriz.

to call attention to serincî bo ȓa ekêşê. to call ( somebody) names cinêw dedat. to call on pirsiyar dekat, daway lêdekat. to call up le xew heḽdestênê, ehênêtewe yad, bangewazî serbazî, telefonî bo dekat. to call upon bangeşe dekat, serdaniyekî kurtî dekat call forwarding ew xizmet guzaryey telefone ke telefonî hatû egwazêtewe bo jimareyekî tir call girl ew leşfroşey be telefon kat dyarî dekat calligraphy n. nûsîn, dest nûs, ciwan nûsîn call in adj. programî ȓadiyo w TV be telefon pirsyar ya beşdarî kirdin calling n. bang kirdin, paḽnerêkî nax bo hestan be karêk, pîşe calling card kartî serdanî, kartî telefon call letters pîtgelêk carûbarîş jimare bo diyarî kirdinî nawî ȓadiyo ya TV callous adj. diḽ ȓeq, ȓeqî, bê bezeyî callow adj. bê tûk, ne şareza, ȓeftarî minaḽane callus n. peḽeyekî ȓeqû wşkewebû leser pêst calm n.adj.vt.vi. aramî baw şepolekan, aramî, hêmin, aram dekat, aram debêt caloric n. germoke, germî calorie n. yekey pêwanî germî be taybetî wizey bedesthatû diway oksîdekirdinî xiwardemenî le leşda calorific adj. dirûst kirdinî germî calumet n.qeḽdûn bo heḽmijînî dûkeḽî tûtin calumny n. buxtan bo naw ziȓandin calve vi. zayînî manga, giwêreke bûn calyx n. kase, kasey guḽ cam n. qoqiz, derpoqîw, kûȓ camaraderie n.Fr. dostayetî giyanî be giyanî camber n. kemêk qoqizbûnî rûberêk, kûȓbon cambium n. çîne ȓîşaḽêkî nerme le nêwan tiwêkḽû darda cambric n. qumaşêkî lokey nerim came vi. past of come hat camel n. wiştir : ajeḽêkî giwandarî mil drêjî gewrew kopandare etwanê aw le leşîda heḽbigrê boye bekar dehênrêt le biyabanekanî Asyaw Aferîqa cameo n. berdêkî benirxî nexiş leser kiraw 51

camera

canticle

camera n. kamîra: amêrî wêne girtin cameraman n. wênegir camisole n. jêr kirasî jinane camouflage n. şêwandin, lêḽ kirdin, heḽxeḽetandin: goȓînî ȓuxsarî keştîw çek le ȓûy dujminda camp n.vi. çadirge, serbazge : bo maweyekî kurt, çadir heḽdedat, serbazge dadenêt campaign n.vi. zincîreyek heḽmetî serbazî, heḽmet, pelamar, çalakyekanî heḽbjardin, heḽmetêk beȓêwe debat ya beşdarî têda dekat campanile n. minarey zengekan camp fire n. agirî çadirge ke lederewey çadirgakeda dekrêtewe, komeḽe kirdin le dewrî agirî çadirga camphor n. kafûr : madeyekî bondarî tunde le darî kafûrî hemîşe sewiz dirûst dekrêt wek dermanî dijî bogenîw morane camp site n. her şiwênêkî diyarî kiraw bo çadirge campus n. zankow zewîw xanûberekanî camshaft n. ew şeftey kûȓî heye can n.vi.vt. cam, teneke, defirî teneke bo têkirdinî ȓon şîr ya zibiḽ, qutûy piȓ le xiwardemenî heḽgîraw, etwanêt, tiwanay heye, exate qutowe, le qutûy dekat : masî ya mîwe ya xwardinewe gaziyekan canal n. kenaḽî awî desit kird : kanaḽî siwês kanaḽî penema bo ȓê kurt kirdinewey keştî canapé n. kulêre be penîr ya be goştî tîj canard n. dirow delese bo firîwdanî xeḽik canary n. kenarî : baḽindeyekî biçûkî zerde cancel vt. esȓêtewe, ladebat, lekarxistin, heḽdeweşênêtewe cancellation n. siȓînewe, labirdin, lekar xistin, heḽweşandinewe cancer n. kelûy qirjang, qirjang, şîrpence candelabrum n. momdanêkî liqû popdar candid adj. sipî, pak, bêlayen, leȓû candidate n. paḽêwraw : bo serok, serok wezîr … candied n. be şekir poşraw, hengiwînawî, mastawçî candle n. mom, yekey pêwanî ȓoşnayî. not fit to hold a candle to berawrdî pê nakrêt. not worth the candle ew hemû xo mandû kirdine nahênêt. to burn

the candle at both ends koşişêkî mezin dekat candle stick n. momdan can-do adj. tiwana ya tiwanînî yekêk candor n. leȓû, diḽsozî, ȓasitgoyî, bêlayenî candy n. şîrînî, helwa cane n.vt. qemîş, xeyzeran, qamîşî şekir, goçan, be goçan lêy dedat cane-brake n. bêşeḽanî qemîş canine adj. wek seg, le ȓegezî segû gurgû çeqeḽû ȓêwî, le şêwey keḽbe, keḽbe, seg canister n. qutûyekî biçûk bo çayîw qawe canker n. birînî naw dem cannabis n. madey bêhoşker wek tilyak canned adj. qutûkiraw, heḽgîraw le qutûda cannel coal n. ew xeḽûzey be xêrayî desûtêw biḽaçey heye cannery n. ew kargeyey xiwardin dexate qutûwewe cannibal n. xoryarî goştî mirov, mirovî mirov xor, ew ajeḽaney goştî haw ȓegezî xoyan dexon cannon n. topî ceng cannonade n. top baran canoe n. kenêw : belemêkî dirêjû tesike seḽbe dare canon n. yasa, qeşe ledestey qeşekanî kiḽîsa, pirensîbêkî biȓyar diraw, pêwer, sengî mehek, komeḽe yasaw ȓêsayek canon n. canyon doḽêkî tesik canonical adj. yasayî, be pêy yasay kiḽîsa canonize vt. ȓêzî bo dadenêt diway mirdin canopy n. sêber beser cêgawe, serpoş, asiman cant n.vt.vi. lar, ladan, zimanî taybetî xawen pîşekan, ȓiyayî, dûȓûyî, lar dekat, lar debêt, ladedat, dûȓûyî dekat, xoy be xiwa perist nîşandedat cantankerous adj. şeȓanî, şeȓ xiwaz cantata n. çîrokêke desteyek leser awazî mûzîk eyḽên be bê niwandin canteen n. froşgay serbazge, şiwên ȓabwardinî xoȓayî serbazan le şar le serbazge, çêştxaneyekî katî giwêzrawe, sindûqî keresekanî xiwardin bo serbazanû kesanî tir le xêwetga canter n. geda, aware, çiwarnaḽey esip canticle n. sirûdî aynî, sitayişî aynî 52

cantilever

caravan

cantilever n. heḽgir wek kirên canto n. sirûd : parçeyekî serekî le heḽbestêkî dirîj canton n. her herêmêk le wiḽatî Siwîsra cantonment n. serbazgeyekî gewre cantor n. serokî destey sitayîşî kḽêsa canvas n. core qumaşêke çadirî keştîw xêwetî lê dirûst dekrêt, tabloy ȓengî ȓonî leser ew core qumaşe canvass n.vt.vi. pişkinîn, piyadaçûnewe, epişkinêt be wirdî, be dengî dengderanda deçêtewe, be şarda degeȓêt bo deng be desithênan bo pîşandanî kaḽa beser bazirganda bo dabîn kirdinî beşdar biwanî kiȓînî govar canvasser n. ew kesey be sarda degerê bo bedesthênanî dengû beşdarbiwanî govar ya piȓûpagende kirdin bo kaḽakanyan canyon n. doḽêkî tengû lakanî heḽdêr cap n. kiḽaw, şepqe, serpoşî şûşe, pope, kiḽaw leser dekat, serî dadepoşêt cap kurtkirawey capacity w capital capability n. tiwana, tiwanist, tiwanîn capable adj. şiyawe, etwanê, amadeye, lêhatiwe capacious adj. firawan, waḽa, kirawe capacitor n. amêrêke bo heḽgirtinî bargey elektirîkî capacity n. tiwanay barge heḽgirtin mijîn wergirtin, ewpeȓî ȓadey wize, şiwên, çalakî caparison n. ser zînî wḽaxe berze, poşakî benirix cape n. serî ew zewyey çiwete naw deryawe caper vi.n. heḽdebezêtewe, heḽbezînewe, guḽêkî sewzî drextêkî deryay sipî naweraste şor dekrêtu bo ciwan kirdinî xiwardemenî bekardêt cape skin n. pêstî xoşkirawî meȓ capillary adj.n. wek mû barîk, lûleyekî zor barîk, ew wirde lûlaney xiwên berû xiwên hêner beyekewe ebestêtewe capital adj.n. sizakey mirdine, zor tirsinak, serekî, paytexit, sermaye, pîtî gewre capitalism n. sîstemêkî abûriye ke dahatî berhemû dabeşkirdinî xawendarêtî heyew berêwe debrêt bo qazanc capitalist n. sermayedar ke pareyekî zorî le projey abûrîdaye, dewḽemend

capitalize vt. degoȓêt bo pîtî gewre, eygorêt bo sermaye capitally adv. zor çak capital punishment sizay le sêdaredan bo tawan capitation n. bacî ser capitol n. peykerî Cobîter le Roma, telarî kongirîsî Emerîkî le Waşingtin DC capitulate vi. xoy bedestewe dedat be meric, waz dehênêt le bergirî capitulation n. puxte, kurte, peyman name, xobedestewedan be meric, peyman namey xobedestewedan caplet n. pitew, nepiçraw, denke dermanî berig kiraw bo qût dan be asanî capon n. keḽeşêrêkî qeḽew caprice n. ȓaȓa, arezûy lepiȓ capricious adj. bepêy hewaw hewes Capricorn n. kelûy gîsik( burcî gîsik) capsize vt.vi. heḽdegeȓêtewe, heḽdegêȓêtewe capstan n. destaȓ asa: amêrêke keştêwanan eygêȓin bo beriz kirdinewey lengerî keştî capsule n. perde, kîse, tiwêkiḽî danewêḽey wşik diway geyîn ekrêtewe, kepsûl, wteyekî zor kurt, xesit Capt. kurtkirawey Captain captain n. kaptin, deryawan, fermandeyekî serbazî, kaptinî tîmêkî werzişewanî, serok caption n. serbas le ȓojnameda, nawnîşan, ȓave kirdinî wêneyek ya govarêk captious adj. xewiş gir le xeḽik, wîsit bo şiḽejandinû xistine dawewe captivate vt. diḽ deȓifênêt, dîl dekat captive n.adj. dîl, bend kiraw, yexsîr captor n. dîl, bend kiraw, gîraw capture vt.n. dest beserda degrêt, dîl dekat, dîl kirdin, desit kewit car n. galêske, qemere, otombîl, her şitêk leser pêçke biȓwat carafe n. butḽe şûşeyek bo meyîw awû qawe caramel n. şekrî sûtaw bo ȓengû tam, şîrînyekî dirûst kiraw le şekrû şîr .. carapace n. ȓeqey piştî kîseḽû qirjaḽik carat n. yekey kêşanî zêȓû beride benirxekan yeksane be 200 milîgiram, qîrat caravan n. karwan, komeḽêk xeḽik beyekewe koç deken bo parastin le biyaban 53

caravansary

cargo

caravansary n. karwan sera, xan bo pişûdanî karwançî caraway n. nawkî tîjî gijû giya bo be tamû çêj kirdinî nan.. carbide n. awêtey karbonû kanzayekî tir, karbonatî kalisyom carbine n. tifengî biçûk carbohydrate n. awêteyekî organîkî carbon haydrocîn oksijîne wek şekir carbolic acid tirşî karbolîk, biȓwane PHENOL carbon n. eḽmasû girafayit karbonî poxtin, xeḽûz, qaqezî karbon carbonate n.vt. karbonat, egorê bo karbonat, têr dekat be karbonat carbon black peyda kirdinî karbon be nîwe sûtanî ȓonû gaz, dûkeḽî ȓeş carbon copy lebergîranewe be karbon, şitanêk zor beyek biçin carbon dating ȓêgayeke bo dyarî kirdinî temenî gyan leberanî le nawçû be jimar kirdinî carbon-14 le nawyan carbon di oxide dûhem oksîdî karbon ke le henasedanewe derdeçêt carbonic acid tirşî karbonîk, tirşêkî lawaze le carbon day oksayd peyda debêt le awda carboniferous adj. karbon ya xeḽûzî têdaye carbon monoxide yekem oksîdî karbon gazêkî zor jehrawiye carbon paper qaqezêkî tenike dîwêkî karbon kirawe bo qopî kirdn leser qaqezêkî tir carbon tetra chloride şileyekî giȓ negire bekardît bo tiwandinewey çewrîw ȓon.. Carborundum awêteyekî zor ȓeqe bekardêt bo taşînû lûskirdin carboy n. butḽe şûşeyekî gewreye poşrawe be xeyzeran bo parastinî carbuncle n. pişko, dûmeḽ carburetor n. kabrêter amêrêke bo têkeḽ kirdinî hewaw benzînû piȓjandinî bo naw mekîne ta giȓ bigrêt carcass n. termî ajeḽ, laşey otombîl carcinogen n. her madeyek şîrpence dirûst bikat carcinoma n. şîrpence car coat qapûtêkî kurt card n.vt. kartî yarî, şey şîkirdinewey xurîw

loke, bernamey yarî, lîstî xiwardin le çêştxane, şanedekat, şîdekatewe. card of admission kartî çûne jûrewe(aheng, kobûnewe).to leave card on serdanî dekat. to play one’s card well lêhatiwane erkî xoy cêbecê dekat.to put one’s card on the table kesêk pilanû niyazekanî exate ȓû cardboard n. karton, miqeba cardiac adj. peywendî be diḽewe heye, tûş bûy nexoşî diḽ cardiac arrest tewawî netwanînî paḽnanî xiwên le layen diḽewe cardinal adj. serekî, binçîneyî, sûrî ȓoşin, baḽindeyekî Emerîkî deng xiwêne cardinal number her jimareyek bekar bêt le jmare kirdinû çendayetiyekey nîşanbidat bo nimûne 2, 40, 627, .. cardinal points aqarekan( bakûr, başûr, ȓojheḽat, ȓojawa ) cardio- pêşgirêke be watay diḽ cardiogram n. hêḽe xiwarekanî lêdanî diḽ nîşandedat be amîrî elektrîkî cardiograph n. amîrî tomar kirdinî lêdanî diḽ cardiologist n. diḽnas ( erkû nexoşiyekanî diḽ) cardiology n. tiwêjînewey diḽ ( xiwêndinî diḽû erkû nexoşiyekanî ) cardiopulmonary bûjanewey diḽû siyekan cardiovascular adj. diḽû xiwên berû xiwên hênerekan beyekewe le sîstemî leşda care n.vi. xem, bêaramî, serçawey bêaramî, giringî, çawedêrî, wiryayî, betengewehatin, giringî pêdedat, be tengiyewe dêt. care of behoy, lesayey careen n. larbûn, hoy larbûn career n. xêrayî, pîşe, pêşkewtinêkî diyar carefree adj. bextiyar, bêxem careful adj. wirya, bêdar, wirdekar, agadar caregiver n. kesêk agay le minaḽ bêt carless adj. kemterxem, naȓêk caress n.vt. lawandinewe, perwerdekirdin, destlemil kirdin, maçkirdin, elawênêtewe, maç dekat caretaker n. çawdêr, micewir careworn adj. xembar, aḽawete xemewe carfare n. nirxî siwarbûnî pas .. cargo n. bar 54

carhop

cartoon

carhop n. ewkesey xiwardin dedat bew kesaney le otombîlekanyan nayene xiwarewe le çêştxaneda caricature n. hunerî karîkator: şêweyeke le wênekêşan gaḽte amêze le derbȓînî kesayetî caricaturist n. hunermendî karîkator caries n. xuranewey didan caritas n. xoşewîstî bo hemû kesêk carjacking n. ȓifandnî otombîlêk be ser nişînekaniyewe be zor carmine n. ȓengî aḽ carnage n. zorî kujraw le goȓepanî cengda, qesabxane carnal adj. cesteyî, arezoy cûtbûn carnation n. ȓengî pêst, ȓengî mêxekî, sûrî kirawe, mêxek carnelian n. aqîqî sûr carnival n. kernevaḽ, cejnû xoşîw şadî carnivorous adj. diȓinde, goşt xor carol n. goranî zewqû xoşî carom n. le bilyarda topî desit kela xoş bextane le dû top dedat, lêdanû geȓanewey top carotid adj. herdû xiwên berî herdû lay mil ke xiwên debat bo ser carouse vi.n. beşdar debêt le ahengêkî xiwardinewew piȓ denge deng, ahengî xiwaedinewew piȓ denge deng carousel or carrousel n. corêk niwandinî siwar çakî, le fiȓoke xaneda ew şiwêney cantakanî lê exulênewe bo wergirtinewe carp vi.n. xewişdar dekat, ȓexnedegrêt, lexoȓa naȓezayî der debȓêt, berî dirext carpal adj. êsikî naw lepî desit carpal tunnel syndrome doxêkî taybete le meçekda peyda ebît be guşranî demar be hoy cûḽanewey zorewe carpel n. yekey mêyîney ko endamî zawû zêy guḽ carpenter n. dartaş carpet n.vt. beȓe, mafûr, qalî, be mafûr day depoşêt carpetbag n. cawaḽ, hoȓ, xuric: bo giwîzanewey danewîḽe be wḽax carpet bagger n. xuric, xo heḽqurtandinî kesêkî namo le siyasetda carpeting n. mafûr, keresekanî dirûst kirdinî

mafûr car pool pilanî çend kesêk lebekar hênanî otombîlekanyan naw be naw le çûnyan bo karkirdin car port n. le şêwey keprêkî berîn bo wêstandnî otombîl le binî carpus n. meçek, êskî meçek carrel n. şiwên danîştnêkî taybet le nêwan ȓefekanî kitêbxaney giştîda bo xiwêndinewe carriage n. heḽgirtin, giwêzanewe ( bar ) carrier n. giwêzer, heḽgir, koḽheḽgir, posteçî, tûşbûy nexoşî carrier pigron n. kotirî zacîl: core kotirêke be kar hatiwe bo name nardin carrion n. goştî genîw, bogen, pîs carrot n. gêzer carry vt.vi.n. heḽdegrêt, egiwêzêtewe, piştîwanî dekat, serkewtin bo heḽbijêrdirawekey bedest dehênêt, serekewê le naçar kirdnî perleman projeyek biselmênê, heḽbijardin debatewe, mawday deng ȓoyîştin, seg bedûy bonî nêçîrekey dekewêt, mawey taqe kirdin carry on adj.n. ewende giçkeye biçêt be binî kursî fiȓokeda ya le beşêkî serewey astî ser heḽbigîrêt, pêwîstî heḽgîraw le cantada carry out adj. xiwardemenî amadekiraw le layen çêştxanewe bo firoştinî be kiȓyar le her şiwênêk carry over n. şimekû kaḽa heḽgirtin bo werzêkî tir car seat kursiyekî biçûk bo danîştinî minaḽ le naw otombîlda car sick adj. diḽ têkçûn lenaw otombêl ya şemendefer cart n. galêskeyekî destî bo heḽgirtinî şimekû giwêzanewe cartage n. giwêzanewe be galêske, kirêy giwêzanewe carte blanche deseḽat pêdirawî tewaw cartel n. yekêtî berhemhêneran bo kemkirdinewey barî giranî ȓikeberî nêwanyan cartilage n. kiȓkiȓage, nêwan dû cumge cartography n. zanistî hunerî nexşekêşan carton n. miqeba, qutûyekî miqeba cartoon n. nigarî karton 55

cartridge

catacomb

cartridge n. merekebdan: bekardêt le dezgay çapkirdin cartwheel n. pêçkey galêske erebane, beser destda heḽbezînewew xulanewe carve vt. peyker detaşêt, nexiş dekat carving n. nexiş, nexşî heḽkoḽraw, heḽkoḽîn le berid caryatid n. peykerî afret le ciyatî koḽeke casaba n. kaḽekî zerdî zistane cascade n.vi. tavgeyekî biçûk, her şitêk lewcore aw bipiȓjênêt, be xoȓ dête xiwarê case n.vt. ȓûdaw, dox, ȓastî, kêşe, girift, biyanûyekî biȓwa hêner, nexoş: kesêkî ȓeftar seyr, tabût, sindûq, enête bawḽewe. in any case leher doxêkda, herçonêk. in case of gerhatû, ledoxî, leweye caseharden vt. ȓûpoşî dekat bo sexit bûn( be asin ya poḽa) bo ewey derewey le nawewey sexit tir bêt casein n. protîn yekêke le pêkhate serekyekanî şîr caseload n. jimarey ew kêşaney le berdestî dadigadaye casement n. pencerey derga asa casework n. jiyan name: tiwêjîneweyekî komeḽayetîw mêjûyî dewrûberî kesêkî na asayî ya bnemaḽekey ke encamekey keḽkî hebêt bo diyarîkirdinî derde na asayekey cash n.vt. nextîne, pare, ȓastewxo be pare deykiȓêt, werdegrêt ya dedat cashier n. jimêryar le bank ya bazaȓ, kesî ser dexîle, lekar labran ya derkiran cashmere n. Keşmîr nawçeyeke le bakûrî hindistan, mûy nermî bizinî bakûrî hindistanû tibit, xawlî dirûst kiraw le kişmîr cash register dezgay dexîle bo jimêryarî kiȓînû froştin bekar dehêndirêtû parey hatûy firoştinî têda heḽdegîrêt casing n. ȓîxoḽeye bekar dehêndirêt bo sosecu bastirme, beşî derewey taye, çiwar çêwe wek derga casino n. jûrêk xanûyek bekar bihênrêt bo semaw qumar, kartî yarî bo dû ya çiwar yarîçî cask n. her qewareyekî bermîlî ledar dirûst kiraw bo heḽgirtinî şilemenî casket n. qutûy xişiḽ, daremeyit, tabût

casque n. kiḽawî cengî casserole n. defrêke xiwardinî tiyada dirûst dekrêtû pêşkeşdekrêt cassock n. bergî qeşe cast vt.n. dadenêt, fiȓêdedat, tûȓdedat, kodekatewe, jimaredekat, pêşbînîdekat, rêkdexat, dabeşdekat,roḽî ekterekan diyarî dekat, ekter heḽdebjêrêt, dadeȓêjêt, têdekat, beȓêwedebat, danan, fiȓêdan, tûȓdan, zarheḽdan, şêwe, kesayetî ȓoman ya şanoyek, ȓiwanînêk, qaḽib, daȓişte, êsik gîrawe, ȓengêkî kem, şiwênewar, biȓêkî biçûk, pîsayî kirmî zewî, pêstî canewer castanets pl.n. çeqewaney dest dirûst kiraw le darî sext ya şifrey fîl castaway adj.n. fiȓêdraw, tûȓdiraw, kesêk bitwanê bigate kenarî derya diway niqûmbûnî keştiyekey caste n. çînî daxiraw, yekêk le tîre komeḽayetiyakanî Hindos, sîstemî tîrey komeḽayetî ke biȓway heye be komeḽayetî cudayî çînayetîw payew pilew dewḽemendî, komeḽe canewere komeḽayetiyekanî wek mêrûle mêşheng caster n. gîrgey pîtî çap, xiwêdan, kursî pêçkedar castigate vt. betundî serzenişit dekat ya ȓexney lîdegîrêt casting n. şitêkî daȓêjraw le qaḽibda, fiȓêdraw cast iron asinî daȓêjraw castle n. qeḽa, koşku telar, girtûxane, qeḽay şetrenc cast off adj. cêhêḽraw, firêdiraw castor oil plant ȓiwekî gerçek : nawkekey gewreye bekarî ȓon lêderhênan dêt castrate vt. exesênêt. castration xesandin casual adj. ȓûdanî bê pilan bêmebest beȓêkewit casually adv. bebê mebesit, be ȓêkewit casualty n. beserhat, karesat, engawtin, birîndar bûnî serbazêk le şeȓda, birîndarbûn ya kujranî kesêk le ȓûdawêkda cat n. pişîle, jinî be qisew qiseḽok, bekre bo heḽbrîn.. cataclysm n. ȓûdawî kutûpiȓ: tofan bûmelerze, goȓanêkî tund wek şeȓ catacomb n. goȓistanî jêr zewî 56

catalog

cavil

catalog or catalogue n. ketelok, lîste, naweȓok, rûnkirdinewe be wêne catalytic converter filterêkî kîmyaye be egzocî otombîlewe ebestrê bo kemkirdinewey pîskirdinî jînge catapult n. mencenîq, amêrêke bo heḽfirandinî fȓoke leser keştî, qoçeqanî cataract n. tavgeyekî gewre, tarîk bûnî bîlbîley çaw catastrophe n. karesat, kost, şikistî tewaw, diwa ȓûdawî karêkî şanoyî be taybetî diḽ tezên catch vt.vi.n. deygirêt, ȓawdekat, exate dawewe, heḽdexeḽetênêt, pirtawî dekat, werdegrêt , serinc ȓadekêşt, tûşdebêt, pey debat, firîw dedat, têdegat, bendebê pêwey, cêgîr debêt, heḽdebêt, xûypêwe degrêt, ȓaw,beş, toȓ, girtin. to catch fire heḽdebêt catching adj. serinc ȓakêş, ciwan, tûşdekat catchup n. sasî temate catechism n. fêrbûn bezar, pertûkêke kurtey binemakanî aynî le pirsyarû weḽam pêkhatwe catechize vt. fêrdekat berêgay pirsyarû weḽam, weḽamî lê werdegrêt categorical adj. babetî, binebiȓ, tewaw category n. cor, dabeşbûn bo çend beşêkî dyarîkiraw, beş, babet cater vi. xiwardinu xizmetguzari pêşkeş dekat, barbû dekat cater-cornered adj.adv. lar, belarî caterpillar n. kirmoke(pepûle), traktor catfight n. şeȓî nêwan dû jin catgut n. dezûy neşter gerî ke le rîxoḽe drûstkirawe catharsis n. arambexşînî azarî derûnî be ȓêgay psychotherapy cathartic adj.n. dermanî ȓewanî cathedral n. kilêseyekî gewre catheter n. boȓiyekî plastîkî exrête naw leşewe bo mîzkirdin cathode n. katod, cemserî sard cathode rays gurze elektrone le katodewe derdeçêt: X rey drûst dekat katê betundî lêdedrêt cathode ray tube boȓyekî betaḽe ke gurzeyek elektronî piyada tê epeȓêndrê bo ser ȓûberêk ke gazî florêsintî têdaye

cation n. bargey pozetîvî elektiron ȓuwew katod eȓwat catnap n. çawlêknan catnip n. ȓîhane kêwî le corî punge kêwî cat-o’-nine-tails n. qamçî cat’s-paw n. çrnûkî pişîle, kesêk kesêkî tir bekar bihênê bo meramekanî xoy catsup n. sas cattle n. pataḽ, ajeḽî maḽî cattleman n. şiwan, gawan caucus n.vi. kongirey partiyek (bo heḽbijardinî niwênerekanî ya biȓyarî siyasî), kongire debestêt caudal adj. wek kilik, şêwey kilik caught past and past pert. of catch caul n. kajêke serî minaḽî le dayk bû dadepoşê cauldron n. menceḽî gewrey aw kuḽandin cauliflower n. guḽe kelerim caulk vt.n. dije xilîskanî pêdedat, dije xilîskan le pajney pêḽawda causal adj.adv. hoy, be hoy causation n. ho, hoyetî, hokar cause n.vt. ho,hokarê encamî lê bikewêtewe, ciyawazyek dadga çareserî bikat, kêşe: baweȓêk ya bizotneweyek kesêk pişt gîrî lê bikatû le pênawya têbikoşê causerie n. witûwêj, witarêkî kurt causeway n. dere, ȓêgayekî berew jûrke caustic adj.n. sûtêner, madeyekî sûtîner cauterize vt. esûtênê, çareserkirdin be sûtandin caution n.vt. agadar dekat, wirya kirdinewe cautious adj. agadar, wirya cautiously adv. beagadarî, bewiryayî cavalcade n. desteyek siware, ȓîzêk arebane cavalier n.adj. siwar çak, haweḽî xanim( le semada), le xobayî cavalry n. hêzî siware cavalry man n. siwarçak cave n. eşkewit cave in n. tepîn( eşkewit, kanî xeḽûz) cavern n.vt. eşkewtî gewre, le eşkewitda dadenêt cavernous adj. goȓawe bo eşkewit caviar n. hêlkey şorkirawî masî, xiwardinewey pêş nan xiwardin cavil vt.naȓezayî derbiȓînî bêhûde 57

cavity

cerebral

cavity n. kilor, boşayî cavort vi. heḽdebezêtewe, le xoşîda heḽdepeȓêt caw n. qîȓey qele ȓeş cayenne n. bîberî sûrî gerim( tîj) cease vt.vi.n. ewestênêt, ebȓêt, wazdehênêt, biȓan, westandin cease-fire n.agir besit ( westandinî teqe ) ceaseless adj.bê pisanewe, hemîşe, dirêjey heye cecum n. ȓîxeḽoke kiwêre cedar n. darî uriz le lubnan cede v. destî lê heḽdegrêt ceiling n. binmîç, ewpeȓî berzî celebrate vt.yad dekatewe be aheng gêȓan celebrated adj. benawbang, nasraw celebration n. aheng gêȓan be boneyekewe celebrity n. nawbang, kesêkî benawbang celerity n. xêrayî celery n. kerewiz celestial adj. le asmanewe, le xiwawe, le gerdûnewe, le baştirîn cor celibacy n. gencî, ȓebenî, le dinyabiȓan celibate n.adj. genic, herze, bêjin, ȓeben cell n.jûrêkî biçûk le zîndanda, xaney leş, şaney ȓêkxiraweyek, patrî, jûrî tenhayî le tekyew xaneqa le kḽêse cellar n. jûr le jêrxanda bo heḽgirtnî meyû xiwardemenî : embar, debo cellophane n. madeyekî tenikû ȓune le babetî qaqez cellular adj. xanedar, kunkun cellulite n. keḽeke bûnî çewrî: le jêr çawedêrî pizîşkda nebûn celluloid n. pilastîkêkî giȓgiȓî ȓeqe pêştir bekar dehat bo fîlmî fotografî cellules n. madeyeke beşe binçîneyikey dîwarî ȓiwek pêk ehênê Celsius adj. piley sedî le 0 bo 100 cement n.vt. çîmento, cêgîr dekat, enûsênêt, elikênêt, konkirêt dekat cemetery n. goȓistan, qebristan censer n. heḽim pesit censor n.vt. berpirsî serjimêrî, çawedêrî dekat( ȓewiştî komeḽayetî, çapemenî, film, ȓadio TV), ȓexnegirî asayî, exate jêr çawedêrî censorious adj. ȓexnegirî azarder

censure n. ȓexne, tane, neselmandin be tundî census n. ser jimêrî hawnîştimanyan be pêy zanyariye dîmugrafiyekan cent n. yek le sedî dolarêk centaur n. zîndewerêkî efsaneye nîwe piyaw nîwe esip centenarian n. kesêk lanî kem temenî 100 saḽ bêt centenary adj.n. sedî, yadî sed saḽe, mawey sed saḽ centennial adj.n. ahengî yadî sed saḽe center n.vt. çeqî bazne, nawend, tewer, meḽbend, nawendî ȓastû çep le ȓamyarîda, le nawenda koydekatewe centerpiece n. şitêkî ciwan bo nawendî mêz centi- pêşgirêke be watay: 100, beşêk le 100 centigrade adj. sedî centime n. 1/100 frank centimeter n. sentîmetir 1/100 metir centipede n. hezarpê central adj. lenaw, nizîk, nawend, serekî, nûsîngey serekî toȓêkî telefon centralize vt.vi. kodekatewe( eyanhênête nawend, le yek sayeda ȓêkyan dexat), kodebêtewe centrifugal adj. dûrxistinewey le nawendewe be hêz, fiȓêdan centrifugal force n. hêzî dûrxistnewe, hêzî fiȓêdan le nawendewe centripetal adj. çûn berew nawend, ȓakêşraw berew nawend be hêz, ȓakêşan centripetal force n. hêzî ȓakêşer centrist n. kesêkî bîrû boçûn nawend centurion n. fermandey sed kes le lay Romanekan century n. sede: sed saḽ CEO kurt kirawey : chief executive officer berpirsî deseḽatî cêbecêkirdin ceramic adj. sîramîk, ew şitaney le quȓî sûrewe kiraw dirûst kirawe: ceȓe, goze, şerbe, kûpe ... ceramist n. kesêk le sîramîk kardekat cereal adj.n. danewêḽeyek bo xiwardin be kar dêt, danewêḽe cerebellum n. mêşkoḽe : be şêke le mêşik le piştewey mêşk le binewey cerebral adj. peyweste be mêşik be mox: hoşmendî bîrkirdinewe exwazê 58

cerebral palsy

change

cerebral palsy têkçûnî sîstemî demarû mêşik pêş le dayik bûn ya le katî le dayik bûn cerebrate vi. bîrdekatewe: karî mêşke cerebration n. bîrkirdinewe cerebrum n. mêşik: beşî serewey mêşik le ajeḽe biȓbiȓedarekanda cerement n. kifin ceremonial n. ahengî bonekan: ayinî, yadaweryikan ceremonious adj. piȓawpiȓ yadawerî, zor şayisteyew be ȓêw cêyî ceremony n. ahengî ayinî ya her core ahengêk ke betewawî cêw ȓê fermiyekanî têda bedî bikrêt certain adj. diyar kiraw, diḽniyayî, bêguman, baweȓ pêkiraw, şayîstey baweȓe, çaktir certainly adv. bêguman certainty n. diḽniyabûn, her şitêkî baweȓ pêkiraw certificate n. biȓwaname certified adj. biȓwa pêdiraw certify vt. ȓastiyekey ȓadegeyenêt be biȓwanameyek, befermî ȓaydegeyenêt, biȓwa namey pê dedat certitude n. mitmaney tewaw, diḽniyayî cerulean adj. şînî asmanî cervix n. mil be taybetî milî mindaḽdan cessation n. ȓagirtin, westan cession n. desit heḽgirtin le mafêk... , wazhênan cesspool n. boȓî awû pîsayî bo zêrab, aweȓo chafe vt.vi.n. tûȓedebêt, heḽdegḽofêt ( desit bo gerim kirdinewe), gerim dekat be lêk xişandin, tûȓebûn, heḽgiḽoftin, lêkxişandin chaff n.vt. ka, pûş, gaḽte, gaḽtey le geḽ dekat chaffer n. sewda leser nirix, aḽûgoȓ chagrin n. bexoda şikanewe be hoy derneçûn ya doȓan chain n. zincîr, zirîze, ȓîze çiya, zincîrkiraw chair n. kursî, payewpleyekî giring, kursî dadiga, serokî koȓû kobûnewe chairman n. serokî kobûnewe chaise n. arebaneyekî sûk dû ya çiwar pêçke chalcedony n. aqîqî sipî chalice n. kase, cam,beyekewe xiwardnewey

camêk mey chalk n.vt. parçeye geçî sipî nerim, tabaşîr, be tebaşîr denûsêt challenge n.vt. dawakran bo xonasandin, bang kiran bo pirsiyar lê kirdin, her dawakiranêkî taybet, berberekanî, berhelistî, pêşgirtin, ȓawêstandin, ȓa ewestênêt, pêşî egrêt, berengarî ekat challenged n. kem endam challis n. parçe qumaşêkî xurî nermû sûk chamber n. jûr be taybetî jûrî nûstin, nûsîngey dadwer le nizîk jûrî dadgayî, hoḽî encûmen, nûsîngekan, jûrî pêşwazî le telarekan, jûrî çekû teqemenî chamberlain n. berêweberî karûbarî maḽewey paşa ya fermanȓewa, emîndarî darayî chambermaid n. afretîk xerîkî ȓêkxistinî jûrî nûstin bêt le utêlda chameleon n. ajeḽêke wek marmêlke etwanê rengî pêstî bigoȓêt be pêy şiwêneke, herba(be Arebî), kesêkî bê bar chamois n. aske kêwî biçûk, pêstî nermî asku keḽe kêwî champ n. miḽçandin, kawêj ya cawîn be dengewe champagne n. şempanya champaign n. deştayî, zewyekî texit champion n.vt.adj. cengawer, birawey yekem le kêbirkêda, ecengêt, piştgîrî dekat, serkewtûy ser hemû, bê wêne championship n. paḽewanêtî yariyekan chance n.vi.vt. hel, şans, ȓêkewt, beȓêkewt, ȓêdekewêt, be bîrdadêt, heḽdekewêt chancel n. beşî pêşewey kiḽêsa ke qeşey lê ȓaewestê chancellor n. serokî dadweran, serokî zanko, ȓawêjkar( serokî eḽmanya pêy deḽên kansiḽer ) chancery n. dadgay dad, dadgay baḽa, nûsîngey erşîf chancre n. biȓînî ko endamî nêrînew mêyîne chandelier n. sureyya, çilçira chandler n. mom dirûst ker, mom firoş change vt.vi.n. egoȓêtewe, aḽûgordekat, şitêk be şitê edat, nextîney qaqez wirid dekatewe, egoȓêt, egwazêtewe, goȓîn, goȓan, alogoȓ, bazaȓî pare goȓînewe, parçe , 59

changeable

chaste

ewey egêȓdirêtewe le zêdebayî, dirawî nextîney biçûk changeable adj. egoȓdirêt(şiyawî goȓane) changeful adj.goȓaw, le goȓandaye changeless adj. negoȓ, cêgîr changeling n. goȓînî minaḽêk be yekî tir be dizyewe change of life n. temenî lêçûnewe bo afret change over n. goȓînî tewaw channel n.vt. ȓêçkey ȓûbar, cogay gewre, kenaḽî TV ȓadio, her watayekî giwêzanewe bigeyenêt, kelên dirûsit dekat, le şêwey rûbar heḽdekenê, le kenaḽewe denêrêt channelize vt. şêwey kenaḽî pêdedat chanson n. goranî chant n.vt. sirûd, lawanewe, sirûd deḽêt, delawênêtewe chanteuse n. goranîbêjî afret chantey n.sirûdî deryawanan chaos n. doxî natewawîw naȓêkî gerdûn, naȓêkûpêkî, şêwan chaotic adj. şêwaw, têkeḽ chap n.vt. law, piyawêk, kiȓyar, şewîlage, ȓûmet, pêste eqiḽşênêt(serma), kert debêt chaperon n. haweḽ: kesêk haweḽî kiçêk ya kuȓêk dekat bo wirya bûnû ȓawêjkarî be taybetî le ahengda chaplet n.çepke guḽ chapter n. beş ( le pertûkda), liqî ȓêkxirawêk char vt.n. debêt be xeḽûz, heḽdekȓûzêt, karekerêk be ȓoj le maḽan kar dekat şew namênêtewe character n. hêma, nîşane, pît, ȓeftar, kesayetî, nawbang characteristic adj.n. ciyakerewe, taybetêtî, sîfetêkî ciyakar characterize vt.lêy edwê, eyxate ȓû, ciyay ekatewe charbroil vt. birjandin be xeḽûz charcoal n. xeḽûzî dar, pênûsî xeḽûz chard n. çewender charge vt.vi.n. piȓdekat, kareba exate ser batrî bo dûbare piȓ kirdinewey, erkî pê despêrêt, tifeng piȓ dekat le fîşek, eykate nîşaney tîrendazan, tawanbar dekat, hêriş debat, pirsiyarî nirix dekat, erik, peyman, çawedîrî, ȓaspêrdiraw, ferman, ȓasparde,

nirix, xeric, qeriz, tomet, hêrişî le nakaw chargeable adj.etwanrêt bixrête ser her jimareyek, şiyawî xiranesere ( wek bac) charge card parçe pilastîkêkî tenike nawî heḽgirû jimarey beşdar bûnekey lesere be kar dehênrêt le kiȓînda charger n. espî be kar hênraw le şeȓda, amêrêke bo piȓ kirdinewey batrî char grill vt. goşt debiȓjênêt le ser xeḽûz charily adv. bewiryayî, beşermewe, bedesit pêwegirtin, betirsewe chariot n. arebaneyekî dû pêçke esip ȓaydekêşa le mêjûy konda bo şeȓ bekar dehat charisma n. beder le tiwana, tiwanay ȓakêşan charitable adj. çakekar, piyaw çak charity n. xoşewîstî mirovayetî, çake karî, damezrawey betengewe hatinu desit girtinî nedaranû hejaran, nermû niyanî beramber kesanî tir charlatan n. fêḽ, firîw, firîwdan charm n. cadû, nûşte, ciwanî charnel n. goȓistan, xanûyek bo heḽgirtinî êskî mirdû chart n.vt. nexşe, xişte, xişte hêḽî ȓûnkirdinewe, xişte dekêşêt charter n.vt. çekî pare, peyman, biȓwaname bo maf ya payew pile, destûr, moḽet dan, parêzraw charter member damezrêner yan endame bineȓetiyekey char woman n. karekerî ȓoj le maḽanû pakirdinewey nûsîngew xanwe gewrekan chary adj. wiryayî, şerminî chase vt.n. ȓawî denêt, bedûy dekewêt be mebestî girtinî, kanzayek eȓazênêtewe be nexşû nigar, ȓawnan, nêçîr, ȓaw chaser n. kesêk ȓaw dekat, şikar, aw xiwardinewe diway serxoş bûn chasm n. çaḽû diriz lezewîda, her daȓûxanêk keleber kelên diriz dirûst bikat le zewîda chassis n. çiwar çêwey pêçkey mekîney otombîl nek laşekey, çiwar çêwew parçekanî TV, pêkewenanî çiwar çêwew parçekan chaste adj. pak, dawên pak, poşte, sade, şêwazêkî sade 60

chasten

chevalier

chasten vt. sizay dedat bo ȓast kirdinewe, tembêy dekat, asanî dekat( şêweke asan dekat ), ȓastkirdinewe chastise vt. sizay dedat be lêdan, be tundî serzeniştî dekat chastity n. = chasteness pakîze, dawên pak chat vt.n. witûwêj be aramî, witûwêj le ȓêgay kompiyûterewe be qisekirdin ya be nûsên, na fermî chateau n. koşkî derebegî Feȓensî chattel n. kerese giwêzrawekanî naw maḽ chatter vi.n. zîqezîq dekat, xuȓey dêt (cogeley aw), çenebazî dekat, zîqezîq, çenebazî, didane çîrke le serma chauffeur n. şuvêr : kesêk otombîl bo yekêkî tir lêbixuȓê chauvinism n. şovînîzim, neteweperistî cheap adj. herzan, kem nirix cheapen vt. herzan dekat, le nirxû ȓêzî xeḽik kem dekatewe cheat n.vt. heḽxeḽetandin, gizîkirdin, heḽxeḽetêner, gizîker check vt.vi.n. kişî şa dekat le şetrencda, be tundî serzenişt dekat, ciḽew dekêşêt, ewêstênêt, lêdekoḽêtewe, piyadeçêtewe bo cexit kirdin le dirûstî şitêk, be pêy çek pare le bank derdekat, kiş le şa, serinc ȓakêşan, ciḽew kêşan, wêstan, lêkoḽînewe, piyada çûnewe, çekî bank checkbook n.defterî çekî bank checked adj. xane xaney çiwar goşe checker board n. textey dame ya şetrenc ke 64 xaney çiwar goşey têdaye be dû ȓeng check list n. lîstî şitû naw bo zanyarî check mate n.vt. kiş le şa kirdin le şetrencda, kiş dekat check off n. ȓagirtinî endamêtî yekêtî le layen xawen karewe check out n. katî diyarî kiraw bo kesêk ke hutêl cê bihêḽêt, şiwênî paredanî kiȓîn check point n. xaḽî pişkinîn, bazge checkroom n. jûrî danan ya cêhêştnî kelûpel ta boy dêytewe ya be diwat denêrin checkup n. pişkinînî leş cheddar penîrî tundû sipî ya zerd cheek n. ȓûmet, dûlay her şitêk, bê şerimî cheek bone n. êskî rûmet cheeky adj. bê şerim

cheep n. zîke zîkî baḽindew canewerî biçûk cheer n.vt. hestû soz, xoşî, xiwardinû xiwardinewe, coşû xiroş, exroşêt cheerful adj. xoşî, piȓ le heraw huryay xoşî, bextiyar cheerio interj. maḽ awayî , le giyanit xoş cheerless adj. kesas, xembar cheese n. penîr cheese burger n. sendewîcêk ke penîrî le ser bêt cheese cake n. kêkêk be penîrû hêlkew şekir dirûst kirabêt cheesy adj. wek penîr le rûy bonû beramewe, kem nirix, herzan cheetah n. pişîle kêwyekî xêra le eferîqaw başûrî asya qaç dirêjû xaḽdar, bewir chef n. westay çêşt lênan chem. kurt kirawey chemistry chemical adj. her şitêk be pirosey kîmyayîda têper bûbêt chemical abuse azardanî kîmyayî chemical engineering endazey kîmyayî chemical warfare cengî kîmyayî chemise n.kirasî jêrewe: jinane chemist n. zanay kîmya, dermansaz chemistry n. zanistî kîmya, pêkhatey kîmyayî her madeyekû taybetmendiyekanî, prosew diyarde kîmyayikan chemo n. kurt kirawey chemotherapy chemotherapy n. bekar hênanî derman bo ȓêgirtin ya çareserkirdinî nexoşî chemurgy n. kîmyay kar pêkirdin ke giringî dedat be bekarbirdinî kanzay organîkî ke bineçekey kiştûkaḽiye bo mebestî pîşesazî chenille n. ȓistinî xurî loke ya awrîşim bo çinînî qumaş, çinrwêk lew core ȓistne cherish vt.nazî dedatî, peywesit debêt pêwey cherry n. gêlas, sûrî kirawe cherub n. firîşte, minaḽî ciwan chess n. şetrenc chess board n. textey şetrenc chest n. bawiḽ, sindûq, doḽab, gencîney dewḽet, sîne chesterfield n. qapût chestnut n. kestena: wişke mîwe, darî kestena, espî xurmayî chesty adj. le xobayî chevalier n. siware, siwarçak, biwêr 61

chevron

choke

chevron n. nîşaney şêwe V leser qoḽî cilû bergî serbaz pîşandanî piley serbaziye chew vt.vi.n. decawêt, cawîn chewing gum binêşt chg(d) kurt kirawey charged chi n. 22hem pîtî alfû bêy Grîke chiaroscuro n. dabeş kirdinî ȓûnakîw sêber le wêne kêşanda chic n. ȓêkûpêk le cilûberig leberkirdinda, ȓazawe chicanery n. fêḽ, xeḽetandin chick n. cûcig, cûcik, cûceḽe chicken n. mirîşik chicken feed pareyekî kem chicken fried adj. mirîşkî ardawî kirawî sûrkirawe chickenhearted adj. tirsenok, henaw berewebû chickenpox n. sîroje, awḽe chide vt. hoşmendane serzenişit dekat chief n.adj. serok, pêşeng, ȓaber chiefly adv. leserû hemuwewe, taybet, serekî, zorcar, le pêşî pêşewe chieftain n. serokî desteyek, serokî hoz chigger n. kêç chilblain n. qiḽşanî destûpê be hoy sermaw teȓiyewe child n. minaḽ, encam, kuȓû kiçi pêş temenî ȓesin, berhem. with child dûgiyan child birth n. jan, minaḽ bûn childish adj. minaḽane, pênegeyîw, gêjûwêj childlike adj. minaḽ asa, besteziman, sade, leȓû, bêgunah children n. koy child minaḽekan chili n. bîberî tîj ( gerim), hemû xiwardinêkî tîj ke bîberî sûrî tîjî têdaye chill n.vt. sermayek bibête hoy heḽ lerzîn, heḽdelerzêt le serma chilly adj. sard chime n. komeḽe zengêk le kiḽêseda, tebayî, guncan chimney n. dûkeḽkêş chimpanzee n. meymûnî şampanzî le mirov deçêt zîrektirîn corî meymûne chin n. çenage china n. wḽatî Çîn, fexfûrî Çînî, dirûst kirawî Çîn chink n. diriz, ziringanewe

chip n.vt. parçe: peȓo, berid, petate, xulgeyekî karebayî kokrawe le parçeyekî nakanzayî biçûkda bo cêbûnewew kem be karhênanî wizey elektirîkî ke pêy dewtrêt integrated circuit chipper n. amêrêke bo wird kirdinî dar bo parçey biçûk, çenebazî chirography n. xoşnûsî, ciwan nûsî chiropody n. giringîdan be qaçî mirovû çareserkirdinî chiropractic n. ȓêgayeke bo çareserî ew nexoşyaney be hoy demarekan karî xoyan be yeksanî encamnaden boye pena debrête ber desitkarî cumgew biȓ biȓage chisel n. amêrêke ( qeḽem ) bo heḽkoḽînî darû berid chit n. bilîtêk leciyatî pareyekî keme bo kiȓînî xiwardinû xiwardineweyek chit-chat n. demeteqê, paşmile witin chivalrous adj. ciwamêrî, siwarçakî chivalry n. ciwamêr, siwarçak, sîstemî siwar çakî le sedekanî naweȓast chlamydia n. nexoşiyek be hemûleşda biḽaw bêtewe chloral n. şileyekî bê ȓenge le klorû elkuhûl pêkhatiwe bo xewandin be kardêt chloride n. klorayid: pêkhateyekî kilore le geḽ şitî tir chlorinate vt. klorandin: têkeḽeyekî kilore bo pakirdinewey awdestxane chlorine n. kilorîn: gazêkî kîmyayî sewzî zerdbaweî jehrawiye chloroform n.vt. kiloroforim: şileyekî ȓûne zû heḽimdekat bo niwandin be kardêt, exewênêt ya ekujêt be kiloroform chlorophyll or chlorophyl n. kilorofîl: madeyekî sewze le ȓiwekda chock n. şitêkî sê goşeyî exrête paşû pêş pêçkey otombîl bo ewey necûḽêt chock-full adj. piȓ, ser ȓêj chocolate n. çuklêt, madeyeke le kakawî birjawû haȓaw pêk dêt, qaweyî tarîk choice n.adj. heḽbijardin, mafî heḽbijardin, kesêk ya şitêkî heḽbijêrdiraw, bijarde, giringîdan be heḽbijardin choir n. korsî goranî choke vt.n. exinkênêt, henasey lê debiȓêt, xinkandin, henase lê biȓîn 62

choler

cipher

choler n. tûȓe, xêra tûȓebûn cholera n. kolêra : nexoşî kolêra le gedew ȓîxoḽekanda ebête hoy ȓişanewew janêkî tundû sik çûnû kuşindeye cholesterol n. madeyekî çewriye le çewrî ajeḽda heye le zirawû xiwênû demarekanda peyda debêt chomp vt. besextî ecawêt choose vt. wek heḽbijardeyek deybat, biȓyar dedat, arezûdekat, be guncawî dezanêt choosy adj. wirdekar le heḽbijardin, sexit le heḽbijardin chop vt.vi.n. be tewir debiȓêt, wirdî dekat, parçe darî biçûk, parçe goşit, şepolêkî biçûk chopper n. kêrid, tewir, helikopter choppy adj. qiḽşaw, goȓaw, beyekda kewtinî şepolekanî aw chops n. şewîlage, dem, xiwar ȓûmet chopisticks n. dû darî pê xiwardin ke Çînyekan be karî dehênin choral adj. goranî witin le layen desteyekewe: kors chord n. jêy amêrî mûzîk, jêy bazne chordate n. ew ajeḽaney demare piştyan heye, ajeḽe biȓbiȓage darekan chore n. karî ȓojane choroid n. ȓeşêney çaw chose vt. past of choose chosen adj. past part. of choose heḽbijêrdiraw, puxte, pesind Christ n. Îsa peyamber Christmas n. cejnî le dayik bûnî Îsa chromatic adj. ȓeng kiraw chrome n. kirom: kanzaye, poşrawe be kirom -chrome paşgirêke be watay ȓeng chronic adj. derdedar chronicle n. mêjû: tomar kirdinî ȓûdawekan be pêy katî ȓûdanyan chronology n. diyarî kirdinî mêjûy ȓûdawekanû ȓêkxistinî be pêy kat chronometer n. baştrîn amêrî pêwaney kate chrysalis n. qozaxe: şiwênî pêş beder kewtinî pepûle chub n. masî ȓûbar,wek çeşey ȓawe masî be kar dehênrêt chubby adj. goştin, qeḽew, xiȓûpiȓ

chuck vt.n. be sozewe be milya dedat, fiȓêdedat, goştî gerde mil be ser şanewe chuck-full adj. piȓ, ser ȓêj chuckhole n. kunêkî tewaw nekraw le ȓaȓewda chuckle vt.n. benermî pêdekenêt, pêkenînî nerim, bizexene chum n. dostî zor nizîk, hawȓê chunk n. parçey estûr church n. kiḽêsa church goer n. kesêk bê pisanewe hamûşoy kiḽêsa bikat churchman n. qeşe, endamî kiḽêsa churchwarden n.cêgirî kiḽêsa churchyard n. goȓistanî kiḽêsa churl n. cûtyarî serdemekanî naweȓast, cûtyarî diḽ ȓeq, pîske churn n.vt. meşke, eyjenêt, kere drûst dekat chute n. kurt kirawey peȓeşût chutney n. çetnî wşeyekî hindiye: sasî dirûst kiraw le sewzew bîberû sirke ya masit chutzpah or chutzpa n. misî zerid, lasarî chime n. be hoy enzaymekanî naw gedewe xiwardin egoȓêt bo nîwe şileyekû eȓjête naw ȓîxoḽewe CIA kurt kirawey Central Intelligence Agency nawendî nûsîngey hewaḽgirî cicada n. mêşêkî gewreye le katî direwda nêrekanî be dengî beriz zîke zîk dekat cicerone n. çawsaxî geştyaran -cide paşgirêke be watay bikuj, kuştin cider n. awî sêw bo xiwardinewe ya bo dirûstkirdinî sirke cigar n. tûtinî pêçrawe be geḽay tûtin bo kêşan wek cigere cigarette n. tûtinî pêçrawe be qaqezî cgere bo kêşan cinch n.vt. tengey zînî wḽax, tengey dedat cincture n. tenge, qeyase cinder n. xoḽemêş, pişkoy germî bê giȓ cinema n. fîlmî sînema, hoḽî sînema, pîşesazî sînema, hunerî sînema cinematography n. hunerî wênegirtinî sînema cinnabar n. gogirdî cîwedar, ȓengî sûrî birîqedar cinnamon n. darçîn cipher n.sifir, corêk nûsînî nihênî, şifre 63

circa

civilization

circa prep. ledewrûberî ( mêjûyekda) circadian adj. ȓeftar ya hawahengî saykolocî hawkat legeḽ 24 katjmêrî xulanewey zewîda, şewû ȓoj circle n.vt. bazne, çêwe, xulge, exulêtewe circlet n. bazneyekî bçûk circuit n. hêḽî sinûrîw dirêjyekey, xulanewe bedewrî şitêkda, hoḽî şanogerî, xulgey elektrîkî, ȓaȓew ya hêḽî elektrîkî circuit breaker amêrêke ke hêḽî elektrîk paḽe pestoy kewte ser hêḽeke ekujênêtewe, kilîlî elektrîkî kujandinewey kareba circuit court dadgay geȓokî werzî le nawçe ciya ciyakanda dadenîşêt circuitous adj. naȓastewxo circuitry n. sîstemî tuxmekanî xulgey elektrîkî circular adj.n. xiȓ, bazneyî, naȓastewxo, araste kiraw, ȓewane kiraw circularize vt. xiȓî dekat, eykate bezneyî, bḽawî dekatewe circulate vi.vt. le bazneyekda le xulgeyekda bisûȓêw bicûḽê wek cûḽanî xiwên, le yekêkewe paşan bêtewe lay xoy, esûrêtewe circulation n. xulanewe, sûȓî xiwên le xiwên berû xiwên hênerekanda, destaw desit kirdin, bḽawbûnewe circumpêşgrêke be watay: derbarey, dewrûber, xobedestewedan circumcise vt. xeteney dekat, çermî pêşewey ko endamî nêrîne debȓêt circumference n.çêwe, çêwey bazne circumflex n. nîşaney (^) exrête ser pîte bizwênekan bo derxistnî dengekey circumlocution n. witin be pêçûpena circumnavigate vt. sûȓanewe be cihanda le ȓêy derya ya be asmanda circumscribe vt. dexrête naw bazneyekewe, snûrî ştêk dyarî dekat, gemaroy dedat, snordarî dekat, papendî dekat circumspect adj. wirya, agadar circumstance n.vt. bar, dox, ȓûdaw,ȓûdan, helû mercî darayî, helû mercî kar têker, bixate doxêkî diyarî kirawewe circumstantial adj. peyweste be doxewe, lawekî, bedrêjîw wirdekariyekanîşewe circumvent vt.be fȓûfêḽ serdekewêt circus n. sêrk: yariye paḽewan baziyekanî

jimnastîk acrobat piyawî qoşmew ȓengaw ȓeng, yarî legeḽ ajeḽan xoşî bo gewrew mindaḽan cirrhosis n. ȓizînû bogen kirdinî ciger cirrus n. teriz yarmetî ȓiwek dedat bo heḽgijan, hewrêkî tenik le xurî deçêt le biḽindî asman CIS kurt kirawey Commonwealth of Independent States: yekêtî dewḽetekanî azad cis pêşgrêke be watay lem tenîştey.. cistern n. tankiyekî gewreye bo heḽgirtnî awî baran, estêrik citadel n. qeḽa, girtûxane, qulley pasewanî citation n. agadar kirdinewe bo çûne dadiga, beḽgehênanewe, witin be beḽgewe cite vt. banghêşt dekrêt bo dadiga, beriz ȓadegrêt( paḽewanêtî serbazêk, be piley beriz derçûnî xiwêndkarêkî zanko ) citified adj. ew dabû neȓêtey xeḽkî şarekan heyane citizen n.hawnîştimanî, ledayikbûy şwênêk ya pêdrawî hawnîştmanî bûn ke bibête xawenî mafekanî hawnîştmanî, wiḽatî citizenry n. komeḽêk hawnîştmanî citric adj. tirşî sitrîk: ew tirşey le mîwey pirteqaḽû lîmow..be desit dehênrêt citron n. tiwêkḽî zerdî estûr wek limo citronella n. ȓonêkî bondare le dirûst kirdinî sabûnda be kardêt citrus n. hemû corekanî limotirş narinc pirteqaḽ city n. şar, danîştiwanî şar city hall xanûy şarewanî şar civic adj. şarî, hawnîştimanî civic minded adj. betengewe hatinî bextiyarîw xoşguzeranî komeḽêk civics n. zanistî perwerdey şarstanî: zanistî mafî hawnîştimanyanû erkekanyan civil adj. şarî, şaristanî, selar, beȓewişt, bê çek civil disobedience yaxî bûnî bê çek civil engineering endazyarî şaristanî ke giringî edat be ȓêw banû pirdû benderekan civilian n.adj. bêçek, le supada niye civility n. ȓewişt ciwan, kirdar baş civilization n. şaristaniyet, berzî le bîrkirdinewew heḽsû kewitda 64

civilize

clear

civilize vt. giwêzanewe berew şaristaniyet civilized adj. şaristanî, kesêkî şaristanî civil law n. yasay şaristanî civil rights n.pl. mafekanî hawnîştimanî civil servant n. karmendî mîrî civil service n. beȓêwe berayetiyekanî mîrî civil war n. cengî nawxo clack n. wite wit clad vt. poşraw, dapoşraw, leberkiraw, be berakiraw cladding n. pêdadanî tiwêyek be ser tiwêyekî tirda claim vt.n. dawa dekat wek maf, dawakirdin, şayiste bûn, dawa, mafî dawakirdinî şitêk, şitêk daway dekrêt claimant or claimer n. dawakar clambake n. seyran le kenarî derya be giwêçke masîw qirjaḽ birjanewe, ahengêkî germû guȓ clamber vi. heḽdegijêt be sextî be bekarhênanî herdû destû herdû qaçî clammy adj. teȓû sard clamor n. heraw hurya, bêzarû tûȓe clamorous adj. hera clamp n.vt. faqe, gîrge, gîrgey lê dedat, be tundî debestêt clan n. hoz, komeḽîk clandestine adj. nihênî clang vi.vt.n. delerêtewe, dengî pê edatewe, lere, dengdanewe clangor n. dengdaneweyekî nepsawe clank n. xişexiş, xişexiş dekat clap vt.vi.n. deng drûst kirdinêkî le pir be beyekadanî dû şit, çepḽe lêdedat, çepḽe clapboard n. texteyek layekî tenikû leyekî estûr, epoşêt be texte clapper n. çepḽe lêder, zimaney zeng claptrap n. qisey bê bayex, qisey betaḽ clarify vt. ȓûnî dekatewe clarity n. rûnî: çonayetî ȓûnî şitêk clash vi.n. beryek dekawêt, ber yek kewtin, şeȓ, dijayetî clasp n.vt. sincaq, baweş beyeka kirdin, baweşî piya dekat, destî eguşêt, eygirêt class n.vt. çînî komeḽayetî, payey komeḽayetî be taybeyî baḽakan, cor, çeşin, polî xiwêndin, polên dekat, çakî le şêwew

ȓuxsarda, polên bikrêt classic adj.n. baştrîn modêlû cor, konîne: peywendî be wêjew hunerû jiyanî Grîkû Romanekanewe heye, serçaweyekî baweȓ pêkiraw, ȓûdawêkî kon classification n. polînkirdin, ȓîzkirdin classify vt. polîndekat, ȓîzdekat classmate n. hawpol clause n. biȓge : xaḽêk le( yasa, peyman name, beḽge nameyekî fermî), beşêk le ȓiste claustrophobia n. nexoşî tiris le şiwênî daxrawû tengeber clavicle n. êskêke le serûy sînewe dirêj debêtewe bo ser şan, çeḽeme clavier n. texte kilîlî piyano orgon claw n.vt. çiȓnûkî baḽinde ya ajeḽ, eȓûşênêt, pare parey dekat, çiȓnûkî lê gîrdekat clay n. quȓ, leşî mirov clean adj.adv.vt.vi. xawên le (pîsû poxiḽî, nexoşî tîşkî ȓadiyolocî, heway dûkeḽawî), bê kospû tegere, pak, tewaw, poştew perdax, betaḽ, bêçek, xawên dekat, betaḽ dekat. to clean out xawên dekat, betaḽ dekat, çoḽ dekat le danîştwanekey le kelû pelekey. to clean up xawên dekat, tewaw dekat, qazancêkî çak bedest dênêt clean-cut adj. birînêkî ȓêk, ȓûn, kesayetiyekî diyar, ciwan endam cleaner n. kesêk ya şitêk ke pak dekatewe, kesêk ke cilûberig be wişkî xawên dekatewe cleanly adj. xawên, pak clean room jûrêkî amade kiraw sed le sed bêgerid cleanse vt. xawênî dekat clean up n. xawên kirdin, pakirdinewe clear adj.adv.vt.vi.n. sayeqe, bêhewir, ȓûn, asan ebîstirê, bêgerd, roşin, aşkira, tîj, diḽniya, pak, bêtawan, azad, çawberewjêr niye, tewaw, bê kendûkosip, betaḽ, roşinî dekat, ȓûnî dekat, betaḽî dekat, qerebûy dekat, lay ebat, leqeriz azad debêt, behoş dêt, bêdar debêt. In the clear dûre le tawanû guman. to clear away heḽgirtinî qapû paşmawekanî xiwardin le ser xiwan. to clear off kotayî denêt. to clear the expenses parey tewaw ko dekatewe 65

clearance

clockwork

bo guzeranî jiyan. to clear out betaḽ dekat. to clear up ȓêk dexat, kosip la debat, keş xoşî. clearance n. betaḽayî le nêwan dû şit da ke yekyan bewî tirda deȓwat bê ewey lêk bikewin, le koḽ kirdinewey şimek be nirxî herzan, herweha pêy deḽên sale clear-cut adj. diyar, bederxistin: wek biȓînî gişit drextekanî daristanêk clearing n. şiwênêkî pak kirawe le direxit clearing house n. nûsîngeyeke le layen çend bankêkewe dademezrê bo goȓînewey çêkû ȓagirtnî hawsengî jimare bankiyekan, nûsîngeyekî nawendiye bo goȓînewey zanyariyekan cleat n. sing bo bestnewey belem keştî ajeḽ, bo ȓefe ȓagirtin cleavage n. diriz, tiḽîşî nêwan memik, qiḽiş, ciyabûnewe, dabeşbûn cleave vt. eqiḽşênêt, ȓêgay xoy dekatewe cleaver n. tewrî goşit firoş cleft n.adj. diriz, qiḽiş, qiḽşaw cleft palate n. dûkertî lêwî serewe, qiḽşî şewîlagey serewe clemency n. mîhrebanî, bezeyî clench vt.n. dadekutêt, cêgîrdekat, gîrdekat, dakutan: bizmar, gîrkirdin, didan be tewawî gîrdekat clergy n. qeşe, piyawanî aynî clerical adj. qeşe, kesêk ya partiyek hewiḽ bidat bo pitir kirdinî deseḽatî kiḽêsa le dewḽetda clerk n. piyawî ayîn, nûser le dukanêk ya le dadiga, froşyar le dokanêkda clever adj. jîr, karame, lêhatû cleverness n. jîrî, karameyî, lêhatûyî,wiryayî clew n. giḽoḽe daw cliché n. bîrkirdineweyekî pûç bêbayex click n. dengêkî xêra wek daxranî derga, dengî şitêk be ştêkda dan, kirtekirdin le texte kilîl, kirtekirdin be maws client n. ewey parêzer degrêt bo dawayek, kiȓyar clientele n. hemû core kiȓyarêk cliff n. kendeḽan, qedpaḽ, lapaḽ(berdawî), heḽdêr(berdawî) climate n. doxî giştî keşî şiwênêk climax n.vi.vt. berew biḽindî: dîmenêkî

witine ke biȓgew ȓistekan daȓêjrawin be pêy karîgerêtî le derûnda, pope, ew ȓûdawe here giringey ke çêj ewirûjênê, hejanî cût bûn(nêrû mê), popey wirûjanî ȓegezî, temenî pêneman, egate pope climb vt.n. heḽdegijêt, heḽgijan clinch vt.vi.n. diway dakutanî bizmar nûkekey eçemênêtewe, yeklayî kirdinewey tewaw, be tundî girtin, perçandinewe clincher n. karî biȓênerewane -cline paşgirêke be watay lar, heḽdêr cling vi. delikêt, pêwe denûsêt clinic n. dîdenîgay pizîşik, nexoşxaney biçûk clinical adj. be pêy ȓastewxo serinc dane nexos, cêbecê kirawe leser cêgay nexos ya mirdû clink vi.vt. dengêk le babetî lêk kewtinî pardax( gḽas) clinker n. xiḽtey kanzayî diway tiwandinewey kanza, heḽekirdin clip vt.n. betundî degrêt, be gîre deygirêt, ebȓêt, kunî dekat: wek bilîtî şemendefer, be xêrayîw tundî lêy dedat, sebetey qaqezû name, nînok biȓ, birîn, beşêkî wergîraw le fîlmêk, lêdanêkî tund, hengawêkî xêra clipboard n. texte muqeba qaqez bo nûsîn heḽbiwasrêt be gîrgeyek clipper n. bring: bo meȓ biȓînewe, amêrî kert kirdin ya biȓîn, keştî çaroke darî xêra, espî xêra clipping n. parçe qaqez, parçey biȓaw le ȓojname wek babetî heḽbijarde clique n.vi. deste, komeḽêk, le desteyekda kodebinewe, pîlan degêȓêt clitoris n. beşe hestiyarekey ko endamî mêyîne cloaca n. aweȓo, awdesxane, kunêk bo betaḽ kirdinî pîsayî cloak n.vt. poşer, demamik, biyanû, dadepoşêt, eşarêtewe clobber vt. lêy dedat be tundîw çend barey dekat cloche n. serkiḽaw şepqey jinane clock n.vt. kat jimêr: qeddîwar ya gewre, jimêrerî xêrayî clockwise adv.adj. be aqarî xulanewey mîlî kat jimêr clockwork n. parçekanî naw kat jimêr 66

clod

coach

clod n. komeḽe xoḽ, gêl, wiȓ clod hopper n. cûtyar, naqoḽa, kesêkî gêl, pêḽawî quris clog n.vt. qapqap, senig, kosip, abête kosip, dadexat, dadexrêt cloister n.vt. şiwênêkî aram, ȓaȓewêkî sergîraw, dadebȓêt le cihan clomp vi. ȓoyiştin be tepe tep clone n. leber girtinewe, zawû zê pê kirdnî organîkîw naorganîkî le yek weçewe, kesêk le kesêkî tir bçêt le corî zawûzêy organîkî close n.adj.adv. şiwênîkî teyman kiraw, ȓaȓewêkî teng, daxraw, taybete be desteyek, nihênî, nedirkaw, barêkî girane, ȓijid, qirçok, tenig, tesik, nizîk, giyanî be giyanî, degmen, kem car, xerîkbû yasayek payeyekî ȓewişt pêşêl bikat close vt.vi.n. day exat, debestêt, eypoşêt, ȓîzî ekat, lesr yek cûtî ekat, tewawî ekat, debestrêt, dadexrêt, le kar daebȓêt, ekewête nakokiyewe, kotayî dêt, kotaî hatin, kotayî pêhênan, kotayî close call n. derbaz bûnêkî seyir le metirsî close-cropped adj. zor kurt kirawe closefisted adj. ȓijid, qirçok close-knit adj. nizîk bûnewe ta ȓadey yekgirtn wek xêzan close-mouthed adj. kem witin close out n. firoştinî kelû pel be herzan bo maweyekî kurt closer n. nizîktir, nizîkbûnewe le sewdayek closet n.vt. jûrêkî biçûk bo cilûberigû kelû pelî tirî mirov, le jûrêkî biçûkda witû wêjî nihênî ekat close-up n. wêneyekî fotografî le zor nizîkewe gîrabê, pişkinînêkî wird closure n.vt. daxistin, kilîldan, daxran, amrazî daxistin, kotayî, ȓagirtinî witû wêj bo dengdan, ȓadegrêt, diyarî dekat clot n.vi.vt. baristayî, xiwên meyîn, demeyêt cloth n. qumaş, çerçefî mêzî nan xiwardin, çarokey keştî, bergî taybet be pîşeyek clothe vt.epoşêt, cilûbergî pê dedirêt clothes n.pl. cilûberig, çerçefî pêxef clothesline n. tenaf clothespin n. gîrey cil heḽwasîn, faqe clothier n. kutaḽ firoş, cil firoş, berig dirû

clothing n. cilûberig, çerçef, perde cloth yard n. gez bo pêwanî qumaş cloture n. daxistnî witûwêj bo dengdan cloud n.vi.vt. hewir, komeḽêk, jimareyekî zor, demarêkî tarîk le mermeȓda, leke, peḽe, hewir daydegrê, tarîk debêt, be peḽehewrêk deyşarêtewe, gizî dekat, lêḽî dekat, abȓûy debat cloudburst n. baranêkî be tewijmî lepiȓ cloudless adj. samaḽ cloudy adj. hewrawî, hewire, naȓûn, tarîk, gumanlêkraw clout n.vt. parçe, parçe peȓo, destesiȓ, deseḽat, deseḽatî siyasî, lêdan, lêdedat, pîney dekat clove n. kerte sîr, mêxek clover n. wênce clown n. kesêkî ladêyî, kesêkî wişik, kesêk şiȓû şêwey xoy be ȓengû cilûbergî ȓengaw ȓeng egoȓêw yarîw bezmû ȓezim pêşkeş be xeḽk dekat le sêrikda cloy vt. ziyade xorî dekat club n.vt.vi. kutek, yane, bekutek lêy dedat, hawbeşî dekat club house n. yane cluck vi. qirt qirt corêk dengî mirîşke bo bangkirdinî cûceḽekanî clue n. ȓastiyek şitîk yarmetîderbê bo çareserkirdinî giriftêk clueless adj. gêl, ledestdanî doxêk clump n.vi.vt. komeḽe dirextêk, dengî şitêkî quris, be tepetep deȓwat, kodebêtewe, baristayî dirûst dekat clumsy adj. naşîrîn, naȓêk, lûs nekraw, neguncaw, neşarezayane dirûst kiraw clunk n. dengî hawarêkî naqola clunker n. mekîneyek otombîlêkî xirap çakirabêtewe cluster n.vt.vi. hêşû, komeḽêk, şêwey hêşûyî werdegȓêt, clutch n.vt.vi. klacî otombîl, cizdanî biçûkî jinane, ȓadegrêt clutter n.vt.vi. kokirdinewe be naȓêkî, piȓ dekat, beser yakaden, be naȓêkî danan cnidarian n. le ȓeçeḽekî bê biȓbiȓagekan wek celîfiş xanekanî pêwedanî heyew leşî kîseyew yek derçey heye coach n.vt. pasî koç, fêrkarî yarî, fêrdekat 67

coadjutor

code

coadjutor n. yarîdeder, yarîdederî qeşe coagulate adj.vt.vi. meyîw,emeyenêt,emeyêt coagulation n. meyîn coal n.vi.vt. xeḽûz, xeḽûzîberd, ebêt be xeḽûz, xeḽûzî têdekat coalesce vi. yekdegrêt coalition n. yekgirtin coal oil kîrosîn, newtêke le xeḽûz derhatiwe bekardêt wek sûtemenî bo çira coarse adj. xirap,diȓ, sexit, tund, wişik, ȓeq, dirişit, zibir coast n.vt.vi. kenar, ȓoxî derya, behawşanî deryada eȓwat, glordebêtewe be hoy kêşanî zewî coaster n. kesêk keştiyek xerîkî karî giwêzanewew bazirganî kenarî derya bêt, jêrî jêr piyaḽe ya perdax bo xawên ȓagirtinî mêz coast guard n. pasewanî kenarî derya coat n.vt. çaket, poşak, xurî, epoşêt, zaxawî dekat coating n. poşak, berig, têgîraw coat of arms n. dirûşmî tîr hawêjekan coat of mail n. zirê, qeḽxan coat tail n. çaketî paşeḽ dirêj coauthor n. danerî beşdar le nûsînî kitêbêkda coax vt.vi. xoxoşewîst dekat, mêçke mêçke dekat coaxial cable n. beyekewe bûnî dû wayer bo ewey leyek nekewin behoy negeyener le nêwanyan poşraw be tiwêyekî plastic cob n. nêrey qaz, darikî guḽe genme şamî, xiştî quȓ, espêkî behêzî çiwarpel kuḽ cobalt n. kanzay kobeḽt: stîlêkî zîwî sexte, tuxme kanzayekî kîmyayî cobble n.vt. berdî gewre bo şostekirdinî şeqamekan, şoste daderêjêt be berid, pîne dekat( pêḽaw) cobbler n. pîneçî, dewriyekî piȓ le mîwey wirdkiraw COBOL n. [ co(mmon) b(usiness) o(riented) l(anguage)] zimanî compiyûtere wişey Îngilîzî be kar dehênê le programî beȓêwebirdinî karûbarî bazirganî cobra n. jehrawî tirîn marî Asyaw Aferika cobweb n. hêlane caḽcaḽoke, bose cocaine n.hoşberêke le geḽay wişkewebûy

kakaw dirûst dekrêt: kokayîn coccus n.pl. bektiryay xiȓ -coccus paşgirêke be watay xiȓ coccyx n. kilnêçike: diwayîn êskî biȓbiȓagey pişt co-chair n. kesêk le geḽ kesanî tir serokayetî kobûneweyek deken cochlea n.pl. beşe pêçaw pêçekey naw giwê cock n.vt. keḽeşêr, nêrey her baḽindeyek, serok, çekuşî tifeng, kilîlî sere boȓî aw, rêkirdinî kesêkî le xo bayî, çekuşî tifeng dênête ser pê, giwê qut dekat bo bîstin cockade n. girêy şirîtî ser kiḽaw, nîşane leser serkiḽaw cockamamie adj. xiwarewe, kem, nizim, nizimtirîn pile payey komeḽayetî, xirap, le corî xirap, cêy gaḽte pêkirdine cockatoo n. tûtî kiḽawdarî Ostraliyaw ȓoj heḽatî Hindistan cocker n. piyawêkî pîr, bew kese dewitrêt şeȓe keḽeşêr dekat cockerel n. keḽeşêrî biçûk cockeyed adj. gêl, gelor, serxoş cockfight n. şeȓe keḽeşêr cockney n. kesêkî le dayîkbûy xorheḽatî dûrî London, şêwe diwanî London cockpit n. şeȓgey şeȓe keḽeşêr, şiwênî destey lêxuȓînî fiȓoke cockroach n. sîsirke cockscomb n. popney keḽeşêr cocksure adj. diḽniya, baweȓ bûn cocktail n. têkeḽey xiwardinewe cocky adj. le xobayî, diḽniyabûn lexo coco n. darî giwêzî hindî( kokenet) cocoa n. kakaw: haȓawey daney birjawî kakawe, xiwardinewey kakaw coconut n. giwêzî hîndistan: mîwey nawçey germesêrî zewiye, tiwêkḽêkî qaweyî reqû le nawewe sipî goştin şileyekî şîrî şîrîn le nawîda cocoon n. qozaxe: canewerekanî corî pepûle bo xoparastin le dewrî mêruwekey dirûstî dekat code n. sîstemî yasa, piransîpekanî ȓewişt, komeḽe nîşaneyek bo nardinî peyamêk, bo nûsînî program bekardêt, sîstemî bekar hênanî hêmaw nîşanekan le nûsînî nihênîda 68

codependent

cole

codependent adj. kartêkiranî saykolojî, penabirdine ber xiwardinewew mestbûn codex n.pl. dest nûs, komeḽe destnûsêk codger n. kesêkî ȓeftar seyir ya nawbang xirap codicil n. paşkoy wesêt name codify vt. yasakan ȓêk dexat be pêy zanistî polîn kirdin cod-liver oil n. ȓonî cigerî masî Cod coed n.adj. kîjêk le amojgay xiwêndinî têkeḽda, têkeḽ coeducation n. fêrkirdinî têkeḽ kiçanû kuȓan coefficient n. hawkoḽke le matmatîkda, fakterêk beşdarî dekat le encamda coelenterate n.adj. bêhenaw: ajeḽî bê biȓbiȓagey derya boşayî naw sikyan cêgay henaw degrêtewe coequal adj.n. yeksan le pileda be şitêkî tir coerce vt. naçar dekrêt bezoremilê, naçar dekrêt mil keç bikat coercion n. naçarkirdin, zoremilê coeval adj.n. hawserdem, hawtemen coexist vi. beyekewe ejîn le yek şiwên le yek kat, beyekewe jiyan be aştî coexistence n. beyekewe bûn, beyekewe jiyan coffee n. qawe, piyaḽeyek qawe coffee break beser birdinî pişûy kar be xiwardinewey qaweyek coffee cake n. xiwardinî kêk le geḽ qaweda coffee house n. qawe xane coffee pot n. cezwey qawe, ew defray qawey tiya dekuḽênrê coffee table ew mêze nizmey jûrî mîwan ya xêzan le pêş qenefey danîştin coffer n. bawiḽ, sindûq: bo heḽgirtinî parew şitî bayexdar coffin n. dare meyit, tabût, ew sindûqey Îsayiyekan mirdûy pêwe denêjin cog n.vt. didaney gêȓ le peçked cogent adj. behêz, beḽgedar cogitate vt. be qûḽî bîrdekatewe cognate adj.n. nizîk, xizim le daykewe, xizmayetî xiwên cognition n. zanîn, pey birdin, aga cognitive science xiwêndinî hoşmendîw agayî cognizable adj.etwanrê peypêbibrêw bizanrê

ewey ledeseḽatî dadigayekdaye cognizance n. zanîn, peybirdin, wiryayî, giringîdan cognomen n. nawbang, naznaw cogwheel n. nardinû wergirtinî cûḽe, lêk kewtinî ȓoxî didanekanî dû gêȓ: gêȓ be watay pêçkey biçûkî didan dare bo giwêzanewey cûḽe cohabit vi. legeḽî dejît wek hawser be pêy yasa coheir n. hawbeşî bomawe(mîrat) cohere vi. sirûştiyane ya yasayiyane yekdegrêt ya delikêt coherent adj. likan beyekewe, likanî lojîkîw pey pêbiraw be hoş, piȓawpiȓî lojîke le têgeyîştinû bîrkirdinewe cohesion n. coşbûn, pêkewe nûsan, yekgirtin cohort n. desteyek serbaz, komeḽeyek coif n. kiḽawêk piȓ be ser coiffure n. sertaş, ciwankarî qij coil n.vt.vi. lûldiraw, aḽênraw, lûldedat, eaḽênêt, le elektrîkda wayerî aḽênraw lûldiraw, koyil coin n.vt. dirawî kanzayî, diraw lêdedat coinage n. diraw lêdan, dahênanî wişeyekî niwê coincide vi. heman şiwên degrêt le boşayîda, rûdedat, dêtekayewe le heman katda, guncaw debêt coincidence n. ȓêkewitêk wader dekewêt pilanî pêşînî bo danrabêt le rûdanû hatne kayewe coitus n. beyekewe, cûtbûn coke n. xeḽûz: wek wize bekardêt le pîşesazîda, kokayîn cola n. darêkî Aferîqaye nawkekey bekardêt bo dirûst kirdinî xiwardinewey kola colander n. paḽêwer wek piḽaw paḽêw cold adj.n. sard, sardûsiȓ, lûtela, nadost, sozû peroşî pêwîste, mirdû, bêhoş, bêwire, lawaz, serma, heḽamet cold blooded adj. diȓinde, zordar, germî leşî degorê be pêy germayî dewrûber, zor hestiyare be saridî cold cuts n. tiwê kirdinî goştî saridû penîr cold front n. lay sarid cold war cengî sarid cole n. her ȓiwekêk nizîk bêt le kelermewe 69

coleslaw

colophon

coleslaw n. zeḽatey kelerim coleus n. her ȓiwekêk le xêzanî punge colic n. jan le rîxoḽe gewre colitis n. hewkirdinî tiwêxe lîncekey rîxoḽe gewre collaborate vi. beyekewe karkirdin le piȓojeyekî wêjeyî ya zanistî, hawkarî kirdinî dûjmin collage n. hunerî beyekewe heḽwasînî parçe ȓojnamew ȓageyandinekan be nosandinyan beser wêney tirî heḽwasrawewe collagen n. pirotînî ȓîşaḽ le êsku kiȓkiȓakeda collapse n.vi.vt. daȓûxan, heres hênan, wire berdedat, heres dênêt, şikist dexwat collar n. milîwan collarbone n. êsikî çeḽeme: êsike le serû sînewe bo ser herdû şan collard n. pêçrawe wek yaprax collate vt. berawird ya hawseng dekat, lapeȓekan be pêy jimare dadenêt collateral adj.n. tewawker, xizmayetiyekî dûr, terîb, naȓastewxo, hawcût le kat, hawşêwe le payew behaw pîşeda, zamin kiraw be zemanetêkî tir, organêkî yedekî le leşda wek xiwênber collation n. encamî beramberkirdin, jeme xiwardinêkî sûk colleague n. hawpîşe, haweḽkar collect vt.vi. kodekatewe, bac werdegrêt, xoy kodekatewe, parey telefoneke kesekey tir deydat, kodebêtewe, kitêb pûl pare kodekatewe wek arezû collected adj. beyekewenan, kokirdinewe, dan be xoda girtin collection n. xiȓkirdinewe, şit kokirdinewe, pare kokirdinewe, xaşakî keḽekebû collective adj.n. komeḽbû, keḽekebû, herewezî, pêkewe collective bargaining witûwêjî nêwan yekêtî kirêkaranû xawen kar le ser kirêw mawey kar collectivism n. xawendarêtî tewawî hoyekanî berhem hênanû çalakiye abûriyekan le layen dewḽet ya sermayedar colleen n. kijî Êrlenda college n. kolêj, xanû ya xaniwekanî kolîj, komeḽêk collegian n. xiwêndkarî kolêj

collegiate adj. wek kolêj waye ya wek xiwêndkarî kolîje collide vi. beşdar debêt le tundû tîjîw pêkdadanda collider n. amêrî pişkinînî arastey tîşkî tene le etom biçûktirekan bo yektir collie n. segî gewrey tûkdar wek meȓ collier n. kirêkarî kanî xeḽûz, giwêzerewey xeḽûz colliery n. kanî xeḽûzû xaniwekanî collision n. beyekadan, beyekakewtin, dij yekbûn collocate vt. ȓêkdexat, be tenîşt yekewe dayan denêt collodion n. şiley naytro sîlîloz wek perdeyekî ȓûn beser fîlmewe wişik dekrêtewe colloid n. madeyekî şîrî wirde emênêtewe le naw her madeyekî tirda natwêtewe colloquial adj. zimanî baw, zimanî witûwêj colloquium n. amadekarî konfirans ya simînarêk derbarey çend babetêk colloquy n. witûwêj, diwan collude vi. pîlan degêȓêt collusion n. ȓêkewtinî nihênî leser karêkî naȓewa, pîlangêran cologne n. qoḽonya(bon), şarêk le Gêrmenî colon n. diwayîn beşî ȓîxoḽe estûr, dûxaḽ leser yektir (:) ke da enrêt pêş rûnkirdineweyek nimûneyek colonel n. pileyekî serbaziye colonial adj. dagîr karî, 13 koloniyekey jêr deseḽatî Berîtanya ke biwe U.S colonialism n. dagîr kirdin: dewḽetêk dest beser wiḽatanî tirda bigrêtû tiyayda bimênêtewe colonist n. danîştûy koḽoniyek colonize vt.vi. koḽoniyek dademezrênê, komeḽêk denêrête koḽoniyek colonnade n. ȓîze sitûnêk, ȓîze dar colonoscopy n. temaşa kirdinî naw ȓîxoḽe be kamîra le ȓêy komewe colony n. dagîr kiraw, wiḽatêk le jêr deseḽatî wiḽatêkî tirda bêt, komeḽê kesî dabiȓaw be yekewe bijên yek pîşeyan hebê, komeḽêk koçber ya penaber colophon n. nîşaney dezgay biḽaw kirdinewe 70

color

comestible

color or colour n.vt.vi. ȓeng, ȓûy derewe, beḽge, biyanû, zîndûyetî, boçûn, cor, aḽa, hêzî çekdar, boyax, boye, ȓeng dekat, boye dekat, eşêwênêt, le şerma sûr heḽdegeȓêt coloration n. ȓeng kirdin, heḽbijardinî ȓengû ȓêkxistinî color blind adj. ȓeng kiwêrî colorectal adj. ȓîxoḽey nêwan ȓîxoḽe gewrew kom colored adj. ȓengêkî diyarî kiraw, le ȓeng pêstekanî tir be taybetî ȓeş pêst nek sipî pêst, dû ȓeg colorfast adj. ȓengêkî negoȓ colorful adj. piȓ ȓeng, zîndû coloring n. ȓeng kirdin, şêwey be kar hênanî ȓeng le layen wêne kêşewe, ȓiwaḽetêkî diroznane ya heḽxeḽetêner colorless adj. bê ȓeng, ȓeng pênemaw color line n. lemperî komeḽayetî ȓamyarî abûrî le nêwan sipî pêstû ȓeng pêstekanî tirda colossal adj. zil, gewre, bê endaze gewre, firawan colossus n. peyker, her şitêkî gewre colostomy n. neşter gerî le ȓîxoḽe gewreda bo dirûsit kirdinî kunêkî desitkird colostrum n. firo : yekem berhemî dirûst kirdinî şîre le diway beçke bûn colour n.vt.vi. biȓwane color colt n. ciwaniwe esipî nêr coltish adj. wek ciwanû, şox, ciwan columbine n. ȓiwekêke guḽekanî ȓengî corawcor le xo degrin Columbus Christopher 1451-1506 le (1492)da Emerîkay doziyewe column n. koḽeke, sitûn, şêwey nûsînî stonî le ȓojnamew govarda columnist n. nûser le rûjnameda com- pêşgirêke be watay beyekewe coma n. le hoş çûn be hoy birîndarî ya nexoşî, bûranewe, le xoçûn comatose adj. bêhoş, le xoçû comb n.vt.vi. şane, popney keḽeşêr, şaney hengiwîn, şaney xurî şîkirdinewe, şane dekat, le dûy degeȓêt, bediwada çûn dekat combat vi.vt.n. şeȓ dekat, bergirî dekat, şeȓ, ceng, natebayî combatant n.adj. cengawer, amadey şeȓ

combat fatigue doxî derûnî wek bêaramî lawazî diway şeȓ combative adj. amadey şeȓû bergiriye combe n. doḽêkî tesik, şîwêkî teng comber n. şepolêk le kenar derya kotayî bêt combination n. yekêtî, şitêk be yekgirtin, komeḽeyek, beyekewenan, komeḽe jimareyek bo kirdinewey qifḽêk combine vt.vi.n. eçête paḽ, yek degrêt, çûne paḽ yek be mebestî bazirganî ya ȓamyarî, yekbûn, deȓase: amêrî dirwêne kirdin combings pl.n. qijî ȓûtaw be şanewe combust vi.vt. esûtênêt, esûtêt combustible adj. esûtêt, şiyawî sûtane combustion n. sûtan, sûtaw come vi.vt. cûḽan le wêwe bo êre, dêt, were, ȓûdedat, tûşdebêt, ekewêt, lêyewe peyda ebêt, egeȓêtewe bo.., eçête qonaxî, desit pêdeka, ehênê, pêk dêt, drûst debêt, peyda ebêt, bedest dêt, wa egeyenêt, sûdî ebêt, berdekewêt le mîrat, egate temenî geyîn. to come across beȓêkewit yek debînin. to come back egeȓêtewe, dêtewe bîr, çak debêtewe, payekey werdegrêtewe. to come in eçête naw, piley yekem dûhem.. werdegrêt, heḽbijardin debatewe, beşe mîrat bedesit dehênêt. to come into being peyda ebêt. to come into effect ekewête karewe. to come off ekewêt, cêdêḽêt, waz dehênêt. to come on derdekewêt, pîşan dedrêt, hengaw denêt, geşedekat. to come out derdekewêt, dekrêtewe, biḽaw debêtewe: hewaḽ, bo yekem car derdekewêt le ser şano, boçûnî xoy aşkira dekat, dan denêt comeback n. geȓanewe bo heman pilekey xoy, weḽamêkî jîrane, weḽam daneweyekî xêra comedian n. gaḽtebaz, kesêkî qise xoşî pêkenîn hêner, qoşmeçî comedown n. ledesit danî doxî yasayî, ledesit danî pare payew pile comedy n. şanoyekî gaḽte amêz nek karesatbar, gaḽteçî comely adj. ciwan, lêwaşawe, guncaw come-on n. heḽxeḽetandin, le xiştebirdin comer n. hatû comestible n.adj. xiwardin, exurêt 71

comet

commit

comet n. komeḽe tepûtozû gazî besteḽeke le dewrî xor exulêtewe ke nizîk ebêtewe le xor heḽmekaw kilkêkî dirêj dirûst dekat comeuppance n. sizay şayîste bo yekêk comfit n. mîwey wişkewekiraw comfort n.vt. sere xoşî, diḽnewayî, diḽdanewe, asûde, xoşî, diḽnewayî dekat, sere xoşî lê dekat comfortable adj.n. hander, asûdey leşû mêşik, cêgay firawan, lêfe comforter n. sere xoşî lê kiraw, lêfe comfort station awdesit xaney giştî comic adj.n. gaḽte, gaḽteçî, wêney gaḽte amêz, kesêkî gaḽteçî comical adj. kesêkî gaḽtew gep kar, pêkenîn hêner comic strip n. zincîre wêney bezmû gaḽte coming adj.n. le ȓêgay be desthênanî nawbangû serkewtinda comity n. diḽ ȓagirtin comma n. bor(,), wêr guḽ command vt.vi.n. ȓastewxo ferman dedat, ȓadegrêt bew deseḽatey heyetî, esepênêt, xoy degrêt, şayîsteyetîw werîdegrêt, biȓyar derdekat, biȓyarderkirdin, fermandan, ȓaberayetî, serperiştî commandant n. fermande, supa salar le binkeyekî serbazî le qeḽayekda commandeer vt. exate xizmetî serbaziyewe, desit beserda degîrêt commander n.fermande commander in chief supa salarî gişt hêzekan, fermandey giştî commanding adj. fermandar, deseḽatdar, zor gewre commandment n. ferman, wesêt, her yekêk le de fermanekey xuda ke nardî bo Mûsa commando n. cengawerêkî ȓahênraw bo pelamar le xakî dujminda command post baregay serkirdayetî serbazî ke kirdare serbaziyekanî lêwe araste dekrêt commemorate vt. yadaweriyekan yad dekatewe commemorative adj. beriz ȓagirtinî kesêk be biḽawkirdinewey wênekey le ser pûlî name ya parey asin commence vi.vt. dest pêdekat, sereta commencement n. dest pêkirdin, sereta,

ahengî derçiwanî zanko, ȓojî derçûn commend vt. beȓê dekat, ȓaespêrê, serincî ȓadekêşêt, piya heḽdedat commendatory adj. piya heḽdan commensurable adj. pêwane dekrêt be pêwaney pêwaneyî(sitanderid) commensurate adj. yeksane le pêwaneda, hawta, hawȓêje comment n.vi. lêdwan, edwêt commentary n. lêkdanewe, zincîre ȓûnkirdineweyek commentate vi. niwandin wek bêjer lêkoḽer commentator n. kesêk ȓaport ya lêdwanî heye leser ȓûdawekan pêşhatekan le telefizwonû ȓadyoda commerce n. bazirganî le astî berizda le nêwan wiḽatanda commercial adj. peywendî be karûbarî bazirganiyewe heye, ȓîklam commercialize vt. bazirganî dekat leser binçîney qazanc kirdin commingle vt.vi. têkeḽ dekat, têkeḽ debêt commiserate vi. elawênêtewe, hawbeşî xem debêt commissar n. qomîser, le Rûsyay sosyalîstîda be wezîryan dewit qomîser commissariat n. sîstemî xiwardin dan be supa ke le layen beȓêwe berayetiyekî supawe cê be cê dekrêt commissary n. koga ya embarî azûqe le leşkir gayekî supada, çêştxaneyekî biçûk le sînema ya sitodyoy telefizyonda commission n.vt. komîsyon, deseḽat pê diraw, piley efserêk le supada, pêsipardin, erik, encûmen, le seday parey firoştinêk, deḽaḽî, deseḽatî pê dedat, ȓadespêrêt, belem ya keştî exate kar guzariyewe. out of commission amadey kar guzarî niye commissioned officer deseḽat darêk le supada commissioner n. kesêkî deseḽat pê diraw bo kirdinî şitêkî diyarî kiraw be moḽetewe, efîserêkî ber pirsiyar le dezgayekî mîrîda commit vt.vi. biȓyardedat, kesêk be zîndan despêrêt, têwe deglêt, peyman dedat. to commit suicide xo dekujêt. to commit to writing tomarî dekat 72

commitment

compact

commitment n. nardinî kesêk bo zîndan ya nexoşxaney hoşî, peymandan, peyman committee n. komîte, desteyek kesî heḽbijêrdiraw bo hestan be karêkî diyarî kiraw commode n. her şitêk çiwar qaçî hebêtû şitî tê bikrêt, doḽabêkî biçûk commodify vt. têy deȓwanêt wek kaḽa commodious adj. guncaw, firawan commodity n. her şitêkî bekeḽik, kaḽa, şimek, her şitêk bifroşrêw bikiȓdirê commodore n. efserêkî deryayî leserû kaptinewe common adj. giştî, hawbeş, le çînî xiwarewe, zorîney xeḽik, jûrî xiwardin, niwêneranî xeḽik le perleman, zewyekî giştî, baxî giştî, ȓemek commonalty n. giştî xeḽik, ȓemekî, ȓeşokî, cemawer common carrier n. kesêk ya kompeniyek kelûpel ya xeḽik bigwazêtewe be pare, kompenî giwêzanewe common denominator n. jêrî hawbeş le matmatîkda commoner n. ȓemekî, ȓeşokî: kesêk le giştî xeḽik common law n. yasay nenûsraw: damezrawe leser neȓêt common-law marriage n. xêzan pêkewe nan le layen jinû piyaw be ȓêkewtin le nêwanyan dûr le ayînû yasaw be yekewe jiyan wek jinû mêrd common market yekêtî wiḽatekan bo lêk nizêkxistinî yekêtî abûrî common multiple n. çend carey hawbeş common noun n. nawî giştî common place n. şitêkî asayî, şiwênî giştî commons pl.n. ȓemekî, xeḽik be giştî, encûmenî giştî Berîtanya, jûrî xanûyek bo nan xiwardin common sense n. bîrkirdinewey baş, biȓyardanî ȓastû drûsit common weal n. berjewendî giştî common wealth n. dewḽetêkî komarî ya dîmukrsî, wiḽatanî kominwêḽs: jêr sayey Berîtanya commotion n. şêwanî ȓamyarî komeḽayetî, şeȓû şoȓ, heraw hurya

communal adj. komeḽî komyonekan(yekey beȓêwe birdinî biçûk), taybet be jiyanî sadey komeḽayetî, giştî, peywendî be zorîney xeḽkewe heye commune adj. diwan be yekewe, biçûktirîn yekey beȓêwe berayetî mîrî le wiḽatekanî Ewrupa, komeḽêk xeḽik be yekewe bijîn communicable adj. şiyawî giwêzanewe ya ȓageyandine, dirim, biḽaw bûnewe communicant n. giwêzer, ȓageyener communicate vt.vi. ȓadegeyenêt, biḽaw dekatewe, degoȓêtewe:zanyarî, peywendî deken be yekewe communicating vessels defire kunawderekan: defire şêwe ciyawazekenî be yekewe bestiraw bo selmandinî ewey ke şileyekî têkira le yek astî asoyîda binîşê communication n. giwêzanewe, geyandin, goȓînewey zanyariyekan, aḽûgoȓ kirdin communicative adj. ȓaşikaw, zor biḽê, leȓû, bê pêçû pena communion n. beşdarî kirdin, peywendî giyanî be giyanî nêwan dû kes, tîreyek, mîlletêk communiqué n. ȓageyandinî fermî communism n. her tiyûriyek ya sîstemêk daway xawendarêtî giştî bikat, sosyalîzim le layen Markisu Lînînewe her hukmetêk ya cûḽaneweyekî siyasî piştgîrî bikat communist n. piştgîrî kerî komonîzim, endamî partî komonîstî community n. komeḽêk le yek şiwên dejîn ya kar deken, hawbeşî giştî community college dû saḽî xiwêndin le kolêj wek derçûy peymanga community service xizmetkirdin bê pare le şiwênêkî giştîda, xobexişî kar commutation n. goȓînewe, le ciyatî, goȓînî siza( be kemkirdinî), pêçewaney tewijim commutative adj. kar bikate ser goȓîn, le matmatîkda cêgoȓkê kirdnî jimarekan kar kirdinî nabêt leser encam wek 3+2 ya 2+3 commute vt.vi. aḽûgoȓ dekat, egoȓêt, sizakey degoȓêt bo kemtir commuter n. kesêk ȓojane biȓwat bo kar be şemendefer compact n.adj.vt. danraw dirûst kiraw , 73

compact disc

composition

lêk diraw, qutûyekî biçûkî ciwan karî, otombîlêkî biçûk, rêkewtin, dadenêt, lêk dedat compact disc diciteḽ disik ke zanyarîw mûzîkî leser tomar dekrêt le amêrî tomar kirdinda be tîşkî leyzer dexwêndirêtewe compactor n. amêrêke bo pestanî zibiḽ bo gurzey biçûk companion n. hawȓê, haweḽ, kesêk parey dawe le geḽ kesêkî tirda koç bikat, yekêk le cûtêk companion way n. peyjeyeke ban keştî be beşekanî tiryewe ebestêtewe company n. hawnişînî, haweḽ, mîwan, komeḽêk, desteyek serbaz, deryawananî keştî, tîmî agir kujênewe, companî, hawbeşanî kompanî comparable adj. şiyawî berawirde comparative adj. berawirdkarî: tiwanay berawirdkarî, berawirdkar: damezrawe leser binçîney berawird kirdinî nêwan diyardekan compare vt.vi.n. pêdeçwênêt, berawird dekat, berawird kirdin comparison n. pêçiwandin, berawird kirdin, hawseng kirdin compartment n. beş, parçeyekî serbexo, jûroçke compass n.adj.vt. sinûr, çêwe, qîble nima, pirgal, bazne, abḽûqe dedat, exulêtewe bedewriya, amêrêke derziyekî têdaye bo nîşandanî bakûr compassion n. bezeyî, soz compassionate adj.vt. bexşinde, mihreban, ebexşêt compatible adj. guncaw, lêk dên, hawkûf compatriot n.adj. haw wiḽatî compeer n. cûtêkî lêk weşawe, hawȓê compel vt. naçarî dekat, zorî lêdekat compendium n. kurteyekî mebest bexiş compensate vt.vi. qerebû dekat, hawta dekat compete vi. pêşbiȓkê competence n. biȓî tewaw, dahatêk beşî pêdawîstiyekanî jiyan bikat, tiwanist, pispoȓ competent adj. serûber, tiwanadar, amade, lêwaşawe competition n. borborên, pêşbiȓkê

competitor n. pêşbirkêkar compilation n. kokirdinewe, danan, komeḽêk deq ya beḽgename compile vt. kodekatewew bekeyewe denêt, dananî pertûk leserçawe coraw corekan complacency n. xo qayil kirdin, şad bûn, xatir cembûn complain vi. sikaḽa dekat complainant n. sikaḽakar complaint n. bêzarî, sikaḽa, derde diḽ complaisant adj. soz niwandin, şad bûn complected adj. ȓengî pêsitî ȓuxsar complement n.vt. tewawker, biȓî pêwîst ta goşeke yeksan bikat be 90 pile, tewawî dekat complementary adj. tewaw karî complete adj.vt. tewaw, tewaw kiraw, tewaw dekat, encamî dedat complex adj.n. pêkewe niraw, aḽoz, her pêkewe nirawêk le parçekan, girê, awête complex fraction n. kertî awête complexion n. ȓengî pêsit ȓû, sirûşit complex sentence ȓistay aḽoz: pêk hatiwe le biȓgeyekî serbexow biȓgeyek ya çend biȓgeyekî na serbexo(piştîwan dar) compliance n. giwê ȓayeḽî, giwêdan, milkeçî complicate vt.vi.adj. aḽoz dekat, sexit, aḽoz complicated adj. aḽoz, sexite bo çareser kirdin complicitous adj. têwegilan, tûşbûn complicity n. hawbeşî tawan karî ya çewitî compliment n.vt. ȓêzlênan, merayî, ȓêz denwênêt, meray dekat complimentary adj. diḽ ȓagirî, ȓiyayî kar, xoȓayî(bê pare) comply vi. milkeç debêt, giwêȓayeḽ debêt component adj.n. tuxim, parçeyek, pêkhatekan comport vt.vi. guncawane ȓeftar dekat, eguncêt, esazêt compose vt.vi. lêk dedat, kodekatewe, ȓêkdexat, dadenêt(honrawe awaz), amade dekat, hêwir dekat composed adj. aram, xogir composite adj.n. pêkhate,danrawe, pêkhatû composition n. ȓîzkirdin(pîtî çap), danan, pêkewenan, pexşan, parçe mûzîk 74

compositor

conciliate

compositor n. pît çên, kesêk şitêk amade dekat bo çapkirdin compost n.vt. têkeḽe le peynû geḽa kone bo peyin kirdinî zewî, têkeḽe composure n. aram, dan be xodagirtin compote n. mîwey kuḽaw be şekrewe bebê ewey şêwekey ledesit bidat compound adj.n.vt. pêkhatû le dû ya pitir, madeyeke le dû tuxim ya pitir pêkhatiwe, lêkdiraw, parçe zewiyekî firawan xanûy têdabêt ya nebêt, pêkdehênêt le pêkewenanî parçekan compound eye çawî awête: çawêke pêkhatiwe le çend çawêk wek çawî mêşû megez qirjaḽik compound fracture şikanî êsik be derçûnî le pêstewe compound interest danî sûd beser yekewe compound sentence ȓistey awête: ȓisteyek pêkhatiwe le dû ȓistey serbexo ya pitir comprehend vt. têdegat, pey debat comprehensive adj. gişitgîr, peybirdinî firawan(hoşmend) compress vt.n. epestêt, peȓoy teȓkiraw bo dagirtinî germî leş compressor n. mekîneyeke bo pestanî ba ya gas comprise vt. degrêtewe, birîtiye, pêk ehênêt compromise n.vt.vi. yeklayîkirdinewe, çareserêkî mam nawendî, şitêk kokerewey taybetmendiyekanî dû şitî tir, kêşeyek yekla dekatewe be çareserêkî mam nawend, exate ber guman ya abȓû birdin ya metirsî, ȓazîdebêt be çareserêkî ȓîswayane comptroller n. çawedêrî xerciyekan compulsion n. qîn, naçar kirdin, zorkirdin compulsory adj. bezor, zoremlê compunction n. wîjdan hejan, peşîmanî compute vt.vi.n. ejmêrêt, jimardin computer n. kompiyûter comrade n. hawȓê le çekdarîw partayetîda con vt.adv.n. bediḽ leberî dekat, dij, biyanûyek dijî şitêk, heḽwêstî nerênî concatenation n. zincîre, lediway yek concave adj. qûpaw be nawa wek cam zerebînî qûpaw awêney qûpaw concavo-concave adj. dû ȓûy qûpaw concavo-convex adj.qûqiz le ȓûyek qopaw le

ȓiwekey tir conceal vt. eşarêtewe, nadirkênêt, hêştinewey be nihênî concede vt. pêdedat, conceit n. be xo nazîn le bîrû boçûnda, piȓûpûç conceited adj. lexo bayî conceivable adj. be eqḽa deçêt, baweȓî pê dekrêt conceive vt.vi. dûgiyan debêt, xeyaḽdekat, têdegat, ebînêt, derdebiȓêt, bîrdekatewe concentrate vt.vi.n. çiȓ dekatewe, xesit dekatewe, kodekatewe, çiȓ debêt, bîrî xoy çiȓ dekatewe, çiȓ kiraw, lê wird bûnewe concentration camp n. ordûgayek bo dîlû gîrawe siyasiyekan concentric adj.yek çeq, yek nawend, yek meḽbend concept n. bîrokeyek, bîrkirdineweyek, çemik conception n. bar(dû giyan), korpele, sereta, boçûn, peybirdin, têgeyiştin conceptual adj. peywendî be çemkekanewe heye ya pêkhatey çemkekan conceptualize vt. çemik pêk dehênêt concern vt.n. peywend debêt, bêaram debêt, têwe degilêt, peywendîdar, xem, bê aramî, damezraweyekî bazirganî ya pîşesazî, pişik(le karûbarda), giringî concerned adj.têwegilaw,bêaram, giringîdan concerning prep. derbarey concert n. rêkewtin, ahengêkî mûzîk concerted adj. tegbîr kiraw, rêkewtîn leser, dabeş kiraw leser çend dengêkû amêrêk concertmaster n. serokî destey kemançe jenan le semfoniya herweha yarîde derî serokî tîm concession n. pêdan, pêdanî şitêk: zanyariyekan, maf danî hokmet bo firoştinî xiwardemenî le parkekanda concessionaire n. xawen mafî derkirdinî ȓojname ya govar conch n. giwêçke masî, beşe qûḽekey peȓey giwê concierge Fr. derkewan, dergawan conciliar adj. ȓageyendiraw le encûmenewe conciliate vt. ȓazî dekat, aram dekat, nêwanyan eguncênêt 75

concise

conference

concise adj. bekurtiyekey, kurtû ȓûn conclave n. kobûneweyekî nihênî, her kobûneweyekî gewre, kongire conclude vt.vi. kotayî dênêt, encamgîrî dekat, biȓyar dedat, egate biȓyar ya ȓêkewtin conclusion n. encam gîrî, kotayî, encam, biȓyarî kotayî, bestinî ȓêkewtin conclusive adj. yeklakerewe, biȓênerewane, biȓwahênerane, kotayî concoct vt. amade dekat be têkeḽ kirdin, heḽdebestêt, dadehênêt, pilan concomitant adj.n. legeḽabûn, haweḽêtî concord n. peyman, ȓêkewtin, peywendî aştiyaney nêwan wiḽatan concordance n. ȓêkewtin, lîstî bekar hênanî wişekan le kitêbda legeḽ serçawekanî ke le biȓgekanda hatiwe concordant adj. ȓêkewtû, guncaw concordat n. ȓêkewtin, peymanname concourse n. xeḽkêkî zor, goȓepanêkî gewre bo kobûnewey xeḽkêkî zor, yarîga, be yek geyiştinî ȓaȓewekan le baxe giştiyekanda concrescence n. ȓiskan, pêgeyîn beyekewe concrete adj.n.vt.vi. konkirêt, ȓeq, têkeḽey limû çegilû çîmento, çîmentoy dekat, dadepoşêt be çîmento concretion n. bûn be berid, berdî gurçîlew ziraw, ȓeqbûn, şitêk bûbêt be berid concubine n. jini dûhem be penhanî be hoy asit nizmî komeḽayetî jineke concupiscence n. arezûy zor: arezûy cûtbûn le geḽ jin concur vi. ȓûdedat le yek katda, hawkar debêt, beyekewe concurrent adj. le heman katda, niwandin be yekewe, hebûnî heman deseḽat concussion n. ȓaweşan, tekan, têk çûnî mêşik be hoy tundû tîjî condemn vt. tawanbar dekat, agadarî dedat be wey şitêk çak niye bo be kar hênan, şiyawî çak bûnewe niye, dest bserda degrêt bo berjewendî giştî condense vt.vi. xesit dekatewe, kurt dekatewe, xesit debêtewe condensed milk şîrî xestkirawew şîrîn kiraw condenser n. xestker: amêrekanî gaz deken be şile, zeȓebînekanî tîşik kodekatewe, le

elektronîkda: kapesîtor ke wizey tiyada kodebêtewe condescend vi. soz denwênêt, nermî denwênêt, be nermî heḽsû kewit dekat be xonazînû beriz nîşandan condign adj. şayiste, le cêy xoydayetî: le siza danda condiment n. beharat, sas, karî condition n.vt.vi. her şitêkî pêwîst bo encamdanî karêk tewawkirdinî ya bûnî şitêk, meric, dox, paye, doxî komeḽayetî, mericdadenêt conditional adj.n. mericdar, le ȓêzimanda doxî diyarû taybetî wişe biȓge ya ȓiste conditioned adj. mericdar, fênik kiraw, xawen doxêkî taybet condo n. = condominium deseḽatî hawbeş, xawendarêtî hawbeş condole vt. serexoşî dekat, hawbeşî xemî dekat condom n. kîfî kêr bo bergirî le mindaḽ bûn condone vt. lêdebûrêt, lêxoşdebêt, çaw poşî lêdekat conduct n.vt.vi. beȓêwebirdin, ȓeftar, heḽsûkewit, amojgarî dekat, beȓêwe debat, geyenerî awû ba, geyenerî(tîşk germî deng kareba), serperiştyarî tîmêkî mûzîk dekat conductance n. tiwanay geyandinî kareba conductor n. serokî tîmêkî mûzîkî, kesêkî ber pirsiyar le bilîtî sernişînanî şemendefer, geyenerî kareba conduit n. coga, kenaḽ, boȓî bo parêzgarî wayerî kareba cone n. qoçek, biskîtî qoçkeyî ke bo dondirme bekardêt, şêwey darî sinober confab n. witûwêj, demeteqê confection n. mureba, şîrînî confectioner n. kesêk ke corekanî şîrînî dirûsit dekaw defroşêt confectionery n. dukanî şîrînî firoşî confederacy n. hawpeymanî, yekgirtin confederate adj.n.vt.vi. yekgirtû, hawpeyman, yekgirtin, yekdegrêt confederation n. yekgirtin, yekgirtinî nafermî, yekgirtinî konfêdiralî confer vt. debexşêt, dedat, ȓawêj dekat, lê dedwêt conference n.ȓawêjkirdin, kobûnewey fermî 76

conferral

conjugal

bo lêdwanû ȓawêjkirdin conferral n. bexşîş bo kesî şayiste confess vt.vi. danî piyadenêt, dedirkênêt, basî dekat bo yekêk confessedly adv. be danpiyananî xoy confession n. dan nan, aşkira kirdinî baweȓ confessional equality n. yeksanî le ȓûy yasa(bebê giwê dane ayîn) confessor n. kesêkî dan ner, pêlênan confetti n. şîrînî, parçe qaqezî ȓengaw ȓeng heḽdedrê beser xeḽikda katî şayîw xoşî confidant n. dostî giyanî be giyanî confide vi.vt. baweȓî pêdekat, le nihêniyekanî diḽniyay dekat, pêy espêrê confidence n.adj. baweȓ, biȓwa, biȓwa bexobûn, biwêrî, fêḽbazî, heḽxeḽetandin confident adj. baweȓ be xo bûn, diḽniyayî, lexo bayî confidential adj. nihênî, taybetî, giyanî be giyanî configuration n. ȓêkxistin, şêwepêdan, şêwe configure vt. ȓêkdexat be çaktirîn ȓêga confine n.vt. sinûr, nawçeyekî sinûrdar, destbeser dekat, nexoşî le cêgey tund dekat confirm vt. selmandinî wênedar pîşandedat, ȓastî deselmênît, dûbare dekatewe confirmation n. cêgîrkirdin, selmandin confirmed adj. selmêndiraw confiscate vt.adj. desit beserda degrêt, desit besera girtinî xawendarêtiye taybetiyekan, bêbeş kirdin le xawendarêtiyekan be desit besera girtinî conflagration n. agirêkî gewre conflict n.vi. natebayî, naȓêkî, şeȓ, ceng, milmilanê, beyeka kewtinî şepolekan, lêkdedat conflicted adj. naȓêkî derûn conflict of interest natebayî nêwan xiwastû wîstekanî xeḽkû xiwastî xo conflictual adj. natebayî dexrête ȓû confluence n. apûrey xeḽik, dû awan conform vt.vi. wek yekî lêdekat, eyhênête ȓêkewtinewe, kardekat be pêy, egûncênêt, pêkî deçwênêt conformation n. guncan, wek yek lêkirdinî parçekanî şitêk, şêwe, pêkhate, cûtbûn conformity n. cûtbûn, guncan, pêkçûn, xaḽî be yek geyîştin, milkeçî

confound vt. şermezar dekat, eşḽejêt, têkeḽ dekat (ke netwanrê le yek ciya bikrênewe) confounded adj. şiḽejaw confraternity n. komeḽeyekî xêr xiwazî birayetî be taybetî ayinî confrere n. haweḽ, hawȓê confront vt. berengarî dekat, rûbeȓû debêt Confucius 551-479 P.Z feylesûfêkî Çînî confuse vt. têkeḽ dekat, eşêwêt confusion n. şêwan, şiḽejan confute vt. pûçeḽ dekat, eyselmênêt ke heḽeye congeal vt.vi. debête besteḽek, debestêt, demeyenêt, demeyêt, dekat be berid, debêt be berid congenial adj. guncaw le hemû ȓûyekewe, lebar congenital adj. xoȓiske, le bûniyeweyetî, zikmake congeries n. komeḽêk, baristayiyek congest vt.vi. piȓ debêt, degîrêt, xiwên têzan, penran, cimey dêt, piȓe le xeḽik conglomerate adj.vt.vi. têkeḽ le heme cor, kowebû le şêwey xiȓ le şêwey hêşû, baristayî têkeḽ, baristayî pêk dênê le têkeḽe wek baristayiyekî konkirîtî congratulate vt. pîrozbayî dekat be boneyekewe congratulation n. pîrozbayî kirdin be boney xoşî kesêkewe congregate vt.vi. kodebêtewe, kodekatewe congregation n. apûrey xeḽik be taybet niwêjkeran, komeḽêk congress n. kobûnewe, beyek geyiştin, kongire, dezgay baḽay yasa danan congruent adj. lebar, guncaw, cût le qebarew şêweda congruous adj. guncawe, lebare, endazeyî, çak conical adj. qoçkeyî, quçke, şêwe qoçkeyî conifer n. dar sinewberekan ke hemîşe sewzin conjecture n. qebḽandin, xemḽandin, mezene lêdan conjoin vt.vi. egrête xo, yekdexat, yekdegrêt conjugal adj. hawserêtî, taybete be peywendî nêwan jinû mêrdewe 77

conjugate

consolation

conjugate adj.vt.vi. goȓînî corekanî kirdar(ȓêziman), yekdexat, cût conjunction n. yekbûn, girtinexo, yekêtî, amrazî bestinewe, wişeyek biȓgeyek debestêtewe be wişew biȓgey tirewe wek: and, but, or, if conjunctiva n. perde lîncî bin pêḽûy çaw conjunctivitis n. hew kirdinî nawewey pêḽûy çaw conjuncture n. dirûsit bûnî tengije be yekgirtinî ȓûdawekan conjure vt.vi. bangî giyanekan dekat be cadû, cadûgerî dekat conk n.vt. le piȓêka le karkewtin, lexo deçêt, deçête cêgawe be hoy mandiwêtî, lût con man kesêkî fêḽbaz connect vt.vi. debestêt, egeyenêt connection n. peywendî, peywestî, peywendiye hokarekiyekan locîkiyekan, peywendiye xizmayetiyekan, geyandin connective adj.n. bester, bestin: bestinewey dû wişe beyekewe connective tissue tiwêjî bestinewe conniption n. heḽçûnî tûȓeyî, tiris connivance n. çawpoşî kirdin, poşînî tawan connive vi. çawpoşî dekat, tawan epoşêt, benihênî hawkarî dujmin dekat, pîlan degêȓêt connoisseur n. kesêkî şarezay zanaw ȓexnekarî çakû diyar be taybet le hunerda connote vt. watayek egeyenêt, watayekî diyarîkiraw egeyenêt connubial adj. taybete be hawsergîrî conquer vt.vi. exate jêr deseḽatî xoyewe be serkewtinî le şeȓda, bedesit dehênêt, serdekewêt, debezênêt conquest n. dagîrkirdin, milkeç pêkirdin, bedesit hênan, bedesit hênanî sozû wîjdanî kesêk conquistador n. dagîrkar, dozer (betaybet le sedey 16 da Îspaniyekan Meksîkû Pîroyan doziyewe) consanguineous adj. yek ȓegez, le yek piştin conscience n. wîjdan consciousness n. tewawî bîrkirdinewew hestî kesêk conscript vt.n. serbazgîrî dekat, ȓadekêşêt, serbaz girtin

consecrate vt. terxandekat consecrated adj. terxan kiraw bo mebestêkî baş consecutive adj. yek le diway yek consensus n. giştî: giştî deng consent vi.n. qayîl debêt, ȓêga dedrêt, qayîl bûn, ȓêga diran consequence n. encam, giringiyetî, payey komeḽayetî, cêw ȓê consequent adj. serencam wek dûkeḽî zor be hoy zorî otombîl consequential adj. giring conservation n. parêzgarî, parastinî fermî serçawe sirûştiyekan conservative adj.n. parêzgarî, kone parêz, berheḽisitkarî goȓan, parêz, xoparêz conservatory n. ȓiwandinî naw şûşe, qutabxaney mûzîk conserve vt.n. deparêzêt, murebayek le dû mîwe ya pitir consider vt. bîrî lê dekatewe têy bigatû biȓyarî lê bidat, be diwada çûnî kêşeyek dekat, hestûnestî ewanî tir radegrêt, ȓeçaw dekat considerable adj.n. giring, şayanî ȓeçaw kirdine, zor, gewre considerably adv. bezorî, ta ȓadeyekî dûr considerate adj. wirya, ȓeçaw karî hestû nestî ewanî tir consideration n. bîrkirdinewe, xiwêndin, tiwêjînewe, ȓêznan, boçûn, ȓiwanîn, ȓeçaw kirdini…, bexşîş, giringî considered adj. baş bîrî lêkirawetewe considering prep. ȓeçaw kirdinî consign vt. beȓêdekat, denêrêt( şimek kaḽa kelûpel) bo firoştin, ȓadest dekat, terxan dekat consignment n. kelûpelî nêrdiraw bo firoşyar be pêkhatin leser danî parekey diway firoştin consist vi. pêk det, pêk dêt le( consist of), bende be(consist in), deguncêt le geḽ(consist with) consistency n. xesit, tund, guncan, haw aheng, pabenidbûn be baweȓ consistent adj. xestî, tundî, guncaw, pabenidî be baweȓewe consolation n. pirse, sere xoşî 78

console

contagious

console vt. serexoşî dekat, diḽ dedatewe console n. mêzêke kilîlû ȓagirî orgonî têdaye, doḽabêk bo dananî TVw Radio, texte dugmew kilîlî berdem lêxuȓî fiȓoke ke birîtîn le kompiyûterû sîstemî elektironî consolidate vt.vi. yekcê dekat, têkeḽ dekat, yek dexat, behêz dekat, têkeḽ debêt, yek degrêt, pitew debêt, yekcê debêt consommé n.F. goştaw consonance n. guncanî parçekan be yekewe, haw aheng, haw awaz consonant adj.n. guncaw, hawȓa, pîtî bêdeng consort n. haweḽ, jin ya piyawekey, legeḽa jiyan, hawbeş consortium n. yekêtî cihanî karûbarû bankekan, komeḽe, yane conspecific adj. le heman cor conspectus n. têȓiwanînî giştî, puxte conspicuous adj. ȓûn, diyar, ciwan conspiracy n. pîlan, pîlangêȓan conspire vi.vt. pîlan degêȓêt be nihênî legeḽ kesî tirda bo encamdanî tawanêk, hawkarî dekat bo her mebestêk bêt constable n. aştî parêz le şarêkî biçûkda, efser polîsêkî Berîtanya constabulary n. polîsî nawçe şar, hîzêkî polîsî serbazî constant adj.n. negoȓ, diḽsoz, asayî, cêgîr, nepisawe constellation n. komeḽe estêreyekî geş le asiman: estêrekanî bexit, komeḽêkî direwşawe consternation n. tiris, toqîn constipate vt. ȓîxoḽekan tûşî girift dekat constipation n. giriftî ȓîxoḽekan constituency n. dengderan le nawçey heḽbijardinî xoyan constituent adj.n. pêkhênerî yekeyekî tewaw, dengder constitute vt. dademezrênêt, yasa derdekat, pêkdehênêt constitution n. yasa, pêkhate, sîstemî yasa bineȓetiyekanû pirensîbekanî deseḽatû komeḽge.., destûr constrain vt. naçar dekat, zîndan dekat constraint n. naçarbûn, zorlêkiran, şiḽejan constrict vt. biçûk dekatewe ya barîkî dekat

be guşîn, deguşêt constrictor n. ew marey nêçîrekey be xo têwe aḽandin eguşêw dekujêt construct vt.n. binyat denêt, dademezrênêt, ȓêkdexat, pêkewe denêt, pêkewenanî tiyûrî construction n. telarsazî, damezrandin, pêkewenan, telar, wata, şêwey endazeyî be pêy mercî diyarîkiraw, ȓêkxistinî wişekan le ȓisteda, dirûsit kirdin construction paper qaqezî ȓeqû ȓengaw ȓeng bo piȓojey hunerî mindaḽan constructive adj. dirûst karî, damezrawe leser beḽgew derencamû lêkdanewe, dirûst ker nek ȓûxêner construe vt.vi. şîkirdinewey ȓiste, ȓûndekatewe, lêkdanewe consul n. qunsuḽ, efserêkî hukmet le derewey wiḽat bo wiryadarî hawilatiyanî xoyîw karû barî bazirganî lewê consulate n. qunsuḽxane, deseḽatû payey qunsuḽ consult vt.vi. ȓawêj dekat, ȓeçawî dekat, piya deçêtewe, bîrû boçûn degoȓêtewe consultant n. ȓawêjkar ewkesey şarezayane ya teknîkiyane amojgarî dekat consume vt. tewawdebêt, bekar debrêt, lenaw debat be sûtandin, be fîȓo dedat parew kat, heḽdelûşêt, katî dewêt consumer n. bekarber consumerism n. cûḽaneweyeke bekarber deparêzêt dijî berhemî xirap, karûbarî çewaşe kar ewey eykat ewe niye ke debê bikrêt consummate adj.vt. tewaw, zor karame, tewaw dekat, cêbecê dekat, dekat be jinî be çûne lay consumption n. bekar birdin, dahêzanî leserexo betaybetî be nexoşî sîl contact n.vt.vi. têkxişan, lêk kewtin, peywendî ȓastewxo, dexişêt, piyadeçêtewe contact lens zeȓebîne ȓastewxo be çawewe denûsênrêt le ciyatî çawêlke contagion n. dirim, biḽaw bûnewey nexoşî be yek geyiştin ya nizêk bûnewe le yek, nexoşî biḽawe bû, giwêzanewey xêray hestekan wek peroşîw bê aramî contagious adj. dirime, nexoşiyeke egwazrêtewe, biḽaw debêtewe 79

contain

contrarian

contain vt. têydayetî, degrêt(ewende gaḽone degrêt) container n. şitêk bo heḽgirtinî şitêkî tir: bawiḽ, defir, tenker, debe contaminate vt. pîsdekat(aw..), gendekat(ȓewişt..) contemplate vt.vi. ȓademênêt, bîrdekatewe, pêşbînî dekat contemporaneous adj. hawçerix, ȓûdan le heman katda contemporary adj.n. hawçerix, hawtemen contempt n. sûkî, ȓîswayî, kem ȓêzî, yaxî bûn, ȓastewxo rêz negirtin le dadiga le dadwerû dezgay yasa danan contemptible adj. ȓîswa, bênirix, piȓûpûç contemptuous adj. ȓîswa contend vi.vt. şeȓdekat, leserî deȓwat, pêdadegrêt, pêşbiȓkê dekat, cexit dekat content n.adj.vt. qayil bewey heyetî, asûde, diḽniya, naweȓok, qeware, areziwekan cê be cê dekat, qayil debit contention n. natebayî, ciyawazî, boçûnêk be hoyewe witûwêjî leser bikeyt koşişî bo bikeyt contentious adj. şeȓanî contentment n. qayilbûn, supas guzar, diḽniya conterminous adj. sinûrî hawbeş contest vt.vi.n. miştûmiȓ dekat, ȓet dekatewe, şeȓ dekat, têdekoşêt, beşdarî dekat, xebat, milmilanê, ciyawazî, natebayî contestant n. yarîçî beramber, ewkesey tane le dirûstî heḽbijardineke dedat context n. çiwarçêwey baseke, dewrûber contextualize vt. bixate çiwarçêwey basekewe contiguous adj. hawşan, nizîk, lêk kewtû continence n. dawên pak, xo ȓagirî continent adj. kîşwer, zewî nek durge, pak continental breakfast jeme beyaniyekî sûkû xêra: nanû mastû çay continental drift tiyûrî lêk dûrkewtinewey leserexoy kîşwerekan continental shelf jêr aw kewtinî beşêk le kenarî kîşwer contingency n. şiyaw, ȓêkewit, kutûpiȓ, rûdawêkî çaweȓwan nekraw contingent adj.n. şiyaw, kutûpiȓ, çaweȓwan

nekraw, tîmêk niwênerayetî wiḽatekey dekat, betalyonêk niwênerî wiḽatekey le karêkî serbazîda continual adj. nepsawe, berdewam continuance n. nepisanewe, tewawkarî, diwaxistinî dadigayî, dirêjedan continuation n. dirêjedan, desit pêkirdinewey dadigayî, tewawkirdin continue vi.vt. dirêjey debêt, desit pê dekatewe diway westan, diwadexrêt, temaşay dawake dekrêtewe continuity n. nepisawe, sînaryoy sînema, deqêkî amadekiraw bo ȓadiyow TV continuous adj. dirêje pêdiraw, nepisawe continuum n. beyekewe bestiraw: çendayetî, zincîreyî contort vt.vi. lûl debêt, eçemêt, watakey degoȓêt, demûçawî çirçûloç debêt be hoy azar contortionist n. kesêk etwanê leşî bo şêwey na asyî bigoȓêt contour n. çêwey şêwe naȓêkû xiwarûxêç contra- pêşgirêke be watay dij contraband n.adj. qaçaxçêtî, kaḽay qaçax, nayasayî contraception n. dijî dûgiyan bûn, dijî awisbûn contract n.adj.vt.vi. beḽên, ȓêkewtin, beḽên dedat, girij dekat, biçûk debêt contractile adj. hebûnî hêzî girijkirdin contraction n. girij, kurtkirdin, girijbûn, kurthênan, girjî abûrî contractor n. beḽênder contradict vt. be diro dexatewe contradiction n. be diroxistnewe, witeyek pêçewaney xoy contradictory adj.n. nakok, dij contradistinction n. ciyakirdinewe be nakokî contrail n. ew heḽme sipyey fiȓoke cêy dehêḽê diway xoy contraindicate vt. wa egeyenê(ȓêgay çareserî nexoşiyeke) heḽeye contralto n. nizimtirîn lerey dengî jinane contraption n. dahênan contrarian adj. bîrkirdinewew çalakî kesayetiyek pêçewaneye ta boçûnekey wer bigîrê, neguncawe, pêçewane 80

contrariwise

convolution

contrariwise adv. be pêçewanewe, be aqarêkî tirda contrary adj.n.adv. dij, nakok, pêçewane, nehat, sersexit contrast vi.vt.n. berawird dekat: ȓûy ciyawaz aşkira dekat ke beramberî dekat be şitîkî tir, ciyawazî der dexat: dû şit exate beramber yek bo diyarî kirdinî ciyawazî nêwaniyan, ciyawaz, nateba contravene vt. pêşêldekat, guman dekat, hêriş debat contretemps n. şêwan, şiḽejan contribute vt.vi. debexşêt, babetêk denêrêt bo rojname bo biḽaw kirdinewe, beşdarî dekat le koşişêkî hawbeşda contribution n. bexşîn, yarmetî, babet ya çîrokî amadekiraw bo biḽaw kirdinewe le ȓojnameda contributor n. bexşer, beşdarîkar, beşdar bû le derhênanî govarêkda contrite adj. diḽşikaw, peşîman contrivance n. dahênraw, dahênanî amêrêk contrive vt.vi.dadehênêt, ȓêgayek edozêtewe control vt.n. rêkdexat, epişkinêt, ȓagirîdekat, exate jêr ȓikêfî xoy, arastedekat, jêr ȓikêf, ȓagir, dezgay lêxuȓînî fiȓoke control group desteyek ke le taqîkarîdan dermanyan nadirêtê, be taqî kirdineweda têpeȓ debin control substance ew dermaney defroşrêt pişkindirawe le layan yasawe controller n. çawdêrî xerciyekan, ȓagir, amrazî ȓêkxistinî xêrayî, amrazî ȓagirtin control tower şiwênêkî berze le fiȓokexaneda bo çawedêrî hatinû çûnî fiȓokew arastekirdinî fiȓînekan controversial adj. miştûmiȓî têdaye, wirûjênerî miştûmiȓû natebayî controversy n. miştûmiȓ, natebayî controvert vt. milnadat, pûçeḽdekat, natebayî dekat, miştû miȓ dekat contumacy n. yaxîbûn, bêȓêzkirdinî dadiga contumely n. kem tmaşakirdin, xirap witin be kesêk le ȓû contusion n. birîndarkirdinî hesit conundrum n. meteḽ conurbation n. nawçeyekî firawnî şaristanî ser be şarêkî gewre

convalesce vi. diway nexoşî, berew çakbûnewe convection n. giwêzanewe, cûḽan ya bizûtin be hoy germîw sardî( heḽçûnî aw be germkirdin nîştinî be sard kirdinewe) convene vi.vt. kodebêtewe, daway amade bûn dekat bo pêş dadiga, daway kobûnewe dekat convenience n. lebar, qayilbûn, besûd, hoyek le hoyekanî xoşî, helêkî lebar convenient adj. lebar, asan bo kirdin, nizîk, leber desitdaye, hemwar convention n. rêkewtin, peyman name, dawakirdin bo kobûnewey perlaman.., kongire, kobûnewe, nerêtêkî peyȓew kiraw conventional adj. pabendî neȓêt, konîne, asayî, aşina converge vi. nizîk debêtewe, degene yek le xaḽêkda conversant adj. aşina, agadar conversation n. witûwêj, giftûgo converse adj.n.vi. diwan, giftûgo, dij, serûbin, serewxiwar, pêçewane, edwênêt conversion n. goȓîn, goȓan convert vt.vi. egoȓêt, egoȓêt le ayinêkewe bo yekî tir convertible adj.n. şiyawî goȓîne, otombîlêk ke serekey ladebrêt convex adj.n. qoqiz, zeȓebînî qoqiz convey vt. egwazêtewe, heḽdegrêt, egeyenêt(tezûy karebe), betaḽ dekat : giwêzanewey xawendarêtî bo yekêkî tir conveyance n. betaḽ kirdin: giwêzanewey xawendarêtî, beḽgey betaḽkirdin, otombîl conveyor belt amêrêke bo berdewamî xulanewey qayişêk bo giwêzanewey şit convict vt.n. tawanbar dekat, siza diraw: xirane zîndanewe bo çend saḽêk be hoy tawankirdinewe conviction n. tawanbarkirdin, selman, selmandin, bawerêkî pitew convince vt. qayil dekat be witûwêj ya beḽge, eyselmênêt convivial adj. ȓûxoş, serxoş convocation n. bang kirdin bo kobûnewe convoke vt. bang dekat bo kobûnewe convoluted adj. lûldiraw, aḽoz convolution n. pêç, lûl, pêçû lûlekanî mêşk 81

convoy

cordial

convoy vt.n. le geḽî deçêt bo parêzgarî, le geḽa çûn, karwanêk( hêzêk parêzgarî lêdekat) convulse vt. be tundî ȓadeweşênêt, way lêdekat heḽbezêtewe le pêkenînda convulsion n. şêwanêkî tund: le sirûştû komeḽge, girjî, noreyekî pêkenîn coo vi.n. nerim dediwêt, miȓemiȓî kotir cook vt.n. çêşit lê denêt, çêşit lêner cook book n. pertûkî çêşit lênan cookery n. hunerî çêşit lênan cookie n. kêkî biçûkû şîrînû qirtey lêbêt le xiwardinda cook out n. xiwardinêk le seyran amade bikrêt, xiwardin dirûsi kirdin le derewe cooktop n. beşî serewey tebax beşî agirekey cool adj.n.vt.vi. fênik, aram, sardûsiȓ, zor baş, cêw ȓêyekî fênik, fênik dekat, aramdekat, aram debêt coolant n. sarid ker cooler n. defrêk ya jûrêk bo sarid ȓagirtinî şit, xiwardineweyekî sarid, zîndan coolie n. koḽ heḽgir, hembaḽ, kirêkarî neşareza coon skin n. ferûy Rakûn( Rakûn: ajeḽêkî goşt xorî Amerîkiye pêstekey wek ferû bekardêt) coop n.vt. kulane, şiwênêkî tesik, bend dekat le şiwênêkî tesikda, dekate kulanewe cooper n. kasêk bermîl dirûst bikat ya çakî bikatewe cooperate vi. hawbeşîdekat, hawkarîdekat cooperative adj. hawbeşî, hawkarî, komeḽey hawbeşî coopt vt. dehênête paḽxo(dujmin), desit beserda degrêt bo mebestî xo coordinate adj.n.vt.vi. yeksan le payew giringîda, besterî nêwan wişekanû biȓgekan(wek: herweha, beḽam..), yeksan dekat, haw aheng dekat coordination n. yeklayî kirdinewe, yeksan kirdin, haw aheng bûn coot n. mirawî wek baḽindey awî, kesêkî ȓeftar seyir cootie n. espê cop n.vt. polis, degrêt, waz dehênêt copartner n. beşdar copayment n. ew biȓe pareyey nexos deydat

ke bîme dabînî nekirdiwe cope vt. têdekoşêt beserkewtûyî, zaḽ debêt beser gîrûgiriftekanda Copernicus, Nicolaus 1473-1543 zanayekî estêre nasî Polonî ke bawerî bû zewîw hesarekan be dewrî xorda desûȓênewe copier n. amêrî leber girtinewe, amêrî kopî kirdin copilot n. yarîdederî fiȓokewan coping n. serewetirîn çînî dîwar be larî, wek giwêsebane copious adj. zor, pît, berhemî zor copper n. miz(mis) coppersmith n. mizgir copra n. wişkey nawe goştinekey giwêz hind copse n. dirextî biçûkî lexowe aḽawî çiȓ copter n. kurt kirawey helicopter copula n. peywendî, bester, kirdarî bester copulate vi. cûtdebêt, degêt copy n.vt.vi. dane nusrawêk, leber gîraweyek, destnûsêkî amadekiraw bo çapkirdin, lasayî kirdinewe, leber degrêtewe, lasayî dekatewe, gizî dekat, leber degîrêtewe copybook n.adj. tênûs, defter copycat n. lasayî kar, bêjer copyright n.adj.vt. mafî dananû biḽaw kirdinewe, tomar dekat le beȓêwe berayetî mafî dananû biḽawkirdinewe copywriter n. nûsrawî nûsrawêk coquette n. nazkirdin(afretî nazker), yarî kirdin be xoşewîstî coral n.adj. mercan, berdêkî mêxekî ya sûr pêkhatiwe le peykerî êskî ajeḽe biçûkekanî derya, ȓengî mercan, mêxekî tarîk coral snake marêkî jarawî biçûkî bazne ȓengî mercanîw zerdû ȓeş corbel n. parçeberdêk ya darêk le dîwar hatibîte derewe bo ewey şitêkî leser dabindirêt, singî qed dîwar cord n.vt. pet, qeytan, keybiḽî geyandinî kareba, debestêt be pet, lêjne darêk heḽdebestêt cordage n. gurîsî keştî cordial adj.n. gerim, lediḽewe, diḽsozî, qûḽayî diḽewe, fênik kerewey henaw, dermanî wirya kirdinewe 82

cordillera

corrode

cordillera n. zincîre çiya cordite n. teqemeniyek le şêwey pete bê dûkeḽe le naytirogilisrîn dirûst kirawe cordless adj. bê wayer, be batirî kar dekat cordon n. gemaroy serbaz ya polis be dewrî şiwênêkda, ciwankarî be dewrî şitêkda cordovan n. pêstî ȓeng kirawî nerim be nawî Qurtubey Espanyawe naw nirawe corduroy n. qumaşêkî lokey mîldarî qayim core n.vt. beşî naweȓastî sêw hermê, beşî naweȓastî her şitêk, nawkî lêderdênêt correspondent n. zînakar, beşdar le zînakirdin coriander n. gijnîj cork n.adj.vt. tepedur, her wêstênerêk, ewêstênêt, be tepedur dadexat cork board n. textey agadarî ser dîwar ke le wirde tepedur dirûst kirawe cork screw n. tepedur derhêner corm n. ȓegî şêwe piyazî corn n.vt. genmeşamî, danewêḽe(genim, genmeşam, co), heḽgirtinî goşt be şorkirdin, mêxeke( ȓeq bûnî pêstî pencey qaç le şêwey denke genme şamî zor be azarîşe) corn bread n. nanî genme şamî cornea n. perde tenke ȓûnekey pêşewey gilêney çaw corner n.vt.vi.adj. goşe, çiwar ȓêyan, nawçe, çarek, sûç, , qorx kirdin, le goşeda daydenêt, goşey bo dadenêt, le qujbnêkda daydenêt, qorx dekat, kewtote goşewe, bo goşe amade kirawe corner stone n. berdî binaxe( le ahengî dananî berdî binaxey telarêk projeyek), binaxe cornet n. corêke le zuȓna, keȓena cornflower n. ardî genmeşamî cornice n. giwêsebane, dapoşînî lêwarî serewey dîwar be dîkorî ciwan(ser derga, ser pencere, nêwan binmîçû dîwar..) corn meal n. jeme xiwardinêk le genme şamî corny adj. hestiyar, bêbayex corolla n. geḽay dewrûberî endamekanî nêrû mêy goḽ corollary n. encamî asayî corona n.ew gazey dewrûberî xor, xermaney

dawe mang(ew hêḽe zerdey dewrî mang) coronary adj.n. wek tac, xiwên berî tacî ke bo diḽ xiwên debat, gîranî xiwên ber be meyînî xiwên coronation n. tac poşîn coroner n. lêkoḽînewe le hoy mirdinî ew kesaney guman le mirdinyan dekrêt coronet n. tacêkî biçûk leser dekrêt le layen şazadekanewe, xiwarewey meçek corporal n.adj. serbazî sê xet, sizadanî cesteyî corporate adj. yekgirtû, hawbeş corporation n. encûmenî şarewanî, companî, yane corporeal adj. cesteyî, madî corps n. komeḽe kesêk be yekewe le arasteyekda, liqêkî serbazî taybet corpse n. cestey kesêkî mirdû, terim, laşe corpulence n. qeḽew corpus n. laşey mirdû, tewawî danrawekanî yasa corouscle n. xaney zîndû(xiȓokey sûrû sipî) corpus delicti n. ȓûdawî madîw serekî pêwîst bo selmandinî kiranî tawanîk corral n.vt. teyman, kodekatewe, teyman dekat, desitgîr dekat correct vt.adj. ȓasit dekatewe, heḽekan diyarî dekat, siza dedat, tembê dekat, pak dekatewe be çakirdinî heḽakan, ȓast, dirûst correction n. ȓasit kirdinewe, goȓan le encamî ȓasit kirdinewey heḽe, sizadan bo ȓasit kirdinewey heḽe, dabezînî nirxû çalakiyekanî abûrî, çak kirdinî minaḽe leȓê derçiwekan correlate vi.vt.n. peywendiyekî dûlayeney aḽûgoȓî dademezrênêt, peywesit correlative adj.n. peywendî, damezrandinî peywendî aḽûgor le nêwanda correspond vi. ȓêkdekewêt, deguncêt, yeksandekat, name degoȓêtewe correspondence n. ȓêkewtin, guncan, wek yekî, name goȓînewe, namekan correspondent adj. guncan, wek yek, kesêk name degoȓêtewe, peyamnêr corridor n. hoḽêkî dirêj corroborate vt. piştgîrî dekat, eselmênêt, pitewdekat corrode vt.vi. exurêtewe, jengdênêt 83

corrugate

count

corrugate vt.vi. çîrçû loç dekat, çiçû loç debêt corrupt adj. gendeḽ corruption n. gendeḽî corsage n. suxmey jinane, beşî serewey cilî jinan, çepke guḽî biçûk ke afret berokû meçekî pê deȓazênêtewe corsair n. keştî çeteyî, çetey derya corset n. poşakî jêrewey jinane bo ciwan kirdinî leşû lar cortege n. destû pêwendî şaw şazade, mirdû birdin bo qebran cortex n. tiwêjî derewey organêkî nawewe cortisone n. kortîzon(hormonêke bo çareser kirdinî giḽandî adrînal ke le nizîk gurçîleweyew karî xoy nakat be hoy hew kirdinewe) corundum n. kanzayekî zor sexte bekar dehênrêt le sawînû lûs kirdinda coruscate vi. edrewşêtewe, birîqededatewe corvette n. keştiyekî cengî biçûke bo pasewanî bekar dêt cosign vt.vi. haw wajû, beyekewe wajû deken cosignatory n. yekêk le dû ya pitir wajûy peyman nameyek biken cosmetic adj.n. ciwankarî, dermanû hoyekanî ciwan karî qijû pêst cosmetology n. ciwankarî pêstû qijû nînok cosmic adj. gerdûnî, bêendaze firawan cosmic dust n. gerdî gerdûnî cosmic rays tîşkî gerdûnî cosmogony n. peydabûnî gerdûn cosmology n. zaniste gerdûniyekan ( zanistî lêkoḽîneweye le peydabûnû pêkhatew tuxmû razekanî), liqekanî mîtafîzîk bo lêkoḽînewe le serçawey pêkhatey gerdûn cosmonaut n. asmanewanî Rûsî cosmopolitan adj.n. cihanî, azad le kîne neteweyîw nawçeyekan, pêkhatiwe le endamî nawçe ciya ciyakanî cihan, kesêkî kosmopolîtî hemû cihan be nîştimanî xoy dezanê cosmos n. gerdûn, sîstemêkî tewawû haw aheng cosponsor n. haw zemanet, hawpiştgîr cost n.vt. nirix, beha, têy deçêt, leserî ekewêt costeffective adj. bedesthênanî encamî baş

le xerickirdinî biȓêk pareda, karîger costive adj. tûşî nexiwardin bûn, leserexo le bîrkirdinewew derbiȓînda, ȓezîl, qirçok costly adj. giran, giranbeha cost of living têkȓay têçûnî pêwîstiyekan wek xiwardin nîştenî cilûberig costume n.vt. şêwey poşakî taybet be her wiḽatîk, destêk poşakî taybet le nûstinêkda, poşakî pêdedrêt cosy adj.n. germû guȓ, germû guȓî xêzanî, wirya, bergî qorî cot n. koxte, niwa, qox(nîmçe jûrêk), serpoş, cêgay nûstinî sûkeḽe asan la giwastinewe, cêga nûstinî mindaḽî korpe cote n. hêlane kotir, kulaney kotir coterie n. desteyek birader ya haweḽ coterminous or conterminous adj. haw sinûr cotillion n. ahengî semay fermî cottage n. kolêt, xanûyekî biçûk bo pişûdan cotton n. loke, pemû cotton gin amêrêke bo ciya kirdinewey loke le nawkekey cotton seed n. towî loke ke ȓonî xiwardinî lê derdehênrêt cotton tail n. kilke pemû kerwêşkêkî emerîkî, kilkî pemûyî cotyledon n. yekem dû geḽay diway çûqene kirdinî tow couch n.vt. qenefe, kerewîte, sofa, paḽ dekewêt, eçnêt (nexiş), wişe dirûst dekat cougar n.bewir, pişîley ȓeşî kêwî cough vi.vt.n. dekokêt, derdekat, kokîn could past of can bezorî derbȓînî guman degeyenêt: eşê wabê coulomb n. yekeyekî pêwaney elektirîke(kareba) council n. encûmen, encûmenî ȓawêjkirdin, yane, komeḽe councilor n. endamî encûmen counsel n.vt.vi. amojgarî, ȓawêj, pilanî kar, mebesit, ȓawêjkarî yasayî, ȓawêjdekat, ȓawêjî pê dekat counselor n. amojgar, parêzer, ȓawêjkarî yasayî count vt.vi.n. ejmêrêt, dadenêt, eqebḽênêt, ȓeçawî dekat, jimardin, koy giştî, biȓgeyekî tawanî le yasada, xanedanêkî Ewrupayî 84

count down

courtroom

count down n. jimare kirdin bo diwawe, xiştey teqandinî ȓokêtêk be jimare kirdin bo diwawe : 3 2 1 0 countenance n.vt. hêminî, ȓuxsar, handan, handedat, layengîrî dekat counter n.adj.adv.vt.vi. jimêryar (kesêk ya amêrêk şitêk bijmêrêt), pûlî qumar, mêzêkî dirêj le dukanî çêşit xane bank, pêçewane, dij, bergirî dekat, dijayetî dekat, weḽam dedatewe counteract vt. dijayetî dekat, bêlayenî dekat, ne tiriş ne tift counterattack n.vt. hêrişî ber periçdanewe, dije hêriş debat counter balance n. kêş, seng, deseḽat, hêzî beramber, hêzî hawkêş, hawkêş dekat counterclaim n.vt.vi. dije dawa le kêşeyekda, dije dawa tomar dekat counterclockwise adj.adv. pêçewaney xulanewey mîlî kat jimêr counterculture n. keltûrêk dij be keltûrî baw counterespionage n. sîxuȓî dijî sîxuȓî dujmin counterfeit adj.vt.vi. qeḽib, qeḽib dirûst dekat: pare ya her lasayî kirdineweyekî drûstkirdin, şitêkî qeḽib counterman n. kesêk xizmetî mêzî nan xiwardin dekat countermand vt.n. heḽdeweşênêtewe, betaḽdekat, heḽweşandinewe countermarch n. peşîmanî, geȓanewe countermeasure n. xo amade kirdin bo berperiç danewe counterpane n. lêfe counterpart n. wêne, leber gîrawe, ȓonûs counterpoint n. hunerî têkeḽ kirdinî awazekan counterpoise n.vt. hawkêşî dekat, seng, kêşî beramber, hawkêş kirdin counterproductive adj. encameke dijî wîsitbû counter revolution n.dije şoȓiş, cûḽaneweyekî ȓamyarî dijî fermanȓewayetî ke şoȓişî pêşû daymezrandiwe countersign n.vt. wajûy selmandin, wajûy dûhem ke dirûstî biȓwanameke eselmênêt countersink vt. serewey kuneke be mekare

gewre dekat ta serî burxiyeke tiyada niqûm bêt, niqûm kirdinî burxiyek le kunêkda countertop n. serî kawenter countess n. bêwejin ya jinî kont, xanimêkî xanedan heḽgirî heman naz nawî kont countless adj. le jimardin nayat country n. wiḽat, nîştiman countryman n. ladêyî country side n. ladê country wide adj.adv. le nîştimanda county n. yekeyekî beȓêwe berayetî nawçeyekî biçûk le US coup n. çalakiyekî le piȓî serkewtiwane coupe n. otombîlî dû derga couple n. diwan, jinû piyawêkî nîşan kiraw, dû kes,dû denik couplet n. dû dêȓe honrawe coupling n.adj. bestinewey be yekewey dû şit, amrazêkî mîkanîkî dû şit be yekewe bibestêtewe coupon n. kobon: çapkirawêke wek diyarî ya daşikandinî nirx bekar dehêndirêt le kiȓînda courage n. azayetî, biwêrî, netirsî courageous adj. aza, wêran, netiris courier n. peyamber course n.vt.vi. berewpêşçûn, ȓêga, ȓêçke, ȓeftar, le nêwan, cor: corekanî xiwardemenî pêşkeşkiraw, bernamey daȓêjrawî fêrbûn, manganey jinan, ȓawdenêt, debȓêt, ȓêgayek degrête ber, ȓadekat(le yariyekanî ȓakirdin). of course bê guman courser n. ciwan, espêkî xêra court n.vt.vi. yarîga bo topî sebete, hewşe, koşik, telar, dadiga, hewiḽdedat şitêk bedest bihênê, mêçke mêçke dekat courteous adj. nermûniyan, xoşdû courtesan n. leşfiroş courtesy n. nermî, ȓêgedan, ho court house n. dadiga, damûdezgakan le koşkêkda courtier n. kesêk ledestû pêwendî paşa courtly adj. layengirî koşik, ciwan, mêçkekirdin court-martial n.vt. encûmenî serbazî, dadigayî dekrêt le pêş encûmenî serbazî courtroom n. hoḽî dadiga 85

courtship

crackle

courtship n. diḽdarî courtyard n. hewşe: zewyekî dîwar kiraw legeḽ xanûda cousin n. kuȓû kiçî mam ya pûr mimik, her xizmayetiykî dûr cousinage n. peywendî nêwan amozakan, desteyek amoza ya xizim couturier n. dezgay dahênanî cilûbergî jinane cove n. bendawêkî biçûk le kenar derya, derbendêkî tesik coven n. çawpêkewtinî cadûgerekan covenant n.vt. peyman name, ȓêkewtin, peyman dedat be pêy ȓêkewtin nameyek cover vt.vi.n. teqey leser dekat, diḽniya dekat, eşarêtewe, penadedat, serqap denêt, pêdawîstî piȓ dekatewe, egrêtewe, exayenê, çareser dekat, ȓûdawekan biḽaw dekatewe, ebȓêt, penage, serpoş, berig, ȓûpoş, perde coverage n. rûmaḽ kirdin, poşîn, piya ȓageyiştinî dirawî, astî piya rageyiştinekan: ew şitaney bîme eygirêtewe wek sûtan dizî ȓûdawekanî hatûço coverall n. ser ta xiwar dapoşêt, ewey le nawêtî daypoşêt cover charge n. ser leberî têçûnî xizmetû ȓabiwardin parey xiwardinû xiwardneweşî biçête ser cover corp n.wênce bo parastinî zewî le zistan covering n.adj. serpoş, berig, serban, poşîn coverlet n. çerçef, berge serîn, berge doşek cover letter n. namey ȓûnkirdinewe bo biȓwanameyek cover story babetî serekî naw govareke wêney leser bergekeye covert adj.n. nihênî, şarawe, poşraw, meko cover up n. hewiḽdan bo şardinewey heḽekey tawanekey covet vt.vi. arezûy dekat( be taybetî hî kesêkî tir bêt) covetous adj. çaw çinok covey n. pole baḽinde: poȓ kew siwêske qetê cow n.vt. manga, etoqênêt coward n. tirsenok cowardice n. tirsenokî cowardly adv. tirsenokane

cowboy n. gawan cower vi. xo kurij dekat le sermaw le tirsa cowhide n. pêstî manga ya pêste xoşkirawekey cowl n.vt. kiḽawî dûkeḽkêş be ba heḽkirdin dexulêtewe, kiḽaw dexate ser dûkeḽ kêşeke cowlick n. komeḽe mûyek cowling n. serpoşî asinînî mekîney fiȓoke coworker n. hawker cowpoke n. gawan cowpox n. awḽey manga coxcomb n. poşte, sade, gêl coxswain n. lêxuȓî keştî coy adj.vi. şermin, selarane heḽsûkewit dekat coyote n. gurgêkî biçûkî bakûrî Emerîka cozen vt.vi. fêḽdekat, heḽdexeḽetênê cozy adj.n. germû nerim, serpoşî qorî, wirya CPU n. yekey nawendî encamdanî kar ( central processing unit)le kompiyûterda crab n. qirjaḽik, qirjaḽiki estêreyî, kesêkî lasar crab apple n. sêwe tirşe crab bed adj. lasar, ȓeftar pîs, naxiwêndirêtewe, dest xetî xirap crabby adj. lamilû naȓazî crab grass giya keḽe, bijar giyay bêkeḽik crack vi.vt.adj.n. teqeteq dekat, deteqêt bebê ciya bûnewe le yek, diriz debat, dengî giȓ debêt, derdeçêt be xêrayî, wirid debêt, kodekan dekatewe, kodekan deşikênêt, teqeteq, dengêkî tundî lepiȓ, teqey tifeng, diriz, keleberêkî tesik, lawazî, kesêkî ȓeftar seyir, satêk, dest dirêjî ser maḽan, diz, hewḽêk, taqîkirdineweyek, diroyek, zorçak, beriztirîn corî kokayîn bo kêşanî crackdown n. girtineberî cêw ȓêy tund bo sepandinî dîspilîn ya siza cracked adj. şikaw, diriz birdû, şêt cracker n. dirozin, yarî agir, giwêz şikên, biskiwîtî tenikû ȓeq crackerjack n.adj. şitêk ya kesêkî zor çak, zor çak crack head n. xû pêwegirtin crackle vi.vt.n. teqeteq dekat, deşkêtû komeḽêk deng dirûst dekat, komeḽe dirzêk le ȓûy gozey giḽîneda 86

crackpot

crease

crackpot n.adj. şêt, kesêkî ȓeftar seyir, kesêkî şêtoke crack up n. heres hênan, ȓûxanî cesteyî ya hoş -cracy paşgirêke be watay fermanrewayetî, şêweyek le şêwekanî fermanrawayetî: autocracy cradle n.vt. lanik, bêşke, şiwênî desit pêkirdinî şitêk, minaḽ le lanikda ȓadejenêt, direw dekat be dasû qeynax le pencey, zêȓ le xoḽ ciya dekatewe be ȓaweşandin cradle song n. laylayey xewandinî minaḽ craft n. karame, pîşe, fêḽ, haw pîşekan, endamekanî yane, belem, keştiyekî biçûk, fiȓoke craftsman n. pîşeger, hunermend crafty adj. lêhatû, fêḽawî crag n. lûte berdî şax ke xiwarewey heḽdêre, gerû, qeḽbeze cram vt. piȓdekat, têdeaxinêt, têdepestêt, zor dexwat zor be xêrayî, zor be xêrayî dexwênêt bo taqîkirdinewe cramp n.vt. qoḽinc, janêkî tunid, gîre, gaz, qoḽinc dekat, gîrdekat, ȓadegrêt, cêgîr dekat be gîrge, tûşî jan debêt cramped adj. tesik, bîr tesik, destxetî naxoş crane n. baḽindeyekî gewreye qaçekanû milî zor dirêjew xoy niqûmî aw dekat bo geȓan be dûy xiwardemenîda, kireyin( mekîneyeke baḽêkî dirêjî heye bo giwêzanewew heḽgirtinî şitî quris cranium n. kaȓêjey ser, kasey ser crank n.vt. kireng:qoḽî xulandinewe, kesêkî reftar seyirû tûȓe, exulênêtewe, be rêkî karnakat crank case n. sinûqî mekîne be kiringû beşekanî trî sûtanî nawxoyî mekîne crank shaft n. şeftêke qoḽekanî pistonî pêweye bo giwêzanewey cûḽan cranky adj. gumȓa, bêaram, cêleq, ȓeftar seyir, xiwarû xêçî zore cranny n. diriz, goşeyekî tarîk crap n. zibiḽ, xaşak, pîsayî crape n. parçeye qumaşî çiriç wek nîşaney pirsew serexoşî crash vi.vt.n.adj. dekewêt, deşikêt be dengêkî beriz, deçête ahengêkewe bebê banigkirdin,heres dehênêt,dengêkî berzû le

piȓ, hereshênanî le piȓî karêkî bazirganî, xêrakar(bekar hênanî herçî leber destdaye wek tiwanakan xêrayî) crash-land vt.vi. bezor fiȓoke denîşênêtewew têkdeşikênêt crash pad şiwênêkî katî bo jiyanû nûstin crass adj. bêhest, bêtam -crat paşgirêke be watay layengirî corêk le ferman ȓewayetî wek democrat crate n. qefez, sindûq, sebetey pilastîk crater n. derçey agir pijên, ew çaḽey teqînewey bombêk dirûstî dekat cravat n. mil pêç crave vt.vi. siwaḽdekat, zor arezû dekat craven adj.n. tirsenokane, kesêkî tirsenok craving n. arezûy zor bo xiwardinû cût bûn le geḽ jin craw n. çîkiḽdaney baḽinde, gedey ajeḽ crawl vi.n. zige xişkê, royiştin leser destû ejno, decûḽêt beser şoȓî, niwandin, cûḽanî leserexo, melewanî xêray baske mele, xişkan, gagoḽkê crawl spase jêr zewî, xanûy tewaw nekraw ke karî wayerû boȓî be asanî encam bidrê crawly adj. tirsinak, qêzewin crayon n. tebaşîrî sipîw ȓengaw ȓeng craze vt.vi.n. şêt dekat, şêt debêt, şêtî crazy adj. şêtî crazy bone serî anîşik ke le şitêk ekewê wek lêdanî tezûy kareba raçenînêk dirûsit dekat crazy quilt parçe qumaşî lêkdiraw bebê ȓeçaw kirdinî şêwazekey, têkeḽû pêkeḽ creak vi.vt.n. cîȓey dêt, waylêdekat cîȓey bêt, cîȓe cîȓ cream n.adj.vt. beşe çewre zerdekey şîr, qeymax, krêmî ciwankarîw çareserî nexoşî, ȓengî kirêmî, dewrî qeymax, qeymax degrêt, qeymaxeke le şîr ciyadekatewe, ser tiwêj cream cheese n. penîrî sipî ke dirûst dekrêt le şîrû ser tiwêj creamer n. amêrêke bo ciya kirdinewey ser tiwêj le şîr creamery n. kargey dirûst kirdinî şîremenî cream of tartar tozêkî sipiye le beyking pawderda bekar dêt crease n.vt.vi. çirçû loç, hêḽêk leser zewî yarîgay Kirkit, loçdekat, loç debêt 87

create

critical

create vt. ehênête bûnewe, dirûst dekat, dêtekaye, diyarî dekat creation n. dirûsitkirdin, dirûst kirdinî cihan, dahênan, şitêkî dirûsitkiraw: cihan, gerdûn, dahêner: ser encamî jîriyekî dahênerane creative adj. dahêner: tiwanay dahênan, dahênerane: niwê dahênan nek dûbare kirdinewew lasayî kirdinewe creator n. dahêner, xuda creature n. dahênraw, zîndewer, ajeḽ, mirov, desit kirdî kesêk crèche n. dayenga, tabloyekî Meryem lew şwêney Isay lê le dayik bû credence n. baweȓbûn, baweȓ kirdin be ȓaportî lê pirsînewey kesanî tir credential adj.n. beḽge name bo damezrandin le şiwênî şayistew deseḽat pêdanî credenza n. bofê, doḽabî pertûk credibility gap leyek neçûnî nêwan witinû ȓûdawda credible adj. şayeste, baweȓ pêkiraw, şayistey baweȓ pêkirdine credit n.vt. baweȓ, nawbangî baş, biȓe parey le bankda heye, çakî, şanazî, cêy şanazî, baweȓ bûn be tiwanay danî biȓî diyarî kiraw, katî diyarî kiraw le danî biȓî diyarî kiraw, wergirtinî fermî encamî karî xiwênd karêk, pesind dekat, dexate ser jimarekey, baweȓ dekat creditableb adj. cêy baweȓe, şayistey baweȓ pêkirdine credit card kartêke bo kiȓîn be kar dehênrêt creditor n. xawen qeriz credit union komeḽeyekî hawbeşiye qeriz edat be endamekanî be zêdebayiyekî kem credo n. baweȓ credulous adj. sade, xoş baweȓ creek n. coga, ȓûbarêkî biçûk creel n. sebetey masî gir creep vi.n. dexişêt, heḽdegijêt, kesêkî çepeḽ ya mînge mîng ker creepy adj. xişok, tirsinak cremains n. xoḽemêşî mirdûy sûtaw cremate vt. esûtênêt ta ebête xoḽemêş crematory n.adj. fiȓinî sûtandinî mirdû crescent n.adj. mangî yek şewe crest n.popney keḽeşêr, yaḽî wiḽaxe berze

crest fallen adj. bê hîwa, şermezar crevasse n. qiḽşêkî qûḽ be taybetî le ȓûbarêkî besteḽekda crevice n. qiḽiş, diriz crew past of crow crew n. komeḽêk, çend kesêk be yekewe kardeken, deryawananî keştiyek crewel n. dawî çinîn crib n.vt.vi. axuȓ, alîkdan, bêşke, sebete, kendû: şiwênî heḽgirtinî danewêḽe, her core fêḽêk qutabî encamî bidat le qutabxaneda, bend dekat, dedizêt: bîrû witinî xeḽik. gizîdekat, feḽ dekat crick n. qoḽincêkî be azar le gerdinû pişt cricket n. sîsirkey şew, kirkêt: corêke le yarî dû tîm be topî biçûkû darêke wek geḽa kutik cried vi.vt. past & pp. of cry crier n. kesêk ke degrî, bang bêjî dadiga, firoşyarî geȓok crime n. tawan criminal adj.n. tawanbarî, tawanbar criminalist n. şareza le yasay tawan criminology n. zanistî tawan: zanistêke le hoyekanî tawanû ȓêga çarekanî dekoḽêtewe crimp vt.n. lûl dekat( qij ), enuştênêtewe, lûldan, nûştandinewe crimson n.adj.vt. aḽ, ȓengî aḽ, aḽ debêt cringe vi.n. eçêtewe qawxekey xoy(le tirsa), zelîl debêt, mêçke mêçke dekat, mêçke kirdin, zelîlî crinkle vi.vt.n. loç debêt, loç dekat, çirçû loç cripple n.adj.vt. şel, pekkewte, kon, corî xirap, le pê ekewêt crisis n. tengije: siyasî abûrî, xaḽî werçerxanî nexoşî berew çaktir ya xiraptir, tirsinaktirîn kat crisp adj. asan deşikêt, taze, tîjû ȓûn, niwêw çalak bexiş, lulu awrîşmî crisscross n.adj.vt.adv. toȓ, hêḽî yek biȓ, nîşanî dekat be hêḽî yek biȓ, be larî criterion n. pêwer, terazû critic n. ȓexnegir, kesêk pertûk mozîk fîlim heḽdesengênêt, kesêk heḽekan dedozêtewe critical adj. ȓexnegirane, karame le ȓexnegirtinda, biȓênerewane, tirsinak, na aram, leq 88

criticism

croup

criticism n. ȓexnegirtin, ȓexneyekî wêjeyî ya hunerî, têbînî ya witarêkî ȓexnegirane, pirensîbekanî ȓexnegirtin criticize vi.vt. ȓexne degrêt critique n. ȓexne, witarêkî ȓexnegirane critter n. = creature zîndewer croak n.vi.vt. dengêkî qûḽ derdebiȓêt wek dengî esip ya boq, demrêt, qîȓe qîȓ, qirixe qirix crochet n. çinraw be qulap crock n. ceȓe le quȓî sûrewekiraw dirûst dekrêt crocked adj. serxoş crocodile n. le şêwey marmêlkeye zor gewreye le ȓûbarû zelkawe germesêrekanda dejêt serêkî barîkû dirêjû şewîlageyekî gewrey heye crocus n. zerdî tarîk, zaferan, guḽî beharî zerd mor yan sipî croissant n. kêkî şêwe mangî yek şewe Cro-Magnon adj. mirovî cromagnon: mirovî pêş mêjû le paşmawekanî eşkewtî cromagnon le Ferensa dozrawetewe crone n. pîrêjinêkî naşîrîn crony n. dost crook n.vt.vi. qulap, şitêkî çewtênraw, sere goçan, qoḽbiȓ, diz, eçewtênêt, feḽ dekat, dedizêt, eçewtêt crookbacked adj. kûȓ, pişit çemîw crooked adj. xiwar, çewit: naȓast, bêȓêz crookneck n. kûlekey mil xiwar croon vt.vi.n. leber xoyewe be dengî nizim goranî deḽêt, wirite wirit crop n.vt.vi. çîkiḽdaney baḽinde, berhemî danewêḽe , komeḽêk, edûrêtewe, qij kurit dekatewe, ser detaşêt corp dusting n. derman rişandin beser kiştûkaḽda be fiȓoke cropper n. sepan, kaştkar, kewtin, heres croquette n. parçe goştêkî gewre ya masî le ȓonda sûr bikrêtewe cross n.vt.vi.adj. xaç, tenganeyek xawenekey pê taqî dekrêtewew xogir debêt, ledar diran, nîşaney Iîsayiyekane, dû hêḽî yekbiȓ, nîşaney kokirdinewe, têkeḽ kirdinî ȓegezekan, lader dedrêt, berheḽistî dekat, debȓêt, depeȓêtewe, têkeḽ dekat,

degatewe yek, yek biȓ, pêçewane, gisit, têkeḽ, naȓast, dûȓeg cross bar n. şîş, hêḽ cross beam n. nîrge, her darêk herdû serî dû dîwarî beramber yek bibȓê be taybet ew xanwaney ke be dar dirûsit bikrêt cross bones n. nîşaney dû êsikî rastû çep le êskî serda bo nîşaney metirsî be kar debrêt cross bow n. corêkî pêşkewtiwe le tîrûkewan cross breed n. dû ȓeg cross-country adj.adv. sertaserî wiḽat cross cut saw mişarî dar biȓîn cross-dressing n. pêçewaney ȓegez cil leber kirdin: jin hî piyaw piyaw hî jin cross-examine vt. pirsiyar kirdin le şayetêk bo pûçeḽ kirdinewey şayetî beramber cross-eye n. xêl cross fire n. teqe le çend layekewe cross hatch vt.vi. sêber kirdinî wêneyek be kêşanî hêḽî terîbû yektir biȓ crossing n. peȓînewe, biȓîn, çiwar ȓêyan cross piece n. dû parçe yek bibȓin cross-pollination n. çakirdin le ȓegezî cuda cross-purpose n. yarî mebeste natebakan: giftû goyeke yarî be wişekan dekrêt be watay natebaw ciyawaz cross-reference n. tomar kirdinî beşêkî pertûkêk le kitêbêkî tirda wek serçawe cross-road n. çiwar ȓêyan, katî goȓane giringekane yan biȓyare serekiyekane cross section n. biȓgey panî: biȓîn bo derxistinî nawewey şitêk cross town adj. le şarda, le lakey tirî şar cross walk n. hêḽî ser şeqam bo peȓînewey piyade ȓewan crosswise adv. be panî, be pêçewane crossword puzzle n. jimareyek çiwar goşe piȓ bikrênewe be asoyîw sitûnî wişekan yektir bibiȓnû pîtekaniyan hedndêkî hawbeş debin crotch n. kirawe, goşey kirawe, lew şiwênewey lingî mirov kirawetewe crotchet n. kelle ȓeq, qulapî biçûk, bîrkirdineweyekî namo namaqûḽ crouch vi.n. eçemêtewe wek koyle, çemînewe be tirsewe croup n. hewkirdinî qoȓig 89

crouton

CT scan

crouton n. parçeye nanî sûrewebû crow n.vi. qeleȓeş, qûley keḽeşêr, hawarî xoşî, gaḽe gaḽ dekat, le xobayî debêt crowbar n. niwêḽ: şîşe asinêkî dirêje be kar dêt bo cûḽandinî berid… crowd n.vi.vt. apûrey xeḽik, qerebaḽxî, komeḽeyekî gewre, komeḽedeken, paḽdenêt bo pêşewe, piȓ dekat, depestêt crowfoot n. çingî qelereş: ȓiwekêke geḽakanî le çingî qelereş deçêt, loçekenî herdû quȓney çaw crown n.vt. padaştî serkewtin be taybetî le werzişda, tacî paşayetî, lutke, pope, ser, didan beşe diyarekey ke le pûkda niye, çepke guḽ, tac denête ser, dekate paşa, padaşt dekrêt, debête biḽind tirîn beş, serkewtiwane tewaw dekat crows foot n. loçekanî quȓney çawî be temenekan crowʼs-nest n. şiwêne biḽindekey keştî bo dîdewanî le hêlane deçêt crucial adj. tirsinak, biȓênerewane crucible n. botey tiwandinewey kanza ke bergey germî degrê crucifix n. xaç be wêney Îsawe cruciform adj. şêwey xaç crucify vt. le dar dedirêt be bizmar ta mirdin, azar dedirêt crude adj. xaw, pênegeyîw, kaḽ, sade, wişik, lênehatû, rût, rastewxo cruel adj. diȓinde, sexit cruise vi.vt.n. be deryada degeȓêt, le ȓêy deryawe koçdekat, geşitî deryayî dekat, geşit kirdin cruise missile ȓokêtî dûrhawêje le fiȓokew jêr deryaw keştiyewe deteqêndrêtû le dûrewe ciḽew dekrêt cruiser n. her ştêk bigeȓê wek otombîlî polis, belemî cengî cruller n. corêke le kêkî badiraw crumb n. wirtike nan, biȓêkî kem, kesêkî bê nirix crumble vt. wird dekat, heresdênêt crummy adj. çepeḽ, pîs, herzan, bênirix crumple vt.n. loç dekat, loçbûn crunch vt.vi.n. ecawêt, ehaȓêt be dengewe, dekirmênêt, kirmandin, haȓîn, cawîn crupper n.paḽû:şêwe gurîs le jêr kilkî mayîn

bestirawetewe be zînewe bo ȓagirtinî crusade n. pelamarekanî xaç peristan bo ȓojheḽat le sedekanî 11 ta 13 le jêr nawî ȓizgar kirdinî orşelîm le destî musuḽmanan cruse n. defrêk bo aw ya ȓon crush vt.vi.n. eguşêt, eşêlêt, wirid dekat eşkênêt, apûrey xeḽik, awî guşrawî mîwe crushing adj. şêlan, wiridkirdin crust n.vt.vi. nane ȓeq, tiwêjî ȓeqî ȓûy derewey her şitêk, tiwêjî serewey zewî, be tiwêkiḽ poşrawe crustacean n. tiwêkiḽdar: ajeḽe tiwêkiḽ darekanî aw: wek qirjaḽik kulley derya giwêçke masî crutch n. darşeq, goçan, her ȓagirêk, her paḽpiştêk crux n. gîrûgiriftêkî sexit, xaḽêkî biȓênerewane ya binçîneyî ya zîndû cry vi.vt.n. eqîjênt, hawardekat, degrêt, delûrênêt, giryan, biyanû, lawandinewe, qîjandin cry baby n. minaḽî girînok, kesêkî giryaw be hoy ȓê win kirdinewe cryogenics n. ew zanistey peywendî bew berhamaneweye ke pley germiyan nizmew karîgerîşî leser berhemeke heye cryosurgery n. neştergeriyeke şanekan lenawdebat be meyandinyan be sardî crypt n. jêr zewî le jêr kḽêseda taybet be mirdû naştin cryptic adj. şarawe, nihênî, şiḽejan, biȓêkî Elcebrî nezanraw crypto- nihênî, şarawe, endam be nihênî le partiyek ya taqimêk cryptogram n. nameyek be kod ya cifre cryptography n. hunerî nûsîn, xiwêndinewey namekan ke be kod nûsrawin crystal n.adj. kiwartizî pak, şûşey zor ȓûn, şûşey katjimêr, ȓûn, bêgerid crystalline adj. dirûst kiraw le kirîstaḽ, wek kirîstaḽ ȓûnû bêgerde crystallize vi.vt. şêwey kirîstaḽ werdegȓêt, şêwey kirîstaḽî pêdedat Cs le kîmyada nîşaney ceisuom CT scan ( computerized tomography ) taqî kariyekî tîşkî X bo şanekan çend carêk ta le şêwey wêne encam bidate destewe 90

cub

cure

cub n. beçke ȓêwî wiriç gurig şêr,…, law, kesêkî neşareza cubbyhole n. şiwênêkî teskû daxiraw cube n.vt. şeş lay çiwar goşe, şeş paḽû, şeş paḽûyî deybiȓêt ya şêwey diyarîdekat cube root ȓegî şeş paḽû (ȓegî şeş paḽûy 8 ekate 2) cubic adj. şêwey şeş paḽû, qewarey şeş paḽûy heye ke dirêjîw panîw qûḽî pêwanekeyetî cubicle n. jûrûçke: dabeşkirdinî hoḽêkî gewre bo jûroçkew nûsînge şiwênî xewtin cubism n. ȓêbazî şeş paḽûyî le wênekêşanû peyker taşî ke şêwey şeş paḽûyîw endazeyî wer degrêt cubit n. yekeyekî pêwanî kone dirêjiyekey 18 ta 22 înçe cuckold n. mêrdî jinêkî bê ȓewişt cuckoo n. baḽindeyekî bor qaweyî barîkû dirêj hêlke le hêlaney baḽindey tirda dekat, şêt, gêl cucumber n. xeyar cud n. kawêjkirdin: hênanewey xiwardin le gedewe bon naw demû cawînî cuddle vt.vi.n. le baweş degrêt, baweşî piyadekat, le baweş girtin cuddly adj. daway le baweş girtnî lê dekat cudgel n.vt. têḽa, kutek, darkarî dekat cue n.vt.vi. nîşaneye bo niwandinû diwanî ekterêk, her nîşaneyek bo kirdinî şitêk, arezû, pol, darî bilyarid, ekterêk leser şano fêrdekat, dediwêt, be darî bilyarid lê dedat cuff n.vt.vi. serqoḽî kiras, danûştawey pantoḽ le xiwarewey lîngekanî, kelepçe, kelepçey dekat, şeqazley lê dedat cuff link n. dugmey qoḽî kiras cuisine n. şêwey çêşt lênanû amade kirdinî cul-de-sac n. şeqamêkî yek ser daxiraw cull vt.n. debijêrêt, le bêjing dedat, pîsî culminate vi. degate ewpeȓî biḽindî culotte n. pantoḽî jinane le şêwey damen culpable adj. şayestey lome kirdine culprit n. tawanbar cult n. peristin, tîreyekî ayinî, pesind kirdin ta radey peristin cultivate vt. dekêḽêt: amadekirdinî zewî, berew pêsewe debat, handedat, xoy terxan

dekat, hewiḽ dedat xoy nasraw bikat cultivation n. kêḽan, beḽên, çawedêrî culture n. kêḽanî zewî, hoşyarkirdin, qonaxêkî diyarî kiraw le qonaxekanî pêşkewtinî şaristanî, perwerdekirdinî bektirya bo mebestî pizişkî, keltûr culture shock tenyabûn, serlêşêwan, kesêk le dewrû berêkî niwêda, keltûre ciyakan culvert n. aweȓoy awî pîs le jêr şeqamekanda cumber vt.n. bargirandekat, mandûdekat, ebête kosip, kosip, tegere cumbersome adj. quris, bêzar ker, leserexo cumin n. zîre : bo tamû bon xoş kirdinî xiwardin cummerbund n. kemerbend, piştênî pan cumulative adj. keḽekebû cumulus n. hewrêkî sipî bin texitû tarîk cuneiform adj. bizmarî, pîtû nûsînî bizmarî konî Aşûrîw Babilî cunning adj.n. lêhatû, ciwan, mekirbaz, firîwder, fêḽbaz cup n.vt. kûp, fincan, defrêkî desik dare, piȓ be kûp, her şitêk le şêwey kûpda bêt, şêwey kûpî dedatî cupboard n. doḽabî qapû perdax… cupcake n.kêk le şêwey kûp cupful n. piȓ be kûp Cupid n. xudawendî xoşewîstî Romanekan ke xoy enwênê le minaḽêkî ciwanî tîrû kewan bedesit cupidity n. pare xoşewîst, çaw çinok cupola n. gûmet cupronickel n. têkeḽey misû nîkiḽ bo dirûst kirdinî parey asin cur n. segî dûȓeg, kesêkî tirsenok xiwêȓî curate n. endamî piyawanî ayinî Îsayî yarîde derî qeşe curative adj.n. çakerewe, derman, çareser curator n. berpirsî kitêbxane ya mozexane curb n.vt. lixaw, rêşme, ciḽew, lixaw dekat, ȓadegirêt curb service xizmet guzarî ȓagirtinî otombîl le hendê le çêştxanekanda curd n.vt. hewên, hewên dekat curdle vt.vi. emeyenêt cure n.vt.vi. çawedêrî giyanî, çakbûnewe, derman, çareser, xiwêy dekat, çarî dekat 91

cure-all

cut rate

cure-all n. dermanî gişit nexoşiyekan curettage n. kurtacî mindaḽdan: pakirdinewey mindaḽdan diway le barçûn curfew n. zengî kujandinewey agir le şewda le sedekanî naweȓasit, qedexe kirdinî hatûço curie n. kiyûrî : yekey pêwanî çalakî tîşikî etom Curie Marie 1867-1934 kîmyazanî Ferensa curiosity n. arezûy fêrbûnû zanîn, xoberepêş, her şitêkî namow kemwêne curious adj. peroşî fêrbûnû zanîn curl vt.vi.n. ebestêt:qij , lûl dekat, bestin, lûl, lûldan curlicue n. lûldiraw bo ciwanî curling n. yarî ser sehoḽ dû tîm deykat be xilêskandinî asin ya berdî pepkeyî berew goḽ currant n. kişmîş, tirêyekî denik biçûkew nawkî niye currency n. aḽûgoȓ, baw, biḽaw, diraw, pare current adj.n. êsta, heḽquḽan, ȓûbar, zê, tewijmî kareba, ȓewtî jiyanû ȓûdawekan curriculum n. bernamey xiwêndin le qutabxanew zankokanda curry n.vt. karî bo tamû bon xoşkirdinî çêşit, beharat, şanedekat: yaḽî mayin, pak dekatewe: pêste diway xoş kirdinî curry comb n. ȓinekî wiḽax curse n.vt. nefret, şitêkî nefret lêkiraw, beḽa, hoyekanî beḽa beserda hatin, nefretî lê dekat, beḽay beserda dedat cursed adj. nefret lêkiraw, lasar, derûn pîs cursive adj.nûsînî pîte beyekewe, likêndiraw cursor n. ew hêḽe biçûkey le pêş nûsînî pîtekanda dcûḽêt le kompyûterda cursory adj. xêra curt adj. wişik, ziman pîs curtail vt. kurt deybiȓêt, kemî dekat curtain n.vt. parçe qumaşêk dirawe be pêşewey textey şano bo ciwanî ya dapoşîn, perde, perdey dekat, eşarêtewe curtain call geȓanewey huner mend bo ser şano diway çepḽerêzanî beriz nirxandin curtsy n.v. çemînewey afret bo ȓêz lênan, deçemêtewe çemînewey ȓêz girtin curvature n. çemîn, çemînewe

curve vt.vi.n. deçemênêt, deçemêt, pêç( le ȓêga), dû kewane le nûsînda cushion n. serîn cushy adj. asan, nerim cuspid n. keḽbe custard n. kaster custodian n. pasewan, kesêk berpirse le çawedêrî xanûyek custody n. destgîrî dadiga, zîndan, girtûxane custom n.adj. neȓêt, bacî gûmirig, kiȓyar, be taybet dawa kirawe le layen kiȓyarewe boy dirûst bikrêt customary adj. peywendî be neȓêteweye nek be yasawe, aşina custom-built adj. dirûsitkiraw be xiwastî kiȓyar customhouse n. beȓêweberayetî gûmirig customize vt. dirûsit dekrêt be pêy xiwastî kiȓyar custom-made adj. dirûsit kirawe le layen kiȓyarewe diyarî kirabêt cut vt.vi.n.adj. dekatewe be şitêkî tîj, ebȓêt, beşbeş dekat, kurit dekat, nizim dekat, kerit dekat, yektir debȓêt, win debêt, ewêstêt, nexiş dekat, eqḽîşênêt, ciyadekatewe, kerit debêt, kem debêt, esimêt, ȓêgayekî kurit egrête ber, be xêrayî derdeçêt, parçe goşit, beş, coga, biȓîn, heḽgirtin, kuritkirdin, serleber, şêwe, cor, neçûne qutabxane bebê moḽet. ahair cut qij biȓîn. a short cut qed biȓ. to cut down debȓêt, liqû popî lêdekatewe. to cut off qisey pê debiȓêt, ȓadewestênêt, le kar dewestêt. to cut up well demrêtû samanêkî zor le paş xoy cêdêḽêt cutaneous adj. lepêstewe, taybet be pêsit cutaway n. çaketêkî piyawaney dirêj le piştênewe be kewaneyî barîk kirawetewe wek kilik cutback n. kem kirdinewey berhem cute adj. jîr, lêhatû, qeşeng, ciwan cuticle n. beşî derewey pêst, pêstî ȓeq wek herdûlay nînok cutlass n. şimşêrî kurtû qursû çewit cutlery n. çeqoy ser xiwan cutlet n. parçeye goşit be perasiwewe cutoff n. biȓîn, ȓêgayekî kurit, qed biȓ cut rate adj. firoştin be nirxî kem 92

cutter

daily

cutter n. biȓer, peykertaş, belem ya keştî biçûkî xêra cut throat n.adj. xiwên ȓêj, diȓinde, bê bezeyî cutting n. biȓîn, bijar kirdinî fîlim, direw, parçe ȓojname, ȓêgayekî naw şax, biȓer, tîj cutting edge pêşȓewî supayek, pêşȓewî bizûtneweyek -cy paşgirêke be watay dox, bar, pile, deste, çîn cyan- pêşgirêke be watay şîn cyanide n. pêkhateyekî sipî ȓune be tewawî zehre cybernetics n. berawirdêkî zanistî nêwan sîstimî ȓêkxistinî mêşikî mirovû sîstime aḽozekanî elektironîkî cyberpunk n. xeyaḽî zanistî ke pîşandanî ayindeye be şêwey şeȓû şoȓû kompiyûterû made hoşberekan cyberspace n. sîstimî elektironîkî peywediyekanî toȓî kompiyûter bibîne le jimare nehatûy zanyariyekanû peywendiyekan cyclamen n. le guḽekanî behare geḽakanî şêwey diḽe cycle n.vt. xul, xulek, zincîre ȓûdawêk, paskîl, matorsikîl, sûȓanewey kareba le germewe bo sarid, siwarî paskîl debêt cyclical adj. xul, werzî cyclist n. matoȓ siwar, paskîl siwar cyclo- bazne, pêçke cyclometer n. amêrêke le pêçkey otombîl debestirê bo pêwanî mawey biȓîwyetî cyclone n. ȓehêḽe be gerdelûlewe ke exulêtewe be dewrî newendî nizimtirîn paḽepesto cyclone fence perjînêkî behêz le telî poḽayînî çinraw dirûst kirawe Cyclops n. dêwe yek çawekan le efsaney Grîkda cyclotron n. dezgayeke bo şikandinî nawkî etom cygnet n. beçke qaz cylinder n. lûle kunawder herdû serî wek yeke, ew şiwêney ke benzînî tiya desûtêt le mekînedaw debête hoy dirûst kirdinî cûḽe, lûleyeke be kardêt le çapkirdinda, qewarey lûle, lûlek

cymbal n. amêrêkî mozîke le dû sînî zerd pêkhatiwe deziringêtewe be beyeka danî cynic n. kesêkî bê hîwa, wek seg: peyweste be felsefey segiyekanî Girîk cynicism n. ȓêbazî segiyekan cynosure n. qîbley çaweȓwanî, ȓênîşander cypher n.vi. sifir, çifre, be çifre denûsêt cypress n. serû, darî serû cyst n. lû, kîseḽok le pêsit le naw leş nexoşiye cytology n. beşêkî zîndewer zaniye ekoḽêtewe le xanekan cytoplasm n. pirotopilazmî xanekan bêcge le nawkekey cytosine n. yekêke lew çiwarey ke DNA pêk dehênin czar n. nawî împiratorekanî Rûsya D d d n. çiwaremîn pîtî zimanî Îngilîziye D n. jimare 500 lelay Romanekan, çiwarem piley derçûnî xiwênidkar le xiwar piley rêjewe, le mozîkda tonî dûheme le peyjey C da dab vt.vi.n. destlêdedat be sûkîw xira, be sûkîw xêra piyabênêt: le ȓenig kirdinda, teȓkirdinî şitêk, lêhatû, lêzan dabble vt.vi. teȓîdekat, eyȓişênêt be aw, yarî dekat be aw (be destû qaç), kar dekat le biwarêkda wek arezû dachshund n. segêkî Gêrmeniye dirêjû destû qaç kuḽ dad; daddy n. bawik be zimanî minaḽan daddy longlegs n. çiwar pel dirêj: ajeḽ, canewer dado n. beşêk le binkey koḽekeyek, beşî xiwarewey dîkor kirawî dîwarî jûr daffodil adj. nêrgizî deştî guḽ zerid daffy adj. şêt, gêl daft adj. gêl, şêt dagger n. xencer daguerreotype n. wênegirtinî dagerî: ȓîgayekî konine le wênegirtinî fotografî le ser tabloyekî zîwî daily adj.adv.n. ȓojane, hemû ȓojê, ȓojnameyekî ȓojane, karekerî ȓojane 93

daily double

Darwin Charles

daily double girew kirdin leser birdinewey diwan le yariyekî diyarî kirawda dainty adj.n. betam, mezedar, qeşeng, ciwan daiquiri n. têkeḽeyek le şerabû şekirû awî limo dairy n. kargey şîremenî, berhem hênanî şîrû kerew penîr, kêlgeyek bo berhemî şîremenî dairying n. karûbarî berhem hênanû firoştinî şîremenî dais n. mêzî witar xiwêndinewe daisy n. guḽe behare, guḽe mirwarî, kesêkî baş, ştêkî nayab Dalai Lama n. serokî ayinî lami Lamaism dale n. doḽ, şîw dally vi. yarî pêdekat, kat be fîȓo dedat, pêy ȓadebiwêrêt bê ewey bîxiwazêt dam n.vt. bendaw, depengênêtewe, ciḽewî dekêşêt, daykî ajeḽe çiwarpê darekan damage n.vt. azardan, ziyan, qerebû, nirix, azardedat, tûşî azarû ziyan debêt damask n. qumaşêkî dû dîw bekar dêt wek ser mêz…, pemeyî tarîk dame n. xanim: afretêkî nawdar, afret damn vt.n.adj. tawanbar dekat, enêrêt bo dozex, ȓexney lê degrêt, nefretî lê dekat, nefret, şitêkî bê bayex, nefret lêkiraw, bo tûȓebûn bekar debrêt damnable adj. şayestey nefrete, zor xirap damnation n. nefret lêkirdin, heḽeyekî kuşinde ke şayestey sizay dozexe damned adj.adv. nefret lêkiraw, ta ewpeȓî Damocles n. paşayek piyawêkî le jêr şimşêrêkda ke be taḽe mûyek heḽwasrabû danêşand ta metirsî jiyanî pê nîşan bidat le layen deseḽatdaranewe damp n.vt. şêdar, teȓ, dekujênêtewe, teȓdekat damp dry vt. şê wişik dekatewe dampen vt. teȓdekat, demrênêt, lawaz dekat, kem dekat damper n. mirêner, demewaney kûre, amêrî kemkirdinewey lerey jêy piyano damsel n. kîj, kiç damselfly n. puşkebeqiney ȓengaw ȓeng damson n. heḽûjey mor dance vi.vt.n. sema dekat, sema D and C firawan kirdinî milî mindaḽdanû

kurtac kirdinî mindaḽdan dandelion n. gijû giyay guḽ zerid dander n. tenî wird le ferûy ajeḽda ebête hoy xuran, tûȓeyî, heḽçûn dandle vt. heḽpeȓandinî korpe mindaḽ dandruff n. kiȓêj dandy n.adj. kesêkî poştew perdax, corî zor çak Dane n. kesêk la Danimarik le dayik bûbêt danger n. metirsî, şitêk metirsî birîndar kirdin ya azarî lê bikewêtewe dangerous adj. tirsinak, piȓe le metirsî dangle vi.vt. şoȓdebêtewe, colane dekat, be dûy dekewêt, şoȓdekatewe dank n. zor şêdar, meylew teȓ danseuse n. semay balêy jinan Dante Alighieri hozanvan 1265-1321 Danube zêyek le başûrî Ewrupa le başûrî Gêrmeniyewe eȓijête deryay ȓeşewe dapper adj. poşte, çusit, ȓêk dapple adj. xaḽdar Dardanelles tengey derdenîl Belkan le Asyay biçûk ciya dekatewe dare vt.vi.n. ewêrêt, berengarî dekat, wêran, berengarî daredevil adj.n. bêbak, biwêrî, bêbakî daring adj.n. aza, çawnetiris, azayetî dark adj.n. tarîk, engusteçaw, bêȓoşinî, ȓengî tarîk, şarawe, nihênî, xembar, kiwêr, ȓeş, şew, nezanî, feramoşkiraw Dark Ages n. sedekanî tarîkî le 476-1000 wate sedekanî nawerasit darken vt.vi. tarîkî dekat, tarîk debêt, xembar debêt, kiwêr debêt dark horse birdineweyek ke helî birdinewey zor kem bûbêt darkling adv.adj. le tarîkîda, tarîk darkly adv. be tarîkî, be şaraweyî, be nihênî darkness n.tarîkî, nezanî, kiwêr, şaraweyî, nihênî, xem dark room n. jûrî tarîkî şorînewey fîlim darling n. xoşewîst, azîz darn vt.vi.n. edûrêtewe, eçinêtewe, çinînewe ya dûrînewey diȓawêk dart n.vi.vt. nêzeyekî biçûk, tîr, yarî tîrî biçûk be desit egîrête nîşane, enêrêt, cûḽaneweyekî le piȓû xêra Darwin Charles 1809-82 sirûştzan xawenî 94

dash

deadline

tiyûrî peyadabûnû milmilanê bo manewe Darwinism n. ȓêbazî darwîn le reçeḽekî corekan dash vt.vi.n. be tundî fiȓêdedat, eyşikênêt, pîs dekat, têkeḽ dekat, xem exate derûnewe, be xêrayî eçête pêşewe, beyekda kewtin, ȓêjne, hêriş, bêhîwabûn, daş ( - ), biȓêkî kem, zîndûyetî, tabloy amêrekanî pêwan dash board n. berbest, gêçî pêwerekan ewey le pêş şuvêr dashiki n. kirasêkî fişoḽî qoḽ kurtî ȓengaw ȓeng dashing adj. aza, piȓ le jiyan, poşte dastardly adj. tirsenokane data n. zanyariyekan database n. komeḽe zanyariyeke le kompiyûterda ȓêkxirawe bo xêra firawan kirdinû niwêkirdinewew hênanewe data processing tegbîrû çareserî zanyariyekî zor be kompiyûter date n.vi.vt. mêjû, mawey dirêje kêşanî şitêk, serdem, katî diyarî kiraw, xurma, kon debêt, paşdekewêt le serdem, mêjûyek diyarî dekat dateless adj. bê kotayî, diyarî nekraw dateline n. mêjûw şiwênî nûsrawêk le dêȓêkî rojnameda xrawete ȓû dative n. pîşandanî naȓastewxoy doxî bekar branî firman le ȓêzimanda datum n. zanyariyekan daub vt.vi.n. be geç ya quȓ dadepoşêt, be xirapî ȓengî dekat, her dapoşînêkî xirap daughter n. kiçî daykû bab daughter in law n. bûkî kesêk daunt vt. etoqênêt, etirsênêt, wireberdedat dauntless adj. aza, netiris, bêbak dauphin n. wek nawî gewretirîn kuȓî paşay Ferensa 1349 ta 1830 bekar hatiwe davenport n. textû qenefey gewre David n. peyamber bo Îsraîliyekan Da Vinci Leonardo 1452-1519 wênekêşû peyker taşû endazyarû mozîkzanû zanistzan mezintirîn zanakanî hemû serdemekan davit n. dû qoḽî asine le latenîştî keştiyewe bo heḽkêşanû dakêşanî belemî biçûk

dawdle vi.vt. kat be fîȓo edat be tembeḽî, tembeḽî dekat dawn n.vi. kazêwe, sirwe, derdekewêt, desit pêdekat, ȓûn biwewe bo têgeyiştin day n. ȓoj, beyan, kat, serdem, serdemî hêzû deseḽat daybed n. qenefeyek bekar dehênrêt wek cêga le ȓojda daybreak n. kazêwe, berebeyan day care baxçey minaḽan bo wirya bûnî minaḽan daydream n. xeyaḽ piḽaw daylight n. ȓojî ȓûnak, têgeyiştin, aşkira daylight saving time n. katî hawîne: yak kat jimêr ebrête pêşewe daytime n. ȓoj mawey nêwan ȓoj heḽtinû ȓoj awa bûn day trading kiȓînû firoştinî pişik leser enternêt daze vt.n. wiȓ debêt, serî desûȓêt, wiȓbûn, ser sûȓan dazzle vt.vi.n. ebḽeq debêt, serî sûȓ demênêt: le ciwaniyekey, ebḽeq bûn, be şeware kewtin : be şewqî ȓûnakî DC tezûy karebay nepisawe DDT n. dermanî ȓişandin dijî melarya de- pêşgirêke be watay dij, pêçewane, kem, tewawî deactivate vt. bombêk ya mînêk le kar dexat, serbazî tewaw dekat dead adj.n.adv. mirdû, bêgiyan, wek mirdû, bêhesit, bêcûḽe, bêweḽam, kujawe, le kar kewtû, sard, bê berhem, westaw, betewawî, le piȓêkda deadbeat n.kesêk le danewey qerzekanî ȓadekat, tembeḽ deadbolt n. qifḽy derga ke kiḽomekey be kilîl ecûḽênrêt deaden vt.vi. bêdeng dekat, siȓ debêt le serma, birîqekey le desit dedat, demrêt dead end n. ȓêgayek serêkî dexraw bêt, daxiraw dead heat n. yariyekî encam yeksan dead letter n. yasayek çîtir karî pênekrêt, nameyek denîrdirêtewe bo xawenekey be hoy kemû kûȓî le nawnîşan ya bê pûlî deadline n. diwayîn kat bo tewaw kirdinî karêk 95

dead lock

decay

dead lock n.vt. negeyîştine encam, daxiranî dergakan, be naxoşî tewaw debêt deadly adj.adv. kuşinde, dujminêkî sexit, ta ȓadeyekî dûr dead on adj. betewawî ȓêk dead pan adj.adv. ȓûyekî wişk mirdû, betaḽ dead wood n. wişkeḽ, her şitêkî bê sûd deaf adj. natiwanê bibîstê, nayewî giwê bigrêt, keȓ deafen vt. keȓ dekat, deng biȓî dekat deaf mute n. kesêkî keȓ ke ebête hoy fêrnebêt qisebikat deafness n. keȓî deal vt.vi.n. dabeş dekat, epêkêt, kartî yarî debeşdekat, ekoḽêtewe, sewda dekat, çaredekat, bazirganî dekat, biȓêkî gewre, dabeşkirdin, bernameyekî dewḽetî heme layene ya gewre, karûbarî bazirganî, sewda, texte le darî serû, biȓêkî parey zor, mameḽe, serûkarîkirdin dealer n. bazirgan, firoşyar dealership n. mafî firoştinî berhem le şiwênêkî diyarî kiraw dealing n. heḽsûkewit, peywendiyekan, sewdakirdin dean n. ȓagirî kolic dean’s list lîstî nawî xiwêndkaranî colêj ke piley berziyan hênawe dear adj.n.adv. hêja, beȓêz, azîz, xoşewîst, be nirix, granbeha dearth n. kemî, giranî, birsiyetî death n. mirdin, hoy mirdin, doxî mirdin, winbûn, bêbeşbûnî tewaw le mafekan, tauûn, xiwên ȓêjî deathbed n. cêgay mirdin, katî giyan kêşan death blow n. lêdanêkî kuşinde deathless adj. nemir deathly adj.adv. kuşinde, ta ewpeȓî deathtrap n. teḽey mirdin: xanûyekî dirizbirdû, otombîlêkî şeqû şiȓ, doxêkî zor metirsîdar debacle n. karesat, şikist, wêranbûn debar vt. rêgepênadat, qedexe dekat, bêbeş dekat debark vt.vi. dagirtinî bar le keştî debase vt. behay dênête xiwarewe, nirxî dadegirêt debate vi.vt.n.miştûmiȓ dekat, beşdarî dekat

le miştûmiȓda, witûwêj kirdin, miştûmiȓ, şeȓeqise leser kêşeyek debauch vt.vi.n. gumȓa dekat, gendeḽdekat, niqûmî lezete hestiyarekan debêt, gumȓa, gendeḽ debauchee n. niqûmî areziwekan debenture n. beḽge, beḽgenameyeke ȓêga be heḽgirekey dedat mafî wergirtinewey bace gûmirgiyekanî hebêt debilitate vt. lawaz debêt, bêhêz debêt debility n. lawaz, bêhêz debit n. dawa lêkiraw, qerzar, xaḽêkî lawaz debit card kartêkî banke etwanî pêy bikrî yekser le jimare bankeket pareke derdekat debonair adj. nerimû niyan, becoş, bêxem debrief vt. zanyariyekan werdegrêt lew kesaney nêrdirawnete derewey wiḽat debris n. paşmawey têkşikaw, wêrane debt n. qeriz, xirapkarî debtor n. qerzar debug vt. dozînewew labirdinî amrazî elektironî şarawey giwêgirtin debunk vt. aşkirakirdinî firtûfêḽ debut n. yekem derkewtin: be taybetî kiçêk leser şanow ahenge komeḽayetiyekan deca- pêşgirêke be watay de decade n. de saḽ, deye decadence n. gendeḽbûnî ȓewiştû huner, têkçûn, têkşikan decaf n. derkirdinî kafayîn le qaweda decal n. giwêzanewey wêneyekî amadekiraw leser qaqez bo ser şûşe ya texte decamp vi. pêçanewey xêwetga le pirêkaw be nihênî ȓoyîştin decant vt. paḽawtin be ȓokirdinî le defrêkewe bo defrêkî tir decanter n. defrêkî ciwane le şûşe dirûst kirawe bo aw ya şerab leser mêzî nan xiwardin decapitate vt. lesrî dedat, serî debiȓêt decay vi.vt.n. genid debêt, bogen debêt, dekewêt, kem dekat, lenaw deçêt, ebête wêrane, lawaz debêt, bogen dekat, gendeḽî, wêrane, heḽweşan, lawazî, neman, kembûnî lexowey jimarey etomekan le madeyekî tîşik weşên, heḽweşanewey etom 96

decease

deduction

decease n.vt. mirdin, demrêt deceased adj.n. mirdû, kesêkî mirdû decedent n. kesêkî mirdû deceit n. feḽ, teḽeke, gizî, diro, firîw deceitful adj. fêḽbaz, teḽekebaz, firîwder deceive vt.vi. gizîdekat, exeḽetênêt decelerate vt.vi. hêwaşdekat, hêwaşdebêt decency n. poşte, binemakanî ȓeftar, pêdawîstiyekanî jiyanêkî şayeste decennial adj. ȓûdedat her de saḽ carêk decent adj. lecêy xoy, baş, beȓêz, guncaw, ciwamêr decentralize vt. wazhênan le nawendêtî, kiranewe berew na nawendî deception n. firîw, firîwdan, feḽ, fêḽbazî deci- pêşgirêke be watay deyek decibel n. yekey pêwaney berzî tundî ciyawazî nêwan dû deng decide vt.vi. biȓyardedat, yeklayî dekatewe, ebrênêtewe decided adj. ȓûn, diyarîkiraw, miştûmiȓî nawê, biȓawe deciduous adj. werîn le werzêkî diyarî kirawda, katî decimal adj. kertî deyî decimate vt. deyek, wêrankirdin ya kuştinî jmareyekî zorî decipher vt. kodeke dekatewe, watakan lêk dedatewe decision n. yeklayî kirdinewe, biȓyar, wîsit decisive adj. biȓênerewe, yeklayîkerewe deck n.vt. ser piştî keştî, seko, be ciwanî epoşêt declaim vi.vt. be şêwey diramatîkî dedwêt ya heḽçûn declaration n. ȓageyandin, agadarî, beyan(biḽawkirdinewe) declarative adj. ȓageyandiraw, cexit kirdin leser maf ya dawa declare vt. ȓadegeyenêt declassify vt. bixate (beḽgenamey nihênî) ber destî hemû xeḽik declension n. ladan, goȓînî naw aweḽnaw ȓanaw decline vi.vt.n. ladedat, heḽdedêrêt, denîşêtewe, şitêk ȓetekatewe, ebête hoy lar bûnû xilor bûnewe, şêwey goȓînî naw ȓanaw aweḽnaw dedat, werîn, pûkanewe,

lawazbûn, heḽdêr, nişêw declivity n. heḽdêr, nşiêw, lêjî decode vt. kod dekatewe, çifre lêkdedatewe décolleté adj. kirasêkî bê yexew bê serşan decolonization n. azad bûn le dagîrker decompose vt.vi. awêteyek eşkênêt bo tuxme serekiyekanî, bogen dekat decompress vt. paḽepesto nahêḽêt decongestant n. dermanêke bo kirdinewey lût gîran deconstruct vt. parçekan lêk dekatewe, heḽdeweşênêt decontaminate vt. pak dekatewe le tîşkî ȓadiyoyî décor n. ȓazandinewe, dîkor kirdin decorate vt. deȓazênêtewe be ȓeng kirdin ya be qaqez, medalyay ȓêzlênanî dedatê decoration n. nexiş, ȓazanewe, medaliya decorous adj. poşte, şayeste decorum n. poşte, şayeste, selar decoupage n. ȓazandinewe be qaqezî ȓengaw ȓeng ya wênedar decoy n.vt.vi. daw, gole awî desit kird bo ȓawkirdinî qazû mirawî kewî, ȓaw, kesêk bekar bihênrê bo firîwdanî kesêkî tir bixate dawewe, firîw dedat, dexate dawewe, firîw dexwat, dekewête dawewe decrease vi.vt.n. kemdekat, kemdebêt, kembûn, biȓî kembûn decree n.vt. fermanî fermî, biȓyarî dadiga, biȓyarderdekat decrepit adj. pek kewte be hoy pîriyewe decrescendo n.adj. dabezîn: kemkirdinî biḽindî deng le mûzîkda decriminalize vt. kemkirdinewey sizakan leser tawan decry vt. ȓexney lê degrêt be tundîw be aşkira dedicate vt. terxan dekat bo mebestêkî taybet, le biḽaw kirdinewey kitêbda nûser pêşkeşî dekat be yekêk ke şayesteyî dedicated adj. diḽsoz, diyarî kirdinî amêrêk bo mebestêkî taybet deduce vt. derencam, derhênanî encam bepêy hoyekan deduct vt. lêy deşkênêt, lêy derdehênêt deductible adj.n. lêy debiȓdirêt deduction n. lê biȓîn, derhênan 97

deed

deft

deed n.vt. kirdeweyek, karêk, beḽgeyek giwêzanewey xawendarêtiyek biselmênêt, xawendarêtiyek be çekî bank egwazêtewe deem vt.vi. wadadenêt, way debînêt deep adj.adv.n. qûḽ, qûḽayiyekî diyarîkiraw, aḽoz, sexte bo têgeyiştin, şarawe, nezanraw, tarîk: ȓeng, beqûḽî, zor qûḽ, bezorî: xiwardinewe, direng wextanêkî şew, qûḽtirîn şiwên, oqyanûs deepen vt.vi. qûḽ dekat, qûḽ debêt deepfreeze n. doxî bestin, heḽgirtinî xiwardemenî le doxî bestinda deep-fry vt. le menceḽêkî qûḽ le ȓonda sûrdekatewe deep-rooted adj. ȓegî qûḽe, ȓeg dakutaw deep-seated adj. cêgîr, ȓeg dakutaw, pitew deep-six vt. fiȓêdanî şitêk le keştiywe bo le naw birdin deep space qûḽayî asiman deer n. asik de-escalate vi.vt. le biȓekey kem bikeytewe, le gewreyiyekey kem bikeyewe deface vt. eşêwênêt, dekujênêtewe de facto adv.adj. le ȓastîda nek be fermî selmandirabêt defalcate vi. dedizêt ya naȓewa be kar hênanî pareyek le layen kesêkewe defame vt. lekedar dekat, naw bangî eşêwênêt ya eziȓênêt defang vt. keḽbekan derdênêt, metirsiyekey nehêḽît default n.vi.vt. feramoşkirdin, diwaxistinî qeriz, diwakewtin le dadiga, ledest dan, feramoş dekat, diwadekewêt le danewey qerzekan, bedest nehênan be hoy diwakewtinewe defeat vt.n. şikisit dexwat, şikisit xiwardin defeatist n. şikisitxiwardû defecate vi. pîsayî dekat, xo betaḽ dekat defect n.vi. xewiş, natewawî, heḽdegeȓêtewe le partiyekey debêt be opozîsyon defective adj.n. kemûkûȓî, xewiş, kesêkî natewaw leȓûy hoşû cestewe defend vt. bergirî dekat, piştîwanî dekat, parêzgarî dekat defendant n. tawanbar kiraw defense n. bergirî, parastin

defense mechanism n. çalakiyekî organîkiye leş pêy heḽestêt wek bergirî dijî mîkrob defensive adj.n. bergirîkirdin, doxî bergirî defer vt.vi. diwadexat, waz dehênêt le wîstû arezûy xoy deference n. ȓêzlênan, reçawkirdin, wazhênan le boçûn deferential adj. ȓêzgirtin le areziwekanî xeḽik, rêzlênanî zor defiance n. berengarî, le ȓû westan, heḽgeȓanewe deficiency n. kurit hênan, kemî deficiency disease n. nexûşî lawazî serencamî xirap xorakî deficient adj. natewaw, kemî le şite binçîneyiyekan, lawazî hoş deficit n. kurthênan le budceda defile vt.n. pîsdekat, eşêwênêt, ȓaȓewêkî tesik define vt. diyarî dekat, enasênêt: watay wişeyek, rûndekatewe definite adj. diyarîkiraw, rûn, gumanî têda niye definition n. diyrîkirdin, nasandin, ȓûnî: zeȓebînî kamîra dengû ȓenig definitive adj. kotayî, biȓênerewane, diyarîkiraw beȓûnî deflate vt.vi. betaḽdekat, kemdekat, dadegrêt: nirix, betaḽdebêt ya girij debêt encamî be taḽ kirdinî ba ya gaz deflation n. betaḽkirdin, dakişan: kemkirdinî dirawî aḽûgor bo kem kirdinewey nirix be giştî deflect vt.vi. laydedat, ladedat defogger n. amêrêke bo heḽimgîrî le ser şûşey otombîl defoliant n. madeyekî kîmyayiye be ser darda eȓişênrêt bo werînî geḽakanî defoliate vt. direxit dewerênêt deform vt.vi. eşêwênêt, naşîrîn dekat deformed adj. şêwaw, naşîrîn deformity n. naşîrînkirdin, şêwandin defraud vt. be firîw mafû parey debat, heḽdexeḽetênêt defray vt. têçiwekey dedat(têçûnî geştêk) defrost vt.vi. pak dekatewe le besteḽek deft adj. ciwan, qeḽemî, poşte 98

defunct

demagogue

defunct adj. mirdû defuse vt. le kardexat(bomba), pek dexat, arem dekat, defy vt.n. berengarî dekat, berengarî degenerate adj.vi.n. têkçûn, bogenbûn, têkî dedat, bogenî dekat, kesêkî ȓewişit pîs degradable adj. le ȓûy kîmyayiyewe awêteyek heḽbiweşêtewe bo tuxme bineȓetiyekanî degrade vt.vi. dadegrêt pilekey, lêdesênêtewe pile nawbang wek sizadan, awêteyek heḽdeweşênêtewe bo tuxmekanî degree n. her hengawêkî serkewtiwane le kirdeyekda, pile, asit, payey komeḽayetî, beḽgey zanistî, piley berawirid kirdinî aweḽnawû aweḽferman diyarî dekat, piley tawanbarêtî, piley goşe, yekey pêwanî germîw sardî degreed adj. hebûnî beḽgenamey zanko dehumanize vt. bêbeşkirdin le xûw kesayetî mirov bûn dehumidify vt. nehêştinî şê dehydrate vt.vi. derhênanî aw le toxmêkî kîmyayî, wişik dekat, awî kem debêt deice vt. detiwênêtewe (befir) deify vt. deykat be xuda, mezin dekat taȓadey peristin deign vi.vt. ȓûy xoşî pêdedat, dête xiwarewe bo heman asit deism n. baweȓbûn be xuda ke dirûstkarî gerdûnû desit wernadate ȓazekanî gerdûn, damezrawe le ser hûşmendî nek hatine xiwarewey sirûş be bê bawerbûn be ayinekan deity n. xudawend, xoda déjà vu hestkirdin pêştir lewê biwe deject vt. pejarey dekat, wire deȓûxênêt delay vt.vi.n. diwadexat, exate diwawe, sistî lê ekat, diwaxistin, diwakewtin, sistîkirdin delectable adj. coşû xiroş, betam delectation n. xoşî delegate n.vt. niwêner, nêrdiraw, niwêner denêrêt delegation n. şand delete vt. esiȓêtewe( wişeyek ) deleterious adj. ziyan bexiş, ziyan egeyenêt be tendirûstî delftware n. giḽîney ȓazêndiraw be ȓengî şîn

deliberate adj.vt.vi. lêkoḽrawetewe, wirya le wergirtinî biȓyarda, leserexo, be başî bîrî lêdekatewe, ȓawêj dekat deliberation n. bîrlêkirdinewe, wiryayî, leserexo delicacy n. xiwardinêkî be tam, lawazî, hestiyarî delicate adj. betam, nerim, lawaz, wird, reçawkirdinî xoşîw hestî ewanî tir delicatessen n. xiwardinî naw qutû, dukanekanî xiwardinî naw qutû defroşin delicious adj. mezedar, betamûçêj delight n. xoşîw şadî delightful adj. zor şad delimit vt. diyarî dekat, sinûr dadenêt delineate vt. hêḽkarî dekat, hêḽe gewrekan dekêşêt, basî dekat be wişe delinquent adj.n. kemterxem, pêşêlkerî yasa, diwakewtû le paredan, kemterxem deliquesce vi. etwêtewe delirious adj. heḽçû delirium n. heḽçûn deliver vt.vi. ȓizgar dekat, yarmetî minaḽ bûnî dedat, witar dedat, beyekêkî tir edat, araste dekat, hewadedat, egwêzêtewe, dabeş dekat deliverance n. azadî diway zîndan, ȓizgar kiraw delivery n. azadkirdin, xobedestewedan, wazhênan le, dabeşkirdinî name, ledayik bûn dell n. doḽêkî biçûk delphinium n. giyayekî guḽ ciwane be taybetî şînekey delta n. ∆ pîtî d pîtî çiwaremî zimanî Girîke delude vt. gumȓa dekat, firîwdedat deluge n.vt. lafawêkî gewre, lêzme baran, niqûmdekat, dadepoşêt delusion n. gumȓakirdin, firîwdan deluxe adj. çaktirîn cor delve vi. çaḽ heḽdekenêt, degeȓêt be dûy zanyarîda demagnetize vt. taybetêtiye mîgnatiyekey nahêḽêt demagogue n. kesêk be witardan bo xeḽkî naȓezayetiye komeḽayetiyekanyan bekar bihênê bo bedesthênanî deseḽatî siyasî, serokî dogmayiyekan 99

demand

denounce

demand vt.vi.n. dawadekat, pêwîst dekat, dawadekrêt bo pêş dadiga, pirsiyarî lê dekrêt, dawa, dawakirdin, arezûy kiȓîn demanding adj. sexit, daxwazî zor, lêhatûyîw giringî zor pêdanî lê dawakirawe demarcation n. sinûr diyarî kirdin, sinûrdar demean vt. kemdekat, dadegrêt, egrête ber demeanor n. ȓeftar demented adj. şêt, têkçû dementia n. şêtî, têkçûn demerit n. kemêtî, xewiş, nîşaney tomarkiraw le ser ȓeftar xirapî xiwêndkar demesne n. nawçe, xawendarêtî zewî Demeter n. xudawendî kiştûkaḽ le lay Girîk demi- pêşgirêke bewatay nîwe demigod n. nîwe xiwa demijohn n. şûşeyekî gewrey dem biçûkew bergî têdegîrêt bo heḽgirtinî şilemanî demilitarize vt. derdehênêt le deseḽatî serbazî demimonde n. jinanî bedxo bedrewişt xofiroşî pîşeyane demise n.vt. mirdinî kesêk, giwêzanewey xawendarêtî be mîrat, zewiyek be kirê dedat, be mîrat werdegrêt demitasse n. fincanêk qawe diway nanî şêwan demo n. berhemêke bo nîşandan ta bîner berheme tewaweke bikȓêt demobilize vt. supayek le kar dexirêt, serbazêk le serbazî dexirêt democracy n. dîmukrasî, fermanȓewayetî gel, yeksanî le mafû helî jiyanû çareser democrat n. kesêkî dîmukrat xiwaz democratic adj. dîmukrasî, layengirî dîmukrasî, bo hemû gel, le pênaw gelda demodulation n. wergirtinewey şepolêkî ȓadiyo le wergirda ke goȓdirawe demographics n. lêkoḽînewey serjimêrî le ȓûy temenû ȓegezî nêrû mêw le dayikbûnû mirdin bo twêjînewe demography n. lêkoḽînewakanî serjimêrî danîştiwan demolish vt.n. têkdedat, wêrandekat, pûçeḽdekat demon n. şeytan, dêw, şeȓengêz, kesêkî behêz ya lêhatûyekî mezin demonetize vt. le karîdexat wek behay diraw

demonize vt. eygoȓêt bo şeȓengêzî şeytanî zordarî demonstrable adj. etwanrêt biselmênrêt demonstrate vt.vi.n. be selmandinewe deyxate berdesit, ȓûnî dekatewe be ȓûnkirdinewe, pîşanî dedat ke çon şitêk kar dekat, hestî xo derdebiȓêt, xopîşandan, rêpêwanî serbazî demonstrative adj. ȓûnkirdinewe, nîşandanî selmandin, pîşander demoralize vt. ȓewiştî kesêk têkdedat, wire deȓûxênêt, epeşokênêt, ajawe denêtewe Demosthenes witar xiwênî Esîniyekan 384322 pêş zayîn demote vt. payew pilekey dênête xiwarê demulcent adj. aram bexiş, merhem demur vi.n. naqayilî derdebiȓêt, naqayilî derbiȓîn demure adj. poşte demurrage n. diwaxistin: le betaḽ kirdinî barî keştî ya lorî demurrer n. naqayil den n. lane, meko, jûrêkî biçûk bo xiwêndinewe ya karkirdin denature vt. doxe sirûştiyekey ledest dedat, alkihûl walêbikat be keḽkî xiwardinewe neyat dendrite n. ȓîşaḽe xanekanî demar ke wirûjênerekan heḽdegrêt bo xanekanî leş denial n. nikûḽî denier n. wernegir, ȓetker denigrate vt. lekedar dekat, nawbang eşêwênêt denim n. qumaşêkî lokey qayim denizen n. kesêk betenha danîştoy şiwênêke denominate vt. nawî lê denêt, naz nawî bo dadenêt denomination n. naz naw, naw lênan, tîreyekî ayinî denominational adj. lejêr deseḽatî tîrey ayinî denominator n. jêrî kert: matmatîk denote vt. wa egeyenêt, hêmadekat, aşkira dekat denouement n. kirdinewey girêkiwêre le ȓomanêkda ya şanogeriyekda denounce vt. lome dekat, taney lêdedat, be fermî agadarî kotayî hetinî rêkewtin dekat

