The Manila Collegian Volume 29 Number 03

The Official Student Publication of the University of the Philippines Manila Volume 29 Number 3 September 25, 2015 - Friday

(A

b) Ro

Ku ad lt T ur o a8 H -9 ell

MORE INSIDE

02 EDITORIAL Persecution 03 NEWS 3 Lumad, pinaslang sa Surigao del Sur 08 CULTURE (Ab)Road To Hell 11 OPINION Thnks Fr Th Mmrs* 12 FEATURES Kaaway ng Estado

02 EDITORIAL

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

The strong and powerful should not step on the rights of the weak. The state, charged with the protection of its citizens’ rights, welfare, and lives, should never compromise its fundamental mandate for the sake of profit or false progress.

N E W S C OR R E S P ON DE N T S Elizabeth Danielle Quiñones Fodulla Adolf Enrique Santos Gonzales Eunice Biñas Hechanova Carlo Rey Resureccion Martinez Ronilo Raymundo Mesa Arthur Gerald Bantilan Quirante Sofia Monique Kingking Sibulo

According to the Indigenous Peoples’ Rights Act of 1997 or Republic Act No. 8371, the government must promote the cultural, social, and economic welfare as well as provide the rights of indigenous people, especially their right to ancestral lands.

F E AT U R E S C OR R E S P ON DE N T S Liezl Ann Dimabuyu Lansang Jenna Yelle Manato Mallari Angelica Natividad Reyes

However, almost two months ago, Lumad leaders along with the Kalipunan ng mga Katutubong Mamamayan ng Pilipinas (KATRIBU) condemned President Benigno Simeon Aquino III for his inaction against the massacres of several members of their tribe and to condemn the harassments they have received from military groups.

Consequently, ethnic groups in Mindanao, majority of which are the Lumad people, have been displaced from their homes due to the threat of military operations. In line with this, the intrusion of military presence in their community is a clear violation of RA 8371, which drove the Lumad people to relocate to the United Church of Christ in the Philippines for refuge.

The resistance of the communities in Bukidnon, Davao, and Surigao against the surrender of their lands to large development companies has earned them the wrath of the current government, misguided by its procapitalist policies.

With little to no regard for the welfare of its own people, the administration has endowed the management of their lands to multinational corporations that continue to exploit these for their profit. Over half of the Armed Forces of the Philippines (AFP) are spread over Lumad communities for the purpose of fencing these regions for agribusinesses and mining companies.

C U LT U R E C OR R E S P ON DE N T S Josef Bernard Soriano De Mesa Pia Kriezl Jurado Hernandez Jamilah Paola dela Cruz Laguardia Jose Lorenzo Querol Lanuza Gabrielle Marie Melad Simeon Thalia Real Villela JAMELA LIMBAUAN BERNAS

PERSECUTION It is apparent that the attacks of the military dulls the efforts of the Lumads to further education. ALCADEV, as a well-performing school in the area, was crucial in the increment of the literacy rate of Manobo children.

Moreover, the execution of Malahutayong Pakigbisog Alang sa Sumusunod (MAPASU) Chairman Dionel Campus and his cousin, Bello Sinzo, was carried out by the Bagani or Magahat Force of the 36th Infantry Battalion due to suspicion that the MAPASU leader’s tribe was affiliated

Moreover, the brutal murder of Alternative Learning Center for Agriculture and Development, Inc. (ALCADEV) executive director Emerito ‘Tatay Emok’ Samarca, along with the forced evacuation of over 3,000 people from the Manobo tribe enacted by the Bagani indigenous paramilitary force, was a direct encroachment on the rights of the Lumads.

Ironically, Aquino lamented over the lack of education in the Philippines during his State of the Nation Address, yet there has been no attempt to better the condition of the Manobo schools.

This operation supposedly aimed for noncombatant methods and the promotion of order in its dealings, yet only the contrary has surfaced in their actions against the indigenous people

R E S I DE N T L AYOU T A R T I S T Patrick Jacob Laxamana Liwag

in Mindanao. The execution of Oplan Bayanihan has resulted to the killings of minority groups in Mindanao regardless of its said goal.

OF F IC E 4th Floor Student Center Building, University of the Philippines Manila, Padre Faura St. corner Ma. Orosa St., Ermita, Manila 1000

We are under an administration that remains deaf to the cries of the abused.

We are under an administration that is willing to hand over the rights of the thousands of its citizens in order to benefit a few capitalists. We are under an administration that allows – if not, authorizes - its armed forces to impose its will upon the innocent, regardless of how much blood is shed.

EM AIL themanilacollegian@gmail.com

We are under an administration that allows – if not, authorizes - its armed forces to impose its will upon the innocent, regardless of how much blood is shed. with the New People’s Army.

The present administration’s disregard for the rights of the IP can be traced back to Aquino’s campaign, Oplan Bayanihan. Implemented by the AFP in 2011, it supposedly aims to uphold the protection of human rights, maintain peace, and foster development. However, the blood spilled over the years proves that this operation’s true nature is to oppress the weak and brutally crush any resistance to the government’s selfish desires.

R E S I DE N T I L LU S T R AT OR S Maria Catalina Bajar Belgira Jamela Limbauan Bernas Lizette Joan Campaña Daluz

W EBSITES issuu.com/manilacollegian www.facebook.com/themanilacollegian www.twitter.com/mkule themanilacollegian.tumblr.com MEMBER

College Editors Guild of the Philippines

Solidaridad - UP Systemwide Alliance of Student Publications and Writers’ Organizations

The Cover

These indigenous people are one of the many minority groups in the Philippines who continue to fight for justice that they deserve, but have continually been denied. The brutal murder of their leaders and defenders is a manifestation of the growing greed and abuse of power prevailing in the highest echelons of the state.

Peace will only be restored once the government answers to the calls of the indigenous peoples. As the leaders of our land remain blind and deaf to the pleas of our countrymen, it is imperative that we as Iskolars ng Bayan – as the future leaders of this country – make a stand and join in their call for justice.

Illustration by Michael Lorenz Dumalaog Raymundo Layout by Joma Michiko Cruz Kaimoto

NEWS 03

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

3 Lumad, pinaslang sa Surigao del Sur

Militarisasyon sa kanayunan, kinondena ng mga Iskolar ng Bayan ARIES RAPHAEL REYES PASCUA

Walang habas na pinatay ng mga kinilalang miyembro ng paramilitar na grupo ang tatlong katutubo sa Surigao del Sur, kabilang na ang pinuno ng isang alternative tribal high school, noong Setyembre 1.

Pinangalanan ang tatlong pinatay na sina Emerito Samarca, executive director ng Alternative Learning Center for Agricultural and Livelihood Development (ALCADEV); Dionel Campos, tagapangulo ng Malahutayong Pakigbigsog Alang sa Sumusunod (MAPASU); at Juvello Sinzo, pinsan ni Campos.

Ayon sa mga ulat, bandang alas-4 ng umaga ng paulanan ng bala ng puwersa ng Magahat-Bagani, isang paramilitar na grupo ng Armed Forces of the Philippines (AFP), sina Campos, Sinzo, at Belen Itallo, isang kawani ng ALCADEV, sa Baranggay Diatagon, bayan ng Lianga. Agad na namatay sa pag-atake sina Campos at Sinzo, samantalang nakaligtas naman si Itallo.

Sa salaysay ng mga testigo, pinaniniwalaang M203 rifle ang ginamit upang barilin si Campos kung kaya’t sumabog ang likurang bahagi ng ulo nito. Nabali naman ang braso ni Sinzo dahil sa tama ng mga bala.

Samantala, sa umaga ring iyon ay natagpuang patay sa loob ng isang silid-aralan ng ALCADEV si Samarca.

Ginilitan ang lalamunan ni Samarca mula sa isang tainga hanggang sa kabila, at nagtamo rin ang pinuno ng dalawang tama ng bala sa dibdib.

Sa ngayon, ang pagpaslang kina Samarca, Campos, at Sinzo ang ika68 na kaso ng extra-judicial killing ng mga katutubo sa ilalim ng rehimeng Aquino. Dagdag pa rito, ang patuloy na operasyon ng militar sa kanayunan ay nagdulot sa pagbabakwit ng mga indigenous peoples (IP) mula sa kanilang lupang tinubuan.