100

dense

derailleur

dense adj. çiȓ, piȓ, xesit, gêl density n. çiȓî, gêlî dent n. keleber, qoḽayî, didan dental adj. peywendî be didanû didansaziyewe heye dental floss dawî didan bo pakirdinewey pîsî didanekan dentifrice n. her amade kariyek bo pak kirdinewey didan dentin n. mînay didan dentist n. pizîşkî didan, didansaz dentition n. ȓîz bendî didan denture n. didanî desit kird denuclearize vt. ȓêgirtin le xawendarêtî çekî etom denude vt. ȓûtî dekatewe: le cilû berig deny vt. mil be tawaneke nadat, xoy lê bêberî dekat, nikûḽî dekat deodorant adj.n. laberî bonî naxoş, her yekêk lew şitaney ke bon ladeben leser leş deodorize vt. bonî naxoş ladebat depart vi.vt. cê dehêḽêt, koç dekat, demrêt departed adj. ȓabûrdû, mirdû, ȓoyiştû department n. beş, liq, beȓêwe berayetiyek departmentalize vt. be şêwey beş beş ȓêkî dexat department store kogayekî gewrey kaḽa firoştin ke be pêy kaḽakanî beş beş kirawe departure n. koç, seretay dest pêkirdinî geştêk depend vi. pişit debestêt, biȓway pê debêt dependable n. piştî pêdebestirêt, baweȓ pêkiraw, şayestey baweȓ pêkirdine dependence n. pişit bestin, baweȓ bûn, cêy pişit pê bestine dependency n. pişit bestin, paşkoyetî, dewḽetêkî paşko dependent clause biȓge natwanê wek ȓistey tewaw wata bibexşê depict vt. wênedekêşêt, wêna dekat depilatory adj. mû laber: dermanî mû labirdin deplane vi. le fiȓoke dête xiwarewe, dabezet le fiȓoke deplete vt. bekar dehênêt, le bin dehênêt deplorable adj. belengaz, zor xirap, cêy daxû pejareye deplore vt. beperoş debêt boy, xem dexwat

deploy vt. bo cêbecê kirdinî pilan biḽawe be serbazekanî dekat, biḽawî dekatewe depolarize vt. cemserekan la debat depoliticize vt. labibrêt le çalakiye ȓamyariyekan deponent n. şayetî dan be nûsraw, şayetî siwênd xor depopulate vt. kemkirdinî danîştiwan deport vt. derdekrêt, dûrdexirêtewe deportment n. ȓeftar, heḽwêst depose vt.vi. ladebrêt, lekarderdekrêt, şayetî dedat be siwênd xiwardinewe deposit vt.vi.n. pare dadenêt le bank, pêşekî dedat, denîşênêt, denîşêt, pêşekî, nîştû: şitêkî nîştû, xiḽte deposition n. labiran lekar, wazpêlêhênan, şayetî nûsîn be siwêndewe bo bekar hênan diwatir, lekarxistin depository n. debo, embar: bo heḽgirtinî kaḽa şimek depot n. debo, embar, wêstgey pas ya şemendefer, deboy heḽgirtinî pêdawîstiyekanî supa deprave vt. xirapdekat( ȓewişt ) deprecate vt. milnadat, naçête jêrbar, naselmênêt depreciate vt.vi. nirix ya behakey dadegrêt, bêbayexî dekat, le giringiyekey kem dekatewe, behakey dête xiwarewe depredation n. ȓawû ȓût depress vt.paḽepestoy exate ser, dadegrêt, newî dekat, lawaz dekat, wire deȓûxênêt, bê bazaȓ dekat depressant n. dermanêkî arambexiş depressive adj. xem dagirtin, xem depressurize vt. paḽepesto kem dekatewe deprive vt. bêbeşdekat deprogram vt. amaje dekat bo hewiḽdan be zorhênan bo kesêk dest le aynekey siyaset karî abûrî karûbarî komeḽayetî heḽbigrêt depth n. qûḽayî, nawendî cengeḽ, qûḽî, le naxewe, qûḽayî bîrkirdinewe deputation n. niwêner depute vt. enêrdirêt bo cêgirtinewey yekêkî tir, ekrêt be niwêner deputy n. niwêner, cêgir derail vt.vi. le hêḽ derdeçêt( şemendefer ) derailleur n.goȓînî gêȓî paskîl bo xêrakirdin

101

derange

desperado

derange vt. sîstemî şitêk têkbidat, eşêwênêt, pekdexat, têkdeçêt, hoş ledest dedat, bêzardekat deregulate vt. bê yasa dekat derelict adj.n. çoḽkiraw le layen xawenekeyewe, cêhêḽraw, bekar nehênraw, keştiyekî cêhêḽraw le deryada, kesêkî nabût le komeḽda, kemterxem: tawanbar kiraw be kemûkûȓî le cêbecê kirdinî karda dereliction n. cêhêḽan, kemterxemî, kemûkûȓî deride vt. pêy pêdekenêt be sûkiyewe, gaḽtey pêdekat derivation n. reçeḽek, çawgî wise, derhênan, daȓiştnî wişe derivative adj. wişeyekî daȓêjraw, wergîraw derive vt. wişeyek dadeȓêjêt, awêteyekî kîmyayî le awêteyekî tir derdehênêt, le serçaweyekewe peyda debêt dermabrasion n. labirdinî şiwênewarî zîpke birîn laser pêst be kiȓandin dermatitis n. hewkirdinî pêst dermatology n. zanistî pêstû nexoşiyekanî dermis n. jêr tiwêjî pêst naw pêst derogate vi.vt. le bayexî kem dekatewe, bênirxî dekat derogatory adj. le bayex dagirtin, kem kirdin derrick n. heḽgir: bo berizkirdinewey şitî quris, eskeleyekî asinîne leser bîrî newit dirûst dekrêt bo lêdanî bîre newit derriere n. goy simit derringer n. demançey lûle kurit, demançey gîrfan dervish n. derwêş desalination n. paḽawtinî awî derya le xiwê bo awî xiwardinewe Descartes, Rene 1596-1650 feylesûfêkî ferensî bû descend vi.vt. dête xiwarewe, waz dehênêt le berzewe bo newî, dadegrêt le mezinewe bo nizim, xilor debêtewe, berew paşewa deçêt descendant n. le ȓeçeḽekêkî ȓesenewe hatiwe, xizmayetî le yek xiwên, newe descent n. dabezîn, kewtin, ȓeçeḽek, pelamarî le piȓ, bomanewe: nawbang

describe vt. enasênêt, dediwêt ya denûsêt derbarey, hêḽekanî derewey dekêşêt description n. nasandin, ȓûnkirdinewe be nûsraw, cor, çeşin, wêney endazeyî descry vt. bedîdekat, derdekewêt desecrate vt. pêşêldekat: pîroziyekey desegregate vt.vi. sinûr dadenêt bo ciyawazî nejadî, têkeḽî nejadî cêbecêdekat desensitize vt. hestiyarî kem dekatewe desert vt.vi.n. cêdehêḽrêt, dûrdexirêtewe, wazî lê dehênrêt le tenganeda, heḽdêt le serbazî, sizayekî şayeste, biyaban deserve vt.vi. şayanêtî, şayesteyetî desiccate vt.vi. wişik dekatewe, wişik debêtewe, xiwardin heḽdegrêt be wişik kirdinewey desideratum n. arezû, hîwa, şitêk pêwîstew etewêt design vt.vi.n. hêḽe seretayiyekanî pilan dekêşêt, pilan dadeȓêjêt, amadedekat, pilan, amanic, mebesit, pilanêkî daȓêjraw, danan, dananî hunerî, paşmawey hunerî designate vt. şiwênî şitêk diyarî dekat, taybet dekat, nawdenêt designated driver yekêk le naw desteyekda le ahengêk naxiwatewe bo ewey ewanî tir bêwey bigeyenêtewe maḽewe designing adj.n. pilandanan, pîlangêȓ desirable adj. diḽȓifên, şitêk ya kesêkî be diḽdaçûbêt desire vt.vi.n. arezûy dekat, arezûy lêyatî, arezû, şeyda, dawa, hîwa desist vi. dest heḽdegrêt le karêk, dewestêt desk n.adj. texte bo nûsînû xiwêndinewe, mêz desk top n. kompiyûterî ser mêz desktop publishing keresekanî çapû biḽawkirdinewe desolate adj.vt. cêhêḽraw, tenha, bêkes, çoḽewanî, xemawî, çoḽîdekat, wazdehênêt, tûşî pejarey dekat, cêy dehêḽêtû eykate nêçîrî xemû naxoşî desolation n. wêrane, çoḽewanî, xem, tenhayî despair vi.n. bêhîwa debêt, bê hîwabûn, bê umêd desperado n. tawanbarêkî bê hîwaw heḽeşe, tawanbarêkî trsinakî yaxî bû

102

desperate

device

desperate adj. bêhîwa, pêwîstî zore, heḽeşe desperation n. bê hîwayî despicable adj. sûk, piȓûpûç despise vt. bekem temaşay dekat, qêzî lê dekatewe despite n.prep. bekem temaşakirdin, qîn, ȓiq, sereȓay eweş despoil vt. ȓawû ȓût dekat despondency n. xembar, bêhîwa despot n. sitemkar, fermanȓeway zordar dessert n. şîrînî diway nan xiwardin destination n. şiwênî mebesit, mebesit destine vt. pêşwexit biȓyar edat destiny n. beş, çarenûs, pêbiȓaw destitute adj. nebû, hejar, bêbeş destroy vt. wêran dekat, berbad dekat, lenaw debat destroyer n. wêranker destruction n. wêrankirdin, wêrane desuetude n. lekar kewtin: şitêk çîtir bekar nabirêt desultory adj. piçiȓ piçiȓ, heḽweşaw: bê bername, serpêyî detach vt. lêk dekatewe, hêzêkî kem denêrêt bo erkêkî taybet detached adj. lêkewe kiraw, serbexo, bêlayen detachment n. ciyakirdinewe, lêktirazandin, hêzêk le erkêkî taybetda, dabiȓan detail n.vt.vi. bedirêjî: yek be yekî, serbazêk pitir bo erkêkî taybet, dûrû drêjî, wirdekarî, heḽdebijêrdirêt bo erkî taybet detain vt. dehêḽêtewe be desit beserkirawî, diwadexat, bend dekat, ȓadegrêt detect vt. edozêtewe: şitêkî şarawe, na ȓûn detective n. polîsî nihênî, kesêk karekey lêkoḽînewe bêt le tawanekan geȓan be diway ȓastiyekan détente n. asayîbûnewey girjiyekanî nêw wiḽatan, asayişî nêwneteweyî detention n. zîndan kirdin, diwaxistin, gildanewe le qutabxane wek siza deter vt. nahêḽêt, ȓêgrî dekat, kosip dexate ȓê detergent adj.n. pakerewe, maddey pakirdinewe deteriorate vt.vi. têk dedat, genid debêt determinant n. fakterî biȓyarder diyarîkirdin

determinate adj. biȓawe, dyarîkiraw determination n. yeklayî kirdinewey nakokiyek, biȓyar, sûrbûn leser mebesit determine vt.vi. diyarî dekat, yekaḽa dekatewe, biȓyar dedat, pêşkat şêwey şitêk diyarî dekat, kotayî dehênêt, egate biȓyar, kotayîdêt determined adj. biȓyarî dawe, sure leser determinism n. naçarekiyetî: felsefey naçarî pêy waye kirdewekanî mirovû goȓane komeḽayetiyekan le deseḽatî mirovda nînû bȓawetewe deterrent adj. kosip, ȓêgir detest vt. ȓiqî lêdebêtewe dethatch vt. pûşûpeḽaşî serî ladebat dethrone vt. le texit dênête xiwarewe detonate vi.vt. eteqêt detour n.vt.vi. ladan,werçerxan, naȓastewxo, ȓêgayekî tir degrête ber, ladedat detox vt.n. kurt kirawey DETOXIFY labirdnî şiwênewarî jar detract vt.vi. kemî dekat, beşêkî debat, kem debêt detractor n. kembûn, hatine xiwarewe le nawbanig, sûkbûn detriment n. ziyan, azar: her şitêk bibête hoyan detritus n. wirde berid, teḽaşe berid deuce n. dû xaḽ le tawḽeda le domîneda le qaqezî qumarda deuterium n. haydirocînî quris bekardêt le kûre etomiyekanda devalue vt. nirxî diraw dadegȓêt, beha dênête xiwarewe devastate vt. wêran dekat, xirap dekat develop vt.vi. gewretir dekat, firawantir dekat, baştir dekat, eşorêtewe(fîlim), pêşdexat, aşkiradebêt, geşedesênêt, derdekewêt development n. firawankirdin, geşekirdin, geşepêdan, pêgeyandin, peydabûn, derxistin, geşesendin deviant adj.n. ladiraw le ȓewişt deviate vi.vt.adj.n. ladedat, ladedirêt, ladan betaybetî le rewişitda device n. amêr, ho, fêḽ, arezû, wîsit, wêne be taybetî dirûşmî tîrendazekan, şitêk le wêjeda ke mebestêk bipêkê

103

devil

dictate

devil n.vt. şeytan, kesêkî şeȓengêz, kesêkî zor ziring, kesêkî nebû, kirêkarî çapxane, amêrêkî mîkanîkî, azardedat, ediȓênêt, xiwardin amade dekat be beharatî zorewe devilish adj. şeytanane devil-may-care adj. heḽeşe, tînû devil’s advocate n. kesêk bergirî le kêşeyekî doȓaw dekat le xoşî qise kirdin devil’s-food cake n. kêkî piȓ çoklêt deviltry n. cadû, diȓindeyetî, karî şeȓengêzî, ȓeftarî xirapû heḽeşe devise vt.vi.n. dadehênêt, pilan dadenêt, boy demênêtewe mîrat, pêdiraw be mîrat devitalize vt. giyanî lê destênêt devoid adj. betaḽ devolve vt.vi. deseḽat degiwêzêtewe bo astêkî xiwartir, berpirsiyarêtî edate kesêkî xiwartir devote vt. terxan dekat bo mebestêkî taybet kesêkî taybet devotee n. demargîr, kesêk xoy ekate qurbanî baweȓekey, layengirêkî be peroş devotion n. peristin, xoterxan kirdin, diḽsozî devour vt. çaw birsiyane exwat, pelamar dedat, kertûperit dekat devout adj. diḽsoz, baweȓdar, le xiwatiris dew n.vt. awing, teȓ debêt be awing dewdrop n. diḽopî awing dew point ew pile germiyey ke heḽim be diḽop dekat dexterity n. lêhatûyî destû hoş dexterous n. lêhatû di- pêşgirêke be watay diwane, dûkeȓet diabetes n. nexoşî şekre: kemî ensolînû zorbûnî şekir le xiwênda diabolic adj. şeytanî, diȓinde, şeȓengêz diacritical mark xaḽû nîşananey exrêne ser pîtekan diadem n. tac, kḽawî zêȓîn diagnose vt.vi. depişkinêt(nexoşî), destnîşandekat diagnosis n. pişkinîn(nexoşî), şîkirdinewe diagonal adj.n. jêy nêwan dû goşe, lare heḽ diagram n. hêḽî ȓûnkirdinewe, nexşe dial n.vt. ȓûy kat jimêr, ȓûy jimêrer, jimêrerî telefon, telefon dekat be lêdanî jimarekan dialect n. zarawe, liqêkî zimanî dayik dialectic adj.dyalektîk,taqîkirdinewey boçûn

le ȓêgay locîkiyewe, witûwêjî locîkî dialogue n. witûwêj le nêwan dû kesû pitir, goȓînewey bîrû boçûnekan dialysis n. ciya kirdinewey gerdîle tiwawekan le gerdîle gewrekan be tiwêjêk le babetî pakirdinewey xiwên le gurçîleda diameter n. tîrey bazine, ew hêḽey be naweȓastî bazineda têdepeȓêt diametrical adj. tîreyî, ȓastewxo, be tewawî dij diamond n. ◊ şêwe çiwarlay wek yek beḽam goşe pile 90º têda niye, eḽmas, şêwe lar, şûşe biȓ diamondback n. marêkî jehrawî Emerîkaye pêstekey şêwe eḽmasî heye diapason n. guncanî awazekan, pêwerî awaz diaper n. peȓoy minaḽ diaphanous adj. ȓûn, ȓoşin diaphragm n. nawpençik, pepkeyekî lerîw ke şepolî denig dirûst dekat, amêrî ȓêgirî le sik piȓ bûn diarrhea n. sikçûn diary n. ȓojane nûsînewey têbînîw şarezayiyekan, defterî yadeweriyekanî ȓojane diastase n. hewênêke neşaste egoȓêt bo şekir diastole n. kişanû girij bûnî asayî diḽ diathermy n. çareser be germî têhawîştin diatomic n. gerdîley dû etomî diatribe n. ȓexney tund dibble n. paç, paçekoḽe: heḽkendinî zewî bo naştinî nemamû tow danî tow dice n. zarî tawḽe dichotomy n. dabeşbûn bo dû çîn ya dû komeḽ, bon be dû liq her liqe dû pel dick n. polîsî nihênî dicker vi. sewda dekat dickey n. berwanke, milû pêşewey kiras be ciya dicotyledon n. ew ȓiwekaney le ȓiwanda towekey ebête dû geḽa Dictaphone n. amêrêke bo tomar kirdinî qisew paşan giwêy lê bigrît dictate vt.vi.n. qise bo yekêk bikeyit be berzî ta bînûsêtewe, ferman derbikeyit, ferman dekat be deseḽatewe, ferman, her witrawêk, pênûsînewe

104

dictator

dime

dictator n. dictator: yekêk deseḽatî xoy esepênêt be zordarî diction n. şêwey xiwêndinewe, witin dictionary n. ferheng dictum n. witeyek, boçûnêk, pend, pendî pêşînan did past of do kirdî didactic adj. bo mebestî fêrkirdin, amojgarî diddle vt.vi. feḽ dekat, kat befîȓo dedat dido n. karêkî gêlane die vi.n. demrêt, lekar dekewêt, amêrî dirûstkirdinî şêwe le qaqez bo dirûstkirdinî leybiḽ, qaḽib die hard n. kesêk sersextane berengar debêtewe bo goȓînî deseḽatî siyasî dielectric n. madeyek kareba nageyenêt dieresis n. (¨) nîşaneyeke dadenrêt leser pîtêkî dengdar ke diway pîtêkî tirî dengdar dêt dengdar dexwêndirêtewe diesel n. dêziḽ: mekîney dîziḽ sûtemeniyeke çewrew esûtênrêt be bay paḽepestokiraw diet n. ewey mirovû ajeḽ deyxiwat, xiwardinû xiwardinewey diyarî kiraw bo kem kirdinî kêş, encûmenî yasa danan, parêz kirdin dietetic adj. xiwardinû xiwardinewey taybet le parêz kirdinda dietetics n. zanistî çonayetîw çendayetî xorakî pêwîst bo tendirûstî baş dietitian n. şarezay xorak differ vi. ciyawaz, ciyawaz le boçûnda difference n. ciyawaz, ciyawazî, natebayî different adj. cuda, heman şit niye, na asayî differential adj. ciyakarane, pîşandanî ciyawazî, gêȓe ciyawazekan le naw eksilda ewaney be serî şeftî pêçkewen differential gear ȓêkxistinî gêȓekan wa le eksil dekat otombîl xêratir bȓwat differentiate vt. ciyawazî dadenêt, ciyawazî dekat difficult adj. dijwar, sexit, girift difficulty n. dijwarî, kosip, tegere, nebûnî, tengane, bêpareyî diffident adj. baweȓ be xo nebûn: kesayetiyekî lawaz diffraction n. şikanî tîşik be birdinî be naw awêzeda, bḽawbûnewey tîşik

diffuse vt.vi.adj. biḽawdekatewe, têdekat, biḽawdebêtewe, biḽawbûnewe, biḽawebû dig vt.vi.n. heḽdekenêt, derdehênêt be heḽkendin, ekêḽêt, dedozêtewe be diwada çûnêkî wirya, geȓan be diway şiwênewar digest n.vt.vi. kurit kirawey wêjeyî, heriskirdin, kurit dekatewe, heris dekat, rêkdexat, polîn dekat digestion n. polînkirdin, heris, tiwanay wergirtin le ȓûy hoşewe, herisbûn digit n. pence, her jimareyek le 0 ta 9 digital adj. wek pence, bekardêt le kompiyûterda be pirosekirdinî zanyariyekan ke xoy le komeḽêk baytî elaktronîda enwênê, corêk le tomar kirdin ke dengû wêne ekate baytî elektironî bayte elektroniyeke exiwêndirêtewe be hoy leyzerewe digitalis n. guḽêke le şêwey zenig morekanî bekardêt bo wirûjandinî diḽ digitize vt. degoȓêt le enelogewe bo digitaḽ dignified adj. şikodar, abȓûmendane dignitary n. şikodar, xawen payew piley beriz dignity n. şiko, ciwamêrî, payew pile, abȓû digraph n. awête kirdinî dû pît bo derhênanî yek deng:wek read graphic digress vi. le babete serekiyeke derdeçêt dike n. bendaw, berbesit dilapidated adj. parçe parçebû, şikaw dilate vt.vi. firawan dekat, gewredekat, firawan debêt, gewredebêt, edwêt ya enûsêt be wirdî dilatory adj. kospêk bibête hoy diwaxiran, leserexo dilemma n. tengû çeḽeme, kêşe dilettante n. xulya: bo hunerêk diligent adj. lêzan le karda, nîşaney koşişû be tengewe hatine dill n. şiwît dilly n. kesêk ya şitêkî ciwan ya diyar dillydally vi. kat be fîȓo dedat be peşokan ya diḽe ȓawkê dilute vt. şilî dekatewe be aw têkirdin, kem ȓengî dekat dim adj.n. tarîk, naȓûn, bêhîwa, giḽopî kem ȓoşinî pêşewey otombîl dime n. 10 sentî parey dolar

105

dimension

directorate

dimension n. pêwaneyî wek dirêjî panî qûḽî, dûriyekan(dirêjî, panyî, biḽindî) diminish vt.vi. kemdekat ya kem debêt le qeware pile beha giringî diminutive adj.n. zor biçûk, wirid, wişeyek biçûkî şitêk nîşan bidat : şîweḽok dimity n. qumaşêkî lokey tenik dimmer n. amêrêke bo kem kirdinî tewijmî kareba bo kem kirdinî şewqî giḽop le şanow sînemada dimple n. çaḽî çenage dim sum xiwardinêkî Çîniye : gunke hewîrêkî pankirawe goşitû sewzî ya kulley deryay tê dekrêtû depêçrêtewe paşan heḽim dekrêt dim´wit n. bê mêşik, gêl din n. denige denigî nepisawe din-din n. nanî şêwan dine vi.vt. xiwardinî şêwan dexwat, banighêştî xiwardinî şêwanî dekat diner n. kesêk xiwardinî şêwan dexiwat, fargonêkî şemendeferî terxan kiraw bo xiwardin, çêşitxaneyek le şêwey fargon dinette n. şiwênêkî biçûk bekar bêt bo jûrî nanxiwardin ding n. dengî zeng dinghy n. belem dingle n. şîwêkî qûḽî biçûkî daristanawî dingo n. segêkî Ostiralî diȓinde dingus n. her amêrêk dingy adj. pîs, çepeḽ, tarîk dining room n. jûrî nan xiwardin dinner n. xiwardinî şêwan, banighştî xiwardinû xiwardinewe bo rêznan le kesêk yan ahengêk dinner jacket n. cilûbergî şewaney beserbirdinî piyawan din´nerware´ n. pêdawîstiyekanî xiwardin le qapû dewrîw piyaḽe… dinosaur n. daynesor: ajeḽêkî gewreyew lenaw çiwe dint n. hêz, koşiş diode n. dayod: parçeyekî karebayî dûserî ke AC degorrêt bo DC Diogenes 412-323 p.z feylesûfêkî Greeke xawenî ȓêbazî ȓasitgoyîw jiyan le sirûşitda diorama n. temaşakirdinî wêneyek lenaw boksêkda le kunêkî biçûkewe, le sedey no-

zdehemda be sînemay gerok dewitra lemȓoda be 3D wate sê dûrî dewitrêt dioxin n. beriztirîn jehrî kîmyayî pîskere dozrawetewe le hendêk madey gijûgiyay kuşindeda dip vt.vi.n. niqûm dekat bo maweyekî kem, şilemenî derdehênêt, şoȓ kirdinî aḽaw yekser biḽind kirdinewey, niqûm debêtû xêra dêtewe derê, le piȓêka niqûm debêt, bê perwayî leȓê ladedat, heḽdedêrêt, niqûm, newî, heḽdêr diphtheria n. xinkêner: nexoşiyekî dirme hewkirdinêkî tund ebête hoy beriz kirdinewey piley germîw henase tund bûn diphthong n. lêkdanî dû pîtî dengdar ta yek denig derbiken: oi le oil diploma n. beḽge nameyeke qutabxane kolêj deydat be xiwêndikar diplomacy n. peywendî nêwan wiḽatan, lêhatûyî, lêzanî diplomat n. baḽwêz, kesêkî dîplomasî dipole n. corêk antînay ȓadiyo ya TV yek wayer le nawenda lêk ciya debêtew bo bestinî be wergirewe dipper n. eskiwê, çemçe, menceḽêkî biçûkî desik dar, hewtewane, ko dipsomania n. le ȓadebeder xiwardinewey alkihol dipstick n. şîşî pêwaney ȓonî mekîne, her şîşêk pêwaneyî bêt dire adj. tirsinak, beazar, pêwîst direct adj.adv.vt.vi. ȓastewxo, ȓastû ȓewan, araste dekat, beȓêwe debat, fermandedat direct current n. tezûy nepisawe direction n.beȓêwebirdin, arastekirdin, hunerî derhênan, hunerî beȓêwe birdinî orkêstira, nawnîşanî name, ferman, aqar, la, asit, araste directive adj.n. arastekarî, amojgarîw ȓênimayî serbazî directly adv. ȓastewxo, leheman cêga, yekser, her êsta direct object rêziman: wişeyek ya komeḽe wişeyek niwandinî firmanêkî têpeȓ nîşan bidat director n. beȓêweber, derhêner directorate n. beȓêwe berayetî, encûmenî beȓêweberayetî kompanyayek

106

directory

disconsolate

directory n. pertokî lîstî nawû nawnîşanî, pertûkî telefon, ȓênimayî direct tax n. bacî ȓastewxo direful adj. tirsinak dirge n. lawanewe, awazêkî xemawî dirigible n. balonêkî mekînedar dirk n. xencerêkî dirêj dirt n. pîsî, quȓûçiḽpaw, xoḽûxaşak, çepeḽî, gendeḽî, witewit dirt-cheap adj.adv. zor herzan dirt-poor adj. zor hejar dirty adj.vt.vi. pîs, çepeḽ, dawên pîs, dizîw fizî, hewrî çiḽkin, pîsdekat, pîsdebêt dis vt. bêȓêz dekat, ȓêzî lê nagirêt dis- pêşgirêke be watay ciyabûnewe, dij, pêçewane, heḽgêranewe disability n. pekkewte, kem endam disable vt. pekî dekewêt, le karkirdin dekewêt disabled adj. kem endam hoşî ya cesteyî disabuse vt. ȓizgarî debêt le heḽew wahîme disadvantage n. ziyan, doxêkî nalebar, kosip disadvantaged adj. bêbeş: le merce serekiyekanî jiyan disaffect vt. bêzarî dekat disaffiliate vt.vi. kotayî dênêt be endamêtî, lêdetekêtewe, xo kêşanewe disagree vi. cuda le boçûnda, naguncêt, natebayî disagreeable adj. napesend, xûxirap disallow vt. ȓetîdekatewe, ȓêge pênadat disappear vi. win debêt, awadebêt, namênêt disappoint vt. bêhîwa dekat disappointed adj. bêhîwayî, bêumêdî disapprobation n. pesind nekirdin disapprove vt.vi. pesind nakat disarm vt. bêçek dekat, çek le şar nahêḽêt, çek dadenêt, hêzî çekdar kem dekatewe disarrange vt. eşêwênêt, periş dekat, sîstem têkdedat disarray vt.n.deşêwênêt, têkdan, şêwandin, pişêwî disassemble vt. heḽdeweşênêt, parçekanî lêk ciya dekatewe disassociate vt. lêk ciya dekatewe disaster n. karesat, lêqewman disavow vt. nikûḽî dekat le her zanyariyek ya berpirsiyarêtiyek

disband vt.vi. heḽdeweşênêt disbar vt. desiȓêtewe le lîstî parêzeran disbelieve vt.vi. nikûḽî dekat disburse n. xeric dekat, bekar debat, dabeş dekat disc n. disk: sîdî, qewan, pepke discard vt.n. karit firêdedat(qumar), kartî firêdiraw, kesêk ya şitêkî newîstiraw disc brake le ȓagirî(birêkî) otombîlda dû pad(le şêwey textesiȓ be biçûkî) le herdû lawe paḽepesto exate ser diskeke bo ȓagirtin discern vt. ciyadekatewe dû şit le yektirî, têdegat, pey debat, têbînî dekat discerning adj. wiridbînî, zirinigî discharge vt.vi.n. betaḽdekat(wizey batirî), lêdebûrêt, azad dekat le zîndan, bardadegrêt, deteqênêt, depiȓjêt, qerzekey dedatewe, leserbazî derdeçêt, ȓeng debat, desiȓêtewe, azad debêt le qeriz tawan siza, azadbûn le zîndan, teqekirdin, danewey qeriz, cêbecê kirdinî erkêk, betaḽkirdin disciple n. şagird, mirîd disciplinarian n. kesêk baweȓî be sîstem hebêt ya bisepênrêt discipline n.vt. liqêkî zanyarî ya xiwêndin, meşiqû ȓahênan, perwerdekirdin, xo ȓahênan, siza, xo ȓagirî, binemakanî ȓeftarû kar, ȓadehênêt, siza dedat, sîstem desepênêt le meşqû çawedêriyewe disclaim vt. waz dehênêt le mafû dawakey, nikûḽî dekat disclaimer n. wazhênan la maf, nikûḽîkirdin disclose vt. aşkiray dekat, deyxate rû, dedirkênêt disclosure n. derxistin, xistneȓû, dirkandin, derkewtin, aşkirabûn discolor vt.vi. ȓengî degoȓêt discomfit vt. eşiḽejênêt discomfort n.vt. bêzar dekat, bêzarbûn, bêaramî discommode vt. tengdekat, bêzar dekat discompose vt. bêzardekat, pesitdekat disconcert vt. deşêwênêt, eşḽejênêt disconnect vt. peywendî depiçȓênêt, lêk ciyadekatewe disconnected adj. ciyawebû, piçȓaw disconsolate adj. xembar, diḽşikaw

107

discontent

disintermediation

discontent adj.n.vt. bêzar, bêaram, bêzarî, bêzarî dekat discontinue vt.vi. epiçȓêt, dewestêt, diwayî dêt discontinuous adj. piçiȓ piçiȓ discord n. natebayî, nakokî, nasaz, lêk dûrkewtinewe, neguncan discount n.vt. daşikandinî nirix, dadeşkênêt discountenance vt. şermezar dekat, qayîl nabêt discount house ew dûkaney nirxî şitekanî le asayî kemtire discourage vt. wire deȓûxênêt, debête kosip discourse n.vi. witûwêj, witin, edwêt discourteous adj. qiseȓeq, wişik discourtesy n. bêȓêz, bêȓêzîkirdin discover vt. dedozêtewe, bo yekem car dedozêtewe discovery n. dozînewe discredit vt.n. naselmênêt, bedirodexat, ȓîswadekat, ȓîswa, guman discreet adj. dana, zana, wirya, nihênî parêz discrepancy n. nakok, dij discrete adj. ciyawebû, nebestiraw, ciyakar discretion n. azadî biȓyardan, huşyarî, wiryayî discriminate vi. cudaxiwazî, ciyawazî le heḽsûkewit: xoşewîstî ya nejad peristî discriminatory adj. pîşandanî cudaxiwazî ya demargîrî nejadî discursive adj. emberewber kirdin le babetêkewe bo babetêkî tir, gumȓa, geȓok discus n. pepkeyekî textî kanzaye le werzişda be yek dest hewa dedirêt discuss vt. giftûgo dekat, boçûn degoȓêtewe discussant n. beşdarî giftûgo disdain vt.n. bêzî lê dekatewe, bêzlêkirdinewe disease n. derid, nexoşî disembark vi.vt. dadegrêt, dadebezêt disembody vt. giyan le ceste derdekat disembowel vt. henaw derdehênêt disenchant vt. ȓizgar debêt le cadû wahîme disencumber vt. ȓizgar debêt le kospû tegere disenfranchise vt. bêbeşî dekat le mafî yasayî le mafî dengdan disengage vt.vi. azad dekat, destî ber debêt le peymanêk, dekêşêtewe, dekişêtewe

disentangle vt.vi. dekatewe, dekrêtewe disesteem n. bê bayex dekat, bê bayex debêt disfavor n. riq, newîstiraw disfigure vt.deşêwênêt disgorge vt.vi. eȓişêtewe, be tundî fiȓêdedate derewe( agir pijên), xoy betaḽdekat, desit le şitêk heḽdegrêt be hoy riq lê bûnewey, heḽhênanewe, ȓişanewe disgrace n.vt. rîswayî, nengî, rîswa dekat disgruntle vt. tûȓey dekat disgraceful adj. abȓûber disguise vt.n. eşarêtewe, ȓûdepoşêt, peçe, demamik, fêḽ, şardinewe disgust n.vt. qêz, qêzewin dish n.vt. dewrî, qap, corêk le corekanî xiwardin, têdekat, amadedekat dishabille n. cilî xew ya maḽewe dish antenna le şêwey sace bo wergirtinî dengû reng disharmony n. bê awaz, naȓêk dishcloth n. peȓoy qap şorîn dishearten vt. wire deȓûxênêt dishevel vt. qij deşêwênêt, cil loç dekat dishonest adj. nadiḽsoz, fêḽbaz, dirozin, napak dishonesty n. napakî, fêḽbazî dishonor n.vt. nadiḽsoz, şûreyî, şerimezarî, ledestdanî esto pakî, sûkî, ȓîswa, ȓîswa dekat, şermezardekat, abȓû debat dishpan n. teşit dish washer n. amêrî qap şorîn, qap şor disillusion vt. be aga dêt le wahîme, be aga hatin le wahîme disinclined adj. newîstin disinfect vt. pakî dekatewe: le mîkrobû vayros disinformation n. biḽawkirdinewey zanyarî nadirûst bo çewaşe kirdinî dezgay hewaḽberî wiḽatanî tir disingenuous adj. nadiḽsoz, dûȓû disinherit vt. bêbeş dekat le bomawe(mîrat) disintegrate vt.vi. heḽdeweşênêt, kertû peritdebêt, dadeweşêt disinter vt. le goȓ derdehênrêt disinterested adj. pak, bêbak disintermediation n. kêşanewey pare le bankekan bo mebestî bekarhênan bo deskewtinî behayekî pitir le zêdebayîda

108

disjoint

disreputable

disjoint vt. lêk detirazênêt, yekêtiyeke têk dedat disk n. her şitêkî tenikî xiȓ, CD, qewan dislike vt.n. ȓiqîlêdebêtewe, riq, qîn dislocate vt. lecê deçêt, derdeçêt le şiwênî xoy dislodge vt. ladebrêt, derdekat, ecûḽênrêt disloyal adj. nadiḽsoz dismal adj. tarîk, engusteçaw, xemnak, tirsinak dismantle vt. ȓûtdekatewe, heḽdeweşênêt dismay vt.n. etoqênêt, toqîn dismember vt. pelî debȓêt, parçeparçey dekat, pel pelî dekat dismiss vt. cêdêḽêt, derdekrêt, dadiga tamaşakirdinî dawake ȓet ekatewe dismissive adj. tiȓokirdin dismount vi.vt. dadebezêt le wiḽaxe berze, şitêk ladebat niqêmî engustîle le şiwênekey xoy heḽkendirabêt, heḽdeweşênêt disobedience n. yaxî bûn disobey vt.vi. yaxî debêt disoblige vt. amade nabêt heḽsûkewtî legeḽ bikat, tengî pê heḽdeçinêt disorder n.vt. pişêwî, ajawe, deşêwênêt, têkdeçêt disorderly adj. ajawew pişêwî, dijî yasa disorganize vt. deşêwênêt: sîstem têk dedatû pişêwî exate nawanewe disorient vt. bibête hoy ewey kesêk cêwȓêy xoy le dest bidat disown vt. nikûḽî dekat, xo nakate xawenî, haşa dekat disparage vt. bekem temaşa dekat disparate adj. ciyawaz le corda dispassionate adj. pak, bêlayen dispatch vt.n. niwênerêk denêrêt, dekujêt, xêra tewawî dekat, nardin, kuştin, xêrayî, nameyek, çîroke hewaḽêkî nêrdiraw le hewaḽnêrewe dispel vt. biḽaw dekatewe dispensable adj. na pêwîst, neşbê giring niye dispensary n. jûr ya ew şiwêney dermanî têdaye, jûrî derman dispensation n. berêwe birdin, tegbîrî xuda bo karûbarî cihan, dabeşkirdin, bexşînewe

dispense vt. dabeşdekat, dad esepênêt, derman dirûst dekatû dabeşî dekat be pêy xiwaste pizîşkiyekan dispenser n. dermangirewe, defir disperse vt. perşûbiḽaw dekat dispirit vt. xembar dekat, wire deȓûxênêt displace vt. le şiwênekey ladebirêt, dadegîrêt le pilekey displaced person kesêk be zor le wiḽatekey dûr bixrêtewe serencamî ceng displacement n. ladan, şitêk şiwênî şitêkî tir bigrêtewe, piȓjanî aw be qewarey şitî niqûm kiraw display vt.n. biḽawdekatewe, ȓadexat, pîşandedat, biḽawkirdinewe, pîşandan displease vt.vi. bêzardekat, tûȓedekat displeasure n. bêzarî, sûke tûȓebûn disport vi. yarîdekat, ȓadebwêrêt disposal n. amêrêke le bin şiwênî qap şorîn le çêştxaneda bo wirid kirdinî paşmawey xiwardemenî, ȓêkxistin, fiȓêdan dispose vt. ȓêkdexat, qayilîdekat, amade dekat disposition n. ȓêkxistin, fiȓêdan, arezû dispossess vt. derdekrêt dispraise vt.n. lomedekat, lomekirdin disproportion n. neguncan, ciyawaz disprove vt. pûçeḽdekatewe, nabecêyî şitêk eselmênê disputation n. giftûgo, natebayî disputatious adj. lasar, wirûjênerî giftûgo, ciyawazî dispute vi.vt.n. ediwêt be tundî, şeȓdekat, guman dekat, berperiç dedadetewe, bergirî dekat, têdekoşêt le pênaw.., witin, ciyawazî, natebayî disqualify vt. neşyawêtiyekey aşkiradekat, naşayîste disquiet vt.n. bêaramdekat, bêzardekat, bêaramî, bêzar disquisition n. lêkoḽînewey fermî, namey xiwêndin disregard vt.n. xoy lêgêl dekat, besûk seyrî dekat, feramoşîdekat, xogêl kirdin, sûk seyir kirdin disrepair n. lekar kewtin, pêwîstî be çakirdineweye disreputable adj. nawbanig xirap, çepeḽ

109

disrepute

ditsy

disrepute n. ledestdanî nawbangî baş disrespect n. bê ȓêz disrobe vt.vi. ȓûtdekatewe, ȓûtdebêtewe disrupt vt.vi. parçeparçe dekat, ajawe denêtewe, ȓadegirêt dissatisfy vt. natiwanê qayilî bikat, tûȓey dekat dissect vt. cesteke parçe parçe dekat bo mebestî xiwêndin, bewirdî epişkinêt dissemble vt.vi. eşarêtewe be mebestî heḽxeḽetandin, wa derdexat, ȓiyayî, dûȓûyî disseminate vt. tow dedat, biḽaw dekatewe dissension n. ciyawazî, natebayî, ciyabûnewe dissent vi. leȓûy dewestêt, berheḽistî dekat, ciyadebêtewe dissertation n. namey diktora disservice n. azar, ziyan, xirapekirdin disserve vt.vi. lêk ciyadekatewe, parçe parçe dekat, ciyadebêtewe dissidence n. ciyawazî le boçûn, ciyabûnewe dissimilar adj, nayeksan, ciyawaz dissimilitude n. ciyawaz, leyekneçûn dissimulate vt.vi. eşarêtewe le jêr ȓûyekî diroznaneda dissipate vt.vi. biḽawe pêdekat, dest biḽawî dekat, mestî ȓabiwardinû xiwardinewe debêt dissocial adj. xoperisit, dijî komeḽ dissociate vt. şikandinî peywendî nêwan, heḽweşandin( le kîmyada be gerimkirdin), deşikênêt, depiçȓênêt dissolute adj. leȓêderçû, bê ȓewişit dissolution n. tiwandinewe, mirdin, kotayî hênan, wêrankirdin, heḽweşandinewe dissolve vt.vi. etwênêtewe, kotayî dênêt, diyar namênêt, etwêtewe dissolvent adj.n. tiwêner dissonance n. awaze naȓêkekan, neguncan dissuade vt. kesêk bigorît le ȓeftarekey be ȓawêj, peşîmandekatewe distaff n.adj. teşî, kesûkarî afret le xêzanda distal adj. dûr, ewpeȓî distance n. mawe(kat, dûrî), sardî, ciyawazî distant adj. dûr, xizmayetî dûr, ciyawaz le corda,sardî le peywendî,dûrûdrêj le geşitda distaste n. newîstinî xiwardinû xiwardineweyek, qêz

distemper n. têkdanî sîstemî şitêk, şêwanî ȓamyarîw komeḽayetî, têkeḽkirdinî ȓeng, tûşbûnî seg be vayrosî derdêk distend vt.vi. bay têdeçêt, zil debêt, deawsêt distill vi.vt. dediḽopênêt, depaḽêwêt, xesit dekatewe, dediḽopêt distillate n. encamî xesitkirawey kirdey diḽopandin distillation n. kirdey diḽopandin distillery n. kargey diḽopandinî alkihûl distinct adj. aşkira, ȓûn, diyar, na çûnyek distinction n. çîn ya payey komeḽayetî, ciyawazî, baḽadestî, nawbanig, çonayetî distinctive adj. ciyakar distinguish vt.vi. ciyadekatewe, polên dekat, nawbanig derdekat, têbînî ciyawaziyekan dekat distinguished adj. zor çak, benawbanig, nasraw, yadkirdinewe distort vt. eşêwênêt distract vt. feramoşî dekat, ȓûy xoy lê werdegêȓêt distraction n. serqaḽî, natebayî, şêtî, wiȓî, şiḽejan, bezim distrait adj. bêagayî, kem serincî, wiȓî distraught adj. wiȓ, şiḽejan, şêt distress vt.n. xembardekat, bêaramdekat, êşî pêdegeyenêt, desit besera girtinî darayî bo danewey qerzekan, azar, tengane, tiris, xem distribute vt. dabeş dekat, biḽaw dekatewe distributor n. dabeşker district n. nawçeyek le wiḽatêk le şarêk diyarî kiraw bo mebestêkî taybet, her nawçeyak distrust vt.n. beguman debêt, bêbaweȓ debêt, guman, bêbaweȓî disturb vt. weȓisî dekat, bêzardekat disturbance n. bêaramkirdin, weȓiskirdin, şêwandin disunite vt.vi. ciyadekatewe, beş beş dekat disuse n. cêhêştin, feramoşkirdin, bekarnehênan ditch n.vt. cogayekî dirêjî tesik bo awdêrî, coga lêdedat, dûrdekewêtewe be firtûfêḽ dither vi.n. heḽdelerzêt, be tûȓeyîw şêwawî kardekat, heḽ lerzîn le serma, tûȓeyî ditsy adj. tînû, piȓû pûç, ȓeftar seyir

110

ditto

dodder

ditto n. heman ewey serewe ya pêşû ditto mark (") hêmayeke le lîsteda ya le xişteda dêt pîşanî dedat ke heman şitî pêşû dobare debêtewe ditty n. goraniyekî kurtî sade diuretic adj. dermanêke bo zor mîz kirdin diurnal adj. ȓojane, le ȓojda divalent adj. dû barge divan n. dîwexan dive vi.vt.n. niqûmdekat, niqûmdebêt, niqûmbûn, dabezînî lepiȓî nirxekan, çaxaneyekî nawbanig xirap diverge vi.vt. peldehawêjêt, lêk dûr dekewêtewe, ladedat divers adj. coraw cor diverse adj. ciyawaz diversify vt.vi. coraw cor dekat, darayiyekey le karûbarî ciyaciyda exate geȓ, hêḽe berheme ciya ciyakanî firawan dekat, serqaḽî karûbarî ciya ciya debêt diversion n. goȓîn, ladan, hêrişî çewaşe kirdin diversionary adj. serincî bo layekî tir debat, taktîkî çewaşekarî diversity n. coraw cor, ciyawaz divert vt. ladedat diverticulitis n. hewkirdinû kunbûnî qoḽon divest vt. bêbeşdekat, ȓûtdekatew: cilûberig parewpûl divide vt.vi.n. lêk ciyadekatewe, dabeş dekat, cor cor dekat, ciyawazî dexate nêwanewe, pile pile dekat, dabeş debêt, lêk ciya debêtewe, ciya debêtewe be hoy boçûnî ciyawaz, dabeşkirdin, sinûr, hêḽî ciyakirdinewe dividend n. dabeşkiraw, yek ȓêgay dûsere: çûnû hatin divination n. pêşbînî kirdin divine adj.n.vt. xudayî, ayinî, pîroz, xiwa, asmanî, piyawî ayînî, pêşbînî dekat divining rod dardestî pêşbînî: hendêk bekarî dehênin bo zanînî bûnî aw ya kanzakanî jêr zewî divinity n. xuda, xudawendî divisible adj. dabeşdebêt division n. dabeşkirdin, dabeşbûn, beşêk, tîpêkî serbazî, herêmêk, liqêk le beȓêwe berayetiyek, dabeşkar, ciyabûnewe

divisive adj. hokarî ciyawazîw ciyabûnewe divisor n. beserda dabeşkiraw divorce n.vt. teḽaq, ciyabûnewey tewaw, ciyadekatewe divorcee n. ciyawebû, teḽaq diraw divot n. parçeyek le giyay yarîgay goḽif be dardestî topeke heḽdekendirê divulge vt. nihêniyek aşkira dekat Dixie wilayatekanî başûrî U.S.A dizzy adj.vt. gêj, gêj debêt DNA n. kurit kirawey (Deoxyribo nucleic acid)tirşî nawkî le xanekanda ke bomaweyî egiwêzêtewe bo newekanî diwayî do vt.vi. cêbecêdekat, tewawdekat, ebêtehoy, pêşkeş dekat, berhem dênêt, denwênêt do n. yekem ya kotayî tonekanî mozîk docent n. mamostay zanko, şarezay geştiyaran le mozexaneda docile adj. gwêȓayeḽî fêrbûne, milkeç, arezûy le fêrbûne dock n.vt. beşe cêmawekey kilik dway biȓînî, gomî keştî ȓagirtin, sekoy dagirtinû barkirdinî keştî, şiwênî ȓagirtinî tawanbar le dadiga, debiȓêt(kilik), dadegrêt( nirix), le şitêk bê beşî dekat, lenger pêgirtinî keştî le tenîşt seko docket n. lîstî dawakan ke seyir dekrên le layen dadigawe, bername dockyard n. şiwênî keştî dirûst kirdin doctor n.vt. heḽgirî biȓwanamey diktora, pizêşik, çareser dekat, yarî pê dekat doctorate n. beriztirîn biȓwa name ke dedirêt le layen zankowe Doctor of Philosophy padaşit dan be beriztirîn diktor bo lêkoḽînewey dahênanêk doctrinaire adj. kiwêrane nek kirdeweyî doctrine n. baweȓ, ȓêbaz docudrama n. be diramakirdinî ȓûdawêkî ȓasit document n.vt. beḽgename, qewaḽe, beḽgenamey pê dedirêt documentary adj.n. beḽgedarî, fîlmî beḽgeyî documentation n. pişit bestin be beḽge name, be pêy beḽge name dodder n. riwakêkî ziyan bexişî bê geḽaye xoy heḽdegjênê be ȓiwekîtirdaw leseryan dejî ȓengî zeride ya pirteqaḽî

111

dodo

Don Juan

dodo n. baḽindeyekî lenaw çiwe, kesêkî gewic doe n. mêyey asik, bizine kêwî doer n. biker, kesêk şitêk bikat does le rêzimanda bo kesî sêhemî tak bekardêt, êstay do doeskin n. pêstî asik, qumaşî xurî nerim doff vt. dadekenêt dog n.vt.adv. seg, kesêkî piȓûpûç, segî gewre, segî biçûk, şitêkî xirap, mandûbûn, ȓawdenêt, ta ȓadeyekî dûr dog days ȓoje germekanî mangî xermananû gelawêj dog-ear n. nûştandinewey sûçî peȓey kitêb be nezanî ya wek nîşane dog fight n. şeȓî sexit betaybetî le nêwan dû fiȓokey şeȓkerda dog fish n. segî derya corêkî biçûke la masî qiriş dogged adj. lasar, çawqayîm, sexit doggerel n. honraweyekî pêkenîn amêzî bê kêş doggie bag kîseyeke paşmawey xiwardinî têdekrêt bo segî kesêk doggone vt.adj. nefretî lê dekat, nefret lîkiraw dog house n. kulbey seg, kulane seg dogie n. golikî bê dayik le gagelda dogma n. ȓêbaz, binema, fêrbûn dogmatic adj. dogmayî: leser ȓoyîştin be bê beḽge ya kiwêrane dogmatism n. dogmatîzim: boçûnû têȓiwanîn bê beḽgew biyanû do-gooder n. piyaw çakêkî sawêlke dog tired adj. zor mandû, le seg mandû tir dog trot n. leserexo, ȓoyîştinî seg dog wood n. direxte guḽ wirdekan le xor heḽatî U.S doily n. desiȓî jêr dewrîw kase doings n. çalakiyekan, ȓûdawekan do it yourself n. xot bîke Dolby markey D sîstemêkî elektroniye bo kem kirdinewey xişexiş le dengda doldrums n. xem, bê tiwanayî, nawçekanî oqyanûsî nizîk hêḽî naweȓasit be nawbange be bayekî kem, westaw dole n.vt. barbû kirdin, pareyek dewḽet bîda be bêkaran, barbû dekat

doleful adj. xembar, xemgîn doll n.vt.vi. yarî minaḽ bûkeḽe, afretêkî ciwan, cilî ciwan depoşêt dollar n. parey Emerîka U.S.A dollop n. şitêkî nermî bê şêwe: hendêk kirêm ya çoklêt le ser kêk dolly n. bûkeḽe, amêrêkî destî sûkeḽeye bo giwêzanewey şit ke bedesit nagiwazrêtewe dolmen n. goȓêkî mêjûyî : berdêkî dirêj danraw leser çend berdî tir dolomite n. kanzayeke le dirûst kirdinî çîmentoda bekardêt dolorous adj. xembar dolphin n. dolphin: jîrtirîn corî didandarî nehenge dolt n. kesêkî gewic, gêl -dom paşgirêke be watay payey komeḽayetî, doxî giştî, komeḽêk domain n. nawçeyek le jêr sayey deseḽatêkda bêt, kêḽge, xawendarêtî dome n. serbanî xiȓ wek gûmet, serbanî yarîgakanî le şêwey gûmet domestic adj.n. maḽî, nîştimanî, nawxo, noker, kareker domesticate vt. maḽî dekirêt bo bekar birdin le layen mirovewe domesticity n. jiyanî xêzanî, maḽewe domicile n. maḽ, şiwênî nîştecê, dejêt le maḽ dominant adj. beȓêwe debat, zaḽ dominate vt.vi. beȓêwe debrêt le layen deseḽatewe, deseḽat desepênêt domination n. xosepandin domineer vi.vt. sitemkarî dekat, be zebrû sitem beȓêwe debat domineering adj. sitemkar dominion n. deseḽatdarî, suḽtan, dewḽetêkî azadî ser be wiḽatanî kominwêḽs domino n. pêçeyekî nîwe ke dewrûberî çaw dabipoşêt, pûlî domîne, yarî domîne don n.vt. nawdarêkî Espanî, serokî kolêjî Îngilîzî ya mamosta, serkirdeyekî Mafya, cilêk leber dekat donate vt.vi. pêdedat, debexşêt done past part. of DO adj. tawawbû, encamdira Don Juan efsaneyekî Espaniye, pyawêkî dawên pîs

112

donkey

doughy

donkey n. ker, kesêkî gewic donnybrook şeȓanî, bexoȓayî bo hemû donor n. kesêk ke debexşêt, bexşer donut n. corêke le kêk xiȓû nawekey kune doodle vi.n. xet xet dekêşêtû giwêw bîrî le şiwênêkî tire, xet xetî beser yekda diraw doom n.vt. biȓyarî dediga, çarenûs, mirdin, fermanî beserda dedat doomsday n. ȓojî lêpirsînewe door n. derga, derwaze doorbell n. zengî derga doorman n. dergawan doormat n. ferşî pêş derga doorstep n. plîkaney pêş derga door to door adj.adv. derga be derga doorway n. guzer, daḽan dooryard n. pêş derga dopa n. nawî kîmyayiye: emîno esid be hoy enzaymewe le xiwênda de goȓêt bo bayolocî kîmya bo çareserî nexoşiyekanî lerzokî bekardet dope n. hewîr, doşaw, madey siȓker, kesêkî gewic, zaniyariyekan doper n. alûdebûn be madey siȓker dopey adj. serxoş, gewic, temeḽ Doric adj. taybete be kontirînû sakartirîn şêwazekanî telar sazî benaw bang bûn be dirûst kirdinî koḽeke le Grîkî konda dorm n. = dormitory beşî nawxoyî xiwêndkaran le zanko dormant adj. westaw, le bayelojîda : siȓ bûnî zistanî, mitbûnî zistanî dormer n. kiḽawȓojne dorsal adj. leser ya nizîk piştî her ştêk dory n. belemêkî bin texit dose n.vt. biȓî derman ke nexos bîxiwat, dermaneke beş beş dekat dosimeter n. pêwerî jemî derman dossier n. kokirdinewey beḽge leser kesêk ya ȓûdawêk dot n. xaḽ, nuxte dotage n. xeḽefaw dotard n. kesêk le temenî xeḽefawî doting adj. leȓadebeder gewic dot-matrix adj. çapkirdinî pîtekan be nuxtey nizêk le yek double adj.n.vt.vi.adv. diwan, dûca,dûkeȓet, cût, dû qat, werçerxanî kitûpir, nûştanewe ,

dû yarîçî le her layek, dûcay dekat, enuştênêt, eçemêt, cêgay degrêtewe şiwênî ekterêkî tir, dûpat dekat, werdeçerxêt le piȓêka, deçemêtewe, becût, dû qed double agent sîxuȓî dûlayene double-barreled adj. dû lûle: tifengî dû lûle double bass n. gewretirîn amêr lexêzanî kemançeda double-blind adj. taqîkarî karlêkirdinî derman ke ne dermanxorû ne lêkoḽer nazanin kê dermaneke wer degrêt double boiler core menceḽêke le dû beş pêkhatiwe yekiyan xiwardinekey têda dadenrêtû exrête ser ewîtiryan ke awî têdaye wate be heḽim kuḽan double-breasted adj. layekî çaket lakey tir dapoşêt double-cross vt. le paşmile dedwêt double date jiwanî çiwar dezgîran(dû kuȓû dû dûkiç) double-dealing n. dûȓûyî double-decker n. keştî ya otombîlî dû nihom double-digit adj. her şitêk le dû jimare pêkhatibêt double-entendre n. derbiȓînêk dû wata debexşêt double-header n. dû yarî le diway yek le ȓojêkda double-jointed adj. do cumge double-knit adj. be dû dezû dedûrêt ta qumaşeke estûr bikat double-standard banêkew dû hewa doublet n. çaketêkî tesik, cûtêk le yek şit double take n. kardaneweyekî direng bo qiseyekî xoş ya doxêk double talk n. qisey pêçû pena doubloon n. dirawêkî Espanî zêȓî kone doubly adv. dûca, diwan le demêkda doubt vt.vi.n. guman dekat, gumanî debêt, guman doubtful adj. gumanlêkiraw, nadyar doubtless adv. bêguman douche n. amêrêke bo aw têkirdine ceste dough n. hewîr, pare dough nut n. kêkî sûrewekiraw le naw ȓonda doughty adj. aza, be hêz doughy adj. wek hewîr, nerim

113

dour

drain

dour adj. sexit douse vt.vi. lepiȓ le aw niqûm dekat, xêra dekujênêtewe dove n. kotir dovecote n. kulane kotir dovetail n.vt.vi. têkeḽkêş: le dartaşîda dû sere texte têkeḽkêş dekirêt, têk heḽdekêşêt dowager n. bêwejinêk le xanedanekan dowdy adj. naȓêk poş, naşîrîn poş dowel n.vt. lûle dar lûle pilastîk bekar bêt bo lêkdanî serî dû texte be heḽkoḽînî kun leser herdû texteke, singedar bo şit heḽwasîn dower n. beşî bêwejin le bomawey hawserekey down n.adv.adj.prep.vt.vi. xiwarewe, kewtine xiwarewe, berew xiwar, ta, heta, betewawî, herzantir, xembar, nexos, daxiraw, heḽdelûşêt, eçepênêt, dekujêt, exate xiwarewe, dadegrêt, xêrayiyekey kem dekatewe, ekujênêtewe down-and-dirty adj. diȓ, bê wîjdan, xirap, ziyanbexiş down cast adj. berew xiwar, xembar, wire ȓûxaw downer n. arambexiş down fall n. kewtinî le piȓ( le deseḽat), hoy kewtin downgrade n.vt. heḽdêr, pilekey dênête xiwarewe down hearted adj. xembar downhill n.adj.adv. nişêw, berew xiwar Downing street şeqamêk le Lenden damû dezgakanî dewḽetî lêye down load vt.vi. zanyariyekan dadegrêt bo naw kompiyûter down payment pêşekî kiȓîn: xanû otombîl.. down play vt. biçûkdekatewe down pour n. şeste baran, baranî lêzme downright adv.adj. piȓawpiȓ, beȓaşikawî, ȓastewxo, le ȓû down scale adj. ewkesanew bo ewkesaney têkeḽ nabin, kemtir, herzantir down size vt.vi. biçûkî dekatewe: dirûsitkirdinî be qeware biçûktir down stage adj.adv. pêşewey şano down stairs adv.adj.n. jêrewe, nihomî jêrewe down state adv.adj. le bo ya berew herêma-

kanî xiwarewe downstream adv.adj. be aqarî ȓêçkey ȓûbar down swing n. baḽ ȓaweşandin le lêdanî topî yarî goḽif, dakişanî abûrî down time n. westanî kar mekînekan kujawnetewe down-to-earth adj. bekirdar, kirdewe down town adj.adv. naweȓastî şar, berew nawendî bazirganî şar down trodden adj. çewsawe, sitemlêkiraw down ward adv.adj. berew xiwar, leserçawewe, le ȓeçeḽekewe downy adj. nerim, şil dowry n. ew şitaney afret heyetîw eyhênê bo hawserekey doxology n. sitayişî supas guzarî xiwa doze vi.n. serxewêk deşikênêt, newiz deybatewe, wenewiz, kerwêşke xew dozen n. derzen, diwanze drab n.adj. xakî, bor drachma n. wişeyekî Grîke: yekey kêşan, parey girîk draft n.adj.vt. kêşanewey toȓî masî girtin, jimarey masî gîraw be yek toȓ heḽdan, ȓakêşanî seng, kêşî pêwîst bo ȓakêşanî amêrêk, jemî derman, wêne, nexşe, nexşey xanû, biȓî şiley derhênraw, seretayî, dekêşêt( nexiş), amade dekat, ȓadekêşêt draftee n. kesêk banig kiraw bo serbazî draftsman n. kesêk wênew pilanekan dekêşêt, hunermendî wênekêş drafty adj. kiraweye bay lêwedêt drag vt.vi.n. ȓadekêşêt, dirêj dekat, egeȓêt be diway xinkawda, diwadekewêt, ȓadekêşrêt be ser zewîda, le serexo eȓwat, ȓakêşer, galêske, toȓêk bo dozînewey xinkaw, kosip, bergirî, ȓakêşan draggy adj. cûḽanî leserexo dragnet n. toȓî girtinî masî, sîsteme toȓêk bo desitgîr kirdinî tawanbaran dragon n. ejdehay efsaneyî baḽdarû agir epijênêt dragonfly n. pûşke beqine dragoon n.vt. siwarey çekdar, mil pêkeç dekat, eçewsênêtewe drag race pêşbiȓkêy nêwan qemerekan bo mawey kurit drain vt.n. ȓodekat, betaḽdekat, ȓokirdin

114

drain age

drink

drain age n. berdanewe, sîstemî awdêrî drain pipe n. boȓî awû aweȓo drake n. mirawiye nêre dram n. yekeyekî kêşanî biçûkî Grîkiye, qumêk mey, biȓêkî kem drama n. dirama, şanogerî Dramamine dermanêke dijî seregêjkew ȓişanewe dramatic adj. diramatîkî, wirûjêner dramatics adj. niwandinî şanoyî dramatist n. nûserî dirama dramatize vt. le şêwey dirama enwênêt drape vt.n. depoşêt, perde draper n. bazirganî cilû berig drapery n. perdey estûr drastic adj. tund ȓew, sexit draughts n. dame, yarî dame draw vt.vi.n. ȓadekêşêt, ecûḽênêt, serinc ȓadekêşêt, henase dekêşêt, pare derdehênêt le banik, wirde wirde berew pêş deçêt, bîneran belay xoyda ȓadekêşêt, kêşan, şitêkî serinc ȓakes draw back n. kemî, kemhênan draw bridge n. pirdî cûḽaw drawer n. çekmece, wênekêş drawing n. kirdey wênekêşan, kêşan drawing room jûrî mîwananî geyîştû drawl vt.vi. leserexo qisedekat be dirêj kirdinewey pîte bizwênekan drawn butter kerey tiwawe draw string n. dawêk bo kîse bestin, bendexiwên dray n. arebaneyekî nizme bo heḽgirtinî şitî quris dread vt.n. etirsênêt, etoqênêt, şitêkî tirsinak, tirsinak, toqêner dreadful adj. tirsinak, toqêner dread locks n. şêweyekî qij lûlkirdinî barîkû dirêj dreadnought n. otombîlî zirêpoş dream n.vi.vt. xewin, xewin debînêt dreamland n. wiḽatî xewnekan: efsaneye dream world n. cihanî xewnekan dreamy adj. zor xew bînîn, le xewin deçê dreary adj. xembar, tirsinak dredge n. amêrêke bo pakirdinewey coga gewrekan le quȓû lite dreg n. paşmawe

drench vt. teȓdekat, jeme dermanêk dedat be ajeḽ dress vt.vi.n.adj. cil leber dekat, eȓazênêtewe, xiwan amade dekat, brîn tîmar dekat, dadehênêt, pêste xoşedekat, ȓîzdebestêt, cilûberig, poşak, cilûbergî fermî, krasî jinan dressage n. ȓewtî nerim: fêrkirdnî esip le layen esip swarewe dress circle nîmçe bazneyî dananî kursiyekan le şanow sînemada betaybetî le piştewew serûy kursiyekanî orkêstira dress code yasa gelêke piyade dekrêt le leber kirdinî cilda le qutabxane ya karûbarda dresser n. kesêk yarmetî cil leber kirdin dedat, yarmetî derî neşterger, doḽabî çekmecedarî awênedar bo heḽgirtinî kelûpelû cilû berig dressing n. karîw beharat bo tamû bon xoş kirdinî xiwardin, tîmar kirdin dressing-down n. lê tûȓebûn, serzenişt dekat dressing gown ȓobî awdaman bo kesêk cilî leberda nebêt dress maker n. berigdirû dress rehearsal diwayîn dûbare kirdinewey şanogeriyek be hemû şitêkewe ȓojêk pêş niwandinî bo xeḽik dressy adj. poştew perdax dribble vt.vi.n. ediḽopêt, lîkawî dênêt, topeke debat berew goḽ be wirde şeq, diḽope, piȓîşke aw, birdinî top berew goḽ be wirde şeq, tinok, nimebaran drier n. amêrî wişik kirdinewe drift n.vt.vi. ȓamaḽîn, tewijmî zê, baristayiyekî lim, xû, aqar, wata, ȓademaḽêt, keḽeke debêt be hoy aw ya baran, ladedat drift wood n. awmaḽke drill n.vt.vi. simo, mekare, amêrî darkun kirdin, dirêl, meşqî serbazî cesteyîw hoşî, desimêt, kundekat, ȓadehênêt, fêrdekat drill master n. meşiq kerî serbazî drill press n. mekîney kunkirdinî kanza drily adv. be sardû siȓî drink vt.vi.n. dexwatewe, derxiwardî dedat, heḽdemijêt, xiwardinewe, mey, şerab

115

drinkable

dry dock

drinkable adj. bo xiwardineweye, exurêtewe drinker n. serxoş drip vt.vi.n. diḽop diḽop dekewêt, ediḽopênêt, diḽope dekat, dengî diḽope, kesêkî bêzar sade gewic drip-dry adj. heḽxistinî qumaş bo wişik kirdinewey drive vt.vi.n. berew pêşewe debat, lêdexuȓêt (ajeḽ, otombîl), piya dekat, heḽdekoḽêt, têheḽdedat, eçête pêşewe be xêrayî, têdekoşêt, lêxuȓîn, têheḽdanî top, pelamar, hêriş drive-by n. teqekirdineke lew otombîlewe bû ke têpeȓî drive-in n. çêşitxane sînema bank ke etwanin xizmet pêşkeşî mîwanekanyan biken pêwîst nekat le otombîlekanyan bêne xiwarewe drivel vi.vt.n. lîkawî dêt, be gewcî edwêt, gewic driven adj. niwandin be naçarî driver n. şuvêr, şiwan, gawan drive shaft ew şefteye bizûtinî gêȓ egwazêtewe wek eksilî piştewey otombîl drive-through n. le bankû çêştxanekanda be otombîlewe eçîte ber pencerew karî xot le bank ya kiȓînî xiwardin encam edeyt drivetrain n. ew sîstemeye ke tiwanay mekîne egwazêtewe bo pêçkekan driveway n. ȓêgay nêwan şeqamû gerac drizzle vi.vt. epȓûşênêt, piȓûşe drogue n. le şêwey ȓehetî lepiştewey fiȓoke bo pêdanî sûtemenî be fiȓokey tir droll adj. kesêkî pêkenîn hêner dromedary n. wiştiri Arebî yek kopan drone n. nêrey mêşeng, fiȓokey bê fiȓokewan drool vi.n. lîkawî dênête xiwarewe, lîk droop vi.vt.n. dadekewêt, şoȓdekatewe, şoȓ kirdinewe, berdanewe, dakewtin drop n.vi.vt. diḽop, diḽope dermanî çaw, kewtine xiwarewe, dabezîn be peȓeşût, diḽope dekat, dadebezêt, deȓûxêt, dekewêt, dekişêtewe, kem dekat, wazdehênêt, derdekat, dedoȓêt drop-dead adj. ciwan, diḽȓifên drop kick têheḽdanî top her ke kewte zewî

drop-off n. heḽdêrêkî hezar behazrî zor beriz, dabezînêkî xêray firoşû nirix drop out n. kesêk pêş derçûnî waz le qutabxane dênêt dropper n. diḽopêner: bo diḽopandinî dermanî çaw.. dropsy n. aw bendî le leşda dross n. kefî ser kanzay tiwênrawe, pîsî drought n. wişke saḽî, nebarîn bo maweyekî dirêj xayen drover n. kesêk mêgelêk ajeḽ lêdexuȓêt bo bazaȓî firoştin drown vi.vt. dexinkênêt, dexinkêt, niqûm dekat, demirênêt(dengî kiz be dengî beriz), niqûm dekat, sernigûm dekat drowse vi.n. wenewiz dedat, xew deybatewe, wenewiz, xewenûçke drowsy adj. xewaḽû drub vt. lêy dedat be dar, şikist dexwat drudge vi.vt.n. ȓenic dedat, renicder drug n. derman, siȓker, siȓdekat, siȓker bekar dehênêt druggie n. alûde be madey siȓker druggist n. bazirganî derman, derman firoş le dermanxaneda hendêk car etwanê ȓawêjkarîş bikat drugstore n. dermanxane drum n.vi.vt. dehoḽ, perdey giwê, dengî dehoḽ, dehoḽ lê dedat, derdekat drumlin n. girdêkî befirî le şêwey hêlke drum major serokî dehoḽ jenekan drummer n. dehoḽ jen, beqaḽ, çerçî, geȓîde firoş drum stick n. darî dehoḽ jenîn drunk adj.n. serxoş, serxoşî drunkard n. kesêkî hemîşe serxoş drunken adj. serxoş drupe n. mîwey yek nawik dry adj.n.vt.vi. wişik, bêbaran, kem baran, tiwînî, bê alkihûl, sade, wişik dekatewe, wişik debêtewe dryad n. perî daristan dry cell n. patrî wişik dry clean vt. wişik şorîn be madeyekî tiwênerî kîmyayî dry dock estêrkêk etwanrêt awekey betaḽ bikrît be ker dehênrêt bo dirûst kirdinû çak kirdinewey keştî

116

dryer

duo-

dryer n. wişik ker bo cil wişik kirdinewe dry farming kiştûkaḽ kirdin be bê awdan be parastinî şêy zewyî dry goods cilû berig dry ice befrî wişik: besteḽek kirdinî dûhem oksîdî karbon dry run n. taqîkariyekî serbazî be teqemenî poç bê gulle dry wall n.texte geçî dîwar amade kiraw DSL kurit kirawey Digital Subscriber Line: înternetî xêra be hêḽî telefon DST kurit kirawey Daylight Saving Time: yek kat jimêr ebrête pêşewe dual adj. diwan, diwane dualism n. baweȓ bûn be wey mirov cestew giyane dub vt.vi.n. pile ya nawbangî pê dedat, lêneweşaweyî be karêk heḽdestêt, kesêkî lêneweşawe dubbin n. çerim xoşkirdin be çewriyek ta aw nemijêt dubiety n. guman, kêşeyek gumanî lêdekrêt dubious adj. guman, guman lêkiraw duck n.vt.vi. mirawî, goştî mirawî, qumaşî loke, niqûm dekat, xêra serî deçemênêtewe, xêra derdepeȓêt le tirsa duckling n. beçke mirawî duck pins n. yariyeke wek boḽing, topû darekanî biçûktire ducky adj. ciwan, zorçak, diḽȓifên duct n.vt. coga, boȓî ductile adj. nerim, be çekuş ȓadekêşrêw pandekrêtewe ductless gland giḽandî bê derçe duct tape sirêşêkî behêze bekar dêt bo bestinî lûle ductwork n. sîstemî xulanewey hewa le germû sardkirdin dud n.bombêkî ne teqîw, sernekewtû dude n. poşte, şarî dude ranch n. kêlgeyekî taybet be siwarbûnî esip dudgeon n. ȓiq, tûȓeyî duds n. berig due adj.n.adv. dawakiraw wek qeriz, dawakiraw wek maf, pêwîst, yasayî, geyiştin le katû ȓojî diyarî kirawda due bill lîstî parey şimekî kiȓaw

duel n. şeȓêkî ȓêkxiraw le nêwan dû kes be çek ta mirdin due process(of law) dawayekî yasayîye daȓêjrawe bo parastinî mafû azadiyekanî tak duet n. awazêkî diwanî bo dû goranî bêj duffel n. buxçeyek le şêwey canta bo kelûpel dug out n. belemêk le darî heḽkoḽraw, penage DUI kurit kirawey Driving Under the Influence : lêxuȓîn be serxoşî du jour lem ȓojeda pêşkeş kira dulcet adj. xoş awaz dulcimer n. qanûn amêrêkî mozîke dull adj.vt.vi. gewic, gêl, lêḽ, temeḽ, gêldekat dullard n. gêl, gewic duly adv. be pêy pêwîst, le katî xoyda dumb adj. keȓû laḽ, bêdeng, gêl dumb bell n. dembilûs bo yarî masûlke, kesêkî gewic dumb waiter n. eleveyterî biçûk bo giwêzanewey xiwardin le nêwan nihomekanda dum dum(bullet) gulleyeke le pêkewtinda pandebêtewe brînêkî gewre drûsit dekat dummy n. ştêk le şêwey mirov dirûst dekrêt bo pîşandanî cilû berig, kesêkî gewic dump n.vt.vi. zibiḽdan, embar, fiȓêdedat, betaḽ dekat, heḽdêt, froştin be nirxêkî kemû herzan le bazaȓî derewey wiḽat dumper n. zibiḽdanî asnîn dumpling n. parçe hewîrî kuḽaw le şileda dumpster n. zibiḽdanêkî gewre ke lorî taybetî xoy deygiwazêtewe bo be taḽkirdin dumpy adj. kurite baḽayekî qeḽew dun vt.vi.n. pêdadegrêt leser qerzekey, pêdagirtin le dawakarî qeriz, xoḽemîşîw qaweyî, teng pê heḽçinînî danewey qerz dunce n. kesêkî feramoş kiraw le dûlawe dune n. girdolkeyekî lim ba koy kirdibêtewe dung n. peynî ajeḽ dungaree n. qumaşêkî lokey sifit dungeon n. jêr zewiyekî tarîk yan zîndan dunk vt. nan dexate qawe ya şîrewe ewca deyxiwat duo n. cûtêk duo- pêşgirêke be watay diwan

117

duodenum

earsplitting

duodenum n. rîxoḽey diwanze girê dupe n. sade, gêl duplex adj.n. diwan, dû xêzan le xanûyekda serbexo bijîn duplicate adj.n.vt. diwan, leber gîrawey tewaw, leberî degrêtewe duplicating machine mekîney leber girtinewe duplicity n. mêçke kirdin, ȓiyayî, teḽekebazî durable adj. xogir, tund, qayîm dura mater perdey dewrî mêşik durance n. zîndan kirdin duration n. mawey manewe duress n. desit beserkirdin during prep. le nêwan durum n. core genmêkî ȓeq bekardehênrêt bo dirust kirdinî makeronîw sipegetî dusk n.vi. seretay şew, tarîk dadêt dust n.vt.vi. tepû toz, terim, xoḽ, şitêkî piȓûpûç, biȓêkî kem, tepûtoz detekênêt, xoḽî beserda dekat dust bowl n. zewyekî wişkanî xoḽekey be asanî ba bîbat duster n. tepûtoz lêkerewe dustpan n. xoḽrêj dusty adj. tpûtozawî, mirandinî( bê ȓewneq kirdinî) beȓengî xoḽemêşî duteous adj. milkeç dutiable adj. bacî lesere dutiful adj. milkeç, hesit kirdin be cêbecê kirdinî erik duty n. ȓêz, erik, serbazî kirdin, bac, karî cêbecê kiraw duvet n. betanî DVD n. kurit kirawey Digital Video Disc bo tomar kirdinî dengû ȓeng dwarf n.vt.vi.adj. kurtebaḽa, way lêdekat biçûk derbikewêt, biçûkî dekatewe dweeb n. kesêkî wiȓ dwell vi. tê eȓwanêt, le şiwênêk jiyan beser debat dwelling n. maḽ, xanû dwindle vi.vt. kemdebêt, kemdekat dye n.vt. ȓeng, ȓengdekat dyed-in-the-wool adj. ȓeng kiraw pêş ȓistin, diḽsoz, negoȓ le baweȓda dyestuff n. ȓeng dying adj.n. seremerig, mirdin

dynamic adj. dînamîkî: peyweste be hêzû wizey sirûştî, karîger, piȓ le wizew çalakî dynamics n. liqêkî zanistî fîzyaye ekoḽêtewe le kartêkirdinî hêz le tene cûḽawekanû westawekan, hêzî bizûtin le hemû biwarêkda dynamite n. dînamêt, teqênerêkî behêz dirost dekrêt le naytrogilîsirîn dynamo n. wişeyekî tire bo GENERATOR, kesêkî karîgerû çalak, cûḽêner dynasty n. ferman ȓewayetî binemaḽe dysentery n. dêzantirî, sikçûn be xiwênewe dysfunction n. lekara nebûn dyslexia n. kesêk natwanî bixwênêtewe be hoy lawazî mêşik dyspepsia n. xirap heris kirdin dystrophy n. xirap ya kem xorakî E e e pêncemîn pîtî zimanî Îngilîzî each adj.pron.adv. her yekêk, bo her yekêk each other pron. yek na yekê eager adj. peroş eagle n. heḽo eagle-eyed adj. çaw tîj eaglet n. beçke heḽo ear n.vi. giwê, kiȓkiȓagey giwê, hestî bîstin, giwê degrêt, çiro dekat earache n. giwê hêşe eardrum n. perdey giwê earlobe n. beşe goştinekey giwê ke giwarey têdekrêt early adv.adj. zûtir, pêş dest pêkirdin, pêş kat, zû, le dahatûyekî nizîkda, seretayî earmark n. giwê daxkirdin bo nasînewe earmuffs n. giwê parêzî be dapoşîn earn vt. destî dekewêt, bedestî dehênêt earnest n.adj. pêşekî pare katî kiȓînû firoştin, diḽsoz, giring earning n. dahatî pare qazanic ya ȓojane earphone n. amêrêkî biçûke exrête giwê bo bîstin earing n. giware earshot n. mawey bîstin be giwê earsplitting adj. giwê keȓ dekat dengeke ewende berze

118

earth

edify

earth n. zewî, xoḽ, xak earthen adj. le quȓ dirûst kiraw earthen ware n. defrêkî giḽîn earthly adj. le zewiyewe, lewaneye earthquake n. zewî lerze be hoy agir pijênekanî jêr zewîw cûḽanû goȓînî çîne berdekan, bûmelerze earthward adv.adj. berew zewî earthwork n. bendawî xoḽ earthworm n. kirmî zewî earthy adj. wek zewî, sadew sirûştî, dest lênedraw ease n.vt.vi. pişû, diḽniyayî, asanî, asûdeyî, xoşî, serfiraz debêt le naxoşîw sextî, aram dekat, asandebêt easel n. sêpay hunermendî wênekêş easement n. mafî têpeȓandin le zewî kesêkî tirewe wek kareba gaz aw easily adv. be asanî, bê guman easterly adj.adv. le ȓojheḽatewe, berew ȓojheḽat eastern adj. xorheḽat, ȓojheḽat eastward adv.adj.n. berew ȓojheḽat, şiwênêk le ȓojheḽat easy adj.adv. asan, leserexo, diḽniya, asûde, be asanî, bewiryayî easygoing adj. aram, nerim, lêbûrde eat vt.vi. dexwat, heḽdelûşêt, dexurêtewe eatery n. çêştxane eats n. xiwardin eaves n. giwêsebane eavesdrop vi. giwêdegrêt, giwêheḽdexat ebb n.vi. geȓanewey aw berew derya, kişanewe, dekişêtewe, kemdebêtewe ebony n.adj. darî ebenûs, ȓeş ebullient adj. kuḽan, peroş eccentric adj.n. leq, nawendî cuda, ȓeftar seyir, kesêkî ȓeftar seyir ecclesiastic n.adj. qeşe, piyawî aynî kḽêsa echelon n. le şêwey pole baḽinde fiȓînî fiȓokey cengîw ȓoyiştinî keştî , her pileyekî ber pirsiyarêtî le ȓêkxirawêkda echinoderm n. ajeḽî derya wek jîjikî derya, estêrey derya echo n.vi.vt. dengdanewe, lasayî kerewe, dengdedatewe, lasayî dekatewe echoic adj. lasayî kirdinewe le deng éclair n. kêkêk kasterî le nawdabêt

éclat n. serkewtinêkî mezin eclectic adj.n. heḽbijardin le serçawe ciya ciyakan, kesêk peyȓewî yek sîstem nakat le felsefeda beḽkû başiyekanî hemû sîstemekan eclipse n. xor gîran ke mang ekewête nêwan xorû zewiyewe ewitrê xor gîran, ke zewî ekewête nêwan xorû mangewe ewitrê mang gîran, serkewtin ecliptic n. bazney ȓêȓewî xor wek derekewê le felekî zewiyewe eclogue n. honraweyeke taybet be şiwanû gawan ecocide n. wêrankirdinî sirûşt be pîs kirdinî ecology n. liqêkî zanistî zîndewer zaniye le peywendiyekanî nêwan zîndewerekanû dewrûberyan ekoḽêtewe economic adj. abûrî, tiwanay weberhênan economical adj. dest pêwe girtin economics n. zanistî abûrî economist n. abûrî zan economize vi.vt. desîpêwedegrêt, paşekewit dekat economy n. abûrî, zorkirdinî berûbûm, ȓêkxistin, sîstemî abûrî, tegbîr ecosystem n. komeḽêk ajeḽû ȓiwek le yek şiwênda bijên ecstasy n. hestî sofî gerêtî lê peydabûn, xoşiyekî zor ecto- pêşgirêke bewatay derewe ectoblast n. çînî derewey korpele -ectomy paşgirêke bewatay derhênan be neştergerî eczema n. ekzima nexoşiyekî pêste eddy n. gêjeḽûke, gêjen edelweiss n.guḽêlikî sipî şaxî Alip edema n. awsanî ceste be hoy zorbûnî aw, awbendî Eden n. beheştî eden edge n.vt. beşe tîjekey demî tîx, tîj, ȓox, tîjî dekat, wirde wirde berew pêşdeçêt edgeways adv. le tenîştewe, le kenarewe edging n. perawêz edgy adj. xêra debȓêt, zûheḽçûn, leser edible adj.n. exurê edict n.ferman le baḽawe leserewe edifice n. telarêkî beriz edify vt. ȓoşinbîr dekat, ȓewişit berzî dekat

119

Edison

elapse

Edison,Thomas Alve 1847-1931 dahênerêkî U.S edit vt. derdehênêt, amade dekat edition n. qewarew şêwey biḽaw kirdinewey kitêb, jimarey çapkiraw editor n. derhêneri kitêbû ȓojname, sernûserî ȓojname editorial adj. serwitar le layen sernûserewe editorialize vi. boçûnî xoy derdebiȓêt be nûsînî serwitar educable adj. kesêk tiwanay fêrbûn ya ȓahênanî hebêt, şiyawî perwerde kirdine educated adj. ȓoşinbîr, lêhatû, xiwêndewar education n. perwerde, ȓoşinbîrî, zanistî perwerde educe vt. derdehênêt, berencamdênêt -ee paşgirêke bewatay appointee keḽik wergir lekarêk, absentee hestaw be karêk eʼer adv. = ever hemîşe -eer paşgire bo kesêkî biker electioneer eerie or eery adj. tirsinak, namo, şarawe efface vt. esiȓêtewe, kesêk walêbikeyit xoy naşîrîn bikat effect n.vt. encam, kartêkirdin, encam dedat effective adj. karîger, amadey kare effectual adj. karîger, kartêker effectuate vt. niwêdekatewe effeminate adj. jinanî, piyawew heḽsûkewtî jinaneye efferent adj. egwazêtewe le nawendewe: demar effervesce vi. biḽiqî gazî dirûst dekat, çalak effete adj. nezok, bêberhem efficacious adj. karîger efficiency n.karîgerêtî efficient adj. karîger, berhem hênan bekemtirîn tiwana ya kemtrîn xeric effigy n. wêne ya peykerî kesêk heḽwasrêt ya agirî têber bidrêt le layen xopîşanderanewe effluent adj.n. heḽquḽan, teqînî zêrabêk, piȓ bûnî bîrî pîsayî effluvium n. heḽimkirdinî nebînraw wek bonî pîs effort n. koşiş, hewiḽ, hewiḽdan, deskewit effrontery n. lasar, lamil effulgence n. direwşawe, birîqedar effuse vt.vi.adj. biḽaw dekatewe, biḽaw

debêtewe, eȓijênêt, ȓijaw, heḽquḽaw effusion n. ȓijandin, şitêkî ȓijaw, ziyade ȓoyî le derbiȓînî soz e.g kuritkirawey for example bo nimûne egad interj. bekardêt bo siwênd xiwardin be xuda, bexwa egalitarian adj.n. yeksanî xiwazî mirovayetî, kesêkî yeksanî xiwaz egg n.vt. hêlke, hêlkey mirîşik be kaḽî ya be kuḽawî, zorî lê dekat, hanî dedat egghead n. zorzan eggnog n. şerabî hêlke : şiḽeqandinî hêlke+şekir+giwêz+wîskî be têkeḽ kirawî eggplant n. bayîncan eggroll xiwardinêkî Amerîkî Çîniye: baboḽey nanî piȓ le sewzew goşit le ronî zorda sûr dekrêtewe eglantine n. guḽêkî Ewrupaye geḽayekî şîrînû bonxoş ȓeng pemeyî ego n. min, xom, lexobayî egocentric adj. takêtî: giringî dan be tak nek komeḽ, xoperistî egoism n. xoperistî, le xobayîbûn egotism n. xoperistî egregious adj. abȓûber, zor xirap egress n. derçe, derçûn eh interj. dengêke bo derbiȓînî guman ya ser sûȓman eider n. mirawî peȓ nerim eiderdown n. serînî peȓe mirawî eight adj.n. heşit eighteen adj.n. hejde eighty adj.n. heşta Einstein, Albert 1879-1955 fîzîk zanî U.S le dayîkbûy Germany xawenî formoley tiyûrî ȓêjeyîye either adj.pron.conj.adv. her yek, her yekêk le, yekêk le diwan, ya, herweha, leser eweşewe ejaculate vt.vi. fiȓêdedat, deȓijênêt(tomaw), le piȓêka deḽêt eject vt. fiȓêdedat eke vt. firawan dekat, desit pêwe degrêt elaborate adj.vt.vi.n. perepêdan, ewpeȓî tiwana bekar dênêt, geşey pêdekat, geşe pêdan élan n.Fr. peroş, zîndûyetî elapse vi.n. ȓadebûrêt, birdineser, beserbirdin

120

elastic

elemental

elastic adj.n. kişan: ger ȓaybikêşît egeȓêtewe doxekey xoy, lastîkiye, nerim elasticize vt. dawî lastîkî têkeḽ dekat bo eway qumaşeke bikişêt elate adj. diḽxoş, lexo bayî elbow n.vt.vi. anîşik, anîşkey boȓî, paḽî denêt be anîşik, enûştênêtewe elbow grease n. rencdan, karî destî sexit elbowroom n. firawan, jûr elder adj.n. pîr, betemen, le hemwan gewretir, serok xêḽ, efserêkî baḽa elderberry n. mord bo dirûst kirdinî şerabû celî elderly adj. pîr, besaḽaçû eldest adj. gewretir le temen El dorado n. nawçeyekî efsaneyî dewḽemenid le zêȓ elect adj.n.vt.vi. heḽbijêrdiraw, kesî heḽbijêrdiraw, heḽdebijêrêt election n. heḽbijardin electioneer vi. hawiḽdedat bo serxistinî paḽêwrawêk ya partiyek le heḽbijardinda elective adj.n. heḽbijêrdiraw, deseḽatî desit nîşankirdinî heye, heḽbijardinî babetekanî xiwêndin be arezûy xoy elector n. heḽbijêrer electro college n. destey heḽbijardin; le U.S.A ew desteye serokû cêgirekey heḽdebjêrin electorate n. hemû ewaney etwanin deng biden Electra n. kiçî Agamemnûn ke pîlanî gêȓa bo mirdinî daykî arezûy le bawkî hebû electric adj.n. karebayî, karebay têdaye, şitêk be kareba kar bikat electric chair kursî karebayî bo kuştin electrician n. şarezay karî kareba electricity n. kareba, tezûy kareba, zanistî kareba electrify vt. karebay dexate ser, piȓî dekat le kareba, karebay lê dedat electrocardiogram n. wêney nîşandanî karebayî karî diḽ electrocardiograph n. amêrî pîşandanî electrocardiogram electrocute vt. kuştin be kareba electrode n. cemserî kareba electroencephalogram n. piyaçûnewe be

wize elektroniyekanî mêşik electroencephalograph n. amêrî kirdinî electroencephalogram electrolysis n. şîteḽkirdinî karebayî, lenawbirdinî ȓegî mû be tezûy kareba electrolyte n. şîkirdinewe be kareba electromagnet n. mîgnatîkî karebayî: lûle asinêk ebête magnatîk ke le naw koylêkdaye tezûy karebay lesere electromagnetic wave n. şepolî karebay mignatîkî electromotive adj. dirûstkirdinî tezûy kareba be hoy cûḽanewe electron adj. elektiron: bargeyekî karebayî nerênî beşêkî etome electronic adj. elektironî, kersey elektironî electronic mail namey elektironî electronic music mûzîk be kersey elektironî electronics n. zanistî tiwêjînewey çalakî elektironû bekarhênanî lûley karebayîw tiransistor electron microscope amêrêke gurzeyek elektiron exate ser ȓûyekî têşikderewe(fluorescent) bo zor gewrekirdinî şitî temaşakiraw, wiridbînî elektironîkî electron tube şûşeyekî daxirawî piȓ le gaz bekardêt bo jêr ȓikêf kirdinî lêşawî elektiron electro plate vt. bekareba depoşêt: wek nîkiḽkirdinî parçeyekî plastîkî electroscope n. amêrêke bo dozênewey bargey karebayî ya tîşkî ȓadyoyî leser şitêk electroshock therapy çareser be kareba lêdan electro type n. çapkirdin leser plastic bo bekar hênanewey le çapkirdinda eleemosynary adj. çakekarî, westawe leser çakew bexşîn elegant adj. ciwan, nasik, ciwanpoş, keşxe elegiac adj. xembar, kesas elegy n. lawanewe be goranî ya honrawe bo mirdûyek element n. tuxim: ba aw agir xoḽ, biȓêkî kem, binemakanî zanistêk, biwar ya dewrûberî guncaw bo kesêk, elemental adj. binçîneyî, hêzekanî sirûşit, tuxmî cewherî

121

elementary

embrasure

elementary adj. seretayî, wane seretayiyekanî fêrkirdinî minaḽan elementary particale le etom biçûktir ke natiwanrê beş bikrêt elementary school yekem şeş saḽî qutabxane elephant n. fîl elephantiasis n. zil bûnî organêkî leş elephantine adj. zil wek fîl elevate vt. biḽind dekat, piley dedatê, beriz debêtewe bo beriztirîn piley bîrkirdinewew asitî diḽxoşî elevation n. biḽindî, şiwên ya pileyekî beriz, beriztirîn şiwên le zewî ya leserû astî derya elevator n. beriz ker, qefesêkî biçûke bo biḽind kirdinû dagirtin, xanûyekî lûleyî biḽinde bo heḽgirtinî danewêḽe eleven adj.n. yanze elf n. efsaneye cinoke, minaḽêkî lasar, kesêkî xirap elicit vt. derdehênêt, ȓadekêşêt, ewirûjênêt elide vt. ladebat, derdekat, feramoş dekat, kem dekat, kurit dekatewe eligible adj. lêweşaweye, amadeye, şayestey heḽbijardine eliminate vt. ladebat, feramoş dekat, derdedat elite n. desteyekî heḽbijêrdiraw, zor behêz, zor çak elitism n. fermanȓewayetî desteyekî heḽbijarde ell n. gez:yekey pêwanî qumaş, beşêkî tir le xanû be goşey 90 bixrête ser xanû wek pîtî L lêbêt ellipse n.bazineyekî daxrawî hêlkeyî, şêwey badamî ellipsis n. peȓandnî wişe le ȓisteda xiwêner be asanî bîdozêtewe, hêmakanî peȓandin elliptical adj. şêwey hêlkeyî elocution n. hunerî witar xiwêndinewe elodea n. giyay şêwe geḽa eloquent adj. betiwanaw paraw le nûsînû witinda, zmanparaw, ȓewanbêj else adj. le ȓêgayekî tirewe, herweha, eger na, yekêkî tir elsewhere adv. le şiwênêkî tir elucidate vt.vi. ȓûndekatewe elude vt. xoy dedizêtewe le xo nasandin,

ȓadekat, xo derbazdekat, têy nagat, le desit dedat elusive adj. fêḽbaz Elysium n. beheşit emaciate vt.vi. lawazdekat, dadehêzrêt, bêhêzdebêt e-mail n. name le ȓêy kompiyûterewe emanate vi. debûjênêtewe emancipate vt. azad dekat le bendayetî emasculate vt. exesênêt, lawaz dekat embalm vt. momya dekat, guḽawî piyadeȓjênêt, cesteyekî mirdû deparêzêt be madey kîmyayî embank vt. eparêzêt, epengênêtewe be bendaw embargo n.vt. gemaroy abûrî, qedexekirdinî derçûnî keştiye bazirganiyekan be fermanî dewḽet, her qedexekirdinêkî bazirganî, gemaroy abûrî dexate ser embark vt.vi. dadegrêt ya serdexa( bar ) le keştî ya fiȓoke, siwarî keştî ya fiȓoke debêt, desit bekarêk dekat embarrass vt. şipirze dekat, exate tengû çeḽemewe, şermezar dekat embassy n. baḽyozxane, destew dayerey baḽyoz embattled adj. le şeȓdaye, kewtote şeȓewe embed vt. exate jêr zewyewe, le mêşikda heḽdegrêt embellish vt. eȓazênêtewe ember n. pişkoy agir embezzle vt. dizî dekat embitter vt. taḽî dekat emblazon vt. eȓazênêtewe, piyaheḽdedat emblem n. dirûşim, nîşane embody vt. enwênêt, ȓêkdexat, le şêwey mirov ya ajeḽda derîdexat embolden vt. hanîdedat embolism n. gîranî xiwên ber be xiwênî meyîw ya be biḽqî ba emboss vt. eȓazînêtewe be nexişû nigar embouchure n. doxî lêwekanû bekar hênanî le fû têkirdinî amêrêkî mûzîk embrace vt.vi.n. baweşî lêdedat, baweş beyekda deken, baweş, baweşlêkdan embrasure n. delaqeyek le dîwarêkda nawewey firawantir bê le derewey, kunêk le dîwarî qeḽada bo teqe kirdin

122

embroider

enact

embroider vt.vi. eçinêt, enexşênê embroidery n. çinîn, şitêkî çinraw, nexiş, ȓazandinewe embroil vt. eşêwênêt, tûşdekat embryo n. korpeḽe embryology n. zanistî korpeḽe emcee n.vt. beȓêweberî bone, wek beȓêwe berî bone kardekat emend vt. ȓasit dekatewe, le heḽe pak dekatewe, bijardekat emerald n. zumrûd: berdêkî şûşeyî ȓeng sewiz emerge vi. derdekewêt, dêtekayewe emergency n. ȓûdawêkî çaweȓwan nekraw ke firyakewtinî gerek bêt, bo firyaguzarî emergency room jûrî firyaguzarî le nexoşxaneda emeritus adj. xane nişîn be heman piley diwacarî emery n. kanzayekî ȓeşî zibre bekar dêt bo lûs kirdin emery board texte darêke smartey beserda drawe bo ȓêkxistnî nînok bekar dêt emetic adj.n. ebête hoy ȓişanewe, dermanêk biȓişênêtewe -emia paşgirêke legeḽ wişey tirda wek leukemia doxî taybetî xiwên nîşan dedat emigrate vi. koç dekat le wiḽatêkewe bo nîştecê bûn le wiḽatêkî tir émigré n. koçber, penaber: kesêk be hoy siyasetewe naçar dekrêt koçbikat eminence n. ban, şiwênêkî biḽind, kesêkî paye beriz eminent adj. diyar, biḽind, serkewtû eminent domain n. mafî dewḽet bo desit besera girtinî xawendarêtî taybetî emir emîr lenaw Arebekanda emissary n. kesêkî nêrdiraw bo karî taybet, nêrdiraw wek sîxuȓ polîsî nihênî emission n. lê hatne derewe, derdan emit vt. derdedat, derdebȓêt emollient adj. nerim kerî pêsit emolument n. parey bedesit geyîştû wek ȓojane mangane ya qerebû emote vi. besozewe enwênêt emotion n. heḽçûn, soz, hercore hesit kirdinêk wek: xoşewîstî qîn ya ȓiq emotional adj.sozdar, wirûjênerî soz

emotionalize vt. çareser dekat le ȓêgay sozewe empathetic adj. pîşandanî soz empathize vt. hesit be soz dekat empathy n. tiwanay beşdarî kirdinî xeḽik le sozû bîrkirdinewew hesitda emperor n. împirator, şahenşah emphasis n. cexitkirdin, dûpatkirdin, giringî emphasize vt. cextî lêdekat, giringî pêdedat emphatic adj. ȓay xoy derdebȓêt be cexit kirdinewe, serinc ȓakêşer emphysema n. awsanî sîpelik empire n. împirator, deseḽatî ȓeha le desit yekêk empirical adj. taqîkarî: pişit bestin be serincû têbîniyekan bayex nedan be zanyarîw tiyûriyekan emplacement n. amadekirdinî şiwên bo çekî quris employ vt.n. bekar debat, bekirêdegrêt, kar employable adj. kesêk cestew hoşî amadeye karî pê bidrêt employee n. kesêk karî pêdirawe le layen yekêkî tirewe be ȓojane yan mangane employer n. kesêk kar dedat be kesêkî tir employment n. bekarhênan, kar, bekarbirdin emporium n. bazaȓêkî gewre bo firoştinî hemû core kaḽayek empower vt. deseḽatî pêdedat empress n. jinî împirator empty adj.vt.vi.n. betaḽ, bê awedanî, betaḽ dekat, betaḽdebêt, şitêkî betaḽ empty-handed adj. destî betaḽ empyrean n. beheştî nemiran, asman emu n. baḽindeyekî Ostiraliye nafȓêt wek wiştir mirix waye biçûktir emulate vt. hewiḽdedat yeksanbêt yan baştir emulsify vt.vi. têkeḽ dekat emulsion n. têkeḽ kirdinî dû şile, şileyekî şîrî en- pêşgirêke bewatay exate naw(enthrone), exatemetirsiyewe (endanger), nebada (encase) -en paşgirêke bewatay dirûsitkirawe le(woolen), ȓewneqî dedatê(brighten), nerim kirdinewe (soften) enable vt. tiwanay dedatî, dest berdarî dekat enact vt. yasayek derdekat, roḽî kesêk ebînê

123

enamel

enfold

enamel n.vt. mîna, boye, be mîna boyey dekat, enexşênêt beȓeng, lûs dekat, ebrîskênêtewe enamor vt. diḽdebat en bloc Fr. hemû beyekewe encamp vi.vt. xêwatga dademezrênêt, dexate xêwetewe encapsulate vt.ekate kepsûlewe, depêçêtewe encase vt. exate bawiḽewe, dadeboşêt -ence paşgirêke bewatay niwandin, dox, encam(conference) encephalitis n. hewkirdinî mêşik enchain vt. kelepçe dekat, yexsîr dekat enchant vt. cadû dekat, diḽdeȓifênêt enchilada vt. baboḽe, parû encircle vt. gemaro dedat, dexulêtewe be dewrîda enclave n. wiḽatêk gemaro dirabêt be zewî wiḽatêkî tir enclose vt. dewrîdegrêt, bendî dekat, qetîs dekat, depêçêtewe enclosure n. dewirgirtin, şûrekirdin, peçeyekî teyman kiraw, nawaxinî pêçraweyek encomium n. sitayîş, piyaheḽdan encompass vt. dewirdegrêt, degrêtewe, encam dedat, heḽdestêt be.. encore interj.n. dûhem, carî dûhem, dûbare encounter vt.n. çaweȓwan nekirawane çawî pêdekewêt, ȓûbeȓû debêtewe le şeȓda, ȓû be ȓû bûnewe le şeȓda, çaw pêkewtinî çaweȓwan nekiraw encourage vt. handedat, yarmetî dedat encroach vi. desit dirêjî ekate ser xawendarêtîw mafekanî xeḽkanî tir, debezênêt encrust vt.vi. tiwêkiḽî beberda dekat, tiwêkiḽ pêkdehênêt encumber vt. bargiran dekat, ebête kosip -ency paşgirêke bewatay dox(dependency) encyclical n. ȓageyandinêkî giştî papa encyclopedia n. kitêbêke be pêy elifû bê babetekanî zanyarî daȓêjrawe, însayklopîdiya encyst vt.vi. exate kîsewe end n.vt.vi. sinûr, la, kotayî, diwayî, do yarîçî topî pê le her dû lay hêḽî pêşewe, westan, mirdin, encam, paşmawe, mebesit,

amanic, kotayî pêdehênêt, ekujêt, kotayî dêt, emirêt endanger vt. dexate metirsiyewe endangered species corekanî ajeḽû ȓiwek le metirsî lenawçûnin endear vt. xoy xoşewîsit dekat endearment n. derbiȓînî xoşewîstî be wişe be niwandin endeavor vi.n. hewiḽ dedat, koşiş dekat, hewiḽdan, koşiş kirdin, teqela kirdin endemic adj. taybete be xeḽkêkî taybet ya wiḽatêk wek ȓiwekêk nexoşiyek ending n. diwayîn beş, mirdin endive n. le kahû deçêt bo zeḽate be kar dêt endless adj. bê kotayî, beyekewe bestiraw endmost adj. le kotayîda, dûrtir endocrine adj. her giḽandêk ke hormon dirûst dekat endorse vt. le piştewey çek wajû dekat, biȓyarî danî biȓêk pare dedat be wajû kirdinî beḽgeyek endoscope n. amêrêke bo pişkinînî beşî nawewey ceste ke kunî têdabêt endow vt. pareyek ya xanûyek pêşkeş bikat be kolêj, debexşêt endpoint n. xaḽî tewaw kirdin end product n. encamî kotayî end table n. mêzêkî biçûk dexrête berdem qenefeyek endue vt. pêdedat, debexşêt endurance n. tiwanay berge girtin, westan le ȓûy azar endure vt. bergirî le azar dekat, xoy degrêt le jêr azarda endways adv. bedirêjî -ene paşgirêke bewatay awêtey haydrokarbon(benzene) enema n. şileyeke le komewe ekrête qoḽonewe enemy n. dujmin, berheḽistkar energetic adj. betiwana, wizedar, çalak energize vt. çalakane kar dekat energy n. wize, tîn, tiwana, çalakî enervate vt. lawazdekat, bêhêz dekat enfeeble vt. lawazdekat enfilade n. be dirêjayî hêḽeke serbazan teqe deken enfold vt. epêçêtewe, baweşî piyadekat

124

enforce

entice

enforce vt. bezor pêy dekat, naçarî dekat enfranchise vt. azad dekat le bendayetî, mafî deng danî dedatê engage vt.vi. peyman dedat, beḽên dedat, debêt be dezgîran, berengar debêtewe, decengêt, beşdar debêt, qayl debêt engaged adj. serqaḽ, dezgîrandar, kewtote şeȓî dujminewe, le bosedaye, mare biȓaw engagement n. peyman, nîşankirdin, beḽên, beḽênî bazrganî, ceng engaging adj. diḽȓifên, pesin engender vt.vi. ehênête kayewe, dête kayewe, peyda debêt engine n. mekîne, amêr, şemendefer engineer n.vt. endazyar, araste dekat, tegbîr dekat engineering n. endaze, giringîdanî zanisit be bekar brdinî zanyariyekanî zanistî, pilandanan, nexşekêşan, telarsazî, beȓêwe birdinî amêrû ȓêgawbanû pird engorge vt. çawçinokane pelamar dedat engrave vt. nexiş dekat leser dar ya asin, heḽdekoḽêt le dar engraving n. nexişkirdin, heḽkoḽîn engross vt. tewawî bîrû hoş xerîk dekat, be tewawî serinc ȓadekêşêt engulf vt. haḽdelûşêt enhance vt. be nirixtir dekat, çaktir dekat enigma n. meteḽ, kesêkî daxraw naȓûn enjambment n. le honraweda cûḽan le dêȓêkewe bo dêȓêkî tir be bê westan enjoin vt. ferman esepênêt, qedexedekat enjoy vt. bexoşî beser debat, ȓadebwêrêt enlarge vt.vi. gewre dekat, firawan dekat, gewre debêt enlighten vt. ȓûnak dekatewe: ȓoşinbîrî enlist vt.vi. exate xizmetî serbazî, bekar dênêt bo serxistinî kêşeyek enlisted adj. serbazêk xiwar piley efser enliven vt. çalak dekat, bextiyar dekat en masse Fr. be komeḽ, be giştî, pêkewe enmesh vt. exate dawewe, ȓawdekat be toȓ enmity n. dujminayetî ennoble vt. mezin dekat, berzî dekatewe bo çînî xanedanan ennui n. bêzarî enormity n. naşîrîn, tawanêkî xirap, zil enormous adj. jimareyekî gewre, zil

enough adj.n.adv. ewendey pêwîst, jimarey wîstiraw, tewaw, ta radey pesind, biȓêkî tewaw, bese enplane vi. deçête fiȓokewe enrage vt. tûȓe dekat enrapture vt. exate ewpeȓî xoşî enrich vt. dewḽemendtirî dekat, beriztirîn nirxî dedatî, çaktirîn çonayetî, muturbe dekat, epîtênêt enroll vt.vi. nawekan dexate lîstewe, lîsit amade dekat, ebête endam en route adv. le ȓêga, peyweste be ȓêgawe ensconce vt. perdedekat, eşarêtewe ensemble n. taximî nan xiwardin, desteyekî biçûk le mûzîk jenanû ekteran enshrine vt. heḽdegrêt wek şitî pîroz enshroud vt. kifin dekat, eşarêtewe ensign n. aḽa, efserêkî deryayî pile nizim ensilage n. alîkî heḽgîraw le sayloda (embarêkî lûleyî berze) enslave vt. dekate koyle ensnare vt. exate dawewe ensue vi. deçête pêşewe, berencam ensure vt. deparêzêt entail vt.n. xawendarêtiyek ȓadegrêt bo berjewendî mîratgiran, mîrat entangle vt. aḽoz dekat, exate dawewe entente n. rêkewtinî nêw neteweyî enter vt.vi. exate naw, exate paḽ, dest bekar dekat, zanyariyekan exate kompiyûterewe, tomardekat, deçête naw, debȓêt(çûne naw), zanyariyekan derbarey keştiyek pêşkeş dekat enteritis n. hewkirdinî ȓîxoḽekan enterprise n. piȓoje, desitgayekî bazirganî, serkêşî enterprising adj. hewiḽdanî zor entertain vt. mîwandarî dekat, bîrdekatewe, bezim degrêt entertainer n. bezimgêȓ, goranî bêj, qoşmeçî entertaining adj. kat beser birdinû xoşî entertainment n. mîwandarî be nanû xewtinewe, kat beser birdin, ahang enthrall vt. diḽdeȓifênêt, dîl dekat enthrone vt. tac dexate ser, mezinî dekat enthuse vi. be peroş debêt enthusiasm n. peroş, demargîrî ayinî entice vt. firîwî dedat, serincî ȓadekêşêt

125

entire

epitaph

entire adj.n. tewaw, hemû, bê kemû kûȓî, desit lênedraw, nexesênraw, aspêkî nexesîw entirety n. hemû, begiştî, tewawe entitle vt. nawî bo dadenêt, amadey dekat entitlement n. şitêk bo yekêk naw nirabêt entity n. bûn, hebûn entomb vt. exate goȓewe entomology n. zanistî canewer entourage n. perawêz, çêwe entrails n. henaw entrance n.vt. çûnejûrewe, dergay çûnejûrewe, rêgedan ya mafdan be çûnejûrewe, dademezrênêt, henawî debat, piȓî dekat lexoşî entrant n. ewey eçête nawewe, yekêk biçête jûrewe, endamêkî niwê entreat vt.vi. depaȓêtewe, daway bezeyî dekat entreaty n. paȓanewe, daway bezeyî kirdin entrée n. çûne jûrewe, jemî serekî nan xiwardin entrench vt. çiwardewrî dekat be çaḽ bo xo parastin entrepreneur n. beḽênder entropy n. koḽkeyekî matimatîkiye bo pêwaney wize sûdî lê weregîrêt le sîstemî thermodynamic entrust vt. piştî pê debestêt, mitmaney pêdekat, pêy despêrêt entry n. çûne jûrewe, derga, tomar kirdinî babetêk, beşdar le kêbiȓkêda entry-level adj. karêk be pareyekî kem eşêt berew pêş biçêt entwine vt.vi. le yekewe de aḽêt ya depêçrêt enumerate vt. ejimêrêt, yek yek be naw ejimêrêt enunciate vt.vi. ȓadegeyenêt, dedirkênêt enuresis n. mîz ȓanegirtin envelop vt. eykate zerfewe, epêçêtewe envelope n. zerif, berig envenom vt. jarawî dekat, jarî têdekat enviable adj. ewende başe îreyî pê debrêt, zor pesinde envious adj. îreyî environment n. dewrûber, hemû ew mercaney kardekene ser dewrûber, jînge environmentalist n. kesêk kar bikat leser

gîrûgiriftekanî dewrûber wek pîsbûnî (jînge) awû hewa, jîngeyî environs n. qeraxî şar, dewrûberî şar envisage vt. xeyaḽ dekat, way debînêt envision vt. xeyaḽdekat, dehênête berçaw envoy n.ȓaspêrdiraw, nêrdiraw enzyme n. enzîm, hewên eon n. çax -eous paşgirêke bewatay: wek, pêçûn (aqueous) epaulet n. serşanêkî rîşû dar le bergî serbazî epee n. şimşêr le corî şîş ephedrine n. dermanêke bo çareserî heḽametû tenge nefesî ephemeral adj. bo yek ȓoj, kem temen, katî epi- pêşgirêke bewatay: leser, leser ewîşewe, hîtir, lenawenid, le nêwan epic n. çîrokêkî honraweyî derbarey paḽewanêtiyek epicenter n. ser zewî ew şiwêney ȓastewxo ekewête ser newendî zewî lerze epicure n. ebîqor kesêk niqûmî xoşiyekanî hestî bêt, kesêk arezûy ciyawazî hebêt le tamû çêjî xiwardinû xiwardinewe, naw nirawe be nawî Feylesûfî Grîkî 300 sal p.z epidemic adj.n. dirme zû biḽaw debêtewe, nexoşiyekî dirim ke zû biḽaw debêtewe epidemiology n. zanistî nexoşiye dirmakan epidermis n. tiwêjî serewey pêst epidural adj.n. derewey ew tiwêjey mêşik epêçêtewe, siȓ kirdinî şiwênêkî leş be benic epiglottis n. ew zimane kiȓ kiȓa geyiyey boȓî henase epoşêt katî qût danî xiwardin epigram n. pendêke ya derbiȓînêkî zîrekaneye derbarey bîrêk epigraphy n. lêkoḽînewe le nexşûnigare konekan epilepsy n. fê: nexoşî fêdarî epileptic adj.n. fêdare, kesêk nexoşî fêdarî heye epilogue n. kotayî hênan be şanoyek be xiwêndinewey witarêk ya honraweyek le layen ekterêkewe episcopacy n. ferman ȓewayetî qeşekan le kiḽêseda, serokî qeşekan episode n. fîlmêkî zincîreyî epistle n. name, peyamekanî naw Încîl epitaph n.witeyekî be nirix leser qebrî yekêk

126

epithelium

erudition

epithelium n. tiuêjêk rûyek bipoşêt ya nawewey betaḽayî henaw epithet n. nawbang, naznaw, natore epitome n. kurtey basêk ya pertûkêk, nimûney şitêk epitomize vt. kurit dekatewe, puxtey basêk e pluribus unum yek le çendîn: dirûşmî U.S.A epoch n. serdem, serdemêkî ciyolocî epoxy adj. diyarî kirdinî behêz tirîn ȓatînc le sirêşda Epsom salts sulfate magnîzyom bekardet bo sikçiwandin Epstein Barr virus nexoşiyeke le şêwey qinçike egwazrêtewe be maçû le geḽa nûstin çend corêk şîrpence dirûst dekat le leşda equable adj. wek yek, haw çeşin, aram, cêgîr, tundû toḽ equal adj.n.vt. yeksan, hawta, wek yek, çûn yek, yeksan dekat equalize vt. yeksan dekat equal-opportunity adj. helî yeksan equal sign nîşaney = ke herdû la yeksan nîşandedat equanimity n. danbexoda girtin, leserexoyî equate vt. yeksan dekat equation n. yeklayî kirdinewe, hawsenig kirdin, hawkêşe kirdin equator n. hêḽî yeksan, nawendî zewî equerry n. efserî serperiştiyarî tewîley espekan, efserî berpirsiyar le koşkî şahaney Berîtanî bo xoşîw aramî şaw xêzanekey equestrian adj.n.siwar çakî, siwar bûnî esip equi- pêşgirêke bewatay:yeksan, be yeksanî equidistant adj. yeksan le dûrî equilateral adj. la yeksanekan equilibrium n. hawseng equine adj. esip, wek esip equinox n. yeksanî şewû ȓoj dû car le saḽêkda 21 march w 23 sêptember equip vt. amadey dekat, pêdawîstiyekanî pê dedat equipage n. galêskew espû xizmetkar be cilûbergî taybetewe equipment n. kelûpel, amêrekan, amêr equipoise n.vt. hawseng, hêzî hawsengî, hawseng dekat

equitable adj. dadwer, ȓewadar equitation n. siwarçakî, siwarbûnî esip equity n. dad, dadwerî, bêlayenî equivalent adj.n. yeksan le çonayetîw behaw hêzû watada, şitî yeksan equivocal adj. aḽoz: dû wata ya pitirî heye, guman lêkiraw equivocate vi. yarî pê dekat: qisey dû dîw bekar dênêt, xobedestewe nedan era n. mêjû, serdem, çerix: le katêkî diyarî kirawewe dest pêdekat be ȓûdawêkî giring eradicate vt. ȓîşe kêş dekat, lenaw debat erase vt. esiȓêtewe eraser n. texte siȓ, siȓer, lastîkî siȓînewe erasure n. siȓawe, siȓînewe, wişey siȓawe ere prep.conj. pêş, pêşewey erect adj.vt. ȓawestaw, dademezrênêt, drûstdekat erectile adj. ȓep kirdinû ȓeqbûn be piȓbûn be xiwên erg n. le fîzyada yekey karû wize ergo adv. kewate, bewcore ergonomics n. zanistî guncandinî doxî karkirdin legeḽ pêdawîstiyekanî kirêkar erode vt.vi. dadexurêt, şêwey degoȓêt be daxuran erogenous adj. hestiyarî cût bûne Eros n. xudawendî xoşewîstî le lay Grîkekan erosion n. xuranewe, şoranewe be lafaw erotic adj.n. wirûjênerî arezûy cût bûn, kesêkî arezûxiwazî cût bûn err vi. heḽedekat, gumȓadebêt errand n. erkêk, geştêkî kurit bo geyandinî nameyek errant adj. geȓîde, aware, wêḽ bê mebesit, gumȓa erratic adj.n. gumȓa, ȓamaḽraw be hoy ȓûbarêkî befir, namo, kesêkî namo erratum n. heḽey çapî error n. heḽe, xirape ersatz adj. le ciyatî, piley xiwarewe erstwhile adv.adj. pêşûtir, pêşû eruct vt.vi. bonûberamey naw henaw derdekat le demewe erudite adj. zana, zorzan, huşyar erudition n. zanînêkî firawan be hoy kitêb xiwêndinewe

127

erupt

ethane

erupt vi.vt. giȓkaneke deteqêtewe, heḽdeçêt, pişkokanî fiȓêdedat eruption n. teqînewey giȓkan, heḽçûn -ery paşgirêke bewatay: huner (archery), şiwênî dirûsit kirdinû berhem hênan(bakery), komeḽêk(machinery), dox(slavery) erysipelas n. sûrbûnewey pêsit erythrocyte n. xiȓokey sûr ke hîmogiḽobînî têdaye oksicîn degwazêtewe bo leş escalate vi. serdexat, hengaw be hengaw firawan debêt, peredestênêt escalator n. peyjey karebayî berdewam dexulêtewe escapade n. heḽatin, kerêkî serkêşane escape vi.vt.n. ledesit derdeçêt, heḽdêt, ȓadekat, ȓakirdin, haḽatin escapee n. heḽatû le zîndan escapement n. terazûy katjimêr escape velocity n. ew xêrayiyey pêwîste bo mûşekêk le rakêşanî zewî derçêt escapism n. heḽatin le berpirsiyarêtiyekan be xerîk bûn be ȓabwardnû bezimû ȓezim escargot n. qaqle cinokeyek ke exurêt escarpment n. heḽdêr -escence paşgirêke bewatay: ta ȓadeyekî kem, pirosey bûn ya peydabûn -escent paşgirêke bewatay : desit pêkirdinî bûn, şewqedatewe eschew vt. xo la dedat, xo dedizêtewe, parêz escort n.vt. haweḽ bo parastin, pasewan, haweḽî dekat escritoire n. mêzî nûsîn escrow n. peymanêke debestirêt ta gişit mercekan tewaw dekrêt escutcheon n. serpoşî şiwênî kilîl -ese paşgirêke bawatay: taybet be nîştimanêk, hawnîştimanî wiḽatêk, zimanî wiḽatêk esophagus n. boȓî sîronçik esoteric adj. amade kirawe bo çend kesêk ke têy degen, nihênî, şarawe especial adj. taybet Esperanto n. zimanêkî nêw neteweyiye leser binçîney wişe hawbeşekanî zimane serekiyekanî Ewrupa dirûst kirawe espionage n. sîxuȓî espousal n. nîşankirdin, layengirî kêşeyek

espouse vt. jin dehênêt, layengirî kêşeyek dekat espresso n. qaweyek be heḽmêkî çiȓû paḽawtin dirûst dekrêt esprit de corps Fr. demargîrî bo komeḽêk, giyanî hawkarî espy vt. bedîdekat le dûrewe -esque paşgirêke bewatay: wek, le şêwey esquire n. pilekey le xiwar siwar çakeweye, berêz, şagrdî siwar çak -ess paşgirêke bewatay: mê (countess) essay vt.n. hewiḽdedat, hewiḽdan, witar essence n. kakḽe, bon, guḽaw, puxte essential adj. binçîneyî, binema, tuxme binçîneyiyekan, xaḽî serekî establish vt. cêgîr dekat, dademezrênêt( fermanber), yasakan derdekat, peywendiyekan dirûst dekat, eselmênêt establishment n. komeḽe yasayek, damezrawey serbazî bazirganî giştîw taybet, cêgîrkirdin, damezrandin, cêgîr estate n. dox, payey komeḽayetî, çînî komeḽayetî, xawendarêtî esteem vt.n. nirxî bo dadenêt, ȓêzî lê degrêt, nirix, ȓêz ester n. pêkhateyekî organîkiye le kar lêkirdinî esîd le geḽ elkihûl hatotedî estimable adj. şayestey ȓêze, dexemḽênrêt estimate vt.n. dexemḽênêt, deqebḽênêt, xemḽandin, qebḽandin estimation n. boçûn, nirxandin, xemḽîn, ȓêz estrange vt. dûrdexatewe, dadegrêt, nefret lêkirawî dekat, way lêdekat namo bêt estrogen n. hormonî jin ya pêkhateyekî dirûst kiraw estuary n. ȓêjgey zê bo naw derya étagère n.Fr. doḽabêk ȓefekanî waḽa bin bo dananî şitî entîke etc. kurit kirawey et cetra heta diwayî etch vt. wênekêşan leser kanzaw şûşe be bekar hênanî esîd etching n. hunerî heḽkendin eternal adj. bê seretaw bê kotayî, heta hetayî eternity n. nemirî, katî bê kotayî diway mirdin ethane n. haydirokarbon gazêkî bê bonû ȓenge le gazî sirûştîda dozrawetewe wek sûtemenî beker dêt

128

ether

eventide

ether n. asman, xeyaḽî bûnî madeyekî nebînraw le asman, madeyekî şile xêra desûtêt le benc kirdnda bekar dêt ethereal adj. zor sûk, wek hewa, asmanî ethic n. ȓewişit ethical adj. ȓewişt, felsefey ȓewişt beşêke le felsefe ethics n. zanistî ȓewişt, ȓewiştî kar, ȓewişt ethnic adj.n. ȓeçeḽek, komeḽe xeḽkêk heman zimanû keltûryan heye ethnicity n. polîn kirdinî reçaḽek ethnology n. zanistî reçeḽekekanî mirovayetî ethos n. jiyanû kesayetîw zanistî kesêk ya komeḽêk ethyl n. ew haydirokarboney ke bineȓetî elkihûlî esîliye ethylene n. gazêke esûtêt bê ȓenge bonî naxoşe ethylene glycol şileyekî bê ȓengî lînce wek dije bestinî aw bekardêt etiology n. zanistî hoyekanî nexoşî etiquette n. destûrî ȓeftarkirdin lebone komeḽayetyekanda, etekiyet etude n. fêrbûn: parçe mûzîkêkî amade kiraw bo ȓahênan le ser hendê karî teknîkî mûzîkî etymology n. lêkdanewey serçawew mêjûy wişe eu- pêşgirêke bewatay: çak,baş (eulogy) eucalyptus n. dirextêkî hemîşe sewizî dirêje euchre n. yariyeke be 32 kart dekrêt Euclid endazey eqlîdîsî eugenics n. zanistî çakkirdinî newe be giwêzanewey hokarî bomaweyî le daykû babewe eulogize vt. piyaheḽdedat eulogy n. piyaheḽdan eunuch n. xesîw, xesênraw euphemism n. derbiȓînêkî çak derbarey şitêkî newîstiraw euphonious adj. awazêkî xoş euphony n. dengî xoş euphoria n. hesit kirdin be başîw xoşî eureka interj. derbiȓîne bo dozînewe Europe kîşwerî Ewrupa ekewête nêwan kîşwerî Asyaw oqyanûsî Etlesî rûberekey 3000000mîl dûcaye710000000milyon kese

European Community ȓêkxirawêkî Ewrupaye le 1967 damezra bo yekxistnî siyasîw abûrî ȓojaway Ewrupa European Monetary Union endamanî yekêtî Ewrupa ke parey Euro be kar dehênin European plan sîstemî beȓêwe birdinî hotêl ke paredanî xiwardin ciyawaze le parey hotel European Union yekêtî netewekanî Ewrupa ke 1993 damezra bo yekgirtinî yek lediway yek eurythmics n. sema be awazewe Eustachian tube boȓî nêwan giwêy naweȓastû quȓig euthanasia n. kuştinî bê azar: bo kesêk ke tûşî nexoşiyekî zor sexit biwew zûş namirêt euthenics n. zanistî pitew kirdinî jiyan xoşî mirovayetî le ȓêgay çakkirdinî doxekanî jiyan euthanize vt. be kuştinî bê azar dekujêt evacuate vt. betaḽ dekat, mîzû pîsayî dekat, çoḽdekat, dekêşêtewe, cêdehêḽêt evade vi.vt. lêy ladedat, feramoşdekat, lêy ȓadekat, kenar degrêt evaluate vt. exemḽênêt, eqebḽênêt, enirxênêt, endazey dekat evanescent adj. neman, zû beserçûn evangelical adj. be pêy Încîl evaporate vt.vi. xestî dekatewe be heḽim, heḽim dekat, namênêt be heḽim evasion n. ȓakirdin le giftûgoda, biȓûbiyanû evasive adj. biyanûgir, kenargîr eve n. êware, şêwan, daykî mirovayetî xêzanî adem even adj.adv.vt.vi. texit, deşit, diḽniya, lûs, terîb, yeksan, ȓêk, hêmin, dadwer, bêlayen, hawta, tewaw, beḽkû, ta, herweha, tenanet, textî dekat, hawtay dekat, yeksan debêt, hawseng debêt evenhanded adj. dadperwer, bewîjdan, bêlayen evening n. êware, şew, ȓojawabûn event n. ȓûdaw, encam even-tempered adj. aram, xogire eventful adj. piȓ le ȓûdaw eventide n. êware

129

eventual

exclaim

eventual adj. kotayî eventuality n. şiyawî ȓûdane eventuate vi. kotayîdêt, encam ever adv. hemîşe, le her demêkda Everest beriztirîn lûtkey çiyay Hemalaya 29035 Ft. 8850m everglade n. zongaw evergreen adj. hemîşe sewiz, dirextî hemîşe sewiz everlasting adj.n. hemîşe, hetahetayî, nemir evermore adv. hemîşe, le ayindeda every adj. gişit, hemû, tewaw, heryek everybody pron. herkesêk, heryekêk every day adj. ȓojane, hemûȓojêk every one pron. her kesêk, her kesêk ya şitêk nawî hênrawe everything pron. hemû şitêk, gişt everywhere adv. le hemû şiwênêk, le her şiwênêk evict vt. derdekat evidence n. beḽge, qewaḽe, şayet, nîşane evident adj. ȓûn, pêçû penay têda niye, aşkira evil adj.n. bedkar, xirap, ziyanbexiş, bedkarî, xirapkarî, şeytan, karesat, afet, tawan, nexoşî, çarenûsî xirap evildoer n. şeȓangêz, şeȓanî evince vt. be ȓûnî derîdexat, ȓûnî dekatewe eviscerate vt. henawî derdehênêt, organêkî nawewey nexoşêk ladebat evoke vt. bang dekat, ewirûjênêt evolution n. goȓan, pêgeyîştin, pêşkewtin, geşekirdin, peydabûn evolve vt. wirdewirde geşedekat ewe n. kawiȓ, şekeneȓ ewer n. goze ex prep. le, bêcge ex- pêşgirêke bewatay: derewey, bêcge, pester exacerbate vt. xiraptir dekat, dewirûjênêt exact adj.vt. dirûst, tewaw, lêdestênêt, dawadekat exacting adj. sexit, dawakirdinî zor, dawakirdinî lêhatûyîw giringî pêdanî zor exaction n. lêsendin, şitêk bezor bisêndirê wek bac exactitude n. dirûstî, corî çak exaggerate vt.vi. ziyadî pêwe denêt, gewrey

dekat exalt vt. berzîdekat, heḽî dedat, ewirûjênêt examination n. taqîkirdinewe examine vt. taqî dekatewe example n. nimûne, pêşeng, penid, wek exasperate vt. tûȓedekat excavate vt. heḽdekenêt, tunêḽ lê dedat, şiwênewarêkî kon dedozêtewe be heḽkendin exceed vt. têdepeȓêt, serdekewêt exceeding adj. le ȓadebeder, leserû asayîyewe excel vi.vt. debê baştir bêt ya gewretir bêt lewanî tir excellence n. serkewtin, çakî excellency n. nîşaney ȓêzû beriz ȓagirtin excellent adj. zor çak excelsior n. wirdedar except vt.prep.conj. lêderdekat, bêcge, ewenebê exception n. bêcgekirdin, heḽawêrdin, peḽip exceptionable adj. cêgay peḽip girtine, ȓetdekrêtewe exceptional adj. na asayî, degmen, ciwan, zorçak excerpt vt. witeyek ya biȓgeyekî wergîraw le kitêbêk excess n. ȓadebeder, pitir le pêwîst, ziyadeȓoyî excessive adj. ȓadebeder, pitir exchange n.vt.vi. goȓînewe, aḽûgor, egoȓêt, aḽûgoȓkirdin, ciyawazî diraw, bazaȓî goȓînewe, nawendî telefon, egoȓêtewe, aḽûgordekat exchange rate n. nirxî goȓînewe ya aḽogor exchequer n. gencîney dewḽet, dahate darayiyekan excise n.vt. bac, bac desepênêt, derdekêşêt excitable adj. coşû xiroş excite vt. ewirûjênêt, exate coşû xiroşewe, wiryadekat, çalakî karebayî ya biwarêkî mîgnatîkî dirûst dekat, etomekan çalak dekat excitement n. wirûjandin, coşû xiroş, şitêkî wirûjêner exciting adj. wirûjan exclaim vi.vt. hawar dekat, le piȓû be tundî qisedekat

130

exclamation

exoskeleton

exclamation n. hawarkirdin, nîşaney sersamî exclamation point or mark (!) hêmay sersuȓman exclude vt. ȓêgirî lê dekrêt biçête jûrewe, dûrdexrêtewe, wederdexat exclusive adj.n. ȓêgir, bende be kesêk ya komeḽêk, witarêkî nûsraw taybete bo biḽawkirdinewe le rojnameyek ya govarêk excommunicate vt. lelayen kiḽêsawe bêbeş dekrêt excoriate vt. be tundî serzenişt dekat excrement n. pîsayî mirov excrescence n. lêpeydabûnêkî nasirûştî: wek qinçike goşte ziyade dûmeḽ excreta n. derdanî leş wek mîz areq excrete vt.vi. derdedat excruciating adj. be azar exculpate vt. bêtawan dekat, lêxoşbûn excursion n. geştêkî kurt xayen be nirxêkî herzan excursive adj. ladraw, piçȓaw excuse vt.n. daway lêbûrdin dekat, biyanû dehênêtewe, daway lêbûrdin kirdin, biyanû, behane execrable adj. nefret lêkiraw, zor xirap, toqêner execrate vt. naȓezayî derdebiȓêt, tûȓe debêt execute vt. cêbecê dekat, ȓadepêȓênêt, dekujêt be pêy fermanî dadiga execution n. cêbecêkirdin, mirandin, karêkî biȓênerewane executioner n. kesê ke biȓyarî le sêdaredan cêbecê dekat executive adj.n. cêbecêkar, deseḽatî cêbecê kirdinû endamekanî, beȓêweberî damezraweyek, fermanberêkî payeberzî beȓêwebirdin executor n. cêbecêkarî wesêt name exegesis n. lêkdanewe exemplar n. modêl, nimûne, kesêkî nimûneyî exemplary adj. nimûneyî, pêşenig exemplify vt. nimûneyekî wajûkirawî leber degrêtewe exempt adj.vt. lêbûrdiraw la yasaw erik, bexişraw, beder exercise n.vt.vi. rahênan, meşiq kirdin,

manoȓî serbazî, cêbecê dekat, bekar dehênêt, bekar debat, ȓadehênêt, meşiq dekat, meşiq pê dekat exert vt. koşiş dekat, xoy mandû dekat exertion n. koşiş, koşiş kirdin exhale vt.vi. henase dedat, heḽim derdedat exhaust vt.n. betaḽ dekat, derdedat, mandû dekat, derdanî dûkeḽî mekîne, pêy deḽên egzoz, derîçey dûkeḽî otombîl exhaustion n. bekar biran, pirze lêbiȓan, zor mandûbûn exhaustive adj. pêneman, tewaw, gişit exhibit vt.vi.n. pîşandedat, derdexat, sikaḽa beriz dekatewe, pîşanga, beḽgeyekî yasayî exhibition n. dermaḽeyekî xiwêndine zanko deydat be xiwêndkar, pîşanga exhibitionism n. bê perdeyî, ȓûtî, aşkirayî exhilarate vt. exroşênêt, ewirûjênêt exhort vt.vi. handedat, amojgarî dekat, wirya dekatewe, pêdeḽêt exhume vt. le goȓ derdênêt, zîndû dekatewe exigency n. pêwîsit, nakaw, giring exiguous adj. kem, lawaz exile n.vt. dûrxistinewe le wiḽat, dûrxirawe, şarbeder dekrêt, dûr dexirêtewe exist vi. debêt, manewey xoy deparêzêt, dejêt existence n. bûn, zîndewer, jiyan, jîn existential adj. hebûn existentialism n. hebûnxiwazî: felsefeyeke cexit dekatewe leser azadî takû ber pirsiyarêtiyekanî exit n.vi. derçûnî ekter leser şano, cêhêştin, mirdin, derçe, dergay derçûn, derdeçêt, cêdehêḽêt exo- pêşgirêke be watay derewe, derekî exobiology n. beşêkî zanistî zîndewer zaniye ekoḽêtewe le jiyanî derewey zewî exodus n. koçî Îzraîliyekan le Mîsrewe bo Felestîn le geḽ Mûsada, derçûn, cêhêştin, koçî be komeḽ ex officio adv.adj. be pêy payew pile exonerate vt. azad dekat, bêgunah dekat exorbitant n. ziyadeȓo, giranbeha exorcise or exorcize vt. be nûştew cadû cinokew şeytanekan derdekat, pak dekatewe exoskeleton n. qawxî giwêçke masî

131

exothermic

express

exothermic adj. goȓanî kîmyayî be hoy karlêkirdinî germî exotic adj. hawirde le derewe, hî bêganeye, namo le ȓengû şêwe, seyir expand vt.vi. biḽawdekatewe, napêçêtewe, berîndebêt, firawandebêt expanse n. nawçeyekî firawan, ȓûberêkî neşikaw, ȓûberêkî berîn ya berbiḽaw expansible adj. şiyawî drêjbûnû berîn bûne expansion n. berînbûn, dirêjbûn, heḽawsan(pare) expansion bolt burxûyeke kîfêkî beserda dekrêt la badanî burxuwekeda kîfeke ekrêtewew tund debêt le dîwarda le zewêda.. expansive adj. berîn bû, dirêj kiraw, leȓû, kirawe, gişit expatiate vi. dirêjey pê dedat: witin ya nûsîn expatriate vt.vi.n. dûrdexirêtewe, cêdêḽêt, dûrxiranewe, cêhêştin expect vt.vi. pêşbînî dekat, pêy wadebêt, çaweȓwan dekat expectancy n. çaweȓwan kiraw, hîwa expectant adj.n. çaweȓwan kirawe expectation n. çaweȓwan kirdin, şitêkî çaweȓwan kiraw expectorant adj.n. ew dermaney yarmetî dere bo fiȓêdanî beḽxem expectorate vt.vi. beḽxem fȓêdedat, tifdekat, dekokît expediency n. guncandin, sûd: bedest hênanî destkewtekan be bê giwêdan ya reçawkirdinî hokarekanî expedient adj.n. guncaw, lebar, besûd: berjewendiye xoyîyekan zaḽ bêt beserîda, ho, biyanû, feḽ expedite vt. xêra deykat, asanî dekat, xêray dekat, denêrêt expedition n. heḽmet, xêrayî, nardin expeditious adj. xêra, çalakwan expel vt. derdekrêt le wiḽat, derdekrêt le kolêj, ȓetandin expend vt. xeric dekat, bekardebat expendable adj. bekardebrêt expenditure n. pare xeric kirdin, xercî expense n. xercî, têçûn expensive adj. giran, nirixî beriz experience n.vt. şarezayî, ezmûn, fêrdebêt

experienced adj. şareza, fêrbûn le karkirdinewe experiment n.vi. taqîkirdinewe, heḽesêt be taqîkirdinewe experimental adj. taqîkarî expert adj.n. şareza, pispoȓ expertise n. şarezayîw zanînî kesêkî şareza expiate vt. kufrane dedat expire vi. demrêt, beser deçêt, henase dedat explain vt. ȓûndekatewe explanation n. ȓûnkirdinewe explanatory adj. ȓûnkirdineweyîyane expletive n. nawexin kirdin be wişe, siwênd ya hawar explicable adj. şiyawî ȓûnkirdinewew lêkdaneweye explicate vt. betewawî ȓûndekatewe explicit adj. ȓûn, aşkira, neşarawe explode vt.vi. derexat wek heḽe, eteqênêt, deteqêt exploit n.vt. şakar, kirdeweyekî biwêrane, weber dehênêt, bekardebat explore vt.vi. edozêtewe, geşit dekat bo kokirdinewey zanyarî explosion n. teqînewe explosive adj.n. teqêner, ebête hoy teqînewe, madeyekî teqîw wek barût exponent n. tiwan, tiwêjer, nimûne export vt.n. denêrête derewe, narde, nardinederewe expose vt. dekatewe, aşkira dekat, pîşandedat exposé n. derxistinî tawanêkî şerimnak exposition n. xistneȓû, pîşandan, şrove, ȓave expositor n. şîker, tiwêjer expository adj. kesêk ke ȓûnkirdinewe dedat ex post facto adj.adv. diwakewtû, be şêwey diwakewtûyî expostulate vi. naqayîl debêt exposure n. aşkirakirdin, xistneȓû, etik, kewtine ȓû(ber hetaw, ber kamîra) expound vt. pêşkeş dekat, piştgîrî dekat, şîdekatewe express adj.adv.n.vt. ȓûn, deqaw deq, taybet, xêra, nardinî xêra, şemendeferî xêra, nêrdirawî taybet, namey xêra, kompanyay giwêzanewey xêra, wênedekat, derdebiȓêt, derdexat, be ȓêy xêra denêrêt

132

expression

exude

expression n. derbiȓîn, destewajeyekî cebirî, şêwey derbiȓîn, guşîn expressionism n. derbiȓîn, ȓêbazî derbiȓîn: ȓêbazêke hunermend ȓastiye babetiyekan wênay hestû sozekan dekat ke şitekanû ȓûdawekan derûnî hunermend ewirûjênê expressive adj. derbiȓênî, derbiȓ expressly adv. beȓûnî, betaybetî express way n. ȓêgay xêra bê westan expropriate vt. bêberî dekat le xawendarêtî, desit beserda degrêt expulsion n. derkirdin, ȓagiwaztin expunge vt. esiȓêtewe, heḽdegirêt, ladebat expurgate vt. pakdekatewe: pakirdinewy kitêbêk le şitî nabecêw naşîrîn pêş biḽawkirdinewey exquisite adj. be çakî be wiryayî encam diraw, zor ciwan, beriztirîn cor, tund extant adj. mawe, le jiyanda mawe extemporaneous adj. diwan ya witin bê xo amadekarî extempore adv.adj. bebê amadekarî extemporize vi.vt. edwêt bebê amadekarî extend vt.vi. dirêjtirî dekat, ȓadexat, firawan dekat, firawan debêt, dirêjtir debêt, biḽaw debêtewe extended family xizmû nizîkî xêzanî extension n. dirêj kirdin, parçeyek bo dirêj kirdin, ȓakêşan, wayerêkî ziyade bo dirêj kirdinî hêḽî kareba ya telefon extensive adj. firawan, gişitgîr extent n. asit, dirêjayî, rûber, mewda extenuate vt. aram dekat, metirsiyek kem dekatewe exterior adj.n. derekî, derewe, ȓûy derewe exterminate vt. betewawî lenaw debat, desiȓêtewe exterminator n. kesêk karekey lenaw birdinî canewere ziyanderekan bêt external adj.n. lederewe, derekî, ȓûberî derewe extinct adj. kujawe, lenawçû, kon extinction n. kujandinewe, lenawçûn extinguish vt. ekujênêtewe, têk deşikênêt extirpate vt. ȓîşekêş dekat, le naw debat extol vt. sitayîş dekat, piya heḽdedat extort vt. bezor lêydesendirêt ya heȓeşey

lêdekrêt extortion n. lêsendin, desit dirêjî kirdin extra adj.n.adv. le asayî baştir, serbar, zortir, kesêk ya şitêkî ziyatir, jimareyekî taybetî ȓojnameyek, sûdî pitir, be taybetî extra- pêşgirêke bewatay lederewe, le tenîştewe, piştewe extract vt. heḽdekêşêt, ledest derdehênêt, derdehênêt, guḽbijêr dekat, werdegrêt: wite le kitêbêk, heḽbijêraw, derhênraw, doşaw, puxte extraction n. heḽkêşan, puxitkirdin, derhênan, reçeḽek, doşaw extracurricular adj. beşêk niye le programî xiwêndin extradite vt. tawan barêk edatewe be dadgay wiḽatekey xoy extralegal adj. lederewy yasa extramarital adj. zîna kirdin extraneous adj. namo, biyanî, bêgane extraordinary adj. na asayî, zor le asayî pitir extrapolate vt.vi. şitêkî nezanraw pêşbînî dekrêt leser binçîney zanînî çend ȓastiyek extrasensory adj. le derewey astî hestiyarî asayî extraterrestrial adj.n. damezrawe leser zewî ya le asmanekeyda extravagant adj. behederder, milhuȓ, dest biḽaw extravaganza n. karêkî hunerî leȓadebeder derçûn le pêwîsit le dîmenû şêwazda extreme adj.n. ziyad le pêwîst, kotayî, ewpeȓî, layekî hawȓêje, bê endaze extremism n. serçiḽî le siyasetda be taybetî ȓadîkaḽî extremity n. la, desit, pê, metirsiyekî mezin, zor pêwîst, sextî, ewpeȓî metirsî, heȓeşey lenawçûn, ewpeȓî heḽçûnû azar extricate vt. derbaz dekat le tenganew tiris extrinsic adj. labela, derekî, na cewherî extrovert n. sadeyî, kesêk hestû nestî berew derewey xoyetî extrude vt.vi. le qaḽb dedat, derdepoqênêt, paḽpêwedenêt bo derewe exuberant adj. fire, zor, zil, becoş, piȓ le zîndûyetîw peroş exude vi.edoşêt, lêdetikêt, lêdeçêt

133

exult

Fahrenheit

exult vi. exiroşêt exurbia n. geȓekêkî derewey şar xêzane hebûw darakanî lê dejîn eye n.vt. çaw, bînayî, wird bîn, temaşa, leşêwey çaw wek: kunî derzî, peḽe xiȓekey ser kilkî tawis, naweȓastî guḽ, nawend, polîsî nihênî, çawî tê debiȓêt, be wirdî çawedêrî dekat eyeball n. gilêney çaw eyebrow n. biro eye-catcher n. şitêkî serinc ȓakeş eyedrops pl.n. diḽope dermanî çaw le geḽ tirûmpakey eyeful n. temaşa kirdinî tewaw eyeglass n. çawêlke eyelash n. birjanig eyelet n. kunî qeytan, kunî doxîn, kunî derga eyelid n. pêḽû eye-opener n. çawkerewe (derman), wirûjêner, ciwaniyek çaw ebḽeq bikat eyepiece n. zeȓebîn ewey ekewête lay çawewe le maykroskobda le teleskobda eyeshot n. heterîçaw, çawbiȓkirdin eyesight n. bînayî, bînîn, çawbiȓkirdin eyesore n. şitêkî naşîrîn ke çaw lêy bêzar bêt eyestrain n. mandûbûnî masûlkekanî çaw eyetooth n. keḽbe : keḽbey rîze didanî serewe eyewear n. her çawêlkeyek bo parastnî çaw eyewitness n. bîner, şayet be çawbînîn eyrie or eyry n.hêlaney baz,xanûyek le berzî

F f f şeşemîn pîtî zimanî Îngilîzî, hêmaye bo derneçûn lewaneda, çiwarem tonî mûzîk, kurt kirawey pêwaney piley germî fahrenhayt, ȓegezî mê, ȓojî heynî fa n. çiwarem tonî mûzîke fable n. efsane, dirow delese fabled adj. efsaneyi, gêȓanewey çîrok leser zimanî ajeḽan fabric n. pêkhate, şîraze, çiwar çêwe, kutaḽ fabricate vt. dademezrênêt, dirûst dekat, pêkewe denêt, dadehênêt fabulous adj. efsaneyiye, seyre, sersûȓhêner,

zor ciwan facade or façade n. ȓûy telarêk xanûyek, ȓiwaḽetêkî diroznane face n.vt.vi. rû, demû çaw, ȓûy pêşewey ser, derbiȓîn be ȓû, ȓûy derewe, pîşandan, biȓwa bexo bûn, azayetî, ȓûber, kotayî tunêḽ ya kanî xeḽûz, ȓû be ȓû debêtewe, ȓûy wer degêȓêt faceless adj. bê kesêtî, nenasraw face-lift n. ciwankarî neşter gerî ȓû face off n. ȓû be ȓû bûnewe face-saving adj. parastinî abȓû facet n. ȓûberî biçûk wek ȓûy eḽmas facetious adj. qisey xoş, diwan bo pêkenîn face value n. behay diyar, watay diyar facial adj. şêlanû dawû dermanî ȓû facial tissue destesiȓî qaqez facile adj. asan, kirdinî be asanî facilitate vt. asan dekat, asan tirî dekat facility n. asanî, lêhatûyî, asankarî facing n. parçeyeke le perawêzî cilû berig dedirêt bo ciwankarî facsimile n. leber gîrawey deq fact n. ȓûdaw, ȓastî, tawan faction n. deste, komeḽêk, natebayîw ciyabûnewey partayetî factious adj. endamî partî, gêreşêwên factitious adj. dirûst kiraw, saxte factoid n. napesind factor n.vt. niwênerêkî bazirganî, kolke, şîdekatewe bo kolkekan factory n. karge factotum n. dest ȓengîn, kesêk danamênî le karda factual adj. ȓastî, ȓasteqîne faculty n. tiwana, kolêj, destey mamostayanû berêweberayrtî, deseḽat fad n. cilûberig, modêl, arezû fade vi.vt. ȓeng ebziȓkênêt, leberçaw bizir debêt, demrêt, ewerêt, bizir bûnû derkewtin le wêneyekewe bo wêneyekî tir le sînemaw TV da faerie n. zewî cinoke, şiwênî cadûger fag vi.vt.n. zor mandû debêt be hoy karî sextewe fagot or foggot n. gurze, gurze dar bo sûtandin Fahrenheit adj.diway ewey G.D.Fahrenheit

134

fail

fancier

1686-1736 fîzyazanî Gêrmanî germî pêwî dahêna ke le piley 32 da ebestêtû le 212 da ekuḽêt fail vi.vt. lawazdebêt, kemdebêt, ȓadewestêt, kar cêbecê nakat, exate piştgiwê, dernaçêt le qutabxane, dekewêt le taqî kirdinewe, piştî biraderekey dedat le zewî failing n.prep. lawazî, xewiş, kemûkûȓî, derneçûn, nişûstî, bêcge le, bebê faille n. şirîtî awrîşmî nerim fail-safe adj. proseyekî zor wirdekar nabêt heḽey têda bikrêt wek çekî etom failure n. diwakewtû le cêbecê kirdinî erik, şikisit xiwardû, mayepûç, kurt hênan, lawazî, derneçûn le xiwêndin, kewtin le wane fain adj.adv. bextiyar, beperoşewe, bediḽ faint adj.n.vi. lawaz, gêjbûn, ȓaȓa, le hoşxo çûn, le hoşxoy deçêt fair adj.adv.n. diḽȓifên, ciwan, pak, qij zerd, samaḽ, ȓûn exwênrêtewe, diḽsoz, bepêy yasa, firawan, gewre, lebar, hendêk çak, ȓastewxo, be nermî, pîşanga fair-haired adj. qijkaḽ fairly adv. bediḽsozî, betewawî, bedadwerî, beȓûnî, hendêk, ta ȓadeyek fairway n. ew beşe çakey zêw kendawû bender ke be keḽkî keştîwanî dêt fairy n. cinoke, perî, nasik fairyland n. zewî cinokan, perî nişîn fairytale adj. zor ciwanû qeşeng faith n. diḽsozî, peyman birdineser, baweȓ, biȓway tewaw, ayîn faithful adj. diḽsoz, peymandar, destpak, drûst, baweȓdar faithless adj. kafir, bêbaweȓ, nadiḽsoz fake vt.vi.n. şitêk dirûst dekat wa derxat ȓastiye, droznane, saxte fakir n. derwêş, tiwêjêkî ayînî hîndî be xoyan deḽên feqîr falcon n. baz fall vi.n.adj. dekewêt, şoȓdebêtewe, birîndar debêt dekujrêt le şeȓda, berewe debêt, nakam debêt, eȓûxêt, leȓê derdeçêt ȓûsûriyekey le desit dedat, lar debêt, dademirkêt, enîşêt, namênêt, ȓûdedat, dabeşdebêt, kewtin, berbûnewe, berewebûn, payîz, geḽarêzan,ȓûxan,heḽdêr

tavge, nizmayî, dabezînî nirix, leȓê derçûn fallacious adj. heḽe, çewit, beheḽedabirdin, fêḽbaz fallacy n. bîrêkî heḽe, heḽe, ȓwaḽetêkî heḽxeḽetênerane fallen adj. kewtû, le zewîda kewtû, kujraw, xirapkiraw fall guy n. qurbanî heḽxeḽetandin, gêl, sade fallible adj. kes bê heḽe niye falling-out n. şeȓ, demeqaḽ falling star n. estêrey kilikdar: estêreyek dekişêt wek ewey kilkî hebêt falloff n. kemî, dakişan fallopian tube n. kenaḽî falop: kenaḽî giwastnewey hêlke le hêlkedanewe bo mindaḽdan fallout n. weştî ȓadyoektîv dway teqînî bombî etom fallow adj. zewî xewtû false adj. heḽe, nadirûst, diro falsehood n. diro, şitêkî droznane falsify vt.vi. eşêwênêt, egoȓêt, fêḽbaz falsity n. diro, droznane falter vi. cûḽan be lengîw naȓêkî fame n. nawbang familial adj. xêzanî, bomawey xêzanî familiar adj. aşna, nasraw, dosit, xêzanî familiarity n. dostane, hogirî, aşnayî familiarize vt. aşnay dekat family n. xêzan, xêḽ, reçeḽek family planning diyarî kirdinî jimarey xêzan family practitioner pizîşkî xêzan family room jûrêkî gewre bo pişûdanî xêzan family tree darî reçeḽek famine n. birsêtî, kemî xiwardin, kurt hênan famish vt.vi. birsî dekat, birsî debêt famous adj. nawbang dar, zor çak famously adv. leher ȓêgayekewe bê zor benawbang biwe fan n.vt.vi. panke, baweşên, layengir, fûy têdekat, baweşên dekat, biḽaw dekatewe le şêwey panke fanatic n. demargîr, kesêkî demargîr fanatical adj. demargîrane fancier n. xulya: kesêk xulyay be xêw kirdinî ajeḽû ȓiwekî hebê

135

fanciful

fathom

fanciful adj. xeyaḽî, namo, seyir fancy n.adj. xulya, arezû, şitêk le dahênanî xeyaḽ, çêj le hunerû cilûberig, ciwan, ȓengîn, zor çak fancy-free adj. asûde, bêxem ewey diḽdar niye fancywork n. çinîn, dest ȓengînî fanfare n. fokirdin be keȓenada corêke le zuȓnay serbazî fang n. keḽbe, keḽbe jarawiyekey mar fantasia n. awazêkî mûzîke azade le şêwe lasayîkariyekey fantastic adj. xeyaḽî, namo, seyir fantasy n.vt. xeyaḽ, dahênan berhemî xeyaḽe, wahîme, arezû, xeyaḽdekat fantasy land n. cîhanî xewnû wahîmekan far adj.adv. dûrî katû şiwên, dûr, dirêj, durtir, zor dûr, ta katjmêrêkî direng faraway adj. dûr katû şiwên, xewin farce n.vt. şanogeriyekî gaḽtecaȓî, betam dekat fare vi.n. ȓûdedat, encam, doxî diyarî kiraw, koçberêk ke parey siwarbûn dedat, xiwardin farewell interj.n.adj. maḽ awayî kirdin, lêkdabiȓan, çûn, ciyabûnewe farfetched adj. hênraw le katû şiwênêkî dûrewe far-flung adj. biḽaw kiranewe be şêweyekî firawan farina n. arid farinaceous adj. le arid dirûst kirawe farm n.vt.vi. kêḽge, dekêḽêt farmer n. cûtyar, kaşit kar farmhand n. kirêkarî kiştûkaḽî farmhouse n. xanû le kêḽgeda farming n. kiştûkaḽ, karî kiştûkaḽî farmyard n. zewî çiwardewrî xanûy kêḽge faro n. yarî qumar be kartî qumar far-off adj.adv. dûr, le dûrewe far-out adj. kesêkî ciyawebû farrago n. têkeḽ far-reaching adj. astî dûrî, kartêkirdinî dûrî farrier n. naḽbend farsighted adj. pizîşik, dûrbînî farther adj.adv. dûrtir, bo şiwênêkî dûrtir, zor dûrtir, xaḽêk ya pleyekî berztir farthest adj.adv. dûrtir, ewpeȓî

fascinate vt. ewende ciwane diḽdebat, le pelûpo dexat fascism n. faşîzim sîstemêkî siyasiye nejadû dewḽet beriz ȓadegrêw daway demezrandnî fermanȓewayetiyekî otokratî nawendî dekat be serokayetî dîktatorêkî nejad peristû serbazî fashion n.vt. pêkhatew şêwey şit, ȓêga, ȓeftar, şêwey cilûberig, payeyekî komeḽayetî beriz, pêk dehênêt, dirûst dekat, degoȓêt, deguncênêt fashionable adj. hawşêwey cilûbergî niwêye, ciwan poş fast adj.adv.vi.n. cêgîr, negoȓ, xêra, qûḽ, be cêgîrî, be xêrayî, be ȓojû debêt, ȓojû, katî ȓojû, guric fasten vt. elikênêt, eparêzêt be qopçekirdinî, be çakî dadexat, debestêt, şetek dedat fastening n. her şitêk bekar bihênrêt bo bestinû qayîm kirdin wek qifiḽ gurîs daw qeyase zincîr bizmar… fast-food adj. xiwardinî xêra ke xizmetî xêra le pêşkeş kirdinî xiwardinda deken wek hemberger, çêşitxane xêrakan fast forward xêra ȓet kirdinî vîdyo bo bînînî ew beşey detewê ya zû ȓetî bidey fastidious adj. ȓazî kirdinî sexte, zor hestiyar le çêjda fastness n. cêgîr, seqamgîr fat adj.n.vt.vi. qeḽew, çewrî, qeḽewî, dewḽemend, temeḽ, qeḽew dekat, be xoşî dejît fatal adj. kuşinde, biȓênerewe, çarenûse fatalism n. baweȓ bûn be çarenûsraw, felsefey çarenûs fatality n. mirdin, mirdinêk be hoy karesatewe ya ȓûdaw fate n. çarenûs, beş, karesat, mirdin, kotayî fated adj. çarenûsraw, biȓyardirawe leser çarenûsekey fateful adj. biȓawe, kuşinde, çarenûse father n.vt. bawik, damezrêner, dademezrênêt father-in-law n. xezûr, bawkî jin ya mêrd fatherland n. nîştimanî bawû bapêran fatherly adj. bawkane, corêk le parêzgarî fathom n.vt. bejin, baḽa: pêwaney 6 pê bo qûḽy aw, baş têdegat

136

fatigue

feint

fatigue n.vt.vi. mandûyetî, ȓenic, bêgar, mandû debêt fatso n. kesêkî qeḽew fatten vt.vi. qeḽew dekat fatty adj. qeḽew fatuous adj. gewic, gêl faucet n. sere boȓî bo kemû ziyad kirdinî aw, şêre fault n.vt.vi. xewiş, heḽe, qiḽiş le zewîda, heḽedekat, deqiḽşêt faultfinding n.adj. ȓexnegirtin faultless adj. tewaw, bêxewiş faulty adj. heḽedar, xewişdar, kemûkûȓ faun n. xudawendî kêḽgew meȓûmaḽat le lay Romanekan fauna n. ajeḽekanî nawçew serdemêk faux pas Fr. heḽe le ȓeftarî komeḽayetîda favor n.vt. soz, piştîwanî, çakekirdin, xoşewîstî, destî yarmetî, diyarî, berjewendî, debexşêt, piştîwanî dekat, asandekat, pêdeçwênêt favorable adj. xoşewîst, layengir, liwaw, beḽên, yarmetî dere favorite n.adj. pesind, diḽxiwaz, xoşewîsit favoritism n. xoşwîstin, layengirî, xizmênî fawn vi.n.adj. elawênêtewe be dest pêdahênan, ȓêz denwênêt, kar asik fax n.vt. fakis: nêrerî namey elektironî nûsraw be hêḽî telefûn, fakis denêrêt fay n. cinoke faze vt. bêzar dekat, bêaram dekat Fe hêmay asine le kîmyada fealty n. diḽsozî, mil keçî bo derebeg fear n.vt.vi. tiris, metirsî, detirsêt fearful adj. tirsinak, tirsaw, toqêner fearsome adj. toqêner, tirsêner feasible adj. guncaw, şiyaw feast n.vi.vt. xiwanêkî ayînî, xiwardinêkî zorû beçêj, xiwardinî xoş dexiwat, çêj werdegrêt le xiwardin feat n. kar, ciwamêrî, merdayetî feather n.vt.vi. peȓî ser pêstî baḽinde, bepeȓ dadepoşêt featherbedding n. agadar kirdinewey xawen kar bo bekar birdinî kirêkaranî zortir le pêwîstiyekanî yan kem kirdinewey katî kar bo pirkirdinewey bêkaran featherweight n. kêşî sûk:kêşî peȓ zoranbaz

feature n.vt.vi. şêwe, derkewte, her beşêkî ȓû, çonayetî şitêk, fîlmêkî sînemayî le 34 deqe ziyatir, pêşkeş dekat wek ȓûnkirdinewe, pêdeçwênêt, pîşandedat, derdexat, le şiwênêkî diyarda biḽawdekatewe febrile adj. ta: leş gerim bûn February n. febrayer: dûhem mangî saḽ 28 ȓoje ya 29 ȓoje ke saḽekey 366 ȓoje feces n. pîsayî feckless adj. lawaz, koḽewar, betaḽ, nezok, bêxem, lênehatû fecund adj. dahêner, berhemhên fecundate vt. be pît dekat, awis dekat federal adj. fêdraḽî, yekêtî çend herêmêk le sayey ferman ȓewayetî nawend da, nimûney wiḽate yekgirtiwekanî Emerîka U.S.A federalize vt. yekdexat le sayey sîstemî fêdraḽîda federate adj. yekgirtû le sayey sîstemî fêdraḽî federation n. yekgirtin, yekgirtinî ȓêkxirawekan fedora n. serkiḽawî libad ke piyawan leserî deken fee n. pare lê wergirtinêk bo encamdanî karêk: parey diktor ya wergirtinî qutabî le qutabxane… feeble adj. lawaz, bêtiwana feed vt.vi.n. xiwardinî pêdedat, têr debêt, xiwardin pêdan, jem, aḽif, sûtemenî amêr ya kûre, dan pêdanî baḽinde feedback n. waḽam danewe le elektronîkda feedstock n. madey xaw ke dedrêt be karge bo dirûst kirdinî berhem feel vt.vi.n. desit lê dedat, hest pêdekat, baweȓdekat, soz dekat, bezeyî dêt, hestî berkewtin, hestkirdin feeler n. organî hest kirdin le canewerda, pêşniyazû têbînî wabikat zanyarî pitir bizanî derbarey hendêk şit feeling n. hestî berkewtin, hest kirdin, soz, wîjdan, baweȓ, boçûn, bezeyî fee simple n. xawendarêtî tewaw bo xanûyek zewiyek ya xawendarêtiyek feign vt.vi. waderdexat, heḽdebestêt feint n.vi.vt. çewaşe karî, heḽdexeḽetênêt

137

feisty

fever

feisty adj. şeȓanî, çalak feldspar n. her core şûşeyekî sexit felicitate vt. diḽxoş dekat, pîrozbayî dekat felicitous adj. guncaw, serkewtû, ciwan felicity n. bextiyarî, kameran, ziman paraw, derbiȓînêkî paraw feline adj.n. sitemkar, fêḽbaz fell vt.adj. ebiȓêt, ekujêt, kewtin, ziyan bexiş, diȓinde, kuşinde, tirsinak fellow n.adj. hawȓê, haweḽ, endamî komeḽeyekî wêjeyî ya zanistî, piyawêk ya kuȓêk, derçûy zankow ȓêge pêdirawî drêje dan be xiwêndin, heman şêwe,wek fellowship n. hawȓêyetî, haweḽêtî, aşnayî fellow traveler n. hawrêy ȓêga: layengirî bernamey partiyek be bê ewey endam bêt têyda felon n. tawanbar, hewkirdinêkî be azar le serî pencekeḽey qaç felony n. tawanî gewre wek kuştin agir têberdan be destî enqesit felt n.vt.vi. serkiḽawî libad, le libad dirûst dekrêt female adj.n. mê, mêyîneyî feminine adj. mêyîne feminism n. bizûtnewey yeksanî nêwan ȓegezî nêrû mê le ȓûy siyasîw abûrîw komeḽayetî femur n. êskî ȓan fen n. zelkaw fence n.vt.vi. teyman, şure, ewey şitî dizraw werdegrêt, şiwênî firoştinî şitî dizraw, teyman dekat, deparêzêt, xoy ladedat le weḽamdanewe fencing n. teyman kirdin, şimşêr bazî fend vt.vi. deparêzêt, bergirî dekat fender n. her şitêk bibête hoy parastinî şitêkî tir le otombîlda ew beşey ke pêçke deparêzêt feral adj. kêwî, diȓinde ferment n.vt.vi. wirûjandin, bêaramî, her şitêk wek hewîr tiriş heḽbênêt, heḽdênêt, dewirûjênêt fermentation n. heḽhatin, wirûjan fermion n. her dabeş bûnêkî serekî nawewey etom be electroû niyotronû pirotonewe ferocious adj. ziyanbexiş, zor -ferous paşgirêke bewatay heḽweste,berhem

ferric adj. asinî têdaye, wek asine ferro- pêşgirêke bewatay pêkhatey asinû kanzay tir ferrous adj. le asin pêkhatiwe ferrule n. eḽqe asinêke bo gîrkirdinî serî dû lûle ferry vt.vi.n. epeȓênêtewe (xeḽkû otombîlekanyan), fiȓoke enêrêt bo xawenekanyan be fiȓîn, keḽek: core keştiyeke bo peȓandinewey xeḽkû kelûpel lemberw berî zê fertile adj. pît, berhemî zor, pîtêner, etwanrê bipîtênrêt fertilize vt. epîtênêt, peynî dekat, çakî dekat fertilizer n. peyîn : sirûştî ya kîmyawî bo be pîtkirdnî zewî, pîtandin ferule n. darêk bo sizadanî minaḽ fervent adj. zor gerim sûrewe bû, peroşî nîşandan fervid adj. sûrewebû fervor n. sûrewebû, dagîrsan, coş festal adj. aheng, xoşî fester n.vi. dûmeḽ, çiḽik dekat festival n. aheng, cejin, xoşîw şadî festoon n. festoon: petêk guḽȓêj bikrêt bo ciwankarî herdûserî be dû bizmarda şoȓ bikrêtewe fetal adj. malotke le sêhemîn mangiyewe ta le dayîk bûnî fetch vt. dehênêt, amade dekat, defroşêtewe fetching adj. diḽȓifên fete n. aheng le heway azad da fetid adj. bogen, bon naxoş fetish n. her şitêk baweȓit pêy bêt ke tiwanay cadûyî heye, bit, derwêşî fetlock n. tûkî pişt simî esip fetoscope n. amêrî giwê girtin le diḽî korpeḽe le sikî daykî da fetter n.vt. bend, kelepçe, kelepçe dekat fettle n. dox, bar fetus n. korpeḽe le sêmangiyewe ta le dayîk bûn feud n.vi. dujminayetî ta xiwên ȓiştin, hanî dedat bo xiwên ȓiştin feudal adj. derebeg feudalism n. derebegayetî, sîstemî derebegayetî fever n. ta, leş gerimbûn be hoy nexoşî

138

fever blister

file

fever blister n. lêw wişkbûnû bûn be birîn few adj.n. kem, hendêk, kemayetî fey adj. seyir, na asayî, dûdiḽ fez n. fês, corêke le kiḽaw fiancé n. piyawêk desgîranî nîşankirdibî fiancée n. afretêk desgîranî nîşankirdibê fiasco n. şikistî tewaw, ȓîswayî fiat n. ferman, ȓêge pêdan fib n.vt. diroyekî biçûk, dirodekat fibber n. drozin: kesêk dro heḽbestêt fiber n. daw, dezû, ȓîşaḽ fiberboard n. textey tenik ke le rîşaḽe dar be pestan dirûsit dekrêt fiberglas n. ȓîşaḽî şûşeyî fiber optics zanistî giwêzanewey tîşkû wêne fibrillation n. girijbûnî masûlke be taybet hî diḽ ke debête hoy narêkî lêdanî diḽ fibrin n. ȓîşaḽe xiwêne protînêkî xiwêne ke natwêtewe toȓêk bo meyînî xiwên pêk dehênêt fibrinogen n. protînêke le xiwênda ke toȓî rîşaḽ dirûsit dekat fibroid adj. le şêwey rîşaḽ deçêt le werhem(lû) deçêt be taybetî le dîwarî mindaḽdanda fibrosis n. ziyad drûst bûnî rîşaḽ le organekanî cesteda fibula n. êske drêje barîkekey laq -fication paşgirêke be watay dirûst kirdin fichu n. koḽwane, şaḽ fickle adj. bêbar fiction n. çîrokî xeyaḽî, ȓoman fictionalize vt. gêȓaneweyekî xeyaḽyaney ȓûdawêkî mêjûyî fictitious adj. xeyaḽî fictive adj. xeyaḽî, tiwanay xeyaḽ kirdin ficus n. corêk le dirextî germesêr geḽakanî lûsû ȓewneqdare fiddle n.vt. kemance, kemance lêdedat, yarî be pence dekat, kat befîȓo dedat fidelity n. diḽsozî, wirdekarî, dirûstî, wirdekarî amêrî elektronî le nardinû wergirtinî deng fidget n.vi. bêaramî, bêaram debêt fiduciary n.adj. baweȓ pêkraw: kesêk heḽsûȓawî serperiştî karûbarî kesêkî tir bikat

fie interj. bo şerim, şûreyî fief n. le derebegayetîda zewî be mîrat edraye weçekan fiefdom n. her şitêk be tewawî le jêr ȓikêfda bêt field n.vt. kêḽge, goȓepanî ceng, kayey mîgnatîkî, şeȓge, degrêtewew fiȓêy dedat topî beyîsboḽû kirikît, deçête goȓepanî yarî field day n. ȓojêkî xoşî na asayî ya serkewtinêkî çaweȓwan nekraw, ȓojî werziş field glasses n. dûrbîn fiend n. şeytan, dêwû dirinc, kesêkî şeȓengêz, alodebûn fierce adj. diȓinde, şeȓ, sexit, tirsinak fiery adj. wek agir, agirîn, dagîrsaw, kiḽpesendû, zor tûȓe fiesta n. ahengî ayînî fife n. şimşaḽ, nay fifteen adj. panze 15 fifth adj.n. pêncem fifth column n. tabûrî pêncem: komeḽêk piştîwanî dojmin deken le wiḽatî xoyanda fifty n. penca fifty-fifty adv.adj.be nîweyî, penca be penca fig n. hencîr fight vi.vt.n. decengêt, şeȓdekat, têdekoşêt, bergirî dekat, ceng, şeȓ, têkoşan fighter n. cengawer, fiȓokey şeȓker figment n. şitêkî heḽbesitraw figurative adj. hêmayek cêgey degrêtewe: wate hêmayek dadenrêt le ciyatî nûsîn figure n.vt.vi. jimare, ȓenûs, biȓ, nirx, şêwe, wêne, nîgar, peyker, nîşane, nîgar dekêşêt, be jimare derî dexat, ejimêrêt, biȓyar dedat, dadenêt figurehead n. peykerêk le pêşewey keştî, serokî bê deseḽat figure of speech n. pê çiwandin, xiwastin figure skating yariyekî olompî be tak ya cût ya deste le ser sehoḽ semaw heḽbezînewe figurine n. peykerêkî biçûk filament n. daw, dezû, wayerî barîkî naw giḽop ke dadegîrsêt filbert n. bunduq, darî bunduq filch vt. edizêt şitêkî kem nirîx file n.vt.vi. mewred, biȓbend, fayîl, lebiȓbendî dedat, dexate faylewe

139

filial

firecracker

filial adj. ȓoḽey daykû bawik filibuster n.vi. pekxistin : kosip xistne pêş perleman bo diwa xistinî karêk, hewiḽ dedat kosip bixate ber biȓyardanî pȓojeyekî asayî filigree n. zeȓengirî nexşî koḽîn filing n. heḽgirtinî beḽge le fayîlda, wirde asinî diway mewred karî fill vt.vi.n. piȓ dekat, derxiward dedat, pêdawîstiyek piȓ dekatewe, piȓ debêt, heḽdeawsêt, piȓbûn, têȓbûn fillet n. petî bestinî qij, parçeye goştî bê êsik ya masî fill-in n. piȓ kirdineweyekî katî betaḽiyek ya dirzêk filling n. piȓkirdin, piȓ kirdinewey kilorî didan, axinîn filling station n. benzîn xane ya her şiwênêk sûtemenî lê piȓ bikeyt fillip n. çeqene lêdan be pence filly n. ciwaniwe mayîn film n. filîm, tiwêjêkî tenik ke hestiyre be ȓûnakî, filmî sînema filmstrip n. şirîtêk wêne wek hoyekanî ȓûnkirdinewe bekar dehênrêt filmy adj. tenik, lêḽ, temawî filter n.vt. paḽêw, paḽêwer, depaḽêwêt filter tip n. paḽêwerî cigere, filterî cigere filth n. pîsî, çepeḽî, bed ȓewiştî filtrate vt.n. pak dekatewe, depaḽêwêt, paḽawtin fin n. peȓî biçûkî ser piştî masî, her şitêk le peȓe masî biçêtû kerî wî bikat finagle vt.heḽdexeḽetênêt, hoy xiwarû xêçû gumanawî bekar dehênêt bo cêbecê kirdinî mebestekanî final adj.n. kotayî, yarî kotayî, taqîkirdinewey kotayî babetekanî xiwêndin finale n. kotayî hênan, beşî kotayî, zincîrey kotayî, yarî kotayî finalist n. beşdar le yariyekanî kotayî finalize vt. eygeyenête kotayî finance n.vt. serçawekanî dahat, zanistî beȓêwe birdinî dahat, pêdedat, werdegrêt pare financier n. şarezay pare, sermayedar finch n. çoleke find vt.vi.n. edozêtewe be ȓêkewit, bedesit

dênêt le ȓêy be diwada çûn, gêȓanewey şitêkî le destçû, biȓyar dedat, egate biȓyar, dozînewe, şitêkî dozrawe fine adj.adv.n.vt. zorçak, tendirûstî baş, samaḽ, tenik, ciwan, poşte, danî biȓêk pare wek siza, tawananey lê desênrêt fine art n. hunere ciwanekan finesse n.vi.vt. wirdekarî, lêhatûyî, tiwanay heḽsûȓan le sextîda, fêḽû karameyî dadehênêt, encam dedat be fêḽû karameyî finger n. pence, şitêk le pence biçêt, nîşander, pencey lêdedat, be pencekanî mozîk lêdedat, hêma kirdin fingerboard n. texte kilîlî piyano orgon, milî kemançe ke pencekan leserî yarî deken finger painting n. ȓeng kirdin be pence leser qaqezî teȓ finger-pointing n. pencey tane dirêjkirdin fingerprint n. pence mor fingertip n. sere pence finial n. popey minare beşe ȓazênrawekey finicky adj. zor taybet, xiwazyarî giringîdan be wirdekarî finis Fr.n. kotayî çîrok finish vt.vi.n. tewawî dekat, kotayî pêdênêt, kotayî dêt, dekujêt, kotayî, diwayîn beş, kotayî pêhênan, tewaw finite adj. sinûrdar, kotayî hatû fink n. kesêkî hewaḽber, kesêk hewaḽ degwazêtewe bo şiwênêkî taybet fiord n. tengeyekî deryayî, deryayek le nêwan dû şaxda fire n.vt.vi. agir, heḽçûn, tûȓeyî, sûtemenî, agir kewtinewe, agirdedat, hêrşbirdin be qisekirdin, dadegîrsênêt, derdekat lekar, eteqênêt, esûtênêt, agrî têber debêt fire arm n. çekî biçûkî destî wek demançe firebase n. serbazgeyekî taybet be teqandnî mûşekû topî quris firebomb n. bombî agirîn firebrand n. pişko, kesêk wek deḽên agirî bin kaye firebreak n. agir biȓ firebrick n. xiştî sûrewe kiraw bekr debrêt le kûrey nanû agirdanî maḽ firebug n. guḽe estêre, le kompiyûterda bo dagirtinû pêşxistin bekardebrêt firecracker n. yarî agir pijên, tereqe

140

firedamp

flabbergast

firedamp n. gazî kanekanî xeḽûz fire engine n. otombîlî agir kujên fire escape n. peyjey derewe bo xo ȓizgar kirdin le agir kewtinewe firefight n. şeȓe teqeyekî gerim le nêwan çend yekeyekî serbazî biçûkda firefighter n. kesêkî agir kujên fire fly n. guḽestêre fireman n. agir kujên, kesêk agirî şemendefer xoşdekat be xeḽûz têkirdinî fireplace n. agirdanî naw dîwar ke dûkeḽekey lenaw dîwarewe derdeçêt fireplug n. demewaney boȓî aw le şostey şeqamda bo aw wergirtin le layen agir kujênekanewe fireproof adj.vt. agir negir, le agir deyparêzêt fireside n. dewrûberî agir, maḽ yan jiyanî maḽewe firestorm n. agirêkî gewre le nawçeyekî berfirawan be hoy teqîneweyekî etomî le geḽ ba behêzekeyda fire tower agirî minarey çawdêrî firetrap n. xanûyek asan agirî têberbêw sexit derbazbûn lêy firetruck n. otombîlî agir kujên firewood n. darî sûtandin fireworks n. yarî agir firing line n. destȓêjî teqe ke le dujminewe araste dekrêt firm adj.vt.vi.n. cêgîr, çespîw, damezraw, tewaw, cêgîr dekat, cêgîr debêt, kompanya firmament n. asman, kiḽawey şînî asman first adj.adv.n. yekem, yekemcar, sereta, kaḽay corî yekem, pile yek first aid firyakewtinî seretayî firstborn adj. gewretirîn mindaḽ, mindaḽî yekem first-class adj. corî çak, pile yek first hand adj.adv. destî yeke, bekar nehatû first person n. le rêzmanda qiseker first-rate adj. piley beriz, corî çak, nayab firth n. awrêjgey zê bonaw derya, zimanî derya, kendawêkî biçûk fiscal adj. taybete be gencîney dewḽet, darayî fish n.vi. masî, masî degrêt fisher n. masî gir core ajeḽêkî ferûdar

fisherman n. kesêkî masî gir wek xoşî ya bo bjêwî jiyan fishery n. karûbarî masî firoşî fish hook n. qulapî masî girtin fishing n. masî girtin fish wife n. afretêkî masî firoş, afretêkî xirap fishy adj. le masî deçêt le tamû bonda, gumanî têdaye, sardû siȓ fission n. keritbûn, ciyabûnewe, dabeşbûn, letbûnî etomî fissure n.vi. qiḽiş, diriz, dûrkewtinewe, ciyabûnewe, ciyadebêtewe fist n. mişit, mişte koḽe, dest be nûqawî fisticuffs n. şeȓe mişit fistula n. her kunêkî na asayî le nawewey leş bo derewy pêst fit vt.vi.adj.n. eguncêt, way lêdekat biçespêt legeḽ pêwanekanda, ber aweḽadekat, amade dekat, eguncênêt, pêdedat, xul, girtinî nexoşiyek, guncandin, amadekiraw, lebare, şiyawe, tendirûste le cestew hoşda fitful adj. azarî piçiȓ piçiȓ fitting adj.n. guncaw, lebar, perawe, pȓaw piȓ, parçew pêdawîstiyekan five adj. 5 pênic five-star adj. piley pênic estêre fix vt.vi.n. cêgîr dekat, şêweyekî damezrawî dedatê, diyarî dekat, heḽdewasêt, çiȓdekatewe, amade dekat, çakdekatewe, çareser dekat, exesênêt, tengûçeḽeme, şiwênî fiȓoke ya keştî fixation n. çakirdin, alûdebûn be şitêk wek nexoşî fixative adj.n. madey cêgîr ker: ekrête bonewe bo heḽim nekirdin, bo heḽgirtinî tiwêje zîndiwekan bo mebestî lêkoḽînewe fixed adj. cêgîr, cêy xogirtû, çakbûn fixings n. pêdawîstiyekan le çakirdineweda fixity n. cêgîr, damezraw, şitêkî cêgîr fixture n. cêgîr kirdin, cêgîr, her amêrêkî cêgîr kiraw le maḽda, kesêk zor lemêje le karêk cêgîre fizz vi.n heḽdeçêt, dengî heḽçûn fizzle vi.n. şikist dexwat diway serkewtinî, şikist xiwardin flab n. qeḽewî flabbergast vt. serî sûȓ dmênêt, deşêwêt, waqî wiȓdemênêt

141

flabby

flavoring

flabby adj. şil, lawaz flaccid adj. nerim, leng, şil flacon Fr.n. şûşeyekî biçûkî serqapdar flag n.vt.vi. aḽa, aḽa heḽdekat, aḽa ȓadeweşênêt, şoȓdebêtewe, ewerêt, le arezwekey sard debêtewe flagellate vt. be qamçî lêydedat flagellum n. le babetî qemçî flagon n. mesîne flagpole n. darî aḽa flagrant adj. bedkar, bedxû flagship n. keştî fermandey derya flagstone n.berdî şoste flail n. amêrêke bo kutanî genim be dest flair n. behre, xû, tiwana flak n. çekî dije fiȓoke flake n. textey masî wişik kirdinewe, letî tenik flambé adj. corêke le xiwardin dirûsit kirdin ke hendêk alkihûl ekate tawekewe bo giȓ têberdan flamboyant adj. wek giȓ, direwşawe flame n.vi.vt. biḽêse, giȓ, soz, kiḽpe sendin, xoşewîst, giȓ degrêt, giȓî têberdedat, dehênête coş flamenco n. semaw mûzîkî qerecî Espanî flameout n. lekar kewtinî mekîney teyare le fiȓînda flame thrower n. çekî agir pijên flamingo n. baḽindeyeke leser aw dejî qaç dirêjû peȓ sûr flammable adj. hewkirdû, xêra hewdekat flange n. ȓoxêkî beriz le pêçkey şemendefer bo gîrbûn le hêḽî asin flank n. teȓaf: goştî nêwan perasû simt, rastû çepî leşkir, lakanî her şitêk flannel n. filanêle:qumaşêkî xurî nerim flannelette n. betaniyekî loke bo ser xew şikandin flap n.vt.vi. lêdan be şitêkî pan, şekanewe, lêwî gîrfan, zimaney zirfî name,baḽe tepe, lêdedat, eşekêt, baḽ le yek dedat, eşekêtewe flapjack n. corêk nan: le ardû şîrû hêlke flapper n. afretêkî genic pabend nebêt be neȓêt le ȓeftarû cilû berigda flare vi.vt.n. şepoldedat, ȓûnak dekatewe wek mom,biḽaçe dedat,firawan debêt wirde

wirde wek demi zûȓna, pîşandedat, be agir ya be ȓoşnayî hêmay pêdedat, ȓûnakiyekî pirşingdar, teqînewe, tûȓeyîyekî le piȓ, firawan bûn berew derewe flare-up n. le piȓda dagîrsanî agir, teqînewey tûȓeyî flash vi.vt.n.adj. ȓûnakî denêrêt, le piȓêkda tûȓeyekey deteqêtewe, wek birûske hewaḽ biḽaw dekatewe, trûskayî, satêk, laytî destî, le piȓêkdaw bo maweyekî kurt flashback n. pîşandanî ȓûdawekanî pêştir ȓûyan dawe le ȓabûrdûda le naweȓastî filmêkda flash bulb n. filaşî kamîra flashing n. texte çînko bo dapoşînî hendê şiwênî xanû wek serbanû dîwar ke egene yektir dûkeḽkêşû serban flashlight n. laytî destî flash point n. tirûskayî flashy adj. brîqedar, ȓoşin flask n. le babetî metare tenik tir bo heḽgirtin le gîrfanda bo mey noşî flat adj.adv.n.vt.vi. texit, lepew ȓû kewtû, diyar, negoȓ, sard, bêbon, westaw, deşit, ȓûber, ȓastexo, asoyî, be tewawî, textî dekat, texit debêt flatbed n. pîkabî paş texit flatboat n. keştî bin texit, keḽek flatcar n. fargonî şemendefer bê serû bê la flatfish n. masiye panke flatfoot n. pêy texit flatiron n. wûtî bo cilû berig flat out adj. tewaw, gişit flatten vt.vi. texit dekat, texit debêt flatter vt.vi.n. merayî dekat, texit tir, çekuşî ser texit flattop n. fiȓoke heḽgirî naw derya flatulent adj. hebûnî baw bij le gedew ȓîxoḽekanda flatus n. bawbijî ȓîxoḽe flatware n. çeqow çetaḽû kewçik flat worm n. kirmî pan flaunt vi.vt. beser berziyewe eşekêtewe, be ciwaniyekey le xo bayî debêt, lexo bayîyane xoy nîşan dedat flavor n.vt. bonû berame, bondarî dekat flavoring n. be tamû bondar kirdinî xiwardinû xiwardinewe

142

flaw

flounder

flaw n.vt.vi. diriz, qiḽiş, heḽe, kemûkûȓî, heḽkirdinî ba, diriz debat, deqiḽşêt flax n. ketan(towekey bo dirûst kidinî ȓon bekardêt), dawî ketan flaxen adj. dirûsit kiraw le ketan flay vt. kewiḽ dekat, ber qamçî dedat, besextî ȓexne degrêt flea n. kêç flea market bazaȓêk le derewey şar herzan firoşû destî dû corî başû xirap fleck n. xaḽ, peḽe fled vi.vt. past.&pp of flee heḽat, ȓaykird fledgling n. baḽindeyek taze fêrî fiȓîn bûbê, kesêkî kem ezmûn flee vi.vt. heḽdêt, namênêt, cêdêḽêt, ȓadekat fleece n.vt. xurî, qumaşêkî nerm bo serxew şikandin, hewrêkî sipî, fêḽdekat fleecy adj. wek xurî nerim fleet n.adj. xêra derçûn, gele keştî fleeting adj. awabûn, neman flesh n. goşit, çewrî, ceste, nawikî ȓiwekû berûbûmekey, ȓahênanî kesêk bo şeȓ fleshly adj. lecesteda, hestiyarî fleur-de-lis n. guḽe zenbeq, dirûşmî paşakanî pêşûy Ferensa flew vi.vt. past. Of fly fiȓî flex vt.vi.n. lûl dedat, enûştênêt, nûştanewe flexible adj. eçemêtewe be bê ewey bişkêt, nerim, eçemênrê, lebar, hemwar flextime n. sîstemêke ȓêge dedat be kirêkarêk be tenha karêk heḽbijêrê flibbertigibbet n. kesêkî ȓaȓa, pûç, sûk, gewic flick n.vt. lêdanêkî xêra, lêdedat be xêrayî flicker vi. eşêwêt, baḽetepe dekat, pirtepirt dekat flier n. şitêk efȓê, xiştey negoȓî şemendefer flight n.vi. fiȓîn, geȓan be fiȓoke, desteyek baḽinde be yekewe defȓin, heḽatin flightless adj. natwanê bifȓêt flighty adj. zû neman, gewic flimsy adj. asan şikan ya xirap bûn flinch vi. dûrdexatewe le sextîw azar, ȓaçenîn fling vi.vt.n. be tundî fiȓêdedat, gaḽtey pêdêt, dexate lawe, fiȓêdan, xistne lawe, hewiḽdanêk flint n. berde çerix, berde astê

flip vt.vi.n.adj. heḽdegêȓêtewe, heḽdedat bo şêrû xet, heḽdan, geştêkî kurt flip chart defterêkî zor gewre zanyarî tiyada tomar kirawe peȓe peȓe heḽdedirêtewe flippant adj. çepeḽ, bêȓêz flipper n. pêḽawêkî pilastîkî le çeşnî şapeȓî neheng xo dahêjeranî naw derya le pêy deken bo geȓan le jêr deryada flirt vt.vi.n. nazî dedatê, cûḽaneweyekî xêray şêtane flit vi. be xêrayî afȓêt ya le şiwênêkewe eçêt bo şiwênêkî tir float n.vi.vt. her şitêk ser aw bikewêt, topî naw tankî aw le piȓ bûnda topeke aweke ȓadegrêt, seraw dekewêt, pişke dirawiyekan le bazaȓda biḽaw dekatewe flock n.vi. mêgel, ȓewe, be komeḽ ȓew dekat floe n. baristayiyekî befir le deryada flog vt. be dar lêy dedat flood n.vt.vi. lafaw, tofan, heḽsanî aw, qise, firmêsk, ȓoşnayî zor, dadepoşêt floodlight n.vt. ȓûnakiyek be araste kirawî ȓûberêk be ȓêkî ȓûnak bikatewe, be şewiq ȓûnak dekatewe flood tide n. heḽkişan, beriz bûnewey şepol floor n. zewî jûr, bin, nihomî ser zewî xanû, mafî witin, be zewîda dan floorboard n. textey ser zewî, textî zewî otombîl flooring n.zewî jûr,pêdawîstiyekanî zewî jûr flop vt.vi.n. be naȓêkîw denge deng piya dekêşêt, be pelepel heḽdedatewe, piyakêşan, goȓanêkî lepiȓ, hatne xiwarewey nirxekan, şikist xiwardin flophouse n. mîwanxaneyekî herzan floppy disk dîskî nerim flora n.ȓiwekêk taybet be nawçeyek çerxêk florescence n. doxû katî kiranewey guḽ florid adj. nexiş kiraw, ȓazawe florist n. kesêk goḽ berhem bênêw bîfiroşêt floss n. dawî awrîşim flotation n. serawbûn, doxî biḽaw bûnewe flotilla n. keştîgelî biçûk flotsam n. seraw kewtinî parçekanî keştî şikaw flounce vi.n. deçête pêşewe be tûȓeyî, çûne pêşewe, perawêz flounder vi. peldekutêt, depeşokêt

143

flour

foal

flour n. arid flourish vi.vt.n. pêdegat, serdekewêt, le doxî çalakîw berhemhênan debêt, ciwanî dedat be nûsîn, ciwan nûsîn, şimşêr biḽind kirdin flout vt.vi.n. gaḽtey pê dekat, eyȓûişênêt flow vi.vt.n. deȓwat (aw), heḽdekişêt(aw) , heḽdequḽêt, lêy deȓwat be zorî (xiwên), deȓijêt, dadepoşêt, lêşaw, heḽquḽan, lêȓoyiştin, zorî berhem flowchart n. xiştey nîşandan flower n.vi.vt. guḽ, guḽdegrêt, guḽdekat, deȓazênêtewe be guḽ flowerpot n. guḽdan flowery adj. guḽendam, be guḽȓazawe flown past part. of fly fiȓîw flu n. enfilewenza, heḽamet flub vt. be naȓêkî kar dekat fluctuate vi. emdîwew dîw dekat, le goȓanî hemîşeyîda debêt, degoȓêt flue n. dokeḽkêş fluent adj. ziman paraw, heḽquḽaw fluff n.vi. peȓ ya tîskî mû ke taze serî le pêst derhênawew nerme, şitêkî piȓû pûç, ȓaydeweşênêt ta xaw debêtewe, naȓêk ȓoḽe şanoyekey denwênêt fluid adj. şil, asan degoȓdirêt bo nextîne fluke n. nûkî qulapî lenger ke le zewî gîrdebê, zimaney qulapî masî girtin, peȓey kilkî nehenig flunk vi.vt.n. dernaçênêt le taqî kirdinewey qutabxane, dernaçêt, dekewêt, kewtîn flunky n. kesêk karekey xizmetkariye, noker fluoresce vi. tîşik denêrêt fluorescence n. tîşikdanewe be hoy mijînî tîşik le serçaweyekî tirewe fluorescent lamp n. çiray florîsint: çirayeke le nawewe dapoşrawe be florîsnt ke cîwekey nawî be tezoy kareba heḽm dekat tîşik debexşêt fluoride n. awête kirdinî florin le geḽ tuxmêkî tirda wek hewîrî didan şorîn bo parastinî didan le kilor bûn fluorine n. gazêkî kîmyayiye ȓengekey zerdî sewiz bawe fluorite n. madey kalîsyom filorayid ȓûnû kirîstaḽiye serçawey florîne be kardêt bo tiwandinewey kanzakanû dirûst kirdinî şûşe

fluorocarbon n. her awêteyek pêkhatibê le karbonû filorîn hendê carîş haydirocînî le geḽda bêt fluoroscope n. amêrêke bo temaşa kirdinî naw cestey zîndû be hoy tîşkî X flurry n.vt. heḽkirdinî baw baranû befir bo maweyekî kurt, şêwan, deşêwêt, ehejênêt, ewirûjênêt flush vi.vt.n.adj.adv. heḽdequḽêt be xêrayî, be xêrayî defiȓêt, sûrheḽdegeȓêt, heḽquḽanî lepiȓ, heḽçûn, sûrheḽgeȓan, zor, pît, ȓastewxo fluster vt.vi.n. serxoş debêt, têkdeçêt, dewirûjêt, wirûjawêkî têkçû flute n. nay, şimşaḽ, her amêrêkî mûzîk fûy têbikrêtû kunî bo pence be kar hênan têkrabêt, bilwêr flutter vi.vt.n. le şeqey baḽ dedat bê ewey bifiȓêt, eşekênêtewe aḽa, şekanewe, leriz flux n. sikçûn, goȓanêkî nepsawe, madeyekî yarmet dere bo tiwandinewey kanzakan, etwênêtewe, etwêtewe fly vi.vt.n. efiȓet, heḽdêt, be fiȓoke koç dekat, fiȓoke lêdexuȓêt, fiȓîn, mêş flyable adj. guncawe bo fiȓîn fly-by-night adj.n. nezanane pare xeric kirdin, heḽatin le tirsî gîran leser qeriz fly-by-wire adj. sîstemî beȓêwebirdinî fiȓoke be elektronî ya be kompiyûter fly-cast vt. masî girtin be bekar hênanî mêşî dest kird flycatcher n. baḽindeyeke be asmanewe mêş degrêt flyer n. biḽawkirawe be şêweyekî firawan flying buttress payeyek be kewane be dîwarewe ebestirêtewe bo ȓagîr kirdin flyleaf n. peȓey nenûsrawî seretaw kotayî pertûk flypaper n. qaqezî sirêşawî ya zehrawî kuştinî mêş flyspeck n. gû mêş flyway n. ew ȓêga asmaniyey baḽinde koç kerekan pêyda deȓon flywheel n. filawin: ew çerxe qursey le naw mekîneda heye bo bîngirtinî xêrayî f-number n. le kamîrada jimarekanî ser lênz: ȓêjey kiranewey dergay lênz foal n. ciwanû mayîn

144

foam

footstool

foam n.vi. kef, biḽqî sipiye le şilemenî dirûst debêt be tirşanû hejandin fob n. zincîrî katjimêrî gîrfan, her ştêkî ciwan wek zincîr be qeda bikrêt focal adj. xaḽî kobûnewey tîşik focal length mawey nêwan nawendî bînînî lênzû xaḽî kobûnewey tîşkekan focus n.vt.vi. tîşik ko: xaḽî geyîştin beyekî tîşkekan, drêjî tîşik ko, ȓêkxistinî lênz bo ȓûnkirdinî bînîn, kodekatewe, tîşik ko ȓêkdexat, kodebêtewe fodder n.vt. aḽif, alîk, alîkdedat be wiḽax foe n. dujmin fog n.vt.vi. tem, tem daydepoşêt, deşêwêt foggy adj. temawî, naȓûn foghorn n. hoȓinî agadar kirdinewey temûmij fogy n. kesêkî koneperist foible n. xaḽî lawazî kesayetî foil n.vt. peȓey kanzayî tenik, şimşêrêkî barîkû dirêj taybete be yarî şimşêr bazî, jêrdexat, têkdeşkênêt foist vt. şitêkî xirap le ciyatî şitî baş edat be xeḽkî be firîwdan, saxte dekat fold vt.vi.n. qed dekat, enûştênêtewe, enûştêtewe, mêgele meȓ, peçe, kozî meȓû bizin, nuştandinewe, desteyekî haw amanic -fold paşgirêke be watay dû ewende foldaway adj. enûştênrêtewe bo be asanî heḽgirtin, qedkirdin folder n. fayil bo heḽgirtinî nûsrawû beḽge foliage n. geḽa folic acid madeyekî vitamin B complêkse bekar dêt bo çareserkirdinî enîmiya folio n. qaqezêk yek car nûştabêtewe ke çiwar lapere dekat, kitêbî qeware gewre ke dirêjiyekey 30 sentîmetir folk n.adj. xeḽik, netewe, xêzanêk folklore n. kelepûr: dabû neȓêtû çîrokû goranîw pendî pêşînanî gelêk folk song n. goranî folkilor folksy adj. dostane, têkeḽbûnî xeḽik follicle n. kîseyekî biçûk, boşayiyek, gḽandêk follow vt.vi.n. diway dekewêt, bedûy dekewêt, heman ȓêga degrête ber, diwa kewtin, be dû kewtin follower n. haweḽ, noker, lasayîkar, derwêş

following adj. ewîtir, layengiran follow-up n. bediwakewtin, bediwadaçû, çawedêrîkirdin folly n. gewcî, karêkî gewcane, karêkî zor xericû kem qazanic foment vt. hanî dedat, ewirûjênêt fond adj. gewic, diḽdar fondle vt. nazî dedatê fondue n. penîrî tiwawe font n. kanî, pîtekanî nûsîn food n. xiwardin food stuff n. kerestekanî xiwardin fool n.vt.vi. şêt, gewic, gêl, heḽxeḽetaw, gaḽte dekat, heḽdexeḽetênêt foolhardy adj. heḽeşe, pelepelker foolish adj. gewic, piȓûpûç, hîçlê neweşawe fool proof adj. zor asan, tirsinak niye, be hêç şêweyek le kar nakewêt foolscap n. qaqezî nûsînî qeware 13 be 16 înç le U.S.A foot n.vi.vt. pê, binke, deȓwat, bepê deȓwat, derdeçêt footage n. pêwan be pê foot-and-mouth disease n. birînî dewrûberî demû simî wiḽax football n. topî pê footbridge n. pirdî peȓînewey piyade foot-candle n. yekey pêwaney ȓûnakî footed adj. le pêyek ziyatir footfall n. dengî pê foothill n. girdêk le damênî şaxêkda foothold n. şiwên pêy be şaxda heḽgijan footing n. pê cêgîr bûn, şiwên pê, binçîne footless adj. bê pê, bê binçîne footlights n. ȓîzêk gḽop le pêşewey şano, niwandinî şanoyî footloose adj. azad bo her cêyek biçît her çiyek bikeyit footman n. noker, xizmetkar footnote n. perawêzî kitîb: serincû ȓûnkirdinewe le xiwarewey kitêb footpath n. ȓaȓew, şoste footprint n. şiwên pê footsore adj. pê qiḽşan be hoy zor ȓoyîştin footstep n. hengaw, şiwênewarî pê, cê pê footstool n. textî pê leser danan

145

footwear

forfeit

footwear n. pêḽaw, cizme footwork n. karû bekar hênanî pê le şeȓ ya le semada for prep.conj. bo, le pênaw, ta, berew, wek, pêy waye, behoy, leber, legeḽ, le birî, le ciyatî, sereȓay, be pêy, çunke forage n.vt.vi. aḽif, alîk, geȓan be dûy xiwardin, egeȓêt be diway xiwardin, aḽif kodekatwe foray vt.vi.n. pelamardedat, pelamardan forbear vt.vi.n. xodegrêt, pêşînan forbearance n. pişû dirêjî, nermî forbid vt. qedexe dekat, ȓêgirî lêdekat forbidding adj. metirsîdar derekewêt, dûre perêz force n.vt. hêz, hêzî supa, tundû tîjî, dest dirêjî dekat, ȓêgay xoy dekatewe, esepênêt, deşikênêt forced adj. bezor, naçarî, zordarî force-feed vt. be boȓî le quȓgewe xiwardinî pêdedrêt forceful adj. behêz, çalak, karîger forceps n. miqestî neştergerî ya zeȓengerî forcible adj. zordarî, behêz ford n.vt. biȓ: tenkawiyek le zê be pê biepeȓîtewe, le biȓewe depeȓêtewe fore adv.adj. pêşewe, berew pêş, bo pêşewa, pêşewey keştî.. forepêşgirêke bewatay pêşkat, nêwçewan(forehead) fore-and-aft adj. le pêşewa ta piştewe forearm vt. basik: le meçekewe ta anîşik forebear n. bapîran forebode vt.vi. pêşbînî dekat, pêşbînî şeȓû karesat dekat forecast vt. pêşbînî keş dekat foreclose vt.vi. degeȓêtewe bo xawen qeriz, desendirêtewe bo xawen qeriz foredoom vt. pêşkat biȓyar dedat forefather n. bapîran, pêşînan forefinger n. pencey doşaw mije forefoot n. destî ajeḽ, singî pê forefront n. pêşewa, pêşȓew forego vt.vi. dordegrêt, hel ledest dedat, wazdehênêt foregoing adj. pêşû foregone adj. pêşû, ȓabûrdû foreground n. pêşewa, ȓûy wêne

forehand n. lêdanêk be nawlepî desit be heman aqardabêt forehead n. nêwçewan foreign adj. bêgane, biyanî, derekî foreign-born adj. le dayîkbûy wiḽatanî tir foreigner n. bêgane, derekî foreign minister wezîrî derewe foreknow vt. pêş ewey ȓûbidat dezanêt foreleg n. qaçî pêşewey ajeḽ ya kursî forelock n. kakoḽ foreman n. serokî siwênd xoran, serokî desteyek kirêkar foremost adj.adv. yekem, serekî, lepêşewe forenoon n. le beyaniyewe bo nîweȓo forensic adj.n. diwan, hunerî diwan ȓûbeȓû forensic medicine liqêkî zanistî pizîşkiye be diwada çonî tawan dekat le ȓûy ew zanistewe foreordain vt. çarenûs diyarî dekat forerunner n. pêşû, ȓaber, agadarî, nîşane foresail n. çarokey pêşewey keştî foresee vt. pêşbînî dekat pêş ewey ȓûbidat foreshadow vt. ȓadegeyenêt foreshorten vt. kurt kêşanî hêḽekan le hêḽkarî wênekêşanda foresight n. bînîn, danayî, têȓwanîn le diwaȓoj foreskin n. çerme ziyadey ko endamî nêrîne ke debiȓdirêt forest n. cengeḽ, daristan forestall vt. têkdeşikênêt, pêşkat xo amade dekat, pêşbiȓkê dekat le çûne ser kar forestation n. wiryadarî cengeḽ forested adj. dapoşraw be darû nemam forester n. kesêkî ȓahênraw bo daristanewanî forestry n. ȓiweknasîw wiryadarî kirdinî foretaste n. tamkirdin, berkuḽ foretell vt. pêşbînî dekat forethought n. tegbîr, têȓiwanîn le akamekan forever adv. bo hemîşe, ta hetaye forewarn vt. agadar dekat forewoman n. serokî siwênd xoranî afretan, gewrey afrete kirêkarekan foreword n. pêşekî pertûk forfeit n.adj.vt. bijardin, bizirkirdin, dest beseragîran, pêy debjêrêt

146

forfeiture

fortitude

forfeiture n.ledesitdan, ledesit çûn, desit besera gîran, pê bijardin wek sizadan forgather vi. ko debêtewe, beȓêkewit çawî pêdekewêt forgave past of forgive forge n.vt.vi. kûrey asinger, dûkanî asinger, asin gerim dekatû be çekuş deykutêt ta şitêkî lê dirûst dekat, le dûkanî asingerda kar dekat, lasayî dekatewe, be xêrayî berew pûşewe deçêt forgery n. gizî, dirûst kirdinewe bebê hebûnî mafi dirûstkirdin forget vt.vi. lebîrdekat, lebîrî namênêt, na pesendane heḽsû kewt dekat forgetful agj. lebîr çûnewe, xemsardî forget-me-not n. le bîrim nekey, giyayekî guḽ biçûkî heme ȓenge şînî kaḽ sipîw mor forgive vt.vi. debexşêt, lêxoşdebêt, debûrêt forgiving adj. lêbûrdeye forgo vt. ledesit dedat(hel) fork n.vi.vt. çetaḽ, ȓêgayek çend rêgay lê bibêtewe, liqî lê debêtewe, be çetaḽ heḽdegrêt, şene forklift n. amêrêke bo heḽgirtinû giwêzanewew barkirdin forlorn adj. bêbeş, cêhêḽraw, geda, bêhîwa form n.vt.vi. şêwe, pêkhatey giştî, wêne, cor, neȓêt, pabendî be keltûr, nûsrawêke betaḽiyekanî piȓ dekrêtewe be zanyarî dawakiraw, pêkdehênêt, ȓêkdexat, pêkdehênrêt, saxdekatewe, dademezrênêt, pêkdêt, şêwe werdegrêt, dademezrêt, derdekewêt -form paşgirêke be watay leser şêwey.. formal adj.n. binçîneyî, fermî, zaraweyî, be pêy bername, cilî jinaney şew formaldehyde n. gazêkî bêȓeng bon tîj formalism n. peyȓew kirdinî neȓêtî ȓûkeş formality n. pabend bûn be ȓêw cêy neȓêtî ȓûkeşî formalize vt. şêwey pê dedat, dekate fermî formalwear n. cilûbergî şewaney ahengî piyawan, çaketî ȓeş bo piyawan format n.vt. şêwew qewarew ȓêkxistinî pertûk, rêkxistinî programekanî TV, be baştirîn ȓêga zanyariyekan le kompiyûterda heḽbigîrêt, ȓêk dexat be pêy şêwazî diyarî kiraw

formation n. pêkhênan, pêkhatin, dirûstbûn, şêwe, pêkhate formative adj. pêkhatiwe, bedîhênere: tiwanay hênanedî xanew tiwêjekan le ȓêgay dabeşbûnewe former adj.n. pêşû, ȓabûrdû, pêşînan formerly adv. le ȓabûrdûda form-fitting adj. çespawe be tewawî leser pêwanekanî leş formic adj. brîtiye le tirşêkî bê ȓeng ke le mêrûlew caḽcaḽokeda dozrawetewe Formica n. formayka: madeyekî pilastîkî xogire bo germî bo poşînî keresekanî naw maḽ be kardêt formidable adj. tirsinak, toqêner, samnak, sexite formless adj. bê şêwe formula n. ȓêsa, pêkhênanî wişeyek, pêkhateyek bo dirûst kirdinî şitêk, pêkhateyekî kîmyayî formulate vt. amadey dekat be pêy pêkhate, pêkhateyek amade dekat bo dirûst kirdinî madeyek wek şampo, ȓêsayek amade dekat fornicate vi. zînadekat: xewtin legeḽ jinêkî tir fornication n. zinakirdin, dawên pîsî forsake vt. wazdehênêt, cê dehêḽêt, fiȓêdedat forsooth adv. le ȓastîda forswear vt. be diro siwênd dexwat forsythia n. guḽêkî zerid şêwey zengî heye le beharêkî zûda peyda debêt fort n. qeḽa forte n. nîşaney hêz, awaz lêdanêkî tund forth adv. lêre berew ser, lêre bew lawe forthcoming adj.n. xerîke derkewê, ke wîstira amadeye, leber dest daye, nizîk bûnewe forthright adv. ȓastewxo, leȓû, beȓaşikawî, bê pêçûpena forthwith adv. her êsta fortieth adj. çilemîn, çilem fortify vt.vi. behêz dekat, xoy qayîm dekat le dijî pelamardan fortissimo adj.adv. hajehaj, mûzîkî zor biḽind, le şêwey herahera fortitude n. cêgîr, xogirî le beramber tenganew beserhat

147

fortnight

frank

fortnight n. dû hefte, 14 ȓoj fortress n.qeḽa fortuitous adj. ȓêkewit, bexthênan fortunate adj. bextewer, beş, saman fortuneteller n. bexit hêner, faḽçî forty adj.n. çil, deyey pêncem le sedeyekda forum n. goȓepanî gistî la şarî Roma, seko, dadiga, le bernameyekî ȓadio ya TV jimareyek pispoȓ le kêşeyek dekoḽnewe forward adj.adv.n.vt. pêşewe, amade, lasar, zûgeyîw, azadîxiwaz, berew pêşewe, behêz dekat, enêrêt fossil adj.n. paşmawey ajeḽû ȓiwek ke bûne be berid le naw zewîda fossilize vt.vi. debête berid, dekate berid foster vt.bexêw dekat, perwerde dekat foul adj.adv.n.vt.vi. pîs, çepeḽ, bogen, quȓûçiḽpaw, xirap, çetûn, şeȓanî, sexit, diȓ, napak, têkdedat, pîsdekat, fawiḽ le topênda wate serpêçî yasakanî yarî kirdin, serpêçî dekat, debête kosp, lekedar dekat foulard n. parçe qumaşêkî awrîşmî çapkiraw foul-up n. têkeḽ dekat, pîne dekat found past.past part.of find doziyewe found n.vt. xiwardinû xewtin be xoȓayîw manganeş, dademezrênêt, dadeȓêjêt (kanza) foundation n. damezramdin, binçîne, binke founder n.vi.vt. damezrêner, daȓêjer, dozer, şel (wiḽaxe berze), deȓûxêt, niqûm debêt, şikist dexwat, tûşî şelî debêt, dexinkênêt foundling n. mindaḽêkî dozrawe foundry n. karxane ya dûkanî daȓijtin fount n. kanî, tewawî pîtekanî çapkirdin fountain n. kanî, serçawe, awpiȓjêner, tankî fountainhead n. serçawekanî aw ȓûbar zê fountain pen pandanî merekeb four adj.n. çiwar, 4 four-flusher n. kesêkî heḽxeḽetêner, fêḽbaz four-in-hand n. bestinî qerewêt fourscore adj.n. geyîştin be heşta, çiwar bîstî foursome n. çiwar kes foursquare adj. çiwar goşe, sersexit fourth adj. çiwarem fourth-class adj.adv. ew namew çapkirawaney dêt bot le layen kompanyakanewe xoyan denasênin ta le

geḽyanda karûbar bikeyt fourth dimension adj. dûrî çiwarem forth estate ȓojname, ȓojnamegerî Fourth of July ȓojî azadî U.S.A 4WD kurt kirawey otombîlêk her 4 pêçkekey mekîne eyxulênêtewe fowl n. her baḽindeyek bo xiwardin be kar bêt wek mirîşik mirawî… fox n.vt. ȓêwî, pêstî ȓêwî, kesêkî fêḽbaz, fêḽdekat foxhole n. çaḽî şeȓkirdin: serbaz heḽî dekenê bo xoparastin le teqey dujmin foxhound n. segî ȓawe ȓêwî: segêkî gewreye fox terrier n. segêkî biçûke bo ȓaw be kardêt be taybetî ke ȓêwî le kunda debêt fox trot n. semay dû kesî foxy adj. fêḽbaz, ȓêwî asa, diḽȓifên foyer n. hoḽî mîwanxane ya sînema fracas n. demeqaḽ, şeȓe qise fraction n. kert le matmatîk, beşêk fractious adj. lasar, sersexit fracture n.vt.vi. şikan be taybetî êsik, diriz le kanza, deşikêt fragile adj. asan deşikê, eşkê fragment n. telezim, kertû pert, let fragmentary adj. natewaw, kert, let, parçe fragrant adj. bonxoş frail adj. asan şikan, nasik, kesêkî lawaz, lawaz le ȓewiştda frailty n. lawaziyek le rewişit sûkiyewe hatibê frame vt.n.adj. dadeȓêjêt le qaḽibda, dirûst dekat, dadehênêt, ȓeşnûsî destûrêk dadenêt, rêkdexat, lêkdedat, eyxate çiwarçêwewe, ceste, peyker, doxî derûnî, çiwarçêwe, şêwepêdan frame-up n. pîlanêk bo tawanbar kirdinî kesêk frame work n. peykerî telarêk, pêkhatey sîstemêk, çiwarçêwe franchise n. her mafêk ke deseḽat deydat be kesêk ya kompanyayek, mafî dengdan, mafî kiȓînû firoştin Franco- pêşgirêke bewatay Ferensayî frangible adj. eşkê frank adj.vt.n. leȓû, bê pêçû pena, name nardin be xoȓayî, mafî nardinî name, hêmayek mafî xoȓayî bgeyenêt

148

frantic

fresh

frantic adj. heḽçûw, tûȓe, azar, bêaram, şêwaw frappe n. awî mîwey meyîw, têkeḽey meyîw fraternal adj.birayî, birayane, dostane fraternity n. birayetî, komeḽe fraternize vi. dostayetî dedamezrênêt fratricide n. bikujî biray ya xuşkî xoy Frau n. le Gêrmenda bo xanimêkî şûkirdû wek rêzlênan be kar dehat êsta bo xanimêkî seḽit ya xêzan be kardêt fraud n. xeḽetandin, fêḽkirdin, fêḽbaz fraudulent adj. fêḽbazî fraught adj. piȓ, peroş, perêşan fray n.vt.vi. demeqaḽ, natebayî, heḽweşaw, heḽdeweşênêt, şîdekatewe, lawazdebêt frazzle vt.vi.n. leberî dekat ta dediȓêt, mandûy dekat, mandûbûn freak n.adj.vt. arezû, na asayî, xembar dekat freak out n. coşû xiroş freckle n.vt.vi. xaḽ: peḽeyekî qaweyî le ser pêst, xaḽ dekutêt ya xaḽ derdekat free adj.adv.vt. azad, wîstî azad, hebûnî azadî hawnîştimanîw siyasî, azad bo her layek biȓwa, azad le bazirganîda, le jêr çawedêrî deseḽatda niye, serqaḽî hîç şitêk niye, bêkar, serbexo, leȓû, xoȓayî, legeḽ şitêkî tir peywest niye, le ȓûy kîmyayî yekgirtû niye, pabendî şêwaze bawekan niye, guncawe, be azadî, be xoȓayî, azad dekat freebooter n. çete, ȓêgir freedman n. koyley azad kiraw freedom n. azadî serbexoyî, mafî siysî free fall xo fȓêdan be bê kirdinewey peȓeşût, ewdemey ta peȓeşûteke ekatewe free flight fiȓîn bê fiȓokewan wek mûşek ya fiȓokey bê fiȓokewan free-for-all n.adj. demeqaḽ, giftûgoy giştî na ȓêkxiraw, bo hemiwan free-form adj. naȓêk le şêwe, xoȓiskî, sirûştî freehand adj. bedest dirûst kiraw be bê bekar hênanî amêr freelance n. nûserêk hunermendêk karekanî ȓastewxo defrosêt be kiȓyar freeloader n. kesêk leser xeḽik bijêt freeman n. kesêk koyle nebêt, hawnîştimaniyek

Freemason n. endamêkî fermesonî cihaniye le sozû hawbeşî wîjdanî free on board nardin lelayen firoşyarewe be keştî ya şemendefer be bê wergirtinî parey ziytir freestone n. qox qeysî ke nawkekeyanî pêwe nenûsawe freethinker n. azadî bîrkirdinewe free trade n. bazirganî azad, azadî bazirganî free verse n. honrawey azad ke kêşû serway niye freeway n. ȓêgayekî çend hêḽî xêra freewill adj. xobexiş freeze vi.vt.n. debestêt, zor sard debêt, bestûyetî, sardî denwênêt, sardî kuştûyetî, sardî dekat, be serma deykujêt, têkdedat be bestin, besardî siȓî dekat, wame benkiyekanî siȓ dekat, sehoḽ, sehoḽ bendan, bestin freeze-dry vt. wişk dekatewe le doxî bestinewe bo heḽgirtin freezer n. amêrî bestin, befirgir freezing point pley bestin 32ºF yan 0ºC freight n.vt. giwêzanewey bar be ȓêgay asman aw zewî, kirê bar, bar, şemendeferî bar, bar dekat freighter n. keştî bar heḽgirtin French fries lete petatey barîkî sorewekiraw French leave n. cêhêḽanî nihênî French toast lete nanî le hêlkew şîr heḽkêşrawû sûrkirawe frenetic adj. şêwaw, şêtoke frenzy n. şêtî dem dem, fê deygirêt, şêt debêt frequency n. lere, dûpate, şepol frequency modulation goȓanî lere le şepolda be pêy şepolî nêrdiraw frequent adj.vt. aşina, dûbare debêtewe le mawey kurtda, hemîşe, aşnay şiwênêk debêt, hatûçoy şiwênêk dekat frequently adv. zor car, dûbare dekatewe le mawey kuritda fresco n. wêne kêşan be boyey awî leser geçî teȓ fresh adj. şîrîn, xiwê nekraw, pak, taze, teȓ, niwê, hatûy niwî, şarezayî kem, lasar, serxoş, lêşaw, ȓûbarêk yan kanyawêkî şîrîn eȓşête deryawe

149

freshen

frustrate

freshen vt.vi. niwêdekatewe, hêzî be bera dekatewe, debûjêtewe freshman n. saḽî yekemî zanko, xiwêndkarî polî yekemî zanko fresh water adj. le awêkda dejî ke şor nebêt, keştiyewanî dekat le awî şîrînda(zê) fret vt.vi.n. dexurêtewe, ecûḽênêt, bêzar dekat, nexiş le şêwey toȓ, şiwêne dabeş kirawekan leser milî gîtar ke pencey leser dadenrêt fretful adj. lasar, şêwaw, şepoldar, piçiȓ piçiȓ fretwork n. neqiş be mişarî kewaneyî friable adj. asan wirdkirdin friar n. qeşe fricassee n. goştî sûrewekiraw, qawirme friction n. lêkxişan, natebayî be hoy bîrî ciyawaz Friday n. heynî, rojî heynî fridge n. befirgier, saridker fried cake n. kêkêkî biçûk sorewe kiraw le çewrîda, donet corêke le kêkî emerîka friend n.vt. dost, layengir, dostayetî dekat friendly adj.adv. diḽsoz, dostane friendship n. dostayetî, sozdarî frieze n.ciwan karî le serewey sûçî dîwarî jûr frigate n. keştiyekî qeware nawendî cengî le sedey 18w seretay sedey 19 fright n.vt. tiris, şitêkî tirsinak, etirsênêt frighten vt. etoqênêt frightful adj. toqêner, tirsêner frigid adj. sardûsiȓ, nadost, bêtam frigid zone n. herdû cemserî besteḽek frill n.vt. xişiḽî napêwîst, bêzardekat fringe n. ȓoxî qumaş fringe benefit desit kewtî tir serbarî mûçe frippery n. ciwan poş, teȓpoş frisk vi.vt.n. heḽdepeȓêt, epişkinêt: kesêk bipişkinît be xêrayî dest be cilekanîda bihênît bo dozînewey çek, sirik frisky adj. bezimû xoşî fritter n.vt. kêkêkî biçûkî sûrewe kiraw le kereda, befîȓodedat(pare, kat,..) frivolous adj. kem bayex, karêkî piȓûpûç frizzle vi.vt. şitêk sûrdekatewe ta heḽdeqirçêw desûtêt fro adv. berew diwawe frock n. ȓob, kewa, çarşêw

frog n. boq frogman n. xodahêjeranî bin aw bo mawey zor kersey tewawî xodahêjtinî pêye, ewaney bin aw taqî dekenewe frolic n. bezimkirdin from prep. le ( seretay desit pêkirdin le yekêkewe, le şiwênêkewe) frond n. geḽay darxurma front n.adj.vt.vi. nêwçewan, ȓû, ȓiwaḽetî derewe, pêşewey telarêk, pêşewey şitêk, seyrangayek leser derya, seretay leşkirêk, heḽwêst le kêşeyek, ȓûbeȓû debêtewe, bergirî dekat, ȓûdekate frontage n. ew zewyey ekewête nêwan şeqamû xaniwewe, ȓûy xanû, aqarî xanû le baw tîşkî xor frontier n.adj. sinûr, ewpeȓî ke zanistû lêkoḽînewe pêy geyîştibê, kewtote ser sinûr, taybete be sinûr frontispiece n. wêneyek dway bergî kitêb pêş lapeȓey yekem front office beȓêwe berayetî kompaniya frost n.vt. bestin, zuqim, sardî le reftarda, be zuqim dedapoşêt, debestêt frostbite vt.n. serma deybat, serma lêy dedat, serma birdin frosting n. têkeḽey şekrû kerew tamûbonî xoşû dananî leser kêkî meyenraw froth n. kef froufrou n.cilûbergî awrîşmînî jinane forward adj. yaxî, lasar frown vi.n. ȓûgirij dekat, mon debêt, mon, ȓogirij frowzy adj. piȓûpûç, çepeḽ, bogen frozen adj. bestû, besteḽek, bestin şikandûyetî, zor sard fructify vi.vt. berdegrêt, epîtênêt bo ewey ber bigrêt fructose n. fraktoz: şekirî mîwew hengiwîn frugal adj. dest pêwegir, hejar fruit n. mîwe fruit fly n. mêşî mîwe fruitful adj. berdar fruition n. ber, berhem, hatne berham fruitless adj. nezok, bêber, derneçû frump n. afretêkî mode kon poş frustrate vt.n. wire deȓûxênêt, betaḽdekat, betaḽ, bêsûde

150

fry

furtive

fry vt.vi.n. sûrdekatewe le ȓonda, petatey sûrewe kiraw, boneyekî komeḽayetî xiwardinî tiya drûst dekrêw dexurêt, masî wird fryer n. sûreweker fuddle vt.vi. ziyad dexwatewe, serxoş debêt fudge n. şîrîniyekî nerme le kerew şîrû şekirû çoklêt dirûst dekrêt fuel n.vt. sûtemenî, sûtemenî werdegrêt fugitive adj.n. heḽatû le dadiga, heḽatin -ful paşgirêke be watay piȓ, piȓ le ... fulcrum n. xaḽî çeq, pintî ȓagîrbûn fulfill vt. cêbecê dekat, tewaw dekat, peyman debateser full adj.adv.n.vi.vt. piȓ, tewaw, mangî piȓ, piȓkiraw, fûdiraw, biray deaykû babî, dewḽemend, têr, xiȓ, serinc ȓakêşer, ta ȓadeyekî dûr, ȓastewxo, ewpeȓî, betewawî, piȓ debêt, girjû estûr dekat( qumaşî xurî) full-blooded adj. ȓeçeḽekî pak, behêz full-blown adj. lew peȓî kiranewedaye, tewaw pêgeyîştû full-fledged adj. pêgeyîw, le doxî xoydaye full-moon mangî tewaw, mangî çwarde full-scale adj. piȓawpiȓî terazû, tewaw full-time adj. tewawî kajêȓekanî kar kardekat fully adv. be tewawî, belay kemewe fulminate vi. deteqêt, biḽaw debêtewe le piȓêkaw be tundî, pêkhateyeke deteqêtewe: pêkhatiwe le tirşî fîlmînow fîlmîneytî cîwe fulsome adj. ebête hoy bêzarî fumble vi.vt. hest be şêwan dekat, heḽe dekat, nakarameyî karêk dekat fume n.vt.vi. dûkeḽ, tûȓeyî, be dûkeḽ çareser dekat, heḽim dekat fumigate vt. dûkeḽ dekat bo kuştinî canewer fun n. mezaq, gaḽte, yarî function n.vt. pîşe, kar, karêkî taybet leser kar, ahengêkî fermî, boneyekî komeḽayetî, xiwanêk, karêkî diyarî kiraw cêbecê dekat functional adj. karîgerêtî, kartêkiranî hendêk organî leş bebê derkewtinî goȓani organîkî functional illiterate kesêk ke natwanêt baş bixwênêtewe netwanê karî ȓojaney cêbecê bikat functionary n. karmendî dewḽet

function ward wişeyek babetêk amrazêkî peywendî le binçîneda peywendiye ȓêzmaniyekan nîşan bidat fund n.vt. pareyekî terxan kiraw bo mebestêkî diyarî kiraw, sermaye, kodekatewe fundamental adj.n. binçîneyî, serekî, binçîne, prensîp, tiyûrî, yasa fundraiser n.kesêk daway pare bikat bo bexşînî be partêkî siyasî, çalakiyek bo pare kokirdinewe funeral n. ȓêwcêy naştinî mirdû fungicide n. keȓû kuj, madey nehêştinî keȓû fungus n. keȓû funicular n. şemendeferî heḽwasraw bo berzayî şaxekan funk n. toqîn, tirsan, zirawçûn funnel n. ȓehetî bekar dehênrêt bo têkirdinî şilemenî wek newit bo naw zopa funny bone şiwênêke leser anîşik le şitêk bikewêt ȓadeçenî funny farm nexoşxaney nexoşî mêşik fur n. ferû furbish vt. lûsî dekat, birîqey pê dedat furious adj. zor tûȓe, zor gewre furl vt. lûl dedat, lûl dexiwat furlong n. pêwerêke drêjiyekey ekate 1/8 mîlêk furlough n. moḽet, pişû furnace n. fiȓin, tenûr, tendûr furnish vt. pêdawîstiyekanî pê dedat, amadey dekat furnishings pl.n. kersey naw maḽ wek textû ȓayex.., cilû bergû pêdawîstiyekanî jinû piyaw bo leber kirdin furniture n. textû qenefew kursî furor n. tûȓeyî, naȓezayetiyek derbarey karûbarî giştî furrier n. bazirganî pêste, pêste xoşker, pêste dirû furrow n. çirçû loç, dêraw, furry adj. wek ferû, poşraw be ferû further adv.adj. ta maweyekî dûrtir, herweha, leser eweşewe, ta ȓadeyekî dûrtir, ziyatir, ewîtir furthermore adv. leser eweşewe furthest adj. dûrtir furtive adj. bediziyewe, dizî, benihênî

151

fury

galvanometer

fury n. tûȓeyiyekî zor, afretêkî kînedar, tundûtêjî fuse n.vt. fiyûs, zimaney karebayî: le katî bargey karebayî zor desûtêt ya heḽdedirêtewew kareba dekujêtewe, fiyûz dekat fuselage n. leşî fiȓoke fusible adj. tiwawe, zû detwêtewe fusilier n. serbazî çekdar fusillade n. desit ȓêj fusion n. tiwandin, tiwandinewe, têkeḽ bûn, tiwanewey nawkî etomî fuss n.vt.vi. heraw hûrya, heḽçûn derbarey şitêkî piȓûpûç, bêaram debêt, bêaram dekat, naȓezayî derdebȓêt fussy adj. zûheḽçûn, ȓazawe, poşte fustian n.adj. qumaşêkî loke, qisey zil, herzan fusty adj. bogen, koneperist futile adj. bêsûd, bêhûde future adj.n. dahatû, ayinde, diwaȓoj futurity n. diwaroj, ȓûdawekanî diwaȓoj fuzzy adj. lêḽ, naȓûn, loç, gende mû G g g n. pîtî heftemî zimanî Înglîzî, tonî pênceme gab n.vt. çenebazî, çenebazîdekat gabardine n.core qumaşêke bo çaketû pantoḽ gabble vi.vt.n. bexêrayî dediwêt, qisedekat, qisey zil gabby adj. çenebaz gabfest n. bazaȓî beyekewe qisekirdinî xeḽik, witû wêjî drêj gable n. cemelon: serbanêk be dûlada şoȓ debêtewe le pêşewe şêwey sêgoşe nîşandedat gad vi. wêḽ debêt gadabout n. wêḽî ȓabwardine gadfly n. mêşe kerane gadget n. amraz beşêk le amêr gaff n. nêze bo girtinî masîw kîseḽ, qulapî goşit firoş gag vt.vi.n. demî debestêt, demkutî dekat, hoyek bo ȓêgirî kirdin le boçûnî azad, şitêk exate naw demî yan ser demî ȓêgirî bikat le

qise kirdin, yarî gage n. nîşaney berheḽistî, lebirî gaggle n. komeḽe qazêk gaiety n. xoşîw şadimanî gaily adv. be xoşîw şadî gain n.vt. bedesit hênan, qazanc, bedesit dehênêt, qazanc dekat gainer n. kes ya ew şitey qazanc dekat gainful adj. sûd bexiş gainsay vt. naçête jêr bar, haşakirdin gait n. corêke le ȓoyîştinû ȓakirdin gaiter n. pûzewane gala n. aheng galaxy n.ȓêgey kakêşan gale n. ȓeşeba Galileo 1564-1642 estêrenasû fîzîkzan gall n. zerdaw, taḽaw gallant n.adj. lawêkî ciwan daway afretêkî kirdiwe, nermû niyanû qisexoş beramber afret, azaw dilêr gallantry n. piyawetî, ciwamêrî, afret xoşewîst gallbladder n. ziraw galleon n. keştiyekî çarokedarî gewrey sedekanî 15 w 16 galleria n. telarêkî gewreye hendêk car serbanekey şûşeye gallery n. hoḽêkî koḽeke dare, heywan, hoḽî pîşandan, sitodiyoy kesêkî wênegir galley n. keştiyekî çarokadarû seḽbe dar, çêştxaney keştî, sîniyekî lakêşî kanzayî bo heḽgirtinî pîtekanî çap gallium n. tuxmêkî kanzayî sipî belay şînda zor keme kem detiwêtewe be kar dêt le nîmçe geyenerekan le leyzer.. gallivant vi. degeȓêt be diway xoşîda gallon n. gaḽon yekey pêwaney şile gallop n.vi. çiwarnaḽey asip, çiwarnaḽey pêdekat gallows n. darî heḽwasînî tawanbar, sêdare gallstone n. berdî ziraw galore adv. bezorî galvanic adj. ȓastewxo berhem hênanî kareba le karlêkî kîmyayî wek batrî galvanize vt. eyxate jêr karlêkî tewijmî kareba, be aga dênêt be tewijmî kareba galvanometer n. amêrêke bo dozînewew pêwaney tezûy karebay kem

152

gamble

garrote

gamble vi.vy.n. qumardekat, qumarkirdin, serkêş gambol n.vi. heḽbezînewe, yarî qeḽembazî, lexoşîda heḽdebezêtewe game n.vi.adj. yarî, geme, pîlan, fêḽ, pîşe, pêşbiȓkê, jimarey xaḽekanî pêwîst bo birdinewe, binçînekanî yarî kirdin, nêçîrekew goştekey, qumar dekat, waznahênêt, sûre leserî gamecock n. keḽeşêrî şeȓ gamekeeper n.pasewanî werzî ȓaw nekirdin gamely adv. dilêrane, be azayî game plan planî sitratîcî pêş yarî, her sitratîciyekî dirêjxayen game point xaḽî birdinewe gamesmanship n. hunerî birdinewey yarî be fêḽ bê ewey pêşêlî pirensîbekanî bikrêt gamester n. qumarçî, qumarbaz gamete n. xaneyekî zawû zêy tewawe legeḽ xaneyekî tirda yek bigirêt debine zîndewerêkî niwê gamin Fr.n. minaḽêkî aware: minaḽêkî bereḽa kirawî ser cade, herweha kiçêk le geḽ cadûgerêkî çepeḽda gamma n. pîtî sêhemî zimanî Greek (Γ,γ), sêhem dêt le polînî zanistîda gamma globulin core protînêke le xiwênda dozrawetewe gamma ray n. tîşkî gamma gamut n. peyjey awaz, zincîrey tewawî ȓengekan gamy adj. bogen, gendeḽ, nawbang xirap gander n. nêrey qaz Gandhi, Mohandas 1869-1948 serokî neteweyî hîndstan pêyan ewit Mahatma Gandî Gang n. komeḽêk, desteyek xeḽik beyekewe kar deken, be yekewe tawandeken, be yekewe pelamarî kesêk deden gangling adj. barîkû dirêjû gewic ganglion adj. girê demarî hest, nawendî hêzû çalakî gangplank n. texteyeke da enrêt le keştiyewe bo zewî bo dabezînû serkewtin gangrene n. birîtiye le hew kirdinî birînû daȓizanîw mirdinî xanekanû gîranî xiwên berekan gangster n. ȓêgir, çete, endamî desteyek çete

gangway n. ȓaȓew, derga, dergay latenîştî keştî bo barkirdin gantlet n. sizay serbazî: be ȓetandinî serbazeke be nêwan dû rîz serbazda bo lêdanî, dû hêḽî şemenedefer bibin be yek leser pirdêk ya le tunêḽêkda gantry n. çiwarçêwey kirên leser pêçke hatûço bikat, sekoy pêçkedarî heḽgirî mûşek bo amadekirdinî bo teqandin gaol n.Brit. bendîxane gap n. kelên, kun gape vi.n. bawêşik dedat, têȓaman be dem daçeqandinewe, ebḽeqbûn garage n. gerac, şiwênî ȓagirtinî otombîl garage sale froştinî konew şitî newîstriawe le geracda garb n.vt. poşak, epoşêt garbage n. zibiḽ, paşxorak.. garble vt. eşêwênêt garcon n. kirêkarî çêşitxane garden n.adj. bax bo berhemî sewzew teȓe.., baxî giştî bo katî pişûy xeḽik, baxî ȓazawey dewrûberî maḽ gardener n. baxewan garden-variety adj. asayî, şiwênî giştî gargle vt.n. aw ledem werdedat bedengewe, dengî awledem werdan, gergere gargoyle n. pilûsik le şêwey ajeḽ garish adj. becilî ȓengaw ȓeng poşrawe bê lezet kirawe garland n. tace guḽîne garlic n. sîr garment n. cilûberig, poşak garner vt. beyekewe, kodekatewe, bedesit dênêt garnet n. aqîqî sûr garnish vt.n. eȓazênêtewe, ȓazandinewe, beharat bo tamûbonû ciwanî garnishee n. agadarî bo tawanbar herçî le layetî neydatewe be sikaḽakar ta fermanî dadwer derneçêt garnishment n. sikaḽayek bo dest besera girtinî darayî qerzar le layen xawen qerzewe garret n. le xanûy darda jûrêk le nêwan serbanû serbanî jûrekanda, hewreban garrison n. serbazge garrote n. xinkandin betewqî asin

153

garrulous

generator

garrulous adj. çenebazî derbarey şitî bê bayex, zorbiḽê, demewerî garter n. petî gorewî leserewy ejno garter snake marêkî biçûkî bê ziyane le bakûrî emerîka gas n.vt. gaz, gazî siȓker, gazî sûtandin, gazî xinkêner, be gaz deykujêt, gazî têdekat gas chamber jûrî kuştin be gaz gash vt.n. birînêkî qûḽû dirêjî têdekat, heḽdediȓêt, birînêkî qûḽû dirêj gasket n. parçe lastîk yan kanza le şiwênî yekgirtinda dadenrêt bo ȓagirtinî lêçûn gas mask demamikî paḽêwerdar bo ȓêgirî le gaz heḽmijîn gasohol n. sûtemenî otombîl le têkeḽey gazolînû alkihûl gasoline n. benzîn gasp vi.n. elirfênêt, lirfandin gas station benzînxane gassy adj. piȓe le gaz(benzîn), wek gaz waye gastric adj. nizîk le gede gastric juice tirşî bêȓengî heris kirdin ke giḽandekan dirûstî dekenû eyrişênine naw gedewe gastritis n. sûtanewey gede gastronomy n. huner ya zanistî xiwardinî çak gastropod n. ajeḽekanî be sik deȓon wek qaqle cinoke gate n.vt. derga, derwaze, tengeberiyek le şaxêkda, ȓêga, şêwe, dergay bo dadenêt gate-crasher n. kesêk xoy be şiwênêkda dekat bebê moḽet ya paredan gatefold n. peȓeyekî nûştênrawey gewretir le kitêbda gatekeeper n. derkewan, dergawan gateway n. çûne jûrewe, derga gather vt.vi.n. kodekatewe, edûrêtewe, bedest dehênêt, kokirdinewe, bedesithênan gathering n. kobûnewe, apûre, kokirdinewe gator n. kurtey aligeyter, tîmsah gauche adj. gewic gaudy adj. ciwanû ȓazaweye beḽam kemêk çêjî dewê gauge n.vt. pêwane, girtin, asit, qeware, panî hêḽî asin, estûrî texte asinêk, epêwêt, heḽdekêşêt, têkeḽdekat beȓêjey diyarîkraw

gaunt adj. lawaz, kesas gauntlet n. desitkêş bo parastinî desit gauze n. gûz: şaşî birîn peçan gawky adj.n. gawic gay adj. nêrbaz biderû biker gaze vi.n. çawî têdebȓêt, çawtêbiȓîn gazebo n. kepir gazelle n. asik gazette n. ȓojname gazetteer n. ferhengî cugrafî gazillion n. le jimare nehatû, jimarey zor gewre gazpacho n. şileyekî Espaniye pêkhatiwe le tematey bê tiwêkiḽû xeyarû piyazû ȓonû sirke gear n.kelûpel, gêȓ, kerese, pêçkey didandar gearshift n. deskî gêȓ gorînî xêrayî gearwheel n. ew pêçkaney didanyan heye le sîstemî gêȓda gel n. gîraweyekî celatînî geld vt. exesênêt gelding n. xesîw gelid adj. zor sarid gem n. berdî nayab, gewher gemstone n. her kanzayek wek xişiḽ bekar bêt diway biȓînû sawînî gemütlich adj.Ger. pesind, germû nerim gendarme n.Fr. efser polîsî Ferensî gender n. ȓegez wek nêrû mê gene n. cîn, xaney heḽgirî bomawey ȓegezî genealogy n. zanistî ȓegezî general adj. giştî, hemû corekan, berfirawan, ceneraḽî serbazî general assembly encûmenî giştî le netewe yekgirtiwekan generalissimo n. fermandey giştî generality n. giştêtî, zorayetî, tewawî ceste generally adv. begiştî general practitioner diktorî giştî pispoȓ niye le beşêkda generate vt. bedîdehênêt, berhem dênêt generation n. newe, weçe, ew xeḽkaney le yek katda ejîn, berhemhênan generation gap ciyawazî heḽwêstû şarezayî le nêwan pîre hawtemenekanû newey niwê generator n. daynemo, mekîneyek wizey mîkanîkî egoȓêt bo wizey karebayî

154

generic

gewgaw

generic adj.n. hemû corekan, bê markey nawbang generous adj. bexşinde, xonewîst, lêbûrde, ciwamêr, diḽfirawan genesis n. peyda bûn gene therapy taqîkirdinewey çareserî nexoşiyekan be kîmyayiyekan ya organîzmekanî dirûst kirawe be awête kirdineweyan legeḽ yekeyekî DNA genetic code ȓêkxistinî made kîmyayiyekan le DNA yan RNA da taybetmendiyekanî organism diyarî dekat genetics n. zanistî bomawey becêmaw le daykû babewe, pêkhatey bomaweyî: taybetêtiye bomawekey zîndewer, ȓeçeḽekî bûnewerêkû peydabûnekey genial adj. nermûniyan, bexşinde, jîr genie n. cinî, cinoke genital adj. zawûzêyî genitals n. ko endamî zawûzê genitive n. doxî xiraneser, beşêke le gişit genitourinary adj. organî mîzû zawûzê genius n. jîr, leȓadebeder zîrek genocide n. qeḽaçokirdinî be komeḽî neteweyek, komeḽ kujî genre n. cor, corêk le hunerî ȓomanû şano ya witar gent n. kesêk, kurtkirawey gentleman genteel adj. poştew perdax, nasik, selar, ȓûxoş gentile n.adj. her kesêk ke cûleke nebêt gentility n. ciwamêrî, çînî ororostukratî, payeyekî komeḽayetî beriz gentle adj.vt. selar, bexşinde, xanedan, nermî denwênêt gentlefolk n. xanedanekan gentleman n. xawen, ciwamêr, piyawêk le her çînêkî komeḽayetî gentry n. çînî baḽay deseḽatdar: eristokratî genuflect vt. çok da dedat wek peristin yan ȓêz genuine adj. rasteqîne, ȓesen, leber gîrawe niye genus n. çîn, cor, ȓegez geocentric adj. nawendî zewî geode n. berdêk nawekey boşew kirîstaḽî têdaye geodesic adj. kurt tirîn hêḽ le nêwan dû xaḽda

le ȓûberêkî kewaneda geography n. zanistî cugrafiya ekoḽêtewe le ȓûberû mirovû ȓiwekû ajeḽû serçawekanî tir ke têydaye geology n. zanistî çînekanî zewî geomagnetic adj. magnatîkî zewî geometry n. zanistî endaze geophysics n. zanistî fîzyay zewî geostationary dananî setelayit le xulgey zewîda le xêrayiyekda ke bitwanî le heman xaḽî sûȓaneweda bmênêtewe geosyncline n. ȓoçûnêkî gewre le tiwêkiḽî zewî geothermal germî naw zewî geriatrics n. liqêkî pizîşkî ekoḽêtewe le pîrîw nexoşiyekanî germ n. mîkrob germane adj. guncaw, peywendî tund be babetekewe germanium n. tuxmêkî kîmyayî na kanzayiye bekar dehênrêt le dirûst kirdinî tiransistorda germ cell n. xaneyekî mîkrob germicide n. mîkrob lenawder germinal adj. wek microbe, hengawî yekemî dirûst bûn germinate vt.vi. deȓwêt, dirûst debêt germy adj. piȓ le mîkrob gerontology n. lêkoḽînewe le temenû gîrûgiriftekanî gerund n. çawgî kotayî hatû be ing Gestapo polîsî nihênî Gêrmenî Nazî gestation n. dûgiyanbûn gesticulate vi. beceste dediwêt be taybetî dest gesture n. cûḽandinî leş ya beşêkî wek qise kirdin get vi.vt. bedest dehênêt, serdekewêt, tûşdebêt, dezêt, fêrdebêt, dest beserda degrêt, ewirûjênêt, teng dekat, toḽedekatewe, siza werdegrêt, le diḽewe leber dekat, egate encam, debîstêt, têdegat, heyetî, pêwîst dekat, degat, deȓwat getaway n. derçûn, heḽatin, derbazbûn get-go n. leseretawe, desit pêkirdin get-together n. serdanî, kobonewe get-up n. şêwe, cilûberig gewgaw n. xişḽî herzan

155

geyser

glacier

geyser n. kaniyekî heḽquḽawî gerim ghastly adj. tirsinak, tarmayî, ȓengî mirdû gherkin n. xeyarî biçûk bo tirşiyat ghetto n. geȓekî cûlekan le Ewrûpa, geȓekêkî şare kemayetî lêy nîştecêye be hoy ciyawazî nejadî ya barî abûrî ghost n. tarmayî, cinoke ghostwriter n. kesêk pertûk bo yekî tir enûsêw be daner dananrêt ghoul n. giyandarêkî efsaneyî goȓî mirdiwanî heḽdedayewew goştiyanî dexwarid giant n. gewre, zor zil gibber vt.vi. be xêrayîw şêwawî qise dekat gibberish n. wiȓêne, çenebazî gibbet n. lesêdaredan bo çawtirsandinî xeḽikî gibbon n. meymûnêkî biçûkû barîkû qoḽ dirêj la başûrî Çînû ȓojheḽatî Hindistan gibe vi.vt.n. gaḽtey pêdekat, gaḽte pêkirdin giblet n. diḽû cigerû sîqetorey baḽinde be ciya bikrête xiwardin giddy adj. bê eqiḽ, gêj, wiȓ, bêbar gift n.vt. diyarî, xeḽat, behre, diyarî debexşêt, behrey pêdedat gifted adj. behredar gig n. galêskeyekî dû pêçke yek esip ȓaydekêşêt, belemî seḽbey dirêj bo pêş biȓkê gigabyte n.2³⁰ bytes, 1 billion bytes gigantic adj. gewre, jimareyekî gewre giggle vi.n. qaqa lêdedat, qaqa lêdan gigolo n. piyawêk pasewanî afretêkî xirap bikat be pare gild vt. bezêȓ dadepoşêt, awî dedat be zêȓ, ciwantirî dekat gill n. defrêkî pêwaney şilemeniye 1/4 pint(1 pint 1/8 gaḽonêke) degrêt, organî henasedanî zorbey ajeḽekanî naw aw wek masî gilt adj.n. be ȓengî zêȓî ȓengkiraw, wek ȓengî geḽa zerde gilt-edged adj. le corî zor çak gimbal n. amêrêke bo ȓagirtinî qîble numa le doxî asoyîda lenaw keştî gimcrack adj. xişḽêkî kem beha gimlet n. mekare: dar kunker gimmick n. amêrî le xişte birdin le qumarda, hoyekî niwê bo çareserî giriftêk

gimpy adj. şel, şelîn gin n.vt. daw, teḽe, şerabêkî serxoşker, mekîney ciyakirdinewey nawkî pemû ginger n.vt. zencefîl, çalakî, çalakî debexşêt gingerbread n. nanî be zencefîl gingerly adv.adj. zor be wiryayî, zor wirya gingersnap n. nane ȓeqî zencefîldar gingham n. qumaşêkî lokey xet xet gingivitis n. hewkirdinî pûk ginkgo n. darêkî Çîniye geḽakey le baweşên deçêt berekey zerde giraffe n. zeȓafe ajeḽêkî Efrîqayî mil dirêj gird vt.vi.n. tewqî têdegrêt, cêgîrdekat, amadey kar debêt, têbîniyekî gaḽte amêz girder n. nîrgey dar yan asin girdle n.vt. piştênî nawqed girl n. kiç, kîj, afretêkî qeyre, kareker, afret le her temenêkda bêt, kîjoḽeyek girlfriend n. dostî kuȓêke yektiryan xoş biwêt, kiçêk denkî kuȓêk bêt girth n. qayişî zîn, pêwerî leş, tenge gist n. binçîney kêşe give vt.vi.n. diyariyek dedat, dest heḽdegrêt, debexşêt, xo bedestewe dedat, pêşkeş dekat, beşî pê dedat, berhem dênêt, defroşêt, fermanî beserdadedat, qurbanî dedat, ewêstêt, mil keç debêt, eȓûxêt, egoȓêt keş, milkeçî, ȓûxan, dan, pêdan. to give away debexşêt. to give back egêȓêtewe. to give off derdekat. to give over bê hîwa debêt. to give up waz dehênêt, lê debȓêt. to give way paşe kişe dekat, mil dedat bo daxwaziyekan give-and-take n. danû wergirtin, yeklayî kirdinewe giveaway n. aşkira kirdinêkî bê mebest, pêşkeş kirdinî şitêk be xoȓayî, bernameyekî radiyo ya TV xeḽatî têda dedrêt given adj. alûdebûn: bûn be xo given name nawî yekemî kesêk gizmo n. amêrêkî biçûk gizzard n. sîqetore glace adj. sardemeniyekî şekrawî kiraw glacial adj. wek befir glacier n. baristayiyekî gewrey sehoḽ le şaxewe be naw doḽêkda leserexo bixizête xiwarewe

156

glad

gnat

glad adj. şad, bextiyar, şadiman, asûde gladden vt. asûde dekat, bextiyar dekat glade n. ȓûteniyek le cengeḽda glad hand be xêrhatinî gerim gladiator n. koyle yan dîlêk şeȓe şimşêr bikat ta mirdin bo lezetû xoşî xeḽkî Roma gladsome adj. şadiman glamour n. ciwanû, diḽȓifên glance vt.vi.n. şewiqededatewe, xêra çawî pêda dexişênêt, seyir kirdinêkî xêra, her kanzayekî birêqedar gland n. giḽand, lû glans n. serî kêr glare vi.n. debirîskêtewe ta ȓadey çaw birdin, be tûȓeyiyewe çaw tê debiȓêt, birîskanewe, çaw tê biȓîn, moȓekirdin glaring adj. birîskedar, zeq, tûȓe, moȓe glasnost n. yekêtî soviet diway 1985 siyasetî kiranwey be ȓûy xeḽikda kirdewe azadî da be xeḽik azadane ȓexne bigrêt binûsêt ȓaderbibȓêt derbarey gîrûgiriftekanî nawxo glass n.vt.vi. şûşe, le şûşe dirûstkiraw:perdax awêne barometir çawêlke, piȓî perdaxêk, exate şûşewe, ebête şûşe glassware n. defrêkî şûşeyî glassy adj. wek şûşe glaucoma n. şîn heḽgeȓanî gilêney çaw nexoşiye glaze vt.vi.n. şûşe tê degrêt, epoşêt be tiwêjêkî tenikî lûskiraw, ȓûberêkî lûs, perdeyekî şêwe şûşe glazier n. kesêk karî şûşe danan bêt gleam n.vi. ȓûnakayî, le piȓêka derdekewêt glean vt.vi. paşmawey direw kodekatewe, wired wired zanyarî kodekatewe, aşkira dekat, pey debat, têdegat, deçinêtewe glee n. xoşîw şadî glee club n. yaney goranî be komeḽ glen n. doḽ, şîwêkî biçûk glib adj. ziman lûs, bedemû pile glide vi.vt.n. exlîskêt, ladedat, xilîskan glider n. fiȓokeyekî bê mekîne, colane glimmer vi.n. trûskayîdêt, tirûske, bîrokeyekî naȓûn, biȓêkî kem glimpse vt.vi.n. temaşayekî xêray dekat, xêra serinc dedat, serincêkî xêra glint vi.n. çexmaxe dedat, çexmaxe glisten vi. debrîskêtewe, şewiq dedadetewe

glitch n. heḽe glitter vi.n. wek şûşe debrîskêtewe, birîskanewe, trîfe, brîske gloaming n. tarîkî seretay şew gloat vi.n. beseyrewe çaw têdebȓêt, seyir pêhatin xoşwîstin ya ȓiq lêbûnewe global n. sertaserî cihan, tewaw globalism n. sertaserî, giştgîrî global warming beriz bûnewey pley germî dewrû berî ȓûy zewî globe n. xiȓ wek top, goy zewî globe-trotter n. kesêk zor degeȓêt be cihanda, cîhan gerid, geȓîde globular adj. xiȓ, dirûst kiraw le şitî xiȓ globule n. topêkî biçûk, diḽopêk gloom n. tarîkî, pestî, diḽtengî glop n. sirêşêkî nerim glorify vt. biḽindî dekat, mezinî dekat glorious adj. piȓşiko, xawen şiko glory n. nawbang, mezinkirdin, şanazî, bextiyarî le asmanewe gloss n.vt. ȓewneqdar, birîskedar, ȓewneqdarî dekat, paşkoy wişe sextekanî bo dadenêt glossary n. ferhengokêk bo wişe sextekan le lapeȓekanî diwawey kitêb glottis n. gerû, quȓig glove n.vt. desitkêş, desitkêş le desit dekat glow vi.n. sûrdebêtewe, le şerma sûr heḽdegeȓêt, sûrbûnewe, giȓgirtin, germî glower vi.n. be xêsewe deȓwanêt, xêsekirdin glow worm n. guḽe estêre (megeze) glucose n. gilûkoz: şekrî mîwe glue n.vt. sirês, ketîre, sirêşî lêdedat glum adj. xembar, ȓû biziȓkaw glut vt.it.n. ziyade xorî dekat, bazaȓ piȓ dekat le pêdawîstiyekan, ziyade xorî, zorî gluten n. madeyekî pirotînî lînce le genimda glutinous adj. lînc glutton n. zorxor gluttony n. zorxorî glycerin n. glîsrîn glycogen n. madeyeke ciger eygorêt bo şekir be pêy pêwîstî leş gnarl n.vt.vi. girê le darda, badedat, eşêwênêt gnarled adj. grêyawî, pêçxiwardû, badraw gnash vt.n. didane cîȓke dekat, didane cîȓe gnat n.mêşû megez ewaney dû baḽyan heye

157

gnaw

good will

gnaw vt.vi. dekrojêt, heḽdekoḽêt, bêzar dekat, dexurêtewe gneiss n. berdî meȓmeȓ le şêwey tiwê tiwêy kiwartiz gnome n. pendî pêşînan, pasewanî gencînekanî jêr zewiye go vi.vt.n. deȓwat, deçêt, kardekat, xeric debêt, demrêt, deȓûxêt, ȓûdedat, penadebat, biḽawdekatewe, yarmetîdedat, bȓo, diwayîn model, ȓûdaw, çalakî, hewiḽ, derçûn. to go about biḽawdebêtewe. to go after dawadekat. to go ahead berew pêşewe derdeçêt. to go hawkar debêt. to go beyond debezênêt. to go down nizim debêtewe, dekewêt, dexinkêt, awa debêt, niqûmdebêt, dadebezêt. to go in deçête jûrewe. to go off cêdêḽêt, demrêt, dexewêt. to go on dirêjey pêdedat, leserî deȓwat,gileyîdekat. to go out wazdehênêt, desit le kar dekêşêtewe,ewestêt, ekujêtewe. goad n.vt. neqîze, neqîzey têwe dejenêt go-ahead adj.n. hêmay ȓêge pêdan, ȓengî sewiz, ȓêgedan goal n. goḽ, amanc goalkeeper n. goḽçî goat n. bizin goatee n. ȓîş bizin goatherd n. şiwanî bizin goatskin n. pêstî bizin, çermî pêstî bizin gob n. baristayî, biȓêkî gewre, serbazî deryayî gobble n.vt. quḽiḽo (dengî qelemûn), be xêrayî dexwat gobbler n. qele nêre go-between n. deḽaḽ, kesêkî nêwan goblet n. kase, cam, perdax goblin n. dêwû dirinic god n. xuda, xiwa, perwerdigar godfather n. serokî tawanekanî mafiya godhead n. xuda, xudawend godhood n. xudawend, perwerdigar godless adj. bê ayîn, bê bawer be xiwa godly adj. lexiwa tiris, xiwanas godsend n. her çaweȓwan nekrawêk wîstirawîş bû bêt le katî xoyda kewtibête desit, xiwa narde go-getter n. kesêkî serkêş goggle vi.adj.çawî degêȓêt, ebḽeqdebêt

going n.adj. çûn, doxî ȓêgewban, ȓeftar, pêşkewtin, guzeran going-over n. pişkinên, serzeniştêkî sexit goings-on n. çalakîw ȓûdawekan le nalebarîda goiter n. gewrebûnî giḽandî Thyroid be awsawî le gerdin derekewê gold n. zêȓ, aḽtûn, pare zorî, dewḽemendî, ȓengî zerid goldbrick n. kesêk erkekey xoy encam nadat lêy heḽbêt golden age n. serdemî zêȓîn, serdemî bûjanewe gold-filled adj. le kanzayekî herzan dirûsit kiraw awdiraw be zêȓ goldsmith n. zêȓengir gold standard behay pare yeksane be biȓî zêȓî bo danraw golf n. yarî goḽif golf course zewî amade kiraw bo yarî goḽif -gon paşgirêke be watay şêweyekî çenid goşeyî gonad n. giḽandî dirûsit kirdinî xaney zawûzê gondola n. beleme barîkekanî kenaḽekanî şarî Vinis, arebaney hêḽî asin bê serû lawaney nizim gondolier n. belemewan gone pp.of go adj. çû, ȓoyîşit, winbû, mird, le ȓabûrdûda goner n. kesêk demrêt hîway jiyanî lê nakrêt gong n. zeng gonorrhea n. nexoşî zawûzê le geḽ hewkirdinî ko endamî zawûzê goo n. her şitêkî lîncû şîrîn, zor besoz goober n. fûl sûdanî, fistiq good adj. baş, çak, guncaw, piyaw çak, berjewendî, kaḽa, kelûpel goodbye interj. beȓêkirdin good-hearted n. diḽsoz, bexşinde good humor adj. coşû xiroş good-looking adj. ciwan, qoz goodly adj. corî çak, ciwan xoy nîşandedat goodness n. çakî, kirdewey baş good-sized adj. ta ȓadeyek zile, firawan good-tempered adj. dosit good turn dostane good will n. niyaz çakî

158

goody

grandma

goody n. şitêkî baş bixurêt parçe şîrîniyek goody-goody adj. çak, kesêk xoy waderdexat çake goof n.vi. kesêkî gewic, kat be fîȓo dedat goose n. qaz, gêl gore n.vt. xiwênî meyîw, parçe qumaşêkî sê goşe, brîndar dekat be şax gorge n.vi.vt. quȓig, gerû, heḽ elûşêt, zorxorî dekat gorgeous adj. zor ciwan, ȓazawe gorilla n. gerîlla: gewretirîn corî meymûnî Afrîqaye le mirov deçêt gormandize vi.vt. heḽ delûşêt gory adj. xiwênawî biwe gosling n. beçke qaz gospel n. Încîl gossamer n. qumaş yan cilêkî tenik gossip n. kesêk xuwekey biḽaw kirdinewey nihênîw ȓûdawekanî xeḽke, paşmile goyî Gothic adj. Gotîk yan zimanekeyan le ȓojaway Ewrupa şêwazî xoyan hebû le hunerî telarsazî le nawerastî sedey 12 ta seretay sedey 16 zayînî gouge n.vt. heḽkoḽer, mekare, heḽdekoḽêt be mekare goulash n. goştî kuḽawî leserxo be bîberî şîrînî haȓaw sûrekey gourami n. xiwardinî masî awî şîrînî germesêrekan le xiwarûy rojheḽatî Asiya gourd n. corekanî kûleke betaybetî kûleke ȓeşe gourmand n. kesêk arezûy zorî xiwardinû xiwardinewe bêt gourmet n. kesêkî şareza le xiwardinû xiwardinewew baştirîn dadwerî gout n. nexoşî cumgekan govern vt.vi. beȓêwe debat, fermanȓewayî dekat governance n. deseḽatî fermanȓewa governess n. afretêkî damezrênraw le maḽêkda bo ȓahênanû fêrkirdinî minaḽan government n. cêbecê kirdinî deseḽat beser wiḽatda, sîstemî siysî beȓêwe birdin governor n. fermanȓewa, amêrêkî mîkanîkî otematîkî beȓêwe birdinî xêrayî mekîne gown n. kirasî dirêj, cilî dadwer, kirasî jinan grab vt.n. deȓifênêt, ȓifandin grace n.vt.ciwanî, xiwapêdan,paȓanewe leser

xiwardin, xiwardin deȓazênêtewe graceful adj. ciwan, heḽsû kewtî ciwan, şox graceless adj. çepeḽ, bê kesayetî gracious adj. mîhreban, bexşinde, şox gradation n. diwabediway yek, qonax, pile grade n.vt. qonax, pile, paye, pol, piley serbazî, nîşaney qutabxane, piley nişêwî ȓêga, polpol dekat, ajeḽ çak dekat le yektir grade crossing ew şiwêney dû hêḽî asin yektir debȓin le heman asitda gradient n. nişêwî, heḽdêrî, piley nişêwî, ȓik gradual adj. pile pile bo pêşewe çûn gradualism n. binemay berizbûnewey pile be pile nek bazdan graduate n.vt.adj. derçûy zanko, boȓiyekî pilekiraw, heḽgirî biȓwanamey zanko, derdeçêt, pile pile dekat, zanko tewaw dekat, pile pile degoȓêt graduation n. ahengî derçûnû wergirtinî biȓwa name graffiti n. nûsînî serdîwar be moḽet graft n.vt. muturbekirdin, na diḽsozane bekarhênanî payeyek bo bedesit hênanî pare, bedesit hênanî nayasayî, muturbe dekat grain n.vt. danewêḽe, gerdîley lim xiwê, biȓêkî kem gram n. 1/1000 kîlogiram -gram paşgirêke bewatay wêne kêşraw ya nûsraw grammar n. ȓêziman, zanistî nûsînû qisekirdin granary n. embarî genim, kendû grand adj. gewre, pile beriz, serekî, zorçak, lexobayî, hezar dolar grandchild n. kuȓezaw kiçeza granddaughter n. kiçeza Grande dame dapîre, afretêkî pîr grandeur n. xawen şiko, ȓêzdar, zor beȓêz grandfather n. bapîre, bawkî bawik grandiloquent adj. qisey zil, bekar hênanî wişey qebew gewre grandiose adj. qebew zil, ziyad pêwenanî gewcane grand jury n. destey siwênd xoranî baḽa: desteyeke ekoḽêtewe lewey aya binçîneyek heye tawanbar bixate berdemî dadiga grandma n. dapîre

159

grandmaster

greed

grandmaster n. yarîçiyanî şetrenic le piley beriz grandmother n. dapîre, daykî bawik daykî dayik grandpa n. bapîre grandparent n.bapîrew nenik grandson n. kuȓî kuȓ(kuȓeza), kuȓî kiç(kiçeza), newekan grand stand n. şiwên danîştinî serban kirawî yarîga grange n. kêḽgeyekî kiştûkaḽî, komeḽey kiştûkaḽî granite n. giranêt: berdî xaḽawî ȓengaw ȓeng granny n. dapîre, nenik, peristar, dayan grant vt.n. mafî pêdedat, dawakey pesinid dekat, pêy debexşêt, pêdan, pêbexşîn wek mafêk grant-in-aid n. pareyekî bexişrawe be damezraweyekî zanistî bo pirojeyekî diyarî kiraw granular adj. le bêjing diraw granulate vt.vi. dane daney dekat, le bêjing dedat, le bêjing dedrêt granule n. danewêḽe grape n. tirê grapefruit n. lîmoy hindî: mîweyekî tirşû taḽe le pirteqaḽ gewretire graph n.vt. hêḽî ȓûnkirdinewe(beyanî), be hêḽî ȓûnkirdinewe nîşanî dedat -graph paşgirêke be watay nûsrawêk, tomar kirawêk, wêneyek graphic adj. nûsîn, nexişû nigar, hêḽkarî, hunerî wênegirtinû çapkirdin, hêḽeknî ȓûnkirdinewe lesr nexşe graphite n. corêke le karbon le pênûsda bekar dêt graphology n. xiwêndinî desit nûsî -graphy paşgirêke be watay nûsîn ya wênegirtin be ȓêgayek be hoyek grapnel n. lengerî keştî:qulapêkî gewreye da ehêjrête naw awewe bo ȓagirtinî keştî grapple n.vt. desit le desit gîr kirdin le zoranda, zoran deken grasp vt.vi.n. desit gîr dekat, degrêt, baweş lêk dedat, têdegat, gîrkirdin, baweş lêkdan, têgeyîştin grasping adj. çiḽês, çawçinok grass n. giya, pawan, çîmen, leweȓga

grasshopper n. kulle grass roots xeḽik, binçîne grass widow jinî teḽaq diraw ya ciyawebû le mêrdekey grate vt.vi.n. penîr deȓinêt be ȓende, wirid dekat be ȓende, derwazey şîşbend, pencerey şîşbend, teymanî şîş grate ful adj. supas guzar, bexêr hatin gratify vt. xoşî derdebȓêt, padaştî dekat grating n. dergaw pencerey şîşdar gratis adv.adj. be xoȓayî gratitude n. supasguzarî, pê zanînî çake gratuitous adj. newîstraw, dawanekraw gratuity n. bexşîş gravamen n. babetî sikaḽa grave adj.n.vt. giring, goȓ, heḽdekenêt, peyker detaşê gravel n.vt. çew, çegil, çegil ȓêj dekat gravelly adj. çew ȓêj kiraw gravestone n. kêle qebir graveyard n. goȓistan graveyard shift katî karî diway nîweşew gravid adj. dûgiyan: afretî sik piȓ gravimeter n. amêrî kêşanî ȓakêşanî zewî gravitate vi. decûḽêt be pêy ȓakêşanî zewî, ȓadekêşêt gravitation n. ȓakêşanî zewî gravity n. sengînî, seng, ȓakêşanî zewî gravy n. goştaw gray n.adj.vt.vi. ȓengî bor, qijî maşû birinc, çermig, borî dekat, bor debêt graybeard n. piyawî pîr, ȓêş sipî gray matter n. mêşikû demarekan ke ȓengiyan bore, bîrkirdinewe graze vt.vi. eleweȓênêt, kewiḽdekat grease n.vt. çewrî, çewrîdekat greasepaint n. ȓengî ȓonî bo dirûsit kirdinî madekanî arayîşt greasy adj. çewir, ȓonawî great adj.n. zil, firawan, gewre, mezin, benawbanig, serekî, xanedan, ciwan great ape n. beriztirîn piley meymûn wek şampanzî gorêlla orangutan great-grandchild n. minaḽî newe great-grandfather n. bapîre gewre greathearted adj. aza, netiris, diḽfirawan, xonewîsit greed n. çiḽêsî, çawçinokî

160

greedy

grub

greedy adj. çiḽês, çawçinok green adj.n. sewiz, teȓûtaze, sewzî greenhouse n. xanûy şûşeyî ya pilastîkî kiştûkaḽî greensward n. leweȓge greenwood n. daristanî sewiz greet vt. pêşwazî dekat gregarious adj. komeḽayetî, le şêwey mêgel jiyan, pêkewe jiyan grenade n. bombêkî biçûke be desit heḽdedirêt, narincok greyhound n. segî ȓaw barîkû qaç dirêj grid n. toȓêkî geyenere le naw patrîda griddle n. sînî dirûsit kirdinî kêk gridlock n. westanî otombîl ya penigxiwardinewe leser şeqam grief n. pejare, nûçdan, karesat, xembar grievance n. sikaḽa derbiȓîn dijî naȓewayîw sitem grieve vi.vt. xembar debêt, xembar dekat grievous adj. derdinak, tirsinak, beazar grill vt.n. debirjênêt, meqaḽe, birjandin grille n. pêşî ȓadêterî otombîl, lemperêk le şêş wek çeper grim adj. ziyan bexiş, toqêner grimace n. şêwanî ȓû leber azar ya qêzewinî grime n. çiḽkin, pîsî pêstî dapoşîbêt grin vi.n. dem peldekatewe, dem pelkirdinewe, zerdexene, bize grind vt.n. dehaȓêt, têdekoşêt, didane cîȓe dekat, haȓîn, têkoşan, hewiḽdanêkî sexitî xiwênidkarêk grinder n. kakîle, mekîney haȓîn grindstone n. hesan, berdî tîjkirdin grip vt.n. degrêt be tundî, çingî lêdedat, çinglêdan, corêke le tewqe kirdin, cantay koçberî biçûk, desik gripe vt.vi.n. janî piyadêt, jan dekat, jan grippe n. heḽamet gris-gris n. cadû, cadûy Afrîqayî grisly adj. tirsinak, toqêner grist n. danewêḽey amadekiraw bo haȓîn gristle n. qirtênkey naw goşt gristmill n. aşî danewêḽe haȓîn grit n.vt.vi. zîx, denke lim, berdî limîn, sersextû aza, didane cîȓke dekat, dekiȓênêt grits pl.n. lepey sawer grizzled adj. çermig, bor, xoḽemêşî

groan vi.vt.n. enaḽênêt, naḽandin grocer n. firoşyarî xiwardin, wirde firoş, beqaḽ grocery n. dûkanî xiwardinû pêdawîstî maḽ, dûkanî beqaḽî grog n. her xiwardineweyekî alkuhûlî, badey têkeḽ kiraw be aw groggy adj. serxoş groin n. şiwênî yekgirtinî ȓan lenawgeḽda, tîjayî ȓoxî kewane le yekgirtinî dû gumbetda groom n.vt. kesêk agay le pakû xawênî esip bêt, zawa, wiryadarîw pakû xawênî dekat, ȓay dehênêt bo mebestêkî taybet groove n. tiḽiş, mêye le dartaşîda, dêraw grope vi.vt. ȓêga dedozêtewe be desit kutan, desitdekutêt grosbeak n. baḽindey deng xoşî denûk tîj gross adj.n.vt. bedxû, çak nabêtewe, koy giştî, qêzewin grotesque adj. şitêkî seyrû pêkenîn hêner, gaḽtecaȓ, prûpûç grotto n. eşkewit grouch vi.n. bêzar debêt, kesêk zû heḽdeçêt, kîne, ȓiq ground n.vt.vi. ȓûy zewî, binî aw, şitî nîştû, binaxe, bestinî wayerî zewî, leser zewî dademezrênêt, hoyek biyanûyek exate ȓû, binemakanî zanistêk fêrdekat, piştdebestêt, ekewête ser zewî ground past and past part.of grind haȓaw ground floor n. jêrxan, nihomî xiwarewe groundless adj. bê beḽge, dro groundwork n. binaxe, binçîne group n.vt. jimare kesêk be yekewe, komeḽeyek, desteyek, komeḽeyek pêk dênêt grout n. piȓkirdinewey nêwan kaşî grove n. jimareyek direxit grovel vi. xoy ȓadekêşêt leser zewî grow vi.vt. deȓwêt, gewredebêt, geşedekat, perwerdedekat growl n. miȓe miȓî seg grown adj. pêgeyîw growth n. geşe, zorbûn, ȓesîn grub vi.vt.n. heḽdekoḽêt, derdehênêt, ȓîşekêş dekat, zewî pak dekatewe le ȓeg, kirmoke, xiwardin

161

grubby

guy

grubby adj. çepeḽ, sûk grudge n.vi. kîne, be nabediḽî dey datê gruel n. şîrewa: le ardû birincû aw yan şîr grueling adj. sizayekî sexit gruesome adj. tirsinak gruff adj. tûȓew tengaw, dengî giȓ grumble vi.vt.n. miȓemiȓ dekat, boḽeboḽ dekat, boḽeboḽ grumpy adj. kesêkî lasar, giwê negir grunge n. zibiḽ guarantee n.vt. mitmane, desteber, zamin, beḽên, desteberî dekat guarantor n. desteber, beḽênder guard vt.vi.n. pasewanî dekat, pas dekat, eparêzêt, pasewan, pasewanî, bergirî, parastin guarded adj. parastin, wiryayî guardhouse n. girtûxaneyek bo gîrawî katî guardian n. pasewan, çawedêr guardrail n. pasewanî hêḽî asin guava n. mîweyeke zerde le şêwey hermê guerrilla n. partizan guess vt.vi.n. deqebḽênêt, dexemḽênêt, qebḽandin, xemḽandin guest n.adj. mîwan, mîwandarî guff n. qisey bê sûd hera hera guffaw n. pêkenîn be dengî beriz guidance n. ȓênîşander, ȓaberî kirdin guide vt.n. ȓênîşandedat, araste dekat, kesêk ȓênîşanderî geştiyarane, pertûkî rênimayî guidebook n. pertûkî ȓênimayîw zanyarî bo geştiyar guided missile moşekî arastekiraw guideline n. ȓênîşander kurtey bernamew siyaset guild n. sendîkay bazirgananû pîşeweran le sedekanî naweȓasit guile n. fiȓûfêḽ, ȓiyakarî guillotine n. amêrî bê ser kirdin: neşterêkî gewre le berziyewe be nêw dû darda dehate xiwarewe bo ser peȓandin guilt n. tawan, gunah guilty adj. tawanbar, gunahkar guise n. cilûberig, şêwe guitar n. gîtar amêrî mozîk gulch n. şîwêkî qûḽû tesk awêkî kemî hebê yan wişik gulf n. kendaw

gull n.vt. gêl, asan le xişte debrêt gullet n. quȓig, gerû gullible adj. sade gully n.qiḽiş: xuranewe be awî baran, diriz gulp vt.vi.n. qût dedat, qûtdan gum n.vt. sirêş, ketîre, binêşit, be didan decawêt, derdedat gumbo n. şley bamê gumption n. giyanî desit pêşxerî gun n. çek: demançe, tifeng.. gunboat n. belemî çekdar gunfight n. şeȓe tifeng gunfire n. teqey tifeng gung-ho adj. beperoş gunman n. çekdar, piyawkuj gunner n. serbaz, bekar hêneranî çek gunnery n. zanistî drûstkirdinî çekû bekarbirdinî çekî quris gunny n.gunê gunnysack n. tûrekey le gunê dirûst kiraw gunplay n. şeȓe demançe le nêwan polîsû çekdaran gunpoint n. xaḽî araste kirdinî çek gunpowder n. barût gunship n. helîkopterî çekdar bo piştîwanî hêzî zemînî gunshot n. teqe kirdin be çek, mewday tifeng gunsmith n. kesêk demançe dirûsit dekat ya çakîdekat, çexmaxsaz gunwale n. ȓoxe biḽindekey lawaney keştî gurgle vi.n. biḽqebiḽiq dekat, biḽqebiḽq gurney n. textî xewtinî nexoş pêçkedar guru n. mamostay ayînî hîndosî gush vi.n. heḽdequḽêt, heḽquḽan gusher n. bîrêkî newit bo xoy heḽdequḽêt gust n. le piȓêka heḽkirdinî bayekî tund gustatory adj. tam, çêj gusto n. çêj, xoşî, zîndûyetî gut n.vt. henaw, ȓîxoḽe, dawî awrîşim, azayetî, henawî şitêk derdehênêt gutless adj. tirsenok, henaw bȓaw, bê wire gutsy adj. aza, ciwamêr gutter n. aweȓo guttural adj. ew denganey le quȓgewe derdeçin guy n.vt. gurîs, zincîr, kesêk, qayîm dekat, gaḽtey pêdêt

162

guzzle

half sister

guzzle vi.vt. ziyad dexwatewe gymnasium n. xanûyeke be pêdawîstiyekanî werzişewe bo meşqû werziş gymnastic n. jimnastîk: meşqî leş gynecology n. zanistî nexoşiyekanî jinane gyp n. firîwder, fêḽawî gypsum n. geç Gypsy n. qerec, zimanî qerec gyrate vi. exulêtewe be dewrî xaḽêk gyro n. goştî tiwê kiraw laser yek be şîşêkî gewrewe dekrêtû be pêwe debirjêndirêtû birjawekey debiȓdirêt bo sandiwîç gyroscope n. cayrosikop: amrazêke be kar dehênrêt bo ȓagirtinî hawsengî fiȓoke ya keştî gyve n.vt. pêwend dekat H h h n. pîtî heştemî zimanî Îngilîzî, hêmay haydirocîne ha interj. bo pîşandanî ser sûȓman be kar dêt habeas corpus hênanî kesêk bo pêş dadiga ta biȓyarî yasayî bûnî zîndaniyekey bidat haberdasher n. wirdefiroş wek qopçew derzîw kirasû qerewêtî piyawan habiliment n. cilûberig, poşak habit n.xûwȓewişt, poşakî qeşe,xûpêwegirtin habitable adj. lebare bo nîştecê bûn habitat n. şiwênî sirûştî jiyanî ȓiwekû ajeḽ habitation n. şiwênî nîştecê bûn, nîştecêkiraw, niwa habitual adj. xûpêwegirtû, asayî, aşina habituate vt. ȓadehênêt habitué n. kesêk zor hatûçoy şiwênêk dekat şiwênî ȓabiwardin hacienda n. kêḽgew xaniwekey nawî hack vt.adj. kerit keritî dekat, wişke koke, espî kirê hacker n.behreyekî na pîşeyî bekar hênerî kompiyûter, çetey kompyûter hackle n. peȓî milî kotirû keḽeşêr, mûy milû piştî seg hackney n. espî siwarî ya ȓakêşan hackneyed adj. bêbayex, bekar hênran ta le kar kewtin, siwan, siwaw

hacksaw n. mişarî asin biȓîn had past and pastpart.of have heybû Hades n. dozex, le mêsûlociyay Grîkda maḽî mirdû haft n. deskî çeqo hag n. jine cadûger, pîrêjinêkî naşîrîn haggard adj. mandû, lawaz haggle vi.n. mameḽedekat, sewda dekat, mameḽekirdin, sewda kirdin hail vt.n.interj. xêrhatin dekat, be hawarewe xêrhatinî kirdin, tezre, tezre barîn, xêrhatin hailstone n. denke tezre hailstorm n. ȓehêḽey tezre hair n.mû, qij hairball n.giḽoḽe mû le sikî ajeḽda ko debêtewe wek manga pişîle be rişanewe fiȓêy deden hair breadth n.adj. ewendey taḽe mûyek, zor tesik, be astem haircut n. sertaşîn, şêwey sertaşîn hair dresser n. sertaş hairline n. hêḽêkî zor barîk, sinûrî qij leser nêwçewan hair piece n. qijî xiwazraw, qijî dest kirid hair pin n. tewqe hair-raising adj. tirsinak, wrojêner, raçḽekêner, cerigbiȓ hairsplitting adj. ciyabûnewe leser şitî biçûk hairspring n. zembelekî naw katjimêr: siprîngêke ziydû kemî katjimêr ȓadegrêt hairy adj. dapoşraw be mû halcyon adj. bextiyar, aram hale adj.vt. tendirûsit, zorî lêdekat biȓwat half n.adj.adv. nîwe, be endazey nîwe half-and-half n.adj.adv. nîwî şitêkû nîwî şitêkî tir, têkeḽ kirdinî dû şit be endazey yek, le dû beşî wek yek, nîw be nîw half-breed n. dû ȓeg, dû ȓeçeḽekî ciyawaz half-brother ziȓbira halfhearted adj. sarid, peroşî niye half-life n. nîwe temen: katî pêwîst bo heḽweşandinewey nîwe etomî madey tîşikder half-mast n. dagirtinî aḽa bo nîwe wek rêzlênanî mirdû half note le mûzêkda nîwe ton half-sister n. ziȓ xuşik

163

half sole

hand-to-mounth

half sole sol, nîwe binî pêḽaw halftrack n. otombîlêkî serbazî nîwe zincîr halfway adj.adv. nîwey ȓêga, berew nîwey ȓêga halfway house şiwênêk bo yarmetî danî xeḽik diway ewey xirawnete zîndanewe yan xirawnete nexoşxanewe half-wit n. kesêkî gawic ya gêl halite n.berdî xiwê halitosis n. bonî henase hall n. hoḽ, jûrêkî gewre bo kobûnewe pîşanga aheng le nêwan jûrekan hallelujah interj. supasguzarî xuda hallmark n. marke, nîşaney beriztirîn cor halloo n.interj. helew bo wirya kirdinewe hallow vt. ȓêzî bo dadenêt hallucination n. wiȓênew xeyaḽ hallway n. guzerga halo n.bazneyekî ȓonak le dewrî xor halogen n. her yekêk lem tuxme kîmyayiye na kanzayiyane florin klorîn bromîn astatîn ayodîn halt adj.vt.vi.n. şel, deşelêt, dewêstêt, heḽdekewêt, dadebȓêt, dewestênêt, westan, wêstige halter n. ȓêşme, petî sêdare, sûxmey jinan halve vt. ekate dû nîwe, dûbeş halyard n. gurîsî biḽindû newî kirdinî aḽaw çarokey keştî hamburger n. goştî qîme kiraw amade kiraw bo sendewîç Hamlet n. nûsînêkî xemawî Şekispîre hammer n.vt.vi. çekuş, çekuşî tifeng, çekuş le giwêy naweȓasitda, çekuş karî dekat, dekutêt hammer and sickle dirûşmî parte komonîstekan hamper vt.n. ebête kosip, eşêwênêt, kosip, sebeteyekî serpoşdarî gewre hamstring n. jêyekanî piştî ejno, pekî dexat be biȓînî jêyekan, le karî dexat hand n..adj.vt. desit, la, aqar, çawedêrî, nehêḽanî desit dirêjî, destî beḽên, desit ȓengîn, desit xet xoş, yarmetî, desitî yekem, her şitêk wek desit, mîlî katjimêr, desitî yarmetî dirêj dekat handbag n. cantay desitî jinan handball n. topî desit

handbill n. ȓageyandinêk be desit biḽaw bikrêtewe handbook n. ȓênimayî geştiyar handbreadth n. panî nawlep handcar n. arebaneyekî biçûkî hêḽî asine bedesit ya motoȓêkî biçûk paḽdenirêt handcart n. arebaney desitî handcraft vt. be desitêkî karame dirûsit dekrêt handcuff n.vt. kelepçe, kelepçe dekat handed adj. herdû desit, çepewane, ȓastewane handful n. kemêk, piȓ be mişit, biȓêkî kem handgun n. demançe hand-held adj. ewende biçûke be desit heḽbigîrêw bekar bihênrêt handicap n. kêbiȓkê le nêwan kem endamêkû kesêkî tendirûst bew mercey tendirûsteke barî quris tir kirabêt bo ewey şansiyan lêkewe nizêk bêt handicapped adj. kemendam handicraft n. pîşey destî handiwork n. karî destî ke kesêk encamî dawe handkerchief n. deste siȓ handle n.vt.vi. desik, destîlêdedirêt, heḽdegîrêt handlebar n. sukanî paskîl handmade adj. bedesit dirûsit kiraw handmaiden n. kareker jin ya kiç, kenîzek hand-me-down n. amadew herzan, bekar hênraw, nîwe niwê handout n. xêrî pare ya xiwardinû cilûberig ke dedrêt be gedayek, biḽawkiraweyek be xoȓayî, ȓageyndinêkî amade bo biḽawkirdinewe handpick vt. heḽdebijêrêt handshake n. tewqe kirdinî çakûçonî ȓêkewtin hands-off adj. siyasetî desit têwernedan handsome adj. şox, ciwan, ciwamêr, bexşinde handspring n. xo heḽgêȓanewe le asman be yek dest le zewîdan ya dû desit, karî ecrobat wate paḽewan bazî hand-to-hand adj. şanbeşanî yek le şeȓda, peymandanî desit le desit hand-to-mounth adj. bese bo yek manig

164

handwork

harmony

handwork n. karî destî hand-wringing n. derbiȓînî xembarî handwriting n. desitnûs, bedesit nûsîn handy adj. nizîk, leberdesta, asanî bekarhênan, desit ȓengîn handyman n. kesêk karî corbecor encam edat hang vt.vi.n. heḽdewasêt, dexinkênêt be heḽwasînî be pet, be dîwarda denûsênêt, ȓagirtinî destey siwênd xoran, heḽdewasrêt bebê ewey şitêkî le binewe bêt, be xinkandin demrêt, be heḽwasrawî cêdêḽêt, heḽwasîn, bedara kirdin, le sêdaredan hangar n. şiwênî çakirdin ya parastinî fiȓokey şeȓker hangdog adj.şermezar, ȓîswa hanger n. şitî heḽwasîn (sing, bizmar) hanging adj.n. heḽwasîn, kuştin be heḽwasîn, heḽwasraw be dîwarewe hangman n. kesêk kirdewey le sêdaredan encam dedat hangnail n. heḽdanî pêstî dewrî nînok hangover n. serhêşe seregêşke be hoy zor xiwardinewey alkuhûl, paşmawey kon hang-up n. gîrûgiriftî saykolocî hank n. giḽoḽe dezû ya ben hanker vi. arezûyekî zorî heye bo şitêk hanky-panky n. firîwdan, çawûȓawkirdin Hanukkah n. cejnî cûleke 8 ȓoje hap n. serqap haphazard adj.adv. ȓêkewit, be ȓêkewit, çon ȓêkewit hapless adj. bê bexit, bedbexit haploid adj. xaneyek hemû kiromosomekanî têdaye ya birîtîbê lenîwî xaney leş haply adv. beȓêkewit, lewaneye happen vi. rêdekewê ȓûbidat, berêkewit derdekewêt happening n. ȓûdan, ȓûdaw happenstance n. ȓûdan beȓêkewit happy adj. bextiyar, kameran, diḽxoş happy-go-lucky adj. pişt bestin be bexit, feramoş harangue n. witar harass vt. herasan dekat, teng pêheḽdeçinêt harbinger n. ȓageyener, pêşeng, hewaḽder harbor n.vt.vi. penaga, bender, penadebat, deşarêtewe

hard adj.adv. ȓeq, quris, tund, zor betiwana, qayîm, sexit, bê wiçan, aḽoz, bekoşiş, betundî, bexem, bekar hardback n. pertûkî berig ȓeq hardboiled adj. kuḽaw, diḽȓeq hard disk pepkeȓeqey kompiyûter hard drive wegeȓ xerî pepke ȓeqe harden vt.vi. ȓeqdekat, debête berid hardheaded adj. sersexit, zû heḽnaxeḽetêt hardhearted adj. bêbezeyî, diḽreq hardihood n. ciwamêrî, dilêrî hard labor n. karî sexit hardliner adj. demargîr hardly adv. besextî hard-nosed adj. sexit hard-pressed adj. ȓûbeȓûy sextî debêtewe hard-scrabble adj. pareyekî kem bedesit dênêt hardship n. tengane, nebûnî hardstand n. şiwênêkî ȓeq bo ȓagirtinî fiȓoke ya otombîl hardtack n. biskiwît ȓeq hardtop n. ew otombîlaney seryan ladeçêt beḽam kanzayiye hardware n. keresey kar kirdin: çekuş, playîs, xakenas, tewir.. hardwood n. darî geḽapan çinar dar beȓû, darî lêk draw, dar sac bo ciwankarî zewîw dîwarî xanû hardy adj. biwêr, aza, xoȓagir hare n. kerwêşkî şaxî hare brained adj. eqiḽ sûk harelip n. lêw kerwêşkî, lêw kerit hark vi. giwê egret, giwêbîst harlot n. cinde, leşfiroş harm n.vt. azar, birîndarbûn, azar dedat harmful adj. azarbexiş harmless adj. bêazar harmonic adj.n. mûzîk, awaz harmonica n. harmonika amêrêkî mûzîke fûytêdekrêt ya heḽmijîn harmonious adj. yek newa, ȓêk awaz, guncaw le karû hesitda harmonize vi.vt.n. goranî deḽêt be awazewe, deguncêt, guncan harmony n. awaz, ȓêkxistinî parçekan be pêy ȓeng ya qeware, pêkewe guncan, sazan, tebayî

165

harness

headache

harness n.vt. keresew zînî wiḽxe berze, zînîdekat harp n.vt. gîtar, gîtar lêdedat harpoon n. nêzeyekî nûk tîj bo ȓawkirdinî neheng harridan n. pîremêrdêkî çepeḽî lasar harrier n. segêkî biçûk bo ȓawkirdinî kerwêşkî şaxî, ȓaker le sertaserî wiḽat harrow n. xermaşe bo kêḽanî zewî, corêk amêr bo texitkirdinî zewî, tenigkirdin harry vt. pelamar dedat, tengawî dekat be pelamardan harsh adj. diȓ, tîj, diȓinde, tirsinak hart n. askî sûrî Ewrupayî harum-scarum adj. heḽeşe, naberpirsiyar harvest n.vt. dirwêne, katî dirwêne kirdinî danewêḽe, dirwênedekat has pres.3d sing.of have heyetî has-been n. le ȓabûrdûda hash vt.n. goşit wird dekat legeḽ sewzî lêy denêt, têkeḽey goşitî wirdkiraw le geḽ sewzî hasp n. eḽqerêz: dû parçe asine yekyan edrêtewe beser ewî tirda ewca qufḽêkî lê dedirêt hassle n. demeqaḽ, şeȓ hassock n.textêkî kuşindarî biçûke bo berpê le pêş kursî dadenrêt haste n.vi. xêrayî, xêradekat, bexêrayî kar dekat hasten vt.vi. peley lêdekat, xêray dekat hasty adj. bepele encam dira, xêrayî, pele hat n. serkiḽaw, şepqe hatch n.vt.vi. dergay jêr zewî, heḽhênanî hêlke, heḽdenîşêt leser hêlke, serderdehênêt le hêlke hatchery n. şiwênî heḽhênanî hêlke hatchet n. tewrêkî biçûkî desik kurt hatchway n. dergay jêr zewî, dergay çûne naw keştî hate vt.vi.n. ȓiqî lêdebêtewe, kîney lê heḽdegrêt, ȓiq, kîne hateful adj. naxoşewîst, dizêw hatred n. ȓiqûkîne hatter n. westaw firoşyarû xawênkerewey serkiḽaw hauberk n. zirê haughty adj. lûtberiz, xobezilzan

haul vt.n. ȓadekêşêt, egwazêtewe be pîkab, rakêşan, deskewit, giwêzanewe, bar haunch n. goştî serewey ȓan haunt vt.n. zor hatûçoy şiwênêk dekat, lebîrîda dûbare debêtewe, pena, şiwên haute couture dûriwawî zor ciwan bo jinan haute cuisine amadekirdinî baştirîn xiwardinekan leser desitî çêşitlênerî şareza hauteur n. xobezilzan have vt.n. heyetî, bepêy ȓiste watay tir debexşêt wek: He had to leave naçare biȓwat haven n. bender, penage have-not n. hejar, nebû haversack n. cantay xiwardemenî serbaz be yek şan heḽdegîrê havoc n. wêrane, hîç beser hîçewe nebû hawk n.vt. baz, geȓîde, beqaḽ hawar dekat bên şitî lêbikȓin, quȓgî pak dekatewe, ȓawdekat be baz hawker n. ȓahênerî baz, beqaḽî geȓîde hawk-eyed adj. çaw tîj, wek çawî baz hawser n. gurîsî estûr bo bestinewey keştî hay n.vt.vi. pûş, ka, giya wişik dekatewe, eçête cêwe bo xew haycock n. tarme pûş, tarmeka hay fever n. xirûşit be tozî dirext ke çaw pêy hewdekat hayloft n. kadên haywire adj. şêt hazard n. metirsî hazardous adj. metirsîdar haze n.vi.vt. tenke hewir, tem, dûkḽ, lêḽiyek le hoş, debête hewir, gaḽtey pêdekat hazel n.adj. darî bunduq hazel nut n. toy bunduq hazy adj. temawî H-bomb n. bombî haydirocîn HDTVkurt kiraweyhigh-definition television he pron. bekar dêt bo nêrî mirovû ajeḽ He le kîmyada hêmay hîliyom head n.adj.vt. ser birîtiye le mêşk çaw giwê dem çenage şewîlage, eqiḽ, behre, hawsengî, ciḽew, serhêşe, ȓûy pare, serî ajeḽ, kesêk, pêşewey şitêk, serçawe, serok, pope, serî qinçike, ewpeȓî, serekî, deçêt berew, heḽdequḽêt awî kanî headache n. serhêşe, tengûçeḽeme, tengane

166

headdress

hedge

headdress n. serpoş header n. le sîstemî dûkeḽ kêşî otombîlda boriyek hemû sereboȓiyekanî tir kodekatewe, le pertûkda nûsînêk leserû hemû lapeȓekanda, le xodahêştinî awda ser le pêşewe head first adv. ser le pêşewe wek xo dahêştinî naw aw headgear n. kiḽaw, xûde heading n. hendêk şit ser pêk dênêt wek serebas, pêşewey keştî, lûtî fiȓoke.. headland n. zewî çûbête naw deryawe headlight n. çiray berzî otombîl headline n. manşêtî ȓojname, şadêȓî ȓojname headlong adv.adj. ser lepêşewe bêt, beheḽeşeyî, bê dûdiḽî, zor heḽdêr, heḽeşe headmaster n. beȓêweberî qutabxane(nêr) head-on adj.adv. ser le pêşewe, ȓastewxo headphone n. amêrî bîstin ke exrête ser giwê headquarters n. fermandeyî supa ke nûsîngey fermandey lêye headrest n. şiwênî ser lêdanan head room n. betaḽayî leserûy serewe headstone n. kêleqebrî ser ke nawî mirdûy leser denûsrêt headstrong adj. ser sexit headwaters n. cogelew ȓûbarekan ke serçawey zên headway n. cûḽan bo pêşewe, çûne pêşewe ya serkewtin heady adj. sexit, jîr heal vt.vi. çakdekatewe, çakdebêtewe health n. tendirûst, komeḽgayekî geşekirdû healthcare n. çareserû ȓêgirî kirdinî nexoşî health food ew xiwardine sirûştiyey be peynî sirûştî gewre dekrêt dûr le kîmyayî healthful adj. tendirûste healthy adj. xawên, tendirûst heap n.vt.vi. komeḽ, topeḽ, çendayetiyekî zor, piȓdekat, komeḽ dekat hear vt.vi. debîstêt, detwanê bibîstê hearing n. bîstin, tiwanay bîstin, helî giwê girtin , lêkoḽîneweyekî seretayî kêşeyek hearken vi. be çakî giwê girtin hearsay n. qiseḽok hearse n. otombîlî mirdû gwastinewe

heart n. diḽ, kesayetî, azayetî, arezû, xem, xoşewîstî, be diḽ leber kirdin heartache n. xem, pejare heart attack n. diḽ westan be taybetî xiwênber bo diḽ xoy heartbeat n. tirpey diḽ heartbreak n. diḽşikan heartburn n. sûtanewe le demî gede, diḽe kizê hearten vt. handedat heartfelt adj. diḽsoz, le diḽewe hearth n. agirdan heartland n. naweçeyekî cûgrafî giringiyekî tirsinakî hebê heartless adj. diḽȓeq, bê bezeyî heart-rending adj.cerigbiȓ heartsick adj. betewawî xembare heartstrings n. ewpeȓî soz heart-to-heart adj. ȓaşikaw, le diḽewe hearty adj. germûguȓîw dostane, behêzû tendirûsit heat n.vt.vi germî, gerimkirdin, keşî germa, hestêkî gerim, tûȓeyî, katî keḽ girtinî ajeḽ, gerim dekat, gerim debêt heated adj. gerim, tûȓe heater n. germ ker, zopa heath n. zewî beyar heathen n. kesêkî na şaristanî, bê ayîn heatstroke n. giȓebirdin heat wave n. şepolî gerim heave vt.vi.n. biḽind dekat, fiȓêdedat, depenmêt, berizkirdin, penman heave-ho n. cêhêştin heaven n. asman, beheşit heavenward adv.adj. berew asman heavy adj. quris, gewretire, karî giran, cêydaxe heavy-duty adj. bo karî quris dirûst kirawe heavy-handed adj. naşîrîn, sitemkar heavy-hearted adj. xembar heavyset adj. piȓ goştû kurtebaḽa heavyweight n. kesêk le endazey xoy qeḽew tir, kesêkî xawen deseḽat ya giring Hebrew n. kesêkî cûleke, zimanî Hebrû heckle vt. herasan dekat be pirsiyar kirdin hectare n. 10000 m² yekey pêwaney metrî hectic adj. ta, şêwan, coşûxiroş hedge n.vt.vi. teymanî direxit, perjîn, perjîn

167

hedge fund

herbalist

dekat, teymandekat hedge fund kesanêk ke pareyan xistotegeȓ beyekewe parey zor ko ekenewe bo tenganew lêqewman hedgehog n. jîjik hedonism n. ȓêbazî xoşî: deḽê lezetû bextiyarî şitî serekî jiyane heed vt.vi.n. wirya dekat, wiryadebêt, wiryabûn, giringî dan, awiȓdanewe -hedron şêweyekî endazeyî kirîstaḽî ke çend ȓûyekî hebêt heel n.vt.vi. pajney pê, pajney pêḽaw, kesêkî piȓûpûç, pajney bo dirûst dekat, bedûy dekewêt heft n.vt. seng, biḽind dekat hefty adj. quris, gewre hegemony n. sepandinî deseḽat beser dewḽetêkî tirda hegira n. koçî peyamber Muhemed le Mekewe bo Medîne saḽî 622 zaynî heifer n. golik height n. lutke, berzî, biḽindî, baḽa, dirêjî heighten vt.vi. biḽind dekat, biḽindtirî dekat, gewretir debêt heinous adj. diȓindane heir n.vt. mîratgir, mîrat degrêt heir apparent mîratgirî yasayî heiress n. mîratgir(mê) heirloom n. şitêkî bayî dar wek mîrat le neweyekewe egwazrêtewe bo neweyekî tir heist n. dizî, biȓînî bank ya mozexane held vt.vi.past&past part.of hold girtî helical adj. pêçaw pêç wek sipring helicopter n. helîkopter heliocentric adj. bew pêyey xor nawende heliotrope n. mor belay sûrda heliport n. nîşîngey helîkopter helium n. gazêkî bêȓengû sûke helix n. pêç xiwardû le babetî qaqle cinoke hell n. dozex hellcat n. jinêkî cadûger Hellenic adj. Grîkî kon wek şaristaniyetû zimanû kelepûr hellion n. kesêkî azar bexiş, bêzarker hellish adj. şeytan asa, napesind hello interj. siḽaw helm n. sukanî keştî, kḽawî asin helmet n. xûde, kḽaw zirê

helmsman n. kesî lêxuȓî keştî helot n. koyle le Espartay kon help vt.vi.n. yarmetî dedat, tîmarî dekat, çakdekatewe, dan bexoyda degrêt, nahêḽêt, yarmetî, tîmarkirdin, komek helpful adj. yarmetîder, bekeḽik, besûd helping n. beşe xiwardinî kesêk, yarmetî helpless adj. birsî, bêçare, pek kewte helpmate n. hawȓêy yarmetîder be taybetî jinû mêrid bo yektirî helter-skelter adv.adj. herawhûrya, têkeḽû pêkeḽ, beȓêkewit helve n. deskî amêrêk hem n.vt.vi. perawêz, ȓox, himehim le qise kirdinda, perawêzî bo dadenêt, himehim dekat le qise kirdin hematite n. oksîdî asin: asine xawêkî giringe hematology n. lêkoḽênewe le xiwênû nexoşiyekanî heme n. asinî naw hîmogḽobîn ȓengî têdaye hemi- pêşgirêke be watay nîwe hemisphere n. nîwey goy zewî hemline n. ȓoxî damênî kiras ya çaket hemlock n. giyayekî Ewrupaye zehrî lê dirûsit dekrêt hemîşe sewze hemoglobin n. beşe sûrekey naw xiwên hemophilia n. bomaweyek xiwên lê ȓoyiştin le birînêkî biçûk hemorrhage n. xiwên berbûn, xiwên lê ȓoyiştin hemorrhoid n. mayesîrî hemostat n. her şitêk xiwên ȓabigrêt hemp n. ȓiwekêke dawû petû gurîsî lê dirûsit dekrêt hen n. mirîşik hence adv. dûr lêrewe, le êstawe, kewate, leber ewhoye henceforth adv. le êsta be diwawe henchman n. baweȓ pêkiraw, peyȓewkar henna n. xene henpeck vt. xoy zaḽ dekat beser mêrdekeyda heparin n. madeyeke le cigerda dozrawetewe meyînî xiwên leserexo dekat hepatic adj. wek ciger waye hepatitis n. hew kirdinî ciger her pron.adj. taybete be kesî sêhemî mê, ew herb n. giya herbalist n. ewey xerîkî giyaye

168

herbicide

highball

herbicide n. dermanêke bo lenaw birdinî giyay xirap, bjar kuj herd n.vi.vt. ȓewe, mêgel, ȓan, gagel, komeḽêk xeḽik, kodebêtewe, ȓewdekat herdsman n. şiwan, gawan here adv.n. lêre, bo em şiwêne, em şiwêne hereabout adv. lemnawe, lem dewrûbere hereafter adv. lêre bediwawe, diwaȓoj hereby adv. bem pêye, bem yasaye ya beḽgeye hereditary adj. bomawe, mîrat, nawbang be mîrat heredity n. manewey piştaw pişt herein adv. lêre, lem nûsîneda, lemeda hereof adv. bo ewe, lewewe, taybet be heresy n. her boçûnêk dijî yasabêt heretic n. kesêk şitî desit heḽbest exate naw ayînewe heretofore adv. ta êsta, ta niha hereunder adv. emey xiwarewe, be pêy em beḽge nameye ya ȓêkewtin hereupon adv. leser ewe, le wêwe, le diway ewewe herewith adv. legeḽ eme heritable adj. piştawpişit, bomawe heritage n. mîrat, bomawe hermaphrodite n. nêremûk:mirov ajeḽ ya ȓiwek herdû organî zawû zêy hebêt hermetic adj. hewa nadat, daxiraw hermit n. goşe nişîn, wazî le dinya hênawe, sofî hermitage n. dûre perêz, sofî hernia n. qoȓ, qoȓbûn: le şiwênêkî lawazî sikewe ya be hoy quris heḽgirtinewe der depoqêw le bin pêstewe qut debêtewe hero n. paḽewan, cengawer, kesî yekemî ȓomanêk heroic adj.n. qareman, xanedan, behêz heroin n. hîroyîn: madeyekî siȓkere le morfîn dirûsit dekrêt heroine n. xanimêkî qareman heron n. şîneşawe heroes n. her nexoşiyekî vayrosî bibête hoy qinçikey awdar leser pêsit herpetology n. liqêkî zîndewer zanî ekoḽêtewe le xişokekanû teȓû wişkanî hers pron. taybete be ew( mê ) herself pron. xoy (mê)

hertz n. yekeyekî cîhanî lere yeksane be yek xulanewe le çirkeyekda Hertzian waves lerey hêrtizî hesitant adj. dûdiḽ hesitate vi. dûdiḽ debêt hetero- pêşgirêke be watay ewî tir, ciyawaz heterodox adj. dijî baweȓî asayî heterogeneous adj. ciyawaz le pêkhatew çonayetî heterosexual adj. arezûkirdin le ȓegezî ciyawaz heuristic adj. yarmetî der bo fêrbûnû dozînewe hew vt.vi. ebȓêt be tewir, etaşêt, heḽdekenêt hexagon n. şeşpaḽû, şêwey şeşla hey interj. bekardêt bo serinc ȓakêşan pirsiyar sersûȓman heyday n. ewpeȓî tendirûstî çalakî hiatus n. keleber, kemûkûȓî hibernate vi. deçête sûȓî mitbûnewe hiccup n. nizgire hick n. kesêkî ladêyî hickey n. her amêrêk hickory n. le darekanî corî giwêz darêkî sexte hidden adj. pp of hide şarawe hide vt.n. eşarêtewe, nadirkênêt, şardinewe, nedirkandin, pêstî ajeḽ debax kiraw ya nekiraw hide-and-seek n. çaw şarkê hideaway n. penaga, şiwênî şardinewe hidebound adj. bîrtesik hideous adj. zor naşîrîn hide-out n. penage, şiwênî xo şardinewe hie vi.vt. peley lêdekat, bekardêt bo kardanewe hieroglyphic n. nûsîn be wênew hêma le serdemî konî Mîsirda hierophant n. piyawêkî ayînî le Girîkî konda, lêkderewe hi-fi n.adj. nardinewey şepolî dengî wergîraw high adj.adv.n. beriz, biḽind, pope, xanedan, xawen paye, tund, bextiyar, giran(nirix), biȓênerewe, berew biḽindî, şiwênêkî biḽind highball n. wîskî ya birandî têkeḽaw be aw ya awî soda awî zencefîl

169

highborn

history

highborn adj. le ȓeçeḽekî xanedan highboy n. doḽabêk leser çiwar qaçî beriz highbrow n. keḽe ȓoşinbîr highchair n. kursî qaç dirêj bo minaḽan be sîniyewe bo nan xiwardin high commissioner n. nêrdirawî baḽa high-definition adj. televîzyonî ȓûntir high-end adj. giranbehaw corî zor beriz higher-up n. kesêkî piledarî beriz higfalutin adj. qisey qeḽew, lexobayî high fidelity n. nardinewey deng wek xoy high-five n. dû kes nawlep be yekda deden le boneyekda high-flown adj. ta ȓadeyekî zor çawçinok high frequency n. şepolî beriz le nêwan 3 ta 30 mêgahêrtiz high handed ad. zordar, sitemkar high-hat adj. lasayîker highland n. ban, nawçeyekî şaxawî texit high-level adj. ewaney payew piley berziyan heye highlight n. ewbeşey zor ȓewneq dar tire highlighter n. qeḽemî macîkî bo nîşane kirdin be taybetî nûsîn highly adv. zor zor, le astî beriz high-minded adj. nimûney berziye, xawen piransîbî berze highness n. le witû wêj le geḽ kesêkî xanedanî beriz wek şay Berîtanya high-pressure adj. paḽe pestoy beriz high-profile adj. zor nasraw, zor derdekewêt high-rise adj.n. berzû çenidîn nihom, xanûyekî dirêjû çenid nihomî, baḽexane high road şaȓêy xêra ke westanî têda niye high roller kesêk parey xoy befîȓo dedat high school qutabxaney diwa nawendî polekanî 10 11 12 high seas pantayî derya, nawendî derya high sign nîşaneyeke be nihênî bo wirya kirdinewe high-spirited adj. biwêr, pêşȓew, aza high-strung adj. zor hestiyar high tech taybetmendêtî teknolojyay heme layene bo hemû şitêk high-tension adj. voḽtî berizî têdaye high tide n. ewpeȓî heḽkişan high way n. şeqamî giştî, şeqamî serekî highwayman n. çete, ȓêgir

high wire peȓînewe be pê beser wayerêkî berizda be xo hawseng kirdin be şîşêk hijack vt. eȓifênêt:be bekarhênanî çek, dizîdekat hike vi.vt.n. be pê dûr deȓwat, ȓadekêşêt, dûr ȓoyîştin, berew ser çûn hilarious adj. şadiman hill n. gird hillside n. lapaḽî gird hilltop n. ban gird hilly adj. girdawiye hillock n. girdolke, tepe hilt n. deskî şimşêr ya xencer him pron. ew(nêr) bo kesî sêhem himself pron. xoy(nêr) hind n.adj. piştewe, paşeḽ, mêyey askî sûr hinder vt.adj. lepiştewe debêt, debête kosip, paşeḽ hindmost adj. piştî piştewe hindquarter n. beşî piştewe, ȓan, paşeḽ hindrance n. kosip, tegere hindsight n. peybirdinî direng wexit Hindu n. kesêkî hîndî hinge n. dûlayey derga hint n. naȓastewxo pêşniyar kirdin hinterland n. nawçeyek pişit kenarî derya, nawçeyekî dûre desit, dûre şar hip n. kḽot, simit hippodrome n. goȓepanî sêrkû yarî hippopotamus n. gamêşî derya hire n.vt. kirê, damezrandin, kirêy pêdedat, kardeakat bo pare, dademezrêt hireling n. bekirêgîraw hirsute adj. tûkin his pron. hî ew(nêr) ȓanawî kesî sêhem hiss vt.n. hisehis dekat, hisehis hist interj. bêdengbe bo wiryakirdinewe be kar dehênrêt histamine n. emoniyaye le made organîkekan derhênrawe histology n. zanistî pêkhatey tiwêjaḽ historian n. mêjû nûs historic adj. mêjûyî giring historical adj. mêjûyî historicity n. mêjûyiye nek efsane historiography n. zanistî teknîkî be diwadaçûnî mêjûyî history n. zanistî mêjûy ȓûdawekan

170

histrionic

homeland

histrionic adj. niwandin, xo niwandin histrionics n. diramatîkî, ȓewiştû qisey ziyad le pêwîsit hit vt.vi.n. lêdedat, pêdekewêt, edozêtewe be ȓêkewit, eguncêt, pelamar dedat, ȓûdedat, tûş dekat, lêdan, pêkda kewtin, karêkî serkewtû hit-and-run adj. lêdanî kesêk ya otombîlêkû ȓakirdin le şiwêneke hitch vi.vt.n. ȓadepiskênêt, grêdedat, xoheḽdewasêt, ȓapiskan, şelîn, westanî kitûpiȓ, heḽbestin hitchhike vi. desit le otombîl ȓadegrêt bo swarbûn be xoȓayî, xoheḽwasîn hither adv. bo êre, nizîk lêre hitherto adv. ta êsta, ta emȓo Hitler Adolf 1889-1945 le dayik bûy Austria Naziyekî dictator le Gêrmenî hit or miss adv. çon heḽsûȓa hit-or-miss adj. bebê pilanî pêşwexit, çon heḽsûȓan HIV n. AIDS hive n.vt.vi. pûredan, pûrey heng, pûr dedat, kodebêtewe, hives n. sûrbûnewey pêsit be hoy xuran ya sûtan hoard n.vt.vi. zexîrey heḽgîraw, heḽdegrêt, exate lawe hoarse adj. dengî giȓ hoary adj. qijî çermigî le pîrîda, zor pîr hoax n. teḽe, heḽxeḽetandin, be teḽewey dekat hobble vi.vt.n. deşelêt, tûşî şelî debêt, pêwend dekat, şelîn, pêwend kirdin hobby n. xulya, arezû hobbyhorse n. espedarîne hobgoblin n. dêwû dirinc hobnail n.vt. bizmarî bine pêḽaw bo parastinû nexilîskan, bizmar ȓêjî dekat hobnob n. beyekewe bûn hobo n. kirêkarêkî geȓok, aware hock n. cumgey naweȓastî laqî ajaeḽ bo piştewe hocus-pocus n. qisey bêserûber ke cadûger deyxiwênêt bo heḽxeḽetandin hod n. sebete setiḽ xakenaz bo xeḽûz bekar dehênrê hodgepodge n. têkeḽ wek çêstî micêwir

hoe n. bêḽçe hog n. beraz, xoperist hogshead n. bermîlêkî gewre 63 ta 140 gaḽon degrêt, pêwerî şileye ke yeksane be gaḽon hogtie vt. her çiwar qaçî debestêtewe ya destêkû qaçêkî, lekar ya le cûḽey dexat hogwash n. xiwardinî bermawey çêşit xanekan, xiwardinî beraz, qisey nabecê hoi polloi n. xeḽik, ȓemek hoist vt.n. beriz dekatewe be krên, beriz kirdinewe be krên ya eleveyter hold vt.vi.n. heḽdegrêt be desit, le heman şiwênû doxda heḽdegrêt, diwadexat, ehêḽêtewe lay xoy, gildedatewe, ȓadegrêt, diwadekewêt, werdegrêt, debestêt, ȓadewestêt, hêḽanewe, gildanewe, girtin, westan, koḽeke holdback n. kosip, tegere holder n. xawen, şitêk bo heḽgirtin, heḽgir holding n. zewyekî kiştûkaḽî bekirê gîraw le kesêkî tir, xawendarêtî, biȓyarêk le dadiga holdover n. kesêk le pilekey bimênêtewe diway tewaw bûnî mawey yasayîşî holdup n. diwaxistin hole n. kun, çaḽ, xewiş, kemûkûȓî, xaḽêkî lawaz holiday n. cejin, ȓojî pişû, pişû holiness n. pîrozî holler vt.n. hawar dekat, hawarkirdin hollow adj.n.vt.vi. klor, boş, betaḽ, fêḽawî, birsî, çaḽ, klorî, kilordebêt holocaust n. bekomeḽ sûtandinî cûleke be destî Naziyekanî German holograph n. beḽge name.. her destxetêk lejêr nawî xawenekeyda holography n. sîstemî sêdûrî wêne be bekar hênanî tîşkî leyzer holster n. kîfe demançe holy adj. pîroz homage n. milkeçîw rêzlênan home n.adj.adv. maḽ, şiwênî ledayîk bûn, wiḽat, berew maḽewe homeboy n. biraderêkî nizîk(nêr) home-care adj. çareserî nexoş le maḽewe home economics n. zanistî dirûsit kirdinî xiwardemenî le maḽewe homeland n. nîştiman

171

homemade

hosiery

homemade adj. dirûsitkirawî maḽewe homemaker n. kabanî maḽ jin ya dayîk homeopathy n. çareser kirdinî nexoş be pêdanî biȓêkî kem derman xo eger heman biȓe derman bidrête kesêkî tendirûsit heman nîşanekanî ew nexoşey lê derdekewê homepage maḽpeȓ homesick adj. derdî dûre wiḽtî ya maḽ homespun n. çinrawû dirûsit kirawî maḽewe homestead n. maḽû dewrûberekey homestretch n. qonaxî kotayî ya diwayîn qonax homeward adv. berew maḽ homework n. erkî maḽewey qutabî homey adj. aşna homicide n. kuştinî kesêk lelayen kesêkî tirewe, kuştin homogeneous adj. çûnyek le pêkhatew çonayetî homograph n. wişeyek wek yek le nûsîn ciyawaz le wata homonym n. wişeyek wek yek le witin ciyawaz le nûsîn homophobia n. tirsanû ȓiq lêbûnewe le nêrbaz û mêbaz Homo sapiens mirov homosexual adj. peywendî nêr legeḽ nêr mê legeḽ mê hone n. hestan ya hesan(bo tîj kirdin) honest adj. diḽsoz, ȓasitgo honey n. hengiwîn, xoşewîsit honeybee n. mêşheng honeycomb n. şanehengiwîn honk n. dengî qaz honor n.vt. nawbangî baş, ȓêz, şanazî, pakî, abȓû, ȓêzî lêdenêt, cêbecêdekat honorable adj. şayanî ȓêze, beȓêz, benawbang honorary adj. ȓêzlêgîran, biȓwanamey ȓêzlênan, xonewêstî hood n. serkiḽawû milpêç, bonîtî otombîl hoodlum n. xiwên ȓêj, ȓêgir hoodwink vt. befêḽ heḽdexeḽetênêt hoof n. simî wiḽax hook n.vt. qulap, qulapî masî girtin, das, qulapî lê gîrdekat , masî degrêt be qulap hookah n. nêrgele

hooked adj. wek qulap, çemîw wek qulap hooker n. leşfiroş hookup n. lêkdanî parçekan wek ȓadyo hoop n. tewiq, tewqî ȓibeyî bo çinîn, tewqî topî sebete, teqî yarî nawqed hoopoe n. pepû silêmane hoosegow n. bendîxane hoot n. dengî kunebebû hop vi.n. leser yek qaç ȓadewestêt, bazdan leser yekqaç, fiȓîn be fiȓoke hope n. hîwa, be hîwabûn, umêd hophead n. xûgirtin be madey sir ker, hogirî hopper n. her mêrûyek baz bidat, defrêkî ȓehetî asa bo têkirdinî danewêḽe xeḽûz hopscotch n. xetên horde n. hozêkî koçerî, apûreyek, komeḽêk horizon n. aso, asoy bîrkirdinewe horizontal adj. asoyî hormone n. madeyeke le organekanî leşda dirûst debêt xiwên deybat bo beşekanî tirû çalakiyan dekat horn n.adj. şaxî ajeḽ, qoç, şêwey qoçkeyî, hoȓinî otombîl le mêjûda şaxî ajeḽ wek hoȓin bekardehat hornblende n. kanzayekî ȓeqû qursû ȓeş ȓenge hornet n. şare zerdewaḽe hornless adj. bêqoç, bêşax hornpipe n. zuȓnay le şax dirûsit kiraw horny adj. le şax dirûsit kiraw, ȓeqû diȓ horology n. zanistî pêwaney kat, hunerî dirûst kirdinî katjimêr horoscope n. nexşey estêrekanî bexit horrible adj. samnak, toqêner, zor xirap horrify vt. etirsênêt, etoqênêt horror n. tiris, toqîn horse n. esip horseback n.adv. serpiştî wiḽax, zînû, leser piştî wiḽax horseman n. siwarçak horsepower n. yekey pêwaney hêz horseshoe n. naḽ le şewey U horsewhip n. qamçî hortatory adj. amojgarî horticulture n. zanistî baxewanî hose n. gorewî dirêj, boȓiyek be hemû layekda xiwar bikrêt be asanîw be desit hosiery n. gorewî, cilî çinraw

172

hospice

humanism

hospice n. mîwanxaneyekî taybet be koçberanû nexoş be xoȓayî hospitable adj. mîwan dosit hospital n. penagey xoȓayî, nexoşxane hospitality n. mîwandarî baş host n.vt. xanexiwê, mîwandarî dekat hostage n. barimte hostel n. corêke le mîwanxaney herzan hostess n. xanexiwê(jin) hostile adj. neyar, dujminkarî hostility n. dujminayetî hostler n. krêkarî tewîle bo wiryadarî wiḽaxî ȓêbwaran hot adj. gerim, berzî piley germî, bîberî gerim(tîj), peroş, hawȓêyetî germûguȓ, wayerî gerimî kareba hot air n. qisey bêsûd hotbed n. kêḽgeyekî serpoşkiraw be şûşew gerim kiraw bo zû ȓiwandin hotblooded adj. xiwên gerim hotbox n. boḽberînêk bo piley germî beriz hotel n. utêl, mîwanxane hotfoot n.adv. bêdiwakewtin, be xêrayî hotheaded adj. bizêw, lasar hothouse n. xanûy şûşeyî bo ȓiwandinî ȓiwek hotplate n. wecaxî karebayî ya gaz(agirdan) hot rod n. otombîlêkî kon mekînekey çak dekrêt bo xêra kirdinî hot seat n. kursî karebayî hot shot n. kirêkarêkî karame, yarîçiyekî lêzan hound n.vt. segî ȓaw, ȓaw dekat be seg hour n. 60 xulek, yek demjimêr, dem jimêrî xiwêndin hour glass n. şûşeyekî dû ser le naweȓastewe barîk limî têdekrêt bo dûbare bekar hênanî serew nixûn dekrêt ta limeke eçête lakey tirî bew core bekar hatiwe,katjimêrî şûşeyî hourly adv.adj. her katjimêrêk ȓûdedat, be pêy katjimêr, le katjimêrêkda house n. maḽ, xanû, encûmenî yasa danan, damezraweyekî bazirganî, şano house agent n. deḽaḽî xanûbere houseboat n. belemêk wek maḽ bekar bêt le awda housebreaking n. biȓînî maḽan bo dizî housebroken adj. ȓahênrawe le maḽan bijît

wek: seg.. housefly n. mêş houseguest n. mîwan, kesêk le maḽî kesêkî tir şew bimênêtewe household n. xêzan housekeeper n. keybanû, kareker House of Commons encûmenî giştî le Berîtanya House of Representatives encûmenî niwêneran le U.S.A houseplant n. ȓiwekêk le maḽewe gewre dekrêt bo ciwanî housewares n. keresekanî bekar hênanî maḽ be taybetî çêşit xane housewarming n. ahengî çûne xanûy niwê housewife n. jinî maḽ, kabanî maḽ le derewe karnakat housing n. nîştecêkirdin, nîştenî, serpoş, sindûq bo heḽgirtinî amêrî pêwîst le maḽewe hove past and pp. of heave biḽindbotewe hovel n. koxte, kolêt, koz hover vi. be asmanewe dewestêt wek baḽinde, eşekêtewe how adv. çon, boçî, ta çend, be çend, çonyetî howbeit adv. sereȓay eweş however adv. her çonêk bêt, legeḽ eweşda, lelayekî tirewe, beḽam, be her ȓêgayek bêt howitzer n. topî hawen howl vi.n. elûrênêt, lûre hoyden n. afretêkî çepeḽ şiȓû şêwaw hub n. tewere huddle vt.vi.n. be heḽeşeyî kar dekat, kodekatewe, kodebêtewe, ȓawêj deken, ko debnewe hue n. şêwe, ȓiwaḽet, ȓeng peyjey ȓengekan, hawarkirdin huff n. tûȓebûn hug vt.n. degrête baweş, baweş huge adj. zil, gewre hull n. tiwêkiḽî tow, leşî keştî, berig, serpoş hum vt.n. leber xoyewe deng derekat, him kirdin human adj.n. mirovane, mirov humanism n. bizûtnewey hoşmendî le sedekanî naweȓastda ke serçawey girtiwe le lêkoḽînewekan le Grîkû Latînî kon, behay mirovû tiwanay cêbecê kirdinî

173

humanitarian

hydrology

humanitarian adj.n. xoşî bo giştû çakirdinî komeḽayetî, çakekarî humanity n. mirovayetî, sozû xoşewîstî humankind n. mirov, xeḽik humble adj. xakî, zebûn, kesas humbug n. fiȓûfêḽ, heḽxeḽetandin humdinger n. kesêk ya şitêkî zor ciwan humdrum adj. caȓisker, kesêkî weȓisker humerus n. bazû:êskî serewey qoḽ humid adj. şê, teȓ humidify vt. teȓî dekat humidity n. şêdarî humiliate n. ȓîswa, zebûn humility n. zebûnî hummock n. girdolke humor n. doxî mêşik, pêkenîn hêner humorous adj. gaḽteçî hump n. koparey wiştir humpback n. pişit kûȓî humus n. beşe ȓeşekey xoḽ ke le ȓizînî geḽawgoḽ pêk dêt hunch vt. kûȓdebêt, be tekan berew pesewa deçêt, kopare, hesit kirdin bewey şitêk ȓû dedat hunchback n. pişit kûȓî hundred n. sed hundredfold adv.adj. sedqat hundredweight n. yekeyekî kêşane yeksane be 100 pawendî U.S 112 pawendî Berîtanya hung past and pp. of hang heḽîwasî hunger n.vi.vt. birsêtî, birsî debêt, birsîdekat hunger strike mangirtin le nan xiwardin hunger jury destey siwênd xoran negeyîştine biȓyarêk hunk n. baristayî ya parçeyekî gewre hunks n. bedxû betaybetî pîskeyî hunt vt.vi.n. ȓawdekat, degeȓêt, ȓawdenêt, ȓaw, ȓawnan, ȓawçiyan hunter n. ȓawçî hunting n.adj. ȓawkirdin hurdle n. teyman berbesit ke esip siwar be espekey beserîda baz bidat, kosip hurl vt.vi.n. be tundî fiȓê dedat, fiȓêdan hurrah n.interj. handan ya aferîn witin hurricane n. bawboran, gerdelûl be baw baranewe hurry vt.vi.n. egwazêtewe be xêrayî, way lê

dekat pele bikat, pele dekat, pele, xêrayî hurt vt.vi.n. birîndar dekat, azar dedat, ehêşênêt, lawazdebêt, biȓan, azar hurtful adj. azar bexiş, ziyan bexiş, be hêş hurtle vt.vi. betundî paḽdenêt ya fiȓê dedat husband n.vt. mêrid, paşekewit dekat husbandman n. werzêr, şarezay kiştûkaḽ husbandry n. desit pêwegirtin, kem xeric, kiştûkaḽ hush vt.vi.n.interj. aramdekat, bêdengdekat, ekujênêtewe, nahêḽêt biḽaw bêtewe, aram debêt, bêdeng debêt, aramî, bêdengî, bêdengbe, wiss.. husk n.vt. tiwêkḽî mîwew danewêḽe, kepek, tiwêkiḽ dekat husky adj.n. tiwêkiḽdar, kesêkî behêz ya zil, segî eskîmo hussy n. afretêkî sûk hustings n. dadigay nawçe, sekoy heḽmetî heḽbijardin hustle vt.vi.n. bexêrayîw naxoşî derdekat, bedesit dênêt, be firtûfêḽ şitêkî pê defroşêt, behêz paḽnan, kar, heḽxeḽetandin, desit biȓîn hut n. qoxte, zinc: jûrêke le qamîş dirûsit dekrêt hutch n. sindûq, qefez, qoxte, kolêt hybrid adj.n. dû ȓeg hydrant n. boȓî awî agir kujandinewe le şeqamekanda hydrate n.pêkhateyekî kîmyayîw aw legeḽ madey tirda hydraulic adj. heḽdesûrêt ya ecûḽênrêt ya exulêtewe be aw hydraulics n. zanistî cûḽe be şilekan hydrocarbon n. her pêkhateyek haydirocînû karbonî têda bêt hydroelectric n. karebay berhem hatû be hêzî aw hydrogen n. sûktirîn corî madeye esûtêt bê ȓenge hydrogen bomb n. bombî haydirocîn hydrogen peroxide şileyekî bê ȓenge bo pakirdinewe be kardêt hydrology n. zanistî aw: ekoḽêtewe le taybet mendiyekanî aw diyardew dabeşbûnekanî leser zewîw naw xoḽû berdû asmanda

174

hydrometer

idle

hydrometer n. amêrêke bo pêwane kirdinî kêşî corî şile hydrophobia n. tirsan le aw, harî hydrophone n. amêrêk bo giwê girtin lew denganey le ȓêy awewe denêrdirên hydroplane n. belemêkî heḽmî xêra hydroponics n. zanistî ȓiwandinî ȓiwek leser aw be tiwandinewey xiwardin le awda boy hydrosphere n. awî ser ȓûy zewî be oqyanûsekanîşewe hydrotherapy n. çareserî nexoşî be aw hydrous adj. bûnî aw le her pêkhateyekî kîmyayîda hyena n. çeqeḽ hygiene n. zanistî tendirûstî hygrometer n. amêrêke bo pêwaney şê hymen n. perdey kiçênî hyper- pêşgirêke be watay leser, bezorî, ziyad le pêwîsit hyperbola n. biȓiştî ziyad(endaze) hyperbole n. pêwenan(qise) hypercritical adj. helperist le ȓexne girtinda hyperglycemia n. şekir zorî le xiwênda hypersensitive adj. zor hestiyar hypertension n. na asayî berzî paḽe pestoy xiwên hypertext n. ȓêkxistinî datakanî kompiyûter zanyariye lêk nizîkekan bo ewey be asanî bekar bihênrên hyperthyroidism n. doxêke gḽandî thyroid(dereqî) ziyad çalake thyroid ziyad derdedat hyphen n. ( - ) xete ciyakerewey dû wishe hypnosis n. xewandinî mîgnatîkî hypnotic adj.n. xewêner, madde ya kesêkî xewhêner hypnotize vt. exewênêt hypochondria n. nexoşî dûdiḽî wahîme hypocrisy n. ȓyakarî, dûȓûyî hypocritical adj. ȓiyakarane hypoglycemia n. kemî şekir le xiwênda hypotenuse n. jêy goşe westaw hypothesis n. girîmaneyekî zanistî hêşta neselmênrawe hypothetical adj. hêşta girîmaneye hypothyroidism n. lawazî glandî thyroid hysterectomy n. derhênanî mindaḽdan hysteria n. heḽçûn, şêtgîrî

I i i n. pîtî nohemî zimanî Înglîzî I pron. min, ȓanawî qisekerî tak ibex n. bizne kêwî ibidem leheman şiwên: leheman pertûkda ice n.vt.vi. sehoḽ, befir, dekat be sehoḽ, debestêt ice age n. serdemî sehoḽbendan ice bag n. kîse sehoḽ exrête ser birîn iceberg n. baristayiyekî gewrey befir le deryada icebound adj. gemarodiraw be sehoḽ icebox n. çaḽebefir(sardker) icebreaker n. sehoḽ şikên ice cream n. sardemenî ice-man n. sehoḽ firoş ice storm n. ziryan icicle n. şexte icing n. meyandin icon n. peyker, wêneyekî biçûk leser ȓûy kompiyûter ke hêma dekat bo kirdinewey şitêk icy adj. besteḽek, zor sarid, sehoḽ idea n. ra, bîrûȓa, piȓoje, pilan ideal ad. nimûne, modêl, tewaw, çaktirîn, lewe baştir niye idealism n. ȓêbazî aydiylîstî ke deḽê ȓastî le naxî agayîw hoşdaye idealize vt. deykate nimûneyî identical adj. xoy, wek xoy identification n. wekyek, cut, çûnyeke identify vt. wek yekî lêdekat, nasnamey diyarî dekat identity n. çûnyek bûn, nasname ideogram n. bekar hênanî hêma le ciyatî şitêk ya bîrokeyek bebê ewey wişeş bekar bihênrêt ideology n. bîrî siyasî be taybetî sîstemî sosyalîstî idiocy n. gêj, gewic idiom n. zarawe idiopathic adj. hestî tenyayî kesêk, nexoşiyek hokey nezanrabê idiot n. gewic, gêl idle adj.vt. bêbayex, bê binçîne, lekar kewtû, temeḽ, be bêkariyewe xerîke, temeḽî dekat, kat be fîȓodedat

175

idol

immobilize

idol n. bit, peyker idolatry n. bit peristî, xoşewîsitî kiwêrane idolize vt. dekate xudawendî xoy idyll n. heḽbestêkî kurit piyaheḽdan beser dîmenî ciwanî dêhatda if conj. eger, bemercêk, girîman iffy adj. guman lêkiraw, diyarî nekraw igneous adj. leagrewe, be hoy agir pjênewe kewtotewe ignite vt.vi. dadegîrsênêt, dadegîrsêt ignition n. dagîrsan, dagîrsandin, çexmax ignoble adj. piȓûpûç, ȓîswa ignominy n. ȓîswayî, bê abȓûyî ignoramus n. nefam, nezan ignorant adj. nezanî, nefamî ignore vt. feramoş dekat ill adj.n. bed ȓeftar, nexoş, nasaz, derid, beḽa ill-advised adj. na danayî ill-bred adj. napesind illegal adj. nayasayî, dijî yasa illegible adj. naxiwêndirêtewe be hoy xirap nûsînewe ya çapkirdinewe illegitimate adj. zoḽ, nayasayî ill-fated adj. bedbexit, şûm ill-favored adj. naşîrîn, mon ill-gotten adj. nayasayî bedesit hatû, naȓewa bedesit hatû illiberal adj. bîrtesik, demargîr illicit adj. qedexekiraw, nayasayî illimitable adj. bêkotayî, bêsinûr illiquid adj. nakrêt be nextîne illiteracy n. nexwêndewarî illiterate adj. nexwêndewar ill-mannered adj. bedxû, napesind ill nature arezûy xirap, xoxirap illness n. nexoşî, derdedarî illogical adj. pêçewaney lojîk, nabecê ill-starred adj. bêbexit ill-tempered adj. mon, tûȓe ill-timed adj. le katû şiwênî xoyda niye ill-treat adj. besextî heḽsûkewit dekat, xirap heḽsûkewit dekat illuminate vt. ȓûnak dekatewe, be ȓûnakî eyȓazênêtewe, ȓûnî dekatewe illumination n. rûnak kirdinewe ill-usage n. naşîrîn cûḽanewe ill-use vt. azarî dedat illusion n. heḽxeḽetan, boçûnî heḽe, serab

illusive adj. xeḽetêner illustrate vt. ȓûndekatewe, eȓazênêtewe illustration n. ȓûnkirdinewe be nimûnew hoyekanî ȓûnkirdinewe illustrious adj. benawbang, nawdar ill will n. ȓiq, kîne image n. peyker, wêne imagery n. wêne eqḽiyekan, xeyaḽekan imaginable adj. etwanî bîhênîte xeyaḽit ya berçawit imaginary adj. xeyaḽî, endêşeyî imagination n. xeyaḽkirdin, tiwanay dirûsit kirdinî bîrûboçûnî niwê be hoy şarezayiyewe, endêşekirdin, behre, tiwanay dahênan imaginative adj. bîr firawan, xeyaḽkirdin imagine vt.vi. endêşe dekat, dênête berçaw imaging n. berhemî xeyaḽ imbalance n. na hawtayî encamdan le nêwan organekanî leş, hawsenig nebûnî jimarey nêrû mê le wiḽatêkda imbecile n. kasêkî gewicû bê eqiḽ imbed vt.vi.= embed cêgîr dekat, deçespênêt imbibe vt. dexwatewe, paraw dekat(baweȓ), derxiwarid dedat imbroglio n. doxêkî aḽoz, lêk tênegeyîştin imbrue vt. xiwênawî dekat imbue vt. ȓeng dekat imitate vt. lasayî dekatewe imitation n.adj. lasayî, lasayî kirdinewe, pêkçûnêkî zor immaculate adj. pak, bêgerid immanent adj. cewherî, agayî ya eqiḽ immaterial adj. giyanî nek madî, na binçîneyî immature adj. negeyîw, ferîk, kaḽ, xaw immeasurable adj. le pêwaneda niye, bêsinûr immediate adj. ȓastewxo, yekser, bêdiwakewtin, her êsta immemorial adj. dêrîn, zorkon immense adj. zor gewre, zil immerse vt. niqûm dekat, niqûm debêt immersion n. niqûmbûn, niqûmkirdin immigrant n. koçber imminent adj. xerîke, nizîkî ȓûdane immobile adj. cêgîr, wêstaw,necûḽaw immobilize vt. pekî dexa, lepelûpoy dexat

176

immoderate

impolitic

immoderate adj. nabecê, bê endaze immodest adj. napesind, bêabȓû immolate vt. deykate qurbanî, beḽawegêȓî dekat immoral adj. bêȓewişit, bereḽa immorality n. bêrewiştî, bereḽayî immortal adj.n. kesêk hemîşe le yade, nawî lebîr nakrêt immovable adj. nacûḽênrêt, wêstaw immune adj. lêbûrdiraw, parêzraw, kutraw immunity n. heḽawêrkirawe, lê bûrdiraw, bergire le nexoşî immunize vt. bergirî dedatê immunology n. liqêkî zanistî pizîşkiye ekoḽêtewe le diyrdekanî bergirîw hoyekanî immure vt. le çiwar dîwarda qetîs dekat, benid dekat immutable adj. negoȓ imp n.beçke dêw, minaḽî bizêw lasar impact vt.n. cêgîr dekat, deykate naw yekewe, piȓdekat, ser denêt, karîtêdekat, lêkdedat, lêkdan, kartêkirdin impair vt. têkdedat, xiraptir dekat impale vt. şîş ajinî dekat impalpable adj. hesit pênekraw, zor wirid impart vt. debexşêt, aşkira dekat impartial adj. pak, bêlayen impassable adj. guzerî piyada nakrêt impasse n. rêgayekî gîraw, tenganey bê çareser impassion vt. ewirûjênêt, sozekan ebizwênêt impassioned adj. becoş, piȓ soz, gerim impassive adj. bêhesit, bêhoş, bêsoz, aram, bêcûḽe impatient adj. tengetaw, xonegir, çîkiḽdane teng impeach vt. tawanbar dekrêt be kemûkûȓîw tawan impeccable adj. bêheḽe, bêgunah impecunious adj. hejar, bêpare impedance n. rêgirêk le xulgeyekî karebayîda nehêḽêt kareba biȓwat impede vt. tegerey têdexat impediment n. tegere, kosip impedimenta n. tegerekan kospekan (kelûpelû xiwardin) impel vt. paḽî pêwedenêt bo pêşewe impend vi. lewaneye ȓûbidat, heȓeşedekat

impenetrable adj. natiwanrêt pey pê bibrê, lê têgehêştinî bo niye impenitent adj. peşîman niye, şermezar niye imperative adj.n. zoremilê, zor pêwîst, xo lêladanî niye, ferman imperceptible adj. be hesitû eqiḽ pey pênabrê, zor wirde imperfect adj. natewaw, kemûkûȓî heye imperfection n. kemûkûȓî, xewiş imperial adj. şahenşayî, sitemkarî, şikodar imperialism n. sîstemû deseḽatî împiryalîstî dagîrkarî imperil vt. dexate metirsiyewe imperious adj. sitemkar impermanent adj. katî impersonal adj. nadiyar, diyarî nekraw, diyarî nakat wek kesêk impersonate vt. xoy dekat be kesêkî tir be pêy meram, lasayî dekatewe impertinent adj. peywendî niye be babetî lêkoḽînewekewe imperturbable adj. aram, hêmin impervious adj. daxraw ne aw ne baw tîşkî piya têpeȓ nabêt impetigo n. nexoşî pêsit impetuous adj. tundȓew, heḽeşe impetus n. hêzî paḽner, tewijim impiety n. netirsan le xiwa, bêbakî impinge vi. piyadekewêt impious adj. bêperwa implacable adj. lasar, ȓiqawî, hêwir nakrêtewe, lêxoşbûn nazanê implant vt.n. enêjêt, deçespênêt le bîrda(hoşda), be neşter gerî organêk enêjêt, nêjtinî organ, çandin implausible adj. neşiyaw, nabecê, naşê baweȓî pêbikrêt implement n. amraz, ho implicate vt. têwedegilênêt, tûşdekat implication n. têwegilan, tûşbûn implicit adj. bê guman, le naxewe implode vt.vi. esûtêt ya ebête hoy sûtan le nawewe implore vt.daway yarmetî dekat, deparêtewe le kesêk şitêk bikat imply vt. waderdexat, wadegeyenêt impolite adj. napesend, bêfeȓ impolitic adj. nadan

177

imponderable

inasmuch as

imponderable adj.n. nakêşrêt, her şitêk nepêwrêt, heḽnasengêndirêt import vt.n. le derewe dehênêt bo firoştin, hawirde, hênan lederewey wiḽat important adj. giring, bayex importunate adj. pêdagirtin le dawakirdin, herasankirdin importune vt.vi. pêdadegrêt, herasandekat impose vt.vi. esepênêt, deçewsênêtewe, heḽdexeḽetênêt, firtûfêḽ dekat imposing adj. sersûȓhêner be hoy gewreyî behêzî ya beȓêzî impossible adj. neşiyaw, nekiran impost n. bac betaybetî bo ew kaḽayaney le derewe hawirde dekrên impostor n. kesêkî desbiȓ fêḽbaz imposture n. fêḽbazî: xo goȓîn be mebestî fêḽbazîw heḽxeḽetandin impotent adj. lawaz, pek kewte, nezok impound vt. dexate piştîrewe, le deryaçeyekda ya le bendawêkda aw ko dekatewe impoverish vt. hejarî dekat, hêzû serçawekanî lêdesenêt impracticable adj. lekarda niye, şiyawî cêbecêbûn niye impractical adj. na kirdarî imprecation n. nefret imprecise adj. nawirdekar, naȓûn, temawî impregnable adj. qayîm, sexit: destî beserda nagîrêt impregnate vt. mûturbe dekat impresario n. beȓêweberî opera impress vt.n. bezor deykat be serbaz, exate xizmetî xeḽkewe, morî dekat, karîgeriyekî behêz cêdêḽêt leser derûnî mirov, mor, şiwênewar, karîgerêtî, daxkirdinî ajeḽ impressible adj. hestiyar, karî têdekrêt impression n. dax, mor, nîşane, wêneyek le mêşkda çespîw impressionable adj. hestiyar, zû karî têdekrê impressionism n. tiyûriyeke derbarey hunerû mûzîk.. deḽê giwêzanewey ewey ekewête berçawî ya be eqḽîdadêt bixate pêş xeḽik nek wêneyekî ȓastî babeteke impressive adj. kartêker, wirûjênerî soz be taybetî tirsû sersûȓman imprimatur n. moḽetî çapû biḽawkirdinewe

imprint vt.n. nîşanedekat, mordekat, nîşane, mor imprison vt. zîndandekat, benid dekat improbable adj. ȓêy tênaçêt rûbidat, ne şiyawe impromptu adv. bebê amadekarî, leber, bênûsîn, kutûpiȓî improper adj. piȓawpiȓ niye, heḽeye, neguncaw, napesind, nalebar impropriety n. heḽe, naȓasit, neguncaw, naşayiste improve vt.vi. çakdekat, çakdebêt improvement n. çak kirdin, çakbûn improvident adj. bîr le diwaroj nekirdinewe, desit biḽaw improvise vt.vi. dananû niwandin bebê amadekirdin imprudent adj. gewic, nadan impudent adj. bêşerim, çeqawesû impugn vt. bedirodexatewe impulse n. paḽnan, handan, arezû impulsion n. paḽ, handan, tewijim, arezû impulsive adj. paḽnan, heḽeşe impunity n. lêbûrdiraw le siza, parêzraw impure adj. napak, pîs, bedxû, têkeḽ be şitêkî tir impurity n. pîsî, napûxtî, çepeḽî, zimanî pîs impute vt. tawan dexate paḽ in prep.adv.adj.n. le, bonawewe, behoy, bo jûrewe, xawen, hatû in- pêşgirêke bewatay niye, na, bê inability n. pek kewte, bêtiwana, netwanîn in absentia L. bê amadebûnîş, bê lewêbûnîş inaccessible adj. dûredesit inaccuracy n. nadirûsit, heḽe inaction n. temeḽî, kawexo, bêkarî inactivate vt. ȓadegrêt, naxatekar inadequate adj. neguncaw, natewaw inadmissible adj. pesind nekraw, wernegîraw inadvertent adj. xafiḽ, bêmebesit inalienable adj. negoȓe inamorata n. xoşewîst inane adj.n. betaḽ, bêhesit inanimate adj. bêgiyan, mirdû inarticulate adj. natiwanê qise bikat, natiwanê ȓaw sozekanî bidirkênê inasmuch as conj. leber ewey, behoy, çunke

178

inattention

increment

inattention n. nakaw, feramoşkirdin inaugural adj.n. witarî despêkî hatine serkarî serok inauthentic adj. naȓesen inboard adv.adj. lenaw keştîda, nawewe inborn adj. xoȓiskî, sirûştî, zikmakî inbound adj. çûn berew nawewe inbred adj. zawûzêy berdewam le heman cor incalculable adj. zorzor, le jimare nayat incandescent adj. biḽêse sendû, birîqedar incantation n. nûşte incapacitate vt. lawazdekat, pekî dexat incarcerate vt. zîndandekat, degrêt incarnadine vt. sûrî dekat incarnate adj.vt. le şêwey ceste, şêwey cesteyî pêdedat incendiary adj. be enqesit agir têberdanî xanûyek, amêrî agir têberdan, sûtêner incense n. bixûȓ, tûȓekirdin incentive n. cûḽêner, wirûjêner inception n. seretay şitêk, desitpêk incertitude n. guman, bê asayîş incessant adj. nebiȓan, berdewam, bê westan, bê wiçan incest n. peywendî cûtbûnî dû kesî zor nizîk le yek ke rêgay hawser gîrî pênadirêt inch n. 1/12 pêyek inchoate adj. seretayî incidence adj. mewday ȓûdanû kartêkirdin, goşey kewtinî tîşkêk leser ȓûberêk incident adj. ȓûdanêk, beserhat incidental adj. ȓêkewit, lepiȓ, labela incinerate vt.vi. esûtênêt ta debête xoḽemêş, dekate xoḽemêş incinerator n. tenûrî sûtandinî zibiḽ incipient adj. seretayî, sereta incise vt. ebȓêt be amêrî tîj, peyker dataşêt incision n. biȓînî pêsit be neştergerî incisive adj. tîj, bibiȓ incisor n. didanî biȓer didanî pesewa incite vt. handedat inclement adj. ȓeq, bêbezeyî inclination n. çemînewe, ȓûberî lar, larî incline vi.vt.n. lardebêt, eçemêtewe,lardekat, larî, çemînewe, heḽdêr inclose vt. şûredekat, depêçêtewe include vt. birîtiye le

inclusive adj. gişit, hemû xercîw xizmet guzariyekanîş degrêtewe, birîtîşe le incognito adv.adj. lejêr nawêkî tirda xoy şardotewe, xoşardinewe le jêr nawî tir incoherent adj. lêk tirazaw, narêkûpêk income n. dahat kirêy kar, pareyekî bedesit hatû incommunicado adv.adj. be tenha benid kirdin nabêt legeḽ kes bidwêt incomparable adj. berawird nakirêt incompatible adj. neguncaw, beyekewe naguncên, hawaheng nîn incompetent adj. lênehatû, le ȓûy yasayiyewe amade niye, meram napêkêt incomplete adj. natewaw, kemûkûȓ incongruous adj. dij, neguncaw inconsequential adj. asayî, giringniye inconsiderable adj. biçûk, bêbayex inconsiderate adj. giwênedan be mafû sozî ewanî tir inconsolable adj. diḽdanewey nawê, serexoşî nawê inconspicuous adj. nadiyar, naȓûn inconstant adj. goȓaw incontestable adj. biȓyarî lêdirawe, lêpirsînewey nawê incontinent adj. dawên pîs, mîzû pîsî pêȓagîr nakirêt inconvenience n.vt. neguncawe, bêzarkirdin, bêzar dekat, teng dekat inconvenient adj. neguncaw, naşayiste, teng pêheḽçinran incorporate vt.vi.adj. têkeḽ dekat, kompaniyayek dademezrênêt, têkeḽbûn, têkeḽ kirdin incorrect adj. nadirûsit, heḽe incorrigible adj. çanakirêtewe, ledesit derçû, lasar incorrupt adj. ȓasit, ȓewişit pak, bê heḽe incorruptible adj. têknaçê, pak increase vi.vt.n. ziyad debêt le qeware jimare pile, zawûzê dekat, geşedekat, ziyad bûn, geşesendin increasingly adv. ziyatirû ziyatir incredible adj. naçête eqḽewe, karî kirdenî niye incredulous adj. gumanawî increment n. ziyade le biȓû bayî

179

incriminate

individualism

incriminate vt. tawanbar dekat be tawanêk, le tawanêkewe degilêt incrust vt.vi. be tiwêkiḽ dadepoşêt, tiwêkiḽ derekat incubate vt. heḽdenîşêt leser hêlkekanîw heḽyan dênêt, be mekîne heḽyandênêt, geşe pêdedat, pere desenêt incubator n. mekîney heḽhênan incubus n. xewî naxoş, moteke inculcate vt. le mêşikda deçespênêt be witinî zor incumbency n. lêpirsirawêtî, wergirtinî pileyek incumbent adj.n. kesêk le payew piley siysîda bêt, pileyekî diyarî kirawî bedestewe bêt incunabula n. pertûkî çapkirawî pêş 1500 saḽ incur vt. tûşdebêt, beser xoyda dênêt incurious adj. bêxem, giwê pênedan, xafiḽ incursion n. hêrişî nakaw, dagîr kirdinî nakaw indebted adj. qerzar be pare ya be çake indebtedness n. biȓî qeriz, doxî qeriz indecent adj. bêperde, naşayîste, napesind indecision n. têȓaman, ȓaȓayî indecisive adj. nebiȓênerewane, ȓaȓa, diyarî nekraw be ȓûnî indeed adv.interj. bêguman, ȓastî indefatigable adj. mandiwêtî nazanêt, mandûnabêt, nesrewtin indefinite adj. nenasraw, diyarî nekraw, naȓûn indelible adj. nasiȓdirêtewe, nakujêtewe, lanabrêt indelicate adj. diḽȓeq, agay le hesitû nesitî xeḽkî tir niye indemnify vt. bîmey dekat bo ziyanû metirsî, qerebû dekat indemnity n. parastin, asayîş, bîme, qerebû indent vt. le şêwey V debȓêt le ȓox ya le ȓûber, betaḽayî le serî dêȓ cêdêḽêt indentation n. kendawêkî biçûk, didan, betaḽyî serî dêȓ indenture n.vt. peyman namey qonterat, qonterat mor dekat independence n. serbexobûn, azadbûn independent adj.n. serbexoyî, azadî

in-depth adj. tewaw, bedirêjî indescribable adj. leserû tiwanay baskirdineweye indestructible adj. lenaw nabrêt indeterminate adj. nenasraw, guman lêkiraw index n. pêrist, naweȓok index finger n. doşaw mije, pencey nêwan keḽew naweȓasit Indian Ocean Oqyanûsî Hind le başûrî asiya nêwan Afrîqaw Ostiraliya indicate vt. amajey pêdedat, wa egeyenêt, pîşandedat indicative adj. doxî kirdar nîşan dedat wek ȓastiyek nek şitêk le mêşikda, derxistin indicator n. pîşander, mîlî katjimêr, her mîlêk bo nîşandan bêt indict vt. tawanbar dekat, dadigayî dekrêt be tawanêk indifferent adj. bêlayen, na giring, nekemû nezor, neçakû nexirap, nawend indigenous adj. xo wiḽatî, xeḽkî şarekeye indigent adj. hejar, nedar indigestible adj. asan heris nakrêt indigestion n. girifit indignant adj. tûȓe indignation n. tûȓeyî indignity n. naşîrîn kirdin, mameḽe kirdinî xirap indigo n. şînî piȓ ȓeng, nîlî indirect adj. naȓastewxo indiscreet adj. heḽeşe, nadan indiscretion n. heḽeşeyî, gewcane indiscriminate adj. na pabenid, têkeḽ, wek yek nebûn indispensable adj. pêwîsit indisposed adj. nexos, derdedar indissoluble adj. hetahetayiye, tiwanewew wêranbûnî niye indite vt. heḽbesitû awaz dadenêtû denûsêt individual adj.n. tak, bo kesêk, kesêk individualism n. tak gerayî: berjewendî tak ebê heḽquḽawî ȓewişit bêtû ȓeftarîş bew pêye bikrêt, gişit behakanû mafû erkekan le takeweye, desit pêşxerîw berjewendiyekanî tak nabêt le jêr ȓikêfî deseḽatû komeḽdabêtû le jêr çawdêrî ewanda bin

180

individuality

infidel

individuality n. kesayetî tak individually adv. be tak, be tenha indoctrinate vt. fêrdekat be taybetî piransîbekanî zanîn indolent adj. bêkeḽik, temaḽ indomitable adj. şikist naxiwat, şikist nahênê indoor adj. lenaw xanû, lenawewe indubitable adj. gomanî têda niye induce vt. qayil dekat, ebête hoy inducement n. qayilkirdin, pêselmandin induct vt. dademezrênêt, piley pêdedat inductance n. koylî mîgnatîkî berhem hênî voḽtî karebayî inductee n. qayilbonî kesêk biçête supawe induction n. danan, bezor beserbaz kirdinî hawnîştimanî, hanî kartêkirdin: prosey tenêke taybetêtî karebayî ya mîgnatîkî hebêt heman taybetêtî le tenêkî tenîşt xoy dirûst bikat be bê lêk kewtin indulge vi.vt. elawênêtewe, niqûm debêt, çawpoşî lêdekat indulgent adj. çawpoşîn, lêbûrdin industrial adj. pîşesazî industrial art n. hunerî pîşesazî industrialism n. rêkxistinî abûrî komeḽ be piley yekem be amêrî pîşesazî industrialist n. kesî xawen pîşesazîw berhemî pşesazî industrialize vt.vi. pîşesazî dademezrênêt, pîşesaziyane ȓêkdexat Industrial Revolution şoȓişî pîşesazî le sedey 18 – 19 goȓanekan le kiştûkaḽû kargew kanekanû giwêzanewew teknolojiya ȓûydaw karî kirde ser barî komeḽayetîş industrious adj. kirêkar, ȓencder industry n. ȓenc, têkoşan, pîşesazî ke jimareye kirêkarî zorû sermayeyekî gewre bekar debat, çalakî pîşesazî inebriate vt.n. serxoş dekat, serxoş ineducable adj. tiwanay fêrbûnî niye ineffable adj. leserû tiwanay bas kirdineweye, ewende pîroze le basnayet inefficient adj. nakarîger, lênehatû inelegant adj. zibir, naȓêk ineluctable adj. derbaznebûn, tiwanay bergirî kirdinî niye her ebê bibêt

inept adj. neguncaw, lê neweşawe, gewic, lênehatû,neşyaw, neşareza inertia n. bar negûȓîn, newîstinî bizûtin inescapable adj. lê derbaz bûnî niye inestimable adj. naxemḽênrêt zor benirxe inevitable adj. her ȓûdedat inexhaustible adj. kemnaka, mandûnabê, nabȓêtewe, lebin nayet inexorable adj. sersexit, bê bezeyî inexperience n. kem ezmûn inexpert adj. neşareza inexplicable adj. ȓûn nakirêtewe, têgeyiştinî niye inexpressible adj. dernabiȓdirêt inextinguishable adj. nakujêndirêtewe in extremis L. leser lêwî qebre inextricable adj. derbazbûnî niye, nakirêtewe, ewende aḽoze çareserî niye infallible adj. heḽe nakat, piştî pê debestirê infamous adj. bednaw, ȓîswa infamy n. bednawî, ȓîswayî infancy n. mindaḽî, sereta, qonaxî seretay pêgeyîn infant n. mindaḽ, bo mindaḽ infanticide n. kuştinî minaḽ, minaḽ kuj infantile adj. mindaḽane, mindaḽî infantry n. piyade, serbazî piyade infarct n. şiwênêk le leşda demrêt be hoy ne geyiştinî xiwên boy infatuated adj. şêtû şeydayî xoşewîstî, diḽ ȓifênraw infect vt. pîsdekat, derdedarî deka, tûşdebêt infection n. pîsbîn, dirim, tûşbûn infectious adj. dirim, egwazrêtewe be henase infelicitous adj. neguncaw, nabecê, naxoş(qise), kemûkûȓî têdabûn infer vt. degeyenêt, encamgîrî dekat, dexemḽênêt inferential adj. beḽge hênanewe, encamgîrî inferior adj.n. xiwarewe, nizimtirîn payew pile, xirap, corî xirap infernal adj. dozexiyane inferno n. dozex, her şiwênêkî germû giȓdar bêt infest vt. herasan dekat be jimarey zor wek canewer, tê dewirûjêt wek canewer infidel n. kesêk bawerî be ayîn niye

181

infidelity

inhalant

infidelity n. peyman şikandin be taybetî hawserêtî infighting n. şeȓemiştî zor nizîk leyek diȓindane infiltrate vi.vt. depaḽêwêt (şile), tak tak serbaz denêrêt bo naw sengerekanî dujmin infinite n. ȓeha, bêsinûr, bêkotayî, kotayî nayat, le jimare nehatû infinitesimal adj. zor biçûke ta jimare bikrêt infinitive n. çawig(ȓêziman) infinitude n. bêkota, jimarey bêkota, çendiyekî bêkota infinity n. bêkotayî, gerdûnî bêkota bê sinûr infirm adj. lawaz be hoy temenewe, ȓaȓa, na cêgîr infirmary n. tîmarga be taybet le xiwêndinga infirmity n. pek kewtin, lawazî, nexos, xewiş le ȓeftarû xû inflame vt.vi. agirdedat, hewdekat, ewirûjênêt, giȓ degrêt, tûȓedebêt, tûşî hewkirdin debêt inflammable adj.n. zû hewkirdin, xêra tûȓebûn, xêra giȓ egirê inflammation n. heḽbûn, dagîrsan, hewkirdin inflammatory adj. dagîrsaw, wirûjaw, hewkirdû inflate vt.vi. fûtêdekat be hembane, fûy têdeçêt inflation n. fûtêkirdin, lexobayîbûn, heḽawsanî pare, heḽawsan, beriz bûnewey nirix inflect vt. deçemênêt, lûl dedat, şêwey kirdarêk degoȓêt(ȓêzman) inflection n. çemîn, werçerxan, goȓînî tonî deng, goȓînî şêwey wişe inflexible adj. sexit, ȓeq, naçemêt inflict vt. lêy dedat, sizay dedat in-flight adj. encamdan ya pîşandan le naw firokeda wek pîşandanî filîm inflorescence n. ȓêkxistinî guḽ leserçiḽû qed, guḽekanû kiranewey guḽî ser çiḽedar influence n.vt. deseḽat, desit werdanî kesêk be hoy deseḽatekeyewe bo berjewendî xoy, karîgerêtî, karîtêdekat influential adj. xawen deseḽat, karîger influenza n. heḽamet

influx n. heḽȓişanî zê bo naw derya, têȓijan, heḽquḽan infold vt. depêçêtewe, têwey deaḽênêt inform vt.vi. agadarî dedat, zaniyariyekan dedat, ȓadegeyenêt, sîxuȓî dekat informal adj. nafermî, giştî, asayî informant n. kesêk zaniyariyekan egeyenêt, sîxuȓ information n. ȓageyandin, hewaḽ, zaniyariyekan, ȓastiyekan, zanisit information science zanisitî kokirdinewew heḽgirtinû bedesit hênanî zanyariyekan informative adj. ȓoşinbîr informed adj. agadarkiraw, agadar kiraw be zanyariyekan informer n. sîxuȓ, hewaḽber infra- paşgirêke bewatay jêr infraction n. pêşêlkirdinî yasa infrared adj. tîşkî jêr sûr infrasonic adj. lerey xiwar bîstin infrastructure n. jêrxanî komeḽ infrequent adj. degmen, carcar infringe vt. deşikênêt (yasa), desit dirêjî dekate ser xeḽik infuriate vt. zor tûȓe dekat infuse vt. têdekat, diḽop diḽop têdekat, lederûnû mêşikda deçespênêt, kodekatewe ingathering n. beyekewe kodekatewe ingenious adj. dahêner, bilîmet, lêhatû ingénue n. kiçêkî sawêlke ingenuity n. dahênan ingenuous adj. leȓû, diḽsoz, sawêlke ingest vt. xiwardin dexiwat inglorious adj. şermezar, ȓîswa, bêabȓû ingot n. qaḽib, daȓêjraw ingrained adj. çespîw, ȓegdakutaw ingrate n. bê emek ingratiate vt. lay kesêk xoşewîsit debêt behoy koşişyewe ingratitude n. bê emekî ingredient n. beşekanî pêkhênanî xiwardin ingress n. çûne jûrewe, dergay çûne jûrewe ingrown adj. çeqîw le goşit wek nînok inguinal adj. corêk qoȓbon nêwan ȓanû wirig inhabit vt.vi. tiya dadenîşêt, nîştecêdebêt inhabitant n. kesêk ajeḽêk nîştecêy şiwênêk bin inhalant n. dermanî heḽmijîn

182

inhalator

inscribe

inhalator n. amêrî henasedan inhale vt.vi. henase dekêşêt inhaler n. amêrî heḽmijînî benic inherent adj. lenaxî şitêkda heye ya sirûşte binçîneyiyekeyetî inherit vt.vi. boy demênêtewe be mîrat inheritance n. bomanewe, mîrat inhibit vt. ȓêdegrêt, deçepênêt inhibition n. ȓêgirî, çepandin inhuman adj. namirovane, diȓindane inimical adj. dujminane, nadostane, ziyan bexiş, neguncaw inimitable adj. bêwêne, bêhawta iniquity n. sitemkarî, zordarî, naȓewayî initial adj.vt. seretayî, pîtî yekemî naw ya wişe despêk be pîtî gewre initiate vt. dest pêdekat, binemakanî babetêk fêr dekat, kesêk dekat be endamî komeḽeyek legeḽ encam danî ahengêkî nihênî initiative n. hengawî yekem, desit pêşxerî, mafî desit pêşxerî inject vt. derzî lêdedat injunction n. ferman, amojgarî, agadarî dadiga injure vt. birîndar dekat, sitem dekat, diḽî kesêk birîndar dekat injurious adj. azarbexiş, ziyan bexiş, şikandin injury n. sitem, azardan, ziyan injustice n. sitem, karêkî zordarane ink n. merekeb, ȓeng bo çapkirdin inkblot n. lekey merekeb, xistinî dilope merekebêk bo ser lay qaqezêk paşan bînûştênewe bo ser merekebeke dû wêney wek yek encam dedat bekar hatiwe le taqîkarêkî saykolojîda inkling n. amaje kirdin, zanyarî inkwell n. şûşey merekeb inky adj. wek ȓengî merekebe piȓ ȓeng ȓeş, poşraw be merekeb inlaid adj. heḽkoḽînû nexşî serdar: mêz tewalî, sinûq inland adj.n.adv. lenawewe, nawewey wiḽat, berew nawewe in-law n. xizmayetî be jinxiwazî inlay vt.n. denexşênêt bedar, nexişkarî dar inlet n. kendawêkî biçûk

inmate n. hawnişîn le zîndan nexoşxane inmost adj. le naxewe, le qûḽayiyewe, nihênî inn n. xan, mîwanxane innards n. henaw, beşekanî naw sik innate adj. sikmakî, xoȓiskî inner adj. nax, nawewe, giyanî, eqḽî inner city nawendî şar inner ear giwêy naweȓasit innermost adj. le naxewe, le qûḽayiyewe innersole n. giyanî pê dedat innkeeper n. xawen xan ya çaxane innocent adj. bêtawan, bê gunah, xawên innocuous adj. bê ziyan innovation n. dahênan, niwêkirdinewe innuendo n. amaje innumerable adj. le jimarenayet, najimêrdirêt inoculate vt. dekutêt: dije nexoşî inoffensive adj. bêwey inoperable adj. neştergarî bo encam nadirê bebê metirsî inoperative adj. lekar kewtû, lekarda niye inordinate adj. nabecê, ziyadero, serçiḽ inorganic adj. na organîkî, na zîndû inpatient n. manewey nexoş le nexoşxane ta çareserî tewaw debêt input n. biȓî wizey dedrête amêrêk, zanyarîw bernamey dexrête kompiyûterewe, pêdanî wize inquest n. tiwêjînewe, pişkinîn, pirsiyarû weḽam, destey lêkoḽînewe inquietude n. bêaramî, perêşan inquire vt.vi. pirsiyar dekat, dekoḽêtewe inquiry n. lêkoḽînewe, bediwadaçûn, lêpirsînewe inquisition n. bediwadaçûnî yasayî, pişkinînî yasayî inquisitive adj. zor pirsiyar kirdin, xoberepêş in re L. sebaret be in residence jiyan lew şiwêney exwênîtû karî lêdekeyit inroad n. pelamarî kutûpiȓ, desit dirêjî insane adj. şêt, bo şêtekan, zor gewic insatiable adj. têrnabêt inscribe vt. nexiş dekat, heḽdekoḽêt, pêşkeş dekat (kitêb), exate mêşkewe, wajû

183

inscrutable

insular

inscrutable adj. nadiyar, nezanraw inseam n. dirûmanî nûştanewey delîngî pantoḽ le nawewe insect n.adj. mêrû megez insecticide n. mêrû megez kuj insectivore n. mêrû xorekan insecure adj. metirsîdar, diḽniya niye, nacêgîr inseminate vt. depîtênêt, çak dekat(sikpiȓ kirdin), le mêşikda deçespênêt insensate adj. bêhesit, gewic, bêhoş insentient adj. bêhesit, bêhoş, bêaga insert vt.n. deaxinêt ya şitêk denête naw şitêkî tir, her şitêk biaxnête şitêkî tir, axinîn, xistine naw inset vt.n. dexate naw, dananî nexşeyekî biçûk leser nexşeyekî gewre inshore adj.adv. nizîk kenarî derya, berew kenarî derya inside n.adj.adv.prep. naw, nawewe, le nawewe, berew nawewe insider n. agadar: kesêkî xawen deseḽat bitwanê agay le nihêniyekan bêt insidious adj. fêḽbaz, napak insight n. pêşbînî, nimûney têgeyîştin insignia n. bac, dirûşim, nîşaney endamêtî insincere vt. napak, nadiḽsoz, dûȓû insinuate vt. eçête mêşkewe ȓastewxo ya naȓastewxo, kine dekat insipid adj. bêtamû bon, naxoş insist vi.vt. pêdadegrêt insistent adj. pêdagirtin, sûrbûn leser in situ L. le şiwêne sirûştiyekey xoy insole n. nawkefî pêḽaw bo nermî insolent adj. çeqawesû, bêşermane bêȓêz insoluble adj. şîkarnakirê, natiwêtewe insolvent adj. bêpare, damawî le danewey qeriz, nebû, damaw, nebûnî insomnia n. bêxewî, xewziȓan insomuch adv. tenanet eger, taȓadey eger insouciant adj. bêxem, bextiyar inspect vt. depişkinêt, be fermî piyada çûnewey bo dekrêt inspector n. pişkiner, efserî polîsî pişkinîn, pişkinerî mamostayan .. inspiration n. henasey jiyan, dirûst bûn, sirûş, bohatin inspire vt.vi. sirûşî bodêt, henase dedat

inspirit vt. handedat, giyanêkî niwêy pê dedat instability n. nacêgîr, leq install vt. payeyekî pêdedat, dademezrênêt, pêkewe denêt installment n. damezrandin, pêkewenan, beşêk le qeriz, zincîre pertûk ya çîrok installment plan firoştin be mangane: kiȓyar mangane biȓêk le nirxî kaḽa kiȓaweke dedat ta tewaw debêt instance n. nimûne, pêşniyar, dawa instancy n. pêdagirtin instant adj.n. desitbecê, yekser, xêra, ȓastewxo, her êsta instantaneous adj. her êsta, xêra instanter adv. her êsta, bezûyî instate vt. dademezrênêt instead adv. leciyatî, lebirî instep n. piştî pê instigate vt. handedat, dewirûjênêt instill vt. diḽop diḽop exate nawewe, exatemêşkewe instinct n. behre, tiwanay sirûştî institute vt.n. dademezrênêt, desit pêdekat, damezrawe, amojgay fêrkirdin institution n. damezrandin, amojga, damezrawe, yasa, neȓêt instruct vt. fêrdekat, araste dekat instruction n. wane, amojgarî, fêrkirdin, wane witnewe instructive adj. roşinbîr instructor n. mamosta, mamostay kolîj piley sereta instrument n. ho, amêr, amêrî mozîk, sikaḽa instrumental adj. yarmetî der, amêrî, hokarî instrumentalist n. kesêkî bekar hênerî amêrî mozîk instrumentality n. ho, hoyekan, niwêner instrumentation n. bekarhênanî amêrekan, zanistî berew pêş birdinî amêrekanû dirûsit kirdinyan instrument flying fiȓînî fiȓoke be hoy bekarhênanî amêrewe insubordinate adj. yaxî, yaxî bûn insubstantial adj. xeyaḽî, naȓasit, lawaz insufferable adj. le wêze beder insular adj. dûrge asa, dabiȓaw, bîrtesik, demargîr

184

insulate

intercommunicate

insolate vt. dadebiȓêt, ciyadekatewe: dabiȓandinî karebaw germîw deng insulation n. negeyener, madey negeyener insulin n. ensolîn: hormonêke bo çareserî nexoşî şekre bekardêt insulin shock doxêkî na asayî be hoy şekrewe: lerzû taw şêwanêkî tundû le hoşxoçûn insult vt.n. ȓîswa dekat, ȓîswakirdin, azar insuperable adj. nabezênrêt, ȓîswanakirêt insupportable adj. lewêze beder insurance n. bîme, ȓaspêrdeyî, kiȓînî zamin kirdin be pareyekî kem beramber bijardinewey ziyanî giyanîw xaweniyetiyekan insure vt. bîmey dekat, zamin dekat insured n. kesî bîmekiraw, jiyan zamin kiraw insurer n. kesê kesêkî tir bîmedekat insurgence n. yaxî bûn, ȓapeȓîn, şoȓiş insurgent adj. yaxî le deseḽat, ȓapeȓîn dijî deseḽat insurrection n. ȓapeȓînî çekdarî, yaxîbûnî çekdarî intact adj. tendirûst, desit lênedraw, sermor intaglio n. nexşî qûḽ intake n. derû, derîçe, wergirtin, mijîn, henasekêşan intangible adj.n. hesit pênekiraw, peypê nebirdin integer n. jimarey tewaw wek 1 5 9 integral n. tewaw ker, tewaw, jimarey tewaw integrate vt.vi. yekdexat, lêkdedat, nehêştinî ciyawazî nêwan netewekan integrated circuit yekxistinî çend xulgeyekî elektrîkî leyek teḽaşda(chip) integrity n. bêgerdî, diḽsozî, desitpakî, rasitgoyî, drûstî, ȓewişit berzî integument n. poşak, tiwêkiḽ, pêsit, qalik(qaqle cinoke), qawix(giwêçke masî) intellect n. bîr, hoş, jîrî, ziringî intellectual adj.n. hoşmenidî, hoşmend, ȓoşinbîr intellectualize vt. hoşmendî dekat: taqî kirdinewew lêkoḽînewe be pêy lojîk wate pêdanî naweȓokû şêwey hoşmendî intellectual property berhemî mêşik mafî

parastin be xawenekey dirawe intelligence n. eqiḽ, bîr, bîrkirdinewe, jîrî, hewaḽû zanyariyekan, ewaney têwegilawî karî nihênî hewaḽgirîn intelligence quotient n. serencamî jîrî: jimareyeke encamî jîrî kesêk nîşandedat ke ew taqî kirdineweye encam dedat intelligent adj. jîr, hoşyar, bilîmet intelligentsia pl.n. hoşmendan intelligible adj. pey pê biraw, ȓûn, aşkira intemperate adj. ziyadeȓo, zor xiwardinewey alkihûl intend vt.vi. deyewêt, betema debêt, beniyaz debêt, wa degeyenêt intended n. mebesit, mêrid, dawakiraw, desitgîran intense adi. tund, behêz, têkoşîn intensify vt.vi. behêzî dekat, tundtirî dekat, tundtir debêt intensity n. behêz, çiȓî, xestî, tundî intensive adj.n. çiȓ, xesit, çiȓkirdinewe (birewdan) intent adj.n. mebesit, niyaz, amanc, biȓyardan (pêdagirî) intention n. biȓyar, niyaz inter vt. enête goȓ inter- pêşgirêke le gell wişey tirda be watay nêwan, destaw desit, le şêwey aḽûgoȓ interact vi. karlêk dekat interactive adj. karlêk kirdin, program kirdinî amêrî elektironî wek TV ke bîner bitwanê beşdarî bikat wek weḽamdanewe, aḽûgorî zanyarî le nêwan kompiyûterû bekarber interbreed vt.vi. çakdekat le dû ȓegezî ciya: zawûzê pêkirdinî dû corî ciyawazî nêrû mê le zîndewer ya ȓiwek intercede vi. nawbijîdekat, lêbûrdinî bo dexwazêt intercept vt. ȓaydegrêt, qetîsdekat intercession n. nawbijî kirdin, lêbûrdin xiwastin interchange vt.n. aḽûgoȓ dekat, aḽûgoȓ, yektir biȓîn intercollegiate adj. nêwan kolîjû zankokan intercom n. sîstemî peywendî telefonû ȓadiyoy nêwan jûrekan intercommunicate vt.vi. ȓawêj, peywendî

185

interconnect

internecine

interconnect vt.vi. debestêt: şitêk be şitêkî tirewe debestêt intercontinental adj. nêwan kîşwerekan, bitwanê le kîşwerêkewe biçête kîşwerêkî tir wek mûşek intercostal adj. nêwan perasokan, nêwan masûlkekan intercourse n. peywendî nêwan xeḽik, peywendî cûtbûn(nêrû mê) interdenominational adj. nêwan tîre ayîniyekan interdepartmental adj. nêwan dû beş dû berêwe berayetî interdependence n. benidbûn: westanî şitêk be şitêkî tirewe, pişt be yektir bestin interdict vt.n. qedexe dekat(nehêḽan), qedexe kirdin interdisciplinary adj. têwegilanî dû ya pitir piransîp ya dû liqî fêrbûn interest n.vt. pişik, beş, berjewendî, berjewendî taybet, sûd, sû, arezû lêbûn, giringî, karîgerêtî, arezûdekat, hanî beşdarîkirdin dedat interested adj. hebûnî arezû, beşdar le beşû pişikda, xoperistî pêwe diyare interesting adj. xoşîbînîn interface n. ȓûberî nêwan dû şit ya betaḽayî, xaḽî karlêk kirdinî nêwan dû sîstem interfaith adj. têwegilanî kesanêk be diḽsoziyn bo ayînî ciyaciya interfere vi. beyek dekewêt, lêk dedat, desit werdedat le karûbarî xeḽik, têkeḽ debêt interferon n. dirûst bûnî xaneyekî protîn weḽamdaneweye bo hewkirdin be hoy vayrosewe ke wadekat vayroseke teşene nekat intergenerational adj. têkeḽî nêwan newe ciyawazekan interim n.adj. wiçan, dem, katî interior adj.n. nawewe, leser zewî dûr le aw, taybet, nawxo, karûbarî nawxo interior decoration hunerî ȓazandinewey naw maḽ ya nûsînge interiorize vt. bikrête beşêk le nax interject vt. têdexizênêt, dexatenaw interjection n. sersûȓman, şêwey sersûȓman, dengî sersûȓman, amrazî sersûȓman

interlace vt.vi. têkeḽ debêt, têkeḽ dekat interlard vt. corawcor dekat, têkeḽ dekat interleukin n. çend core pirotînêk ke le xaney corawcorewe dên karîgeriyan debêt leser çalakî xaney tir wek handanî gewrebûnî Tcell xanekanî lîmf interline vt. le nêw dêȓekanda denûsêt, ber bo cilêk dadenêt interlock vt.vi. çing lêk dedat, eçête naw yekewe interlocutory adj. le witûwêjda, na kotayî interloper n. kesêk xoy heḽdequrtênête şiwênêk doxêk ke lêy dawa nekrawe interlude n. piȓ kirdinewey nêwan wek parçe mûzîkêkî mawey nêwan dû beşî diramayek intermarry vi. peywendî dirûsit dekat be jinxiwazî intermediary adj.n. nawend, kewtote nawendewe, nawbijîwan, qonaxî nawend intermediate adj.n. le nawendewe, naweȓasit, qewarey nawencî interment n. tênan, le goȓnan intermezzo n. parçe mozîkêk le pişûy şano ya filîm interminable adj. hemîşeyî, hetahetayî, bêkota intermingle vt.vi. têkeḽ dekat intermission n. pişû le naweȓasitî filîmda intermittent adj. piçiȓ piçiȓ westanû desit pêkirdinewe intern n.vi.vt. pizîşkî jêr rahênan diway derçûnî le kolêjî pizişkî, xiwêndkarêk kardekat bo bedesit hênanî şarezayî, destgîrdekat be taybetî le cengda internal adj. nawewe, nawekî, bo bekar hênanî nawewe internal-combustion engine n. mekîney otombîl ke wizey cûḽanî be hoy sûtanî nawewe be desit dehênêt internalize vt. ekate beşêk le bîrkirdinewey yekêkî tir internal medicine n. pizîşkî beşî nawxoyî leş bê neştergerî internal revenue dahatî mîrî le bac wergirtin international adj. nêw neteweyî internecine adj. kuşinde bo herdûlay şeȓker

186

internet

intrude

internet n. înternêt: toȓêkî firawane hezareha kompiyûter be yekewe debestêtewe internist n. pizîşkî pispoȓî nawewey leş interoffice adj. nêwan nûsîngekan ya ȓêkxirawekan interpersonal adj. peywendî nêwan kesekan interplanetary adj. nêwan estêrekan interplay n. kartêkirdin leser yek ya leyektir interpolate vt. deqêk degoȓêt, qisey bo pêwedenêt interpose vt.vi. dête nêwanewe, xoy têheḽdequrtênêt, qise debȓêt interpret vt. ȓûndekatewe, werdegêȓêt le nêwan dû zimanî ciyawazda interpretive adj. lêkdedatewe, ȓûndekatewe interracial adj. nêwan reçeḽeke ciyciyakan interrelate vt.vi. peywendî aḽûgor dademezrênêt interrogate vi.vt. pêdedirkênêt, pirsiyarû weaḽam dekat interrogative adj. pirsiyarkirdin interrupt vt. qisey pê debȓêt, giftûgoyek debȓêt interscholastic adj. nêwan xiwêndingakan intersect vt. yektir debȓêt, çiwar ȓêyan intersection n. çiwar rêyan interservice adj. nêwan beşekanî supa intersession n. xulêkî kurtî nêwan xule asayiyekanî kolêj le saḽêkda bo giringî dan be pirojeyekî taybet intersperse vt. biḽaw dekatewe lêrew lewê interstellar adj. le nêwan estêrekanda interstice n. diriz, qiḽiş intertwine vt.vi. lûldedat, dehonêtewe interurban adj.n. nêwan şarû şarûçkekan interval n. betaḽayî nêwan şitgelê, mawey nêwan rûdawekan, wiçan, pişû, ciyawazî awazî nêwan dû ton, lêrew lewê intervene vi. ekewête nêwan, dête nawanewe, desit dexate karûbarî wiḽatêkewe be hêzî serbazî ya heȓeşe intervention n. desit têhawîştin interview n.vt. çawpêkewtin, çawpêkewtin dekat interweave vt.vi. têkeḽdekat, têkeḽdebêt intestacy n. doxî mirdinî bêwesêt intestate adj. wesêt nekirdin pêş mirdin

intestine n. ȓîxoḽekanî mirov(barîkû estûr) intimate adj.n.vt. zor taybet, binçîneyî, dostane, qûḽû puxit, ȓadegeyenêt intimidate vt. etirsênêt be heȓeşe lêkirdin into prep. lenaw, bo, berew intolerable adj. lewêzeda niye, dernebirdin intolerant adj. xo bonegîran intonation n. berzû nizmî deng le qisekirdinda intone vt. deçiȓêt in toto L. be giştî intoxicate vt. mesit dekat intra- pêşgirêke bewatay legeḽ, lenaw intracity adj. le naw şarda intractable adj. leser, sereȓo intradermal adj. lenaw tiwêjekanî pêsitda intramural adj. le nêw endamanî heman qutabxane yan kolîjda intranet n. toȓêkî înternêtî taybete be ȓêkxirawêk ya kompaniyayek ke tenha kesekanî xoyan etwanin bekarî bihênin le astêkî zor berzî parastindaye intransigent adj.n. sersexitû wişik be taybetî le siyasetda intransitive adj. firmanî tênepeȓ intrauterine adj. her şitêkî pilastîkî bixrête mindaḽdanewe bo ȓêgirî le minaḽ bûn intravenous adj. ȓastewxo bonaw xiwên hêner intrench vt. çiwardewrî xoy dekat be çaḽ bo xo parastin le dujmin intrepid adj. biwêr, aza, nebez intricate adj. aḽoz, têgeyîştinî sexte intrigue vi.vt.n. be nihênî pîlan degêȓêt, serinc ȓadekêşêt, heḽdexeḽetênêt, pîlangêȓan, heḽxeḽetandin, peywendiyekî xoşewîstî nihênî intrinsic adj. cewherî, ȓastî, le xoriskî şitekewe hatiwe intro- pêşgirêke be watay lenaw, bo, berew nawewe introduce vt. pêdenasênêt, exate karewe, exate nawewe, desit pêdekat introduction n. pêşekî, sereta introductory adj. amadekarî, seretayî introspection n. pişkinînî hestû nestî kesêk introvert n. goşegîr, doreperêz intrude vt.vi. xoy piya dekat

187

intrusion

irk

intrusion n. mişexorî, desit dirêjî, xo tê heḽqirtandin intrust vt. pêy aspêrê, mitmaney pêdekat intubate vt. boȓî bo dadenêt: bo henasedan intuition n. jîrî, ȓastewxo zanînî şitêk bebê bîrkirdinewe le hoyekanî inundate vt. dexate jêr awewe, niqûm dekat inure vt. ȓadehênêt leser azar ya naxoşî in utero L. le mindaḽdanda invade vt. leşkirkêşî dekat, dagîrdekat invalid adj. lawazû nexoş, nadirûsit, bêbayex invalidate vt. pûçeḽ dekatewe, bêbayex dekat invaluable adj. giran beha, zor benirix, bêhawta invariable adj.n. cêgîr, negoȓ invasion n. leşkirkêşî bo ser wiḽatêk, degîrkirdin invasive adj. dagîrkarane invective n. cinêwdan, birîndarkirdin inveigh vi. betundî hêriş dekat inveigle vt. firîw dedat invent vt. qise heḽdebestêt, dadehênêt invention n. dahênan, tiwanay dahênan, qise heḽbestin, dahênraw inventive adj. dahêner inventory n. lîst benawî kaḽakanî karûbarêkî bazirganî, piyaçûnewey saḽane be kaḽaw hebiwekanî naw embar ya her fermangeyek inverse adj. pêçewane, heḽawgêȓ inversion n. heḽgêȓanewe, pêçewane kirdin, ziyadbûnî piley germa encamî paḽe pestoy heway gerim invert vt. serberew xiwarî dekat, pêçewane dekat invertebrate adj.n. bê biȓbiȓage, ajeḽe bê biȓbiȓagekan invest vt.vi. piley pêdedat, dadepoşêt, pare exate karewe exate geȓewe, weberdehênêt investigate vi.vt. dekoḽêtewe, depişkinêt investigation n. lêkoḽînewe, geȓan bediway ȓastiyekanda investiture n. befermî pêdanî pileyek le nûsîngeyekda investment n. weberhênan, pare xistne geȓ inveterate adj. cêgîr, asayî, xûpêwegirtin

invidious adj. ȓiq heḽsêner, karêkî napesendû naȓewa, ȓijid invigorate vt. behêzdekat, çalakdekat invicible adj. hemîşe serkewtû, têknaşikêndirêt, sextî serî pê dananewênêt inviolable adj. parêzraw inviolate adj. desit dirêjî nekrawete ser invisible adj. nebînraw, nadiyar invitation n. banig kirdin, mîwandarî kirdin, namey banig hêşit kirdin, banighêşit invite vt.n. dawet dekat, dawet, banigkirdin inviting adj. serinc ȓakeş in vitro L. le şûşeda lederewey leşî zîndewer invocation n. paȓanewe, laḽanewe invoice n. lîstey nirixû şimekî kiȓaw invoke vt. depaȓêtewe involuntary adj. sepênraw, nexiwazekî, bê xiwastî xo involution n. têwegilan, aḽoz involve vt. aḽoz dekat, tûşdekat, têwedegilênêt invulnerable adj. sexit, parêzraw inward adj.adv. nawewe, eqḽî, nawsik, binçîneyî, berew nawewe, cewher, nax inwardly adv. lenawewe, le eqiḽda, berew nawewe in-your-face adj. leȓû, ȓastewxo iodine n. yod: kîmyayekî na kanzayî iodize vt. be yod çareser dekat ion n. ayon le tuxme kîmyayiyekanda ionosphere n. eyonosfîr: çînî derewey etmosfîrî zewî ke elektronû ayonî têdaye iota n. pîtî heştem le alfû bêy Grîk, biȓêkî gerdîleyî, şitêkî zor biçûk IOU n. qaqezêk hêma kirawe be sê pît IOU wajûkiraw wata min qerzartim(I owe you) ipso facto L. le xudî xoyda IQ n. taqî kirdinewey jîrî irascible adj. leser, zû tûȓebûn irate adj. tûȓe, tûȓebûn ire n. tûȓe irenic adj. aştiyane iridescent adj. ȓengîn koḽekezêȓîne asa iridium n. tuxmêkî kanzayî be nirxe iris n. ȓeşêney çaw, sewsen iris diaphragm n. pencerey ser zeȓebînî kamêra irk vt. bêzar dekat

188

irksome

issue

irksome adj. bêzar iron n.adj.vt.vi. asin, her amêrêk le asin dirûsit kirabêt, zincîr, wutî, hêz, ȓeqî, dardestî Goḽf, wutû dekat ironclad adj.n. poşraw be asin, sexte bo şikan iron curtain dîwarî asinîne, berbestî asinine iron-fisted adj. sitemkarîw diȓindane ironic adj. gaḽtecaȓî, betewsewe diwan ironman n. piyawî zor behêz ironware n. kersey asinîn irony n. gaḽtpêkirdin, xo nezan nîşandan le giftûgoda irradiate vt.vi. ȓûnak dekat, exate ber tîşkî X, ȓoşin debêt irrational adj. bê mêşik, nabecê irreclaimable adj. nahênrêtewe ser ȓêga irreconcilable adj. neguncaw, dij, nalebar irrecoverable adj. nageȓênrêtewe, çareser nakrêtewe irredeemable adj. natwanrê bikiȓdirîtewe, nakrête parey asin, nagoȓdirêt, çaknakrêt irrefutable adj. pûçeḽ nakirêt, witûwêj heḽnagirêt irregardless adj.adv. xafiḽ, bêxem, herçonêk bêt, bêgiwêdane.. irregular adj. dijî yasaw ȓêsa, nawaze, na yasayî, naȓêk irrelevant adj. peywendî be babetewe niye irreligious adj. bê ayîn irremediable adj. dijwar irreparable adj. çak nakirêtewe, qerebû nakirêtewe irreplaceable adj. cêy nagrêtewe irrepressible adj. naçepênrêt, bêdeng nakirêt irreproachable adj. bêxewiş, kemûkûȓî niye irresistible adj. berheḽistî nakirêt irresolute adj. ȓaȓa, sersam irrespective adj. bêcgelewe, bebê ȓeçawkirdin irresponsible adj. bê berpirsiyarêtî irretrievable adj.ledesit çû,bedesit nayetewe irreverence n. bêȓêzî irreversible adj. heḽnaweşênrêtewe, pêçewane nakrêtewe irrevocable adj. nagoȓdirê, biȓyarî kotayî

irrigable adj. leberawdaye irrigate vt. aw dedat be dêraw, deşwat (birîn) irritable adj. zû tûȓebûn, zû bêzarbûn, şiyawî wirûjandine irritant adj. wirûjêner irritate vt. toȓedekat, tengdekat, dîqî pê dekat, ewirûjênêt(ceste) irrupt vi. deteqêtewe le piȓêkda is vi. bo kesî sêhem le kirdarî be le êstada -ish paşgirêke be watay nasandin Ishtar n. xudawendî pîtû hat le şarî Babil Isis n. xudawendî pîtû hat le Mîsir Islam n. Îslam island n. durge: zewiyeke aw dewrî dawe islander n. kesêk le durgeda bijêt isle n. durgeyekî biçuk islet n. durgeyekî zor giçke islets of Langerhans xane hormoniyekanî naw penkiryas ke hormonî şekir dirûst dekat ism n. felsefe, tiyûrî, sîstemêk…ke nawekey be -ism tewaw debêt -ism paşgirêke be watay kar, şêwey karkirdin ȓeftar, dox, ȓêbaz, bîrûbaweȓ iso- pêşgire be watay yeksan, wek yek isobar n. hêḽekanî pîşandanî keş leser nexşe isobaric adj. yeksan le paḽepestoy hewa isolate vt.vi. daydebiȓêt, takî ekatewe, lêkî ciyadekatewe( le elektironîkda) isomer n. awêteyekî kîmyayiye heman etomyan heye le ȓêkxistinû taybetmendîda ciyawazin isometric adj. yeksan le pêwanda isosceles adj. sêgoşey cût la isotope n. ew tuxmaney heman jimarey etomyan heye beḽam kêşî etomiyan ciyawaze ISP Internet Service Provider ew kompanyayey ke enternêtit pê dedat Israel n. peyamber Yaqûb issuance n.= issue issue n.vi.vt. derçû, encam, newe, derîçe, kêşe, gîrûgirift, xaḽî kêşe, xaḽî natebayî, xiwên berbûn, biḽwakirdinewe, nardin, jimare le govar rojname.., heḽdequḽêt, lêwey peyda debêt, lewewe hatiwe, enêrêt, bereḽadekat, derdekat, biḽaw dekatewe

189

-ist

jampacked

-ist paşgirêke be watay kesêk be karêkî diyarîkiraw heḽdestêt, pispoȓ, layengir isthmus n. mile zewiyek la awda dû zewî gewretir be yek degeyenin it pron. ȓanawî kesî sêhem bo ajeḽû bê giyanekan, ȓanawî kesî sêhemî nadiyar IT kurt kirawey information technology zanyarî teknelojî italic adj. nûsînî lar le çapkirdinda itch vi.n. dexurêt(leş xuran), xarişt -ite paşgirêke be watay hawnîştimanî, layengir, berhemêk wek dynamite item n. şit, medey babetêk, benid, hewaḽêkî kurt, daneyek itemize vt. zincîrey dekat, ciyay dekatewe, xiştey bo dadenêt ya lîstey dekat iterate vt. deyḽêtewe, dûbarey dekatewe itinerant adj. geȓîde, geȓok, desitgêȓ itinerary n. geşit name, pilanî geşit -itis paşgirêke be watay hewkirdin (le organêkî diyarîkirawda) its şêwey xawendarêtiye le it itself pron. xoy itty-bitty adj. zor biçûk -ity paşgirêke be watay dox, pile, cor IUD kurt kirawey intrauterine device amêrî bestinî mindaḽdan IV kurt kirawey intravenous pirosey kanyola xistine naw demarewe bo aw xiwên têkirdin, kîsew boȓîw kanwêla -ive paşgire be watay sirûştêkî diyarî kirawî heye ivied adj. dapoşraw be lawlaw ivory n. şifrey fîl, keḽbe ivory tower n. koşkî xeyaḽî ivy n. lawlaw, her ȓiwekêk heḽgijêt be dîwarda -ize paşgirêkr be watay kirdin be, bûn be, awête kirdin, beşdarbûn Jj j n. pîtî dehemî zimanî Îngilîzî jab vt.vi.n. têdewejênêt, miştî lêdedat, têwejandin, miştlêdan jabber vi.vt.n. boḽeboḽ dekat, boḽeboḽ jack n.vt. piyawêk, kuȓêk, cekî biḽindkirdin,

aḽayekî biçûkî nîştimanî ew keştiyey heḽî degrêt, le elektronîkda pilakî peywendî, heḽdebȓêt be cek, astî ya corî şitêk beriz dekat jackal n. çeqeḽ jackass n. ker, gêl jackboot n. cizmey serbazî ke ejno dadepoşêt jackdaw n. qeleȓeşî serbor jacket n. çaket, bergî kitêb, qewanî fîşek Jack Frost n. besteḽek, zor sard jackhammer n. amêrêkî destiye bo kun kirdinî berid şikandinî konkirêt jackknife n.vt.vi. çeqoyekî gewrey gîrfan, xo dahêjerî aw le asmanda xoy nûştandotewe ke degate aw xoy ȓasit dekat, denûştênêtewe wek çeqoy gîrfan jack-of-all-trades n. pîşesaz: pîşegerêkî desit ȓengîne çendîn cor pîşey dirûsit dezanêt jack-o-lantren n. kûleke zerdey heḽkoḽraw le şêwey serî mirov jackpot n. birdinewey gişt parey ser mêz jacquard n. qumaşî ȓengaw ȓeng Jacuzzi corêke le germaw jade n. berdêkî ȓeqî sewze bo ciwanî bekardêt, sewzêkî mam nawend, afretêkî bednaw jaded adj. mandû, şeket, têr jag n. didaney tîj, zor xiwardinewe jagged adj. diȓ nek nerim jaguar n. piḽingî şêwe pişîley xaḽdar jail n.vt. bendîxane, bend dekat jailbreak n. heḽatin le bendîxane, şikandinî bendîxane jailer or jailor n. kesî ber pirsiyar le bendîxane jalapeno n. bîberêkî tîjî meksîkiye jalopy n. otombîlî kon jalousie n. sêber kerî pencere asoyî dirûst kirawe etwanrê berzû nizim bikrêt, sabat jam vt.vi.n. eguşête naw şitêkewe, wird dekat, depestêt, debestirêt, piȓî dekat, bestin, tûşbûn, mirebay mîwe jamb n. laşîpaney derga ya pencere jamboree n. ahengêkî piȓ coşûxiroş, ahengêkî neteweyî dîdewanî jampacked adj. pêçanewey tind

190

jangle

jigger

jangle vi.vt.n. teqeteqdekat, ewirûjênêt, teqeteq janitor n. dergawan January n. mangî yekemî salî zayînî 31 roje belay Romanekanewe seretaye wate dergay saḽ jape vt. gaḽtey pêdekat jar vi.vt.n. cîȓey dêt, cîȓecîȓ dekat, beyekda dekewêt, delerêtewe, cîȓecîȓ, beyeka kewtin, pêdakewtinêkî derûnî, ceȓey aw jardinière n. mêzî guḽ, guḽdan jargon n. witinêkî têkeḽû pêkeḽ, wişegelêkî taybet bewaney le şiwênêk kardeken jasmine guḽe yasemîn jasper n. berdî benirixî ȓeng sewz belay ȓeşda jaundice n.vt. zerdûyî, tûşî zerdûyî dekat jaunt vi.n. eçêt bo seyran, seyran jaunty adj. ciwan, poşte, teȓûbiȓ javelin n. nêze: nêzey werzişewan jaw n.vt. şewîlage, deme miqaş, boḽeboḽ dekat jawbone n. êskî şewîlage jawbreaker n. nwqḽêkî ȓeq, wişeyek be sextî bigutrê jaywalk vi. le şeqam depeȓêtewe bebê giwêdane ȓênmakanî peȓînewew metirsî jazz n. caz(muzîk), çalakî, zîndûyetî, heraw hûrya jealous adj. bexîl, wirya jealousy n. bexîlî, wiryayî jean n. qumaşî loke, pantoḽî cînz jeer vt.vi.n. gaḽtey pêdekat, gaḽtey pêdêt, têbîniyekî gaḽte amêz jejune adj. bêkeḽik, bê bayex, mindaḽane jejunum n. ȓîxeḽokey naweȓast (ȓîxoḽe barîk) jelly n. celî : pêkhatiwe le kuḽandinî doşawî mîwew şekir jellyfish n. ajeḽêkî deryaye le şêwey çetir, kesêkî kesayetî lawaz jellyroll n. baboḽey celî jeopardize vt. dexate metirsiyewe jeopardy n. metirsiyekî gewre jeremiad n. giryanû laḽanewe jerk vt.vi.n. fiȓêdedat, be tundî delerzêt, lerzînî demarî, kesêkî gewic

jerkin n. çaketêkî dirêjî bêqoḽ jerkwater adj. bêbayex jerky adj.n. lerîw, girjî, gewic, şêt, goştî letkirawû wişkewe kiraw jerry-built adj. xirap dirûsit kiraw, herzan jersey n. corêk mangay şîrdere, cersî: qumaşî xurî loke ya awrîşim Jerusalem n. qudis jest n.vi. gep, qiseyxoş, gepdekat jester n. gaḽteçî, gepdû Jesus peyamber Îsa jet vi.vt.n. heḽdequḽêt, be fiȓokey jet deçêt, depiȓjênêt, kanzayekî ȓeşî ȓeq wek xeḽûz xişḽî lê dirûsit dekrêt, ȓeşî qetranî jetport n. fiȓoke xaneyekî gewrey ȓaȓewî fiȓînî dirêj bo fiȓokey jet jet propulsion n. paḽnanî tekander le fiȓokeda be hoy paḽnanî giȓû hewawe jetsam n. bare fiȓêdirawekan le keştiyewe bo naw aw bo bar sûkî jet stream hewayekî tund zor le berzî le xor awawe heḽdekat bo xor heḽat jettison n.vt. fiȓêdanî barû barge bo bar sûk kirdinî keştî, cêhêḽan, fiȓêdedat jetty n. dîwarî parastinî bender Jew n. Cûleke jewel n.vt. xişiḽ le kanzaw berdî benirix, berdî naw kat jimêr, deȓazênêtewe be cewahêr jeweler n. gewherkar: pîşegerî xişiḽî berdî be nirxû kersey zîwîn jewelry n. xişiḽ Jewish adj. Cûlekeyek Jewry n. gelî Cûleke Jewʼs-harp n. gîtarî Cûleke Jezebel n. şazade şeytanekey Îsrayîl be pêy Baybil jib n. çarokey sêgoşeyî ke arastey bo pêşewe çûnî keûtî dekat jibe vi.vt. lardebêt, aqarî degoȓêt be sûȓanî çaroke(keştî), wadekat çarokeke bisûȓêt, ȓêk dekewêt ya deguncêt jiffy n. sat, maweyekî zor kurt jig n.vi.vt. semayekî xêra ya mûzîkî ew semaye, arasteker amêrêkî mîkanîkî, elerênêt, semay jig dekat jigger n. defrêkî şûşeyî biçûke biȓî 1½ onis degrêt pêwerî şilemenî

191

jiggle

joust

jiggle vt.vi.n. delerêtewe, delerênêtewe, lerînewe jigsaw n. mişarî dembarîk bo biȓînî çewit jagsaw puzzle n. wêne biȓawekan be pêkewenaniyan wêne tewaweke dirûsit debêtewe jilt vt. peyman şikandin( afretêk xoşewîstekey belawe denêt ) Jim Crow n. nawî goranî bêjêkî ȓeşpêsit, ȓegez peristî dijî ȓeşpêsitekan jimmy n. niwêḽêkî kurit bo derhênanî dergaw pencere jimson weed giyayekî zehrawiye guḽî sipîw morî heye şêwey qoçkeyî heye jingle vi.vt.n. deziringêtewe, eziringênêtewe, dengî zenguḽe jingoism n. ȓegezperistî, şovînîzim jinni n. cinoke jinrikisha n. galêskeyekî dû pêçke cêgay yek kesî heye mirov ȓay dekêşêt le rojheḽatî asiya bekar debira jinx n.vt. kesêk ya şitêk bedbextî bihênêt, bedbextî dekat jitney n. pasî biçûk ya qemere kesî siwarbû degiwêzêtewe be pareyekî kem jitterbug n.vi. semayekî ekrobatî xêraye dû kes deykat, ew core semaye dekat jitters n.pl. heḽçûnî demar jive n. witeyekî heḽxeḽetênerane gewcane job n.vt.vi. kar beramber pareyekî diyarî kiraw, berhemî karêk, firman, erik, kardekat, deḽaḽî dekat, bekirêdedat, bedesit dênêt, heḽdexeḽetênêt job action mangirtinî kirêkaran bo cêbecêkirdinî daxiwaziyekanyan jobber n. kofiroş, kesêk be parçe karbikat ya be beḽên, gendeḽ job lot n. firoştinî kaḽay corawcor be ko be kesêkî parçe firoş jock n. siwarçakî piyaw jockey n.vt.vi. siwarçakî, fêḽdekat, heḽdexeḽetênêt, emberewber dekat bo sûdî taybetî jockstrap n. piştênî parastinî ko endamî nêrîne (werzişe wanan ) jocose adj. ȓûxoş, gaḽteçî jocular adj. gaḽteçî jocund adj. bextiyar

jodhpurs n. pantoḽî siwarbûnî esip jog vt.vi.n. ȓa eweşênêt, ewirûjênêt, elerêtewe, ȓewit dekat( esip ), lerînewe, ȓewit, goȓanêkî kutûpiȓ le aqar jogging n. ȓakirdinî leserexow nepisawe wek meşiq joggle vt.vi. benermî ȓadeweşênêt, ȓewtî nerim join vt.vi. deçêtepaḽ, debestêt, beşdar debêt, têkeḽ debêt joiner n. dartaş karî textey nawewey xanû joint n.adj.vt. cumge, ewbeşey nêwan cumge, parçeye goştî gewre be êskewe, meyxane ya çêşitxaneyekî herzan, cigerey marêcwana, beşdar le karû berjewendî, hawbeş, debestêt, deçêtepaḽ, cumgey bo dadenêt, lecêdeçêt, heḽweşaw jointly adv. beyekewe, bebeşdarî ya be hawkarî joist n. nîrge joke n.vi. gaḽtew gep, gep, dehênête gaḽte joker n. gaḽteçî, gep baz, coker le kartî yarîda jokey adj. pêkenîn hêner: kesêkî gaḽteçî jollity n. ahengî xoşî jolly adj.adv.vt.vi. xoşî, ciwan, ta ȓadeyekî zor, sozîpêde dat jolt vt.vi.n. ȓadeweşênêt, lêy dedat, bêzar dekat, ȓaweşandin, lêdanêkî tund, bêhîwayî jonquil n. core nêrgizêkî biçûkî guḽ zerde josh vt.vi. gaḽtey pêdekat, gaḽtey pêdêt jostle vt.vi.n. ȓêgay xoy dekatewe be paḽnan le apûreyekda, paḽnan jot n.vt. biȓêkî zor kem, têbîniyekî kurt tomardekat be xêrayî joule n. cûl yekey pêwaney karû wize jounce vi.vt.n. heḽdetekêt, heḽtek heḽtek dekat, heḽtekîn, ȓaweşandin journal n. tênûsî ȓojaney yadawerî, ȓojname, govar, ewbeşey eksil ke lenaw boḽberîngda exulêtewe journalese n.şêwazî ȓojnamegerî journalism n. ȓojnamegerî, ȓojnamew govar journalist n. ȓojnameger journey n. geşit, geşit dekat, çûn bo şiwênêk, deçêt bo şiwênêk journeyman n. kirêkarî lêhatû joust n. şeȓî nêwan dû siwarçak