Manobo, ang hindi nila pagkatamasa ng mga batayang serbisyo, tulad ng edukasyon at atensiyong medikal, kaya’t napipilitan silang humingi ng tulong sa mga non-government organization (NGO) at iba pang grupo upang makamit ito. Nabanggit din niya ang walang habas na pagaalis sa kanila ng kanilang mga karapatan dahil sa patuloy na Ipinahayag din ni Malayao ang militarisasyon. posilibidad ng pag-igting ng mga paglabag sa karapatan ng mga “Napakasakit isipin na maliit na lang katutubo sa loob ng nalalabing siyam ang buhay naming mga katutubong na buwan sa termino ni Aquino, Lumad. Kahit konting respeto sa at ipinanawagan ang pagtigil sa amin, hindi binigay ng gobyerno.

Hindi binigay ng pasistang gobyerno. militarisasyon sa kanayunan.

Pilit pa nilang dudurugin ang aming “We appeal to stop the killings of kaalaman, ng mga kabataan. Kahit indigenous peoples, immediately ganito man kaliit ang aming edad, investigate these cases, and punish kaya na naming humarap sa kanila the perpetrators. We demand for dahil kitang-kita namin sa aming the immediate dismantling of mga mata kung ano ang pangparamilitary groups, the pullout aabusong nangyayari sa panahon of the military forces from our ng operasyon ng militar,” wika ni communities, and to scrap Oplan Undayon sa programa.

Bayanihan,” dagdag pa ni Malayao.

Inihayag naman nina Sheena at Sari Campos, anak at pamangkin Pagtapak sa karapatan ni Campos, ang kanilang Kaugnay ng nasabing pagpaslang, pagdadalamhati sa gitna ng takot at pinangunahan ng Katribu-UP poot.

Manila, kasama ang Sulong Katribu Party-list, ang pagdaraos ng isang Sa kabilang banda, nanawagan candle-lighting activity sa College of naman si Danilo Ilosendo Jr. ng Arts and Sciences noong Setyembre Katribu-NCR na alamin ng mga ang kasalukuyang 4 upang kondenahin ang lumalalang estudyante sitwasyon ng mga katutubo sa kalagayan ng IP sa bansa. kanayunan, at gumawa ng paraan Dumating din ang ilan sa mga upang mamulat ang bawat isa. katutubo sa programa upang “Makipagkuwentuhan sa mga kapwa personal na ipahayag ang mga Iskolar ng Bayan, sa iba’t ibang pagdurusang kanilang sinasapit isyu. Maging aware sa kalagayan kaugnay ng presensya ng militar sa ng mga katutubo, at ipaglaban ang adbokasiya sa pamamagitan ng kanilang lugar. pagsama sa mga kilos-protesta,” Ibinahagi ni Yenyela Undayon, isang wika niya.

“Aquino’s last year is bloodbath for the indigenous peoples. In the last eight months, there have been 13 Lumads killed, 4 massacres, and more than 4,000 evacuees from Lumad communities due to intense military operations,” ani Piya Malayao, isang Bontok-Igorot at secretary-general ng Katribu.

COLLEGE BRIEFS As of September 7, 2015, the College of Public Health’s Lounge (CPH) is now open for all Public Health students, faculty and alumni. Guidelines and general rules will be posted soon by the CPH Student Council.

The UP College of Dentistry Batch 2019 will hold the 2015 UPCD Acquaintance Party with the theme “SPACHELLA: An INDIEpenDENT Music Festival” on September 18, 6:00 PM at the UPCD Auditorium. First 100 people will be given free cupcakes, and the best dressed will be given special treats.

Gates will open at 5:30 PM. For queries, visit SPACHELLA’s Facebook page at facebook.com/spachella2015 or their Twitter account at twitter.com/ spachella2015.

ORGANEWS The University of the PhilippinesManila University Student Council along with UPM Salinlahi will be holding “Sining-Sine 3.0” in the College of Arts and Sciences Little Theater (CAS LT).

The said movie screening is scheduled on September 14, 15 and 18 from 11:30 AM to 6:00 PM. The screening will show Filipino movies like “Pusong Bato”, “Ang Kwento Nating Dalawa”, “Wawa”, “Kasal”, and others.

The University of the PhilippinesManila Minggan commenced the tree planting project “Juan for Tree 3.0.” The said project aims to sell saplings that will be planted in San Mariano, Isabela on September 19-21 at a cost of P100 each. UP Minggan also invites the UP Manila community to join them on the said date and location to plant the said seedlings. For queries, please contact Athena Son at 0929 882 3252 or Jean Fortin at 0915 491 3538.

The University of the Philippines College of Dentistry (UPCD) Dental Health Brigade together with UP Pre-Med Honor Society will have an upcoming medical mission on September 19 in GK Village, Batasan, Quezon City. For inquiries, please contact the number 0906 275 6975.