192

jovial

Jurassic

jovial adj. peywendî heye be Cobîter gewre xudawendekanî Roman, xoş, ȓûxoş jowl n. şewîlage, beşe goştinekey bin çenage joy n. xoşîw şadî, bextiyarî joyful adj. asûde, diḽşad joyous adj. şad joy ride n. lêxuȓînî otombîl be xêrayî bo xoşî car care le dizînî otombîlda joystick n. deskî lêxuȓînî fiȓoke, deskî yarî vîdiyo jubilant adj. zor diḽxoş jubilation n. xoşîw şadî, aheng gêȓanî xoşî jubilee n. yobîl ahengî 50 saḽe ya 25 saḽe Judaism n. ayînî Cûleke judge n.vt. dadwer, qazî, fermandedat judgment n. biȓyardan, biȓyarî dadiga judgmental adj. danayî judicatory adj.n. sîstemî dadwerî, dadiga judicature n. peyȓew kirdinî dadperwerî le naw xeḽik, dadiga, sîstemî dadwerî, dadwerekan, dadwerî judicial adj. le dadwerewe le dadigawe, dadwerî, şayîste le dadperwerî, bêlayen judiciary adj. deseḽatî dadwerî judicious adj. dana judo n. codo: zoranbaziyekî Japoniye jug n. mesîne, dolke,bendîxane juggernaut n. sexit, hêzêk bergirî lê nakirêt juggle vt.vi. jîrane yarî dekat bedesitî be fiȓêdanî topû çeqo bo asmanû girtinewew hewadaneweyan jugular adj.n. milû quȓig, xiwên hênerî mil jugular vein dû xiwên hênerî gewrey mil le serewe juice n. guşraw, doşaw, awî mîwe, xoşaw juiced adj. serxoş, jarxiwardû juicer n. guşer, amêrî guşîn juicy adj. awdar, berhemdar, besûd julep n. awî punge julienne adj. kerit kerit kirdinî dirêjû barîk: sewze wek gêzer piyaz bîber … July n. mangî heftî saḽî zayîn jumble vt.vi. heȓemekî têkeḽdekat têkeḽ debêt, têkeḽkirdinî heȓemekî jumbo n.adj. kesêk ajeḽêk şitêkî gewre, zor gewre jump vi.vt.n. heḽdebezêtewe, bazdedat, eçête basêkîtir, beserîda bazdedat, le piȓêka

cêdêḽêt, pelamar dedat, heḽdêt, leȓê derdeçêt, desit dirêjî dekat, payekey biḽind debêt, nirxekan bazdeden, bazdan, goȓanêkî kutû piȓ jumper n. bazder, wayerêkî kurt bo giwêzanewey kareba, parçeyekî biçûk dû kundar eçête ser dû qaç bo goȓînî xulgey kareba, çaketêkî panû poȓ, bêqoḽ jumper cable keybiḽî serdar bo bestinî be serçaweyekî wizewe le katî mirdinî batrî otombîl jump-start vt. heḽdekat be cemper keybiḽ jumpsuit n. cilî serû xiwar beyekewe( cilî mîkanîk) jumpy adj. bazder, goȓaw, tûȓe, zû heḽçûn junco n. çolekeyekî ser bor ya ȓeş junction n. geyandin, xaḽî geyandin, dû ȓêyan juncture n. be yek geyandin, kat, dox, tengû çeḽeme, cemser June n. mangî şeşemî saḽî zayînî jungle n. cengeḽ, doxêke komeḽe xeḽkêk be sextî têdekoşin bo dirêjedan be jiyan junior adj.n. biçûktir, xiwêndkarî polî diwa kotayî çiwar saḽî znko, ger mindalêk nawî heḽgirtibê Jr. le diway nawekey denûsrêt junior college amojga dû saḽ diway amadeyî juniper n. darî serû junk n.vt. asine konew qaqezû beȓe.. ke etwanrêt le xoyda bekar bêtewe, madey siȓker be taybet Hêroyîn, fiȓêdedate sikrabxane junk bond peymanêkî bazirganî bo desit besera girtinewey kompaniyayek Junker n. otombîlêkî şeqû şiȓ, fiyûdaḽêkî orostukratî Brûsî junket n.vi. penîrû qeymax, mihellebî, fiȓnî, dawet, seyran, geştêk leser xericî dewḽet junk food xiwardinî na tendirûsitî junkie or junky n. alûdebûn be madey siȓker junk mail namey bêbayex Juno n. şajiney asman le efsanekanî Roman junta n. encûmenî serbazî ke diway kudeta desit bekar debêt le beȓêwe birdinî dewḽet Jupiter n. gewrey xudawendekanî Roman Jurassic adj. serdemî daynasor

193

juridical

ken

juridical adj. dadperwerî, yasayî juried adj. core ȓikaberiyeke daweran birawekan heḽdebijêrin jurisdiction n. deseḽatî dadwerî jurisprudence n. yasa, felsefey yasa danan, liqêk le yasa jurist n. yasanas, qazî juror n. siwênd xorêk endamî destey siwênd xoran jury n. destey siwênd xoran, dadweran just adj.adv. dad, ȓewa, ȓasit, dirûsit, betewawî, be çend satêk, tenha justice n. dad, ȓastî, heḽwêsit, maf justice of the peace dadwerî komeḽayetî justify vt. xodepeȓênêtewe, eselmênêt jut vi.vt. derdepeȓêt, qut debêtewe jute n. rîşaḽêkî be hêze guşû gunêy lê dirûsit dekrêt, ȓiwekî jute juvenile adj.n. herzekar, taybet be minaḽan, minaḽane: pênegeyîw le derûnû eqiḽ, ekterî roḽî minaḽan juvenile delinquency minaḽêkî tawanbar temenî le hejde saḽ kemtir bêt juxtapose vt. şitêk exate paḽ şitêkî tir bo berawird kirdin K k k n. yanzehemîn pîtî zimanî Îngilîzî k n. KILOBYTE le kompiyûterda, hezar dolar k kurtkirawey karat(carat) qîrat bo pêwaney zêȓ, kîlometir, minaḽî baxçey sawayan, hêmay potasiyom Kaiser n. qeyser betaybetî qeyserî Gêrmenî le 1871 ta 1918 kale n. kelerim kaleidoscope n. şêwegoȓ: lûleyeke parçe şûşey ȓengawȓengî têdaye be xulandinewey şêwey endazeyî ȓengawȓeng nîşandedat kamikaze adj. fiȓokewanî xobexiş be fiȓokekeyewe xoy dekêşa be amancêkî serbazîda le cengî cihanî dûhemda kangaroo n. kengero ajeḽêkî Ostiralî kangaroo court n. dadî kenger: dadigayeke reçawî binemakanî yasaw dadperwerî nakat

Kant Immanuel feylesûfêkî Gêrmenî 17241804 kaolin n. quȓî çînî sipiye bo kasew defir dirûsit kirdin bekar dêt kapok n. dawî awrîşm le towî darî Ceiba heye bo nawexinî doşekû serîn bekardêt kaput adj. şikist xiwardû, lêqewmaw karakul n. meȓî naweȓastî Asiya xurî reşû lûl karat n. yekey corî zêȓ yek le 24 beşî zêȓî puxit karate karate core bergirî le xo kirdine bebê çek karma n. çarenûs, encamî karî mirov le her doxêkda kart n. otombîlêkî textû kirawew nizim bo kêbiȓkê bekardêt katydid n. kul-leyekî gewrey sewzî ser direxte kayak n.vi. core belemêkî eskîmoye le pêst dirûsit kirawe, deçêt be qayeq(kayak) kayo n. leyarî miştekoḽeda miştî têk şikandin kazoo n. zuȓna keel n.vi. texte poş kirdinî belem keştî, keştî giwêzanewey xeḽûzî berid, heḽdegeȓêtewe, le piȓêka dekewêt wek le hoşxoçûn keen adj.vt.vi. biȓer, tîj, behêz, peroş bo bînîn, tîjdekat, elûrênêt keep vt.vi.n. peyman ebate ser, peyman dedat, exate esto, tomar dekat, eparêzêt, ehêḽêtetwe le doxêkî diyarî kirawda, heḽdegrêt, tomar dekat, eçepênêt, kodekatewe, xiwardinû pena pêdan, qeḽa, bendîxane. for keeps bo hemîşe. to keep in touch with le peywendîda debêt. to keep off ber periç dedatewe dûr dexatewe. to keep up with hawşanî debêt keeper n. parêzgar, pasewan, goḽçî, dergawan keeping n. heḽgirtin, giringîdan, çawedêrî kirdin keepsake n. yadgarî keg n. bermîlêkî biçûk 30 gallon ya kemtir degrêt kelp n. gijû giyay derya dewḽemende be yod ken vt.vi.n. peydebat, debînêt, peybirdin

194

kennel

kindle

kennel n.vt. kulaney seg, segel, dezgay perwerdekirdinî seg, cogay aw, dekate kulanewe kept vt.vi. past&pp.of keep wiryadarîkirdin keratin n. protînêkî ȓîşaḽî binçîney pêkhênanî nînok mû şax kerb n. şoste, lemperêk le berd, gîrgey heḽgirtinî xiştêkî konkirîtî gewre kerchief n. serpoş, destesiȓ kernel n. denke genim, nawkî mîwe, cewherî şitêk ya nawewey kerosene n. newtî sipî ketch n. keştiyekî biçûkî çarokedar le paşû pêş ketchup n. sasî temate kettle n. kitrî, hewcoş kettledrum n. tepiḽ key n.adj.vt.vi. kilîl, kilîlî kompiyûter piyano çapî destî, xaḽe ȓoşin kirdinewekanî ser nexşeyek, kesêk ya şitêkî binçîneyî, binçîneyî, giring, dadexat be kilîl, hawahengî dekat, kilîl bekardehênêt, ewirûjênêt keyboard n. textekilîl: kompiyûter piyano argon çapî destî.. keyhole n. şiwênî kilîl tênan keynote n. not le peyjey mûzîkda, ȓastî ya bîrî binçîneyî keynote speech or address n. witarî destpêk ke hêḽe serekiyekanî siyasî desit nîşandekat keypad n. textekilîl jimarekanî kompiyûter, textekilîlî telefon keystone n. berdî naweȓastî kewane le telarsazîda, xaḽî binçîneyî pilanêk siyasetîk kg kurt kirawey kilogram khaki adj.n. xakî, le xakî dirûsit kiraw, cilûbergî serbaz khan n. xan nawbangî serokekanî megolekan, le diway nawewe dêt bo rêzû nawbang kHz kilohertz yekey pêwanî şepolî deng kibitzer n. amojgarî dan bebê moḽet wergirtin, xo tê heḽqurtandin kibosh n. ȓagirtin, wiridkirdin kick vi.vt.n. têheḽdedat be pê, kardanewe le teqe kirdinda, be şeq goḽdekat, wazhênan le xoyekî xirap, geȓanewe, naȓezayî

derbiȓîn, jarawî bûn, xoş, danî beşe parey xot, heḽkirdinî otombîl kickback n. kardanewey tund, gêȓanewey hendêk pare le layen kirêkarekanewe bo xawen kar wek bertîl ya xawe kickoff n. desit pêkî yarî topî pê kickstand n. qaçî ȓagirtinî baskîl le westanda kick-start vt. heḽdekat matoȓ be pê dagirtinî paydelekey, dagîrsandinî matoȓ kicky adj. ciwanpoş, coşûxiroş kid n.adj.vt.vi. minaḽ, karîle, pêstî karîle, yarî legeḽ dekat kiddie or kiddy n. minaḽane kidnap vt. dizîn, ȓifandinî kesêk kidney n. gurçîle, cor, çeşin, doxî derûnî kidney bean n. fasoliya: towekanî şêwey gurçîleyan heye kidney stone berdî gurçîle kidskin n. pêstî karîle kill vt.n. dekujêt, serdebiȓêt, ewestênêt, dekujênêtewe kareba, kat dekujêt, kuştin, serbiȓîn, kujraw, serbiȓaw killing adj.n. kuştin, qazancêkî gewrey lepiȓ killjoy n. têkderî xoşî kiln n. kûre, tenûr kilo n. kîlogiram, kîlometir kilo- pêkhatû le hezar kilobyte n. 1024 bytes kilocycle n. 1000 xul le çirkeyekda kilogram n. 1000 giram kilohertz n. 1000 hertz kiloliter n.1000 litir kilometer n. 1000 metir kiloton n. hêzî teqînewey TNT 1000 ten kilowatt n. 1000 wat kilt n. damenî piyawane le skotland le berî deken kilter n. doxî çak, ȓêkûpêkî le karda kin n.adj. hoz, xizmûkes kind n.adj. cor, babet, mîhreban, sozdar kindergarten n. qutabxaneyek polêk bo minaḽanî 4 bo 6 saḽî bo geşepêdanî ȓeftarî komeḽayetî le ȓêgay yarîw mûzîkû karî destî kindhearted adj. bezeyî kindle vt.vi. agirî têberdedat, awirûjênêt, ȓoşin dekat, giȓdegirêt, ȓoşin debêt

195

kindless

knock

kindless adj. diḽȓeq, wişik kindliness n. soz, diḽ nermî kindling n. pûşû: core wişik bûneweyekî dare bekar dehênrêt bo agir kirdinewe kindly adj.adv. guncaw, diḽsoz, mîhreban, bediḽsozî, besingêkî firawanewe kindness n. çakî, mîhrebanî, soz, xoşewîstî kindred n.adj. xizmûxiwêş, hoz, yek reçeḽek kine pl.n. gagel, mêgel kinetic adj. cûḽe, cûḽanewe, peyweste be wizey cûḽanewe kinfolk n. xizmû xiwêş king n. şa, paşa, şay şetrenic, qewarey şahane le doşekû textî xewda King Martin Luther, Jr 1929-1968 piyawêkî ayînîw ȓaberî bizûtnewey mafî hawnîştimanî bûn bû kingdom n. şanişîn: wiḽatêkî sîstemî şahane, cihan, her yek le sê beşekey cihanî sirûşit: cihanî bê giyanekan cihanî ȓiwek cihanî ajeḽan kingfisher n. masîgir baḽindeyekî kilik kurte leser ȓawe masî dejît kingpin n. darî yekemî ya pêşewey darekanî yarî boḽing king-size adj. şahane gewretir le asayî, textî xewî gewre kink n.vi.vt. lûlxiwardin, azarî milû pişit, lûl debêt, lûl dexiwat kinky adj. lûlxiwardû be tundî, têk aḽan kinship n. xizmayetî, peywendî zor nizîk kinsman n. xizim kiosk n. dukanêkî biçûk bo firoştinî ȓojname leser şeqam ya le baxçeyekda kipper n. masî xiwêkirdinû birjandin be dûkeḽ kirk n. kiḽêsa kismet n. beş, çarenûs: wişeyekî erebiye kiss vt.vi.n. maç dekat, maçkirdin kit n. sindûqî amêrekan, keresey kar kitchen n. çêşitxane kitchenette or kitchenette n. çêştxaneyekî biçûk kitchenware n. qapûqaçaxî çêşitxane kite n. kolare qaqezî kith n. dosit, xizmû kes, derûdirawsê kitten n. beçke pişîle

kitty n. beçke pişîle, parey kokirawe le yarî pokerda bo mebestî taybet wek kiȓînî xiwardinû xiwardinewe kiwi n. baḽindeyekî Niwîzîlendaye bê baḽe, mîweyekî sewzî tûkine be endazey hêlke kleptomania n. xulyay dizî klieg light ȓûnakî klîg rûnakiyekî zor birîskedare bekar dêt le wênegirtinî dîmene sînemayiyekan klutz n. kesêkî naşîrn ya gewic knack n. karamane kirdinî şitêk be asanî, lêhatûyî knap n.vt. pope, deşikênêt knapsack n. koḽepiştî knave n. desbiȓ, nadiḽsoz, sûk, bedxû knavery n. fiȓûfêḽ, desbiȓîn knead vt. (hewîr) deşêlêt, (leş) deşêlêt knee n.vt. ejno, be ejno lêy dedat kneecap n. keşke ejno knee-deep adj. ta ejno, degate ejno, têwegilaw, zor serqaḽe knee-jerk adj. kardanewey laq be berkewtinî şitîk be keşkejno kneel vi. kiȓnûş debat, çok dadedat knell vi.vt.n. zeng lêdedat be boney mirdinêk karesatêk, lêdanî zeng knickers n. pantoḽêk ta xiwar ejno knickknack n. core ȓazandineweyekî biçûk knife n.vt. çeqo, tîx, be çeqo lêy dedat, debȓêt be çeqo knight n.vt. dilawer, şasiwar, qareman, xanedan, espî şetrenc, siwarçak, berzî dekatewe bo piley xanedan ya dilawer knight-errant n. siwarçakî geȓîde ya qaremanêk be zewîda degeȓê bediway niwandinî azayetîw piyaw çakîw şarezayiye jengaweriyekey knighthood n. siwarçakî wek pîşe, azayetî knightly adj. siwarçakî knit vt.vi. girêdedat, debestêt, êsik degrêtewe, deçinêt knitwear n. cilî çinraw knob n. girê, dugmey ȓadiyo, deskî derga xiȓ, xişḽêkî xiȓ, kḽo xeḽûzî berd knock vi.vt.n. le derga dedat, be şitêk dekewêt, teqeteq dekat (mekîne), lêdedat, dîwareke kun dekat be lêdan, xewişdarî dekat, lêdan, teqeteq, ȓexney ziyanbexiş

196

knocker

lackadaisical

knocker n. kesêk le derga bida, dergakut: şitêk leser derga bo lêdanî derga knock-kneed adj. qaçekanî le piştewe berew ejno nûştabêtewe knockout n. lêdanî xistine zewî le yarî miştekoḽeda, kesêk ya şitêkî serinc ȓakes, miştî heḽnesanewe knoll n. girdolkeyekî xiȓ knot n.vt.vi. girê, peywendî xêzanî, girê le darda, desteyek kes ya şit, girê: yekey xêrayî yeksane be yek mîlî deryayî le kat jimêrêkda, guḽêk le awrîşim, girêy dawî serkiḽaw, girêdedat, tunid debestêt, girê dexiwat knothole n. kunî girê: kunêk le texteda be hoy bonî girêyek lenawîda knotty adj. piȓ le girê, aḽoz know vt.vi.n. peydebat, dezanêt, peybirdin, zanîn know-how n. şarezayî, karameyî, lêhatûyî knowing n.adj. zanîn, jîrî know-it-all n. le her şitêk dezanê knowledge n. zanîn, danayî, agayî, zanieste mirovayetiyekan knowledgeable adj. jîr, zîrek, beaga known vt.vi.adj. nasraw, zanraw knuckle n. cumgekanî pence ke benawlepewe bestirawe, comgey qaçî ajeḽ wek xiwardin be kar debrêt knuckle-head n. kesêkî gewic knurl n. girê, diȓî ȓoxî pare, diȓî desik bo desit lê gîrbûn kohlrabi n. sewziyeke le şêwey şêlim exurêt kook n. kesêkî gewic, na asayî, seyir kopeck or kopek n. yek le sedî Robill parey Rûsî Koran n. quran kitêbî musuḽmanan kosher adj. pak, rêpêdiraw bixurêt be pêy yasay xorakî Cûleke kowtow vi. kirnûş debat, xoşewîstiyekî gewre nîşandedat Kremlin n. kirîmlin telarî ferman rewayetî Rûsya Krishna n. xudawendî Hindiyekan kudos n. nawbanig Ku Klux Klan komeḽeyekî nihênî Emerîkaye dijî ȓeşpêstekan dijî ȓegezî samî dijî kasolîk ȓêbazî têrorîstî peyȓew deken

kumquat n. pirteqaḽî zêȓîn kung fu sîstemî Çînî bo bergirî le xo kirdin Kurd n. kurd Kurdish adj.n. kurdêk, zimanî kurdî Kurdistan n. Kurdistan, wiḽatî kurdan Ll l n. pîtî diwazdehemîn le zimanî Îngilîzî la n. şeşeme le peyjey mûzîkda lab n.= laboratory taqîga label n.vt. parçeqaqezêk le şêwey corawcor gewrew biçûk be pêy pêwîst leser her şitêk dadenrêtû ȓûnkirdinewey derbarey şiteke leser nûsrawe( le kurdîda wiseke wek xoy bekar bêt baştire), leybiḽî dekat wate leybiḽî lê dedat ya pêwe denêt labial adj. peyweste be lêwewe wek witinî pîtî (f) (b) ke herdû lêw be kar debrêt labium n. lêw, lêwî ko endamî jinane labor n.vi.vt. kar, koşiş, karger, janî minaḽ bûn, kirêkaran, ȓencdedat, kardekat, janîdêt laboratory n. taqîge, şiwênêk bo taqîkirdinewew pişkinîn be diwada çûnî zanistî labored adj. encam diraw be koşişêkî zor sexit laborer n. kirêkar, ȓencder laborious adj. karî dijwar, sexit, şeket labor union yekêtî kirêkaran bo parastinî mafî kirêkaran labyrinth n. wêḽbûn le şiwênêkî pêçaw pêçda, pêçaw pêçî giwê lac n. lak, core sirêşêke hendêk canewer derîdedene serdar lace n.vt. qeytanî pêḽaw, beqeytan debestêt lacerate adj.vt. diȓaw, eşkence diraw, dediȓênêt, birîndar dekat, azardedat lacework n.nexşû nigarî çinînî kirawe nek sifit lachrymal adj. peywendî be firmêskû giḽandekeyû firmêsik ȓiştin heye lachrymose adj. giryan, zor giryan, xembar, firmêsik ȓêj lack n.vt.vi. kemî ya nebûnî şitêkî pêwîsit, kurt dênêt, şitî pêwîsit lackadaisical adj. kizeḽok, bêtiwana

197

lackey

landfall

lackey n. noker, xizmetkar be cilû bergî xizmetkarî lackluster adj. bê ȓewneq, tarîk laconic adj. bekurtî, kurte lacquer n. warnîş kirdin, lûskirdn lacrimal adj. hî firmêsk, firmêsik hêner lactate vi. şîr derdedat lactation n. derdanî şîr le memkewe, mawey şîr derdan lacteal adj. wek şîrî lactic adj. peyweste be şîrû şîremenî lactic acid şileyekî rûnî tirşe pêkhatiwe le şîrî tirşêndiraw lactose n. laktoz şekire le şîrda dozrawetewe wek xiwardin bekar dêt lacuna n. betaḽayî, çaḽ lacy adj. wek qeytan lad n. kuȓ, law, genic ladder n. peyje, her şitêk pêy serbikewî ya dabezî laddie n. mêrd mindaḽ, herzekar laden adj. barkiraw lading n. bar, barge ladle n.vt. askiwê, be eskiwê derî dehênêt lady n. xanim, afret, afretêkî deseḽatdarî derebegayetî ladybug n. xaḽxaḽoke ladyfinger n.şîrînî le şêwey bamê, bamê lady-in-waiting n. berbûkî jinanî şazadekan ladylike adj. selar, layeq ladylove n. xoşewîsit, diḽdar ladyship n. payey xanmêkî nawdar laetrile n. pêkhateyeke le nawkî qeysîda dozrawetewe be kardêt bo çare serkirdinî nexoşî şîrpence lag vi.n. diwadekewêt, lawaz debêt, xawe xaw dekat, fiȓê dedat, şarbeder dekat, desitgîr dekat, diwakewtin, xawe xaw, şarbeder kiraw, mawey diwa kewtin laggard n.adj. kesêkî sisit, diwakewtû, sistî, diwakewtin lagniappe or lagniappe n. diyariyekî biçûk, padaşit lagoon n. zongêkî şor bestiraw be deryawe laid vt.vi.pt&pp. of lay laid-back adj. bêxem, bêperwa lain vi.pp.of lie lair n. lane

laisses faire F. siyasetî desit têwernedan: bergirî kirdin le desit werdanî mîrî le karûbarî abûrî laity n. xeḽkî ȓemek lake n. deryaçe lakefront n. zewî kenarî deryaçe lam n. heḽatin, heḽdêt le polis lama n. piyawêkî ayînî Lamayîsm Lamaism n. ȓêçkey bûdayî le Tibitû Mengoliya lamb n. berix, kawiȓ, kesêkî sade lambaste vt. lêdedat, birîndar dekat be qise lambent adj. edrewşêtewe, ȓoşinû ciwan lambkin n. berxekem bo xoşewîstî be minaḽ dewitrêt lame adj.vt. şel, leng lamé n.F. qumaşêk dawî kanzayî têdabêt lame duck n. mawe tewaw bûnî kesêk le fermanberêtî şiwênêkda diway ewey kesêkî tir be heḽbijardin şiwênekey degrêtewe lamella n. tebeqeyekî tenik, çînîkî tenik lament vi.vt.n. delawênêtewe, hesit dekat bewpeȓî xem, lawandinewe, efsos lamina n. tiwêxêkî tenik laminate vi.adj. dadepoşêt be tiwêxêkî tenik ya pitir, çîn çîn dirûstî dekat, le tiwêxî tenik pêkhatiwe laminated adj. poşrawe be tiwêxêkî naylonî tenik bo parastin, dirûsit kirawe le tiwêxî tenik lamp n. giḽop, çira, lampblack n. ȓejûy çira lampoon n.vt. hêriş kirdine ser be nûsîn ya qise, hêrişî dekate ser be nûsîn lamppost n. çray şeqam lamprey n. marmasî lanai n. heywan lance n.vt. nêze, kunî dekat be nêze lancer n. nêze baz, ȓimweşên lancet n. neşter bo neştergerî land n.vt.vi. wişkanî, wiḽat, xak, xoḽ, dexate ser zewî le keştiyewe, dadebezête ser zewî, desit gîrdekat, deçête kenar, dête xiwarewe le fiȓoke, pêdenête zewî, denîşêtewe landed adj. xawen zewî, zewîdar landfall n. bînînî zewî le keştiyewe ya pêgeyîştinî

198

landfill

last

landfill n. şiwênî jêrxak nanî zibiḽ, zibiḽdan land grant n. zewiyek mîrî pêşkeşî dekat bo sûdî giştîw kolêjî kiştûkaḽ landholder n. xawen zewî, zewîdar landing n. nîştinewe, lenger girtinî keştî, lengergay keştî landing gear n. sîstemî nîştinewe leser zewî ya ser aw landlocked adj. bezewî gemarodiraw, le awî şîrînda qetîskirawe, be wişkanî dewrediraw landlord n. xawen zewî, xawen hutêl landlubber n. kesêk şarezayiyekî kemî le derya heye landmark n. nîşaney sinûr, nîşaney ȓûdaw ya her goȓan kariyekî giring landmass n. zewyekî zor gewre wek kîşwer land office n. nûsîngey mîrî bo kiȓînû firoştinî zewî landscape n.vt. wêney dîmenêkî sirûştî, dîmenêkî serinc ȓakeş dirûst dekat landslide n. heresî zewî darû berd, serkewtinêkî gewre le heḽbijardinda landward adv.adj. berew kenar, bo wişkanî lane n. koḽan, ȓêgayekî barîk, ȓêgay diyarî kiraw bo keştîw fiȓoke language n. zimanî qisekirdin languid adj. lawaz, sist, temeḽ, bêwire languish vi. lawaz debêt, bê wire debêt languor n. kembûnî hêzû tiwana, lawazbûn, dahêzran lank adj. drêjû barîk, qijî drêjû xaw lanky adj. dirêjû lawaz lan-o-lin n. çewrî xurî, çewriyeke le xurî derdehênrêt wek meḽhem bekar dêt lantern n. çiray serkenarî derya, sindûqêkî şûşeyî çiray têda dadenrêt lantern-jawed n. xawen çenageyekî dirêjû kuḽmêkî qûpaw lanyard n. petêkî kurt, petêk wek milwanke kilîlû fîqey pêwe bikey be mila heḽbwasrêt lap n.vi.vt. ewbeşey damen ke ejnow ȓan dadepoşêt, baweş, lanik, loç, têwey eaḽênêt, enûştênêtewe, le baweş degrêt, exate ser yek lapboard n. textey ser koş le ciyatî mêz lapel n.yexey çaket lapidary n.adj. kesêk karî biȓînû hunerkarî berde nayabekane, hunerî ciwankarî berd

lapin n. ferû ya kewḽî kerwêşik lapis lazuli berdî nayab şînî asmanî lappet n. loç ya ȓoxî cil ya serpoş lapse n.vi. heḽeyekî biçûk, xilîskan (ȓeftar), dabezînî piley germaw paḽepesto, kewtinî ȓastî, danewey qeriz, têpeȓînî maweyek, heḽedekat, dadebiȓêt, têdepeȓêt mawe, feramoş dekat lap top n. kompiyûterî ser koş larboard adj. lay çepî keştî ya fiȓoke larceny n. dizîkirdin, dizêtî larder n. şiwênî heḽgirtinî goştû xiwardemenî tir large adj.adv. firawan, berîn, gewre, zil, guncaw, lexobayî largehearted adj. lêbûrde, diḽgewre large intestine n. ȓîxoḽe estûr largely adv. begewreyî, le binçîneda large-scale adj. ber firawan largess or largesse n. bexşinde, bexşindeyî, lêbûrdeyî largo adj.adv. cûḽanî azadû leserexo lariat n. kemend: lebabetî gurîse serêkî eḽqekirawe bo girtinî ajeḽ be kardêt lark n.vi. kiḽawkuȓe, gaḽtew gep, gepdekat larva n. kirim, kirmoke laryngitis n. hewkirdinî quȓig, tûşbûy hewkirdinî quȓig larynx n. quȓig lasagna n. lazanya: xiwardinêke le heriştey pan tiwê tiwê dadenrêtû nêwaniyan piȓ bikrêt le wirde goştû penîrû awî temate lascivious adj. bedxû, hewesbaz, çḽês laser n. tîşkî leyzer: amêrêk madeyekî têdaye etomekanî heḽeçin bo beriztirîn doxî wize beweş ȓoşinyekî zor denêrêt wek tîşkêkî barîk laserdisc n. CD tomarkirdinî zanyarî videow deng lash n.vt.vi. qemçî, lêdan beqemçî, birjang, be qemçî lêdedat lass n. kiç, xoşewîst lassie n. kiçêkî minaḽ lassitude n. temeḽî, mandiwêtî lasso n. kemendî girtinî wiḽaxu wiḽaxe berze last adj.adv.n. kotayî, diwayîn, yek qise, le diwawe, diwacar, le kotayîda, qalibî pêḽaw

199

last

layette

last vi.vt. dirêjey debêt, demênêtewe, derdebat, dexayenêt, beşdekat, pêḽawekey le qaḽib dedat last hurrah diwayîn hewiḽ, diwayîn derkewtin lasting adj. nemir, hemîşe, cêgîr Last Judgment lêpirsînewey ȓojî diwayî lastly adv. le kotayîda last straw le çîrokêkî arebiyewe ke wiştirêkyan le qemîş bardekird diwayîn teḽe qemîş piştî wiştirekey şikand, ledesit danî xogirî latch n.vt.vi. kiḽomî derga, kiḽomîdedat, eḽqeȓêzî dekat, destîpêwe degrêt late adj.adv. diwakewtin le hatin, em diwayiye, pêşûtir, mirdû, koç kirdû, niwêtirîn, manewe ta direnganêkî şew, maweyekî zor niye, maweyekî keme lately adv. bew diwayiyane, pêş êsta latent adj. penhan, şarawe lateral adj. labela latex n. şîley dar, lastîkî xaw lath n. tiwêjî dar bo poşînî dîwarû binmîç lathe n.vt. mekîney taşînî dar ya kanza, etaşêt lather n.vt. kefî sabûn, doxî wirûjan, kef dekat, dadepoşêt be kef latish adj.adv. hendêk le diwaye latitude n. hêḽî panî zewî, azadî kar, asit latrine n. awdestxane bo komeḽêkî zorî xeḽik wek serbazge latte n. têkeḽey qawey espresso legeḽ şîr latter adj. dûhemyan, ewey diwatir latterly adv. bem diwayiye, çend ȓojêke lattice n. telbend, çeperî ser pencere bo parastin laud n.vt. sitayîş, sitayîş dekat laudable adj. şayanî sitayîş kirdine laudanum n. têkeḽey tiryak laudatory adj. sitayîşkarane laugh vi.n. pêdekenêt, be pêkenînewe derî debiȓêt, pêkenîn laughable adj. pêkenînawî, pêkenîn hêner laughingstock n. cêy gaḽtecaȓî xeḽik laughter n. pêkenîn launch vi.vt.n. deteqênêt, betundî ehawêjêt, hêriş debat, dexate bazaȓewe, keştî dexate awewe, nardin

launchpad n. sekoy teqandinî mûşek launder vt. cilûberig deşwatû witî dekat Laundromat n. mekîney cil şorîn laundry n. şiwênî cil şorîn laundryman adj. kirêkarî cil şoreke laureate adj. honerî derbarî şa, xeḽat kirawî baştirîn honer laurel n. nawbang, serwerî mirov payday dekat le ȓêgay jîrî hunerî ya zanistî lava n. lêşawî agirî agir pijênekan lavaliere or lavalier n. nexşêk be milwankewe dekrêt, gerdene lavatory n. jûrêk be desit şorû awdesitxanewe lave vt.vi. deşwat, xo le aw heḽdekêşêt lavish adj.vt. desit biḽaw, bexşinde, bexşindeyî dekat law n. yasa: deseḽatî yasa dadigaw daigayî kirdin, komeḽe yasayek derbarey babetêk, pîşey parêzerî, maf law-abiding adj. milkeçî yasa lawbreaker n. yasa şikên lawful adj. yasayî, bepêy yasa, milkeçî yasa lawgiver n. yasa daner lawless adj. bê yasa, yaxî, dijî yasa lawmaker n. kesêk yasa dadenêt ya yarmetîdere lawn n. çîmen lawn mower mekîney giya biȓîn lawsuit n. sikaḽa, kêşeyekî yasayî lawyer n. parêzer lax adj. sisit, şil, xaw, tûşbû be sikçûn, feramoşkar laxative adj. ȓewankar, dermanî ȓewanî, nerim kirdinî ȓîxoḽekan laxity n. sisity, şilî, xaw lay vt.vi.n.adj. dedat be zewîda, dadenêt, hêlke dekat, dademirkênêt, kipdekatewe, girew dekat, ȓadexat, epoşêt, amade dekat, ȓêk dexat, ȓîzdekat, bac esepênêt, danan, pilan, pîşe, şiwên, çîrokêkî honraweyî sade, sirûd, goranî, zanistî nek ayînî layaway n. corî kiȓîn: kiȓînû hêştinewey le dûkaneke ta parekey be tewawî dedirêt ewca bot denêrine maḽewe layer n. çîn, tiwêj layette n. tewawî pêdawîstiyekanî minaḽî newzad(le dayk bû) cêgaw cilû berig

200

layman

lecithin

layman n. kesêkî asayî, remekî layoff n. derkirdinî katî kirêkar le kar layout n. daȓiştin, nimûney çapemenî, ȓêkxistin, danan, derhênanî govar ȓojname layover n. westan le geştêkda laze vi.vt. temeḽî dekat, kat be fîȓo dedat lazy adj. temeḽ, handerî temeḽî kirdin lazybones n. kesêkî temeḽ Lazy Susan texteyekî xiȓ xiwardinî leser dadenrêt lser mêzî nanxiwardin dexulênrêtewe LCD n. Liquid Crystal Display pîşanderî kirîstaḽî şil, TV LCD lea n. mêriguzar, sewzayî leach vt.vi.n. pakdekatewe, depaḽêwêt, depaḽêwrêt, defrî paḽawtin, pirosey paḽawtin lead vt.vi.n.adj. ȓênimayî dekat, ȓaberî dekat, pêşȓewî dekat, çawsaxî dekat, ȓaber, pêşewey şitêk, hewaḽî giring le dengûbasda, qurqoşim, madekey naw pênûs leaded adj. qurqoşimî têdaye (le benzînda) leaden adj. qurqoşimî: le qurqoşim dirûsit kiraw ȓengî qurqoşim, bor, quris, xembar, çermig, bêhîwa leader n. ȓaber, serwitar, serdeste, pêşeng leading adj. ȓaberayetî, binçîneyî leading question n. pirsiyrî sirûştî: pirsiyareke be şêweyek denrawe weḽamekey têda bedî bikey lead time mawey nêwan biȓyardanî berham hênanû desit pêkirdin be berhem hênan leaf n.vi. geḽa, komeḽêk geḽa, şitêk wek geḽa peȓey pertûk, geḽadekat, peȓekanî pertûk heḽdedatewe leaflet n. geḽayekî biçûk, biḽaw kiraweyekî yek lapeȓeyî nûştênraw leafstalk n. laskokey geḽa leafy adj. geḽay zorû pan league n.vt.vi. qonax pêwaney mawe nizîkey 3mîle, kumeḽey netewekan, komeḽe tîmêk ȓêkdekewin bo yarî kirdin, le komeḽeyekda yekdegrin leak vi.vt.n. lêy deçêt, biḽaw dekatewe, lêy deçênêt, lêçûn, derçûnî zanyariyekan leakage n. lêçûn, şitî lêçûw biȓekey lean vi.vt.adj.lardebêt, pişit dedatewe, xiwar

debêt, lawaz dekat, lawaz, nezok, larî leaning n. arezû, xû, meyil lean-to n. kepir, sabat, qoxte leap vi.vt.n. bazdedat, têdepeȓêt be bazdan, bazdan, heḽbezînewe, guzerkirdinêkî lepiȓ leapfrog n. yariyekî baz bazêneye yekêk enûştêtewe desit le ser ejno ewîtir desit exate ser piştîw bazdedat bew core yek lediway yek leap year n. her çiwar saḽ carêk mangî February 29 ȓoje saḽ 366 ȓoje learn vt.vi. fêrdebêt, dexwênêt, leberdekat learned adj. zana, ȓoşinbîr learning n. fêrbûn, bedesit hênanî zanînû şarezayî learning disability netwanînî fêrbûn be hoy doxî nahemwarî lease n.vt. girêbestî kirê, girêbesit bo maweyekî diyrî kiraw, mawey bekirêdan, mawey diwakewtin, bekirê dedat, bekirê degrêt leasehold n. bekirêdan, zewî ya xanû be kirêdan leaseholder n. kirêgirte, kesêk kirê dedat leash n.vt. petî seg petkirdin, petî dekat least adj.adv.n. kemtirîn, biçûktirîn, wirdtirîn, kem leastwise adv. lanîkem leather n. pêstî xoşkiraw, çerim leatherneck n. serbazî deryayî Emerîka leathery adj. çermî, dirûsit kiraw le çerim leave vt.vi.n. geḽa dekat, cêdehêḽêt (mîrat), şiwênewar (şiwên), deçêt, debête koçber, waz dehênêt, moḽet, pişû, cêhêḽan leaven n.vt. hewên, hewîr tiriş, hewênî dekat, hewîr tirşî têdekat leavening n. tirşandin, hewîr tiriş, pêking pawder leave of absence moḽet pêbexşîn bo maweyek le kar, cêhêştinî kar bo maweyek leaves n.pl. of leaf gaḽakan leave-taking n. be xiwa sipardin, çêhêştin leavings pl.n. cêmawekan, xaşak, xiḽit, paşeȓo lecher n. dawên pîs lecithin n. madeyekî çewriye le zerdêney hêlkew xanekanî ajeḽû ȓiwekda heye ledermanû xiwardinda beker debrêt

201

lectern

lemonade

lectern n. mêzî be pêwe xiwêndinewe lecture n.vt.vi. wane, amojgarî, amojgarî dekat, wane deḽêtewe led vt.vi.pt.&pp. off lead LED n. Light Emitting Diode dayodêkî nîmçe geyenere ke voḽtî dedeytê ȓoşinî debexşêt bekar debrêt wek giḽopû pîşandere dîcîteḽekan ledge n. ȓefe, lûteberd ledger n. tênûsî mamosta bo nimre kotayiyekan, texte lee n.adj. penage, penaba leech n.vi. zarû: kirmêke xiwên demijêt le ȓabûrdûda bo karî pizîşkî be kardebira, mişexor, be zarû xiwên demijêt, mişexorî dekat leek n. sewzeyeke le piyazî sewiz deçêt pelik estûr leer n.vi. be tîley çaw seyir kirdin, be diziyewe seyir kirdin, be çawîbed deȓiwanêt leery adj. bedxû, gumanlêkiraw lees n.pl. xiḽte, nîştû leeward adj.adv. berew ba, ew aqarey ba berew ȓûy heḽdekat leeway n. sûȓanî keştî legeḽ bada, goşey sûȓan, katî befîȓodiraw, moḽet left adj.n.adv. çep, destî çep, ȓiwanîn berewbakûr çep ekewête ȓoj awa, lay çep, le ȓamyarîda çepxiwazan, partiye çepekan, berew çep left vt.vi.pt.&pp. of leave ȓoyîşit, çû left-hand adj. destî çep, ekewête lay çep, çepewane left-handed adj. çepewane, bedestî çep, pêçewaney mîlî kat jimêr leftist n.adj. çep ȓew leftover n.adj. paşmawe, mawetewe bekar nehatiwe left wing baḽî çep, çep ȓew lefty n. kesêkî çepewane leg n.vi. pê, pa, laq, qaç, be pê ȓadekat legacy n. bomawe, mîrat, paşmawekan le bapîranewe legal adj. yasayî, rêpêdiraw le layen yasawe legalese n. zimanî yasayî legal holiday pişûy yasayî ya bepêy yasa legalism n. be pêy yasa

legality n. ȓeçawkirdinî yasa, yasayiyane, peywesit bûn be yasa legalize vt. deykate yasayî legal pad peȓawî hêḽdar bo nûsîn 8½" be 13" ya 14" legal tender n. parey yasayî ke qerzar bî datewe legate n. niwênerî fermî, baḽwêz legatee n. mîratgir be pêy wesêt legation n. niwênerayetî dîplomatî wiḽtêk le wiḽatêkî tir, nêrdiraw, ȓasipêrdiraw legato adj.adv. mûzîkêkî nermû yek newa legend n. efsane, nûsînî ser pare, nîşanekanû rûnkirdinewekanî ser nexşeyek, nawû lêkdanewey wêneyek legendary adj. efsaneyî legerdemain n. fêḽbazî, cadûgerî -legged bewatay heyetî: jimareyekî diyarî kiraw qaçî heye legging n. pûzewane leggy adj. qaç dirêj, laq ciwan leghorn n. corêk mirîşk zor hêlke dekat legible adj. ȓûne, exiwêndirêtewe legion n. leşkir, jimareyekî zor xeḽik legislate vi.vt. yasa dadeȓêjêt legislation n. yasa danan, yasakan legislative adj. deseḽatî yasa danan, encûmenî yasa danan legislature n. encûmenî yasa danan legitimate adj. minaḽî daykû babî lêk mare biȓaw, ȓewa, dirûst, yasayî legman n. hewaḽnêrî ȓojname legroom n. be taḽayî tewaw le naw otombîlda bo pê dirêj kirdin, şiwên pê legume n. corekanî towî wek nok paqle lobiya.., sewzî ya ȓiweke nawik ya tow darekan legwork n. pêwîsit, ȓotînî kar, hatûço wek beşêk le kar lei n. çepke guḽ le dûrgey Haway leisure n. katî betaḽî, pişû, betaḽ, bekar nehênraw, encam dirawe ya bekarbirawe le katî deist betaḽîda leisurely adj.adv. bê pelekirdin, leserexo leitmotif or leitmotiv n. babatêkî dûbare kiraw wek le mûzîkda lemon n.adj. lîmo, lîmotiriş, ȓengî lîmoyî lemonade n. şerbet le awî lîmo şekrû aw

202

lemur

liberalize

lemur n. ajeḽêkî kilik dirêje le ȓeçeḽekî meymûn lend vt.vi. despêrêt ya dedatê bo maweyekî kurit, qerzî pêdedat be sûd length n. dirêjî, mawe, qed, baḽa lengthen vt.vi. dirêj dekat, dirêj debêt lengthwise adv.adj. belay dirêjîda lengthy adj. dirêj, zor dirêj lenient adj. lêbûrde, dosit, bê ziyan lenitive adj. aram bexiş lens n. zeȓebîn, şûşey qoqiz ya qûpaw bo çawêlke kamîra sînema ya dûrbîn lent vt.vi.pt.&pp.of lend Lent n. 40 ȓoj ȓojûy xaç peristan lentil n. nîsik Leo n. kelûy şêr : nîşaney pêncem le estêrekanî bexit leonine adj. wek şêr leopard n. piḽing leotard n. cilûbergî teskî semaçî ecrobat leper n. geȓ, gul leprosy n. nexoşî gulî lesbian n. jinî jinbaz lèse-majesté n.F. bêȓêzî niwandin beramber deseḽat darêk lesion n. birîn, ziyan, azar, beḽaw tûşî less adj.adv.n.prep. kemtir, zor na, biȓêkî kemtir, hendêk, hêmay lê derkirdin -less paşgirêke be watay bê, bêcge, bêbeş, neşiyaw lessee n. kirêçî lessen vt.vi. kemdekatewe, kemdebêt, kemî dekat lesser adj.adv. kemtir, biçûktir, be pileyek kemtir lesson n.vt. wane, penid, fêrdekat lessor n. bekrêdan be pêy girêbesit lest conj. newekû, nebada let vt.vi.n. bekirêdedat, lêdegeȓêt, berpirsiyar dekat, moḽetî pêdedat, bekirêdan, bekirê diraw, kosip -let paşgirêke be watay biçûk letdown n. bêhîwayî, dabezîn, sardbûnewe lethal adj. kuşinde lethargy n. siȓbûn, temeḽ, xewaḽû, sardî letter n. pîtî nûsîn, name, wêje, fêrbûn letter carrier n. posteçî letterhead n.namey nawû naw nîşandar leser

lettering n. name nûsîn, name letter-perfect adj. be tewawî dirûsit lettuce n. kahû, xas letup n. westan, piçȓan leukemia n. şîrpencey xiwên leukocyte n. xiȓokey sipî levee n. berbestî aw dijî lafaw, dîwar level n.vt.vi.adj. terazû bo textî asoyî, hêḽêkî asoyî, nawçeyekî asoyî, deştayî, payey komeḽayetî, textî dekat, sere degrêt, asoyî, texit, hemwar, yeksan, cêgîr levelheaded adj. hoşmend lever n. niwêḽ, amêrî biḽind kirdin leverage n. tiwanay mîkanîkî niwêḽ, amêr bo encamdanî şitêk, karîgerêtî, hêz, deseḽat levitation n. xeyaḽî beriz bûnewey ceste le hewada be bê bûnî hoy biḽindkirdin Leviticus n. pertûkî sêhem le pênc pertûkî Tewrat levity n. sûkî, serserî, kêşî sûk levy n.vt. sepandinû kokirdinewey bac, biȓî bacî sepênraw, sepandinî serbazî bezor, bac desepênêt, serbazgîrî dekat lewd adj. dawên pîs, bedxû lexicography n. kirdey hunerî karkirdin le nûsînewey ferheng lexicon n. ferheng Li le kîmyada hêmaye bo lithium liability n. berpirsiyarêtî, şiyawî ȓûdan,qeriz, kosip liable adj. berpirsiyar le ȓûy yasayiyewe, lêpirsiraw liaison n. peywendiyekî tundû toḽ, pewendî nêwan yeke serbaziyekan liar n. dirozin: kesêk ke dirodekat libation n. ȓişandinî şerab be zewîda ya beser cestey qurbanîda bo ȓêzgirtin le xudawend, xiwardinewe, şerab libel n.vt. nawziȓandin, birîndarkirdin le ȓêy nûsînewe, hêriş kirdine ser, tomet, tewancî lêdedat, birîndarî dekat be nûsîn liberal adj.n. azad, azadî xiwaz, hoşmend, ȓoşinbîr, pêşkewtûxiwaz, bexşinde, çaksaz xiwaz libral arts zaniste wêjeyiyekan (wêje, ziman, mêjû, felsefe) liberalize vt.vi. deykate azadî xiwaz, debête

203

liberate

ligament

azadî xiwaz liberate vt. lekoyleyetî azadî dekat libertarian n. layengirî binemakanî azadiye be bîrû kirdewe libertine n.adj. zînakar, bedxû, dawênpîs liberty n. azadî, sinûr bezandin, moḽet libidinous adj. dawênpîsî libido n. hewesî cûtbûn Libra n. burcî terazû: heftemîn le estêrekanî bexit librarian n. beȓêweberî pertûkxane library n. pertûkxaney giştî libretto n. wişew deqî opera lice n.pl.of louse espê license n.vt. ȓêgedanî fermî bo kirdinî şitêkî diyarî kiraw, beḽgey ȓêgedan, pisûley lêxuȓînî otombîl, pisûley pêdedat, ȓêgey pêdedat licensee n. xawen pisûle licentiate n. kesêk pisûley pispoȓî hebêt bo encamdanî pîşeyek licentious adj. bedxû, dawên pîs lichen n. pêkhateyek leqewzew keȓû leser berdû dar dirûsit debêt, kiȓêje berid licit adj. ȓewa, yasayî lick vt.vi.n. delêsêtewe, be serîda deȓwat wek ziman piya hênam, pêy dekewêt wek giȓî agir, listinewe, çendiyekî kem licorice n. guḽawî sûs, ȓegî darî belek lid n. serqap, serpoş bo defir, pêḽûy çaw, pêşgîrî lidded adj. serpoşniraw, serniraw lie vi.vt.n. paḽdekewêt, leser la dirêj debêt, xoy dadenûsênêt le boseda, dadenêt, diro dekat, paḽkewtin, danan, diro, dirokirdin lie detector amêrî diro derxistin lief adv. bexoşî liege adj.n. milkeç bo derebeg, gizîr lien n. mafî desit beserda girtin (xawendarêtiyakanî kesêk ke qerzare) lieu n. şiwên, le ciyatî, lebirî lieutenant n. pileyekî serbaziye le xiwar piley kaptinewe le supay U.S.A life n.adj. jiyan, bijêwî, temen, giyan, jiyan name, bendkirdinî hetahetayî, giyandar, zîndewer life belt n. piştênî rizgar bûn lifeblood n. xiwên wizey jiyan

lifeboat n. belemî biçûk keştî gewre heḽî degrêt bo firyaguzarî life-form n. core organêkî taybet na asayîw taze dozrawetewe lifeguard n. melewanî şareza bo rizgar kirdinî niqûmbiwan, pasewan life insurance n. bîmey jiyan life jacket çaketî melewan lifeless adj. bêgiyan, mirdû, le hoşçû, bê aw, çoḽewanî lifelike adj. zîndû lifeline n. petî ȓizgar kirdin ke le wişkanî ya le keştiyewe fiȓê dedrêt bo kesêk le naw awda, şaȓê bazirganiyekan asmanû zewîw derya lifelong adj. bo dirêjayî jiyan life net n. toȓêke agir kujênekan bo girtinewey xeḽik be karî dehênin ke le berzî xaniwewe fiȓêyan dedene xiwarewe le agir berbûn da life-or-death adj. jiyan ya mirdin ke mirdin encame, çarenûs life preserver sûxmey melewan ke ser aw dexat suxmeke piȓe le tepedur lifer n. bend kirdin bedirêjayî temen life raft n. çûpî firyaguzarî le deryada bekar dehênrêt lifesaver n. melewanî şareza kesî niqûm bû ȓizgar dekat le katî xoyda life science zanistekanî jiyan wek giyanas zîndewernasû xerîk bûn be organekanyanû prosey jiyanyan life-size adj. be qeware sirûştiyekey, be qewarey xoy lifestyle n. şêwe ya corî jiyan life-support adj. dermanî pêwîst bo dirêjedan be jiyan lifetime n. mawey jiyanî kesêk, maweyekî dirêj lifework n. kesêkî diḽsoz bo karekey lift vt.vi.n. biḽind dekat, piley beriz dekatewe, dizî dekat, qerzî xaniwekey tewaw dekat, heḽdeweşênêtewe, heḽdekêşêt, biḽind debêt, beriz kirdin, biḽind kirdin, biḽind ker, esansor liftoff n. biḽind bûnî şawiḽî wek helicopter ligament n. ew jêyaney êskû organekanî be yekewe bestiwetewe

204

ligature

limpid

ligature n. beyekewe bestin ya girêdan, daw, dezûy dûrînewey birîn, pîtêkî diwanî: pîtêk le beyekewe nûsanî dû pîtî tir wek ӕ light n.vt.vi.adj.adv. ȓonakî, tîşik, agir, ȓûnî, ȓûnakî ȓoj, mom, pencere, giḽop, ȓoşin dekat, ȓûnak dekatewe, agir têberdedat, giȓdegrêt, agirî têber debêt, desûtêt, sûk le kêş, kem ȓeng, bêkeḽik, sûk, asan, lawaz, bêxemû xefet, kemnirix, ȓeng peȓîw, kaḽtir, nîştinewe, besûkî lighten vt.vi. ȓûnak dekat, kaḽdekatewe, sûkdekat le kêş, ȓoşin dekat, diḽxoşdekat lighter n. çerixî dagîrsandinî agir, qayex ya keştî bo barkirdin ya betaḽ kirdinî keştî gewre light-fingered adj. şareza le dizî,bedestûbird light-footed adj. gurcûgoḽ lightheaded adj. sersûȓan, hewes, demdemî lighthearted adj. bêxem light heavyweight paḽewanî miştekoḽe beriztirîn kêş 175 pawend lighthouse n. minarey kenarî derya be ȓoşiniyekî zor bo wirya kirdinewey deryawanan le şewda lighting n. ȓoşnayî, ȓûnak kirdin, ȓoşnayiyekî desit kird lightly adv. be nermî, kemêk, be xoşî, be asanî light meter amêrî pêwaney ȓoşinî le wênegirîda light minded adj. gewic, nadan, nefam lightness n. ȓoşiniyekî kem, kaḽî le ȓeng, sûkî lekêş, guncaw, sûkî, xoşî lightning n.adj.vi. birûske, bexteweriyekî kitûpiȓ, xêraw lepiȓ wek birûske, ebḽaçênêt lightning bug n. guḽe estêre lightning rod n. birûske parêz: dananî şîşêk zor le berzî telarêkû bestinî be zewiyewe bo betaḽ kirdinî birûske lightweight n. paḽewanî miştekoḽe le kêşî 135 pawend, kêşî kem light-year n. saḽî tîşik: yekeyekî pêwaney biȓînî tîşke le saḽêkda ke 6 tirilyon mîle lignite n. corêke le xeḽûzî berid qaweyîw ȓeş likable adj. şayestey xoşwîstine like adj.adv.prep.conj.n.vi,vt. çûnyek, hawşêwe, hawȓegez, wekyek, ta ȓadeyek ,

wek, çûnyek, pêkçû, pesind, meyil dekat, arezûdekat, qayil debêt, eyewêt likelihood n. lewaneye bibêt, şiyawî bûne likely adj.adv. şiyawî pesind kirdine, çaweȓwan kirawe, guncawe, lewaneye like-mineded adj. heman bîrû boçûn ya pilan, hawbîr liken vt. pêkdeçwênêt, beramber dekat likeness n. pêk deçê, heman likewise adv. be heman ȓêga, herweha, leser eweşewe liking n. arezû, meyil lilac n. guḽe lêlakî wenewşeyî lilt n. ahengî goranî xoşî, coşû xiroş lily n.adj. guḽe sewsen, ciwan wek sewsen lily-livered adj. tirsenok lily pad n. geḽay guḽe sewsenî ser aw lime bean fasolyay sipî limb n. destû pê, liqêkî gewrey dar limber adj.vt.vi. nerim, leşî nerim dekat, leşûlarî ciwandekat limbo n. dozex, feramoş kirdin, bîrçûnewe, doxî feramoş kirdin lime n. lîmo tiriş, qisiḽ, ahek limeade n. awî lîmo limelight n. ȓosin kirdinewey şano, nawendî giringî pêdan limerick n. honraweyekî pênc xiştekî pêkenîn hêner limestone n. berdî qisiḽ, berdî ahek liminal adj. sinûrî nêwan dû qonax limit n.vt. sinûrî cugrafî ya siyasî, sinûrdar, ewpeȓ ya empeȓ, kenar, diyarî dekat, bend dekat, qetîs dekat, kem dekat, kurt dekatewe limited adj. le sinûrêkî diyarî kirawda, bende be jimareyekî diyarî kiraw, pabendî destûr, sinûrdar, bîr tesik limn vt. wêne dekêşêt, ȓengdekat, dedwêt derbarey limnology n. zanistî awî şîrîn limo n. limousine otombîlêkî gewrey dirêj bo bûk giwêzanewew xeḽkî nawdarû dewḽemendû le xo bayiyekan bekarî deben kursiyekanî leser tenîşt danrawe limp vi.adj. deşelêt, şel, leng limpet n. qaqle cinokey be berdewe nûsaw limpid adj. ȓûn, bêȓeng, bêgerd

205

limy

litany

limy adj. wek qisiḽ, ahekî linage n. jimarey dêȓe nûsrawekan ya çap kirawekan le lapeȓeyekda linchpin n. bûrxuwekanî pêçkey otombîl linden n. dirextêke geḽakanî şêwey diḽî heye line n.vt. hêḽ, dêȓ, ȓîz, daw, reçeḽek, ȓêga, sinûrî nêwan, hêḽî deryayî, ber(esteȓ), hêḽî asmanî, hêzekanî pêşewe, heḽ dekêşêt, berî lêdedat, ȓîz dekat, ȓaw dekat be qulap lineage n. binemaḽe, ȓeçeḽek lineal adj. ȓastewxo, le ȓeçeḽekêkewe lineament n. xetûxaḽî ȓû linear adj. hêḽasa, dezûleyî, dirêj, barîk lineman n. kirêkarî hêḽî karebaw telefon, yarîçî hêriş ber linen n. ketan, cilûbergî jêrewe, perdew serdoşekû berge serên le ketan dirûstkiraw liner n. keştîw fiȓokey giwêzanewey miroyî le hêḽêkî diyarî kirawda, qeḽemî mikyac, berî cil, her şitêk le jêrewe le şêwey hêḽ linesman n. yarîdederî dawer le her yariyekda lineup n. ȓîzbûn le hêḽêkda, ȓîzkirdin le hêḽêkda -ling paşgirêke bewatay giçke, bê bayex linger vi. demênêtewe be bêzarî, dwa dekewêt lingerie n. cilî jêrewey jinane lingo n. zimanî taybet kesêk ke aşnay niye lingua franca n. zimanî hawbeş le nêw çend neteweyekda lingual adj. zimanewanî linguine n. heriştey barîk linguist n. zimanewan linguistics n. zanistî ziman liniment n. meḽhem, ȓonî şêlan lining n. berî cil, nawpoş, esteȓ link n.vt.vi. bestin, peywend kirdin, qefêkî zincîr, fiyûzî kareba, peywend dekat, debestêt, cût dekat legeḽ yekda linkage n. peywendî, sîstemî peywendiyekan linking verb ew kirdarey karî gerî heye leser peywendî nêwan babetû paḽ piştekey wek: be, seem, become links pl.n. yarîgay goḽif link up n. peywendî linnet n. baḽindeyekî biçûk bixwêne

linoleum n. muşemay poşînî zewî be taybetî çêşitxane linseed n. towî ketan linseed oil ȓonêkî zerde le towî ketan derdêt be kardêt bo ȓengî ȓonî lint n. ketanî birîn peçan lintel n. serderga, serpencere lion n. şêr, burcî şêr lionhearted adj. zor aza, becerig lionize vt. ȓêzî lê denêt, şiwêne diyarekanî wiḽatêkî nîşan dedat lip n.adj. lêw, qisey naşîrîn lipid n. pêkhate organîkekanî wek ȓon mom liposuction n. neşter gerî derhênanî çewrî be ȓêgay mijîn lippy adj. bê şerim lip reading n. zimanî lêw fêrkirdinî keȓekan be lêw bê deng lip service n. mêçke kirdin, pişitgîrî diroznane lipstick n. sûrawî liw lip-sync or lip-synch vt.vi. lêw decûḽênêt wek ewey qise bikat ya goranî biḽet bê deng liquefy vt.vi. etwênêtewe liqueur n. mey, şerab, areq liquid adj.n. şile, ȓûn, degoȓdirêt bo nextîne, madeyekî şil liquidate vt.vi. yeklayî dekatewe, qerzeke dedatewe, degoȓêt bo nextîne, dekujêt liquidize vt. dekat be şile, yeklayî dekatewe liquefy vt.vi. degoȓêt bo şile liquor n. şerabî elkihûlî serxoşker wek wîskî lisle n. dezûyekî lokeyî nermû qayîm lissome or lissom adj. nerim, eçemêtewe, xêra, çapûk, ziring list n.vt. tomar kirdin be ȓîz yek le diway yek, tomar dekat le lîstda, lardebêt (keştî be lyekda), larbûn listen vi.n. giwê degrêt, giwêgirtin listing n. xiştedanan, lîsit dirûst kirdin, tomarkirdin le xiştew lîstda listless adj. bêwire, sist list price n. lîstî nirxekan lists pl.n. şiwênêkî teyman kiraw bo ȓimbazî cengaweranî ȓim le ser esip lit pt.&pp.of light ȓoşin kiraw, dagîrsaw litany n. sitayîşî ayînî

206

litchi

loan shark

litchi n. darî lîç: mîwekey tiwêkḽî heye nawî şîrîyew şîrînew nawkî heye liter n. lîtir yekey pêwan yeksane be qewarey kilo giramêk aw literacy n. tiwanay nûsînû xiwêndinewe literal adj. deqaw deq, wekxoy, babetî, sade, bê destkarî literary adj. wêjeyî, xerîk bûnî nûser be karî nûsînû wêjewe literate adj.n. xiwêndewar, ȓoşinbîr literati pl.n. nûseran, ȓoşinbîran literature n. biḽawkirawekanî wêjeyî le pexşanû honrawew nûsrawekan lser babetêkî diyarî kiraw lithe adj. nerim, be asan denûştêtewe lithium n. tuxmêkî kîmyayî zîwî sipî nerme lithium carbonate tozêkî sipiye le dirûsit kirdnî şûşew ȓengda be kar dêt, bo çareserî nexoşî xemokî lithograph n.vi.vt. çapkirdin leser berd, be şêwazî çapî ser berd çap dekat lithography n. çapkirdinî ser berd lithosphere n. beşe wişkaniyekey zewî litigant n. layenêk le sikaḽay dadigayîda litigate vi.vt. sikaḽa dedate dadiga, şikat dekat litigious adj. lasar, şeȓanî, meylî sikaḽa tomarkirdinî heye litmus n. ȓengêkî mor le keȓûy ser berd dirûsit kirawe qaqezî pê reng dekeyt ke bîxeyte naw tiftiyewe degoȓêt bo şîn bixrête tirşewe degoȓêt bo sûr litmus test taqîkirdineweyekî kîmyayî tiftî ya tirşî şileyekî kîmyayî litter n.vt.vi. çiwar çêweyek qemiç bikrêt kesêk bitwanî heḽî bigrêt, daremeytî firyaguzarî, beḽmû ka bo cêge xewî ajeḽ, xoḽ bo pîsayî kirdinî pişîle, beçkekanî pişîlew seg, zibiḽ, xoḽû xaşak, têkeḽû pêkeḽ, cêgay bo xoşdekat le beḽimû ka, biḽaw dekatewe, dezêt litterbug n. kesêk zibil fiȓêdedate şiwêne giştiyekan little adj.adv.n. giçke, jimare kem, dengî nizim, bîrtesik, kem, kurt, kurtebaḽa, zor bekemî, car car, biȓêkî kem, maweyekî kurt Little Dipper ko hewtewaney biçûk

littoral adj. be dirêjayî kenarî derya liturgy n. boney ayînî livable adj. guncawe bo jiyan, jiyanî lê beser debrêt live vi.vt.adj. dejêt, jiyan beser debat, ȓêgayekî girtote ber le jiyanda, dadenîşêt, jiyanêkî piȓ şarezayî beser debat, zîndû, dagîrsaw, bargey karebayî lesere, zîndû ya ȓastewxo biḽawkirdinewe, piȓ le xeḽik live-in adj. kesêk le maḽî kesêkî tir bijêt livelihood n. bijêwî, hoyekanî jiyan livelong adj. gişit, betewawî lively adj. zîndû, zîndûyetî, çalak, wirûjêner liven vt.vi. çalak, giyanî têdaye liver n. ciger: giringe le mîtabolîsmda be taybetî le goȓane kîmyayekanî xane zînduwakanda ke wizey pêwîst amade dekat livery n. cilû bergî taybet bo xizmetçiyan, alîkdanû le piştîrnanî esip be pare, şiwênî bekirêdanî otombîlû belem , le şêwey ciger lives n.pl. of life jiyan livestock n. ajeḽî xomaḽî bo bekarhênanû firoştin livid adj. şînewebû encamî lêdan living adj.n. zîndû, karîger, behêz, giyandar, guncawe bo jiyan, jiyan, bijêwî living room n. jûrî danîştinî mîwan living wage n. dahatî serûberî jiyan living will labirdinî amêrî jiyanî katî seremerig lizard n. marmêlik, qûmqumok, şewgerid llama n. wiştirî bêkopanî Emerîkay başûr load n.vt.vi. bar, bargey elektiron, koḽ, biȓêk ya jimareyekî zortir, berpirsiyarêtî, bardekat, berpirsiyar debêt, jimareyekî zorî pêdawîstiyekanî pêdedat, fîşek exate berî (tifeng), program dexate ser kompiyûter loadstar n. lodestar estêrey ȓênimayî ya cemser zor ȓûnakew be asanî debînrêt loadstone n. lodestone berdî mignatîk loaf n. kulêre, semûn, deroze kirdin, kat be fîȓodan loafer n. kat befîȓoder, derozeker loam n. xoḽî be pêt:giḽû limû madey organîkî loan n. qeriz be ȓîba loaner n. kesêk şitêk be qeriz dedat loan shark qeriz be ȓîbayekî nayasayî

207

loanword

logistics

loanword n. wişey zimanêkî tir loath adj. bêzar, qêzewin, nabediḽ loathe vt. qêzî lêdekat loathing n. qêzkirdin loathsome adj. qêzewin, xirap lob vt.vi. top fiȓê dedat be kewaneyî lobar adj. pelikdar wek sîpelik lobby n.vi. hoḽ ya şwênî çaweȓwanî, komeḽêk kes ke karîgeriyan hebêt leser siyaset lobbyist n. kesêkî çalakwan le ciyatî desteyek hewiḽ dedat yasa danerêk bikate paḽpiştî daxwaziyekanî lobe n. nerme goştî giwê lobotomy n. neştergerî pelekanî mêşik lobster n. labister, kulley drya exurêt lobster tall kilkî kulley derya wek xiwardin local adj.n. nawxo, bo bêhoşkirdinî beşêkî leş, pasî nawxo, şemendeferû pasî şar, dengû basî nawxoyî locale n. şiwên, cêgayek locality n. nawxoyî, xomaḽî, nawend, şiwên, derû dirawsê localize vt. kodekatewe le şiwênêk, xomaḽî dekat, le nawendêkda kodekatewe locate vt.vi. şiwênêk diyarî dekat, le şiwênêk nîştecê debêt, le şiwênêkî diyarî kiraw dademezrênêt location n. şiwên, cêge, şiwênêkî derewey sitodiyo bo girtinî fîlmî sînema loch n. deryaçe, kendaw lock n.vt.vi. dergay girtinû berdanewey aw, honî qij, qifiḽ, eḽqerêz, kiḽom, çexmaxî tifeng, qifiḽ dedat, dadexat, dadexrêt locker n. sindûq, doḽab locket n. qap quran, sindûqêkî zor biçûk bo heḽgirtinî xişiḽ lockjaw n. nexoşiyekî dirme kar le masûlkekanî şewîlage dekat lockout n. daxistinî kargeyek le layen xawenekeyewe bo mil keç pêkirdinî kirêkaran be mercekanî locksmith n. kesêk qifiḽ dirûsit dekat çakî dekatû kilîlî bo dirûsit dekat lockup n. bendkirdin loco adj. şêt, dêwane loco disease şêtî ajeḽ be hoy xiwardinî giyay jarawî

locomotion n. cûḽan ya wizey cûḽan le şiwênêkewe bo şiwênêkî tir locomotive adj. cûḽandin leser pêçke be kareba ya mekîne locoweed n. giyayekî jarawî ke ajeḽ serşêt dekat locus n. şiwên, le matmatîkda diyarî kirdinî doxêk be komeḽe pintêk ya hêḽêk locust n. kulle zerd ke edat beser kiştû kaḽda wêranî dekat, kulû be kirmancî locution n. wişe, biȓge, derbiȓîn, şêwey qisekirdin lode n. xiwên hêner, çînêk berdî kanzayî lodestar n. estêrey cemser, estêrey ȓênimayî lodestone n. berdî mignatîk lodge n.vt.vi. koxte, jûrêkî biçûk le kêw bo ȓawçiyan, hoḽî şar bo ahengî dostane, cêdekatewe, jûrêkî bekrê pêdedat, beȓêdekat, sikaḽa pêşkeş dekat, enwêt, nîştecê debêt le jûrî xanûy kesêkda, cêgîr debêt, dekewêt lodger n. krêçî lodging n. şiwênî nîştenî bo katêk, jûr ya çend jûrêk le maḽî kesîkda loft n.vt. berheywanî serewe, nihomî serewe le kargeyekda ke dabeş nekrawe bo jûr, leserewe hemarî dekat, le topeke heḽdedat bo zor beriz kirdinî loft bed cêy nûstinî biḽind le jûrda ke jêrî be kar bihênrê wek cêgay nûstin ya her mebestêkî tir lofty adj. xanedan, nawdar, biḽind, lexobayî log n.vt.vi. kurt kirawey logarîtim, parçeyek qedî dar, amêrî pêwanî xêrayî keştî, tomar namey xêrayî keştî ya fiȓoke, kerit kerit dekat(dar), debȓêt (mawe) be keştî ya fiȓîn, dar debȓêtû parçe parçey dekat loganberry n. tûtiȓkî mor logarithm n. logarîtim le matmatêkda loge n. şiwênî danîştinî taybet le şanow sînemada logger n. darkêş, amêrî barkirdinî dar loggerhead n. gawic, kîseḽî gewrey derya logic n. zanistî mentîq, jîrbêjî, becê, mentiq logical adj. jîrî, jîrane bîrkirdinewe, becêyî logistics n. hunerî giwêzanewey leşkirû amade kirdinî pêdawîstiyekanyan wek zanistî serbazî

208

logjam

lorgnette

logjam n. serawîlkeyekî zor natwanrê bicûḽênrê le ȓûbarda, tengûçeḽeme logo n. nîşaney kompanyayekî tomar kiraw logrolling n. hawkarîw goȓînewe le nêwan encûmenî dananda, yarî be pê ȓoyîştin beser darî serawîlkeda -logue paşgirêke be watay diwan, witin logy adj. bîrî perşû biḽaw, temeḽ -logy paşgirêke be watay derbiȓîn, zanisit, tiyûrî, ȓêbazêkî felsefî loin n. nawqed, qebirxe loincloth n. cilî şerim dapoşin le nawçe germesêrekan loiter vi. diwadekewêt, be tembeḽî decûḽêt loll vi.vt. şoȓ debêtewe, şil debêt, temeḽî dekat, şoȓ dekatewe lollygag vi. bêhûde kat beser birdin lone adj. tenha, tenya, dabiȓaw, goşe nişîn, dûreperêz lonely adj. dûreperêz, xembar leber tenyayî loner n. kesêk eyewê azad dûr le xeḽik bijî ya karbikat lonesome adj. hesit be tenyayî kirdin, cêhêḽdiraw, bê awedanî long adj.adv.n.vi. dirêj, dirêjxayen, bo maweyekî dirêj, zor lemêje, biȓgeyekî dirêj, bîrî dekat long distance xizmetguzarî telefon bo wilat le şiwêne dûrekanewe longevity n. temen dirêjî long-faced adj. xembar, ȓû heḽbiziȓkaw longhair adj. xawen behrekan, ȓoşinbîran longhand n. nûsînî asayî longing n. bîrkirdin, peroşbûn, arezûkirdin longitude n. dirêjî, hêḽî dirêjî zewî longitudinal adj. dirêjayî long jump n. bazî dirêj le werzişda long-lived adj. teman dirêj, dirêjey heye long-range adj. dirêj xayen longshoreman n. kesêk xerîkî barkirdinû dagirtinî keştiye long shot n. kesêk birdinewey kêbiȓkêkey çawerwan nekraw bê beḽam ke bexit boy hêna qazancêkî mezinî desit dekewêt long-standing adj. beserbirdinî maweyekî zor long-suffering n. xoȓagirtinêkî zor, xogirtin le naxoşîw tenganeda

long-term adj. dirêj xayen long-winded adj. pişû dirêj look vi.vt.n. çaw tê debȓêt, depişkinêt, deȓwanêt, pêdeçêt, çawedêrî dekat, temaşa dekat, temaşakirdin, serûȓû, ȓiwaḽet looker-on n. temaşaçî lookout n. çawedêrî, wiryayî, nigeranî, pasewan, şiwênî çawedêrî look-see n. temaşa kirdinî xêra loom n.vi.vt. tewin, coḽayî, lêḽ derdekewêt, tewin dekat loon n. masîgire le mirawî deçêt, kesêkî gewic loony adj. şêt loop n.vt.vi. girê, xulge, quḽfe, girêdedat, xulge karebayiyeke tewaw dekat loophole n. kune meterêz, delaqey teqe kirdin, kunî heḽatin loopy adj. kemêk şêt, şêwaw loose adj.adv.vt. şil, sist, azad, bedxo, heḽweşaw, be azadî, be şilî, şil dekat, azad dekat loose cannon kesêkî xonegir ke pêşbînî lênakrêt qisew kirdarî başî hebêt le qisew azardanî xeḽke loose ends danemezraw, nacêgîr, bê awedanî loose-leaf adj. geḽaw qaqezî ke etwanrêt lêbkrêtewe ya bigoȓdrêt loosen vt.vi. şildekat, şildebêt loot n.vt.vi. deskewit behêz ya dizî, taḽan, taḽan dekat, dedizêt lop vi.vt. liqûpope wişkeḽekanî dar debȓêt, şoȓdekatewe lope vi.n. hengawî dirêj denêt, hengawî firawan lopsided adj. lar belayekda, nahawseng, nahawȓêje, hawahengî dewê loquacious adj. zorbiḽê lord n. deseḽatdar, serdar, derebeg, xuda, encûmenî lordekan le berîtaniya, xanedanî berîtanî lordly adj. nawdar, xanedan, mazin lordship n. deseḽatû payew piley lord, nawçey jêr deseḽatî lord lore n. zanîn, fêrbûn, neȓêt, nêwan çawû denûkî baḽinde lorgnette n.çawêlke, çawêlkey opera desik dar wek dûrbîne

209

lorry

lucrative

lorry n. lorî, otombîlî barkêş lose vt.vi. win dekat, bizir dekat, kem dekat, dedoȓêt, weḽ debêt, debezêt loser n. doȓaw, bezîw, bezîn loss n. doȓan, ledesit dan, kemî lost adj. gum, winbû, doȓaw, bêhîwa, bezîw, lebîrkiraw, feramoşkiraw, bizir, ledesitçû lot n. xotû bexit, tîrûpişik, beş, parçeyek zewî, komeḽe kesêk ya şitêk, jimareyekî zor lothario n. piyawêkî firîwderî jinan lotion n. loşin, şile bo maḽişt kirdinî desit wek sabûn ya dermanî pêst çewir kirdin lots adv. zor lottery n. yarî xotûbexit lotus n. ȓiwekêke xiwardinî mîwekey jiyan exate temeḽîw tewezelî efsaneyekî Grîkiye le Odêsey Homîrosda hatiwe lotus position danîştinî yoga: qît danîştinû laq têk peȓandinû dest leser ejno danan loud adj.adv. dengî biḽind, herawhurya, be dengî biḽind loudmouthed adj. zor biḽêyî be dengî berzû naxoş loudspeaker n. biḽindgo lounge vi.n. temeḽî dekat, kat be fîȓo beser debat, hoḽî çaweȓwanîw pişûdan, textî danîştin loungewear n. cilî panûpoȓ bo maḽewanî louse n. espê lousy adj. espêtêdan, espêwin, çepeḽ, pîs lout n. kesêkî nadanû nefam louver n. delaqe bo derçûnî dûkeḽû roşin kirdin, corêk le pencere ȓêga be hewa bidatû ȓêgirbêt le tîşkî xorû baran love n.vt.vi. diḽdar, xoşewîst, diḽdarî dekat, xoşewîstî denwênêt love affair n. peywendî xoşewîstî nêwan dûkes ke zemawendiyan nekirdiwe lovebird n. baḽindeyeke le tûtî biçûk deçêt le qefezda be xêw dekrê love handles qeḽewî nawqed le tenîştewe lovelorn adj. şeyda lovely adj. dulber, ciwan lover n. diḽdar, kesêk xoşî be şitêkda bêt, haweḽ love seat n. qenefey dû kesî loving adj. xoşewîstî

loving cup camî xoşewîstî camêkî gewrey dû desik bexşîşî brdinewe low adj.adv.n. nizim, kiz, nizmayî, biçûktir le qeware jimarey asayî, xiwartir le asit, be aspayî, pile kemtir, gêȓî nizim xêrayî kemtir wizey zortir, boȓey manga lowborn adj. kesasî le dayîk bûn, zebûn lowboy n. mêzêkî qaç kuḽî çekmecedar lowbrow n. kesêkî kem ȓoşinbîrî ya nizmî astî bîrkirdinewe Low Countries wiḽatanî Hoḽinda Beljîk Loksimbûrg nizimtir le astî derya lowdown n.adj. ȓastiyekan le serçaweyekî baweȓ pêkirawewe, bêbayex, piȓûpûç low-end adj. herzanû nizim le çonayetî, birîtiye tenha le beşe binçîneyiyekan lower adj.vt.vi. xiwarewe, nizimtir, nizim dekat, kemdekat, nizim debêt, ȓêzî dadegrêt, lawazî dekat, bêȓêzî dekat lowercase n.adj. pîtî biçûk lowerclassman n. xiwêndkarî saḽî yekemû dûhemî zanko low frequency şepolî nizim le ȓadyoda le nêwan 30 ta 300 kîlohêrtiz low-grade ade. çonayetî nizim, piley kem low-key adj. çepênraw, hêmin lowland n.deşt, nawçe nizmekanî Scotland lowlife n. ȓemek, jiyanî çînekanî xiwarewe lowly adj. payew piley nizim, kesas, xakî, mîhraban low-minded adj. bîrkirdinewey ȓemekî low-spirited adj. xembar, serûdiḽ gîraw low tide nizimtirîn piley dakişanî aw lox n. Oksicînî şil, corêk la masî salmon dûkeḽînraw birjaw be dûkeḽ loyal adj. diḽsoz bo wiḽat bo dost, diḽsoz loyalist n. kesêk piştîwanî dewḽet bikat le katî şoȓişda lozenge n. şêwe lewzîneyî paqlaweyî her çiwarla yeksan dû goşe tîjû dû goşe kirawe lube n. çewir kirdin ya girîs kirdinî mekîne bo kemkirdinewey lêk xişan lubricant adj. girîskirdin lucid adj. direwşanewe, ȓûn, aşkira, bêgerid luck n. şans, bexit lucky adj. şansî baş, xoş bextî, bextiyarî lucrative adj. sûd bexiş, sûdmend

210

lucre

lytic

lucre n. qazanc, pare lucubrate vi. şewane koşişdekat dexiwênêt ya denûsêt ludicrous adj. piȓûpûç, şayestey gaḽte pêkirdine luff vi. serî keştî ȓiwew ba wer deçerxênêt lug vt.n. ȓadekêşêt, be sextî heḽdegrêt, desik, pêçû morî bestinî pêçke be eksilewe luggage n. cantaw bargey çûn, samanî koçkirdin lugubrious adj. xembar, pirsedar lukewarm adj. sardûsiȓ, bê wire lull vt.vi.n. laylayey bo dekat, aramdekat, ȓadejenêt, laylayekirdin, aram kirdin, ȓajandin lullaby n. laylayekirdin bo niwandinî minaḽ lumbago n. azarî beşî xiwarewey pişit lumbar n. kemerû xiwar kemer, piştêne lumber vt.vi.n. biḽaw dekatewe, dar debȓêtû biḽawî dekatewe, textey biȓaw le dar lumberjack n. = logger amêrî darkêşan, darkêş lumberman n. dar firoş, darbiȓ luminary n. şitêkî ȓosin wek xor, kesêkî benawbang pispoȓ le karekeyda luminescence n. direwşanewew ȓûnakî bexşîn bebê germayî wek fisfor luminous adj. ȓosin, ȓûn, jîr, blîmet lummox n. kesêkî gewic bê eqiḽ lump n.adj.vt.vi. baristayî, koy giştî, zorbe, lû, kiḽo, kesêkî zil, beyekewe kodekatewe be bê giwêdane baristayî, kodebêtewe lunacy n. şêtî, wiȓy, gêlî lunar adj. wek mango, zîwî lunatic adj.n. şêt, dêwane lunch n.vi. xiwardinêkî kemî nîweȓoyan, nanî nîweȓo dexwat, qaweḽtî dekat luncheon n. nanî nîweȓo lung n. sîpelik lunge n.vt.vi. lêdan be şimşêr, tawdan, lêy dedat be şimşêr, tawîdedat lungfish n. giwêçkey henasedanî masî lunkhead n. kesêkî gewic bê eqiḽ lupine adj. wek gurig: giyayekî diȓkawî guḽî sipîw zerdû şîn lupus n. geȓî lurch vi.n. le piȓêkda lardebêt keştî, lar bûn,

gizî dekat, barûdoxêkî sexit lure n.vt. çeşe, çeşeyan bo fiȓêdedat lurid adj. ȓeng peȓîw, tirsinak lurk vi. bose dadenêt luscious adj. şîrîn tam, bonxoş, dulber lush adj.n. pûşen, paraw, sewzayî, serxoş lust n.vi. arezûyekî zorî peȓîn, hewes,arezû dekat bipeȓê luster n. birîqûbaq, direxşan lustrous adj. direwşawe, benawbang lusty adj. behêz, pitew, zîndûyetî lute n. Uûd amêrî mozîk Luther, Martin 1483-1546 le Germenî serokî çaksazî xiwaz luxuriant adj. be pît luxuriate vi. serqaḽî ȓabiwardine, dejît lewpeȓî dewḽemendî luxurious adj. serqaḽî ȓabwardin, ȓazawew ciwan, dewḽemendane luxury n.adj. ewpeȓî jiyanû xoşî, ȓabiwardin, hemû ew şitaney peywendiyan be ȓabiwardinewe heyew pêwîsit nîn -ly paşgirêke be watay leşêwey dîmen sirûşit (fatherly), rojane (daily), le ȓwangayekî diyarî krawewe (rapidly) lyceum n. hoḽî xiwêndin, hoḽî witardan lye n. madey elkalayin bo şorînû dirûstkirdinî sabûn lying n.adj. diro, dirozin lying-in n.adj. zeyistanî, taybet be minaḽbûn lymph n. lemf: şileyekî bê ȓenge pêkhatiwe le pilazmay xiwênû xiȓokey sipî lymphatic adj. birîtiye le lemf lymph node n. giḽandî lemf lymphocyte n. xiȓokey lemf lymphoid adj.peyweste be lemfû rîşaḽekanî giḽandî lemf lymphoma n. heḽawsanî lemf lynch vt. le milî dedat be bê dadigayî kirdin lynx-eyed adj. çaw tîj lyonnaise adj. kuḽaw be piyazewe lyre n. gîtarî Girîkî lyric adj. honrawey goranî lyrical adj. legeḽ awazî gîtarda guncawe lyricisim n. goranî lyricist n. hozanvanî goranî -lysis paşgirêke be watay şîbûnewe lytic adj. etwênêtewe, şîdekatewe

211

M m

magnesium

M n. pîtî siyazdehemîn le zimanî Îngilîzî, kurt kiraweye bo ȓegezî nêr male, metir meter, dûşembe Monday ma n. dayik maʼam n. le ciyatî madam xanim macabre adj. şîwenî merig, tirsinak macadam n. wirdeberdî şikaw bo berid ȓêjkirdinî rêga macaroni n. makeronî pastay lûleyî macaroon n. şîrînî le sipêney hêlkew şekirû giwêzî hîndî ya badam macaw n. tûtiyekî Emerîkî zilû kilik dirêj mace n. guriz, gopaḽ, dirûşmû nîşanekanî deseḽat, beharatêk le tiwêkḽî darî giwêz macerate vt. lawaz dekat, mîwew sewze be têkeḽî le şerabda machete n. das ya kêrdêkî gewre bo biȓînî qemîşî şekir machination n. pîlangêȓan, tegbîr machine n.adj.vt. mekîne, otombîl, amêr, kesêk wek mekîne kar bikat, be mekîne dirûstî dekat machine gun n. çekî ȓîz: wek kiḽaşînkof machine language zimanî diwanî ke le 0 w 1 pêkhatiwe le kompiyûterda be kardêt machinery n. amêrû mekînekan be giştî, ȓêw şiwênî be ȓêwe birdin machinist n. mekîne saz, krêkarî mîkanîk machismo n. piyawane Mach number be nawî fîzîk zanêkî Uûstiralî E. Mach nirawe 1838-1916 jimareyeke nîşandanî ȓêjey xêrayî şitêk beramber xêrayî deng macho adj. pîşandanî piyawêtî mackintosh n. barangir, muşemma macro- pêşgirêke be watay dirêj, gewre, zil macrobiotics n. lêkoḽîn le temen dirêjî be ȓijêmî xorakî macrocosm n. gerdûn, her bûnewerêkî gewre mad adj.n. şêt, dêwane, gewic, şeyda, tûȓe madam n. xaniman le despêkî witarêkda, xanimî maḽ, beȓêweberî xiwêndingayek, hawserî piyawêk madame n. xanim wişey ȓêz lênan bo afert madcap n. heḽeşe, serkêş madden vt.vi. şêt dekat, şêt debêt madder n. ȓiwekêk le ȓegekey ȓengî sûrî lê

dirûsit dekrêt made vt.vi. dirûsitkirawî pt.&pp.of make mademoiselle n. xanim le Ferensa be afretêk ya kiçêk dewitrêt şûy nekirdibêt made-to-order adj. dirûsit kirawe be pêy dawa kirdin made-up adj. pêkewenirawe, saxte, ciwan kirawe madhouse n. nexoşxaney şêtan, şêtxane madman n. şêt, dêwane Madonna n. Meryem daykî Îsa, wêne ya peykerî Meryem madras n. qumaşêkî lokeye, benderêke le bakûrî ȓojheḽatî Hindistan madrigal n. goraniyekî diḽdarane maelstrom n. ȓehêḽeyekî tûȓe, şêwanêkî mezin maestro n. ȓaberî orkistra, awazdanerêkî mezin Mafia n. Mafiya: komeḽeyekî nihênî dizîw qaçaxî madey siȓkerû karî nayasayî leser ta serî dinya Mafioso n. endamî Mafiya magazine n. deboy kersey serbazî, şaney fîşek, yedek, jûrî fîlmû kamêra, govar Magellan Ferdinand 1480-1521 dinya geȓêkî Purtugaliye le Filipîn kujra magenta n. ȓengî sûrî morbaw maggot n. qozaxey mêşû megez, kirmoke magic n. cadû, cadûgerî magic bullet dahênan, dozînewey niwê ke çareserî gîrûgiriftî taybete wek dermanêk çareserî nexoşiyek bikat magician n. cadûger magisterial adj. deseḽatdar, beȓêz magistrate n. dawerî aştî magma n. berdî tiwawe le naxî zewîda ke sard debêtewe berdî agirpijênî lê peyda debêt Mgna Carta ya Charta beḽgenamey mezin: beḽge namey maf le 1215 dan denêt be mafî azadî siyasî xeḽkî Berîtaniya magnanimous adj. ciwamêr, bexşinde magnate n. benaw bang, cêwȓêdar magnesia n. oksîdî magnîsiyom, tozî sipî, tebaşîr, henaw nerim ker, dije esîd magnesium n. mengenîz, tuxmêkî kîmyayî kanzayî sipiyekî kaḽ

212

magnet

make

magnet n. mugnatîs: kanzayeke tiwanay ȓakêşanî heye magnetic adj. mîgnatîkî magnetic field n. mewday mîgnatîkî magnetic tape ȓêbendêkî pilastîkî tenike siwax dirawe be mîgnatîk bo tomarkirdinî dengû ȓeng magnetism n. mîgnatîkî, zanistî diyarde mîgnatîkiyekan, cadû magnetite n. oksîdî asinî ȓeş, asin xawî mîgnatîkî magnetize vt. dekate mîgnatîk, diḽî debat magneto n. amêrêkî karebayî bo dirûst kirdinî biḽêse agir bo sûtandinî sûtemenî le nawewey mekîne magnetometer n. pêwerî mîgnatîk magnet school xiwêndingay dewḽetî bernamey niwêw taybet pêşkeş dekat bo ȓakêşanî xiwêndkarî naw şar bo nehêştinî ciyawazî ȓegezî magnificent adj. biḽind, mezin, ciwan, zorçak, giranbeha magnify vt.vi. sitayîşdekat, gewredekat, be zeȓebîn qewarekey gewredekat, ziyadî pêwe denêt magnitude n. gewreyî, qeware, astî biḽindî deng, giringî, ȓêz magnolia n. darî magnolia guḽî gewrey sipîw morî bon xoş degrêt magnum opus L. şakarêkî mezinî nûserêk magpie n. qele ȓeş, qijqeḽe, kesêkî zorbiḽê be dengî beriz maharajah n. şazadey Hindistanî mahatma n. naznawî kesêkî danaw xo newest wek mahatma Gandî mahogany n. dirextî mahûganî ȓeng qaweyî belay sûrda bo dirûstkirdinî kursîw textû qenefe mahout n. fîlewan maid n. kîj kiçêk şûy nekirdibê, kareker maiden n.adj. kiçî kiçênîdar, kîj, bekar nehatû, desit lênedraw maidenhead n. perdey kiçênî maiden name n. nawî xanedanî afretê hêşta şûy nekirdibê maid of honor n. karekerî şajin maidservant n. kareker mail n.adj.vt. name nardin, zirê, denêrêt

mailbox n. sindûqî name mailman n. posteçî mail order şitî kiȓawû nêrdiraw be post maim vt. eşêwênêt, pekdexat, dewestênêt main n.adj. beşî serekî, pantayî derya, serekî, binçîneyî mainframe n. yekey encamdanî nawendî le kompiyûterêkî gewreda ke çendîn derçey heyew kersey tirî pêwe bestirawetewe mainland n. wişkanî, xakî wiḽatêk ya kîşwer mainline n.vt. ȓêgay serekî, madey siȓker ȓastewxo dekate xiwên hênerî serekiyewe mainly adv. be piley yekem, zor car, be zorî, be serekî mainmast n. şa darî naw keştî mainsail n. çarokey here gewrey keştî mainspring n. sipringî quȓmîşî katjimêr, hoy serekî cûḽandin mainstay n. gurîsî ȓagîrkirdinî çaroke gewrekey keştî mainstream n. aqarî baw ya çalakî le biwarî çalakiyekda mainstreaming n. damezrandinî kem endaman le pole asayiyekanî xiwêndinda le şiwênekanî karda maintain vt. deparêzêt, wiryadarî dekat le karda bêt maintenance n. parastin, çawedêrî kirdin maize n. genmeşamî majestic adj. paşayetî, mezinî majesty n. şa, paşa, xawen şiko majolica It. giḽîney Îtalî poşraw be mîna major adj.n.vi. biḽind tir, mezintir, taybet kirdin le babetêkî xiwêndin le zankoda, mêcer piley serbazî major-domo n. berpirsiyarî xeric le maḽda majorette n. keşêk ya jinêk be dardestî destey mûzîk jenanewe ȓaberî destey semaçiyan dekat, serokî dehoḽjenan majority n. gewretirîn jimare le nîwe ziyatir, jimarey birawe, ew dengey dengekanî tir têdepeȓênê le heḽbijardinda, zorîne make vt.vi.n. dirûsit dekat, debête hoy, amade dekat, bedesit dênêt, dademezrênêt, exemḽênêt, têkeḽdekat, dadenêt, yasayek dadeȓêjêt, pêwe dedat, têdegat, heḽdegîrsênêt, desitî dekewêt, peydebat,

213

make-believe

management

firîwdedat, pitewdekat, cor, şêwe, serçawey kaḽa, berhem hênan, biȓî berhemhatû, daxistin ya tewaw kirdinî xulgeyekî karebayî make-believe n.adj. waderxistin, xoderxer, diro, desit heḽbesit makeover n. çaksazî, nojenkirdinewe, goȓînî ȓiwaḽet, qij çakirdin maker n. westa, biker, wajûkarî beḽgeyek makeshift n.adj. çareserî katî makeup n. pêkewenan, arayîşit kirdin make-work adj. kardan be bêkaran bo serqaḽ kirdinyan mal- pêşgirêke be watay xirap, heḽe, nexoş maladjusted adj. xirap guncan, neguncan be hoy serqaḽî jiyanî ȓojaney maladroit adj. nakarame, bê destûpil malady n. nexoşî, derid malaise n. bêaramî, hesit be nexoşî kirdin malaria n. melarya, lerzûta: be hoy mêşûley enofilsewe egwazrêtewe malarkey n. gewcane qieskirdin malathion n. dermanêkî organîkî mêrû kuj malcontent adj. naȓazî, bêzar le deseḽat male adj.n. nêr, kêrdar, kesêk ajeḽêk ȓiwekî nêr malediction n. nefrîn, cinêw, lekedarkirdin malefactor n. tawanbar, xirapekar maleficent adj. ziyanbexiş, xetakar, şeytan malevolent adj. kînedar, kînawî, diḽȓeş malfeasance n. tawankirdin: le layen fermanberêkewe malformation n. şêwan le cestey zîndû, şêwandin malfunction vi.n. le kardekewêt, kemûkûȓî malice n. kîne, lexoȓa azardan malicious adj. kînawî, fiȓûfêḽawî, şeȓangêz, bedxû malign vt.adj. cinêw dedat, bednaw dekat, azarbexiş, bedxû malignancy n. bedxoyî, şeȓengêzî, çepeḽî, pîs malignant adj. xûy şeytananey heye, bedxû, azarbexiş, awate xiwazî xirap bo kesanî tir, diḽȓeş, kîne lezig malinger n. xo nexoş dekat bo xo dizînewe le erik mall n. piyade ȓoyekî sêberdar, nawendêkî

bazirganî gewre piȓ le dûkan, moḽ: şiwênî komeḽ bûnî uajeḽ, moḽgey gagel, ( moḽî şêx şerwêt leser qendîl) le wergêȓewe herweha gageleke moḽîdawe mallard n. mirawî kêwî malleable adj. nerim, çekuşkarî lêdekrêt mallet n. mêkut mallow n. toḽeke malnourished adj. xirap xor malnutrition n. xirap xorî malocclusion n. naȓêk danîştinî didanî serewe leser didanî xiwarewe malodorous adj. bon naxoş malpractice n. heḽsûkewtî xirap, heḽey be mebesit, giwênedan, dizî, beȓêwe birdinî xirap, çareserî xirap malt n. çûqenepêkirdinî co be teȓkirdin paşan tirşandinîw diḽopandinî malted milk xiwardinêkî toze dirûsit kirawe le coy çûqenekirdûy haȓaw ta debête toz şîrû dondirmey lê drûsit dekrêt malt liquor xiwardineweyeke le şêwey bîre be teȓkirdin etirşêndirêt paşan edḽopêndirêt bo xiwardinewe maltreat vt. be ȓeqî le geḽî decûḽêtewe, na diḽsozane heḽsû kewit dekat mama or mamma n. dayîk, memikî dayîk mammal n. ajeḽe şîrderekan ke memkiyan heye mammogram n. wênegritinî memik be tîşkî X mammography n. teknîkî tîşkî X bo pêzanînî bûnî şîrpencey memik pêş ewey bibînrêt mammon n. dewḽemendî, pareperisit mammoth n. fîlêkî zor gewrey şifre dirêjî tûkinî le naw çû man n.vt. piyaw, mêr, mêrd, kesêkî nêr, mirov, daşî dame ya şetrenc, piyawî pêdedat manacle n.vt. pêwend, pêwend dekat manage vt.vi. beȓêwedebat, serdekewêt le cêbecê kirdinî mebestû awatekey managed care pilanêk ya sîstemêk le pêdanî dermanû xizmetguzarî be nirxî herzan berabmer be bekar hênanî pizîşkû nexoşxaney diyarî kiraw management n. beȓêweberêtî, berêweber

214

manager

manse

manager n. beȓêweber managerial adj. beȓêwebirdin mañana n.adv.Sp. sibeynê be zimanî Spanî manatee n. giyandarêkî awî germesêrî şîrdere mandarin n. fermanberêkî gewrey Împratorî Çîn, serekîtirîn diyalêktî zimanî Çîn, lalengî corêke le pirteqaḽ mandate n. fermanî yasayî, dagîrkiraw, exate jêr deseḽatî degîrkerewe mandatory n. zoremilê, be fermanî deseḽat, bezor mandible n. şewîlage be taybetî şewîlagey xiwarewe mandolin n. amêrêkî mûzîk çiwar ya şeş taḽî mandrill n. meymûnî ȓojaway Afrîqa zilû hare mane n. yaḽî wiḽaxe berze man-eater n. ew ajeḽaney goştî mirov dexon maneuver n.vi.vt. manoȓî srbazî cûḽandinî serbazî le şêwey şeȓ, decûḽênêt manful adj. aza, dlêr, xogir manganese n. tuxmêkî kanzayî sipî belay borda le daȓiştey kanzayîda be kar debrêt mange n. xurûşt nexoşiyekî pêste tûşî şîrderekan debêt hoy xuranû rûtanewey pêst, geȓî manger n. axuȓ bo alîkdanî ajeḽ mangle n.vt. mekîneyeke bo guşîn, eguşêt, eşêwênêt, ebiȓêt, wird dekat, xirap dekat mango n. mîwey mango, darî mango mangrove n. darêkî germesêre liqekanî ȓeg derdekatewe mangy adj. geȓ, piȓûpûç manhandle vt. besextî legeḽî decûḽêtewe manhole n. kunî çûne jûrewey zêrab manhood n. piyawetî, azayetî, piyawan be giştî man-hour n. yekey katjimêrêk yeksane be yek katjimêr karî kesêk manhunt n. ȓawnanî tawanbarêk mania n. şeyda, dêwane maniac adj.n. kesêkî dêwane, şêt, tûȓe manic adj. dêwane, şêtî manic-depressive adj. demêk dêwane demêk diḽteng manicure n.vt. nînok kirdin, boyekirdinî

nînok, nînok dekat rêkî dexat boyey dekat manifest adj.vt.n. diyar, aşkira, derdekewêt, lîstî diyrî kirdinî nawî sernişînanû barî fiȓoke ya keştî manifestation n. derxistin, derkewtin, riwaḽet, xopîşandan manifesto n. ȓageyandin, beyan manifold adj.n. hemecor, corawcor, serçawey corawcor, çendîn car manikin n. kurtebaḽa, peykerî cilûberig nîşandan, peykerî ȓûn kirdinewe Manila hemp le ȓeçeḽekî darî mozî Filipîne dawekey behêzû tunde bo dirûstkirdinî gurîs bekardêt herweha qaqez Manila paper qaqezî zerdî pirteqaḽî dirûsit kiraw le Manila hemp man in the street ȓemek, kesêkî asayî manipulate vt. karamane desitkarî dekat, westayane çareserî dekat mankind n. mirov manly adj. piyawane, aza, behêz man-made adj. desit kirdî mirov manna n. gezo, xiwardinêkî xiwayî bo Îsraîliyekan hatexiwarewe, her şitêkî xirapî newîstiraw çaweȓwan nekraw bêt mannequin n. peykerêkî piyawane lelay berig dirû, afretêk le dokanekanda modiḽî cilû berig dekat manner n. corî şêwey ȓûdanî şitêk, şêwey niwandin, ȓeftarî baş ya xirap, xûy çak mannered adj. hebûnî xûyekî diyarî kiraw, desitkird, şêwazî taybet mannerism n. xûw ȓewiştî taybetî kesêk ke pêy nasrawe wek qise kirdin nûsîn heḽsûkewit mannerly adj. selar mannish adj. wek piyaw waye, piyawaneye, le piyaw dêt nek le jin manoeuvre n.vi.vt. manoȓî serbazî man of letters nûser xiwêndkarî zanko sernûser le beşî wêjeda man-of-war n. keştî cengî manometer n. amêrî pêwaney gaz ya şile manor n. koşkî xawen zewî manpower n. hêzî miroyî manqué adj.F. sernekewtû, şikisit xiwardû mansard serbanî lar manse n. maḽî qeşe

215

manservant

market share

manservant n. xizmetkar(piyaw) mansion n. koşkêkî gewre man-sized adj. endazey piyaw, gewre mantel n. ȓefey ser agirdan mantilla n. serpoşêkî biçûk serû şan dapoşêt mantis n. mayînî peyamber: canewerêkî ȓeng sewz corêke le kulle mantissa n. deyey kerit le logarîtim mantle n.vt. çarşêw, serpoş, serî zopa ke leserî dadenêyit ȓoşinêk debexşêt, le şerma sûr heḽdegeȓêt man-to-man adj. leȓû, bêperde, ȓastgo mantra n. nûşte, cadû manual adj.n. destî, bedesit kardekat, karî destî, meşqekanî taybet be çek, pertûkî ȓênimayî, na otematîkî manufacture n.vt. dirûsit kirdin, pîşesazî, berhemhênan, be mekîne dirûsit dekat manufacturer n. xawen karge manumit vt. azadî dekat le koyleyetî manure vt.n. peynî dekat, peyîn manuscript adj. desitnûs many adj.n. zor, jimareyekî zor, zorbey zorî xeḽik, gelêk Maori n. gelî resenî New Zealand, zimanî Maori map n.vt. nexşe (cugrafî), nexşe dakêşêt maple n. sure çinar mar vt. têk dedat, eşêwênêt marabou n. corêk leqleqî Afrîqa maraca n. kûlekey awî wişkewe kiraw nawkekey têda mawe beker dehênrêt wek amêrêkî mûzîk marathon n. marason 26 mîlû 385 yard ȓakirdinêkî leserexo maraud vi.vt. pelamar dedat be mebestî taḽanûbiȓo marauder n. taḽanker marble n. meȓmeȓ, heḽmat, kela marbled adj. xetxetû xaḽawî marbleize vt. dirûstî dekat wek meȓmeȓ marbling n. xaḽdarû demardar wek meȓmeȓ march vi.vt.n. hengawdenêt wek serbaz, berew pêşewe deçêt, pêşȓewî dekat, hengaw nan, ȓoyîştin, bopêşeweçûn, mawey piyade ȓoyîştin, awazî serbazî, sinûr, mangî adar 31 ȓoje

mare n. mayîn mare L. tarîktirîn şiwên leser mang mare’s-nest n. firîwdan, feḽ, beyeka çiȓjaw margarine n. ȓonî giyayî margin n.vt. perawêzî pertûk, ȓox, parey yedek, sinûrî dirêjenedan be çalakî abûrî, ciyawazî nêwan nirxî kiȓînû firoştin, perawêzî dexat, kurtî dekatewe le perawêzekanî pertûkda marginal adj. lawekî, sinûrdar, kemtirîn marginalize vt. perawêz dexat, feramoş dekat Marian adj. Meryemî kiç Marie Antoinette 1755-1793 jinî liwîsî şazdehem şay Ferensa 1774-1792 le sêdare dira marigold n. guḽe corî marijuana n. ȓiwekêke le made siȓkerekan marina n. benderêkî biçûk bo ȓagirtinî keştîw çak kirdinewey marinade n. tirşû xiwê kirdinî goştû masî pêş lênanî marine adj.n. deryayî, serbazî deryayî Marine Corps liqêkî hêzî supay Amerîka amade kiraw bo cengî deryayîw zemînîw asmanî mariner n.deryawan marionette n. bûkeḽey cûḽaw be desit ya daw marital adj. peywendî be hawser gîriyewe heye maritime adj. deryayî, bazirganî deryayî, deryawanî mark n.vt. nîşane, dax, hêmayek, marke, nîşanî dekat, daxî pêwedenêd markdown n. daşikandinî nirix ya biȓî daşikandin marked adj. nîşan kiraw, mor kiraw, benaw bang, gumanawî market n.vt.vi. bazaȓ, şiwênî bazirganî, şiwênî kiȓînû firoştin, bazirganî dekat, dekȓêt, defroşêt marketing n.kiȓînû firoştin, koy çalakiyekanî beşdarbû le cûḽandinî berhem le berhem hênewe bo kiȓyar be firoştinû ȓîklamîşewe, nardine bazaȓ market share ȓêjey firoşî kompaniyakan le koy giştî firoştinî kaḽakan

216

marking

master

marking n. nîşane, nîşane ya daxkirdinî ajeḽ marksman n. nîşan şikên markup n. beriz kirdinewey nirix, biȓî parey ziyad kirawî ser nirix marlinespike n. amêrêke wek şûjin direwşe bo kirdinewey girêy pet ya gurîs marmalade n. mureba be parçey mîwekewe marmot n. ajeḽêke le krojerekane maroon n.vt. ȓengî marûn sûrî tarîk, cêhêḽanî kesêk le kenarêkî çoḽ ya doxêkî xirap, kesêk cê dehêḽêt le tenhayîw doxêkî xirap neştiwanê heḽêt marque n.Fr. marke, cor marquee n.Fr. pêşbanêk leser derwazey çûne jûrewey şanoyek marquetry n. ciwankirdinî texte be giwêçke masîw ac( le şifrey fîl) marquis n. begzade marriage n. hawsergîrî married adj. bûne jindar ya piyawdar marrow n. moxî êsik marry vt.vi. jin dehênêt, şû dekat Mars n. xudawendî şeȓ le lay Romanekan, hesarey Meȓîx marsh n. zelkaw marshal n.vt. marşaḽ piley serbazî, efserî beȓêwe birdinî bonew aheng, beȓêweberî polîsî şar, ȓêkdexat, ȓênimayî dekat marshmallow n. şîrîniyeke le şekirû celatînû sipêney hêlke dirûsit dekrêt marsupial adj. ajeḽî kîsedar wek kenger mart n. bazaȓ marten n. deḽek ajeḽêkî şîrdere ferwekey nerme martial adj. cengî, cengawer, aza martial arts sîstemî bergirî lexo kirdin wek karate kong fû martial law sepandinî ferman ȓewayetî serbazî beser danîştiwanî bêçekda le katî şeȓda martin adj. baḽindekanî le polînî peȓesêlke martinet n. efserêkî sexit martyr n.vt. şehîdî ȓêgay ayîn ya baweȓ, kesêk etilêtewe be azarî nexoşî bo maweyekî dirêj, dekujrêt le pênaw baweȓda martyrdom n. şehîd bûn marvel n.vi.vt. sersam,sersam debêt ya dekat

marvelous adj. sersûȓhêner, qeşeng, ciwan Marx, Karl 1818-1883 Gêrmenî dozerewey sosyalîzmî niwê Marxism n. sîstemî sosyalîstîw komonîstî ke Marks û Engls herdû serkirdey sosyalîzm geşeyan pêda marzipan n. şîrînî le badamî haȓaw şekir sipêney hêlke be şêwey ciyawaz mascara n. maskara bo bro ȓeşkirdin mascot n. bexit hêner: wadabinêy ke kesêk ajeḽêk şitêk bextî başit bo ehênêt masculine adj. nêrîne: taybet be nêr her şitêk bo nêr bêtû bekarî bihênêt mash n. wirdkirawî genmû coy xuşaw têkeḽ kiraw le awî germda bidrêt be ajeḽ wek alîk mask n.vt. ȓûpoş, demamik, demamik dekat, ȓûdepoşêt masochism n. masoçîzim: lezet birdin le azardan le cûtbûnda mason n. westay xanû be berdû xişit masonry n. karî westay xanû, fermeson masque n. şanogeriyekî kurt le sedekanî 16 w 17 da şanokarekan demamikdar bûn masquerade n. ahengêk be ȓûpoşîw cilî ciwanewe mass n.vt.vi.adj. baristayî, qeware, çendiyek ya biȓêkî gewre, komeḽe xeḽik, kodekatewe, kodebêtewe, bo jimareyekî zor xeḽik, be şêweyekî firawan massacre n. komeḽkujî mirov ya ajeḽ, qiȓ kirdin, qeḽaço kirdin massage n.vt. şêlan, deşêlêt masseur n. şêler piyaw masseuse n. şêler jin massive adj. zil, gewre, mezin, quris, zor mass media n. hoyekanî ȓageyandin mass noun ew nawaney jimare nakrên mass number n. jimarey giştî niyûtronû piroton le nawkî etomda mass production n. berhemhênanî firawan be jimarey zor be hoy mekînewe mast n. dar sitûnî naweȓastî keştî bo heḽkirdinî çaroke ȓadar ya aḽa mastectomy n. lêkirdinewy memik ya parçeyekî master n.adj.vt. mamosta, heḽgirî biȓwa namey macistêr, şareza, debête şareza

217

masterful

mawkish

masterful adj. lêhatû, şareza, sitemkar master key n. kilîlêk hemû qifḽekanî komeḽey xoy dekatewe, şakilîl masterly adj. şareza mastermind n. kesêkî jîr ke pilanî pirojeyek dadenêt ya beȓêwey debat master of ceremonies beȓêweberî bonew pêşwazî masterpiece n. şitêkî dirûsit kiraw be karameyî, çaktirîn karî kesêk ya desteyek masterstroke n. karî westayane mastery n. deseḽat darêtî, serkewtin, şareza masthead n. serewey darî keştî, şiwênî nawî ȓojnamew nawî xawenekey nawî ser nûserekey masticate vt. ecawêt mastiff n. segî zil mastitis L. hewkirdinî memik mastodon n. ajeḽêkî kone wek fîl beḽam gewretir mastoid adj.n. nuke êskî pişit giwê, hewkirdinî êskî piştî giwê, neştergerî hewkirdinî êskî piştî giwê masturbation n. desit peȓ mat n.vt.vi. ȓaxer, ȓayex, betaḽayî nêwan çiwarçêwew wêne, be ȓayex daydepoşêt matador n. zoran legeḽ ga kesî şareza le kuştinî ga match n.vt.vi. yarî, lêkçûn, denke şqarte, dû kes hawtay yek, hawsergîrî ya dîdenî, beramberyan dekat, yeksan dekat, lêkyan deçwênêt, eguncênêt le geḽ yektir matchbook n. şiqartey defterî matchless adj. bêhawta, bêwêne matchmaking n. ȓêkxistinî hawser gîrî, dirûstkirdinî darî şiqarte, ȓêkxerî kêbiȓkêkanî yarî matchstick n. dar ya denke şiqarte mate n.vt.vi. hawȓê, haweḽî kar, jin ya mêrd, yarîde derî keştiyewan, mirdinî şa le şetrenc, hawsergîrî dekat material adj.n. pêdawîstî madî, kerese, tifaq, amêr, keresey xaw materialism n. ȓêbazî madî: hemû şitêk le cihanda be bîrkirdineweşewe ebêt lêkdanewey madî bo bikrêt materialize vt.vi. şêwey madî pê dedat, debête ȓastî

materially adv. fîzîkî, madî, lenaxda, ta astêkî beriz materiel n.Fr. kerese, pêwîstî, çekû teqemenî maternal adj. le daykewe, xizmanî dayik maternity n. daykayetî, sozû xoşewîstî bo korpey le dayik bû(newzad) math n. matmatîk, bîrkarî mathematical adj. bîrkariyane, wird mathematics n. zanistî bîrkarî matinee n. aheng gêȓan be ȓoj be taybetî diway nîweȓo matins n. niwêjî beyanî matri- pêşgirêke bewatay dayik matriarch n. daykêk wek beȓêweberî xêzan ya hoz, daykêkî besaḽaçûy beȓêz matricide n. kujranî dayik be destî kuȓekey ya kiçekey matriculate vt.vi. werdegîrêt wek xiwêndkarî kolêj matrimony n. jinhênan, jiyanî xêzanî matrix n. mindaḽdan matron n. afretêkî şû kirdû xawen payeyekî komeḽayetî beriz, afretêkî beȓêweberî nexoşxane ya bendîxane matron of honor n. afretêk berpirsiyarî zemawendêk bêt matte n. bê ȓewneq, ȓengî mirdû, mat matted adj. qijêkî têk aḽaw matter n.vi. made, giring, kêşe, post, giringî pê nadat matter-of-fact adj. le rastîda matting n. drûsit kirdinî ȓayex mattock n. paç bo heḽkendinû şîkirdinewey zewî mattress n. doşek mature adj.vt.vi. pêgeyîw, heraş, pêdegat, pêdegeyênêt matzo n. nanî fetîr maudlin adj. lekuḽe bo giryan, lawazû hesit nasike maul n.vt. mêkut, eykutêt, eykat be herîse, be sextî le geḽîda decûḽêtewe maunder vi. deḽalêtewe le wêḽîda mausoleum n. goȓêkî gewre, merqed mauve n. ȓengî morî kaḽ maw n. quȓig, çîkiḽdane, şewîlage mawkish adj. ziyad le pêwîsit besoz

218

max

medium

max n.adj. ewpeȓî maxilla n. şewîlagey serewe maxim n. pend, nimûne, pendêkî baw maximize vt. deygeyenête ewpeȓî maximum n.adj. ewpeȓî, beriztir may v.aux.n. lewaneye, eşê, awat, mangî May(Ayar) 31 ȓoj Maya n. netewew zimanî Maya le Emerîkay nawend jiyawin xawen şaristanî zor beriz bûne maybe adv. lewaneye mayhem n. şêwandin, etik kirdin, azardan mayonnaise n. mayonîz mayor n. serokî şarewanî mayoralty n. mawey serok şarewanî maze n. ȓêgeyekî piȓ pêçû pena, doxî ser lêşêwan MB kurtkirawey megabyte pêwaneyeke le kompiyûterda bekardêt MD kurtkirawey Medicine Doctor pizîşik me pron. min ȓanawî qiseker mead n. şerabêkî alkihûliye le hengiwînî tawewû aw pêk dêt meadow n. mêriguzar, sewzayî meager adj. lawaz, lat meal n. jemî xiwardin, ardî genimû genimeşamî mealy-mouthed adj. ziman lûs, ziman şîrîn mean adj.n.vt.vi. corî xirap, piȓûpûç, ȓezîl, xoperist, karîger, şerim hêner, nawend, deyewêt meander n.vi. xiwarûxêçî, larî, xiwarûxêçî debêt leȓeftarda, meanie or meany n. kesêkî xoperist meaning n. wata, mebesit means pl.n. hoyekan, serçawekan, saman meanly adv. be bê ȓêzî, be sûkayetî means test lêpêçanewe le darayî kesêk tabizanrêt desit gîroyî kirdinî pê ȓewaye meantime adv.n. le katî çawpêkewtinda, le heman katda, katî çaw pêkewtin measles n. sîroje, sûrêje measly adj. sîrojedar, bêbayex measure n.vt.vi. endaze, terazû, pêwer, biȓ, tegbîr, pile, paye, kêşî honrawe, endazey dekat, deypêwêt measured adj. pêwane kiraw be pêwer 219

measurement n. pêwanekirdin, pêwane, sîstemî pêwane meat n. goşit, xorak, xiwardin meatpacking n. pirosey amadekirdinî goştî ajeḽ bo bazaȓ Mecca şarî Mekke mechanic n. mîkanîk mechanical n. mîkanîkyane: berhem hênanû beȓêwebirdin be mekîne mechanics n. zanistî bizûtinû çalakî hêz leser tenekan, piraktîza kirdinî ew zaniste, layenî teknîkî mechanism n. mîkanîzim, destga, şêwey kar, pêkewe nanî parçew beşekan mechanize vt. be mekîney dekat: mekîne cêgay hêzî miroyîw ya ajeḽî bigrêtewe medal n. medaliya medalist n. xeḽat kiraw be medaliya medallion n. medaliyay gewre, wêneyekî gewrey ȓû meddle vi. xoy têheḽdequrtênê media n. hoyekanî ȓageyandin medial adj. naweȓasit, ȓêje median adj. nawend, jimarey nawend, hêḽî nawend mediate vt.vi. nawbijî dekat, debête nawbijî wan medic n. pizîşik, birîn pêç le şeȓgeda medical adj. pizîşkî, terxankiraw bo çareserî pizîşkî medical jurisprudence n. pizîşkî dawerî ya yasayî medicate vt. be derman çareserî dekat medicinal adj. pizîşkî, dermandarî medicine n. derman, her madeyek bekar bêt wek çareser medicine man n. faḽçî, desit girewe, kesêk be xoy deḽê min pizîşkim le sirûştewe medieval adj. sedekanî naweȓasit mediocre adj. nawendî, asayî, corî xirap meditate vt.vi. bîrdekatewe, tegbîr dekat, ȓademênêt Mediterranean adj.n. deryayekî gewre gemaro diraw be Ewrupa Asiya Afrîqa deryay sipî naweȓasit, kesêkî gelanî deryay sipî naweȓasit medium n.adj. nawencî, qeware nawendî

medley

meniscus

medley n. têkeḽ, awazî têkeḽ medulla n. moxî êsik, pêkhatey nawewey her organêk meed n. padaşit, kirê, xeḽat meek adj. mîhreban, nerim meerschaum n. wek quȓî sipiye bergey germî degrê serî sebîlî lê dirûst dekrêt meet vt.vi.n. pêy degat, çawî pêdekewêt, kodebêtewe, ȓûbeȓû debêt, pêşwazî dekat, kobûnewe, çawpêkewtin, guncaw, lebar meeting n. kobûnewe, çawpêkewtin, be yek geyîştin mega- pêşgirêke be watay gewre, mezin, yek milyon megabyte n. yekey heḽgirtin le kompiyûter yeksane be yek milyon bayit megahertz n. yek milyon hêrtiz megalomania n. nexoşî şêtî meznayetî megalopolis n. nawçeyekî firawanî şaristanî ke çendîn şarîşî têdaye megaphone n. biḽindgo megaton n. hêzî teqînewey yek milyon ten le TNT melamine n. melamîn: madeyekî sipiye kirîstaḽiye awêtekey sirêşî desit kirdî lê dirûsit dekrêt, dewrîw legenî…lê dirûst dekrêt melancholia n. diḽtengî, ȓeşbînî melancholy n. xembar, ȓeşbîn, diḽteng mélange n. têkeḽe melanin n. ȓengî ȓeşî naw pêsit naw mû melanoma n. lûy pêst lewewe hatiwe ke xanekan tiwanay pêkhênanî peḽey ȓeşiyan heye meld vt.vi.n. têkeḽ dekat, têkeḽ debêt, pêȓêkî tewaw melee n. şeȓî destew yexe, şeȓe cinêw meliorate vt.vi. çakî dekat, çak debêt mellifluous adj. şîrîn, ziman şîrîn mellow adj.vt.vi. pêgeyîw (şerab), betam, mîhreban, hendêk serxoş, pêdegat, pêy degeyenêt melodious adj. besoz, xoş awaz melodrama n. diramayek piȓ le kêşmekêşû wirûjan melodramatics pl.n. ȓeftarî wirûjênerane melody n. awaz 220

melon n. şemame, gindore, kaḽek melt vt.vi. doxekey degoȓêt bo şile be gerim kirdin, etwênêtewe, etwêtewe, namênêt, nayhêḽêt meltdown n. doxêkî metirsî dar le kûrey etomîda ke şîşekanî wize desit be tiwanewe bikat melting point n. nûxtey tiwanewe, xaḽî tiwanewe melting pot wiḽatî tiwanewey netewe cor be corekan, defrî tiwanewe member n. endamêkî ceste, parçeyek le gişt, endamî partiyek membership n. endamêtî le her şitîkda membrane n. perde ya tiwêjêkî organîk dapoşêt ajeḽî ya ȓiwekî bêt memento n. yadgarî memo n. kurtkirawey memorandum memoirs pl.n. jiyan name be desit xetî xawenekey, yadaşit kirdinî ȓûdawekan bo zanyarî nûsereke memorable adj. şayanî bîr neçûne, diyar memorandum n. namey bîrhênanewe memorial adj.n. yadkirdinewe, yadawerî memorize vt. leberdekat, exate mêşkewe, le mêşikda heḽî degrê memory n. tiwanay bebîr hatinewe, bîr, bîrge le kompyûterda menace n. heȓeşe, kesêkî ziyanbexiş tirsinak ménage n. beȓêwe birdinî maḽ menagerie n. kokirdinewey ajeḽanî kêwî le qefesda bo pîşandan mend vt.vi.n. çakî dekat, ȓasit dekatewe, çak debêtewe nexoşî, çakirdinewe mendacious adj. dirozin mendicant adj. siwaḽker, geda, qeşeyek leser gedayî bijêt menfolk pl.n. piyawekan menhaden n. masiyekî xor away oqyanûsî Etlentîke wek çeşe bekardêt herweha bo dirûsit kirdinî ȓonû peyîn menial adj.n. noker, xizmetkar, kesêkî berdesit meninges pl.n. her sê perdekey mêşkû petke demaryan poşîwe meningitis n. hew kirdinî perdekanî mêşik meniscus n. şêwey mangî, ȓûy qoqizî şile

menopause

mess

menopause n. temenî lêçûnewe, temenî xiwên biȓanû minaḽ nebûn le nêwan 4550 saḽîda menorah n. momdanî cûleke 7 liq ya 9 liq menses pl.n. xiwênî manganey jinan, bê niwêjî menstruate vi. dekewête bê niwêjiyewe mensuration n. pêwane kirdin -ment paşgirêke be watay encamî karêkî diyarî kiraw, dox, ȓewiş, hoyekan mental adj. le hoşda, peywendî be nexoşî mêşkewe heye mentalist n. mêşik xiwêner mentality n. hoşmend, jîrî mental reservation namey lêhatûyî kesêk deykat bo xûy beḽam derînaxat mental retardation doxêkî xoriskiye ke kardekate ser kemkirdinewey jîrî mentation n. bekarhênanî mêşik menthol n. mentol: madeyekî sipiye le ȓonî punge derdehênrêt bo derman bekar dêt mention n.vt. yadkirdin, serpêyî amaje pêkirdin, yadî dekat, amajey pêdekat mentor n. amojgarêkî diḽsoz, mamostay ȓahênan menu n.Fr. lîstî xiwardin le çêşitxaneda, le kompyûterda lîstî heḽbijardekan meow n.vi. dengî pişîle, demyawênêt mercantile adj. bazirganî mercenary adj.n. bekrêgîraw, serbazêkî bekrêgîraw le supayekî bêganeda kar bikat mercer n. kutaḽfiroş mercery n. bazirganî kutaḽ merchandise n.vt.vi. kaḽa, şimek, bazirganî dekat merchant n. bazirgan, bazirganî merchantman n. keştî bazirganî, bazirgan merchant marine n. keştî gelî bazirganî merci interj.Fr. supas merciful adj. mîhreban, bexşinde merciless adj. diḽ ȓeq mercurial adj. cîwedar, cîweyî, xêra, goȓaw, çalak Mercury n. hesarey Merkirî le sîstemî xor mercury n. cîweyekî zîwî le germî pêwda bekardêt 221

mercy n. bexşîn: goȓînî siza le sêdaredanewe bo zîndanî, bezeyî mere adj. sade, tenha merely adv. tenha, zor be sadeyî meretricious adj. serinc ȓakêşan be şitî birîqûbaq, diroznane, dûrkuj merganser n. corêk le mirawî masî xor merge vi.vt. têkeḽ debêt, têkeḽ dekat merger n. yekgirtin, têkeḽbûn meridian n. nîwey ȓoj, bazney hêḽî dirêjî zewî merino Sp. meȓî Spanî xuriyekî sipî benirxî heye le kişmîr deçêt merit n.vi.vt. şayesteyî, çakî, beha, ehênêt meritorious adj. şayestey ȓêz lênanû padaşte mermaid n. giyandarêkî efsaney awî nîwey serewey leşî jinew nîwey xiwarewey masî merriment n. xoşîw şadî merry adj. şad, şadiman, bextiyar, diḽxoş merry-go-round n. wek gêrey esip xulanewey asip be dewrî darêkda, xulaneweyekî bazneyî xêra, yek le diway yekî ȓûdawekan be xêrayî merrymaking n. bezmû xoşî be denge dengewe mesa n.Sp. banêkî texit emlaw lakanî lêj mesh n.vt.vi. çawî toȓ, dawekanî toȓ, çûne nawyekî didanekanî gêȓ, dexate toȓewe, be toȓ deygirêt, lêk gîr debêt, dekewête toȓewe mesmerize vt. hîpnotayzî dekat, cadûy lêdekat meson n. wirdey nîmçe etomî le nêwan protonû electronda Mesopotamia mêzopotamiya nêwanî ȓûbarî dîclew furat Mesozoic adj. serdemêkî ciyolociye nizîkey 240 ta 66 milyon saḽ pêş êsta ke daynasor jiyawew derkewtinî ȓiwekî guḽdarû ajeḽe şîr derekanû baḽinde mesquite or mesquite n. dirextêkî diȓik dare le Meksîkû başûrî ȓoj away U.S.A heye mess n.vt.vi. biȓêk xiwardin, komeḽêk xeḽik be yekewe nan bixon wek serbaz, jem,

message

mewl

heraw hûrya, têkeḽî, narêkû pêk, pîsû poxiḽî dekat, xiwardin dedat be serbazekan, pîs dekat, narêkî dekat, gendî dekat, destî têwerdedat, besextî legeḽî decûḽêtewe, xiwardin bo haweḽanî amade dekat message n. name, peyam messenger n. peyamber, nameber messenger RNA yek dawî RNA ke le dû dawî DNA pêkhatiwe zanyariyekanî ew cînane heḽdegrêt ke protîn dirûsit dekat mess hall hoḽî xiwardinî serbazan Messiah n. mesîh, Îsa peyamber messieurs Fr.n.pl. of monsieur beȓêz Messrs beȓêzan pl. of Mister messy adj. naȓêk, bêserûber mestizo n. kesêkî daykû bab ciyawaz le ȓegez meta- pêşgirêke be watay goȓan, diwayî, paşan, biḽindtir metabolism n. prosey kîmyayîw fîzyayî le organekanû xanekanda ke xiwardin degoȓêt bo wize metacarpus n. lepî desit nêwan meçekû pencekan metal n. kanza metallurgy n. zanistî kanza dekoḽêtewe le derhênanû qaḽ kirdinewey metamorphose vt.vi. ȓiwaḽet dgoȓêt metamorphosis L. goȓanî organêkî, damaḽînî organîkî metaphor n. wergîraw, xiwazraw metaphysical adj. mîtafîzîkî: nadyar, leserûy sirûşit, lederewey sirûşit metaphysics n. mîtafîzîk: liqêkî felsefe birîtiye le zanistî bûn zanistî gerdûnû pêkhatinekey metastasis n. biḽaw bûnewey nexoşî le şiwênêkewe bo şiwênêkî tirî leş wek biḽaw bûnewey xaney şîrpence le ȓêgay xiwênewe metatarsus n. piştû lepî pê: nêwan pajnew pencekanî pê metathesis n. goȓîn, cêgoȓkê: le dengî wişeda mete vt.n. dabeşdekat, sinûr metempsychosis n. giwêzanewey giyan le leşêkewe bo leşêkî tir 222

meteor n. diyardekanî asman wek kişanî estêreyek biḽaçe koḽeke zêȓîne meteoric adj. estêrey kilikdar asa ȓûnakû xêra meteorite n. parçey estêre kişawekanî asmanî zewiyan biȓîwew geyiştûnete zewî meteoroid n. tene xulawekanî dewrî xor meteorology n. zanistî etmosfîrû diyardekanî: lêkoḽînewe le keş meter n. kêş, kêşî awaz, metir yekey pêwanî dirêjî, pêwer -meter paşgirêke be watay pêwer, amêrî pêwane wek thermometer methadone n. made siȓkerêkî dirûsit kirawe bo çareserkirdinî ew kesaney alûdey hêroyînû morfîn bûne methane n. gazî mîsan: bêȓeng bêbon esûtêt dirûsit debêt le bogen kirdinû şîbûnewey sewzayî zelkawekan her weha kanekan methanol n. şleyekî bêȓengî zehrawî esûtêt bekardêt wek sûtemenî tiwêner ya dijebestin methinks v. way debînim, wa bexeyaḽma dêt method n. ȓêga, şêwaz methodical adj. be pêy ȓêga, be şêwaz, be pêy bername, be sîstem methodology n.sîstemî ȓêgakan wek zanist methyl n. haydirokarbonî dozrawe le mîsanoḽ meticulous adj. le ȓadebeder wirdekar ya be diwada çûn dekat métier n.Fr. pîşe metric adj. metrî, sîstemî metrî metrical adj. kêş, le kêşaneda bekar dêt metricate vt. egoȓêt bo sîstemî metrî metric system n. sîstemî deyî bo kêşanû pêwan leser binçîney metrû kîlogiram metro adj.n. kurt kirawey metropolitan, şemendeferî karebayî jêr zewî şar metropolis n. şarî here gewrey wiḽat metropolitan adj. şarêkî gewrew giring mettle n. wire, çalakî, peroş, coş mettlesome adj. wireberiz, aza mew n. dengî pişîle mewl vi. wek minaḽ degrê

mews

midnight

mews pl.n. tewîley wiḽax mezzanine n. binmîçêkî nizmî nêwan dû nihomî serekî, hendêk rîzî pêşewey danîştn le berheywanekanî şano mi n. tonî sêhemî peyjey mûzîk miasma n. heḽmêkî bon naxoşû zehrawî le zongawewe derçêt, asmanêkî piȓ dûkeḽ mica n. madeyekî kirîstaḽî tenike bergey germîw kareba degrêt mice n.pl. of mouse mişik Michelangelo 1475-1564 peyker taş wênekêşû telar sazî Îtalya micro- pêşgirêke be watay biçûk, yek le milyon yekeyekî diyarî kiraw microbe n. mîkrob: ew organe beçaw nebînraweye ke tûşî nexoşî dekat microbiology n. liqêkî bayolociye le organe beçaw nebînrawekan dekoḽêtewe microbrewery n. kargeyekî biçûkî dirûst kirdinî bîrey corî zor çak bo danîştiwanî dewrû berî microchip n. chip, teḽaşî biçûk microcomputer n. kompiyûterî biçûkî herzan le maḽewe bekar dehênrêt microcosm n. cihan be biçûkî wek mirov microdot n. lebergirtinewe be endazey sere derzîle le sîxuȓîda bekar dêt microeconomics n. liqêkî abûriye ekoḽêtewe le ew kolkaney ker dekene ser abûrî wek ȓeftarî takî bekarber microfiche n. parçe fîlmî biçûk ke çendîn lapeȓey microfilmî têdaye microfilm n.vt.vi. wêney fotografî leser filmî biçûk bo heḽgirtin, fotogirafî dekat le micro fîlimda micromanage vt. şêweyekî beȓêwebirdine ke beȓêwe ber le nizîkewe çawedêrî ewaney xiwar xoy dekat micrometer n. amêrêkî zor biçûk bo pêwane kirdinî mawew goşey zor biçûk micron n. yek le milyonî metrêkda microorganism n. ajeḽû ȓiwekû bektiryaw vayros ke beçaw nabînrên microphone n. maykirofon: amêrêke deng dekate tezûy elektirîkî microprocessor n. çipêke heḽdestêt be ȓagirî kirdinî beȓêweçûnî kompiyûter microscope n. wirdbînî nebînraw be çaw 223

microscopic adj. zor biçûktire lewey be çaw bibînrêt microsurgery n. encamdanî neştergeriyek be maycroskopû tîşkî leyzer microwave adj.vt.n. bekardêt le ȓadarû peywendiye bê telekanû kuḽandinî xêray xiwardin, le kûrey microwave da xiwardin dirûsit dekat, şepolî elektro mîgnatîkiye lerînekey 300000 ta 300 mêgahêrtize, kûrey microwave mid adj.prep. nawend, naweȓasit midair n. le asmanda, le hewada mid-course adj. le ȓêgada, le fiȓînda, le geşitda, ȓewşî çalakî midday n.adj. nîweȓo middle adj.n. nîwey ȓêga, naweȓasit, nawend, nawqed middle age n. payîzî temen nêwan 40-60 saḽîda Middle Ages n.pl. sedekanî naweȓasit le 476 p.z ta 1450 d.z middlebrow n.adj. ȓoşinbîrêkî mam nawend, kesêkî xiwêndewar middle class n. çînî nawendî komeḽ: nêwan erîstokratî dewḽemenû kirêkaran middle ear giwêy naweȓasit Middle East xorheḽatî naweȓasit le Efganistanewe ta Megrib be Qubrisû Turkiyay Asiyaw Siuûdî Arebî Middle English Înglîzî nêwan saḽekanî 1100 ta 1500 middleman n. deḽal, bazirgan middle-of-the-road miyaneȓew siyasî nek tund ȓew middle school qutabxaney nawendî middleweight n. mişit weşênî kêşî 160 pawend, kesêkî kêş nawend middling adj. cor ya qeware naweȓast, pile dû middy n. bilûzêkî şilûşawî serkiḽawdarî deryayî midge n. megesî dû baḽ midget n.adj. kesêkî kurte baḽa, zor biçûk, le baḽay asayî kurt tir midland n.adj. beşî nawewey zewî wiḽat midmost adj. naweȓasit ya zor nizîk le naweȓasit midnight n.adj. nîwe şew, zor tarîk

midpoint

miller

midpoint n. xaḽî nawend midriff n. naw pençik, nêwan wirgû sîne midshipman n. xiwêndkarî hêzî deryayî mid-size adj. qeware nawencî midst n.prep. naweȓasit, le naweȓasitda midstream n. nawendî ȓûbar midsummer n. naweȓasitî hawîn midterm adj.n. naweȓasitî werzî xiwêndin, taqî kirdinewey werzî midtown adj.n. nawendî şar midway n. nîwey ȓê midwife n. maman midwinter n. naweȓastî zistan 22 Desember midyear adj.n. naweȓastî saḽî xiwêndin, taqî kirdinewey nîwey saḽ mien n. ȓû, ȓiwaḽet miff vt. deȓencênêt, tûȓedekat might v.aux.pt.of may might n. hêz, tiwana, biȓêkî gewre mighty adj. behêz, mezin, gewre mignonette n. ȓiwekêke guḽî sewzû sipîw sûrî heye migraine n. ser hêşeyek nîwey ser tûşî debêt migrant adj.n. koçber, koçer, ȓewend migrate vi. koçdekat le şiwênêkewe bo şiwênî tir, deçête nawçeyekî tir be mebestî weriz goȓîn wek hendêk le baḽindekan migration n. koçkirdin, ȓewkirdin, giwêzanewe migration of ions giwêzanewey ayonekan bo cemserêk le şîkirdinewey elektronîda mike n.vt. maycrofon, be makrofon tomar dekat mil n.L. yekey pêwanî wayer yeksane be 1/1000 încêk, kurt kirawey milyon milch adj. şîrder mild adj. mîhreban, nerim, tamû bon xoş mildew n. keȓûyek edat le dar ya cile koney fiȓêdiraw mile n. mîl: yekey pêwan ekete 1760 yard 5280 pê 1609.35 metir mileage n. têçûy mîlêk le çûnda, koy giştî be mîl, çend mîl debȓît be gaḽonêk sûtemenî, dirêjî be mîl milepost n. hêmayek dûrî şiwênêk nîşan 224

dedat yan le wêwe miler n. kesêk kêbiȓkêy ȓakirdinî mîlêk bikat milestone n. berdêk wek hêmay dûrî bo ya le şiwênêk nîşan bidat, ȓûdawêkî giring le qonaxêkî mêjûyî mirovayetî nîşan bidat milieu n.Fr. nawendî komeḽayetî, dewrûberî komeḽayetî militant adj.n. cengawer, şeȓker militarism n. giyanî serbazî, sepandinî deseḽatî serbazî militarize vt. piȓ çekdekat, amadekarî dekat bo şeȓ military adj. hêzî serbazî military police polîsî serbazî, serbazêk erkî polis debînêt le supada militate vi. dijayetî dekat militia n. mêlêşya, leşkirêkî na fermî le supada nebêt milk n.vt. şîr, şîrî manga, her şileyek be şîr biçêt wek şîrî naw giwêz hind, manga bizin meȓ şîr dedat milkmaid n. kiçêk afretêk manga bidoşêt ya le şîremenîda kar bikat milkman n. kabray şîreke, kesêk şîr bifroşêt ya bibat bo şiwênan milk of magnesia şîrî magnîziya: magnîzyom haydiroksîd le awda bo ȓewanîw dijî tirşeḽokî naw gede milkshake n. şîremeniyeke le şîrû dondirmew bonû tam têkeḽ kirdinyan ta debête kef milksop n. lawêkî ȓeftar jinane lawaz bê biȓyar milk tooth didanî şîrî milkweed n. ew giyaw ȓiwekaney şîlawyan heye Milky Way ȓêgay kakêşan ke xorekemanî têdaye mill n.vt.vi. aş bo haȓîn guşîn ya sawîn, dehaȓêt, asyaw, sikke(parey asin) lêdedat, dexulêtewe wek ser lêşêwan millage n. sepandinî bac be pêy behay xawendarêtiyeke(muḽik) millennium n. hezar saḽ, mawey bextiyrîw xoşîw aştî miller n. aşewan, xawen aş, xawen asiyaw

milligram

minoxidil

milligram n. 1/1000 giramêk milliliter n. 1/1000 lîtrêk millimeter n. 1/1000 metrêk milliner n. kesêk kiḽawî jinane dirûsit dekat ya defroşêt millinery n. kiḽawî jinane, serpoş, dirûsit kirdinû firoştinî kiḽawî jinane million n. milyon, hezar hezar millionaire n. kesêk parekey le milyonêk kemtir nebêt millipede n. hezar pê millrace n. doḽî asyaw ke awî têdekrêt bo xulandinewey topî aş millstone n. berdaş millstream n. awî deȓişête doḽî aşewe millwright n. aş westa milt n. tomawî nêrîne le masîda mime n. lasayî kirdinewe be cûḽanewe mimeograph n. amêrî leber girtinewey name ya her nûsrawêk mimetic adj. lasayîkar mimic adj.n.vt. lasayîkar, lasayî kirdinewe le layen kesêk pîşey bêt, lasayî dekatewe mimicry n. xo goȓîn, lasayî kirdinewe mimosa n. direxit ya giyayekî germesêre guḽî sipîw zerdû sûrî heye minaret n. minare minatory adj. heȓeşe kar, samnak mince vt.vi. goşit qîme dekat, be le xo bayî bûnewe deḽêt, le xo bayî debêt mincemeat n. goştî qîme kiraw, têkeḽey wirid kirawî sêw mêwij wek nawexinî kulîçe kulêre mind n.vt.vi. yad, boçûn, hoş, hestû nesit, giringî pêdedat, bîrîdêtewe mind-blowing adj. raçḽekêner, xemnak, sexite peypêbibrêt mind-boggling adj. sersûȓhêner minded adj. behoşûgoş mindful adj. wirya, huşyar, hoşmend mindless adj. bêhoş, gewic mind reader kesêk peyberêt be bîrkirdinewey kesanî tir mind’s eye xeyaḽ, tiwanay xeyaḽ kirdin mine pron.n.vt. hî min, kangey derhênanî xeḽûz.., tunêḽê le jêr serbazgeyekî dujmin, tunêḽ lê dedat, bomib deçênêt, mîn dadenêt bo dujmin 225

miner n. kesêk kange lê bidat, mîn çêner mineral n.adj. kanza, kanzayî mineralogy n. zanistî kanza mineral oil ȓonî kanzayî: bê ȓengû tame le newtî xaw derhatiwe bo ȓewanî bekar dêt mineral water awî kanzayî ke piȓe le xiwêw gaz minestrone n. şorbayekî xestî sewzew lobyaw makeronî be goştawe mingle vt.vi. têkeḽ dekat, têkeḽ debêt, eçête paḽ ewanî tir mini- pêşgirêke be watay zor biçûk miniature n. nexşî giçke, dirûstkirdinî şit be giçke kirawî bo entîkû ciwanî miniaturize vt. wêne dekêşêt dirûsit dekat be biçûkî minibike n. matoȓsiklî giçke minicam n. kamîray biçûk minicomputer kompiyûterî asayî le qewareda minimal adj. kemtir, zor kem, lanî kem minimalize vt. kemdekatewe ta ȓadey parçe pêkhênerekanî minimize vt. biçûk dekatewe minimum n.adj. lanî kem, kemtirîn minion n. paşko, fermanberî dûhem miniseries n. diramayek çend zincîreyek bêt miniskirt n. damenî kurtî ser ejno minister n.vi. wezîr, şalyar, qeşe, destî yarmetî dirêj dekat ministration n. xizmetguzarî, firyaguzarî, yarmetî ministry n. piley wezîrî ya qeşeyî, wezaret, wezîrekanî mîrî minivan n. pasî biçûk mink n. segiḽawk ferûy sipîw qaweyî heyew be nirxe minnow n. masî wird wek çeşey masî girtin be kar dêt minor adj. biçûk le qeware jimre giringî, le mûzîkda nîw ton kemtir, babetî dûhem le xiwêndinî zanko minority n. kemayetî minor scale heşit tonekey peyjey mûzîk nîw tonîş le nêwan dûhemû sêhemda minoxidil n. dermanêke demarekanî xiwên firawan dekat çareserî paḽepestoy xiwên,

minstrel

misinform

çareserî keçeḽî minstrel n. goranî bêjî sedekanî naweȓasit, endamî tîmîkî şanoyî bo pêkenîn ke dehatine ser şano be ȓû ȓeşkirawî niwandinyan pêşkeş dekird mint n. şiwênî pare dirûsit kirdin, pûnge minuend n. jimarey lê derkiraw minuet n. semayekî leserexo minus prep.adj.n. lêderçê, (-) hêmay derkirdin, nerênî minuscule adj. zor biçûk, pîtî biçûk minute n.adj. deqe 1/60 kat jimêrêk, sat, katî diyarî kiraw, zor biçûk, katî dyarîkrawî fermî kobûnewe minute hand mîlî deqe jimêr minute steak parçe goştêkî tenik xêra bibrjêt ya bikuḽêt minutiae pl.n. wirdekariye bê bayexekan minx n. kiçêkî nesrewit, kiçêkî kaḽ fam miracle n. seyir, karêk le destî mirovî asayî neyat miraculous adj. sersûȓhêner, zor ciwan, karî firîşteyî mirage n. bînînî nadirûst be hoy tîşikdanewe wa derdexat maweke nizîk bêt, bînînî heḽawgêr le biyabanda, serab mire n.vt.vi. zelkaw, quȓûlîte, dexate quȓawewe, niqûm dekat, lequȓ denêt, quȓawî debêt mirror n.vt. awêne, pîşan dedatewe mirth n. xoşî, şadî MIRV n.kurtkirawey multiple independently targeted reentry vehicle mûşekî kîşwer biȓ ke bitwanê kiḽawey cor becor heḽbigrê be tak biteqênrê mis- pêşgirêke be watay be heḽe, heḽe, be xirapî, na, nexêr misadventure n. bedbextî, beḽa, ȓûdawêkî diḽtezên misanthrope n. kesêk ȓiqî le hemû xeḽik bêt, dije mirvo, na mrovane misapply vt. xirap bekarî debat misapprehend vt. xirap têdegat, be heḽe tê degat misappropriate vt. na diḽsozane bekarî debat, le cêy xoyda bekarî nabat misbegotten adj. minaḽî zîna, na yasayî, na dirûst 226

misbehave vi. ȓeftarî xirap denwênêt miscalculate vt.vi. le jimareda heḽe dekat, be heḽe dejmêrêt miscall vt. be nawî heḽe nawî debat miscarry vi. lebar deçêt, şikisit dênêt, na geyenête cêy xoy miscast vt. roḽêkî guncawî pênadat le niwandinda miscegenation n. têkeḽbûnî netewekan leȓêy jin xiwaziyewe miscellaneous adj. hemecor, corawcor miscellany n. nûsrawe cor becorekan le bergêkda mischance n. bê bextî, kiḽoḽî mischief n. azar, hoy azar, lasarî mischievous adj. azar der miscible adj. têkeḽ ekrê misconceive vt.vi. be heḽe têdegat misconduct n. beȓêwe birdinêkî na diḽsozane, ȓeftarî xirap misconstrue vt. xirap tê degatû lêk dedatewe miscount vt.vi.n. jimaredekat be heḽe, jimarey heḽe miscreant adj. bêbaweȓ, bê wîjdan, tawanbar misdeed n. gunah kirdin, tawan, kirdarî xirap misdemeanor n. tawan misdirect vt. beheḽe arasite dekat misdoing n. heḽekirdin miser n. pîske, ȓijd, pare perist, qirçok miserable adj. kesas, bênewa, belengaz misery n. kesasî, nebûnî, desit kurtî misfile vi.n. le şiwênî nadirûst fayleke dadenêt, dananî fayîl le şiwênî nadirûsit misfire vi.n. naypêkêt, danegîrsan, neteqîn misfit vt.vi.n. heḽnakat, pênakat, naguncêt, nateba, neguncaw, pênekirdin misfortune n. bêbextî misgiving n. guman, dûdiḽî misgovern vt. xirap beȓêwe debat misguide vt. gumȓadekat, beheḽeda debat mishandle vt. xirap bekar debat mishap n. nehat, ȓûdawêkî efsosnak mishear vt.vi. beheḽe têgeyîşit mishmash n. têkeḽ kirdinî bêserûber misinform vt. zanyarî heḽey pêdedat

misinterpret

mitten

misinterpret vt. beheḽe têdegat, lêkdanewey xirapî bo dekat misjudge vt.vi. heḽe dekat le heḽsengandinî şitêk, boçûnêkî heḽe dedat, fermanêkî heḽe derdekat mislabel vt. dirûsit nîşaney nakat mislay vt. winî dekat, le şiwênêk daydenêt paşan le bîrî dekat mislead vt. be heḽeya debat, gumȓay dekat mismanage vt.vi. xirap ya na diḽsozane beȓêwey debat mismatch vt.n. lêknaçêt, xirap lêk çiwandin misname vt. be heḽe nawî debat misnomer n. nawî heḽe, bekar birdinî nawî heḽe misogyny n. ȓiqbûnewe le jinan, nefret le afret misplace vt. şitêk le şiwênî xoy dananêt, mitmanew xoşewîstî dedat be kesêk şayestey nebêt, windekat misplay vt.n. nakarameyî yarî dekat, yarî kirdinî heḽe misprint vt.n. heḽe dekat le çapkirdinda, heḽey çapî misprision n. bêxemîw heḽe kirdin le cêbecê kirdinî karî fermî misquote vt.vi. heḽe dekat le wergirtinî deqda misread vt.vi. le xiwêndineweda heḽe dekat, be heḽe dexwênêtewe misrepresent vt. boçûnî heḽe dexate ȓû, ȓastiyekan deşêwênêt, niwênerayetiyekî xirap dekat misrule vt.n. xirap be ȓêwe debat, xirap be ȓêwebirdin miss vt.vi.n. napêkêt, çawî pênakewêt, neybînî, neybîst, ledestî deçêt, eşkêt, nepêkan, ledesit çûn, xanim missal n. kitêbî niwêjî saḽaney kasolîkekanî Roman misshape vt. deşêwênêt missile n. mûşek missilery n. zanistî dirûsit kirdinû têgirtinû araste kiranî mûşek missing adj. amade niye, wine, bzire mission n. nêrdirawî ayînî, nêrdirawî dîpl227

omatî bo wiḽatan, karêkî taybet ke yekêkî bo denêrdirêt missionary adj.n. nêrdirawî ayînî missive n. name, namey destxet misspell vt.vi. heḽedekat le ȓênûsda misspend vt. be fîȓo dedat (pare, kat) misstate vt. be heḽe ȓaydegeyenêt misstep n. hengawî heḽe, be heḽe beȓêwe birdin mist n. mij, temûmij, heḽmûheḽaw mistake vt.n. heḽedekat, be heḽe têdegat, heḽe mistaken adj. heḽe, heḽe têgeyîştin, na dirûsitî bîrû boçon mister n. bo ȓêz lênan (Mr.) le pêş nawewe denûsrêt, beȓêz mistime vt. deḽêt ya dekat le nawexitda mistletoe n. ȓiwekêkî mişexorî guḽ zerdî zehrawî hemîşe sewze mistreat vt. be heḽe ya xirap çareser dekat mistress n. afretêkî beȓêwe berî maḽ ya amojgayek, kabanî maḽ, mamosta, caran ew wişeye pêş nawî jin dehat êsta Mrs.Miss. yan Ms. cêgay girtotewe mistrial n. betaḽbûnî sikaḽa le dadiga be hoy heḽe le ȓaspardekan ya dadwer netwanê fermanêk derbikat mistrust n.vt.vi. guman, bêbaweȓî, guman dekat misty adj. temû mijawî misunderstand vt. be heḽe têdegat misunderstanding n. xirap têgeyiştin, lêk tênegeyiştin misuse vt.n. xirap bekarî debat, beheḽe bekar birdin mite n. kirim, pareyekî kem, giyanewerêkî zor biçûk miter n. kiḽawî papa, têk heḽkêş kirdinî dû texte be goşey 90 pile mitigate vt.vi. aram dekat, hêwir dekatewe, xaw dekatewe mitosis n. dabeşbûnî xaneyek bo diwan ke nawkî her yekeyan heman jimarey kiromosomî têdaye mitt n. desit kêşî jinane serî pencekan bederewe bêt, desit kêşî beyisboḽ, desit kêşî mist weşên mitten n. desit kêşî pence keḽe be tenha

mix

mold

pencekanî tir beyekewe mix vt.vi.n. têkeḽ dekat, têkeḽ debêt, têkeḽ kirdin, şêwanî bîrû hoş mixed adj. têkeḽ kiraw le şitî coraw cor le ȓegezî coraw cor, têkeḽ mixed-up adj. şêwan, têkeḽ bûn, gîrûgirifit mixer n. têkeḽker, kesêkî komeḽayetî mixture n. têkeḽ kirdin, têkeḽbûn, têkeḽe mix-up n. şêwan, begijaçûn mizzenmast n. darî çaroke ewey paşî keştî mnemonic adj. yarmetî derî yadkirdin ya bîrhatinewe moan n.vi.vt. naḽandin, denaḽênêt moat n. kenaḽêkî piȓ le aw le dewrî qeḽayek, çaḽ, xendeq mob n.vt. apûrey xeḽik, heraw hûrya, desteyek tawanbar, kodebêtewew pelamar dedat, kodebêtewew bê aramî dirûsit dekat mobile adj.n. cûḽan, ecûḽênrê, geȓok, be asanî egoȓdirêt, telefonî destî mobile home xanûy giwêzrawe mobilize vt.vi. ecûḽênêt, beȓêwe debat, amade dekat bo ceng, saz dedat, amade debêt mobster n. endamî desteyekî tawankarî moccasin n. pêḽawî bin textî nerim, marî jardar mocha n. qawey yemen, bondarî têkeḽ le qawew kakaw mock vt.vi.adj.adv. gaḽtey pê dekat, gumȓay dekat, bê hîway dekat, lasayî dekatewe, gaḽtey pêdêt, lasayî kirdinewe, gaḽte pêkirdin, diroznane, na ȓastigoyane mockery n. gaḽte pêkiraw, gaḽte pêkirdin, lasayî kirdinewe, demelaskê mockingbird n. baḽindeyeke zor lêzanane lasayî dengî baḽindey tir dekatewe mock-up n. nimûneyek be qeware tewawekey mod adj. niwêtirîn modêl mode n. mode, şêwe, şêwaz, cilî baw model n.adj.vt.vi. nimûne, afretî modêl nîşander, nimûneyî, be pêy nimûne dedûrêt, deykate modêl modem n. modem [mo(dulator)+dem(odu228

lation)] amêrêke bo goȓînî zanyariyekan bo giwêzanewe be telefon bo kompiyûter moderate adj.n.vt.vi. guncaw, aram, sinûrdar, miyane ȓew le boçûnda, aram dekat, nermî denwênêt moderation n. miyane ȓewî, nermî niwandin, guncan, aramî moderator n. kesêk encûmenî niwêneran beȓêwe debat, giftûgo, diwan modern adj.n. niwê, serdemiyane Modern English zimanî Înglîzî le naweȓastî sedey 15 we modernism n. niwê xiwazî modernize vt.vi. niwê dekatewe, dekate serdemyane, nojendekatewe modest adj. bêfîz, xakî, şermin, sade modicum n. kemêk modify vt.vi. sûk dekat, ȓasit dekatewe, hemwardekat, degoȓêt, degoȓdirêt modish adj. leser modêl, be pêy modêlî niwê modular adj. yekekanî pêwane modulate vt. degoȓêt ya ȓasit dekatewe (deng), xişe xişî nahêḽêt (deng le ȓadyoda), şepolekan degoȓêt, le awazêkewe deçête awazêkî tir module n. yekey pêwane le keştiye asmanêkanda mogul n. kesêkî be twana ya giring, kesêkî netewey Megol mohair n. moy bizinî Angore le nawçey Anatolia Turkiya Mohammed 570-632 z. peyamberî Îslam moiety n. nîwe, beş, parçe, tîrey bazne moire n. kutaḽî awrîşmî şepoldar moist adj. teȓî, şê moisten vt.vi. teȓdekat, teȓdebêt moisture n. şêdar, teȓ moisturize vt.vi. teȓdekat Mojave Desert biyabanêk le başûrî xor heḽatî Calîforniya molar adj.n. didanî haȓîn, kakîle molasses n.L. doşawî şekir: madeyekî qaweyî lînce le dirûsit kirdinî şekirda ciya dekrêtewe mold n.vt.vi. xoḽêkî nerm piȓbê le madey organîkî, qalib, şêwe, keȓû, le qalib dedat, deȓazênêtewe, keȓûdekat

molder

monologue

molder vi. keȓû heḽdênêt, debête xoḽ molding n. qalib karî, ciwan karî ser dîwar, daȓiştin moldy adj. keȓwawî, kon mole n. xaḽî ser pêst, mêrû xorêkî ferû nerim, sîxuȓêk le ajansî hewaḽgirî dujminda kar bikat, berbestî şepolî aw molecule n. gerdîle molehill n. tepke xoḽ: ciric le kun lêdanî jêr zewî xoḽekey fiȓêdedate ser zewî moleskin n. qumaşêkî lokey qedîfeyî molest vt. bêzar dekat mollify vt. aramî dekat, hêwir dekatewe mollusk n. leşêkî nerim le qapêlxêkî ȓeqda wek qaqle cinoke molly n. masî ȓengaw ȓengî birîqedar le ekyoryomda bexêw dekrên mollycoddle n. piyawêk ya kuȓêkî benaz, kesêkî jinanî molt n. saḽane kajû peȓ fiȓêdanû niwêy dekenewe molten adj. tiwanewe be gerim kirdin molybdenum n. tuxmêkî kanzayî zîwî le daȓiştey poḽada be kar dêt mom n. dayîk moment n. sat, demêk momentarily adv. sat, hemû satêk, le satêkewe bo satêkî tir, le her satêkda momentary adj. têpeȓîn be xêrayî le çaw tirûkanêkda momentous adj. satêkî zor giring momentum n.L. tewijim, guȓ, hêzî cûḽan Monaco dûhemîn biçûktirîn wiḽatî cihan dway Vatîkan leser kenarî deryay sipî naweȓasit başûrî ȓoj haḽatî Ferensa 75 mîl dûcaye danîştwanekey 30 hezar kese monarch n. paşayetî, pepûleyekî gewrey bakûrî Amerîka xetêkî ȓeş qeraxî baḽe pirteqaḽiyekey dewirdawe monarchist n. layengirî paşayetî monarchy n. dewḽetî paşayetî monastery n. kḽêse Monday n. dûşemme monetary adj. diraw money n. pare, samanî qebḽêndiraw be pare moneybag n. kîsey pare, kesêkî dewḽemend 229

moneyed adj. dewḽemend, zengîn moneymaker n. kesêkî serkewtû le pare peya kirdinda, şitêk be qazanc bigeȓêtewe bo xawenekey money market sîstemêkî kurt le qeriz danû wergirtin le nêwan dewḽetû gewre kompanyakan money market fund parey hawbeş bixrête weberhênanewe money order kirdinî parey dawakiraw be pisûleyekû nardinî bo dawakar ewîş eygoȓêtewe be heman pare monger n. bazirgan, firoşyar Mongoloid adj. megolî: wek megol, peyweste be ȓeçeḽekî gelanî bakûrû naweȓastî asyaw eskîmow hîndiye sûrekanî Amerîka mongrel n. direxit ya ajeḽî dû ȓegez moniker n. naznaw monition n. agadarî, wiryakirdinewe, be bîr hênanewe monitor n. xiwêndkarî yarmetî derî mamosta, çawdêr, monîter le kompiyûterda bo pîşandanî zanyariyekan be vîdyo monk n. xonewîstêkî ayînî le naw Bûdayiyekanda monkey n. meymûn monkey business gewcî, lasarî, firîwder monkeyshines pl.n. gaḽte monkey wrench sûkil sipane monk’s cloth qumaşêkî estûre bo perde bekardêt mono- pêşgirêke be watay yek monochrome n. yek ȓeng monocle n. çawêlkey yek çawî monoclonal adj. xaneyek le xaneyekî tir wergîrawe monocotyledon n. çûqeney yek geḽayî monogamy n. yek jine monogram n. hêmayek nawî kesêk nîşandedat be pîtekanî yekemî nawekey monograph n. kitêbêk ya nameyeke le yak babetî zanistîda monolingual adj. yek ziman zan monolith n.F. berdêkî gewre le şêwey koḽeke monologue n. meneloc: ekterêk be tenha

monomania

morning

leser şano ediwêt monomania n. têkçûnî mêşik be xûdane şitêk mononucleosis n. hewkirdinî giḽandî lemf nexoşiyekî sexte be tawe monophonic adj. yek deng monopolist n. kesêkî pawan xiwaz monopolize vt. pawan dekat(kaḽa,witûwêj) monopoly n. pawankirdinî bazaȓ monorail n. şemendeferî yek hêḽ monosodium glutamate tozêkî sipî le pirotînî sewze dirûsit dekrêt bo xiwardin tîj kirdin bakar dêt monosyllable n. wişeyek le yek biȓge monotheism n. baweȓ be yek xiwa bûn monotone n. yek awaz monotonous adj. leser heman awaz, yek deng, yek awaz monsoon n. bay werzî le Oqyanûsî Hîndû başûrî Asiya, werzî baran ew baw baraney le başûrî xor awawe heḽdekat monster n.adj. her ajeḽêkî gewrey tirsinak, kesêkî lawaz, zil monstrous adj. zil, trsinak, naşîrîn, şeytan montage n. wêneyekî pêkewe niraw le çend wêneyekî tir, derhênanî film month n. mangêk 30 ȓoj monthly adj.n.adv. mangane dedrêt, mangane derdeçêt, mangî carêk monument n. peykerî yadkirdinewey kesêk ya ȓûdawêk moo n. boȓey manga mooch vt.vi. siwaḽdekat, gedayî dekat mood n. hewaw hewes, arezû moody adj. leser hewes moon n. mang ke be dewrî zewîda desûȓêtewe be 29½ ȓoj moonbeam n. tîşkî ȓoşinayî mang moonlight n. ȓoşinayî mang moonlit adj. mangaşew moonscape n. ser zewî mang moonshine n. ȓûnakî mang, diḽopandinî wîskî be na yasayî moonshot n. nardinî keştî asmanî bo ser mang moonstone n. berdî silîkatî elominyom wek mirwarî le xişiḽda bekar debrêt moonstruck adj. şêt, dêwane 230

moonwalk n. ȓoyîştin leser mang le layen ewaney çûne ser mang moor n.vt.vi. zongaw, zelkaw, ȓadegrêt (keştî) be singewe deybestêtewe, lenger degrêt mooring n. dawû gurîsî ke keştî pê debestrêtewe, lengergay keştî moose n. ajeḽêkî gewrey Amerîkay bakûre le keḽe kêwî deçêt moot n.adj. encûmen, babetî witûwêj mop n.vt. her şitêk zewî pê bisiȓdirêtewe, desiȓêtewe, pak dekatewe mope vi. diḽtengî daydegrêt moppet n. zarok, korpe moraine n. darû berdî ȓamaḽraw be ȓûbarêkî sehoḽawî moral adj.n. ȓeftar, diyarî kirdinî ȓastû çewt, fêrkirdin be pêy binamakanî ȓastû çewt, amojgariyekanî ȓewişit, zanistî ȓewişit, akar morale n. wire, baweȓbûn, peroş moralist n. kesêk pabendî ȓewiştû çakiye le jiyanîda, mamostay zanistî ȓewişit morality n. akarekî, ȓewişit berzî, pransîpekanî ȓewişit moralize vt.vi. lêkdanewey akarekî bo dekat, eyxate jêr barî behakanî ȓewiştewe, boçûnekanî derbarey akarû pirsekanî ȓewişit derdebȓêt morass n. zelkaw, bose, kosip, şêwan moratorium n. biȓyarî fermî bo nedanî qeriz le katî xoyda be hoy tengijey abûrî morbid adj. nexoş, natendirûsit, encamî nexoşiye, tirsinak mordant adj.n. desotênêtewe, madeyeke ȓeng cêgîr dekat more adj.n.adv. zortir (pile, jimare), ziyatir, ta ȓadeyekî ziyatir ya dûrtir, biȓêkî gewretir, pitir moreover adv. leser eweşewe mores pl.n. neȓêtekan morgue n. ew şiwêney termî mirdûy ne nasrawî lê dadenrêt ta xeḽik biyan nasêtewe, mirdû xane, serçawe heḽgîrawekanî ȓojnameyek ya govarêk moribund adj. leser cêgay mirdin, mirdin morn n. spêde, beyan morning n. beyanyan, spêde, seretay ȓoj

morning glory

motorize

morning glory n. têkaḽanî lawlaw be guḽî şêwe zûȓna morning sickness n. ȓişanewey beyaniyanî afretî dûgiyan morocco n. pêstêkî nermî be nirix le pêstî bizin moron adj. gewic, gemje, gêl morose adj. bêhewes, xembar morph vt.vi. şêwe degoȓêt morpheme n. biçûktirîn yekey piȓwatay ziman(zmanewanî) morphine n. morfîn: madeyekî siȓkere bo nehêştinî azar morphing n. fîlmêk kirdey goȓînî şêwey kasanêk ya şitanêk bo şêwey tir be kompiyûter morphology n. zanistî pêkhatinî şêwe le ajeḽû ȓiwekda, morfolociya morrow n. beyanî, sibeynê Morse adj.sîstemî mors bo namew birûske nardin ke birîtîbû le xet(-) û xaḽ(.) morsel n. parû, luqme mortal adj.n. kuşinde, merig hêner, mirdû, naleber, mirov mortality n. lenaw çûn, neman, mirdin be komeḽ be birsêtî ya ceng, ȓêjey mirdin mortar n. hawenû deske hawen bo şit haȓîn, topî hawen, têkeḽkerey çementow limû aw mortarboard n. quȓkêş: texteyekî desikdar, kiḽawî xiwêndkarî derçûy zanko mortgage n.vt. barimtey xanûbere, barimtey dekat mortgagee n. barimte wergir mortician n. kesê mirdû amade dekat bo le gûȓnan mortify vt.vi. ȓîswa dekat, deçepênêt, demrênêt (areziwekan) mortise n. lelke le têkheḽkêşî dar, zimane mortuary n. mirdûxane mosaic n. mozayîk: wêneyek le parçe berid ya şûşey ȓengaw ȓeng Moses n. peyamber Mûsa ke cûlekey ȓizgar kird le Mîsir mosey vi. leserexo deȓwat, cêdêḽêt Moslem n.adj. musuḽman mosque n. mizgewit 231

mosquito n. mêşûle (mêyînekaniyan xiwêndemijin le ajeḽû mirov) moss n. qewzey ser darû berid mossback n. koneperist most adj.n.adv. zorbey, zortirîn, ta ȓadeyekî zor, ewendey le tiwanada bûn mostly adv. bezorî, begiştî mote n. gerid motel n. hotêlî ser ȓêga moth n. perwane wek pepoleye çiwar baḽe leser dîwarû cilû berig dejî, moraney cil mothball n. neftalîn le şêwey topî biçûk dexrête cilû bergewe bo parastnî le morane mother n.adj.vt. dayîk, serçawey her şitêk, zimanî dayîk, debête dayîk, wek dayîk çawedêrî dekat motherhood n. daykayetî mother-in-law n. xesû motherland n. nîştiman motherly adj. daykane, diḽsoz, mîhreban mother-of-pearl n. daykaney mirwarî mother tongue n. zimanî dayîk motif n. bîrî serekî le karêkî hunerîda, dûbare bûnewe le ȓeng ya şêwe, hander motion n.vi.vt. cûḽan, pêşniyar, desit decûḽênêt bo ȓûnkirdinewe, hêma dekat motion picture n. filîm motion sickness n. sersûȓan le naw otombîl ya keştî motivate vt. handedat motive n. hander, cûḽêner, bizav motley adj. ȓengî coraw cor, pêkhatiwe le tuxme cor be corekan motocross n.Fr. pêşbiȓkêy matoȓ siwarî lemser bo ew serî wiḽat motor n.adj.vi. hêzî cûḽan, mekîne, cûḽandin, otombîl lê dexuȓêt motorbike n. paskîlêkî mekînedar motorboat n. belemî mekînedar motorcade n. kejawey otombîlekan motorcar n. qemere motorcycle n. matoȓ motor home otombîl le şêwey xanû le nawewe bo geştû geȓan motorist n. şûvêr, kesêk be otombîl koç dekat(geşit dekat) motorize vt. mekîney dexate ser

motor vehicle

mud flat

motor vehicle otombîlekan wek qemere pîkab pas mottle vt. xaḽawî dekat be ȓengî cor be cor motto n. drûşim mould n.vt.vi. = mold moulding n. = molding mouldy adj. = moldy moult vi. = molt mound n. tepolke, senger mount n.vi.vt. şax, çiya, siwarbûnî wiḽax, damzrandinî ştêk leser şitêkî tir, zîn kirdinî mayîn, serxistin, siwar debêt, deçête ser texit, topêk dademezrênêt, serdexat, zîn dekat, pîşandedat, amade dekat bo pîşandan mountain n. şax, çiya, baristayiyekî zor gewre mountain bike paskîlî pêçke pan bo ȓêgay na asayî, paskîlî deşû der mountaineer n. kesêkî nawçey şaxawî, nawşaxî, şaxewan mountain goat n. bizne kêwî mountainous adj. şaxawî, zor gewre mountain sickness n. ser sûȓanî nawçey şaxawî zor beriz mountebank n. kesêk leser mêzêk westabêw hawarî firoştinî dermanî diroznane bikat, cadûger mounted adj. xirawete ser, siwarbûn mounting n. siwarkirdin, şitêk bixeyte ser şitêkî tir mourn vi.vt. xem daydegrêt, ȓeş depoşêt mournful adj. xemgîn, xembar mourning n. matemînî, bergî ȓeşî matemînî, pirsedar mouse n.vi. mişik, kesêkî şermin tirsenok, mişkî kompiyûter, mişik degrêt moustache n. simêḽ mousy adj. wek mişik, hêmin, şermin, bênamûs mouth n.vt. dem, zar, dexwat mouthful n. piȓ be dem mouth organ n. harmonika amêrêkî mûzîke mouthpiece n. ew beşey exrête demewe le amêrî mûzîk, qiseker be nawî.. mouthwash n. şileyek bo dem şorîn mouthy adj. zorbḽê, çeqeçinaw 232

movable adj.n. ecûḽênrên, şitekanî egwazrênewe, giwazrawekan move vt.vi.n. deȓwat, degwazêtewe, destaw desit dekat, decûḽêt, çalakiyekî berçaw nîşan dedat, decûḽênêt, paḽî pêwe denêt bo pêşewe, heḽdestênêt, baweȓî pê dênêt, hestî dewirûjênêt, ȓewan debêt, cûḽandinî daşî şetrenic, hengaw, cûḽan, giwastinewe, goȓînî şiwên movement n. cûḽan, cûḽanewe, goȓînî şiwênî leşkir, pîsayî kirdin, beşî serekî le karêkî mûzîkî dirêjda mover n. cûḽêner(her şitêk bcûḽênêt) movie n. sînemaw karî sînemayî moving sand n. limî cûḽaw ger şitêk bikewête nawî qûtî dedat mow n.vt. kadên, drew dekat, dekujêt, dexat mower n. mekîney giya bȓîn Mozart Wolfgang Amadeus 1756-1791 awaz danerêkî Nemsayî bû Mr. le ciyatî mister bekardêt le pêş nawewe MRI n. magnetic resonance imaging amêrêkî taqî karî pizîşkiye bo dozînewey nexoşî much adj.adv.n. zor, bezorî, zorcar, biȓêkî zor, şitêkî mezin mucilage n. çirêş, sirêş, ketîre muck n. zibḽî şêdar, xoḽêkî ȓeş piȓ le madey organîkî, pîsî, qisey naşîrîn muckrake vi. be diwada çûnî kare xirapekanî kesêkû aşkiray bikat mucous adj. wek çiḽim, lînc mucous membrane n. perdeyekî lînce zorbey naw leşî poşîwe mucus n. madeyekî çiȓî lînce be hoy perdey lîncewe biḽaw kirawetewe bo şêdar kirdinû parastin, çiḽim mud n. quȓ, nawziȓandin muddle vt.vi.n. têkeḽ dekat, deşêwênêt, deşêwêt, şêwandin, şêwaw muddle-headed adj. ser lê şêwan muddy adj.vt.vi. quȓû çiḽpaw, naȓûn, lêḽ, şêwaw, quȓawî dekat, deşêwênêt mud flat quȓû lîte be hoy ewpeȓî heḽkişanî derya

mudslinging

munitions

mudslinging n. hêrişêkî bêwîjdanane bo ser ȓikeberî ȓamyarî muezzin n. bangbêjî mosuḽman muff n.vt. poşakî tûkdar destî têheḽdekêşî bo gerim kirdin, her kirdeweyekî serpêyî, nakarameyî kar dekat muffin n. kêkî biçûkî naw kûp muffle vt. dem heḽdebestêt bo ewey dengî derneyat ya gerim ȓagirtin muffler n. milpêç, amêrêke bo kemkirdinwey dengî otombîl le pêş derîçekeyewe(egzocekeyewe) mufti n. cilûbergî asayî mug n.vt.vi. mesîney giḽîne ya kanzayî, ȓû, pelamarî kesêk dedat bo ȓût kirdinewey, ȓûy çirçû loç dekat bo pêkenandnî temaşaçiyan muggy adj. şêdarû gerim mug shot wêney ȓûy kesêkî tawanbar ya guman lêkiraw mukluk n. cizmey Eskîmo le pêsitî berazî awî mulatto n. kesêkî le dayîk bûy daykû babêkî ȓeşpêstû sipîpêst mulberry n. darî tû mulch n.vt. wirdedar le bin direxitda ȓo dekrêt bo nehêştinî riwanî giya, wirde darî lê ȓo dekat, teḽaşedarî bçûk mulct vt.n. pê debjêrêt, be fêḽ pare le yekîk destênêt, bijardin mule n. hêstir, kesêkî kelle ȓeq, serpêyiyek pajne danepoşêt muleteer n. hêstirewan mulish adj. wek hêstir, kelle ȓeq mull vt.vi. be qûḽî bîr dekatewe, xoşawî germû şîrîn dekatû beharatî tê dekat, têȓademênêt mulligan n. xiwardinêk le sewzew goştû masî mulligatawny n. şorbay mirîşik be karî mullion n. şîşî naw pencere multi- pêşgirêke be watay corawcor, zor multiculturalism n. baweȓ bûn be yeksanî kelteûrekan multifaceted adj. taybetêtî coraw cor multifarious adj. coraw cor multilateral adj. layenî coraw cor, çend layene le dû partî ziyatir 233

multilingual adj. tiwanay bekar hênanî çendîn ziman multimedia adj. ȓageyandinî coraw cor multimillionaire n. kesêk çendîn milyon parey heye multinational adj. çendîn netewe, nûsîngey le çendîn wiḽat heye, kompanya fire ȓegezekan multiple adj.n. parçey zor, tuxmî zor, çend keȓet, pêkewe niraw multiple-choice adj. weḽamî ȓasit heḽbijardin le naw çend weḽamêkda multiple sclerosis nexoşiyeke le nawendî sîstemî demarda ledesit danî haw ahengî masûlkekan multiplex adj. çendîn, nardinî çendîn nîşane beyekewe leser yek şepolû yek kenaḽ multiplicand n. jimarey lêdiraw be jimarey tir multiplication n. çend care, lêkdanî jimare multiplicity n. jimareyekî gewre, heme cor multiplier n. lêy dirawe be jimarey tir multiply vt.vi. zortir dekat, zortir debêt multipolar adj. çend cemser multiprocessor n. kompiyûterêk tiwanay encamdanî komeḽêk kirdarî hebêt le yek katda multistage adj. çend qonax wek mûşek multitude n. jimareyekî zor, gelêk, xeḽik, xanexiwê multitudinous adj. firawan, bêşumar, zor mum adj. bêdeng, qisenakat mumble vt.vi. mînge mîng dekat, demîngênêt mumbo jumbo n. witinêkî bê wata (serçawekey Afrîqayiye) mummer n. ekter betaybetî demamikdar mummify vt.vi. momya dekat, wişik debêtewe mummy n. momya mumps n. milexiȓe munch vt.vi. miḽçe miḽç dekat, demiḽçênêt mundane adj. dinyayî, asayî, giştî municipal adj. şarewanî municipality n. encûmenî şarewanî munificent adj. bexşinde munitions pl.n. keresekanî ceng

mural

myxedema

mural adj.n. ser dîwar, tabloy ser dîwar murder n.vt. kuştin, dekujêt, lenaw debat murderous adj. kuşinde murk n. tarîkî, diḽ tengî murmur n. bêzarî, xuȓey aw, gîzey heng, dengêkî leserexo muscat n. tirêyekî Ewrupayî şîrîne muscatel n. şerabêk le trey muscat dirûsit kirabêt muscle n. masûlke, hêzî masûlke muscle-bound adj. masûlkey awsaw be hoy meşqî zorewe westaw muscular adj. masûlkedar, behêz muscular dystrophy nexoşiyekî drêjxayen be hoy dahêzranî leserexoy masûlkekan musculature n. sîstemî masûlkey leş muse vi. ȓademênêt museum n. mozexane mush n.interj.vi. ardî genmeşamî kuḽaw, şitêkî estûrû nerim, hestiyar le sozda, geştêk beser befirda leser darî xişok seg ȓay bikêşêt mushroom n. qarçik music n. hunerî mûzîk, mûzîk, awaz, qayîl bûn be encamekan musical adj.n. mûzîkî, xulyay mûzîk, şanogeriyekî mûzîkî semaw mûzîk musicale n. ahengî mûzîkî şewane musician n. jenyar, mûzîk jen musicology n. zanistî mûzîk musing n. ȓaman le bîrkirdineweda musk n. bonî misk: le jêr pêstî bin sikî askî misk der dekrêt bonêkî zor behêze muskmelon n. şemame, kaḽekî zerd Muslim n. musuḽman muslin n. mozlîn: qumaşêkî lokey tenike muss n.vt. naȓêk, têkeḽ, beser yekda dedat mussel n. giwêçke masî must v.aux.n. kirdarî yarmetî dere be watay pêwîste, pêwîstî mustache n. simêḽ mustang n. espêkî biçûkî deştayiyekanî Emerîka mustard n. xertele, toy xertele, haȓawey towî xertele wek beharat muster vt.vi.n. serbazgîrî dekat, ko dekatewe, leşkir pêk dênêt, koyan dekatewe bo pişkinîn, dîdeniyekî serbazî 234

musty adj. kone, bogen, tirşaw mutable adj. goȓaw, nacêgîr mutant adj.n. goȓanî kutûpiȓ mutation n. goȓanî binçîneyîw giring, goȓanî kutûpiȓî zîndewerekan ke ciyawaz bin le dakû babiyan mute adj.n.vt. laḽ, bêdeng, pîtî bê deng, amêrî deng kemkirdin ya bê deng kirdin, bê deng dekat mutilate vt. debȓêt, deşêwênêt mutiny n.vi. yaxî bûn: yaxî bûnî serbaz dijî efserekey, yaxî debêt mutt n. gewic, segî dû ȓeg mutter vi.vt.n. demîngênêt, mîngandin mutton n. goştî meȓ mutual adj. hawbeş, hawbeşî mutual fund sendûqî weberhênanî hawbeş muzzle n.vt. demû lûtû şewîlagey ajeḽ, demamik, şitêke lmozî ajeḽî pêdebestirêt, bê dengî dekat, demî debestêt my poss.pron. hî min, le layen minewe encam dirawe mycology L. zanistî qarçik, qarçiknasî myelitis n. hew kirdinî moxî demarî biȓ biȓagey pişit myopia n. çaw kizî myriad n.adj. jimareyekî gewre, le jimare nehatû myrmidon L. hozî mûrmêdon be serokayetî Exîlî: layengirî be emekû diḽsoz, cêbecê karî ferman bê dûdiḽî myself pron. xom, min mysterious adj. nadiyar, şarawe mystery n. nihênî, nadyarî, ȓaz mystic adj. nihênî, sofî, nadiyar, pak, le xiwa tiris mystical adj. sofêtî, derwêşane mysticism n. sofî gerêtî, derwêşî mystify vt. eşiḽejênêt, aḽoz dekat mystique n. piȓ nihênîw diḽçesip myth n. efsane mythical adj. efsaneyî, heḽbestiraw mythology n.misyolocî: zanstî efsanekan, çîroke heḽbestirawekanî neteweyek mythopoeia L. heḽbestinî efsanekan myxedema L. nexoşiyekî pêste wişik bûnû awsan kemî çalakî hoşû leş

N n

natural gas

n n. pîtî çiwardehemîn le zimanî Înglîzî, le kîmyada hêmay Naytirocîn Na hêmay Sodyom nab vt. desitgîr dekat, degrêt nabob n. piyawêkî zor dewḽemendû xawen şiko nacre n. mirwarî nadir n. le xiwarî xiwarewe: le jêr pê be pêçewaney serî ser nag vt.vi.n. berdewam sikaḽa dekat, bêzarî derdebȓêt, bêzar, tengaw kiraw Nagasaki benderêk le başûrî xor away Japan 1945 U.S be bombî etom kawlî kird naïf Fr. sade, sawêlke nail n.vt. nînok, bizmar, dey çespênêt be bizmar, be çiȓnûk deygirêt, be sextî lêy dedat nail-biter n. nînok krojtin: xûyekî xirape naïve adj.Fr. sade, sawêlke naked adj. ȓût, nepoşraw, petî namby-pamby adj.n. lawaz, kesêkî lawaz ȓeftar minaḽane name n.adj.vt. naw, nawbang, nawdenêt, be naw bangdekat nameless adj. bênaw, nenasraw namely adv. benaw, wate namesake n. kesêk nawî kesêkî tirî heḽgirtibê nanny goat n. bizin nanosecond n. yek le bilyonî çirkeyek nap vi.n. ser xewêk deşkênêt, çawêk gerim dekat, ser xew şikandin, qumaşî tûkdar napalm n.vt. madeyekî sûtênere le bombî napaḽimda, be bombî napaḽim bordumanî dekat nape n. pişitmil, esto naphtha n. newtî sipî naphthalene n. neftalîn: paḽawteyekî sipî haydirokarbone dijî espêw megez be kardêt herweha le ȓengîşda napkin n. desiȓî qaqez narcissism n. xoperist narcissus n. le efsaneyekî Grîkî da lawêk ewîndarî wênekey xoy debêt le awdaw xoy fiȓêdedate awekewew debête nêrgiz, guḽe nêrgis narcosis n. siȓbûn be madey siȓker 235

narcotic n.adj. siȓker( wek hêroyîn), arambexiş narcotize vt. siȓdekat nark n. kesêkî sîxuȓ narrate vt.vi. degêȓêtewe(çîrok) narration n. gêȓanewey çîrok, çîrok narrative adj.n. çîrok, beserhat, hunerî gêȓanewey çîrok narrow adj.vi.vt.n. tesik, sinûrdar le wataw qeware ya jimareda, girij dekat, tesik debêt, tenge le deryada, ȓaȓewêkî tesik narrow-minded adj. demargîr, bîr tesik narwhal n. nehengî derya mêyekey nêzeyekî pêçawpêç be demiyeweyetî nary adj. hîç na NASA National Aeronautics and Space Administration nasal adj. wek lûte, witin be lût henase le ȓêy lûtewe nasalize vt.vi. be lût edwêt, demîngênêt nascent adj. le niwê hatote arawe, boçûnî niwê nasty adj. pîs, çepeḽ, xirap, bedxû natal adj. le peydabûnewe le geḽêtî nation n. netewe, gel, wiḽat, dewḽet national adj. neteweyî, hawnîştimanî nationalism n. netewayetî nationality n. regeznamey netewayetî nationalize vt. deykate neteweyekî serbexo, xomaḽî dekat nationwide adj. sertaserî wiḽat native adj.n. hawnîştimanî, sirûştî, xomaḽî, le dayik bûy wiḽat native-born adj. hawnîştimaniye be le dayik bûn lew şiwêne nativity n. le dayik bûn, le dayik bûnî peyamber Îsa NATO n. North Atlantic Treaty Organization: peymanî bakûrî etlasî natty adj. ȓazawe, ciwan, ȓêkûpêk, poştew perdax natural adj.n. sirûştî, deist kird niye, xoȓiskî, asayî, şiyanî be desit hênanî serkewtin be xêrayî natural childbirth le dayik bûnî bê siȓ kirdn beḽkû be ȓahênan natural gas gazî sirûştî: têkeḽey gazî haydiro karbon le zewiyewe bo sûtandn

natural history

needful

natural history mêjûy sirûşit: lêkoḽînewe le ajeḽû ȓiwekû kanzakan naturalism n. ȓêbazî sirûştî: rêbazêke baweȓî be şitêk niye le derewey sirûşit, ȓêbazî ȓiyalîstî le hunerû wêjeda naturalist n. kesêk peyȓewî ȓêbazî sirûştî bikat naturalize vt. nasnamey pê dedat naturally adv. heḽbete, beḽê waye, sirûştiye natural resource samanî sirûştî wek xeḽûz newit wizey aw natural science be sîstemkirdinî zanistekanî sirûşit ke birîtîn le zanistekanî zîndewer kîmya fîzya ciyolocîw kanzakan natural selection pirosey peydabûnû manewey baştrînyan nature n. sirûşit, cewherî şitêk, cor, doxî bineȓetî mirov naught n. hîç naughty adj. lasar, bedxû, napesend nausea n. doxî ȓişanewe, qêzkirdin nauseate vi.vt. tûşî ȓişanewe debêt, bêzar dekat nauseous adj. qêzewin nautical adj. deryayî, deryawanî naval adj. deryayî nave n. tewere, beşe serekiyekey kḽîsa le dergay çûne jûrewe ta şiwênî westanî qeşe navel n. nawik, nawend, xaḽî nawend navel orange ew core pirteqaḽey şiwênî guḽekey la nawik deçêt navigable adj. başe bo bekar hênanî keştî, çake bo deryawanî navigate vt.vi. keştî ya fiȓoke araste dekat, deçêt be keştî ya be fiȓoke navigation n. zanistî diyarî kirdinî şiwên, deryageȓî navigator n. deryager, deryawan, fiȓokewan navy n. hêzî deryayî navy blue n. şînî deryayî nay adv.n. na, nexêr, weḽamêkî nerênî naysayer n. kesêk dij bêt ȓet bikatewe pişitgiwê bixat wek xû, her deḽê nexêr Nazi adj.nazî endamî party nîştimanî sûsya 236

-lîstî Gêrmenî be serokayetî Hitler 19331945 Neanderthal adj. niyandrtal: doḽî niyandertal le nizîk şarî Dosîldrof le Gêrmenî paşmawekanî êskû pirûskî mirovî konî lê dozrawetewe paşan naw nira mirovî niyandertal neap adj. dakişanî aw near adv.adj.prep.vt.vi. nizîk, le nizîk, dosit, xizim, nizîktir, kurit, ȓastewxo, le xoy deçêt, zor lêwey nizîke, nizîk debêtewe, lêy nizîk debêtewe nearby adj. nizîk, hawşan nearly adv. nizîkey, ledewrûberî nearsighted adj. çawkizî bo dûr neat adj. têkeḽ nekraw, nerim, pak, ȓêkû pêk neaten vt. pakû ȓêkû pêkî dekat neath prep. jêr nebbish n. destewsan, şermin, bêtam nebula n.L. tenke hewir, lêḽî le asmanda nebulous adj. lêḽ, temawî necessarily adv. be pêwîsit, encamî pêwîsit necessary adj.n. pêwîsitî, pêwîste, şitêk pêwîsit bêt necessitate vt. pêwîsit dekat necessity n. pêwîstî, naçarî, hejarî, şitêkî pêwîsit neck n.vt.vi. mil, gerdin, miley zewî, milî şûşe, lemilî dedat, baweş lêk dedat, maç dekat, mil denête ser yek le kêbiȓkêda neckerchief n. mil pêç necklace n. milwanke necktie n. qerewêt necrology n. defterî tomar kirdinî nawî mirdiwan necromancy n. giyan amadekirdin, cadû necrosis n. mirdinî ȓîşaḽêk le beşêkî leşda nectar n. şerabî xudawendî Grîkû Romanekan, her xiwardineweyekî xoş, ew şile şîrînû be tamey hendêkguḽ ke mêşheng be karî debat le dirûsit kirdnî hengiwîn nectarine n. corêke le qoxî pêsit nerim need n.vt.vi. pêdawîstî, tengane, nebûnî, desit kurtî, pêwîsit dekat, pêwîsit debêt needful adj. pêwîsit, pêwîsitî

needle

nest egg

needle n.vt.vi. derzî dirûman, derzî neşter gerî, derzî derman xistine leş, derzî qîble numa pêwer, derzî lê dedat, dirûman dekat, dedûrêt needlepoint n. derzî çinîn needless adj. napêwîsit needlework n. çinînî derzî karî needs adv. pêwîsit, be pêwîsit needy adj. zor hejar, nebû, nedara ne’er adv. hergîz na ne’er-do-well n. kesêkî bê keḽik nefarious adj. napak, ȓeftar naşîrîn negate vt. haşa dekat, pûçeḽ dekat( karî gerêtî şitêk) negation n. haşakirdin, nerênî pêçewaney erênî negative adj.n. haşakirdin be witinî na, nerê, le çendayetîda xiwar sifir, fîlmî nêgetîf, pêçewane, ȓetkirdinewe neglect vt.n. feramoş dekat, pişit giwê dexat, feramoş kirdin, pişit giwê xistin neglectful adj. feramoşkar, xemsarid negligee n. cilî jinaney maḽewe negligent adj. feramoşkar, giwê pênedan negligible adj. bêbayex, şayestey feramoş kirdine negotiate vi.vt. ekewête witûwêj, witûwêj dekat, karûbarêk exate ser kesêkî tir, degoȓêt bo diraw, beser kospêkda zaḽ debêt, encam dedat negotiation n. danûstan, witû wêj negritude n. huşyarî ȓeş pêstekan derbarey ciyawazî kelepûrî keltûrekeyan Negro n.adj. ȓeşpest neigh vi.n. dehîlênêt, hîley esip neighbor n.vt.vi. hawsê, dirawsê, biray mirovayetî, jiyan beser debat, derû dirawsêyetî dekat neighborhood n. geȓek neighborly adj. hawsêyetî, dostayetî neither adj.pron.conj. hîç yekiyan na, ne em ne ew, minîş na nematode n. kirmêkî dawî lûleyî dirêj mişexorî ser ajeḽû ȓiweke le xakû awda dejît nemesis n. toḽesên, dujminêkî tirsinak neo- pêşgirêke be watay niwê, ȓêgay ciyawaz 237

neoclassic adj. niwê kirdinewey şêwazî konî hunerû wêje neocolonialism n. dagîr kerî niwê, weberhênanî zilhêzekan lew nawçaney le ȓiwaḽetda azadiyan bedesit hênawe neologism n. wişey niwê, watay wişey niwê neon n. gazî niyon: gazêkî temeḽe bê rengû bon be bȓêkî kem le hewada heye le çiray niyonda bekar dêt neonate n. newzad, minaḽî taze le dayikbû neophyte n. wergeȓaw bo ayînêkî tir, niwê le karêkda be taybetî qeşe neoplasm n. lû, lûyekî şîrpenceyî neoprene n. lastîkî desit kird ke bergey çewrîw germî degrêt nephew n. biraza, xuşkeza nephritis n. nexoşî gurçîle be hoy hewkirdinewe nephrosis n. nexoşî têkçûnî gurçîle ke awsanî cestey lêdekewêtewe ne plus ultra L. kotayî, ewpeȓî, binçîneyî nepotism n. xizim xizmêne le damezrandinî karda Neptune n. xudawendî derya lay Romanekan, hesarey heştem le dûrî xor neptunium n. tuxmêkî kanzayî tîşikdere nerd n. kesêkî zor gewic, bêhûde nerve n.vt. demar, biwêr, netiris, napesend, handedat nerve center n. nawendî demar, nawendî beȓêwe birdin nerve gas n. gazêkî cengiye kar le demarû sîpelkekan dekat nerveless adj. bêdemar, lawaz, sardûsiȓ nerve-racking adj. danbexoda girtin, mandûkerî mêşik nervous adj. leser, tûȓe, bêaram, tirsenok nervous system n. sîstemî demar nervy adj. netiris, biwêr, napesind -ness paşgirêke be watay dox, bar (barî nahemwar) nest n.vi.vt. hêlane, meko, hêlane dekat, deçête naw yekewe nest egg n. rawke: hêlkeyeke bo baḽinde dadenrêt le hêlanekeyda ta le hêlke kirdin neçêtewe eşê hêlkey desit kirdîş bêt, parey paşekewit kiraw

nestle

newspaperman

nestle vi.vt. denîşêtewe, deygrête xoy, le amêz degrêt, penay dedat, bexêw dekat nestling n. beçke baḽindeyeke baḽe fiȓe nebiwe net n.adj.vt. toȓ, toȓî masî tênis ya bale, toȓî peywendiyekan, toȓî caḽcaḽoke, puxtey qazanic ya desit kewit, dexate toȓewe, be toȓ deygirêt, qazanic dekat nether adj. jêrewe, xiwarewe nethermost adj. xiwartir, jêrî jêrewe netting n. toȓ, toȓ dirûsit kirdn, toȓewanî kirdin nettle n.vt. giyay diȓkawî, caȓisî dekat, weȓisî dekat nettlesome adj. toȓe kirdin, rencandin network n.adj. beyekewe girêdanî çendîn êstigey radiyo TV kompyûter networking n. beyekewe karkirdinû aḽûgor kirdinî zanyariyekan, peywendiye nawxoyiyekanî sîstemî kompiyûter neural adj. demar, sîstemî demar neuralgia n. azarî demar neurasthenia n. şeketî, nîgeranî, mandwêtî mêşik neuritis n. hewkirdinî demar neurology n. tiwêjînewe le sîstemî demar neuromuscular adj. demarû masûlke be yekewe neuron n. xaney demarû gişit kirdarekanî neurosis n. şêwanî karî demar le toqînda derekewê, girjî derûnî neurosurgery n. neşter gerî mêşkû petke demar neurotic adj.n. tûȓeyî, tûşbû be nexoşî demar neurotransmitter n. madeyekî bayo kîmyayiye nardekanî demar biḽaw dekatewe ya ȓêy lê degrêt le serî dû demarda ke beyek degen neuter adj.vt. nêremûk, le ȓêzimanda nawêk ne nêr bê ne mê, dexesênêt neutral adj. bêlayen, bê ȓeng, ne tirşew ne siwêr, kesêk ya dewḽetêkî bê layen, le gêȓî otombîlda boş le ser gêȓ niye neutralism n. bê layenî nêw dewḽetî, siyasetî bê layenî neutrality n. bê layen bûn neutralize vt.vi. bê layen dekat ya debêt 238

neutrino n. her yek le sê bê baristayiyekey naw etom neutron n. wirdîleyekî biçûk le nawkî etomda hîç bargeyekî elektironî heḽ nagirêt neutron bomb bombêkî etomî biçûke ke deteqêtewe jimareyekî zor nyûtron dirûsit dekat bo kuştinî dûjmin beḽam kawlkarî xanûberey bedwada nayat never adv. hergîz na nevermore adv. hergîz carêkî tir na never-never land n. şiwên ya doxêkî xeyaḽî nevertheless adv. legeḽ eweşda, sereȓay eweş nevus n. xaḽ, nîşane new adj.adv. niwê, hawçerix, bem diwayiyane New Age peyweste be têkeḽ kirdinî cûḽanewe ȓoşinbîriyekan le bîrêkî niwêda, têȓaman, qûḽ bûnewe new blood newey niwê ke xawenî bîrû boçûnî niwên, tiwana , wize newborn adj. newzad newcomer n. geyiştûy niwê newel n. payey yekemî peyje le ser zewî ke lawaney peyjekey pêwe bestirawe bo dest pêwe girtin le serkewtinda newfangled adj. serdemyane, bepêy şêwazî niwê newfound adj. bedesit hênanî niwê newmoon mangî yek şewe: zewî ekewête nêwan mangû xorewe tenha yek dawî sipî le layekî mangewe ȓoşin debînrêt news n. hewaḽ, dengûbas, ȓaportî hewaḽ nêran newsboy n. ȓojname firoş newscast n. hewaḽî ȓadiyow TV newsdealer n. dukanî firoştinî ȓojnamew govar newsletter n. ȓageyandinî hewaḽ le yaneyekda le naw kirêkaranî kompanyayekda newsman n. hewaḽ xiwêner, hewaḽnêr news conference n. kongirey ȓojnamewanî newspaper n. ȓojname newspaperman n. ȓojname ger, derhênerî ȓojname, xawenî ȓojname

newsprint

nirvana

newsprint n. qaqezî ȓojname ke herzantirîn corî qaqeze newsstand n. dukanêkî biçûk taybet be ȓojname firoştin newswomen n. hewaḽ xiwênerî afret, hewaḽ nêrî afret newsworthy adj. hewaḽî giring newsy adj. piȓe le hewaḽ newt n. corekanî marmêlkey teȓwişkî newton n. niyûtin:yekey pêwaney hêz new year’s day n. yekem ȓojî saḽî niwê next adj.adv. ewîtir, le tenîşt, nizîktir, diwatir, yekî tir, kesêkî tir next-door adj. dergakey tir nexus n. peywendî, bester niacin n. nicotinic acid tirşî nîkotîn Niagara falls tavgekanî niyagara le Emerîkaw Keneda nib n. nûkî pênûs nibble vt.vi.n. be gazî biçûk nan dexwat, gazî biçûkî lê degrêt, tîkey biçûk nibs n. kesêkî lexo bayî nice adj. çak, baş, selar, pesind, betam nicety n. çakî le jiyanda, wirdekarî, dirûstî niche n. taq, şiwênêkî lebar bo karkirdin nick n.vt. kerit: dirizêkî biçûk le rûberêk, kerit kerit dekat, deşkênêt nickel n.vt. nîkiḽ, pareyekî asinî Emerîkî 5 sentî, be nîkiḽ deypoşêt nicker vi.n. pêdekenêt, pêkenîn nickname n. naznaw nicotine n. nîkotîn: madeyekî ziyan bexşe le tûtinda nicotinic acid madeyekî kirîstaḽî sipiye yekêke le vîtamînekanî B complex niece n. kiçî bira, kiçî xuşik, kiçî dişû şûbra, kiçî jin xuşkû jinbira Nietzsche Friedrich 1844-1900 feylesûfêkî Elmaniye nifty adj. ciwan, şoxû şeng niggard n. çawçinok, qirçok niggle vi. kat befîȓodadat le wirdekariye lawekiyekanda, ȓexne degrêt nigh adv.adj.prep. bew nizîkane, nizîkey, nizîk, nizîkî night n.adj. şew, tarîkî night blindness n. şewkiwêrî nightcap n. kiḽawî xewî şew, qumêk mey 239

pêş çûne ser cêgay nûstin nightclothes n. cilî xew wek pêcame nightclub n. yaney şewane bo xiwardinû xiwardinewew semaw şitî tir night crawler n. kirmî zewî ke şew dête ser zewî nightfall n. êware, xor awabûn, hatinî şew, baḽkêşanî tarîkî nightgown n. cilî xewî jinanû kiçan nightingale n.bulbul nêrekey şew dexwênê Nightingale Florence 1820-1910 xanme çawdêrî nexoşî Berîtanî dahênerî zanistî çawdêrî nexoş night life şewane ȓabiwardin nightly adj.adv. şewane, şew diway şew nightmare n. xewî naxoş night owl kesêk şew kar bikat ya ta direnganêk xeber bêt nightshade n. tirê ȓêwîle, corêke le bayîncan nightshirt n. kirasî xew nightstick n. têḽay polis nighttime n. şew, katî nêwan xor awabûnû xor heḽatin nightwear n. cilî xew nihilism n. nehlîzim: ȓetkirdinewey behaw rewiştû ayîn bewey bûnyan watayek nabexşêt nil n.L. sifir, hîç Nile n. ȓûbarî Nîl nimble adj. sûkeḽe, bizêw, jîr nimbus n. hewrî baran nincompoop n. gewic, nefam, sade nine n. no, jimare no, 9 ninepins n. yarî şûşe darînekan nineteen adj.n. nozde, jimare nozde, 19 ninety adj.n. nawed, jimare newed, 90 ninny n. gewic, gêl ninth n. nohem nip vt.n. qunciȓik degrêt, gaz degrêt, serma deybat, qunciȓik, gazgirtin, biȓêkî kem, qumêk mey nipper n. gîre, destekanî qirjaḽik nipple n. goy memik, memey şîrdan nippy adj. zor sard, ebȓêt nirvana n. le Bûdayîzimda doxî ewpeȓî bextiyarî, şiwênêk ya doxêk xemû pejarekan le bîr deçinewe

nit

nonetheless

nit n. ȓişik, mêtulke niter n. netratî botasyom sodyom bakar dêt wek barût ya zibiḽ nit-picking adj.n. kat be fîȓodanî lawekî nitrate n.vt. xiwêy tirşî netrîk wek sodyom netrîk, têkeḽî dekat be tirşî netrîk nitric acid n. tirşî netrîk, tirşêkî na organîkî bekar dêt le dirûsit kirdinî zibḽû barûtû ȓengda nitrocellulose n. madeyeke bedesit dêt le çak kirdinî sîlîloz be tirşî netrît bekardêt bo teqandinewe ya warnîş nitrogen n. naytrocîn: gazêkî bê ȓengû bê bone 78.08% etmosfîr pêkdênêt nitroglycerin n. ȓonêkî bê ȓenge pêkhatiwe le çakirdinî gilîsrînû netrîkû tirşî kebrît daynemaytî lê dirûsit dekrêt xêraye le teqîneweda nitrous oxide n. gazêkî bê ȓenge wek madey siȓker bekardêt ya bo dûkeḽ kirdin bekardêt nitty-gritty n. ȓastiye binçîneyiyekan, kêşe cewheriyekan nitwit n. kesêkî gêl ya gewic nix adv.interj.vt. na, nexêr, biweste, na hemahengî, naselmênêt no adv.adj.n. na, nexêr, neselmandin, ȓetkirdinewe Noah n. peyamber Nûh ke Xiwa fermanî dirûsit kirdinî keştî pêda Noble prizes xeḽatî nobiḽ ke dedrêt be fîzyazan kîmyazan abûrîzan zanay pizîşkî le geḽ aştî xiwaz nobility n. gewrepiyawn, xanedanan, nawdarî nobiḽ noble adj.n. nawdar, benawbanig, xanedan, zor çak, ciwamêr, ciwamêrî nobleman n. xanedan nobody pron.n. kesniye, kesêkî hîç lebara nebû no-brainer n. şitêkî ȓûnû aşkira nocturnal adj. şewane, şewane kiraweye nocturne n. mûzîkêk taybet be şew, wêney dîmenêk le şewda node n. dijwarî, girê, şiwênî çrokirdin leser liqî dar nodule n.L. girê, girêyekî xiȓ noggin n. camêkî biçûk, serî mirov 240

noise n.vt. dengedeng, hera, denge deng dekat noiseless adj. bêdeng noisome adj. ziyanbexiş, bon naxos, qêzewin noisy adj. denge dengêkî zor nomad n.adj. ȓewendî, koçerî no man’s land nawçey kêşe leser, nawçey bêçek nomenclature n. naw lênan, komeḽe zarawew hêmakan le zanistû huner nominal adj. benaw, zor wird, zor biçûk, zor kem nominate vt. kesêk diyarî dekat, heḽdebjêrêt, dademezrênêt, depaḽêwêt nominative n. le ȓêzmanda doxî fermanî biker, damezraw, paḽêwraw nominee n. kesêkî diyarî kiraw paḽêwraw non- pêşgirêke be watay na : be tundî ȓet kirdinewekey le in w un kemtire nonage n. temenî minaḽî pêş baḽiq bûn nonagenarian n. kesêk le temenî nêwan 90 w 100 saḽe nonaligned adj. bêlayen no-name adj. nawdar niye nonbinding adj. pabenid nebûn nonce n. bo bekar hênanî êsta, ȓûydawe bekar hatiwe dirûst kirawe bo yek car nonchalant adj. kemterxem, bêperwa noncombatant n. kesêkî serbazî beşdarî neker leceng, bêçek noncommittal adj. aḽoz, nadiyar non compos mentis L. têkçûy hoş nonconductor n. negeyener: madeyekî negeyener nonconformist n. kesêk peyȓewî nekat, nateba legeḽ kiḽêsay Engilîkanî noncustodial adj. minaḽ lanebûn diway ciyabûnewe le yektir nondairy adj. berhemî şîrî têda niye nondescript adj. sexte pênasew polîn bikrêt none pron.adv. hîç yekiyan na, hîç na, hergîz na nonentity n. kesêk ya şitêkî biçûkî bê bayex nonetheless adv. legeḽ eweşda, sereȓay eweş

nonevent

notorious

nonevent n. ahengêkî sardûsiȓ nonferrous adj. asinî têda niye nonintervention n. desit têwernedan, siyasetî desit têwer nedan noninvasive adj. le pizîşkîda neçûne naw pêst ya leşewe nonjudgmental adj. lêbûrdin nonmetal n. nakanzayî no-no n. şitêk nabê bikrêt nonpareil adj. bêwêne nonpartisan adj. peywendî be hîç partiyekewe niye nonperson n. kesêk deseḽat feramoşî bikat nonplus vt. sersam dekat, eşiḽejênêt nonprofit adj. bo qazanic niye bo çakeye nonresident adi.n. şiwênî diyarî kirawî niye nonscheduled adj. bazirganî ȓêge pêdiraw be ȓêgay asmanîda be bê ewey nawî le xişteda bêt nonsectarian adj. bê baweȓî aynî nonsense n.adj. bêwata, ȓewiştî gewcane, qsey qoȓ non-sequitur L. le lojîkda derencamêk le geḽ witekanî pêşûy naguncêt: na lojîkî nonskid adj. xilîsik niye non-starter n. boçûnêkî bê beha nonstop adj.adv. bêwestan, newestan nonsupport n. serperiştî nekirdinî jinû minaḽ nonunion adj. ser be yaney krêkaran niye nonviolence n. natundû tîjî noodle n. ser, makeronî le şêwey herişte nook n. goşe, şiwênêkî dabiȓaw noon n. nîweȓo noose n. petî xinkandin nor conj. ne norm n. nimûne, binema, pêwaneyî, ȓêjey jimêryarî normal adj.n. sirûştî, asayî, hoşî dirûst normally adv. ȓeftarî asayî, le xiwar doxî asayî normative adj. pêwaneyî north n. bakûr northeast n. bakûrî ȓojheḽat northerly adv. berew bakûr, le bakûrewe northern adj. bakûrî, kesêkî bakûr northerner n. kesêk le bakûr le dayîk bûbê 241

northern lights n. kazêwey bakûr North Pole cemserî bakûr northward adv.adj.n. berew bakûr northwest n. bakûrî ȓojawa nose n. lût, kepû, her şitêk le şêwey lût, hestî bon kirdin nosebleed n. lût pijan nose cone n. lûtî mûşek nose dive n. dakişanî kutûpiȓî desitkewit nosegay n. çepke guḽêkî biçûk no-show n. kesêk diwa bikewêt le fiȓoke keştî şemendeferû şiwêne gîrawekey heḽneweşênêtewe nostalgia n. sozî nîştiman nostril n. kunîlût nostrum n. dermanî hemû derdê nosy adj. xotêxizêner not adv. nexêr, na notable adj.n. şayestey yadkirdine, benawbanig notarize vt. mordekat lay dadnûs notary n. dad nûs notation n. tomarkirdinî têbînî, bekar hênanî nîşanew hêmakan le ciyatî wişew jimarekan note vt.n. wiryadarî dekat, be giringiyewe serinc dedat, tomar dekat, têbînî, yadawerî, perawêzî pertûk, nameyekî kurt, awazêkî mûzîkî, serinc notebook n. peȓawî têbîniyekan noted adj. benawbang, nasraw noteworthy adj. şayanî serince, bayexdar nothing pron.n.adv. hîç, şitêk ke nebêt, sifir, şitêk ya kesêkî bê bayex nothingness n. nebûn, bêbayexî, mirdin, betaḽî notice n.vt. agadarî, wirya kirdinewe, serinc ȓakêşan, çawdêrî dekat, giringî pê dedat noticeable adj. şayestey serincû giringî pêdane, serinc ȓakêşere notify vt. agadar dekatewe, pêy ȓadegeyenrêt notion n. bîrkirdineweyekî giştî, baweȓ, boçûn, keresey biçûkî corawcor le babet derzî û dezû.. notoriety n. kesêkî naw bang xirap notorious adj. lekedar

notwithstanding

nurse

notwithstanding prep.adv.conj. sereȓay eweş, legeḽ eweşda, herçende nougat n. heḽway sipî be bistewe nought n. hêmay sifir noun n. naw le ȓêzmanda nourish vt. derxiwardî dedat, xiwardinî dedatê, bexêw dekat nourishment n. xorak, xiwardin, xiwardin pêdan nouveau riche Fr. taze dewḽemend nova n.estêreyekî zor ȓoşin paşan kiz debêt novel adj. niwê, namo, ȓoman novelette n. ȓomanêkî kurt novelist n. ȓoman nûs novelize vt. le şêwey dastan day deȓêjêt novelty n. dahênan: şitêkî niwê November n. november mangî 11y saḽ novena n. peristinêk no ȓoj bixayenêt novice n. desit pêker, niwê lekarda Novocain markey bazirganî Procaine now adv.conj.n.adj. êsta, satêk, her êsta, demêk, lem ȓojaneda nowadays adv. le katî êstada no way adv. hergîz na nowhere adv. le hîç şiwênêk no-wise adj. be hîç corêk noxious adj. ziyan bexşe bo tendirûstîw ȓewişit nozzle n. demewaney sondey aw ya boȓî nuance n.Fr. ciyawaziyekî kem le dengû rengû wata,.. nub n. girê, parçeyekî biçûk, xaḽî binçîne, cewher, nawik nubbin n. şitêkî biçûk nubile adj. şiyawe bo hawserêtî le ȓûy temenewe: afret nuclear adj. nawik, etom nuclear energy wizey etom nuclear family xêzanêk le daykû babû minaḽekaniyan be yekewe bijîn nuclear fission n. letbûnî etomî nuclear physics n. fîzyay etomî nuclear reactor amêrêk bo ȓagirtinî zincîre kardanewekanî etomî ke sûtemenî etomî bekar debat bo berhemhênanî wize nuclear winter hatne kayewey doxêk be hoy cengî etomî be bergirtinî tîşkî xor behewrû temû mijî teqînewekanî bombî 242

etom ke debête hoy dagirtinî piley germaw beweş jiyan lenaw deçêt nucleate adj.vt.vi. nawikî heye, nawik pêk dehênêt nucleic acid herdû komeḽey tirşî organîkî ke le xane zînduwekanda hen her dû corî DNA RNA nucleolus n. nawkî naw xane ke pêk dêt le protînû RNA nucleus n. nawendî etom, nawik, nawendî protopilazim le xaneda nude adj.n. ȓût, kemêk, wêneyekî ȓût, peykerêkî ȓût nudge vt.n. be anîşik be agay dênêtewe, anîşik weşandin nudism n. ȓêbazî ȓûtî wek baweȓ ya bo mebestî tendirûstî nugatory adj. pûç, betaḽ, bê bayex nugget n. baristayiyekî zêȓî xaw nuisance n. kirdeweyek şitêk kesêk bibête hoy bêzar kirdin nuke n.vt. çekî etomî, pelamar dedat be çekî etom null adj. bêkar: hîç tiwanayekî yasayî niye, nebûn, bê beha nullify vt. heḽdeweşênêtewe, pekdexat numb adj.vt. bê hesit, hesit lêbiȓaw be hoy sermawe siȓ debêt, hestî lê debȓêt number n.vt. jimare, komeḽêk, çendiyek, dejimêrdirêt, jimarey pêdedat, jimarey dekat numberless adj. le jimare nehatû numeral adj. jimare numerate adj. tiwanay jimardin numerator n. jimarey serewey hêḽî kerit numerical adj. jimareyî, be jimare numerology n. zanistî jimare numerous adj. çendîn, zor numinous adj. pîroz, lederewey sirûşit numismatics n. zanistî kokirdinewey parey kanzayîw medaliyaw parey qaqezî numskull n. gêl, gewic nun n. peristar, afretêk jiyanî xoy terxan kirdibêt bo ayîn nuncio n. baḽwêzî PaPa nuptial adj. şayî, zemawenid nurse n.vt. sister, dayen, çawdêrî nexoş, goşdekat, çawedêrî nexoş dekat

nursemaid

O o

nursemaid n. dayen nursery n. dayenga, şiwênî şetiḽû nemam bexêw kirdin nurseryman n. kabray nemam firoş nursery rhyme honrawe bo minaḽan nursery school baxçey minaḽan nursing home xeḽwetgey pîrî nurture n. fêrkirdin, gewrekirdin, bexêwdekat, fêrdekat nut n. nawkî mîwey wişik wek giwêz, more ke burxûy piya deçêt, kakḽe giwêz nut case şêt nutcracker n. giwêz şikên nuthatch n. baḽindeyekî biçûkî giwêz xor be denûkêkî tîj nutmeat n. nawke giwêz nutmeg n. giwêzî Hindistan nutrient adj. piȓ xorak nutriment n. xiwardin, xorak nutrition n. xorak pêdan, xorak nutritious adj. piȓ xorak nuts and bolts pêçû mor( burxîw semûle) nutshell n. tiwêkiḽî giwêz nutty adj. giwêzî zore, ȓeftar seyir, bonûberamey giwêzî heye, şêt nuzzle vt.vi. lûtî le zewî dejenêt(beraz) nylon n. naylon nymph n. xudawendî Grîkû Romanekan le şêwey kenîzekî ciwan le şaxekanû daristanû awda, afretî ciwan, canewer le qonaxî giwêzanewe le siporewe bo canewerî tewaw nymphomania n. arezûy ȓagîrnekrawî afret bo cûtbûn le geḽ piyaw

243

o n. pîtî panzehemîn le zimanî Îngilîzî, le şêwey jimare 0, corêkî xiwên, le kîmyada nîşaney Oxygen oaf n. sawêlke, gewic oar n. seḽbey belem lêxuȓîn oarlock n. amêrêk le şêwey pîtî ( U ) şiwênî gîrkirdinî seḽbe oasis n. mêrguzarî biyaban oat n. giyayekî sexte towekey dexurêt oath n. siwênd ob- pêşgirêke be watay pêçewane, serberew xiwar, serew jêr obdurate adj. diḽȓeq, bê bezeyî obedient adj. milkeç, giwêȓayeḽ obeisance n. çemînewey ȓêz lênan obelisk n. kêle berdêkî çiwar layî zor dirêj serekey şêwe heremî obese adj. qeḽew obey vt.vi. giwêȓayeḽî dekat, cêbecê dekat, milkeç debêt obfuscate vt. tarîk dekat, deşêwênêt obiter dictum L. serincêkî serpêyî obituary n.L. lawandinewe be gêȓaneweyekî kurtî jiyan namey koçkirdû object n.vt.vi. şitêk debînrêw destî lê dedirêt, amanc, milnadat, ȓêgedegrêt, berheḽistî dekat objection n. berheḽistî kirdin, ȓetkirdinewe objectionable adj. napesind, naşayiste objective adj.n. amanc, babetiyane, mebesit, şitêkî babetî object lesson n. wane witnewe be şitî bercestew bînraw: waney piraktîkî objet dart Fr. peykerêkî biçûk objurgate vt. serzenişit dekat be tundî oblate adj. panî cemserekan oblation n. qurbanî bo xiwa ya çake obligate vt. naçar dekat obligation n. beḽêndan, peymandan, xistine esto obligatory adj. xistine esto, naçarkirdin oblige vt. exate esto, le estoy denêt obliging adj. yarmetîder, xizmetguzarî oblique adj. lar, xiwar, naȓastewxo, çewit obliterate vt. desiȓêtewe, heḽdeweşênêt oblivion n. lebîrçûn, feramoş kirdin, lêbûrdin

oblivious

octogenarian

oblivious adj. lebîreweçûn, bêhoşû goş oblong adj. lakêşe, şêwey lakêşeyî obloquy n. lekedar kirdin, birîndar kirdin obnoxious adj. bêzraw, dizêw oboe n. zûȓna obscene adj. çepeḽ, pîs, dawênpîs obscurantism n. koneperistî, dijî pêşkewtinû biḽawbûnewey zanisit obscure adj.vt.n. tarîk, naȓûn, tarîk dekat, deşarêtewe, tarîkî obsequies n. mirdû, pirsew serexoşî obsequious adj. serşoȓ, mêçkeker observance n. pabendî yasa ya neȓêt, çawedêrî, serinc observant adj. zor beaga, wirya, serincî xêra, sûrbûn leser pabendbûn be yasaw ȓêsakanû neȓêt observation n. çawedêrîkirdin, serincdan, têbînî kirdin, lêdiwan observatory n. ȓiwange, şiwênî çawedêrî asman be teleskob observe vt. pabend debêt be yasa, peyȓew dekat, debînêt, serinc dedat, çawedêrî dekat observer n. çawdêr obsess vt.vi. bêaramdekat, hoşû goşî têk deçêt obsession n. bêaramî be hoy xulyayekewe obsidian n. berdêkî şûşeyî ȓeşe le agir pijênewe dirûstî debêt obsolescent adj. feramoşkiran, berew neman obsolete adj. feramêşkiraw, kon obstacle n. kosip, asteng obstetrics n. zanistî mamanî obstinate adj. lasar, sexte bo çareser kirdin obstreperous adj. herawhûrya obstruct vt. debestêt, rêgay lêdegrêt, perdey piyadedat obstruction n. berbesit, kosipxistine ȓê, asteng, gîran, kosipdanan obstructionist n.adj. rêgir, kesêk debête ȓêgrî karêk be taybetî karî perlemanî obtain vt. bedesit dênêt obtrude vt.vi. bezor xoy têdehawêt, xoy tê heḽdequrtênêt obtuse adj. goşey kirawe, debeng, bêmêşik 244

obverse adj.n.adv. ȓûbeȓû, binke tesik, ȓûy diraw, la ya ȓiwekey tirî ȓastî obviate vt. xoylênadat, xoy lêladedat, pêwîsit nakat obvious adj. ȓûn, aşkira, diyar occasion n.vt. hel, bone, ho, ȓûdaw, pêwîsit, debête ho occasional adj. beȓêkewit, nawbenaw occident n. ȓoj awa, nîwey ȓoj away goy zewî occlude vt.vi. debestêt, benid dekat, kewtine seryektirî wek didan occult adj. eşarêtewe, epoşêt, nihênî, nadiyar, cadûw bexit xiwêndinewe occupancy n. dagîrkirdin, desit besera girtin occupation n. kar, pîşe, pile wergirtin, dagîr kirdin, hêzêkî serbazî dagîrker occupy vt. dagîrdekat, sergerimdekat, bekardehênêt, exayenêt occur vi. dête arawe, ȓûdedat, dête xeyaḽ occurrence n. ȓûdan, beserhat ocean n. oqyanûs ke 71% goy zewî dadepoşîwe oceangoing adj. çûn ya koç kirdin be ȓêgay oqyanûsda oceanography n. zanisitî oqyanûsekan lebarey ȓiwekû ajeḽekanîşiyewe oceanology n. zanistî deryayî la hemû ȓiwekaniyewe ocher or ochre n. quȓêkî zerid ya qaweyî sûrbaw asinî têdaye wek hewênî ȓeng bekardêt o’clock adv. be pêy kat jimêr: kat jimêr çende octa- pêşgirêke be watay heşit wek octagon octagon n. heşitpaḽû: şêweyeke le heşit goşew heşit la pêkhatiwe octane number or octane rating n. jimarey oktînî: pêwerî diyarî kirawî heḽsûȓanî mekîne ke debête ȓêgir le nesûtanî benzîn, corî benzîn octave n. her komeḽeyekî heşitî, awazî heştaney mûzîk, ȓojî heştemî cejnî xaçperistan October n. mangî dey saḽ 31 ȓoje octogenarian n. kesêk le deyey heştemî

octopus

off-the-wall

temenîda octopus n. oktopos, extebût ocular adj. peywendî be çawewe heye, be çaw bînraw, şitêk le çaw biçêt, wirdbîn (zeȓebînî) lay çaw le mîkroskobda oculist n. pizîşkî çaw OD kurtkirawey pizîşkî bînayî Odalisque or odalisk n. kenîzekî dîwexanî suḽtan odd adj. tak, mawe, jimarey tak 3,5,7, namo, dûredesit, dabiȓaw oddball adj. ȓeftar seyir oddity n. şitêk ya ȓûdawêkî namo, kesêkî ȓeftar seyir odds pl.n. ciyawazî, naberamberî odds and ends n.pl. paşmawekan odds-on adj. bextî birdinewey heye ode n. honrawey goranî -ode paşgirêke be watay ȓaȓew odious adj. dizêw, naşîrîn, qêzewin odium n. ȓîswayî, bednawî, kîne odometer n. jimêryarî naw otombîl bo jimardinî mawey lêxuȓîn odor n. bon, nawbanig odoriferous adj. bondar, qêzewin le ȓeftarda Odyssey n. dastanêkî Grîke be honrawe Oedipus complex n. girêy odîp: girêyekî derûniye birîtiye le xoşewîstî kuȓ bo daykî kiç bo bawkî oenology n. zanistî mey çonêtî dirûsit kirdinî o’er prep.adv. = over leser oeuvre n.Fr. tewawî karekanî nûserêk of prep. le, derbarey, be hoy off adv.prep.adj.vt. ledûrewe, lelawe, berew doxî bêhoşî dabiȓan, dûrtir, lekar kewtû, heḽeye, westaw, xirap, negeyîw, biȓo, winbe offal n. pîsûpoxiḽiyekanî ajeḽî serbiȓaw, zibiḽ offbeat n. nasaz: awazî naȓêk, na asayî off-color adj. ciyawaz le ȓengî dawakiraw, nalebar offend vi.vt. deȓencênêt, tawandekat, tûȓe dekat, zwîrdekat offense n. tawan, azardan, hest birîndar kirdin, tûȓeyî, bêzarî, xirapekirdin 245

offensive adj.n. pelamardan, napesindî, zimanî zibir, pelamar, hêriş offer vt.n. niwêj dekat, pêşkeş dekat, pêşniyar dekat, amadeyî derdebȓêt, pîşandedat, exateȓû bo firoştin, nirxêk diyarî dekat, dête pêşewe bo dawa kirdinî jin, pîşandan, dawakirdin, nirxî diyarî kiraw, hewiḽ, koşiş, pêdanî hel, hel offering n. pêşkeşkirdin, pîşandan, şitêk bo firoştin, helêkî xiwêndin offhand adj.adv. bêzar, bêxo amadekirdin, bekurtî office n. nûsînge, pilewpaye, erik officeholder n. fermanber officer n. efserî polis ya supa, beȓêweberî keştiyekî bazirganî official n.adj. fermanberî mîrî, fermî, ȓêge pêdiraw officiate vi.vt. karêk becê degeyenêt, kardekat bew pêyey fermanbere officious adj. nafermî, xoȓepêşberane offing n. pantayî derya, diwaȓojêkî nizîk, bew nizîkane off-key adj. zîqin le mûzîkda nasaz off-limits adj. şiwênêke diyarî kirawe tenha desteyek etwanê biçête nawî off-line adj. rastewxo be hêḽewe nebestirawe le jêr ȓagirî nawendî yekey encamdanî kompiyûterda niye off-load vt.vi. betaḽ dekat, dadegrêt off-putting adj. ȓenceȓo, perêşan off-road adj. otombîlêke bo laȓêkan offseason n. nawerizî offset vt.n. hawseng dekat, lecêy dadenêt, çapî offset, şitêk cêgay şitêkî tir bigrêtewe offset printing çapkirdinî offset brîtiye le tebeqêkî plastîkî nûsraw aḽênraw le lûleyek bixulêtewew merekeb heḽbigrêtû bîxate ser qaqez offshoot n. le qedewe wek çiro kirdin, le qedî darewe offshore adj. dûr kewtinewe le kenar deryawe, dûr le kenar derya offside adj. şiwênî nadirûsit offspring n. newe, berhem, encam offstage n. dûr le şano, dûr le çawî xeḽik off-the-wall adj. namo, seyir

off-track

omnibus

off-track adj. derçûn le hêḽî kêbiȓkê off-white adj. sipiyekî bor, sipyekî zeridbaw off year saḽêk heḽbijardinî giştî tiyada nakrêt, saḽî kurt hênanî berhem, saḽî nehatî oft adv. = often often adv. zor car ogle vi.vt.n. aşiqane çawî têdebiȓêt, nîgayekî diḽdarane ogre n.Fr. dêw, kesêk ya şitêkî tirsinak oh inter.n. dengêk bo (sersûȓman, azar, hawar, tiris) ohm n. yekey pêwaney bergirî elektrîkî ohmmeter n. omîter: pêwerî ohm -oid paşgirêke bewatay pêkçûn be şitêkî diyarî kiraw wek crystalloid oil n.adj.vt. ȓon, newit, ȓengî ȓonî, ȓonawî dekat, çewirîdekat, wek ȓon oilcloth n. qumaşî ȓeng kiraw bo aw danedan wek çerçefî mêz oil color ȓengî ȓonî oilman n. ȓon firoş, ȓeng firoş oil painting nexşêk be ȓengî ȓonî oil shale berdêke be diḽopandinî germî newtî lê derdekrêt oilskin n. barangîr oil well bîrî newit oily adj. wek ȓon, ȓonî têdaye, ȓonawî ointment n. meḽhem OK adj.adv.interj. qayilbûn, ȓezamendî derbiȓîn, çake, başe, selmandin okra n. bamê old adj.n. kon, pîr, besaḽaçû, karame, pispoȓ, fiȓêdiraw, feramoşkiraw, serdemekanî ȓabûrdû, kesêkî be temen olden adj. kon, konîne, ȓabûrdû Old English zimanî Englo Seksoniyekan le 400 zayiniyewe ta 1100 zayinî old-fashioned adj.n. şêwey kon, bîrî kon, daxraw, koneperist, têkeḽey wîskîw bîrew kerte mîwe Old Glory nawî aḽay U.S.A old-growth adj. cengeḽêk darî zor gewrew temen dirêjî têdaye Old Guard n. baḽî koneperist le partiyekî siyasîda oldie oroldy n.gaḽte qise ya goraniyekî kon 246

old-line adj. kon, konîne old maid n. qeyre kiç: kiçêk şûy nekirdibê old man n. bawik, hawser, kesêkî xawen deseḽat old master n. mamosta meznekanî nîgar kêşan le Ewrupay sedey hejde old school n. qutabxaney kon, peyȓew xiwazanî qutabxaney kon oldster n. pîr, besaḽaçû Old Testament n. tewrat old-time adj. ȓabûrdû, kon old-timer n. kesêke demêke nîştecêye, şareza, karmendî kon, endamî kon old-world adj. rojheḽat be taybetî Ewrupa oleaginous adj. wek ȓon, çewrû nerim, mastawçî oleander n. ȓiwekêkî zehrawî guḽî sipîw sûrî bonxoşû geḽay barîkî çerim asa oleomargarine n. çewrî pîşesazî olfactory adj. peywendî be hestî bon kirdinewe heye oligarchy n. olîgarkî: fermanȓewayetî kemîne, deseḽatêk be desit çend kesêkewe olive n. darî zeytûnî hemîşe sewiz, ȓengî zeytûnî olive branch çiḽe darî ziyton wek hêmay aştî Olympic games yariyekanî kêbiȓkêy nêw neteweyî ke êsta yariyekanî hawînew zistane le xo degrêt ke her yekeyan dû saḽ carîke ombudsman n. lêkoḽerî sikaḽay hawḽatiyan dijî fermanberanî dewḽet omega n. diwayîn pîtî Grîk 24 hemîn omelet or omelette n. omlêt: hêlkew tematew ȓon omen n.vt. şûmî, hewaḽî naxoş, faḽ, faḽdegrêtewe omicron n. O: pîtî panzehemî Grîk ominous adj. şûm omission n. giwênedan, bêxemî, feramoşkiraw, labirdin, biwardiraw omit vt. ladebat, lekardexat, feramoşdekat omni- pêşgirêke be watay gişt omnibus n. pasî gewre, kitêbêk nûsînî çend danerêkî têda bêt derbarey zor şit

omnipotent

open-hearted surgery

omnipotent adj. tiwanaw deseḽatî bê sinûr, tewawî deseḽat omnipresent adj. le hemû şiwênêke omniscient adj. zanînêkî bêsinûr, zanînî hemû şitêk, xuda, yezdan omnivorous adj. xiwardinî hemû xiwardinêk goşitû riwekiyekanîş be bê ciyawazî, hemû şitêk damaşêtewe on prep.adv.adj. leser, serewe, derbarey, doxî, behoy, bo pêşewe, le aradaye, amadeye, kiranewe, heḽkirdin, le katî diyarî kirawda, beşdare, dagîrsandin once adv.conj.n. carêk, le her katêkda, eger carêkîş bêt, be zûyî, ȓastewxo, le heman katda once-over n. çaw piyaxişandinêkî xêra oncogene n. cînêk çalak bikrêt be vayros boy heye xaneyekî asayî bigoȓê bo şîrpence oncology n. zanistî girêkanî şîrpence oncoming adj. nizîk bûnewe le katû şiwênda oncovirus n. vayrosêke debête hoy şîrpence one adj.n.pron. yek, tak, tenha, kesêk, şitêk one-dimensional adj. yek la, yek dûrî oneness n. tenhayî one-on-one adj.adv. ȓastewxo ȓû be ȓû bûnewe onerous adj. dijwar, sexit, quris oneself pron. xoy, doxî asayî kesêk one-sided adj. têwegilanî yeklayene, biȓyarî yeklayene, nayeksan onetime adj. pêşû, carêkiyan one-track adj. tesik nek skob, yek hêḽ wek corêk şemendefer one-up adj. yek bo serewe, sûdî heye one-upmanship n. birdinewe le heȓacda one-way adj. yak aqar, yek ȓêga, çûn ya hatin ongoing adj. berew pêşewe çûn onion n. piyaz, selke piyaz onionskin n. qaqezî lebabet tiwêkḽe piyaz online adj. leser xet be ȓêgay enternêt onlooker n. bîner only adj.adv.conj. tenha, beḽam, meger, bêcge 247

onomatopoeia n. nawnanî şitekan be pêy dengû kirdariyan onrush n. paḽepesto, bo pêşeweçûn onset n. pelamardan, hêrişbirdin, sereta onslaught n. pelamardanêkî tund onstream or on-stream adv. berew berhem hênan onto prep. bixere ser ontogeny n. xulêkî jiyanî organîzmêk onus n. erik, berpirsiyarêtî onward adv. bo pêşewe, berew pêşewe onyx n. aqîqî ȓengaw ȓeng oodles pl.n. jimareyekî gewre, zor zor ooze n.vi.vt. quȓî nîştûy binî derya, enîşêt, dizedekat( zaniyariyekan) opal n. berdêkî giranbehay ȓengaw ȓeng opaque adj. lêḽ, teḽix, naȓûn, lêtêgeyiştinî sexte op art şêweyekî nîgarkêşanî ebistirakte ke çaw bixeḽetênî OPEC n. Organization of Petroleum Exporting Countries: ȓêkxirawî wiḽatanî henardekirdinî newit Op-Ed adj. Opposite Editorial page: lapereyek diway laperey sernûserî ȓojname ke ȓaw boçûnî nûseranî tirî tiyada biḽaw dekrêtewe open adj.vt.vi.n. kirawe, leȓû, aşkira, giştî, bo hemwan, lejêr lêkoḽînewe, bexşinde, giwêbîsit, dekatewe, waḽadekat, ȓadexat, dademezrênêt, dexate ȓû, dekrêtewe, dekewête ȓû, derdebȓêt, kelên, keleber, kirawe, zewyekî ȓûten open air n. derewey maḽ, deştû der open-and-shut adj. biȓyardanî xêra open-ended adj. bêsinûr, şiyawî hemwarkirdine opener n. amêrî heḽpiçȓîn: şûşe kirdinewe, qutû kirdinewe open-eyed adj. ebḽeq bûn, çaw kiranewe le sersambûnda open-handed adj. bexşinde open-hearted adj. diḽsoz, diḽû derûn baş open-hearth adj. kûrey kirawey dirûsit kirdinî poḽa open-heart surgery neşter gerî diḽ ke sûȓî xiwênû pêdanî oksîcîn le ȓêgay amêrewe cê be cê dekrêt

open house

oracle

open house n. kiraweye bo hemû opening n. kiranewe, kirdinewe, sereta, ahengî kirdinewe, kelên, keleber, helêkî lebar, karêkî tewaw nekraw kirawe bo tewaw kirdin open-minded adj. bîrî kirawe, danexraw openwork n. nexşî kirawe opera n. opêra: şanogerî mûzîkû goranî, parçe mûzîk operable adj. dekrê: be taybetî çareserî neştergerî opera glasses n. dûrbînî opêra operate vi.vt. heḽîdesûȓênêt, deygêȓêt, beȓêwe debat, karî pê dekat, karêkî serbazî encam dedat operation n. xistinegeȓ, karpêkirdin, neştergerî, kirdeweyekî serbazî operational adj. amadeye bo karû encamdan operative adj. karîger, le kardaye operator n. heḽsûrênerî mekîne, beȓêwe berî telefon, beȓêweberî damezraweyekî pîşesazî ya bazirganî, karame le hunerêkda operetta n. opêrayekî dulberane be witû wêj ophthalmic adj. peywendî be çawû dewrû berî heye ophthalmology n. dermansazîw pizîşkî çaw opiate n. made siȓkerêke têkeḽ kirawe be efyûn, madey hêwirker, siȓker opine vt.vi. baweȓdekat, ȓay xoy der debiȓêt opinion n. ra, boçûn, baweȓ opinionated adj. sersexit opium n. madeyekî siȓkere le towî efyûn dirûsit dekrêt opossum n. ajeḽêkî Emerîkî hesit le xoy debȓêt wextê ekewête metirsiyewe opponent n.adj. ȓikaber, beramber, berheḽisit opportune adj. hel, ȓexsaw le katû şiwênî xoyda opportunism n. helperistî opportunity n. hel, lebar bûnî doxekan bo mebestêk oppose vt.berheḽistî dekat,exate beramberî 248

opposite adj.n.prep. dij, beramber, be tewawî ciyawaz, pêçewane opposite number n. hawpley kesêkî tir le şiwênî ciya ciya le ȓêkxirawêkda opposition n. beramberî kirdin, berheḽist kar, opozîsyon, layenî beramber oppress vt. serkut dekat, sitem dekat, deçewsênêtewe, xembar dekat oppression n. sitem, çewsandinewe, xembarî, diḽtengî oppressive adj. sitemkar, zordar, diḽtengî, xembarî opprobrious adj. ȓîswa opprobrium n.L. kar ya ȓeftarêkî ȓîswakerane, ȓîswayî opt vi. heḽdebjêrêt optic adj. çaw, bînîn optical adj. bînayî, bînîn optical disc her pepkeyek ke zanyarî ya mûzîkî leser tomar kirabê le şêwey çaḽî makiroskobî ke be leyzer bixwêndirêtewe optician n. kesêk çawêlke dirûst dekatû deyfiroşêt optics n. zanistî bînayî optimism n. geşbînî: geşbînane ȓiwanîne layenî pirşingdarî hemû şitêk, hîwadarî: be hîwabûn ke layenî çake beser xirapeda zaḽ debêt optimum n.adj. ewpeȓî, beriz tirîn pile, çaktir option n. heḽbijardin, mafî heḽbijardin, azadî heḽbijardin, mafî kiȓîn firoştin ya mangane be nirxî daniraw bo mawey diyarî kiraw, şitêkî heḽbijêrdiraw optometry n. pêwanî mewday bînînî çaw, taqîkirdinewew pişkinînî çaw bo dozînewey çaw kizî ta çawêlkey bo dirûst bikrêt opulent adj. dewḽemend, fire, zor opus n. parçe mûzîkêk ya çend parçeyek or conj. yan, ya, yaxud: sûr ya reş, em ya ew -or paşgirêke be watay biker : wek distributor oracle n. piyawanî nizîk le xudawenidî Grîkekan weḽamî pirsiyarekanyan le xudawendewe debirdewe, sirûşî xudayî

oral

orthography

oral adj. bezarî, zarî, bedem, taqîkirdinewe bezar orange n. pirteqaḽ, ȓengî pirteqaḽî orangeade n. xoşawî awî pirteqaḽû awû şekir orangutan n. corêk meymûn le mirov deçêt le durgekanî Sometrew Borniyo orate vi. witar debêjêt oration n. witarî fermî le boneyekda orator n. witar bêj oratory n. hunerî witar xiwêndinewe orb n. tenêkî asmanî wek xorû mang orbit n.vt.vi. xulge ew ȓêyey tenêkî asmanî piyada dexulêtewe, dexate xulgewe, dexulêtewe orchard n. ȓez, baxî mîwe orchestra n. tîmî mûzîk, şiwênî taybet be tîmî mûzîk leser şano, kursiyekanî ȓîzî pêşewey şano orchestrate vi.vt. awazî mûzîk dadenêt bo orkêstira, ȓêkdexatû hemaheng dekat ta ewpeȓî karî gerî hebêt orchid n. guḽêkî erxewanî hemîşe temene peȓey guḽekey wek lêwe ordain vi.vt. dademezrênêt, ferman derdekat, nawî qeşey pê debexşêt ordeal n. tengane, eşkence order n.vt.vi. payey komeḽayetî, dox, ȓêkxistin, sîstem, xeḽatî serbazî, ferman, cor, kiȓînî kelûpel, ȓêkdexat, ferman dedat, dawadekat orderly adj.n. ȓêkûpêk, milkeçî sîstem, birîn pêçî giştî le nexoşxaneda ordinal adj. jimare zincîreyî wek: yekem dûhem sêhem… ordinance n. fermanî şarewanî ordinarily adv. be asayî ordinary adj. asayî ordinate n. mawey sitûnî xaḽêk le tewerey asoyî ordination n. fermanî damezrandinî qeşe ordnance n. top, kersey serbazî ordure n. pîsayî, zibiḽ ore n. kanzay xaw, serçawey kanzakan, kanzay be nirix oregano n. giyayeke lepolînî pungeye bo tamû bon xoşî xiwardin be kardêt organ n. Orgon:amêrêkî mûzîke, endamêkî 249

leş, ȓojnamey partiyek, witebêj organdy or organdie n. qumaşêkî lokey tenik organic adj. organîkî, binçîneyî, sirûştî organism n. zîndewer, sîstem organist n. kesêk Orgon lêdedat organization n. ȓêkxiraw organize vt.vi. ȓêkdexat, dademezrênêt organza n. qumaşî awrîşmî tenik orgasm n. hejanî cûtbûn orgy n. ajeḽyane ȓabiwardin oriel n. pencereyek le dîwar hatibête derewe orient n.vt. ȓojheḽat, eyguncênêt be pêy ȓastiyekanû doxekan oriental adj.n. ȓojheḽatî, kesêkî ȓojheḽatî orifice n. derîçe, kun, dem origami n. hunerî Japonî le pêçanewey qaqez bo dirûsit kirdinî guḽû ajeḽ origin n. peydabûn, derkewtin, serçawe, reçeḽek original adj. bineȓetî, niwê, serçawe originate vt.vi. desit pêdekat, dademezrênêt O-ring n. bazneyekî pilastîkî bo lêçûn girtin bekar dêt oriole n. baḽindeyekî pirteqaḽî ya ȓeşî Emerîkî hêlanekey be heḽwasrawî dirûsit dekat Orion n. estêrey diwane Orlon n. corêke le naylon ormolu n. zertike: zêȓî diroznane ornament n. xişiḽ, ciwankarî, ȓazandinewe ornate adj. nexşênraw ornery adj. pîs, bedxû ornithology n. zanistî baḽinde orotund adj. dengî beriz, lerînewe orphan n.adj.vt. hetîw, minaḽêk daykû bawkî nemabê, hetîw debêt orphanage n. hetîwxane ortho- pêşgirêke bewatay ȓasit, sitûnî, dirûsit, ȓastewekiraw orthodontics n. beşêkî zanistî didan ȓasit kirdinewe orthodox adj. xemḽîw le bîrû boçûn be taybetî le ayînda orthography n. nûsînî dirûsit, ȓênûszanî

orthopedics

outermost

orthopedics n. zanistî girtinewew ȓastkirdinewey êsik -ory paşgirêke be watay şiwênî wek crematory bo sûtandnî mirdû oscillate vi. delerêtewe, serûbin debêt, dêtû deçêt oscilloscope n. amêrêke şepole elektirîkiyekan leser ȓûy pîşanderêkî florîsêntî nîşan dedat osculate vt.vi. maç dekat -ose paşgirêke be watay şekir (sucrose), piȓe le, wek osier n. terû, şoȓebî -osis paşgirêke bewatay dox , çalakiyek, doxêkî nexoşî (psuchosis) osmosis n. têkeḽbûnî dû şile le ȓêgay perdeyekewe ta pêkhatey çiȓyekeyan wek yekî lêdêt osprey n. masîxorêkî gewreye xoy dadehêjête naw aw bo masî girtin ossify vi.vt. degoȓêt bo êsik, debêt be berid, ȓeq debêt ostensible adj. ȓiwaḽet, heḽbestiraw, na dirûsit ostentation n. xoniwandin, pîşandan, derxistin osteo- pêşgirêke bewatay êsik osteoarthristis n. têkçûnî cumgekanû gewrebûnî êsik osteopathy n. dermankirdinû neştergerî ke wizebexiş debêt bo pitew kirdinî peywendiyekanî nawewey masûlkew êsik be gişit ceste osteoporosis n. pûkanewey êsik ostomy n. neştergerî derhênanû çandinî organêkî leş ostracize vt. dûrdexrêtewe le komeḽ, kenar dexrêt le komeḽ ostrich n. wiştirmir baḽindeyekî gewreye xêra ȓadekatû nafȓêt Othello n. nawî tiracîdyayekî Şekispîre other adj.pron.adv. ewîtir, ewî dike, ewanî tir, ȓabûrdû, ȓojekey tir, pêşû, be şêweyekî ciyawaz otherwise adv.adj. be ȓêgayekî tir, egerna, le barû doxî tirda, ciyciya otherworldly adj. dinyakey tir, peyweste be dinyay giyanû ȓojî diwayî 250

otiose adj. bêkar, temeḽ, bêkeḽik, nezok otter n. segḽawik, ferûy segiḽawik ottoman n. Usmanî, textêkî nerim, textî pê leser danan ouch interj.dengî wek ax le azar pêgeyştin ought v.aux. pêwîste, baştir waye, çaweȓwan dekrêt oui adv.interj.Fr. beḽê ounce n. onis yekey kêşane beramber 31.1 giram, biȓêkî kem our adj. ême, hî ême, le layen êmewe ours pron. hî ême ourselves pron. ême oust vt. bêbeşdekat, derdekat, lêdesênêt ouster n. bêbeş kirdin, derkirdin out adv.adj.n.vi.vt. derewe, le derewe, bo derewe, derekî, derçe, derdekat, biḽawdekatewe, biḽaw debêtewe, aşkira debêt outage n. biȓî ziyan, biȓan, westan, mawey biȓanî kareba out-and-out adj. tewaw, hemû, sed le sed outback n. nawçey dûre desit outbid vt. zortirî pêdedat le heȓac kirdinda outboard adj. le derewey keştî w fiȓoke outbound adj. nardine derewe outbreak n. heḽgîrsanî şeȓ, biḽawbûnewey nexoşî outbuilding n. xanûçke ser bexanûy serekî outburst n. lepiȓêka heḽçûnî soz, teqînewe wek haist ya wize outcast adj.n. kesêkî nefret lêkiraw lelayen komeḽewe, aware outclass vt. serdekewêt, zaḽdebêt outcome n. encam, destkewit outcrop n. derkewtinî kanzakan le ser zewî, ew kanzayaney zor derekewin outcry n. hey hawar be giryanewe, qîjandin outdated adj. kone, beserçû outdistance vt. pêşdekewêt le kêbiȓkêda, debatewe outdo vt. debatewe, serdekewêt outdoor adj. lederewe, derewey maḽ, heway azad outdoors adv. bo derewe, bo heway azad outer adj. derekî, derewe outermost adj. dûrtir, ewpeȓî dûrî

outer space

outsource

outer space asmanî derewey asmanî zewî derewey asmanî sîstemî xor outerwear n. cilêk lserewe leber bikrêt wek qapûtû çaket outfield n. yarîgay beyisboḽ, derewey yarîga outfit n.vt. pêdawîstiyekanî çalakiyek (kelûpel, amêrekan, desteyek), amadey dekat, kelûpelî pêdedat outflank vt. piştî lê degrêt: le dujmin outfox vt. ziringe, kiḽawçiye, fêḽawiye outgo n. xeric outgoing adj. cêhêştin, xane nişîn bûn, kirawe outgrow vt. xêratir pêdegat ya gewredebêt, ziyanî pêdegat be zû gewrebûn, ziyad le pêwîst gewre debêt outgrowth n. goştî ziyade, encam, berhem outguess vt. heḽdênêt: meteḽ, debatewe be zîrekî outhouse n. awdesitxaney derewey xanû outing n. geȓan, geşit outlandish adj. bêgane, namo, seyir outlast vt. zortir berge degrêt outlaw n.vt. yaxî le yasa, çete, nayasayiyekey aşkira dekat outlay n. xeric, têçû, parey xeric kiraw outlet n. derîçe, derçe, hewakêş, bazarêkî firoştin be nirxî daşikaw, şiwênêk le xulgeyekî elektirîkîda bitwanî le karebay bibestî, cêy kareba outline n. puxte, pilanî seretayî outlive vt. temen dirêj tir debêt, zortir dejêt outlook n. ȓiwange, bînînî şiwênêk le şiwênêkî tirewe, diwarojî çaweȓwankiraw outlying adj. dûr, dûr le şar outmaneuver vt. şikist be manoȓekan dênêt be manoȓî baḽadesit tir outmatch vt. ebatewe outmoded adj. bawî nemawe, modî nemawe outnumber vt. jimarey ziyatre out-of-date adj. kone, şêwekey beser çiwe out-of-doors adj. heway azad, derewe out-of-the-way adj. dûre şar, dabiȓaw, na asayî 251

out-of-towner n. xeḽkî şarî tir outpatient n. nexoşêk çareser dekrêt le nexoşxane beḽem lewê namênêtewe outplacement n. yarmetîdan bo dozînewey kar le layen xawen karewe bo kirêkarekey outplay vt. baştir yarî dekat outpost n. sengerî pêşewe, xaḽî parastinî sinûr, serbazgeyek le wiḽatêkî tir be pêy ȓêkewtin name output n. berhem, dahat, wize, tiwana, tezûy elektirîkî pêwîsit outrage n.vt. desit dirêjî, tûȓeyî, desit dirêjî dekat, tûȓe dekat, bêȓêzî beramber yasa dekat outrageous adj. karî şerimnak, le sinûr derçûn, tundû tîj, ȓîswayî outrank vt. beriz dekatewe le payewpile outré adj.Fr. namo, leȓêderçû, ziyadî pêwe denêt outreach vt.vi.n.adj. têpeȓ dekat, tê depeȓêt, firawanbûn, leberdestabûn outrider n. haweḽî kejawe esip siwar ya matoȓsaykil siwar, gagelewan be siwarî esip outrigger n. qoḽe darî hawsenig: qoḽe darêke le belemeke biçûktire pêwey bestirawe bo hawseng kirdin le belemewanîda ya be herdûlayewe outright adj. leȓû, bê sêwdû, betewawî, begiştî, her êsta, desit becê outrun vt. xêratir ȓadekat, têdepeȓêt, serdekewêt outsell vt. zortir defroşêt outset n. desitpêk, sereta outshine vt.vi. birîqedar tir, edrewşêtewe outside n.adj.adv.prep. dîwî derewe, ȓûy derewe, her şiwênêk le nawewe nebêt, berekey tir, lakey tir, le derewe, bo derewe, bo lakey tir, le derewey sinûrî yasa outsider n. kesêkî derekî, kesêkî namo, bêgane outsize n. endszey gewretir le asayî outskirts pl.n. qeraxî şar outsmart vt. desit pêşxerî dekat, ziring outsource vt. egwazêtewe bo derewey beḽênder bo kemkirdinî têçûn

outspoken

overlap

outspoken adj. ȓaşikawane qisekirdin, qise kirdinî bê pêçû pena outspread adj. biḽaw dekatewe, firawan kirdinewe outstanding adj. berceste, derkawtû, heḽkewtû, ȓawestaw(lêhatûy kar) outstation n. wêstigey derewey şar outstretch vt. dirêj dekat biḽaw dekatewe outstrip vt. pêşdekewêt, ekewête pêş outtake n. diway tomarkirdinî filmêk parçeyekî lê debiȓdirêtû pîşan nadrêt outvote vt. şikist dexwat le denghênanda outward adj. derewe, ȓiwaḽet, berew derewe outwear vt. zortir berge degrêt, ziyatir dexayenêt outweight vt. quris tire, benirix tire ya giring tire outwit vt. baḽa desit tire be ziringiyekey ova n.pl.of ovum wiḽe: hêlkey mêyîne pêş çakbûnî, gera oval adj.n. hêlkeyî, şêwey hêlke ovary n. hêlkedan ovate adj. hêlkeyî ovation n. pêşwaziyekî be peroş oven n. kûre oven proof adj. selmêndirawe le kûreda hîçî lênayat over adv.prep.adj. leser, lehemû şiwênêk, lenêwan, leȓêgay, le lakey tir, bedirêjayî, zortir, kotayî hat overachieve vi. baştir bikeyt lewey çaweȓwan dekrêt overact vt.vi. ziyade ȓoyî dekat le niwandinda overage adj.n. besaḽaçû, kaḽay ziyde overall adj.adv. be giştî, be têkȓayî overalls pl.n. cilî kar, pantoḽî ta ser sîne bo xawên ȓagirtinî cilî jêrewe overarching adj. dirûsitkirdinî kewane beser şitêkewe overawe vt. detoqênêt overbalance vt. nahawseng overbearing adj. lexobayî, serkêş overbite n. doxî derçûnî didane biȓerû keḽbekan beser ȓîzî didanî xiwarewe overblown adj. heḽawsaw, qeḽew overboard adv. le keştiyewe bo derya 252

overbook vt.vi. ziyad le pêwîsit naw nûs dekat ( hotel, fiȓîn …) overcast adj. hewrawî, tarîk overcharge vt.vi.n. giran dawa dekat, zorî lê bardekat, giran beha, barî giran, barge kirdinêkî zorî patrî overcloud vt.vi. tarêkî kird, hewir daypoşî overcoat n. qapût, saqo overcome vt. têkdeşikênêt, zaḽdebêt, serdekewêt over determine vt. hênan le ȓêgay hokanû koḽkekanewe overdo vt.vi. zor dekat, zorî pêwe denêt, zor lêdenêt, xomandû dekat be zor kar kirdin overdose n. pitir le pêwîsit wergirtinî derman overdraw vt. pitir le pêwîsit ȓadekêşêt le banik overdress vt. leser cilewe cilî tir leber dekat overdue adj. diwakewtin, beserçûnî katî geyîştin overestimate vt. zor ziyad deyxemḽênêt overflight n. fiȓînî fiȓoke beser wiḽatanî tirda bo sîxuȓî kirdin overflow vt.vi.n. niqûm dekat, dadepoşêt, lafaw, lêşaw, derîçeyek bo ser ȓêj kirdin overgrow vt.vi. zewî dadepoşêt(giya), zor xêra gewre debêt le qewarey xoşî ziyatir overhand adj.adv. encam dan be baḽ beriz kirdinewe wek melewanî overhang vt.vi.n. şoȓ dekatewe, şoȓ debêtewe, şoȓ bûnewe overhaul vt.n. be wirdî depişkinêt, pişkinînêkî wird overhead adj.n.adv. leserû serewe, xerciye giştiyekan, serewe, leserewe overhear vt. giwê şil dekat be bê zanînî qiseker overjoy vt. bextiyrî dekat, diḽxoşî dekat overkill n. pitir le pêwîst, ziyadeȓoyî overland adv.adj. bezewîda, be ȓêgay zewîda overlap vt.vi.n. le yek katda ȓûdedat, deçête naw yek, çûne nawyek, lêk gîr bûn

overlay

oxblood

overlay vt. dadepoşêt overlie vt. tildedat beseriya overlook vt. leserewe seyrî dekat, eȓwanêt, feramoş dekat, çawpoşî lêdekat overlord n. kesêk deseḽatêkî zorî beser kesanî tirda hebêt, serdar overly adv. leȓadebeder overmaster vt. serdekewêt, milî pê keç dekat overmuch adj.adv. le ȓadebeder overnight adv.adj. le şewda, le piȓêka, leşewda encam dan, mîwanî şew, koçî şewane overpass n. pird beser pirdêkî tir ya ȓêgayek ya hêḽî şemendefer overplay vt. leniwandin beder, leradebeder cexit dekat overpower vt. serdekewêt overprice vt. nirxêkî berzî bo dadenêt overprotect vt. leȓadebeder deyparêzêtû giringî pê dedat overqualified adj. zanyarîw xiwêndinekey zor pitire lewey karêkî taybet biyewê overreach vt. têdepeȓêt, fêḽdekat, şikist dexiwat behoy hewḽî leȓade beder overreact vi. dûbare hestiyarane niwandinewe override vt. feramoş dekat, heḽdeweşênêtewe overrule vt. deseḽat desepênêt, heḽdeweşênêt overseas adv.adj. wiḽatanî ewlay deryakan, ewserî derya, ewlay derya oversee vt. çawdêrî dekat oversexed adj. arezûy ȓabiwardin legeḽ afret overshadow vt. sêberî lêdekat, tarîkî dekat overshoe n. cizmeyeke leserû pêḽawewe lepê dekrêt bo parastin le sermaw şêdarî overshoot vt. naypêkêt, serdekat oversight n. heḽey kemterxemî oversimplify vt.vi. asankarî dekat ta ȓadey şêwandin ya heḽe ya xirap têgeyîştin oversize adj. zor gewre, gewretir le asayî oversleep vi. le ȓadebeder denwêt overspread vt. şitêk biḽaw dekatewe beser şitêkî tirda, dadepoşêt overstate vt. zorî pêwedenêt le qisekirdin 253

overstay vt. emênêtewe bo katêkî diyarî kiraw overstep vt. têdepeȓêt le sinûrû deseḽatî xoy overstrung adj. zor hestiyar overstuff vt. piȓdekat overt adj. ȓûnû aşkira overtake vt. lepiȓ dêt, beserîda dedat overtax vt. bac barî girandekat over-the-counter adj. leber parastin ȓastewxo defroşrêt be kiȓyar, nayasayane bebê qaqezî diktor defroşrêt over-the-top adj. gaḽtecaȓî overthrow vt.n. serûbin dekat, deşkênêt, deȓûxênêt, kawil dekat, şikan, ȓûxan, kawilkirdin overtime n. ziyadekar kirdn, kirêy karî ziyade overtone n. zaḽbûnî şepole berzekan beser şepolî binçîneyîda le dengda overture n. pêşniyar, parçe mûzîkêkî pêşekî despêkî Opera overturn vt.vi.n. heḽdegêrêtewe, deȓûxênêt, heḽgeȓan, ȓûxan, kewtin overweening adj. fîz zilî, bexo nazîn overweight adj. leserû kêşî asayî overwhelm vt. niqûm dekat(lafaw), pek dexat, perêşan dekat overwork vt.vi.n. renc dedat, mandû debêt, karî sexit overwrought adj. hîlak, mandû, becoş oviduct n. lûley giwêzanewey hêlke bo naw mindaḽdan oviparous adj. hêlkeker ovoid adj.n. şêwey hêlkeyî, her şitêk le hêlke biçêt ovulate vi. hêlke dadenêt le hêlkedanewe ovule n. towî giçke, hêlkoke, ȓişik ovum n. wiḽe, gera owe vt. qerzarî debêt owing adj. qerzî dawakiraw, pêwîstî be daneweye hêşta nedrawetewe owl n. kunebebû owlet n. beçkey kunebebû own adj. hî kesêke, hî xoyetî, xawendarî dekat ox n. ga oxblood n. ȓengî sûrî tarîk

oxbow

pad

oxbow n. keḽemey nîr ke dexrête milî gawe bo cûtû gêre ya ȓakêşan oxford n. pêḽawî oxford, qumaşî lokey oxford oxidant n. jenigkirdû oxidation n. jenig girtin oxide n.Fr. awête bûnî oksicîn le geḽ tuxmêkî tir oxidize vt.vi. yekdegrêt le geḽ oksicîn le sûtanda, jeng heḽdênêt be oksicîn oxyacetylene adj. têkeḽey oksicînî esîtîlîn bo coşdan ya biȓînewe oxygen n. oksicîn: gazêkî bê bûnû ȓenge tuxmêkî kîmyayî binçîneyî kirdarî jiyane oxygenate vt. çareser ya awêtey dekat be oksicîn oxygen tent xêwetêkî oksicînî be dewrî textî nexoşda bo çareser kirdin oxymoron n. kobûnewey dû wişe dû boçûn dû ȓênmayî dij beyek wek: do nîşaney hatûço biwestew berdewambe le ȓoyîştin oyster n. giwêçke masî tiwêkiḽêkî na asayî heye goştekey dexurêt ozone n.Fr. şêweyeke le şêwekanî oksicîn, heway pak ozone layer çînî ozon ke tîşke gerdûniyekan degêrêtewe nahêḽêt bigate zewî

254

Pp p n. pîtî şazdehemîn le zimanî Îngilîzî, hêmaye bo lapeȓe, le kîmyada hêmaye bo Fusfor pa n. kurtkirawey wishey papa wate bawik pablum n. xorak, xorakî hoş pace n.vt.vi. hengawêk le ȓoyîştin, dirêjî hengaw, ȓêjey xêrayî le ȓoyîştinda, hengaw nanî esip ke dû laqî yek lay be yekewe beriz dekatewe, be hengaw depêwêt, asayî deȓwat pacemaker n. ȓaber, amêrêkî elektironî le leş debestirêt bo pêwanî lêdanî diḽ pacific adj. aştewayî, hêmin, oqyanûsî hêmin pacifier n. memke mijey minaḽ pacifism n. berheḽist karanî cengû tundû tîjî beker nehênanî hêz le her doxêkda bêt bo çareser kirdinî kêşekan pacify vt. hêwir dekat, hêmin dekat pack n.vt.vi. gurze, paket, komeḽe şitêk be yekewe bestiraw, jimareyek ajeḽî kêwî be yekewe, be yekewe deyanxate miqebayekewe, piȓî dekat, le nêw denêt, kodebêtewe apûrey xeḽik, destey siwênd xoran heḽdebjêrêt, be esip deçêt package n.vt. boxçekiraw, pêçrawe, le karton niraw, her yekeyek çend şitî têdaye, ȓêkewtin, dekate paketewe package store dukanî firoştinî xiwardinewey elkuhûlî paket n. gurzeyekî biçûk, keştiyek namew xelkû kaḽakan degwazêtewe le katî xoyda packing n. kirdey amadekarî pêçanewe, gurzekirdin, ewşitaney pêçanewey pê encam dedrêt, xistine paket ya karton packing house n. karxaney le qutûnanî goşitû amadekirdinî bo firoştin packsaddle n. zînî barkêşan pact n. peyman: peymanî nêw dewḽetî pad n.vt.vi. dengî pê, libadî jêr kurtanû zîn, singî pêy seg pişîle, serîn, desteyek qaqezî sirêş kiraw le layekewe, şiwênî jiyanî kesêk, ketanî birîn peçan, jêr mawsî kompiyûter, serpêyî jêr nerim, padî birêk, piȓdekat, berî tê degrêt, hen-

padding

palmy

gawî nerim denêt, beȓeyekî bçûk padding n. nawaxin (loke, ka), nawpoş paddle n.vt.vi. seḽbe, seḽbe lêdedat, destû qaç cûḽandin le awda paddock n. zewiyekî perjîn kiraw nizîk tewîley esip bo ȓahênan, leweȓgay esip paddy n. kêḽgey birinc padlock n.vt. qifiḽ, qifiḽdedat padre n. bawik: be qeşe deḽên le Îtalyaw Espaniya paean n. sirûdî supasguzarî ya sitayîş ya serkewtin pagan n.adj. kesêkî bê ayîn page n.vt. lapeȓe, lapeȓeyekî nûsraw, maḽpeȓ, noker, lapeȓekan heḽdedatewe, kesêk banig dekat be dûbare kirdinewey nawekey pageant n. nîşandanî pîşangayekî serinc ȓakêş, ahengêkî şanoyî le heway azadda bo yad kirdinewey ȓûdawe mêjûyiyekan pageantry n. nimayiş kirdinêkî mezin pagination n. jimare bodananî lapeȓekan pagoda n. peristgayekî Hîndîw ȓojheḽatî dûr çend nihome şêwe qoçkeyî paid dirawe past.past part. of pay adj. pail n. setiḽ, piȓî setḽêk pain n.vt. azar be hoy birîn nexoşî pejare nîgeranî, janî mindaḽ bûn, azar dedat painkiller n. dermanî nehêştinî azar painful adj. beazar, beswê painstaking adj. koşiş, koşiş kirdin paint vt.vi.n. ȓeng dekat, boyax dekat, wêne dekêşêt, ȓeng, boyax painter n. wênekêş, boyaxçî painting n. ȓeng kirdinî wêne pair n.vi.vt. cût:cûte kewiş, yekeyek le cût pêkhatibê: dû lîngî şeȓwaḽ, cûtêk ajeḽ, dû xoşewêst, cût espî galêske, cute pêḽaw, dûkes ciyawaz le boçûn beḽam deng naden leser kêşeyek, hawser gîrî dekat, cût cût ȓêkî dexat, cûtî dekat paisley adj. qumaşî peysilî le xurî dirûst kiraw be nexşî ȓengîn be nawî şarî Paisley ȓoj away Skotland pajamas pl.n. pêcama cilî nûstin pal n. dostêkî zor nizîk palace n. koşik, kuçik palatable adj. exurêt, betame 255

palate n. meḽaşû, hestî tam kirdin palatial adj. koşik asa, xanûyekî zor ciwan palatine adj. fermanberêkî gewre le koşkî împirator, derebegêkî xawen deseḽat palaver n.vi. giftûgoy bêkeḽik, bêkeḽik dedwêt pale adj.vi.n. ȓeng peȓîw, zerdheḽgeȓaw, lawaz, kiz, zerd heḽdegeȓêt, pet, peçe, axel paleface n. kesêkî sipî pêsit: be kar dêt le layen Hîndiye sûrekanî Emarîkawe paleontology n. beşêkî ciyolociye ekoḽêtewe le mirovî pêş mêjû palette n. textey ȓeng têkeḽ kirdinî wêne kêş, ȓengekanî bekar debrên le ȓeng kirdinda palfrey n. aspêkî biçûke jin siwarî debêt palimony n. xerciyek dedrêt be dosit diway ciyawebûn palimpsest n.L. texteyek dû ta sê car nûsrabêt diway siȓînewey yekem car palindrome n. wişeyek le herdû lawe bixwêndirêtewe wek level madam paling n. teyman, teymanêk le sing dirûsit kirabê palisade n. ȓîze singêkî gewre teymanî pêkhênabêt, perjîn kiraw be dar le şêwey sing, ȓoxî şax, heḽdêr pall n.vi. poşakî ser tabûtî mirdû, perdeyekî estûrî ȓeş, depoşêt, bêtam debêt, bêzar debêt pallet n. doşekêk le pûş, txtey jêrewe be kar dehênrê bo şit leser dananû asan giwêzanewey palliate vt. azar kem dekatewe pallid adj. ȓeng peȓîw pallor n. zerdheḽgeȓaw palm n.vt. darxurma, çiḽî darxurma wek hêmay serkewtin, nêwan pencekanî desit, lenawlepda deyşarêtewe palmetto n. hercore darxurmayek geḽakey le baweşên biçêt palmistry n. naw lep xiwêndinewe Palm Sunday yek şemey pêş cejnî hêlke yad kirdinewey çûnî Îsa peyamber bo Orşelîm pêş ew deme liqû çiḽekanî darxurma dekewin palmy adj. piȓe le darxurma

palomino

pantywaist

palomino n. espêkî şêy kilik sipî palpable adj. berceste, hesit pêkiraw, ȓûn, aşkira palpitate vi. be xêrayî lêdedat wek diḽ palpitation n. lêdanî diḽ be xêrayî palsy n.vt. goc, goc dekat paltry adj. xirap, corî xirap, ȓîswa, bê bayex pampa n. deştayiyekî berînî bê direxit le başûrî Emerîka le Arjentîn pamper vt. naz dedat be mindaḽ, têr dekat pamphlet n. namêlke, pertûkêkî biçûk pan vt.vi.n. tawe, girteyekî fotografî bazneyî, xoḽû çew deşwatewe bo bedesit hênanî zêȓ, ciya dekatewe, ser dekewêt, dexulêtewe Pan n. xudawendî daristanû pawanû şiwanekan le lay Grîkekan pan- pêşgirêke be watay gişt, hemû panacea n. dermanî gişit nexoşiyekan panache n. deskêk peȓî ser serkiḽaw bo ciwanîw ȓazanewe Panama Canal kenaḽêk bo bestinewey Oqyanûsî Atlantîk be Oqyanûsî Aramewe keştî piya têdepeȓêt panama Sp. kiḽawî penema dirûsit kiraw le qeseḽî ȓengaw ȓeng Pan-American adj. taybet be gişit wiḽatanî Emerîkay bakûrû naweȓasitû başûr pancake n. kêk be tawe dirûsit dekrêt le ardû şîrû kerew sodaw darçînû hengiwîn panchromatic adj. hestiyar bo tîşkû gişit ȓengekan pancreas n. penkiryas: gilandêke awêkî herisker derişênête ȓîxoḽe barîkewe Ensolîn dirûsit dekat panda n. wirçî ȓeşû sipî Çînî pandemic adj. dirim pandemonium n. hera, jawejaw pander n.vt. gewad, gewadî dekat Pandora n. efsaneyekî Grîkiye afretêke qutûyek dekatewe herçî xirape kariyekane biḽawî dekatewe be naw mirêvayetîda pane n. şûşey pencere panegyric n.L. piyaheḽdan panel n.vt. beşêkî lakêşî le dîwar ya derga leserî nûsrabê bo mebesitî ȓûnkirdinewe, 256

xişte, her amêrêk texteyekî berêwebirdinî heye dugmey lesere, xiştey destey ȓawêjkaran siwênd xoran komeḽî giftûgo kar derbarey kêşey siyasî ya komeḽayetî, xiştey mîwananî pirogramêk, xiştey bo dadenrêt paneling n. parçe textey plastîkî ya dar bo xişte ya ciwan karî dîwar panelist n. endamî destey ȓawêjkaran, beşdar le giftûgoyekî giştî panel truck n. loriyekî biçûkî daxraw bo giwêzanewey kelû pelî biçûk pang n. azarêkî le piȓî zor beswêy cesteyî ya hestiyarî, şûjin piya kirdin panhandle n.vi.zimane zewiyek wek deskî tawe, desit pan dekatewe bo siwaḽ panic n. tiris, toqîn panic-stricken adj. xirap toqandin pannier or panier n. sebetey gewre bo heḽgirtinî şit be koḽ panoply n. poşakî zirêyî sertapa panorama n. dîmenêkî berîn le hemû layekewe, têȓiwanînêkî heme layeney babetêk pansy n. guḽe wenewşe, nêremûk pant vi.vt.n. elirfênêt, henase biȓkê dekat, henase biȓkê pantaloons pl.n. pantoḽ pantheism n.F. felsefey yekbûn ke deḽê xiwaw gerdûn yeknû gerdûnû mirov le diyardekanî xudan pantheon n. xudawendî neteweyek, goȓistanî mezinanî netewe panther n. piḽingî ȓeş panties pl.n. derpêy kurtî jinanew minaḽan pantomime n.vt.vi. şanogerî bê deng, bebê dengî enwênêt pantothenic acid ȓonêkî lînce beşêke le vitamin B complex le ajeḽû ȓiwek bedesit dêt pêwîste bo gewrebûnî xanekan pantry n. jûrî zexîrew heḽgirtinî keresekanî xiwardin pants pl.n. derpêy piyawaney jêrewe pantsuit n. leyek çiwandinî çaketû pantoḽî jinane pantyhose n. gorewî tenikî jinane be derpêwe ta kemer pantywaist n. jinanî, tirsenok

pap

paraprofessional

pap n. xiwardinêkî nerimû şil bo minaḽan, nûsînêkî bêtam papa n. witinî minaḽ be bawik papacy n. payew piley papa, mawey papayetî, sîstemî ferman ȓewayetî kiḽêsay Romay kasolîkî ke leserû hemûweye papal adj. taybet be papaw kiḽêsay kasolîkî paparazzi pl.n. wênegirekan ȓûmaḽî boneyek deken papaw n. papaya papaya n. darêkî germesêre berêkî gewrey drêjî zerd ya pirteqaḽî heye exurêt paper n.adj.vt. qaqez, beḽge name, ȓojname, qaqzî dîwar, le qaqez dirûsit kiraw, tenike wek qaqez, be qaqezî ser dîwar daydepoşêt paperback n. bergî qaqezî paperboy n. kesêkî ȓojname firoş paper clip peȓegîr: çend peȓeyek beyekewe degrêt paperhanger n. kesêk karekey poşînî dîware be qaqez paper tiger piḽingî qaqezî: kesêk ya neteweyek heȓeşe bikat beḽam bê deseḽat bêt paper trail peȓe tomar kirawekan wek beḽge bedestewe paperwork n. peȓe tomar kirawekan wek peȓekanî taqîkirdinewe papilla n. heḽawsanî biçûk wek memîle leser ziman papoose n. mindaḽî Hîndiye sûrekanî Emerîkay bakûr paprika n. bîberî sûrî şîrînî haȓaw papyrus n. zel, geḽay zel bo nûsîn par n.L. behay diraw, nirxî derkirdin, yeksanî para- pêşgirêke be watay be tenîşit, hawşan, yarmetîdan, pêdawîstiye yedekiyekan ya lawekiyekan parable n. kurte çîrokî sadey perwerdeyî, serguzişte parabola n. biȓawî hawta parachute n. peȓeşût parade n. pîşandan, derxistinî karameyî hêzû samanî serbazî, nîşandan 257

paradigm n. nimûne, wişesazî paradise n. beheşit paradox n.destewajeyek le ȓiwaḽetda dij be xoyetî ya naçêt be hoşda beḽam eşê dirûstîş bêt paraffin n. parafîn, girîs paragon n. nimûney zor çak paragraph n.vt. biȓge, ȓêkî dexat be pêy biȓge parakeet n. tûtiyekî biçûkî kilik dirêj paralegal adj.n. kesêkî ȓahênraw leser parêzerî beḽam moḽetî parêzerî pênedrawe, kesêkî lew şêweye parallax n. ciyawaz bînîn be pêy cêgoȓkêy bîner parallel adj.n.vt. terîb, çûn yek, çespaw leser yek, wek, pêçûn, beramber dekat, pêk deçwênêt, eçespênêt, terîb dekat parallelogram n. laterîb parallel parking ragirtinî otombîl be şêwey terîb paralysis n. gocbûnî hemû leş ya beşêkî, pek kewteyî paralyze vt. goc dekat, pek dexat paramecium n. zîndewerêkî yak xaneyî be hoy çiqḽî ser leşî xoy decûḽêt paramedic n. kesêkî ȓahênraw bo karî firyaguzarî pizîşkî paramedical adj. dayen, peristar, çawdêrî nexoş, sister parameter n. sinûr, biȓêk le çêwe, biȓêkî zanrawû dyarîkiraw, paramilitary adj. hêzêk şan be şanî hêzî serbazî asayî kar bikat paramount adj. mezin tir, xawen deseḽatî baḽa paramour n. yar, diḽdar, xoşewîsit paranoia n. nexoşî meznayetîw çewsandinewe, nexoşî gumanû du diḽî parapet n. lemper: dîwar senger bo gêȓanewey teqey dujmin paraphernalia pl.n. xawendarêtiyekan, amêrekan paraphrase n.vt.vi. daȓiştinewe, da deȓêjêtewe paraplegia n. gocî nîwey xiwarewey ceste paraprofessional n. yarmetî derêkî ȓahênraw bo pispoȓî, ȓêge diraw

parapsychology

paroxysm

parapsychology n. zanistêkî derûniye ekoḽêtewe le diyarde derûniyekan wek: telepatî(telepathy) parasail n. corêke le peȓeşût kesêk deypoşêt be belemî xêra ya be otombîl ȓadekêşrêt ta be xêrayî biçêt be asmanda parasite n. kesêkî mişe xor leser kesêkî tir be bê ewey qazancî pê bigeyenêt, ȓiwekêk ya zîndewerêk leser organîzmêkî tir bijêtû ziyanî pê bigeyenêt parasol n. çetrî parastin le xor, çatoḽ parasympathetic adj. le ȓûy fisyolociyewe beşêke le sîstemî xobeȓêweberî demarî çalakiyekanî birîtiye le kemûzor kirdinî bîlbîley çawû leserexo kirdinî lêdanî diḽû wirûjandinî giḽandekanî heriskirdin parathion n. jarî lenaw birdinî canewer parathyroid adj. giḽandêke le tenîşit giḽandî Sêroydewe karî ȓêkxistinî kalîsyomû fosforû goȓanekanyan paratroops pl.n. hêze ȓahênrawekanû amade kirawekan bo dabezandinyan be paȓeşût le goȓepanî cengda parboil vt. dekuḽênêt ta parçe parçedebêt parcel n. gurze, piryaske, parçe parch vt.vi. germî dekat, wişkî dekat, tiwînî dekat, wişik debêt, gerim debêt, tiwînî debêt parchment n. amade kirdinî pêstî meȓû bizin bo nûsîn leserî, qaqezî çermî pardon vt.n. lêdebûrêt, lêbûrdin pare vt. tiwêkḽî dekat, pakî dekat, dadedat, berebere kem dekatewe be taşîn paregoric n. puxtey tiryak bo nehêştinî sikçûn parent n.adj. daykû bawik, ȓeçeḽek parentage n. le daykû bawkewe, le bapîranewe, ȓeçeḽek parenthesis n. wişeyek ya ȓisteyekî rûnkirdinewe le naw dû kewaneda, dû kewane ( ) parenting n. karî daykû bawik le gewre kirdinî mindaḽda paresis n. nîwe gocî, nexoşî mêşik be hoy siflisewe tûşî nawendî sîstemî demar debêt par excellence Fr. zor çak parfait n.Fr. heḽwayekî kirêmû hêlkey 258

meyînraw yan ayîs kirêm le geḽ qaje mîwe le giḽasêkî dirêjda pariah n. kesêkî çînî xiwarewey komeḽayetî le Hindistan, kesêkî nawbang xirap paring n. tiwêkiḽ lêkirdinewe parity n. yeksan le tiwanaw behada, yeksanî behay dirawe ciyawazekan be ȓêjeyekî negoȓ park n.vt.vi. wêstgey ȓagrtin, şiwênêk bo seyranî xeḽik, baxçeyekî giştî, şiwênêk bo ȓagirtinî otombîl, seyrange, otombîlekey radegrêt bo maweyek parka n. çaketêkî ferûdar be serkiḽawewe parking meter amêrêke le tenîşt şiwênî ȓagirtinî otombîl parey têdehawî kirêy mawey ȓagrtineke Parkinson's disease gocî ya lerzokî ziyatir tûşî besaḽa çiwanda debêt parkway n. şeqamêkî berînî daristanawî parlance n. ziban, zarawe, giftûgo parlay n.vt. zincîreyek girew leser pêşbiȓkêy esip be pareyek ke eşê qazanc bikat le pêşbiȓkêkanî diwatirda, greweke debatewe parley vi.n. danûstandin dekat legeḽ dujmin, danûstandin, giftûgo kirdin parliament n. perleman, encûmenî niwêneran parliamentarian n. karame le karûbarî perlemanî w witûwêjî perlemanî parliamentary adj. taybet be encûmenî niwêneran parlor n. hoḽ şiwênî pêşwazî, damezraweyekî bazirganî parmesan ( cheese ) penîrêkî Îtalî ȓeqû wişke parochial adj. ser be kḽêsay ebreşî, bîrtesik, herêmayetî parody n.vt. berhemêkî wêjeyî ya mûzîkî lasayî karaney gaḽtecaȓiye, gaḽtecaȓane edwêt parole n.vt. peyman: zîndaniyek peyman dedat ke hêşta mawey bereḽakirdinî tewaw nebiwe bo maweyekî diyarî kiraw bereḽay deken paşan bigeȓêtewe zîndan, peyman dedat paroxysm n. le piȓa nexoş bon

parquet

pass-fail

parquet n. texte ȓêj kirdinî zewî şano be textey ȓazawe, zewî şano ke pêy dewitrê orkêstira parquetry n. darî nexşênraw bo texteȓêj kirdinî jûr parricide n. kirdey kuştinî dayîk ya bawik ya kesêkî nizîk, bikûj parrot n.vt.adj. tûtî, kesêk witey xeḽik tûtiyane deḽêtewe, tûtî asa parry vt.vi.n. xoy ladedat, heḽdêt le pirsiyar, xoladan parse vt.vi. şîdekatewe: ȓiste le ȓûy ȓêzimanewe parsimony n. ȓijdî( ȓezîlî ), desit pêwe girtin, pîskayî parsley n. kerewiz parsnip n. gêzerî sipî parson n. qeşeyekî protistantî part n.vt.vi.adj. beş, endam, parçey kerese, ȓoḽ, beşdarî, la, nawçe, ȓoḽ le şano, karameyî, ciyadebêtewe, deȓwat, ciya dekatewe, dabeşdekat, beşbeş, natewaw partake vi.vt. beşdarî dekat, hawbeşî xiwardinû xiwardinewe le geḽ xeḽkanî tir ke of be diwayda dêt parted adj. ciyabûnewe, dabeşbûn parterre n. baxçeyek be guḽzarû ȓaȓew be şêwazî coraw cor parthenogenesis n. dûbare berhem hênanewe le hêlkew towî çak nekraw Parthenon n. peykerî xudawendî Esîna le şarî Esîna partial adj. natewaw, beşêk, layengîr participate vi.n. beşdar debêt, beşdarî kirdin participle n. nawî biker ya kiraw, firmanêkî zarekiye herdû kirdarû aweḽnaw le xo degrêt particle n. gerdîle, etom, ȓêze, amraz le ȓêzimanda parti-colored adj. ȓengaw ȓeng particular adj.n. tak, be ciya, taybet, na asayî, wird, xaḽêk, ȓûdawêk, wirdekarî particularize vt.vi. tarxan dekat, wirdekarî tiya dekat particularly adv. be wirdî, be taybetî particulate adj. wird wird, tepûtoz asa parting adj.n. ciyakirdinewe, dabeş kirdin, 259

çûn, şikandin, ciyabûnewe, koç kirdin, maḽawayî partisan n.adj. layengirî partiyek, cengawerîkî partisan, gerîlla partition n.vt. dabeşkirdin, dabeşker wek dîwarî nêwan jûrekan, beş beşî dekat, be dabeşker dabeşî dekat partly adv. be natewawî partner n.vt. hawȓê, hawker, hawser, haweḽ, beşdar partridge n. baḽindekanî wek kew siwêske qetê part song n. goraniyek be dengî ciya ciya part-time adj. nîw ȓoj ya çend kat jimêrêk kar ya xiwênidin le heşit kat jimêr kemtir parturition n. jan, minaḽ bûn party n. partî, aheng, kesêk partygoer n. kesêk beşdarî aheng debêt party line n. hêḽî giştî: hêḽêkî telefon çend beşdar bûyek be nawendî dabeşkirdnî telefonewe debestêtewe, siyasetî parte siyasiyekan parvenu n. dewḽemendêkî niwê ke hêşta paye komeḽayetiyekey ew çîney bedesit nehênawe pasha n.Turk. nawbangêkî Turkî kone pass vi.vt.n. deçêt, demrêt, têpeȓ debêt, beser deçêt, tê depeȓênêt, dadenîşêt bo çaw xişandinewe, degoȓêt, debȓêt, ferman derdekat, ȓûdedat, aḽûgoȓ dekat, guzer dekat, deȓwat, beser debat, biȓyar dedat, çaw poşî dekat, exate aḽûgoȓewe, ȓêgey pê dedat, dexate naw, ȓêga, şiwênî tê peȓîn, guzer kirdin, pisûley ȓêgedan, bilît, giwêzanewey top le yarîçiyekewe bo yekî tir, koşiş, hewiḽ passable adj. guzerîw, pesind passage n. guzer kirdin, ȓêgedan, ȓêȓew, ȓêga, geştî deryayî ya asmanî, mafî têpeȓîn, biȓge, parçe mûzîkêk passageway n. koḽanêkî barîk passbook n. defter çekî banik passé adj.Fr. kon, beserçû passel n. komeḽêk, jimareyekî gewre passenger n. kesanêk be otombîl fiȓoke ya şemendefer deçin, geştiyar passerby n. ȓêbwar pass-fail adj.sîstemî tomarkirdinî pilebendî

passing

-pathy

“derçû” ya “kewtû” le ciyatî bekar hênanî jimare ya pît passing adj.n. derçûn, guzerîn, ȓoyîn, mirdin passion n. her heḽçûnêk: soz xoşewîstî tûȓebûn, peroş, azarekanî peyamber Îsa le nêwan diwa xiwanû le dar danekey passionate adj. zû tûȓebûn, heḽçûn, be peroş, be soz passive adj. sist, nakara, şêwazî nadiyar le rêzimanda passive-aggressive adj. nerênîw dûjmin karane passive resistance n. berheḽistî nerênî be bê bekar hênanî tundû tîjî, hawkarî nekirdinî deseḽat le layen opozîsyonewe passkey n. şa kilîl hemû qifḽekan bikatewe Passover n. cejnî derbaz bûnî Cûleke passport n. paseport password n. wişey nihênî, wişey têpeȓîn têpeȓbûn past adj.n.prep.adv. ȓabûrdû, katî beserçû, le ȓêzmanda kirdarî ȓabûrdû, le ȓabûrdûda pasta n. pasta: corêke le xiwardinî makeronî paste n.vt. hewîrî didan şorîn, doşaw: doşawî temate tirê, sirêş, hewîrî şûşeyî ȓewneqdar bo dirûsit kirdinî xişiḽ, pêwe denûsênêt, delikênêt pasteboard n. miqeba, karton, çend tiwêyekî qaqez be yekewe likêndira bêt pastel n. pastîl corêke le şêwey qeḽemî ȓeng pastern n. meçekî wiḽax: serûy sim, nêwan lûlaqû sim pasteurize vt. pak dekatewe le mîkrob be kuḽan le maweyekî diyarî kiraw pastiche n.Fr. awazêk le çendîn awazî tirewe wergîrabêt pastime n. kat beser birdin, ȓabiwardin past master kesêkî zor şareza le pîşeyekda pastor n. qeşey heḽsûȓênerî koȓêk komeḽêk kobûneweyek pastoral adj. taybete be şiwanû bexêw kirdinî meȓû maḽat, jiyanî ladê, sadeyî past participle n. nawî kiraw le ȓabûrdûda wek (ȓoyîşit, tewaw kirawe) 260

pastrami n. bastirme: goştî qîme kiraw be beharatî taybet bexor wişik kirdinewe le naw ȓêxoḽe barîkda pastry n. şîrînî wek kulîçe pasturage n. pasture pasture n.vt. pûş, pawan, leweȓga, leweȓandinî ajeḽ, deleweȓênêt pasty adj. wek hewîr pat n.vt.adj.adv. lêdanêkî sûk be desit, parçeyekî kerey çiwar goşe, be sûkî bedesit lêy dedat, piyakêşan be sûkî, guncaw, le katî guncawda patch n.vt. pîne, parçe zewiyek, pîne dekat, lezgey dermanawî bo ser birîn patch test n. taqî kirdinewey hestiyarî: dananî madeyek le pêsitû çawedêrî kirdinî kardanewekey patchwork n. lêfey dirûsit kiraw le parçe qumaşî wek pîne, keşkoḽ patchy adj. dirûsit kiraw le şêwey pîne pate n. ser, tepḽî ser, hoş pâté n.Fr. hewîrî goşit patella n.L. keşke ejno patent adj.n.vt. ȓûn, aşkira, beḽge namey dahênan, dahênrawêkî tomar kiraw, dahênanêk tomar dekat bo parastinî patentee n. xawen maf, xawenî dahênan patent leather n. pêstî xoşkirawî ȓewneqdar patent medicine n. dermanî tomar kiraw paternal adj. le bawkewe mawetewe paternalism n. bawkane beȓêwe birdinî wiḽat wek peywendî nêwan bawkû mindaḽ paternity n. bawkayetî, le bawkewe path n. ȓêga, piyade ȓê, ȓêgey jiyan, ȓaȓew pathetic adj. xemgîn, mîhreban, bezeyî pathetic fallacy le wêjeda be berakirdinî sozî mirovane beser bêgiyanda wek hewrî tûȓe patho- pêşgirêke be watay nexoşî, tilanewe be azarewe, hesit pathogen n. mîkrob ke debête hoy nexoşî pathology n. zanistî nexoşiyekan pathos n. çonayetî şitêk soz biwirûjênêt pathway n. ȓêga, ȓaȓew -pathy paşgirêke be watay hesit kirdin, çareser kirdinî nexoşî

patience

peace pipe

patience n. dan be xoda girtin, aramî patient adj. xogir, nexoşî ser cêga patina n. tiwêjêkî sewiz leser bironz ya mis be hoy kar lê kirdnî oksicînewe ciwaniyekî pê debexşêt patio n. sekoy piştewey xanû patios n. diyalêktî bazarî ya nawçeyî ya pîşegerî patri- pêşgrêke de watay bawik patriarch n. bawik, sergewrey xêzan patriarchy n. sîstemî bawkayetî patrician n. xanedan, erîstokratî patricide n. bikujî bawik patrimony n. mîrat, bomawe patriot n. nîştiman perwer patrol vt.vi.n. êşik degrêt, ewey le şiwênêk dêtû deçêt wek pasewan, êşik gir, pasewan patrol car otombîlî efserî êşik gir le nawçeyek patrolman n. efser polîsî êşik gir le nawçeyek patrol wagon otombîlî giwêzanewy zîndaniyan patron n. layengir, piştîwan, parêzer, şiwan, mîwanî hemîşeyî, xawen damezraweyek patronage n. çawdêrî, pişitîwanî, xizim xizmêne le damezrandinda patronize vt. piştîwanî dekat, çawedêrî dekat patronymic n. nawêk nawî bawkû kuȓ bigeyenê le pêşa bawik emca kuȓ wek Johnson ke son kuȓî Johne patsy n. firîwdiraw patter vi.n. zor be xêrayî qise dekat ya goranî deḽêt, gutinî xêra, zimanî dizan pattern n. nimûne, şêwe, şêwaz, nimûney biȓînî cilû berig, nimûney biȓîn, nexşî beȓe ya kutaḽ patty n. la şêwey kulîçe ya şifte paucity n. kemî, degmenî paunch n. wirig pauper n. hejar, geda, nebû pause n.vi. westanêkî kurt, pişûyekî kurt, pişûdedat, dewestêt pave vt. hemwar dekat, qîrtaw dekat, ȓêgake xoş dekat 261

pavement n. xişt ȓêj dekat, berid ȓêj dekat, ȓêgayekî xoşkiraw pavilion n. xêwetêkî gewre, çawgeyek le xanû kirabêtewe bo pîşanga, kolîtêk le baxçeda bo pişûdan, kapir Pavlov Ivan 1849-1936 derûn nasêkî Rûsî paw n.vt. pêy ajeḽe pencedarekan, desit, çiȓnûkî lê dedat, nezanane deygirêt pawl n. gîrgeyek bihêḽê be yek lada bixulêtewe pawn n.vt. barimte, barimte dadenêt pawnbroker n. ewkesey qeriz dedat be zêde beha beramberî şitêkî la danrawe bo parastinî qerzekey, barmtey qerz pawnshop n. dûkanî xawen qeriz pay vt.vi.n.adj. edat, bekar debat beramber biȓêk pare, bekirê degrêt, qazanc dekat, bedesit dênêt, kirê, mangane, padaşit, siza, be pare:nexoşxane, telefon,.. payable adj. debê bidrêtewe le ȓojî diyarî kirawda paycheck n.parewergirtin be çek heftane mangane payday n. rojî pare wergirtin pay dirt xoḽêk piȓ le kanza, dozîneweyekî be keḽik besûd payee n. wergirewe(pare, qerz) payload n. barge, serî mûşek ya seteḽayît ke ȓokêtêk heḽî degrêt ke beşêkî binçîneyî niye le xoy paymaster n. fermanberî lêprsirawî pêdanî mangane payment n. pare dan payoff n.adj. danî tewawî mangane, yeklayî kirdinewe, qazanc, pope, biȓandinewe payola n. bertîl payout n. qerebû kirdinewe pay phone telefonî giştî be pare leser şeqam payroll n. lîstî mûçe pea n. bezaliya peace n. aştî, ȓêkewtinî kotayîhênanî şeȓ, guncan, lêk têgeyîştin, hêminî peaceful adj. aştiyane, hêmin, bê şeȓûşoȓ peacemaker n. nawbijîwan peace officer polîs, piyawî asayîş peace pipe qeḽdûn kêşanî aşti: le nêwan

peacetime

pelisse

Hîndiye sûrekanî Emerîka le giftûgoy aştî nêwanyanda peacetime n. katî aştî diway ceng peach n. qox peacock n. nêrey tawûs peahen n. mêyey tawûs pea jacket n. çaketî deryawan peak n.adj.vi.vt. ȓoxî serban şax, pope, lûtke, ewpeȓî, degate pope peaked adj. lawazû ȓeng biziȓkaw be hoy nexoşî peal n.vi.vt. zayeḽey zeng, dengî hewre tirîşqe, qaqay pêkenîn, deng dedatewe, zeng lê dedat peanut n. fistiqî sûdanî peanut butter doşawî fistiqî sûdanî pear n. hermê pearl n. mirwarî, nawewey qawixî giwêçke masî ke mirwarî lê peyda debêt, her şitêkî ciwanû behadar wek mirwarî peasant n. cûtyar, ladêyî peat n. paşmawey giyaw gijî zongêkî wişikbû wek sûtemenî bekar dehênrêt pebble n. çegil, wirde berdî lûs pecan n. core giwêzêkî Emerîkiye peccadillo n. heḽeyekî biçûk peccary n. wek beraz ajeḽêkî Emerîkiye keḽbe dirêjû tîj peck vt.vi.n. denûkî lêdedat, kun dekat be denûk, be denûk heḽdegȓêt, kunkirdin, maçî xêra, parûyekî biçûk dexwat, pêwer le babetî qiznax ȓibe sebete pectin n. kerbohayderat le hemû mîweyekda heye be kuḽandin debête celîw mureba pectoral adj. le sînewe, leser sîne peculation n. desit pîsî, dizî, napakî peculiar adj. taybet, namo, hî kesêk peculiarity n. taybetêtî wek ȓuxsar pecuniary adj. darayî pedagogue or pedagog n. mamosta, fêrkar pedagogy n. zanistî binemakanî fêrkirdin pedal adj.n.vt.vi. payder, payderlêdan, payder lêdedat wek le paskîlda pedant n. zorbiḽê, mamostayekî nadan peddle vt.vi. beqaḽî dekat, çerçêtî dekat, desitgêȓî defroşêt pederasty n. nêrbazî, hetîwbaz 262

pedestal n. binkey peyker leser danan pedestrian adj.n. bo piyadekan, piyade pediatrics n. pizîşkî minaḽan ya zarokan pedicab n. sêçerxe wek paskîlî sê pêçke bo giwêzanewey xeḽik pedicure n. nînok biȓînû giringî dan be pencekan pedigree n. darî ȓeçeḽek, bineȓet pediment n. ȓiwangey xanû: sêgoşeyekî gewre le ȓûy pêşewey xanûyek ya telarêk pedometer n. amêrêke bo pêwaney mawe leser zewî be ȓoyiştinewe pedophilia n. doxî na asayî arezûy gewran bo ȓabiwardin le geḽ minaḽan peduncle n. lasik, qed: le ȓiwekû ajeḽda peek vi.n. bediziyewe seyir dekat, be diziyewe seyir kirdin peel vt.vi.n. tiwêkiḽî lê dekatewe, dademaḽêt, pakirdin, damaḽîn peeling n. tiwêkiḽ kirdin peen n. sere xiȓekey çekuş peep vt.vi.n. le kunewe ya le şiwênêkî nadiyarewe seyir dekat, ezîqênêt, kemêk derdekewêt, dengêkî kiz, serinc dan peephole n. kunî derga, kunî lêweȓiwanîn bo nasîn peeping Tom n. nawêke beser kesanêkda dabiȓawe ke be diziyewe temaşay xeḽkî dekenû xoşiyan piyadêt peer n.vi. le heman payew pile, xanedan, çawî tê debiȓêt, bekemî derekewêt peerless adj. bêwêne, bê hawta peeve vt.n. bêzar dekat, bêzarker peevish n. lasar, şeȓanî peewee n. kesêkî ceste biçûk ya şitêkî biçûk peg n.vt. sing ya bizmar şit piya heḽbwasrêt, hengaw, pile, fiȓêdan, tenaf, heḽdexat(cil), debestêt, cêgîr dekat, desteber dekat, fiȓê dedat Pegasus n. efsaney espî baḽdarî Grîkî pegboard n. sing qulap bo heḽwasîn peignoir n. kirasêkî awdamanî jinane pejorative adj. kem kirdinewe le kesayetî pekoe n. çay ȓeş pelf n. ȓîswayane be desithênanî pare ya dewḽemendî pelisse n. qapûtêkî drêjî ferûdar

pellagra

pepper shaker

pellagra n. nexoşiyeke le kemî vitamin B3 dirûsit debêt nîşanekey şînbûnewey pêstû bûn be birîn pellet n. topêkî biçûk, kḽo, fîşek, denke derman, gulle pell-mell adv.adj. be heḽeşeyî, têkeḽû pêkeḽ pellucid adj. ȓûn, asan bo têgeyîştin pelt n.vt.vi. pêstî xoşnekraw, fiȓê dedat, berid baran dekat, dademaḽêt pelvis n. sêbende, boşayî nêwan herdû kiḽot pemmican n. xiwardineweyekî xesit kirawe dirûsit kiraw le goştî wişkewe kiraw mîwey wişkewe kiraw pen n.vt. peçey perjîn kiraw, peȓî baḽinde bo nûsîn, pênûsî merekeb, pandan, denûsêt be pandan, bendîxane penal adj. size, sizadeda be pêy distur penalize vt. siza dedat penalty n. sizadan, pêbijardin penance n. tawanane ke tawanbar sizayek esepênêt beser xoyda penchant n. arezû pencil n.vt. pênûsî ȓeşokî, be pênûs denûsêt pend vi. çaweȓwanî biȓyar debêt pendant n. şitêkî şoȓewebû wek milwanke giware pendent adj. heḽwasraw, lekar xiraw, biȓyar lênedraw pending adj.prep. le çaweȓwanîdaye, diwaxistin, hetakû pendulous adj. şoȓewebû pendulum n. pendolî kat jimêr: sengêkî şoȓewebiwe dêtû deçêt penetrate vt.vi. deçête naw be kun kirdin, karî tê dekat, kar le naxî dekat, pey debat, têdegat penetrating adj. tîj, jîr, ziring penguin n. baḽindeyekî qaçû baḽ kuḽ nafiȓêt le başûrî nîwey goy zewî dejît penicillin n. dermanî dije mîkrob peninsula n. nîmçe dûrge penis n. ko endamî nêrîne, kêr penitent adj.n. peşîman, kesêkî peşîman penitentiary n. bendîxaney çaksazî penknife n. çeqoy biçûkî gîrfan,qeḽembiȓ 263

penlight or penlite n. laytî qeḽemî penman n. xoş nûs, xet xoş penmanship n. hunerî xoş nûsî pen name n. naz nawî nûser pennant n. her aḽayekî drêjî barîk, aḽayek hêmay paḽewanêtêkî werzişî bêt penniless adj. bê pare, hejar, nebû pennon n. aḽa penny n. le Berîtanya 1/100 pawendêk, le U.S w Ceneda yek sent penny arcade n. şiwênêkî yarî amêrekanî yarî be yek sent kar dekat penny pincher kesêkî çawçinok pennyweight n. yekey kêşan yeksane be 1/20 onsêk penology n. zanistî tawanû zîndanû heḽsûkewit le geḽ tawanbaran pen pal name goȓînewe le nêwan haw wiḽatî dû wiḽat pension n.vt. mûçey xane nişînî, xane nişîn dekat, xane nişînî pê dedat pensioner n. kesêk xane nişînî werdegrêt pensive adj. xembar pent past.past part.of pen adj. demkut kiraw, bend kiraw penta- pêşgirêke be watay şêwey pênc pentagon n. pênc paḽû, baregay wezaretî bergirî Emerîka pentathlon n. kê biȓkêy pêncî: yarî çiyek debêt beşdarî le pênc yarîda bikat penthouse n. hewreban pent-up adj. ȓagîraw, çepêndiraw penultimate adj. pêş kotayî: biȓgey pêş kotayî le wişeda penurious adj. hejar, çawbirsî penury n. zor hejar, nebû peon n. ȓencder, le başûrî xoraway U.S kesêkî qerzar be zor kar bikat bo xawen qerzekey people n.vt. xeḽik, xizmû xîş, gel, awedanî, awedanî dekat pep n. zîndûyetî, çalakî pepper n.vt. bîber, bîberawî dekat peppercorn n. nawke bîberî wişik kiraw pepper mill destaȓî bîber peppermint n. awî punge pepper shaker bîberdan wek xiwêdan bo bîberî haȓaw

peppery

periodic

peppery adj. tîj, leser(zo tûȓe debêt) pepsin n. enzaymêke le gededa bo heris kirdinî protîn peptic adj. yarmetî derî heris kirdin, birînî gede be hoy heriskirdinewe per prep. be hoy, bepêy, bo her, le ȓêgay, le deya, le seda per- pêşgirêke be watay le nêwan peradventure adv. lewaneye, beȓêkewit perambulate vt.vi. piyase dekat, beser dekatewe, degeȓêt perambulator n. arebaney minaḽ per annum L. saḽane, her saḽê percale n. core qumaşêkî lokeye bo berge serînû çerçef, çît per capita L. bo her yekêk ya kesêk perceive vt.vi. têdegat, pey debat, serinc dedat, debînêt percent adv.adj.n. le seda percentage n. ȓêjey sedî, pêdanî beşêk le sed, ȓêjey qazanc le seda percentile n. le jimêryarîda( sitatistîkda), her beşêkî sedî perceptible adj. pey pêdebrêt le ȓûy hestîw hoşiyewe perception n. pey birdinî hestî, têbînî, tiwanay têgeyîştin perceptive adj. hoşmenid, dûrbîn perceptual adj. taybet be pey birdinî hestî perch n.vt.vi. corêke le masî zêw ȓûbar, nîşîngey baḽinde, şiwênêk baḽinde lêy binîşêtewe perchance adv. beȓêkewit, lewaneye percolate vt.vi. depaḽêwêt percolator n. qawe paḽêwer percussion n. çekuşî tifeng, lerîn, dengêk ke le amêrekanî mûzîkewe derdeçêt percussionist n. dehoḽjen, tepiḽjen per diem L. ȓojane perdition n. lenawçûn, dozex perdure vi. manewe, diwayîn peregrinate vt.vi. koç dekat, deçêt peregrine adj.n. geȓîde, şehên, baz peremptory adj.le yasada biȓandinewe, diwanaxrêt, demargîr, lexobayî perennial adj.n. temen dirêj, le dû saḽ ziyatir temenî dirêj tir bêt (ȓiwek), hemîşeyî, ȓiweke temen dirêjekan 264

perfect adj.vt. tewaw, bê xewiş, zor çak le corda, dirûst, petî, le ȓêzmanda derbiȓînî kirdeyekî tewaw kiraw le katî qisekirdinda, tewaw dekat, tewaw encamî dedat perfectible adj. şiyawî geyîştine be piley tewaw( ȓesîn ) perfection n. tewaw, ȓesîn, bercesteyî kesêk ya şitêk le corda, ewpeȓî tewaw perfectionism n. xulyay geyîştin be piley tewaw, ȓetkirdinewey piley xiwar tewaw perfidy n. peyman şikandin, napakî perforate vt.vi. kunî têdekat be mekare (amêrî kunkirdin), bêzardebêt perforce adv. be pêy pêwîsit perform vt.vi. encam dedat, peyman debate ser, enwênêt performance n. encam dan, karêkî encam diraw, karameyî, karîgerêtî, ȓeftar perfume vt.n. bon dekat, bonî besera dekat, bonî xoş, guḽaw perfumery n. dirûsit kirdinî bonî xoş, dukanî bon firoş perfunctory adj. bê perwa, bê peroşî, ȓûkeşane encam danî kar pergola n. keprî sêber perhaps adv. lewaneye, ȓenge, eşê peri- pêşgirêke be watay le dewrûber, nizîk pericardium n. perdey dewrûberî diḽ perigee n. nizîktirîn xaḽî xulgey manig le zewiyewe perihelion n. nizêk tirîn xaḽî xulgey hesareyek ya mangêkî desit kird le xorewe peril n.vt. kewtine ber metirsî azarî birîndar bon, şitêk azar bidat perilous adj. tirsinak, metirsîdar perimeter n. çêwe:sinûrî şarêk şiwênêk, dirêjî çêwe perineum n. şiwênêkî biçûk le nêwan komû ko endamî mîz kirdin period n.interj. serdem, mawe, çerix, kotayî, bêniwêjî, xaḽî kotayî ȓiste, xul, mawey waneyek, nîşaney sersamî bo dûbarekirdinewe periodic adj. dûbarebûnewe le mawey ȓêkû pêkda, naw benaw, car car

periodical

personage

periodical adj.n. dûbare bûnewe be mawey rêkû pêk wek govarî mangane werzî, biḽaw kiraweyekî xulî periodic table xiştey toxmekan be pêy jimare etomekey periodization n. dabeşkirdinî mêjû be pêy ȓûdawe tomar kirawekan periodontal adj. le dewrî didan karkirdine ser pûk wek nexoşî pûk peripatetic adj. geȓok, hatinû çûn: giwaye Eresto be hatinû çûnewe xiwêndkarekanî fêr dekird peripheral adj. çêweyî, amêrî tir ke be Kompiyûterewe debestrêt be wayer periphery n. çêwe, sinûrî derewey şitêk periphrasis n. bekar hênanî wişeyekî zor le ȓastiya ke çend wişeyekî kemî biwêt periscope n. dûrbînî keştî jêr derya perish vi. lenaw deçêt, demrêt be sextî, degenêt perishable adj.n. lenawçûn, genîn wek xiwardin peristalsis n. girij bûnî xoyî ȓîxoḽekan bo paḽnanî xiwardinî heriskirawî nawî bo pêşewe peritoneum n. perde tenkekan ke naw boşayî sikî pêçawetewe pretonits n. hewkirdinî perdekanî naw sik periwig n. qijî xiwastiraw taybet be piyawan, baȓoke periwinkle n. ȓiwekêkî guḽ ȓengî şînû sipîw mor, qaqle cinokey deryayî qawix xiȓ perjure vt. kesêk xoy tawanbar bikat be hoy siwênd xiwardin be diro perjury n. diro witin herçende siwêndî xiwardiwe diro nekat perk vt.vi. biḽind dekat (ser), qut dekat (giwê), heḽdestêtewe diway lawazî nexoşî up be diwayda dêt permafrost n. çîne hemîşe besteḽekeke le herdû cemserî besteḽek permanent adj. hemîşeyî, qij lûl kirdin bo maweyekî zor be derman permeable adj. lêwe çûn, piyaçûn: çûnî tîşik be bîlbîley çawda permeate vt.vi. lêwey deçêt, piya deçêt, biḽaw debêtewe tiyayda 265

permissible adj. ȓêdiraw, ȓewa permission n. ȓêpêdan, ȓêdan permissive adj. ȓêdiraw permit vt.vi.n. ȓêge dedat, ȓêdedrêt, helî pê dedrêt, pisûley ȓêgedan, ȓêdan name permutation n. goȓînî binçîneyî, paşû pêş xistîn le şiwênû ȓêkixistinda pernicious adj. ziyan bexiş, kuşinde peroration n. kotayî witar peroxide n.vt. pîroksayid: her oksîdêk ȓêjeyekî zorî oksicînî têdabêt, be heydrocîn pîroksayid qijî sipî dekat perpendicular adj. sitûnî, hêḽî sitonî, şawiḽî, koḽekeyî perpetrate vt. dekat(tawan dekat, xeta dekat, karî xirap dekat) perpetual adj. hemîşeyî, negoȓ perpetuate vt. dirêje pêdedat, gûmnaw nakat perpetuity n. hemîşeyî, cawîdanî, heta hetayî perplex vt. dexate gumanewe, deşḽejênêt, aḽoz dekat perquisite n. bexşîş per se L. xoy le xoyda persecute vt. deçewsênêtewe, tenig dekat persevere vi. waznahênêt, dirêjededat, koḽnadat sereȓay sextî ya dijwarî persiflage n.Fr. qisey piȓûpûç, gaḽte persimmon n. dirextêke berekey le temate deçêt le Êran pêy deḽên xurmalû persist vi. pêdadegrêt, waznahênêt, sersextane dirêje dedat persistent adj. koḽneder, pêdagir, dirêjeder persnickety adj. zor wirdekar, giringî dan be wirdekariyekan person n. kes, mirov, cestey mirov, kesêk, le rêzimanda kesî yekemû dûhemû sêhem, le yasada kesêkî watayî wek komeḽeyek ȓêkxirawêk mafî diyarî kirawû berpirsiyarêtiyan heye -person wek paşgirî wişeyekî tir kesêk le encamdanî çalakiyekda wek chairperson serokî berêwebirdin personable adj. kesayetiyekî ciwan, poştew perdax personage n. kesêkî nasraw, kesêkî giring, kesêkî be cêw ȓê

personal

petrel

personal adj. taybet be kesêk, xo:encam diraw le layen kesêk xoyewe, araste kiraw dijî kesêkî diyarî kiraw, le yasada xawendarêtî taybet personal effects n.pl. kelûpelî kesêk wek cilûberigû pertûk personality n. kesayetî, kesayetiyekî cêw ȓêdar, têbîniyekî ȓexne giraney arastekiraw dijî kesêk personalize vt. taybet dekat be hî xo, way dadenêt arastey xoy kirawe personally adv. be destî xoy, be xoy, le boçûnî xoy persona non grata L. kesêkî newîstiraw, kesêkî pesind nekraw personify vt. deykesênêt:wek kesêk eyniwênêt ya eyçiwênêt, berceste dekat personnel n.adj.Fr. karmendanî karêk, beȓêweberayetî damezrandinû ȓahênanî fermanberanû kirêkaran perspective n. hunerî wênekêşan be pêy kewtine berçaw le dûrû nizîkîw qewareda ke le xaḽêkewe temaşa dekrêt, dîmen, kewtine berçawî şitekan bepêy ȓêjey dûrîw şiwênekeyan perspicacious adj. jîr, ziring, bîrtîj perspicuous adj. asan, ȓûn perspiration n. areq kirdin, awderdan perspire vt.vi. areq dekat persuade vt. qayil dekat, pê deselmênêt persuasion n. qayil kirdin, tiwanay qayil kirdin, baweȓêkî behêz, baweȓêkî ayînî persuasive adj. tiwanay qayil kirdin pert adj. bê abȓû, çeqawesû, poşte, ȓêkû pêk, ciwan pertain vi. taybete be, deguncêt, peyweste, lêy dêt pertinacious adj. koḽneder, waznehênan, pêdagirtin pertinent adj. peywendar be babetewe perturb vt. bêaram dekat, perêşan dekat, deşêwênêt peruke n. qijî desit kird, baȓoke peruse vt. dexwênêtewe be wirdî, le katî pişûdanda dexwênêtewe pervade vt. biḽaw debêtewe, hemû şiwênêk degrêtewe perverse adj. leȓê derçû, gumȓa, bedxû 266

perversion n. gumȓa kirdin, leȓê derkirdin, ladan, gumȓayî, serserêtî, gendeḽ bûn, larî pervert vt.n. gendeḽ dekat, leȓê derdekat, gumȓa dekat, xirap be kar debat, deşêwênêt, ȓewişit pîsî le cûtbûnda pesky adj. bêzarker, herasanker pessimism n. reşbînî:ew baweȓey ke deḽê xirape behêztire le çake, bê hîwayî pessimist n. reşbîn, bê hîwa pest n. derid, dirm, kesêk ya şitêkî napesind, ziyanbexiş wek mişkû kul-lew bijar, canewer pester vt. herasan dekat, bêzar dekat, tengetaw dekat pesthole n. ew şiwêney tûşî nexoşiye dirmekan biwe pesticide n. her dermanêk canewerû bijar bikujêt pestiferous adj. çepeḽî metirsî dar leser komeḽ, derdedar, ziyanbexiş, nepesend pestilence n. dirim:derdî lenawber pestilent adj. kuşinde, lenawber, tirsinak, dirim pestle n. deske hawen bo haȓînû wirdkirdin pesto n. sasêke dexrête ser xiwardinî pasta pêkhatiwe le beybûnû sîrî kutraw têkeḽ kiraw be ȓonî zeytûn pet n.adj.vt.vi. nazdar, ajeḽêkî destemo, destemoy dekat, nazî dedatê, maçî dekat, degrête baweş pet n. miȓûmoç petal n. peȓey guḽ petard n. core bombayeke le sedey şazdeda be kar dehat bo heḽtekandinî dergaw dîwarî qeḽakan petcock n. şêrey boȓî, kilîlî boȓî, demewane petiole n. lasik: nêwan geḽaw liq petite adj.Fr. endam wirdû ciwan be jin dewitrê petit four Fr. kêkêkî giçkew meyenraw petition n.vt.vi. dawakirdin, sikaḽakirdin, dawadekat, sikaḽa pêşke dekat petit jury desteyekî siwênd xor ke le xeḽkewe heḽbijêrdirawin bo biȓyardan leser kêşeyek le dadiga petrel n.baḽindeyekî derya biçûkû baḽdrêj

petrifaction

philander

petrifaction n. bûn be berid, şitêk bûbêt be berid petrify vt. dekat be berid, demrêt, ejnoy deşkêt le tirsa petro- pêşgirêke be watay berid, peywendî be karûbarî newtewe heye petrochemical n. madeyekî kîmyayî le newtû gazî sirûştî petrodollars pl.n. dahatî newit petrol n. = gasoline benzîn petrolatum n. wek girîs waye le newit derdehênrêt bo çewir kirdin be kardêt petroleum n. newit: her şileyekî haydirokarbonî le çîne berdiyekanda dirûsit debêt berhemî newtû benzînî lê bedesit dêt PET scan positron emission tomography corêke le tîşkî X çalakiyekanî Metabolic nîşandedat herweha na asayî bûnî mêşik dedozêtewe petticoat n. jêr damenî kurt pettifogger n. parêzerêk bedûy kêşe giçkekanda deçêt, kesêkî ȓexnegir pettish adj. bed ȓewişit, xû xirap petty adj. giçke, bêbayex, bîr tesik petty cash pare bo xericî labela petulant adj. bêşerim, ziman pîs, qise ȓeq petunia n. ȓiwekêke guḽekanî şêwey ȓehetî heye pew n. textî danîştinî kiḽêsakan pewee n. baḽindeyekî mêşû megez gir pewter n. daȓiştey qeḽayîw zerid, defrêk lew daȓişteye dirûsit kirabê peyote n. core diȓkêke le Emerîka medey hoşberî têdaye pH n. piley tirşîw tiftî gîraweyek phaeton n. arebaneyekî çiwar pêçke, şêwe otombîlêkî kirawey seretakan phagocyte n. her xaneyek be taybetî xiȓokey sipî şitî namow mîkrob qût dedatû le nawî debat phalanger n. giyandarêkî Ostraliye kîse darew le naw darda dejît phalanx n. yekeyekî leşkir, desteyek xeḽik ajeḽ ya şit, komeḽeyekî ȓêkxiraw, êskekanî pencey destû qaç phallocentric adj. deseḽatî nêr salarî phallus L. hêmay kêr,kêr ko endamî nêrîne 267

phantasm n. tarmayî, xeyaḽ, wêneyek le bîrû hoşda derbarey şitêkî ȓastî phantasmagoria n. zincîreyek dîmen be xêrayî wek le xewû xeyaḽda phantom n.adj. tarmayî, seraw, xeyaḽ, diroznane Pharaoh n. Feron, fîrewin Pharisee n. kesêk le tîreyekî Cûleke nasrabûn be dîndar xiwa peristî diroznane, ȓiyayîkar, lexobayî, kesêkî dûȓû pharmaceutical adj.n.dermansazî, derman pharmaceutics n. dermanxane pharmacist n. dermansaz pharmacology n. zanistî dermansazîw lêkoḽînewe le karîgerêtî leser zîndewer pharmacopeia n. pertûkî lîstî dermanû bekarhênanî pharmacy n. dermansazî, dermanxane pharyngitis n. hewkirdinî gerû pharynx n. gerû, quȓig phase n.vt. ȓûyek le ȓiwekanî mang, bar, dox, şêwe phase out n. pile, be pile kotayî hênan, paşekişe, kişanewe PhD L. Philosophiae Doctor biȓwanamey diktora pheasant n. baḽindeyekî ciwanî kilik dirêje phenacetin n. tozêkî sipiye bekar dêt bo kem kirdinewey taw serhêşe phenobarbital n. tozêkî bê bone bo aram kirdinewe bekar dêt phenol n. tirşî karbolîk bo pakkirdinewe phenolphthalein n. awêteyekî kîmyayî sipî bilûrî belay zerid da wek dermanî ȓewanî bekardêt phenom n. kesêkî behredar phenomena n. diyarde phenomenon n. her ȓastiyek ya ȓûdawêk zanistiyane basî lêwe bikrêt, her na asaiyek, kesêkî na asayî, diyardeyekî seyir pheromone n. madeyekî kîmyayî ajeḽ derî dedat wek mêrûle bo giwêzanewey zanyariyekan bo heman core ajeḽ phial n. butḽî şûşe philander vi. jin edwênêt bo dawênpîsî, diḽdarî bo dawên pîsî

philanthropy

photon

philanthropy n. xêrxiwaz, karî mirovane, çake, desit girtin philately n. kokirdinewey pûlî namew lêkoḽînewe derbarey philharmonic adj. taybete be komeḽeyekî mûzîk jen be taybetî orkêstira philippic n. witarêkî Demosthenes dijî Philipî Macedonia, witarêkî zibrû ȓeq philo- pêşgirêke be watay xoşwîstin, diḽpêwebûn philodendron n. ȓiwekêkî germesêrekanî Emerîkaye bo ciwanî naw maḽ philology n. têgeyîştin le mêjûy zimanû berawird, zimanewanî philosopher n. feylesûf, dana, kesêk xogirane ȓûbeȓûy sextiyekan debêtewe philosophic adj. felsefane, xogirane philosophize vi. wek feylesef denwênêt, feylesûfane bîrdekatewe philosophy n. felsefe, lêkoḽînewe le binemakanî bûnû sirûştî gerdûn, binema giştiyekanî zaniest, sîstemêkî taybet be binemakanî bîrkirdinewe le jiyan philter n. qume dermanêkî cadûgerane, badey xoşewîstî phlebitis n. hew kirdinî xiwên hêner phlebotomy n. wergirtinî xiwên le leş be mebestî pişkinîn bo çareserkirdin phlegm n. beḽxem, madeyekî xesit le şêwey çiḽim leserma bûnda peyda debêt, bêxemî, temeḽî, sardûsiȓî phlegmatic adj. sardûsiȓane, temeḽ phloem n. tiwêyekî nerme le naw qedî darda xiwardinî piya deȓwat -phobe paşgirêke be watay detirsê, ȓiqî debêtewe phobia L. toqîn: nexoşî tirsan le şitêk ya doxêk phoebe n. baḽindeyekî Emerîkiye mêşû megez degrêt phoenix efsaneyekî Mîsrî kone baḽindeyeke 500 sall dejêtû paşan xoy desûtênêw le xoḽemêşekey bew peȓî ciwaniyewe heḽdestêtewe phone n. kurt kirawey telefon -phone paşgirêke be watay deng phoneme n. biçûktirîn yekey dengî qise kirdin ke dengêk le yekî tir ciyabikatewe 268

phonetics n. lêkoḽînewe le nûsînû bekar hênanî hêmay dengekan , sîstemî dengekanî qisekirdin le zimanda phonics n. zanistî deng, ȓêgay dengî bo fêrkirdinû xiwêndinewe phono- pêşgirêke be watay deng, ton, qise phonograph n. qewan lêder phonology n. zanistî dengekanî qisekirdin phony adj.n. diroznane, saxte, kesêkî desbiȓ, saxteçî phooey interj. bekar dêt bo derbiȓînî qêz, bêȓêzî kirdin phosphate n. fosfat, xiwardineweyekî awî kanzayî le esîdî fûsfor, peynî kîmyayî ke fosfatî têda bêt phosphor n. fûsfor, madeyeke be şewiq lêdan şewiq dedatewe phosphorescence n. tîşikdanewey Fisforî ya direwşanewey Fisfor be ronakî nîşandanî phosphoric acid n. tirşî Fisfor phosphorous n. tuxmêkî kîmyayî na kanzayî, le Fisfor deçêt photo n. kurt kirawey photograph photocopy n. leber girtinewe photoelectric cell her amêrêk le jêr çawedêrî ȓûnakîdaye ew xulge elektirîkiye ke amêrêkî mîkanîkî beȓêwe debat wek kirdinewey derga photoengraving n. heḽkendin be ȓûnakî: le karî çapkirdinda tebeqe pilastîkêk ke bew ȓêgaye şêwe ya nûsînî leser amade kirawe bo bekar hênan le çapkirdinda photo finish zanînî birawe le kêbiȓ kêyekda be fotogiraf leber nizîkî doȓawû birawe leyek photofinishing n. kirdey le çapdanewey fîlim photoflash adj. çiray karebayî wênegirtin photogenic adj. guncawe bo wêne girtin le ȓûy ciwaniyewe photograph n.vt.vi. wêneyekî fotografî, wênedegrêt, derdekewêt le wêneda photography n. hunerî wênegirtin be fîlim le kamîrada, wêney fotografî photon n. foton: yekey çendî ȓûnakî, tenî biçûk tir le etom ke biȓêke le wizey elektiro mîgnatîk herweha ȓûnakîş

photo-offset

pickle

photo-offset n. çapî offset: şêwe wêne ya nûsraw be ȓêgay fotografî egwazêtewe bo ser tebeqêkî kanzayî çapkirdin photostat n. amêrêke bo leber girtinewe leser qaqezî taybet, leber girewe photosynthesis n. berhem hênanî madey organîkî wek şekir le karbon dayoksayid herweha aw be çalakî tîşik leser kilorofîlî naw xane sewzekanî ȓiwek phrase n.vt.vi. destewaje, komeḽe wişeyek ȓiste pêknahênê beḽam wata debexşêt, derbiȓîn, derdebȓêt phraseology n. şêwey derbiȓîn phrenetic adj. = frenetic şêwaw, şêtoke phrenology n. lesedey 19 da sîstemî lêkoḽînewe le kasey ser bew pêyey kesayetî kesêk le kasey serîda derdekewêt phylactery n. nûşte, bazûband phyllo n. hewîrî pankirawey tenik ke birja teniktir debêt phylogeny n. bineȓetû peresendinî komeḽêk ya regezêkî ajeḽ ya ȓiwek phylum n. corî serekî polîn kirdnî giyandaran be taybetî ajeḽ physic n. fîziya, derman: dermanî ȓewanî physical adj.n. madî, sirûştî, fîzyayî, peywest be leşû pêdawîstiyekanî, taqîkirdinewey pizîşkî ceste physical anthropology beşî serekî mirovnasiye dekoḽêtewe le taybetmendîw peresendinî mirov physical education perwerdey leş be werzişû meşqekanî yarîzanîw zanistî tendirûstî physical science zanistî sirûşit ke giringî dedat be madiyekan wek estêrenasî fîzya kîmya zewînasî nek zîndewerekan physical therapy çereserî sirûştî nexoş be şêlan werziş aw tîşik germîw kareba physician n. pizîşik physics n. zanistî sirûşit, fîzya:pêkhatey şitêkû taybetmendiye fîzîkiyekanî, koy kirdew diyarde fîzîkiyekan le şitêkda physiognomy n. şêwew ȓûxsarû derbiȓîn physiology n. fisyologiya: zanistêke dekoḽêtewe le erkû fermanî organe zîndiwekanî leş 269

physiotherapy n. = physical therapy physique n.Fr. pêkhatey ceste leȓûy dirûsit bûnû ȓûxsarû hêzewe pianissimo adj.adv. mûzîkêkî nerim, zor be nermî pianist n. kesêk piyano bijenêt piano n. amêrî piyano ke pêkhatiwe le texte kilîlêkî gewre pianoforte n. = piano piaster n. qiriş parey Mîsrî Lubnanû Sûrya piazza n. goȓepanêkî giştî le Italy, heywanêkî zor gewre pica n. pîtî çapî biçûk, xiwardinêkî nasirûştî wek bêzû kirdinî afret be giḽ picante adj. amadekirawe be sasî tîj picaresque adj. taybete be derbederû lanewazû çetew ȓêgirû serkêşiyekanyan; çîrokêkî Espaniye jiyanî ew core xeḽkane nîşan dedat Picasso Pablo 1881-1073 nîgarkêşû peykertaşî Espanî picayune adj. bêbayex, bê nirix piccalilli n. tirşî sewzey wirdkiraw be sirkew beharatî tîj piccolo n. şimşaḽ, çûzele, nay pick n.vt.vi. pîk: çekuşî gewre bo şikandinî berid, heḽbijardin, pakirdinewe, guḽ ya mîwe çinîn, paç, quḽing, darî didan pakirdinewe, peȓî mûzîk lêdan (gîtar), ekiȓênêt bo pakirdinewe, kodekatewe, peȓî lê dekatewe, handedat, be pence le jêkanî amêrî mûzîk dedat, qifḽeke be wayer dekatewe le ciyatî kilîl, gîrfanî xeḽik debȓêt, darî didan pakirdinewe bekar dênêt, heḽdebjêrêt pickaback adv. bekoḽ, leser qeḽandoşkan pickax or pickaxe n. paç picket n.vt. sing bo bestinewey teyman, pasewananî pelamarî nakaw, çawedêrî xopîşanderan kesêke yekêtî kirêkaran ȓay despêrê ke nehêḽêt kirêkaran lekatî xo pîşandanda biçne naw kargewe, teymanî dekat be sing, pasewanî nakaw dadenêt, be sing debestêtewe, êşik degrêt picket line ȓîze xeḽkêk wek berbest pickings pl.n. desitkewtî taḽanî pickle n.vt. siwêrkiraw bo tirşiyat, sirkemenî, le sirkeda heḽdegrêt

pickpocket

pilgrim

pickpocket n. diz, gîrfan biȓ pickup n.adj. heḽgirtinewe, xêrakirdin, pîkabî bar, aşnayî kirdin bo hewesî cût bûn, derzî qewan, deng wergir picky adj. ȓexnegir, sexit ȓazîbûn picnic n.vi. seyran, deçête seyran picot n. ȓazandinewey ȓoxî şitêk be çinîn wek oye pictograph n. wêne ya wêneyek le şêwey hêma bekar bibrêt le sîstemî nûsînda, hêḽî beyanî wêne bekar hênan bo pîşandanî zanyarî pictorial adj. derbiȓîn be wêne ya bêwêne, govar ya ȓojnameyekî wênedar picture n.vt. wêne, lêdwanêkî wirid, tablo, boçûn, dox, fîlmî sînema, wêne dekêşêt, pîşandedat, xeyaḽ dekat, ȓûn dekatewe picture-perfect adj. tewaw, bê xewiş picturesque adj. wek wêne ciwane, rûn, diḽgîr picture window pencereyekî gewre wek çiwarçêwey dîmenêkî derewe piddle vi.vt. kat be fîȓo dedat, karî bêhûde dekat piddling adj. bê bayex, kem, lawekî pidgin n. zimanêkî sade le nêwan gelanî coraw cor zimanda: bekar hênanî wişey Înglîzî w Çînî le benderekanî Çînda pie n. kulêre be goşit ya mîwe piebald adj. beḽek, xaḽdar: ȓeşû sipî piece n.vt. let, beş, parçe mûzîkêk, nimûney qumaşêk, parçekan be yekewe denêtewe, kertû perit debêt, xoy ledesit dedat piéce de résistance xiwardinî serekî leser xiwan piece goods n.pl. qumaş be parçe piecemeal adv. wirde wirde, berebere piecework n. be parçe ya qonterat pie chart hêḽî beyanî(grafî) çêweyî ke dabeş kirawe bo kerit her kertey çendayetî şitêk nîşan dedat pied adj. xaḽdar kiraw be ȓeng, peḽedar kiraw pied-à-terre n. nîşteniyekî katî pie-eyed adj. mesit, serxoş pier n. payey pird, şostey payedar bo naw derya bo lenger girtinî keştî le paḽya, ko270

ḽegeyekî behêz wek paḽewane pierce vt. kunî dekat, piyadeçêt, debȓêt, eçête mêşkewe diḽewe piety n. diḽsozî bo daykû bab bo xêzan, diḽsozî bo ayînû xiwa peristî, ayîn darî piffle n. her şitêkî bê bayex, hera pig n. beraz, kesêkî çiḽêsû pîs pigeon n. kotir piegeonhole n.vt. kulane kotir, çawî mêz ya doḽab, dexate çawî mêzewe, dexate lawe, feramoşî dekat piggish adj. le beraz deçêt zorxorû çepeḽ piggy n. beçke beraz piggyback adv.adj.vt. leser pişit, leser koḽ, be koḽ degwazêtewe pigheaded adj. lasarû gewic pig iron n. asinî xaw ke le kûre dête derewe pigment n. ȓeng, ew madaney ȓengî lêdirûsit dekrêt le tiwêy ȓiwekû ajeḽ pigmentation n. ȓengîn bûnî ȓiwekû ajeḽ be hoy bûnî ȓeng le tiwêkanda pigpen n. peçey beraz, piştîrî beraz pigskin n. pêstî beraz pigtail n. hon berdanewe be piştî milda, le şêwey kilke beraz pike n. nêze, masiyekî limoz barîkû dirêj piker n. qumarçî be parey kem, pûlekî, bedesit hênan leȓêy çawçinokîw ȓijdiyewe pilaf or pilaf n. piḽaw, kuḽandinî birinc be tamawî her core aḽatêkî tam xoş pilaster n. koḽekeyekî lakêşî le dîwar hatibête der pilchard n. masî serdînî biçûk pile n.vt.vi. baristayî, topeḽ, lêjnedar, xanûyekî gewre, saman, biȓêkî zor, patrî, nerme mûy ȓûy ȓayex, payey pird, mayesîrî, koḽekey dedate ber, kodekatewe, bargiran dekat, kodebêtewe, komeḽdebêt, girdebêtewe pile drive ( or engine ) mekîney dakutanî koḽeke ya heḽkendinî bîr piles pl.n. mayesîrî, nexoşî mayesîrî pileup n. keḽekebûnî erkekan pilfer vt.vi. dizî dekat( biçûk, parey kem) pilgrim n. serdanî kirdinî şiwênêkî ayînî pîroz, geştiyar, koçberêkî berîtanî le salî

pilgrimage

pinwheel

1620 yekem awayî damezrand nawî na Plymouth le Emerîka pilgrimage n. geştêk le layen yekêkewe bo şiwênewarî pîroz, geştêkî dirêjxayen pill n. denke derman pillage n.vt.vi. taḽan, taḽandekat pillar n. sitûn, koḽeke, piştîwan, peykerî yadewerî pillbox n. qutûy derman, sengerêkî konkirîtî pillion n. zînî piştewe leser wiḽx ya matoȓ bo kesî dûhem be taybetî bo jinan pillory n.vt. amêrêkî eşkencedane gerdinû herdû desit le dar dedrêt bonaw ziȓandin, nawî deziȓênrêt bew eşkence dane pillow n. serîn, piştî pillowcase n. berge serîn pilot n.vt. keştiyewan, fiȓokewan, keştî beȓêwedebat, fiȓoke defȓênêt pilothouse n. jûrî beȓêwe berî keştî pilot light n. momî hemîşe dagîrsawî aw gerim ker(boyler) pimento n. bîberî sûrî şîrîn pimp n.vt. gewad, gewadî dekat pimple n. qinçke, zîpke pin n.vt. sing, bizmar, dembûs, tewqe, butḽe darekanî yarî boḽînig, tewqey lêdedat, be derzî pêwey delikênêt pinafore n. kirasêkî jinaney bêqoḽ pince-nez n. çawêlkeyek leser lût gîrbêt pincers pl.n. gaz amêrêke bo derhênanî bizmar pinch vt.vi.n. qunciȓik lê degrêt, deguşêt, azar dedat be cestew hoş, desit gîrdekat, tengdebêt, tengane, paḽepesto, nebûnî, desit kurtî, kurithênan, qunciȓik, pêwedan, geztin, biȓêkî kem, desit gîrkirdin pincushion n. koşeyekî biçûke bo lêçeqandinî derzî pine n.vi. darî sinober, lawaz debêt, be peroş debêt pineal body şitêkî şêwe qoçkeyî le mêşikda karî berhem hênanî hormone pineapple n. mîwey enanas le nawçe germe sêrekanî emerîka pine tar n. qetranî sinober: madeyekî reşî xeste bo canewer kuştinû boyax bekardêt 271

pinfeather n. peȓêkî biçûkî taze serî derhênabêt pinfold n. axel: şiwênî bend kirdinî ajeḽî xeḽkî tir Ping-Pong n. topî ser mêz pinhead n. serî derzî, kesêkî gewic pinhole n. kunêkî biçûk be endazey sere derzî pinion n.vt. didaney çerxêkî biçûk biçêt be naw didaney çerxêkî gewreda, peȓe gewrekey baḽî baḽinde, baḽî debestêt, kelepçe dekat pink n.adj. mêxek, guḽî pemeyî mêxek, piley beriz, çaktirîn nimûne, pemeyî, mêxekî, ȓoxekey debȓêt wek demi mişar bo ciwanî cil, lê dedat beçeqo pinkeye n. çaw hêşeyekî dirime le nawewe hewdekatû sûr debêtewe pinkie or pinky n. pence tûte pinking shears biȓînî ȓoxî qumaş be miqestî dem mişarî pink slip agadar kirdinewey karmendêk ke derkirawe pin money pareyekî kem bo xercî labela pinnacle n. qulleyekî nûk tîj, minareyekî pêç xiwardoy nûk tîj, pope, ewpeȓî berzî pinnate adj. le ȓiweknasîda: geḽa le herdûlay lasikda pinpoint vt.adj. bewirdî şiwêneke diyarî dekat, wirdekar pinprick n. kunêkî biçûk be derzî, derzî piyakirdin, bêzarkirdin be şitî biçûk pins and needles manewe be meraqewe, doxî bê aramî pinsetter n. kesêk ya amêrêkî otomatîkî butḽekanî yarî boḽing ȓîz bikatewe pinstripe n. mîlî barîk le kûtaḽda (qumaşda) pint n. 1/8 gaḽonêk pinto adj. espî xaḽdarî sipîw hendê ȓengî tir, espî beḽek pinto bean core fasolyayekî xaḽawî qaweyî, fasolyay beḽek pinup adj. şitêk be dîwarda heḽbiwasrê: wêney kiçêkî ciwan, lampayek, diyarî kirawe bo heḽwasînî wêney kesêkî serinc ȓakêşerî ciwan pinwheel n. pêçkeyekî hewayî ȓengîn kira-

pioneer

piton

w be qaqezî ȓengaw ȓeng be hewa bixulêtewe wek fiȓfiȓoke, agirbazî xulawe pioneer n.vt. pêşeng, kesêkî ȓêxoşker bo ewanî tir, debête pêşeng pious adj. xo nîşandan be le xiwa tirsî, çakekarî derxistin, pîroz pip n. nawkêkî biçûk wek nawkî sêw, xaḽî ser pûlî domîne, nexoşiyekî dirmî baḽinde pipe n.vt. zûȓna, darcigere, boȓî aw, her boȓiyekî naw leş, zûȓna lêdedat, aw ya gaz degwazêtewe pipe dream n. hîwayekî diroznane pipe fitter n. boȓîçî pipeline n. hêḽî boȓî, hoyekanî geyandin ya giwastnewe pipette herweha pipet Fr. mijer boȓiyekî pile kirawe bo mijînî şiley pêwîsitû giwêzanewy bo defrêkî tir piping n. awazekanî zûȓna, dengêkî tîj, perawêz bo ciwan kirdinî ȓoxî cilû berig pippin n. her core sêwêk pipsqueak n. her kesêk ya şitêkî biçûk piquant adj. mizir, wirûjêner, ciwan pique n.vt. toran, tûȓeyî, şkandin, hesit birîndar dekat, ewirûjênêt piracy n. çetey derya, dizînî dahênanî kesanî tir pirate n.vt. çetey derya, dizî berhemû dahênanekanî xeḽik, çeteyî derya dekat pirogi n. kulîçey goştû penîr pirouette n. xulanewe be sema leser nûkî pencey yek pê piscatorial adj. taybet be masîgirîw masîgiran Pisces n. boricî masî 12 hemîn nîşaney estêrekanî bexte pismire n. mêrûle pissant adj.n. kesêkî bê nirxû ȓîswa pistachio n. darî bistew biste pistil n. ko endamî mêyîne le guḽî ȓiwekda pistol n. demançe pistol-whip vt. lêdedat be mişte demançe piston n. pistin: le mekîneda le naw lûleyekda hatûço dekat be hoy sûtanewe piston ring çend bazinêke le dewrî piston bo ȓêgirtin le dizekirdinî agirû ȓon 272

pit n.vt. çaḽ bo ȓaw, şiwênî şeȓe segû keḽeşêr, beşî piştewey kursiyekanî şano ke herzantirin, goşeyek le bazarî pare goȓînewe bo desteyekî taybet le pişik darekan, şiwênî awḽe, tiwêkḽî nawkî qoxû qeysî, goȓêkî gewre bo çend laşeyek, şiwênî ȓagirtinî otombîl bo goȓînî tayew wergirtinî benzîn le gorepanî kêbiȓkêda, dexate çaḽewe, çaḽdekat (awḽe), ewirûjênêt, nawik derdehênêt pita n. nanî xiȓî ȓoj heḽatî naweȓasit pit-a-pat adv.n. be xêrayî lê dedat, tepetep lêdanî xêra pitch n.vt.vi. qîrû zift, fiȓêdan, hawîştin, piley larî, berzîw nizmî awaz, heḽdêr, xêwet heḽdedat, fiȓêdedat, biḽindû newî debêt wek pêşî keştî le şepolî awda pitch-black adj. zor ȓeş, qetranî pitchblende n. kanzayekî ȓeş serçawey serekî yoraniyom pitch-dark adj. zor tarîk, qetranî, şewezeng pitched battle n. şeȓî destew yexey dû leşkir paş xo amadekirdinyan, şeȓêkî sexit pitcher n. mesîne, top hawêjer le yarî bayîsboḽda pitcher plant ȓiwekêke ke megez leser geḽakanî binîşêtewe dênewe yekû deymijin, ȓiwekêkî megezxor pitchfork n. şene pitchman n. firoşyarî ser şoste, çerçî, beqaḽ pitch pipe n. zûȓnayek bekar dehênrêt bo pile bendî awaz piteous adj. damaw, şayestey bezeyîye pitfall n. tepke, teḽe, çaḽêkî poşraw bo girtinî giyanewer, metirsiyekî hesit pê nekraw pith n. krokî ȓiwek, beşî bineȓetî, puxte, naweȓok, cewher pithy adj. le kirokewe hatiwe, piȓe le hêzû wata, paraw le zimanda pitiful adj. damaw, şayestey bezeyî, besezman pitiless adj. bê bezeyî piton n.Fr. bizmarî kundar bo le şax çeqandinû pet têheḽkêşan lêy

pit stop

plant

pit stop westanî katî le kêbiȓkêy otombîl bo xiwardinû serawî kirdin pittance n. kirêyekî kem, beşêkî kem, biȓêkî kem pitter-patter n. teqeteq pituitary adj. giḽandêke wek çiḽim be mêşkewe likawe hormon derdedat karîgerî leser geşekirdin heye pit viper mare zehrawiyekan le herdûlay seryan çaḽî hestiyar be germî têdaye pity n. soz, bezeyî pivot n.vt.vi.Fr. tewere: xaḽêk şitêk leserî bisûȓêtewe, kesêk ya şitêk ya koḽkeyek ya roḽ ya erik ya karîgerî binçîneyî hebêt, leser tewere dexulêtewe, tewerey bo dadenêt pixel n. her xaḽêk lew xaḽaney wêne pêkdênêt pixie or pixy n. cinoke pizza n. pîza:kulêre tematew goştû penîrî leser bêt ya be pêy arezû pizzeria n. şiwênî pîzay lî dirûsit dekrêtû defroşrêt pizzicato adj.adv.n. awazêk be bekar hênanî serî pence le lêdanî kemance ya gîtar placard n.vt. biḽawkirawey serdîwar, biḽaw dekatewe leser dîwar placate vt. qayilî dekat, hêwirî dekatewe place n.vt.vi. şiwên, dadga, şeqamêkî kurt le şar, nawçe, maḽ, payewpile, helêkî guncaw, erik, kar, goȓepanî giştî, ȓêk dexat, le şiwênî xoy daydenêt, eyxate pêş bo lêdwanû lêkoḽînewe, kesêk dademezrênêt, kar bo yekêk dedozêtewe, polên dekat, heḽdesengênêt, dawayek pêşkeş dekat bo kiȓînî şitêk, be pileyekî baş kêbiȓkêke debatewe placebo n. dermanêk bo qayîlkirdinî nexoş bo hêwirkirdinewe place mat çerçefî sermêzî nan xiwardinî yek kesî placement n. danan, diyarîkirdinî şiwênêkî guncaw bo kesêk placenta n. perdey mindaḽ le minaḽdanda, haweḽ minaḽ ke xiwardinî lêwerdegrêt placer n. xiḽtey çewû limû wirde zêȓî têdaye, şiwênî şorînewey ew xiḽteye 273

place setting desteyek dewrîw kewçikû çetaḽ bo kesêk nanî pê bixwat placid n. aram, hêmin placket n. tiḽîşî damen le kemerewe bo asan leber kirdinû dakendin herweha yexey kiras plagiarize vt.vi. boçûnû nûsînî kesêkî tir debatû biḽawî dekatewe le jêr nawî xoy plague n.vt. karesat, her nexoşiyekî dirim, karesatî beserda hat, bêzar dekat plaid n. kutaḽêkî mîldarî çiwar goşe plain adj.n.adv. ȓûn, aşkira, asan, ser ȓasit, sade, bêgerid, asayî, dirûsit, leȓû, deştayî, beȓaşikawî plain-clothes man n. polîsî nihênî be bergî asayiyewe plaint n. dadû bêdad, sikaḽa, lawandinewe plaintiff n. sikaḽakar, dawakar plaintive adj. xembar, xemgîn plait n.vt. lûlî qij, lûl dekat plan n.vt.vi. nexşe, daȓiştin, ȓêga, amanc, pilan, piȓoje, pilan dadeȓêjêt, ȓêkdexat plane adj.n. texit, ȓasit, ȓûyekî texit, lûs, ȓende, ȓinek, kurt kirawey fiȓoke planet n. hesare geȓokekanî dewrî xor ke no hesaren: Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune, Pluto planetarium n. pîşandanî ȓabûrdû êstaw diwaȓoj be procêkterêk le gûmetêkî gewreda wek nimûney sîstemî xor, ew şiwêney ew dezgayey têdaye plangent adj. dengî berzî şepolî derya ke xembarû xemgînîşe plank n.vt. textedarêkî estûrû dirêj, xalêk le bernamey partêkî siyasî, textepoşî dekat, fiȓêdedat, leser texit xiwardin amadew pêşkeş dekat planking n. texte poşkirdinî zewî plankton n. wirde giyandarû ȓiwekî ser aw ke be maykiroskop debînrên plant n.vt. ȓiwek, gijûgiya, direxit, çandin, karge, pirosey çandinû ȓiwandin, firîwdan, xeḽetandin, deçênêt, deȓiwênêt, dademezrênêt, awedan dekat, cêgîr dekat, deşarêtewe, firîw dedat, şitêk le şiwênêk dadenêt bo heḽxeḽetandinî xeḽik

plantain

playgoer

plantain n. ȓiwekêke leser zewiyewe geḽa derekaw guḽêkî sewzî dirêjî heye, corêke le moz be sewzî dekrêt be çêşit plantar adj. binî pê plantation n. kêḽgeyek werzêrekanî lewê bijên, şiwênêk le niwê awedankirabêt planter adj. cûtyar, werzêr, xawen kêḽge, awakerewey şiwênêk, guḽdan planting n. çandin, towdan plant louse n. geḽa xor le babetî sinû kîseḽe plaque n. texte darêk ya berdêk yadkirdinewey ȓûdawêkî le ser nûsrabê, çiḽkû pîsî ser didan plash vt.vi.n. = splash plasma n. zerdawî xiwên, lemf, şîr, gazêkî ayonî berge girî pley germî berze ta ȓadeyek yeksane le ayonatû elektironda plasma membrane tiwêjêk ya kajêk xaney ȓiwek ya ajeḽ dadepoşêt plaster n.vt. siwaxdan be geç ya çîmento bo qayîm kirdinî dîwar, pliasterî birîn, mecleme, plasterî lêdedat, daydepoşêt plasterboard n. texte geçî amade poşraw be qaqezî estûr plaster of Paris geçî parîs: geçî gîrawe ke zû wişik debêtewe plastic adj.n. plastîk, her madeyekî bitwêtewe w şêwey lê dirûsit bikrêt, made na kanzayiyekanî bitwênrêtewew ȓeq bikrêtewe bo karî bazirganî, kartî nasname, kartî bankî, kartî mitmane le cêy pare bekar hênan plasticize vt.vi. deykate pilastîk, nerim debêt, nermî dekat plastic surgery neşter gerî ciwankarî plat n.vt. parçe zewiyek, nexşey geȓekêk, nexşeyek dekêşêt plate n.vt. tebeq, parçe mêtaḽêkî textû lûs, çapkirdin le rûyekî heḽkoḽrawewe, dewrî qap ke awdirawin be zêȓ ya zîw, defrêkî tenik, taqimî didanî desitkird, peȓeyekî şûşe ya kanza tiwê kirawe be filmêkî hestiyar, qaḽibî çapkirdin, piȓ qapêk xiwardin, zêȓû zîwî têdegrêt bo ciwanî, pêy çap dekat plateau n. deştêkî berînû biḽind, ban, asit ya qonaxêk aramî bexoyewe bibînêt 274

plate glass n. texte şûşey estûr bo pencerew awêne platelet n. xaneyekî biçkoley xiwêne yarmetî xiwên meyîn dedat platen n. lûley pîtekanî çapî lêdekewêt plate tectonics tiyûriyekî ciyolociye ke rûy zewî birîtiye le çînekan cûḽane hemîşeiyekey be ȓoçûnî kîşwerî ȓûn dekatewe platform n. şoste, seko, bernamey siyasî partiyek platinum n. kanzayekî zîwî kîmyayiye jenig nahênêtû naxurêtewe, rengî xoḽemêşî platitude n. têbîniyekî perpût Plato Eflatûn feylesûfêkî Grîkî 427-347 pêş zayîn Platonic adj. Eflatûnû felsefekey, peywendiyekî Eflatûnî pakî aydiyalîstî platoon n. desteyek, komeḽêkî biçûk platter n. dewriyekî gewre wek belemî birinc platy n. masiyekî ȓengaw ȓengî birîqedarî awî şîrîne le Emerîkay naweȓasit platypus n. ajeḽêkî awî biçûk hêlkekerû şîrdere denûkî wek mirawiye le Ostiraliya plaudit n. çepḽerêzanî sitayîş, çepḽe lêdanî pesind kirdin plausible adj. becê le ȓiwaḽetda, şayestey biȓwa pêkirdine play vi.vt.n. denwênêt, dejenêt amêrî mûzîk, beşdar debêt le yarî, decûḽênêt daşî dame, debête hoy, wa derdexat, yarî dekat, geme be qisan dekat, bê pisanewe kar dekat, yarî, cûḽan, desitbazî, ȓeftar, heḽsûkewit, çalakî, azadî karkirdin, niwandin, şanogerî playact vi. enwênêt playback n. dûbare tomarkirdinewey dengû ȓenig, amêrî tomarkirdinewe playbill n. posterî ȓageyandinî şanoyek, bernamey şanogerî playboy n. kesêk niqûmî ȓabiwardin player n. yarîker, şanokar, jenyar playful adj. gepbaz, gaḽteçî, mezaqçî playgoer n. kesêk arezûy bînînî şanogerî hebêtû biçêt bo temaşa kirdin

playground

plumbing

playground n. yarîgay nizîk qutabxane, goȓepanî yarî playhouse n. şano, maḽêkî biçûk bo yarî minaḽan playmate n. haweḽî yarî playoff n. yarî kotayî yeklakirdinewe play on words yarî kirdin be wişe playpen n. yarîgayekî giwêzrawey minaḽî korpe bo yarî ya çiwarçingoḽe plaything n. yariyekanî minaḽan playwright n. şano nûs plaza n. goȓepanî giştî şar, bazaȓ plea n. weḽamî tawanbar dijî tawanbar kirdinekey, biyanû, sikaḽa, dawa plea-bargain vi. beşdar debêt le sewdaw mameḽeda plea bargaining sewday pêş dadigayî kirdn ke tawanbarew sizayekî kem werbigrê paş labirdinî zorbey sizakan plead vi.vt. sikaḽa dexate pêş, deparêtewe, bergirî dekat, weḽamî bêtawanî ya tawanbarî dedatewe, biyanû dehênêtewe pleasant adj. diḽxoş, ȓûxoş pleasantry n. gep, gaḽte, qiseyxoş please vt.vi. qayil debêt, exwazêt, eyewêt, bekardêt wek tika bo ȓêz lênan wek tikadekem danîşît pleasing adj. qayilker, diḽ xoşker pleasurable adj. diḽxoş pleasure n. xoşî, arezû, şitêk xoşî bibexşê pleat n.vt. loç, qed, qed dekat, loç dekat plebeian n.adj. kesêkî ȓemekî, kesêkî bazaȓî ya asayî plebiscite n. ȓapirsî giştî plectrum n. peȓî gîtar lêdan pled vi.vt.past & pp. of plead pledge n.vt. beḽên, barimte, ȓêkewtin name, peyman, beḽên dan be şitêk, beḽên dedat, peyman dedat Pleistocene adj.n. be niwêtirîn serdem ya nizîk tirîn derkewtinî mirovî niwê nasênrawe plenary adj. tewaw, ȓeha, kobûnewey gişit endaman plenipotentiary adj.n. nêrdirawêkî siyasî tewawî deseḽat pê dirabêt, dîplomasêk be tewawî deseḽatewe plenitude n. piȓ, tewaw, zorî, fireyî 275

plenteous adj. be pît, beber, zorî plentiful adj. firawanî, zorî plenty n.adv. xoşguzeranî, zorî, bezorî, piȓaw piȓ, endazey pêwîsit, ewendey gerekbûn plethora n. piȓbûn, zorî pleura n. perdey dewrî sîpelik pleurisy n. hewkirdinî perdey sîpelik le azarî henasedanda derekewê Plexiglas pilastîkêkî ȓûn plexus n. toȓêk le wirde lûley xiwênû demar pliable adj. nerim, guncaw, be asanî eçemêt pliant adj. nerim, lebar, qayîl, guncaw pliers pl.n. playis bo girtinû nûştandinewey wayer plight n.vt. doxêkî naxoş, tengane, peyman dedat plinth n. binkey koḽeke plod vi.vt.n. be qursî ya leserexo hengaw denêt, ȓencdedat, dengî pê plot n.vt. parçe zewiyek, pîlangêȓan, dabeş dekat (zewî), pîlandegêrêt plover n. baḽindeyekî zîqe zîq kere le kenar derya dejît plow n.vt.vi. gasin, befirmaḽ, dekêḽêt, demaḽêt (befir), be koşiş pêş dekewêt plowshare n. demegasin ploy n. fiȓûfêḽ pluck vt.vi.n. heḽdekenêt, heḽdekêşêt, taḽan dekat, ȓakêşan, azayetî plucky adj. aza, biwêr, pêşeng plug n.vt.vi. topewane, demewane, tûtinî ciwîn, pilakî kareba, pilakî otombîl, debestêt, fîşekî ber dekewêt, be mişit lê dedat, debestrêt up bekar dêt le diwayewe, ȓenic dedat, pilak dexate karebawe plum n. heḽûje, darî heḽûje plumage n. peȓî baḽinde plumb n.adj.adv.vt. şawiḽ: sere qurqoşmêke be dawêkewe bestirawe bekar dêt bo diyarî kirdinî qûḽî aw ya sitûnî dîwar, şawiḽî, ȓastewxo, be tewawî, şawḽî dekat, qûḽî depêwêt plumber n. boȓîçî plumbing n. boȓî danan

plume

point

plume n.vt. ȓazandinewe be peȓ, xo deȓazênêtewe, be denûk peȓekanî ȓêkdexat plummet n.vi. şawiḽ, sengî şawiḽ, da dekewêt be sitûnî plump adj.vi.vt.n.adv. xirpin, qeḽew, goştin, le piȓêkda dekewête xiwarewe ya berdebêtewe, kewtin, berewxiwar plunder vt.vi.n. taḽan dekat, dedizêt, taḽanî, dizî, deskewit, her şitêk be taḽan ya dizî ya fiȓûfêḽ bikewête desit plunge vt.vi.n. fiȓêdedat le nakaw, dexate doxîkewe, niqûm dekat, niqûm debêt, heḽeşane, be xêrayî xildebêtewe, niqûmbûn, pelepel kirdin, heḽeşeyî, qumar, xo tê fiȓêdan plunk vt.vi.n. yarî dekat be jêy amêrî mûzîk, fiȓêdedat be tundî, delerêtewe, dekewêt be tundî, lerîn, lêdanî jê, piyakêşanêkî tund plural adj. ko: le yekêk ziyatir, şêwey ko pluralism n. pêkewe jiyanî çendîn ȓegezû ayîn le komeḽgayekda plurality n. fireyî, ko, jimareyekî zor, zorbe pluralize vt. ko dekatewe plus prep.adj.n. ko, xirane ser, nîşaney ko kirdinew, nîşaney erênî, sûd, qazanc plush adj. qumaşî nermû kuḽkin, têrû teselane Pluto xudawendî mirdinû dozex le lay Romekan, dûrtirîn hesare le xorewe plutocracy n. plotokrasî: ferman ȓewayetî dewḽemendekan, çînêkî fermanȓeway dewḽemend plutocrat n. kesêkî dewḽemendî deseḽatdar, kesêk dewḽemendiyekey serçawey deseḽatekeyetî plutonium n. tuxmêkî kanzayî kîmyayiyew tîşik dere wek yoraniyom pluvial adj. baranawî, zor barîn ply vt.vi.n. lûl dedat, koşiş dekat, pirsiyar debarênêt, têdekoşêt, hemîşe le çûndaye, loç, lûl, tiwêyekî dar ya qaqez ya karton, arezû, xulya plywood n. texteyek le tiwêy texte be ser yekda lêkdiraw PM (post meridiem) paş nîweȓo 276

pneumatic adj. piȓ le bay pestêwraw, be kompirêserî ba kareka pneumonia n. hew kirdinî sîpelik be hoy bektirya ya vayros poach vt.vi. hêlke dekuḽênêt le awî gerimda be bê tiwêkiḽ, sinûrî zewî kesêkî tir debezênê bo masî girtin, nayasayî masî degrêt pock n. şiwênî awḽe, kuncirînî be hoy awḽe, şiwênewarî awḽe pocket n.adj.vt. gîrfan, cizdan, kîse, tiwanay darayî, nawçeyekî dagîrkiraw le layen dujminewe, gîrfanî mêzî bilyarid, koḽanêkî daxiraw, dexate gîrfanî, qayil debêt, dedizêt, bêdeng debêt pocketbook n. cizdanî jinane, dahatî darayî pocketknife n. qeḽembiȓ, çeqoy gîrfan pockmark n. şiwênewarî awḽe pod n. qawxî paqle bezaliya -pod paşgirêke be watay pê podiatry n. pizîşkî pispoȓî pê podium n. sekoyekî biçûk bo serokî orkêstira poem n. honrawe, heḽbesit poet n. honer, hozanvan, kesêk honrawe binûsêt( bo nêr) poetaster n. şayer, xo be honermend danan poetic adj. behrey honînewe, pîşandanî ciwanî w xeyaḽ le honrawey çakda poetic justice n. dadî xeyaḽî: dadî nimûneyî padaştû siza le çîrokû efsanekanda poetic license n. derçûnî honer le yasaw ȓesay hondinewe be pêy pêwîstî honerî poet laureate n. hozanvanî derbar ya netewe ke honrawe bo bone neteweyiyekan binûsêt poetry n. huner ya tiyûrî daȓiştinî honrawe, honrawe, heḽbesit, hestû sozî honraweyî pogrom n. ȓêkxirawî qeḽaçokirdinî Cuwekan le srdemî Tizarî Rûsiya poignant adj. tundû tîj, karîger leser hesit, dirûsit, lecêy xoy point n.vt.vi. pint, xaḽî binçîneyî, xaḽî taybetî, mebesit, amanc, şiwên, ȓox, qonax, nûkêkî tîj, goȓerî aqarî hêḽî asin,

point-blank

polity

yekêk le 32 xaḽekey qîble numa, yekey pêwaney yeksan 1/72 încêk ke qewarey pîtekanî çapî pê diyarî dekrêt, yekey nirxekanî aḽûgorr, xaḽî pişkinîn, xaḽî pasewanî, hêma bokirdin, şiwênî her yarîçiyek le goȓepanda, dadedat (pênûs), pencey bo ȓadekêşêt, serinc ȓadekêşêt, wadegeyenêt, araste dekat, berew aqarêkî diyarî kiraw deçêt, meşiq dekat point-blank adj.adv. ȓastewxo nîşane girtin, ȓaşikawî, leȓû pointed adj. nûk tîj, arastekiraw dijî kesêk ya ȓeftarekey, aşkira, ȓûn pointer n. darî hêma pê kirdin leser nexşe, mîlî katjimêr, mîlî terazû, segî ȓaw pointillism Fr.n. wêne kêşan be xaḽ pointless adj. bêxaḽ, bê nûk, gewic, sardû siȓ point man serbazî pêşengî şeȓ, kesêk le pêşewey cûḽaneweyek piştîwanî bernamey partiyek bikat point of view heḽwêsit, boçûn, barî serinc pointy adj. nûkdar poise n.vt.vi. hawsenig, şêwazî heḽsanû danîştin, hawseng dekat, hawsengî ȓadegrêt poised adj. amade poison n.vt.adj. jar xiwardî dekat, jarî dedatê, jar xiward kiraw poison ivy n. lawlawî jarawî poisonous adj. jehrawî poke vt.vi.n. têwey dejenêt, kunî dekat, desit dexate karûbarî xeḽkî, leserexo decûḽênêt, mistekoḽe, kîse, cizndin, gîrfan, tirê ȓêwîle, ajinîn poker n. miqaş, yarî poker poker face ȓûyek derbiȓînî nax nebêt wek yarî kerî poker, ȓûyekî sardû siȓ poky adj. tesik, leserexo, sist polar adj. cemserî: le ya nizîk cemserî bakûrû başûr, cemserî mîgnatîkî ya karebayî polar bear wirçî nawçey cemser Polaris n. estêrey cemserî bakûr polarity n. cemsergirî, nakokî tewawî boçûn polarization n. cemsergirtin, le zanistî bînînda doxî şepolekanî elektiro mîgnatîk 277

birîtiye le cûḽey şepolekan berew yek araste polarize vt.vi. cemsergîrî dekat, deçête cemserewe polaroid n. madeyekî ȓune tiwanay kokirdinewey ȓûnakî heye, kamêray polorayid ke wêne be çend çirkeyek deda bedestewe pole n. darî aḽa, cemserî bakûr ya başûrî zewî, emser ya ewserî tewerey zewî, cemserî batrîw kareba, cemserî mîgnatîk, layekî dij polemic adj.n. hêrişêkî tund bo ser kesêk ya baweȓekey, giftûgoy tûnd, miştû miȓ polestar n. estêrey cemserî bakûr, estêrey ȓênimayî pole vault n. bazdanî beriz be dar police n.vt. ȓêkxistinî komeḽga betaybetî asayîş ȓewişit tendirûstî giştî, polîsxane, polîs, ȓadegrêt deparêzêt be polîs, serbazge ȓadegrêt be pakû xawênî policeman n. polîsêk police officer efserêkî polîs police state ferman ȓewayetî polîsî ziyade ȓoyî le bekar hênanî polîs bo çepandinû serkut kirdinî opozîsyon policy n. danayî beȓêwebirdin, planû binemakanî ferman ȓewayetî, girêbestî bîme policyholder n. heḽgirî girêbestî bîme poliomyelitis n. gocî minaḽ polish vt.n. lûs dekat, birîqeypêdedat, sipîdekatewe, lûs kirdin, birîqe pêdan, wiḽatî Poḽenda polite adj.adv. selar, ȓewişt beriz, selarî politeness n. selarî, ȓewişit berzî politic adj. dana, jîr political adj. siyasî, ȓamyarî political science n. zanistî siyasî, zanistî binemakanû ȓêkxistinû ȓêgakanî ferman ȓewayetî politician n. kesêkî siyasî politicize vt. besiyaset dekat politics pl.n. zanisit ya hunerî ferman ȓewayetî, kêşe siyasiyekan, taktîkî siyasî, boçûnî siyasî, amadekarî layek bo bedesit hênanî deseḽat polity n. mîrî, dewḽet

polka

pony

polka n. semay xêray dû kes, mûzîkî ew semaye polka dot kutaḽî xaḽdar poll n.vt. ser, tomar kirdinî dengderan, jimarey tomar kirawî deng, şiwênî dengdan, dengî dengder tomar dekat, jimareyek deng besdesit dehênêt, deng dedat pollen n. heḽaḽe pollen count jimarey heḽaḽe le qebareyekî hewada le şiwênû katî taybetda pollinate vt. giwêzanewey heḽaḽe bo nêrik le guḽda polliwog n.= tadpole seremêkute pollster n. kesêk karekey wergirtinî ȓapirsî bêt le xeḽik pollute vt. pîs dekat polo n. yariyeke be siwarî esip be têḽayekî serdarî taybet le topêkî darîn dedrêt berew goḽ Polo, Marco 1254-1324 geȓîdeyekî Vînîse berew ȓoj heḽatî Asiya polonaise n. qapûtî jinane, semayekî leserexoy Poḽendî poltergeist n. xêwêke giwaye ber pirse le hemû core dengêkî nasazû naxoş poltroon n. toqîw poly- pêşgirêke be watay zor, corawcor polyclinic n. nexoşxaneyekî giştî bo çareserî nexoşî corawcor polyester n. madeyekî kîmyayî çirêşî têkeḽe bekar dêt bo dirûsit kirdinî pilastîkû qumaş polyethylene n. madeyekî plastîkî çirêşî nerme bekardêt le dirûsit kirdinî pilastîk ya filîm polygamy n. çenid jinî, fire jinî polyglot adj. zanînî çend zimanêk, nûsraw be çend zimanêk, kesêk çend ziman bizanêt polygon n. şêweyek çend law goşey hebêt polygraph n. amêrî tomar kirdinî lêdanî diḽû dirokirdin polyhedron n. qewareyek le şeş ȓûy pitirî hebêt polymath n. kesêk heme layene ȓoşinbîr polymer n. awêteyekî kîmyayî pêkhatû be 278

ȓêgay polîmerayzeyşin polymerization n. yek girtinî çend gerdîle le awêteyek bo pêkhênanî awêteyek kêşî gerdîleyî gewretir, goȓînî awêteyek bo awêteyekî tir bew ȓêgaye polynomial n. ȓadeyekî cebriye le sê koḽke ya ziyatir pêkhatiwe polyp n. giyandaranî sadey awî guḽdare wek mercan, lûyeke le perdey tenikî naw lûtû qoḽon polyphony n. fire dengî, awazî têkeḽaw, fire awazî polyrhythm n. hawdem bekar hênanî behêzî ȓîtmî dij beyek polystyrene n. awêteyekî ȓune bo dirûsit kirdinî defir bekardêt (kersey şit heḽgirtin) polytechnic n.adj. kolîjî hunerî teknolojî polytheism n. baweȓbûn be xiwayek ziyatir polyunsaturated adj. diyarîkirdinî ew sewzîw ajeḽaney çewrîw ȓonekeyan kolsietrolî kemtir têda bêt polyurethane n. her core awêteyekî kîmyayî bo dirûsit kirdinî kuşin serîn ya poşîn polyvinyl adj. diyrî kirdinî her core pelmereyekî pêkhatey vaynel pomade n. ȓonî bondarî qij pomegranate n. henar pommel n. sere miştî xencer, limozî zînî esip pomp n. fîz, xobadan pompadour n. qij heḽdanewe bo diwawe pompous adj. lexo bayî, qisey zil poncho n. barangîr tenha astî ser kiraweye bo ser tîheḽkêşan pond n. gom, zelkaw, gole aw, estêrik ponder vt.vi. bîr dekatewe, ȓademênêt ponderous adj. zor quris, sengîn, naqoḽa pone n. nan kulêrey genmeşamî pongee n. kutaḽêkî awrîşmî be ȓengî awrîşmî sirûştî poniard n. xencer pontiff n. papa, serokî qeşekan pontoon n. keḽekî pird heḽbestin, fiȓokey keḽekdar pony n. espêkî gulek, piyaḽeyekî bade xiw-

ponytail

portfolio

ardinewe, wergêȓanî deqêkî biyanî bo mebestî lêkoḽînewe ponytail n. bestinî qij le piştewew şoȓ kirdinewey poodle n. segêkî tûkinî mû lulu yek ȓenig pool n.vt.vi. goḽî melewan, gom, golêkî quȓû çiḽpaw, mêzî yarî bilyard, parey kokirawey çend beşdar bûyek bo mebestêkî hawbeş, hawbeş debêt le paredanda poop n.vt. şiwêne biḽindekey paşeḽî keştî, pîsayî, gû, tiȓû tis, mandû dekat, hîlak dekat poor adj.n. hejar, nebû, desitkurit, xirap, pek kewte, lawaz, lat, kesas, damaw, bêpît, napesend poorhouse n. tekê, xeḽwetgey pîrî pop vt.vi.n.adj. dêw deçêt, le pirêka xoy piya dekat, deteqêt wek teqînî genmeşamî be germî, teqîneweyekî sûk, xiwardinî soda, papa, goȓaniyekî mîllî popcorn n. birêşkey genme şamî popgun n. tifengî yarî paḽepestoy hew, tifengî hewayî popinjay n. kesêkî le xobayî zor biḽê poplar n. sure çinar poplin n. kutaḽî poplin lokeyî ya awrîşmî popover n. kêk: le şîrû hêlkew arid poppy n. xeşxaş, guḽe nîsan, ȓengî sûrî kaḽ poppycock n. qisey gewcane, qisey bêmana poppy seed towî guḽe xeşxaş toyekî biçûkû bore beser kêkû semonewe dekrê pêş birjandinî pops adj.n. jenînî mûzîkî nerim le layen semfonî orkêstirawe, konsêrt, aheng popsicle n. wek kirêmistî pop-top n. defrêk serqapî hebêt ya şitêk bîkatewe wek eḽqey serî qutûy pîpsî populace n. xeḽik, cemawer, ȓemek popular adj. giştî, herzan, pesind le layen xeḽkewe, baw, xoşewîstî zorbey xeḽik popularize vt. bawî pêdedat, nasrawî dekat populate vt. awedan dekatewe, nîştecê dekat population n. danîştiwan, jimarey danîştiwan, awedan kirdinewe 279

population explosion zor bûnî jimarey mirov le serdemî niwêda populist n. gel perwer: daway hemû şitêk bo xeḽik populous adj. piȓ, zor awedan porcelain n. fexfûrî Cînî porch n. heywan porcine adj. wek beraz pore vi.n. dîqet dedat, têȓademênêt, kunî pêsit ya geḽa bo derdan pork n. goştî beraz pork barrel n. piştîwanî mîrî bo xatirî siyasî porky adj. qeḽew wek beraz pornography n. wênew nûsînî bê perde, wêjew hunerî ȓût porous adj. kundar ke hewaw şiley têwe biçêt porphyry n. berdî kaşî kirîstaḽî gewre porpoise n. nehengêkî biçkoley limoz kul, wek doḽfîn porridge n. şorba, şîrewa, goştaw porringer n. kasey desikdar port n.adj.vt. bender, derçey heḽmû hewa, şerabêkî sûrî şîrîn, lay çepî keştîw fiȓoke, le kompiyûterda ew derçaney şitî tirî lê debestrêt wek amêrî çap portable adj.n. heḽdegîrê, degwazrêtewe, şitêk bigwazrêtewe portage n. giwêzanewe, heḽgirtin, giwêzanewey belemû kelûpel be zewêda le zêyekewe bo zêyekî tir portal n. derwaze, derga, şiwênî çûne jorewe portcullis n. derwazey şîşî asinînî qeḽa portend vt. pêşbînî dekat, wa degeyenêt portent n. şitêk nîşaney ȓûdawêk bigeyenêt, giringî portentous adj. şûm, bedûm, sersamkirdin, ciwan, na asayî porter n. dergewan, koḽheḽgir, kesêk le bankû dukanekan gisik bidatû pakbikatewe, kesêk le şemendeferda agay le siwarbiwan bêt, bîreyekî zor xesit porterhouse n. meyxane, parçeye goştî lay fîle(keleke) portfolio n. cantay qaqezû beḽgenamekan, nûsîngey wezîr, kompiyaley bazirganî

porthole

postindustrial

porthole n. delaqey ȓoşnayî le lakanî keştî portico n. heywanî koḽekedar le pêş derwazey telarêk portiere n. perdey derga portion n.vt. beş le mîrat, çarenûs, hendêk xiwardin, dabeş dekat, pêdedat portly adj. şikodar, estûr, behêz, qeḽew, goştin portmanteau n. canta portmanteau word wişeyek le paşû pêşî dû weişe pêkhatibê wek: smog le dû pîtî yekemî smoke le gell dû pîtî diway fog portobello mushroom qarçikî naw ȓeş port of entry xaḽî gûmirig: şwênî gûmirig kirdinî kelûpel ke dête wiḽatewe herweha ȓêbwaranû geştyaran portrait n. wêney ȓûy kesêk portraiture n. hunerî wêne girtin wêne kêşan peyker taşî portray vt. wênadekat be wêne ye peyker, witin ya niwandin leser şano pose vt.vi.n. ȓadewestênêt bo pirsiyar le kêşeyek, ȓadewstênêt bo wênekêşan, westan bo wênegirtin, şiḽejan poser n. pirsiyarî şiḽejêner poseur n. kesêk xoy derbixat ya binwênêt posh adj. ciwan, nayab, dewḽemendane posit vt. dadenêt, cêgîr dekat, deçespênêt position n.vt. dananî kesêk ya şitêk le şiwênêkî diyarî kiraw ya ȓêkxistinî, şiwên, dox, heḽwêst, payey komeḽayetî, kar, dexate şiwênêkî diyarî kiraw ya guncaw, şiwênêk diyarî dekat positive adj.n. cêgîr, negoȓ, biȓawe, gumanî têda niye, selmênraw, ȓastî, germî kareba batrî, şitêkî baş, çendî çonyetî pile baş, serû sifir, doxî heḽsanewey nexoş, wêney fotograf, erênî positron n. tenêke heman baristayîw bargey eliktronî heye posse n. desteyek xeḽik bang dekrên le layen serokî polîsî şarewe bo ewey yarmetî biden le cêgîrkirdinî asayîş possess vt. heyetî, xawendarêtî dekat, qazancî lêdekat possessed adj. desit lêweşaw, şêt, serqaḽî karêk, hêmin possession n. xawendarêtî, desit besera gi280

rtin, dagîrkirdin le layen wiḽatêkî tirewe possessive adj.n. barî xawenêtî nîşan dedat wek my your his our, xawendarî, şêwey xawendarî, wişeyek xawendarêtî bigeyenê possibility n. şiyan, şiyawî bûne possible adj. eşê, lewaneye, le twanadaye possibly adv. le her doxêkda, her çonêk bêt, le yekem helî ȓexsawda, lewaneye possum n. xo lê gêl kirdin, xo lê kirdin be mirdû post n.vt.vi. nardin, koḽeke, darî aḽa, paḽewane, paye, despêkî kêbiȓkêy esip, şiwênî pasewanî serbaz, serbazge, erik, pile, nawendêkî bazirganî, nûsîngey name nardin, posit, posteçî, biḽawdekatewe, ȓadegeyenêt, denêrêt be post, agadarî dekatewe, pasewanêk dadenêt, dademezrênêt, be xêrayî, deçêt be xêrayî, postî dekat, denêrêt post- pêşgirêke be watay diwakewtû, le diwawe, paş postage n. bacî post, pûlî name postal adj. hî posit postbellum adj. ȓûdawêk diway cenig( be taybetî diway cengî nawxoy Emerîka) postcard n. kartêk ȓûyekî wêneyew ȓiwekey tirî kurte namey leser denûsrêt postdate n. diwaxistinî berwar le nûsînî çekda poster n. ȓîklamêkî gewrey heḽwasraw, poster posterior adj.n. diwayî, le piştewe, diwawe, paşeḽ posterity n. newey ayînde postgraduate adj. dirêjedan be xiwêndinî diway bekaloryos bo xiwêndinî baḽa posthaste adv. bew peȓî xêrayî posthumous adj. biḽaw kirawetewe diway mirdinî danerekey, le dayik bû diway mirdinî bawkî posthypnotic adj. diway niwandinî mîgnatîkî postilion or postillion n. arebançî ke siwarî espî desti çep debêt postindustrial adj. le komeḽgada giwêzanewey abûrî le pîşesazî quresewe bo teknolociya

post-it

poultry

post-it parçe qaqezî biçûk layekî sirêşdar bo nûsînî ber destû taybet be şiwênêkewe binûsêndirê postlude n. diwa awazî diway niwêj le kiḽêseda postman n. kabray posteçî postmark n.vt. morî post, morî postî lêdedat postmaster n. beȓêweberî nûsîngey post postmaster general beȓêweberî giştî post postmeridian diway nîweȓo post meridiem kurt kirawey diway nîweȓo PM postmodernism n. heḽbijardinî ȓoşinbîrîw hunerî be layekî tirda le huner le diwa diwayiyekanî sedey bîstemda post-mortem adj. diway mirdin, şîkarî laşey mirdû bo dozînewey hoy mirdinî postnasal drip heḽ lûşnî çiḽim bo naw gerû be hoy sermaw heḽametewe postnatal adj. diway le dayik bûn post office nûsîngey post postoperative adj. ȓûdan diway neşter gerî postpaid adj. pêdanî pêşwextî parey post postpartum adj. katî diway minaḽbûn postpone vt. diwadexat postscript n. têbîniyek diway wajû kirdinî name post time xiştey katî desit pêkirdinî kêbiȓkêy esip postulate vt.n. beȓasit dadenêt boxoy, merce binçîneyiyekan, wadanan posture n.vi. heḽweste, doxî nîşandan, doxî derûnî, doxêkî taybet werdegrêt postwar adj. diway cenig posy n. guḽ ya çepke guḽ pot n.vt. menceḽ, gişt ew paraney girewî leser kirawe le yek carda, dexate menceḽewe, bogen dekat potable adj.n. dexurêtewe, xiwardinewe potash n. her awêteyekî potasyom wek peyîn ya sabûn potassium n. potasyom: tuxmêkî kanzayî kîmyayî zîwî belay sipîda potato n. petate potato chip n. çipsî petate potbellied adj. wirgin potbelly n. wirig zil 281

potboiler n. nûsîn bo pare peya kirdin pot-bound adj. le guḽdaneke gewretir biwe (ȓiwêndrawî naw guḽdan) potent adj. karîger, behêz, deseḽat dar, tiwanay peȓînî zor bo nêr potentate n. kesêkî xawen deseḽat, paşa, fermanȓewa potential adj.n. dête bûnewe, şiyaw, şarawe, şêwey le tiwanada bûn ya şiyan, ciyawazî voḽtî nêwan dû xaḽî xulgeyekî karebayî pother n. heraw hurya, dûkeḽû tepotozî çiȓ potherb n. her giyayek geḽakey heḽim bikrêt ya bikuḽênrêtû bekarbêt bo tamûbonxoşî potholder n. desitgire: parçe peȓoyek bo heḽgirtinî menceḽî gerim pothole n. çaḽî qûḽ, kanî xeḽûz pothook n. qulapî menceḽ heḽwasîn beser agirewe le şêwey pîtî S potion n. qumêk derman jehir potluck n. her xiwardinêk le maḽewe hebêt bîbrêt legeḽ xeḽkanî tir be heman cor be yekewe bîxon potpie n. goştî ga ya mirêşik le naw hewîrda wek kelane le fiȓinda bibirjêt potpourri n. şiley goşitû sewze pot roast n. kuḽandinî parçeye goştî gewre be heḽim pesit potsherd n. parçey menceḽî giḽîne potshot n. berkewtinêkî be ȓêkewit(gulle lêkewtin), pelamarêkî ȓêkewit potage n. şorbay xesit potter n. kesêk menceḽû dewrî giḽîne dirûsit dekat potter’s field n. goȓistanî hejaranû nenasrawan potter’s wheel n. çerxî giḽînekar pottery n. dûkanî giḽîne sazî, hunerî giḽînew sîramîk, gozew dîzey le qur dirûstikirawû sûrewekiraw potty n. nîşîngey pîsayî kirdinî minaḽ pouch n.vi. cizdan, kîse, tûreke, denête kîsewe, wek tûrekey lêdêt poultice n.vt. peȓoy germû nerim xistine ser azar, peȓo dexate ser birîn ya azar poultry n. mirîşkû baḽinde maḽiyekan

pounce

precarious

pounce n.vt. çing lêdan, pelamarî dedat, çepokî lê dedat pound n.vt. pawend: yekey kêşan beramber be 453 giram, parey Berîtanî Mîsrî Sûrya, haȓîn, mişitlêdan, şiwênêk lelayen şarewaniyewe bo ajeḽî bereḽa, wirid dekat, dekutêt, lêdedat, diḽe kutê dekat, tepe tep dekat be ȓoyîştin, ȓenic dedat poundcake n. kêkî pawendî: pawendêk le her yekeyan arid şekir kere jmareyekî zor hêlke pound sign hêmay # leser texte kilîlî telefon, pencere pour vt.vi. têdekat, ȓodekat, heḽdeȓijêt, heḽdequḽêt, betaw debarêt pout vi.n. lêw dekirojêt le ȓiqa, tûȓe debêt, tûȓebûn poverty n. nebûnî, hejarî, kemî, qatî poverty-stricken adj. zor hejar powder n.vt.vi. hemû şitêkî haȓawî wişik, barût, podre, podrey dekat, dehaȓêt powder keg bermîlî barût, serçawey wizey ceng powder room awdesitxaney jinan power n.vt.adj. deseḽat, tiwana, hêz, wizey karebayî, kesêkî xawen deseḽatêkî mazin, wiḽatêkî deseḽat dar beser wiḽatanî tirda, wize, hêz, zeȓebînî gewre kirdin, wizey pêdedat, heḽdesûrêt be kareba be mekîne powerful adj. behêz, mezin, karîger powerhouse n. êstigey berhem hênanî kareba, kesêkî zor bedeseḽat powerless adj. lawaz, bêhêz, pek kewte power of attorney birîkarî yasayî: be nûsîn deseḽatî yasayî dan be kesêk le ciyatî kesêkî tir heḽsûȓêt powertrain n. hêzî begeȓ xistîn powwow n. konfiransî hîndiye sûrekanî Emerîka, her konfiransêk pox n. çaḽ bûnî pêsit be nexoşî sîrojew awḽe practicable adj. exrête biwarî kar kirdinewe, bekar debrêt, keḽkî heye practical adj. bedesit hênan leȓêy encam danewe, kirdaryane, be kirdar, be kirdewe nek be tiyûrî 282

practical joke geme kirdin be yekêk bo xoşî practically adv. bekirdewe, le kirdarewe, le ȓastiya practical nurse yarmetî derî peristar (sister) practice vt.vi,n. meşiq dekat, xo ȓadehênêt, meşiq, ȓahênan, cêbecê kirdin, şarezayî, xûpêwegirtin, pîşe, desit kird practiced adj. şareza, karame, bekirdewe fêrbûn practicum n. meşqî babetêkî tiyûrî practitioner n. xawen pîşe wek pizîşik praetorian adj. pasewanêk le pasewanekanî Împratorî Romanî pragmatic adj. encamî taqî karî: le felsefey pragmatîzmî Emerîkiyewe hatiwe ke encamî kirdewekan pêwere bo diyarî kirdinî bayexî boçûne felsefiyekanû dirûstiyan prairie n. mêrguzar praise vt.n. sitayîş dekat, piya heḽdedat, sitayîşkirdin, piya heḽdan, pesind kirdin praiseworthy adj. şayanî piyaheḽdane praline n. heḽway nerim le giwêzû şekir prance vi.vt.n. berzepê debêt wek esip, çepok deweşênêt, barzepêbûn prank n. gaḽtewgep, yarî prate vi.vt. zor qisandekatû gewcaneş prattle vi.vt. çenelêdedat, giȓûgaḽ dekat prawn n. ȓobiyan, kulley derya pray vt.vi. niwêj dekat, depaȓêtewe prayer n. niwêj, paȓanewe, kesêkî niwêjker pre- pêşgirêke be watay pêş, pêşwexit, amadekarî preach vi.vt. amojgarî dekat be şêweyekî naxoş, handedat bew şêweye preacher n. amojgar, qeşe preamble n. pêşekî betaybetî pêşekî destûr preapprove vt. pêşwexit deselmênêt prearrange vt. pêşwexit ȓêkî dexat precancerous adj. şiyawî bûn be şîrpencey heye precarious adj. gumanawî, danemezraw leser binaxeyekî pitew, nacêgîr, lequloq, metirsîdar

precaution

preference

precaution n. wiryayî pêşekî dijî her metirsiyek, pêş baran kepenik precede vt.vi. pêşdekewêt le kat şiwên ya giringîw piledarî precedence n. le pêştir bûn: yekêk le pêşî hemwanewe amade biwe mafî yekemî heye precedent adj.n. lemewber ya ȓabûrdû le ȓûy katû ȓêkxistinû giringiyewe, ȓûdanêk be hemanşêwe le ȓabûrdûda preceding adj. ȓabûrdû, pêşû precept n. binema ya yasaw ȓêsay ȓeftarû ȓewişit, pend preceptor n. mamosta precinct n. sinûr ya dîwarî nêwan xaniwekan, dewrûberî şar, binkey polîsî nawçe, nawçeyekî dengdan, nawçeyekî diyarîkiraw preciosity n. xoniwandin be taybetî le zimanda precious adj. giran beha, benirix, xoşewîsit, azîz, zor hestiyar precious stone berdî giran beha wek (eḽmas, aqîq, duȓ) precipice n. şaxêkî heḽdêr precipitant adj. biȓwane precipitate precipitate vt.vi.adj.n. be tundî fiȓê dedat, be xêrayî deyhênête arawe, le kîmyada ciyadekatewe: çiȓdebêt denîşêt, dirûsit kirdinî pele, xêra, encam, berhemî karêk, xêrayî, lepiȓ precipitation n. fiȓêdan be tundî, pele, heḽeşeyî, xêrakirdin, nîşandin, nîştin, nîştû, çiȓbûnewe precipitous adj. heḽdêr, heḽeşe précis n. kurtey xaḽe binçîneyiyekan precise adj. wirid, dirûsit, tewaw ne zorû nekem, zor ȓeçaw kirdinî wirdekariyekan precision n.adj. wirdekarî, dirûsit preclude vt. neşiyawî dekat, nahêḽêt, pêşekî ȓêy lê debestêtewe precocious adj. zo pêgeyîw pêş katî xoy wek minaḽî jîr precognition n. dûrbînî: pey birdinî mirov be ȓûdawekan pêş ȓûdaniyan (parasaykolocî) preconceive vt. pêşwexit boçûnêkî la dirûst debêt 283

precondition n.vt. mercî pêşwexit, ȓay dehênêt precursor n. pêşeng, ȓageyener, karmendî pêşû le nûsîngeyekda predatory adj. ȓawûȓûtker, mişexor predecease vt. demrêt pêş kesêkî tir predecessor n. kesêkî fermanber biwe pêş kesêkî tir le nûsîngeyekda predestination n. çarenûs, beşî bo biȓawe predestine vt. le çarey denûsrêt predetermine vt. pêşekî biȓyar dedat predicament n. terîqbûnewe, tengane, têkewtin predicate vt.n. cexit dekatewe leser çonyetî, damezrandinî şitêk be pêy ȓastî mercekan, ew wişaney bekardêt le babetêkda predict vt.vi. pêşbînî dekat predigest vt. pêşwexit hêriş dekat: xiwardinî heriskiraw pêş ewey bidrêt be nexoş predilection n. layengîrî, pesind kirdin predispose vt. pêşekî amadey dekat ya ȓêdekewêt predominant adj. baw, zaḽ predominate vi. zaḽdebêt, serdekewêt le ȓûy çendayetîw çonayetî, deseḽat desepênêt preeminent adj. baḽadesit, serkewtû preempt vt. desit beser zewyekî giştîda degrêt ta mafî xawendarêtî pê bibexişrê, desit pêşxerî dekat le dagîrkirdin preemption n. desit beserda girtin ya dagîrkirdin pêş xeḽkî tir preen vt.n. xoy pak dekatewe be denûk preexist pêştir hebiwe prefab n. dirûsit kirdnî beşekanî xanû pêşwexit, xanû amadekiraw prefabricate vt. peştir amadey dekat tenha pêkewenanî demênêt preface n.vt. pêşekî pertûk, denasênêt prefect n. her core beȓêwe berêk prefer vt. pesind dekat, sikaḽa dexate pêş dadiga bo têȓiwanînû lêpêçînewe preferable adj. çaktir, pesindtir preference n. pêştirî, pesind, pêşxistnî kesêk ya wiḽatêk beser ewanî tirda, ciyakarî, pesindtirîn şit, xatir girtin

preferment

presence of mind

preferment n. pile berizbûnewe prefigure vt. pêşekî pêşniyar dekat, pêşbînî dekat prefix n. pêşgir: biȓgeyeke delikêndirê be pêşî wişawe pregnant adj. sik piȓ, awis, dûgiyan, dahêner, bepît, piȓwata, zor prehensile adj. girtinî: girtin be pêç xiwardin be dewrîda wek kilkî meymûn prehistoric adj. pêşmêjû: pêş nûsînewey mêjû preignition n. dagîrsanî naw mekîne, lexowe dagîrsan prejudge vt. pêşekî biȓyardedat bebê giwêgirtin le ȓûdaweke prejudice n.vt. naȓewayî, boçûnû fermanî pêşwexit, layengîrî kirdinî naȓewa, kînedarî, ziyangeyandin, azardan, na ȓewayî dekat le dadperwerîda prelate n. qeşe, metran preliminary adj.n. amadekarî, pêşekî, hengawe berayiyekanî kêbiȓkêyek preliterate adj. komeḽgayek zimanî nûsrawiyan nebêt prelude n. pêşekî, desit pêkirdin be pêşekiyekî mûzîk, parçe awazêkî ȓomansî premarital adj. pêş hawsergîrî premature adj. pênegeyîw, pêşgeyîn, pêşkatî xoy le dayîk bûn, nebekam premeditate vt.vi. pêşwexit bîrî lêdekatewe, pilanî bo dadeȓêjêt premenstrual adj. peyweste be diway bêniwêjî premier adj.n. giringtirîn, serok wezîran premiere n. yekem pîşandanî filîmêk ya şanogeriyek premise n.vt. pêşekî girêbesit, girîmaney pêşekî, pêşekî dexwazêt premium n. xeḽat, parey daşikêndiraw le nirix wek diyarî, manganey bîme, behay beriz leber degmenî premonition n. diḽexurpe, wirya kirdinewey pêşwexit prenatal adj. pêş ledayikbon prenuptial adj. pêş hawsergîrî ya şayî preoccupied adj. serqaḽ preoccupy vt. desit beserda degrêt 284

preordain vt. leçarey denûsrêt preowned adj. bekarhatû, xawenî pêşûybû prep adj.vt. qutabxaney amadeyî, kurt kirawey preposition, amadekarî wek amadekirdinî nexoşêk bo neştergerî prepackage vt. le yekeyekî pêwaneyîda amadey dekat bo firoştin prepaid vt.past & pp. of PREPAY pêşwexit pare diraw preparation n. amadekirdin, amadeyî, gîraweyek wek derman ya ciwankarî preparatory adj. seretayî, amadekarî preparatory school qutabxaneyekî taybetî amadeyî xiwêndkaran bo kolîj prepare vt.vi. amade dekat, sazdedat, pêkewedenêt, amadedebêt preparedness n. sazdanî tewaw bo cenig prepay vt. pêşekî parekey dedat preponderate vi. baḽadesit debêt, baw desenêt, zorîne pêk dênêt preposition n. amrazî peywendî prepossess vt. layengîrî dekat, handedat prepossessing adj. ciwan, diḽȓifên preposterous adj. nabecê preppy n. xiwêndkarî derçûy amadeyî taybetî, cilûbergî xiwêndkarî amadeyî taybetî prepuce n. pêstî serî koendamî nêrîne pêş biȓînî, serî gîtgey mêyîne prerecord vt. tomar dekat bo ȓadio TV diwatir biḽaw bikrêtewe prerequisite adj.n. meric, dawakirawî pêşwexit wek mercî pêwîsit prerogative n. mafî taybet presage n. mujde hêner, pêşbînî kirdin, diḽxeberdan presbyter n. qeşe, pîrtirîn kesî kiḽêsa preschool adj. baxçey minaḽan prescience n. pêşbînî kirdin, penhan zan prescribe vt.vi. fermandedat ȓastewxo, derman denûsêt prescript n. fermanî yasayî, sepênraw prescription n. dermanî nûsraw bo nexoşû bekar hênanekey(ȓaçête) presence n. amadebûn, xêra gemarodan, serûȓûy kesêk, kesayetî presence of mind tiwanay bîrkirdinewew xêra niwandinî demûdes

present

prevaricate

present adj.n.vi.vt. êsta, amade, kirdarî êsta, diyarî, enasênêt, pîşandedat, pêşkeşdekat, xeḽat dekat, çekî lê ȓadekêşêt, tawanbarî dekat, sikaḽay leser tomar dekat presentable adj. şayanî pêşkeşkirdine, poştew lebare bo çawpêkewtinî xeḽik presentation n. pêşkeşkirdin, xistineȓûy şitêk present-day adj. êsta, emȓo presentiment n. diḽxeberdan presently adv. her êsta, bew nizîkane, êsta presentment n. diḽexurpê, hesit kirdin be ȓûdanî şitêk present participle n. nawî biker preservationist n. kasêk ke bangeşey parastinî şiwêne mêjûyiyekan dekat preservative adj.n. parastin, parêzgarî kirdin preserve vt.n. deparêzêt le şikan, le genîn deparêzêt, le qutû denêt, zewyekî qedexekiraw bo parastinî ajeḽû darû dirextekeyû ȓawemasî preset vt. ȓêkdexatewe amêrî mûzîk preshrink vt. be kirdarêk le dirûsit kirdinda dehênêtewe yek ta le şordinda neçêtewe yek preside vi. serokayetî dekat, serperiştî dekat president n. serok, serokî komar press vi.vt.n. epestêt, eguşêt, paḽdenêt, desit beserda degrêt, ko debêtewe, hêrişdebat, tengdekat, bêzardekat, pêdadegrêt, dirêjededat, ȓêgay xoy dekatewe, pestêner, guşer, çapxane, amêrî çawpkirdin, ȓojname, govarû hewaḽû dengûbasî ȓadiyow TV, karmendanû hewaḽnêranî ȓojname, bediwadaçûnî ȓojnamegerî, jûrî cil haḽgirtin, be zor serbazî pêkirdin press agent n. birîkarî ȓîklamû ȓageyandin press box n. şiwênî hewaḽnîran le yarîgada press conference konfiransî ȓojnamewanî pressing adj. zor pêwîsit, pele pressman n. beȓêweberî amêrî çapkirdin press secretary kesêk karî ȓojnamegerî bikat le ciyatî kesêkî diyarîkiraw pressure n.vt. paḽepesto, pestin, pêdagirî, 285

paḽepestoy hewa, depestêt pressure cooker n. menceḽî heḽimpesit pressure group n. desteyek koşiş deken kar bikene ser siyasetî deseḽat le ȓêy paḽepestoy ȓageyandinewe pressurize vt. paḽepesto asayî dekatewe (le naw fiȓokeda) le berzayî asmanda prestidigitation n. fiȓûfêḽî desit, ziringî prestige n. şiko, payeberzî, ȓêz ya deseḽat ser encamî cêbecêkirdinî karî mezin prestigious adj. xawen şiko presto adv.adj. bexêrayî, parçe mûzîkêkî xêra prestressed concrete konkirîtêk be pestan kirabêt be nawaxinî şîşî poḽayî presume vt.vi. biwêrî dekat ta şitê biḽet ya bîkat, wadadenêt, hel deqozêtewe, dewêrêt presumption n. biwêrî, lasarî, wadanan, ȓêbedêyî kirdn be beḽgewe presumptuous adj. biwêr, lexobayî, lasar presuppose vt. wapêwîsit dekat, pêşekî wadadenêt preteen n. minaḽî pêş herzekarî pretend vt.vi. waderdexat, wapîşandan, dawadekat, wadeḽêt pretense n. behane, biyanû, wanîşandan pretension n. behane, biyanû, xiwasit, dawakirdin, xobadan pretentious adj. zor dawakirdin, xo nîşander preterit or preterite adj.n. ȓabûrdû, pêşû, şêwey kirdarî ȓabûrdû le ȓêzimanda preterm adj. le dayik bûnî nabekam preternatural adj. na asayî, lesirûşit beder pretest n.vt. taqîkirdinewey seretayî, taqîkirdinewey seretayî encam dedat pretext n. behane, biyanû prettify vt. ciwanî dekat pretty adj.adv.vt. ciwan, diḽȓifên, taȓadeyek, lecêy xoy, ciwandekat legeḽ up( pretty up) bekar dêt pretzel n. biskîtêkî mar marokî xiwêdarî ȓeq le şêwey girê prevail vi. serdekewêt, zaḽdebêt prevailing adj. serkewtû, zaḽ, baw, giştî prevalent adj. zaḽ, baw, biḽawebû prevaricate vi. drodekat, xo le ȓastî nadat

prevent

prevent vt. dewestênêt, ȓêlêdegrêt preventive adj.n. nehêştin, her rêgiriyek wek çareser ya parêzgarî, ȓêgirî preview n. pîşandanêkî seretayî kurt wek ȓageyandin derbarey fîlim şanogerî ya her bernameyekî TV previous adj. pêşû, ewî pêştir prewar adj. pêş cenig prexy n. serok be taybetî serokî kolêj prey n.vi. nêçîr, qurbanî, corêk jiyan leser ȓawkirdinî ajeḽî tir ya baḽinde, taḽanî, ȓawî ajeḽî tir dekat bo xiwardin, taḽandekat priapic adj. taybete be nêrînew piyawêtî price n.vt. nirix, beha, bayî, nirxî diyarî dekat, nirxî leser dadenêt priceless adj. giranbeha, na nirxênrêt pricy adj. giran, giranbeha prick n.vt. kunêkî biçûk be hoy piyaçûnî şitêkî nûk tîj, kunî dekat be şitêk wek şûjin, giwê quḽax dekat, giwê degrêt be wiryayî prickle n.vt.vi. diȓik, piyaçûn, piyadekat, kundekat, deçûzêtewe prickly heat çûzanewey pêsit be hoy grime jine, sûtanewe pride n. lexo bayî, bexo nazîn, şanazî kirdin prier n. dest xistine karî xeḽik priest n. qeşe prig n. kesêkî lexobayî taradeyekî naxoş sersexit le behaw ȓewiştda prim adj. zor xopêçerewe, poştew perdax, sexit primacy n. piley baḽa yekem, piley gewrey qeşekan prima donna It. goranîbêjêkî yekemî afret le opêrada prima facie adv.adj. beḽge newîsit, bese bo selmandin ta be beḽge be diro nexrêtewe primal adj. seretayî, bineȓetî, serekî, binçîney primarily adv. lepêşewe, lepêş hemû şitêkda, lebineȓetewe primary adj.n. seretayî, bineȓetî, yekem le giringîda, yekem, heḽbijardine seretayiyekanî diyarkirdnî heḽbijêrdiraw 286

bo serokû cêgirekey primary school qutabxaney seretayî primate n. serokî qeşekan, ajeḽe baḽakan şîrderekan meymûnû mirovîş degrêtewe prime adj.n.vt. sereta, yekem le payew pilew giringî, beȓêweber, yekem le çonêtîda, le matmatîkda dabeş debêt beser xoyû yekda, serlebeyanî, zûtirîn, amade dekat, piȓdekat, le boyekirdinda çînî yekemî lê dedat, pêşekî prime meridian hêḽî dirêjî le Greenwich ke ȓoj heḽatû ȓoj awy lêwe pêwane dekrêt prime minister serok wezîran primer n. pertûkî seretayî fêrkirdinî xiwêndinewe, piḽîtey teqandinewe, çînî seretayî boyekirdin prime rate ȓêjey qazancî seretayî prime time katekanî zorbey xeḽik giwê bîstû temaşay radiyow TV deken primitive adj.n. seretayî, kon, xaw, binçîneyî, kesêkî sade, şitêkî seretayî primogeniture n. mafî kuȓe gewreyetî primordial adj. bineȓetî, binçîneyî primp vi.vt. zor be ciwanî xoy deȓazênêtewe, xo ciwan dekat primrose n. guḽî behar, ȓiwekî lasikdarû guḽî zerid primrose path ȓêbazî xoşîw ȓabwardin, aqarêk be ȓiwaḽet asan beḽam berew karesat prince n. şazade, mîr prince consort mêrdî şajin princely adj. mîrane, bexşinde, dḽfirawan princess n. jine mîr, jinî şa principal adj.n. serekî, payey yekem, serok, beȓêweber, biȓî qerzî sûy dêteser principality n. mîrnişîn principal parts sê şêwe serekiyekey kirdar le Înglîzîda: infinitive past tense past participle wek ( drive, drove, driven ) principle n. binema, baweȓ, ȓastî, serçawe, ȓêsay karû ȓewişit, abȓû principled adj. xawen baweȓ ȓêbaz print n.vt.vi. çap, şiwên pence, nîşane, mor, çapkiraw, ȓojname, govar, kutaḽî ȓengawȓeng, çapdekat, mordekat, le camewe(nêgetîv) wêne çapdekat

printed circuit

procrastinate

printed circuit n. xulgeyekî karebayî çapkiraw leser texte printing n. çapkirdin, şitêkî çapkiraw printing press mekîney çapkirdin printout n. çapkiraw le kompiyûterewe prior adj.n. pêşû, ȓabûrdû, serokî peristgay xaç peristan prioress n. jinêk serokî peristgay jine xaç peristanî xonewîsit prioritize vt. ȓêkdexat be pêy giringêtî priority n. pêştirî, ȓepêşxistin, mafî ȓepêşxistin, girîngî pêdanî yekem prism n. awêze: şûşeyeke sê goşeye bo perit kirdinî tîşik bo ȓengekan prison n. bendîxane, zîndan prison camp ordûgay gîrawanî ceng, ordûgay ew gîrawaney metirsiyan lê nakrêt dewḽet bekaryan dehênêt le pȓojekanîda prisoner n. bendî, gîraw pristine adj. ȓesen, seretayî, kon prithee interj. tikaye beȓêz privacy n. doreperêzî, nihênî, jiyanî taybetî kesêk private adj.n. taybetî, taybete, nihêniye, endame poşrawekanî leş privateer n. belemî çetegerî ȓêdiraw le layen dewḽetewe bo pelamardanî keştî dojmin, serokî ew beleme ya ser nişînekanî private eye sîxuȓ privation n. nebûnî, hejarî, ledesit danî pêdawîstiyekan privatize vt. taybet dekat privet n. perjîn kirdin be direxte dewenî hemîşe sewiz privilege n. mafî taybet privy adj. taybetî, nihênî, awdestxaney derewe prize n.adj.vt. xeḽat, şitêk lepênawîda têbikoşît, taḽan, desitbesera girtinî keştî, xeḽat dekat, nirxî bo dadenêt prizefight n. kêbiȓkêy mist bo pare peya kirdin pro n.adv.adj. boçûnî layengirî kêşeyek, xawen bûçûn, dengûbeḽgey layengir, legeḽ layengir, yarîçî şareza pro- pêşgirêke be watay pêş,lecêgey,berew 287

pêşçûn, bergirîkirdin, piştîwanî kirdin pro-am n. yarî nêwan yarîzananû yarî çiyanî niwê probability n. şiyan, şiyawî bûne probable adj. şiyaw, lewaneye probate n.adj.vt. selmandinî dirûsti wesêtnamey mirdûyek le pêş dadiga, selmêndirawî fermî wesêtname, befermî dirûsitî wesêtname deselmênêt probation n. taqîkirdinewey tiwana, heḽpesardinî sizay sepênraw beser kesêkû bereḽa kirdinîw çawedêrî kirdinî probationer n. kesêk le jêr taqîkirdinewew çawedêrî probation officer n. berpirsî çawedêr probe n.vt. hestdar, qûlî pêw, amêrî neştergerî bo dozînewey birîn, dedozêtewe be hestdar, be hestdar depişkinêt probity n. ser ȓastî, pakî problem n. kêşe, girifit problematic adj. sexte çaresr bikrêt, gumanî têdaye, kêşey aḽoz proboscis n. limozî fîl ya her limozêk lew babete dirêjû nerim procaine n. awêteyekî dirûst kirawe bo siȓkirdinî şiwênêkî leş procedure n. kar ȓayî kirdin, peyȓewêkî biȓyardiraw le cêbecê kirdinda, sîstemî cêbecê kirdin proceed vi. têheḽdeçêtewe, dirêje pêdadat diway westan, hengawî yasayî denêt, deçêtepêş proceeding n. kar rapeȓandin, tewaw kirdin, zincîre karêk, sikaḽayekî dadigayî proceeds pl.n. qazanc, dahatî firoş process n.vt. pêşkewtin, zincîre kirdar, fermanî dadiga, pirose, ziyade êsqan, ziyadegoşit, bang dekat bo pêş dadiga, têdepeȓênêt be zincîreyek kirdarda le katî dirûsit kirdinda procession n. bo pêşewa çûnî komeḽêk xeḽik ya şit wek nimayîş nîşandan pro-choice adj. layengirî lebar birdinî minaḽ proclamation n. ȓageyandin, caȓ proclivity n. arezûy karî napesendî procrastinate vi.vt. exafḽênêt, diwadexat

procreate

pro-life

procreate vt.vi. peyda dekat, berhem dênêt, newe denêtewe proctor n.vt. çawdêr le taqîkirdinewey xiwêndkarda, çawdêrî dekat le taqî kirdineweda procurator n. beȓêweberî darayî le herêmêkî Împiratorî Romanda procure vt. peyda dekat procurer n.vt. gewad, gewadî dekat prod vt.n. têwe dejenêt be neqîze, têwejenîn ya paḽnan prodigal adj.n. desitbiḽaw, befîȓodan prodigious adj. seyir, qebe, zil prodigy n. kesêk şitêk niwandinêkî na asayî wek minaḽêkî bilîmet produce vt.vi.n. pîşan dedat, pêşkeş dekat, derdehênêt, berhem dênêt, derhêner, berhem product n. berhem, encamî lêkdan le matmatîkda production n. berhem, berhemhênan productive adj. pît, berhem hêner, ceng xem berhem dênêt profane adj.vt. pîs, bêȓêz, lênehatû, bêȓêzî dekat beramber pîroziyekan profanity n. ziman pîs profess vt. danpiyadenêt, be aşkira ȓadegeyenêt, baweȓî xoy ȓadegeyenêt profession adj.n. ȓageyandinî baweȓhênan, pîşe, haw pîşekan professional adj.n. pîşeyî, pîşegerî, kesêkî şareza, karame professor n. mamostay zanko le piley baḽa proffer vt.n. pîşan dedat, pîşandan proficient adj. lêhatû, şareza profile n.vt. wêney tenîşit, kurtey jiyanî kesêk, hendê zanyarî kesêtî profiling n. bekarhênanî hendêk nîşane bo pênasekirdinî ew kesaney le desteyekda kar deken wek desit beser kirdinî tawanbaranî gumanlêkiraw profit n.vt.vi qazanc, desit kewit, sûd, qazanc dekat, bedesit dênêt profiteer n.vi. çawçnokî: ew kesey derfet werdegrê bo pawankirdinî bazaȓ be taybetî le kemî şimek ya cengda be çend qat qazanc defroşêtewe 288

profligate adj. bêabȓû, serserî, bê ȓewişit, bêperwa desit biḽaw pro forma L. bonawû nawbanig, şêweyî profound adj. bîrkirdinewey qûḽ, pejare profuse adj. bexşinde, bexşîn be xoȓayîw be zorî progenitor n. bapîre gewre, pêşînan progeny n. newe, berhem progesterone n. hormonêkî mêyîneye hêlkedan derîdedat ya desit kird prognathous adj. şewîlage zil prognosis n.pêşbînî kirdinî mawey nexoşî prognostic adj. pêşbînî prognosticate vt. pêşbînîdekat program n.vt. lîstî çalakiyekanî ahengêk, bername, xiştey biḽawkirdinewey ȓadiyow TV, programkirdn bo kompiyûter, bername dadenêt programmatic adj. wek bername, bername kiraw programmed instruction wa daȓêjrawe xiwêndkar weḽamî pirsiyarî beşekey xoy bidatewe biçête beşêkî tir ger weḽamekanî ȓasit derçû progress n.vi. pêşkewtin, pêşdekewêt, berew pêşewe deçêt progression n. berewpêşçûn, yek le diway yekî jimare progressive adj.n. pêşkewtin, berew pêşewe çûn, pêşketûxiwaz:çaksazî xiwaz le ȓêgey karkirdin le deseḽatda prohibit vt. nahîḽêt, ȓêdegrêt prohibition n. nehêştin, ȓêgirtin, yasay nehêḽan ya wêstandin project n.vt.vi. pilan, piȓoje, nexşe kêşan, nexşe dadeȓêjêt, derdekewêt projectile n. şitêkî nexişkirawe bo teqandin, her şitêk fiȓêbidrêt projection booth jûrêkî biçûk le şanûda bo pîşandanî wêne yek le diway yek projectionist n. amêrî pîşandanî filêm projector n. amêrî pîşandanî wêne boser perde prolapse n. xizanî organêkî naw leş le şiwênekey wek mindaḽdan proletariat n. çînî kirêkarî pîşesazî pro-life adj. berheḽistkaranî lebar birdinî minaḽ

proliferate

prorate

proliferate vi. zawûzê dekat be xêrayî prolific adj. bepît, be ber, bebiȓişt, berhemî zor prolix adj. dirêj, axinraw be wişe prologue n. pêşekî honraweyek ya şanoyek prolong vt. dirêje dedat, drêj dekatewe prom n. ahengî sema le kolêj promenade n.vt.vi. geȓan, şiwênêkî giştî geȓan, degeȓêt prominent adj. derpoqîw, bederewe, diyar, benawbanig promiscuous adj. têkeḽ, şêwênraw, bê ȓewiştî, sercêyî dawênpîs promise n.vi.vt. siwênd xiwardin, peyman, peyman dedat, beḽên dedat promissory adj. peyweste be beḽênewe, kompiyale, beḽêndan promo adj.n. ȓîklam, ȓageyandin le TV da derbarey şimek promontory n. lûtî şaxêk çûbê be deryada promote vt. piley beriz dekatewe, kompanyayek dademezrênêt promoter n. beḽênder, damezrêner, wirûjêner promotion n. berizbûnewe, pitewkirdin, damezrandin prompt adj.vt. amade kirdin witin be bê diwakewtin, handedat, dewirûjênêt promulgate vt. ȓadegeyenêt, biḽaw dekatewe prone adj. lepewȓû dirêj bûn prong n. çetaḽî xiwardin, danêkî çetaḽ pronoun n. ȓanaw, wişey bekarhatû le ciyatî naw wek: I, he, them, … pronounce vt. ȓadegeyenêt, ȓewan debêjêt pronounced adj. ȓûnû aşkira, biȓyar pronouncement n. ȓageyandinî fermî, boçûn, biȓyar pronto adv. bexêrayî, bêdiwakewtin pronunciation n. witinî wişe, bêjtinî wişe proof n.adj. selmandin, beḽge, taqîkirdinewe, tiwanay xoȓagirî beramber elkihûl, xogir, pêwaneyî -proof paşgirêke be watay berge girtin, parêzraw proofread vt.vi. dexiwênêtewew heḽekan diyarî dekat le çapkirawêkda 289

prop n.vt. koḽeke, paye, paḽpişit, paḽpiştî dekat, behêzî dekat propaganda n. piȓopagende, bîrûboçûnî biḽawkirawe derbarey şitêk propagate vt.vi. zawûzê dekat, biḽaw dekatewe, weçedenêtewe propane n. gazî haydirokarbon wek sûtemenî bekar debrêt propel vt. paḽ denêt bo pêşewe, debizwênêt propellant or propellent n. paḽner, sûtemenî ȓokêt propeller n. perwaney fiȓoke ya keştî propensity n. arezû, xulya proper adj. guncaw, lebar, tewaw, dirûsit, taybetî property n. xawenêtî(muḽik) prophecy n. pêşbînî, sirûşî xudayî prophesy vt.vi. pêşbînî dekat, dedwêt wek ewey le xiwawe sirûşî bo hatibêt, mojde debexşêt prophet n. peyamberî xuda prophetic adj. peyamberyane prophylactic adj.n. nexoşî parêz, kendûm, dermanî sik nebûn prophylaxis n. parêzgarî le nexoşî, pakirdinewey didan pêş nexoş kewtinî propinquity n. xizmayetî, nizîkayetî propitiate vt. qayîl dekat, diḽniya dekat propitious adj. lêbûrde, mûjde derî çak, guncaw, hat, yarmetî der proponent n. layengirî kêşeyek proportion n.vt. ȓêje, hawȓêje, beş, kerit, qeware, deguncênêt, beşekan dabeşdekat proposal n. pêşniyar, xiwazbênî propose vt.vi. xiwazbênî dekat, pêşniyaz dekat, eyewêt, niyazêtî proposition n. pêşniyaz, kêşeyek, pirsiyar le matmatîkda propound vt. dexate pêş bo lêdiwan proprietary adj. xawen: wek dahêner nîşaney bazirganî mafî le çapdanewe proprietor n. xawen propriety n. bone, lêhatin, ȓeçawkirdinî neȓêtî komeḽayetî propulsion n. paḽnan, cûḽandin, paḽner, cûḽêner prorate vt.vi. dabeş dekat be pêy beş

prosaic

proviso

prosaic adj. şiwênêkî giştî, bêzraw, naxoş proscenium n. textey şanoy kon, pêşewey textey şanoy niwê, perdey şanow çiwar çêwekey proscribe vt. bêbeş dekrêt le yasay parastin, ȓehende dekrêt, dûr dexrêtewe le wiḽat prose n. pexşan: nûsînêk honrawe nebêt prosecute vt. bediwada deçêt ta kotayî, dadigayî dekat proselyte n. kesêk çote ser ayînêkî tir proselytize vi.vt. dehênête ser ayînî xoy, layengiranû endamanî kodekatewe prosimian n. her yek le giyandare giçke şîrderekanî naw daristan prosody n. zanistî dananî honrawe prospect n.vi. dîmen, çaweȓwankiraw, nîşanekanî serkewtin, kiȓyar, degeȓêt be diway zêȓû zîwda prospective adj. çaweȓwankiraw prospectus n. biḽawkiraweyek wirdekariyekanî karêkî niwê ya kompaniyayek ȓûn dekatewe prosper vi. ser dekewêt prosperous adj. serkewtû, dewḽemend prostate adj. pirostat, giḽandî pirostat prosthesis n. goȓînî organêkî leş be şitêkî desit kird prostitute n. leşfiroş, cinde prostrate adj.vt. lepewȓûkewtû, kirnûşbirdin, bezîn, şeket, milkeç, ȓû le zewî denêt, milkeç dekat, debezêt, be zewîda dedat prosy adj. bêzraw, şiwênêkî giştî protagonist n. paḽewanî çîrok protean adj. şêwey goȓîn be xêrayî protect vt. deparêzêt le metirsî, bergirî dekat protection n. parastin, xoparastin protective adj. parêz, parastinî abûrî neteweyî le kêbiȓkêy derekî protectorate n. wiḽatêkî lawaz le jêr deseḽatû parastinî dewḽetêkî be hêz protégé n.Fr. kesêk le jêr çawedêrîw parastinî kesêkî tirda protein n. protîn: made binçîneyiyekanî pêkhênanî leşî zîndewer pro tempore L. katî, katêkî kurt 290

protest vt.vi.n. xopîşandan dekat, naȓezayî derdebȓêt, xopîşandan, naȓezayî derbiȓîn proto- pêşgirêke be watay yekem le kat, seretayî, yekem le payewpile, serekî protocol n. pirotokoḽ: desit xetî yekemî peyman name, peyman namey nêw dewḽetî dîplomatîkî proton n. tenêke le naw etomda yekey elektronî erênî heḽdegrêt protoplasm n. pirotopilasm: made zîndiwe binçîneyiyekey xanekanî giyandaranû ȓiwek prototype n. nimûney yekem, modêlî yekem protozoan n. her zîndewerêkî yek xaneyî ke be wirdbîn debînrêt protract vt. diwadexat, dirêjey pêdedat protractor n. goşepêwî nîwebazne protrude vt.vi. derdepoqêt, derdeçêt wek sere nîrgeyek le dîwar derçûbêt protuberance n. derpoqîw, çukḽe proud adj. lexobayî, fîzin, diḽxoş proud flesh n. dirûsit bûnî goşte ziyadey na asayî dewrûberî birîn prove vi.vt. eselmênêt, taqîdekatewe, ȓastî derdexat provenance n. serçawe provender n. aḽif, alîk, xiwardin proverb n. pend provide vt.vi. amade dekat, dabîn dekat, piştîwanî dekat le hatine arawey her doxêk, boy denêrêt provided or providing conj. bemerc, eger providence n. piştîwanî xuda, beȓêwe birdinî çak, tegbîr provident adj. dana, paşekewit kirdin bo diwaȓoj providential adj. le sayey xiwawe province n. herêm, beşêkî wiḽat provincial adj. herêmayetî, bîr tesik, sade proving ground şiwênî taqîkirdinewey amêr ya bîrokey niwê provision n.vt. yedek, amadekarî pêşwexit, azûqe, merc le girêbestêkda, azûqey pê dedat provisional adj. katî, mericdar proviso n. meric le girêbesitda

provocation

publicity

provocation n. tûȓekirdin, wirûjandin, handan provocative adj.n. tûȓeker, wirûjêner, hander provoke vt. tûȓe dekat, handedat, dewirûjênêt provost n. serokî şarewanî, ȓagirî kolîj provost guard polîsî serbazî prow n. pêşewey keştî ya fiȓoke prowess n. azayetî, biwêrî, lêhatûyî prowl vi.vt. dewrû xul dedat bo dizîw ȓawûȓot prowl car otombîlî polîsî çawedêrî ȓêga proximity n. nizîkî şiwênû kat, nizîkî xizmayetî proxy n. birîkar, ȓêdiran be kesêk le ciyatî kesêkî tir karêk encam bidat prude n. pitir le pêwîsit xo sengîn nîşandan prudent adj. hoşmend, dana, wirya prune n. heḽûjey wişkewe kiraw, heḽperdawtinî direxit le wişkeḽ prurient adj. bênamûs, hewesbazî sercêyî pry n.vt.vi. tê riwanîn, mişexorî, amêrêke wek niwêḽ, tê deȓwanêt, heḽdebȓêt, bizmar heḽdekêşêt heḽdekenêt heḽdebȓêt, decûḽênêt pryer n. = prier psalm n. goranî ya sitayişêkî tirsinak pseudo adj. diroznane, saxte pseudo- pêşgirêke be watay diroznane, saxte pseudonym n. naz nawî nûser pshaw n.interj. dengêke bo bêzarî derbiȓîn wek of kirdin psittacosis n. nexoşî baḽindeye be taybetî tûtî nexoşiyekî giwazraweye bo mirov psoriasis n. nexoşî sedef nexoşiyekî pêste psych vt. legeḽ out be watay debezênêt zaḽdebêt, legeḽ up be watay xo amade kirdinî derûnî psyche n. giyan, derûn, hoş, le folklorî Romda jinî Cupid psychedelic adj. goȓane hestiyariyekanî naw mêşik wek wiȓênekirdin, peyweste be dermanekanî siȓkirdin psychiatry n. pizîşkî hoşîw derûnî psychic adj.n. derûnî, hoşî,hestiyar be hêze 291

fîzîkiyekan, kesêkî hestiyar be hêze nafîzîkiyekan, lenêwanda psycho adj.n. kurt kirawey( psychtic, psychopathic, psychopath), têkçû, şêt psychoanalysis n. ȓêgay şîkirdinewey derûnî çareserkirdin psychobabble n. ew guftarû nûsînaney zarawew çemkî derûnî sadew piȓûpûç bekar dehênêt psychogenic adj. heḽquḽawî derûn psychology n. zaninstî derûnnasî psychoneurosis n. girjî derûnî psychopath n. kesêkî hoş şêwaw, mêşik têkçû psychosis n. şêwanêkî hoşe ke peywendî be dewrûbereweye pekdexat ya deypiçȓênêt psychosomatic adj. peyweste be karlêk kirdinî nêwan diyardekanî leşû derûn, derkewtinî nîşane le leşû derûnda be hoy têkçûnî mêşik psychotherapy n. çareser kirdinî kesêkî têkçû le layen derûn nasêkewe ptero- pêşgirêke be watay peȓ, baḽ pterodactyl n. giyandarêkî xişokî baḽdar le giyandare lenaw çiwekane ptomaine n. madeyekî tiftû jarawiye le pokanewew bogenbûnî madde pêkdêt pub n. meyxane puberty n. temenî ȓesîn, baḽiqbûn pubescent adj. geyîştine temenî ȓesin pubic adj. nawçey ko endamî zawû zê public adj.n. xeḽik, hawnîştimaniyan, bo bekarhênanî giştî, giştî, gel, cemawer publican n. bac wergir le lay Romekan, xawen meyxane ya hutêl publication n. ȓageyandin, biḽaw kirdinewe wek ȓadiyo ȓojnamew govar, her biḽaw kiraweyek be pertûkîşewe public defender parêzerî giştî bo ew kese hejaraney tawanbar kirawin public domain ew doxey ȓêga dedat be çapkirdinewey azadî çapkiraweyek ke pêşter mafî çapkirdinewey parêzraw bû publicist n. kesêk karû barî biḽaw kirdinewey hebêt publicity n. biḽawkirdinewe, agadarî, ȓageyenraw, ȓîklam

publicize

punctilious

publicize vt. ȓadegeyenêt, ȓîklamdekat public relation peywendiye giştiyekan: peywendî nêwan kesêkû kargeyek damezraweyekû xeḽik public school le USA qutabxaney fermî bo hemû xeḽik be xoȓayî ke parey bac piştîwanî lêdekat, le Berîtanya qutabxaney amadeyî taybet public servant fermanberî dewḽet public-spirited adj. peroşî kar kirdin le pênaw berjewendî giştîda public utility dezgay xizmet guzarî giştî publish vt.vi. biḽaw dekatewe, ȓadegeyenêt publisher n. biḽawkerewe puck n. pepkeyekî pilastîkî ȓeqe le yarî hokî ser sehoḽda bekardêt pucker vt.vi.n. loç dekat, loç debêt, loç, çiriç puckish adj. lasar, negrîs, ziyanbexiş pudding n. xiwardinêkî şîrînû nerme le hêlkew şîrû mîwe dirûsit dekrêt puddle n. gomaw puddling n. dirûsit kirdinî asin le asinî xaw pudgy adj. kurtû qeḽew pueblo n. gundî Hindî sûrî Emerîka puerile adj. minaḽane, nadan puff n.vt.vi. fû, fûkirdin, pif, heḽawsan, dûkeḽ derdedat, fodekat, pif dedrêt le diwayda up bekar debrêt, fûy dedat, henase dedat, lexo bayî debêt puffball n. core qarçikêke destî berkewê deteqêw tozî qaweyî lê derdeçêt puffer n. core masiyeke xoy heḽdeawsênêt be heḽmijînî awû hewa pug n. core segêkî kuḽ tûk kurt lût fis pugilism n. mişit bazî pugnacious adj. şeȓanî puke n.vt.vi. rişanewe, deȓişêtewe pukka adj. ȓesen, baweȓpêkiraw, zorçak, pile yek pulchritude n. ciwanî pule vi. denûzêtewe, dekuȓûzêtewe wek minaḽêkî nexoş pull vt.vi.n. heḽdekenêt, ȓadekêşêt, derdehênêt, dadekenêt, parçe parçe dekat, heḽkendin, heḽkêşan, derhênan, ȓakêşan, dakenîn 292

pullback n. kişanewe be taybetî kêşanewey supa pullet n. baȓoke: mirşkêk hêşta hêlkey nekirdibêt pulley n. bekre, xul xuloke pullout n. labirdin, kêşanewe pullover adj. besera leber kirdin wek bilûz be ser kirasda pull-up n. xo goȓîn, derpê heḽkêşan, xo heḽbiȓîn le werzişda pulmonary adj. taybet be sîpelik, sîpelikdar pulmotor n. amêrî henase pêdan pulp n. krok, nawewey mîwe, tiḽipî mîwey guşraw, hewîrî qaqez:amade kirawe le dirextû çak kirawe bo dirûsit kirdinî qaqez pulpit n. sekoy amojgarî, amojgarî, amojgar pulsar n. her şitêkî asmanî tîşkî ȓadiyoyî binêrê pulsate vt. lêdedat, delerêtewe pulse n. lêdanî asayî diḽ le xiwên berekanda, şepole elektrîkiyekanî amêrî lêdanî diḽ pulverize vt.vi. dehaȓêt, dehaȓdirêt puma n. şêrî Emerîka pumice n. berdepê: berdêkî reşî kun kune bo kiȓandinû lûs kirdin bekardêt pummel vt.n. lêy dedat be koḽemist ya be kilke şimşêr, koḽe misit, lêdan pump n.vt. trûmpa, pemip, pêḽawî bê qeytan, heḽdehêncêt be tirûmpa, bay têdekat, pempî dedat pumped adj. peroş pumpernickel n. nanî co, zibir pumpkin n. kûleke zerde pun n. yarîkirdin be wişe punch n.vt. amêrî kunkirdin mor kirdin, xoşawêkî şîrînî mîwey têkeḽ legeḽ meyda, kundekat, mordekat, miştî lêdedat punch-drunk adj. wiȓbiwe be mişit lêdan le yarî mişitda punch line ew witeyey mebestî gemeyek dedat bedestewe punchy adj. behêz, wiȓ punctilious adj. bayexdan be wirdekarî

punctual

pussyfoot

punctual adj. le katî xoy da, xêra, wirdekar: ȓeçawkirdinî kat punctuate vt. xaḽbendî dekat, xaḽû borî bo dadenêt puncture n.vt. kunkirdin, kunêk be şitêkî tîj, kun dekat be şitêkî tîj pundit n. zana pungent adj. tîj le bonû çêjda, tîj wek şûjin neqîze direwşe diȓik punish vt. siza dedat, azar dedat punishment n. siza, sizadan, helsûkewtî sexit punitive adj. taybete be temêkirdin punk n.adj. darî wişkeḽ bekar dêt bo dagîrsandin, pûşû: madeyeke le keȓû deçêt zo dadegîrsêt be piȓîşkî agir, çete, hejar, zor xirap punk rock mûzîkî Rock şêwey dengî berzû xêraw hêrişberaney be mebesit punster n. dozerewy yarî kirdin be wişe punt n. têheḽdanî top pêş ewey bikewête zewî, belemêkî bin textî dûla çiwar goşe be darêkî dirêj ke le binî aw gîr dekrêt biȓwat puny adj. lawaz le qeware hêz giringî pup n. tûtke seg, bêçiwe seg pupa n. beçke mêrû, kirmokey naw qozaxe pupil n. şagird, qutabî jêr çawedêrî puppet n.bûkeḽe, bûkeşûşe, bûkesemakere puppeteer n. kesêkî bûkesemaker dirûsit dekatû yarî pêdekat puppy n. tûtke seg purblind adj. çawkiz, hêȓ purchase vt.n. dekȓêt, kiȓîn pure adj. pak, xawên, bêgerid, petî purebred adj.n. ȓesen, nejad pak puree n. xiwardin wek herîse kuḽabêtû paşan bipalêwrêt, şiley xesitewebû purgative adj.n. pak kerewe, dermanî ȓewanî purgatory n. le ayînda şiwênêke le nêwan beheştû dozexda gunahbaranî lê siza dedrên pêş ewey biçne beheştewe purge vt.n. pak dekatewe le poxiḽî, xawên dekatewe le pîsî, netewe ya partî pak dekatewe le tawanbaran, betaḽ dekat, pakirdinewe, xawên kirdinewe, ȓewanbûn 293

purify vt.vi. le pîsî ȓizgar dekat, le tawan azad dekat, pak debêtewe purine n. awêteyekî organîkî bê ȓenge pêkhatiwe le tirşî yorîk legeḽ kafayîn purism n. sûrbûn leser petêtî ziman purity n. xawênî, pakêtî, ȓûnî, bêgerdî purl vt.vi.n. xuȓexuȓ dekat, deçinêt be dawî zêȓû zîw, xuȓey aw purlieu n. dewrûberî şar, kenarî şiwênêk, pena purloin vt.vi. dizîdekat, dedizêt purple n.adj. ȓengî mor, erxewanî purport vt.n. wadegeyenêt, wapîşandedat, wata, puxtey gutar purpose n.vt.vi. mebesit, niyaz, deyewêt purposely adv. be mebesit purposive adj. keḽikdar, besûd purr n.vi.vt. mirxey pişîle, mirxemirix dekat purse n. cizdan, kîsey pare, cantay destî jinan purser n. berpirsî lêpêçînewey darayîw bilît pursuance n. be diwadaçûnî pirojeyek pursuant adj. be pêy, be giwêrey pursuit n. ȓawnan, bedûkewtin, şiwên kewtin, pîşe purulent adj. kêmawî purvey vt. azûqey pêdedat purview n. sinûrî yasa, astî bînîn ya peybirdin ya têgeyîştin pus n. kêmî birîn push vt.n. paḽdenêt, depestêt, diȓdedat, tekandedat, paḽnan, pestan, diȓdan, tekandan push button dugmey dagîrsandinî amêrêkî karebayî pusher n. paḽner, firoşyarî madey hoşber be qaçax pushover n. karî asan, kesêk be asanî qayîl bikrêt push-up n. meşqî xo heḽbiȓîn leser desit bo behêz kirdinî masûlkey desitû şanûmil pushy adj. perêşan kirdinî dujmin karane be berdewamî pusillanimous adj. şermin, tirsenok puss n. pişîle pussyfoot vi. ȓay xoy nadirkênêt, be dziye-

pustule

qualm

we deçêt pustule n. qinçike, bîro put vt.n.adj. dadenêt, dexateser, awaz dadenêt, derdebȓêt, erkî bo dadenêt, parekey dexate geȓ, dexate serşanî(erik), mafî firoştinî henêk kaḽa be nirxêkî diyarî kiraw le katêkî diyarî kiraw, danan, xistineser, heḽdan, fiȓêdan, cêy xo girtin putative adj. wadanrawe, wabawe put-down n. kemkirdinewey lêdiwanekan put-on n. wa derxistin putrefy vt.vi. degenênêt, degenêt putrescent adj. genîn, xirap bûn putrid adj. genîw, bogen, ȓizîw putt n. lêdanêkî sûkî topî Goḽif putter n. darî Goḽif putty n. hewîrêk bo girtinî kunû keleber put-up adj. pîlanêkî nihênî pêşwexit, be diziyewe nexşebokêşraw puzzle n.vt. meteḽ, yariyek bo taqîkirdinewey jîrî, sersam dekat, meşqî mêşik dekat be meteḽ pyjamas pl.n.= pajamas pêcame pylon n. derwazeyekî gewre wek derwazekey peykerî Feron, ȓiwangey ȓaberî kirdinî fiȓoke, dartelî kareba pylorus n. derwazey nêwan gedew ȓîxoḽe pyorrhea n. hewkirdinî pûkû kêm lêhatinî pyramid n. herem:pêkhateyekî zilî binke çiwargoşe her çiwarlay sêgoşe le nûkî serewe yek degrin pyre n. kûreydar bo sûtandinî laşe pyretic adj. behoy tawe pyrite n. mêtaḽêkî zerde le gogirdû asin pêkhatiwe pyro- pêşgirêke be watay agir, germî, ta pyromania n. wîstî agir xistinewe pyrotechnics pl.n. pîşandanî agirbazî, jîrî Pythagoras feylesûfû matmatîk zanî Grîk 570-495 pêş zayîn python n. marêkî gewrey Asiyaw Afrîkaw Ostiraliya jarawî niye nêçîrekey deguşêt ta mirdin