Read and download MKule issues at issuu.com/manilacollegian Like us on Facebook: facebook.com/ themanilacollegian Follow us on Twitter: @MKule

Larawan kuha ni Gabrielle Marie Melad Simeon

04 NEWS

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

Kabataang aktibista, nagprotesta laban sa APEC NIÑA KEITH MUSICO FERRANCOL AT RONILO RAYMUNDO MESA

Sa pangunguna ng League of Filipino Students (LFS), nagsagawa ng kilos-protesta ang mga kabataang aktibista sa harap ng embahada ng United States (US) sa Maynila upang kondenahin ang isinagawang Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) finance ministers’ forum sa Cebu noong Setyembre 11, 2015.

Inilunsad sa nasabing pulong ang Cebu Action Plan na naglalaman ng mga inisiyatiba upang diumano’y masigurong positibo ang maidudulot ng regional integration.

Ayon kay Charisse Bañez, pambansang tagapangulo ng LFS, ang nasabing mga inisiyatiba ay lalo lamang magbubukas sa ekonomiya ng mga atrasadong bansa tulad ng Pilipinas sa pambubusabos ng mga makapangyarihang bansa tulad ng US.

Tunay na layunin ng APEC Ayon naman kay Lloyd Magsoy, tagapangulo ng Anakbayan Metro Manila, layunin umano ng APEC na magkaroon ng inclusive economy sa bansa sa pamamagitan ng pamumuhunan sa human capital development kung saan lumilikha ng murang lakas-paggawa para sa interes ng mga bansang miyembro ng APEC. Layunin din umano ng APEC na kumita ang mga bansang miyembro nito, lalo na ang US, sa mga small and medium enterprises ng bansa, at kumamkam ng lupa at yamang-dagat ng Pilipinas.

“Pambababoy, pagsalahula, pagsagasa at paggahasa sa ekonomiya at soberanya ng ating bayan ang layunin ng APEC,” giit pa ni Magsoy.

Samantala, iginiit ni Bañez na lalo lamang pinaiigting ng mga polisiyang pinagkakasundoan sa mga samahang tulad ng APEC ang kahirapan sa bansa.

“Sa halos apat na dekada ng mga patakaran— pribitisasyon ng ekonomiya, pribitisasyon ng serbisyo at industriya, deregulasyon ng mga pangunahing industriya tulad ng industriya ng langis, at pagpasok ng foreign direct investment at malalaking korporasyon sa ating bansa, dulot nito at walang kaparis na kahirapan at kagutuman ng ating mga mamamayan,” anang tagapangulo ng LFS. Inihayag din ni Bañez ang mataas na posilibilidad ng pagkakaroon ng demolisyon ng mga komunidad para itago ang mga mahihirap bilang paghahanda sa APEC Economic Leaders’ Meeting sa Nobyembre 18 at 19.

Pangunguna ng US Ayon kay Bañez, desperado ang US para sa APEC dahil binubuo ng Asya-Pasipiko ang aabot sa 50 porsyento ng pandaigdigang kalakalan at 60 porsyento ng gross domestic product (GDP) ng buong mundo.

Ginagamit din ng US ang regional economic integration bilang balat-kayo sa pagpapatupad ng mga neoliberal na patakarang magpapadali sa pagkuha nito ng murang hilaw na materyales at lakas-paggawa mula sa mga kasaping bansa ng APEC, dagdag pa ng lider-estudyante.

industriya para rito makalikha ng mga ginagamit ng mamamayan; iyan ay isang ekonomiya na hindi mapapakanibangan ng mga mamamayang Pilipino. Nasa kamay natin kung paano pauunlarin ang ekonomiya sa pamamagitan ng tunay na reporma sa lupa at pagtatatag ng sariling industriya,” paliwanag ni Bañez.

K-12 bilang mukha ng APEC Sa kabilang banda, ayon kay Magsoy, kaugnay ng mga patakarang isinusulong ng US ang K-12, dahil pagbebenta sa mga estudyante sa mga dayuhang korporasyon ang layunin ng programa.

Inihayag din ni Gayle, mag-aaral mula sa Batasan Hills National High School, ang kawalan ng seguridad na makahahanap ng trabaho ang mga makapagtatapos ng senior high school (SHS).