294

Qq Q q hevdehemîn pîtî zimanî Îngilîzî quack vi.n. waqe waq dekat, dengî mirawî, pizîşkî desbiȓû dirozin quadrangle n. goȓepanêkî çiwargoşe çiwarla, koşkû telarî ew goȓepane quadrant n. çêwey goşe newed, çarekî bazneyek, amêrêkî çareke bazneye bekar dêt le pêwanekirdinî keştîwanîw estêrenasîda quadratic adj. le cebirda hawkêşey pile dû quadrennial adj. her çiwar saḽêk ȓûdan quadri- pêşgirêke be watay le çiwar pêkhatiwe, çiwar car quadriceps n. masûlkey çiwar ser masûlke gewrekey pêşewey ran quadrilateral adj.n. çiwar la, le endazeda nexşeyekî çiwar lay çiwar goşedar quadrille n. semayekî çiwar qoḽî quadriplegia n. goc bûnî tewaw le mil berew xiwar quadruped n. ajeḽî çiwarpê quadruple adj.n.vt.vi. çiwarî, çiwar keȓet, jimareyek çiwar ewendey xoy, debête çiwar ewende quadruplet n. minaḽêkî çiware, yekêk le çiwarî yek cor quaff vt.vi.n. qumî zilî lêdedat, heḽdequȓênêt, heḽquȓandin quagmire n. zelkaw, tengûçeḽeme, tengije quail vi.n. detirsêt, siwêske quaint adj. entîke, danisqe quake vi.n. delerêt, delerzêt le tirsa le serma, ȓaweşandin, lerzîn, bûmelerze, zewî lerze qualification n. lêhatûyî, amadeyî, karameyî qualified adj. lêhatû, karame qualifier n. kesêkî lêhatû bo karêk, aweḽnawû aweḽkirdar qualify vt.vi. amade dekat, diyarî dekat, hêzû tiwanay yasayî be desit dênêt qualitative adj. peywendî be çendû çonewe heye quality n.adj. cor, çonayetî, piley çakî şitêk, zorçak, beriztirîn çonayetî qualm n. hestêkî le piȓ be nexoşî, wîjdan

quandary

quick-witted

cûḽan, guman ya tirsêkî lepiȓ quandary n. tengûçeḽeme, kêşe quantify vt. çendayetî diyarî dekat, aşkira kirdinî çendayetî ya jimare quantitative adj. çendêtî quantity n. çendiyek, biȓêk, çendayetiyekî gewre quantum n. biȓ: biçûktirîn yekey wize quantum jump goȓanêkî firawanî lepiȓ quarantine n. mawey jêr çawedêrî 40 ȓojî, dabiȓandinî tendirûstî be hoy nexoşî dirim, jêr çawedêrî, dabȓandin, cyakirdinewe quark n. biçûktirîn gerdî madeye be yekewe bûnî çend quarkêk proton, neutron, mesons… pêkdehênêt quarrel n.vi. kêşe, şeȓ, demeqaḽ, kêşe denêtewe, be tundî demeqaḽe dekat quarrelsome n. şeȓanî quarry n. nêçîr , ajeḽî ȓawkiraw, kane berid quart n. ¼ gaḽon quarter n.vt.adj. çarek, çwaryekî şitêk, werzî saḽîk, çareke katjimêrêk, 25 sentî dolarêk, dekate çiwar beşî yeksanewe, yeksan be çarek quarterback n. yarîçî hêrişber le topî pêy Emerîkî quarterdeck n. beşî piştewey sekoy keştî ke taybete be efserekanî quarterfinal adj. çarekî kotayî xulî yarî quarter horse espêkî xêraye le ȓewtî çareke mîlda quarterly adj.adv.n. werzî saḽ, werzî çarekî saḽêk, werziyane her sê manig carêk quarter note n. le mûzîkda çareke ton quartet n. desteyekî çiwar kesî mûzîk jen, awazêk bo çiwar deng ya çiwar amêrî mûzîk be yekewe bijenin quarto n. la peȓey pertokêkî 9 be 12 girê le encamî dû car qed kirdinî peȓeyekî gewre, pertokî lew core lapeȓane quartz n. kiwartiz: kanzayekî bilûrî bêȓenge quasar n. le şêwey estêre quash vt. heḽdeweşênêtewe, têk deşikênêt, dademirkênêt 295

quasi adv.adj. be ȓiwaḽet, pêdeçêt, ta ȓadeyek, pêkçûn quatrain n. çiwarîne(honrawe) quaver vi.n. delerzêt, lerey deng quay n. şostey konkirîtî bender queasy adj. diḽ têkçûn, sersûȓan, bêaram, hestiyar queen n. jinî şa, şabanû, şa jin, şa jinî ciwanî, şa jinî hengû mêrûle queen-size adj. le asayî gewretir le qewarey şahane biçûktir 60 be 80 girê queer adj.vt. namo, na asayî, seyir, serkewtinî lê têk dedat quell vt. dademirkênêt, aramdekat quench vt. dekujênêtewe, dademirkênêt, sard dekatewe be aw querulous adj. zor be sikaḽa, çêkiḽdane tenig query n.vt.vi. pirsiyar, pirsiyar dekat quest n.vi. pişkinîn, geȓan, be diwada çûn, be diwada deçêt question n.vt. pirsiyar, babetêk bixrête lêdiwanewe, guman, pirsiyar dekat questionable adj. gumanawiye, cêgay pirsiyre, gumanî lê dekrêt question mark (?) nîşaney pirsiyar questionnaire n. ȓapirsî : pirsiyarî nûsraw dedrêt be xeḽikû wergirtinewey weḽamyan bew ȓêgaye queue n.vi. kilkî beraz, ȓîzî noregirtin, ȓîz degrêt quibble n.vi. çenûçûn kirdin, berheḽistî kirdin, ȓexnegirtin, çenû çûn dekat quick adj.adv.n. xêra, jîr, ȓanewestaw, be xêrayî, zîndewer, nax quick bread n. nanî xêra : bekar hênanî hewîr tiriş bo zû heḽatinî hewîr quicken vt.vi. xêra dekat, ejêtewe quick-freeze vt. debestênêt(xiwardin) bo heḽgirtin quickie n. her şitêk be xêrayî bikrêt quicklime n. ahekî xaw quicksand n. limêkî şil her şitêkî qursî bikewête ser qûtî edat quicksilver n. cîwe quick-tempered adj. ser gerim, zû tûȓe debêt quick-witted adj. jîr, bîr tîj

quid

raciness

quid n. cawînî tûtin quid pro quo qerebû, şitêk le ciyatî şitêkî tir bidrêt quiescent adj. westaw, hêmin quiet adj.n.vt.vi. bêdang, hêmin, westaw, diḽniya, dabiȓaw, bê deng dekat, bê deng debêt quietude n. hêminî, bêdengî, diḽniyayî quietus n. qeriz danewe, aramgirtin, mirdin quill n. peȓe gewrekey ser baḽî baḽinde, peȓî şîxuȓ, pênûsî peȓ quilt n.vt.vi. lêfe, lêfe dirûsit dekat, wek lêfe deydûrêt quince n. behê, darî behê quinine n. madeyekî taḽe bo çareserî melariya bekar dêt quintessence n. gewher, kakḽe, puxte quintet or quintette n. desteyekî pênc kesî, awazêk bo pênc jenyar bo pênc deng quintuple n. le dayik bûnî pênc minaḽ be yekewe quip n. gep, nukte, qisey nesteq, karêkî seyrû semere quire n. desteyek qaqezî 24 ya 25 peȓe le yek qewareda quirk n. badaneweyekî xêra, ȓeftarêkî namo, xiwarûxêçî quirt n. qamçî quisling n. nîştiman firoş, napak quit vt.vi. koḽdedat, wazdehênêt, destheḽdegrêt, desit le kar dekêşêtewe quitclaim n.vt. wazhênan, wazdehênêt le .. quite adv. be tewawî, beȓastî, ta ȓadeyrkî zor quits adj. beramber, wek yek, yaklayî bûnewe quittance n. le obaḽ nemanî qeriz, qurtar quitter n. xo bedestewederî xêra be taybetî bezîw quiver n.vi. leriz, heḽ lerzîn, lerîn, kîfî tîr, tîrdan quixotic adj. ȓomansiyekî milhuȓ, xeyaḽî, donkîşotî quiz n.vt. taqî kirdineweyekî kurt, pirsiyar dakat bo taqîkirdinewey zanyarî quizzical adj. seyir, gaḽteçî, sersûȓhêner 296

quoin n. goşey derewey dîwar, berdî goşe quondam adj. ȓabûrdû quorum n. jimarey pêwîstî amadebûnî endaman bo bestinî kobûnewe quota n. beş, beşî pêbiȓaw quotation mark n. nîşanekanî witey wergîraw wek ( “…..” ) quote vt.n. witeyek werdegrêt, witeyek dûbare dekatewe ke yekêkî tir nûsîwyetî, nîşaney wergirtinî biȓgey nûsînêk quoth vt. deḽêt quotidian adj. ȓojane, asayî quotient n. encamî dabeşbûnî jimareyek beser jimareyekî tirda Quran n. quran

Rr R r n. hejdehemîn pîtî zimanî Îngilîzî Ra n. xudawendî xor le lay Mîsriye konekan rabbet n. nêrûmêy texte lêkdan rabbi n.ȓabî: mamostay tewrat melay cûleke rabbit n. kerwêşik rabbit punch n. mist lêdanî piştî mil rabble n.vt. jawejaw, heraw hûrya rabble-rouser n. kesêk xeḽik hanî ajawe nanewe bidat rabid adj. tundûtîjî, ziyan bexiş, demargîr, har rabies n. harbûn: nexoşî harî be hoy geztin le layen ajeḽî harewe race n.vi.vt. pêş biȓkêy ȓakirdin, awî heḽquḽaw, ȓegez, beşdar debêt le pêşbiȓkêda, heḽdequḽêt, beşdarî dekat le pêşbiȓkêda racehorse n. espî pêşbiȓkê raceme n. hêşû, boḽ, ȓist racetrack n. şiwênî pêş biȓkê raceway n. cogayekî aw, lûley wayerî kareba le xanûda, şiwênî pêşbiȓkê racial adj. ȓegezî, newe, le ciyawazî ȓegezewe raciness n. zîndûyetî

racing form

ragtime

racing form xiştey zanyariyekan derbarey pêşbiȓkêy esip le şiwênî pêşbiȓkêda racism n. nejad peristî rack n.vt. ȓefe, axuȓ, amêrî eşkencedan bo ȓakêşanî pelêkî mirov, beşî goştî perasûy meȓ, eşkence dedat, azar dedat, mayepûç dekat racket n. ȓakêt: lêderî topî mêz, heraw hûrya, fiȓûfêḽ, pilanêk bo lêsitandnî pare be heȓeşe ya be azrdan racketeer n. pare peyakirdin be heȓeşew guȓeşe ya fiȓûfêḽ raconteur n. kesêkî lêzan le gêȓanewey çîrok racy adj. bonxoş, betamû çêj, çalak, zîndû, tundûtîj, bê perde radar n. ȓadar: amêrêke şepolî ȓadiyoyî denêrêt bo dozînewey şitêkû şiwênekeyû xêrayiyekey be geȓandinewey şepoleke radarscope n. ȓûy pîşanderî ȓadar radial adj. tîşikî nîwe tîreyî ke le nawendewe derçûbêt, nîwe tîrey bazne radiant adj.n. birîskedanewe, tîşikder, serçawey tîşikdanewe radiate vi.vt. tîşik denêrêt, le nawendewe tîşkî lê debêtewe, tîşik dedatewe, germî dedatewe radiation n. tîşik, wizey tîşkî etomî radiation sickness nexoşî serencamî zor bekar hênanî tîşkî X radiator n. toȓêke le lûle bo sarid kirdinewey awî otombîl ya gerim kirdinî jûr, amêrêke bo sarid kirdin ya gerim kirdin radical adj.n. bineȓetî, binçîneyî, goȓînî bineȓetî binemay abûrî, kesêkî heḽgirî baweȓî goȓan, çawgî wise, le matmatîkda nîşaney ȓeg (√ ) radii n.pl.of radius nîwe tîre radio n.adj.vt.vi. nardinî şepolî deng ya ȓastewxo şepolî elektromîgnatîkî le asmanewe bo wergir, ȓadiyo, le ȓêy ȓadiyowe denêrêt ya dediwêt radio- pêşgirêke be watay tîşik, be ȓadio, wizey tîşik, bekar hênanekanî ȓadiyo radioactive adj. tîşikderî nawikî(etomî) radio astronomy zanistî gerdûn nasî tîşkî radiogram n. name be ȓadiyo, birûske 297

radioisotope n. tuxme hawşêwe tîşik derekan radiology n. pizîşkî tîşkî: zanistî bekar hênanî wizey tîşk le pizîşkîda radiopaque adj. berbestî tîşkî X radio telescope wergirêke le şêwey dîsh bo pêwanekirdinî tîşkî estêrekanû keştiye asmaniyekan radiotherapy n. çareserî nexoşî be tîşkî X ya be madekanî tîşikder radish n. tûr radium n. tuxmêkî kanzay kîmyayiye tîşikdere le hendêk yoranyomda dozrawetewe le xowe ekewête jêr heḽweşanewey etomî radius n. her hêḽêkî ȓasit le çeqewe, nîwe tîre, êske dirêjekey basic ke nizîktire le pence keḽewe radon n. tuxmêkî kîmyayî tîşikdere le şîbûnewey etomî Radiyom pêkhatiwe raffia n. geḽay darxurmay Madegeşker sebetew serkiḽawû cantay destîw damenî jinîşî lê dirûsit deken raffish adj. bê abȓû, bê ȓewişit raffle n. firoştinî xotû bexit raft n.vi. keḽek, giwêzanewey dar le şêwey keḽek, be keḽek depeȓêtewe le zê rafter n. destek rag n.vt. peȓo koney şiȓ, parçe peȓoyek bo siȓînewe, cile kone, ȓîtmî mûzîk, gaḽtey pê dekat ragamuffin n. minaḽî hejarî cilûberig diȓaw ragbag n. kîsey zibiḽ, komeḽêk şitî coraw cor rage n.vi. tûȓeyiyekî zor, tundû tîjî, heḽçûn, peroş, tûȓeyî baw boran, tûȓe debêt, heḽdeçêt, heḽdekat baw boran, biḽaw debêtewe (nexoşî) ragg adj. çinrawî xaḽdar le benî tundû qayîm ragged adj. diȓaw, şiȓû wiȓ, zibir, feramoş kiraw raggedy adj. diȓaw, cil diȓaw raglan n.adj. core bilûzêke qoḽekey yek parçeye degatewe mil, qoḽî lew core ragout n. şiley goştû sewzey piȓ beharat ragtime n. core mûzîkêkî Emerîkiye

raid

rangy

raid n.vt.vi. pelamarî nakaw be hêz ya dizû cerde, heḽkutaneserî nakawî polis, pelamar dedat rail n.vt.vi. adj. dû şîş ya dar be terîbî, hêḽî asinî şemendefer, peyje, teymanî dekat, serkoney dekat be qisey ȓeq, sikaḽa dekat, baḽindeyekî awî deng giȓe railing n. keresekanî perjîn pilîkane hêḽî asin dirûsit kirdin herweha şiwênekey raillery n. gaḽte pê kirdin, gep railroad n.vt.vi. hêḽî asin, be hêḽî asin degwazêtewe railway n. ȓêgay asin, hêḽî asin raiment n. cilû berig rain n.vi.vt. baran, xêra berbûnewey hendêk şit le şêwey baran, debarêt, diwa dexat be hoy baranewe rainbow n. koḽeke zêȓîne raincoat n. barangîr raindrop n. diḽopêk baran rainfall n. baran barîn, ȓêjey barîn le şiwênû katî diyarî kirawda rain forest daristane hemîşe sewzekanî nawçe germe baranawiyekan rainstorm n. ȓeşeba be baranêkî qursewe, bawboran rainwater n. awî baran raise vt.vi.n. biḽind dekat, heḽdestênêt, beriz dekatewe, zil debêt le qewareda, zor debêt le biȓda, heḽdêt wek hewîr be hewîr tiriş têkirdin, wire beriz dekatewe, pare kodekatewe, eȓwênêt, gewredekat (minal), kêşeyek ewirûjênêt, heȓaceke ziyad dekat, biḽind kirdin, berizkirdinî parey ȓojane mangane, berzî raisin n. mêwij raison d’êter Fr. hoy bûn, beḽgey bûn raj n. wişeyekî Hîndiye be watay ferman ȓewayetî, deseḽat darêtî Berîtaniyekan be ser Hîndistanda rajah n. şazadeyekî Hîndistanî rake n.vt.vi. le corî şene bo kokirdinewey geḽaw şîkirdunewey xoḽ, lar, kesêkî bê ȓewişit, geḽawgoḽ ko dekatewe, xoḽ şîdekatewe ya ȓêk dexat, eȓûşênêt, lar debêt rake-off n. beşe qazanc betaybetî ke na yasayî bêt wek bertîl 298

rakish adj. keştiyekî ciwanû xêra, qoz, bê abȓû, bereḽa rally vt.vi.n. kodekatewe, kodebêtewe bo yek mebesit, kokirdinewe, kobûneweyekî gewre bo wirûjandinî peroşî giştî, pêşbiȓkêy otombîl ram n.vt. beran, kelûy beran, be tundî piya dekêşêt, depestêt RAM n.kurt kirawey random-access memory ramble vi.n. degeȓêt bê mebesit, be têkeḽû pêkeḽî dedwêt denûsêt, be hemû layekda biḽaw debêtewe wek terzî şûtî,…, geȓan, sûȓanewe rambler adj. teriz hawêj wek guḽî ser dîwar rambunctious adj. lasar, serkêş ramify vt.vi. liqûpop derdekat, liqûpopî lê debêtewe ramp n. ȓaȓewêkî lêj ke çend nihom be yek degeyenê, ȓaȓewî nîştinewew fiȓînî fiȓoke rampage vi.n. dexiroşêt, dewirûjêt, xiroşan, şêlgîrî rampant adj. biḽawbûnewe rampart n. senger dîwarî cengî ramrod n. zimey tifeng ramshackle adj. şiloq lewaneye bikewê ran vi.vt. ȓay kird pt.of run ranch n. kêlgeyek bo bexûw kirdinî meȓûmaḽat, corêk la xanû ke hemû jûrekanî lesr zewî bin rancid adj. bogen, xirap rancor n. kîne, ȓiq, qîn random adj. heȓemeyî, bê tegbîr, çon gunca random-access adj. corêke le bîrge le kompiyûterda ȓêgat pêdedat biçîte naw zaniyariyekanewe randomize vt. heȓemekiyane heḽdebijêrêt randy adj. mêbaz rang vi.vt. zengî lêda pt.of ring range vt.vi.n. ȓîzdekat, polên dekat, deleweȓênêt, ȓîz, pol, zincîre çiya, mawey pêkan, mawey dûrî nîşane le tifengewe, agirdan, biwar, pawan, goȓepanî meşqî çek rangy adj. loq dirêjû lawaz

rank

rattan

rank adj.n.vt. ȓiwaw be zorî, piȓ le giya keḽe, bogen, xirap, tewaw, le seda sed, ȓîz, zincîre, ȓîze xeḽik ya serbaz, ȓîzî xanekanî dame, çînî komeḽayetî, payewpile, piley serbazî, ȓîzdekat, be ȓîz deȓwat, ȓîz debêt, baḽa desit tire ranking adj. baḽatirîn pile wek yekem ya gewretirîn rankle vi.vt. kîne heḽdegrêt ransack vt. depişkinêt, taḽan dekat ransom n.vt. xiwênbayî, qurbanî dan, le toḽey, pak dekatewe le gunah, dîlêk azad dekat diway serane wergirtin le kesekey rant vi.vt.n. be dengî beriz edwêt ya qisedekat, diwan be dengî biḽind, heraw hurya rap vt.vi.n. piya dedat, lêdedat be tundî, piya dekêşêt, rexney tund degrêt, edwêt, lêdanêkî xêraw tund, tane lêdan ya sizadan rapacious adj. çawçinok, cerde, çaw birsî rape n.vt.vi. desit dirêjî kirdine ser afret, taḽanû biȓoy ceng, core dirextêke geḽakey wek alîk bekar dehênrêt, taḽan dekat, desit dirêjî dekate ser afret rapid adj.n. xêra, awî xuȓî ȓûbar rapid transit n. giwêzanewey xêra le tunêḽewe le şare piȓekanda rapier n. şimşêrî barîk dûdemû nûk tîj rapine n. taḽankirdin, ȓawû ȓût rappel n. xo dahêştinî şaxewanekan be le xo aḽandinî dû gurîs ta be asanî şoȓ bibnewe rapport n. peywendî nizîk, guncan rapprochement n. damezrandinî peywendî dostane rapscallion n. na piyaw, piyaw xirap rapt adj. le dinyayekî tirda, şeyda raptor n. baḽindeyekî goşit xor rapture n. keyfû xoşî rara avis L. kesêk ya şitêkî na asayî seyir rare adj.vi. na asayî, degmen, nayab, na çiȓî(hewa), be tewawî nekuḽaw rarebit n. penîrî tiwawe beser nanî birjawda rarefy vt.vi. çiȓiyekey kem dekatewe rarely adv. be degmen rarity n. degmenî, kemî çiȓî 299

rascal n.adj. piyaw xirap, napak, rîswa rash adj.n. heḽeşe, sûrbûnewey pêst, lîr, zincîreyek ȓûdawî lepiȓ rasher n. tenke goştî berazî birjaw ya kuḽaw rasp vt.vi.n. le biȓ bend dedat, ekiȓênêt be biȓbend, kiȓekiȓ dekat, bêzar dekat, be dengî giȓ dediwêt, corêk le biȓbend, dengî giȓ, kartîx raspberry n. tûtiȓik, cirt lêdan rat n.vi. ciric, kesêkî sîxuȓ, sîxuȓî dekat, ȓawe ciric dekat ratchet n. didaney gîr kirdin bo negeȓane diwawe rate n.vt.vi. nirix, beha, ȓêje, ȓêjey xêrayî, pile, bac, dox, be tundî serzenişit dekat, denirxênêt, deqebḽênêt, bacî lê destênêt, şayesteyetî rather adv. baştir waye, pê baştire, le ȓastîda, bêguman, ta ȓadeyek, le ciyatî rat hole n. kune ciric, be heder danî pareyekî zor rathskeller n. çêşitxaney jêr şeqam ke xiwardinewe elkuhûliyekanîş pêşkeş deken ratify vt. mordekat (ȓêkewtin), pesind dekat rating n. pile bendî serbazî, serbaz, nirxandin, xemḽandin ratio n. ȓêje, têkȓa ratiocinate vi. locîkiyane bîr dekatewe, ho ration n.vt. xorakî ȓojaney serbazêk, xiwardemenî, azûqe, beş, yeksan dabeş dekat, destî pêwe degrêt le katî kembûnda rational adj. hoşmend, hoşyar, beḽgedar rationale n. binçîney locîkî, ȓûn kirdinewey binemakan rationalism n. ȓaȓewî hoşmendî: hoş biȓênerewew biȓyardere le bîrû baweȓû ȓeftarda rationalize vt.vi. becêw drûsit denwênê, beḽgey bo dênêtewe be taybetî le xo heḽxeḽetandinda ratline n. şiwên pê le peyjey gûrîsî keştî rat race n. kêşmekêşî bazirganî, têkoşanî sexit rattan n. corêk dar xorma zemîlew goçanû

rattle

realism

dardesitî lê dirûsit dekrêt rattle vi.vt.n. dengêkî tîjî lêwe dêt, eşêwêt, deziringêtewe, didane cîȓe dekat, teqeteq, şeq şeqey minaḽ, dengî kilkî marî zengdar rattlebrain n. kesêkî çenebazû bê mêşik rattlesnake n. marêkî Emerîkayî jarawî zengdar rattletrap n. şitêkî teqeteq ker be taybetî otombîlî kone ratty adj. şiȓ, kone raucous adj. diȓ, deng nûsaw, lasar raunchy adj. pîs, quȓû çiḽpaw, bê abȓû ravage n.vt. taḽan dekat, wêran dekat, taḽankirdin, wêrankirdin rave vi.vt.n. heḽdeçêt, wiȓêne dekat, wiȓêne, hawarkirdin ravel vt.vi.n. heḽdeweşênêt, teḽteḽî dekat, heḽweşan, teḽteḽ bûn raven n. qelereş ravening n. çawçinokane geȓan be diway nêçîrda ravenous adj. çaw birsî, çiḽês ravine n. şîwêkî qûḽî tengeber raving adj. wiȓêne ker, şêt ravioli n. gunke hewîrêkî biçûk piȓ kirabêt le goşitû penîrû sewzî…. ravish vt. be zor desit be sera degrêtû birdinî, desit dirêjî dekate ser afret, diḽ deȓifênêt ravishing adj. dulber raw adj. nekuḽaw, xaw, neşareza, naqaḽewebû, şêdarû sardû naxoş, kêwî, diȓ, bereḽa, ȓût rawboned adj. leȓ, lawaz rawhide n. pêstî xoş nekraw, qamçî ray n. tîşik, ȓoşnayî, trûskayî rayon n. awrîşmî dirûsit kiraw le sîlîloz raze vt. wêran dekat, be tewawî deȓûxênêt, detaşet razor n. giwêzanî ȓîş taşîn razor wire tele diȓkawî bo teyman kirdin razz vt. gaḽtey pê dekat, sûkayetî pê dekat razzle-dazzle n. bezmû ȓezim re n.prep. tonî dûhem le peyjey mûzîk, derbarey le zimanî yasada re- pêşgirêke be watay ser le niwê, dûbare kirdinewe 300

reach vt.vi.n. degat, destî degatê, pêdegat, degeyenêt, dedatê, biḽawdebêtewe, firawan debêt, leber desitda, geyiştine qonaxêk, firawanî, tiwanîn, têgeyîştin react vi. ber perçî dedat bo geȓandinewe ya aḽûgoȓkirdin, degeȓêtewe bo heman dox ya şiwên, weḽamî debêt bo wirûjêner, le goȓane kêmyayiyekanda kar têkirdinî debêt leser madey tir reactant n. her madeyek beşdarbêt le kar lêkirdinî kîmyayîda reaction n. kardanewe, weḽamdanewe, geȓanewe, goȓanî kîmyayî reactionary adj.n. koneperistî, geȓanewe bo diwawe reactivate vt.vi. çalak dekatewe, çalak debêtewe reactive adj. kardanewe reactor n. berperiçder, kûrey etomî read vt.vi. dexwênêt, dexwênêtewe, fêrdekat, lêkdedatewe xewin, bexit exwênêtewe, pêwereke wa deḽêt, fêr debêt read pt & pp. of read be aga zana le ȓêy xiwêndinewewe readership n. hemû ewaney biḽaw kirawey nûserêkî diyarî kiraw dexwêninewe readily adv. bediḽ, be asanî reading n. xiwêndinewe, babetêk bo xiwêndinewe, xiwêndinewey barometir têrmometir, lêkdanewey taybet readout n. zanyarî bedesit hênan le kompiyûter, xiwêndinewey sêrmostat ready adj.vt.n. amade, leberdesta, wîstin, êsta, amade dekat, amadebûn, leserpê ready-made adj. amadekiraw bo firoştin ya bekar hênan, dûraw reagent n. le kîmyada madeyeke bo derxistin ya pêwane ya kardanewe legeḽ madey tirda real adj.adv. ȓasit, ȓastîȓasteqîne, be ȓastî real estate n. zewî, xanû, kiȓînû firoştinî zewîw xanû realism n. ȓastî xiwazî, ȓûbeȓû bûnewey ȓastiyekanû kar pê kirdinî, le nîgar kêşîw wêjeda wêna kirdinî xeḽkû şitekan wek xoy ke der dekewin

reality

recess

reality n. ȓastî, ewey heye le ber destdaye ya debênrêt realize vt. eselmênêt, xawendarêtîw pişkekanî dekate pare, pey debat, tê degat real-life adj. ȓastî jiyan nek xeyaḽ really adv.interj. le ȓastîda, be ȓastî, bê guman realm n. paşanişînêk, nawçeyek realtor n. deḽaḽî xanû ya zewî … ream n.vt. besteyekî qaqez le 480 ta516 peȓe, biȓêkî gewre, kunêk be kunker gewredekat reamer n. kunker, guşer reanimate vt. zîndû dekatewe, behêz dekat, wize reap vt.vi. dirwêne dekat, dedorêtewe, deçinêtewe, xeḽat werdegrêt reaper n. sepan, dirwêneker, amêrî dirwêne kirdin, das reapportion vt. dûbare dabeş dekatewe rear n.vt.vi. beşî diwawe, diwawe, paşkoy leşkir, paşeḽ, dirûsit dekat, fêrdekat, leser paşû ȓadegrêt, beriz debêtewe rear admiral efserêkî deryayî leserû kaptinewe rear-end vt. be piştewey otombîlêkî tirda dekêşêt, kêşan be piştî simitda rearmost adj. diway diwawe rearrange vt. dûbare ȓêkdexatewe rearward adj.adv. paşeḽ, diwawe, berew diwawe reason n.vi.vt. beḽge, ho, tiwanay bîrkirdinewe, jîrî, pey birdin, hoş, becê bîrdekatewe, pê deselmênêt reasonable adj. becê, drûsit, pesind reassure vt. diḽniya dekatewe rebate vt.n. bo degeȓênêtewe hendêk le parekey, gêȓanewey hendêk pare ke daşikênrabû rebel n.adj.vi. şoȓişgêȓ, yaxî, ȓadepeȓêt, yaxî debêt rebellion n. şoȓiş, yaxî bûn le deseḽat rebellious adj. şoȓişgêȓ, yaxî rebirth n. le dayik bûnêkî niwê, zîndûbûnewe, hestanewe reboot vi.vt. le kompiyûterda: dexatewe geȓ rebound vi.n. degeȓête diwawe be piyake301

wtin, geȓanewey top, heḽbezînewe, dengdanewe rebuff n.vt. ber periç danewe, geȓandinewe, ber periç dedatewe, degêȓêtewe rebuke vt.n. ser zenişit dekat be tundî, ser zenişit kirdin rebus n. dananî wêne le ciyatî wişeyek ya destewajeyek rebut vt. ber periç dedatewe be beḽgewe recalcitrant adj. yaxî, naferman, serkêş recall vt.n. bang dekrêtewe, bîr dehênrêtewe, dekêşêtewe, bang kirdinewe, bîr hênanewe, labirdin recant vt.vi. be aşkira danî piya denêt (kesêk be bawerekey) recap n.vt.vi. kurt kirdinewe, puxte, kurt dekatewe recapitulate vi.vt. dûbarey dekatewe be kurtî recapture vt.n. degrêtewe, gêȓanewe, girtinewe recede vi.vt. dekşêtewe, paşekişe dekat receipt n. ȓesîd, beḽgey wergirtin, psûley kiȓîn, psûle receivable adj.n. werdegîrê, pesende, katî daneweyetî (qerzarî) receive vt. werdegrêt, be desit degat, pêşwazî dekat received adj. pesendî kird receiver n. wergir: gencînedar, pasewanî dadiga, wergirî ȓadiyow TV, wergirî top le pasdanda recension n. nûsrawêkî bijar kiraw ya pakrawe be pêy lêkdanewe ȓexnegiryekanî deqû serçawekan recent adj. kirawe pêş ewey pîşan bidrêt, niwê, taze receptacle n. defir reception n. wergirtin, pesindbûn, pêşwazî, wergirtinî dengû ȓeng receptionist n. kesêk ke pêşwazî dekat receptive adj. kiraweye bo wergirtinî boçûnû pêşniyarekan receptor n. wergir wek hestiyrekanî ser pêsit be hoy demarekanî hestewe, le amêrekanî wergirtinî şepolî dengû ȓeng recess n.vt.vi.kunî naw dîwar, şiwênêkî şa-

recession

recording

rawe, ȓagirtinêkî katî kar wek kobûnewe, dexate kunî dîwarewe, taqêk le dîwar dirûsit dekat, pişû werdegrêt recession n. geȓanewe, kişanewe, dakişanî abûrî recessional n. parçe mûzîkî kotayî ke qeşekan le kḽêse deçne derewe recessive adj. paşekişe, le Genetic da bezîw wate dernekewit le newey tirda recherché adj.Fr. nayab, heḽbijarde recidivism n. geȓanewe bo xûy pêşûy recipe n. ȓaçêtey pizîşik, ȓênimayî lênanî çêşit, ȓênimayî amade kirdinî şitêk recipient n. wergir: kesêk be destî degat reciprocal adj.n. aḽûgoȓ, danû wergirtin, tewawker, hawta, dûlayene reciprocate vt.vi. aḽûgoȓ dekat, dehênêw debat(bo paşû pêş), be heman şêwe weḽam dedatewe reciprocity n. aḽûgoȓkirdin, peywendiye taybetiyekanî nêwan dû wiḽat recital n. xiwêndinewe leber, gêȓanewey çîrok, ahengî mûzîkû sema recitation n. gêȓanewey ȓûdawekan, xiwêndinewey leberî qutabî, weḽamdanewey leberî pirsiyarî mamosta recitative n. xiwêndinewe ya gêȓanewey be awazewe recite vt.vi. leber dexwênêtewe be dengewe, weḽamî pirsiyar dedatewe reck vi.vt. betengewe dêt, giwê pêdedat reckless adj. serkêş, giwênegir, bêbak reckon vt.vi. ȓeçaw dekat, jimaredekat, dexemḽênêt, piştî pê debestêt, dejmêrêt, lêdepêçêtewe reckoning n. hejmartin, cêwȓê bo danan, yek layî kirdinewe, lîstî paredan le mîwan xane çêşit xane, lêpêçînewe reclaim vt. kesêk çak dekatû ehênêtewe ser ȓêgay ȓasit, zewiyek çak dekat, puxit kirdinewey berhemêkî xirap recline vt.vi. paḽdedatewe, paḽdekewêt recliner n. kursiyekî qoḽdar piştekey paḽbixey bo paḽdanewe recluse n. goşegîr, terîk le xeḽik recognition n. şêwekirdin, nasînewe, ȓêzlênan, pêzanîn recognizance n.beḽênî yasayî bo amadebû 302

le pêş dadiga recognize vt. şêwey dekat, denasêtewe, pêdezanêt, dandenêt be dewḽetêk, morî dekat recoil vi.n. heḽdesiḽemêtewe le tirsa, degeȓête diwawe wek demançe le teqandinda, heḽsiḽemînewe, geȓanewe recollect vt.vi. be bîrya dêtewe, bîrî dekewêtewe recombinant DNA pêk hênanî DNA le taqîgada be beyekewe girêdanî parçey DNA ciyawaz bo dahênanî şêwey jiyanî niwê recommend vt. pêdespêrêt, piştgîrî dekat, amojgarî dekat, way lêdekat pesind bêt recommendation n. pişitgîrî, namey pişitgîrî, amojgarî, çakiyek mirov bixate cêy baweȓewe recommit vt. dûbare tawan dekatewe, exrêtewe bendîxane, denêrdirêtewe dadiga, denêrdirêtewe bo encûmen( pȓoje yasa ) recompense vt.n. padaştî dekat, qerebûy dekatewe, padaşit, qerebû reconcile vt. pêkiyan dexat, aşit dekatewe, debȓênêtewe (şeȓ) recondite adj. aḽoz, nadiyar, bedere le têgeyîştin recondition vt. çak dekatewe reconnaissance n. sosekirdin, pişkinîn, ȓiwanînû kokirdinewey zanyarî derbarey sengerekanî dujmin reconnoiter vt. sosedekat reconsider vt.vi. dûbare bîrî lê dekatewe, çawî piya dexşênêtewe reconstitute vt. degêȓêtewe bo doxî caran wek teȓkirdinewey şitî wişkewe kiraw reconstruct vt. le niwê dirûsit dekatewe, ȓêkdexatewe reconstruction n. gêȓanewe bo doxî pêşûy record vt.n.adj. tomar dekat: nûsînî şitêk tomar kirdinî deng, tomarkirdin, ȓageyandinêk, nûsînewey kobûneweyek, defterî tomar kirdin, jimarey pêwaneyî, baştirîn, şikandinî jimarey pêwaneyî recorder n. kesêk tomarî şitekan bikat, amêrî tomarkirdin, wek şimşaḽ recording n. tomarkirdin

recount

redress

recount vt.n. egêȓêtewe (çîrok), jimare dekatewe, dejimêrêtewe, jimardinewe wek jimardinewey dengekan recoup vt. qerebû dekrêtewe, boy debjêrdirêtewe, desit dekewêtewe recourse n. penabirdin, meko, penage recover vt.vi. desit dekewêtewe şitêkî le desit çû, çak debêtewe heḽdesêtewe le nexoşî, le kewtin ȓizgar dekat, be desit dehênêtewe recovery n. desit kewtinewe, heḽsanewe le nexoşî, be desit hênanewe recovery room jûrêkî taybete le nexoşxaneda hemû pêdawîstiyekanî têdaye bo diway neşter gerî recreant adj.n. tirsinokane, nadiḽsozane, tirsinok, napak recreation n. her core yarîw sergermiyek xoşî bidate leşû mêşik recriminate vi. weḽamî tawanbar detatewe be tawanbarkirdinî recrudesce vi. ser heḽdedatewe diway bêkar kirdinî recruit vt.vi.n. nawnûsdekat(xeḽik) bo serbazî, endamêkî niwê nawnûs dekat bo ȓêkxirawêk, serbazî nawnûskirawî niwê, endamî niwê recruitment n. serbaz girtin rectal adj. ȓîxoḽe ȓastey nêwan komû ȓîxoḽe estûr rectangle n. lakêşe rectify vt. ȓasit dekatewe, le elektirîkda bigoȓî tewijmî karebay AC bo DC rectilinear adj. sinûr kirawe ya pêkhatiwe le hêḽî ȓasit, ȓaste hêḽ rectitude n. ȓewişit berzî, ȓastû dirûstî wek kesayetîw bîrûȓa rector n. beȓêwe berî qutabxane ya serokî danîşga rectory n. maḽî qeşe, payew piley qeşe rectum n. beşe ȓastekey diwawey ȓîxoḽe estor recumbent adj. paḽkewtû, ȓakişaw recuperate vt.vi. ziyan lê kewtinekey piȓdekatewe, çakdebêtewe, heḽdesêtewe le nexoşî recur vi. dûbare debêtewe, degeȓêtewe bo bîrû qisekanî 303

recycle vt. dûbarey dekatewe, bekar dehênêtewe red n.adj. ȓengî xiwên, her ȓengêkî sûr, komonîsit, ȓengî sûr, sûr heḽgeȓaw le şerma ya ledesit danî pare redact vt. amade dekat bo biḽaw kirdinewe red blood cell xiȓokey sûr red-blooded adj. behêz, merid, çalak redcap n. koḽheḽgirî wêstigey şemendefer red carpet beȓey sûrî pêşwazî piyawî gewre le fiȓoke xaneda redcoat n. serbazêkî Berîtanî be çaketî sûrewe le şoȓişî Emerîkada Red Cross xaçî sûrî nêw dewḽetî redd vt.vi. ȓêk dexat red deer askî Ewrupaw Asiya redden vt.vi. sûr dekat, sûr heḽdegeȓêt redeem vt. dekȓêt ya desti dekewêtewe, qerzî xanûy le koḽdebêtewe, beḽênêk debate ser, ȓizgar dekat le gunahekanî redeploy vt.vi. hêzekan degwazêtewe le sengerekanî pêşewe bo şiwênêkî tir redevelop vt. çak dekatewe, pêş dexatewe red-flag vt. nîşan dekat be sûr bo derxistinî metirsî ya xirapî red-handed adv. têwegilawî tawan redhead n. kesêkî qij sûr red herring çawû ȓawkirdin le xeḽik ta serinciyan be lay kêşe binçîneyiyekanda neçêt red-hot adj. sûrewe bû, zor be peroş, niwê redistrict vt. dabeşî dekatewe bo nawçe nawçe red-letter adj. ȓojanêk ya ȓûdawêkî lebîr nekraw redlining n. hendê bankû kompanî amade nabêt bîmey xanû bidat le hendê geȓekda redo vt. dûbare dekatewe, nexşeke niwê dekatewe redolent adj. bonû beramey xoş, bon kirdin, bîrhênerewe redouble vt.vi. çend barey dekat, dûbarey dekatewe, çend bare debêtewe redoubt n. senger, qeḽa, dîwarî şeȓ redoubtable adj. zil, tirsinak redound vi. pitew dekat, dexate ser, degeȓêtewe redress vt.n.ȓasit dekatewe, ȓasit kirdinewe

Red Sea

refractory

qerebû kirdinewe Red Sea deryay sûr red tape dawêkî sûr bo pêçanewey fayil bo heḽgirtin, yasaw ȓêsay nûsîngekanî mîrî ke kat zor be fîȓodedat red tide goȓanî ȓengî aw be hoy giyayekî sûrî jehrawî ke ziyan degeyenê be giyandaranî awî reduce vt. kem dekatewe, kurt dekatewe, biçuk dekatewe, dexate şêwey cor be corewe, nizim dekatewe, dadebezênêt wek kêş reduction n. kemkirdin, dabezandin, biçûk kirdin, kurt kirdinewe, goȓîn, kembûn, nizimbûn redundant adj. pitir le pêwîsit, na pêwîsit, zorî, pît, le ȓadebeder redwood n. darî sûr ke ȓengî sûrî lê der dehênrêt darêkî zor gewrey hemîşe sewiz reecho or re-echo vt.vi.n. deng dedatewe, deng danewe reed n. qemîş, gurzeyek qamîş reef n.vt.vi. pêçû penay berdû limî nizîkî ȓûy aw, pêçanewe ya lûl kirdinî çarokey keştî, qewarey çadreke kem dekatewe be nûştandinewey hendêkî reefer n. cigerey marîwana reel n.vt.vi. bekre wayer, film, dawî masî girtin, semayekî Sikotlandî, heḽdepêçêt, heḽdekate ser bekre, lare lar dekat be hoy serexoşî, masî ȓadekêşêt be qulapî bekredar, tûşî seregêjke debêt, be piştda dekewêt reentry or re-entry n. hatinewe, geȓanewey keştî asmanî bo asmanî zewî reface vt. ȓûyek ya bergêkî niwêy pê dedat refection n. jeme xiwardinêkî sûk refectory n. şiwênî nan xiwardin le kḽêse refer vt.vi. egeȓênêtewe, enêrêt bo çareser, yarmetî wergirtinî zanyarî ya biȓyarî wergirtin, peywendî dekat, amaje dekat referee n.vt.vi. dawer le kêşe ya kêbiȓkêyekî werzişî, dawerî dekat reference n. piyaçûnewe, peywendî, amaje kirdin bo biȓgeyek le pertûkêkda, serçawe, piştgîrî referendum n. geȓanewe bo dengî gel leser dengî beḽê ya nexêr, gişitpirsî 304

referent n. geyandin be wişe ya derbiȓîn referral n. geyandin be yekêkî tir, geyandiraw refill vt.vi.n. piȓdekatewe, piȓkirdinewe wek merekeb têkirdinewe refine vt. pak dekatewe le xiḽtew pîsî, bêgerdî dekat refined adj. bêgerd, ciwan poş, poşte, pak, selar refinement n. pak kirdinewe, puxte kirdinewe, baştir kirdin, bîrî wirdekarî, ȓewişit ciwanî refinery n. paḽawge: newit, şekir, ... refinish vt. goȓankarî têda dekat refit vt.vi. dirûstî dekatewe diway çakirdinewey reflect vt.vi. dedatewe wek tîşik danewe dengdanewe germî, derdexat wek wêne leser awêne le awda, birîqe dedatewe, debrîqêtewe, giringî pê dedat, naşîrîn dekat reflection n. danewe: birîqe şewiq tîşik, bîrkirdinewe, serzenişt reflector n. ew ȓiwey dedatewe, tîşik degeȓênêtewe reflex adj. kirdarî periçdanewe, kardanewe, kirdarêk ledesit xoda nebû wek pijmîn kêşanî çekuşî taqîkarî demar be ejnodaw cûḽanî laq bo pêş ya paş beder le wêsit reflexive adj. geȓawe, le ȓêzimanda kareke leser bikereke derdekewêt wek taşîn ke deḽêy ȓîşî dataşêt reforest vt.vi. direxit deȓwênêtewe le cengeḽêkda reform vt.vi.n. çak dekatewe, cak debêtewe, çaksazî re-form vt.vi. pêk dehênêtewe ser le niwê reformation n. çaksazî reformatory n. amojgayeke bo çakirdinewey leȓê derçiwan be taybetî mindaḽan reformer n. çaksaz refract vt. deşikêtewe: şikanî tîşikî ȓoşnayî la awda ya her şitêkî rasit wek darêk refraction n. şikanewe ya lar bûnî tîşkî ȓoşnayî le nawendêkewe bo yekî tir refractory adj. sersexit, lasar, berge girî

refrain

reign

germi, natwêtewe be agir be taybetî xiştî sûrewe kiraw, wişeyek le goranîda dûbare bikrêtewe refresh vt. debûjênêtewe be xiwardinû xiwardinewew nûstîn, niwê dekatewe, fênik dekatewe, degeşêtewe refreshing adj. bûjênerewe, ciyawaz refreshment n. bûjanewe, geşanewe, xiwardin ya xiwardinewe refrigerant n. madeyeke bo sard kirdin bekar dêt, saridker refrigerate vt. sard ȓaydegrêt, be sardî deyhêḽêtewe refrigerator n. befir ker, çaḽebefir refuge n. penage, meko refugee n. penaber refulgent adj. drewşawe, brîqedar refund vt.vi.n. degêȓêtewe (pare), geȓanewey pare refurbish vt. niwê dekatewe refuse n.vt.vi. pesind nekirdin, newîstin, newîstiraw, zibiḽ, xaşak, pesind nakat, nayewêt, mil nadat, be qise nakat refute vt. poçeḽdekatewe, bediro dexatewe regain vt. desit dekewêtewe, degeȓêtewe regal adj. paşayane, şahane regale vt. katêkî xoş beser debat le geḽ çîrokêkda regalia pl.n. mafû taybet mendiyekanî paşa, nîşanekanî ciyakirdinewey le komeḽga wek kiḽawî paşayetî dirûşmû payew plekey cilû bergî taybetî regard n.vi.vt. ȓêz bo danan, gringî dan, xiwastî baş bo wîstin, ȓeçaw kirdin, lew ȓuwewe, ȓêzî bo dadenêt, ȓeçawî dekat regarding prep. taybete be, derbarey regardless adv. herçonêk bêt, bebê gwêdane kospekan regatta n. belemî kêbiȓkê regenerate adj.vi.vt. le dayikbûnêkî niwê, niwêkirawe, giwêzrawe bo doxêkî baştir, niwê debêtewe, niwê dekatewe, giyanî beberda dekatewe, çak dekatewe, ȓîşaḽêkî niwê pêk dehênêtewe bo şiwên girtinewey ȓîşaḽe ledesit çweke regent n. fermanȓewa, cê nişînî paşa, endamêkî destey beȓêwe birdinî zanko regicide n. bikujî paşa, kuştinî paşa 305

regime or régime n. sîstemî siyasî, beȓêwebirdinî fermanȓewayetî, ȓijêm regimen n. sîstemî parêzkirdin le xiwardin bo agayî tendirûstî, werziş kirdin regiment n.vt. yekeyekî serbazî wek betalyon, yekey serbazî ȓêkdexat, dexate jêr dîsîplînî serbaziyewe region n. herêm, nawçe, beşêk ya parçeyek le ceste regionalism n. jiyanû wêjey taybet be nawçeyek, wişeyek ya witeyekî taybet be nawçeyek, nawçegerî register n.vt.vi. tênûsî lîstî nawû şitî tir, amêrêk bo tomar kirdin, amêrêk bo kemû zor kirdinî heway germû sarid bo jûrewe, tomar dekat, nîşan dedat be derbiȓînî demû çaw, tomar dekrêt, ȓêkdexrêt registrar n. tomarkar, fermanberî tomarkirdin registration n. tomarkirdin, nawnûsîn, sercemî nawî tomarkiraw registry n. nûsîngey heḽgirî nawî tomar kiraw, tênûsî tomar kirdinî naw regnant adj. fermanȓewa, zaḽ, baw regress n.vi. kişanewe, degeȓête diwawe regret vt.n. dax dexwat, efsos, peşîmanî regroup vt.vi. kodekatewe, yekdegrêtewe regular adj.n. yasayî, be pêy sîstemî danraw, ȓêkûpêk, hemîşeyî, asayî, haw aheng, pêwaneyî, tewaw, serbazî asayî, endamêkî diḽsoz bo partiyekey, kiȓyar, qewarey asayî regulate vt. ȓêkdexat, araste dekat be pêy yasa, hemwar dekat regulation n.adj. ȓêkxistin, yasa, be pêy yasa, asayî regurgitate vi.vt. xiwardin dehênêtewe naw dem, deȓişêtewe rehabilitate vt. degêȓêtewe bo payew pile ledesit dirawekey, dexatewe doxe başekey caranî, amadey dekatewe bikewêtewe çalakîw keḽik geyandin ya peyda kirdinewey bjêwî jiyan ser le niwê rehash vt.n. dadeȓêjêtewe le qaḽkêkî niwêda, daȓiştinewe le qaḽkêkî niwêda rehearse vt. dûbare dekatewe, meşiq dekat, pȓovedekat reign n.vi. deseḽatî şahane, zaḽdebêt

reimburse

REM

reimburse vt. pêy dedatewe, qerebûy dekatewe, boy debjêrêtewe rein n. ciḽew, ȓagîr kirdin reincarnation n. zîndûbûnewe diway mirdin reindeer n. corêke le keḽe kêwî şaxdarî gewre reinforce vt. be hêz dekat(hêzî supa) be serbazû çekû pêdawîstî reinstate vt. egêȓêtewe doxî caran heman şiwên reiterate vt. dûbare dekatewe witinêk ya kirdeweyekî weȓiskerane,dûpatdekatewe reject vt.n. nayewêt werî bigrêt, pesind nakat, bekar nabat, newîstin, pesind nekirdin, ȓetkirdinewe rejigger vt. hemwar dekat ya degoȓêt (pêkhatekey, mercekanî) rejoice vi.vt. şadiman debêt rejoin vt.vi. weḽam dedatewe, deçêtewe paḽî rejoinder n. weḽamdanewe le dijî sikaḽakar rejuvenate vt. wa bikat ya hesit bikat genic botewe relapse vi.n. deçêtewe doxî caranî, nexoş dekewêtewe, geȓanewe, nexoşkewtinewe relate vt.vi. degêȓêtewe(çîrok), peywendî debestêt le bîrda le watada related adj. gêȓdirawe, peywendî lerêy xizmayetî dostayetî jinxiwazî relation n. gêȓanewey çîrok, peywendî wek bîr ya wata, peywendî xiwênî jinxiwazî, xizim, peywendî nêwan kesekan wiḽatan, peywendî ȓegezî relative adj.n. peywendî nêwan, xizmayetî, ȓêjeyî, le ȓêzimanda ȓanaw relative humidity ȓêjey şê: ȓêjey nêwan biȓî heḽmî aw le hewadaw gewretirîn biȓî şê le heman piley germîda relativity n. ȓêjeyî : bûnî şit ȓêjeyîye, tyûrî le fîzîkda ke deḽê pêwanekanî katû şiwên ȓêjeyîye relax vt.vi. xaw dekatewe, hêwir dekatewe, xawbûnewe, hêwir bûnewe, pişûdan relaxant adj.n. xawkirdinewey masûlke, dermanî xawkirdinewe relaxation n. xawkirdinewe, xawbûnewe, pişûdan 306

relay n.vt. norekirdin be esip le geşitda, norekirdinî karkeran le pişûdanda, kêbiȓkêy naw benaw le ȓakirdinda, giwêzanewe be qonax, nore dekat, denêrêt, degeyenêt release vt.n. azad dekat le nexoşî azar ya kar, lêdegeȓêt biȓwat, bereḽa dekat, ȓêgey biḽaw kirdinewey pê dedat, azadbûn le bendîxane, biḽawkirdinewey fîlmû hewaḽî niwê, wazhênanî desit xetî relegate vt. derdekat le wiḽat, pilekey dadegrêt bo nizim tirîn, despêrêt be yekêkî tir relent vi. nermî denwênêt, xaw debêtewe relentless adj. diḽȓeq, bêbezeyî, bê aman relevant adj. peywenddar be babetewe reliable adj. pişit pê bestiraw reliance n. pişit pê bastin relic n. yadgarêkî becêmaw, şitêkî pîrozî becêmaw relief n. lekoḽkewtinî azarû nîgeranîw barî giran, firyakewtin, barbûkirdinî hejaranû besaḽaçiwan, pişûdan, zeqîw şiwênî derpoqîw leser peykerêk ya ȓûyekî texit, hêḽkarî ciyawazî ȓûy zewî leser nexşe, asûdeyî, behanawe çûn relieve vt. pişûdedat, le koḽîdekewêt azarû nîgeranî, firya dexat, şeket nabêt be hoy norewe, barî sûk dekat, mîz dekat religion n. ayîn religiosity n. ayîndarî, xiwaperistî religious adj.n. ayînî, xiwaperist relinquish adj. wazdehênêt le xûyek, desit heḽdegrêt le mafî xoy, cê dehêḽêt relish n.vt. bonû beramey xoş, tamû çêj, çêj wergirtin le xiwardin, beharat, çêjî lê werdegrêt relive vt. le xeyaḽda şitêk zîndû dekatewe relocate vt.vi. cêgoȓkê dekat, egwazêtewe bo şiwênêkî tir reluctant adj. berheḽisitkar, dij, ȓiqin, nabediḽ rely vi. piştî pê debestêt, biȓway pê debêt:bekar dêt legeḽ on ya upon rem n.( roentgen equivalent man) biȓêkî tîşikder legeḽ karîgerêtî bayelocî yeksane be yek roentgen tîşkî X REM n.(rapid eye movement) cûḽanî xêray

remain

reparation

gilêney çaw le xewda be xew bînînewe remain vi.n. demênêtewe, becêdemênêt paşmawe, berdewam debêt, paşmawe, manewe, tewaw nebûn remainder n. paşmawe, jimarey mawe le derkirdinda, manewe le dabeşkirdinda remains pl.n. paşmawey bekar biraw, laşey mirdû remand vt. dûbare tawanbar bend dekatewe remark vt.vi.n. têbînî dekat, lêdwan dedat, deḽêt, têbînî, lêdwan remarkable adj. şayanî serince, na asayî remedial adj. çareser pêdan, ȓasit kirdinewey kemû kûȓî le fêrbûnda remediate vt. çareserî pêdedat remedy n.vt. çareser, derman, ȓasit kirdinewe, çareser dekat, ȓasit dekatewe remember vt.vi. bîr dekatewe, dêtewe yadî, wiryabêt lebîr nekat, bîrî dekewêtewe remembrance n. yadkirdinewe, hatnewe yad, yadgarî remind vt.vi. bîrdexatewe, dehênêtewe yad reminisce vi. dêtewe yad ya dedwêt denûsêt derbarey ȓûdawe le yad neçiwekan reminiscence n. yadgariyekan, hatnewe yad remiss adj. temeḽ, feramoşkar, kemterxem remission n. bûrdin, lêxoşbûn le qeriz le bac, kembûnewey azarî nexoşî remit vt. lêdebûrêt, lêxoşdebêt, kem dekatewe, denêrêt, degêȓêtewe bo bendîxane, diwa dexat remnant n. paşmawe remodel vt. day deȓêjêtewe, dirûstî dekatewe remonstrate vt.vi. naȓezayî derdebȓêt remorse n. peşîmanî remote adj. dûre desit, dabȓaw, kem, ledûrewe remote control ȓagîr kirdin le dûrewe, amêrêk bo heḽkirdinû kujandinewey TV remove vt.vi. degwazêtewe bo şiwênêkî tir, derîdekat lenûsînge remunerate vt. qerebûy dekatewe, pêy debexşêt 307

renaissance n. jiyanewe, agayî, mazin tirîn jiyanewey hunerû fêrbûn le Ewrupa le sedekanî 14w 15w 16da Renaissance man ( or woman ) kesêkî şarezaw zanyarî hebêt le çend biwarêkda renal adj. gurçîle ya nizîk gurçîle renascence n. le dayik bûnewe rend vt.vi. kerit kerit dekat, be tundî dediȓênêt ya dûkerit dekat render vt. pê dedat wek selmandin ya paredan, deydatewe, detwênêtewe, bewêne derdebȓêt, mûzîk dejenêt, ȓoḽ denwênêt, werdegêȓêt, ferman derdekat rendezvous n. cê jiwan, şiwênî yektir bînîn, peymanî yektir bînîn, jiwaneke xoy, yektir bînîn le katû şiwênî diyarî kirawda rendition n. wergêȓan, niwandin, xo bedestewedan, goȓînî nexşeyekî xanû bo wêne be programî kompiyûter renegade n. kesêk heḽgeȓêtewe le baweȓekey partiyekey biçête naw beramberekey renege vi. paşgezbêtewe le peymanekey renew vt. niwê dekatewe, dûbaredekatewe, dademezrênêtewe, desit pêdekatewe rennet n. şîlawgî ajeḽ bo meyandinî penîr renounce vt. haşay lêdekat befermî, waz dehênêt, xo be xawen nekirdin renovate vt. niwê dekatewe, çak dekatewe renown n. nawbanig rent n.vt.vi. kirê, kirê xanû, dirz, keleber, ciyabûnewe le partî, bekrê dedat, bekrê degrêt rental n.adj. biȓî parey wergîraw wek kirê, xanû otombîl bo kirê, be kirêdan, bo kirê renunciation n. wazhênan le maf reorganize vt.vi. ȓêk dexatewe karûbar reopen vt.vi. dûbare dekatewe, desit pê dekatewe, têheḽçûnewe reorder n.vt. dawakirdinewe, dûbare dawadekatewe wek şimek kaḽa rep n. qumaşî mîlder repair vt.n. çak dekatewe, kodebêtewe bo karî hawbeş, çakirdinewe repairman n. kesêk pîşey çakirdinewe bêt reparation n. çakirdinewe, bijardineweyek wiḽatî şikist xiwardû deydat be wiḽatêkî

repartee

republic

serkewtû repartee n. weḽamêkî xêra lêhatiwane repast n. xiwardinû xiwardinewe, jem repatriate vt.vi. degeȓênêtewe bo nîştiman, kesêkî gêȓdirawe bo nîştiman repay vt. dedatewe (qerzekey), padaştî dedatewe repeal vt.n. be fermî heḽdeweşênêtewe pûçî dekatewe, heḽweşandinewe repeat vt.vi.n. deḽêtewe, dûbare dekatewe, be yekêkî tir deḽêt, witnewe, dûbare kirdinewey bernameyekî TV repeated adj. witnewe, dûbare kirdin, dirûst kirdinewe repel vt. ber perçî hêrişêk dedatewe, ber heḽistî dekat, nayewêt, pesind nakat, xogire le awû pîsî repent vi.vt. peşîman debêtewe, dax dexwat repercussion n. perçe kirdar, dengdanewe, geȓanewe repertoire n. sercem şanow goraniyaney amadeye le tîmêkî şanogerîw goranîbêjanewe bo niwandinû witin, hemar kiraw repertory n. hemar, sîstemî goȓînî zincîre şanogeriyekanî werzî be heman ekterekaniywe repetition n. dûbare kirdinewe repine vi. bêzarî der debȓêt replace vt. exatewe şiwênî xoy, le cêgay dadenêt, şiwênî degrêtewe replenish vt. piȓdekatewe, kemû kûȓî nahêḽêt replete adj. paraw, piȓ replica n. leber girtinewey nîgarêk le layen nîgar kêşêkewe replicate vt. dûbare dekatewe, leber degrêtewe replication n. leber girtinewe, weḽamdanewe, dûbare kirdinewey taqîkirdineweyek le heman şiwênû kat reply vi.n. weḽam dedatewe, weḽam, weḽamdanewe be qise be çek be hêriş report vt.vi.n. hewaḽêk amade dekat bo ȓadiyo TV, sîxuȓî dekat beser yekêkewe, sikaḽa dekat, hewaḽ denêrêt, ȓaport denûsêt, ȓaport, hewaḽ, hewaḽnardin 308

reportage n. lêkoḽînewey ȓojname gerî report card n. ȓaportî qutabxane derbarey xiwêndkar bo daykû bawkî reporter n. peyamnêr repose vt. mitmane dekat be yekêk, pişt debestêt, diḽniya debêt, asûde dekat, aram debêt repository n. koga, hemar, şiwênî heḽgirtin repossess vt. wer degrêtewe le kiȓyar be hoy pare nedanî reprehend vt. serzenişt dekat, gileyî dekat reprehensible adj. şayestey serzenişt kirdine represent vt. niwênerayetî dekat, têdeȓwanêt, ȓûndekatewe, şirovedekat, way bo deçêt leȓûy hoşiyewe representation n.niwênerayetî, naȓezayî derbiȓîn, sikaḽa, ȓageyandin representative adj.n. niwênerayetî kirdin, nimûne, niwênerî xeḽik le parlemanda, birîkar, nêrdiraw repress vt. ȓadegrêt, deçepênêt, kip dekat, mil pêkeç dekat, pêşêl dekat reprieve vt.n. diwa dexat(sizay xinkandin), diwaxistinî firmanî xinkandin reprimand n.vt. serzenişt kirdinî fermî, fermiyane serzenişt dekrêt reprisal n. toḽekirdinewe reproach vt.n. gileyî dekat, lomedekat, serzenişt dekat, gileyî, serzenişt, serşoȓî reprobate adj.n. napesind, bênamûs, kesêkî napesind reprocess vt. dûbare kirdareke encam dedatewe bo bekar hênanewey reproduce vt.vi. zawû zê dekat, berhem dehênêtewe, leber degrêtewe, newe denêtewe reproduction n. berhem hênanewe, zawû zê kirdin, leber gîrawe, lasayî kirdinewe, newe nanewe reproof n. serzenişt kirdin reprove vt. serzenişt dekat, neselmênrawêkey aşkira dekat reptile n. ajeḽe xişoke xiwên sarde kaj darekan wek mar qûmqumok kîseḽ republic n. komar, wiḽatî komarî ke serok komarî heye le ȓêy heḽbijardinewe dête serkar

republican

resort

republican adj.n. layengiranî komarî, kesêk sîstemî komarî pê başbêt repudiate vt. desit berdarî debêt, haşay lê dekat repugnant adj. napesenid, qêzewin, dij, berheḽistkar repulse vt.n. berperiç dedatewe hêrişî dujmin, bê hîwa dekat, berperiç danewe, bê hîwa kirdin repulsion n. ȓaw nanewey dujimin, paşe kişe pêkirdin, newêstin, le fîzyada lêkdûr kewtinewe repulsive adj. qêzewin, dûrxerewe, çepeḽ reputable adj. beȓêz, sengîn reputation n. nawdar, nawbanig başî repute vt.n. wa nasraw, nawbanig reputed adj. beȓêz, nawbanig başî, xoşewîsit request n.vt. pirsiyar, dawa, xiwaz, dawadekat, dexwazêt, pirsiyr dekat require vt. dawadekrêt, pêwîsit debêt requisite adj.n. binçîneyî, pêwîsit, wîstiraw requisition n.vt. dawakirdin, daway fermî, daway fermî be nûsraw, desit besera girtin le layen deseḽatewe, dawadekat requite vt. padaşit dedatewe beramber karî çak, toḽe dekatewe beramber be heḽe rerun n. dûbare pîşandanewey fîlim resale n. firoştinewe rescind vt. bêkar dekat(yasayek), heḽdeweşênêtewe, lekar dexat rescue vt.n. ȓizgar dekat, be zor le bendîxane azad dekat, ȓizgar kirdin, minaḽbûn research n.vi.vt. lêkoḽînewew pişkinînî zanistî, lêkoḽînewe dekat, twêjînewe resection n. neştergerî biȓîn ya lêkirdinewey endamêkî leş ya êsik resemblance n. pêkçûn, hawşêwe resemble vt. pêdeçêt, hawşêweyetî resent vt. weȓis dekat, bêzar dekat reserpine n. madeyekî sipî nîmçe tifte bo çareserî paḽepestoy xiwênû nexoşî mêşik reservation n. cêgirtin wek jûr le hutêlda, zewî bo bekar hênanî taybet, zewyek ȓawî lê qedexe kirabêt reserve vt.n.heḽdegrêt bo diwayî,ehêḽêtewe 309

bo xoy, heḽgirtin bo bekar hênanî paştir, yedek, supay yedek, zewî terxan kiraw bo mebestî taybet, parey heḽgîraw bo katî pêwîsit reserved adj. gîraw(cêgayek, kursiyek bo kesêk), danbexoda girtin reservist n. serbazî yedek reservoir n. estêrk, tankî, koga, amarî zanstû zanyarî reside vi. nîştecê debêt bo maweyekî dirêj residence n. nîştecêbûn, şiwênî nîştecêbûn residency n. barega, mawey pizîşkî pispoȓ le neşter gerîw ȓahênanî le nexoşxaneda resident adj. danîştûy hemîşeyî, nîştecê, pizîşkêk maweyekî zor beser debat bo şareza bûn le beşêkî pizîşkewanîda residual adj. mawe, paşmawe, karîgerêtî cêhêḽan leser derûn residue n. paşmawe residuum n. xiḽte, paşmawe resign vt.vi. waz dehênêt, xoy deguncênêt le geḽ doxî niwêda bebê dengî resignation n. waz hênan be fermî resigned adj. waz hênraw resilient adj. cîȓ, lastîkî resin n. madeyekî srêşiye le ȓiwekû darî corbecor derdeçêt bo poşîn wek pilastîkîş bekar dêt resist vt.vi. bergedegrêt resistance n. bergirî, xo ȓagirtin leber nexoşî, têkoşeranî dijî dagîrker resistless adj. bergirî nakirê, tiwanay bergirî nebûn resistor n. bergirî kar( parçeyekî bergiriye le xulgey elektirîkîda bekar dehênrêt) resole vt. bine pêḽawî niwêy bo dabinêt resolute adj. leserî sure resolution n. biȓyar, çareser, xaḽî kirdinewey girê resolve vt.n. çareser dekat, biȓyar dedat, biȓyar wer degrêt, biȓyar, niyazmend resolved adj. sure leser, niyazmende resonant adj. dengderewe, denig dedatewe, lerînewe resonator n. amêrêke bo gewrekirdinî denig ya derxistinî şepolekanî lerîn resort vi.n. pena debat, deçêt, penage, hewar

resound

retired

resound vi. denig dedatewe resource n. serçawekan, dahat, saman, sermaye, ziringî, danayî resourceful adj.ziringî, danayî respect vt.n. ȓêzdegrêt, ȓêz denwênêt, ȓêz, peywendî, xoşewîstî respectable adj. beȓêz, şayîstey ȓêz, selar, corî çak respecting prep. derbarey, sebaret be respective adj. taybete be her yekêk respectively adv. yek le diway yek, besere respiration n. henasedan respirator n. demamkî henasedanî henasey desit kird djî gazî jehrawî respite n. diwaxistin, pişûdanî katî, aramgirtin resplendent adj. direwşanewe, birîqedanewe, birîskedar respond vi. weḽamî debêt, weḽam dedatewe, bedengewedêt respondent adj. weḽam derewe, sikaḽa leser tomar kiraw be taybet le kêşey ciyabûnewey jinû piyaw response n. weḽamdanewe, witnewey diway melaw qeşe, witnewey handerane le xo pîşandan responsibility n. berpirsiyarêtî responsible adj. berpirsiyar, baweȓpêkiraw responsive adj. hawsoz, bedengewe hatû rest n.vi.vt. nûstin, pişûdan, aramgirtin, şiwênî pişûdan, diḽniyayî, çî mawe, ewanî tir, xewandinî zewî, nebizûtin, dexewêt, pişûdedat, diḽniya debêt, aram degrêt, piştî pêwe dedat, benid debêt be, ȓadegrêt, araste dekat restaurant n. çêşitxane restaurateur n. xawen ya beȓêweberî çêşitxane restful adj. asûdeyî, aramî rest home n. şiwênêk bo besaḽa çiwan ya ewaney le nexoşî heḽsawnetewe restitution n. gêȓanewe ya geȓanewe bo doxî pêşû, qerebûkirdinewe restive adj. serkêş, çemûş, bê aram, bêzar restless adj. bê aram, bêzar, bê xewî, nesirewtin restoration n. geȓanewe bo doxî pêşû, niwê kirdinewe, çakbûnewe 310

restorative adj.n. çakerewe, bûjênerewe restore vt. degêȓêtewe, çak dekatewe, niwê dekatewe, qerebû dekatewe restrain vt. ȓadegrêt, sinûrdar dekat restraint n. çepandin, sinûrdar kirdinî serbestî, bendkirdin restrict vt. sinûrdar dekat, pabendî dekat restrictive adj. pabendî, pabend rest room n. awdesitxane, pêşaw restructure vt. dademezrênêtewe, goȓînî mawey qeriz danewe result vi.n. be encam dêt, debête hoy, encam, berhem resume vt.vi. werdegrêtewe, desit pêdekatewe, têheḽdeçêtewe résumé n.Fr. puxte, kurte resurgent adj. heḽsanewe, jiyanewe resurrection n. zîndûbûnewe resuscitate vt.vi. hoşî dêteweber diway bûranewe retail n.adj.adv.vt.vi. firoştin be dane ȓastewxo be kiȓyar, heman nirix, be nirxî dane firoş, defroşêt be dane retain vt. heḽdegrêt, gildedatewe retainer n. birîkar wek parêzer, parey pêşekî parêzer, kareker, şitêk heḽbigîrêt retaining wall dîwarî ȓagirî heres nekirdinî zewî retake vt.n. debatewe ya werdegrêtewe, wêne degrêtewe, wêney dîmenêk retaliate vi. toḽe destênêt be heman şêwe retard vt. paşdexat, diwadexat retardant n. şitêk bibête hoy diwaxistin, ȓêgirêk retarded adj. leserexo ya paşkewtin le geşepêdan be taybet le hoşda retch vi. hewiḽdedat biȓişêtewe retention n. heḽgirtin, gîran wek mîzgîran, bîrewe neçûn, bîrhatinewe reticent adj. kemdû, kem go, bêdenig retina n. toȓî çaw ekewête pişt bîlbîley çaw ȓastewxoş bestrawetewe be mêşkewe retinue n. destûpêwendî şaw şazade retire vt.vi. paşekişe dekat, dekşêtewe, wazdehênêt le kar be hoy temenewe, xanenişîn debêt retired adj. dabȓaw, xanenişîn

retiring

revisit

retiring adj. goşegîr, terîk, şermin retool vt.vi. amêrekan niwê dekatewe, rêkdexatewe be pêdawîstiye niwêkan retort vt.vi.n. weḽam dedatewe be heman şêwe, weḽamdaneweyekî tunid, çewte: şûşeyekî mil xiware bo diḽopandin le kîmyada retouch vt. ȓûtûşdekat, be pênûs ȓêkî dexat retrace vt. beserya deçêtewe, deçêtewe be hengawekanda retract vt.vi. girij debêtewe, dekşêtewe, dekêşêtewe le babetî paşgezbûnewe retread vt. pêçkekey niwê dekatewe retreat n.vi. kişanewe leber metirsî, şiwênêkî aram bê metirsî, dabiȓan bo niwêkirdinewy giyan, kêşanewey hêzekan lejêr zebrî hêrişda, ahengî dagirtinî aḽay netewayetî, dekşêtewe, têk deşikêt retrench vi. kem dekatewe xerciyekan, desitpêwe degrêt retrial n. dadigayî kirdinewe retribution n. siza, padaşit, sizadan behoy xirape karî retrieve vt.vi. degêȓêtewe, bedesit dênêtewe, segekey nêçîre kujraw ya birîndarekey dedozêtewe, yariyeke debatewe retriever n. segî ȓaw retro- pêşgirêke be watay bo paşewe, diwawe, piştewe retroactive adj. karîgerêtî leser ȓabûrdû retrofire vt. dadegîrsênêt retrofit n. amêrî niwê ke cêy konekaniyan degrêtewe retrograde adj. cûḽan ȓiwew diwawe, çûn berew diwawe bo doxêkî xirap retrogress vi. decûḽêt berew diwawe berew doxî xiraptir, şikisit dênêt retrorocket n. mûşekêkî biçûk le keştî asmanîda bo paḽnanû xêrakirdin retrospect n. bîrkirdinewe le ȓabûrdû retrospective adj.n. awiȓdanewe le ȓaburdû, pîşangayek bo pîşandanî kare nîgariyekanî nîgarkêşêk nîşan dedat return vi.vt.n.adj. degeȓêtewe, dehênêtewe, denêrêtewe, serî lê dedatewe, qazanc dekat,weḽam dedatewe, 311

ȓaporit beriz dekatewe, heḽdebjêrêtewe, geȓanewe, hênaewe, nardinewe, hendêk şitî geȓawe, ȓaportî fermî, qazanc, geȓawe, weḽam returnee n. kesêkî geȓawe le serbazî bo maḽewe reunify vt.vi. yekdexatewe, yekdegrêtewe reunion n. yekgirtinewe, beyek geyîştinewey xêzanî rev vt. xêray dekat (mekîne), benzînî pêdedat: hemîşe up le diway dêt revamp vt. pîne dekat, niwê dekatewe reveal vt. derdexat, aşkiradekat, pîşandedat reveille n. be keȓenaw dehoḽî serbazî lexew heḽistandinî beyanyan revel n. mestî, bezmû ȓezim, xoşî revelation n. sirûş, aşkira kirdin, derxistin revenge vt.n. toḽe dekatewe, toḽe revenue n. dahat, dahatî bac, dahatî giştî reverberate vt. denig dedatewe, şewiq dedatewe, degêȓêtewe revere n.vt. ȓêzlênan, ȓêzdegrêt reverence n.vt. mezinkirdin, ȓêzgirtin, mezin dekat reverend adj. beȓêz, mezin reverie n. xeyaḽkirdin revers n. milîwanî çaketî jinane reverse adj.n.vt.vi. pêçewane, heḽgeȓawe, dij, cûḽanewey pêçewane, gêȓî diwawe, pêçewane dekatewe, awejû dekatewe, werdegêȓêt, werdeçerxêt revert vi. degeȓêtewe bo xawenekey revetment n. berid ȓêjkirdin ya çîmento kirdin bo parastin review n.vt. piyaçûnewe, çaw piya xişandinewe, heḽsengandin, pişkinînî fermî le ȓêpêwanêkî serbazîda, piyadaçêtewe, çaw piya dexşênêtewe, heḽdesengênêt, depişkinêt revile vt. cinêw dedat, zimanî xirap bekar debat revise vt. be wiryayiyewe dey xiwênêtewew bijar dekatû pak dekatewe, degoȓêt ya ȓasit dekatewe revisionist n.adj. kesêk daway desitkarîw goȓînî tiyûriyek bikat le jêr nawî geşe pêdanda revisit vt. serdanî dekatewe

revival

rich

revival n. zîndûkirdinewe, hênanewe ara, kobûneweyekî ayînî bo bêdarkirdinewey giyanî ayînî revive vi.vt. debûjêtewe, hoşî dêteweber, dexatewe kar revivify vt.vi. giyanî be berda dekatewe, debûjênêtewe revoke vt. dekşêtewe, heḽdeweşênêtewe revolt n.vi.vt. yaxîbûn dijî deseḽat, yaxî debêt, qêzdekatewe revolution n. coḽanî tenêkî asmanî le xulgeda, sûȓan, xulanewe le dewrî tewere, şoȓiş revolutionize vt. degoȓêt le bineȓetewe revolve vt.vi. bîrî degoȓêt, dexulênêtewe, dexulêtewe revolver n. demançey xilokedar revue n. karêkî şanoyî têkeḽî mûzîkû semaw goranîw qisekirdinû gaḽtekirdin be ȓûdawekanû cilûbergî baw revulsion n. zor qêzewin reward n.vt. padaşit, padaştî dekat rewarding adj. padaşitkirdin rewind vt. heḽdekatewe: fîlmêk heḽ dekatewe( debatewe sereta) reword vt. daydeȓêjêtewe be wişey tir rewrite vt.vi. pak dekatewe, denûsêtewe rhapsodize vi. dedwêt ya denûsît zor be peroşewe rhapsody n. be peroş diwan ya nûsîn, awazêkî mûzîkî serpêyî wirûjêner rhea n. baḽindeyekî nefiȓe le başûrî Emerîkaye le wiştirmil biçûktire rheostat n. bergirî goȓaw: parçeyeke le xulgey elektirîkîda dadenrêt bo kemû zor kirdinî tezûy kareba ya denig rhesus meymûnêkî Hîndî qaweyî ȓenge le lêkoḽînewey pizîşkîda bekar dehênrêt rhetoric n. zanistî ȓewanbêjî, qisey zilû bê wata rhetorical question pirsiyarî xo derxistin nek bo weḽam rheum n. aw derdanî çawû lût wek firmêskû çiḽim behoy sermawe rheumatic fever tay badarî rheumatism n. azarî cumgew masûlkekan rheumatoid arthritis nexoşiyekî be azarî dirêj xayenî cumgekanew eyşêwênê 312

Rh factoe komeḽêk tenî bergiriye le xiwênî mirovda ewey têydabêt Rh positive ewey têyda nebêt Rh negative Rhine zêyeke le xoraway Ewrupa le Siwîsrawe desit pêdekat be naw Gêrmenîw Hoḽendada deȓwatû deȓişête deryay bakûrewe rhinestone n. eḽmasêkî dirûznaneye le şûşe dirûsit kirawe Rhine wine şerabî ȓayin le çomî Rayin berhem dêt rhinitis n. hewkirdinî perde çiḽminiyekey lût rhinoceros n. ajeḽêkî zilî pêsit estorî yek ya dû şax be ȓîz leser lûtî le Afrîqaw Asiya rhizome n. ȓiwekêke qedekey leser ya jêr zewîdaye geḽakey le beşî serewey derdeçêt ȓegîşî le beşî binewey rho n. 17 hemîn pîtî zimanî Grîke Rhodes gewretirîn dûrgey Grîke le deryay Îceda rhododendron n. gişit core dewenî perjînekan ke hemîşe sewzin guḽdarîşin rhomboid n. şêwey lewzîneyî laterîb goşe lar rhombus n. lewzîneyî Rhone zêyeke le başûrî xoraway Siwîsraw Ferensawe eȓişête deryay sipî naweȓast rhubarb n. ȓêwas rhyme n. serwa, leyekçûnî dengî kotayî dêȓekan rhythm n. kêş, haw newa rib n. perasû, her şitêk le perasû biçêtû encamdanî karî perasûy hebêt ribald adj. ziman pîs ribbon n. petî qij bestin, petî ȓengaw ȓenig bo ȓazandinewey diyarî, petî merekebawî le amêrî çapkirdinda ribbon-cutting n. ahengî kirdinewey telarêk rib-eye parçe goştî perasûy bê êsik riboflavin n. vitamin B ke le şîrû hêlkew mîweda heye rice n. birinc rich adj. dewḽemend, zengîn, giranbeha, piȓ, ciwan, piȓ ȓenig, qûḽ, bepît, çewir, pare darekan

riches

ringer

riches pl.n. saman Richter scale amêrî pêwaney bûmelerze dozrayewe le layen C.Richter 1900-1985 ciyolocîstêkî U.S. rick n. tarme ka, komeḽe qemîş rickets n. nexoşî êsik nerimbûnî minaḽ, gêȓbûnî minaḽ rickety adj. lawaz, şiloq ricochet n. heḽbezînewey fîşek ke le ȓûberêkî texit dekewêt be heman goşe rid vt. fiȓêdedat şitêkî newîstiraw, lekoḽdekatewe riddance n. fiȓêdan, le koḽkirdinewe riddle n.vt. meteḽ, kunkunî dekat, deşêwênêt, be pêçû pena qise dekat ride vi.vt.n. siwar debêt, ser aw dekewêt, dexate ser ȓê, siwar dekat, beşdarî dekat le pêşbiȓkêda, siwarbûn, ȓêgayek taybet be siwarî esip rider n. siwar:esip siwar, kesêkî siwarî payiskil, paşkoy beḽgeyek, biȓgeyekî hemwar kiraw bo ser yasayek ridership n. siwarbiwanî sîstemî giwêzanewey taybet ridge n. piştî wiḽax, zincîre gird ya lûtkey şax, tîxey do serbanî lêj ridgepole n. karîtey herdûlay serbanî pêwe bend kirawe xanûy ȓojawayî ridicule n.vt. gaḽte pêkirdin, gaḽtey pêdekat ridiculous adj. şayestey gaḽte pêkirdine rife adj. baw, biḽawebû riffle n.vt. xuȓew şepolî aw be hoy pêçû penay naw ȓûbar, têkeḽ kirdinî kartî yarî, kartekan têkeḽdekat be kirdinî be dû destewe le sûçêkewe eyankat be yekda riffraff n. xeḽkanî ȓeşûȓûtî bêkeḽik rifle vt.n. degeȓêt be diway dizîda, taḽanûbiȓo dekat, tifeng rifleman n. serbazî çekdar rifling n. xanî naw lûley tifenig rift n.vt.vi. diriz, keleber, diriz debat, dûlet debêt rid vt.n. çaroke be keştîda dekat, beberda dekat, amade dekat, pêkewe denêt, çonêtî heḽdanî çarokey keştî, kerese, kersey heḽkendinî bîrî newit, tirêley bar heḽgirtin rigging n. gurîsû dawû çarokew koḽekey keştî 313

right adj.n.adv.interj.vt. hêḽî ȓast, dirûsit, guncaw, lebar, dîwî derewe wek qumaş, lay ȓasit, dadwer, tendirûsit baş, baştir, ȓastewane, ȓasit ȓew, ȓastî, dirûstî, dadwerî, destî ȓasit, be ȓêgayekî guncawû dirûsit, ȓastewxo, her êsta, bê diwakewtin, ȓasit dekatewe, hemwar dekat, degêȓêtewe bo doxî dirûsit, dadperwerî dekat, dêtewe ser ȓêy ȓasit right about-face n. derbarey ȓû right angle goşey 90 pile righteous adj. ȓastû dirûste, ȓewişit dirûsit rightful adj. dadperwer, ȓewadar right-hand adj. destî ȓasit, kewtote destî ȓasit, lay ȓasit, kesêkî baweȓ pêkiraw right-handed adj.adv. ȓastewane, bekarberî destî ȓasit zortir le çep, be destî ȓasit, ȓastewane rightist n.adj. ȓasit ȓew, koneperist right-minded adj. xawen bîrû boçûnî becê right of way mafî ȓoyîştinî yekem le çiwar ȓêyanêkda, mafî têpeȓînî pêş ewanî tir, mafî têpeȓandinî hêḽî karebaw ȓêgaw hêḽî asin, mafî têpeȓîn beser xawendarêtî xeḽikda right-to-life adj. mafî berheḽistî kirdinî lebar birdinî minaḽ right triangle sê goşey goşe westaw right wing baḽe ȓast ȓewekey naw partiyek rigid adj. ȓeq, sexit, tund, tundûtîj rigmarole n. bê serûber, kirdeweyekî aḽozû gewcane rigor n. sextî, tengane, tundûtîjî rigor mortis L. wişik bûnî ceste diway mirdin rile vt. tûȓedekat, weȓis dekat rill n. coga, ȓûbar rim n. ȓox, qerax rime n. serwa le honraweda, zuqim rind n. tiwêkiḽ ring n.vt.vi. emûstîle, bazne, zenig, dengî zenig, zenigî telefon, eḽqerêzî dekat, eḽqe le lûtî dekat, zenig lêdedat, ȓaydegeyenêt bezenig, telefon dekat, denig dedatewe, giwêy dezringêtewe ringer n. beşdarî kerî nayasayî le kêbiȓkêda, kesêk be yekêkî tir biçêt, haw-

ringleader

rock

îştinî naḽ boser mêx, zenig lêder ringleader n. serokî ajawegêȓan ringlet n. qijî dirêjî lûl ringmaster n. beȓêwe berî sêrk ringside n. lederewey bazney sêrk, şiwênêkî baş bo temaşakirdin ringworm n. nexoşî: sûrbûnewew xuranî pêsit be hoy keȓûwewe rink n. sehoḽî desit kird bo xilîskan, zewyekî lûs bo xilîskanî pêçkedar rinse vt.n. le awî werdedat, sabûnî lê dekatewe be aw, heḽşepandin, şorîn, awî bekar hênraw rinsing n. şorîn, awêk şitî pê şorabêtewe, xiḽte riot n.vi. ajawe, şêwandinî asayîş, gaḽte pêkirdin, ajawe denêtewe, asayîş têkdedat rip vt.vi.n. dadediȓêt, heḽdetilîşênêt, tiḽîş, diȓaw, gizî kirdin rip cord petî kirdinewey peȓeşût ripe adj. geyîw, besaḽaçû le temenda, amade ripen vi.vt. pêdegeyenêt, pêdegat rip-off n. kirdewey dizî, gizîkirdin riposte n. weḽamdaneweyekî xêray cerig biȓ ripple vi.vt.n. xuȓey dêt, şepol dedat, wirde şepol, xuȓey aw rip-roaring adj. heraw hurya ripsaw n. şeqe: mişarî gewrey dar bȓîn riptide n. dû şepolî beyekda kewtû rise vi.n. heḽdesête serpê, ȓaepeȓêt, bêdar debêt, biḽind debêt, heḽdêt hewîr, tûtiȓke ser debêt, dête berçaw, heḽsan, ȓapeȓîn, biḽind bûn, mûçe ziyad bûn riser n. heḽsaw, beşe şawḽiyekey nêwan dû pêpilîkane risible adj. pêkenîn hêner, gaḽteçî rising n. ȓapeȓîn, yaxî bûn risk n.vt. metirsî, dexate metirsiyewe risqué adj. aşkira, nepoşraw rite n. boneyekî ayînî rite of passage ȓûdawêkî giring le jiyanî kesêkda ritual adj.n. bone ayîniyekan, şêwey bone ayîniyekan rival n.adj.vt. ȓikaber, hawta,ȓikaberîdekat, 314

berengarî debêt riven n. kerit kerit, dûlet river n. zê, ȓûbar river basin ew gomawaney zêw ȓûbarekan dirûstî dekan riverside n. qeraxî zê rivet n. bizmarî periçdar rivulet n. ȓûbar, coga RNA n.( ribo nucleic acidv )tûxme pêkhênerekanî jiyanî madî: her pêkhateyekî zanyarîw bomaweyiyekan heḽdegrêt roach n. kurt kirawey cockroach wate sîsirke roach n. core masiyekî zêw ȓûbare road n. ȓêga, şiwênêk nizîk kenarî derya keştiyekan etwanin lêy lenger bigrin roadbed n. binçîney hêḽî asin, binçîney rêga roadblock n. kospî daxistinî ȓêga, her kospêk roadkill n. laşey ew ajeḽey otombîl kuştûyet road rage tûȓeyî şovêran be hoy piȓî ȓêgawban roadshow n.şanogerî geȓok roadside n. qeraxî ȓêga roadway n. ew ȓêgayey otombîl leserî deȓwat roadwork n. ȓakirdinî maweyek bo werziş, nîşanekanî karkirdin leser ȓêga roam vi.vt. bêhûde degeȓêt roan adj.n. xurmayî, beḽek, espî şê roar vi.vt.n. eneȓênêt, hawar dekat, neȓandin, hawar kirdin roast vt.vi.n.adj. debirjênêt goşit ya qawe, debirjêt, birjandin, birjaw rob n. ȓawû ȓût robe n. ȓobî nûstin, ȓobî dadwer robin n. baḽindeyekî giçkey sîne sûrî zerid bawe Robin Hood serkirdey ew dizaney le xizmetî hajaranda diziyan dekird robot n. amêrêkî mîkanîkî le ciyatî mirov robotics n. zanistû teknolojyay mirovî amêrî robust adj. behêzû tendirûsit rock n.vt.vi. berd, ecûḽênêt, ehejêt

rock bottom

rood

rock bottom n. xiwartirîn asit rockbound adj. dewir gîraw be berd rocker n. wek lanik bo hejandin ȓajendin rocket n.vi. mûşek, yarî agir, wek mûşek derdeçêt rocketry n. zanstî dirûsit kirdinû teqandinî mûşek rock garden baxçey ȓazênraw be berd rocking horse espe darîney yarî minaḽan rock-ribbed adj. berdîn, berdeḽan rock salt n. berdî xiwê rock wool ȓîşaḽî dirûsit kiraw le berdî tiwawe bo dabiȓînî kareba germa serma denig rocky adj. berdeḽan, pêkhatû leberd, wek berd, ȓeq, nacêgîr Rocky Mountains çiyakanî Rokî le bakûrî Emerîka rococo n. şêweyekî telar saziye le ȓazandinewew nexşî ciwan le nîwey yekemî sedey 18 rod n. dardesit, dardestî efserekan, darî pêwan 5½ gez(yard), demançe, darî siza rodent n. ew ajeḽaney dekrojin ya debȓin wek ciric mişik simore rodeo n. bazaȓî ajeḽan, kêbiȓkêy siwarbûnî ciwanega roe n. hêlkey masî lenaw hêlkedanda, askî Ewrupaw Asiya roebuck n. aske nêre, nêrî roentgen n. yekey pêwaney tîşkî X ya tîşkî gama Roger interj. başe, wergîra rogue n. aware, derbeder, piyawxirap, keḽekbaz, şeȓanî, nawaze rogues gallery wêne kokrawekanî tawanbaran le polîsxane roil vt. lêḽdekat be şiḽeqandinî xiḽtekey, bêzar dekat, tûȓe dekat roister vi. bezmû ȓezmî mestî degêȓêt be denge dengewe role n. niwandinî ekterêk, kirdar role model kesêk karî gerî nimûneyî hebêt leser kesanî tir roll vi.vt.n. detilêt, depêçêtewe, lûl dedat, tilî pê dedat, bermaḽêkî lûldiraw biḽaw dekatewe, leser pêçke deȓwat, til dedat, xulanewe, aḽandin, lîstî nawekan, kulêre, 315

aḽandinî şitêk leser lûlek, dengêkî beriz wek goḽey hewir rollback n. gêȓanewey nirix bo ȓabûrdûy roll call xiwêndinewey nawekan bo diyarî kirdinî amade nebiwan roller n. lûlek, şitêk bixulêtewe, pêḽawî pêçkedar, berdaş, boḽberîn, lûlekî çapî pê dekrêt roller coaster hêḽêkî asin le yarîgakan bo siwarbûn be berzîw pêçû penada ȓoyîştin roller skate pêḽawî pêçkedar bo ȓoyîştin leser zewî rollick vi. bezim degêȓêt bo xoşî, ezirûqêtewe rolling pin tîrok roll-top adj. mêzêk serpoşekey lûl dedirêt le kirdineweda roly-poly adj. kuḽebinew qeḽew Rom kurt kirawey Romekan ROM n.(read only memory) bîrgey kompiyûter, çipî bîrge romaine n. kahûy geḽa drêj Roman adj.n. pîtî ȓomayî çapkirdin, kesayetî konû niwêy Ȓomaw xeḽkekey, kesêkî Ȓomayî Roman candle corêk yarî agirên boȓiyeke topî agirîn fiȓêdedat Roman Catholic xaç peristanî kiḽêsey kasolîkî Roma romance adj.n.vt. ȓomansî: çîrokî diḽdarî, çîrokî paḽewanêtî cengawerêk, çîrokû hewaḽ heḽdebestêt, zorî pêwe denêt Roman Empire Împratorî Ȓomekan 27pêş zayîn ta 395 diway zayîn Roman numerals bekarhênanî pît le jimareda I=1, V=5, X=10, C=100, D=500, M=1000 romantic adj.n. ȓomansî, xeyaḽî, kesêkî ȓomansî romanticize vt. ȓomansiyane bîrdekatewe Romany n. zimanî qerec Rome paytextî Îtaliyaw Romekan Romeo n. paḽewanekey çîrokî Romyow Jûlêtî Şekispîr romp n. yarîkirdin be qawû qîjewe, minaḽî bizêw romper n. bergî sertapay yarî minaḽan rood n. le xaçdanî Îsa, pêwaneyekî konî

roof

round

zewî yeksane be ¼ eykerêk roof n.vt. serban, serdegrêt roofer n. kesêk karî serban dekat roofing n. keresekanî serban dirûsit kirdin rooftop n. serbanî xanû rook n. daşî şetrenic ke etwanê be her çwar lada bicûḽêt, qeleȓeş rookery n. hêlaney qeleȓeşû pengiwîn rookie n. serbazî niwêy ȓanehênraw room n.vi.vt. jûr, betaḽayî, şiwên, biwar, dejît, demênêtewe roomer n. kesêk jûrêk bekrê degrêt bo jiyan tiya beser birdin roomette n. jûrêkî nûstin le şemendeferda rooming house xanûyek be keresewe bo kirê roommate n. haweḽ jûr:kesêk legeḽ kesêkî tirda le jûrêk bijêt ya xanûyek roost n.vi. şiwênî heḽnişînî pelewer, heḽdenîşêt rooster n. keḽeşêr root n.vi.vt. ȓeg, serçawe, binçîne, binke, ȓegî wişe, çawig, ȓeg dadekutêt, ȓeg derdekat root canal pakirdinewew piȓkirdinewey ȓegî didan rootlet n. wirde ȓeg rope n.vi.vt. gurîs, pet, be pet debestêtewe, be gurîs deypêçêt rosary n. tezbîh rose pt. of rise rose n. guḽ, guḽebax roseate adj. ȓengî guḽ rosebud n. xunçeguḽ rosebush n. dewenî guḽebax rose-colored n. pemeyî, geşbîn rosemary n. catre: ȓiwekêkî bon xoşî hemîşe sewiz rosette n. nexşû nîgarî guḽguḽî le telarsazî rose water guḽaw rose wood n. darêkî sextî sûre bo nawmaḽ bekar dêt rosin n. madeyekî zerdî ȓeqe bo maḽînî jêy kewanî kemance, bo maḽiş kirdinî pêḽawî paḽewan bazekan ta nexlîskên roster n. lîstî nawî karmendanî serbazî rostrum n. sekoy witar xiwêndinewe, denûk 316

rosy adj. pemeyî, birîqedar, geşbîn rot vi.vt.n. bogen debêt, xirapdekat, bogenbûn, gendeḽî rotary adj.n. xulawe be dewrî tewereda, mekîney xulanewe rotate vi.vt. dexulêtewe be dewrî tewereda, desûȓêtewe be dûy yekda rote n. çak kirdinewe bebê bîr kirdinewe rotgut n. xaw, wîskî xirap rotisserie n. amêrî birjandinî mirîşik rotogravure n. kirdey çapkirdin be lûlekî xulawe be aḽandinî tebeqî amade kirawî çap be lûlekewe ta berdewam bixulêtewew çap bikat rotor n. beşî xulawey mekîne rototiller n. amêrî haḽkendinî çaḽ bo ȓiwandinî direxit rotten adj. bogen, genîw, gendeḽ ȓewişit, zor xirap rotund adj. xiȓû piȓ, behêz rotunda n. xanûyekî xiȓ be gumbetewe roué n. kesêkî bênamûs rouge n.vt. sûrawî lêwû ȓûmet, tozêkî sûr bo maḽînî xişiḽ bo lûs kirdin, sûraw bekar dênêt rough adj.n.vt. diȓ pêçewaney nerim, zibir, wişik, keşêkî tûş, sexit, lasar, xaw, nesawraw, tewaw nekraw, hêḽe seretayiyekanî wêneyek, kesêkî wişkû ȓeq, seretayî amadey dekat, sexit heḽsûkewit dekat, sexit dejêt roughage n. xiwardinî wişik, alîk roughen vt.vi. zibir dekat, zibir debêt rough-hew vt. berdû dar geḽaḽe dekat bo bekar hênan roughhouse n. şeȓûşoȓî nêwan hawnişînanî jûrêk roughneck n. kesêkî diḽ ȓeq wişik roughshod adj. naḽî bizmardar bo nexlîskan, kewşî pajnedar roulette n. ȓolêt: yarî qumar round adj.n.vt.vi.adv. xiȓ, bazneyî, top asa, lûlekî, tewaw, dewrûberî, lêrew lewê, be dirêjayî saḽ, dewrûberî şar, bazne, ȓaȓewêkî xiȓ, cûḽaneweyekî bazneyî, serdanî pizîşik le nexoşxaneda, hatûço kirdinî pasewan, asit, cuxiz, parçeyek goşit, dexulêtewe, xiȓdebêt, piȓdebêt

roundabout

ruff

roundabout adj. naȓastewxo, pêçawpêç roundelay n. goraniyekî sade ke hendê wişew dêȓî dûbare debêtewe roundhouse n. xanûyekî xiȓe bo kokirdinewew çak kirdinî hoyekanî giwastinewe roundly adv. be şêwey xiȓ, be xiȓî, be tewawî round-shouldered adj. pişt kom, şanûpîl xiȓ round steak parçe goştêkî biȓaw le goştî ȓan ya biȓbiȓage round table mêzî xiȓ: kongirey dewrî mêzî xiȓ, mêzekey şazade Arserû haweḽekanî round-the-clock adj.adv. le şewû ȓojêkda round trip geştî çûnû geȓanewe roundup n. ajeḽ kokirdinewew pêşdanyan, kokirdinewey her şitêk, kurtey hewaḽekan roundworm n. kirmî dezûleyî naw sik rouse vt.vi.n. handedat, dewirûjênêt, bêdar debêt, heḽdestêt, bêdarbûn, wirûjan Rousseau, Jean Jacques 1712-1778 Jan Jak Ȓoso feylesûfû noserî Ferensî le dayik bûy Siwîs roustabout n. kirêkarî neşareza le biwarî keştîw newitda rout vt. derdekat be zor, kesêk derdekat route n.vt. ȓêga bo çûn ya nardinî name, amade dekat, denêrêt routine n.adj. ȓotîn, dûbare bûnewey jiyanî ȓojane, witnewe, dûbare kirdinewe routinize vt. dûbare dekatewe rove vi.vt.n. degeȓêt, sergerdan row n.vi.vt. demeqaḽ, geştêk be belemî sewiḽdar, jimareyek xeḽik le ȓîzda, ȓîze kursî naw şano, be belemî sewiḽdar degwêzêtewe, sewiḽ lêdedat rowboat n. belemî sewḽedar rowdy n.adj. şeȓanî, çetûn rowel n. giȓgiȓeyeke le pajney pêḽaw debestrê bo awzengî lêdanî wiḽax rowhouse ȓîze xanûyek ke dîwaryan hawbeşe royal adj. şahane, zor çak, nayab royalist n. layengirî fermanȓewayetî şahane royalty n. deseḽatî şahane, çînêk xeḽkî pile 317

dar, pêdanî biȓêk pare be nûserî kitêbêk beramber firoştinî her daneyek rub vt.vi.n. lûs dekat be têxişandin, la debat be desit piyahênan, heḽdegiḽofêt, têdexişênêt, têxişandin, lûs kirdin, heḽgiḽoftin, siȓînewe rubber n.adj. siȓînewe, lastîkî siȓînewe, lastîk, le lastîk dirûsit kiraw rubber band lastîkî bestin, lastîkî qij bestin rubber cement corêk sirêşe ke bay lêda zû ȓeq debêt rubber check çekî geȓawe bo xawenekey behoy nebûnî pare le bankda rubberize vt. naylonî tê degrêt rubberneck vi. ebḽeq debêtû serû mil dirêj dekatû debate pêşewe bo seyir kirdin rubber plant darî lastîk, ȓiwekêke la maḽewe bexêw dekrêt bo ciwanî geḽa panû birîqedare rubber stamp morî lastîkî, morkirdin, selmandin bê bîr lêkirdinewe rubbish n. zibiḽ, qisey piȓûpûç rubble n. parçe berdêk, xişit rubdown n. şêlanî leş rube n. nefam, nadan rubella n. sûrêje rubicund adj. sûrbaw ruble parey Ȓûsiya rubric n. le pertoke konekanda serebabet be merekebî sûr denûsra, her yasayek her rûnkirdineweyek ya têbîniyek be sûr binûsrê ruby n. yaqût, aḽî şûşeyî, sûrî piȓ ȓeng rucksack n. tûrekey şan ruckus n. heraw hurya rudder n. parçeyek pilête be diwawey fiȓoke ya diwawey keştî le binewe bekardêt wek arastey lêxuȓîn ruddy adj. ȓeng sûrî nîşaney tendirûsit bûn rude adj. xaw, wişik, namo, nezan, nekara rudiment n. seretakanî fêrbûn, qonaxî seretay dirûsit bûnî şitêk rue vt.vi.n. hesit be peşîmanî dekat, peşîman bûnewe, ȓiwekêkî bondar geḽa taḽ ruff n. core milîwanêkî loçdarû ȓengaw ȓeng le sedey 16da, peȓî ȓengîn le dewrî

ruffian

run-through

milî baḽinde ruffian n. kesêkî napesind, diȓinde ruffle vt.vi.n. bêzar dekat, le tûȓeyîda peȓekanî fiş dekatewe, naȓêk debêt, bêzarbûn, şêwan, loçbûn rug n. beȓe rugby n. corêke le topî pê rugged adj. çaḽû çoḽî, qortawî, sexit, tirsinak, naȓêk ruin n.vt. wêrane, wêrankarî, her şitêk bibête hoy wêranbûn, wêrandekat, maye pûç dekat, desit dirêjî dekrête ser, xirap debêt rule n. yasa, fermanî dadwerî, peyman, hêḽkêş, pêwer, fermanȓewayetî, araste dekat, fermandedat, hêḽdekêşêt, deseḽat desepênêt, le astêkî diyarî kirawda debêt rule of thumb le ȓêgey taqî kirdinewe nek zanistewe ruler n. fermanȓewa, hêḽkêş(ȓaste), pêwane kirdinî dirêjî ruling adj.n. fermanȓewa, biȓyarî dadiga rum n. seyir, tirsinak, şerabêkî serxoşker rumble vi.vt.n. boḽey dêt, şeȓî nêwan herzekaran ruminant adj.n. ajeḽî kawêjker, ew ajeḽaney sê ta çiwar gedeyan heye ruminate vi. decawêt, ȓademênêt rummage n.vt.vi. pişkinîn, twêjînewe, geȓan, lêpêçînewe dekat, depişkinêt rummage sale pare kokirdinewe bo karî xêrxiwazî be firoştinî kelûpelî konû niwê rummy ad.n. seyrû semere, serxoş, core yariyekî qaqeze rumor n.vt. miqo miqo, bendûbaw, bendûbaw biḽaw dekatewe rump n. paşeḽî ajeḽ rumple n.vt.vi. jakaw, çirçûloç, çirçûloç dekat, dejakênêt rumpus n. hatûhawar, ajawe run vi.vt.n. heḽdêt, derdeçêt, desûȓêtewe, ȓadekat, xêradekat, pena debat, kêbiȓkêy ȓakirdin dekat, dêtû deçêt le nêwan dû xaḽda, koç dekat be komeḽ, lekardaye (biȓyarêk), ekewête jêr barî qerzewe, detiwêtewe, kaḽdebêtewe, derdedat, dirêj debêtewe, dirêjey debêt, biḽaw debêtewe, xêra lêdexuȓêt, xoy dexate tenganewe, 318

ȓaw denêt, espêk tomar dekat le kêbiȓkêda, depaḽêwêt bo pileyek, gemaroyek deşikênêt, deçête naw, dizedekat, qaçaxî dekat, araste dekat be aqarêkî diyarî kirawda, beȓêwe debat, dademezrênêt, dadeȓêjêt, pakdekatewe, xoy dexate metirsiyewe, çap dekat, ȓakirdin, ȓewkirdinî be komeḽ, kêbiȓkêy ȓakirdin, tiwanay ȓakirdin, cogele, aqarî giştî, nepisanewe, dirêje pêdanî şanogerî, qeḽebaḽixî kirdine ser bank, corêk, mafî (çûne jûrewe, giwêzanewe, bekar hênan), mawey manewey mekîneyek le kargeyekdaw biȓî karî berhem hatû lew maweyeda, kendeḽanêk bo xilîskanê, tiwawe, daȓêjraw, qaçaxçî eḽmas, koçber, mandû le ȓakirdinda runaround n. biyanû, behane, ȓakirdin, xogêlkirdin runaway n.adj. heḽatû, heḽatin, beriz bûnewey xêray nirix rundown n. kurte run-down adj. mandû, lepelûpo kewtû rune n. pîte konekanî zimanî Gêrmanî rung n. panayî nêwan dû pilîkane ya herdûlay peyjeyek rung pp.of ring run-in n. şeȓ, demeqaḽ runnel n. cogele runner n. kesî ȓaker, peyamber, qaçaxçî, beȓeyekî drêj, ȓiwekêke qedekey lesr zewî ȓegî tir derdekatewe, beȓêwe berî amêrêk runner-up n. ȓakerî dûhem running n.adj.adv. kesêk ȓadekat pêşbiȓkê dekat beȓêwe debat, dirêjey heye, nepisawe, heḽgijaw, be bê pisanewe running lights ȓûnakî keştî ya fiȓoke le şewda running mate kesêkî paḽêwraw bo piley cêgirî serok runny adj. aw be lûta hatine xiwarewe runoff n. awî baranî ser zewî, biȓyardan, xulî kotayî yarî run-off-the-mill adj. asayî, têkȓa, nawend runt n. kurte baḽa le mirov ajeḽ ya ȓiwek, biçûktirîn beçke seg ya beraz run-through n. pêdaçûneweyekî xêra

runway

sacristan

runway n. ȓêga, ȓêçke, aweȓo, ȓêȓewî fiȓînî fiȓoke rupee n. ȓupê: parey Hindutsan Pakistan Nepal Srîlank rupture n.vt.vi. piçȓan, parçebûn, qoȓbûn, depiçȓêt, qoȓdebêt rural adj. ladêyî, dêhatî ruse n. fêḽ, daw, teḽe rush vi.vt.n. decûḽênêt, paḽdenêt, bexêrayî pelamar dedat, pele dekat le nardin ya kirdin, pelekirdin, demi qeḽebaḽixî rusk n. nanî birjaw russet n. ȓengî şerabî, zerdî qaweyî, sêwî şerabî rust n.vi.vt. jeng, jengî danewêḽe(nexoşî danewêḽe), jengî lêdedat rustic adj.n. ladêyî, sade, kesêkî ladêyî rusticate vi.vt. deçêt ya denêrêt bo ladê bo jiyan, debête ladêyî rustle n.vt.vi. xişexiş, xişexiş dekat, wiḽax dizîn rustproof vt.adj. jeng nagirêt, jeng negir rusty adj. jengawî, jengin rut n.vt. şiwên pêçke, kendiȓ, bekeḽhatin, bebabûn, heḽdekenêt, heḽdediȓêt, bekeḽdêt, bebadêt ruthless adj. bêbezeyî, diḽȓeq rye n. ȓiwekêke danekey wek co waye dekrêt be nan, wîskîşî lê drûsit dekrêt

319

S s S s n. pîtî nozdehemî zimanî Îngilîzî, kurt kirawey çirke (second), şemme (Saturday), yekşem (Sunday), le kîmyada hêmay gogirde (sulfur) Sabbath n. ȓojî şemme: ȓojî pişûdanû peristine le lay Cûleke Sabbatical adj.n. ȓojî pişûdan saber n. şimşêrêkî yekla xiwarû tîj Sabin vaccine waksinî poliyo be zar werdegîrê bo minaḽan sable n.adj. deḽek, kewḽû feriwe be nirxekay, ȓeş ya ȓeşî qaweyî sabot n. qapqap: serpêyiyeke le dar dirûsit dekrêt sabotage n.wêrankirdinî hêḽî asinû pirdekan le layen sîxuȓekanî dûjminewe sabra n. Cûyekî le dayîk bûy Îsraîl sabre saw mişarî karebayî be desit heḽdegîrê sac n. tûreke, kîse, cantay destî jinane saccharin n. awêteyekî şîrîne le ciyatî şekir bekar dêt saccharine adj. wek şekir şîrn, le şekir şîrn tir sacerdotal adj. qeşe ya nûsîngey qeşe sachem n. serok hozêkî Hîndiye sûrekanî Emerîka sachet n. tûrekeyekî bonî biçûk dexrête naw cilûbergewe sack n.vt. tûreke, kîse, derkirdin le kar, taḽankirdin, corêke le şerab, dexate tûrekewe, derdekrêt le kar, taḽandekat sackcloth n. qumaş le mûy wiştir, kirasêkî awdaman bo pirsedarîw peşîmanî leber dekrêt sacking n. qumaşî zibȓû herzan bo tûrekew kîse sacrament n. nihêniyekî pîroz le lay xaç peristan sacred adj. taybete be xuda peristî, pîroz, ayinî sacrifice n.vt.vi. qurbanî, qurbanî dedat sacrilege n. bêȓêzî niwandin beramber perisitgakanû şiwêne pîrozekan sacristan n. ȓagirî şiwêne pîrozekan

sacristy

salad dressing

sacristy n. jûrî heḽgîrawe pîrozekanû cilûbergî piyawe ayiniyekan sacroiliac n. cûmgey nêwan kḽotû diwayîn êskî biȓbiȓage sacrosanct adj. ewpeȓî pîroz sad adj. xemgîn, xembar, zor xirap sadden vt.vi. xembar dekat, xembar debêt saddle n.vt. zînî esip, zînî paskîl, parçeyek goştî piştî ajaeḽ be perasûy herdû lawe, zîn dekat, barî giran dekat saddlebag n. hegbey piştî zîn saddle horse espî siwarî saddle shoes pêḽawî sipî qeytandar Sadducee n. endamî tîreyekî konî Cûleke tenha baweȓyan be yasay nûsraw hebû baweȓyan be ȓojî diwayîw firîşte nebû Sadism n. diway Marquis de Sade 17401814 nûserî Ferensayî bîrî Sadîzim biḽaw bowe: çêj birdin le azardanî xoşewîsitda Sadomasochism n. sadomaseçîzim: bênamûsiyeke çêj le azardanî xeḽkû xoy debînêt safari n. geşit ya ȓawkirdin le Afrîka safe adj. derbaz bûn le karesat metirsî, oqreyî, bêtiris, diḽniyayî, gencîney pare heḽgirtin (qase) safe-conduct n. pisûley têpeȓîn be naw dujminda safeguard n.vt. pasewan, parastin, deparêzêt safe house penage, jêr zemîn bo xo şardinewe safekeeping n. parastin safe sex bekar hênanî kandûm bo kemkirdinewey tûş bûnî nexoşî le ȓêgay cûtbûnewe ya minaḽ nebûn safety n.adj. asûdeyî, oqreyî, parêzgarî, her amêrêk bo ȓêgirtin le ȓûdaw safety glass çawêlkey parastin safety match şiqarteyek bê metirsî le xowe danegîrsêt safety net her bergiriyek dijî lenawçûn ya ledesitdan safety pin derzîle, sincaq safety razor giwêzanî ȓîştaşînî şanedar safety valve zimaney parastin: zimaney otomatîkî bereḽa kirdnî paḽepestoy aw gerim ker ya menceḽî heḽim pesit 320

safflower n. ȓiwekêke guḽêkî pirteqaḽî heye le nawkekey ȓonî xiwardenî lê dirûsit dekrêt saffron n. zaferan: birîtiye le beşe mêyînekey guḽî zaferan be ȓengî zerid pirteqaḽî wek ȓengû tamû çêjî xiwardin bekar debrêt sag vi.n. şildebêt, newî debêt, kemdebêt, lawazdebêt, ȓodeçêt, şilbûn, newîbûn, ȓoçûn, dabezînî nirx, ladan le hêḽ le keştî ȓanîda, tepîn saga n. saga: çîrokêkî Ayîslandî kone pȓe le qaremanêtî sagacious adj. jîr, zor dana, zîrek sage adj.n. dana, hoşmend, ȓiwekêke le ȓegezî pungeye bo tamûbon xoşkirdinî goşit Sagittarius n. ko estêrey kewanû tîrhawêj nohem nîşaney kelwekan sago n. ardêkî nişasteyî le nawkî xurmay sagoy Malîzîw Hinndî dirûsit dekrêt Sahara biyabane gewrekey Afrîqa sahib n. wişeyeke Hindiyekan bekarî dehênin le geḽ dagîrkere Awrupiyekanda be watay beȓêz said vt.vi. witî pt.& pp.of say sail n.vi.vt. çarokey keştî, geştêkî taybet be keştî, be keştî çarokedar deçêt, be awda deçêt, geşt dekat be ȓêy awda, xişpey nayat, cûḽanî keştî araste dekat sailboard n. texteyekî xilîskanî leser aw behoy çarokeba biȓwat sailboat n. belemî çarokedar sailcloth n. qumaşî çarokey belemû xêwet sailfish n. masiyekî gewreye şapeȓî ser piştî zor gewreye sailor n. keştîwanî, deryawanî sailplane n. fiȓokeyekî bê mekîne saint n. piyaw çakî xaçperistan sake n. mebesit, meram, berjewendî salaam n.Ar. sḽaw salable adj. bo firoştine, harzane salacious adj. bênamûs, hewesbaz, bedxû, bêabȓû salad n. zeḽate salad bar layekî çêşitxane ke zeḽatey lê danrawe salad dressing ȓonû sirkew bîberî zeḽate

salamander

sanctity

salamander n. xişokêkî efsaneyî gewreye etwanê le agirda bijît, giyandarekanî teȓwişkî wek boq salami n. goştî xoşkiraw be karîw xiwêw heḽgîraw le ȓîxoḽeda salary n. mûçe, mangane sale n. firoştin, bazaȓ, heȓac, firoştin be nirxî kem salesclerk n. karmendêkî firoşyar le dûkanêkda salesgirl n. firoşyarêkî mêyîne le dûkanêkda saleslady n. afretêkî firoşyar le dûkanêkda salesman n. piyawêkî firoşyar salesmanship n. hunerî firoşyarî, pîşey firoşyarî salesperson n. karmendêkî firoşyar sales representative firoşyarêk wek kesêkî terxankiraw le layen kargeyekewe bo firoştinî berhemekanî kargake sales slip pisûley firoştin sales tax bacî firoştin salicylic acid tirşî salisîlik wek çareserî qinçikey ȓû salient adj.n. qeḽbeze, diyar , goşeyekî diyar saline adj.n. siwêr, siwêrawêk lekarî dermanî bekar bêt saliva n. lîkî naw dem salivate vi. lîk deȓêjêt sallow adj. zerid heḽgeȓaw, ȓeng peȓîw sally n.vi. pelamarêkî lepiȓ, geştêk, hêriş debat, geşit dekat salmon n. masiyekî goşit sure le awî şorda dejêtû le awî şîrînda gera dadenêt salmonella n. her yek le ȓegezekanî bektirya ke debête hoy tûşkirdinî giraneta ya jehrawî kirdinî xiwardemenî salon n. dîwexan, dîwexanî koȓî honrawe, hoḽî pîşangay tablo, hoḽî pêşwazî mîwan, saḽonî ciwankarî sertaşîn saloon n. her jûrêkî gewre bo pêşwazî, şiwênî bade noşî ya xiwardinewe salsa n. semayekî başûrî Emerîka, sasêke le bîberî tîjû temate salt n.adj.vt. xiwê, xiwêdar, siwêr, xiwêy piya dekat saltcellar n. xiwêdan 321

saltine n. piskîtêkî reqî xiwêdar salt lick xiwêyekî sirûştî le şêwey berid bo xiwêdanî ajeḽ saltpeter n. berdî xiwê: netratî botasyom ya sodyom saltshaker n. xiwêdan saltwater adj. awî şor salty adj. şor, awî derya salubrious adj. keḽikdare bo tendirûstî, sazgar saluki Ar. tancî salutary adj. besûd, bekeḽik salutation n. sḽaw le despêkî name nûsînda salute vt.vi. sḽawî serbazî dekat, ȓêz denwênêt be xo çemandinewew dirûd witin salvage n.vt. padaştî ȓizgar kirdin, ȓizgarkirdin le niqûm bûn ya sûtan, desit kewtinewey kelûpel le niqûm bûn ya sûtan, ȓizgar dekat salvation n. ȓizgarkirdin, pakbûnewe le gunah salve n.vt. meḽhem, aramdekat salver n. sînî salvo n. desitȓêjî fîşek top ya mûşek same adj.pron.adv. heman, wek, cor, çonayetî jimare, heman kes ya şit, be heman ȓêga, be heman xûw ȓewişit samovar Russ. Semawer sample n. nimûne, nimûney kaḽa, berkuḽî tamû çêj sampler n.kokerewey nimûnekan Samson n. semsûn kesêkî leȓade beder be hêz samurai n. cengawerêkî derebegayetî Japonî sanatorium n. bûjangey heḽsanewey nexoşe dirêj xayenekan sanctify vt. pîroz dekat, pak dekatewe sanctimonious adj. dûȓû, ȓiyakar sanctimony n. dûȓuyî, ȓiyakarî sanction n.vt. deseḽat pêdan, paḽpiştî kirdin, selmandin, sepandinî sizay abûrî beser wiḽatêkda ke serpêçî le yasakanî nêw neteweyî dekat, dûpat dekatewe, deseḽatî pê dedat, ȓêdedrêt sanctity n. pîrozî, pakî, şitêkî pîroz

sanctuary

satanic

sanctuary n. nizirge, mezarge, şiwênêkî pîroz wek mizgewit kiḽêse her peristgayek, penage sanctum n. şiwênêkî pîroz, xeḽwetga sand n. lim, lim le kenar derya ya le biyaban, kat jimêrî limî, limî piya dekat, be simarte lûsî dekat sandal n. serpêyî, sol, pêḽawêke xêra le serpê dekrêt, kaḽa sandalwood n. darêkî sextû bon xoşe, darî sendeḽ sandbag n.vt. kîse lim, be kîse lim qayîmî dekat ya pêşî degrêt sandbar n. tepolkeyekî lim ke be hoy aw ya bawe dirûsit biwe sandblast vt. pak dekatewe be bayekî limawî be paḽepestoyekî zor sandbox n. sindûqêkî piȓ le lim bo yarî minaḽ sand dollar her yak lew core ajeḽe panû xiȓe deryayiyaney le qûḽayîda leser lim aram degrin sandhog n. karkirdinî jêr zewî ya naw aw sandlot adj. yarîgay limawî bo minaḽan sandman n. piyawêkî efsaneyiye minaḽan exate xew be lim kirdine çawyan sand paper n.vt. simarte, be simarte lûsî dekat sandpiper n. baḽindeyekî kenar deryaw denûk drêj sandstone n. berdî lim sandstorm n. ȓeşebay lim sand trap şiwênêkî limawî be taybetî lenaw yarîgay goḽifda sandwich n.vt. sendewîç, tê dexzênête nêwan sandy adj. wek lim, limdar, wek ȓengî lim sane adj. jîr, hoşmend sang-froid n.Fr. hêminî, danbexodagirî sangria n. bestenî xoşawî mîwe le şerabî sûrû awî mîwew parçe mîwe sanguinary adj. xiwênȓêj, xiwên xor, xiwênawî sanguine adj. ȓengî xiwên, xiwênîn, hîwadar, diḽniya sanitarium n.L. = sanatorium tendirûst xane, bûjange sanitary adj. amadeyî helû mercî tendirû322

stî, pakû xawênî sanitary napkin peȓoy nermî bê niwêjî sanitation n. zanistû piyadekirdinî helû mercî tendirûstî giştîw ȓêgirtin le nexoşiye biḽawekan sanitize vt. tendirûsit dekat be pak kirdinewey le hemû pîsû poxiḽiyek sanity n. tendirûsit bûnî doxî hoşmendî sank vi.vt. niqûmbû pt. of sink sans prep. bebê, bêcge le Sanskrit n. zimanî dêrînî wêjeyî Hîndî kon sap n.vt. şîleyeke le naw demarekanî hênanû birdin le direxitda xiwardinû aw degiwêzêtewe, çalak, tunêḽ lêdedat, lawazdebêt sapient adj. dana, hoşmend sapling n. nemam sapphire n. yaqûtî şîn sappy adj. piȓ le şîle, gewic, herze saprophyte n. her ȓiwekêk bijêt leser madey organîkî bogenû mirdû wek keȓû sapsucker n. darkunkere kun le qedî dar dekat bo xiwardinî şîlekey nawî sarcasm n. gaḽtepêkirdin, sûkayetî pêkirdin sarcastic adj. sokayetî, gaḽtecaȓî sarcoma n. dûmeḽêkî tirsinake leserî ȓîşaḽekan dêt sarcophagus n. goy leberd dirûstkiraw sardine n. masî serdîn ew masiye biçûkaney dekrêne naw qutû bo xiwardin sardonic adj. gaḽteçî sari n. qumaşêkî nermû ciwan jinanî Hîndî layekî wek damen lakey tirî wek serpoş le xoyan de aḽênin sartorial adj. derbarey berigdirû ya karekey, bergî piyawane sash n. kemerbend, çwarçêwey şûşey ser dergaw pencere, çwarçêweyekî xizîw sashay vi. bexo badanewe hengaw denêt ya deȓwat sass n.vt. bê şermane diwan, bebê şermî dedwêt sassy adj. bê şerm, bê abȓû sat vi.vt. danştiwe pt.& pp. of sit Sat kurt kirawey Saturday şemme Satan n. şeytan satanic adj. şeytanane

satchel

saying

satchel n. cantayekî biçûk bo heḽgirtnî pertûk sate vt. betewawî têr dekat, têr debêt sateen n. qumaşêkî lokeye le awrîşim deçêt satellite n. tenêkî asmanî biçûk bedewrî tenêkî gewretirda bixulêtewe, mangî desit kird, piştbestnî wiḽatêkî biçûk be wiḽatêkî gewre satiate vt.adj. piȓdekat, le ȓade beder piȓdebêt, piȓbûn, ziyade xorî satiety n. ziyade xorî satin n. qumaşêkî awrîşmî ya naylon ya awrîşmî desitkird layekî nermû lûs kirabê satinwood n. textey lûs kiraw bo kersey naw maḽ satire n. heḽbestî daşorînû gaḽte pêkirdin satirize vt. hêriş dekat be daşorînewe( be heḽbesit) satisfaction n. pakirdinewe le heḽe(kufrane dan), têrkirdnî arezû ya pêdawîstî, qayîl kirdin, qerebû kirdinî ziyan, danewey qeriz, diḽniyabûn satisfactory adj. pesinde, başe satisfy vt. qayîl dekat, mercekan cêbecê dekat, guman nahêḽêt, diḽniya dekat, qerzêk dedatewe satrap n.Per. fermanȓewayekî sitemkarî nawçeyek saturate vt. piȓdekat, be tewawî teȓdekat, parawdekat Saturday n. şemme Saturn n. xudawendî kiştûkaḽ lelay Romanekan, dûhem gewretirîn hesarey sîstemî xor bazneyekî besteḽekî tenkî heye le astî hêḽî yeksanî, zuhel(be Erebî) saturnine adj. temeḽ, xembar, goȓ satyr n. efsaneyekî Grîkiye: xudawendî daristanekan xoy le piyawêkî kilikdarû giwê dirêjû qaç bizinû şaxî biçûkda enwênêt, piyawêkî bênamûs satyriasis n. piyawêkî bênamûsî le ȓade beder sauce n. sas, mîwey naw qutû, bêşerim saucepan n. menceḽêkî biçûkî desik dar saucer n. jêrpiyaḽe saucy adj. çeqawesû, bêşerim, ziman dirêj, ȓûxoş, şoxû şeng 323

sauerbraten n. goştî xoşkiraw be sirkaw piyazû karî pêş kuḽandin sauerkraut n. tirşiyatî kelerim sauna n. germawî heḽim saunter vi.n. degeȓêt, be lojeloj deȓwat, geȓan, lojeloj ȓoyîştin saurian adj.xişokekanî le babetî marmêlke sauropod n. core daynasorêkî kilkû mil dirêjû ser biçûk sausage n. her core goştêkî xoşkiraw kirabête naw ȓîxoḽewe bo heḽgirtin sauté vt. xêra sûr bikrêtewe be kemêk ȓonewe savage adj.n. diȓinde, ziyanbexiş, kesêkî diḽȓeq, naşaristanî savant n. zana save vt.vi.n.prep. ȓizgar dekat le metirsî, paşekewit dekat, deparêzêt, ȓizgarî debêt le gunah, heḽdegrêt, desitpêwe degrêt, le yarî topî pêda karêk bibête rêgirî le birdinewey ȓikaber, ȓizgar kirdin, paşekewit kirdin, bêcge le, beḽam, gerna saving adj.n. heḽgirtin, ȓizgarkirdin, desitpêwe girtin, kokirdinewe, parey paşekewit kiraw, paşekewit savior or saviour n. ȓizgarker savoir-faire n. lêhatûyî komeḽayetî, qisezan savor n.vi.vt. tamû çêj, bonû berame, tam dekat, çêjî lêdebînêt savory adj. betamû çêjû bon xoş savvy n. ziring, dana, peybirdin, têgeyîştin saw bînîtî pt.of see saw n.vt.vi. mişar, heȓe, debȓêt be mişar sawdust n. ardedar sawed-off adj. biȓaw, kurtkiraw(kurt kirdinewey lûley tifeng) sawhorse n. şiwênî heḽçinînî darî biȓaw sawmill n. mekîney dar biȓînû kirdinî be texte saw-toothed adj. didan mişarî sawyer n. darbiȓ Saxon n. kesêkî Gêrmanî kon nîştecê le Berîtaniya, zarawey seksonî saxophone n. amêrêkî mûzîke say vt.n. deḽêt, be wişe derdebȓêt, wadeḽêt, witin, boçûn derbiȓîn, diwa wite saying n. witeyek, pend

say-so

scenario

say-so n. witey kesêk, dûpatkirdinewe, mafî biȓyardan scab n.vi. qetmaxey birîn, kirêkarêk le cêy kirêkarêkî xopîşander, geȓî, geȓdebêt scabbard n. kêlanî xencer ya şimşêr scabies n. geȓî scabrous adj. diȓ, napesend, lasar scads pl.n. jimareyekî zor, gelêk scaffold n. eskele, sêdarey xinkandin scaffolding n. keresekanî eskele wek şîşû darû texte scalawag n. ȓîswa, çepeḽ scald vt.n. esûtêt be şileyekî gerim ya heḽim, gerim dekat ta piley kuḽan, sûtan be sûtan gerim scale n.vt. hêmaw jimarekanî ser ȓasteyekî pêwane, her pêwerêk, pêwerî kêşanî ser nexşeyek, peyjey mûzîkî, tay terazû, pûlekey masî, qetmaxey ser birîn, dekêşêt, pûlekey lêdekatewe(masî), depêwêt scale insect ew canewere wirdaney tiwêkḽî dar xirap dekat scalene adj. la naȓêk(na terîb) scallion n. corekanî piyazû ewaney le piyazî sewiz deçin scallop n.vt. giwêçkemasî ke goştiyan dexurêt, gwêçke masî baweşênî, wek giwêçke masî ȓoxî debȓêt, debirjênêt ta sûr debêtewe scalp n.vt. pêstî ser be tûkewe, kewḽeser, pêstî ser kewiḽ dekat, bilîtî şanow sînema dekȓêtû be girantir dey firoşêtewe scalpel n. neşterî neştergerî scam n.vt. firîwdan, desbiȓîn, fiȓûfêḽ, fêḽdekat, firîw dedat scamp n. napesind, ȓîswa scamper vi.n. heḽdêt, xêra deȓwat, heḽatin scampi n. kulley derya core gewrekey scan vt.vi.n. dêȓe honraweyek dexwênêtewe be pêy kêş, be wirdî depişkinêt, tê deȓwanêt, be ultra sound pişkinîn dekat, le amancêk degeȓêt be şepolî ȓadar, le geḽ kêşekanî honraweda dêtewe, pişkinînî wird, tê ȓiwanîn scandal n. her şitêk şermezarî be diwada bêt, abȓûçûn, ȓîswabûn scandalize vt. ȓîswa debêt be hoy ȓeftarêkî 324

xirapewe scandalmonger n. kesêk ȓîswayiyekanî xeḽik biḽaw bikatewe, abȓûber scandalous adj. abȓûber, ȓîswaker scansion n. şîkirdinewe, pişkinîn scant adj. kem, ewende niye piȓî bikatewe scanty adj. natewaw, tosqaḽêk scapegoat n. qoçî qurbanî scapegrace n. bênamûs, bedxû scapula n. defey şan, herdû êske panekey şan scar n. dax, cê birîn ya sûtan, paşmawey daxû pejare le derûnda scarab n. qaloçe ȓeşey gewre, nexşî qaloçe leser mûrûw milwanke scarce adj. degmen, zor kem desit dekewê scarcely adv. be degmen, be sextî scarcity n. kemî, degmenî, nagiştî scare vt.vi.n. detirsênêt, detoqênêt, detirsêt, toqîn, le piȓêka tirsandin scarecrow n. dawiḽ: darêk cilû bergî be berda dekrêt bo tirsandinî baḽinde scarf n. leçik, milpêç, ser mêzî barîk scarify vt. deȓûşênêt pêst ya hesit scarlet n.adj. sûrêkî birîqedar, gunahbar, dawên pîs scarlet fever nexoşiyekî tirsinakew biḽaw debêtewe tûşî quȓig debêtû tay debêtû ceste sûr heḽdegeȓêt scary adj. samnak, piȓmetirsî, tirsenok scat vi.adj.n. derdepeȓêt, legeḽ amêrêkî mûzîkda goranî demîngênê, mîngandin scathing adj. sexit scatology n. pîsayî nasî scatter vt.vi. perşû biḽaw dekatewe, peȓewaze pêdekat, biḽawdebêtewe, peȓewazedebêt scatterbrain n. gêl, kesêk natwanê be çiȓî bîr bikatewe scatter rug beȓeyekî biçûk scavenger n. zibiḽ kokerewe, her ajeḽêk xiwardinî fȓêdiraw bixwat scenario n. sînaryo:pilanî şanogeriyek ya fîlmêkî sînema, deqî çîrokêkî amade bo derhênanî sînemayî ke birîtiye le diyarî kirdinî kesayetiyekanî wirdekarî taybet be dîmenekanû giftûgokanû amojgariye cor becorekan

scene

scoliosis

scene n. şiwênî ȓûdaw, perdeyekî şanoyî, dîmen, derbiȓînî tûȓeyî scenery n. amadekariyekanî şano le perdew ȓazandinewey dîwarû ciwankariyekanî, dîmenêkî ciwan scenic adj. dîmenêkî şanoyî, dîmenêkî sirûşt, ciwantirîn dîmen scent vt.n. bon dekat, bon depiȓjênêt, bonî lêdêt, dûy dekewêt be bonekey, bon, hestî bonkirdin, guḽaw, bon becêmawî ajieḽêk ke ebête hoy ȓawkirdinî scepter n. karmendanî diyarî kiraw le layen paşawe wek hêmay deseḽat sceptic n. = skeptic guman schedule n.vt. xişte, lîstî diyarî kirdinî katekan, bernamey karekan, dexate xiştewe, katekan diyarî dekat schematic adj. hêḽkarî nexşeyek scheme n.vt.vi. nexşe, piȓoje, pilan, pilan dadenêt schism n. ciyabûnewey dûbere leyektir behoy boçûnî ciyawaz felsefey ciyawaz schist n. berdêkî bilûrî be asanî letbêt bo çînû tiwêj schizophrenia n. şîzofirîna: nexoşiyekî derûniye brîtiye le dû kesayetî le lexobayî bûnû ȓeftarî seyirda derdekewêt schlemiel n. kesêkî lênehatû nakarame, gêl, şikisit xiwardû schlep n. kesêkî nekara, kesêkî bê keḽik schlock n.adj. her şitêkî herzan, herzan, bê bayex schmaltz n. mûzîkêkî diḽȓifên karîger schnapps n. şerabêkî quris scholar n. xiwêndkar, zana scholarship n. astî zanîn, sîstemî bexşînî pare be xiwêndkar scholastic adj. derbarey qutabxane kolîjû xiwêndkarû fêrkirdin school n.vt.adj. qutabxane, ȓêçkeyekî bîrkirdinewe, komeḽe masiyek be yekewe dejînû ȓawdeken, fêr dekat, ȓadehênêt, derbarey qutabxane school board encûmenîkî heḽbijêrdiraw le layen xeḽkewe bo berpirsiyarêtî le qutabxane giştîw taybetekan schoolbook n. pertûkî qutabxane schoolboy n. xiwêndkarî kuȓ, qutabî 325

schoolgirl n. xiwêndkarêkî kiç, qutabî schoolhouse n. qutabxane, xiwêndinga schooling n. ȓahênanû fêrkirdin, fêrbûn schoolmaster n. mamostay qutabxane (piyaw) schoolmate n. haweḽî qutabxane schoolmistress n. mamostay qutabxane (jin) schoolroom n. jûrî qutabxane schoolteacher n. mamosta, fêrkar schoolwork n. erkî maḽewe ke be xiwêndkar dedirêt schoolyard n. goȓepanî qutabxane wek yarîga bekar debrêt school year saḽî xiwêndin schooner n. keştiyekî çarokedar le dû ya pitir koḽekey heye, perdaxêkî gewrey bîre schuss n.vi. xilîskanêyekî xêra le talanêkewe, xilîskanê dekat schwa n. siçwe: dengî bizwênerekan le zimanî Îngilîzî wek e le agent hêmakeşî (ǝ) ye sciatic adj. peyweste be simtû demarekanî sciatica n. her azarêk le simt be taybetî heḽawsanî ew demarey le simtewe berew xiwar be ȓanû laqda dête xiwarê science n. zanist, zanîn, karameyî scientific adj. zanistî scientist n. zana, pispoȓ le zanistî zîndewer kîmya fîzya scimitar n. şimşêrî xiwar Arebû Turk be karyan dehêna scintilla n. pizîsik, pȓîşik, nextêk scintillate vi. abiḽaçênêt, edrewşêtewe scion n. çûqeney direxit bo mûturbe kirdin, newe, kuȓeza scissor vt. debȓêt be miqesit scissors n. miqesit sclera n. perde sipyekey çaw dadepoşê bêcge le bîlbîley çaw sclerosis n. reqbûnî ȓîşaḽî goşit scoff n.vt.vi. gaḽte, gaḽtey pêdekat, pêy ȓadebwêrêt scofflaw n. kesêk gaḽtey be ȓênimayiyekanî hatûçow yasakanî mey xiwardinewe bêt scold n.vt.vi. afretî cinêw firoş, ziman pîs, serzenişit dekat be tûȓeyîyewe scoliosis n. larî biȓbiȓey pişit

sconce

screech

sconce n. singî ser dîwar bo heḽwasînî çira, momdanî ser dîwar scone n. kêkêkî xiȓ scooch vi. paşeḽ deleqênêt bamlawlada ya serûxiwar scoop n.vt. çemçe, wek xakenaz deskêkî kuḽ bo derhênanî şekirû birinc le gunêda, bêḽ bo heḽkendin, hewaḽêkî wirûjêner, endazey çemçeyek, derhênan, ȓamaḽîn, heḽdekenêt, derdehênêt, hewaḽêk ȓûmaḽdekat scoot vi.vt.n. be xêrayî der deçêt deȓwat, heḽedawan scooter n. paskîlêkî dû pêçkey nizme minaḽ be pê kutane zewî lêy dexuȓêt, matoȓ sikîlêkî biçûke şiwênî danîştinî heye scope n. biwar, hel, astî têgeyîştin ya bînîn -scope paşgirêke be watay bînîn, serincdan scorch vt.vi.n. wişik dekatewe be germî, heḽdekȓûzênêt, heḽqirçan score n.vt.vi. ȓûşan, birînêkî biçûk, jimarey bank, qeriz, sikaḽa namey nîştecê bûn, ho, jimarey xaḽekan le yariyekda, pileyek le taqî kirdineweda, bîsit kes ya şit, zor zor, peȓeyekî awaz hemû beşekanû amêrekanû dengekanî tiya tomar kirabêt, nîşan dekat be ȓûşan be biȓîn be hêḽ, tomar dekat, xaḽ bedesit dênêt, debatewe, serdekewêt scoreboard n. textey tomarkirdinî xaḽekan le goȓepanî yarîda scoreless adj. bê xaḽ, bê jimare scorn n.vt. tȓokirdin, kem temaşa kirdin, tȓo dekat Scorpio n. kelûy dûpişik le estêre nasîda scorpion n. dûpişik scotch adj.n.vt. wiḽatî Sikotland, kesêkî sikotlandî, wîskî sikotland, deȓûşênêt, kotayî pê dênêt scot-free adv.adj. siza nedraw, bexişraw Scotland yard beȓêwe berayetî polîsî London be taybetî nûsîngey lêpêçînewe le tawanekan scottish terrier segî têrîr: segî ȓaw laq kuḽ scoundrel n. kesêkî bedxû bedȓewişt scour vt.vi. pak dekatewe be sawîn, ser be şiwênêkda dekat bo geȓan be dûy şitêkda 326

scourge n.vt. qamçî, perêşanî be her hoyek, qamçî lê dedat, perêşanî dekat scout n.vt.vi. sosekirdnî serbazî beser dujminewe, kesêk denêrdirêt bo dozînewey kesanî lêweşawe bo sînema ya şano, kuȓû kiçî dîdewan, sose dekat, dîdewanî dekat scouting n. dîdewanî scoutmaster n. ȓaberî destey dîdewanî kuȓan scow n. belemêkî bin texte paşeḽî çiwar goşeye bo giwêzanewey çegilû lim bekar dêt scowl vi.n. moȓdebêtewe, miȓû moçî scrabble vi. eȓûşênêt, xet xetên dekêşêt, têdekoşêt scraggly adj. naȓêk, nawaze scram vi. deçête derewe be xêrayî scramble vi.vt.n. dexişêt, heḽdegijêt, têdekoşêt bo şitêk, têkeḽdekatû sûr dekatewe(hêlke), xişan, heḽgijan, têkeḽûpêkeḽ scrap n.adj.vt. wirde şit, wirde asin, parçey mawe, paşmawe, keresey asinî fiȓêdiraw, şeȓ, demeqaḽ, kertûperit dekat, fiȓêdedat scrapbook n. peȓawêke bo heḽgirtinî wênew parçey ȓûjname scrape vt.vi.n. lûsdekat ya pak dekatewe be lêxişandin ya kiȓandin, lêdekatewe be lêxişandinû kiȓandin, be tundî dekȓênêt, xişandin, kiȓandin scrapheap n. parçe asinî keḽeke kiraw leser yek, sikrap scratch vt.vi.n.adj. heḽdekoḽêt be nînok, deȓûşênêt, dexurênêt, leser ȓûberêk denûsêt ya wêne dekêşêt, nînok bekar dênêt bo heḽkendin ya birîndarkirdin, ȓûşandin, kiȓandin, diȓandin, kiȓekiȓ, amadekirawî serpêyî, bê mebesit, le hîçewe scratchpad n. peȓawî têbînî scrawl vt.vi.n. bebê giringîdan denûsêt ya wêne dekêşêt, nûsînêk nexiwêndirêtewe scrawny adj. leȓûlawaz scream vi.vt.n. deqîjênêt, hawar dekat, leqaqa dedat, be hawar şitêk derdebȓêt, qîjandin, hawar kirdin screech vt.vi.n. bedem azarewe ya tirsewe

screen

sea anemone

deqîjênêt, dengî qîjandin screen n.vt. perdey ciya kirdinewe ya dapoşîn, her şitêk penabidat ya bişarêtewe, tele hêḽegî pencere, perdey sînema TV ȓadar kompuûter, be perde deparêzêt, pîşandedat leser perde, depoşêt, le bêjing dedat screenplay n.= scenario deqî sînemayî amadekiraw screenwriter n. nûserî deqî sînemayî screw n.vt.vi. ceȓ, pêç, burxî, ceȓandin, ceȓî lêdedat, tundî dekat be ceȓ, be ceȓ beyekiyewe delikênêt, begîrdênêt screwball n. gêle piyaw screwdriver n. ceȓbader screwy adj. şêtûwêt, gêl scribble vt.vi. têkeḽûpêkeḽ denûsêt scribe n. nûser, kesêk leber desit nûseke bigrêtewe pêş çapkirdinî scrim n. qumaşêkî lokeyî çinraw bo perdey pencere scrimmage n. despêkî yarî le naweȓastî goȓepanewe, xo gerim kirdinî pêş yarî scrimp vt.vi. desit pêwe degrêt, ȓijdî dekat scrimshaw n. dirûsit kirdinî peykerû nîgar kêşan le êskî neheng le layan deryawananewe scrip n. biȓwanamey mafî wergirtinî şitêk wek pare kelûpel script n. deqêkî nûsraw, desitnûs scripture n. her nûsrawêkî pîroz, Tewratû Încîl wek pertûk ya nûsrawî pîroz scriptwriter n. kesêk ke deq denûsêt bo sînema ya TV scrofula n. sîlî giḽandî lemfî mil scroll n.vi. lûle qaqezî nûsîn, xişḽî lûleyî, berew xiwar ya berew jûr debat wek dêȓêk deqêk leser kompiyûter scrotum n. gundan: ew çermey gunî têdaye scrounge vt.vi. siwaḽdekat, dizîdekat, be merayî kirdin bedesit bihênêt, degeȓêt be diway şitêkda scroungy adj. çepeḽ, naȓêk scrub n.adj.vt.vi. dewenî çiȓ, kesêkî kuḽ lebejnî asayî, kuḽebine, xawên kirdinewe, xawên dekatewe be siȓînewe, deşwat scrubwoman n. karekerî ȓojane 327

scruff n. pişit milî mirovû ajeḽ scruffy adj. napuxte, pîsûpoxiḽ scrumptious adj. betamû çêj bo xiwardin, ciwanû serinc ȓakêş scrunch vt.vi.n. dekrojêt, dehaȓêt, deguşêt, dengî kiroştin ya haȓîn scruple n.vt.vi. çendiyekî kem, biȓêkî kem, guman, dûdiḽî, guman dekat, dûdiḽdebêt scrupulous adj. zor be guman, wirdekar scrutinize vt. depişkinêt, têdeȓwanêt scrutiny n. pişkinîn, têȓiwanîn scuba n. dezgay henasedanî melewanî jêr aw scud vi.n. xêra decûḽêt, xêra cûḽan scuff vt.vi.n. pê dexişênêt be zewîda le ȓoyîştinda, serpêyî pêḽawî bê pajne le maḽewe dekrête serpê, sol scuffle vi.n. begij yekdîda dêt, pê dexişênêt be zewîda, begij yeka hatin scull n.vt.vi. sewḽey belem, belemêkî sûkeḽe bo kêbiȓkê, be seḽbe belem lêdexuȓêt scullery n. jûrêkî nizîk çêşitxane ke qapû qaçaxî lê deşorêtû heḽdegîrêt scullion n. karekerî naw çêşitxane sculptor n. peykertaş sculpture n.vt.vi. hunerî peykertaşî, peyker, peyker dataset ya dirûsit dekat scum n.vi. kefî pîsî ser şileyek, xiḽtey komeḽ, pîsî daydepoşêt scupper n. kunî aweȓoy tenîştî keştî scurf n. kiȓêjî ser scurrilous adj. ciwên firoş, ziman pîs scurry vi.n. be xêrayî derdepeȓêt, ȓakirdin scurvy adj.n. ȓîswa, nexoşî eskerbût ser encamî kemî vitamin C lawazbûnû enîmyaw heḽawsanî pûkî lêderdekewêt scuttle n.vi.vt. zembîley heḽgirtinî xeḽûz, serqapî kunêk le ȓaȓewêkda ya leser piştî keştî, jêrî keştî kundekat bo niqûm kirdinî, heḽdêt, ȓadekat scuttlebutt n. pȓûpagende, basûxiwas scythe n. das sea n. derya, zerya, oqyanûs, deryaçe, şepolêkî gewre, şêwanî derya, biȓêkî zor gewre sea anemone n. guḽî derya giyandarêkî lîqinî deryaye

seabed

secondary

seabed n. binke piȓ pîtekey derya seaboard n. kenarî derya, zewiyek derya dewrîdabêt seacoast n. kenarî derya sea cow be çendîn ajeḽî şîrderî deryayî dewitrêt wek meȓî derya seafarer n. geştiyaranî deryayî, deryawanan seafloor n. binî derya seafood n. xiwardinî derya wek masîw giwêçke masî seagoing adj. çûn be ȓêgay deryada sea horse ajeḽêkî deryaye serî le esip deçêt seal n.vt.vi. peyman, mor, momî mor, demewaney bestin, amêrêk bo ȓêgirî kirdin le lêçûn, ajeḽêkî deryayî sîpelik dare, pêstî ew ajeḽe, dadexat, mor dekat, ȓawî ew giyandare awiye dekat, tund debestêt sealant n. madeyekî sirêşî ya plastîk bo bestin bekar dêt sea legs tiwanay ȓoyîştin leser piştî keştî ledryada bebê ledesit danî hawsengî sea level astî derya ke bo berzî bekar dehênrêt sea lion şêrî derya sealskin n. pêstî şêrî derya seam n. hêḽî dirûmanî dû parçey lêkdiraw, şiwênî çakbûnewey birîn, loç, çînî xeḽûz ya kanzay xaw, loç dekat be binkêş kirdin, denête seryek be dûrîn seaman n. deryawan, serbazî deryayî seamstress n. afretêk pîşekey berig dûrîn bêt seamy adj. layene naxoşekey jiyan séance n. koȓêke hewiḽdane bo diwan legeḽ giyanî mirdiwekanda seaplane n. fiȓokeyek leser aw binîşêtewe seaport n. benderî westanî keştî le deryada sear vt. ewerêt, daxdekat search vt.vi.n. pişkinîn dekat bo dozînewey şitêk, lêdepêçêtewe, bediwada çûn search engine nermewaḽeyeke bo geȓanû dozînewey beḽgenameyek maḽpeȓk derbarey babetî diyarîkiraw searching adj. pişkinîn, tîj, jîr 328

searchlight n. laytî pişkinî: amêrêke tîşkêkî zor be hêzî heye bo ȓûnak kirdinewey dewrûber le pasewanîda bo zanînî bûnî hewir wek ȓadar search warrant fermanî pişkinîn seascape n. dîmenî derya, wêneyekî derya seashore n. kenarî derya seasickness n. nexoşî seregêjkey derya seaside n. kenarî derya season n.vt.vi. werzî saḽ, werzî bûnî şitêk, katêkî lebar, tirşû xiwê dekat basêk, tamû bon xoş dekat xiwardin, keş, keşêtî seasonable adj. guncaw, hel, ȓexsaw, le katî xoydaye seasonal adj. werzî seasoning n. her şitêk le babetî beharat xiwê bîber bikrête xiwardinewe season ticket tikîtî werzî ȓojane bekardêt bo maweyekî diyarî kiraw seat n.vt. şiwênî danîştin, kursî, paşeḽ, endamêtî encûmenî yasa danan, paytexit, texit, dadenîşêt, dadenêt, şiwên debêtewe seat belt piştênî xobestin le fiȓokew otombîlda sea urchin jîjikî derya seaward adj.adv. berew derya, ȓuwew derya seaway n. ȓêgay deryayî seaweed n. ȓiwekî derya be taybetî qewze seaworthy adj. bekeḽkî geştî deryayî dêt sebaceous adj. ȓondar, ȓon derdedat seborrhea or seborrhea n.L. le pêwîsit pitrî derdanî ȓon le giḽande ȓoniyekanî pêstewe secede vi. desit dekêşêtewe le rêkxirawêk le partiyek secession n. ciyabûnewe, kişanewe, dabiȓan seclude vt. ciya dekatewe, dadebiȓênêt seclusion n. dabiȓîn, dabiȓan, şiwênêkî dabiȓaw second adj.n.vt.adv. dûhem, ewîtir, kesî dûhem, pile dû, kaḽay pile dû, layengir, çirke 1/60 xulekêk, yarmetî dedat, piştgîrî dekat, le piley dûhemda secondary adj.n. piley dûhem le ȓûy giringîw şiwênewe, kesî dûhem, yarmetî der

secondary school

seine

secondary school qutabxaney amadeyî be taybetî qutabxanekanî nawendîw diwa nawendî beyekewen second-class adj. pile dû second-guess vt.vi. ȓexne degrêt paş ȓûdaw secondhand adj. destî dû, bekarhatû second lieutenant efserî pile yek estêre secondly adv. be piley dûhem second nature xûyek wek xoȓiskî lêhatibê çûbête naxewe second person kesî dûhem le ȓêzimanda second-rate adj. le piley dûda, corî xirap second thought çaw piya xişandinewe, piya çûnewe secrecy n. nedirkandin, nihênî secret adj.n. nihênî, ȓaz, penhan, nezanraw secretariat n. sikrtariyet, desteyek fermanber beȓêwe debrên le layen sikrtêrewe secretary n. sikrtêr, ȓaspêrdirawî nihênî secrete vt. derdedat, deşarêtewe, nadirkênêt secretion n. derdan, şardinewe secretive adj. nedirkêner, nihênî parêz, derder secretory adj. derder, giḽandêkî derder sect n. deste, tîre(ayînî) sectarian adj. tîregerî ayînî section n.vt. beş, parçe, kûz, qaj, kerit dekat, debȓêt, beş beş dekat sectional adj. herêmayetî sector n. biȓge leser ȓûberêkî bazneyî, biȓgeyek le bazneda dû nîwe tirew dû kewane, nawçeyekî diyarî kiraw bo kirdey serbazî, kertî komeḽayetî ya abûrî secular adj. na ayînî, ȓemekî, dinyayî secularize vt. xûw deseḽatî ayînî le xoy dademaḽêt, ebête dinyayî secure adj.vt. diḽniya, parêzraw le metirsî, deparêzêt, diḽniya dekat, cêgîr dekat security n. asayîş, azadî le tirsû diḽeȓawkê, diḽniyayî, desteber, qewaḽey darayî, parêzgarî, polîsî taybetî parastin sedan n. otombîlî dû derga ya çiwar derga sedate adj. hêmin, sengîn, leserexo sedative adj. damirkêner, dermanî azar ȓewandinewe sedentary adj. danîştû, nebzût 329

sedge n. zel giyayeke le şiwênî teȓda deȓwêt sediment n. nîştoy jêrî her şilemeniyek, madeyekî nîştû aw ya ba nîşandibêtî sedimentary adj. nîştû, xiḽte sedimentation n. nîşandin, nîştin sedition n. handan bo yaxî bûn le deseḽat seduce vt. gumȓa dekat, firîwdedat sedulous adj. hewiḽder, koşişker, ȓencder sedum n. giyayeke leser berdû dîwar deȓwêt guḽî sipîw zerdû morî heye see vt.vi.n. debînêt, seyirdekat, pey debat, têdegat, fêrdebêt, şarezadebêt, lê depêçêtewe, baregay qeşe seed n.vt. tow, serçawe, binema, towî nêrîne, deçênêt, tow dedat seedling n. ȓiwekêk le towewe gewre bûbêt, nemam seed vessel n. tiwêkiḽî tow seedy adj. piȓ letow, şiȓ, çepeḽ seek vt. hewiḽdedat, degeȓêt be diway, dexwazêt, bedûda degeȓêt seem vi. wa derdekewêt, wa diyare seeming adj. ȓiwaḽet, ȓûy derewe, diyar seemly adj. poşte, guncaw, lebar, dirûsit seen bînîn past part. of see seep vi.n. lêdeçêt le kunêkî biçûkewe, lêçûn, heḽquḽanêkî kem le aw ya newitû dirûsit kirdinî gomêkî biçûk seer n. pêşbînîker, faḽçî seersucker n.kaḽayekî lokey mîl mîle, wişeyekî Hindiye bewatay şîrû şekir seesaw n.vt. heleq meleq: yariyekî minaḽane texteyekî pan leser ştêkî nûk tîj le naweȓastewe dadenrê leher serêkî minaḽêk dadenîşê heḽbezîû dabez dekan, heḽmeqo dekat wate biḽindû newî dekat seethe vi. dekuḽêt, dexroşêt, deşêwêt segment n.vi. kerit, debête dû kertewe segregate vt. lêk ciya dekatewe, le komeḽ dadebȓêt segregation n. dabiȓan, dabiȓanî nejadî be hoy najad peristiyewe segue vi.n. bê westan dirêjey debêt, bê pisanewe çûne beşekey tir seignior n. derebeg seine n.vt.vi. toȓî masî girtin ke şoȓ dekrêtewe bo qoḽayî aw,be toȓ masî degr-

seismic

self-styled

êt seismic adj. be hoy zewî lerzewe seismograph n. amêrî tomarkirdinî zewî lerze seismology n. zanistî zewî lerze seize vt.vi. desitgîr dekat, desit beserda degrêt le ȓêy yasawe, le piȓ deyxate azar, pêkewe deçespênêt ya lêk denêt: be bekar hênanî up seizure n. desit beserda girtin, fê lêhatin seldom adv. be degmen, carûbar, bekemî select adj.vt.vi. heḽbijêrdiraw, heḽbijarde, zorçak, heḽdebjêrêt selection n. heḽbijardin, heḽbijêrdiraw selective adj. çak heḽbijardin selective service serbazî kirdin be zor le temenêkî guncawda le 18 saḽîda selenium n.L. sîlênyom: tuxmêkî kêmyayî na kanzayî self pron.n.adj. xom, xo, xudî xo, sirûştî mirov, le heman ȓeng made cor self- pêşgirêke bewatay xoy, bexoy, loxoy, boxoy self-abandonment n. ciḽew bereḽa kirdin bo xoşiyekanû ȓabwardin self-abasement n. xo ȓîswa kirdin self-addressed adj. be nawnîşanî xo nawnîşankiraw, xo nîşandan self-adhesive adj. xoy pêwey denûsêt bê teȓ kirdin self-assertion n. cexit kirdin leser giringî xo mafî xo, mil keç nekirdin self-assurance n. baweȓ bexobûn self-centered adj. xo perist self-command n. dan bexoda girtin self-conceit n. lexo bayî self-confidence n. baweȓ bexobûn, bexoda ȓapermûn self-conscious adj. hestiyarbûn beramber bexo, şermin self-contained adj. xogir, serbexo, hemûy têdaye, xodabînker self-contradiction n. dij bexo self-control n. dan bexoda girtin, xogirî self-defense n. bergirî lexo kirdin le mafû baweȓ self-delusion n. xo heḽxeḽetandin self-denial n. xo newîstî, xo feramoş kirdin 330

self-described adj. xo nasandin self-destruct vi. xo lenawdan, xo kuştin self-determination n. biȓyarî mafî çarenûs self-discovery n. dozînewey tiwanaw hestû sozekanî xo self-educated adj. xo hoşyar kirdinewe self-effacing adj. xo dûrxistinewe, bêfîzî self-esteem n. ȓêz boxo danan, lexo bayî bûn self-evident adj. aşkira, ȓûn, beḽge newîsit self-explanatory adj. xo ȓûnkirdinewe self-expression n. derbiȓîn lexo be taybetî le ȓêgay hunerewe self-fulfilling adj. awatî xo hênanedî self-government n. xo beȓêwe birdin self-image n. têgeyîştin ya pey birin be tiwanay xo self-important adj. xo be giring danan, fişekirdin self-intrest n. berjewendî taybet, sûrbûn leser berjewendî taybet bebê ȓeçaw kirdinî ewanî tir self-fish adj. xoperist self-knowledge n. xo nasîn selfless adj. xo newîst, bo ewanî tir self-made adj. desit kirdî xo self-portrait n. wêney xo be desitî xo kêşraw self-possession n. hêmin, leserxo self-propelled adj. xoy xoy decûḽênêt be mekîney xoy ya wizey xoy self-rerimination n. tane lexo dan self-regulating adj. xokar, otematîkî heḽsûȓan self-reliance n. pişit bexo bestin self-respect n. ȓêz lexonan self-restraint n. dan bexoda girtin self-righteous adj. lexo wabûn beȓewişt tirîn kese self-sacrifice n. xobexit ker selfsame adj. heman, xoyetî self-seeker n. xoperist, kesêk her bîr le berjewendiyekanî xoy bikatewe self-service adj. xo xizmet kirdin: le çêştxaneyekda xot xiwardinekan tê bikeyt self-serving adj. xerîkî xo peristî bûn self-styled adj. benawî xowe bangkiraw

self-sufficient

sensible

self-sufficient adj. azad, serbexo, xo bijêw self-taught adj. xo fêrkirdin be bê mamosta self-willed adj. ser sexit self-winding adj. xo quȓmîş kirdin wek katjimêrî destî otematîkî sell vt.vi. aḽûgoȓ dekat, bazirganî pêwe dekat, defroşêt, debê bifroşrêt, xodefroşêt seller n. firoşyar sellout n. nema hemûy firoşra, xofroştin, bilît nema seltzer n. awî kanzay heḽquḽaw selvage or selvedge n. dagirtinewey ȓoxî qumaş bo ewey şînebêtewe selves n.pl. koy self semantics pl.n. zanistî watakanî wişe semaphore n. sîstemî nîşanekan be çiraw aḽa lesr hêḽî şemendefer semblance n. ȓûy derewe, pêkçûn semen n. tomaw, awî piyaw semester n. nîw saḽî xiwêndin semi n. tirêlew serekey semi- pêşgirêke be watay nîwe, natewaw semiannual adj. her nîw saḽ carêk semiautomatic adj. nîw otomatîk, nîw xogeȓ semicircle n. nîw bazne semicolon n. ( ; ) wêrguḽî xaḽ leser semiconductor n. nîmçe geyener: madeyekî wek germanium ke le transistorda bekar dêt semiconscious adj. nîmçe bêdar, be tewawî heḽnesaw semifinal adj. yarî nîwe kotayî semimonthly adj. nîwe mangane, dû car le mangêkda seminal adj. towî, serçaweye, peyweste be tomaw, binçîneyî seminar n. koȓî lêkoḽînewe seminary n. amojgay fêrkirdin be taybetî piyawanî ayînî semiotics n. tiyûrî giştî nîşanekanû hêmakan be taybetî şîkirdinewy nîşanekan le zimanda semiprecious adj. berdêkî nîmçe benirx semiprivate adj. jûrêkî nexoşxane dû ya sê cêgay nûstinî têda bêt semiprofessional n. nîmçe şareza 331

semiskilled adj. şarezayekî mamnawend Semite n. kesêkî nejadî samî semitone n. nîw ton: ew kilîlaney dekewne nêwan dû kilîlî ȓeşewe le piyanoda nîwe tonin semitrailer n. bestinî nîwe tirêleyekî tir be diway tirêlewe semitropical adj. nîmçe germesêr le keşî nawçey piştêney zewî deçêt semiweekly adj.adv. govarêk dû car le hefteyekda derbiçêt, dû car le hefteyekda semolina n. biȓwêş senate n. encûmenî pîran, encûmenî yasadanan senator n. endamî encûmenî yasadanan send vt. denêrêt, miştêkî lêdedat, fiȓê dedat, derdekat, hawar dekat, biḽaw dekatewe bon, biḽind debêt be hoy şepolî deryawe send-off n. beȓêkirdin, nardin, ȓewane kirdin, desit pêkirdin senile adj. pîrî, xeḽefawî senior adj.n. dananî Sr. diway nawî bawik ger kuȓekey heman nawî hebêt, piley beriz tir, kon tir le karda, xiwêndkarî saḽî kotayî amadeyî ya kolêj, kurt kiraweye bo xane nişînekan senior citizen kesêkî besaḽaçû xane nişîn kirawbêt seniority n. pêştir, kon tir le karda señor n.Sp. le zimanî Sipanîda bo piyaw bekardêt le ciytî Mr. ya Sir. señora n.Sp. bo afretêk şûy kirdibêt bekardêt le ciyatî Mrs. Ya Madam señorita n.Sp. bo kiç bekardêt le ciyatî Miss sensation n. hesitkirdin le ȓêy bîstinewe ya bînînewe, hestiyar, wirûjan, ȓûdawêkî wirûjêner sensational adj. hestî, wirûjêner sense n.vt. hesit, hesitkirdin, peybirdin, têgeyîştinêkî dirûsit, hoşûgoş, watay wişe, huşyarî, hesit dekat, pey debat, têdegat senseless adj. bêhoş, gewic, bêwata sensibility n. hesitkirdin, peybirdin, hoş, hestiyarî sensible n. hestpêkiraw, hestiyar, jîr

sensitive

serous

sensitive adj. hestiyar, nasik hesit, zor hestiyar wek sêrmomîtir sensitize vt. hestiyarî dekat sensor n. çawî hesit: amêrêke bo hesit ya pêwane tomarkirdin bekardêt sensory adj. hestî: peywendî be pênc hestekewe heye, giwêzerewey hesit bo mêşik sensual adj. hestî, cesteyî, perîşanî xoşî cûtbûn, bênamûsî sensuous adj. hesitkirdin be hoy hestewe, xoşî beser birdinî hestî sent nardî pt.& pp. of send sentence n.vt. fermanî siza le layen dadgawe, ȓiste, fermanî sizadanî kesêk derdekat sententious adj. piȓ le amojgarîw penid sentient adj. behesit, hestiyar sentiment n. soz, wîjdan, boçûn, hesit nasikî sentimental adj. sozdarî, wîjdanî, hestiyar sentimentalize vi.vt. giriftarî soz debêt, soz beserîda zaḽdebêt, sozdarane heḽsûkewit dekat, beçawî sozewe deȓwanête şitêk sentinel n. êşik gir, pasewan sentry n. pasewanî sepal n. geḽay kasey guḽ dekewête bin peȓey guḽewe separable adj. ciya dekrêtewe separate vt.vi.adj. ciyadekatewe, lêk detrazênêt, ciya debêtewe, dekşêtewe, be aqarî tirda deçêt, ciyawebû, ciya, dabiȓaw, nahawbeş separation n. ciyabûnewe, ciyakirdinewe, keleber separatism n. ciyabûnewey siyasî ayînî ya nejadî sepia n.adj. rengî qaweyî sûrbawî tarîk sepsis n. jehrawî bûnî xiwên September n. mangî 9 ke 30 ȓoje septet or septette n. awazêk bo 7 goranî bêj ya 7 amêrî mûzîk septic adj. bogen, pîs septicemia n. nexoşiyeke be hoy jarawî bûnî xiwênewe septic tank tankî pîsayî jêr zewî bo pîsayî maḽ, bîrî awdesitxane 332

septuagenarian n. kesêkî temen hefta heşta saḽî Septuagint n. wergêȓanî Tewrat le hefta ȓojda bo zimanî Grîk septum n. dîwar ya perdey ciya kirdinewe wek dîwarî nêwan dû kune lût yan perdey naw mîwe wek dîlmî pirteqaḽ sepulcher n. goȓ sepulchral adj. legoȓnan, naştin, dengêkî xemgîn sequel n. encam, akam, kotayî, paşko sequence n. zincîre, yek lediway yek, encam sequential adj. ewîtir, yek le diway yek sequester vt. ciyadekatewe, dadebȓêt, desit beserda degrêt sequin n. pûleky cilûberig seraglio n. koşkî paşa serape n. cacim ya beȓey meksîkî, kilîm seraph n. le ayînda firîşte pile berzekan serenade n.vt.vi. awazêke ejendrê ya be goranî dewitrê le layan diḽdarêkewe le jêr pencerey diḽderekey le şewda, goranî serenade deḽêt serendipity n. behrey dozînewey şitgelêkî benirix be ȓêkewit( le efsaney 3 şazadekey Serendîp wergîrawe le Sri Lanka) serene adj. ȓûn, aram, bêgerid, samaḽ, sayeqe serf n. bende, le derebegayetîda bendey zewî kesêke legeḽ zewîda efroşra serge n. serc: kutaḽêkî xurî sergeant n. piley polîsêkî xiwar kaptin wek çaweş sergeant-at-arms n. efserî naw dadiga bo ȓagirtinî asayîş sergeant major n. baş çwaş serial adj.n. zincîre dirama (film) serial number jimareyeke leser herşitêk bo nasînewe series n. zincîreyî, yek lediway yek serious adj. ȓastî, gaḽte nekirdin, sengîn, sûr leser, giringî dan, tirsinak sermon n. diwanêk leser ayîn ya ȓewişt le layen piyawanî ayiniyewe, witarêkî weȓisker serous adj. zerdawî xiwênî têdaye, şil, awî

serpent

settlement

serpent n. mar, ejdîha, pêçawpêç, fêḽbaz serpentine adj. pêçawpêç mar asa, şitêk lûlî xiwardibê, core berdêkî sewzî xaḽdar le pêstî mar deçêt serrate adj. hendê geḽa ȓoxekey le mişar deçêt serried adj. le tenîşit yek danraw, şan be şan serum n. zerdawî xiwên, lînçikawî ȓiwek wek zerdawî xiwên, zerdawî xiwên bekar dêt wek dije jehir le ajeḽan werdegîrê bo kutan dijî nexoşiyekî diyarî kiraw servant n. noker, karekerî naw maḽ, xulamî ȓêbazêk serve vt.vi.n. nokerî dekat, karekerî dekat, serbazî dekat, berdestî dekat, xiwardin amade dekat pêş hatinî mîwan, xiwardinû xiwardinewe pêşkeş dekat, keḽkî lêwerdegîrêt, layenî degrêt, lecêy dadenîşêt, milkeçdebêt, lêdanî topî tênis le desit pêkirdinî yarîda server n. xizmetçî, kesêkî berdesit, şitêkî berdesit wek sînî, kompyûterêkî nawendiye le ȓêy ȓayeḽewe kompyûterekanî tir keḽik le peȓgekanî (file) werdegrin ke lewda heḽgîrawe service n.vt. nokerî, yarmetî, keḽik, çake kirdin, xizmet guzariyekan, serbazî kirdin, boney ayînî, lêdanî topî tênis, heḽdestêt be çawedêrîw çakirdinewe serviceable adj. keḽkî heye, sûdbexşe, tunid, qayim serviceman n. serbaz, westay çak kirdinewey amêrekan, westa le her pîşeyekda service station n. benzînxane, şiwênî firoştinî benzînû ȓonî otombîl servile adj. koyle, bendayetî, serşoȓî, şayestey koylayetiye servitude n. bendegî, koylayetî, bêgar, karî sexit wek sizay tawanbarî servomechanism n. sîstemî ȓagîr kirdinî otomatîkî wizey nizim servomotor n. amêrêkî matoȓî electrîkiye wizey kem egoȓêt bo wizey zor sesame n. kuncî sesquicentennial adj. yadî 150 saḽe session n. danîştinî dadiga, bestinî kobûne333

we, zincîre danîştinekanî encûmenî niwêneran, xulî kobûnewekan, werzî xiwêndin, her core xulêkî çalakî set vt.vi.adj.n. dadenîşênêt, le şiwênî diyarî kirawda dadenêt, le doxî lebarda dadenêt (wek: giwêzanewey ajeḽ, nanewey katjimêr, ȓêkxistinî xiwanêk, qij biȓîn be pêy wîst, girtinewey êskêkî şikaw), cêgîr dekat, niqêmî dexate ser, araste dekat, amade dekat, hemwar dekat, ȓêkdexat, leser hêlke dadenîşêt, cêgîr debêt, ȓeq debêt be zûyî, degîrêtewe êskî şikaw, emeyêt, çakraw, damezrênraw, be mebesit, ȓeq, cêgîr, amade, lasar, taxmêk dewrî, komeḽêk, deqgirtin, meyîn, ȓêwşiwên danan, aqar, desteyek xeḽik, şêwey dananî şitêk, larî, pêkewenanî amêrêk, damezrandinî şitêk, yarî tênisî 6 kesî, to set about desit dekat, biḽaw dekatewe, to set down tomar dekat, dademezrênêt, to set forth biḽaw dekatewe, ȓûn dekatewe, to set off derdexat be goȓînewe, deteqênêtewe, to set on hêriş debat, to set up deçeqênêt, dademezrênêt, dadenêt, diyarî dekat, pêkewe denêt, karêkî bazirganî desit pêdekat setback n. westan le pêşkewtin, gêȓanewe diwawe setscrew n. pêçî(burxî) ȓagîrkirdinî tundî zembelek(sipring) settee n. textêkî dirêjî danîştinî piştdar, qenefeyekî biçûk setter n. segêkî tûkdarî meşiqkirawî ȓaw setting n. dox, bar, ȓêkxistin, çespandin, çiwarçêwey niqêmî emûstîle, katû şiwênî dîmenêkî şanoyî ya sînemayî, çêwe, danan, nanewey hêlke, ȓîzkirdin settle vt.vi. ȓîzdekat, ȓêkdexat, awedan dekat be xeḽk, aram dekat, dexatewe ser ȓêgay ȓasit, enîşênêt, depaḽêwêt, kêşeyek debȓênêtewe, yeklayî dekatewe, qeriz detaewe, ȓadewestênêt, dadepoşêt wek dapoşînî zewî be tem, aramdebêt, cêgîr debêt, nîştecê debêt, dademazrêt be hoy jinhênanewe, doxî kotayî werdegrêt settled adj. biȓyarlêdiraw, cêgîr settlement n. cêgîrbûn, damezran, awedan

set-to

shamble

kirdinweyekî niwê, gundêk, ȓêkewtinêk set-to n. şeȓ, demeqaḽ setup n. amadekirdin, pêkewenanî mekîne, ȓêkxistnî ȓikaberiyek bo be asanî birdinewe seven adj.n. jimare 7 hefit seventeen adj.n. 17 hevde seventeen-year locust n. kirmokey kulleyeke 13 ta 17 saḽ lejêr zewîda dejîw ke gewrebû dête derewew bo çend hefteyek dejît seventh heaven ewpeȓî xoşî, asmanî heftem sever vt.vi. ciya dekatewe, beşdekat, ciya debêtewe several adj.pron. ciyawaz, cuda, taybet, çend carêk, çendiyek, hendêk severe adj. sexit, dijwar, tirsinak, ȓeq, sade sew vt.vi. dirûman dekat, pawandekat, dedirwêt, bedesit dehênêt (layengirî kesû komeḽêk), dedûrêt sewage n. aweȓo, awî zêrab sewer n. zêrab sewerage n. toȓî zêrabekan sewing n. dirûmankirdin, şitêkî amade kiraw bo dûrîn sewing machine mekîney dirûman sex n. ȓegezî nêr ya mê, cûtbûnî nêrû mê sexagenarian n. temenî 60 saḽî sex appeal şeydayî be hoy ciwaniyewe sex chromosome kromosomî ȓegezî ke nêrû mê diyarî dekat sexism n. ciyawazî ȓegezî be taybetî dijî afretan sextant n. amêrêke bo pêwanekirdinî dûrî xorû estêrekan le asoy deryawe sextet or sextette n. desteyekî şeşî, awazêk bo şeş amêr ya goranîbêj sexual adj. zayendî, peyweste be organekanî zawû zêwe sexual harassment herasan kirdinî ȓegezî, şeȓfroştin be afret sexual intercourse n. cûtbûnî nêrû mê sexy adj. wirûjênerî ȓegezî, hewes heḽsên shabby adj. şiȓe, cil şiȓ, ȓîswa, nepesend, corî xirap shack n. xanûyekî biçûkî daȓûxaw, kolêt shackle n.vt. pêwend, pêwend dekat 334

shade n.vt.vi. sêber, saye, tarmayî, sêberî lêdekat, pile pile degoȓêt shading n. sêber kirdin le wêneda, sêber lê kirdin, ciyawaziyekî kem shadow n.vt. sêberî şitêk, tarmayî, sêber, saye, şiwênêkî sêber kiraw le wêneyekda, polîsî nihênî, sêberî bo dekat, be diziyewe be dûy dekewêt shady adj. sayedar, gumanlikiraw, serlêşêwaw shaft n. darî nêze, her şitêkî wek mûşek, şîşêk bo giwêzanewey cûḽan wek şefit kem şefit kring şefit, qed, darî aḽa shag n. mûy ȓeq zibir, qumaşêkî zibir, qumaşêkî kuḽkin shaggy adj. mûdarî zibir, kuḽkin, tîskin shah n. şa: şay Êran shake vt.vi.n. ȓadeweşênêt, delerzêt, heḽdelerzêt, lerîn, lerzîn, lerzandin, ȓaweşan, ȓaweşîn, ȓaweşandin, tewqekirdin, ȓaçḽekîn, derkirdin be sardiyewe tewqe kirdin, kewandin be ȓaweşandin shakedown n.adj. zewitkirdin, sitem, pişkinînêkî wird, bo taqîkirdinewey amêrêkî niwê ȓahênanî desteyek shakeout n. ȓaweşandin, dakişan abûrî ebête hoy daxiranî dukane bê qazancekan shaker n. ȓaweşêner, amêrî ȓaweşêner Shakespeare, William 1564-1616 nûserû hozanvanî Îngilîzî shake-up n. wirûjandin, rêkxistinewe le bineȓetewe shaky adj. leqûloq, şloq, nacêgîr, lerzok, biȓwapênekraw shale n. berdî giḽîn shale oil berdî newit shall v.aux. bekardêt le kesî yekem bo diyrî kirdinî katî ayînde le ȓêzimanda, debê, wek prsiyar waye shallot n. xilîske piyaz, piyazî sewiz shallow adj.n. tenkaw, lîtaw, quȓaw, serpêyî le bîrkirdineweda shalt v.aux. şêwey kesî dûhemî tak le shall legeḽ thou bekar dêt sham n.adj.vt.vi. şitêkî diroznane, xeḽetênerane, fêḽûteḽeke, dexeḽetênêt shamble vi.n. temeḽane deȓwat, şilûşaw

shambles

shelf

shambles n. kuştar ga, wêrane shame n.vt. şerm, abȓû, ȓîswayî, şermezar dekat, abȓûdebat shamefaced adj. şermin shameless adj. bêşerm, bêabȓû shampoo vt.n. qij deşwat be şampo, şampo shanghai vt.n. deȓifênêt (kesêk) bo bekarhênan wek xizmetçî le deryada, benderêkî gewrey ȓojheḽatî Çîn shank n. laq, nêwan ejnow pajne, parçe goştî lûlaq, laskî ȓiwek, deskî kewgîr, deskî sebîl shanty n. koxte, kelawe shape n.vt. şêwe, barî tendirûstî, dox, cor, şêweyek pêk dehênêt, lêy dêt, diyarî dekat, diḽxoşkerane pêşdekewêt shapely adj. ciwan, leşûlar ciwan shard n. parçeyekî şikaw wek parçe gozey şikaw share n.vt. beş, pişik, dabeş dekat be pêy pişk, beşdekat, beşdar debêt, nûkî gasin sharecrop vi.vt. werzêrî dekat bebeş shareholder n. beşdar ya pişikdar le kompanyayekda shark n. masî xorêkî gewreye pelamarî mirovîş dedat, desbiȓ, pîşekar sharp adj.adv.n.vt.vi. tîj, biȓinde, jîr, bîr tîj, wirya, çalak, tundûtîj, deng tîj, be tundî, le piȓêka, layekî tîj, şarezayekî ȓasit ya dirozin, desbir be taybetî qumar çiyekî fêḽawî, piley awazeke biḽind dekat, tîj deçiȓê wate le awazeke derdeçêt sharpen vt.vi. tîjî dekat, pênûs dadedat, tîjtir debêt sharper n. desitbiȓ, fêḽbaz sharp-eyed adj. çaw tîj, ziring sharpie n. kesêkî le ȓadebeder wirya sharpshooter n. tifeng çiyekî karame sharp-tongued adj. ziman dirêjî ziman pîs sharp-witted adj. jîr, bîrtîj shatter vt. deşikêt, wird debêt shatterproof adj. xoy bo şikan degrêt, naşikê shave vt.vi.n. pak dekat, tiwêkiḽdekat, dataşêt (ȓîş), ȓîştaşîn, mekîney ȓîştaşîn shaver n. sertaş, mekîney taşînî elektirîkî, herzekar, minaḽ shaving n. taşîn, ȓîş taşîn, dar taşîn 335

Shaw, George Bernard 1856-1950 ȓexnegirû şano nûsî Berîtanî le dayik bûy Êrlanda shawl n. şaḽ, koḽwane shay n. arebaneyekî sûkeḽe, textî paḽdanewe she pron.n. bo mêyîney mirovû ajeḽ bekar dêt, mêyîne sheaf n. gurze, meḽo, besteyek qaqez, gurzedekat shear vt.n. meȓ debȓêtewe be birîng, bê berî kirdin, birîng(amêrêke bo bȓînewey xurî maȓ) shears pl.n. miqestêkî gewre sheath n. kêlan, kîfkî kêrd çeqo ya şimşêr, kirasêkî teskî jinane sheathe vt. dexate kîfewe, bergî têdegrêt sheathing n. xistine kîfewe, berig têgirtin, berig shebang n. damezraweyekî bazirganî, kêşeyek, şitêk shed n.vt.vi. kepir, kolît, ciyadekatewe, dadebȓêt, derdedat, deȓêjêt, deȓûtêtewe, dekujêt sheen n. wirşe, birîske sheep n. meȓ, kesêkî lawaz bêhêz trsinok sheepdog n. segî ber meȓî sheepfold n. hoḽemeȓ sheepherder n. şiwan, şiwanî meȓ sheepish adj. şermin, terîq, trsinok sheepskin n. pêstî meȓ, cilî pêstî meȓ, biȓwa namey diploma sheer adj.adv.vt.vi.n. zor tenik, ȓûn, petî, têkeḽ nekraw, zor lêj, ladedat, larbûn sheet n. çerçef, peȓeyek, texte darêk şûşeyek kanzayek, gurîsî ȓagîr kirdinî çarokey keştî sheeting n. qumaşî çerçef, her serpoşêkî textedarî ya kanzayî, berig têgirtin sheet lightning şewqî birîske le asman sheet metal n. tebeqêkî kanzayî sheet music muzîkî çap kiraw leser peȓey beste nekraw sheik or sheikh şêx: serokî tîreyekî Areb ya be her kesêkî be saḽaçû dewitrêt shekel n. pareyekî zêȓî ya zîwî Îbranî kone, pare shelf n. ȓefe, berdî textî kenarî aw

shelf life

shirr

shelf life temenêk bo heḽgirtinî xiwardin bebê têkçûn shell n.vt. qawixî qaqle cinoke, qawxî giwêçke masî, kîseḽ, tiwêkḽî hêlke, tiwêkḽî giwêz, peykerî telarêkî tewaw nekraw, bomba, qewanî fîşek, tiwêkiḽ dekat, bomba baran dekat shellac or shellack n. gîrawey lac le elkuhûlda bo poşîn(warnîş kirdin) shellfire n. topbaran, gulleban shellfish n. giwêçkemasî shelter n.vt.vi. penage, parastin, pena dedat, deparêzêt, deçête penay shelve vt.vi. ȓefe ȓefey dekat, dexate lawe, feramoş dekat, leser ȓefe daydenêt shelving n. ȓefe dirûsit kirdin, keresekanî ȓefe dirûsit kirdin shenanigan n. fêḽû teḽeke, xeḽetandin shepherd n.vt. şiwan, ȓêberî ayînî, şiwanî dekat, çawedêrî dekat sherbet n. xoşawî mêwey meyenraw sheriff n. serokî polîsî şar shield n.vt.vi. qelxan: parçeyek asin bo xoparastin le şimşêr nêze ya gulle, şûşey otombîl bo parastin le baw baranû tepûtoz, deparêzêt, pena dedat shift vt.vi.n. degiwêzêtewe le şiwênêkewe bo şiwênî tir, degoȓêt bo kesêkî tir, goȓînî gêȓ, norey kar, goȓînî araste shiftless adj. bêtiwana, temeḽ shifty adj. fêḽbaz, bêbar shill n. çeşey qumarçî: kesêke hawbeşî qumar çiye xoy dexate nawanewe bo handanî xeḽkî tir shilling n. 1/20 pawend pareyekî konî Berîtaniye shim n. parçe asinêk darêk bo piȓkirdinewey betaḽayiyek shimmer vi.n. ebrîskêtewe, birîskanewe shimmy n. lerînewe wek lerînewey pêçkekanî pêşewey otombîl, delerêtewe be naȓêkî shin n.vi. pêşewey lûlaq le ejnowe ta pajne, heḽdegjêt bedara be desitû pê gîrkirdin shinbone n. êske gewrekey laq shindig n. ahengî sema, heraw hûryaw geȓelawjê 336

shine vi.vt.n. ebrîqêtewe, şewiq dedatewe, derdekewêt le naw komeḽda, deybirîqênêtewe, debrîskêtewe, ȓûnakî, birîqanewe, samaḽ, keşêkî xoş, arezû, brîskanewey pêḽaw shiner n. şitêkî birîskedar wek pûlekey masî, berçaw şîn bûnewe encamî mişt xiwardinêk shingle n.vt. textey poşînî serban ca ew texteye darbêt ya le madey tir dirûsit kirabêt, textepoşî dekat shingles n. nawe na teknîkiyekey HERPES ZOSTER nexoşiyekî pêste qinçkew tloq dekat shin guard n. parçe libadêk dexrête ser lûlaq lekatî yarîkirdinda shin splints pl.n. azarî masûlkekanî lûlaq Shinto n. ayînêkî Japoniye le peristinî pêşînaniyan shiny adj. ȓûn, birîskedar, sayeqe ship n.vt.vi. keştî gewre, fiȓokey barû koçber, bar dekat le keştî, be keştî koç dekat, kar dekat leser keştî, siwarî keştî debêt, denêrêt, dûr dexatewe -ship paşgirêke be watay dox, kar, pilewpaye, huner, karameyî shipboard n. ban keştîw nawewey shipbuilder n. karûbarî kesêk dirûsit kirdinî keştî bêt shipmate n. haweḽ deryawan shipment n. bar, barî nêrdiraw, nardinî kelûpel ship of the line keştiyekî gewrey şeȓ shipping n. karûbarî giwêzanewey kelûpel, keştî gelî wiḽatêkû benderekey shipping clerk ew fermanberey kelûpel şimek amade dekat bo nardin shipshape adj. ȓêkûpêk shipwreck n. paşmawey keştiyekî niqûm bû, winbûnî keştî be hoy ziryanewe, wêranbûn shipyard n. şiwênî dirûsit kirdinî keştî ya çak kirdinewey shire n. le Îngiltera be nawçeyek dewitrêt shirk vt.vi. xoy ladedat, xoy dedizêtewe le berpirsiyarêtî shirr vt. parçe kutaḽ le yekdan be terîb bo ciwanî, birjandinî hêlke bebê tiwêkiḽ

shirring

shortcoming

shirring n. dû ya sê loç kirdinî kutaḽ be terîb bo ciwanî be taybetî qoḽ shirt n. kiras, jêr kiras shirttail n. beşî xiwar kemerî kiras shirtwaist n. bilûzî jinane be kiras biçêt, kirasî sînebend wek suxme shish kebab kebab, goştî birjaw shiv n. çeqo shiver n.vt.vi. parçe, lerzîn, wird dekat, delerzêt shoal n. tenkaw, pole masî, ȓewe masî shoat n. beçke berazî le şîr biȓawe shock n.vt. be yekda dan be tundî, ȓaweşan, ȓaçḽekîn, diḽdaxurpan, meḽoy genim, qijêkî piȓ, pêkda dekewêt, ȓadeçiḽekênêt shock absorber debḽî otombîl: amêrêke bo nerm ȓagirtinî otombîl le ȓoyîştinda shocking adj. ȓaçḽekandin, daxurpandin, tirsinak, pîsû bogen shockproof adj. bergey kewtinû ȓaweşandin degrê shock therapy çareser kirdin be ȓatekandinî elektirîkî bo le hoşxo çiwan shock troops serbazanî ȓahênraw bo pelamardan shod adj. pêçkedar, naḽkiraw shoddy n. ȓîsêkî xirap le qumaşû kone beȓe ȓistiraw, corî xirap, nakarame dirûsit kiraw, qeḽib shoe n.vt. kewiş, pêḽaw, naḽ, parçey ȓawestandinî xulanewey pêçke, naḽdekat, lecêgay kesêk bît shoehorn n.vt. pajnekêş, dexate şiwênêkî teskewe shoelace n. qeytanî pêḽaw shoemaker n. kewişdirû, pêḽawdirû, pînedoz shoeshine n. pakirdinewew boyax kirdinî pêḽaw shoestring n.adj. qeytanî pêḽaw, sermayeyekî kem bo desit bekar bûnî karûbarêk ke qazancî lê bedesit bêt shoe tree qaḽibî pêḽaw shone past & pp.of shine shoo interj.vt. bȓo derewe, laço, derdekat be dengewe wek tirsandinî baḽinde hera lêkirdin 337

shoo-in n. birdinewey çaweȓwankiraw bo kêbiȓkê karêk shook pt.of shake leriyewe, şekayewe shoot vt.vi.n. beserda dehawêt, têdegrêt tîr, deteqênêt gulle, dekujêt, birîndar dekat, wênedegrêt, goḽdekat, xêra deȓwêt, ȓawdekat, derzî lê dedat, derdepeȓêt be xêrayî, çûqene, liq, têgirtinî tîr, teqe kirdin, ȓawkirdin, nîşane nanewe be tifeng, derpeȓîn shooting star kişanî estêre: hatinî berdêk ya tenêkî asmanî bonaw asmanî zewîw giȓgirtnî shooting out or shoot-out n. şeȓe tifeng, le yarî topî pêda le yeksan bûnda mawe xirane ser shop n.vi. dûkan, firoşga, şiwênî encamdanî karêk, dekȓêt, bazaȓdekat shopkeeper n. dûkandar soplift vt.vi. dizî dekat le dûkanekan be biyanûy şit kiȓînewe shpper n. kiȓyar, kesêkî berdesit le dûkanda bo yarmetîdanî kiȓyar shopping center bazaȓêkî heme cor be şiwên westanî otombîlewe shoptalk n. wişew zarawey taybet be pîşeyek, diwan derbarey kar diway kar shopworn adj. çûnewey ȓengû xirap bûn be hoy heḽwasînû pîşandanewe le dûkanda shore n. kenarî derya wişkaniyekey shorebird n. baḽindey kenar derya shoreline n. ȓoxî derya shore patrol polîsî kenarî derya short adj.n.adv.vt.vi. kurt, natewaw, kurt hênan, nepêkan, kurt xayen, kemtir, biçûk, bekurtî, lepiȓêka, kurtîhêna, derpê kurte, pantoḽî ta ejnû, gizî dekat, kemî dedatê shortage n. kurt hênan shortbread n. kêkî ȓeqe le ardû şekrû kere shortcake n. kêk be mîwe shortchange vt.vi. kemî dedatewe, heḽî dexeḽetênêt short circuit beryek kewtinî dû xaḽî xûlgeyekî elektrîkî ke bibête hoy xirap kirdin shortcoming n. kemûkûȓî, xewiş

shortcut

shriek

shortcut n. qed biȓ, ȓêgayekî kurtir shorten vt.vi. kurt dekatewe, kurt debêt shortening n. sûrkirdinewe ta kirmey bêt shortfall n. biȓî kurt hênan short-hand n. sîstemî bekar hênanî hêmakan le nûsînda bo xêrayî short-handed adj. kem destî, natewaw le jimarey pêwîstî kirêkar short-lived adj. kurt xayen, kem temen shortly adv. be kurtî, bezûyî, bem nizîkane short order xiwardinêk be xêrayî amade bikrêt short-range adj. kurt hawêj bo mûşek ya kurt xayan short ribs parçe goştî perasû short shrift sozêkî zor kem, moḽetêkî kurt pêş kuştin, karêkî xêra shortsighted adj. nizîkbîn: çaw kizî, kurtbîn le bîr kirdineweda short-spoken adj. bekar hênanî çend wişeyek wek qise ȓeqî short story n. kurte çîrok short subject kurte film le naw fîlmî beḽgenameyîda short-tempered adj. zû tûȓebûn, çîkiḽdane teng short-term adj. kurtxayen, bo maweyekî kem short ton n. tenî Emerîkî 2000 pawend short-waisted adj. bew kesane dewitrêt ke nêwan şanû kemeryan kurt tire short wave n. şepolî kurtî ȓadyo short-winded adj. zû henase siwarbûn shot n. teqekirdin, têgirtinî top, kutan (derman), qise têgirtin, qumêk xiwardinewe, serincêk, wêne girtinêk shotgun n. tifengî saçmedar bo nizîk shot put n. têgirtinî topî qursî asin should v.aux.pt.of shall bekardêt bo: pêwîstî kirdin, cexit kirdinewe le gumanî ȓistey mercdar, bo derbiȓînî meric ya ho shoulder n.vt.vi. şan, şanî dedateber, dexate ser şanî, şanî heḽî degrêt shoulder blade n.= scapula defey şan shoulder harness qayişêk leser şanewe beser sîneda bo piştên wek qayşî xo bestinewey naw otombîl ya bo heḽgirtinî demançe ya fîşekdan, qayşî serşan 338

shout n.vt.vi. hawar, qîjandn, giryan be dengî beriz, hawar dekat, deqîjênêt shove vt.vi.n. diȓdedat, paḽdenêt, cêdêḽêt, paḽnan, diȓdan shovel n.vt. xakenaz, pêmeȓe, ȓademaḽêt be xakenaz, heḽdekenêt be xakenaz shovelful n. piȓ be xakenazêk show vt.vi.n. pîşandedat, dexate ȓû, der dexat, deselmênêt, derdekewêt, dekewête ȓû, denwênêt, pîşandan, xistine ȓû, derxistin, selmandin, pîşanga, bernameyekî ȓadyo ya TV showboat n. şanoy ser keştî: keştiyeke leserî ahengî şanoyî pêşkeş be şarekanî ser zêw ȓûbarekan dekat show business karûbarî şanoyîw fîlimsazî telefzyonî showcase n. camxaney pîşandanî şimek le firoşgakanda showdown n. xistne ȓû, yeklayî kirdinewe shower n.vt.vi. lêzmey baran, birdinî diyarî bo ahengêk wek minaḽ bûn şayî, dûşî germaw, be aw deyȓişênêt, debarêt wek baran showing n. pîşandan, nîşandan, niwandin showman n. derhênerî şano, kesêkî şareza le pêşkeş kirdinda showoff n. kesêkî lexo bayî, xobadan show of hands desit heḽbiȓînî bo dengdan showpiece n. şitêkî pîşandiraw, nimûneyekî zor çak le corî xoy ciwantirînyan showplace n. şiwênêkî kirawe bo temaşaçî leber ciwaniyekey wek qeḽayek koşkêkî kon showroom n. pîşanga, jûrêk bo pîşandanî şimek bo firoştin showtime n. katî pîşandan show window camxaney firoşga showy adj. diḽgîr, serinc ȓakêşer shrank pt.of shrink shrapnel n. bombay parçedar shred n. şiȓûdiȓ, parçey barîkû diȓaw shrew n. ajeḽêkî biçûkî limoz dirêje be mişik deçêt mêrû xore, afretêkî xo sepêner shrewd adj. jîr, teḽekebaz, dahêner shriek vt.vi.n. ezîȓênêt, zîȓandin

shrill

sideburns

shrill adj.vi.vt. dengî tîj, be dengêkî tîj dedwêt shrimp n. kulley derya, kesêkî biçûk ya piȓûpûç shrine n. giḽko, goȓî piyaw çak, aramge, nizirge, peristga shrink vi.vt. heḽdeçirçêt, girij debêt, deçête yek, heḽdeçirçênêt shrinkage n. girijbûn, heḽçirçan, biȓî kembûn shrinking violet kesêkî şermin shrink-wrap n. pêçanewe be naylon begermî bo girij kirdinû deqgirtin nehêştinî fişoḽî shrive vt. pê le gunah denêt leberdem qeşeda, gunahekanî pak dekatewe shrivel vi.vt. sîs debêtewe, depûkêtewe, çiriçbûn, wişikbûn, werîn shroud n.vt. kifin, gurîsî lakanî keştî bestraw be nûkî koḽekey çarokekewe, deşarêtewe, dadepoşêt, kifin dekat shrub n. dewen shrug vt.vi. şan heḽdetekênêt bo giwênedan feramoş kirdin shuck n.vt. qawix, tiwêkiḽ, qaqle, tiwêkiḽdekat shucks interj. bo derbiȓînî bêzarî bekar dêt shudder vi.n. heḽdelerzêt le tirsan, heḽ lerzîn shuffle vt.vi.n. heȓemeyî têkeḽdekat, qaçî bekêş dekat, têkeḽkirdin shun vt. xoy ladedat, dûrdekewêtewe shunt vt.vi.n. degoȓêt bo hêḽêkî tir (şemenedefer), goȓînî hêḽî şemendefer, dirûsit kirdinî kenaḽêk be neştergerî bo ȓewane kirdin le organêkewe bo organêkî tir shut vt.vi.n.adj. dadexat, pêwededat, degrêt, denûqênêt çaw, daxistin, pêwedan, girtin, lêknan, daxiran, daxraw shutdown n. westan ya ȓagirtinî kar, westanî karxaneyek shut-eye n. nûstin shut-in adj.n. pek kewte be hoy nexoşiyewe, goşegîr shutout n. yariyek yekêk le tîpekan netwanê goḽ bikat shutter n.vt.daxer,dapoşerî pencere,dergay 339

zeȓebînî kamîra, be daxer day dexat shuttle n.vt.vi. amêrêke daw dehênêw debat le çinînda (mekûk), hatinû çûn le yek şiwênda, keştî asmanî, bexêrayî dêtû deçêt shuttlecock n. topî peȓdar şazde peȓ zyatirî pêweye, topî yarî topîpeȓ shy adj.vi.n. tirsenok, şermin, wirya, ȓadeçiḽekêt le tirsa, labela dehawêt, tiwanc têgirtin shyster n. parêzerêk ȓêgay çewtû gumanawî bigrêteber sib adj.n. kesî nizîk, xizmû xiwêş sibilant adj. çipeyek bo bêdeng bûn wek: s, sh sibling n. xûşkû bira sibyl n. jinêkî cadûger sic vt.adv. seg tê berdedat, pelamar dedat, waye wehaye: witeyekî wergîraw le naw kewaneyekda ger çî heḽeş bêt ewe deqekeyetî sick adj.vt. nexoş, derdedar, seregêşkedar, perêşan, xembar, ȓenig peȓîw, pelamar dedat sick bay nexoşxaney ser keştî sickbed n. textî nexoş, cêgay nexoş sicken vt.vi. nexoş dekewêt, diḽî têkeḽ dêt sickie n. kesêkî nexoşî hoşîw bedxûyî sickle n. das, dasûlke bo giya biȓîn sickle cell anemia kemxiwênî ke xiȓoke sûrekan xoyan le şêwey dasda nîşan deden sickly adj. derdedar, lawaz, kiz, bêhêz sickness n. nexoş kewtin, derdedarî sickout n. le ciyatî xo pîşandan ke moḽetiyan pê nadrêt xoyan nexoş deken sickroom n. jûrî nexoş side n.adj.vt.vi. la, tenîşit, lay peȓe, lawekî, lelayekewe, layengirî dekat, dexatelawe, deçêtepaḽ side arm n. çekêk be tenîşit heḽbigîrê ya be kemerewe bêt wek demançe şimşêr nêze sidebar n. babetêkî kurt wek hewaḽêkî giringî ȓojname be dirêjî lay lapeȓe biḽaw bikrêtewe sideboard n. bofê bo heḽgirtinî çerçefû desrokew kewçikû çetaḽû çeqo sideburns pl.n. zuḽfî piyaw

sidecar

signor

sidecar n. şiwên danîştinêkî yek kesî pêçkedar elikêndrêt be matoȓsikîlewe side dish xiwardinî corî tir le geḽ xiwardine serekiyekeda side effect karîgerî lawekî sidekick n. dostêkî giyanî be giyanî sidelight n. çray latenîşit, zanyariye labelakan derbarey babetêk ya ȓûdawêk sideline n. hêḽî latenîşit le yarîgada, firoştinî tir legeḽ firoştine serekiyekewe, kar kirdinî tir serbarî kare serekiyeke sidelong adv.adj. berew tenîşit, naȓastewxo, labela sideman n. endamî tîmêkî mozîk sidepiece n. parçey tenîşitî şitêk sidereal adj. taybet be estêrew estêrenasî sidesaddle n. zînêkî jinane siware herdûqaçî be layekda şoȓbkatewe sideshow n. niwandinêkî lawekî serbarî niwandine serekiyeke le sêrkda sideslip vi.vt.n. labela dexilîskêt, xilîskanî labela sidesplitting adj. şeqbirdin le pêkenînda, zor pêkenînawî sidestep vt.vi. xo ladedat, tenîştaw tenîşit hengaw denêt wek(qirjaḽik) sideswipe vt.n. le tenîştewe lêy dedat, piyakêşan le tenîştewe sidetrack vt.vi. dexate lawe, le kêşe serekiyeke dûrî dexatewe sidewalk n. şoste, ȓaȓewî tenîştî şeqam sidewall n. latenîştî tayey otombîl ew beşey nêwan wîlekew ewey dekewête ser zewî, dîwarî latenîşit sideways adv.adj. leser la, le tenîştewe, be larî , labela siding n. dapoşînî dîwar be her şitêk, hêḽêkî lawekî şemendefer bo barkirdin be kar dêt sidle vi. labela deçêt wek be şermewe ȓoyîîşitin siege n. gemarodan bo desit beserda girtin, abḽoqedan sienna n.It. genim ȓengî, qaweyî sûrbaw sierra n. zincîre çiyayekî mişarî siesta n. paşnîweȓo xew sieve n. hêḽeg, piḽaw paḽêw, bêjing, ça paḽêw, defrî kunîn 340

sift vt.vi. le bêjing dedat, tawûtiwê dekat, debêjêt sigh vi.n. henasey sard heḽdekêşêt, xem xiwardin sight n.vt. dîmen, bînîn, sêrey tifeng, peybirdin, dîd, têȓiwanîn, boçûn, temaşa dekat, seyir dekat, debînêt, çawedêrî dekat, têdeȓwanêt sighted adj. twanay têȓiwanînêkî taybet sighting n. çawdêrî kirdin wek şitêk le piştewe sightless adj. nabîna, kiwêr slightly adj. deȓwanête ser dîmenêkî ciwan sight reading şarezay xiwêndinewey awazekan be yek temaşa kirdin sightseeing n. dûbare dîdenî kirdinî şiwêne şayestekanî dîdenî kirdin sign n.vt.vi. nîşane, hêma, wajû, mor dekat, îmza dekat, amaje dekat, mor dekat bo selmandin bo tewaw kirdinî xiwêndinewey hewaḽ signage n. her hêmayek wêney mebestêk diyarî bikat signal n.adj.vt.vi. nîşaney wirya kirdinewe agadarî metirsî, hêmay peywendî, wergirtinî peywendî, be hêmakirdin ȓaydegeyenê, amaje dekat signalize vt. hêmakarî dekat bo zanyarîw wiryayî bo serinc ȓakêşan signally adv. beşêweyekî diyar, le şêwey hêma signatory adj.n. beşdarbûyek le wajû kirdinî peyman nameyekda, morker signature n. wajû, mor, îmza, awazêkî taybet be bernameyekî TV ya ȓadyoyî signboard n. tabloy nîşane ya agayî bazirganî signet n. mor bo îmza kirdinî beḽge nameyek significance n. wata, giringêtî, bayex significant adj. wata dar, bayexdar, giring signify vt.vi. watayek degeyenêt, xiwastêk derdebȓêt sign language n. zimanî hêma bo keȓekanû ewaney leyek tênagen sign of the zodiac her yek le 12 kelwekanî estêrey bexit ke hêmayan le cê danrawe signor n. piyawî Îtalyayî, wek Mr.

signora

single-handed

signora n. afretî Îtalî, wek Mrs. signorina n.xanme kiçî Îtalî Miss signpost n. nîşaney ser ȓêga Sikh n. kesêkî Sîx: Sîx ayînêkî bakûrî Hîndistane baweȓyan be tak xudayî heye silage n. gizre giyay sewzî wişik heḽgîraw le kadênda silence n.vt. bêdengî, aramî, bêdengdekat silencer n. bêdengker, amêrî bêdeng kirdinî teqey tifeng silent adj. bêdeng, keȓ, kemdû, kip, kiȓ silhouette n. wêneyekî ȓeş, tarmayî silica n. slîka: dûhem oksîdî silicon, kanzayekî şûşeyî ȓeqe le şêwey coraw corda dozrawetewe le quartzû berdî aqîqû lim silicate n. xiwêy slîka silicon n. tuxmêkî kîmyayî nakanzayiye wek awête le sirûşitda heye silicone n. sîlîkonî organîkî tiwanay bergirî le agirû aw heye Silicon Valley nawî nawçeyeke le nizîk San Francisco: nawendî çalakiye teknolojiye berzekane silicosis n. jarawîbûnî sîlîkonî be tepotozî silica silk n. awrîşim silkworm n. kirmî awrîşim sill n. darî binkî dergaw pencere silly adj. sade, sakar, gêl, gewic silo n. saylo: hemarî heḽgirtinî danewêḽe silt n.vt.vi. lîte, daydepoşêt be lîte silver n.adj.vt. zîw, zîwîn, ȓengî zîwî, saḽwegeȓî zîwî 25 saḽe, le zîwî degrêt silverfish n. canewerêkî bêbaḽî zîwiye le şiwênî şêdar dejêt silver lining tirûskayî derbazbûn le lêqewman, hîway derbazbûn silver nitrate n. netratî zîw le karî wênegirîda silversmith n. westay zîw silver-tongued adj. ziman paraw, ȓewanbêj silverware n. kersey xiwanî zîwîn (kewçikû çeqow çetaḽ..) silvery adj. zîwî, zîwîn simian adj.n. meymûn asa, meymûn similar adj. pêkçûn, nizîk nek wek yek 341

simile n. lêk çiwandin le zimanda wek firmêskî wek ȓûbar lêdeȓwat similitude n. pêkçûn, deqawdeq simmer vi.vt.n. leser xo dekuḽêt, deşêwêt, kuḽanî leserexo simon-pure adj. ȓasteqîne, ȓesen simony n. kȓînû firoştinî nihêniye pîrozekan le kiḽêseda simpatico adj. guncaw, lebar simper n. zerdexene be tewsewe simple adj.n. sade, asan, nezan, na ȓoşinbîr, pile nizim, gêl, gewic simple interest n. sûy sade simple-minded adj. sawêlke, gewic simpleton n. gêl, gewic simplicity n. sadeyî, sakarî, sawêlkeyî simplify vt. asan dekat, ȓûndekatewe simplistic adj. kêşe aḽozekan be zor sade nîşandan simply adv. be sadeyî, tenha, be tewawî simulate vt.adj. ȓiwaḽetêkî diroznane derdexat, diroznane simulcast vt.n. programêk le yek katda le ȓadyow TV biḽaw dekatewe, biḽaw kirdinewey programêk bew şêweye simultaneous adj. le heman katda, hawkat sin n.vi. gunah kirdinî ayînî ya ȓewişit, xeta, tawan, gunah dekat since adv.prep.conj. lewsawe ta êsta, le katî nêwan ewsaw êsta, pêş êsta, lemew pêş, le ȓabûrdû, ta êsta, lew demewey, diway ew katey yektiryan bînî, leber ewey, çunke sinecure n. fermanber be parewe be bê kar sine die ta katêkî diyarî nekraw sine qua non mercî pêwîsit sinew n. jê, hêzî masûlkeyî, daw dezû sinful adj. gunahbar, bedkar sing vi.vt.n. goranî deḽêt debêjêt deçiȓêt, dexwênêt, piya heḽdedat, laylaye dekat, goranî, xiwêndinî baḽinde singe vt.n. heḽdepȓûkênêt, heḽdekiȓûzênêt, heḽpȓûkandin, heḽkiȓûzandin single adj.n. seḽit, bê hawser, tenha, tak, ȓeben, zigûrtî single-breasted adj. yek ȓîz qopçeyî single file ȓîze xeḽkêk yek le diway yek single-handed adj.adv. be yek desit, bebê-

single-minded

size

yarmetî single-minded adj. yak xulya ya mebesit singleton n. lew desteye yek kartî pêye, taqane singletree n. mijane, taqe dare singly adv. be tenha, yek le dway yek, bê yarmetî, bêkomek singsong n. honrawey yek kêşû awazî yek newa singular adj.n. bêhawta, na asayî, seyir, tenha, le ȓêzimanda: tak nek ko sinister adj. bed, negrîs, napesind, bedûm sink vi.vt.n. niqûm debêt, denîşêt, nizim debêt le payew pile, awadebêt le ber çaw, be çakî têdegat, kat debat, kemdekat le biȓû behada, niqûm dekat, exinkênêt, mîn denêjêt, ȓîswa dekat, zêrab, şiwênî qap şorînî le çêşitxane, desit şor, şiwênêkî jêr aw kewtû, şorge sinker n. kesêk xoy niqûm bikat, qurqoşimî niqûm kirdinî toȓî masî sinkhole n. ȓoçûn be zewîda sinking fund pareyek xirabête lawe bo danewey qerz sinner n. gunahkar, bedxû sin tax bacî zor xistine ser xiwardinewey elkhûlû qumar sinuous adj. xiwarû xêç, pêçaw pêç sinus n. kun, boşayî naw lût sinusitis n. hewkirdinî boşayî naw lût sip vt.vi.n. qum lêdedat, qum lêdan siphon n.vt. sîfon: ȓokirdinî şile menî be ȓêgay sîfon le berzewe bo nizim be bekar hênanî lûle, be sêfon ȓodekat sir n. beȓêz: pêş nawhênanî kesêk dewitrê sire n.vt. bo ȓêzlênanî paşa dewitrêt wek xawen şko, bawik, bawû bapîr, nêrey giyandarî maḽî wek esip, dexatewe, lêy dekewêtewe siren n. le efsaney Romekanda giyandaranî seyîr hatiwe wek serî afretew leşî baḽindeye be xiwêndine cadûyiyekey serbazanî berew mirdin debird le kenare berdînekanda, afretêkî tirsinak, amêrî wiryakerewey dengî sirloin n. parçeye goştî kiḽotî manga sirocco n. bayekî wişkû tepûtozawî le bakûrî Afrîqawe heḽdekat berew deryay 342

naweȓasitû başûrî Ewrupa sirree interj. diway weḽamdanewe be beḽê ya na degutrêt sirup n.= syrup xoşawî mîwe sis n. kurtkirawey sister xuşik sisal n. ȓiwekêke le geḽakanî guş dirûsit dekrêt sissy n. kuȓêk ya piyawêkî ser jinanî, kesêkî şermin trsinok sister n. xuşik, ziȓ xuşik, deste xuşik, xuşkanî ȓêkxirawêk, xuşkanî kiḽêsa, nexoşewan sister-in-law n. şûbira, jin xuşik, birajin, diş sit vi.vt. dadenîşêt, heltûtekê (seg), denîşêt baḽinde, heḽdenîşêt leser hêlke, dadenîşêt leser textî dadwerî, dadenîşêt bo wêne girtin, leber dekat, siwar dekat, taqî kirdinewe dekat, çawedêrî minaḽan dekat sit-down strike mangirtiwan dadenîşinû amade nîn kargeke cê bihêḽin site n. şiwên, cêgeyek sit-in n. şêwey mangirtinî xo pîşanderan be danîştinû amadenebûn bo cê hêştinî şiwêne giştiyeke sitting n. danîştin, xulêkî dadigayî ya encûmenî yasa danan, kiȓkewtin sitting duck amancêkî asan, kesêk be asanî hêriş bikrête serîw qisey pê biwitrêt situate vt. dabinêt le katû şiwênî diyarî kiraw, şiwênêk diyarî dekat situation n. şiwên, cêw ȓê, îş, pilew paye, dox sit-up or situp n. le werzişî masûlkekanî wirigda ȓakşan leser piştû ȓastbûnewe bo danêştin bebê desit bekar hênan sitz bath germawî le şêwey teşit bo çareserî paşeḽ ya le piştêne berew xiwar six adj. jimare 6 six-pack n. kartonêk şeş şûşe ya qutû bîrey têdabêt six-shooter n. demançey şeş fîşekî sixteen adj. jimare 16 sixth sense n. hestî şeşem sixty adj. jimare 60 sizable adj. gewre, zil size n.vt. qebare, qeware, jimarey cilûberig pêḽaw, madeyekî lînce bo girtnî kunû

sizing

sky diving

keleber, be pêy jimare dirûstî dekat, ȓêkiyan dexat be pêy jimare, dadepoşê degrêt bew made lînce sizing n. dapoşîn be madey lînc, qeware girtin, pêwan bo cilûberigû pêḽaw, ȓagirtin le doxêkda sizzle vi.n. deçizêt gerimkirdinî ȓon, çize çiz skate n. asinêkî barîke le pêḽaw debestirêt bo xilîskanî ser sehoḽ, pêḽawî pêçkedar bo xişan beser zewîda, corêke le masî skateboard n. texteyekî pêçkedare le paşû pêş bo siwarbûnû pêȓoyîştin skedaddle vi. heḽdêt be taybetî le tirsa skeet n. tifengçêtî le goşey coraw corewe skein n. kiḽafe dezû skeleton n.adj. êske peykerî mrovû ajeḽ, peykrî koşkêk keştiyek, desitnûsî tiwêjîneweyek, kemkirdinewey jimarey sernişînan skeptic n. ȓêbazî gumanêtî, kesêkî gumanker le ayîn, dûdiḽî skeptical adj. gumankirdin skepticism n. felsefey ȓastî hemû zanyariyekan cêgay pirsiyare, layengirî guman, guman derbarey ayînû felsefe sketch n. hêḽkarî seretayî xêra, çîrokêkî kurt, desitnûs skew vi.vt.adj.n. lardekat, deşêwênêt, larbûn, xiwarbûn, badraw, lar skewer n.vt. şîşî goşit birjandin, le şîş dedat ski n. ew darey le pêḽaw debestirê bo xilîskanê leser befir skid n. texte darêkî dirêj bo xilorkirdinewey şit, sekoyekî nizmî texte bo dananî şit leserîw barkirdinî, qulapî ȓawestandinî fiȓoke leser keştî, amêrî ȓagîrkirdinî pêçkey otombîl skid row geȓekêk le şar xeḽkî awarew bêkesû sergerdanî têda bijêt skiff n. belemêkî biçûkî çarokedar ya mekînedar ski lift berizkerewey xilîskêneran bo serûy telanekanî xilîskanê skill n. karameyî, karsazî, desit ȓengînî hunerî skillet n. tawey sûrkirdinewe 343

skim vt.vi. kef ya sertiwêjî degrêt, çaw dexşênêt be pertûkêkda, be xêrayî dexlîskêt skim milk n. şîrî sertiwêj gîraw skimp vi.vt. = scrimp skimpy adj. zor kem, tozqaḽ skin n.vt. pêsit, tiwêkiḽ, tiwêkiḽdekat, dademaḽêt skin diving meley jêr aw be keresekanî xo dahêştin wek ȓûpoş şapeȓî qaç cilû henasedan skinflick n. fîlmî ȓût skinflint n. ȓijid, pîske, pûlekî skinny adj. leȓ, lawaz, zor tenik skinny-dip n. mele kirdin be ȓûtî skintight adj. zor tesik skip vi.vt.n. heḽdebezêtewe, heḽdequnêt, cê dehêḽêt, bazdedat, heḽbezînewe, heḽqunan, bazdan, heḽbiwardin, yekê na yekê skipper n. keştiyewan, kaptinî keştî skirmish n.vi. şeȓî nêwan dû hêzî biçûk, demeqaḽ, şeȓeteqe, beşdar debêt le demeqaḽda skirt n. damenî kurt le piştênewe bo ejno, her şitêkî wek damen, ewbeşey cil beser kemerda şoȓbotewe ski run n. telanî xilîskanê skit n. şanogeriyekî gaḽtew gepî kurt ski tow her şitêk xilîskêneran heḽbigrêtewe skitter vi. be ciwanîw xêra ecûḽêt exlîskêt skittish adj. benaz, bê aram, şermin skivvy n. cilî jêrewey piyawane betaybetî derpê, fanileyekî mildarî qoḽdirêj skoal interj. noş, be tendirûstî to skulduggry n. fêḽbazî, fêḽkirdin, nadiḽsozî skulk vi.vt. xoy dedizêtewe, xoy windekat skull n. kasey ser skullcap n. kiḽaw bo nawmaḽ leser kirdin skunk n. ajeḽêkî biçûkî şîrderî ferûdarî kilik kuḽkin letirsanda bonêkî naxoş derdedat, ferwekey, kesêkî ȓîswa sky n. asman, asmanî şîn, beheşit skybox n. beşe taybetekey danîştin le yarîga skycap n. koḽheḽgir le fiȓokexane sky diving xo hawêjan le fiȓokewe be peȓeşût, peȓeşûtewanan

sky-high

sleepwear

sky-high adj.adv. zor beriz, biḽind, parçe parçe bêt skyjack vt. deȓifênêt (fiȓoke be zor le asmanda) skylark n. kiḽawkuȓe skylight n. kiḽawȓojne, kulançke skyline n. aso skyrocket n.vi. mûşekî asmanî, beriz debêtewe le piȓêka skyscraper n. telarêkî zor biḽind skyway n. hêḽî asmanî skywriting n. nûsîn le asmanda be heḽimî fiȓoke slab n. textedar, taşeberid slack adj.vi.vt.n. xawû xilîçik, leserexo, şil nek tûndûtoḽ, temeḽ, sist, wirde xeḽûz, xo dedizêtewe, temeḽîdekat, şilî, wêstaw, dakişanî bazirganî slacken vt.vi. xaw dekatewe, xaw debêtewe slacker n. kesêk xoy bidzêtewe le erkû fermanû lêpirsirawêtî kar slacks pl.n. pantoḽî jinanew piyawane slag n. xiḽtew pîsî paşmawey tiwandinewey kanza slain pp. of slay slake vt.vi. qayil dekat, sarid dekatewe, tînwêtî deşikênêt, da damirkênêt slalom n. xilîskanî pêçawpêç leser befir slam vt.n. pêwededat lêdedat dehawêjêt dadenêt be tundîw dengî beriz, ȓexne degrêt be tundî, birdineweyekî gewre le yarî kirdinda, ȓexneyekî tundûtîj slam-bang adv.adj. be tundîw denge deng, be heḽeşeyî, denge deng slammer n. bendîxane, zîndan slander n.vt. buxtan, naw ziȓandin, buxtan heḽbestin, buxtan dekat, naw deziȓênêt slang n. zimanî ȓemek, zimanî bazaȓ nek zimanî nûsîn slant vt.vi.n.adj. lar dekat, ladedat, lardebêt, deşêwênêt, larî, nişêw, lar slap n.vt. şepazle, sûkayetî pêkirdin, şepazley lêdedat slapdash adj.adv. çon gunca, be xêrayî, be pelepel, pelepelî, heḽeşeyî slap-happy adj. wiȓ wek ewey lêy dirabêt, gewic 344

slapstick n. şanoyekî piȓ le zirmerzilê slash vt.vi.n. debȓêt wek be çeqo biȓabêt, deqiḽîşêt, biȓîn, heḽqiḽîşan slash-and-burn adj. biȓînû sûtandinî zewiyek bo kiştûkaḽ slash pocket gîrfanî lar slat n. parçeye asin ya darî dirêjû tenik slate n.vt. berdêk be asanî texte berdî lê bibiȓdirêt bo poşîn ya leser nûsîn.., texte poş dekat be berd ya dar slather vt. dadepoşêt ya biḽaw dekatewe be estûrî slattern n. jinêkî pîsûpoxiḽ, leş firoş slaughter n.vt. serbiȓînî ajeḽ bo xiwardin, kuştar, qeḽaçû kirdin, serdebȓêt slaughterhouse n. kuştarga, qesabxane slave n.vi. bende, koyle, dekate koyle slave driver kesêk çawdêrî kuylekan dekat slaver n. koyle firoş slavery n. ȓencdan, koyleyetî slavish adj. koyleyî, çawlêker slaw n. zeḽatey kelerim slay vt.vi. dekujêt, serdebȓêt sleazoid n. kesêkî bê ȓewişit napesind sleazy adj. xirap dirûsit kiraw le madeyekî xirap, herzan, napesindane, bê ȓewiştane sled n.vt.vi. galêskey befir, xilîskanê dekat be galêskey befir, be galêskey befir degwazêtewe sledge n. çekûşî gewrey şikandinî berdû çîmento sleek adj.vt. nermû lûs, ziman lûs, lûsî dekat sleep n.vi. nûstin, xewtin, siȓbûnî zistane, denwêt, dexewêt, siȓdebêt sleeper n. nûstû, darekanî jêr hêḽî şemendefer, fargonî nûstin, şitêk serkewtinêkî çaweȓwan nekraw bihênêt sleeping bag kîse xew sleeping sickness nexoşiyekî bawe le Afrîqa be hoy mêşî tisîtisî tûşî xewaḽûyîw taw lerzû lawazî dekat sleepover n. beser birdinî şew le maḽêkî tir bo bezimû şew beser birdin sleepwalking n. ȓoyîştin le katî nûstinda sleepwear n. cilî nûstin

sleepy

slouch

sleepy adj. xewaḽû sleet n.vi. zuqim, baranêk kemêk bestibêtî, zuqim debarêt sleeve n. qoḽî kiras, her şitêkî lûleyî bikrêt be ser şitêkî tirda sleigh n. galêskey ser befir sleight of hand n. karameyî cûḽandinî desit le karî cadûyîw çawûȓaw kirdin slender adj. dirêjû barîk, lawaz slenderize vt.vi. lawazî dekat, lawaz debêt slept pt.pp.of sleep sleuth n. polîsî nihênî, sîxuȓ slew pt.of slay slice n.vt. qaj, qaş, kûz, dîlim, parçe goşit, lêdanî top belay ȓasitda ger ȓasitewane bû belay çepda ger çepewane bû, qaj qaj dekat, kert dekat slick vt.adj.n. lûsdekat, lûs, xiz, şiwênêkî lûs, xilîsik slicker n. muşema, barangîr, kesêkî fêḽbaz slide vi.vt.n. dexizêt, dexilîskênêt, xizandin, şitêk be xizandin kar bikat, pîşandanî wêne be pîşander, parçe şûşeyek bo temaşa kirdinî şitî wird be maykroskob, heresî befrû darû berdû xoḽ slide fastener zincîr daxer wek le zincîrî pantoḽda slider n. ewey dexizê sliding scale n. pêwerî cûḽaw wek qepan, terazûy elektirîkî bo kêşanî qursî slight adj.vt.n. lawaz, bêhêz, nagiring,sûk, be sûk temaşay dekat, feramoşî dekat, feramoş kirdin, giwê pê nedan slim adj.vt.vi. tenge barîk, lawaz, kem le jimareda, pile kem, kem dekat le kêşî, lawaz debêt slime n. her madeyekî nermû lînic, her madeyek pêwe binûsêt ya bçespêt sling n.vt. qoçeqanî, berdeqanî, desroke heḽwasînî qoḽî şikaw, siḽîng, dehawêjêt be berdeqanî slingshot n. darlastîk slink vi. xo dedizêtewe slinky adj. be dizêtî, nihênî slip vi.vt.n. be bêdengî deçêt, bê xişpe tê depeȓêt, lebîr deçêtewe, dexizêt, xiraptir debêt, dadebezêt, dexizênêt, be xêrayî leber dekat ya dadekenêt, betaḽayî nêwan 345

şostey lenger girtinî keştiyekan, kirasî jêrewey jinane, berge serîn, xizan ya kewtine xiwarewe, parçe qaqezêk, qeḽem bo ȓiwandinî direxit, gencêkî barîk slipcase n. qutuy taybetî pertûk slipcover n. berge qenefe kursî pertûk slipknot n. grêyek gurîsî piya biçêt, girêy xizaw slippage n. xizanî nêwanî dû didanî gêȓ slipped disk xizanî qirtênkey nêwan dû biȓbiȓagey pişit slipper n. sol, serpêyî, pêḽawêk bikrête serpê slippery adj. xiz, lînc, fêḽawî, baweȓpênekraw slipshod adj. temeḽ, bê perwa slip-up n. heḽe slit vt.n. let dekat be dirêjî, let kirdin, keritkirdin be dirêjî slither vi. dexizêt, dexişêt wek mar sliver n.vt.vi. telezimî bomba, parçeyekî tîj, debête telezim, debête parçey tîj slob n. kesêkî gewic çepeḽ pîsû poxiḽ slobber vi. lîkî deȓijêt sloe n. heḽûje kêwî ȓeş sloe-eyed adj. çawêkî ȓeşû gewrey heye, çaw şêwe bademî slog vt.vi.n. be tundî lêy dedat, be sextî ȓêgay debȓêt, ȓenc dedat, ȓencdan slogan n. dirûşm, bangewazî ceng, destewajeyekî bazirganiye ȓadegeyenrêt sloop n. keştiyekî yek koḽekeyî slop n.vi.vt. befrêkî nîwe tiwawe, çiḽpaw, şiley xiwardin, deȓişênêt slope n. lêj, lar, lêjî, lêjayî, larî sloppy adj. napûxte, pîsûçepeḽ, minaḽane, naȓêk slosh vi.n. deşiḽeqênêt şileyek, şiḽpeşiḽp dekat le awda le quȓûlîteda, dengî şiḽeqandinî şileyek slot n.vt. diriz, qiḽiş, dirzî têdekat, deqḽîşêt sloth n. temeḽî, bêkarî, ajeḽêkî germesêrî şîrdere le Emerîkay başûr be sê pencekanî xoy be liqî darda heḽdewasêt slot machine amêrêkî qumare be parey asin kar dekat slouch n.vi. kesêkî temeḽ ya pek kewte, temeḽane decûḽêtewe

slough

smell

slough n.vt. kaj, zelkaw, kaj fiȓêdedat sloven n. kesêkî napuxte, pîsûçepeḽ, diwakewtû slow adj.vt.vi.adv. gewicî, direng têgeyîştin, leserxo, xaw,sisit, diwakewtû, xaw dekatewe ya debêt, be xawî slowdown n. xaw kirdinewe slow-motion adj. cûḽanewey leserxo, xaw slowpoke n. kesêk be xawî enwênê ya ecûḽêt slow-witted adj. kesêkî bê mêşik, gêl SLR n. Single Lens Reflex kamîrayek lew şiwênewey dîmeneke debînî her lewêşewe tîşik deçête ser fîlim slub n. girêyekî nerim le dawe dezûda ya kutaḽda sludge n. quȓû lite slue vt.vi. dexulênêtewe, dexulêtewe slug n.vt. wek qaqle cinokey bê qawix, parçekanzayek wek fîşek ya pare, qumêk mey, miştekoḽe, be mişit lêy dedat sluggard n. kesêkî temeḽ sluggish adj. sisit, xawûxilîçik, xaw sluice n.vt. cogayekî desit kird be dergawe bo kemû zor kirdinî aw, xuȓênik bo altûn şorkirdin, awî piya dekat, xakû xûḽ deşorêtewe bo ciya kirdinewey zêȓ slum n.vi. geȓekî hejaran, serdanî geȓeke hejarekan dekat bo pîşandanî sozû xoşewîstî slumber vi.n. enwêt, be xew kat beser debat, nûstin, doxî le çalakî kewtin, siȓbûn, necûḽan, xewtin, kipî, kerwêşke xew slumlord n. xawendarêk ke lewê niye geȓeke hejarekan eçewsênêtewe slump vi.n. le piȓ dekewêt ya niqûm debêt, dabezînî nirxû çalakiyekan slung pt.&pp.of sling slunk pt&pp.of slink slur vt.n. be xêrayî çawî piya dexşênêt, be naȓûnî dedwêt, bekem temaşa dekat, witinî dû awazî ciya bebê westan, têkeḽbûnî awazekan, lekedar kirdin, peḽey çapî slurp vt.vi.n. miḽçemiḽç dekat le xiwardinda, miḽçmiḽç kirdin slurry n. quȓaw, çîmentoyekî zor şil 346

slush n. nîwe tiwawey befir ya sehoḽ, quȓêkî şil, xoşawî nîwe bestû(ezberî) slush fund parey bertîl, parey be fîȓodiraw le gendeḽîda slut n. jinêkî çepeḽ bênamûs leşfiroş bê abȓû, dêḽe seg sly adj. dana, dûrbîn, karame, fêḽbaz smack n.vi.vt.adv. tamû bûnêkî kem, biȓêkî kem, şepazle, belemî masî girtin be tenkiye awewe bo zîndû ȓagirtinî masiyekan, hêroyîn, karîgerî way debêt, maç dekat be tundîw be dengewe, ȓastewxo small adj.n. giçke, biçûk, kem deseḽat, pile nizim, lawaz, kem small arms çekî biçûk wek demançew tifeng small fry hî minaḽ, minaḽane small intestine ȓîxoḽe barîk smallish adj. nextêk biçûk small-minded adj. bîr tesik, xoperisit smallpox n. awḽe small talk deme teqêy ȓojane small-time adj. demêk, bêbayex smarmy adj. merayî kirdinî dûȓûyane smart vi.n.adj. azar dekêşêt, siwêy lêdêt, peşîman debêtewe, sexit, xêra, jîr, lêhatû, poşte, zil, zorbiḽê smart aleck or smart alec kesêkî le xobayî ta ȓadey nefret lê kirdinî smart bomb bombay zîrek: bombêk arastey amancekey dekrêt le ȓêgay elektironîkiyewe smarten vt.vi. poşte tir dekat, xêratirû çalaktir dekat, tundû toḽtir debêt, behêztir debêt smash vt.vi.n. heprûn heprûn dekat, têkdeşkênêt, hepronbûn, têkşikan, pêkda kewtin, maye pûçî, serkewtinêkî ciwan smashing adj. na asayî smashup n. têkşikanî tewaw smattering n. zanyarî ȓûkeşî, jimareyekî sinûrdar ya kem, dûre nasîn smear vt.n. depoşêt be madeyekî çewir ya lînc, pîsdekat, lekedar dekat, madeyekî lînc, leke, çiḽik, dapoşîn smell vt.vi.n. bon dekat, bonî lêdêt, bon, bonkirdin

smelling salts

snatch

smelling salts n. newşadirî bondar kiraw bo bêdar kirdinewey kesêkî bûrawe smelly adj. bondar, bogen smelt n.vt. masiyekî zîwîn le deryay bakûr, detwênêtewe, kanza pak dekatewe be tiwandinewe, qaḽdekatewe smelt pt.&pp.of smelt smelter n. kesêk pîşey tiwandinewey kanza bêt, şiwênî tiwandinewey kanza smidgen n. tozqaḽêk smile vi.vt.n. bizey dêt, be bizexene derî debȓêt, bizexene smirch vt.n. pîs dekat, lekedar dekat, leke, lekedarbûn, naw ziȓan smirk vi.n. betewsewe bizeydêt, bizey be tewsewe smite vt. betundî lêy dedat, karî têdekat smith n. kesêk pîşey dirûsit kirdinû çakirdinewey kanzayî bêt, kurt kirawey blacksmith asinger smithereens pl.n. parçey biçûk smithy n. dûkanî asinger smock n. kirasêkî deḽbe leserewe leber dekrêt bo parastinî cilû berig le pîs bûn smocking n. ciwankarî dûrînî cilû berig smog n. têkeḽey temû dûkeḽ tiwêjêk le pîsî be asmanewe smoke n.vi.vt. dûkeḽ, cigere, cigerekêşan, cigere dekêşêt, dûkeḽî lê heḽdestêt, biḽaw debêtewe wek dûkeḽ, tarîk dekat be dûkeḽ, debirjênêt be dûkeḽ smoke detector amêrî hesit kirdinî dûkeḽ smokehouse n. kargey çêkirdinî goştû masî be dûkeḽ smoke screen n. dûkeḽî penadanî serbazî le çawî dujmin smokestack n. dûkeḽkêş smoky adj. dûkeḽkirdin, dûkeḽ asa, dûkeḽawî smolder vi.n. desûtêtû dûkeḽdekat bebê bḽêse, xefedebêt, dûkeḽêkî xesit smooch n.vt.vi. maç, maçdekat smooth adj.vt.adv. nerim, lûs, hêmin, lûsdekat, aramdekat, lûsîdekat, benermî smooth muscle masûlkekanî xobexo cûḽaw smooth-spoken adj. qisey şîrîn smorgasbord n. xiwanêkî Swîdiye coreha 347

xiwardinî wek goşt masîw şîrînîw penîrû zeḽatey tiya dadenrêt be arezûy xot smote pt.&pp.of smite smother vt.vi. çiȓe dûkeḽ dekat, dexinkênêt, henasey lê debȓêt smudge vt.vi.n. lekedar dekat, piȓdekat le dûkeḽ, lekadar debêt, leke, pîsbûn, dûkeḽêkî xinkêner smug adj. lexobayî smuggle vt.vi. be nayasayî dênêtû debat, qaçaxçêtî dekat smush vt. deguşêt, pandekatewe smut n. pîs, qisey pîs, cinêw, nexoşî ȓeşbûnewey ȓiwek, wêney ȓût, çîrokî xirap snack n. sûke jem le nêwan dû jemda, mijûmore snack bar n. çêşitxaney jemêkî sûk snag n.vt. paşmawey liqe darêkî şikaw, liqe darêkî şikaw le naw awda, diȓanî cil behoy ew darewe, xokêşanî lepiȓ bew dareda, gîrdebêt ya dediȓêt bew dare snail n. qaqle cinoke snake n. mar, kesêkî fêḽawî, deḽêy mare, wayerî pakirdinewey boȓî snaky n.vi. wek mar, pêçawpêç, napak, piȓ le mar snap vi.vt.n.adj. qep degrêt, qep lêdedat, qisey ȓeq dekat, depsêt le piȓêka, deȓûxêt, teqeteq dekat, wêne degrêt, lepiȓ qeplêdan gaz girtin, dengî kiȓekiȓêkî naxoş, qiseyekî kurtû tund, agadarî keşêkî sard, dîmenêkî fotografî, kirdin be xêrayî snappish adj. nihêngir(seg), leser (tûȓeyî) snappy adj. xêra, lepiȓ, piȓ le zîndûyetî, sardû xoş snapshot n. wêneyekî fotografî xêra snare n.vt. tepke, teḽe, petekanî dehoḽ, dexate teḽewe, be tepke deygirêt snarl vi.vt.n. demiȓênêt wek seg didanekanî derekewêt ya derdexat, qisedekat be tundî le tûȓebûnda, miȓemiȓ, naȓezayî derbiȓîn, têk aḽan snatch vt.n.adj. piȓpiyadekat, ȓadepiskênêt, dademaḽêt, dadekenêt, hel deqozêtewe, ȓapiskan, hel qostinewe, maweyekî kurt, parçey biçûk(telezim)

sneak

sneak vt.vi.n.adj. be diziyewe deçêt debat dadenêt, sosey haweḽekanî dekat, dedizêt, diz, nihênî, lepiȓ, naȓewa sneaker n. kewşêk le ketanû binêkî lastîkî nerim sneak preview pîşandanêkî pêşkatî fîlmêk bo heḽsengandinî perçekirdarî bîneran sneer vi.n. gaḽtey pêdêt, liçî lê heḽdeqirçênêt, gaḽtepêkirdin, derbiȓînêkî gaḽtecaȓî, têbîniyekî gaḽtecaȓî sneeze vi.n. depijmêt, pijmîn snicker vi.n. bebê dengî pêdekenêt, bizey gaḽte pêkirdin snide adj. fiȓûfêḽawî, gaḽtecaȓî, droznane sniff vi.vt.n. henase bikêşêt be lût, bon dekat be dengewe, bonkirdin, henase be lût sniffle vi.n. çiḽim heḽdelûşêt bo nehatine derewe ya wek giryan, heḽlûşîn be lût snifter n. pêkêkî birandî le perdaxêkî dem tesikda snigger vi.n.= snicker snip vt.vi. kerit kerit dekat be miqesit be xêrayî, parçey biȓaw be miqesit, kesêkî piȓûpûç snipe n.vi. masî gire (baḽinde), le şwênêkî penawe be tifeng dekujêt snippet n. parçey biçûk, sere miqesit, paşmawe, biȓişit snippy adj. wişik, tûȓe, lexobayî snit n. tûȓeyî snitch vt.vi.n. be diziyewe debat, dedizêt, sîxur(kesêkî hewaḽ ber) snivel vi. delûşkênêt (giryanû çiḽim heḽlûşîn), şînû zarî dekat, firmêskî diro debarênêt snob n. lasayîkereweyekî lexobayî, kesêk xoy le xeḽik be kemtir dananê snood n. toȓêk bo kokirdinewey qijî afret le piştewe snooker n.vt. corêke le yarî bilyard, firîwdedat snoop vi.n. be diziyewe be dway şita degeȓêt, kesêkî sûseker snoot n. lût snooty adj. lexobayî, lûtberiz snooze n. kerwêşke xaew, serxew şikandin snore vi.n. depirxênêt, pirxe le xewda 348

snorkel n. lûleyeke bo henasedan bekardêt le melewanî jêr awda snort vi.vt.n. depiȓmênêt, xiwardineweyekî xêray şerab snot n. çiḽim snout n. limoz, limboz snow n.vi.vt. befir, befirbarîn, befir debarêt, befir daydepoşêt, sipîdekatewe wek befir snowball n.vi. topî befir, tope befrî têdegrê, şeȓe befir dekat, wek befir keḽeke debêt çon le telanêkewe gilorî dekeyitewe snowbank n. baristayiyekî zor le befir snowboard n. textey xilîskanê leser befir snowbound adj. ȓêgîran be befir snow cone n. ezberî lenaw qaqezî qoçkeyî snowdrift n. baȓin (kobonewey befir be hoy bawe) snowdrop n. ȓiwekêkî biçûk guḽekey sipiyew şêwey zengî heye snowfall n. ȓêjey barînî befir, befir kewtin snow fence perjînêke bo nexizanî befir be mebestî tiwanewey bo jiyanewey aw snowflake kiḽo befir snowman n. piyawe befirîne snowmobile n. otombîlî ser befir snowplow n. otombîlî pakirdinewey befir snowshoe n. pêḽawî befir snowstorm n. ziryan snowsuit n. cilî minaḽan bo keşî sardû serma snow tire pêçkey befir biȓ snub vt.n.adj. pêşgîrî lêdekat, lêy tûȓedebêt, deybestêtewe be gurîs, lûtî kurtû qut snub-nosed adj. lûtî kurtû qut, demançey lûle kurt snuck pt.pp.of sneak snuff vt.vi.n. debȓêt (sere sûtawekey fitîley mom), dekujênêtewe, bon dekat, bon pêwedakat (ajeḽ), biȓmûtî heḽmijîn snug adj. germûguȓ, asûde, ȓêkûpêk, pakûxawên snuggle vi.vt. deçête hêlanewe, le baweş degrêt, xo girmoḽe dekat so adv.conj.pron.adj. bewcore, awa, herweha, ta em ȓadeye, derencam, ta, ȓast

soak

softhearted

soak vi.vt.n. dexusênêt, le aw denêt, barî giran dekat, xusandin, serxoş so-and-so n. kesêk pênase nekraw, awhaw awha soap n.vt. sabûn, be sabûn pak dekatewe soapbox n. sindûqî witarbêjanî serşeqamekan bo xeḽik soap opera n. zincîre şanoyî ȓadiyow TV çareserî kêşekanî jiyanî xêzanî dekat soapstone n. giḽeşîn( le kurdewarî wird dekra be wişkî bo nawgeḽî minaḽ bekar dehat le ciyatî podrey êsta.wergêȓ ) soapsuds pl.n. kefî sabûn soar vi. heḽdefiȓêt bo asman, biḽind debêtewe ta astî berzî fiȓîn sob vi.vt.n. degrît be dengî berzû henaske henisik, delawênêtewe be dem giryanewe, lawandinewe sober adj.vt.vi. kemxorû kem xiwardinewe, naserxoş, aga, beȓêz,xogir, hêmin, hoşmend, be aga dêtewe, dêtewe serxoy sobriety n. xogirî, huşyarî, agayî sobriquet n. naznaw, nawî dûhem so-called adj. nasraw be soccer n. yarî topî pê sociable adj. ȓûxoş, têkeḽî komeḽ, komeḽ xoşewîsit social adj.n. komeḽayetî, beyekewe jiyan social disease nexoşî komeḽayetî ke le ȓêy zawû zêwe degwazrêtewe wek sîl socialism n. sîstemî xawendarêtî giştî nek take kesî, bizûtneweyekî siyasiye bo damezrandinî ew sîsteme socialite n. kesêkî diyarî naw komeḽ socialize vt.vi. be komeḽayetî dekat, xawendarêtî bixrête jêr deseḽatî dewḽet, beşdar debêt le çalakiye komeḽayetiyekan socialized medicine sîstemî hawbeşî xizmet guzarî pizîşkîw nexoşxanekan bo hemû be hawkarî dewḽet social science zanistî komeḽayetî: le biwarî pêkhatekanî komeḽ wek xêzan ȓegez dewḽet her weha giringî dedat be ȓiwekanî tirî komeḽ wek zanstî abûrîw komeḽayetîw ȓewişit social studies xiwêndine komeḽayetiyekan wek mêjû cugrafiya komeḽnasî .... 349

social work herkarêk le yarmetîw destgirtinî komeḽayetî bo ew takaney pêwîstiyan be yarmrtî heye society n. komeḽga, komeḽêk, sîstemî pêkewe jiyan, taybet be dewḽemendan socioeconomic adj. peywesite be komeḽayetîw abûrî sociology n. zanistî komeḽnasî sociopath n. derûn nexoşî dije komeḽî sock n.vt. gorewiyekî biçûk, xistinelawey pare bo kokierdinewe, lêdan, lêdedat socket n. şitêkî klor şitêkî tirî biçête naw Socrates 470-399 pêş zayîn feylesofû mamosta le Asîna sod n.vt. çîmen, mêrig soda n. soda, karbonatî sodiyom soda cracker n. biskîtî nermû tenik ke sodey nanî têkrawe legeḽ kere soda fountain amêrî drûsit kirdinû pêşkeş kirdinî awî soda soda water awî sodayî sodden adj. paraw, nebirjaw, sisit, gêjûwêj be hoy xiwardinewewe sodium n. tuxmêkî binçîneyî kanzayî kîmyayiye sodium bicarbonate tozêkî sipiye bo heḽhênan hewîr be kardêt wek dije tirş sodium chloride xiwêy xiwardin sodium hydroxide le paḽawte kirdinî newitda bekar dêt sodium nitrate xiwêyekî kirîstaḽî ȓûne bo teqandinewe wek peynîş bekardêt sodium pentothal tozêkî zerde be gîraweyî wek benic bekar dêt sodomy n. nêrbazî sofa n. qenefe sofa bed qenefeyek bikrêtewe bibête cêgay nûstin soft adj.adv. nermûnoḽ, nerim, lûs, asan bo heris kirdin, nasik, teȓ, lawaz, be nermî, be sozewe soft boiled adj. nîwe kuḽaw, deḽeme soft coal xeḽûzî berd soft drink xiwardinewey na kuhûlî soda soften vt.vi. nerim dekat, lawaz dekat, ȓoşnayî kem dekat, dadegrêt deng, nirix dênête xiwarê softhearted adj. diḽ nerim, nermoniyan

soft landing

-some

soft landing nîştineweyekî bê ziyanî keştiyekî asmanî soft money pareyek pêşkeş partiyek bikrêt nek be paḽêwrawêkî soft palate beşe nermeky meḽaşû soft sell n. bekar hênanîy nermîw ȓazî kirdin le firoştinda soft soap mêçke kirdin software n. programî kompyûter softwood n. her darêk be asanî bibiȓdirêt ya kerit bikrêt wek darî sinewber softy n. kesêkî xoşbaweȓ soggy adj. xusaw, awdar soil n.vt. xak, xoḽ, zewî, pîsdeka, eşêwênêt (abȓû) soiree or soirée n. ahengî şewane sojourn vi.n. maweyek demênêtewe, manewey katî sol n. tonî şeşem le peyjey mûzîk, xudawendî xor lelay Romekan solace n. diḽnewayî, diḽdanewe, pirse solar adj. behoy xorewe, berhemhênan le xorewe solar battery xanekanî tîşkî xor egoȓin bo wize solarium n. beȓoçke( bo xistine ber xor ) solar plexus toȓêkî demare le piştewey gede solar system n. sîstemî xor, xorû hesarekanî dewrî, ewbeşey ȓêgay kaşêan ke dekewête ber hêzî ȓakêşanî xor sold firoşra pt.&pp.of sell solder n.vt. daȓiştey nusandinî dû parçe kanza be yekewe, beyekewe denûsênêt delikênêt soldier n.vi. serbaz, debête serbaz soldier of fortune serbazî bekrê gîraw ya serkêş sole n.vt.adj. binî pê, binkî her şitêk, binî lê dedat, tenha, ȓeben, bêkes, seḽit solecism n. heḽey ȓêzimanî, derçûn le sinûrî ȓewşî komeḽayetî solely adv. betenha, tenha bo kesêk solemn adj. pîroz, şkodar, beȓêz, sengîn, samnak solemnity n. şikodarî, ahengî şikodarî, sengînî solemnize vt. şikodar dekat, şayî degêȓêt 350

solenoid n. telî heḽpêçraw lûle asinêk be nawîda dexulêtewe wek êlîktromîgnatîk bekar dêt solicit vt.vi. dawa dekat, dexwazêt, depaȓêtewe, firîw dedat solicitor n. xiwazyar be taybetî desit gîroyî, parêzer, parêzerî şarêk solicitous adj. bêaram, peroş be diway wirdekariyekanda solicitude adj. bêaram, perêşan, nîgeran solid adj.adv.n. pitew, qewaredar, yek ȓeng, bebê dengî, pişt pê bestiraw, madeyekî ȓeq nek şil ya gaz, şitêk dirêjîw panîw estûrî hebêt solidarity n. harîkarî, hawkarî solidify vt.vi. yek dexat, pitew debêt, ȓeq debêt solidity n. ȓeqî, şitêkî ȓeq solid-state n. liqêkî fîzyaye le biwarî pêkhate ȓeqekana, le transistorda dêt soliloquy n. qise legeḽxo kirdin, le geḽ xo diwan solitaire n. eḽmasêk be tenha le engustîleyekda, yarî kart be tenha kes solitary adj. goşegîr, tenha, dûr le xeḽik solitude n. goşegîrî, tenhayî solo n.adj.adv. awazêk bo yek goranî bêj ya yek amêrî mûzîk, betenha Solomon n. peyamberî xiwa nasraw be danayiyekey so long bexêr biçît solstice n. weriz goȓanî hawînew zistane soluble adj. etwêtewe solute n. tiwawe solution n. şîkar kirdinî pirsiyarêk, weḽamî pirsiyarêk kêşeyek, tiwanewe le naw şileyekda, gîrawe, tiwanewe solve vt. weḽamî pirsiyarêk dedozêtewe solvent adj.n. tiwanay danewey gişit qerzekan, tiwênerî madeyekî tir somatic adj. taybet be ceste somatic cell xanekan pêkhênerî cestew organekanî somber adj. tarîk, diḽteng, girij, xembar sombrero n. serkiḽawî Meksîkî some adj.pron.adv. kemêk, hendêk, biȓêk, beşêk, ta ȓadeyek -some paşgirêke be watay debête hoy,ceste

somebody

sough

somebody pron.n. kesêk, kesêkî giring someday adv. ȓojêk le ayindeda somehow adv. be ȓêgeyek someone pron. kesêk somersault n.vi. lîngew qûçbûn, lêngew qûç debêt something pron.n.adv. şitêk, tozêk, kesêkî giring, ta ȓadeyek sometime adv.adj. le katêkî diyarî nekrawda, hendêcar, lemewber sometimes adv. carûbar someway adv. be ȓêgeyek somewhat pron.adv. hendêk, ta ȓadeyek somewhere adv. le şiwênêk somnambulism n. bedem xewewe ȓoyîştin somnolent adj. xewaḽû son n. kuȓ, kuȓî kesêk sonar n. amêr dozînewey şit le qûḽayî awda be hoy şepolî dengiyewe sonata n. awazêkî mûzîk bo amêrêkî jenîn ya dû amêr song n. goranî, hunerî goranî, honrawey goranî, pareyekî kem, nirxêkî kem songbird n. baḽindeyek bixwênêt songfest n. komeḽik be yekewe goranî mîllî biḽên songster n. goranîbêj sonic adj. dengû xêrayî denig sonic boom beserda têpeȓbûnî fiȓokeyekî deng şikên son-in-law n. zawa, hawserî kiçî kesêk sonnet n. honraweyekî çiwarde dêȓî sonny n. kuȓî biçûk( le diwandinda bekar dêt) sonorous adj. denig dar, biḽind, piȓ bedem soon adv. bew ziwane, bem nizîkane, be xêrayî soot n. hîs sooth n. ȓasit, dirûsit soothe vt. aram dekat, azarî kemdekat, diḽnewayî dekat soothsayer n. pêşbînîker, faḽçî sop n.vt.vi. wiḽînî parçeyek nan le şîr, danî şitêk wek bertîl, têdeguşêt, heḽdequȓênêt sophism n. giftûgoyek be ȓiwaḽet dirûstû ciwan beḽam le ȓastêda çewit bekar dêt bo heḽxeḽetandnû çawû ȓaw kirdin, sefsetekirdin 351

sophist n. kesêk çon jîriyekey bekar bênê, firîwder, beḽgey be ȓiwaḽet dirûsit sophisticate vt.n. deqêk degoȓêt ca wişe ya biȓge, kesêkî jîrû be aga sophisticated adj. huşyar, bo jîrekan, geşekirdû sophistry n. be heḽeda birdin Sophocles 496-406 pêş zayîn ȓoman nûsêkî tirajîdî Grîkî sophomore n.adj. xiwêndkarî saḽî dûhemî kolîj sophomoric adj. pênegeyîw, kaḽfam -sophy paşgirêke bewatay pend, felsefe, zanisit soporific adj. madey siȓker xewlêxer soppy adj. zor teȓ, awdar soprano n. beriztrîn piley dengî kiçanû kuȓan, deng biḽind sorbet n. bestenî tiriş le awî mîwe sorcery n. cadûgerî sordid adj. pîsûpoxiḽ, kesas, kḽoḽ, pîske sore adj.n.adv. azarbexiş, xembar, tûȓe, şiwênêkî hewkirdû le ceste, birîn, beḽa wek serçawey azar, ta ȓadeyekî zor sorehead n. kesêkî leser, zû tûȓebûn sorely adv. zor be azar, ta ȓadeyekî zor sorghum n. ȓiwekêke berhem dehênrêt bo danekey hendêkî bo derhênanî şekir lêy hendêkî tirî wek gisik bekar dêt, şîley derhênraw le daney ew ȓiweke sorority n. yaney kiçanû jinan le kolîjda sorrel n. tirşoke ȓiwekêke geḽakey dexurêt, mayîn, ȓengî xurmayî sorrow n.vi. xem, dax, efsos, siwê, daxdexwat, siwêy lêdêt, azar deçêjît sorry adj. bibûre, xembar, efsosnak sort n.vt. cor, çonayetî, be pêy corekey ȓêkî dexat sortie n. hêrşî leşkirî gemarodiraw dijî leşkirî gemaroder, hêrişêkî asmanî SOS n. Save Our Soul firyaman kewin bangewazêk le bêtelewe so-so n. ne zor çakew ne zor xirap başe sot n. hemîşe serxoş sotto voce be çipe, zor be nermî soufflé n. core kêkî heḽkifaw kerew hêlkeşî têdaye sough n. naḽe, zarî

sought

spaceport

sought pt.&pp.of seek hewḽîda, geȓa soul n. giyan, ȓewiştî xoȓiskî mirov, zîndûyetî, azayetî, bizwêner soulful adj. besoz, le qûḽayî diḽewe soul mate peywendiyekî qûḽ legeḽ ȓegezî ciyawaz sound n.vi.vt. deng, dengedeng, dûrî deng, hesit dirûsit bûn be giwê lêbûn, zimaneyekî deryayî hatibête naw zewiyewe wek kendaw, deng dedatewe, dejenêt, biḽawdekatewe, ȓapirsî dekat, be dengî beriz qise dekat, bang dekat sound adj.adv. dirûsit, bê xewiş, tendirûsit, cêgîr, puxit, tewaw, tundûtoḽ, qûḽ, diḽsoz, be qûḽî sound barrier berbestêkî gewrey ba le ȓûy ew fiȓokaney nizîk dekewinewe le xêrayî deng sound bite lêdwanêkî kurt le layen siyasiyekewe sounding board şitêk bo ziyatir kirdinî dengdanewe, kesêk bîrûboçûnî kesêkî tirî leser taqî bikrêtewe soundproof adj. deng biȓ soundstage n. şiwênêkî bê deng bo derhênanî filîm ya bernameyekî TV soundtrack n. ew beşey dengî leser tomarkirawe le filmî sînema soup n. şile, şorba soupçon n.Fr. biȓêkî kem soupy adj. şil wek şorba, temûmijawî sour adj.vt.vi. tiriş wek sirke, bogen, napesind, teȓ, detirşêt, detirşênêt, heḽdêt hewîr source n. kanî, serçawey aw, serçawe, bineȓet, kesêk pertûkêk wek serçawey zanyarî sourdough n. hewîr tiriş, kesêk be tenha be diway zêȓ dûzîneweda bigeȓêt le Emerîka sour grapes tirşe çunke demi naygatê sourpuss n. kesêkî ȓûgirij, pesit souse n.vt.vi. tirşiyatî masî ya beraz, gîrawey tirşiyat, serxoş, dekate sirkewe, tirşiyat degrêtewe, teȓdekat, teȓdebêt soused adj. serxoş south n.adj.adv. nawçey başûr, başûr, berew başûr 352

South America kîşwerî Emerîkay başûr ȓûberekey 6,900,000 mîl dûcaye danîştiwanekeşî 318,000,000 kese southeast n.adj.adv. başûrî ȓojheḽat, bay başûrî ȓojheḽat, le ya berew başûrî ȓojheḽat southerly adj.adv. berew başûr, le başûrewe southern adj. başûrî, başûriyekan southerner n. kesêkî başûrî Southern Hemisphere nîwey başûrî goy zewî xiwar hêḽî yeksan southern light kazîwey cemserî başûr southpaw n. kesêkî çepewane, çepewane South Pole cemserî başûr southward adv. berew başûr southwest n.adj.adv. bo berew başûrî xorawa, başûrî xor awa, bay başûrî xorawa souvenir n. yadgarî sovereign adj.n. leserû hemiwewe, paşa, xawen şiko, le hemiwan azad tir, pareyekî zêȓî Berîtaniye sovereignty n. deseḽatî baḽa, deseḽatdarêtî, serbexoyî soviet n.sovyêt: encûmenî fermanȓewayetî heḽbijêrdiraw le wiḽatêkî komonîstîda sow n.vt.vi. malos:berazî mê, tow dedat, biḽaw dekatewe sox pl.of sock soy n. xoşawî soy soybean n. ȓiwekî soy nawkekey le lobiya deçêt dewḽemende be protînû ȓon, nawkî soy spa n. kanyawî kanzayî, geȓaw, damezraweyekî bazirganî be jûrî werzişû germawî sawnaw şêlanewe space n.vt. mawe, ȓûber, mewda bekat, şiwên, boşayî, boşayî asman, betaḽayî nêwan wişekanî, lêk dûr dexatewe spacecraft n. keştî asmanî space-out adj. le jêr karîgerî madey siȓker spaceflight n. fiȓîn le boşayî asmanda space heater yekeyekî biçûkî gerim kirdinî jûr spaceman n. keştiyewanî keştî asmanî spaceport n. nawend pêkewenanû taqî kirdinewew nardinî keştî asmanî

spaceship

spearmint

spaceship n. keştî boşayî asman space shuttle şêwe fiȓokeyekî asmaniye bo giwêzanewey keresew pêdawîstî êstigey asmanî space station mangî desit kird ya êstigey asmanî ke le xulgey zewêda danrawe wek dîdewanû bekar hênanî wek nawendî tiwêjînewey zanistî spacesuit n. cilî asmanewanekan spacewalk n. derçûne derewey asmanewan le keştiye asmaniyekey spacey or spacy adj. serxoş, siȓkiraw, têkçûy demarî spacious adj. firawan spackle n. hewîrêke bo piȓkirdinewey dirzû kunî dîwar zû ȓeq debêtû wişik debêtewe spade n.vt. bêḽ, maçey kartî qumar spadework n. bêḽkarî spadix n. nêrkî guḽêke le naw yek geḽada spaghetti n. makeronî dirêjû barîk Spain wiḽatî Spaniya ekewête başûrî xoraway Ewrupa 190.191 mîl dûca ȓûberekeyetî 38.827.000 kes denîştiwanekeyetî spake pt.of speak span n.vt. bist ke dekate 9girê mawey nêwan serî pence keḽew tûte be kiraweyî, mawey nêwan dû serî kewane, mawey jiyan, be bist depêwêt spandex n. ȓîşaḽ nermî desitkird bo cilî tengî jêrewey jinanû piyawan spangle n.vt. pûlekew zengiyane bo ȓazandinewey cilûberig, eȓazênêtewe be pûlekew zengiyane Spaniard n. kesêkî Spanî spaniel n. segêkî çiwarpê kuḽ tok lûlî dirêj giwê zilî şoȓewebû spank vt.n. şepazile le piştî qingî dedat, şepazile lêdan spanking adj. xêra cûḽanewe, bizêw spar n.vi. koḽekey naw keştî ke çarokey pêwe debestirê, mişitbazî dekat, şeȓdekat spare vt.adj.n. dûreperêz debêt le kuştinû azardan, lê debûrêt, paşekewit dekat, yedek, kem, desitpêwegir, lawaz, spêr wek pêçkey otombîl sparing adj. wirya, gîr, ȓijd 353

spark n.vi.vt. pzîsik, pirşing, ȓêzeyek, pzîsik denêrêt sparkle vi.n. pzîsik fiȓêdedat, debrîskêtewe, heḽdebêt, brîskanewe, pzîsik, drewşanewe, zîndûyetî spark plug plakî agirpêdanî otombîl sparrow n. çoleke, çoleke pasarî sparse adj. periş, biḽaw, tenik, perit Sparta şarêkî konî başûrî Grîk Spartan adj.n. spartay kon ya xeḽkekey ya keltûrekey, kesêkî Spartî benaw bang be azayetî xogirî sadew kemdû dûr le ȓabiwardin spasm n.vi. qoḽinc, girij debêt spasmodic adj. girjî, zû heḽçûn spastic adj. tûşbûy girjbûnî masûlke spat n.vt.vi. şeȓêkî biçûk, parçeyek çerim bo poşînî pajne spate n. lafawêkî gewre spathe n. geḽayekî gewre be nêrkewe spatial adj. boşayî, şiwên spatter vt.vi.n. biḽaw dekatewe be piȓjandin, depiȓjênêt, peḽeyek behoy piȓjandinewe spatula n. wek kewgîr beḽam dempan bo têkwerdanî xiwardemenî spavin n. nexoşiyeke tûşî ejnoy esip debêtû deyşelênê spawn vt.vi.n. hêlke dekat, gera dadenêt, geray masî, jimareyekî zor wek geray masî spay vt. nezok dekat (mêyey ajeḽ) be derhênanî hêlkedanî speak vi.vt. dedwêt, debêjê, qisedekat, witar dedat speak-easy n. şiwênî firoştinî nayasayî xiwardinewe elkuhûliyekan speaker n. qiseker, witebêjî fermî serok(komr, wezîran, parleman..), amêrî dengderkirdinî ȓadiyo TV ya deng berizker spear n.vt. ȓim, nêze, pelkî giya, deydate ber nêze, ȓimî tê degrêt spearfish n.vi. masiyekî deryayî gewre limoz şimşêrî, be ȓim ȓawe masî dekat spearhead n.vt. sere ȓim, sere nêze, wek sere ȓim pêş dekewêt spearmint n. corêk le pungey bondar

special

spice

special adj.n. taybet, na asayî, taybetî special delivery n. nardinî taybet, postî xêra specialist n. kesêkî taybet le biwarêkî xiwêndin ya kar specialize vi. qûḽdebêtewe le biwarêkî xiwêndin ya kar specialty n. taybetêtî, biwarêkî taybet specie n. parey asin, daȓêjraw species n. cor, çeşin, ȓegezî mirovayetî, ewaney egeȓênewe bo yek corî zîndewer ya ȓiwek specific adj.n. diyarî kiraw, corêkî diyarîkiraw, terxankiraw bo çareserî nexoşî diyarîkiraw, çareserî diyarîkiraw specification n. taybetkirdin, diyarîkirdin, bendêkî taybet, lîstî taybet be qebare çonayetî ya werzekanî xiwêndin specific gravity n. kêşî dyarîkiraw specify vt. taybet dekat, diyarî dekat specimen n. nimûney gişit ya desteyek, le pizîşkîda nimûney biȓêk mîz bo pişkinîn specious adj. fêḽbaz, desbiȓ speck n.vt. peḽeyekî biçûk, peḽedar dekat speckle n.vt. peḽey biçûk, xaḽxaḽawî dekat specs pl.n. çawêlke, taybetmendêtî spectacle n. dîmen, şanogeriyekî gewre, çawêlke spectacular adj.n. dramatîkî, mebesit serinc ȓakêşanî bîneran spectator n. bîner, temaşaçî specter n. tarmayî spectral adj. le tarmayî çûn, şebeng spectrum n. şebeng: têpeȓandinî tîşik be awêzeda şîdebêtewe bo ȓengekanî sûr ta binewşeyî, zincîre, asit speculate vi. ȓademênêt, deqebḽênêt, giyanbazî dekat le cambazî kiȓînû firoştinda speech n. witar, tiwanay qisekirdin speechless adj. bêdeng, laḽ speed n.vi.vt. xêrayî, ȓadey xêrayî, serdekewêt, derdeçêt be xêrayiyekî le ȓade beder, xêradekat speedboat n. belemî mekînedar speedometer n. jimêrerî xêrayî otombîl.. speedster n. şûvêrêkî zor xêra 354

speedway n. ȓêgay pêşbiȓkêy lêxuȓînî xêray otombîl ya matoȓsikîl speedy adj. xêra, pele, bê diwakewtin speleology n. zanistî twêjînewew dozînewey eşkewit spell n.vt.vi. cadû, norey kar, her noreyek, diḽbirdin, yek yek dirûsit witinî pîtekanî wişe, pişûdedat, be dirûstîw leserxo dexwênêtewe, hînce dekat spellbind vt. cadû dekat spellbound adj. cadûlêkiraw spell-checker n. programî prosey word bekar dêt bo piyaçûnewey diyarî kirdinî heḽey nûsîn, heḽeçinîn speller n. kesêk hînce bikat, pertûkî fêrkirdin be hînce spelling n. hîncekirdin spelling bee pêşbiȓkêy hîncekirdin be taybetî ewey dûr dexrêtewe leber heḽey hîncekirdin spelunker n. eşkewitnas: ewey be diway dozînewey eşkewitda degeȓêt spend vt.vi. xeric dekat, kat terxan dekat, kat be fîȓo dedat, be fîȓo deçêt spendthrift n. kesêkî desit biḽaw, be fîȓodan spent pt.&pp.of spend spent adj. bekar biraw, mandû, leber kiraw sperm n. towî nêrîne spermatozoon n. tow awî piyaw ke hêlkey mêyîney pê çadekrê spermicide n. tow kuj: ew şitaney ȓêgirî le sik piȓî dekat sperm whale nehengêkî gewrey didandar çewriyekî zor leserîda heye spew vt.vi.n. deȓişêtewe, dehênêtewe xiwardin lenaw sikewe, ȓişanewe sphere n. her ştêkî xiȓî tewaw wek goy zewî top, biwarû şiwênî çalakî encamdan wek zanistû şarezayî spheroid n. tenêk be tewawî xiȓnebêt sphincter n. masûlkey guşer wek masulkey pêḽûy çaw ya kom sphinx n. giyandarêkî efsaneyî Grîkiye leşî wek şêr baḽî heyew serî wek afrete, peykerî Ebulhol le nizêk Qahire le Mîsir spice n.vt. karî, beharat, beharatî pêwe dekat

spick-and-span

split

spick-and-span adj. niwê, teȓû taze spicule n. diȓik, çiqiḽ spider n. caḽcaḽoke spidery adj. wek caḽcaḽoke spiel n.vt. qise kirdin, diwan, qisedekat, dedwêt spiffy adj. ciwan, poşte, keşxe spigot n. demewaney(bermîl, boȓî) spike n.vt.vi. bizmarî zor gewre, çukḽî binî pêḽaw bo nexizîn, ȓîşûy guḽegenim.., be bizmar tundî dekat, be bizmar kunî dekat, têk deçêt, elkuhûl dekate naw xiwardinewe spill vt.vi.n. deȓijênêt, deȓêjêt, ȓijan, ȓiştin, ȓijandin, kewtin, dirkandin spillway n. cogay ser ȓêjî bendawêk zêyek le heḽsanî awda spin vt.vi.n. deȓêsêt, tewindekat, heḽdekat (daw), deaḽênêt, dehonêtewe, deçinêtewe, wek ewey bixulêtewe lesere gêjkeda, xulanewe, ȓistin, çinîn spina bifida natewawî le biȓbiȓagey pişt wek derpoqînî lûyek le nêwan dû biȓbiȓewe debête hoy îflîc bûn diway le dayîk bûn spinach n. sipênax spinal adj.n. mûregeyî, siȓkirdinî demarî naw biȓbiȓage spinal column biȓbiȓagey pişit, morege spinal cord demarî naw biȓbiȓagey pişit spindle n. teşî, sitûnî xulawe, le şêwey teşî spindly adj. barîkû dirêj spine n. moregey pişit, moregey pertûk spineless adj. bê biȓbiȓage, lawaz, bêtiwana spinet n. piyanoyekî biçûk be qîtî spinneret n. ew organey tewindekat le caḽcaḽokeda ya le kirmî awrîşimda spinning wheel xeȓek spinoff n. qazancî dûhem, berhemî dûhem, pêşxistin spinster n. teşîȓês, qeyre kiç spiny lobster kulley deryay diȓkawî spiracle n. kunî henasedan le canewerû nehengekanda spiral adj.n.vi.vt. pêçawpêç wek(sipring, zembelek, ȓêga), pêçdexwat, lûldebêt spire n. sere nûkî tîj, pope, geḽay pûş 355

spirea n. ȓiwekêk le xêzanî guḽebax guḽî aḽû sipî be komeḽ spirit n.vt. giyan, jiyan, hewes, zîndûyetî, azayetî, elkuhol dediḽopênêt, deȓifênêt be diziyewe spirited adj. çustû çalak, zîndû, becerig spiritual adj. giyanî, ayînî spiritualism n. baweȓbûn be hênanewey giyanekanû diwan legeḽyanda spirituous adj. elkuhûlî têdaye spirochete n. her vayrosêkî pêçawpêçî şêwe bektirya spiry adj. pêçawpêç spit n.vt. şîşî meqaḽey goşit birjandin, zewyekî çûbête naw deryawe, tifkirdin, lîk detifênêt spite n.vt. le ciyatî, kîne, ȓiq, ȓiqî lê heḽdegrêt spitfire n. afretêk zû ȓiqî heḽbisêt spittle n. lîk, tif spittoon n. tifdan splash vt.vi.n. dexate şiwênêkî diyar, depiȓjênêt, dekewêt ya biḽaw debêtewe le şêwey diḽop, piȓjandin, peḽe splashdown n. nîştinewey keştiyekî asmanî leser aw splashy adj. quȓaw, wirûjêner splat n.vi.interj. parçe texteyekî tenik le piştî kursî, şeqey şeqazle, textî dekat be piyakêşan splatter n.vt.vi. = spatter or splash splay vt.vi. biḽawdekatewe, ȓadexat, biḽawdebêtewe splayfoot n. binpêy texit spleen n. sipiḽ, kîne splendid adj. drewşawe, benawbanig, mezin, zorçak, ciwan splendor n. direwşanewe, şkodarî, ciwanî, mezinî splenetic adj. siplî lagede, çepeḽ, dij splice vt.n. têkheḽdekêşêt, pêkewe coşdedat (wayer), girê dedat, girêdan, coşdan splint n. textedarî tenik bakar dêt le girtinewey şikanî êsikda, parçe teneke splinter n.vt.vi. teḽaşe dar, parçe, teḽaş teḽaş debêt, parçe parçe debêt split vt.vi.n.adj. let dekat, kerit dekat ya dediȓênêt, dabeşdekat, gerdîlekan deşikê-

split-level

spray gun

nêt bo etom, letkirdin, şkan, dabeşbûn, lêk ciyabûnewe split-level adj. nîwe nihom le nihomî ser zewî split pea letke nok nîsik maş splitting adj. tunde wek ser hêşe splotch n.vt.vi. peḽe, leke, lekedar dekat, peḽe peḽawî dekat splurge n.vi. desit biḽawiyekî zor bo xo nîşandan, pare debexşêtewe splutter vi.n. be pelew peşokawî dedwêt, biḽqebiḽq wek şitêk leser agir bikuḽêt spoil vt.vi.n. lekar dexat, pek dexat, tamezro debêt bo şeȓ, bogen debêt wek xiwardin, taḽan dekat, taḽanî, xirap bûn spoilsport n. têkderî bezmû xoşî ewanî tir spoil system dabeşkirdinû taḽan kirdinî pile fermiyekan le layen partî birawewe spoke pt.&pp.of speak spoke n. telekanî pêçkey paskîl spoken adj. bezar nek be nûsîn, core dengêkî taybet spokesman n. qisekerî pertiyek le ciyatî kesanî tir spokesperson n.= spokesman bo dernexistinî ȓegezî qiseker spoliation n. taḽan kirdin, dizîkirdin sponge n.vi.vt. îsfenc, ajeḽî îsfencî, be îsfenc desiȓêtewe, heḽdemijêt be îsfenc, mişexorî dekat leser xeḽkanî tir sponsor n.vt. pişitgîr, desteber, lexogir, paḽpişit, piştgîrî dekat spontaneity n. lexowe, xobexo bê pêşekî spontaneous adj. xoȓiskî, lexowe, sirûştî spontaneous combustion le xowe sûtan giȓgirtin behoy karlêkî nawekî made kîmyayiyekan spoof n.vt.vi. geme, fêḽ, xeḽetandin, kiḽaw xistine ser, gemey pêdekat, dexeḽetênêt spook n.vt.vi. tarmayî, detoqênêt, detoqêt spooky adj. demargîr, asan etoqênrê spool n.vt. nore, xuloke(bekre), leser xuloke heḽdekat spoon n.vt. kewçik, be kewçik derdehênêt spoonbill n. baḽindeyekî denûk kewçikî spoonerism n. cêgoȓkêy pîtekanî pêşewey dû wişe wek bḽêy tons of oil le ciyatî sons of toil 356

spoon-feed vt. be kewçik derxiwardî dedat, nazî dedatê spoor n. şiwên pêy ajeḽ sporadic adj. piçiȓ piçiȓ, carûbar spore n. tow, mîkrob sport n.vt.vi.adj. werziş, geme, gaḽtew gep, werzişkar, yarîçî, haweḽêk, ȓiwekêk ya ajeḽêk ciyawazbêt le corî asayî, xo nîşandedat, ȓadebwêrêt, beşdar debêt, bo werziş, şiyawî leberkirdine bo werziş sporting adj. werzişkar, qumarkirdin le werzişda sportive adj. desbaz, gaḽteçî sports car otombîlî werziş sportsman n. werzişkar, kesêk werziş beşêk bêt la jiyanî wek ȓaw masîgirtin sporty adj. xulyay werziş, mestî yarî, ciwanû poşte spot n.vt.vi.adj. leke, peḽe, xaḽ, şiwên, nawend, xewiş, kemûkûȓî, lekedar dekat, pîsdekat, xaḽxaḽawî dekat, dexate şiwênî diyarî kiraw, şiwênû katî bo diyarî dekat, pîs debêt, dedozêtewe, amade, firoş be nextîne, herçonêk bêt, nimûney taybetû kem spot-check vt.n. bexêrayî depişkinêt ya her çon ȓêkewit, pişkinîn spotless adj. pak, xawên, bêxewiş spotlight n.vt. ȓûnakî xistine ser kesêk ya şitêk, tîşik xistineser, derkewtin, ȓûnakî dexate ser spotty adj. xaḽxaḽawî, ciya ciya le ȓûy çakiyewe spouse n. hawser bo nêrû mê spout n.vt.vi. lûley mesîne ya qorî, serî boȓî, fîçqe, be ȓewanî qise dekat dediwêt, heḽdequḽêt sprain vt.n. werdesûȓêt demarî cumge, wersûȓan sprang pt.of spring sprat n. masiyekî biçûkî Ewrupayî sprawl vi.n. dadenêşêt ya paḽdekewêt her çonêk bêt, heȓemeyane biḽaw debêtewe, biḽaw bûnewey heȓemeyaney şar spray n.vt.vi. fîçqe, piȓjêner, depiȓjênêt, liqêkî direxit ya ȓiwekêk be geḽawguḽewe spray gun n. demançey piȓjênerî dermanî dijî canewerû mêrû

spread

squash

spread vt.vi.n. biḽawdekatewe, ȓadexat, dabeşdekat, maweke dirêjdekatewe, mêzî nan xiwardin amade dekat, ciya dekatewe, biḽaw debêtewe, ciya debêtewe, biḽaw bûnewe, dirêj bûnewe, pîşandan, çerçefî ser mêzî nan xiwardin ya ser cêga, murebaw kere sawîn be nanda, têheḽsûn, jeme xiwardinêkî coraw cor spread-eagle adj.vt. wêney heḽoy baḽû qaç kirawe, laqî dirêj dekat bo qamçî lêdan spreadsheet n. programêkî kompiyûtere zinyariye jimareyiyekan le şêwey dêȓû stûnda ȓêkdexat spree n. xoşiyekî bê serûber, zor xiwardinewe sprig n. çiḽe giya, çiḽe dar sprightly adj.adv. piȓ le coşû xiroş, be coşû xiroşewe spring vi.vt.n.adj. heḽdebezêtewe, dêt ya derdekewêt le piȓda, deȓwêt, heḽdekat (ba), bazdedat, mandûdekat, kanî, behar, îsprîng springboard n. texteyeke bo heḽbezînewey bazdan ya xo hawîştine naw aw spring fever hesit be temeḽî kirdin le seretay beharda springtime n. werzî behar, heȓetî gencî springy adj. lastîkî, cîȓ, heḽbeze, piȓ le kanyaw sprinkle vt.vi.n. biḽawdekatewe, tow dedat, depiȓjênêt, depiȓûşênêt, biḽawkirdinewe, towdan, piȓşe, piȓjandin sprinkling n. jimareyekî kem ya biȓêkî kem sprint n. ȓakirdinêkî xêra le maweyekî kurtda sprite n. xêw, cinoke, tarmayî sprocket n. didaney çerxî paskîl ke zincîrekey lê qayîm debêt sprout vi.vt.n. deȓwêt, çiro dekat, çiro spruce n.adj.vt.vi. dirextêkî hemîşe sewiz le corî serû geḽa derzîleyî, şox, ciwanpoş, ciwan depoşêt sprung pp.&pt.of spring spry adj. çusitû çalak spud n. petate spume n.vi. kef, kefî derya, kef dekat 357

spumoni n. besteniyekî ȓengaw ȓenge spun pt.&pp.of spin spunk n. biwêrî, azayetî, çalakî spur n. awzengî, neqîze, çiqiḽ, çiqḽî pêy keḽeşêr, hêḽêkî asinî kurt be hêḽî serekiyewe bestirabêtewe, awzengî lêdedat, têwe dejenêt spurge n. her ȓiste ȓiwekêk şîley şîrîw guḽî biçûkî hebêt spurious adj. saxte, qeḽib, nayasayî spurn vt. belalûtewe retî dekatewe spurt vt.vi.n. koşişêkî gewredekat le maweyekî kemda, heḽdequḽêt le piȓêka, koşiş ya çalakiyekî lepiȓ sputnik n. mangî desit kird ke U.S.S.R bo yekemcar destî pêkird le saḽî 1957 sputter vi.vt.n. piȓmedekat, be têkeḽû pêkeḽîw heḽçûnewe qisedekat, biqe biq kirdin sputum n. lîkû çiḽim be yekewe le demewe bête derê spy vt.vi.n. bediziyewew le nizîkewe çawedêrî dekat, be wirdî degeȓêt, sîxuȓ spyglass n. çawêlkey nizîkxerewe squab n. beçke kotir squabble n. şeȓû demeqaḽ leser şitî biçûk squad n. desteyek serbaz, komeḽêk xeḽik beyekewe kar biken squadron n. çend keştiyekî şeȓ, polêk fiȓoke squalid adj. çepeḽ, ȓîswa, kesas squall n. bayekî tund be baran ya befrewe, giryanû qîje squalor n. çepeḽî, gendeḽî siyasî squamous adj. pûlekedar squander vt.n. befîȓodedat, befîȓodan, xeric kirdin be xoȓayî square n.vt.vi.adj.adv. çiwargoşe, amêrî kêşanû pêwaney goşey ȓasit, encamî lêkdanî jimareyek be xoy, goȓepanî şarêk, depêwêt, taqî dekatewe, xaney dame, goşe westaw, hawkêş, ȓûbeȓû, ȓastewxo square dance semayek semakeran be cût şêwey çiwar goşe pêkbihênin square root ȓegî dûca le bîrkarîda 3 ȓegî dûcay 9 squash vt.vi.n. dehaȓêt, dehaȓdirêt, yarî sq-

squat

stalemate

uash, kûleke, kedû squat vi.adj.n. heḽdetûtêt, desit beser zewiyekda degrêt be bê maf, kurtû estûr, heḽtûtan squaw n. afretêkî hîndî sûrî Emerîkay bakûr squawk vi.n. deqîjênêt, qîjandn squeak vi.vt.n. dezîqênêt ya degrît, zîqezîq ya giryan squeaker n. zîqe, derçûnî denig le kunêkî teskewe, birdinewe squeal vi.vt.n. deqîjênêt, hewaḽdenêrêt, sîxuȓîdekat, hawar squeamish adj. zû diḽtêkeḽheḽçûn, qêz lêkirdinewey xêra squee-gee n. lastêkî siȓînewey ȓûy texite squeeze n.vt.vi. pestan, guşîn, depestêt, deguşêt, le şiwênêkî tesikda tundî dekat squelch n.vt. serkutkirdin, dapiḽosîn, damirkandin, serkutdekat, têkdeşikênêt, dademirkênêt squib n. fîşe fişî pêş teqînewe, ȓexneyekî gaḽte amêz, gaḽte pêkirdin be witey şîrîn squid n. ajeḽêkî deryayî heşitbaḽû dû şaxî hesitdarî heye squiggle n. xetxetî kurtû têkeḽû pêkeḽ squint vi.n. be çaw nîwe nûqawewe tê deȓwanêt, xêl debêt, xêl, çaw piya xişandinêk squire n. xawen zewî ladê le Berîtaniya, haweḽî kirdinî afretêkî nawdar ya pasewanî kirdinî squirm vi.n. lûldebêt, deşêwêt ya şermezar debêt, lûlbûn squirrel n. smore squirt vt.n. fîçqe dekat, fîçqekirdin, gencêkî çeqawesû squish vi.vt.n.= squash, deguşêt, guşîn dengî guşîn stab n.vt. brîndarkirdin be çeqo, brîndar dekat be çeqo, çeqoy tê dekutêt stabile adj. cêgîr, negoȓ, bergir stability n. cêgîrî, cêgîrbûn, çespîn, asûdeyî, manewe stable adj.n. tewîle, gewiȓ, piştîr, cêgîr, hemîşe, hawseng, negoȓ staccato adj.adv. parçe mûzîkêkî piçȓ piçȓ stack n.vt.tarme ka, her şitêkî komeḽ kiraw, 358

dûkeḽkêşî ser serban, ȓefey pertûkxane, komeḽdekat, keḽeke debêt stadium n. yarîga staff n.vt. dardesit, goçan, yarîde deranî ȓaber, desteyek karmendî diyarî kiraw, ew hêḽe asayiyaney notey mûzîkî leser nûsrawe, karmendiyan bo denêrêt staffer n. yekêk le karmendanî ȓojnameyek stag n.adj. keḽe kêwî, ahengêk tenha bo piyawan stage n.vt. seko, şano, êstgey westan, qonax, derdekewêt leser şano stagehand n. kesêk amade karî pêdawîstiyekanî ser şano cêbecê bikat stage-struck adj. arezûy bûn be şanokar stagger vi.vt.n. bemlawladadêt be hoy şeketiyewe, letredat, ȓêkdexat, letrdan, balada kewtins, ȓêkxer stagnant adj. westaw, awî westaw stagnate vi.vt. dewestêt, dewestênêt staid adj. sengîn, aram staid pt.&pp.of stay stain vt.n. xirap dekat be peḽey ȓengî, abȓûdebat, leke, peḽe, boyax stainless steel n. poḽayek jeng negrêt stair vt.n. peyje, pilîkane staircase n. pilîkaney nawmaḽ be taybet ewaney şiwênî desit pêwe girtinyan heye stairway n. pilîkaney nêwan nihomekan, ȓêyekî be pilîkane stairwell n. pilîkaney pêçaw pêç le telarekanda stake n.vt. sing, sincûq, koḽekey bestinewey kesêk bo sûtandinî, parey girew pêkiraw, xeḽatî birawey kêbiȓkê, be sing sinûrî şitêk diyarî dekat, be singewe deybstêtewe, be sûtan demrêt, girew dekat stakeout n. çawdêrî kirdinî polîs stalactite n. kêle çoȓawge kilsiyekanî naw eşkewtekan stalag n. girtûxaney serbaze gêrawekanî Gêrmenî cengî cihanî dûhem stalagmite n. nîştey kils le eşkewtekanda stale adj. kon, piwaw, ledesit danî mercekan, weȓisbûn stalemate n.vt. le şetrencda gîrxiwardinî şa ke netwanê bicûḽê, kiş mird

stalk

starling

stalk n.vi.vt. qed, lasik, darik, be fîzewe deȓwat, bediziyewe şiwênî dekewêt stall n.vt.vi. tewîleyekî tenha bo esip, şiwên otombîlêk le goȓepanî ȓagirtinî otombîl, dexate tewîlewe, ȓadegrêt stallion n. espêkî nexesênraw stalwart adj.n. behêz, têksimȓaw, aza, baweȓpitew, kesêkî be baweȓ stamen n. nêrîne endamî guḽ stamina n. xogirî le tengane mandiwêtîw nexoşî stammer vt.vi.n. ziman degrê, ziman girtin stamp vt.vi.n. pêdekutêt be zewîda be tundî, be pê deplîşênêtewe, pûlî pêwe denêt, be qursî hengaw denêt, mor kirdin, pûlpêwenan, mor, nîşane, dax, pûlî post stampede n.vt. lepiȓ heḽatinî mêgelêk le tirsa, letirsa heḽdêt stamping ground hewarge stance n. şêwey westan be taybetî şêwey dananî pê , heḽwêsit stanch vt.vi.adj. = staunch xiwên berbûn ȓadegrêt stanchion n. amêrêke milî mangay piya dekrêt bo westandin, koḽeke stand vi.vt.n. ȓadegrêt be pêwe, pêwey dewestêt, le heḽwêstêkî diyarî kirawda debêt, payew pileyek degrêt, deçête pileyekî germî, heḽwêsit werdegrêt, heḽdebjêrdirêt, dewestêt, berdewam debêt, berge degrêt, berheḽstî dekat, westan, bergirî, heḽwêsit, sekoy westan, xanûçkey firoştinî ȓojname, boçûn, mêzêkî biçûk bo şit leser danan, sêpa, nemamî ȓiwaw. stand by amadey kar, bekar birdin. stand for le pênaw. stand on pêdagirî dekat. stand out xo ȓadegrêt. stand up heḽdestête pêwe, xoy degrêt le ȓûbeȓûbûnewey hêrişî dujmin standard n.adj. aḽa, pêwer, pêwaneyî standard-bearer n. aḽa heḽdegir, serkirdey bizûtneweyek, pêşewa standardize vt. dekate pêwaneyî standard time n. katî pêwaneyî bewpêye zewî beş beşkirawe bo ȓojheḽatû ȓojawa be pêy xaḽî sifrî Grînwich le Berîtanya standby n. kesêk ya şitêkî amade bo cêgirtinewe le katî pêwîsit, layengrî diḽoz 359

standee n. kesêkî be pêwe le şanoda ya le pasda stand-in n. cêgirewey katî ekter le ȓahênanda standing n.adj. wêstan, bepêwe westan, awî westaw, hemîşe, biȓyar lêdiraw be pêy yasa, heḽwêst, nawbangî baş standing army n. supay hemîşeyî standoff n. yeksan bûn le yarîda standoffish adj. dûreperêz, sard le peywendî komeḽayetî standout n. kesêkî lêhatû le encamdanû çonayetîda standpipe n. boȓî westaw bo mebestî agir kujandinewe, tankî awî şar standpoint n. boçûn, dîd standstill n. westan stand-up adj. le doxî westanda, be pêwe encamdan stank pt.of stink stanza n. biȓgeyekî honrawe staphylococcus n. bektiryay xiȓ staple n.adj. derzî dû ser le şêwey pîtî U bo dakutanî texte be yekewe qaqez beyekewe gîrkirdin, serçawe, berhemî serekî wiḽatêk, beşî serekî her şitêk, kaḽa serekiyekanî hemîşe dawa dekrên wek xiwêw ard, zor giring, serekî star n.vt.vi.adj. estêre, estêrey bexit, şêwey wek estêre, estêreyekî sînemayî, be estêre deyȓazênêtewe, dewrî paḽewanêtî ebînêt, edrewşêtewe, pirşîngdar, zorçak starboard n. lay ȓastî keştî starch n. nişaste, tozêkî bê tamû bone le petateda dozrawetewe, bekar hênanî ew toze le cil şordinda bo deqgirtin star-crossed adj. bedbexit stardom n. estêrey sînemayî stare vi.vt.n. çawî têdebiȓêt, çawtêbiȓîn starfish n.ajeḽêkî deryayî şêwe estêre stargaze vi. çaw debȓête estêre, serqaḽbûn be xewewe stark adj.adv. ȓeq, wişik, tund, zibir, çoḽ, be tewawî, serapa starlet n. kiçe ekterêkî sînemayî minaḽî amade kiraw bo wergirtinî paḽewanêtî starlight n. ȓoşnayî estêre starling n. mîna:baḽindeye le xêzanî pasarî

Star of David

stealthily

Star of David estêrey şeş goşe hêmay Cûleke starry adj. pirşingdar, direwşawe, wek estêre starry-eyed adj. zor geşbîn Stars and Stripes nawî aḽay U.S.A star-spangled adj. ȓazênraw be estêre start vi.vt.n. ȓadepeȓêt, le piȓêka heḽdestêt, dête kayewe, desit pêdekat, pêşkeş dekat babetêk bo giftûgo, dekatewe, şil dekatewe, heḽdekat mekîne, eyxate karewe, ȓapeȓîn wek le xewda ya le piȓêka heḽsan, sereta, desitpêk starter n. desitpêker, amêrî xistinegeȓ startle vt.vi. detirsêt, detoqêt, detoqênêt start-up adj.n. desitpêkirdin starve vi.vt. demrêt le birsa, le birsa detilêtewe, denaḽêt bedesit nebûniyewe, birsêtî zorî bo dênêt starveling adj.n. birsî, leȓû lawaz leber bê xiwardinî star war pêşniyarî dananî sîstemî bergirî dijî mûşeke le boşayî asman stash vt.n. deşarêtewe, heşarge, pena, şitêkî şarawe state n.adj.vt. dox, bar, merc, dewḽet, herêm, boneyekî fermî, diyarî dekat, biȓyar dedat, dexateȓû, aşkira dekat statehood n. mercî bûn be wiḽat statehouse n. telarî encûmenî yasa danan le herêmda stateless adj. bê wiḽat, bê nîştiman stately adj. gewre, şikodar statement n. ȓageyandin, jimarey bankî, lîstî paredan, lîstî parey diraw state of the art beriztirîn astî pêşkewtin wek tekneknelojya stateroom n. jûrî taybet leser keştî ya şemendefer stateside adj. ewey lederewey U.S. wek serbaz statesman n. piyawî dewḽet: piyawêkî lêhatû lekarûbarî dewḽetda static adj.n. westaw, cêgîr, negoȓ, cêgîrkiraw, wijewijî ȓadiyow TV be hoy keşewe, ȓexney pêçewane station n.vt. wêstge, polîsxane, payey komeḽayetî, nawendî tiwêjînewey zanstî 360

stationary adj. bêcûḽe, westaw, cêgîr, negoȓ station break westanêkî kurtî programî ȓadiow TV bo xonasandin, nawbiȓ stationer n. firoşyarî defterû qeḽemû kitêbû pêdawîstiyekanî xiwêndinû nûsîn stationery n. pêwîstiyekanî nûsîn le defterû pênsû qaqez be hemû corekanî station wagon otombîlêk şiwênî danîştnû barî zorî hebêt legeḽ dergay piştewe statistics n. zanistî jimêryarî statuary n. peykertaşî statue n.peyker statuesque adj. qedûbaḽa ciwan le peyker çûn statuette n. peykerî biçûk stature n. qed, baḽa, pile beriz, cêwȓêdar status n. dox, barî yasayî, payew pile status quo doxî êsta statute n. yasa, yasay danraw le layen encûmenî yasa dananewe statute of limitations yasayek mawey çalakiyekî yasayî sinûrdar bikat statutory adj. be pêy yasa, siza diraw be pêy yasa staunch vt.vi.adj. lêy naçêt, kunbiȓ, cîȓ, behêz, diḽsoz stave n.vt. tîxedarî bermîl ya setḽî lê dirûsit dekrê, têḽa, parçe honrawe, wird dekat, be têḽa lêy dedat stay n.vt.vi. dewestêt, wazdênêt, xoȓadegrêt, cênişîn debêt, demênêtewe, çawerwanî dekat, dirêje dedat, ber periç dedatewe, diwadexat, dewestênêt, pek dexat, aram dekat, westan, westandin, manewe, daw, gurîs stead n. keḽik, lebirî steadfast adj. cêgîr, pitew, diḽsoz steady adj.vt.vi.n.adv. cêgîr, pitew, diḽsoz, berdewam, mitmane pêkiraw, cêgîr dekat, cêgîr debêt, be cêgîrî, haweḽî hemîşeyî steak n. parçeye goşit ya masî bo birjandin steal vt.vi.n. dizî dekat, bediziyewe seyir dekat, dedizêt, diḽî deȓifênêt, dizîn, şitêkî dizraw stealth n. nihênî, kinekirdin stealthily adv. be diziyewe

steam

steward

steam n.adj.vi.vt. heḽim, tiwanay heḽim lejêr paḽepestoda, hêz, wize, bekar hênanî heḽim le keştî ȓanîda, dekuḽênêt be heḽim, be haḽim deycûḽênêt paḽî denêt steamboat n. belemêk be heḽim biȓwat steam engine mekîney heḽmî steamer n. şitêk heḽbisûȓê be heḽim, kuḽandin ya pakirdinewe be heḽim steamfitter n. westay dananû çakirdinewey aw gerim kerû boȓî le sîstemî paḽepestoy heḽmîda steamroller n. mekîney zewî texit kirdin be heḽim steamship n. keştiyek be heḽim biȓwat steed n. espî siwarî, şewdêz steel n.adj.vt. poḽa, têkeḽeyekî sexit le asinû karbon, her şitêkî poḽayî, hêzî poḽayîn, le poḽa çûn, wek poḽay lê dekat steel wool telî qap şorîn steelyard n. qepan steep adj.vt.n. lêj, zorlêj, leȓadebeder, ewpeȓî, dexusênêt, teȓdekat, xusandin steeple n. qulley kiḽêse steeple-chase n. swar swarênî esip beser perjînîû teymanî kêḽgekanda steeplejack n. westay dirûsit kirdinû çakirdinewey dûkeḽkêşû serî qulley kiḽêsakan steer vt.vi.n. araste dekat (keştî), lêdexuȓêt, ȓêgayek degrêteber, ciwanegay xesîw steerage n. lêxuȓîn, beȓêwe birdin, arastekirdin, herzantirîn şiwênî siwarbûn le keştîda stegosaurus n. daynasorî kopane êsik stein n. cam ya gozey bade xiwardinewe steenbok n. askî Afrîqayî stellar adj. estêreyek, peywesit be estêrewe, zor çak stem n.vt. lasik, darik(ȓiwekî wişkewebû), qed, lûley zûȓna, lûley qeḽdûnî tûtinkêşan, ȓegî wişe, ȓeçeḽek, belaskewe lêy dekatewe, berewpêş deçêt, dewestênêt, ȓadegrêt xiwên berbûn stemware n. kase ya perdaxî binikdar stench n. bogenî stencil n. peȓeyekî tenikî momkirawe bo çapkirdin bekar dehat stenography n. kurtnûsîn le şêwey hêma 361

stent n. toȓêke exrête naw boȓiyekanî xiwên bo ewey be kiraweyî bimênêtewe stentorian adj. qîje step n.vi.vt. pile, hengaw, hengawêk, hengawnan, asit, tegbîr, pileyekî muzîkî, hengaw denêt, pê heḽdegrêt, pê denête.., depêwêt be hengaw stepbrother n. ziȓ biray daykî ya bawikî stepchild n. ziȓ minaḽî dayîk ya bawik step-down n. kemkirdin le tewijim stepladder n. peyjey dûla ya çiwar qaç stepparent n. ziȓ bawik ya bawejin steppe n. deştayiyekî bê darstan steppingstone n. berdebaz stepsister n. ziȓ xuşik step-up n. hengawî ziyadnan, ziyadkirdin le tewijim pile pile -ster paşgirêke be watay biker, hawebeş, hawşêwe stereo n. sitîryo: sîstemî bercestekirdinî deng be çend biḽind goyek stereo- pêşgirêke be lêkdanî be wişeyekî tirewe bercestikirdin egeyenê le 3D(3 dûrî) stereophonic adj. dengî berceste: deng le çend lawe bêt be çend biḽind goyek stereoscopic adj. pîşandanî 3D sê dûrî stereotype n. tebeqî çapkirdin, kiḽêşey çapkirdin, boçûnî asayî, peybirdin sterile adj. bêber, nezok sterilize vt. bê berhemî dekat, le mîkrob pakî dekatewe sterling n.adj. zîwî esterlînî, parey Berîtaniya, le seda 92.5 zîwe, zîwî tewaw stern adj.n. sexit, tundûtîj, paşeḽî keştî sternum n. êskî sîne steroid n. pêkhatey organîkî bo behêzkirdinî leş stet vi.vt. bihêḽe bimênêtewe le çap kirawêkda, nagoȓêt, mey goȓe, lêy geȓê stethoscope n. bîsterî pizîşik: amêrêke bo bîstinî henasew dengî diḽ stevedore n. barker ya bardagirî keştî stew vt.vi.n. ledem dedat, ledemdan, yexnî, bê aramî steward n. berpirsî xanûbere bo kȓînû froştin, xizmetçî naw fȓoke ya keştî

stewardess

stock exchange

stewardess n. xizmetçî naw fȓoke(mê) stick n.vt.vi. liqe darêkî şikaw, têḽa, dardesit, her şitêk wek dar desit bêt, desik wek deskî gêȓî otombîl, neqîze, piyalikan, pêwenûsan wek binêşt, piyakirdin, piyadekat, lêdedat, pêwedenûsênêt, pêwe delikênêt sticker n. kesêk ya şitêkî likaw, sirêş, çesip stick-in-the-mud n. kesêkî xoparêz ya koneperist stickleback n. masiyekî biçûkî serpişt diȓkawî nêrekanî hêlane bo hêlkey mêyekan dirûsit dekat stickler n. kesêk zor giringî bidat be ȓêgay diyarî kirawî kirdinî şitêk, şitêkî aḽoz stickpin n. derzîley boyînbax stick shift gêȓî destî stickum n. her madeyekî sirêşî stickup n. ȓagirtin be heȓeşewe bo ȓûtkirdinewe sticky adj. lînc, sirêş, şêdar stiff adj. ȓeq, wişkewebû, legîrwestanî cumge ya masûlke, behêz, tund, sexit stiff-arm adv. paḽnanî kesêk be destêk stiffen vt. wişik debêt, ȓeq heḽdegeȓêt stiff-necked adj. sersexit stifle n.vt.vi. paşûy ajeḽ, dexinkênêt, dademirkênê, dexinkêt be hoy henase nedanewe stigma n. lekedar kiraw, nîşane, şiwên birîn, nêrkî naw guḽ stigmatize vt. lekedar dekat stile n. ȓêȓew beser perjînû dîwarda bo mirov nek ajeḽ stiletto n. xencerêkî biçûk still adj.adv.n.vt.vi. bêdeng, hêmin, wêneyekî fotografî le fîlmêk, hêminî, bêdengî, amêrî diḽopandin, heta êstaş, aramdekat, bê deng dekat, dademirkêt, bêdeng debêt, dêtewe serxo, de diḽopênêt stillbirth n. korpeley naw sikî dayîk stillborn adj. korpeley mirdû le naw sikî dayîk still life n. wêneyekî guḽû guḽzar stilt n. bekar hênanî darî drêj bo ȓoyîştin pêy leser zewî be biḽndî, koḽeke, baḽindey laq dirêj stilted adj. fîzin, tûşbû 362

stimulant n. wirûjêner, agahêner stimulate vt. ewirûjênêt stimulus n. wirûjêner sting vt.vi.n. pêwededat, gizî dekat, tûşî azarêkî tund debêt, pêwedan stinger n. pêwedanî canewer, derzî stingy n. ȓijd, pîske stink vi.n. bogendebêt, bogenî lêwe hatin stint vt.vi.n. sinûrdar dekat, paşekewit dekat le xeric kirdin, sinûrdar kirdin, erik ya karî diyarî kiraw stipend n. mûçe stipple vt. ȓeng dekat nigar dekêşêt ya heḽdekoḽêt be xaḽî biçûkî ȓeş stipulate vt.vi. peymandedat, meric dadenêt bo ȓêkewtin stir vt.vi.n. ecûḽêt be astem, ewirûjênêt, têkeḽ dekat be kewçik, handedat, wirûjan, bêaramî, şêwan, jawe jaw, bendîxane stir-crazy adj. perêşan bûn têkçûn be hoy manewey zor le bendêxaneda stir-fry vt. sûrewekirdinî sewzîw goşit le taweda stirring adj. serqaḽ, wirûjêner stirrup n. awzengî stitch n.vi.vt. azarêkî tundî le piȓ, teqeḽî dirûman be yek derzî, dirûman, deçinêt, dirûman dekat stitchery n. dirûmanî çinînû ȓazanewe stoat n. segḽawkî Ewrupayî be taybetî le feriwe hawîne qaweyiyekeyda stock n.vt.vi.adj. koterey dar, qonaxî tifeng, dezgay felaqe darêke kunî têdaye desit ya pêy tê dexrête nawî bo lêdan, kanzay xaw, awî goşit, ajeḽ, kaḽ ya berhemî hemarkiraw le kogada, pişk, qewaḽey darayî, sermaye, hemardekat, heḽdegrêt, hemarkiraw stockade n. perjîn le şîşî asin, perjînî telî diȓkawî le dewrûberî girtûxaney serbazîda stockbroker n. deḽaḽî pare stock car otombîlî asayî goȓdiraw bo otombîlî pêşbiȓkê stock company kompeniyekî şanoyî çend şanogeriyk pêşkeş bikat le yek şiwênda stock exchange bazaȓî pare goȓînewe, yekêtî deḽaḽekanî pare goȓînewe

stockholder

storybook

stockholder n. xawen pişik le komapanyayekda stocking n. şitêk wek gorewî bo lepê heḽkêşan stocking cap kilêtey kilik dirêjî guḽingedar stockpile n. kelûpelî hemar kiraw wek xiwardemenî dawûderman kanzay xaw stock-still adj. westaw, bê cûḽe stocky adj. xiȓû piȓû damezraw stockyard n. peçey ajeḽ, şiwênî danan ya ȓagirtin be komeḽ stodgy adj. qursû naxoş (xiwardemenî), kon, asayî stogie or stogy n. cigerey barîkû dirêjû herzan stoic n. kesêkî qutabxaney konî felsefey Grîk stoical adj. bêbak, becerig, qareman stoke vt.vi. agir xoşdekat, sûtemenî pêwe denêt stole n. koḽwane, çarşêw stole pt.of steal dizî stolen dizraw pp.of steal stolid adj. bêhesit leber gewcîw gêlî stolon n. giyayeke leser zewî liqekanî ȓegî tir denêjinû debine biȓêdarêkî tir stomach n.vt.vi. gede, sik, wirig, arezûy xiwardin, etwanê bixwat ya heris bikat, xo degrêt stomachache n. azarî gede ya sik stomacher n. berampêx qumaşêkî ȓazawey ciwan jinan leser cilewe leber singewe leberyan dekird stone n.vt.berid,beridî benirx, nawkî xurma qox, beridî gurçîlew ziraw, yekeyekî pêwaney Berîtaniye ekate 14 pawend, berid baran dekat, nawkî lê derdênêt Stone Age çaxî berdîn stoned adj. serxoş ya lejêr karîgerî madey siȓkerdaye stoneʼs throw maweyekî kurt bo dûrî stonewall n. dîwarî berid, kospî siyasî stoneware n. defrî berdîn stony adj. berdeḽan, diḽȓeq stood pt.&pp.of stand stooge n. ekterêk le jêr destî ekterêkî tirda bo mezaq bekar bihênrêt, kesêkî sîxuȓ stool n. kursî bê piştû qoḽ 363

stool pigeon kesêk sîxuȓî bo polis bikat stoop vi.n. deçemêtewe, mil keç dekat, xo kem dekat, mil keç kirdin, kiȓnûş birdin, sekow pêpilîkaney ber derga stop vt.vi.n. dadexat, ȓadegrêt, nahêḽêt, dewestênêt, desit heḽdegrêt, westandin, daxistin, ȓêgirtin, dem daxistin, demewane, westan, nîşaney westan, şiwênî westan stopcock n. qifḽî boȓî aw stopgap n. kesêk ya şitêk şiwênêk piȓbikatewe bo maweyekî katî stoplight n. laytî sûr bo westanî otombîl stopover n. westanêkî kurt le geştêkda stoppage n. wêstan ya westandin, ȓawestan wek tifeng le teqe kirdinda le xowe stopper n. westêner, demewane bo ȓagirtinî lêçûn, pişk stopwatch n. kat jimêrî yarî bo desitpêkû ȓagirtin le ȓikeberîda storage n. hemarkirdin, koga store vt.n. heḽdegrêt bo katî pêwîsit, dexate kogawe, hemarkiraw, koga, dûkan, bazaȓ, gencîne storefront n. camxaney pêşewey dûkan bo pîşandan storehouse n. koga, hemar, debo storekeeper n. dûkandar, berpirsî kogay supayî storeroom n. gencîne, jûrêk bo heḽgirtinî kelûpelî maḽ storey n. = story storied adj. nawdar le çîrok ya mêjûda strok n. leqleq storm n.vi.vt. bawbaran, ziryan, topbaran, hêrişêkî tund, befrû baran debarênêt, heḽdekutête ser, têk deşkênêt, ȓehêḽe dekat, be tundî pelamar dedat storm door dergay parastinî dergay maḽewe le bawbaran stormy adj. baw boran story n. çîrok, ȓoman, gêȓanewey ȓûdawû beserhat, ȓaporte hewaḽ, nihomî xanû storyboard n. tabloy gêȓanewe( çend nîgarêke bedesit kêşrawe ya wênen le ȓojname derhênrawin ), wêney cûḽaw storybook n. pertûkî çîrok be taybetî bo mindaḽan

storyteller

straw vote

storyteller n. çîrokbêj, kesêk çîrok bigêȓêtewe stoup n. kasey awî pîrozî xaç peristan stout adj.n. biwêr, aza, sersexit, behêz, qeḽew, bîreyekî qaweyî tarîk stouthearted adj. biwêr, becerg, aza stove pt.&pp. of stave stove n. zopa, kûre, amêrî çêşitlênan stovepipe n. dûkeḽkêşî kûre agirdan zopa stow vt. beȓêkî le bûxçey denêt, deşarêtewe stowaway n. kesêk xoy penabida lenaw keştî fiȓoke bo ewey pare nedat ya heḽêt straddle vt.n. lîngî biḽawdekatewe, wa derexat layengîrî herdû lay kêşeke bikat, lîng biḽawkirdinewe strafe vt. be çekî ȓîz lenaw fiȓokewe zor be nizmî pelamar dedat straggle vi. wêḽdebêt le haweḽekanî, biḽaw debêtewe, têkeḽû pêkeḽ debêt straight adj.adv.n. ȓast nek xiwar, ȓêkûpêk, diḽsoz, be hêḽêkî ȓast, ȓastewxo, ȓastû ȓewan, pêȓ, destêkî pênc kartî poker be ȓîz straight arrow ȓastû dirûsit, kesêkî asayî bê pêçûpena, be arastey nîşaney tîreke straightaway n.adv. beşe ȓastekey ȓêgay kêbiȓkê le goȓepanda, xêra, her êsta straightedge n. teḽaşe texteyek layekî ȓast bêt bo hêḽkêşan straighten vt.vi. ȓastdekatewe, texit dekat, ȓast debêtewe straight face ȓûyek hîç derbiȓînêk nîşan nedat straightforward adj.adv. ȓasit, ȓastewxo, ȓaşikaw, diḽsoz, be ȓastî straight man ekterêk têbîniyekanî birîtîn le sûkayetî gaḽte amêz straight shooter kesêkî diḽoz desitpak straight ticket dengdan be niwêneranî yek partî straight time katî diyarî kirawî yek hefte, krêy kat jmêrî kar kirdinî hefteyek straightway adv. ȓastewxo, her êsta strain vt.vi.n. tund dekat, şetek dedat, eguşêt, depaḽêwêt, girjî, serçawey girjî, mandûbûn, heḽçûn, ȓeçeḽek, şiwênewar, newe, bomawey zikmakî, parçe mûzîkêk strained adj. beserda sepînraw, girjî 364

strainer n. paḽêwer wek çapaḽêw filter strait adj.n. tesik, teng, tengeber, tengey aw wek tengey cabal tarîq le nêwan deryay sipîw Oqyanûsî Atlesî, sextîw naxoşî, tengane straiten vt. dexate tenganewe wek desit kurtî straitjacket n. core çaketêke bo şetek danî şêt ta ziyan be xoyû xeḽik negeyenêt strait-laced adj. şetek diraw, cilêkî tesik, daxraw le bîrû ȓewişt strand n.vt.vi. kenarî derya, loy gurîs ya wayer, deçêt ya deybat berew kenar, be bê piştû pena becêy dêḽêt strange adj. nenasraw, nebînraw, na asayî stranger n. bêgane, kesêkî namo strangle vt.vi. ledar dedat, exinkênêt stranglehold n. desit le bînaqaqa gîr kirdinî nayasayî le zoranbazîda, her hêzêkî serkut kirdinî azadî strangulate vt. dexinkênêt, deguşêt, dexinkêt strap n.vt. piştên, qayîş, pet, tengey dedat be pet strapless adj. bê petî serşan wek hendê kirasî jinan strapped adj. pêwîsitbûn be pare, desit kurt strapping adj. drêjû tokme, çiwarşane strata n. = stratum stratagem n. fêḽî serbazî strategy n. sitratîcî, zanistû hunerî pilandananû arastekirdinî leşkir le cengda, şarezayîw lêhatûyî le cengda stratify vt.vi. le şêwey tiwêj ya çîn ȓêkdexat ya pêkdênêt stratosphere n. nawçey etmosfîr le berzî 20 ta 50 km. stratum n. çînekanî zewî, çînekanî komeḽayetî le ȓûy abûriyewe stratus n. hewrêkî borî nizim straw n.adj. ka, qeseḽ paş direw kirdinî danewêḽe, qeseḽêk, qamîşî xiwardinewey sardî, bêbayex, kem nirix strawberry n. şilîk straw boss cêgirî serekî kirêkaran serbarî karekey xoy straw vote ȓapirsî

stray

strip-search

stray vi.n.adj. wêḽdebêt, gumȓa debêt, winbûn, wêḽbûn, gûmȓa, dabiȓan, sergerdan streak n.vi.vt. nîşane ya hêḽêkî barîk, tiwêjêkî çewrî lenaw goşitda, tîşkêkî barîk, zincîreyek bê pisanewe, be xêrayî tîşik derdeçêt stream n.vt. zê, ȓûbar, coga, dahatêkî berdewam, tîşik, sêlav, ȓêçke, deȓwat wek cogele, be xêrayî decûḽêt streamer n. aḽayekî dirêjû barîk, her tîlmêkî dirêjû barîk ca peȓo ya qaqez streamline vt. têwe deçêt be asanî bê girêwgoḽ streamlined adj. dirûsit kiraw be şêweyek baw aw karîgeriyakî ewtoy lênekat, çust, asan street n. şeqam, cade, xeḽkanêk lemberû ewbrî şeqam karbiken ya bijîn streetcar n. otombîlêk leser hêḽî asin leser şeqam bo giwêzanewey xeḽik(tramway) streetlight n. giḽopî serşeqam streetwalker n. cinde, leşfuroşî ser cade strength n. hêz, tiwana, xurtî strengthen vt.vi. behêz dekat, behêz debêt strenuous adj. çalak, sersexit strep throat hewkirdinî quȓigû ta lêhatin be hoy bektiryay streptococcus streptococcus n. her core bektiryayekî xiȓ be şêwey zincîrî hendêkiyan debine hoy nexoşî metirsîdar streptomycin n. dermanêkî dije bektiryaye bo çareserî nexoşiye coraw corekan stress n.vt. pestan, meraq, zorbohênan, meraq dexwat, zimandegrêt, dûpat dekatewe stress-out adj. mandûbûnî demar behoy karî zor paḽepesto xistine ser mêşik stretch vt.vi.n.adj. dirêjdekat, dekatewe, le ȓadebeder şîkirdinewey firawanî bo dekat, dirêj debêt, pêwey denêt, ȓadekşêt, kişan, dirêjbûn, neşikan, nermî, dirûsit kiraw le lastêk bo ewey bikişê stretcher n. daremeyit, qaḽibî pêḽaw gewrekirdin strew vt. tow dedat, biḽawdekatewe lêrew lewê, depiȓjênêt striated adj. nîşan kiraw be hêḽî terîbî 365

stricken adj. birîndar, nexoş strict adj. tewaw, sexit girtin stricture n. ȓexney dûjmin karane, tengpêheḽçinên stride vi.n. hengawî berîn denêt le ȓoyîştinda, hengawêkî gewre, hengawêkî berîn strident adj. dengêkî nasazû tîj strife n. têkoşan, natebayî, kêşmekêş, şeȓ strike vt.vi.n. lêdedat be desit ya her şitêk, sike lêdedat, zeng lêdedat, dadegîrsêt be lêkxişan, pelamar dedat, kar le derûn dekat, pek dexat be mangirtin, piya dekêşêt, dadegrêt aḽay keştî, be xeyaḽdadêt, eçênêt, mandegrêt, desit weşandin, pelamarî serbazî, mangirtin, dozînewey newtêkî zor, kosip, ȓeg dakutanî ȓiwek, hêrişî polêk fiȓokey cengî, hengawtin, lêdan strikebreaker n. têkderî mangirtin: kesêke le şiwênî kirêkarî mangirtû kar bikat striking adj. zor karîger, serinc ȓakêş string n.vt. daw, tel, jê, pet, ban, ȓêşme, karwanêk le xeḽk ajeḽ otombîl, be peta dekat, heḽdewasêt be gurîs, be dawiyewe dekat, dekşênêt, ȓîzdekat, dawî paqle lobya lêdekatewe stringed instrument jêy amêrî muzîk, tar stringent adj. sexit, tund stringer n. le babetî nîrge, hewaḽnêrî ȓojname strip vt.vi.n. ȓût dekatewe le cilûberig, dademaḽêt, ȓûy waḽa dekat, tiwêkiḽdekat, pak dekat, leberî dadekenêt, nawû nawbangî lê desenêtewe, tîlmasik, tîre, parçe zewiyekî barîkû dirêj, ȓaȓewî fiȓoke, mîlî qumaş strip cropping ȓiwandin be xet dêraw ya be gol stripe n.vt. xetî serbaḽî serbazû polîs, mîlî ser qumaş, cor, şêwe, mîlmîlîdekat stripling n. herzekar, law, genic strip mall ȓîze dûkanêk be tenîşit yekewe be şiwên westanî otombîl le pêşiyewe strip mining kanî xeḽûz le şêwey çîn le zewîda çînîk xeḽûz çînêk xakûxoḽ strip-search vt.n. kesêk depişkinêt be ȓûtî, pişkinîn be ȓûtî

striptease

stumble

striptease n. be muzîkû be dem semawe leserexo xo ȓûtkirdinewe strive vi. têdekoşêt strobe light core gḽopêkî xêraw be şewiq le mekîney çapemenîw ahengî muzîkû goranîw semada bekar debrêt strode pt.of stride stroke n.vt. lêdan be tewir ya qamçî, mêşik westan, lêdanêkî kutûpiȓ, dengî zeng, desit beserda dehênêt be nermîw ȓûxoşî stroll vi.vt.n. degeȓêt, piasedekat, geȓan, piyasekirdin stroller n. aware, sergerdan, arebaney mindaḽ strong adj. behêz, tendirûsit, ȓewişit beriz, zîrek, nebez, paredar, hêzêkî serbazî 6 hezarî, bergegir strong-arm adj.vt. hêzî bazû, hêz bekar dênêt stronghold n. qeḽa, senger strong-minded adj. sersexit, serbest le boçûnda strontium n. tuxmêkî kanzayî kîmyayiye le kalîsyom deçêt le taybet mendiyekanîda strop n.vt. hesanî pêst bo tîj kirdinî mûs, be hesan tîjî dekat strophe n. biȓgeyekî honrawe strove pt.of strive struck pt.&pp.of strike structure n.vt. pêkhate, pîkewenanî gişt parçekanî şitêk, drûsit kirdinî xanûbere, dirûsit dekat strudel n. nane hewîr piȓ mîwew lûldiraw paşan bibirjênrê struggle vi.n. têdekoşêt, xebat dekat, têkoşan, milmilanê strum vt.vi. nezanane yarî be tarekanî amêrî mûzîk dekat strumpet n. afretî leşfiroş, cinde strung pt.&pp.of. string strut vi.n. be lexo bayîbûnewe deçêt, le xobayî, xo fişkirdinewe wek qelemûn, simo, desik strychnine n. madeyekî jarawî bê ȓenge stub n.vt. koterey darî biȓaw, parçeye pênûsî mawe, beşî dûhemî tikît ya çekî bank, le ȓegewe heḽdekêşêt, qunçke ciga366

rekey pan dekatewe be ȓûyekda, pencekanî pêy ber şitêk dekewît stubble n. perêz: paşmawey bincî danewêḽe diway direw, wek ȓîşî zibir stubborn adj. lasar, sersexit stubby adj. dapoşîn be pûş, kurtû estûr stucco n.vt. geç çîmento bosiwaxdanî dîwar, geçmaḽî dekat stuck pt.&pp.of stick stuck-up adj. lexobayî, lexobayîbûn stud n.vt. esipî peȓandin, niqêmî ser qopçe, sere burxû, be sere qopçe deynexşênêt studbook n. pertûkî tomarî nawî ajeḽe ȓesenekan be taybetî esip studding n. bizmar ȓêj kirdin be taybetî dîwarî dar, pêḽaw cantay destî gîrfanî pantoḽ ȓazandinewe be qopçe student n. xiwêndkar, qutabî studied adj. amade kiraw be lêkoḽîneweyekî wird, xiwêndinewe be mebesit studio n. şiwênî hunermend, şiwênî tomar kirdinî fîlmû bernamey radiyow TV studio apartment jûrêkû çêşitxanew awdesitxaneyek studio couch qnefeyek waḽa bikrêt bo cêga studious adj. xulyay xiwêndin, peroşî xiwêndin study n.vt.vi. xiwêndinewe, lêkoḽînewe, liqêkî fêrbûn, xiwêndinga, bîrkirdinewey qûḽ, têȓaman, hewiḽdedat fêrbibêtû têbigat be xiwêndinewew bîrkirdinewe, dexwênêtewe bo mebesit, debête xiwêndkar, têȓademênêt stuff n.vt.vi. madey xaw, kirokî şitêk, cilû bergî xurî, şimek, kelûpel, şitî fiȓêdiraw, tiwanasazî, pîşe, zor dexwat, pêstêk de axinêt be pûş, tê depestêt, tê deaxinêt (qelû mirîşik be birinc) stuffing n. şitî axinîn wek loke bo naw doşek, birincû beharat bo naw qelû mirîşik, qeseḽ bonaw kurtan stuffy adj. lût daxiran be hoy heḽametewe, daxistin leber bonî naxoş, koneperist, daxiraw stultify vt. xoy gewic dekat, bê nirxî dekat, gendî dekat stumble vi.n. heḽdekewêt, heḽkewtin, heḽe

stumble block

submerge

stumble block sextî ya kosip stump n.vt.vi. kotere, paşmawey didanî derhênraw, sekoy witardan, dîdenî nawçekan dekat bo witardanî siyasî, hengawî quris denêt stun vt. gêj dekat be lêdan, wiȓdekat stunning adj. diḽ ȓifên, serinc ȓakêş stunt vt.vi.n. kosip dexate ȓêy gewrebûnî, ȓêga le gewrebûnî degrêt, westan le gewrebûn, karêkî ser sûȓhêner wek yariyekanî paḽewan bazî stupefaction n. siȓbûn, wiȓbon stupefy vt. siȓdekat, wiȓdekat stupendous adj. sersûȓhêner stupid adj. nezan, bêmêşik, gewic stupor n. wiȓî, ledesit danî hoş sturdy adj. behêz, bergegir, qayîm, çalak sturgeon n. masiyekî gewreye serçawey be desithênanî kavyare(caviar) stutter vt.vi.n. = stammer sty n. gewȓî beraz, her şiwênêkî pîs sty or stye n. qînçke sḽawe stygian adj. le Styx hatiwe, dozexî, tarîkû tunek style n.vt. amêrêkî nûk tîj bo nûsîn le şêwey heḽkoḽîn, şêwe, şêwaz, cor, modêlî qijû cilû berig, naznawî bo dadenêt, nawî bo dadenêt, şêwaz dadenêt, qijî ȓêkdexat stylish adj. şox, be pêy mode stylist n. nûserî dahênerî şêwaz, dahênerî cilûberig ya şêwazî ȓazandinewe stylus n. amrazêke bo nûsîn le şêwey heḽkoḽîn stymie n.vt. doxî topî yarîçî le nêwan topî beramberû çaḽî Golf, kosip dexate ȓêy stymy n. = stymie styptic pencil madeyekî kîmyayî bo ȓawestandinî xiwên berbûn styx n. ȓûbarî dozex le efsaney Grîkda suasion n. selmandin, pê selmandin suave adj. selar, nasik, ziman şîrîn sub- pêşgirêke be watay jêr, lawekî, kemtir, hawşan subatomic adj. beşe biçûkekanî naw etom sub branch n. dabeşbûnî liqêk subcommittee n. komîteyekî biçûkî ser be komîteyekî gewre subcompact n.şit biçûk kirdin le qewarey 367

asayî xoy subconscious adj. bê agayî, bê hoş subcontinent n. nîmçe kîşwer subcontract n. girêbesit le geḽ beḽênderî dûhem, qonteratî biçûk subcontractor n. beḽênderî biçûktir subculture n. komeḽêkî biçûkî ciyakar le komeḽêkî gewretir, ew core keltûre subcutaneous adj. jêr pêsit subdivide vt.vi. dûbare dabeş dekrêtewe, dabeşdebêt bo beşî biçûk tir subdue vt. debezênêt, dexate jêr ȓikêfî xoyewe, dademirkênêt, kemdekat, kizdekat subfamily n. yekem dabeşbûnî xêzanî le ȓiwekda ya le zimanda subhead n. serwitarî pile dû le govarêkda, yarîde derî serok subject adj.n.vt. jêr deseḽat, milkeç, pîşandan, bende be, babetî xiwêndin, naw ya biker le ȓisteda, dexate jêr deseḽatewe, dexate jêr pirsiyarewe subjective adj. peyweste be hestî bîrkirdinewey kesek, na babetî, kesêtî subjoin vt. pêwey delikênêt, deykat be paşko subjugate vt. dexate jêr deseḽatewe, debezênêt, dekate koyle subjunctive adj. şêwey mercî kirdar bo derbiȓînî wadanan xiwasit şiyan herweha bo derxistinî ȓastiyekî bercestekiraw sublease n. be kirêdan le layen kirêçiyewe soblet vt. kirêçiyek xanûyek be kirê dedat be kirêçiyekî tir, be qonterat dedat be qonteratçiyekî biçûk sublimate vt. şitêkî ȓeq dekat be gaz ya gaz be ȓeq be bê têpeȓîn be doxî şileda, derbiȓînî dirûsit zor car be nezanîşewe bêt sublime adj. xanedan, mezin, nayab subliminal adj. le xiwar hestewe, bê agayî submachine gun çekî ȓîzî biçûk submarginal adj. xiwar lanî kemî dawakiraw submarine adj.n. giyandarî jêr derya, keştî cengî jêr derya submerge vt.vi. dexate jêr aw, niqûm dekate jêr aw, niqûm debêt

submerse

succeed

submerse vt.= submerge submission n. milkeç kirdin, xo bedestewe dan submit vt.vi. debate pêş wek sikaḽa, koḽdedat, milkeç dekat, xo bedestewe dedat, debezêt subnormal adj. xiwar asayî le jîrîda suborbital adj. jêr xulgey zewî subordinate adj.n.vt. piley xiwartir le giringîda, le jêr deseḽatî kesanî tir, le pileyekî nizimtirda, dexate pileyekî xiwartirewe suborn vt. hanî dedat bo encamdanî tawanêk subplot n. babetêkî lawekî le dastan ya şano subpoena n.vt. fermanî nûsraw bo amadebûnî kesêk le dadiga bo lêpêçînewe, bew fermane bang dekat sub rosa L. be nihênî subscribe vt.vi. wajûy dekat le xiwar beḽgenamewe, beḽên dedat, komek denêrêt, beşdar debêt subscript n. jimareyek pîtêk ya hêmayek le xiwar tenîştî pîtêkewe nûsrabêt subscription n. wajûkirdin, komekî pare, beşdarî, girêbesitî fermî pêbigatû parekey bidat subsequent adj. ewîtir, paş ew, diwatir, diwa bediway subservient adj. jêrdesit, bindesit, milkeç subset n. le matmatîkda: komeḽey A beşêk bê le B hemû beşêkanî A têdaye subside vi. denîşêt, ȓodeçêt, xaw debêtewe subsidiary adj.n. yarmetîder, lawekî, kompaniyayek nîwey pişkekanî hî kompaniyayekî tirbêt subsidize vt. piştgîrî dekat be pare, bertîlî dedatî subsidy n. barbûy pare le layen mîriyewe bo pȓojeyekî taybet subsist vi. demênêt, dejît, berdewamdebêt subsistence n. man, jiyan, guzeran, hoy guzeran, serçawey bijêwî subsoil n. çînî jêrewey xoḽ subsonic adj. xêrayî kemtir le xêrayî deng substance n. made, şit, krok, kakḽe, saman, puxte, madey siȓkerî dest besera gîraw 368

substandard adj. xiwar pêwaneyî substantial adj. madî, binçîneyî, ȓastû dirûsit, behêz, zil substantially adv. leȓastîda, behêz substantiate vt. deselmênêt be beḽgewe substantive adj.n. mameḽe le geḽ binçîneda, le ȓêzimanda: naw ya her wişayek ya çend wişeyek be kar bihênrêt wek naw le ȓisteda substation n. postexaneyekî biçûk le bazaȓêkda substitute n. cêgir, birîkar, dexate cêgay, bekar debrêt le cêy substratum n. binçîne, çînî jêrewe substructure n. binçîne, binaxe subsume vt. polpol dekat subteen n. minaḽî xiwar temen siyazde saḽ subtenant n. bekirêgirtin le kirêgirte subterfuge n. fiȓûfêḽ, biyanû bo şardinewey şitêk subterranean adj. jêrzemînî, nihênî, şarawe subtext n. watayekî tir, babet subtitle n. nawnîşanî dûhem, dêȓêk ya ziyatir le jêr nûsî filîm subtle adj. tenik, jîr, wirdekar, lêhatû, fêḽbaz, nadiyar, naȓastewxo subtotal n. koy beşêk le koy giştî subtract vt.vi. lêy derdekat, lêy derdeçêt subtraction n. lêderkirdin subtrahend n. jimarey derkiraw le jimareyekî tir subtropical adj. nawçey nîmçe germesêr ke dekewête serû xiwarî hêḽî yeksan suburb n. qeraxî şar, şarî giçke le derewey şar suburbanite n. danîştiwanî qeraxî şar ya şare giçkekan suburbia n. danîştiwanî şare giçkekanû qeraxî şar be yekewe subvention n. barbû kirdn, komekî pare subversive adj.n. ȓûxêner, têkder, kesêkî ȓûxêner, xirapkar subvert vt. xirapdekat, têkdedat (xûw ȓewişit) subway n. şemendeferî karebayî jêr zewî succeed vi.vt. cêdegrêtewe hî kesêkî tir, serdekewêt bo ew şiwêne

success

sulfurous

success n. derçûn, bedesit hênanî samanû nawbang, kesêkî serkewtû, karêkî serkewtû successful adj. derçûn, serkewtin, desitkewtinî samanû nawbang succession n. cênişînî kesêkî tir, mafî ew cênişîne, jimarey ew kesaney ya şitaney yek le diway yek dên successive adj. yek le diway yek successor n. cênişîn, cêgir succinct adj. kurtû puxit succor vt.n. firyay dekewêt, firyakewtin, yarmetî succotash n. xiwardinêk le genmeşamîw lobiya succulent adj. awdar succumb vi. xobedestewe dedat, demrêt such adj.adv.pron. wek, be heman şêwe, ewe, eme, bewcore such and such şitêkî taybet beḽam naw nehênraw ya diyarî nekraw wek emû ew suchlike adj.pron. heman cor, haman core kesekan ya şitekan suck vt.vi.n. demijêt, mijîn sucker n. mijer, her şitêk bekarbêt bo mijîn suckle vt.vi. şîrî dedatê be memik ya giwanî manga, demjêt (memik ya giwan) suckling n. şîrxor sucrose n. şekirî qemîşî şekir ya çewender suction n. mijîn, amêrî mijîn sudden adj. ȓûdanêk hetinêkî çaweȓwan nekraw, kutûpiȓ, nakaw, xêra sudden death n. mirdinî kutûpiȓ, mergî le nakaw sudden infant death syndrome mergî le nakawî mindaḽ be ȓiwaḽet tendirûsit eşê be hoy henase danewe bûbî suddenly adv. le piȓêka, le nakaw suds pl.n. kefî sabûnaw, kef suede or suède n. çermî kuḽkinî qedîfeyî suet n. çewrî meȓû manga suffer vt.vi. pêwe detilêtewe, deçêjêt, berge degrêt sufferance n. çejtin, xogirtin, berge girtin suffering n. tilanewe be azarewe, azar çeştin suffice vi. beş dekat, endazeyetî 369

sufficient adj. çendî pêwîsit suffix n. paşgirêk dexrête ser wişe bo goȓînî watakey wek –ness le darkness suffocate vt.vi. exinkênêt be biȓînî hewa lêy, exinkêt be bê hewayî, kip debêt suffrage n. dengdan, mafî dengdan, mafî destûrî suffragette n. jinêk bangeşey pêdanî mafî jinan bikat le dengdanda suffragist n. kesêkî bangeşeker bo mafî dengdan be taybetî bo jinan suffuse vt. dadepoşêt be ȓengî ȓoşin ya aw sugar n.vt.vi. şekir, şîrînî dekat be şekir, debêt be şekir sugar beet n. çewener sugar cane n. qamîşî şekir sugarcoat vt. şekirî pêwe dekat, şîrînî dekat leber diḽan sugarplum n. nuqḽû çuklêt ya her şitêkî şekrawî kiraw suggest vt. pêşniyaz dekat suggestible adj. be asanî kar lêkiran, xoşbaweȓ suggestion pêşniyazkirdin suggestive adj. pêşniyaz, pêşniyaz kiraw suicide n. xokuştin suigeneris L. bê hawta, bêwêne suit n.vi.vt. destêk cil, pêȓî kartî yarî, sikaḽa berizkirdinewe bo dadiga, deguncêt, leber dekat, deguncênêt suitable adj. guncaw, becê, lebar suitcase n. cantay cil, bawiḽ suite n. destû pêwendî ferman ȓewa, kesî pêşwazî kerû xizmetçî, komeḽe jûrêkî be yekewe ȓêkxiraw le hotêlda, desteyek qenefew keresey nawjûr leyek hatû suiting n. qumaşî cilû berig suitor n. piyawêkî daxwazîkerî jin sulfa adj. corekanî dermanî selfa dijî bektirya sulfate n. xiwêy tirşî gogird sulfide n. gogirdî têkeḽ be tuxmî tir sulfur n. gogird sulfuric adj. gogirdî têkeḽawe sulfuric acid tirşî gogird wek ȓone bê ȓenge daȓizênere wek ȓeng peyin ya teqînewe be kardêt sulfurous adj. gogirdî, wek ȓengî gogird

sulk

superconductivity

ya bonî gogirdî sûtaw sulk vi.n. çarey detirşênêt, mon sulky n. çare tirşaw, galêskeyekî dû pêçke yek espî bo yek siwar sullen adj. çare tirşawû diḽteng, pesit, xembar sully vt. xoḽawî dekat, pîs dekat, lekedar dekat sulphur n. =sulfur sultan n. ferman ȓeway musuḽman sultry adj. zor germo şêdar, giȓawî, arezûy peȓîn sum n. hendêk, biȓêk pare, puxte, encamî kokirdinewe sumac n. darî simaq, tirşe simaq summarize vi. kurit dekatewe babetêk summary adj.n. kurtey bas, puxtey babet summation n. puxtey encamî giftogoy dadigayiyek summer n.adj. hawîn, gerimtirîn werzî saḽ summerhouse n. kepir, sabat, xanûy hawîne summer resort n. hawîne hewar summertime n. werzî hawîn summit n. dond, pope biḽindtirîn xaḽ, kongirey seranî wiḽatan summitry n. mebesit le kongirey seranî wiḽatan bo çareserî kêşe dîplomasiyekanî nêwanyane summon vt. bangdekat bo kobûnewe, bang dekrêt bo pêş dadiga, wire denête berxoy sumo zoranbazî paḽewan baze zilekanî Japon sump n. çaḽ, defir, golaw, bîrî pîsayî sumptuous adj. giranbeha, mazin sun n.vt.vi. xor, germayîw tîşkî xor, xo dedate ber hetaw sunbathe vi. ȓastewxo bidrête ber xor sunbeam n. tîşkî xor sunbonnet n. serkiḽaw sunburn n. xorbirdin, xorangaz, giȓe birdûyetî sunburst n. derkewtinî tîşkî xor le naw hewrewe, ȓazandinewe le şêwey tîşkî xor sundae n. core besteniyek şîle ya mîwey beserewe bêt Sunday n. yek şemme 370

sunder vt.vi. kerit dekat, debȓêt, letdekat sundial n. kat jimêrî xorî sundown n. xor awa bûn sundries pl.n. corawcor, wirde şitî coraw cor sundry adj. ciya ciya, hemecor sunflower n. guḽebeȓoje sung pt.&pp.of sing sunglasses pl.n. çawêlkey parastinî çaw le xor sunk pt.&pp.of sink sunken adj. niqûmbû, jêr aw kewtû sunlamp n. gḽopî serû wenewşeyî bo bironz kirdinî pêsit sunlight n. ȓûnakî xor sunlit adj. xoretaw sunny adj. hetaw, xoretaw, asûde sunrise n. xor heḽatin sunroof n. kiḽawȓojney otombîl sunroom n. jûrî ber beȓoçke sunscreen n. dermanêkî şil le leş dedirêt bo giȓe nebirdin ya hetaw nesûtandinî pêsit sunset n. xorawabûn sunshine n. xoretaw, hetaw, xoşî, bextiyarî sunspot n. peḽey tarîkî ser xor sunstroke n. xorbirdin sunsuit n. cilî hawîney minaḽ suntan n. tarîk kirdinî pêst be ber xordan sunup n. = sunrise sup vi. nanî şêwan dexwat super n.adj. hasitkirdin, zorçak, mezin super- pêşgirêke be watay leser, leserewe, mezintir, çaktir, serbarî superabundant adj. zor ziyatir superannuated adj. zor kone bo bekar birdin, bawî nemawe, xane nişîn be parewe be hoy pîrî superb adj. xanedan, zor çak supercargo n. berpirsî barî keştîw barkirdinî supercharge vt. wizey mekîne fire tir dekat be zor pêdanî hewaw sûtemenî supercilious adj. lexobayî superconductivity n. le fîzîkda: geyenerî tewawî wize be bê ledesitdan be kanzayekî diyarîkiraw ke sard dekrên bo nizimtrîn piley germî

superconductor

supreme

superconductor n. her kanzayek geyenerî tewaw nîşanbidat superego n. ew beşey giyan ke ȓewiştî baw desepênêt, minîberiz, wîjdan supererogation n. kirdinî pitir le pêwîsit ya dawakiraw superficial adj. ȓûkeş, serpêyî superfluous adj. le pêwîsit pitr, le ȓadebeder superimpose vt. lêkdedat, dexate ser şitêkî tir superintend vt. beȓêwe debat, çawedêrî dekat superintendent n. beȓêweber, kesêkî berpirs le pêdawîstîw çak ȓagirtinî telarêk superior adj.n. biḽind, payeberiz, çaktir le çonayetî, şayestetir, behadartir, baḽadesit tir superlative adj.n. çaktir degeyenêt, diyarî kirdinî piley berawirdî nêwan aweḽnawû aweḽfirman, beriztirîn pile, baştirîn supermajority n. leserû zorayetiyewe ya dengewe bo têpeȓandinî pȓoje yasayek supermarket n. bazaȓî gewre, bazaȓê be arezoy xot bikȓît supernal adj. asmanî, xudayî supernatural adj. lesrû sirûştewe supernova n. degmen, le ȓadebeder birîqedar (bo estêre bekar dêt) supernumerary n. kesêk ya şitêkî ziyad le jimare, le şanoda: ekterêk le derkewtinêkî kemda bebê giftûgo superpose vt. dexate şiwênêk ya leser şitêk day denêt superpower n. ewpeȓî deseḽatdarêtî supersaturate vt. ziyad le pêwîsit parawdekat superscript n. pîtêk jimareyek ya hêmayek leser ya le layekî pîtêkî tirewe nûsrabêt supersede vt. deçête cêgay, serdekewêt, şiwênî degrêtewe supersonic adj. xêratir le deng superstition n. bawerî efsaneyî wek faḽ superstore n. dûkanêkî gewrey heme çeşne superstructure n. dirûsit kirdin leser nihomêkî tir, beşî serewey keştî leser beşe binçîneyiyekey 371

supervene vi. hatin ya ȓûdanî şitêkî namo ya çaweȓwan nekraw supervise vt.vi. serokarî dekat, ȓastewxo çawdêrî dekat supine adj. leser pişit ȓakişaw, sist, temeḽ supper n. nanî şêwan, nanî êwarê supplant vt. şiwênî degrêtewe be zor, lay debat ta şitêkî tirî lê dabinêt supple adj. nerim, asan çemîn, lebar, guncaw supplement n.vt. tewawker, paşko, tewawî dekat, dexate serî suppliant n.adj. kesêk bipaȓêtewe, paȓanewe supplicant adj.n.= suppliant supplicate vt.vi. nizadekat, depaȓêtewe supply vt.n. pêdedat, kurt hênanekey debjêrêt, ewendey heye bo bekarhênan ya froştin, azûqe, pêdan, piȓkirdinewey pêdawîstiyekan, paḽpiştî darayî supply-side adj. tiyûriyekî abûrî deḽêt kem kirdinewey bac debête hoy xistinegeȓî sermaye eweş debête hoy bûjanewey abûrî support vt.n. pişitgîrî dekat, barbûy dekat, piştîwanî dekat, yarmetî dedat, piştîwanî kirdin, pişitgîrî, harîkarî supportive adj. piştîwanî kirdin, yarmetî dan suppose vt.vi. wadadenêt, pêy wadebêt, deqebḽênêt, dexemḽênêt supposition n. girîmane, wadanan suppository n. heḽgirtinî derman be kom suppress vt. serkut dekat, ȓadegrêt, nahêḽêt biḽawbibêtewe suppressant n. derman ya her madeyek bibête hoy aramî suppression n. serkutkirdin, damirkandin suppurate vi. sûr heḽdegeȓêt, çiḽik dekat, kêm dekat supra- pêşgirêke bewatay leserû, leser, lepaşewe supranational adj. leserû netewewe, le sinûr derçûn supremacist n. kesêk baweȓî be baḽadestî hebêt beser desteyekewe supremacy n. baḽadestî supreme adj.baḽatir le payew pile, çaktir le

supreme court

suspension

cor, giringtirîn, diyartir supreme court dadigay baḽa sur- pêşgirêke be watay leser, serbar surcease n. kotayî, westan surcharge vt.n. serbacî lê werdegrêt, serbac, parey ziyade leserû nirxî diyarî kiraw surcingle n. qeyase, tenge sure adj. diḽniya, cêgîr, bêgumanî, baweȓpêkiraw, misoger surefire or sure-fire adj. serkewtinî misoger ya çaweȓwan kiraw sure-footed adj. cêgîr, çeqîw nek kewtû ya xilîskaw surely adv. be diḽniyayî, bêguman surety n. diḽniyayî, ewey berpirsiyarêtî ewanî tir heḽdegrêt surf n.vi.vt. şepole şikawekanî kenar derya, maḽpeȓekan heḽdedatewe surface n.adj.vt.vi. ȓûyderewey her şitêk, ȓûber, ȓûy pêdedat boy diyarî dekat, dête serewe, enasrêt surfboard n. textey xilîskanêy ser aw surf-cast vi. masî degrêt le şepolekanî kenarî derya surfeit n.vt. zor zor, zorxorî, ziyadexorî dekat surfing n. xilîskanê be texte le şepolekanî kenar derya surge n.vi. şepolêkî zor gewrey aw, şaḽaw dehênêt wek şepolêkî gewre, pilakî çend kunî dabeş kirdinî kareba le yek hêḽewe surgeon n. pizîşkêkî şareza le neşter gerî surgery n. neştergerî, çakirdinî nexoş be destû kersey neştergerî, jûrî neştergerî surgical adj. neştergeryane surgicenter n. asankarî encamdanî neştergerî biçûkû asayî bo nexoşî asayî na kutûpiȓekan surly adj. miȓûmoç, girij surmise n.vt.vi. guman, xemiḽ, dexemḽênêt surmount vt. serdekewêt be ser sextiyekanda, degate pope, piyaheḽdegeȓêtû deybiȓêt surname n. naznaw, nawî xêzanî, nawî sêhem wate bapîr surpass vt. serdekewêt, bazdedat, têdepeȓêt le sinûrî tiwanîn 372

surplice n. awdamanêkî sipî dirêj ya ser ejno leser cilewe leberdekrêt surplus n.adj. le jimarey pêwîsit pitir, pitir, ziyatir, firetir surprise vt.n. lenakaw beserda dedat, sersamdekat, sersûȓdehênêt, sersûȓman, şitêkî sersûȓhêner ya nakaw surreal adj. siryalî, xeyaḽî, seyir surrealism n. hunerî suryalî pêçewaney ȓiyalîzim surrender vt.vi.n. xo bedestewe dedat, waz dehênêt, xo bedestewedan surreptitious adj. kirdin bedesit hênan encamdan be nihênî surrey n.galêskeyekî çiwar pêçkey dû kesî surrogate n. birîkar, fermanberêkî dadiga le drûstî bomaweyiyekanî pêsipêrdirawe depêçêtewe, cêgir surround vt. dewrî dedat surrounding pl.n. dewredan, dewrûber surtax n. serbac, bacî ziyade surveillance n. çawdêrî kirdinî kesêkî gumanlêkiraw le nizîkewe survey vt.n. depişkinêt, depêwêt zewî, têȓiwanînêkî giştî, pêwane kirdinî zewî, nexşew zanyariyekanî pêwaneke surveying n. zanistî pêwaney zewî survivalist n. azûqedanan bokatî heres hênanî abûrîw cengî etomî survive vt.vi. demênêtewe, dejît survivor n. maw, kesêkî maw nemirdû susceptible adj. asan karî lêdekrêt le hestû nesitda, xêra tûş debêt (nexoşî), şiyan, hestiyar suspect vt.adj.n. guman dekat, gumanî lê dekat, guman lê kiraw, kesêkî guman lê kiraw suspend vt. dordexrêtewe bo katî, le kar dexrêt bo katî, derdekrêt bo katî, ȓadegîrêt bo katî, heḽdewasrêt be şitêkewe, heḽdepesêrdirêt, ȓagîrawe le şiwênêk wek tepûtoz le asmanda suspended animation ȓawestandinî katî çalakiykanî jiyan, wek mirdin suspenders pl.n. qayşî serşan hî pantoḽ suspense n. doxî na diḽniyayî, diḽeȓawkêyî, bêaramî suspension n. bêbeşkirdinî katî, westandnî

suspicion

sweet pepper

katî, sîstemî heḽwasînî otombîl beser pêçkekaniyewe, madey netwawey naw şileyek, heḽpesêrdiran suspicion n.vt. guman, nextêk guman, gumanî lêdekrêt suspicious adj. gumanawî, guman lêkiraw sustain vt. piştîwanî dekat, dirêje be jiyan dedat, behêz dekat, pitewdekat, cêgîr dekat, ȓencdedat, cexit dekatewe, dûpat dekatewe sustenance n. bijêwî, piştîwanî, guzeran, xiwardin sutler n. kesêk be diway leşkrêk bikewê bo firoştinî şit be serbazekan suture n. dirzî be yekewe nûsawî êskî ser, dûrînewey birîn, dawî dûrînewey birîn suzerain n. derebeg, deseḽatî dewḽetêk beser dewḽêtî tirewe svelte adj. barîk, ciwan, selar, nermûniyan swab n.vt. fiḽçe, parçe lokeyek bo siȓînewey birîn, desiȓîtewe be loke ya peȓo swaddle vt. qundax dekat, melotke pîçanewe be peȓo swag vt.n. şoȓdekatewe, şoȓdebêtewe, şoȓbûnewe, şoȓkirdinewe, taḽanî, buxçey cilû berig, tûreke swage n. amêrêke bo çemandin ya şêwekarî kanzayî swagger vi.n. delencêt, lence, lence kirdin Swahili n. zimanî hendêk wiḽatanî ȓojheḽatî Afrîqa swain n. lawî ladê, şiwan, diḽdar swale n. şîweḽokêkî awîje swallow n.vt.vi. peȓesêlke, qûtdan, tiwanay qûtdan, qûtdedat, werdegrêt, têdegat, bê çendûçûn ȓazî debêt swam pt.of swim swami n. mamostayekî Hindosî swamp n.vt. zongaw, zelkaw, niqûmdekat, dapoşraw be zelkaw, niqûm debêt swan n. qazî sipî mil dirêj swank n.adj. çustû çalak, benazû lexobayî swanky adj. lexobayî swanʼs-down n. nerme peȓî qaz bo ciwankarî cilûberig swam song n. diwayîn karî hozanvan ya goranî bêj pêş mirdinî 373

swap vt.vi. aḽûgoȓ dekat, degoȓêtewe sward n. çîmen swarm n.vi. pûre hengî niwê ciyawebû le pûrey daykane, cûḽey be komeḽ, apûre, defiȓêt be şêwey pûre heng, pûrededat, kodebêtewe swart adj.= swarthy swashbuckler n. kesêkî xo heḽkêşû fişeker swastika n. xaçî şikaw nîşaney Gêrmane Naziyekane dijî ȓeçeḽekî Samî swat vt.n. gurzêkî kuşinde deweşênêt, gurzêkî kuşinde SWAT n. (Special Weapons and Tactics) polîsî taybet be berengarbûnewey ajawew şeȓûşoȓû têror swatch n. nimûney qumaş swath n. berî direwî yek das, beredas swathe vt. deypêçêtewe be tîlme peȓûyek, depêçêtewe sway vi.vt.n. bem lawlada dêw deçêt, be layekda lardebêtewe, karî tê dekat, larewebûn, karlêkiran swaybacked adj. çemînî piştî esip swear vi.vt. siwênd dexwat, peyman dedat, cinêw dedat swearword n. cinêw, qisey naşîrîn sweat vi.vt.n. areq dekat, ȓenic dedat, areq deȓêjêt, areqkirdin, ȓenicdan sweater n. blûz, ȓencder sweat shop n. şiwênêkî karî naxoş be pareyekî kemû katêkî dirêj sweep vt.vi.n. gisikdedat, pakdekatewe, debatewe (yarî), ȓademaḽêt, gisikdan, kesêk karî gisikdan bêt sweepings pl.n. gisikdanî zibiḽ sweepstakes n. girewî ser kêbiȓkêy esip sweet adj. şîrîn, ciwan, xoşewîsit, şîrînî sweetbread n. benkiryasî giwêrekew meȓ, nanî şîrîn wek kêk sweet corn genmeşamî şîrîn sweeten vt. şîrînî dakat, leber çaw şîrîn dekat sweetener n. şîrîn kirdin sweetheart n. xoşewîst, kesêkî baş sweetmeat n. şîrînî sweet pea ȓiwekêkî xo heḽwasere guḽekanî le pepûle deçêt sweet pepper bîberî şîrînî ȓengaw ȓeng

sweet potato

syllogism

sweet potato petatey şîrîn sweet-talk vt.vi. merayî dekat sweet tooth şîrînî dosit swell vi.vt.n. heḽdeawsêt, deawsêt, zil debêt, ba dekat be lexo bayî bûn, şepol, zilbûn, zorbûn, hewkirdin swellhead n. kesêkî lexobayî swelling n. awsan, awsaw swelter vi. perêşan debêt le germa sweltering adj. zor gerim, wirûjênerî hewes swept pt.&pp.of sweep swept back adj. xiwar botewe bo diwawe wek baḽî fiȓoke swerve vi.vt.n. lar dêtewe, ladedat, larbûn, ladan swift adj.n. xêra, cûḽanî xêra, fiȓînî xêra wek peȓesêlke swig vt.vi.n. qumî lêdedat, heḽdequȓênêt, qumêkî gewre swill vt.vi.n. heḽdelûşêt, bermawey xiwardin dedat be beraz, bermawedan be beraz, bermawe, zibiḽ swim vi.vt.n.adj. meledekat, ser aw dekewêt, meley tiya dekat (giriftekan), be mele deybiȓêt, serî desûȓêtewe, melewanî, seregêjke swimming hole şiwênêkî qûḽ le ȓûbarû zêda bo mele kirdin swimmingly adv. beserkewtûyî, be asanîw serkewtûyî swimsuit n. cilî melewanî swindle vt.vi.n. gizî dekat, firîwdedat, desti xeḽkî debȓêt be pare lêsitandin, gizî, frîwdan, desit biȓîn swine n. beraz, xûg, malos, kesêkî dizêw ȓîswa bê abȓû swing vi.vt.n.adj. dêtû deçêt wek colanî, delerêtewe, desûȓêtewe, heḽdewasêt bo xinkandin, dexulêtewe, deȓwatû baḽî ȓadeweşênêt, delerênêtewe, dexulênêtewe, colanêy pê dekat, colane kirdin, ew kewaneyey colane dirûstî dekat, goȓanî dox, serû xiwar kirdinî deng le dengdanda swinger n. hewesbaz, kesêkî dawênpîs swing shift karî êwaran le 4î paş nîweȓo ta nîweyşew 374

swipe n.vt. piyahênan, lêdanêk, piyamaḽînêk be tundî, dizî dekat swirl vi.vt.n. dexulêtewe wek gêjen, gêjen, badan swish vi.vt.n. be xêrayî têdepeȓêtû wijey lêwe dêt wek ȓaweşandinî goçan, wijelêwehatin switch n.vt. şûle dar, dardesit, kezî qij, hon, kilîlî dagîrsandinû kujandinewey kareba, amêrî goȓînî hêḽî şemendefer, goȓîn, qamçî, be qamçî lêy dedat, ȓaydeweşênêt be xêrayî wek kilkî manga, degoȓêt (nobetî kar), heḽdekat ya dekujênêtewe (kareba), aḽûgoȓdekat switchback n. ȓêgayek ya hêḽî şemendeferî pêçawpêçî serberew jûrke le nawçeyekî şaxawî switchblade knife çeqoy sipringî be dugme dekrêtewe switchboard n. texte kilîlî kareba swivel n.vi.vt. heḽgirêk her şitêk azadane leserî bixulêtewe, tewere, dexulêtewe leser tewere swizzle stick darî têkeḽ kirdinî xiwardinewe elkuhûliyekan swob n.vt.= swab swollen awsaw pp.of swell swoon vi.n. debûrêtewe, bûranewe, lawazî swoop n.vi. piȓpiyakirdin wek baḽinde le ȓawkirdinda, piȓîdedatê swop vt.vi.n.= swap sword n. şimşêr swordplay n. yarî şimşêr bazî be taybetî barîkekanî swordsman n. serbazî şimşêr heḽgir swore pt.of. swear sworn pp.of swear siwênd xor swum pp.of swim swung pp.of swing sybarite n. kesêkî serqaḽî ȓabwardin sycamore n. sûre çinarî Ewrupaw Asiya, darêkî Emerîkî tiwêkḽekey le pîne deçêt syllabicate vt. = syllabify deykat ya dabeşî dekat bo biȓgey zaraweyî syllable n. biȓge syllabus n. pilan ya kurteyek bo tiwêjînewe ya program xiwêndin syllogism n. pêwane, pêwaney locîkî

sylph

systole

sylph n. bûnewerêkî efsaneyî le asman dejît, afretêkî ciwanî qedbarîk sylvan adj. jiyan le daristanda, dapoşraw be direxit symbiosis n. pêkewe jiyanî dû cor bo qazancî yektir symbol n. hêma, nîşane symbolism n. pîşandan be hêma, sîstemî hêmayî, watay hêmayî le hunerû wêjeda symbolize vt. hêmadekat le ciyatî şitêk, be hêma pîşanî dedat symmetry n. hawçeşin, le yek çûn, guncan sympathetic adj. guncaw, diḽsoz, hawderid, peywesit be demarî hawderdî sympathize vi. hawderid debêt, hawsoz hawbîr debêt legeḽ ewanî tir sympathy n. hawderdî, diḽsozî, hawxemî, hawbîrî symphony n. semfonî, ahengî orkistirayekî semfonî, haw ahengî dengekan, guncanî ȓengekan symphony orchestra tîmêkî mûzîkî gewre bo jenînî semfonî symposium n. konfiransî giftûgo kirdin leser babetêk, komeḽe boçûnêk derbarey babetêk biḽawkirabêtewe le govarêkda symptom n.L. nîşaney nexoşî syn- pêşgirêke be watay be yekewe, le heman katda synagogue n. kobûnewey Cûlke bo karûbarî ayînî, peristgay Cûleke synapse n. xaḽî yekangîrî dû demar synchronize vi.vt. hawdem debêt, ȓûdedat le yek katda synchronous adj. ȓûdan le heman katda syncopate vt. le mûzîkda wişeyek xaw dekatewe be derhênanî pîtêk ya çend pîtêk la nawendewe, kurtdekatewe syndicate n.vt.vi. yane, sendîka, dezgayek babetî biḽaw kirdinewe defroşêt be ȓojnamew govarekan le yek katda, desteyek tawanbar be yekewe, le yaneyekda yekdexat, le ȓêgay sendîkawe programekanî defroşêt be TV w ȓadyokan, le yaneyekda yekdegrêt syndrome n. komeḽêk nîşaney nexoşî cesteyîw hoşî synergism n. be yekewe kartêkirdin bo be 375

desithênanî baştir wek lewey be tak le bekar hênanî dermanda synfuel n. sûtemenî wek newtû gaz ke le xeḽûzî berid dirûsit bikrêt debête cêgirewey newtû gazî sirûştî synod n. encûmenî kḽêsa, deseḽatî here berzî kḽêsayek synonym n. haw wata, wişeyek heman watay wişeyekî tir bigeyenêt synopsis n.L. kurte syntax n. daȓiştinî ȓiste, pêkhênanû bekar birdinî wişew destewaje le ȓisteda synthesis n. pêkewenan, pêkhênanî awêtey kîmyayî le ȓêy têkeḽ kirdinî tuxmekanewe, encamî kokirdinewey têzû dije têz le diyalîktîkî Hîgiḽda synthesizer n. amêrêkî elektronî berhem hênî deng ke le amêre asayiyekanewe be desit nayat synthetic adj.n. pêkhênan, berhem hênan le pêkhatey kîmyayî, desit kird, pêkhênraw, dirûsit kiraw syphilis n. siflis, agre(nexoşî), nexoşî hewkirdinû birîn peydabûn be hoy bektiryawe le ȓêgey zayendiyewe le lêw nawdem ȓû ko endamî mêyînew nêrîne syringe n.vt. sirinc, şirîqe, derzî lêdedat syrup n. her şleyekî şîrînî xesit, şekrawî kuḽaw syrupy adj. wek xoşaw, zor şîrîn system n.L. sîstem, ȓijêm, ȓijêmî sermayedarî, ȓijêmî xorak, komeḽey xor, toȓ, ȓêga, desga, leş systematic adj. be destûrî kirdin, ȓêkxiraw le sîstemda, be pêy sîstem systematize vt. ȓêkdexat be pêy sîstem systemic adj. kar têkirdin le tewawî leş, giştî systole n. girijbûnî diḽ

taillight

T t n. pîtî bîstehemîn le zimanî Îngilîzî ʼt kurt kirawey it bezorî le honraweda bekardêt tab n. zimaneyek, giwêyek, deskêkî biçûk, sûçêkî ziyadey fayil bo naw nîşan kirdin, lîstî xerciyekan, koy giştî, kilîlêke leser texte kilîlî kompiyûter Tabasco sasêkî zor tune le bîberî sûrî tûn dirûsit dekrêt tabbouleh n. tebûle: zeḽateyek le sawerû kerewizû tematew piyazî teȓ bîberî şîrîn ȓonî zeytûn awî limo tabby n. pişîle mêyey maḽî tabernacle n. peristgayekî gewre, peristgayekî katî le çadirî katî le seyranî Cûleke tabla n. dû tepḽî biçûk Hindiyekan bekarî dehênin table n.vt. mêz, mêzî nan xiwardinû nûsîn, dexate xiştey karewe, dexate ser mêz tableau n.Fr. wêne, tablo, dîmen tablecloth n. çerçefî sermêz table dʼhôte Fr. tewawî jeme xiwardinêk le çêşitxane be yek nirix table-hop vi. kesêk le mêzî nanxiwardinekey xoyewe serdanî mêzekanî tir bikat tableland n. deştayiyekî berînû biḽind tablespoon n. kewgîr, eskiwê tablet n. texte berid, tebeqî kanzayek, peȓe, denke derman table tennis yarîtopî ser mêz tableware n. keresekanî nanxiwardin wek dewrî kewçik çeqo.. tabloid n. ȓojnameyekî nîwe qeware piȓ le kurte hewaḽû wêne taboo n.adj.vt. qedexekiraw, dabiȓaw, dabiȓênraw be hoy pîrozî pîsî ya nefret likirawî, dadebȓêt, qedexedekat tabouli n.= tabbouleh tabular adj. texit, ȓêkxiraw le xişteda ya le lîsit tabulate vt. dexate xiştewe wek amarekan ya ȓastyekan tachometer n. pêwerî xêrayî xulanewe tachycardia n. diḽekutê, xêra lêdanî diḽ tacit adj. bêdeng, têgeyîştin bebê witin ya 376

derbiȓîn taciturn adj. hemîşe bê deng, nedû tack n.vi.vt. bizmarî biçûkî ser pan, dorînewey katî, ȓewtî kar, aqarî keştî, goȓînî aqarî keştî, debestêt be gurîs, dexate serî, ȓêçkey keştî degoȓêt, lepiȓ ȓêçkeke degoȓêt tackle n. kerese, gurîsû bekre bo giwêzanewey şitî quris, girtinî yarîçî beramber le topênda tacky adj. lînc, şiȓ, kone, bêtam taco n. nanî piȓ le goştû piyaz wek parû tact n. lêhatûyî, selîqey witin ya kirdin tactful adj. qisezan, zorzan tactical adj. keresew pêdawîstiyekanî ceng, hoy cêbecê kirdinî mebestêkî diyarî kiraw, taktîkî tactics pl.n. taktîk: hunerî ȓêkxistinû cûḽe pêkirdinî leşkir bo şeȓû le katî şeȓda tactile adj. hesit pêkiraw, pey birdin be hestî desit lêdan tad n. biȓêkî kem ya pileyekî kem, minaḽ tadpole n. sermêkute beçke boq taffeta n. tafte: kûtaḽêkî awrîşmî nermû lûs taffy n. çuklêt tag n.vt.vi. serî qeytan, kartêk be şitêkewe heḽwasrabêt ya pêwe nûsênrabêt bo diyarî kirdinî nirxû naw, nawnîşan, kotayî çîrokêk, ȓawȓawênî minaḽ bo desit leyekdan, nîşanî dekat, nawî lêdenêt, nirxî diyarî dekat, destî lê dedat le ȓawȓawênda, heḽdebjêrêt tag line n. diwayîn dêȓî witarêk Tai n. komeḽe zimanêke gelanî xorheḽatî başûrî Asiya pêy dediwên tail n.adj.vt.vi. kilik, her şitêk wek kilik, polîsî nihênî, diwawe, piştewe, dûy dekewêt, wek kilik be diwayewetî, ȓîzdekat, kilkî debȓêt tailbone n. klênçike, diwayîn êskî biȓbiȓe tail end paşeḽî her şitêk tail fin peȓey kilkî masî, peȓey kilkî fiȓoke mûşek tailgate n.vi.vt. dergay piştî pêkab, zor nizîk le piştewey otombîlêkî tir lêdexuȓêt tailings pl.n. bermawey cêhêḽraw, kanî cêhêḽraw taillight n. giḽopî sûrî piştewey otombîl

tailor

tam-oʼ-shanter

tailor n.vt. berig dirû, berig dirûyî dekat, dirûsit dekat bepêy pêwîsit tailpipe n. egzocî otombîl, dûkeḽkêşî otombîl tailspin n. kewtine xiwarewey fiȓoke be xulaweyî taint vt.n. pîsdekat, lekedar dekat, bogenî dekat, leke, serçawey gendeḽî, deseḽatî gendeḽ take vt.vi.n. eybat, debat, desit beserda degrêt, degrêt, zewit dekat, beserya dedat, desit gîrî dekat, diḽî debat, bedesit dênêt, peyman dedat, dekȓêt, debatewe, wadexwazêt, werdegrêt, heḽdebjêrêt, sermay debêt, têdegat, peydebat, dexate ȓû, yeklayî dekatewe, ȓeg dadekutêt, serdekewêt, dadegîrsêt, heḽdeweşêt, birdin, desit besera girtin, dahat, berhem, qazanc, beş, perdeyekî tewaw bê pisanewe bigîrêt bo sînema, wergirtin wek dermanî dijî awḽe, mûturbe kirdinêkî serkewtû, to take efter çawî lê dekat. to take back qisey xoy dekêşêtewe. to take down tomar dekat, denûsêtewe. to take for wa dadenêt. to take in werdegrêt, biçûk dekatewe, têdegat, heḽdexeḽetênêt. to take off heḽdestêt wek fiȓîn, dadekenêt, lasayî dekatewe, desit pêdekat. to take on werdegrê, wadadenêt, bekar debat kirêkar. to take over degrête desit. to take to xûy pêwe degrêt, penay bo debat. to take up tund tirî dekat ya kurit tir, heḽdebȓêt, heḽwêsit werdegrêt, arezûy pîşewerî dekat ya xiwêndin takeoff n. heḽbezînewe ya fiȓîn, gaḽtew gep kirdin be şêwey karîkatorî takeout n. pêwîstî birdinî xiwardin ya her şitêkî amade kiraw takeover n. be destewe girtinî deseḽat taking adj.n. diḽȓifandin, birdinewe, serinc ȓakêşan, desitkewit, qazanc talc n. kanzayekî nerme podrey lê dirûsit dekrêt talcum powder podrey leş le talik dirûsit dekrêt tale n. çîrok, dastan, biḽawkirdinewe leser xeḽik, dirow delesey abȓûberane 377

talebearer n. abȓûbirdin talent n. yekeyekî kêşan ya parey kone, her tiwanayekî xoȓiskî, tiwanay behremendî, kes ya kesanêkî behremend talisman n. telezim şitêkî cadûgeraneye xirape dûrdexatewew bextewerî dehênêt, nuşte, ciwanî talk vi.vt.n. deḽêt, dedwêt, giftû go dekat, çenebazî dekat, çawû ȓaw dekat, qisekirdin, witin, diwan, giftû go, witewit, witar, wane witnewe talkative adj. çenebaz talking book pertûkî tomar kirawî dengî taybet be nabînayan talking-to n. serzenişit kirdin talk show diwan le geḽ mîwanî bername programeke ȓadiyo ya TV bêt talky adj. çenebaz, zorbiḽê tall adj.adv. drêj, baḽay beriz, biḽindiyekî diyarî kiraw, ziyad pêwenan le dirêj kirdinewey dastanêkda, gewre, baweȓ pênekraw le dirêjîda tallow n. çewrî ajeḽ bo dirûsit kirdinî momû sabûn tally n.vt.vi. her şitêk bo jimare kirdin, jimarey tomar kiraw, nîşane, tomar dekat, dexate ser, cûtî dekat tallyho interj. hawarî seg têberdan le bînînî ȓêwîda Talmud n. yasaw amojgariye ayîniyekanî Cûlekeye talon n. çiȓnûkî baḽinde, her şitêk lew babete tam n. kurt kirawey tam-oʼ-shanter tamale n. xiwardinêkî Meksîkiye: goştî le ȓende dirawî tîjkiraw le naw hewîrî ardî genmeşamî tîjkiraw epêçrêtewe be tiwêkḽî guḽe genmeşamîw heḽim dekrêt tamarack n. dirextî tamrak le corekanî sinober be zorî le zelkawekanda heye tamarind n. dirextî temerhind berdarew dexurê berî tirşû şîrînî heye tambourine n. le şêwey def le çêwekey pepkey xiȓî pêweye be lêdanû ȓaweşandin deziringêtewe tame adj.vt. maḽîkirdin, destemo kiraw, destemo dekat, ȓadehênêt tam-oʼ-shanter n. kḽawî Skotlandî

tamp

taro

tamp vt. dekutêtewe, depestêtewe tamper vi.vt. be nihênîw na yasayî ȓêkbixrêt, desit têwerdedat tampon n. parçe lokeyek binrête ser birîn bo ȓagirtinî xiwên berbûn tan n.adj.vt. ȓengî qaweyî zerdbaw, tarîk kirdinî pêst be xodane ber hetaw, qaweyî kaḽ, pêste xoşkirdin, be qamçî lêy dedat, degoȓêt bo qaweyî tanager n. baḽindeyekî Emerîkî bixwêne nêrekanî ȓengîne tanbark n. tiwêkḽî her darêk bekar bêt bo pêste xoşkirdin tandem adv.n. yek le diway yek, dû kes diwa be diway yek kar biken tang n. kilkî şimşêr ya çeqo ke deçête deskekeyewe, tamêkî tîj tangelo n. narinc tangent adj.n. le endaze zanîda: lêkewit xaḽî lêkewtinî dû kewane, hêḽî lêkewtin, ladanêkî le piȓ tangerine n. pirteqaḽêkî giçkeye asan pêstî dademaḽrê tangible adj.n. berceste, destî lê dedrêt, maddî tangle vt.vi.n. dexate dawewe, giriftar debêt, beşeȓ dêt, têk deaḽêt, aḽozan, têkaḽan, şêwan, giriftarî, demeqaḽ tango n. tango: semayekî Emerîkî, mûzîkî ew semaye tank n. tankî, tank, zirêpoş tankard n. perdaxêkî desikdarî gewre tanker n. keştiyekî gewrey giwêzanewey newtî xaw, fiȓokeyekî gewrey sûtemenî heḽgir le asman bîdat be fiȓokey tir tank top fanîley bê qoḽ tank truck tankerî giwêzanewey benzînû newit tanner n. pêste xoşker tannery n. pêstexane tannic acid tirşî tanîk bo pêste xoş kirdin tannin her awêteyek ke pêstey xaw xoşdekat tansy ȓiwekêkî bondarî tîjew guḽêkî giçkey zerdî heye tantalize vt. beḽên dedat ya pîşandedat şitêkî arezûmend kirawî bidatê beḽam neydaytê, azardedat, tamî tamî pêdekat 378

tantamount adj. yeksan le behada, karîgerî tantra n. şêweyekî yogaye bo bedesithênanî mestî tantrum n. tûȓeyî, şêtgîrî Taoism n. ayînû felsefeyekî Çîniye peyȓewî sadeyîw xonewîstî dekat tap n.vt. demewane, şêrey aw, meyxane, derhênanî şileyek le leşda, pajne pêḽawî asin, xaḽî ciya kirdinewey hêḽêkî kareba, besûkî lêy dedat, şêrey pêwe dekat, kunî dekat bo drhênanî şileyek, liqêkî tirî lê ciya dekatewe( boȓî, kareba ) tape n.vt. şirîtî goranî, şirîtî ser hêḽî tewawbûnî pêşbiȓkê, be şirît tundî dekat, tomarî dekat leser şirît tape measure pêwer, metre taper n.vt.vi. momî lûleyî, pḽîtey momawî kiraw, wirde wirde kembûnewe le panîw estûrî, wirde wirde kemdebêtewe le panîw estûrî, kemdekat tape recorder amêrî tomarkirdin leser şirît tapestry n. qumaşî astûrî çinraw be wêne bo heḽwasîn be dîwarda tapeworm n. kirmî dirêjî naw ȓîxoḽe tapioca n. nişastey ȓegî ȓiwakî cassava bo xesit kirdinewey mihelebî taproot n. ȓegî serekî ke be zewîda deçêt taps n. tepḽî kujandinewey ȓûnakî le şewda tar n.vt. qîr, ȓeşû, hîs, deryawan, daydepoşêt be qîr, hîsawî dekat tarantula n. caḽcaḽokey gewrew tûkdarû hendêkiyan jardar le başûrî Ewrupaw nawçey germesêrî Emerîka tardy adj. leserexo, diwakewtû tare n. gijû giyay alîk, bijar, kêşî ew şitey tiya heḽgîrawe, parseng target n.vt. nîşaney tifenganê tîr hawîştin, amanc, deykate nîşane, deykate amanc tariff n. bacî gûmirgî, gûmirgane tarmac n. ȓaȓewî fiȓînû nîştinewey fiȓoke ya goȓepanî westanî, ȓêgay esfelt kiraw tarn n. gomêkî naw şax tarnish vt.vi.n. birîqey ledesit dedat, lekedar dekat, teḽix debêt, teḽixbûn taro n. selkî ȓiwekêke be sêwî bin zewî deçêt dexurêt

tarragon

technician

tarragon n. terxûn tarry vi.n. direng dekewêt, diwadekewêt, çaweȓwan debêt, qîrîn, qîrtaw tart adj.n. tiriş, biȓîn le qisekirdinda, kêkî nawexin kiraw be mîwe, leşfiroş tartan n. qumaşî xetdarî ȓengaw ȓengî yekbiȓ tartar n. tirşêke lser dîwarî bermîlî şerab denîşêt, nîştûy ser didan, kesêkî Tatar task n.vt. erik, karî giran, erkêkî pê despêrdirêt, mandû dekat task force hêzêkî serbazî lesayey fermandeyekda erkêkî pêsipêrdirabê taskmaster n. serkar, çawdêr, sitemkar tassel n. guḽinge, her core guḽingeyek taste vt.vi.n. tamdekat, deçêjêt, tam, tamkirdin, çêj, çejtin taste bud memîley ser ziman ke çêjî pê werdegîrêt tasteful adj. tamî heye, xoşe, ciwane tasty adj. xoşe, betame tatter n.vt.vi. cilî şiȓû diȓaw, dediȓêt tatterdemalion n. kesêk be cilî diȓawewe tatting n. çinînî kenar perawêz be şêwey girêw guḽ tattle vi.vt. le desit betaḽîda dedwêt, nihêniyekanî xeḽkî dedirkênêt, dirow delese heḽdebestêt tattletale n. qise gêȓerewe, bedgû tattoo n. kutanî xaḽ leser leş, tepḽû keȓenay serbazî taught pt.&pp.of teach taunt vt.n. serzeniştî dekat be naşîrînî, deyşikênêt, şikandin, serzenişitkirdin taupe n. qaweyî borî tarîk taut adj. ceȓênraw, peşêw, sift, ȓêkûpêk tautology n. dûbare kirdinewey napêwîstî boçûnêk, qise ciwînewe tavern n. meyxane, hutêl, xan tawdry adj. herzanû ȓazawe tawny adj. qaweyî zeridbaw, genim ȓeng tax vt.n. debêt bac bidat, bacekey denirxênêt, serşanî quris dekat, tawanbar dekat, bacî dahat, bac, bacdan taxi n.vi. taksî, otombîlî kirê, be taksî deçêt taxicab n. taksî, otombîlî kirê taxidermy n. momyakirdinî ajeḽ taximeter n. amêrî jimêryarî parey taksî 379

taxonomy n. zanistî polên kirdinî ȓiwekû ajeḽ taxpayer n. bacder tax shelter weberhênan bo kemkirdinewey bacî dahatî kesêk tea n. çayî, darî ça, geḽay wişkewe kirawî ça, çay xiwardinewe paşnîweȓoyan, çay xiwardinewe diway jem teach vt.vi. fêrdekat, wane deḽêtewe teacher n. mamosta, fêrkar teaching n. fêrkirdin, wane witnewe, ȓêbaz, amûjgarî teacup n. kûpêk çay teak n. darî sac le başûrî ȓûjheḽatî Asiya teakettle n. kitrî ça lênan teal n. mirawî kêwî, ȓeş bor ya şînî sewizbaw team n.vi.adj. tîmêk xeḽik, desteyek xeḽik, polêk ajeḽ, koşişekan yekdexat, encamdiraw bekomeḽ teammate n. haweḽ tîm teamster n. şovêrî lorî teamwork n. gelkarî, herewezî, be yekewe teapot n. qorî tear vt.vi.n. dediȓênêt, birîndar dekat, dediȓêt, diȓandin, firmêsik teardrop n. diḽope firmêsik tear gas gazî fimêsik ȓêj tearjerker n. fîlmî xembarî tearoom n. çaxane tease vt.n. şîdekatewe( xurî, ketan ), mûy ser gîv dekatewe, depaȓêtewe, bêzar dekat, azar dedat, yarî legeḽdekat, bêzarkirdin, kesêkî bêzarker teasel n. ȓiwekêke guḽekey bijî derzîleyî heye teaser n. kesêk ya şitêkî bêzar ker, kêşe ya pirsiyarêkî sexit teaspoon n. kewçikî ça teat n. goy memik techie n. şarezay kompiyûter technical adj. taybet be pîşesazîw hunerî mîkanîkîw zanistekey, zanisit ya huner ya pîşeyekî diyarîkiraw technicality n. dox ya çonayetî bûn be huner, şitêk peywesit bêt be şarezayî technician n. kesêkî şareza le hunerêk pîşeyek ya zanistêkda