Aniya, baka matulad lamang daw ang mga magaaral sa mga Pilipinong napipilitang mangibangbansa dahil sa kasalukuyang krisis sa trabaho sa Pilipinas.

Dagdag pa rito, hindi rin umano nakabubuhay ang mga trabahong maaaring pasukan ng mga magtatapos ng SHS. “Pag-aaralin nila kami para maging manikurista, maging matador, maging welder? Sa palagay niyo ba kapag naging ganoon, uunlad kami? Hindi, ‘di ba? Kahit nga siguro pangkain namin kulang pa ‘yun,” ani Gayle.

Bukod sa usapin ng trabaho, ipinarating din ni Gayle ang kakulangan sa mga pasilidad ng mga paaralan sa bansa upang tugonan ang mga pangangailangan ng implementasyon ng K-12.

Isinagawa ang protesta kasabay ng ika-38 taong anibersaryo ng LFS. Inaasahan na magkakaroon pa ng mga susunod na kilos-protesta hanggang sa nakatakdang araw ng APEC forum.

Kilos-protesta ng mga kabataang aktibista sa harap ng embahada ng US upang kondenahin ang isinasagawang Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) finance ministers forum sa Cebu.

Larawan kuha ni Kyla Pasicolan, Nina Ferrancol, at Patrick Liwag

Bilanggong politikal na si Andrea Rosal, pinalaya na PATRICIA ANNE LACTAO GUERRERO

Tuluyan nang lumaya si Andrea Rosal, anak ng dating tagapagsalita ng Communist Party of the Philippines na si Ka Roger Rosal, noong Setyember 7, 2015 matapos mapawalang-sala sa mga gawa-gawang kasong isinampa laban sa kanya ng Armed Forces of the Philippines (AFP).

Ibinasura ng Mauban Regional Trial Court sa probinsya ng Quezon ang huling kaso ng pamamaslang na inihain laban kay Rosal kaya ganap na siyang nakalaya bandang 8:30 ng gabi.

Noong Hulyo 2014 ay nauna nang napawalangsala sa Pasig Regional Trial Court si Rosal sa mga kaso ng kidnapping dahil sa kakulangan ng matibay na ebidensya.

noong siya ay limang taong gulang pa lamang upang takutin at pasukuin ang kanyang ama sa mga militar.

Samantala, nanawagan ang grupong Karapatan na palayain ang nalalabing 536 na bilanggong politikal sa bansa, kung saan aabot sa kalahati ng nasabing bilang ay ikinulong sa ilalim ng rehimeng Aquino.

Magsasampa ng kaso si Rosal laban sa lahat ng sangkot sa kanyang pagkabilanggo, lalo pa at sa loob ng bilangguan ay hindi siya nakatanggap ng karampatang medikal na atensiyon na nagresulta sa mahirap na panganganak sa loob ng kulungan, at pagkamatay ng kanyang anak dalawang araw matapos maipanganak.

Ayon kay Cristina Palabay, pangkalahatang kalihim ng Karapatan, ang pagbasura sa mga kasong isinampa kay Rosal ay isang “sampal sa mukha” ng pamahalaang Aquino na nagumon sa paggawa ng mga kasong criminal laban sa diumano’y mga kalaban ng estado.

“Hindi biro-biro ang naging karanasan ko. Kung nadala lang ako agad sa ospital, hindi sana iyon nangyari sa anak ko,” wika ni Rosal.

Binigyang-diin ni Bañez ang matinding pangangailangan sa pagtutol sa APEC at pagsusulong ng tunay na reporma sa lupa at pagtatatag ng sariling industriya.

“Her freedom is due to the resolute legal battle and campaign, no thanks to this government which inhumanly refuses or ignores pleas for compassion and humanitarian cries,” ani Kristine Conti ng National Union of People’s Lawyer (NUPL) na tumulong kay Rosal upang maipanalo ang kaso.

“Ang isang ekonomiya na nakasandig sa dayuhan sa kanilang pangangailangan; ang isang ekonomiya na ang tanging nalilikha ay mga saging, pinya, at mangga, at iba para iluwas sa ibang bansa; ang ekonomiya na walang mga

Kinuwestyon din ni Conti ang motibo sa pagsasampa ng mga gawa-gawang kaso, dahil hindi ito ang unang beses na nakaranas ang pamilya ni Rosal ng panggigipit mula sa militar.