Technicolor

temerity

Technicolor n. kirdarî dirûsit kirdinî fîlmî ȓengaw ȓeng technique n. şêwazî berhem hênanî karî hunerî, şêwazî teknîkî tiwêjînewey zanistî, dahênanî hunerî technocracy n. ferman ȓewayetî teknokratî: le layen zanayanû endazyaranewe technology n. zanistî kirdenîkirdinî hunerî pîşesazî, teknelojya technophile n. kesêk be peroşbêt derbarey berewpêş çûnî teknolojiya technophobia n. qîn ya tiris le berewpêş çûnî teknolojiya tedious adj. weȓisker, şeketker tedium n. weȓisbûn, bêzarbûn tee n.vt.vi. şitêk le şêwey pîtî T bo dananî topî Goḽif leserî bo yekem lêdanî, leser T yewe lêy dedat, tûȓedebêt teem vi. firawan debêt, sinûr têdepeȓênêt, cimeydêt, piȓdebêt teen n. temenî nêwanî saḽanî siyazde ta nozdeş teenage adj. temenî herzekaranû lawan teeny adj.= tiny zor biçûk, giçke teepee n.= tepee çadirî Hindiye sûrekanî Emerîka tee shirt kirasî qoḽ kurt teeter vi. delerêtewe, deçête paşû pêş, cêgîr nabêt teeter-totter n. yarî heḽbezû dabezî minaḽan teeth n.pl.of tooth didanekan, ȓastewxo dij, berengarî teethe vi. didanekanî dêt teetotaler n. dûre perêz le xiwardinewe elkihûliyekan tefillin n. dû qutûy çermî biçûk dû şirîtî çermî têdaye yekiyan le nêwçewan ewî tiryan le baḽ debestirê le layen Cûleke tundȓewekanewe tektite n. tenî biçûkû tarîkû şûşeyîye pê deçêt hî estêre kişawekan bêt tele- pêşgirêke be watay dûr, le dûrewe telecast vt.vi. biḽawdektewe be TV telecommunication n. peywendiye elektroniyekan le ȓêgay ȓadio TV ya kompiyûter 380

telecommute vi. karî nûsînge encamdedat le maḽewe be kompiyûter teleconference n. konfiransî telefonî telegram n. nardinî namey telegraf telegraph n. sîstemî nardinî name la ȓêgay wayerewe ya be ȓadiwo telegraphy n. kirdey nardinî telegrafî telekinesis n. cûḽandinî şitêk be wizey mêşik telemarketing n. bekar hênanî telefon le kiȓînû firoştinda telemeter n. amêrêk bo pêwanew giwêzanewey zanyariyekanû tîşik danewew piley germîw sardî le dûrewe telepathy n. peywendî nêwan mêşkekan telephone n. telefon: amêrêke dengî witin degoȓêt bo tirpey elektironîw deynêrê telephony n. nardinî telefonî telephoto adj. lênzî nizîk kerewey kamîra bo grtinî dîmenêkî dûr teleprocessing n. bekar birdin le dûrewe taybet be kompiyûter teleprompter n. amêrî pîşandanî hewaḽ witar bo hewaḽbêj ya witar bêj telescope n. teleskop: amêrî nizêkxistinewew gewrekirdin telethon n. bernameyekî TV drîje amancî handanî xeḽke bo bexşînî pare bo karêkî xêrxiwazî televise vt.vi. werdegrêt ya denêrêt be TV television n. televizyon: amêrêke nêrdirawekan werdegrêtû deyangoȓêt bo wêne telex n. telêkis: nardinî namey ȓastewxo tell vt.vi. jimare dekat, dejimêrêt, degêȓêtewe, biḽaw dekatewe, aşkira dekat, deḽêt teller n. çîrok bêj, bêjer, fermanberêkî bank ke karûbarî nêwan xeḽkû bank encam dedat telling adj. behêz, karîger, witin, aşkira kirdin telltale adj. aşkira kirdinêk ke debê be nihênî ya şaraweyî bimênêtewe, hewaḽber telly n.= television temblor n. = earthquake zewî lerze temerity n. serkêş, heḽeşe

temp

tent

temp n. kesêk be şêweyekî katî le şiwênêk kar bikat temp kurt kirawey temperature piley sermaw germa, temporary katî temper vt.n. deguncênêt, têkeḽdekat, awdedat wek asin awdan, qaḽdekatewe, ȓêkdexat piley awaz, piley ȓeqîw nermî be awdanî asin, têkeḽkirdin, tundû tîjî, tûȓeyî tempera n. ȓeng kirdin be ȓengî têkeḽkiraw be hêlke temperament n. xû, hewes, sirûşit, barî tendirûsitî temperance n. xogirî, mamnawendî, mamnawendêtî le xiwardinewey mey ya her nexiwardineweyek temperate adj. nawendêtî le hewesû arezûda, le keşda ne sarid ne gerim temperate zone herdû nawçey fênik leser zewî le nêwan herdû germe sêrekew herdû cemsereke temperature n. piley germîw sardî her şitêk, piley germî asayî ceste, ta, germî tempered adj. piley ȓeqîw nermî kanza, hebûnî xûyekî taybet tempest n.bawboran tempestuous adj. ȓeşeba, tundûtîj template n. qaḽib, qalik, nimûne, şêwazî amade kiraw wek maḽpeȓ temple n. peristga, xanûyekî gewre bo mebestêkî taybet, lacang tempo n. piley xêrayî jenînî mûzîk, piley çalakî temporal adj. cîhanî, dinyayî, katî temporary adj. katî temporize vi. dirêjededat be witûwêj bo bedesit hênanî kat tempt vt. firîwdedat, taqîdekatewe, handedat temptress n. afretî firîwder, afretî bênamûs ten adj.n. de, jimare 10 tenable adj. bergirî lê dekrê ya baweȓî pêdekrê tenacious adj. pitew, lînc, cîȓ, sexit, be çakî pêwedenûsêt, dêtewebîr tenant n.vt. kirêçî zewî ya xanû, bekirê degrêt, dadenîşêt tiyayda 381

tenant farmer n. werzêrêk zewî le yekêkî tir bekirê girtibî Ten commandment de fermanekey xuda bo Mûsa tend vt.vi. serokarî dekat, beȓêwey debat. deçêt belay kerî xoyewe, amadedebêt, deçêt berew tendency n. xulya, arezû, amanc, mebesit tendentious adj. layengir, xulya ya amancêkî diyarî kirawî heye tender adj.vt.n. nermû asane bo cawîn ya şikan, lawaz, negeyîw, hestiyare, wiryadariyekî zorî dewê, lawazdekat, be fermî tomarî dekat deyxate pêş, nirxandinî qonterat, pêşkeşkirdin, kesêk wiryadarî şitêkbê, fargonî heḽgirî sûtemenîw aw tenderfoot n. hatûy niwê bo nawçeyekî awedan kirawî niwê, kesêk jiyanî sextî be xoyewe nebînîwe, niwêkar, desit bekarî niwê, neşareza tenderhearted adj. diḽsûtan tenderize vt. dekutêt goşit bo nerimkirdinî tenderloin n. goştî pişte biȓbiȓe tendinitis n. hewkirdinî jêyekan tendon n. jêyekanî masûlkey be êskewe bestotewe tendril n. terzî ȓiwek bo heḽgijan tenement n. xanûyekî beşbeş kiraw bo kirê nişînî tenet n.L. baweȓ tennis n. yarî tênis: lêdanî top be ȓêkt besr toȓêkda tennis elbow hewkirdinî anîşik be hoy mandûbûnewe tenon n. le dartaşîda zimane bo têkeḽkêş kirdin tenor n.adj. amancî giştî, watay giştî, berztirîn piley asayî dengî piyaw, dengî goranî bêj ya amêrêkî mûzîk lew pileyeda, beriztirîn deng tense adj.vt.vi.n. girij, ceȓîw, girij debêt, deceȓênêt, şêwazî firman le ȓêzimanda tensile adj. ceȓandin, girjî tension n. ceȓandin, tundî, girjî demar, girjî nêwan wiḽatan, voḽtî kareba, kişandin tent n.vi.vt. çadir, çadir heḽdedat, deguzerênêt le çadirda

tentacle

test tube

tentacle n. le taḽe mû deçêt leser serî giyandare bê biȓbiȓagekan bo girtinû hesit kirdin bekarî deben, wek smêḽ tentative adj. ezmûnî, katî, bo taqîkirdinewe, yeklayî nekrawe tenterhook n. corêk le bizmarî qulapî tenth adj. deyem, deyek tenuous adj. tenik, barîk, lawaz, şilûşaw, nasik, kem tenure n. wergirtinî deseḽat, mawey deseḽatdarêtî, cêgîr kirdinî mamostayek diway taqî kirdinewey, deseḽatdarêtî tepee n. çadirî Hindiye sûrekanî Emerîka tepid adj. sardî, bê peroşî tercentenary n. yadî sêsed saḽe term n.vt. mawey diyarîkiraw, mawey xiwêndin, mawey manewe le nûsîngeyek, peywendî aḽûgoȓî nêwan kesekan, wişeyek desitewajeyek bekarbêt le hendêk zanistû hunerda, çendayetî kurtû têkȓa, ew çendayetiye le derbiȓînêkî cebrîda, werzî xiwêndin, bang dekrêt, be deng ȓêkewtinekewe dêt termagant n. jinêkî xosepênerî çeqeçinaw terminable adj. kotayî dêt, bo maweyekî diyarîkiraw terminal adj.n. kotayî, werzî, ȓûdaw ya hoy kotayî temen, wêstigey kotayî, kotayî hatin, xaḽî peywesitî sûȓêkî elektirîkî, wêstigey şemendefer, amêrî wergirtinû tênanî zanyarî bo naw kopmpiyûter ke texte kilîlû pîşanderîşî legeḽdaye terminate vt.vi. kotayî pêdehênêt, ȓadegrêt, le kar derî dekat, kotayî dêt, kotayiyetî terminology n. zarawe zanistîw huneriyekan term insurance bîmey jiyanî katî ke diway mawey diyarî kiraw beser deçêt terminus n. kotayî, sinor, ewserî hêḽî giwêzanewe termite n. morane: mêrûley sipî ke le darû texte dedat, moreqe terrace n. zewyekî textayî kenarêkî lêjî hebê bo ser derya, ȓîze xanûyek le şeqam biḽind tir, seko, heywan,telan terracotta quȓî qaweyî sûr bo giḽêne 382

terra firma L. zewî wişkanî terrain n. zewî, nawçe, parç zewiyek terrapin n. kîseḽî awî şîrîn terrarium n. zewiyekî biçûkî perjîn kiraw bo bexêw kirdinî ajeḽî wişkanî, şûşeyek xakû xoḽî têkirabê bo bexêw kirdinî ȓiwekî biçûk terrazzo n. kaşî kirdinî zewî jûr be parçe kaşîw çîmento terrestrial adj. hî ser zewî, xakî, jiyanî ser zewî nek naw aw terrible adj. samnak, tirsinak terrier n. segêkî giçkey diȓî ȓawe terrific adj. tirsêner, sersûȓhêner, zor zil, nayab, baştirîn terrify vt. etoqênêt, detirsênêt territory n. herêm, nawçe, nawçeyekî zewî firawan, nawçeyekî nîşankiraw, nawçeyek ya wiḽatêk le sayey paşayekda ke serbexoyî tewawî nebêt terror n. tiris, toqîn, minaḽêkî bizêwû bêzarker terrorism n. toqandin, tirsû diḽeȓawkê serencamî toqandin terrorize vt. detoqênêt, detirsênêt terry n. qumaşî tok dar wek xawlî terse adj. kurte, puxte tertiary adj. sêhem, piley sêhem, beşî sêhem tessellate vt. be mozayîk denexşênêt test n.vt.vi. taqîkirdinewe( behay şitêk, tiwanay kesêk, zanyarî kesêk), taqîkirdinewey kîmyayî, taqîdekatewe, denirxênêt be taqîkirdinewe testament n. peyman, wesêtname testate adj. wesêtname testator n. kesêk wesêtî lepaş xoy cêhêştibê testicle n. gun testify vi.vt. deselmênêt be beḽgewe, gewahî dedat testimonial n. beḽge, xeḽatî supasguzarî testimony n. beḽgename, her ȓageyandinêk, her şêweyekî selmandin testis n. gun testosterone n. ew hormoney gun derî dedat test tube n. lûley taqîkarî

testy

theretofore

testy adj. tûȓe, zû heḽdeçêt tetanus n. nexoşî ȓeqbûnî şanû mil tête-à-tête n. ȓû be ȓû, giftûgoyekî taybetî nêwan dû kes tether n. kemend, tiwanay kesêk, gurîsî bestinewey ajeḽ bo bereḽa nebûnî tetra- pêşgirêke bewatay çiwar tetracycline n. awêteyekî kirîstaḽî zerde le dije bektiryada bekar dêt tetrahedron n. qewareyekî çiwar ȓûy sê goşeyî tetrameter n. dêȓe honraweyekî kêşî çiwarî text n. deqî nûsraw, deqî pertûkêk bêcge le perawêzekanî textbook n. pertûkî xiwêndinî qutabxane textile adj.n. çinraw, dawî çinîn, loke ya xurî wek kersey xawî çinîn texture n. çinraw, qumaş, pêkhate textured adj. ȓûyekî naȓêk, diȓ -th paşgirêke bewatay beşêk le, dox thalamus n. binkî mêşik, textî mêşik thallophyte n. ȓiwekekanî bê qedû ȓegû geḽa wek qarçik qewze Thames zêy taymiz le başûrî Berîtanya be naw London da erşête deryay bakûrewe than conj. le,lewe (bo berawird) thank vt. supasî dekat, her weha bo gaḽte pêkirdin thankful adj. supasguzar thankless adj. supas nekirdin, pênezan thanks pl.n. supas that pron.adj.conj.adv. ewe, lewe, kamiyan, ewey, ew, leber, bo ewey, ewende bo dûrî thatch n.vt. jajû zel, serbanî jajû zel, be jajû zel serî degrêt thaw vi.vt.n. detawêtewe (befir), sard debêtewe le ȓeftarekey, gerimtir dekat, tiwanewe, keş xoşî, sarid bûnewe le tûȓeyî the adj.definite article.adv. amrazî nasandinî kesêk şitêk, ewende, çenid theater or theatre n. şano, sînema, temaşa xane theatrical adj. şanoyî thee pron. to theft n. dizî 383

their pron. ewan (bo nêrû mê) theirs pron. hî ewan theism n. baweȓbûn be yek xiwayî them pron. ewan theme n. babetêkî pexşan, pexşanêkî kurt, awazêkî mûzîk themselves pron. xoyan then adv.adj. ewsa, diwayî, ger, paşan, sereȓay eweş, kewate, ew deme thence adv. lewêwe, lewsawe thenceforth adv. lewsawe, lewsatewe theocracy n. fermanȓewayetî ayînî theologian n. xiwêndkarî ayînî theology n. zanistî ayînîw xudaw xiwawendêtî theorem n. bîrdoz le matmatîkda, kêşe le lojîkda theoretical adj. bîrdozî, le biwarî kirdenîda nebêt theorize vi. bîrdozdadenêt theory n. bîr, layenî tiyûrî zanistêk, boçûn theosophy n. sofêtî, xiwanasî, xonewîstî therapeutic adj. çakerewey nexoşî therapeutics n. zanistî dermankirdin, hunerî çak kirdinewe therapy n. çakirdinewey nexoşî bebê derman, tîmarkirdin there adv.n.interj. lewê, bo ewê, lew xaḽeda, ew şiwêne, bekar dêt bo pesindî handanû diḽdaneweş thereabouts adv. nizîk ew şiwêne, nizîkî wek kat ya jimare thereafter adv. diway ewewe, lewsawe thereat adv. le heman katû şiwên, bew hoyewe thereby adv. bew pêye, peywesit bewewe therefor adv. bo ewe ya eme therefore adv. leber em ya ew hoye, kewate therein adv. bo em ya ew şiwêne, lew kêşeyeda thereof adv. lewewe, lew ȓuwewe, bew hoyewe thereon adv. leser ewe, diwabediway ewe thereto adv. bo ew şiwêne ew çişte, sereȓay eweş theretofore adv. ta ew deme, ta ewsa, pêş ewe

thereupon

thoughtful

thereupon adv. yekser diwa be diway, leber ewe therewith adv. yekser diway ewe, bewewe thermal adj.n. germayî, bekar birdin be germî, gerim, le keşnasîda beriz bûnewey piley germa thermal pollution dabezandinî çonayetî aw be kirdey goȓînî piley germû sardî aw thermo- pêşgirêke bo germî thermodynamics n. beşêkî fîzyaye ekoḽêtewe le peywendî nêwan germîw wizey mîkanîkî thermometer n. pêwerî germî thermonuclear adj. germî nawikî(etomî) thermoplastic adj.n. nermew şêwekey degoȓdirêt be gerim kirdin, madey lew sêrmo pilastîke thermos n. defrêkî şûşeyî bo ȓagirtinî piley sardîw germî şitî tiya heḽgîraw, tirmis thermostat n. amêrêkî xoȓagirî germîw sardî thesaurus n. pertûkî hawtakanû dijekan these emane pron.adj.pl. of this eme Theseus n. paşay Grîk ke giyandarêkî efsaneyî nîwe piyawû nîwe ajeḽ dekujêt thesis n. bîrdozêk hêşta neselmênrawe, namey master ya diktora thespian adj.n. şanoyî, şanokar(piyaw ya jin) thews pl.n. masûlkekan ya jêyekan they pron. ewan(mirov, ajeḽ, şit) thiamine n. vitamin B le danewêḽew zerdêney hêlkew cigerda heye thick adj.n. estûr, çiȓ, xesit, piȓ, dostêkî nizîk, gewic, beşe here estûrekey thicken vt.vi. estûrtir debêt, xesit debêtewe, çiȓdebêtewe, aḽoztir debêt thicket n.estûrbûn wek zebenbûnî dewen ya darî biçûk thickset adj. çiȓî direxit, estûrî ceste thick-skinned adj. bêhesit wek ȓîswa kiraw bê ȓêz kiraw thief n. diz thieve vt.vi. dizî dekat, dedizêt thievery n. dizî kirdin, şitî dizraw thigh n. ȓan nêwan ejnow simit thighbone n. êskî ȓan thin adj.vt.vi. tenik, barîk, lawaz, leȓ, ȓûn, 384

teniktirî dekat ya debêt thine pron. hî to, hî toye thing n. şit, şitêk, doxêk, karêk, ȓûdawêk, kesêk, xaḽêk, kêşeyek, tirsêk, fermanêk think n.vt.vi. bîr, boçûn, dexwazêt, hîwadekat, waydadenêt, waybo deçêt, bîrdekatewe, çaweȓwandekat, bîrî lêdekatewe, ȓademênêt thinner n. şilkerewe thin-skinned adj. hestiyar third adj.n. sêhem, sêyek third-class adj.adv. pile sê, be pile sê third degree n. eşkencedan bo wergirtinî zanyarî le bendiyek third dimension n. dûrî sêhem, qûḽayî, bînîn wek ȓastî third person n. kesî sêhem third-rate adj. pile sê, xirap, herzan third world cîhanî sêhem wiḽatanî paşkewtûy abûrî thirst n.vi. tînwêtî, tînû, tînûdebêt thirteen adj.n. 13, jimare siyazde thirty adj.n. 30, jimare sî this pron.adj.adv. eme, em deme, em şiwêne, ta em ȓadeye thistle n. ȓiwekêkî diȓkawî guḽ mor thither adv. bo ew şiwêne, ewê tho or thoʼ conj.adv. = though thole n. ew mêxey dar seḽbey belemî lêgîr dekrêt thong n. qayîşî çerim, corêk derpêy afret, qayşî tund kirdinî pêḽaw thorax n. nêwan gerdinû xiwar sîne le cesteda, beşî naweȓastî cestey mêrû thorium n. tuxmêkî kanzayî kîmyayî tîşikdere thorn n. diȓik, darû dewenî diȓkawî thorough adj. gişit, tewaw, sed le sed thoroughbred n. her espêkî meşiq pêkirawî seretayî bo kêbiȓkê thoroughfare n. şeqamêkî giştî thoroughgoing adj. zor tewaw those ewan pron.adj.pl.of that ewe thou pron. to though conj.adv. legeḽ eweşda, sereȓay eweş, herçonêk bêt thought past&pp. of think thoughtful adj. jîr, betengewe hatû

thoughtless

thump

thoughtless adj. bêbak, heḽeşe, bê mêşik thousand n.adj. 1000, jimare hezar thrall n. koyle, bende, bendayetî thrash vt.vi. dekutêt, gêredekat(xelew xerman), darkarî dekat, têkdeşikênêt thread n.vt. dezû, her hêḽêkî barîk, dezû pêwedekat, dehonêtewe wek milwanke, dezû be derziyewe dekat threadbare adj. diȓaw, şiȓbiwew dawekanî bedereweye, piwaw, kone threat n. heȓeşe threaten vt.vi. heȓeşedekat, detirsênêt three adj.n. 3, jimre sê three-decker n. her şitêkî sêçîn, sê tiwêj three-dimensional adj. sê dûrî, qûḽayî ya estûrî hebêt threefold adj.adv. siyanî, sê keȓet, sê car le çenid ya çonda three Rʼs xiwêndinewew nûsînû bîrkarî wek sê binçîney fêrbûn threescore adj.n. şesit threnody n. awazêkî xembar, sirûdî nîştimanî thresh vt.vi. gêre dekat(denewêḽe), dekutêt, tawû tiwê dekat kêşeyek threshold n. texteyek ya berdêk le ber derga, ber derga, sereta, xaḽî despêk threw pt.of throw thrice adv. sêcar, sê keȓet thrift n. herzan, desitpêwegirtin thrill vi.vt.n. ewirûjênêt, elerzênêt, ehênête coşû xiroş, wirûjan, coşû xiroş, lerzîn thrive vi. peredesênêt, serdekewêt throat n. quȓig throaty adj. le quȓgewe, deng le quȓgewe nek le demewe throb vi.n. lêdedat (diḽ), tirpe, lerzîn, diḽekutê throe n. azarêkî lepiȓ, mûçiȓik, janî mindaḽbûn, azarî giyandan, têkoşanêkî sexit thrombose vt.vi. demeyêt(xiwên) thrombosis n. meyînî xiwên le diḽda ya le demarekanî xiwênda thrombus n. xiwênî meyîw throne n. textî paşayî, deseḽat ya payew piley paşayî throng n.vi. apûre, qerebaḽixî, kodebêtewe 385

throttle n.vt. ȓagirî kem kirdinewey sûtemenî bo mekîne, dexinkênêt, çawedêrî dekat, dademirkênêt, leser xo dekatewe be kem kirdinî sûtemenî through prep.adv.adj. nêwan, le nêwan, be hoy, be dirêjayî, le layekewe bo layekî tir, le seretawe bo kotayî, ta kotayî ya tewawbûn, be tewawî ta kotayî(bînînî şitêk), lemser ta ewser, yekser bê westan, lêbûnewe ya encamdanî karêk throughout prep.adv. seranser, be dirêjayî, le hemû şiwênêk throughway n.= expressway ȓêgay xêra throve pt.of thrive throw vt.vi.n. fiȓê dedat, dexate, araste dekat, be mebesit dedoȓêt le yarîda, denêrêt, fiȓêdan, têgirtin, çerçefî cêga throwaway n. biḽaw kirdinewey ȓageyandinêk be desit, bo fiȓêdan diway bekar hênanî, biḽawkiaweyekî xoȓayî throwback n. geȓanewe bo ȓabûrdû ya corî zor seretayî throw rug ȓaxerêkî biçûk thru prep.adv.adj.= through thrush n. boqje nexoşiye tûşî naw demi mindaḽdêt, baḽindeyeke le bixwênekane thrust vt.vi.n. paḽdenêt, lêdedat be çeqo, desepênêt, paḽnan, pêwenan, çeqo lêdan, hêriş, hêzî paḽnan, paḽepestoyekî berdewamî behêz, cûḽan berewpêş thud vi.n. lêy dedat ya dekewêtû tepey lê heḽdestêt, tepe lê heḽsan be kewtinî şitêk beser şiwênêkî nerimda thug n. çete, ȓêgir thumb n.vt. pence keḽey desit, bo siwarbûnî otombîl be pence keḽey amaje dekat, be pence keḽey peȓekan heḽdedatewe thumbnail n.adj. nînokî pence keḽe, şitêkî biçûk, kurte thumbscrew n. burxiyek be pence keḽew penceyekî tir babidrêt, burxî le şêwey pence keḽe, amêrî eşkence danî pence keḽe thumbtack n. bizmarêkî serpan be pence keḽe paḽdenrêt thump n.vt.vi. şiḽpey lêdan, lêdan be şitêkî quris, lêdedat be şitêkî kul, dekewêtû şiḽ-

thumping

tie tack

peydêt thumping adj. zil, zor gewre, mezin thunder n.vi.vt. girmey hewir diway birûske, degrmênêt, be berzî dediwêt thunderbolt n. tirîşqey hewir, hewre tirîşqe, şitêkî le piȓ wek hewaḽêkî diḽtezên thunderclap n. girmey hewir thundercloud n. hewrî birûskedar tirîşqedar thunderhead n. peḽe hewrêkî pêş derkewtinî baw boranî birîskawî thundershower n. baran be birûskew goḽey hewrewe thunderstorm n. bawbûranû hewre birûske thunderstruck adj. wiȓ, kas, dewitrêt wiȓûkas Thursday n. pêncşem, ȓojî pêncşeme thus adv. bewcore, ta em ya ew ȓadeye, kewate, bo nimûne thwack vt.n. lêdedat be şitêkî panû quris, lêdan bew core thwart n.vt. kursî sewḽe lêderî belem, xiwar, berheḽistî dekat, dademirkênêt, milî pê keç dekat thy pron.adj. hî to thyme n. zeter ȓiwakêke le xêzanî punge bo tamû bonxoşî xiwardin thymosin n. hormonêke giḽandî thymus derî dedat bo wirûjandinî sîstemî bergirî thymus n. giḽande kiwêreyeke ekewête nizîk quȓig thyroid adj.n. giḽandî thyroid nizîk quȓquȓagey henase hormon derdedat ȓesîn ȓêkdexat, giḽandî thyroid(dereqî), puxtey ew giḽandey ajeḽan wek derman bekar debrêt thyself pron. = thou to, xot ti n. tonî heftem le peyjey mûzîk tiara n. kiḽawî papa, serbestî jinan ȓazênraw be xişiḽ tibia n. êskî lûlaq êske gewrekey beşî xiwarewey qaç tic n. girij bûnî xokirdî masûlkey ȓû tick n.vi.vt. gene, dengî çirkey katjimêr, berge doşekû serîn, nîşaney pişkinîn, nîşaney dekat 386

ticker n. katjimêr, telegrafî nûser, diḽ ticket n.vt. bilît, tikît, pisûle, tikîtî ser cilûberig bo diyarî kirdinî qewarew nirix, lîstî nawî diyarîkirawanî partiyek bo heḽbijardin, tikît bo kesî serpêçî hatûçoy lêxuȓînî otombîl dekat, tikîtî lê dedat, tikîtî dedatê ticking n. qumaşî berge serîn tickle vt.vi.n. xitûkey dedat, xoşî piyadêt, xitûke, xoşî piyahatin tickler n. defterî yadaşit, fayilî bîr hênanewe ticklish adj. hestiyare be xitûke lêkirdin, zû tûȓebûn, bê aram, nasik tidal adj. taybet be heḽkişanû dakişanî aw tidal wave şepole awêkî zor gewre be hoy bûmelerze ya bayekî zor behêzewe, lêşawêkî gewre, cûḽaneweyekî firawan tidbit n. xiwardinêkî xoş, hewaḽêkî diḽxoşker tiddlywinks n. yarî têgirtinî pepkey biçûk bonaw perdax tide n. helî guncaw, heḽkişanû dakişanî derya be hoy ȓakêşanî mangû xorewe, şitêkî goȓaw lew babete tideland n. zewî dapoşraw be heḽkişanî aw tidewater n. awî heḽkişan, zewiyek awî heḽkişan daypoşêt tidings pl.n. hewaḽekan, dengûbas tidy adj.vt.vi. ȓêkûpêk, pak, zil, ȓêkî dexat tie vt.vi.n.adj. be qeytan tundî dekat, girêy dedat, debestêtewe, yeksan debêt, qerewêt, qeytan, girêdan, yeksanbûn le yarîda tieback n. petî perde bestin tiebreaker n. kat xistine ser yarî bo şikandinî yeksanîw birdinewey layek tie clasp qerewêt gir be kirasewe tund kirdin ta şoȓnebêtewe tie-dye n. corêke le ȓeng kirdinî cil be badanî beşêkî paşan xistine naw ȓengewe tie-in n. peywendî nêwan tier n. ȓîzî le diway yek ya leser yek tie rod parçeyeke be pêçkey otombîlewe ke pêçkeke şilewebû ya xirap bû debê bigoȓdirê, ȓot tie tack or tie tac dogmeyekî ciwane bo qayîm kirdinî qerewêt be kirasewe

tie-up

timing

tie-up n. westanî katî le ȓoyîştin ya berhem hênan, peywendî tiff n. demeqaḽ, tifkirdin tiger n. piḽing, bewir, pişîle kêwî, diȓ, diȓinde tight adj.adv. daxraw ne awû ne ba têwey naçêt, beyekewe bestiraw, tund kiraw, şetek diraw, tesik, doxêkî naxoş sexit, serxoş, pîske, betundî, le qûḽayî xewda tighten vt.vi. tund dekat, deceȓênêt tightfisted adj. ȓijid, pîske, gîr tight-lipped adj. lêw nane ser yek, nihênî, nedirkandin, lêw heḽqirçandin tightrope n. tenafî paḽewanbazanî acrobat tights pl.n. cilî teskî paḽewanbazan ya semakeran tightwad n. kesêkî ȓijd, pîske tigress n. piḽingî mê tilde n.sp. hêmay ( ~ ) ke da denrêt leser pîtî n dexiwêndirêtewe wek ny wek wişey canon tile n.vt. kaşî, kaşî pilastîkî, boȓî aweȓoy jêr zewî, kaşî dekat, day depoşêt be kaşî tiling n. kaşî karî, poşîn be kaşî till prep.conj. = until ta, heta till vt.vi.n. dekêḽêt (zewî), çekmecey pare le mêzî dûkanda tillage n. kêḽanî zewî, zewî kêḽdiraw tiller n. qoḽî sukanî keştî, cûtyar, weçî direxit, wirde namam tilt vt.vi.n. lar dekat, ladedat, lar debêt, le sedekanî naweȓastda do siwarçak ȓimbaziyan dekird, her core be gij yekda çûnêk, heḽdêr, lêjî, larî, nişêw tilt-top adj. core mêzêke serekey ȓasit dekrêtewe be şêwey sitûnî timbale n. dirûsit kirdinî xiwardin le şêwey perde piḽaw ya le qaḽibda timber n. darî xanû, parçe texteyekî gewre, daristan timberline n. serûy hêḽî ȓiwanî direxit le şaxekanda ya herdû cemserî besteḽek timbre n. çonayetî denig ke dengû awaze mûzîkekan lêk ciya dekatewe time n.vt.adj. kat, katî diyarî kiraw, katî tewaw, serdemêkî mêjûyî, mawey jiyanî kesêk le zîndan, weriz, ȓêjey xêrayî lêxuȓîn, katjimêrî kar kirdin, tewaw bûnî 387

katî yarî, mawe, kaye, katî lebar, mawey pêçûn, kat diyarî dekat, katjimêr denêtewe, katî, nanewe bo taqandinewe, danî pare be mangane bo şitî kiȓaw time clock tomar kirdinî katî despêkirdinî kar herweha tewaw bûnîş be amêrî kat tomarker time exposure girtinî wêneyek be kiranewey pencerey kamêrake bo mawey çirkeyek ziyatir time frame mawey bo diyarî kiraw time-honored adj. ȓêz lêgirtin be hoy koniyekey ya bekar hênanekey timekeeper n. kesêk ke tomarî katjimêrî karî karkeran dekat, ȓagirî katî yarî time-lapse adj. girtinî filîmêk be xêrayî asayî paşan pîşandanî be xêrayiyekî zor timeless adj. hemîşeyî, hetahetayî, nemir timeline n. hêḽkat, xiştey katî ȓûdawekan ȓoje diyarî kirawekan pilanekan timely adj. le katî xoyda, helî guncaw time machine le xeyaḽî zanistîda amêrî birdinî kesêk bo ȓabûrdû ya dahatû timeout n. ȓagirtinî katî yariyek timepiece n. her amêrêk bo tomar kirdinî kat, katjimêr timer n. amêrî kat nanewe time-release adj. derkewtinî pile be piley karîgeriyekey times prep. keȓet, lêkdan le bîrkarîda time sharing sîstemî keḽik lê wergirtin wek bekar hênanî xanûy xawen kar le şiwênêk bo pişûdan time sheet peȓey tomar kirdinî katî kar timetable n. xiştey hatinû çûnî fiȓoke şemendefer pas .. time-tested adj. behakey selmêndirawe le ȓêy maweyekî zor bekarhênanewe, taqîkirawe time warp çemînewey kat le xeyaḽî zanistîta timeworn adj. siwaw, kone time zone biȓwane standard time timid adj. tirsenok, bêwire, şermin, baweȓ bexo nebûn timing n. ȓêkxistinî xêrayî w karîgerî leser encamdan, kat nanewe, kat danan, kat ȓagirtin

timorous

timorous adj. tirsenok timothy n. giyayekî hemîşe sewze piȓ guḽe bo alîk be kar dêt timpani pl.n. çenid tepḽêk be yekewe tepiḽ lêderêk deyankutêt tin n.vt. teneke, quto, tebeqî teneke, dexate qutiwewe tin can n. qutûy teneke tincture n.vt. ȓengî kaḽ, kaḽkirdinewey ȓeng, ȓengdekat tinder n. her wişkiyek her şitêk zû giȓbigrêt, pûşû, qaw tinderbox n. qutûy pûşû, şitêk xêra giȓ bigrêt, yaxî bûn, serçaweyekî şarawey şeȓ heḽgîrsan tine n. diȓik, çiqiḽ, her şitêkî nûk tîj tinfoil n. peȓey fafonî bo pêçanewey xiwardemenî tinge n.vt. ȓeng kirdinî kaḽ, ȓeng kirdin, ȓengî dekat tingle vi.n. mûçûȓkey piyadêt ya dezûrêtewe be hoy serma ya xoşî, mûçûȓke piyahatin ya zûranewe tinker n. tenekeçî tinkle vi.vt.n. ziringey lê heḽdesênêt wek dengî zeng, zeng lê dedat, ziringanewe tinny adj. tenik, herzan, tamî tenekey lêdêt tin plate peȓeyekî kanzayî sipî kiraw wek teneke tinsel n. dawû benî panî kanzayî ȓengaw ȓeng bo ȓazandinewe tinsmith n. tenekeçî tint n.vt. ȓengî kaḽ, ȓengî qij, be kaḽî ȓengî dekat tintinnabulation n. ziringanewey zengekan tintype n.core wêneyek ȓastewxo çapkiraw leser tebeqî teneke tiny adj. zor giçke tip n.vt. nûk, serî şitêk, depoşêt, amojgarî, zanyarî be keḽik, lûtke, bexşîş, meyil, zibiḽdan, kogay şitî kon, lêdan, dadedat, serew xiwar dekat, destî lêdedat, bexşîşî dedatê tip-off n. agadarî, wiryakirdinewe tipple vi.vt. xo be mey xiwardinewe degrêt tipster n. kesêk zanyariyekan bifroşêt wek le yarî kêbiȓkêy esipda 388

tipsy adj. lerzok, serxoş tiptoe vi.n. deȓwat leser nûkî pencey qaçî, westaw leser nûkî pencey qaçî, wirya tiptop n.adj.adv. pope, beriztirîn pile, baştirîn tirade n. witarêkî dirêjî tundûtîj tire vt.vi.n. mandû dekat, mandû debêt, bêzar debêt, serbestî jinane, pêçkey otombîl, taye tired adj. mandû, hîlak, bêzar, bê keḽik bû tire iron kersey taye goȓîn wek sipane talîber ceg bo heḽbiȓîn tireless adj. mandû nabê, koḽneder, berdewam tiresome adj.adv. mandûker, hîlak ker, bêzar ker tissue n. kutaḽ, çinraw, parçeyekî çinraw tissue papper desȓî qaqez tit n. goy memik, baḽindeyekî biçûke le çoleke deçêt titan n. kesêk ya şitêkî behêz ya zil titanic adj. qeware gewre, hêz, wize titanium n. tuxmêkî kanzayî kîmyayî zîwiye le pîşesazîda bekardêt tit for tat eme lepay ewe bo toḽesendinewe tithe n. danî bacî deyek le dahat be kḽêsa titillate vt. xitûkey dedat, dehênête coşû xiroş title n. nawî pertûk honrawe wêne fîlm, nawnîşan, naznaw, naznawî paḽewanêtî, mafî yasayî titled adj. naznawî xanedanêtî titleholder n. heḽgirî nawî paḽewanêtî title role nawnîşanî şano ya fîlm be nawî paḽewanekeyewe titlist n. = titleholder titmouse n. baḽindeyekî borî giçkeye le kiḽaw kuȓe deçêt titter vi.n. be nîwe bêdengî pêdekenêt, bize pêkenîn tittle n. xaḽ ya bor beser pîtêkewe titular adj. naw, naznaw, her be naw tizzy n. xiroşan bo şitêkî bê bayex TNT n. trinitrotoluene teqemeniyekî zor behêze to prep.adv. bo, berew, heta, leser, pêş bo kat, be, hî, le, be pêy, lejêr, behoy, beramber, ta doxî

toad

tom-tom

toad n. le boq deçêt le şiwênî teȓda dejêt toadstool n. qarçikî jarawî toady n.vt.vi. kaselês, merayîker, merayî dekat toast vt.vi.n. debirjênêt, badekey denoşêt, birjandin, nanî birjaw, badenoşînî bo kesêk ya şitêk toastmaster n. aheng gêȓ toasty adj. germû nerim tobacco n. tûtin, cigere tobacconist n. cigere firoş toboggan n.vi. texteyekî pan bo xilîskanê le ser befir, lêjî, hatne xiwarewey nirix, dexlîskêt, dadebezêt be xêrayî toccata n. parçe mûzîkêk be piyano ya orgon tocsin n. zengî wirya kirdinewe ya dengekey today adv.n. emȓo, lem ȓojaneda, êsta, serdemî êsta toddle vi. hengawî kurit denêt wek minaḽ toddler n. minaḽî sawa ke seretay fêrbûnî ȓoyîştinî bêt toddy n. xiwardineweyekî serxoşkerî gerim to-do n. ajawe, hera toe n.vt.vi. pencey pê, her şitêk le pencey pê biçêt, têy heḽdedat be pencekanî pêy, dewestêt ya deȓwat leser pencekanî pêy toed adj. corêkî taybet le pencey pêy heye( dû pence be yekewe nûsaw) toe dance semay ser pencey qaç toehold n. şiwên pencey qaç le heḽgijanda, şiwên pê toeless adj. pêḽawî pence diyar, gorewî pence kirawe toenail n. nînokî pencey pê toffee or toffee n. çuklêtî ȓeq toga n. çarşêwî ȓomanekan leser cilewe deyanda be xoyanda together adv.adj. be yekewe, pêkewe, le yek katda, bê pisanewe togetherness n. be yekewe kat beser birdin toggle switch kilîlî kujandinetoga wew dagîrsandinî kareba togs pl.n. cilû berig 389

toil vi.n. ȓencdekêşêt, karî quris dekat, ȓencdan, karî quris toilet n. awdesitxane toilet paper qaqezî xopakirdinewey awdesitxane, kilînîkis toiletry n. sabûnû podrew bonû pêdawîstiyekanî tirî xo ciwan kirdin toilette n. xo ciwan kirdin, xo ȓazandinewe toilet water bon, koḽoniya toils pl.n. her şitêk wek toȓbêt toilsome adj. hîlak ker, quris, mandûker toke n. mijêkî cigere ya heşîş token n.adj. hêma, nîşane, parçe kanzayekî xiȓ le ciyatî pare, ziȓe diraw le pasda bekar debrêt le ciyatî pare tokenism n. her benaw, be diro told pt.&pp.of tell tolerable adj. şiyawe, başe, pesinde, derbirdin, twanîn tolerance n. derberî, pişû, şiyan, berge girtinî derman ya jar, xo ȓagirî tolerant adj. derbirdin, xo ȓagirî tolerate vt.derdebat, berdegrêt, xo ȓadegrêt toll n.vt.vi. bacî( ȓêga, pirid, telefon ), bac, dengî zeng, bacî karesat, bac desepênêt, zeng lê dedat toll road ȓêgay be pare Tolstoy, Leo 1828-1910 nûserî benaw bangî Ȓûsî toluene n. şileyekî bê ȓenge le ȓejûy xeḽûz der dehênrêt wek tiwênerû dirûsit kirdinî teqemenîw ȓeng bekar debrêt tom adj. nêrey hendêk ajeḽ wek pişîle tomahawk n. tewrî Hindiye sûrekanî Emerîka tomato n. temate tomb n. goȓ bo mirdû tomboy n. kiçe kuȓanî tombstone n. kêle goȓ tomcat n. pişîle nêre tome n. bergî pertûkêkî çend bergî tomfoolerly n. gewcî, şêtî tommy gun çekî ȓîzî giçke tomography n. wêney tîşkî X bo pişkinînî nexoşî tomorrow adv.n. beyanî, sibey tomtit n. baḽindeyekî biçûke wek fîȓnegule tom-tom n. tepḽî biçûk

ton

torch

ton n. ten yekey kêşan hezar kilo 2000 pawend le U.S.A le Berîtanya 2240 pawend tonal adj. tonî mûzîk tonality n. şêwey awaz be pêy tone mûzîkekey leser peȓey awaz tone n. deng, awaz, şêwaz, ȓeftar, sirûş, sirûşit, tendirûstî, piley ȓengû ȓûnakî tonearm n. qoḽî derzî qewan tone-deaf adj. netwanînî diyarî kirdinî ciyawaziyekanî awazekanî mûzîk toner n. merekeb, ȓengî çapkirdin tong n. komeḽeyekî nihênî Çînî tongs pl.n. miqaş tongue n. zimanî naw dem, qisekirdin, şitêk wek ziman, parçe zewiyek çûbête naw deryawe, zimaney pêḽaw lebin qeytanewe tongue and groove joint le dartaşîda nêrû mê, têk heḽkêş tongue-lasing n. serzenişit kirdin tongue-tied adj. bêdengbûn leber abȓû ya le şêwawî tongue twister ziman têkewe pilan wek le xêrayî witinî destewajeyek( çûme çemî çeqan çeqeḽ çeḽtûkî çeqan) tonic adj.n. wize bexiş, biȓyar le mûzîkda tonight adv.n. lem şewda, emşew tonnage n. sercemî barî keştî be ten, tiwanay keştiyek bo bar kirdin be ten tonsil n. aḽû tonsillectomy n. neştergerî derhênanî aḽû tonsillitis n. hewkirdinî aḽû, aḽûkewtin tonsorial adj. peyweste be sertaşî sertaşanewe tonus n. taybetmendêtî girjîw xawî masûlke too adv. herweha, zor ziyatirîş, zortir le pêwîsit took pt.of take tool n.vt.vi. amêr, ho, kerese, be amêr şit dirûsit dekat, amêrekan dademezrênêt toot vi.vt.n. hoȓin lêdedat, foy piya dekat be fîqeda, hoȓin lêdan, fîqe lêdan tooth n. didan, herşitêk wek didan( didanî mişar şane), xilokey dedandar toothache n. didanhêşe toothbrush n. fiḽçey didan şorîn 390

toothpaste n. hewîrî didan şorîn toothpick n. çîlkey didan pak kirdinewe toothsome adj. betam, diḽȓifên toothy adj. didan diyar bederewe top n.adj.vt. ser, biḽindtirîn xaḽî şitêk, lûtke, pope, serqap, beriztirîn pile, degate biḽindtirîn pile, degate ewpeȓî topaz n. berdêkî benirxî corawcor ȓeng topcoat n. paḽtoyekî sûk top-drawer n. yekem le giringî, deseḽatî yekem, beriz tirîn payew pile top-dressing n. peyînkirdin beser zewîda, zibiḽ ȓêj kirdinî zewî toper n. serxoş, kesêkî hemîşe mesit top-flight adj. çaktirîn top hat şepqeyekî qute piyawan le ahengî fermîda leserî denên top-heavy adj. serî quris tire boye leqe topic n. babetî( witar, diwan, witûwêj) topical adj. heḽsûkewit degeḽ babetekanî ȓoj ya giringekan topknot n. topeḽkirdinî qij leser tewqî ser bo ciwanî topless adj. bê serqap top-level adj. beriztirîn pile topmost adj. serî serewe top-notch adj. çaktirîn topography n. zanistî ȓûxsarî zewî (şaxû deştû doḽû zêw ȓûbarû ȓêgaw pirid), nexşey ew şitane be pêy ȓû pêw topology n. lêkoḽînewey topografî şiwênêk be taybetî mêjiwekey, endazey na çendayetî ke liqêke le matmatîk heḽdestêt be lêkdanewey şiwênêk şitêk be ȓêjey şitekanî tir nek mawew qeware topping n. şitêk bixeyte ser şitêkî tir wek sas kirdin beser xiwardinda topple vi.vt. beserda dekewêt leber qursî serî, dexat topsail n. çarokey dûhem le keştî çarokedar top-secret adj. ewpeȓî nihênî topside adv. ser piştî keştî topsoil n. beşî serewey xak ya xoḽ topsy-turvy adv.adj. serberew xiwar, pêçewane, şêwan, pişêwî toque n. şepqeyekî biçûkî jinane torch n. meşxeḽ, laytî destî patrîdar

torchbearer

tour de force

torchbearer n. kesêk meşxeḽî bedesteweye, ȓaber, pêşȓewî bizûtneweyek torchlight n. şewqî layît torch song goraniyekî besoz meric niye diḽdarî legeḽda bêt tore pt.of tear toreador n. paḽewanbazî legeḽ ga da torment n.vt. azarêkî zor, êş, hêş, nîgeranî wek serçawey azar, azardan, azar dedat, bê aram dekat, deşêwênêt torn diȓaw pp.of tear tornado n. gerdelûlêkî zor gewrew be hêz le ȓehetî deçêt torpedo n. bombayekî jêr awiye dijî keştî xoy xoy paḽdenêt berew amancekey torpid adj. siȓbû, sisit, xaw torpor n. doxî siȓî, wiȓî, bêxemî torque n. hêzî xulandinewe le fîzyada torrent n. lêşawî qise, lafawî aw torrid adj. gerim, dagîrsaw Torrid Zone nawçey nêwan xulgey qirjaḽû xulgey karjoḽe leser zewî ke hêḽî yeksan dabeşî dekat torsion n. badraw, badran torso n. qedî mirov tort n. ziyan lêkewtin ke etwanrêt bixrête pêş dadga torte n. kêkî piȓ le hêlkew şekrû nawike(giwêzû badam..) tortellini n. pastay pêçrawey piȓ le goşit tortilla n. kulêrey ardî genmeşamî ya genim tortoise n. kîseḽ be taybet ewaney leser zewî dejîn tortoiseshell n. kopane ȓeqey kîseḽ tortoni n. core besteniyek le kirêmû gêlasî xoşkiraw ya badam tortuous adj. lûl, badraw, têkaḽaw, xiwarûxêç torture n.vt. eşkencedan, şêwandin, eşkence dedat, eşêwênêt toss vt.vi.n. beser yeka dedat wek şepolî aw, fiȓêdedat, ser biḽind dekat, pêkêk heḽdedat, parey asin be nûkî pencey heḽdedat, deşekêtewe, emdîwû ewdîw dekat le cêda, fiȓêdan, ser biḽind kirdin tossup n. şêrû xet dekat leser şitêk 391

tot n.vt.vi. minaḽ, pêkêkî xiwardinewey biçûk, kodekatewe (legeḽ up da) total adj.n.vt. koy giştî, tewaw, sercem, kodekatewe totalitarian adj. deseḽatdarî take kes, dîktatorî, sitemkarî totality n. koy giştî, sercem, hemûy totalizator n. amêrî tomar kirdinî girewekan leser esip siwarî tote vt.n. heḽdegrêt, bekêş dekat, cantay biçûk, şimekêkî kem, cantayekî gewrey kirawey destî totem n. drûşim: şitêk wek ajeḽ ya şitêkî sirûştî bikrête dirûşmî xêzanêk ya xêḽêk, bitêk wek dirûşim totem pole dar koḽekeyekî nexşênrawe wek dirûşimî Hindiye sûrekan totter vi. wek ewey bikewêt, letir dedat touch vt.vi.n. destî têwe dedat, destî lêdedat, lêkdedat, lêkdekawêt, beryek dekewêt, pêwe denûsêt, ziyan degeyenêt, lêkewtin, beryek kewtin, lêkxişan, pêwenûsan, peywendî touch-and-go adj. pelepiȓozî, be pele, metirsîdar touchdown n. demi nîştinewey fiȓoke touché interj. ber kewtin le yarî şimşêrî barîkda touched adj. desit lêweşênraw, şêt, şêtoke, dêwane touching adj. kartêkirdin, wirûjandinî hesit touchstone n. berdêk bo taqî kirdinewey zêȓû zîw( sengî mehek), her taqî kirdineweyekî bêgerdî touch-type vi. binûsêt be bê temaşa kirdinî texte kilîl touchy adj. zor hestiyar, xitûke hatin, zû tûȓebûn, zor metirsîdar touchy-feely adj. bezeyî nîşandanêkî zor tough adj.n. pitew, cîȓ, sexit, behêz, wişik, ȓenckêş, dijwar, kesêkî ser sexit toughen vt.vi. pitewdekat, becerig debêt, cîȓdebêt toupee n.Fr. kakoḽî desit kird tour n.vt.vi. geştêkî serbazî, geşit, geȓan, piyageȓan bo bînîn ya pişkinîn, geşit dekat, piya degeȓêt tour de force Fr. karî jîranew lêhatiwane

tourism

tradesman

tourism n. geştiyarî tourist n.adj. geştiyar, şiwênî geştiyarî tourmaline n.Fr. kanzayekî kirîstaḽiye wek berdî benirix bekar debrêt tournament n. ȓikaberî siwarekan le sedekanî naweȓastda, zincîre ȓikaberî nêwan werzişkaran tourniquet n.Fr. amêrêkî şetekdane bo ȓagirtinî xiwên berbûn tousle vt. biḽawdekatewe, nepêçanewey qij tout vt.vi.n. piya heḽdedat be dengî beriz, girewekanî ȓikaberî esip defroşêt, kesêk ke caȓdedat tow vt.n. ȓadekêşêt, kêşdekat, pet, zincîr, ȓakêşan, otombîlî ȓakêşan toward prep. berew, ȓiwew, nizîk, bo towel n.vt. xawlî, destesiȓ, desȓêtewe ya wişik dekatewe be xawlî ya destesiȓ toweling n. madey xawlî lê dirûsit dekrêt tower n. qulle, qeḽa, telarî berzî çanid nihomi, minare towhead n. kesêkî qij kaḽî zerd towline n. pet ya dawî ȓakêşan town n. şar, şaroçke, ledê gewretir town crier caȓçî town hall n. fermangey şarewanî town house xanûy dû ya sê nihomî be tenîşit yekewe township n. nawçey beȓêweberayetiyek townspeople n. danîştiwanî şar towpath n. piyade ȓêy kenarî ȓûbar toxemia n. jehrawî bûnî xiwên toxic adj. jehrawî bûn, jehir toxicology n. zanistî jehrû karîgeriyekanîw dije jehrekan toxin n. jehir toy n.adj.vi. bûke şûşe, yarî mindaḽ trace n.vt. şiwênewar, şiwên pê, biȓêkî zor kem, hêḽ, yekêk lew qayşaney esip be galêskewe debestêtewe, şiwên pê heḽdegrêt, be dûy mêjuwekeyda deçêt, degêȓêtewe bo (serçawekey), hêḽkarî dekat, leber degrêtewe be hêḽkarî kirdin be le ser dananî peȓeyekî nîmçe ȓûn trace element tuxme kîmyayiyekanî wek misû totiya le pêwîstiye serekiyekan le xorakda beḽam be biȓêkî zor kem tracery n. nexş le şêwey direxit 392

trachea n. boȓî henase tracheotomy n. kun kirdinî boȓî henasedan bo henasedan le katêkda şitêk boȓî henasey girtibê tracing n. qopî kirdinî wêneyek, hêḽe kêşrawekanî amêrêkî otematîkî wek amêrî tomarkirdinî zewî lerze track n.vt. şiwên pê pêçke, ȓaȓew, zincîre bûçûn ȓûdaw, hêḽekanî goȓepanî esip siwarî, herdû hêḽî asinî şemendefer, bedû dekewêt, şiwên heḽdegrêt, çawedêrî dekat be ȓadar, şiwênewar cêdêḽêt, deȓwat, deçêt track record tomar kirdinî çalakiyekanî kesêk tract n. berînî zewiyek, sîstemêkî organîkî ke çalakî taybetî hebêt wek heris kirdin, namêlkey pȓûpagende tractable adj. nerim, hemwar, karî legeḽ dekrê, kewî traction n. ȓakêşan, ȓakêşran, core hêzêk bo ȓakêşan, tiwanay gîrbûnî pêçke be zewiyewe be bê ewey bixlîskêt tractor n. traktor, her core mekîneyek bo ȓakêşan tractor-trailer n. mekînew trêle(arebane) be yekewe trade n.vi.vt. pîşe, pîşeger, bazirgan, bazirganî, kiȓînû firoştin, kiȓyaran, aḽûgoȓ, sewda, goȓînewe, degoȓêtewe, pêdawîstiyekanî dekȓêt, debête kiȓyarî hemîşeyî dukanêk, bazirganî dekat, aḽûgoȓ dekat trade-in n. sewda kirdinî kone be niwê: kiȓînî şitêkî niwê danewey konekey le birî hendêk pare trade journal govarêkî taybetî bazirganî ya pîşesazî trademark n. nîşaney bazirganî, nîşaney tomarkirawî bazirganîw parêzraw le layen yasawe trade name nawî bazirganî kaḽayek, nawî kompanyayek trade-off n. goȓînewey şitêk be şitêkî baştir bo keḽkî zortir trader n. bazirgan, keştî bazirganî tradesman n. bazirgan, xawen pîşe, xawen dûkan

trade union

transfix

trade union n. yekêtî kirêkaran trade wind bay bazirganî: bayek heḽdekat ȓiwew hêḽî yeksan trading post n. wêstgeyekî bazirganî le nawçeyekî danîştiwan kem tradition n. giwêzanewey demawdemî xûw neȓêtî komeḽyetî le neweyekewe bo neweyekî tir nek be nûsîn, lasayî traditional adj. konîne, demawdem traditionalism n. pabendî neȓêt traduce vt. paşmile bas dekat traffic n.vt.vi. kiȓînû firoştin, bazirganî, sewda, hatûço, karûbarî giwêzanewe, bazirganî dekat, qaçaxçêtî dekat, sewda dekat, ȓêgayek degrête ber traffic light çirakanî çiwar ȓêyanî hatûço tragedian n. nûser ya ekterî tiracîdî(pejare, karesat) tragedy n. zincîre diramayekî xemawî, ȓûdawêkî karesat bar tragic adj. karesatbar, kuşinde, cerigbiȓ trail vt.vi.n. bekêşdekat bedûy xoyda, ȓadekêşêt, biḽaw dekatewe beser zewîda, şoȓdebêtewe beser zewîda, dekşêt, bedûy dekewêt bebê meram, be şiwênîda deçêt, kilik, bonoberamey lepaş cêmaw, şiwênewar, piyade ȓê trail bike mator saykilî laȓêkan trailblazer n. pêşȓew le her biwarêkda trailer n. tirêle train n.vt.vi. destûpêwendî paşa be dûyewe, karwan, her şitanêk be dûy yekewe bestirabin, şemendefer, araste dekat, meşiq dekat, ȓadekêşêt, ȓadehênêt, be şemendefer koç dekat traipse vi.vt. piyase dekat, deȓwat be pê trait n. ȓuxsar trajectory n. ȓêçke xiwarekey gulleyek estêreyekî kilikdar tram n. tramway: corêk le şemenedefere beḽam leser cade trammel n.vt. toȓî girtinî baḽinde, kosip, qulapî menceḽ heḽwasîn leser agir, piȓgal, dexate dawewe, pêwend dekat, kosip dexate ȓêy tramp vi.vt.n. be qursî hengaw denêt, be pê deçêt bo şiwênêk, pêy lêdenêt, geşit, be pê, awarebûn, afretî bê ȓewişit 393

trample vi.vt. pêy piyadenêt, dexate jêr pêwe, wirdîdekat trampoline n. sekoy heḽbezînewey paḽewanbaz: le canvazû sipringû çêweyekî asinû qaçekanî pêkhatiwe trance n. doxî hesit be bêhoşî kirdin wek ewey hîpnotayiz kirabêt xewî lê xirabêt, serxoşî tranquil adj. hêmin, aram tranquilize vt.vi. aram dekat, hêwir debêt tranquilizer n. hêminkerewe, arambexiş trans- pêşgirêke be watay leseryewe, be nawîda, le piştewey transact vt. mameḽey le geḽdekat, heḽdestêt be transaction n. mameḽe kirdin, heḽsan be, sewdakirdin, tomar kirdinî karûbarî komeḽayetî transatlantic adj. be oqyanûsî etlentîkda, kenarekey tirî etlantîk transceiver n. nêrerû wergir transcend vt. sinûr debȓêt, têdepeȓêt, baḽadesit debêt transcendental adj. lederewey sirûşit, mîtafîzîk, nadiyar transcendentalism n. felsefey derewey cîhanî madî transcontinental adj. be dirêjayî kîşwer, lakey tirî kîşwer transcribe vt. leber degrêtewe, werîdegêrête ser hêmay dengî, ȓûnûsdekat transcript n. wêney nûsraweyek, tomarî qutabxane derbare tomar kirawekanî qutabî, ȓûnûs transcription n. ȓûnûs, guncandinî awazêk legeḽ amêrêkda ke pêşter boy da nenrabû transducer n. amêrî goȓînî wizey kareba le sîstemêkewe bo sîstemêkî tir, hendê car bo şêwey tir transfer vt.vi.n. degiwêzêtewe, denêrêt, wazdehênêt le mafî xawenêtî, wêneyek le ȓûyekewe dexate ser ȓûyekî tir, degoȓêt, giwastinewe, giwêzanewe, goȓîn, nardin transference n. nardin, giwastinewe transfigure vt. ȓuxsar ya şêwey degoȓêt, şikomendî be ȓuxsarî dedat transfix vt. kundekat, cûḽey lê debȓêt

transform

traumatize

transform vt. degoȓêt, deygoȓêt transformer n. goȓer, amêrî goȓînî wizey kareba bo voḽtî ciya ciya transfuse vt. deçête naw, biḽaw debêtewe, xiwênî dedatê transgress vt.vi. xirapekarî dekat, sinûr debezênêt, yasaw ferman deşkênêt transient adj.n. ȓêbwar, mîwanêkî kurtxayen, kesêkî ȓêȓew transistor n. transistor: parçeyekî elektronî pêkhatiwe le madeyekî nîmçe geyener ȓagirî tewijmî karebaye transit n. têpeȓîn, giwastinewe, giwêzanewey xeḽkû kelûpel, sîstemî giwêzanewe le şarda, amêrî pêwane kirdinî goşe asoyiyekan transition n. giwastinewe le doxêk ya şiwênêk bo doxêk ya şiwênêkî tir transitive adj. têpeȓ, firmanî têpeȓ le ȓêzimanda transitory adj. katî, zû guzer kirdin, ȓêȓew translate vt. degiwêzêtewe le dox şiwên bo ewî tir, werdegêȓêt bo ser zimanî tir translation n. wergêȓan bo zimanî tir transliterate vt. be pîtî zimanêkî tir zimanêk denûsît translucent adj. nîmçe ȓûn: ȓêge be ȓûnakî dedat beḽam lêḽ şit nîşan dedat transmigrate vi. le baweȓî ayînî Hindîda mirdû giyanekey deçête kesêkî tirewe transmission n. giwastinewe, giwêzanewe, gêȓî otombîl ke wizey mekîne egwazêtewe bo xulandinewey pêçke transmit vt. degwazêtewe, piyada debat wek(ȓoşnayî, germî) be hendêk nawenda, degeyenêt, denêrêt transmitter n. nêrer: amêrî nardin le ȓadyow telefon transmute vt.vi. deygoȓêt le şêweyekewe bo şêweyekî tir transnational adj. nêw neteweyî transoceanic adj. be oqyanûsda(le ȓêy deryawe) transom n. pencereyekî biçûkî ser derga, tîre darêk leser derga ya pencere transpacific adj. be oqyanûsî hêminda, le lakey tirî oqyanûsî hêminda transparency n. ȓûnî, şitêkî ȓûn 394

transparent adj. ȓoşin, ȓûn, aşkira, asan têgeyîştin transpire vi. debête heḽim, denasrêt, derdekewêt transplant vt.n. heḽdekenêtû le şiwênêkî tir deyçênêtewe wate giwêzanewey dirextêk, le neştergerîda: organêk le yekêkewe degwazêtewe bo yekî tir, çandinewe( direxit, organêkî mirov) transponder n. wergirî ȓadyow TV transport vt.n. degwazêtewe, giwêzanewe, ȓêgakanî giwêzanewe(zewî, asman, aw), giwastinewe transportation n. giwastinewe, hoy giwastinewe, kirêy giwastinewe transpose vt.vi. cêgoȓkêy pêdekat, le mûzîkda: nûsînewe ya jenîn be kilîlî ciya ciya transsexual n. kesêkî nêremûk beḽam xoy wek yekêk le ȓegezekan nîşandedat nêr ya mê transship vt.vi. degwazêtewe le(keştiyek, loriyek, şemendeferêkewe) bo yekêkî tir bo ȓewane kirdinî bo şiwênî dûr tir transverse adj.n. barî panî, wek( ȓayeḽe, nîrge) emserû ewserî bigatewe transvestite n. kesêk arezûy leberkirdnî cilû bergî ȓegezekey tirî hebêt trap n.vt.vi. daw, teḽe, tepke, gerzû guḽingî esip, dawî bo dadenêt, teḽe ya tepkey bo denêtewe trap door n. dergay jêr zewî ya serban trapeze n. colaney paḽewan bazanî sêrik trapezium n. şêweyekî çiwarlayî beḽam hîç dûlayekî terîb nîn trapezoid n. şêwey xiwar dûla terîb dûlakey tirî naterîb trappings pl.n. sercilew gerzew guḽengey ȓazanewey esip, ȓazandinewew ciwanî trapshooting n. werzişî nîşane şikandin be heḽdanî kotre quȓîne bo asmanû teqe likirdinî trash n. zibiḽ, kesêkî ya xeḽkanêkî bêkeḽik, qisey piȓûpûç trauma n. birîndarbûnî ceste, hesit brîndarbûn, xurpe, ȓatekîn traumatize vt. birîndar dekat cesteyî ya hestû nesit

travail

trespass

travail n. ȓencdan, azarî sexit, giyankêşan travel vi.vt.n. deçêt bo şiwênêkî tir(koç dekat), degiwêzêtewe, geşit dekat, çûn(koç kirdin), geşitkirdin traveler’s check çekî geştyarî bank traveler n. koçber, geştiyar, geȓîde, kesêkî ȓêbwar travelogue or travelog n. ȓûnkirdinewe be wênewe derbarey geştêk, kurte fîlmêk derbarey şiwênêk bo kesêkî biyanî traverse vt.n.adj. piyadeȓwat, debȓêt, lemper, kosip, nawpençik, peȓînewe le cade, ȓaȓew, guzerkirdin, dirêjkirdinewe, dadanewe wek perdey lûl diraw travesty n.vt.vi. lasayî dekatewe be gaḽte pêkirdinewe, wênakirdinêkî diroznaney dadperwerî, be gaḽte pêkirdinewe lasayî dekatewe trawl n. toȓêkî qoçkeyî ser berew xiwarî gewrey masî girtin le deryada belem be dûy xoyda ȓaydekêşêt trawler n. belemekanî ew toȓe bekar dehênin tray n. sînî çayîw qawe pêşkeş kirdin treacherous adj. napak, desitpîs, biȓwapênekraw treachery n. napakî treacle n. şîle, doşaw tread vt.vi.n. panî dekatewe, beserîda deȓwat, encamî dedat be hengaw nan ya be sema, deçêt, hengawdenêt, dengî pê, pê piyanan, hengaw, ew şiwêney be zewî dekewêt wek(binî pê, binî pêḽaw, binî pêçkey otombîl), beşî serewey pilîkane treadle n. şiwîn pêy mekîney dirûman treadmill n. amêrî ȓakirdin le şiwênî xot, çerxêkî gewre mirov ya ajeḽ le nawîda deȓwat bo sûȓandinwey bo haȓînî danewêḽe paşan kira be amêrî eşkencedan treason n. napakî kirdin bo dujmin treasure n. gencîne, saman, xezne treasurer n. xeznedar, berpirsî darayî treasure-trove n. gencîney şarawey dozrawe treasury n. darayî, wezaretî darayî, gencîney wiḽat treat vi.vt.n. lêdekoḽêtewe, witûwêj dekat, 395

çareser dekat, mîwandarî dekat, banghêştin, xoşî treatise n. lêkûḽîneweyek ya pertûkêk derbarey babetêk treatment n. ȓêgaw ȓeftarî çareser kirdin, çareser kirdinî pizîşkîw dermanî treaty n. ȓêkewtinî fermî nêwan dû wiḽat ya ziyatir, peyman bestnî fermî treble adj.n.vt.vi. siyanî, sê keȓet, dengî tîj, deykate sê keȓet, be dengî beriz goranî deḽêt tree n.vt. direxit, her şitêk le dar biçêt, dirextî ȓeçeḽek, ȓawdenête ser direxit trefoil n. giyay sêpeȓe, wênce, xişiḽî lew şêweye trek n.vi. ȓewî be komeḽ, geşit, be pê deçêt, be leserexoyîw naxoşî deçêt trellis n. keproke, çerdax bo xo heḽwasînî ȓiwekî wek darmêw lawlaw trematode n. kirmêkî panî mişexore tremble vi.n. delerzêt le serma le tirsa, delerêt, lerzîn, lerîn tremendous adj. zor gewre, seyîrûsemer, sersûȓhêner tremolo n. lerînewe: dûbare bûnewey xêray heman ton le mûzîkda tremor n. lerzîn, lerîn, ȓaweşan tremulous adj. lerîw, lerzîw, tirsaw, tirsenok trench vt.n. senger lêdedat, senger: çaḽêkî dirêj bo şeȓû hatûçoy serbaz trenchant adj. tîj, biȓinde, behêz, karîger trench coat barangîrî piştêndarî serbazî trencher n. amêrî çaḽ heḽkendin, textey goşit leser wirdkirdin trencherman n. kesêkî zor bixor trench foot nexoşî pê qiḽşan toqlekirdin ȓeşbûnewe tûşî serbaz debêt be hoy teȓîw serma le sengerda trench mouth nexoşî naw dem: poqje trend vi.n. be aqarî giştîda deçêt, be aqarî giştîda çûn, modêlî baw ya ȓoj trendy adj. diwayîn cor şêwe ya model trepidation n. tiris, toqîn trespass vi.n. gunah dekat, desit dirêjî naȓewayane dekat, gunah, desit dirêjîkirdine ser xawendarêtî kesanî tir, dagîr kirdin

tress

trimming

tress n. qij, kakoḽ, qijî dirêj, hon, egrîce trestle n. sêpa, çiwarpê le şêwey ker bo şit leser danan trey n. siyan(le zar, domîne, kard) tri- pêşgirêke be watay sê, syanî, sêgoşe, sêguçke, sêcar triad n. sêguçke, destey syanî triage n. firyaguzarî dermanî be pêy doxî metirsîdartirîn trial n.adj. taqîkirdinewe le ȓêy çawedêriyewe, kiwêrewerî, dadigayî, hewiḽ, koşiş, taqîkarî trial and error dûbare kirdinewey taqîkirdinewe ta geyîştine encamî dirûsit(taqîkidinewew heḽe) trial balloon taqîkirdinewey demi xeḽkî be kirdinî şitêk ya witinî triangle n. sêgoşe, têkewtinî sê kes le xoşewîstîda triangulate vt. dabeş dekat beser sê goşeda, depêwêt be pêy sê goşe triathlon n. xogirî le kêbiȓkêy melewanîw paskîl siwarîw ȓakirdin le diway yek tribe n. xêḽ tribulation n. beḽa, beserhat tribunal n. kursî dadga, dadga tribune n. bergirîkar le mafekanî xeḽik le lay ȓomanekan, seko, diwange tributary adj.n. paşko, seranedan, çem, ȓûbar tribute n. pareyek wiḽatêk deydat be wiḽatêkî tir wek serane ya parêzgarî lêkirdinyan, serane, dan ya pêdan wek sitayîş ya ȓêz trice n. sat, satêk tricentennial adj.n. ȓûdan her 300 saḽ carêk, yadî 300 saḽe triceps n. masûlkey sê ser: masûlkey piştî qoḽ trichina n. kirmêkî wirdû dirêje mişexore tûşî goşit xorekan debêt trichinosis n. nexoşiyeke kirmî naw ȓîxoḽe barîk hokarekeyetî be hoy xiwardinî goştî baş nekuḽawî beraz trick n.vt.adj. teḽeke, fêḽ, xeḽetandin, ketin, niwandinêkî jîrane, karameyî, norey kar, firîwdan, heḽdexeḽetênêt, deȓazênêtewe, denexşênêt 396

trickle vi.n. de diḽopênêt, le serxo deçoȓêtewe, tinok tinok lêhatin trickledown adj. tiyûriyekî abûriye be desit gîroyî kirdinî dewḽet bo kompaniya gewrekan le kotayîda qazancî xeḽkî hejarî lê bikawêtewe trick-or-treater n. le Halloween da (wek şewî berat) le derga deden bo şîrînî trickster n. fêḽbaz, desbiȓ tricky adj. fêḽawî, aḽoz tricolor n. aḽay sê ȓeng tricycle n. paskîlî sê pêçke trident n. nêzey sê ser tried adj. taqîkirawe, selmêndiraw, piya têpeȓîw triennial adj. ȓûdan sê saḽ carêk, berdewam sê saḽ trifle n.vi.vt. şitêk behayekî kemî hebêt ya kemêk giring, biȓêkî kem pare, pêy ȓadebwêrêt, yarî pêdekat, kat be fîȓodedat trifling adj. bê bayex, pûç trifocals pl.n. çawêlkeyek bo bînînî sê dûrî(nizîk, dûr, zor dûr) trigger n.vt. pelepîtkey tifeng, pencey piya denê trigger-happy adj. amadey heḽgîrsandinî şeȓe be biçûktirîn ho, şeȓanî triglyceride n. awêteyek le çewrîw ȓon trigonometry n. zanistî sê goşe trill n.vt. lerînewe le goranîw mûzîkda, dengî lerawe, xêra lerînewey ziman ya zimane giçke, be lerandinewe qise dekat dediwêt dejenêt trillion n. jimareyek 12 sifrî be diwawe bêt le Ferensaw U.S.A, 18 sifrî be diwawe bêt le Berîtanyaw Gêrmenî trillium n. guḽêke le sê pelkû sê geḽa trilogy n. zincîreyek le sê şanogerî ya sê ȓoman her yekeyan bo xoy tewawe beḽam peywendî be diwanekey tirewe heye trim vt.vi.n.adj. ȓêkdexat, deȓazênêtewe, denexşênêt, lêy debȓêt, ȓêkxistinî, hemwar, lê biȓîn, ciwan, ciwankarî, ȓêkû pêk trimaran n. belem ya qayexî sê debeyî trimester n. dû giyanî sê mangî, le hendê kolêjda saḽî xiwêndin sê beşe trimming n. ȓazandinewe, lê biȓîn, gizî-

trinity

trouble

kirdin, hendê xiwardinî tir le geḽ xorakda, bezîn trinity n. sêyey pîroz: bawkû kuȓû giyanî pîroz trinket n. xişḽêkî biçkolew herzan, yarî minaḽan trio n. destey sê kesî jenîn ya goranî bêj, desteyekî sê kesî trip vt.vi.n. hengawî xêra denêt, satme dekat, nûç dedat, heḽedekat, hengawî xêraw sûk, geşit, heḽe tripartite adj. siyanî, ȓêkewtinî sê qoḽî tripe n. gedey yekemû dûhemî ajeḽanî kawêjker, ştêkî bê bayexû xirap triphammer çekuşî gewrew qursî kutan triple adj.vt.vi. siyanî, sê car, sê ewende, sê ewendey dekat triplet n. desteyekî siyanî, minaḽî siyane, heḽbestî sê xiştekî triplicate adj.n. leber girtinewey siyanî, leber gîrawey sêhem, her yek lew leber gîrawane tripod n. sêpa, sêpay kamîra triptych n. tabloyekî siyanî her dû lay be ser naweȓastda denûştêtewe trisect vt. kerit ya dabeşdekat bo sêbeşî wek yek tri-state adj. sê wiḽatî haw sinûr trite adj. bê bayex, kone, bekar biraw tritium n. tuxmêkî tîşikdere hawşêwey haydrocîn kêşe etomiyekey 3 triumph n. serkewtin, xoşî serkewtin triumphant adj. serkewtû, şadiman be serkewtinewe triumvir n. le Romay konda endamî destey sêkesî beȓêwe birdinî deseḽat triumvirate n. fermanȓewayetî sê kesî ya sê partî trivalent adj. le kîmyada siyane hêz trivet n. sê guçke, her şitêk le bin defrî germ ȓagirtinî xiwardin dabinrêt le ser mêzî nanxiwardin trivia pl.n. şite bê bayexekan trivial adj. bê bayex, asayî trivialize vt. bê bayexî dekat -trix paşgirêke be watay afretêk peywendî hebêt be şitêkewe troglodyte n. le mêjûda xeḽkanî le eşkewit 397

jiyanyan birdote ser, goşegîr troika n. galêskeyek sê esip ȓaykêşêt, deseḽatî sêguçkeyî Trojan adj.n. terwadew kesêkî terwade, kesêkî behêz Trojan horse espe darînî terwade ke serbaze Grîkekan le nawîda bûn diwayî biraye şarewe şew serbazekan hetine derewew şarekeyan girit troll vt.vi.n. be dengî berzû diwabediway yek goranî deḽêt, le serexo dawî masî girtineke ȓadekêşêt, le efsaney Skandenafîda: kurte baḽayek ya zordarêk le eşkewtda bijêt trolley n. arebane, pasî karebayî naw şar trollop n. jinêkî leş firoş trombone n. amêrêkî mûzîke beşî pêşewey decûḽênrêt bo paşû pêş troop n.vi. serbazan, komeḽêk xeḽik ya ajeḽ, yekeyekî kuȓan ya kiçanî dîdewan, kodebêtewe le desteda trooper n. serbazî siware trope n. ȓewanbêjî, jîrî le bekar hênanî wişeda trophy n. peykerî yadgarî serkewtin le cengda, yadgar, desit kewit tropic n.adj. xulge, nawçey nêwan xulgey karjoḽew qirjaḽ tropical adj. hî nawçey germesêrî ke nawçey hêḽî yeksanî zewiye, zor gerim tropism n. meylî ȓiwekû ajeḽan bo wirûjênerekan wek ȓûnakî çûn boy ya lê dûrkewtinewey troposphere n. çînî xiwarewey heway ser zewî ke terxane bo heḽmî awû keşû nizim bûnewey piley germî le biḽindayîda trot vt.vi.n. loqe dekat esip, loqe kirdin, ȓewtî esip troth n. diḽsozî, ȓasitgoyî, peyman be taybetî bo hawser gîrî troubadour n. hozanvanû goranî bêje benaw bangekanî başûrî Ferensaw Bakûrî Îtaliya le sedey 11 ta 13, ahengî goranî ya goranî bêj trouble vt.vi.n. bêzar dekat, ewirûjênêt, herasan dekat, bêzarbûn, tengetawî, bê aramî, şêwan, gîrû girift, derid, nexoşî, têkçûn

troublemaker

T square

troublemaker n. gêreşêwên, yaxî troubleshooter n. westay dozînewey şiwênî xirapû çakirdinewey le her amêrêkda troublesome adj. bizêw, newestaw trough n. axuȓ, gol, plûsik, newyayî nêwan şepolekan, aweȓo, doḽ, nizmî aḽûgoȓî abûrî, nizmî paḽepesto trounce vt. be qamçî lêy dedat, debezênêt troupe n. tîpêkî goranîbêj ya ekter trouper n. endamî tîpêkî şanoyî, kesêkî pişit pê bestiraw trousers pl.n. pantoḽ, patoḽ, şeȓwaḽ trousseau n. cilûbergî bûk trow vi.vt. wa dadenêt, wa baweȓdekat trowel n. maḽinc, xakenazî destî troy adj. sîstemêkî kêşanî zêȓû zîwe Troy şarêkî konî bakûrî ȓojaway Asiyay biçûk(Turkiyay êsta) truant n.adj. xiwêndkarêk be bê moḽet neçê bo qutabxane, feramoş kirdinî erkekanî, temeḽ, aware truce n. agir besit, şeȓ ȓagirtin be ȓêkewtinêk truck n.vt.vi. arebaney dû pêçke, lory, degwazêtewe be lory, lory lê dexuȓêt truck vt.vi.n. aḽûgoȓdekat, keresey biçûkî kem nirix, zibiḽ, paşmawe truck farm kêḽgeyek sewzî berhem bihênêt truckle n.vi. pêçke, bekre, çerix, milkeç debêt truculent adj. diȓinde, tirsinak, şeȓangêz trudge vi.n. xaw deȓwat behoy mandûyetiyewe, xaw ȓoyîştin true adj.adv.vt.n. ȓastgo, diḽsoz, beȓastî, ȓast dekatewe, ȓast, dirûst true believer şiwên kewtûy ȓast bê dû diḽî true bill biȓyarî tawanbarkirdin le layen destey siwênid xoranewe true-blue adj. zor diḽsoz, emekdar truffle n. dûmeḽan truism n. ȓastiyekî ȓûnû aşkira truly adv. be diḽsozî, beȓastî, le ȓastîda trump n.vt.vi. kartî birdinewe le qumarda, qazancî parêzraw, debatewe, bedesit dênêt trumpery n. xişḽî dirûznane, şitî bê keḽik 398

trump n.vi.vt. keȓena le babetî zuȓnaye, dengî keȓena, foy piya dekat, caȓdedat be dengî beriz truncate vt. lêy kerit dekat, deybiȓêt, daydedat truncheon n. têḽa, kutek, dardestî polis trundle vt.vi. xildekatewe, xildebêtewe trundle bed cêga nûstinêkî nizmî pêçkedar bitwanrê bixrête bin cêgey tir le pêwîst nebûnîda trunk n. qedî dar, leşî mirov bebê serû destû qaç, limozî fîl, sindûqêkî qayîm bo cilû berg le koç kirdinda, sindûqî otombîl, pantoḽî kurtî werzişî piyawan trunk line hêḽî serekî şemendefer, sîstemî telefon truss vt.n. gurze dekat, deykate gurze, şetekî dedatê, debestêt, gurze, piştênî qorî, ȓayeḽe sêgoşeyîyekanî pirid trust n.vi.vt. baweȓ, mitmane, berpirsiyarêtî, be tengewe hatin, hîwa, yek girtinî kompaniyekan bo damezrandinî pawenkariyek, baweȓ dekat, dexwazêt, behîwa debêt, pêy despêrêt, piştî pê debestêt, be qeriz deyfiroşêt trustee n. cêgir, biȓwadar, baweȓpêkiraw, pêsipêrdiraw trustful adj. baweȓ pêkiraw trusting adj. baweȓ pêkirdin trust territory n. nawçeyekî sipêrdiraw be wḽatêk lelayen netewe yekgirtiwekanewe trustworthy adj. biȓwa pêkiraw, şayestey biȓwaye trusty adj.n. cêy baweȓe, kesêkî baweȓ pêkiraw truth n. ȓastî, ȓastgoyî, dirûstî truthful adj. ȓastgo try vt.vi.n. taqîdekatewe, etwênêtewe, çawî piya dexşênêtewe le dadga, hewiḽ, taqî kirdinewe trying adj. koşiş, hewiḽdan tryout n. taqî kirdinewey lêhatûyî tryst n. jiwan, cêjiwan tear n.= czar qeyser tsetse fly mêşî nexoşî xew T-shirt n. kirasî bê milîwanî qoḽ kurt T square xetkêşî şêwe T, goşe(amêr)

tsunami

turf

tsunami n. şepolêkî zor gewrey derya be hoy bûmelerzewe ya giȓkan le jêr derya tub n. teştî xoşorîn, banyoy germaw tuba n. keȓenayekî dem gewre amêrêkî mûzîke tubal adj. le şêwey lûle tubby adj. kurtû qeḽew tube n. boȓî, lûle le her kanzayek bo her mebestêk tuber n. selik: şitêkî ȓiwaw le jêr zewîda wek petate tubercle n. girêyekî na asayî biçûkî ser ȓegî ȓiwek ya êsik tuberculin n. kutanî nexoşî sîl tuberculosis n. nexoşî sîl tube sock gorewî lûleyî bê şêwe tube top suxmeyekî jêrewey jinane bê qoḽ bê serşan tubing n. lûle, sîstemî lûlekêşî, kanza le şêwey lûle tubular n. wek lûle, le lûle dirûsit kiraw tubule n. lûleyekî biçûk tuck vt.n. denûştênêtewe, be loçî deydûrêt, depêçêtewe(minaḽ pêçanewe le cêgada), neşter gerî derhênanî çewrî le leşda, nuştandinewe be dirûman tucker vt. mandû dekat -tude paşgirêke be watay dox, bar, çonyetî Tuesday n. sêşemme tuft n.vt. kakoḽ, bince giya, desik, tîtik tug vi.vt.n. be sextî ȓaydekêşêt, be belemî ȓakêşan ȓaydekêşêt, ȓenic dedat, ȓakêşanêkî sexit, belemî ȓakêşan tugboat n. belemêkî behêze bo ȓakêşanû paḽnanî keştî tug of war yarî yektir ȓakêşan be gurîs tuition n. parey xiwêndin le kolêjda tularemia n. petayeke tûşî ajeḽe kirojerekan dêt wek kerwêşkû simore egwazrêtewe bo mirov tulip n. guḽaḽe sure tulle n. awrîşmêkî tenik wek serpoş bekar debrêt tumble vi.vt.n. le piȓêkda dekewêt, heḽdekewêt, têk deçêt, dexat, dedat be zewîda, kewtin, bêserûbereyî tumbledown adj. xerîke biȓûxê tumbler n. paḽewan ke niwandinêk nîşan 399

dedat, perdaxî xiwardinewe, ew şiwêney kilîl deçête nawî le qifiḽda, kotir tumbleweed n. guḽe giyay wişkewe bû le payîzda ke ba deybat tumbrel or tumbril n. arebaneyek lar bikrêtewe bo betaḽ kirdin tumescence n. awsan, şiwênêkî awsaw tumid adj. awsaw, bakirdû, fîzin tummy n. sik, wirig tumor n. lû, dûmeḽ tumult n. pişêwî, jawe jaw, heraw hûrya tumultuous adj. şêwan, tundûtîjî, hatûhawar tun n. bermîlêkî gewrey textey bîre tundra n. deştayiyekî firawanî ȓûten le cemserî bakûr tune n.vt. masiyekî gewrey deryaye, parçe mûzîkêk, awazêk, haw ahengî, guncan, sazan, sazdekat, deguncênêt, niwê kirdinwey karebayî otombîl tuneful adj. yek newa tuneless adj. nasaz, na mûzîk tuneup n. ȓêkxistinewey mekînew niwê kirdinewey hendêk kersey tungsten n. tuxmêkî kanzayî sexte le dirûsit kirdinî poḽada bekar debrêt tunic n. kirasêkî şilû şawî ta ser ejno, kurtek tuning fork amêrêkî poḽayîne le çetaḽ deçêt bo deng taqîkirdinewe tunnel n. ȓêy jêr zewî wek le kanekanî xeḽûzda, tunêḽ, kun turban n. mêzer, serûbesit turbid adj. lêḽ, çiȓ, hewrawî, tarîk, şêwaw turbine n. mekîneyekî peȓedare be hoy aw ya heḽim ya ba deyxulênêtewe, torbîn turbofan n. mekîney torbînî peȓedar turbojet n. mekîneyekî torbînî be paḽepestoyekî zor ba fiȓê dedate piştewe, fiȓokey cetî torbîndar turboprop n. mekîney cetî torbîndar perwaneyekî gewrey heye dexulênêtewe wek fiȓoke perwane darekan turbot n. her corêkî masiye panke turbulent adj. yaxî, gêreşêwên tureen n. defrêkî qûḽ beserqapewe bo şile turf n.vt. çînî serewey zewî be xakû giyaw ȓegiyewe, çîmen,şiwênî esip swarî, herêz

turgid

twiddle

begijûgiya dadepoşêt turgid adj. awsaw, penmaw, xobezilzan Turk n. kesêkî turkî turkey n. qelemûn Turkey wiḽatî Turkiya ke pêy dewitrêt Asiyay biçûk turmeric n. zerdeçewe turmoil n. pişêwî, wirûjan, ajawe turn vt.vi.n. exulênêtewe, lûlî dedat, heḽdegêȓêtewe le bîrêk boçûnêk, dexulêtewe, desûȓêtewe, desûȓênêtewe, heḽdeşêwêt, emeyênêt, egoȓêt, destî dekewêt (qazanc), deçêtewe, sûȓan, xulanewe, werçerxan, ladan, pêç, goşe, norey kar, xeȓek, pêwîstî, goȓîn, heḽgeȓanewe, şêwe, awiȓdanewe, xulya, lexo çûn. in turn yek le dway yek. turn down ȓet dekatewe, dçête cêgawe. turn off ȓadegrêt, dewestênêt, dekujênêtewe. turn on heḽdekat, ȓoşin dekat, dekatewe. turn out dekujênêtewe, derdekat, dirûsit dekat, berhem dênêt, le cêga dête der. turn over bîrdekatewe, degêȓêtewe, heḽdegeȓêt. turn up ȓûdedat, derdekewêt, degat turnabout n. goȓîn heḽgeȓanewe ya ciyawebûn turnaround n. pêçkirdinewe turnbuckle

turnbuckle n. amêrî tund kirdin turncoat n. wergeȓaw le ayinekey, xo firoş, peyman şikên turning n. sûȓanewe, pêçî ȓêga turning point xaḽî wer çerxan turnip n. şêlim turnley n. zîndanewan turnoff n. şiwênî pêçkirdinewe, laȓê turnout n. komeḽêk xeḽik be yekewe wek kobûnewe, şiwênêkî berînî ȓêga ke otombîlekan bitwanin yekdî ȓet biden turnover n. heḽgeȓan, aḽûgoȓî sermaye, jimarey firoştinû piȓkirdinewey cêgakey, têkȓay ew kirêkaraney şiwêne betaḽekanyan piȓ kirdotewe turnpike n. ȓêgay serekî, şaȓê turnstile n. dergay xulawe: dergayeke le dû şîşî çepû ȓasit bo piya hatnû çûn 400

turntable n. sekoyekî xulawe bo lêdanî qewan turpentine n. ȓonêkî bê ȓeng zo heḽm ekat le darî serû derdehênrêt le ȓeng karîda bekar debrêt turpitude n. ȓewişit pîsî, karêkî bê ȓewiştî turquoise n. feyrozî, şînî sewiz baw turret n. qulleyekî biçûk le koşkêkda, qulleyek leser pêçke lêdexuȓdira bo heriş birdine ser qeḽakan, amêrêkî heḽpêçanû biȓîne leyek katda turtle n. kîseḽ, ȓeqe, ciley awî turtledove n. qumrî, kotrî kêwî turtleneck n. yexey heḽgeȓawey drêj wek yexey bilûz tusk n. keḽbe tussle n. zoran, milmilanê, şeȓ, beyekahatin tussock n. bince giya tutelage n. saye, amojgar, wiryadar tutor n. mamostay taybet tutti-frutti n. bestenî têkeḽey mîwe tutu n. damenî fişoḽî kurt bo sema tuxedo n. çaketî ȓeşî piyawaney mîwanî ya ahengî şewane twaddle n. zor biḽê, çenebaz twain adj. diwan, cûtêk, dû twang n.vi.vt. lerîn, dengî lerînewe, mînge, delerêt, demîngênêt tweak vt.n. niqûrçî lê dedat, lût ya giwêy kesêk ba dedat, niqûrç, badan tweed n. qumaşêkî xurî diȓî xetdar tween prep. nêwan tweet interj.n.vi. zîqey baḽindey biçûk, cirîwe, dezîqênêt tweeze vt. be mûkêş derîdênêt tweezers pl.n. mûkêş twelfth adj.n. dwazdehem, dwazde twelve adj.n. dwazde, 12 twenty adj.n. bîst, dû car de, bîstekan le 20 ta 29 twenty-one n. yarî bîstû yak twenty-twenty vision bînînî 20 be 20 bînînî asayî le 20 pêda twerp n. gemje, gêl twice adv. dûca twiddle vt.vi. be şitî piȓûpûçewe xoy xerîk dekat wek pence badan

twig

tzar

twig n. çiḽe darêkî biçûk, liqe darêk twilight n.adj. nêwan ȓoj awabûnû tarîk dahatin, tarîkû ȓûn, kazêwe twilit adj. kembûnî ȓûnakî twill n. qumaşêkî çinraw le şêwey hêḽî terîbî twin adj.n. diwane twine n. guşî badraw ya ȓistraw twinge vt.vi.n. tê heḽdeçeqêt, azarî heḽçeqîn twinkle vi.n. debrîskêtewe, degeşêtewe, brîskanewe, direxşanewe, tirûkey çaw twinkling n. brîske, satêk, çawtrûkanêk twin-size adj. cêgay dû kesî twirl vt.vi.n. dexulêtewe bexêrayî, dexulênêtewe, xulanewe, xulandinewe, badan twist vt.vi.n. badedat, lûldexwat, lûldedat, deşkêt be lûldan, deaḽênêt, badan, lûldan, badraw, seregêjke be hoy xulanewe, heḽgêȓanewey wata, şêwandin, semay tiwîsit, werçerxan ya goȓanêkî çaweȓwan nekraw, ȓêge, şêwaz, larî twister n. lûlder, gêjeḽûke twit vt.n. taney lêdedat, gaḽtey pêdekat, gewic, kesêkî ȓîswa twitch vt.vi.n. ȓadetekênêt, ȓadeçḽekêt, mûçiȓikî piyadêt, mûçiȓik piyahatin, ȓatekan, ȓapeȓîn, ȓaçilekîn, azarêkî lepiȓ twitter vi.n. decirîwênêt, dezîqênêt, cirîwandin, zîqezîq, mûçûȓke piyahatin le doxî sersamîda twixt prep. nêwan two adj.n. dû, diwan two-bit adj. herzan, bêbayex two bits n. bîstû pênç sent, çareke dolarêk two-by-four n. dû be çiwar wek texteyekî dû santîmetr estûr çiwar santîmetr pan two-edged adj. dû ȓox, dûla two-faced adj. dû ȓû, awêney dû ȓû, fêḽbaz, ȓiyakar twofer n. cûtêk tikîtî sînema be nirxî yek tikît bifroşrêt two-fisted adj. tiwanay bekar hênanî herdû koḽemiste, behêz, piyawane twofold adj.adv. diwanî, dû keȓet ziyatr, be keȓetî ziyatr, dûqat two-handed adj.pêwîstî bekar hênan herdû desit, dû kesî 401

two-ply adj. dû tiwê, dû kenarî limawî twosome n. dû kes, cûtêk two-time vt. napakî dekat two-tone adj. dû ȓeng two-way adj. dû sere, wergirû nêner, aḽûgoȓ, hatinû çûn tycoon n. dewḽemendêkî deseḽatdar, şarezayekî darayî tyke n. minaḽêkî biçûk tympani n.= timpani tapiḽ tympani membrane perdey giwê tympanum n. giwêy naweȓasit type n.vt.vi. hêma, şêwe, cor, nimûne, pîtî çapkirdin, çapdekat, polên dekat -type şêwe, nimûne, corî çapkirdin typescript n. nûsrawêk be amêrî çapkirdin typeset vt. ȓêkdexat le şêwey awazda typesetter n. kesêkî pîtçênî amêrî çapkirdin typewrite vt.vi. nûsîn be amêrî çap typewriter n. amêrî çapkirdin typhoid n. lerzû ta typhoon n. gêjeḽûkeyekî ziryanî germesêre le ȓojaway oqyanûsî aramewe heḽdekat typhus n. girane ta typical adj. nmûneyî typify vt. niwênerayetî dekat, taybetêtiye binçîneyiyekan lexo degrêt typist n. kesêkî çapker be amêrî çap typo n. heḽey çapî typography n. çapkirdin, şêwew ȓêkxistinî çapemenî tyrannical adj. sitemkarî, na dadwerî tyrannize vi.vt. deçewsênêtewe, sitemdekat tyrannosaur n. daynasorî dûpêy goşitxor tyranny n. ferman ȓewayetî zordarî, sitemkarî tyrant n. sitemkar, zordar tyro n. niwêkar, desitpêker, neşareza tzar n. sizar, qeyser

unbend

U u n. bîstû yekemîn pîtî zimanî Înglîzî, pêçkirdinewe wek U, her şitêk wek U, hêmay tuxmî yoranyom ubiquitous adj. le hemû şiwênêke le heman katda U-boat n. jêr deryay Gêrmenî

U bolt

U bolt burxûy şêwe U udder n. giwan, le şêwey giwan UFO n. şitî fiȓîwî nezanraw ugh interj. bekar dêt bo derbiȓînî qêzkirdinewe ugly adj. naşîrîn, napesend, pîs, tirsinak ukase n. fermanî qeyserî Rûsî ukulele n. amêrêkî mûzîke çiwar dawe le gîtar deçêt ulcer n. zam, birînî naw dîwarî gedew ȓîxoḽe ulcerate vt.vi. debête birîn, sûr debêtewe ulna n. êske gewrekey basic ulster n. paḽtoyekî deḽbû drêjî Ayirlandiye ulterior adj. kewtote lakey tir, dûrtir, ewîtir, penhan ultimate adj.n. ewpeȓî, kotayî, binçîneyî, çaktirîn, encamî kotayî ultimatum n. wiryakirdinewe, agadarî kotayî ultra adj. sinûr têpeȓandin ultra- pêşgirêke be watay le serû, lejûr, ȓadebeder ultraconservative adj. le ȓadebeder xoparêz ultrahigh frequency her şepolêkî radiyoyî le nêwan 300 ta 3000 mêgahêrtiz ultramarine adj.n. ȓengî lazewerdî, şînî deryayî ultrasonic adj. leserû bîstinî giwêy mirovewe ultrasound n. şepolî dengî bo pişkinînî nexoşîw minaḽî naw sikî dayik herweha wek çareserî nexoşî bê derman ultraviolet adj. serû wenewşeyî ululate vi. eweȓêt, elûrênêt umbel n. guḽe çetrî 402

umber n. ȓengî qaweyî zerdbaw ya qaweyî sûrbaw umbilical adj. petkî nawik ke be haweḽmindaḽewe bestirawe bo xiwardin wergirtin le mindaḽdanda umbilicus n. nawik umbra n. sêber, şiwênî sêber, saye umbrage n. sêber, weȓisbûn umbrella n. çetir, sayey siyasî, çetrî asmanî: parastinî hêzî zemînî be fiȓokey şeȓker umiak n. belemêk le pêste dirûsit kirabê Eskîmokan bekarî deben umlaut n. goȓînî dengî pîtêkî bizwên be dananî dûxaḽ leser pîteke wek (ä) , xaḽû nîşaney ser pîte bzwênekan umpire n.vt.vi. dadwer, nawbijîwanî yarî, nawbijî dekat un- pêşgirêke be watay na, pêçewane unable adj. netwanîn, bêtiwana unaccountable adj. ȓûn nakrêtewe, berpirsiyar niye unaccustomed adj. namo, na asayi, na aşina unadvised adj. heḽeşe, nadan unaffected adj. kartênekraw, sade, diḽsoz unanimous adj. ȓêkewtin be koy deng unapproachable adj. dûredesit, nagene yek, têknakenewe unarmed adj. bêçek unasked adj. bê dawalêkirdin, le xoyewe unassuming adj. bêfîz, xakî,sade unattached adj. nelikênraw, nîşan nekraw, ȓeben unavailing adj. bêsûd, bêkeḽik unaware adj. nefam, bêaga unawares adv. be bê mebesit, lepiȓêkda, çaweȓwan nekraw unbacked adj. nebirjaw, bê yarmetî unbalanced adj. laseng, na hawseng, şloq, mêşik şêwaw unbar vt. dekatewe unbecoming adj. naȓêk, lênehatin unbeknown adj. ne nasraw, ne zanraw unbelief n. baweȓnebûn be taybetî be ayîn unbelievable adj. baweȓnakrêt unbeliever n. bêbaweȓ, xiwa nenas unbend vt.vi. xaw dekatewe, şil dekatewe

unbending

undercarriage

pêçewaney girij bûn unbending adj. sift, pitew, cêgîr unbidden adj. bang nekraw, ferman pênekraw unblushing adj. bê şerim unbolt vt.vi. mêxekanî derdehênêt, dekatewe unborn adj. mawêtî, hêşta le dayîk nebiwe unbosom vt.vi. aşkiray dekat (hestekanî, nihêniyekanî) unbounded adj. bê sinûr, azad, ȓeha unbowed adj. neçemîw unbridled adj. bê ȓêşme, bereḽa unburden vt. serşanî xoy sûk dekat, le koḽxoy dekatewe unbuttoned adj. bê qopçe, pêwend nekraw uncalled-for adj. na pêwîsit, herwa uncanny adj. seyîr, zorçak, le srûşitbeder uncared-for adj. feramoşkiraw unceremonious adj. ȓanegeyenraw be fermî, le nakaw uncertain adj. na misoger, nezanraw, gumanawî, nadyar, pişt pê nebestraw, le goȓandaye uncharitable adj. diḽ ȓeq, lê nebûrde uncharted adj. nezanraw, diyarî nekraw leser nexşe ya xişte uncial adj. pîtî Latînîw Grîkekan le saḽî 300 ta 900 diway zayîn bekar hatiwe uncircumcised adj. xetene nekraw, bit perisit unclasp vt. dekatewe, şildekat uncle n. mam, xaḽ, mêrdî mîmik Uncle Sam mam sam, ȓijêmî Emerîka yan xeḽkekey xoy nîşan dedat le piyawêkî dirêjî ziḽif dirêj cilêkî leberaye le ȓengî sûrû sipîw şîn Uncle Tom serdemî besûk temaşakirdinî ȓeş pêstekan le layen sipî pêstewe uncloak vt. dexate ȓû, derdexat unclothe vt. ȓût dekatewe uncoil vt.vi. dekatewe, dekrêtewe uncomfortable adj. teng, naxoş uncommitted adj. bêderbesit, na peywesit uncommon adj. namo, degmen uncommunicative adj. bêdeng, mit, kenargîr uncompromising adj. nebîsit, ȓeqûteq 403

unconcern n. diḽniya, bê perwa unconcerned adj. bêbak, bêderbesit, bêxem unconditional adj. bêmeric, tewaw unconscionable adj. bêwîjdan, namaqûḽ unconscious adj. pênezan, bêaga, le hoşçû, bê mebesit unconstitutional adj. na destûrî uncool adj. napesend, sade uncork vt. serqapî ladebat uncounted adj. nejimêrdiraw, le jimardin nayet uncouple vt. lêk ciya dekatewe uncouth adj. destûpêsipî, bêkeḽik uncover vt.vi. deyxate ȓû, peçey le ȓû heḽdemaḽêt, kiḽawî dênête xiwarê bo ȓêz lênan unction n. çewirkirdin bo mebestî pizîşkî ya ayînî, ew ȓoney bekar debrê bo ew mebeste, her şitêk aramîw xoşî bibexşêt unctuous adj. ȓonawî, çewir, lûs, xilîsik, merayîker uncut adj. kerit nekraw gewher, kurt nekraw lê nebȓaw (filîm) undaunted adj. aza, bêbak undeceive vt. ȓizgar dekat le gumȓayî undecided adj. biȓyar lê nedraw undemonstrative adj. daxraw le derbiȓînî hestû nesit undeniable adj. feramoş nakraw, zor çak, miştû miȓ heḽnagrê under prep.adv.adj. jêrewe, binewe, kemtir, xiwartir, jêrbarî siwênd, le sayey, jêr lêkoḽînewe under- pêşgirêke be watay jêr, xiwartir, kemtir underachieve vi. dekewêt, jîrî lê çaweȓwan nakrêt underact vt.vi. lêhatiwane ȓoḽî şanoyî bibînêt ya kemtir lewey lêy dawakirawe underage adj. xiwar temenî ȓesîn underarm adj. bin baḽ, bin qoḽ underbelly n. wirig, lawaztirîn beşî leş underbid vt. nirxêkî kemtir dedat lewey eyhênêt underbrush n. drextî bçûk le daristanda, dewen undercarriage n. şasî otombîl

undercharge

underthings

undercharge vt.vi. kemtir le nirxî lê desênêt underclass n. hejaran, lêqewmawan ( tawanbaran, afretanî ciyawebû le mêrd be mindaḽewe,..) underclassman n. saḽî yekem le amadeyî ya kolîj underclothes n. cilî jêrewe undercoat n. çînî yekemî boye kirdin undercover adj. sîxuȓî, nihênî undercurrent n. tewijmî awî jêr zewî, tewijmî bîrû boçûnî ciyawaz undercut vt.n. be kemtir defroşêt, bȓînêk le jêr şiwênî biȓînewe underdeveloped adj. dwakewtû le ȓûy abûrîw pîşesaziyewe underdog n. doȓaw, qurbanî sitemû nadadperwerî underdone adj. nekuḽaw underemployed adj. kar kirdin be parey kemû katî kem kemtir le pîşekey xoy underestimate vt. bekem seyir dekat, kem dey qebḽênêt underexpose vt. kem ber ȓûnakî dedat(filîm) underfoot adv. jêr pê, leser zewî undergarment n. cilî jêrewe undergo vt. deçêjêt naxoşî, têdepeȓêt undergraduate n. xiwêndkarî zanko underground adj.adv.n. jêr zewî, be nihênî, bizûtnewey nihênî, şemendeferî jêr zewî undergrowth n. giyaw gijû binçikî naw daristan underhand adj.adv. jêr desit, fêḽawî, be nihênî, be fêḽ underhanded adj. fêḽbaz underlie vt. dexate jêrî, debête binçîne underline vt. hêḽ bejêrîda dênêt dekêşêt, cextî lê dekatewe, giringî pê dedat underling n. kesêkî berdesit, çiḽkawxor underlying adj. binçîneyî, mafî lepêştir undermine vt. bin dekenêt wek tunêḽ lêdan kan lêdan, binkend dekat bo ȓûxan, lawaz dekat le tendirûstî ya kesayetiyewe undermost adj.adv. xiwarewe, xiwartirîn, le piley xiwarewe underneath adj. le jêr, le bin, binewe 404

undernourished adj. dûçarî bedxorakî bûn underpants pl.n. şerwaḽî jêrewe kurt ya dirêj, derpê underpass n. ȓêgey jêr pird ya jêr hêḽî şemendefer underperform vi.vt. serkewtû nebûbêt lewey lêy dawakirabêt ya kemtirî berhem hênabêt underpinning n. koḽeke, laq underplay vt.vi. denwênêt kemtir lewey lêy dawadekrêt underprivileged adj. nebû, nedara, bê deretan, zor hejar underproduce vt.vi. berhemdênêt le pêwîsit kemtir underrate vt. = underestimate underscore vt.= underline undersea adj.adv. jêr aw, le jêr aw undersecretary n. yarmetî derî dûhem undersell vt. defroşêt be nirxêkî kemtir undershirt n. jêr kiras undershorts pl.n. derpê kurte undershot adj. derpoqînî didanî şewîlagey xiwarewe, çerxî xulawe be awî jêrî underside n. lay binewe undersigned adj. kesî lay xiwarewe wajûy kirdiwe underskirt n. jêr damen understaffed adj. karmendî kemtir le pêwîsit understand vt.vi. têdegat, peydebat, encamgîrî dekat, pê dezanêt understanding n.adj. têgeyîştin, jîrî, pêzanîn, hawsozî understate vt. bayexî kem pê dedat, bekem lêy deȓwanêt understudy n.vt.vi. xo amade kirdin bo cêgirtinewey şanokarêk, fêrdebêt bo ew mebeste undertake vt. beḽên dedat, dexate estoy xoy undertaker n. beḽênderî mirdû naştin undertaking n. beḽên, piȓoje, girtine esto, karsazî mirdû under-the-counter adj. na yasayî, jêr be jêr, be diziyewe underthings pl.n. derpêw suxmey jêrewey jinan

undertone

unguarded

undertone n. dengî nizim, ȓengî mirdû undertow n. tewijmî behêzî aw le jêrewe pêçewaney tewijmî serewe underwater adj. jêr aw underway adj. ȓêçkey xoy girtiwe, le berew pêşçûndaye underwear n. cilî jêrewe underweight adj. xiwar kêşî asayî ya kêşî dawakiraw underworld n. dozex, cîhanî tawanû xirapekarî underwrite vt. wajûdekat lexiwarewe undies pl.n. cilî jêrewey kiçanû jinan undo vt. şildekatewe, heḽdeweşênêtewe, le kompiyûterda şitêkit kirdibêt fermanî bideytê neykat, pûçdekatewe undocumented adj. vîza pê nedraw undoing n. nekirdinî saḽȓoj, wêrankirdin, hoyekanî wêranbûn undone adj. encam nedraw, nekraw, wêrankiraw, natewawî derûnî undoubted adj. bêguman, gumanî têda niye undress vt.vi. ȓût dekatewe, lêy dekatewe peȓoy birîn, daydekenêt undue adj. katî nehatiwe, neguncawe undulant adj. şepoldar undulate vi.vt. şepoldedat, şepolî pêdedat, ȓûberêkî şepolawî dedatê unduly adv. be natewawî undying adj. nemir unearned adj. be desit hatûy bê ȓencdan bê koşiş kirdin unearth vt. lejêr xak derdehênêt, dedozêtewe, dexateȓû unearthly adj. asmanî nek hî zewî, namo, seyir uneasy adj. sexit, şloq, nîgeran unemployable adj. bêkar be hoy kem endamî ya neşarezayî unemployed adj. bêkar, bê îş, bekar nebraw unequal adj. na yeksan le(qeware, dirêjî, tiwana, beha), na hawta, laseng unequaled or unequalled adj. nayab, bê hawta unequivocal adj. ȓûn, ȓastû ȓewan unerring adj. bê heḽe, bê kemû kûȓî 405

UNESCO United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization ȓêkxirawî netewe yekgirtiwekan bo xiwêndinû zanistû ȓoşinbîrî uneven adj. jimarey tak, naȓêk, xiwar, na yeksan unexampled adj. degmen, bênimûne, bê hawta unexceptionable adj. bê kemû kûȓî, şakar unexceptional adj. asayî unexpected adj. çaweȓwan nekraw, lepiȓ unfailing adj. heḽeneker, ȓasitbêj, hemîşe baweȓpêkiraw unfaithful adj. napak, nadirûsit, zînakar unfamiliar adj. nenasraw, namo, ȓanehatû unfasten vt. dekatewe, şildekatewe unfathomable adj. têgeyîştinî sexte, serî lêdernakirêt unfavorable adj. dij, nerênî, nehatî unfeeling adj. bê hestûnesit, diḽȓeq, diȓinde unfeigned adj. ȓasteqîne, ȓasitgo unfinished adj. tewaw nekiraw, nesawraw, boyenekraw unfit adj. neguncaw, ȓêknakewê unflappable adj. sardûsiȓ, hêmin unflinching adj. payedar, cêgîr unfold vt.vi. dekatewe, dekrêtewe, dekewête ȓû unforgettable adj. lebîrnekraw, lebîrnaçêtewe unforgiving adj. lê xoşnebûn unfortunate adj.n. bê bexit, sernekewtû, kesêkî bê bexit unfounded adj. binemayekî ȓasitî niye, diroye unfriendly adj. nadostane, dujminane, sardûsiȓ unfrock vt. lekarî dexat le payew piley qeşeyek unfruitful adj. bêber, nezok unfurl vt.vi. deykatewe, biḽawî dekatewe le doxî lûldirawî ungainly adj. gewic, naqoḽa, nahemwar ungenerous adj. pîske, ȓijd ungodly adj. şeȓanî, le xiwa netiris ungovernable adj. serkêş, lasar, yaxî ungracious adj. girij, ȓûşikên, diḽȓeq unguarded adj. neparêzraw, bêbak

unguent

unlimber

unguent n. meḽhem ungulate adj. simdar: ew ajeḽaney simyan heye unhand vt. wazî lê dehênêt, lêy degeȓêt biȓwa unhappy adj. kesas, xembar, diḽnaxoş unhealthy adj. na tendirûsit, nexoş, tirsinak, dawênpîs unheard-of adj. nebîsitraw, giwê lê negîraw unhinge vt. le girêjeney debat (derga), detrazênêt, epeşokênêt(hoşî kesêk) unholy adj. giḽaw, pîs, napesind, na pîroz unhorse vt. le esip dênête xiwarê(siwar), deygilênêt uni- pêşgirêke be watay yek, tak unibody adj. yekparçe: lêkdanî parçekan wek otombîl serban jêrewey tenîştekanî be coşdanû kirdinî be yekparçe unicameral adj. yek encûmenî yasa danan UNICEF n. United Nations Childrenʼs Fund: sendûqî çawedêrî minaḽan ser be netewe yekgirtiwekan Unicellular adj. yek xaneyî unicorn n. espî efsaneyî yek şax unicycle n. paskîlî yek pêçke unification n. yekgirtin, yekxistin uniform adj. ȓêkûpêk, leyekçû, wek ewanî tir, yek cor cilû berig, cilû bergî yek poşî unify vt.vi. yekdexat unilateral adj. yek layenî, le layekewe unimpeachable adj. bêgerd, guman lênekraw uninhibited adj. bêciḽew, bereḽa uninterested adj. arezû lênebûn, newîstin union n. yekxistin, yekêtî, hawsergîrî, yekêtî kirêkaran, dirûşmî yekbûnêkî siyasî wek aḽa, parçeyekî têkeḽkêş dû şit pêkewe bibestêtewe unionize vt.vi. le yekêtî kirêkaranda ȓêkî dexat unionist n. endamî yekêtî kirêkaran unique adj. bêwêne, bêhawta unisex adj. bo nêrû mê, herdû ȓegez unison n. haw newa, guncan unit n. yek, yekey serbazî, yekey pêwaneyî, yeke, parçe Unitarian n. yekxerî Îsayî ke baweȓî be 406

yek xiwayî heye nek bawkû kuȓû giyanî pîroz unitary adj. yek, yekekan, yekta peristî unite vt.vi. yekdexat, beyekewe kodekatewe, enosênêt, ebestêt, egîrsênêt(êsik) united adj. yekgirtû unitize vt. yekdexat unity n. yekgirtin, guncan, ȓêkewtin univalent adj. yek haw hêz le kîmya univalve adj. yek demewane, ajeḽe yek qaqle sedefiyekan universal adj. giştî, bo hemû corekanû qewarekan ya hemû kes bekarî debat, cîhanî universalize vt. giştîdekat, dekate cîhanî universal joint cumgeye dû şefit be yekewe debestêtewe le goşey cudada bixulêtewe: wek cumgey nêwan şeftî gêȓû pêçke, cumgey gardin universally adv. be giştî, le gişt doxû şiwênekanda universal product code ȓiste hêḽêke leser kaḽakan be amêrî xiwêndinewey kompyûterî dexwêndirêtewe bo derxistnî nirix universe n. gerdûn, gêtî, cîhan university n. zanko unjust adj. sitem, bêdadî, nadadperwerî unkempt adj. naȓêk, şilûşaw, napesend unkind adj. sexit, bêbezeyî unkindly adj.adv. sexit, diḽȓeq, besextî, bê bezeyîyane unknown adj.n. nezanraw, nenasraw unlawful adj. nayasayî, naȓewa, zoḽ unleaded adj. bê qurqoşim unlearn vt.vi. lebîrdebatewe, hewiḽdedat le bîrî biçêtewe unlearned adj. nefam, nezan, fêrnebû unleash vt. bereḽadekat, hewsarî leser dekatewe, berî dedat unless conj. meger, beḽam, bêcge le unlettered adj. nezan, nexiwêndewar, na ȓoşinbîr unlike adj.prep. ciyawaz, naçûnyek unlikely adj. ȓêy tê naçêt, pênaçêt serkewtû bêt unlimber vt.amadey dekat bo bekarbirdin

unlimited

unseal

unlimited adj. bê sinur, bêşumar unlisted adj. le lîstda niye unload vt.vi. dadegrêt (bar), barî xoy sûk dekat, demançekey betaḽdekat le fîşek, diḽî xoy heḽdeȓêjêt unlock vt. dekatewe (qifiḽ), danaxat unlooked-for adj. çaweȓwan nekraw unloose vt. şildekat unlucky adj. bêbexit, şûm unmake vt. wek caranî lêdekatewe:dirûsit nekrabêt, têkî deşikênêt, lêy desenêtewe payew pilekey unman vt. lawaz dekat, azayetî leber debȓêt unmanly adj. napiyaw, tirsinok, jinanî unmanned adj. bê fiȓokewan, bê sernişîn, be amêrî beȓêwe birdin unmask vi.vt. demamkî ladebat, ȓûy heḽdemaḽêt, deyxateȓû unmeaning adj. bêwata, pûç unmentionable adj. şiyawî bîr hênanewe niye, nawitrêt unmerciful adj. bêbezeyî unmistakable adj. ȓûn unmitigated adj. sûk nekraw, kem nekraw, tewaw unmoral adj.= amoral bê ȓewişit unnatural adj. nasirûştî, na asayî, desitkird, zor sexit unnecessary adj. na pêwîsit unnerve vt. wire berdedat, tûȓedebêt unnumbered adj. le jimare nayat, bê jimare unoccupied adj. betaḽ, bêkar, desit betaḽ unorganized adj. ȓêknexraw unpack vt.vi. betaḽdekat, derdehênêt unpaid adj. pare pênedraw(kirêkar), xoȓayî unpalatable adj. bêtam, naxoş unparalleled adj. bêhawta, nayeksan, bêwêne unpleasant adj. naxoşewîsit, dij, nateba unplumbed adj. betewawî tênegeyîştû unpopular adj. nenasraw, na cemawerî unpracticed adj. nebote neȓêt, nebote pîşe ya şarezayî unprecedented adj. niwêye, le wêney nebiwe 407

unpredictable adj. pêşbînî nakrêt unprejudiced adj. bêlayen, bêkîne unprepared adj. amadenekraw, amade niye unprincipled adj. bereḽa, bê ȓewişit unprintable adj. bekeḽkî çapnayat unprofessional adj. nezanane, nekara unprofitable adj. bêkeḽik, bêsûd, bêqazanc unqualified adj. lênehatû unquestionable adj. gumanî lênakrêt unquiet adj. şêwaw, bê aram unquote interj. witeyekî wergîraw be nîşaney wergîran dadexat unravel vt.vi. lêkdekatewe şitî aḽoskaw, deȓewênêtewe barûdoxî aḽoz unread adj. nexwêndirawetewe, nexwêndewar unreal adj. naȓasit, diro, heḽbestiraw unreasonable adj. nabecê, na hoşmendane unreasoning adj. kiwêrane unreconstructed adj. koneperisit unregenerate adj. gumȓa, nebîsit, sersexit unrelenting adj. neguncaw, diḽ ȓeq, sexit unremitting adj. bêwestan, pişûnedan, berdewam unrequited adj. weḽam nedanewe, yek layene xoşewîstî unreserved adj. qise leȓû, sinûrbezên unrest n. bê aram, şêwaw unripe adj. negeyîw, hêşta sewiz unrivaled or unrivalled adj. bêwêne unroll vt.vi. ȓadexat, pîşandedat, dexrête ȓû unruffled adj. hêmin, nerimû niyan unruly adj. lasar, harûhac unsaddle vt. zînî lê dekatewe unsaid adj. ne witraw unsavory adj. bêtamûbon, bêçêj unscathed adj. tendirûste, tûşî azar nebwe unschooled adj. fêrnekraw ya ȓanehênraw le layen qutabxanewe unscramble vt. ȓûndekatewe, degêȓêtewe bo barûdoxî xoy unscientific adj. nazanistî unscrew vt. burxû dekatewe ya şildekatewe unscripted adj. serpêyî nûsraw unscrupulous adj. bê wîjdan, bê ȓewişt unseal vt. dekatewe, morekey deşkênêt

unsearchable

unworthy

unsearchable adj. nihênî unseasonable adj. nawexit, katî xoy niye, na werizî unseat vt. derdekat le kar, dexate xiwarewe le siwarî unseemly adj. nawexit, neguncaw, nabecê, naşîrîn unset adj. cêgay xoy negirtiwe wek niqêmî engustîle unsettle vt.vi. ladebat, eşêwênêt, bêzar dekat, nacêgîrdebêt unsettled adj. nacêgîr, şêwaw, dû diḽ, çoḽ unsheathe vt. le kêlan derdênêt(şimşêr) unshod adj. pêpetî unsightly adj. na diḽgîr, naşîrîne unskilled adj. lênehatû, nezan, bêbehre unskillful adj. lênehatû unsnap vt. dekatewe, şil dekatewe, lêk ciya dekatewe, lêk detirazênêt unsnarl vt. aḽoziyekan dekatewe ya çareser dekat unsophisticated adj. fêḽ lênekraw, sade unsound adj. na tendirûsit, nexoş, bogen, nacêgîr, xirap unsparing adj. bê bezeyî, tundû têj, desit biḽaw unspeakable adj. şayanî baskirdin niye le xirapîda ya be keḽkî lêdwan bêt unspotted adj. lekedar nebû, bê xewiş le ȓewiştda unstable adj. leqûloq, danemezraw, bêaram, lawaz unsteady adj. nacêgîr, goȓaw unstop vt. ȓagirekey la debat(serqap, demewane), dekatewe unstructured adj. ȓêknexraw, şil, kirawe unstrung adj. pesit, şiḽejaw, peşokaw, jêyekanî şilewebû wek deskî yarî tênisî ser zewî unstuck adj. pêwenenûsaw, lêwebû unstudied adj. lexowe zanîn xoȓisk sirûştî nek be xiwêndin ya koşişî huşyarî unsubstantial adj. bê binçîne, efsane, lawaz unsung adj. sitayîş nekraw be heḽbestû goranî untangle vt. derbaz dekat le aḽozî, ȓêkdexat untaught adj. nadan, nexwêndewar 408

unthinkable adj. be xeyaḽda nayat, neşiyawe unthinking adj. bê mêşik, gewic untidy adj. naȓêk, pîsûpoxiḽ untie vt. şildekatewe until prep.conj. tawekû, ta untimely adj.adv. nawexit, pêşkatî xoy, le nawexta unto prep. ta, berew untold adj. bas nakraw, le jimare nehatû, bê sinûr, nagêȓdirêtewe, newitraw untouchable adj.n. nabê destî lêbidrêt, nefret lêkiraw, pîs untoward adj. lasar, nalebar, napesind untraveled adj. hatûçoy piya nekrawe, dinya nedîw untruth n. diro, heḽbestraw untutored adj. nexwêndewar, fêrnekraw untwist vt.vi. şil dekatewe, xaw dekatewe unused adj. bekar nehatû, ȓanehatû, betaḽ, çoḽ unusual adj. degmen, na asayî unutterable adj. lebas kirdin nayet, dernabiȓdirêt unvarnished adj. ȓûkeş nekraw(lûs nekraw, warnîş lê nedraw), sade unveil vt.vi. peçey leser ȓûy ladebat, ȓûy heḽdemaḽêt unvoiced adj. bê deng, bê qise unwarrantable adj. naȓewa unwarranted adj. ȓê pê nedraw, beḽên pê nedraw unwary adj. bêbak, heḽeşe unwearied adj. mandûnebû, mandûbûn nazanê unwell adj. nexoş, çak niye unwholesome adj. ziyan bexşî cesteyîw ȓewişit , natendirûsit, napesind, gendeḽ unwieldy adj. hîçî legeḽ nakrêt leber zilîw naqoḽayî unwilling adj. nabediḽî, arezûnebûn unwind vt.vi. xawdekatewe, deȓewênêtewe unwise adj. gewic, nadan unwitting adj. bêaga, bê mebesit unwonted adj. nagiştî, degmen, na asayî, nebobête xo, ranehatû unworthy adj. bê nirix, naşayîste, neguncaw, pîs

unwrap

upturn

unwrap vt. dekatewe şitî pêçraw unwritten adj. nenûsraw, zarekî up adv.prep.adj.n.vi.vt. bo serewe, leserî, berew ser, leser pêy, berewjûr, hestaw, biḽind, heḽbiȓaw, biḽindkiraw, dirûsit kiraw, ȓapeȓîw, amade, heḽsan, beriz bûnewey nirix, heḽdestêt, biḽind debêt, biḽind dekat. up and downs xoşîw naxoşî jiyan. up and down serû xiwar kirdin. up to serqaḽ, lêhatû. up to date niwê dekatewe up-and-coming adj. serkewtinî lê çaweȓwan dekrêt upbeat adj. bextiyar, hîwadar upbraid vt. serzenişit dekat, piya heḽdeşaxêt upbringing n. ȓahênanû fêrkirdin upchuck vi.vt. deȓişêtewe upcoming adj. bew ziwane, bem nizîkane upcountry adj.adv. le nawewe ya berew nawewey wiḽat update vt.n. niwêdekatewe, niwêkirdinewe upend vt.vi. serewxiwar dekat, heḽdegêȓêtewe upfront adj.adv. pêşekî, le pêşewe upgrade n.vt.vi. berew pêş birdin, baştir kirdin, berewjûr, baştir dekat le beha pile çonayetî upgrowth n. ȓiwan, ȓiskan upheaval n. heḽçûn, pişêwî uphill adv.adj. berewjûr, djwarî uphold vt. pşitgîrî dekat, degrêt upholster vt. berigtêdegrêt(kursîw qenefe) upholstery n. kersey berigtêgirtinewe, pîşey berigtêgirtinewe upkeep n. parastinû çak ȓagirtin, têçûy parastinû çak ȓagirtin upland n.adj. ban, zewiyekî beriz uplift vt.n. beriz dekatewe, bḽind deka, bḽind kirdin, ȓabûnî ȓewiştû ȓoşinbîrî upload vt.vi. zanyariyekan degiwêzêtewe le kompiyûterî kesiyewe bo serekî up-market adj. = upscale upon prep.adv. leser, lejûr, ewdemey upper adj.n. beriztirîn wek şiwên ya payew pile, beşî serewey pêḽaw uppercase n. pîtî gewrey nûsîn, gewre upper class dewḽemend ya çînî orostokratî 409

upperclassman n. xiwêndkarî diwayîn saḽî amadeyî ya zanko uppercut n. miştekoḽe bo bin çenage upper hand desit ȓoyîw, deseḽatdarî uppermost adj. baḽadesit, deseḽatdar uppity adj. lexo bayî upraise vt. bḽind dekat uprear vt.vi. bḽind dekat, dademezrênêt upright adj.adv.n. koḽekeyî, sincûqî, ȓasit wêstaw, diḽsozû ȓasit, doxî koḽekeyî upright piano piyanoy sitûnî nek texit uprising n. yaxî bûn, şoȓiş, ȓapeȓîn upriver adv. be pêçewaney tewijmî awî zê uproar n. şêwan, hera, jawe jaw uproarious adj. herawhûrya, jawe jaw uproot vt. ȓîşekêş dekat, le ȓegewe derdehênêt upscale adj. bo xeḽkanî dewḽemend ya şêwazî niwê upset vt.n.adj. pesit dekat, bêzar dekat, heḽdegêȓêtewe, bêzar debêt, ziwîr debêt, heḽdegeȓêtewe, pestî, bêzarî, ziwîrî, pesitbûn, bêzarbûn, têkçûnî leş upshot n. encam upside n. lay serewe upside down ser berew xiwar, demew nixûn upstage adv.adj.vt. berew ya piştewey şano, lexobayî, le piştewe deyhêḽêtewe upstairs adv.adj.n. le nihomî serewe, leserewe, nihomî serewe upstanding adj. ȓawestaw, ȓastû dirûsit, serberiz upstart n.adj. kesêkî taza dewḽemend betaybetî kesêkî lexobayî, kîseniwê upstream adv.adj. be pêçewaney tewijmî ȓûbar upsurge n. heḽquḽan, heḽsanî xêra wek lafaw upswing n. berewpêş çûn uptake n. têgeyîştin, peybirdin, dûkeḽkêş, mijîn uptight adj. peşêw, tûȓe up-to-date adj. ta emȓo uptown adj.adv.n. bo ya berew maḽanî şar, beşî serewey şar upturn vt.vi.n. heḽdegeȓêtewe,heḽgeȓanewe le wîsitû xiwasit

upward

urology

upward adv.adj.berewjûr(şiwên),berewser (payew pile) upward mobility berewjûr çûn, beriz bûnewe( ȓêjey hejarî ) upwind adv.adj. berew ba, ȓiwew ba Ur şarêkî dêrîne leser zêy furat uracil n. pêkhateyekî binçîneyî ȓonî RNA Ural mountains çiyakanî Oral le Ȓûsya ke be sinûrî nêwan Asiya w Ewrupa dadenrêt uranium n. yoranyom: tuxmêkî kanzayî kîmyayî tîşikdere le wizey etomîda bekar debrêt Uranus n. hesarey heftem dûr le xorewe urban adj. şarstanî, şarî, şar urbane adj. selar, nasik, maḽraw urbanize vt. degoȓêt le ladêyiyewe bo şaristanî urban legend şarî efsaneyî urban renewal niwêkirdinewey şar urban sprawl peragendeyî şar urchin n. minaḽî biçûk be taybetî kuȓî şeȓanî -ure paşgirêke bewatay kar, kirdewe, encamî karêk, dox, karmendî, desteyek be yekewe karêk biken urea n. mîz uremia n. mîzawî bûnî xiwên ureter n. mîzber le gurçîlewe bo mîziḽdan urethane n. awêteyekî sipî krîstaḽiye wek aram bexişû tiwêner la karî pizîşkîda bekar debrêt urethra n. boȓî mîz le mîziḽdanewe bo derewe urge vt.n. pêdadegrêt bo şitêk, pêdagirî urgent adj. pêwîsit, her êsta uric adj. peywendî be mîzewe heye urinal n. defrî mîz tê kirdin urinalysis n. pişkinînî mîz urinary adj. ko endamî ciya kirdinewew derdanî mîz urinate vi. demîzêt, demîzênêt urine n. mîz URL n. (Uniform Resource Locator) naw nîşan leser www( world wide web ) urn n. ceȓeyek bo heḽgirtinî xoḽemêşî mirdû, defrêkî zil bo lênanî çayîw qawe urogenital adj. organî mîzû zayendî 410

urology n. zanistî mîzû zayendîw organû nexoşiyekanyan Ursa Major hewtewaney gewre Ursa Minor hewtewaney biçûk( ko ) ursine adj. le şêwey wirç urticaria n. sûȓbûnewew awsanî pêsit be xuranewe be hoy xiwardinû dermanewe us pron. ême USA wiḽate yekgirtiwekanî Emerîka usable or useable adj. bekardêt, bekardebrêt USAF (United States Air Force)hêzî asmanî emerîka usage n. bekarhênan, ȓêge ya şêwey bekarhênan USCG (United States Coast Guard) pasewanî kenarekanî emerîka USDA (United States Department of Agriculture) wezaretî kiştûkaḽî emerîka use vt.n. dexate karewe, bekar dehênêt, ȓadêt leser madey siȓker, bekar birdin, sûd, keḽik, bekarhênan. in use lekardaye. used adj. pt.&pp.of use bekar hatû, destî dû, bekar biraw useful adj. keḽikdare, bekardêt useless adj. bêkeḽik user n. bekarber usher n.vt. dergawanî dadiga, kesêk ȓêy danîştin nîşandedat le şanow sînema, ȓê nîşan dedat, mijde dedat usual adj. asayî usurp vt.vi. bezor deseḽat zewit dekat usury n. ȓiba utensil n. defir, qapûqaçaxî çêştxane uterus n. mindaḽdan utilitarian adj. keḽikdare, keḽik egeyenê utilitarianism n. ȓêbazî keḽik: daway cêbecê kirdinî zortirîn keḽik bo zorbey mirovayetî ebêt amancî mirovayetî bêt utility n. keḽik, sûd, şite be keḽikekanî wek( kareba, aw, gaz, telefon, ..), ew damezraweyey ew xizmet guzariyane dabîn dekat utility room jûrî keresekanî cil şordin awgerimkerû gerim kirdin utilize vt. keḽikî lê werdegîrêt, bekardêt utmost adj.n. gewretirîn, zortirîn, ewpeȓî utopia n. dorgeyekî xeyaḽiye sîstemêkî sy-

utter

vamoose

asîw komeḽayetî tewaw çakî heye le layen Thomas More le saḽî 1516 nûsrawe utter adj.vt. tewaw, koy giştî, ȓeha, bê endaze, bê meric, deḽêt, derdebȓêt utterance n. witin, tiwanay witinû derbiȓîn uttermost adj.n. utmost U-turn badanewe le şêwey pîtî U be otombîl uvea L. ȓeşêney çaw uvula L. zimane giçkey derwazey quȓig uxorious adj. gîrodey jinekeyetî

V v V 22hemîn pîtî zimanî Înglîzî, kurt kirawey (verb kirdar, volt yekey wizey kareba, volume bo bergî pertûkû deng, jimare 5 le jimarey Roman da, hêmay kanzay Vanadium vacancy n. bêkar, boşayî, şiwên karêkî bê karmend vacant adj. betaḽ, boş, çoḽ, bêkar, gewic vacate vt. betaḽdekat(nûsînge, xanû), wazdehênêt le, deçêt bo pişû vacation n.vi. pişû le kar, pişû werdegrêt vaccinate vt.vi. dekutêt( dijî sîroje awḽe..) vaccine n. kutan, kutanî dijî sîrojew awḽe.. vacillate vi. delerêtewe, dêtû deçêt wek şekanewe, dûdiḽdebêt vacillation n. lerînewe, dûdiḽî vacuity n. betaḽî, winkirdin, gewcî vacuous adj. betaḽ, gewic, bêmêşik vacuum n.adj.vt.vi. betaḽayî, şiwênêkî betaḽkiraw le baw gazîş, her betaḽiyek, betaḽker, pak dekatewe be giskî karebayî vacuum bottle n. şûşey dû tiwê vacuum cleaner n. giskî karebayî vacuum-packed adj. heḽgirtin lenaw defrêkî betaḽkiraw le awû ba bo hêştinewey be tazeyî vacuum tube or valve core giḽopêke wek biḽindgo bekardêt betaḽ kirawe le ba vagabond adj.n. aware, lanewaz, wêḽ, sergerdan, kesêkî hîçûpûç 411

vagary n. hewes, ȓewiştî seyir vagina n. kenaḽî nêwan mindaḽdanû derçey mîz kirdin(quz) vagrant n.adj. derbeder, siwaḽker, geda, ȓewend, serkêş, aware vague adj. nadyar, naȓûn vain adj. bêbayex, piȓûpûç, bêkeḽik, nezok vainglory n. le ȓadebeder lexobayî bûn valance n. perdey kurt le beşî serewey pencere vale n. doḽ, şîw(bezimanî honrawe) valedictorian n. xiwêndkarî derçû be yekem le zanko ke witarî maḽawayî dexwênêtewe le ahengî derçûnda valedictory n. witarî maḽawayî le zanko valence n. hawhêz le kîmyada valentine n. heḽbijardinî xoşewîsit ya ȓojî goȓînewey dyarî, ȓojî valantayin valet n. xizmetkarî taybetî kesêk ke yarmetî cil leber kirdnî xawenekey dedatû be tengewe hatinî, kirêkarî cil şorû utîkirdin le hotêlda valetudinarian n. kesêkî nexoş, kesêk zor agay lexoy bêt wa bizanê nexoşe valiant adj.n. aza, kesêkî aza valid adj. yasayî, drûsit, ȓewa validate vt. be yasayî dekat, piştgîrî dekat, cêgîr dekat validity n. ȓewayî, lekardabûn valise n.Fr. cantay destî, bawiḽ valium nawî bazirganî dermanêkî aram bexşe valley n. doḽ, şîw, nêwanî dû çiya valor or valour n. azayetî, biwêrî valuable adj.n. giranbeha, benirix, bayexdar, behadar valuation n. nirxandin, xemḽandin, qebḽandin value n.vt. behay şitêk be pare, nirix, beha, ȓêz, heḽdesengênêt, denirxênêt, ȓêzî bo dadenêt valued adj. cêy ȓêze value judgment heḽsengandinî kesêk le ȓûy çakîw xirapiyewe valve n. demewane, zimaney çûzele, her zimaneyek ȓêge be yek lada bidat şitî piya biȓwat vamoose vi.vt. cêdêḽêt, koçdekat

vamp

veggie

vamp n. piştî pêḽaw: ewbeşey ke pencekanû piştî pê dadepoşêt vampire n. le folkilorda hatiwe ke mirdûyek şew le goȓ dêtederêw xiwênî xewtiwekan demjêt vampire bat ew şemşeme kiwêraney leser xiwên mijîn dejîn van n. otombîlêkî daxrawe bo giwêzanewew birdinî şimek bekar dêt vanadium n. tuxmêkî kanzayî nerme le poḽada bekar dêt vane n. nîşanderî aqarî ba, peȓey aşî ba aşî aw ya her peȓeyek bixulênêtewe ya bixulênrêtewe Van Gogh, Vincent 1853-1890 nîgarkêş vanguard n. pêşȓewî supayek, beşî pêşewey supa, ȓaberî cûḽaneweyek vanilla n. vanilla wek ȓiwek herweha bone xoşekey le bestenîw kêkda bekar debrêt vanish vi. leçaw win debêt, diyarnamênêt vanity n. her şitêkî betaḽ ya bê keḽik, bêbayex, bênirx, lexobayî, mêzêkî biçkole be awêneyekewe bo xo ciwan kirdin vanity case cantayekî biçûk bo heḽgirtinî kersey ciwankarî vanquish vt. şikisit dexwat, têk deşikêt vantage n. çaktirîn hel, helî lebar vapid adj. bêtam, bêbayex vapor n. heḽim, tem vaporize vt.vi. heḽim dekat, debêt be heḽim vaporous adj. heḽmî, temawî, piȓûşawî, wek heḽim vapor trail = contrail fûker vaquero n. gawan variable adj.n. goȓaw, şitêkî goȓaw, her şitêk bigoȓê variance n. ciyawazî, natebayî variant adj. corawcor, şêwey cuda variation n. goȓîn, goȓan, dûbare kirdinewey awazêk be hendê goȓanewe varicolored adj. ȓengaw ȓeng varicose adj. na asayî heḽawsanî lûley xiwênhênerekan varied adj. hemecor, goȓer variegated adj. ȓengaw ȓeng, xaḽ xaḽ varietal adj. corawcor variety n. hemecor, şêwey ciyawazî ştêk 412

variety store kogay hemecorî herzan varlet n. berdestî siwarçak, bedxo, napesind varmint or varmint n. kesêkî çepeḽ varnish n. waȓnîş: boyey birîqew lûsî varsity n. tîmêk niwênerayetî zanko ya qutabxaneyek bikat vary vt. hemecor dekat, degoȓêt vascular adj. peywendî be xiwênberû xiwênhênerekan heye vase n. guḽdan vasectomy n. neştergerî biȓînî lûley birdnî tomaw bo nezok kirdin Vaseline n. wazenîn: merhemêke le newit dirûsit dekrêt vasomotor adj. ȓêkxerî xiwên berekan wek demarû derman vassal n. werzêrî derebeg, miskên, berdesit, bende, koyle, noker vast adj. firawan, berîn, zil vat n. defrêkî gewre wek bermîl bo heḽgirtinî şilemenî Vatican n. vatîkan baregay papa le şarî vatîkan vaudeville n. ahengî semaw goranî vault n.vi.vt. binmîçî kewaneyî, binmîçî gumbetî, jêr zemên, serdegrêt be gumbet, bazdedat vaulting adj. bazdan, yarî ser esip, espedarîney werziş, kewanew gumbet vaunt vi.n. xoheḽdekêşêt, xoheḽkêşan veal n. golik, goştî golik vector n. ew ajeḽey mîkrobî nexoşî degwazêtewe, tawdan, aqar, qîblenamey araste kirdin le fiȓokeda(qumbas) Veda n. yekêke le çiwar pertûke pîrozekey Hindosekan Veep n. cêgirî serok veer vi.vt. derdeçêt le ȓê, ladedat, goȓînî aqar vegetable adj.n. sewze, ȓiwekî sewiz, sewzexor vegetarian n.adj. kesê goşit naxiwat, goşit nexoran, giyaxoran vegetate vi. sewizdebêt, deȓwêt, temeḽû tewezelane dejît vegetation n. ȓiwan, jiyanî ȓiwek be giştî veggie n.adj. sewze, sewzexor

vehement

verdigris

vehement adj. tundû tîj, serkêş vehicle n. arebane, otombîl, ȓêgakanî derbiȓîn, hoy gwastinewe veil n.vt. serpoş, pêçe, perde, ȓûpoş, tara, dadepoşêt veiled adj. perdedar, poşraw, naȓastewxo derbiȓîn veiling n. pêçe, ȓûpoş vein n.vt. xiwên hên, demarî geḽa, demarî baḽî pepûlew mêş.., demarî berdû dar, demarî ȓengî corawcor le meȓmaȓda, hewes, xû, nîşanî dekat wek demar veld or veldt n. mêrg be hendêk dewenû darewe vellum n. pêsit bo bergî pertûk, qaqezî estûr bo bergî pertûk velocity n. xêrayî, tîjȓewî velour or velours n.Fr. core qumaşêke le qedîfe deçêt velum n. le zîndewerzanîda perde, twêxêkî tenik velvet n.adj. qedîfe, nerim wek qedîfe velveteen n. qumaşî lokey tûkdar le şêwey qedîfe venal adj. bertîl xor, gendeḽ venation n. sîstemî biḽawbûnewey demar le geḽaw baḽî megezda vend vt.vi. çerçêtî dekat, defroşêt vendee n. kiȓyar vender n.= vendor firoşyar vendetta n. toḽe vending machine mekîney şit firoştin be pare têhawîştin veneer vt.n. daydepoşêt be çînêkî tenik bo ciwankarî, tiwêkiḽ bo parastin ya ciwanî venerable adj. ȓêz lêgirtin be hoy temen ya sengînî, şkodar venerate vt. ȓêzî lê denêt venereal adj. ko endamî zawû zêyî, tûşbû be nexoşî le rêy ko endamî zawû zêwe, giwêzanewe le ȓêy ko endamî zawû zêwe venetian blind perdeyekî tîreyiye etwanrêt be pêy pêwîstî hatne jûrewey ȓûnakî bikrêtewe ya dabxrêt vengeance n. toḽekirdinewe vengeful adj. kînedar, xiwazyarî toḽe venial adj. şiyawî lêbûrdine venireman n.siwêndxor be fermanî dadiga 413

vension n. goştî asik venom n. jehir, kîne venomous adj. jehrawî, kînedar venous adj. demarawî piȓ le xiwênhêner, diyarî kirawe bo xiwên birdin vent n.vt. derbiȓîn, kunêkî biçûk, derçe, derîçe, kunî têdekat, derdebȓêt ventilate vt. heway jûr pak dekate be ȓêgedan be hatinû çûnî hewa, derçey bo dadenêt ventilator n. amêrî hênanû derçiwandinî hewa, hewa goȓ ventral adj. binî wirig ventricle n. sikoḽey diḽ ventriloquism n. hunerî witin wa derî dexat dengeke le biḽind gowe dernaçêt le şiwênêkî tireweye venture n.vt.vi. biwêrî, xolêdan, serkêşî, sereȓoyî, giwênedan, bazirganî kirdinêkî metirsîdar, nîşan dedat, têdehawêt venturesome adj. kesêkî sereȓo, biwêr venue n. şiwênî ȓûdanî tawan ya hoy tawaneke, şiwênî tomar kirdinî sikaḽa, şanoy ȓûdawekan Venus n. xudawendî xoşewîstîw ciwanî Romekan, estêrey gelawêj Venus’ flytrap guḽe mêşgir veracious adj. ȓastgo, dirûsit veracity n. ȓastgoyî, dirûsitî veranda or verandah n. heywan verb n. kirdar,firman verbal adj. le watay wişeda, bezar, bedem, çawgî naw verbalize vi.vt. dedwêt be wise, derdebȓêt bewişe, qise dekat verbal noun ȓêziman. nawî firman: daȓêjraw le firmanewe verbatim adv.adj. deqaw deq, wişe bo wişe, wek xoy verbena n. ȓiwekêke bo ciwanî guḽî heme ȓengî heye verbiage n. zor witin, drêjdadiȓî verbose adj. zorbiḽê, çenebaz verdancy n. sewzayî verdant adj. sewiz, dapoşraw be sewzî verdict n. biȓyarî siwênid xoran, ferman, boçûn verdigris n. jengî ȓeng sewzî misû bironz

verdure

veteran

verdure n. ȓengî sewzî şitêkî geşe sendû, sewzî sewzayî verge n.vi. ȓox, qerax, kenar, perawêzî kitêb, sinûr, haw sinûr debêt, awadebêt, lar debêtewe verger n. micewirî kiḽêsa heḽsûȓênerî zorbey karûbarî kiḽêsa heḽgirî dar destî kiḽêsa verify vt. dirûstiyekey taqî dekatewe, ȓastiyekey deselmênêt verily adv. beȓastî, bê guman verisimilitude n. şîmane, şitêk eşê ȓasitû dirûsit bêt veritable adj. ȓasit, drûsit verity n. ȓasitî, drûsitî vermicelli n. wek pasta barîktir le makerûnî vermiculite n. kanzay haydro silîkayit be gerim kirdin dekşêt le girtinî kunû keleber ya ciyakirdinewew dabiȓandin leyek bekar debrêt vermiform adj. wek kirim, şêwey kirim vermiform appendix n. ȓîxoḽe gewêre vermilion n. ȓengî sûrî birîqedar vermin n. canewer ya ajeḽû baḽindey mişexor, kesêkî ziyan bexiş vernacular adj.n. zimanî giştî, zimanî nawçeyek, zimanî komeḽêk, diyalêktî nawçeyek, nawî bawî ȓiwekêk ajeḽêk vernal adj. beharî, herze, law vernier n. pêwerêkî zor wirde kerte biçûkekanî dabeşkirdinî lesere le şêwey qepan versatile adj. heme layene ya karameyî, hemecor bekar hênan verse n. dêȓêk honrawe, honraweyek, biȓgeyek honrawe, ayetêkî quran versed adj. şareza ya betiwana le babetêkda versification n. dananî honrawe versify vi.vt. honrawe dadenêt, degêȓêtewe le honraweda, le şêwey honraweda day deȓêjêt version n. wergêȓanî pertûkî pîroz, çîrok, çeşin, şêwey ciya versus prep. dij, beramber vertebra n. êskêkî biȓbiȓagey pişt vertebrate adj.n. ajeḽe biȓbiȓage darekan 414

vertex n. pope, lûtke, beriztirîn xaḽ, dond, le matmatêkda: xaḽî be yek geyîştinî dû la nûkî goşe vertical adj.n. sitûnî, şawḽî, ȓasit leserewe bo xiwarewe, hêḽêkî sitûnî vertiginous adj. gêjker ya ebête hoy gêjbûn vertigo n. sersûȓan, gêjbûn verve n.Fr. çalakî, zîndûyetî, peroş very adj.adv. tewaw, heman, ewey wîstirawe, zor, be tewawî, be ȓastî very high frequency şepolî ȓadiyo le nêwan 30 ta 300 mêgahêrtiz very low frequency şepolî ȓadiyo le nêwan 10 ta 30 mêgahêrtiz vesicant adj.n. biloq pêker, wek gazî xerdel ke biloq be pêstû sîne dekat le cengda bekar debrêt vesicle n. kîsey biçûkî aw leser pêsit, kîse, mîziḽdan vespers n. niwêjî şêwan vespertine adj. êwaran vessel n. defir, peymane, xiwên hênerû birdin, keştî, fiȓoke vest n.vt.vi. sûxmey piyawan, cibey qeşe, pêy despêrêt, deseḽatî pêdedat, dekate xawenî vestal adj.n. dawên pak, xawên, kiçe xiwawende mêyîney Ȓomanekan vested adj. biȓyar leser diraw, cêgîr, ȓeha vested interest mafî dan piyaniraw, komeḽêk koşiş biken bo bedesit hênanî amancî xoperistaneyanû sepandinî deseḽatiyan vestibule n. daḽan, ȓaȓewî ser gîraw vestige n. şiwênewar, şiwên pê, paşmawey kon vesting n. hêştinewey hendêk ya hemû mafekanî xanenişînî le layen karmend xoyewe vestment n. cilûberig, cibey qeşe vest-pocket adj. zor biçûk bo gîrfan vestry n. jûrî heḽgirtinî cilûberig le kiḽêsa, encûmenî kiḽêsa vet vt. heḽdesengênêt be wirdî ya be şarezayî vetch n. giyayeke bo aḽif bekar dêt veteran adj.n. betemen, şareza, cengawer-

veterinarian

vindicate

êkî kon, siyasetmedarêkî qaḽewebû veterinarian n. pizîşkî ajeḽ, beytaḽ veterinary adj.n. pizîşkayetî ajeḽ, beytaḽî veto n.vt. mafî pûçkirdinewe, deseḽatî pûçkirdinewe, pûç dekatewe, nahêḽêt vex vt. pesit dekat, bêzar dekat be zor witin, perêşan dekat vexation n. bêzar kirdin, perêşan kirdin, pesit kirdin via prep. lew ȓêgayewe, be hoyewe viable adj. tiwanay jiyanû ȓesînî heye le derewey mindaḽdan, kirdenî viaduct n. pirdî payedar Viagra nawêkî bazirganî dermanî kêr ȓepbûn vial n. şûşe viand n. xiwardin, azûqe vibrant adj. lerzîn, lerînewe, leranewe vibraphone n. amêrêkî mûzîke vibrate vt.vi. elerêt, elerênêt vibration n. lerîn vibratory adj. lerawe, hî lerînewe, ebête hoy lerînewe viburnum n. dewen ya dirextêkî biçûkî guḽdar vicar n. cêgir, niwêner, qeşe vicarage n. maḽî qeşe, mûçe ya payew piley qeşe vicarious adj. tewaw kirdin le birî ewanî tir, lebirî, le ciyatî vice n. bedxûyî, dawên pîsî, cindeyî, sozanî vice prep. le ciyatî, lebirî vice- pêşgirêke be watay cêgir wek cêgirî serok vicegerent n. birîkar vice-president n. cêgirî serok viceroy n. cêgirî paşa vice versa L. be pêçewanewe vichyssoise n. şileyekî xestî sardî petatew piyazû kirême vicinity n. nizîk, nawçey dewrûber vicious adj. dawênpîs, şeȓangêz, xirap, gendeḽ, ziyan bexiş, diȓinde vicious circle xulanewe ya geȓanewe bo heman dox vicissitude n. goȓan, hewrazû nişêwî jiyan victim n. qurbanî, lêqewmaw 415

victimize vt. dekate qurbanî victor n. serkewtû, birawe, zaḽbû victorious adj. serkewtû, zaḽ victory n. serkewtin, birdinewey şeȓ ya têkoşan victuals pl.n. xorak, xiwardemenî, pawan vicuña n. lamay biçûk: ajeḽêkî Emerîkay başûre le wiştir deçêt, xurî ew ajeḽe vide L. biȓwane lapeȓe, bigeȓêwe lapeȓe videlicet L. wata video adj.n. amêrî vîdiyo bo temaşakirdinî fîlm, kurtkirawey video cassette ya videotape videoconferencing n. beşdarî le çawpêkewtinî telefizyonî leçend şiwênêkî ciyawe videodisc n. pepke, qewan bo tomar kirdinî dengû ȓeng vie vi. têdekoşêt bo birdinewe serkewtin view n.vt. dîmen, bînîn, temaşakirdin, lêwirdbûnewe, bîrû boçûn, wêne, pîşandedat, epişkinêt, lêdepêçêtewe viewer n. amêrî bînîn, bîner viewless adj. nebînraw, bê ȓûxsar, bê bîrû boçûn viewpoint n. boçûn, dîd, têȓiwanîn vigil n. êwarey cejin, şewî cejin, êşik, bêdarî vigilant adj. êşik girtin, şewnixûnî vigilante n. kesêk lederewey dadiga sizay tawanbaranî girtibête esto vignette n. nexşêkî biçûkî ser peȓey pertûk vigor or vigour n. tiwana, hêz, zîndûyetî Viking n. çetekanî deryayî Eskendenafiya vile adj. dawênpîs, çepeḽ, zor xirap, bênirix vilify vt. sûkî dekat, nawî deziȓênêt villa n. xanûyekî gewre le ladê village n. gund, dê villager n. gundî, dêhatî, ladêyî villain n. kesêkî xiwêȓî villainy n. xiwêȓêtî villain n. cûtyarêkî nîmçe azad le sîstemî derebegayetîda vim n. tiwana, hêz vinaigrette n. şûşey sirkew ȓonî zeytûn, guḽawdan vindicate vt. pakdekatewe le ȓexnew tane, deparêzêt, deselmênêt

vindictive

visor

vindictive adj. kînedar, qîn heḽgir vine n. mêw, darî mêw vinegar n. sirke vineyard n. ȓeze mêw vintage n.adj. werzî tirê ȓinîn, şerabî kon, cilûbergî kon vintner n. mey girewew mey firoş vinyl n. vaynel: awêteyekî kîmyayî pilastîkî lê drûsit dekrêt wek qewan viol n. corêkî konî kemanceye şeş dawî heye viola n. le corekanî kemance beḽam gewretir violable adj. desit dirêjî dekrêteser violate vt. desit dirêjî dekat, xawênî kiçan debat, pîroziyekan pîs dekat violation n. desit dirêjî kirdin, kiçênî birdin, bêȓêzî kirdin violence n. tundû tîjî, azardan, desit dirêjî kirdine ser kiçan, hesit birîndar kirdin, kirdewey tundû tîjî violent adj. tundû tîj, qisey ȓeq, na sirûştî, sexit violet n.adj. wenewşe, ȓengî wenewşeyî violin n. kemance violist n. kemance jen violoncello n. çelo: kemance gewreke VIP n. very important person kesêkî paye beriz viper n. marî jardar, kesêkî kînedar zordar viral adj. behoy vayrosewe vireo n. corêk çolekey Emerîkaye ȓeng zeytûnî meges xore virgin n.adj. kiçêkî dawên pak hergîz legeḽ piyaw cût nebûbêt, pak, bêgerd, dawên pak virginal adj. dawên pakî virginity n. pakî, kiç Virgo n. kelûy kiç virgule n.(/) hêḽêkî lare le berwar nûsîn ya kertî matmatîkîda bekar debrêt virile adj. piyawetî, betwanayî le cûtbûn, behêz virology n. tiwêjînewe le vayrosû nexoşiyekanî vayrosî virtual adj. kirdarî, bekirdewe, ȓastî virtue n. çake, çak, karîgerêtî wek le dermanda, çake be giştî 416

vituuoso n. hunermand, hunermendî dahêner virtuous adj. dawên pak, xawên bo afret le ȓewiştda virulent adj. jarawî, çepeḽ, kînawî, hewkirdû ta ȓadey pîsî virus n. vayros, her azar bexşêk, ew kirmaney biḽaw dekrênewe bo têkdanî kompyûterekanî cihan ya şiwênêkî taybet be nayasayî visa n. vîze: ȓêgedanî yasayî ke dexrête ser paseporit visage n. ȓûxsar, ȓû, ȓiwaḽet vis-à-vis adj.adv.prep. ȓûbeȓû, pêçewane, berambereket, be berawird legeḽ viscera n. henaw, ȓîxoḽekan visceral adj. hestî, henawî, besozî viscid adj. şileyekî xesitû lînc viscose n. madeyekî lînce le dirûsit kirdinî awrîşmî pîşesazîda bekardêt viscosity n. lîncêtî viscount n. xanedanî xiwar count serû baron viscousb adj. lînc vise n. gîrge: amêrêke bo girtin le dartaşîda le asingerîda Vishnu n. xudawendêkî Hindî bercestekiraw le şêwey mirov visibility n. diyarbûn, bînran, astî bînîn, ȓûnî visible adj. bînraw, leberçaw, diyar vision n. bînîn, şitêkî bînraw le xewda ya xeyaḽ, dîd, sirûş, hestî bînîn, kesêk ya dîmenêkî ciwan visionary adj.n. bînîn be xeyaḽ, kesêkî xeyaḽî visit vt.vi.n. serdanî dekat, dîdenî dekat, depişkinêt, tûşî derid debêt, dediwêt, dîdenî, serlêdan, beserkirdinewe, pişkinîn, demeteqê visitant n. mîwan visitation n. dîdenî, pişkinîn le layen polîsewe, sizaw padaştî xiwayî, mafî serdanî kirdinî mindaḽ diway lêk cuda bûnewey daykû bab, pirsey serexoşî visitor n. mîwan, pişkiner visor n. pêşewey kiḽawzirê ke heḽdedrêtewe bo sêber kirdin le çaw

vista

volley

vista n. dîmenêk be bîrda bêtewe le ȓabûrdû bînrabêt, dîmenî ȓûdawêk visual adj. bînayî, bînraw, bo bînîn visualize vt.vi. xeyaḽdekat, dênête berçaw vita n. kurteyek le jiyan name be destî nûser xoy le namey diktorada vital adj.n. zîndûyetî, binçîneyî bo jiyan, kuşinde, zor giring bo jiyan, organe binçîneyiyekanî jiyan wek diḽ mêşik .. vitality n. wizey jiyan, zîndûyetî, tiwanay mêşkû ceste vitalize vt. jiyanî pê dedat,tiwanay pêdedat vital signs nîşanekanî jiyan wek henase lêdanî diḽ sardîw germî leş vital statistics zanyariyekanî serjimêrî le dayik bûn mirdin jinhênanû şûkirdinû nexoşîw tendirûstî vitamin n. made pêkhênerekanî xiwardinî binçîneyî le tendirûstî başda vitamin A çewrî tiwawey elkuhûlî le naw cigerî masîw ȓonekey zerdêney hêlkew gêzer besûde bo bînîn le tarîkîda vitamin B (complex) komeḽey vitamin B1,B2,B12 bo çareserî kem xiwênî vitamin C le mîwe tirşekanû temateda desit dekewêt kemiyekey ebête hoy nexoşî eskerpût vitamin D le ȓonî cigerî masîda heyew kemiyekey debête hoy êsik nermî vitamin E le genimû ȓonî guḽebeȓojeda heye yarmetî derî xirap nebûnî mêşke vitamin K le sewzîw xiwardinî masî peyda debêt bo ȓagirtinî xiwên berbûn başe vitiate vt. têkdedat, lekar dexat, heḽdeweşênêtewe(peyman) vitreous adj. şûşeyî, le şûşe dirûsit kiraw vitreous humor awî naw çaw nêwan bîlbîlew dîwarî piştewey gilêne vitrify vt.vi. eykat be şûşe, deygoȓêt bo şûşe vitrine n. ȓûy şûşeyî doḽab, qutuyekî şûşeyî vitriol n. zax, tirşî gogird vituperate vt. cinêwî pêdedat, sûkî dekat viva n. hawarî bijî bijî vivace adj.adv. lew peȓî xoşî vivacious adj. piȓ le xoşîw şadî vive Fr. herbijî vivid adj. geş, geşawe, çalak, behêz 417

vivify vt. jiyanî pêdedat viviparous adj. beçke eka nek hêlke vivisection n. tiwêkarî zîndewer bo mebestî zanistî vixen n. ȓêwiye mêye, jinêkî şeȓanî viz. = videlicet ewe, wata vizier n.Ar. wezîr vocable n.adj. wişe vocabulary n. lîstî wişekan le ferhengda, hemû ew wişaney le zimanda bekardên vocal adj. witin, goranî, derbiȓîn be deng, dengdar vocal cords jêyekanî deng vocalic adj. bizwêniye, wek ya pêkhatiwe le pîte bizwênekan vocalist n. goranî bêj vocalize vt.vi. debêjêt ya goranî deḽêt vocation n. hesit kirdinî mirov wek pêy biwitrê be karêk hestêt, pîşe, behre vocational adj. pîşeyî vocative adj.n. bangkirdin, şêwey bangkirdin le ȓêzimanda vociferate vt.vi. hawar dekat, deqîjênêt vociferous adj. denge deng, hera vodka n. şerabêkî Ȓûsî bê ȓenge le genmû danewêḽeyekî tir wek coye dirûsit dekrêt vogue n.Fr. berig, modêl, mode, nasrawî, nawbang voice n.vt. deng be dem, tiwanay deng derkirdin(bêjtin), derbiȓîn, parawî derbiȓîn, şêwey firman, derdebȓêt voice box quȓig voice mail namey elektironî deng voice-over n. dengî kesêkî nebînraw le telefizyonda ȓadegeyenêt void adj.n.vt. betaḽ, boş, bêsûd, bêkar, lekaranebû, pûç, bêbayex, betaḽî dekat voile n. kutaḽî tenik volatile adj. xêra bûn be heḽim, xonegir, teqîw, demdemî, goȓaw volatility n. heḽimkirdin volcanic adj. giȓkanî, giȓkan asa, tundûtîj volcano n. giȓkan, agirpijên vole n. mişkî kêḽge volition n. wîsit, twanay heḽbijardin volley n.vt.vi. ȓîze gulle tîr qise, geȓanewey topî tênis pêş ewey le zewîbidat, desit ȓêjî gulle qise cinêw

volleyball

vying

volleyball n. topî bale volt n. fîzyazan A.Volta 1745-1827, yekey binçîneyî hêzî bizwênerî elektirîkî voltage n. yekey pêwaney hêzî kareba voltaic adj. = galvanic Voltaire 1694-1778 nûserû feylesûfî Ferensayî voltmeter n. pêwerî volt voluble adj. ȓewan, qisezan volume n. pertokî çend bergî, qebare, jimarey zor, berzî deng voluminous adj. zil, qebare gewre, behêz voluntarily adv. lexowe, be wîstîxo voluntarism n. beşdarî kirdin le çalakiyekda be wîstî xo voluntary adj. xokird, bewîstîxo, lexowe volunteer n.adj.vt.vi. xobexiş, serbazî xobexiş, xodebexşêt voluptuary n. kesêk be dûy xoş guzeraniyewe bêt voluptuous adj. hewesbaz, xoşguzeran volute n. nexşî pêçaw pêç qaqle cinokeyî vomit n.vt.vi. ȓişanewe, deȓişêtewe voodoo n. ayînî xeḽkî West Indies zincîre durgeyeke le deryay karîbî binçîney baweȓekeyan leser bnçîney cadûgeriye voracious adj. çawcinokane vortex n. gêjeḽûke, gêjen, gerdelûl votary n. derwêş, kesêk xoy debexşêt, kesêk xoy terxan dekat bo amancêk xiwêndinêk vote n.vi.vt. dengdanî heḽbijardn, sercemî dengekan, mafî dengdan, dengder, heḽdebjêrêt, deng dedat votive adj. beḽênekey debate ser vouch vi. bang dekrêt bo gewahî voucher n. kesêk gewahî dedat, qewaḽe, beḽge vouchsafe vt. ewende be soz bît ta bibexşêt vow n.vt.vi. bexşîn, siwênid dexwat, peyman dedat, dexate obaḽî xoy, debexşêt vowel n. dengî nerim, pîte bizwênekan wek: a, e, i, o, u voyage n.vi. geştî deryayî ya asmanî, deçêt bo geşit voyageur Fr. geştiyar be pê bo nawçe çoḽewaniyekan 418

voyeur n. seretatkêy bênamûsane bo damirkandinewey hewes Vulcan n. xudawendî afretû karî kanzayî le lay Ȓomanekan vulcanize vt. lastîk çêdekat be gogird le jêr germîda bo behêz kirdinû cîȓî ziyatirû ȓeqbûn vulgar adj. xeḽik be giştî, ȓeşûȓût, ladêyî, bereḽa, çepeḽ vulgarian n. kesêkî dewḽemendî bazaȓî vulgarism n. wişe ya destewajeyekî bazaȓî vulgarity n. qisey bazaȓî vulgarize vt. biḽaw dekatewe, dexate bazaȓewe, pîsî dekat Vulgar Latin latînî ȓemekî ya bazaȓî vulnerable adj. lawaz, bêhêz, hestiyar, birîndar dekrê, ȓexney lê degîrê, azardedrê vulpine adj. fêḽbaz, ȓêwî asa vulture n. daḽ, kesêkî çawçinok vulva n. ko endamî mêyîne, zê (bo ajeḽ) vying adj. kêbiȓkêker

W w

walkout

W w n. pîtî 23 hemînî zimanî Înglîzî, le kîmyada hêmaye bo tungsten, kurtkirawey: watt yekey pêwaney kareba, hefte, kêş, panî, ȓoj awa wacko adj.n. = wacky wacky adj. gewic, gewicane wad n.vt. nawaxin, topeḽêkî biçûk le loke ya qaqez bo ȓagirtinî barût le naw lûley tapiȓî konda, depestêt, deaxinêt, piȓdekat le barût wadding n. her şitêkî nerim bo nawaxin waddle vi.n. leserexo hengaw denêt, ȓoyîştin be dûy yekda wek qaz wade vi.vt. be quȓû lêteda deçêt, be sextî pêşȓewî dekat, be tundî hêrş debat wader n. kesêk be awda biȓwa, cizmey aw wadi n.Ar. doḽ, şîw wading bird baḽinde qaç drêjekanî le awda xiwardin peyda deken wafer n. piskîtî le şêwey nane ȓeq, parçeye qaqezî sirêşawî wek mor ya wek sirêş bekar bibrêt waffle n. kêkêkî çewrî birjaw le tawey asinda waffle iron taweyekî asine le dû beş pêkhatiwe eçne seryek bo birjandin waft vt.n. beser awda debat (deng, bon), bonêkî kem, sirwe wag vt.vi.n. be xêrayî paşû pêş dekat serû xiwar dekat, deleqênê(ser, pence, kilik), kesêkî gaḽteçî, jîr wage vt.n. berpa dekat(şeȓ), kirêy karî encam diraw wager n.vt.vi. girew, girewdekat waggish adj. gaḽteçî, qisexoş waggle vt.vi.n. eleqênêt, leqandin wagon n. arebane, otombîlî daxraw, tirêle, kesêk zorî xiwardibêtewe bote arebane waif n. kesêkî bê pena be taybetî minaḽ wail vi.n. elûrênêt (giryanêkî xemawî), enaḽênêt, lûre, naḽe, giryan wain n. arebaneyekî gewre bo karî kêḽge wainscot n. textepoş kirdinî dîwî nawewey dîwarî jûr wainscoting textey textepoşî dîwarî nawewe wainwright n. westay arebane dirûsit kird419

inû çakirdinewe waist n. nawqed, kemer waistband n. piştên, kemerbend waistcoat n. hêlegî piyawan waistline n. barîk tirîn şiwênî nawqed wait vi.vt.n. çaweȓwan debêt, demênêtewe, amade debêt, diwadexat, çaweȓwanî dekat, xizmet dekat, çaweȓwanî, westan waiter n. kesêk pêşxiwanî deka le çêşit xaneda waiting adj.n. çaweȓwanî, çaweȓwanî kirdin waiting game xo meḽasdan bo helî lebarî birdinewe waiting list lîstî çaweȓwanî derxiwasit waiting room jûrî çaweȓwanî waitperson n. kesêkî berdesit(jin ya piyaw) waitress n. karekerî çêşitxane waive vt. waz dehênêt ya desit heḽdegrêt le mafî xoy, diwaydexat waiver n. wazlê hênan, desit heḽgirtin wake vi.vt.n. naniwêt, be xeber debêt, bêdar debêt, heḽdestênêt le xew, bêdar, be xeber, heḽsaw, ne nûstû, şew beser birdin, ew şiwênewarey keştî le diway xoyewe cêy dêḽê le awda wakeful adj. xewziȓan, be agayî waken vi.vt. be aga dênêt, heḽdestênêt, beagadênêatewe Waldorf salad zeḽatey sêwû giwêzû mayonîs wale n. şiwênî qamçî, kutaḽî ȓêȓê wales wêḽz herêmêkî Berîtaniyaye walk vi.vt.n. deçêt be pê, deȓwat bo piyase ya werziş, ȓoyîştin, piyase kirdin, şoste, piyadeȓew walkaway n. serkewtinêkî asan walker n. kesêkî ȓêȓew, ȓewȓewey minaḽ bo pêgirtin walkie-talkie n. amêrêkî biçûkî nardinû wergirî qise kirdin walking stick dardesit, goçan Walkman ȓadiyo ya CD lêderî gîrfan ya qed piştên walk-on n. ȓoḽêkî naserekî şanokar le şanogerîda walkout n. mangirtinî kirêkaran

walk-up

warlock

walk-up n. xanûyekî dû nihomî ya nûsîngeyek bebê berizker peyjedar walkway n. piyade ȓê le baxçeyekda le kargeyekda wall n.vt. dîwar, şûre, bê hîwayî, berbesit, perêşanî, şûrey dekat, ciyay dekatewe be dîwar wallaby n. le kenger deçêt beḽam giçke tire wallboard n. textey tenik bo dapoşînî dîwarû binmîç wallcovering n. qaqezî ȓengînî ciwankarî dîwarî jûr wallet n. cizdanî çermî bo heḽgirtinî parew nasname walleye n. çawêkî derpoqîw sipyêtiyekey ziyatir bêt wek çawî masî Emerîkay bakûr wallflower n. kesêk be tenha temaşay sema dekat le şerma wallop n.vt. lêdanêkî tund, hesit bizwandin, be tundî lêy dedat, be çakî deybezênêt wallow vi.n. degewzêt, detilêtewe le xoşîda, gewzîn, şiwênî gewzîn wallpaper n.vt. qaqezî ciwan karîw ȓazandinewey dîwarî jûr, deȓazênêtewe ya deydepoşêt Wall Street şeqamêke le şarî New York nawendî bazirganiye, bazaȓî pare, nawendî pispoȓî darayîw hêzû siyasetî U.S wall-to-wall adj. dîwar bo dîwar be tewawî walnut n. giwêz, dar giwêz walrus n. giyandarêkî deryayî zile dû keḽbey dirêjî heye waltz n.vi. semay dûkesî le hoḽêkî taybet bew semaye le sê çarekda, mûzîkî ew semaye, ew semaye dekat wan adj. ȓeng heḽbiziȓkaw, lawaz wand n. dardestî cadûger, her amêrêkî lewşêweye bo xiwêndinewey bar code wander vi.vt. degeȓêt, gumdebêt, wêḽdebêt, gumȓadebêt wanderlust n. hewesî geȓanû geşit wane vi.n. kemdebêt, kiz debêt, kembûn, kizbûn, neman, kotayî wangle vt.vi. pena debate ber fiȓûfêḽ 420

want vt.vi.n. deyewêt, dexwazêt, dawadekrêt, wîstin, pêwîsitbûn, kemî, dawakiraw, dawakiran want ad ȓageyandnêk le ȓojnameda xiwastêk biḽaw dekatewe wanting adj.prep. kemî le astî dawakirawda niye, bêcge le, kemtir, deyhewêt wanton adj.n. lasar, serkêş, napesind, dawên pîs, afretî bênamûs, kesêkî bê abȓûy bê ȓewişit wapiti n. keḽekêwî bakûrî Emerîka war n.adj.vi. ceng, şeȓ, têkoşan, zanistî ceng, doxî şeȓ, decengêt, şeȓ heḽdegîrsênêt warble n.vt.vi. xiwêndinî baḽinde, dexwênêt warbler n. baḽindeyekî ȓengînû biçûkû deng xoşe war crime tawanî ceng dij be mirov wek komeḽ kujî dîl kujî.. ward vt.n. wiryadarî dekat, deparêzêt, xoladedat, pasewanî, parastin, qawşî nexoşxane ya bendîxane, geȓekêkî şar bo mebestî heḽbijardin -ward paşgirêke be watay berew warden n. parêzgar, pasewan, beȓêwe berî bendîxane warder n. pasewanî bendîxane, zîndanewan(piyaw) ward heeler layengirî piyawêkî siyasî dawa le xeḽik dekat dengî bo biden wardress n. zîndanewan(jin) wardrobe n. doḽabî cilûberig, jûrî cilûberig wardroom n. jûrî xiwardinî efserekan le keştîda ware n. her şitêk bo firoştin, defrî giḽîn warehouse n.vt. koga, embar, heḽdegrêt, hemar dekat warfare n. ceng, şeȓ warhead n. beşî pêşewey torpedo(corêkî bombe le awda bekardêt) ke serî teqînewekey lesere warhorse n. cengawerêkî kon warily adv. be wiryayî warlike adj. cengdûsit, amadey şeȓ warlock n. cadûger, faḽgirewe

warlord

watchman

warlord n. fermandey serbazî warm adj.vt.vi. germ, germûguȓ(xiwardin, giftûlifit), beperoş, çalak, leser(tûȓe), gerimdekat warmblooded adj. pileyekî germay negoȓ gerimtir le dewrûberû karîgerî nebêt leser ceste, zor hestiyar wormed-over adj. gerim kirawe, kon goȓankarî beserda nehatibê(bîrokeyek) warm front germû guȓî beramber warmhearted adj. bexşinde, mîhreban warmonger n. heḽgîrsênerî şeȓ warmth n. germî, germûguȓî, peroşî warm-up n. gerim kirdin(werziş kar, her mekîneyek pêş bekar birdinî) warn vt.vi. wiryadekatewe, agadar dekatewe warning n.adj. wirya kirdinewe, agadar kirdinewe warp n.vt.vi. şêwandin wek (çemînewe, badan), her şêwanêk, ladan, dawî tewin, deçemênê ya badedat şêweyek, deşêwênêt kesayetî ya bîrûhoş, deçemêt ya badedrêt warpath n. ew ȓêgayey Hindiye sûrekanî Emerîka deygirne ber bo şeȓ, amadey şeȓ, tûȓeyî warp speed le xeyaḽî zanistîda ewpeȓî xêrayî warrant n.vt. ȓêge pêdiran le layen yasawe, le estogirtin, beḽge, yadaşitnamey yasayî bo girtin ya pişkinîn, beḽên dedat, peyman dedat, le esto degrêt warrant officer piley xiwar efser warranty n. desteberî: firoşyar desteberî kaḽa firoşrawekey debêt warren n. nawçeyekî terxan kiraw bo kerwêşkî şaxî, şiwênêkî zor awedan warship n. keştî cengî wart n. balûke, qinçike wart hog berazî kêwî wary adj. wirya, bêdar was pt.1st& 3d sing.of be bû wash vt.vi.n.adj. eşwat, xawên dekatewe, teȓdekat, ȓademaḽêt(lafaw), dexusênêt, deşorêt, şorîn, xawên kirdinewe, deşwatewe, deşordirê 421

wash-and-wear adj. cilêk bişorêw witî kirdinî nawêt washbasin n. teşitî cil şorîn washbowl n. desitşor, legen(defrêkêkî qûḽe) washcloth n. lifke washed-out adj. mandû, ȓeng peȓîw washed-up adj. mandû, tewawî kird, maḽiyewe, pakî kirdewe washer n. bişor, cilşor washerwomen n. afretêk karî cilşorî bikat washing n. şorînî cilûberig washing machine amêrî cilşorîn Washington, Georg 1732-1799 yekem serokî U.S.A le 1789-1799 washout n. şorînewe ya ȓamaḽînî xoḽî ser zewî be hoy baranû lafaw, şikisithênan washroom n. jûrî desit şorîn, awdesit washstand n. desitşor bepêwe washy adj. lawaz, bêtam wasp n. zergete, zerdewaḽe waspish adj. zerdewaḽeyî, pêweder wassail n. noşkirdin, ahengî xiwardinewe wastage n. ledesitçûn befîȓoçûn be bekar hênan, neman, xirapbûn, her şitêk befîȓo bidrêt waste vt.vi.adj.n. wêrandekat, fiȓêdedat, befîȓodeçêt, dekujêt, lawazdebêt, zibiḽ, wêranbûn, ledesitçûn, katî ledesit çû, zewî bekar nehatû, bêkeḽik, bekarhatû wastebasket n. zibiḽdan, tenekey zibiḽ wasted adj. nexoş, mesit, serxoş, befîȓodiraw wasteful adj. befîȓodan, desitpêwe negirtin wasteland n. zewiyekî beyar, bekar nehatû wastepaper n. qaqezî fiȓêdiraw diway bekar hatin wastewater n. awî naw aweȓo wastrel n. kesêkî desit biḽaw watch n.vi.vt. katjimêrî destî ya berbaxeḽ, pasewan, çawdêr, nobeçî pasewanî, êşik degrêt, naniwêt, pasewanî dekat, çawedêrî dekat watchband n. qayşî katjimêrî desitî çerim ya kanzayî(zincîr) watchdog n. segî pasewanî watchful adj. bêdar, nenûstû, xew ziȓaw watchman n. pasewan

watchtower

waxworks

watchtower n. qulley çawedêrî watchword n. wişey têpeȓîn(nihênî), dirûşim water n.vt.vi.adj. aw, derya, deryaçe, ȓûbar, awêk bo ȓawemasî ya keştîȓanî bekarbêt, awî derdirawî leş wek firmêsikû mîz areq, awdedat, awdexwatewe, piȓdebêt le firmêsik, tiwînêtî deşkênêt, awî wek baḽindey awî water buffalo n. gamêşî awî water closet n. awdesitxane watercolor n. ȓengî awî nek ȓonî, nîgarêk be ȓengî awî kêşrabê water-cooled adj. sardkirdinewe be awî xolawe tiyayda wek le mekîneda watercourse n. ȓûbar, zê, coga watercraft n. belem, keştî, papoȓ watercress n. ȓiwekêkî guḽ sipî awiye geḽakey bo zeḽate bekar dêt waterfall n. tavge, solav waterfowl n. baḽindey awî be taybetî melewanekanyan waterfront n. zewî ya heywanî ȓuwew aw ya derya water hole n. gom waterlily n. guḽe awîlke geḽakey gewrew panû guḽî sipî heye waterline n. hêḽî nîşandanî astî aw le kenar derya deryaçe ya tenîştî belem ya keştî waterlogged adj. xusaw ya piȓbû le aw boye quris biwe Waterloo n. şarî Waterloo le Belcîka ke Napilyon şikistî xiward saḽî 1815 water main boȓî serekî sîstemî aw debeşkirdin watermark n.vt. nîşaneyek bo diyarî kirdinî hestanî aw, nîşaney awî leser çekî pare, nîşaney awî leser çap dekat watermelon n. şûtî water moccasin n. marêkî gewrey jarawiye le ȓojheḽatî başûrî U.S. water pipe boȓî aw, boȓî mijîn le nêrgeleda water polo yarî topên le awda water power bekar hênanî awî tavge bo xulandinewey mekîne waterproof adj.vt. parîzraw le aw, awî tênaçêt water rat ajeḽe kirojik kerekanî le kenarî 422

ȓûbarû deryaçekan dejîn wek circû segiḽawik water-repellent adj. ȓêgire le aw beḽam be tewawî lêy naparêzêt watershed n. ew doḽû şîweḽokaney awî baranû kanyawekan berew ȓûbarû zêkan debat deyȓişênête daryaçew deryakanewe waterside n.adj. kenarî aw water-ski vi. dexlîskêt beser awda leser texteyek bestiraw be belemêkewe be petêk ȓadekêşrêt waterspout n. gêjeḽûkey aw, plûsik, aweȓêj water table ew çîne zewiyey parawe be aw watertight adj. awbiȓ, awnadat, bê xewşe water tower tankiyekî biḽind bo aw heḽgirtin waterway n. kenaḽî aw, aweȓêyek bekeḽkî keştîwanî bêt water wheel pêçkeyek be aw bixulêtewe bo berhamhênanî wizew asyaw water wings baḽî plastîkî piȓ le ba bo melewanî waterworks pl.n. wêstigey aw pêdanî şar watery adj. awî, awdar, teȓ, lawaz, firmêskawî watt n. wat: yekey wizey kareba wattage n. wizey karebayî pêwraw be wat wattle n.vt.vi. şûl, çîx, teyman, çerme sûrî bergerdinî keḽeşêrû qelû mirîşik, teyman dekat, beşûl deçinêt wave vi.vt.n. deşekêtewe, ȓadeweşênêt desit ya baḽ, şepoldedat, heȓeşe dekat be ȓaweşandinî çek, şekanewe, şepol, ȓaweşandin wavelength n. dirêjî şepolî ȓadiyo wavelet n. şepolêkî kem waver vi.n. elerêt, dûdiḽdebêt, lerîn, dûdiḽî wavy adj. şepolawî, ȓaȓa, lûl wax n.vt.vi. mom, mêw, mêwî şaney heng, pîsî naw giwê, be mom depoşêt, gewredebêt, debête mangî çwarde wax bean lobiyay zerid waxen adj. le mom dirûsit kiraw, ȓeng peȓîw, pejmurde waxworks n. pîşangay mom: pîşangay peykere momiyekan

waxy

ween

waxy adj. momî, wek mom, nerim way n.adv. ȓêga, şeqam, ȓaȓew, şiwênêk bo peȓînewe, guzer, şêwazî kirdinî şitêk, ȓêbaz, şêwazî jiyan, mawe, arastey karêk ya cûḽaneweyek, berewpêş çûn, ȓêz lênan, hîwa, dox, dûr, behoy, le ȓêgay. by the way bew boneyewe. by way of be hoyewe. out of the way le cêgay xoy niye. To go one’s way eȓwat. to make way berew pêşewe deçêt. to make way ȓêy xoşdekat, diȓdedat waybill n. barnamey şimekî barkirawû xercîw ȓêgay giwêzanewey wayfarer n. kesêkî ȓêbwar be pê waylay vt. bose dadenêt ya denêtewe way-out adj. zor na asayî -ways paşgirêke be watay be ȓêgayek ya aqarêk ya doxêkî diyarîkiraw ways and means ȓêgakanî dabîn kirdinî pare bo xerciyekanî wiḽat, lîjneyekî yasadanan bew babete wayside n. qeraxî ȓê wayward adj. yaxî, lasar, serkêş we pron. ême weak adj. lawaz, bêhêz, gewic, ȓûn wek çay ȓûn weaken vt.vi. lawazdekat, lawazdebêt weak-kneed adj. ȓaȓa, dûdiḽ, bê wire weakling n. kesêkî lawazî cesteyîw kesayetîw hoşî weakly adj.adj. lawazî, bêhêzî, bûdeḽeyî, bê deseḽatî weakness n. lawaz, kemî, xaḽî lawaz weal n. şiwênî lêdan beser pêstewe, bextiyarî, bextewerî, xoşî wealth n. saman, samandarî, dewḽemendî wealth adj. dewḽemend wean vt. debȓêtewe le şîr, dûr dexatewe kesêk le xûyekî xirap weapon n. çekî kuştin weaponry n. çekû çeksazî wear vt.vi.n. leberdekat, depoşêt, pekî dekewêt be hoy bekar hênanewe, leberkirdin, poşîn, xirap bûn wear and tear ledesit danû xirap bûn behoy bekarhênanewe wearisome adj. mandû, bêzar weary adj.vt.vi. şeket, mandû, hîlak, bêzar 423

debêt, hîlak debêt weasel n.vi. ajeḽêke le şêwey deḽek, kesêkî fêḽbaz, xodedizêtewe, desitî desitî dekat weather n.vt.vi. keş, awû hewa, doxî awû hewa, dekewête ber karîgeriyekanî keşewe, ȓizgar debêt le ȓehêḽew bawû baran, nexoş dekewêt be keşî nacêgîr weather-beaten adj. encamî dane ber xorû ba wek bronz kirdinî pêsit be dane berxor, ȓeng çûnewe weathercock n. keḽeşêrî ba: bo diyarî kirdinî aqarî ba weathering n. karîgerî keşûhewa leser ȓûy berd weatherman n. keşnas, ȓaporterî keş le TV da weatherproof adj. berge girî keş weatherstrip n. madeyek bo piȓkirdinewey dergaw pencerew çiwarçêwekanyan bo brgirî le baw baran weave vt.vi.n. deçinêt, nexşe dekêşêt, ȓêgayekî pêçaw pêç degrête ber, emlaw ewla dekat, çinîn, tewin web n.vt. tewin, tewnî caḽcaḽoke, daw, toȓ, tewnî cîhanî enternêt, dexate dawewe, depoşêt be toȓ, tewin dekat webbing n. qayşî çinraw le daw webfoot n. pêy perdedar wek qazû mirawî web page peȓeyek le WWW website n. maḽpeȓ wed vt.vi. hawsergîrî dekat, debête hawser wedding n.ahengî hawsergîrî, boyekbûn wedge n. piwaz le texte ya kanzayî bo qiḽîşandinî dar wedgie n. pêḽawî bintexit wedlock n. hawsergîrî Wednesday n. çiwarşemme wee adj. zor biçûk, wird, zor wird weed n.vt.vi. bijar, ȓiwekî xirapî naw kiştûkaḽ, bijardekat weeds pl.n. cilûbergî matemînî weedy adj. piȓ le bijar ya wek bijare gijû giyay xirap week n. hefte weekday n. ȓojekanî hefte weekend n. ȓojanî şemmew yekşem weekly adj.adv.n. heftane, hemû hefteyek ween vi.vt. pêy wa debêt

weep

westerly

weep vi.vt. degrît, firmêsik deȓêjêt weeping n.adj. giryan, baranawî, liq şoȓewebû wek şoȓebî weeping willow şoȓebî weepy adj. girînok, giryan weevil n. sinû kîseḽ wek qaloçeye le danewêḽew loke dedat weft n. cil, kutaḽ, qumaş weigh vt.vi. dekêşêt, tawûtiwê dekat, lengerekey heḽdekêşêt, heḽdekêşêt weight n.vt. qursî, kêş, hêzî ȓakêşan, ber, giringêtî, deseḽat, kêşî etomî, bardekat weightless adj. bêkêş, bê bayex weighty adj. zor qurse, giring weir n. maşe be qemîş dirûsit dekrêt leser ȓûbar bo ȓawe masî weird adj. bextî xirap, seyrûsemere welcome adj.n.vt. bexêrbên, pêşwazî kirdin, bexêrhatin dekat weld vt.vi.n. coşdedat, delikênêt, coşdan, beyekewe likandin welfare n. tendirûsit başî, bextiyarî, xoşî, xizmetguzarî komeḽayetî le layen ȓêkxirawêkî xêrxiwaziyewe welkin n. asman, keş, boşayî asman well n.vi.vy.adv.adj.interj. kanîw golawî sirûştî, bîrî aw ya newit, şûşey merekeb, tendirûsit başî, heḽdequḽêt, zor çak, lew peȓî başîda, be tewawî, be ȓastî, le doxêkî başdaye, çak botewe well-advised adj. dirûsit, becê well-appointed adj. piȓkerese, bê kemû kûȓî well-balanced adj. hawseng, jîr well-behaved adj. ȓewişit ciwan well-being n. kameranî, xoşî, bextiyar well-born adj. le dayik bû le xêzanêkî xanedanda well-bred adj. selar, ȓesen well-disposed adj. diḽsoz, besoz well-done adj. desit xoş, zor baş encam diraw well-fed adj. qeḽew well-fixed adj. dewḽemend well-founded adj. binçînedar, beḽgedar well-groomed adj. poştew perdax well-grounded adj. zanyarî tewawî heye leser babeteke 424

wellhead n. serçawe, kanî, serçawey serekî well-heeled adj. dewḽemend, benawbang well-informed adj. agadar be başî well-intentioned adj. niyazbaşî well-knit adj. tokme, pitew, kok well-known adj. nasraw, benawbanig well-made adj. başdirûsit kiraw well-mannered adj. selar, ȓewişit ciwan well-meaning adj. niyazbaşî well-nigh adv. zor nizîk well-off adj. deretan baş, dewḽemend well-preserved adj. le doxêkî başda heḽgîrawe well-read adj. zorî xiwêndotewe well-rounded adj. ciwan, ȓêkûpêk well-spoken adj. ziman paraw wellspring n. kanî , serçawey aw well-thought-of adj. nawbanig baş well-timed adj. katêkî baş, tewaw kiraw le katêkî guncawda well-to-do adj. dewḽemend well-turned adj. ciwan well-wisher n. hîway xoşî bo xeḽik well-worn adj. beserçû, kone welsh vi. xoy dedizêtewe le danewey qeriz Welsh rabbit penîrî tiwawe le ser nanî birjaw welt n. çiwardewirkirdinî pêḽaw, şiwên awsanî pêsit be lêdan welter vi.n. degoȓêt, şepoldedat, ajawe, şêwanî barûdox welterweight n. mişit weşênî kêşî 147 pawend wen n. lûy çewrî le pêsitda wench n. kîj, kareker, şox wend vt. deȓwat, ȓêgay xoy degrête ber went pt.of go ȓoyîşit wept pt.&pp.of weep girya were pt.2nd.sing.pt.pl.or past subjunctive of be lewê bûy, lewê bûyin, lewê bûn bo mêyîneş we’re = we are ême werewolf n. le folkilorda piyawêk biwe be gurig west n.adj.adv. ȓojawa, ȓojawayî, berew ȓojawa westerly adj.adv. berew ȓojawa, le ȓojawawe

western

whichever

western adj. ȓojawayî westerner n. kesêk le ȓojawa le dayîk bûbêt ya bijêt western hemisphere n. nîwey ȓûjaway goy zewî her dû Emerikay başûrû bakûr westernize vt. debête ȓojawayî le ȓewişitû bîrû boçûnda westward adv.adj. berew ȓojawa wet adj.n.vt.vi. teȓ, şêdar, baranawî, aw, awing, baran, teȓdekat, teȓdebêt wetback n. meksîkiyek be ȓêgay nayasayî bçête U.S.A wet blanket kesêk ya şitêk peroşîw xoşî ewanî tir têkbidat wetland n. şiwênêkî zelkaw terxankiraw bo giyandaranî kêwî wet nurse jinêk be kirê şîr bidate minaḽêkî tir wet suit cilî plastîkî xodahêjeranî naw aw bo germî whack vt.vi.n. şrîqey lê heḽdestênêt, şrîqe lê heḽistandin whale n.vi.vt. neheng, ȓawe neheng dekat, lêdedat whaleboat n. keştî ȓawkirdinî neheng whalebone n. êskî şewîlagey neheng whaler n. ȓawçî neheng wham n.vt.vi. dengî teqînewe, dengdedatewe whammy n. kesêkî bedûm wharf n. seko bo barkirdinû dagirtinî şimek le keştî what pron.adj.adv.inter. çî, ewe, ewane, kamyan, çende, çend, le kam, çon whatever pron.adj. her çonêk bê, herçiyek whatnot n. her şitêkî tir, ȓîze ȓefeyekî kirawe bo dananî şitî entîke leserî what’s = what is, what has, what does whatsoever pron.adj. = whatever şêwazî dûpate kirdinewe wheal n. şiwênî lêdan ya pêwedan leser pêsit wheat n. genim wheedle vt.vi. mêçke mêçke dekat, xo debate pêşewe wheel n.vt.vi. pêçke, çerix, herşitêk le pêçke biçêt le şêwew cûḽan, xulanewe, kesêkî nawdar, dexulêtewe,dexulênêtewe 425

wheelbarrow n. arebaney destî yek pêçke wheelbase n. mawey nêwan pêçkekanî pêşewew diwawe le otombîlda wheelchair n. kursî kem endam wheeled adj. pêçkedar wheelhouse adj. = pilothouse jûrî lêxuȓînî keştî wheelwright n. wastay pêçke dirûsit kirdinû çakirdineweyan wheeze vi.n. epirxênêt(henasedan be sextî), pirxandin whelk n. corêkî gewrey qaqlecinokey awî whelm vt. niqûm dekat, têk deşkênêt whelp n.vt.vi. bêçûy seg, detirekêt when adv.conj.pron.n. key, çi katêk, dem(kat), be zûtirîn kat, katî whence adv. lekiwêwe whenever adv.conj. key, herkatêk where adv.conj.pron.n. le kiwêwe, berew kiwê, le çi serçaweyekewe, ew şiwêney lêy dejîn, şiwên whereabouts adv.n. nizîk le kiwê, şiwênekey whereas conj. le katêkda, keçî, beḽam whereat conj. leçîda whereby conj. beçî wherefore adv.conj.n. boçî, be hoy çiyewe, hoyekey wherein conj. le çîda, le kiwê whereof adv.conj. bo çî, kame, kê whereon conj. derbarey çî, leser çî whereupon conj. le çîda, herweha, paşan wherever adv.conj. kiwê, le kiwê, le her kiwêyek wherewith conj. be çiyewe wherewithal n. parey pêwîsit wherry n. qayexî biçûk, belemî biçûk whet vt. tîjdekat, handedat whether conj. her çiyekiyan, kamyan, herçonêk bê whetstone n. hessan(berdî çeqo tîj kirdin ya sawîn) whew interj. bo derbiȓînî sersamî whey n. awî şîr le dirûsit kirdinî penîrda lêy ciya debêtewe which pron.adj. çi, kamyan, ewe, eme whichever pron.adj. her kamêkiyan, giring niye kamyan bê

whiff

whitewash

whiff n. fû, sirwe, bonêkî kem while n.conj.vt. mawe, katêk, demêk, kat beser debat whilom adj. pêşû, le ȓabûrdûda whilst conj.=while whim n. hewes, arezûyekî le piȓ whimper vi.vt.n. denûzêtewe, nûzenûz whimsical adj. hewesbaz, ȓeftar seyir, na asayî whimsy n. hewes, demdemî whine vi.n. elûrênêt, enûzêtewe, enaḽênêt, lûrandin, nûzenûz, naḽandin whinny vi.n. ehîlênêt, hîley esip whip vt.vi.n. beqamçî lêy dedat, ȓadeweşênêt, decûḽênêt, qamçî, qamçî lêdan, endam perlemanî partiyek dîspilînî beser endam perlemanekanî tirî partiyekey cêbecê dekat whipcord n. dawêkî qayîmû badraw, qayşî qamçî whip hand ew destey qamçî girtiwe le esip siwarîda whiplash n. lêdan be qamçî, azarî mil le pêkdadanî otombîlda whippersnapper n. kesêkî piȓûpûç whippet n. segêkî barîkî tund ȓewe bo kêbiȓkêy ȓakirdin bekar debrêt whippletree n. = singletree mijane whippy adj. cîȓ, wek qamçî whir or whirr vi.vt.n. defȓêtû wîzey dêt, dengî ew wîzeye whirl vi.vt.n. be xêrayî dexulêtewe, tûşî sere gêjke debêt, xulanewey xêra, gêjeḽûke whirlpool n. gêjenî aw whirlwind n. gêjeḽûke whisk n.vt.n. gisiklêdanî xêra, mekîney mastaw, gisik dedat, decûḽêt, be xêrayî derdeçêt whiskey n. xiwardineweyekî elkuhûlî tuned whisper vi.vt.n. eçipênêt, çipandin, çipe whistle vi.vt.n. fîqe lêdedat amaje bo cûḽan ya ȓoyîştin ya westandin, fîqe, amêrî fîqe lêdan whistle-stop n. şaroçke, westanêkî kurit le geȓan be şare bçûkekanda whit n. gerdîle, biȓêkî biçûk 426

white adj.n. ȓengî sipî, sipî heḽgeȓaw, pak bêtawan, sipî, sipêney hêlke, sipêney çaw, kesêkî sipî pêsit white blood cell xiȓokey sipî naw xiwên white-bread adj. pîr, besaḽaçû whitecap n. şepolêkî aw ke degate kenar debête kef white-collar adj. bekar debrêt bo fermanberan xeḽkanî karame white-collar crime gizîw fiȓûfêḽ le layen kesêkewe le karûbarî bazrganî le naw mîrîda white elephant fîlî sipî, ştêk xercî zorbêtû qazancî kembêt, şitêk keḽkî nemawe bo xawenekey beḽam eşê keḽkî xeḽkî tir bgrêt whitefish n. masî sipî ya goştekey white flag aḽay sipî nîşaney xo bedesitewedan white gold zêȓî sipî le pilatîn deçêt white goods xawlîw perdew çerçefî sipî, amêrekanî çêşitxane wek çaḽebefir wecaxî çêşit lênan qapşor white heat germayî bigate pileyek giȓ sipî xoy binwênê, doxî heḽçûnî derûnî ya wirûjan white-hot sûrbûnewe ta ȓadey sipêtî, be peroşî Whitehouse koşkî sipî baregay serokî Emerîka white lead awêtey qurqoşmî sipî le ȓengda bekar debrêw jarawîşe white lie diroyek derbarey şitêkî bê bayex ewitrêt bo xawkirdinewey kesêk white metal kanzay sipî ewaney qurqoşm ya tenekey têdaye whiten vt.vi. sipî dekat, sipî debêt ya sipîtir white-out n. corêk awêtey sipî bo siȓînewew leser nûsînî dûbare white paper ȓageyandinî sipî: ȓaportî fermî mîrî white sale herzan firoşkirdinî çerçefû bergeserîn white slave bezor kirdinî afretêk beleşfiroş lelayen kesêkewe bo pare peyakirdin whitewall adj. bazneyekî sipî dîwî derewey pêçkey otombîl whitewash n. sipîkirdinewe be geç, bêtawan kirdin, spikirdinewey yasayî

white-water

wildfowl

white-water adj. awî xuȓû kefawî le ȓûbarekanda whither adv.conj. bokiwê, berew kiwê, her kiwêyek whiting n. masî sipî, tozî geç whitish adj. belay spîda whittle vt.vi. wirde wirde kem dekatewe, detaşet be çeqo, dar detaşêt whiz or whizz vi.n. dewîzênêt, têdepeȓêw wîzeydêt, wîze wîz who pron. kê, çi kesê whoa interj. le wêstandinî esipda dewitrê whodunit n. ȓomanêkî polîsî aḽoz whoever pron. her kêyek, her kesêk whole adj.n. tendirûsit nek nexoş, neşikaw, sax, tewaw, yekeyekî tewaw, dabeş nekraw, jimarey tewaw nek kerit, hemûy, betewawî, giştî wholehearted adj. diḽsoz, ȓastgo, beperoş whole-hog adj. hemûy, betewawî whole milk şîrî tewaw hîçî lê dernehênrawe wholesale n.adj.adv.vt.vi. froştin be kow nirxêkî herzantir be dûkandarekan, ko froşî, be ko, defroşêt ya defroşrêt be ko wholesome adj. tendirûstiye, besûde whole-wheat adj. le ardî genim drûsit kirawe wholly adv. betewawî, giştî whom pron. kê, ewey, ewaney whomever pron. her kesêk bêt whoop n.vt.vi. hatû hawarî xoşî, behatû hawarewe qisedekat whopping cough koke ȓeşe whopper n.şitêkî zil, diroyekî gewre whopping adj. le ȓadebeder zil whore n. leşfirûş who’re kurt kirawey who are whorl n. pêçî le babetî qaqlecinoke, pêçî morî pence, heḽkirdinî ser teşî whose pron. hî kêye, le layen kêwe whosoever pron. her kêyek why adv.conj. bo, boçî, leber çî wick n. fitîley mom çira ȓeşke fanos wicked adj. lasar, piyawxirap, bedȓewişit, karame wicker n.adj. şûlû zelû qeseḽî badraw bo drûsit kirdinî sebetew selew sindûq 427

wickerwork hemû ew şitaney le şûlû qeseḽû zelî badraw dirûsit dekrêt wicket n. dergayekî biçûk lenaw dergayekî gewreda, pencerey bilît firoştin wide adj.adv. berîn, frawan, kirawe, dûr, leser pişit wide-angle adj. goşe kirawe bo zeȓebînî kamîra bekar debrêt wide-awake adj. bêdar, wirya wide-eyed adj. ebḽeqbûn le sersamîda(çaw kiranewe), sawêlke widen vt.vi. firawan dekat, berîn debêt wide-open adj. kiranewe betewawî, nebûn ya kemî deseḽat bo berbesit danan le berdem leşfroşîw qumarkirdinda,bereḽayî widespread adj. biḽaw, şwênî zor girtotewe widgeon n. corêke le mirawî widow n. bêwejin widower n. bêwepiyaw, piyawî jin mirde width n. panî, firawanî wield vt. karamane bekarî debat, beȓêwe debat, deseḽatî bekar dênêt wife n. afretêk şûy kirdibêt, jinî piyawêk wig n. qijî xiwastiraw bo şardinewey keçeḽî ya sipêtî qij wigeon n. her core mirawiyek wiggle vt.vi. pêçdexwat, detlêtewe wight n. zîndewer, bûnewer, mirov wigwag vt.vi.n. ȓadeweşênêt, name denêrêt be şitêkî bînraw ȓaweşênraw, nardinî name bew ȓêgaye wigwam n. kolîtêkî Hîndiye sûrekanî Emerîkaye xiȓe dapoşraw be tiwêkḽedar ya ȓayex wild adj.n.adv. kêwî, srûştî, çoḽewanî, belese, nakomeḽayetî, serkêş, diȓindane wildcat n.adj.vi. pişîle kêwî,bîrêkî newit le şwênêk nenasraw bêt be nawçey newit, lew nawçeyeda bîrî newit heḽdekenêt wilderness n. deşit, çoḽewanî wild-eyed adj. har, serkêş, diȓindane çaw têbiȓîn wildfire n. agir kewtineweyekî gewrew be xêrayî biḽaw bibtewe wildflower n. guḽîkêwî wildfowl n. baḽindey deştî ya kêwî wek kew qetê siwêske

wild-goose chase

wing

wild-goose chase hewḽêkî nezok, pȓojeyekî gewcane wildlife n. ajeḽû baḽindey kêwî wild oats coy kêwî, bereḽayetî le gencêtîda wild rice birincî kêwî Wild West ȓojaway Emerîka pêş ewey bikewête jêr deseḽatî yasawe wile n. fiȓû fêḽî cengî, xeḽetandin wilful adj. = willful will n.vt.vi. meyil, wîsit, arezû, wesêtname, biȓyar, wesêt dekat, arezûdekat, deyewêt, dexwazêt will v.aux. kirdarî yarîdeder, bekar dêt bo pîşandanî dahat wek key degat, bo dawayek le şêwey ȓêz lênan (tikaye bxorewe), bo derbȓînî çaweȓwanî, bo derbȓînî şiyan ya kiran willful adj. witin ya kirdin be mebesit, kirdin bo qayîl kirdinî kesêk willies pl.n. tûȓeyî willing adj. amade, wîstin, giwêbîsit, xobexşane williwaw or williwaw n. ziryanêkî sard le şaxekanewe heḽbikat berew kenarî derya, ajawe will-o’-the-wisp n. awat ya hîwayekî xeyaḽî willow n. darbî, şoȓebî, sebetey şûlî şoȓebî willowy adj. wek şoȓebî, barîk, nerim willpower n. tiwana, xogirî, wire willy-nilly adv. bezor ya bexoşîxo, bitewêw netewê wilt vi.vt. sîsdebêt, dejakêt, sîsdekat wily adj. fêḽbaz, frîwder wimp n. kesêkî bê keḽik wimple n. serpoş win vi.vt.n. serdekewêt, bedesit dehênêt, debatewe, birdinewe, serkewtin wince vi.n. ȓadeçenêt, desḽemêtewe, ȓaçenîn, sḽemînewe winch n. amêrî beriz kirdinewe be badanî desik wind vt.vi.n. badedat, heḽdepêçêt, ba, henase, fû, badan, heḽpêçan windbag n. zor biḽêyekî bê keḽik windbreak n. perjîn ya daristan bo parastin le ba windbreaker çaketî çerim 428

windburn n. sermabirdin(sûrbûnewey pêsit behoy sermawe) winded adj. bê henase, bê ba windfall n. qazancêkî çaweȓwan nekraw, bextêkî baş wind farm niwêtirîn aşî ba bo berhemhênanî kareba winding sheet perde, kifin wind instrument amêrî mûzîkî bayî wek şimşaḽ windjammer n. keştyekî gewre windlass n. çerxî heḽkêşanî aw le bîrda, her çerxêk bo heḽbiȓîn windmill n. aşî ba, amêrêk lew şêweye bo berhemhênanî kareba window n. pencere, delaqe, demewane, dirzêk window box guḽdanêk leberdem pencere window dressing camxaney pîşandanî kelûpelî naw dûkaneken windowpane n. şûşey naw pencere window-shop vi. firotenyekan debînêt le pencerey dûkanewe bê ewey bçête jûrewe windowsill n. naw taqî pencere windpipe n. trachea boȓî henase windrow n. tarme ka, şitêk bikrête tarme bo wişik kirdinewe wind shear goȓanêkî kutûpiȓ le aqarî ba windshield n. bagir, şûşey pêşewey otombîl windsock n. qoçkey ba(bo dyarî kirdinî aqarî ba) windstorm n. bawboran(bayekî zor qayîm be kemêk baran ya tezre ya bê hîçyan) wind tunnel kune bayeke bo taqî kirdinwey karîgerî ba leser fȓoke windup n. kotayî windward n.adj.adv. ȓiwew ba, berew ba, ew şiwêney ba lêwey heḽdekat windy adj. bay zor, bakirdin le sika wine n.vt. bade, mey, xwardnewey elkuhûlî, mey dexwatewe wine-colored adj. şerabî, sûrî morî tarîk winery n. kargey drûsit kirdinî mey wing n.vt.vi. baḽ, her şitêk wek baḽ, beşêkî nexoşxane, takî dû derî, baḽêkî naw partyek, baḽî bo dekat, defiȓêt

wingding

witless

wingding n. ahengî şew beser birdin wingspan n. mawey nêwan herdû serî baḽî fiȓoke wingspread n. ewpeȓî kiranewey baḽî baḽinde wink vi.vt.n. çaw dadegrêt, detrûkênêt le xoyewe, çaw trûkandin, satêk winner n. birawe winning adj.n. birdinewe, serkewtin winnow vt.vi. bebay dedat, le bêjingî dedat wino n. serxoş, kesêk areqî herzan bixwatewe winsome adj. ciwan, dulber winter n.vt.vi. zistan, werzî zistan, zistan beser debat, be alîk beȓêy dekat wintergreen n. ȓiwekêkî hemîşe sewzî guḽ sipî tow sûr winterize vt. amade dekat bo zistan winterkill vt.vi.n. serma deybat, sermabirdin wintertime n. werzî zistan wintry adj. zistanî win-win adj. le qazancî herdû la winy adj. le mey deçêt le tamû bonû ȓengda wipe vt.n. desiȓêt be destesiȓ, siȓînewe wiped-out adj. siȓînewe, tewaw kirdin, nehêştin wire n.adj.vt.vi. wayer, tel, hêḽî kotayî ȓakirdnî esip swarî, drûsit kiraw le wayer, peywendî dekat, denêrêt wired n. wayerdar, teyman kiraw be wayer wireless adj.n. bêtel, amêrî peywendî bêtel wiretap n. amêrî çawdêrî be diziyewe be wayer bestiraw bo gwêgirtin le telefonû peywendyekanî xeḽik wiring n. sîstemî wayerî karebay maḽ wiry adj. le şêwey tel(wayer), barîkû behêz wisdom n. jîrî, hoşmendî, zanayî, zanîn wisdom tooth didanî jîrî wise adj.n. dana, zana, jîr, huşyar, ȓêga, ȓeftar -wise pêşgirêke be watay wek ew (arasteye, şiwêne, ȓeftare) wiseacre n. xo bezanazanêkî lexo bayî wisecrack n.qisey be twêkiḽ, lecêy xoy, pêkenînû gaḽte 429

wish vt.vi.n. arezû dekat, hîwa dexwazêt, arezû, hîwa, wîsit wish bone n. êskî çeḽebişkêne(eşwitrê çeḽemiskêne) wishful adj. awate xiwazbûn wishy-washy adj. lawaz, kesayetî lawaz, bê wire, ȓûn wisp n. qule mistêk qeseḽ, dûkeḽêkî barîk wisteria n. ȓiwekêkî xo heḽwasere guḽî hêşûyî heye wistful adj. mat, xembar wit n.vt.vi. jîrî, hoşî baş, behredar, peydebat, fêrdebêt witch n. afretî cadûger, jinêkî naşîrîn, jin ya kiçêkî seyir ya diḽȓifên witchcraft n. cadû witch doctor le komeḽe seretayekanda diktorî cadûger hebû bo çakirdinewey nexoşî witchery n. cadû witch hunt ȓawû dûnanû lêpêçînewe dijî tawanbaran be pişt bestin be beḽgeyekî kem with prep. legeḽ, be, behoy, be ȓêjey, be pêy, sereȓay with- pêşgrêke bewatay kêşanewe, dûr xistinewe withdraw vt.vi. dekêşêtewe, dgêȓêtwe, derdehênêt, derdeçêt withdrawal n. kişanewe, geȓanewe, kêşanewe, bedesit hênanewe, dûrkewtinewe le madey siȓker withdrawn adj. şermin, dûreperêz withe n. çiḽedarêkî teȓ wither vi.vt. sîs debêt, sîsdekat withers pl.n. nawşanî wiḽax withhold vt. ȓadegrêt, nadat, ewestênêt withholding tax ewbacey xawen kar deybiȓê le karmendû ȓastewxo deydat be dewḽet within adv.prep.n. berew nawewe, le nawewe, le mêşikda, le cesteda, le şwênî çûne jûrewewe, nawewe with-it adj. modeyetî, modêlî ȓoj without adv.prep. lederewe, bebê, derewe withstand vt.vi.berheḽistî dekat, berge degrêt witless adj. gewic, şêt

witness

work

witness n.vt. şayet, gewahî, şayetîdan, şayetî, şayetî dedat, deçête pêşewe witticism n. qisey xoş, nûkte witting adj. agadar, dengûbas, agayî witty adj. jîr, lêhatû, xos, zîrek wive vi.vt. debête hawserî piyaw, şûdekat, wives n.pl.of wife wizard n. cadûger, kesêkî zor jîr, blîmet wizardry n. cadû wizened adj. sîsewebû wobble vi.vt.n. belada dêt, delerzêt, heḽdelerzêt, beladahatin, lerîn, lerzîn woe n. xemêkî gewre, pejare, tengûçeḽeme woebegone adj. karesatbar, xembar woeful adj. diḽteng, xembar, damaw woke pt.of wake woken pp.of wake wolf n. gurig, kesêkî diȓindew çaw birsî, mêbaz wolfhound n. segêkî gewreye bo ȓawe gurig wolves n.pl.of wolf woman n. jin, afret womanhood n. jinayetî, jinan, mêyetî womanish adj. jinanî womanizer vt.vi. dawênpîsî dekat womankind n. jinan be giştî womanly adj. bo jinan, jinane womb n. mindaḽdan womenfolk pl.n. jinan, komeḽî jinan wonder n.vi.vt. seyir, şitêk bibête mayey sersûȓman, sersam debêt, sersam dekat wonderful adj. zorçak, sersambûn wonderland n. her şwênêk piȓbê le seyrû semere xeyaḽî bê ya ȓastî wonderment n. sersamî, seyir wondrous adj.adv. na asayî, zor seyir wont adj.n. ȓahatin, xûpêwegirtin wonted adj. xûpêwegirtin, hogrbûn woo vt. hewḽî ȓazî kirdin dedat, depaȓêtewe bo qayl kirdin wood n.adj. dar, darstan, ledar drûsit kiraw woodcarving n. hunerî heḽkoḽîn leser dar woodchuck n. giyandarêkî kirojkere le Emerîkay bakûr woodcock n. mirîşke kêwî qaç kuḽî denûk drêj woodcraft n.darstanî:karameyî lewey pey430

wendî bedarû darstanewe heye: darbȓîn, ȓawkirdin le darstan, manewe wek geşit woodcut n. koteredar bo nexiş heḽkendin woodcutter n. kesêkî dar biȓ wooded adj. dapoşraw be direxit wooden adj. le dar dirûsit kiraw woodland n. daristan, zewiyek dapoşrabê be dar woodlot n. parçeyek zewî terxan kiraw bo berhemênanî darî pêwîst wek darî sûtandin woodpecker n. dar kunkere baḽindeye woodpile n. lêjnedar wood screw birxûy dar woodshed n. keprî darî sûtandin woodsman n. danîştûy naw daristan,darbiȓ woodsy adj. wek dar woodwind n. ew amêre mûzîkaney le dar dirûsit dekrên woodwork n. dirûsit kiraw le dar woodworking n. dartaşî woody adj. poşraw be drexit, daristanawî woof n. weȓey seg, dengî weȓînî seg woofer n. deng gewreker, biḽindgo wool n.xurî, qumaşî xurî, wek xurî woolen adj. xurî, cilûbergî xurî woolgathering n. bêamanc, xeyaḽpḽawane bîr kirdinewe wooly adj. wek xurî, poşraw bexurî, naşarstanî woozy adj. wiȓûkas, gêj word n.vt. wişe, deqêk, lêdwanêkî kurt, beḽên, wişey nihênî, ferman, witar, derdebȓêt be wişe wordage n. wişekan, daȓiştin be wişe wording n. heḽbjardinî wişe, derbiȓîn be wişe, daȓiştin word of honor qisedan word of mouth witar wordplay n. qisey dû dîw ya dû wata word processor programêkî kompiyûterî bo nûsînû çapû bḽaw kirdinewew heḽgirtin wordy adj. zor bḽêyî wore pt.of. wear work n.adj.vi.vt. kar, erik, kokrawey nûsînekan, karî baş, her şitêk ledesit bêt, çewsandinewe, kuştin, karge, le karda be

workable

worthwhile

karbêt, kardekat, bekar debat, beȓêwe debat, şîkardekat, fêḽdekat, yarmetî dedat, cêy xoy dekatewe, heḽdestêt (derya), heḽdêt (hewîr) workable adj. bekar dexrê, kardeka workaday adj. taybet be ȓojanî kar, ȓojane, asayî workaholic n. kesêkî peywesit be karekey workbench n. mêzî karkirdin wek mêzî dartaşî workday n. ȓojî kar worker n. krêkar, krêkarî şare mêrûle ya mêşheng workforce n. hêzî kar, koy giştî krêkaran workhorse n. espî kar workhouse n. bendîxaney çaksazî working adj. krêkar, ewey lekarda bekar debrêt, kar kirdin working class çînî krêkaran workingman n. krêkarî pîşesazî workload n. jmarey ew karaney dyarî kirawin bo tewaw kirdin le katî dyarîkirawda workman n. krêkar, pîşewer workmanlike adj. karame workmanship n. şarezayî krêkar workout n. mawey meşiq pêkirdin workplace n. şwênî kar worksheet peȓey têbîniyekan workshop n. dûkanî kar workstation n. şwênî karî karmendêk be kompyûterewe, kompyûterî kesî bestiraw be toȓî karkirdinewe worktable n. mêzî karkirdin work-up n. tewawî pşkinînî nexoş be taqî kirdinewekanîşewe workweek n. koy katjimêrekanî kar le hefteyekda world n. dinya, cîhan, zewî, gerdûn, mirov, komeḽî mirovayetî, jiyan le dinyada, karûbarî dinyayî world-class adj. leser astî cîhanî worldly adj. dinyayî, terxan kirdin bo kêşew xoşyekanî em dinyaye worldly-wise adj. şarezay jiyanû jînî em dinyaye world-shaking adj. hejanî dinya ke karî gerî leser emcîhane cêdêḽê 431

worldview n. cîhan bînî World War l cengî cîhanî yekem 1914-18 Berîtanya Ȓûsya Ferensa Emerîka le layek Gêrmen Ostûrya Hangarî le lakey tir World War ll cengî cîhanî dûhem 193549 Berîtanya Sovyet Ferensa Emerîka le layek lakey tir Gêrmen Italî Japan world-weary adj. bêzarbûn le jiyan worldwide adj.adv. leser astî cîhan, seranserî cîhan World Wide Web komeḽêk serçawey enternête ȓêge be teratênî nûsînû dengû ȓeng dedat worm n.vi.vt. kirim, kesêkî ȓîswa, şitêkî pêçaw pêç wek didanî burxû, her nexoşiyek be hoy kirmewe bêt, deçête nawewe, wek kirm deȓwat, pak dekatewe le kirmî naw ȓîxoḽe worm gear pêçkeyekî didanedar ecûḽênrêt be mîlêkî didanedar wormwood n. ȓiwekêke bonêkî tundî heye taḽe caran bo herskirdinû ȓewanî bekar debra worn pp.of wear diȓaw, kone worn-out adj. diȓaw, şiȓ, kone worriment n. bê aramî worrisome adj. bê aram worry vt.vi.n. bêzar dekat, exinkênêt, degezêt, bê aram, xem, gîrûgirifit worrywart n. bê hîwayî worse adj.adv. xirptir, berew xiraptir worsen vt.vi. xiraptirî dekat, xiraptir debêt worship n.vt.vi. xiwaperistî, stayîşî xiwa dekat, deperistêt worshipful adj. şikodar, şayestey ȓêz worst adj.adv.n.vt. xiraptir, le xiraptirîn doxda, xirapî, şikisit dexwat, debezêt worsted n. xurî ȓistin, qumaşî le ȓîsî xurî çinraw wort n. şleyek le daney malt bo drûsit kirdinî bîre worth n.prep. behadar, behay heye, ehênê, yeksan le behada, saman worthless adj. bê beha worthwhile adj. şayestey giringî pêdane, bayexdar

worthy

wry

worthy adj.n. behadar, şayeste, kesêkî benaw bang would v.aux.vt. exwazêt, hîwadare, firmanî yarîdeder, eger, xozge, etwanêt would-be adj. xiwazyare wound n.vt.vi. birîn, birîndar bûnî hesit, birîndar dekat wound pt.&pp.of wind xulabowe wove çinî (le çinînewe) pt.&pp.of weave woven çinraw pp.of weave wow interj. bo derbȓînî seyrû xoşî wrack n. wêrane, kelawe, têkşikan wraith n. tarmayî wrangle vi.n. bedemadêt, demedeme, demeqaḽe wrangler n. gawanî ȓewe gagel pêşxodan wrap vt.vi.n. gurzedekat, dadepoşêt, depêçêtewe, têy de aḽênêt( naylon, berig, paḽto, betanî), têwe pêçan wrapper n. kesêk şit depêçêtewe, berig, ȓobî jinane wrapping n. berig bo têwe pêçanî her şitêk wrap-up n. puxtey bas wrath n. tûȓeyî wreak vt. toḽe dekatewe, azarî dedat wreath n. çepkêk geḽaw guḽ wreathe vt. bay dedat, be guḽ deyȓazênêtewe wreck n.vt. keştî têkşikaw, paşmawey keştî têkşikaw, kesêkî nexoş, têk deşkênêt, maye pûçî dekat, deȓimênêt wreckage n. têkşikan, paşmawey têkşikan wrecker n. ewaney têkdeden(xanû, telar), ewey şitî têkşikaw debat lay debat wren n. baḽindeyekî bçûkî xiwênere wrench n.vt. badran, wergeȓanî pişit, pejarey le nakaw, sipane, badedat, werdegeȓêt, heḽdegêȓêtewe(qise) wrest vt. behêz ȓadekêşêt, be tundîw lûldan ȓaydekêşêt wrestle vi.vt.n. zoranbazî dekat, zoran wrestling n. zoran bazî wretch n. kesas, belengaz, hejar wretched adj. kesasî, hejarî, karesatbar, lêqewmaw, corî xirap wriggle vi.n. şermdeygirêt, xoy depeȓênêtewe be fêḽ, pêçxiwardin, xopeȓandnewe 432

wright n. pîşeger, nûser wring vt.n. deguşêt, awî derdênêt be guşîn, badedat, guşîn, badan wringer n. mekîney guşînî cilûberig wrinkle n.vt.vi. loç, loçdebêt wrist n. meçek wristband n. serqoḽî kiras wristwatch n. katjmêrî meçek writ n. ȓageyandnêkî yasayî fermiye bo kirdin ya nekirdinî çalakiyek write vt.vi. tomardekat, ȓêkdexat, denûsêt, dadenêt(honrawe, awaz) write-in n. kesêk nawî le heḽbjardinda nebêtû kesêk dengî pê bidat, dengdan bew core write-off n. siȓînewey qeriz writer n. nûser write-up n. ȓaportî nûsraw writhe vi. detlêtewe, detlêtewe be dem birsêtiyewe writing n. nûsîn written pp.of write wrong n.adj.adv.vt. sitem, naȓewa, heḽe, gumȓayî, bêȓewiştî, taḽ, xirap, neguncaw, nadrûsit, şêt, beheḽe, stem dekat wrongdoing n. heḽsûkewtî heḽe, kirdewey heḽe wrongful adj. naȓewa, nadrûsit wrongheaded adj. sersexit wrote pt.of write wroth adj. toȓe wrought pt.pp.of work wrought adj. dirûsit kiraw, be çekuş dirûsit kirawe, karî destiye wrought iron asnî nerim wrung guşraw pt.pp.of wring wry adj. xiwarû xêç, wişkû biring

X x pîtî 24emî zmanî Înglîzî, le matmatêkda bo çendî nezanraw bekar debrêt, hêmay lêkdan, jimare 10 Ȓomekan, ew fîlmaney Xî pêwebêt bo temaşa kirdinî temenî xiwar 17 naşê X chromosome kromosomî ȓegez ke nêrû mê dyarî dekat x-coordinate n. tewerey x Xe le kîmyada hêmay xenon be zînon dexwêndrêtewe xenon n. zînon tuxmêkî gazî qursî bê ȓenge le hewada le gḽopda bekar debrêt xenophobia n.tiris le bêganew ȓiqlêbûnyan xerography n. leber girtinewe be ȓoşnî elektrîkî Xerox nawî bazrganî amêrî xerography Xmas n. kurt kirawey Christmas krîsmis X-ray n. tîşkî X xylem n. lûley naw dar bo hênanû birdinî awû xorak xylography Fr. hunerî nexşî ser dar xylophone n. amêrêkî mûzîke le textey barîk ȓîzkirawe be dû mêkutî bçûk lê dedrê

433

Y y pîtî 25emî zmanî Înglîzî, le kîmyada hêmay yttrium tuxmêkî kîmyayî zîwiye jimare etomyekey 39 -y bo giçke kirdin ya xoşewîstî wek kitty, daddy -y bo lêkçûn watery, yellowy -y bo xûyek kirdarêk ya corî kar jealousy, delivery, bakery yacht n. keştiyekî biçûke bo xoşîw geȓanî naw aw, bo ȓikeberîş be kar dêt yachting n. deryawanîw ȓikaberî be yexit yahoo n. bûnewerêke le şêwey mirov le pertûkî geştekanî glîver, kesêkî ȓemekî nezan Yahweh or Yahwe n. xiway hîbriyekan yak n.vi. gay nawçey Tîbitî tok drêje, çenebaz, cenebazî dekat yam n. corêke le petatey şîrîn yammer vi. denaḽênêt, deboḽênêt, be dengî berizdediwêt yank vt.vi. dadekenêt, ȓadekêşêt Yankee n. hawnîştmananî bakûrî U.S.A be taybetî nawçey Îngilteray niwê yap vi.n. deweȓêt, gewcane dediwêt, weȓîn, dem(demi mirov) yard n. yekey pêwan dekate 3 pê, gez, zewî dewrûberî xanû yardage n. pêwane be yarid, pantayî, frawanî yardarm n. qoḽekanî darî çatoḽî(çaroke) keştî yard goods ew kûtaḽaney be yarid defroşrênû le yek endazey panî dirûsit kirawin yardman n. kirêkarî gijû giyaw serban maḽînû dewrû berî maḽ yardstick n. yardey pêwan, dar gezî pêwan yarmulke n. kḽawî Cûleke yarn n. ȓîsî xurî ya loke, çîrok, serguzişte, çîrokgêȓanewe yaw vi. lar debêt bemlaw lada wek belemû keştîw fiȓoke yawl n. belemêkî çatoḽdarî seḽbedar yawn vi.n. be panî dekrêtewe, bawêşik dedat, bawêşik yaws n. nexoşî pêst nawçe germesêrekan Y chromosome kromosomî ȓegezî nêrû mê dyarî dekat

yea

yup

yea adv.n. beḽê, qayîlbûn, kesêk deng be beḽê bdat yeah adv. beḽê year n. saḽ, pîrî, temenêk yearbook n. pertûkî saḽaney derçwanî amadeyî ya zanko yearling n. ajeḽêkî temen yek dû saḽ yearly adj.adv. saḽane, her saḽ carêk yearn vi. be peroşewe debêt boy, arezûy debêt year-round adj. be drêjayî saḽ yeasayer n. kesêk hîway be jiyan hebêt yeast n. hewîr tiriş yeasty adj. wek hewîr tiriş, tirşaw, bizoz yegg n. diz yell vi.vt.n. deqîȓênêt, hawar dekat yellow adj.n.vi. zerid, zerid heḽgeȓaw, pêsit zerid, tirsenokane, hewaḽî abȓûberanew wirûjêner, ȓengî zerid, zerdêney hêlke, zerid heḽdegeȓêt yellow fever tay zerid: nexoşiyeke be hoy mêşûlewe degwazrêtewe yellow jacket zergete yelp vi.n. delûrênêt, deweȓêt, lûrandin, weȓîn yen n. parey Japonî, peroşî, arezû yeoman n. cûtyarêkî zewîdar le xawen zewye gewrekan bçûktir le Berîtanya, efserêkî bçûk bo karî nûsînge yeomanry n. xawen zewye biçûkekan yes adv.n.vt.vi. beḽê, qayîlbûn, beḽêdekat yes man n. kesêkî beḽêker yesterday n.adv. diwênê, ȓojî pêşûtir yet adv.conj. hêşta, ta, ta êsta, le kotayîda, sereȓay eweş, beḽam yew n.darêkî hemîşe sewze le snober deçêt yield vt.vi.n. berhem dedat, xo bedestewe dedat, berhemdênêt, desit heḽdegrêt, milkeç debêt, berhem, biȓî berhem hênan yielding adj. nerim, guncaw, milkeç yip n.vi. kirûskandin, weȓîn, ekrûskênêt, deweȓêt yodel n. deng heḽbiȓîn le nizmewe bo beriz le goranî witinda yoga n. felsefeyekî Hindiye brîtiye le têȓamanû xoȓagrî ta geyştin be giyanî xudawend meşiq kirdinî taybet bo ew mebeste 434

yogi n. kesêkî yogayî yogurt n. masit yoke n.vt. nîr bo cût kirdiny dû ga be yekewe karî pê encam bidrê, pêwend, serşanû milî kiras, têk dexat, dexate jêr nîrewe yokel n. cûtyar, kesêk le dêhat bijêt yolk n. zerdêney hêlke yon adv.adj.= yonder yonder adj.adv. lewê, lewşiwêne yoo-hoo interj. corêk le hawar bo serinc ȓakêşan yore adv. zor lemew ber, ȓabûrdûy dûr you pron. to young adj.n. gicke, taze, law, genic, herze, beçke, bêçû young adult temenî nêwan 12 bo 18 saḽî young blood law, genic, herzey xiwên germ youngster n. minaḽ ya law your adj. hî toye, hî êweye yours pron. hî to, hî êwe yourself pron. eyto, xot yours truly diḽsoztan: le kotayî nameda denûsrêt youth n. lawan, gencan, law, genic youthful adj. law, niwê, taze, behêz, çalak yowl vi.n. elûrênêt, lûrandin yttrium n. tuxmêkî kîmyayî zîwî degmene le lampay ȓengî televzyonda be kar debrêt yule n. cejnî le dayîk bûnî Îsa yuletide n. serûdemî krîsmis yummy adj. zor betam, le destpêkî xwardnî ştêkda dewitrê yup adv. le cyatî yes dewitrê wate beḽê

Z z

zymurgy

Z z pîtî 26emî zimanî Înglîzî zany n. kesêkî gewic ya şêt zeal n. peroş zealot n. be peroş, demargîr zealous adj. becoş, diḽgerim zebra n. kere kêwî xetdar zebu n. core mangayekî Afrîqaye kopanî heye leser şanî zed n. pîtî Z zeitgeist n. srûştî serdem leȓûy hoşû ȓewiştû huşyariyewe Zen n. desteyekî bûdayîye pêyan waye leȓêy têȓamanewe etwanrêt kine bikrête naw sirûştî ȓastiyewe zenith n. tewqî ser, pope, biḽind trîn xaḽ zephyr n. bay şemaḽ, şaḽ zeppelin n. baḽonî ziplayn zero n.adj. sifir 0 , xwar yek, çendayetî niye, hîç zero hour kat jimêrî dyarîkiraw bo pelamardan, mawey dyarî kirawî teqandnî mûşekêk zest n. çêj der, her ştêk bo tamû çêj, twêkḽî lîmo bo tamû çêj, çêjî jiyan Zeus n. gewre xudawendî Grîkekan ziggurat zeqûre: şwênewarêkî Bablîw Aşûrye le başûrî Iraq zigzag n. hêḽî şkawî goşedar zillion n. jmareyekî zor gewrey bê sinûr zinc n. tuxmêkî kîmyayî sipî kemêk şîn bo ȓûpoşî asin bekar debrêt, totya, qeḽayî zinc oxide tozêkî sipiye bekar debrêt le dirûsit kirdinî dermanû ciwankarî zinfandel n. şerabî wişkî sûr dirûsit kirawî Kalîfornya zing n. wije wij, wîze Zion n. kêwî zayonî pîroz, netewey Cû, koşkî Slêman Zionism n. cûḽaneweyeke bo bergrî le wḽatî Îzraîl zip n. wîze wîz, dengêkî xêraw tîj, wize, çalakî, zincîrî pantoḽ zip code n. jmarey nawçeyeke bo poste le pênc jmare pêk dêt zipper n. zincîrî pantoḽ zippy adj. çustû çalak zircon n. kanzayekî krîstaḽiye wek gewher bekar debrêt 435

zither n. qanûn: amêrêkî mûzîke Zn hêmay toxmî kîmyawî Zinc zodiac n. bazney kelwekan le estêre nasîda le dwazde beşî yeksan pêkhatiwew kelûy xoy tiya dyarî kirawe zone n. pênc nawçey goyî ke zewî besera dabeş kirawe her yeke nawî xoy heye, piştêne zonked adj. mesit, serxoş zoo n. baxçey ajeḽan zoology n. zanstî ajeḽanû jiyanî ajeḽan zoom vi.vt.n. givvey lêbênît, wîzey lêbênît, be tîjî fiȓokeyek heḽfiȓêt, cûḽan be xêrayî bo pêşû paş, na srûştyane beriz dekatewe, give, wîze, biḽinbûnewey le piȓ zoom lens sîstemî zeȓebînî kamêra ke çend be xêrayî nizîkû dûrî dîmenêk ȓêk dexat zoophyte n. hendêk ajeḽ wek ȓiwek gewre debin bo nimûne îsfenic Zoroaster zeradeşit Zoroastrianism n. ayînî zerdeştî zucchini n. kuleke xeyarî Zulu n.adj. kesêkî netewey Zûlû le başûrî Afrîqa, zimanî netewey Zûlû Zurich şarêke le Swîsra zwieback n. wirtke nan pêş birjandinî zygote n. xaneyekî pîtîndraw be yek girtinî xaney zayendî nêrû mê zymo- pêşgrêke be watay tirşan zymology n. zanistî tirşandin zymosis n. tirşandin, nexoşiyekî dirim zymotic adj. tirşaw, dirim zymurgy n. kîmyay tirşandin

436

437

438

439

440

441

442

443

444

445

446

447