Nauna nang dinakip si Rosal at ang kanyang lola

“Ang batayan kasi nila para dalhin sa ospital ay kapag emergency na at mamamatay na kaya karaniwan doon na namamatay sa mismong selda o hindi na aabutin ng ilang oras sa ospital ay patay na rin. [Tapos] kaya ramdam na ramdam din namin ‘yung di-pantay na pagtingin kasi ‘pag may kaya, kaunting masakit lang dala agad sa ospital, pero kapag karaniwang wala kang pera, ang katwiran nila hindi pa naman ‘yan mamamatay; at ang walang katapusang dahilan nila, wala silang budget,” dagdag pa niya na malayo sa pahayag ng Bureau of Jail Management and Penology (BJMP) na naibibigay umano ang

Ito rin ang tinuturong dahilan sa napakababang sahod ng mga manggagawa, krisis sa trabaho, at kontraktwalisasyon.

Palayain ang mga bilanggong politikal

“Would she have been subject to all this had she been moneyed and influential? Would she have been arrested had she been someone else’s daughter? It is indeed cruel injustice to incarcerate her on mere filial affiliation,” pahayag ng NUPL.

Inaresto si Rosal noong Marso 24, 2014 sa Caloocan City habang kasalukuyan siyang walong buwang buntis, at ipiniit sa isang pambabaeng dormitoryo sa Camp Bagong Diwa sa Taguig City kasama ang 31 pang ibang bilanggo sa hindi kalakihang espasyong hindi akma sa kanyang pagbubuntis.

“Ang APEC ay daluyan lamang ng interes ng mga makapangyarihang bansa kagaya ng Estados Unidos, para kontrolin ang ating ekonomiya at huthutan ng tubo ang ating mga manggagawa,” ayon kay Bañez.

kaukulang pangangailangan ng mga bilanggo.

Inilahad din ng dating bilanggong politikal ang kalunos-lunos na kalagayang medikal na nararanasan ng mga preso.

Pinuna rin ni Palabay ang paggamit ng AFP ng mga “professional witness” na inaalagaan nila upang magbigay ng mga maling testimonya.

Bilang halimbawa, ang pagsampa ng kaso kay Rosal ay batay lamang sa ilang pahayag ng mga nagpakilalang saksi na sila Edwin Rosales at Marissa Eclavea na hindi pa malinaw na kinilala ang pagkakasangkot ni Rosal sa nasabing krimen.

Si Rosales ay ginamit din umanong testigo sa mga kasong inihain laban kina Tirso Alcantara, consultant ng National Democratic Front of the Philippines (NDFP), at Rolly Panesa, isang security guard na napagkamalang pinuno ng NPA. Sa kabilang banda, inihayag din ni Rosal ang kanyang pagtulong upang mapalaya ang iba pang bilanggong politikal.

“Kung kayang palayain ng gobyerno si Enrile, bakit hindi ang mga bilanggong politikal? Hindi sila mga kriminal,” ani Rosal.

NEWS 05

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

Mga Fulung-Vulungan ng Nagjijisang

Lola Patola

Haleeeeerrr der mga afowz. Juskolorde, nakakalerkey ang level ng kilig to the bonesung nuhmin ng inyong Lolo Upo sa #AlDub!!! Az in, to the highest atmospheric levelings itechiwa. But, mas nakakakiligerz fa rin ang loving loving story namin ng aking beloved na Upo no! Chariz! How how de carabao are you finding diz semestering zo far nemern??? Gusto niyo nuhlung bang mag-dubsmash all day 24/7 dahil sa stressung?! I feel you afowz!!! But kakayanin yan nowz! Juzkelerd, until the not-so-cold Decemberz pa itech!!!!! Naglabas na nga ng badness ng loob ang ilan sa inyow, afowz!

#AlDubKoToPaMoreForever AndEver chismax numvah wan: Sinetchi daw itongue froppie na very close up forever summer na daw ang first exzum pero wiz pa daw ang naturo-turo!!! Isplinuk din sa akech ni anownymouz afowz na puro film showing lungs nemern ang gawain nitong si froppie at waley – az in waley na waley tiniteachsung.

Juskolorde, nakakalerkey tuluguh!!! Anez nemernn kaya ang ipapaexzum nitong si froppie kung wiz naman pala siyang tineachsung to mah afowz! Nako Poe nemern froppie, August pa nag-g ang sem na itu!!! Bakit waley ka parin????? Na-adik much ka ba kay pambansang bae na si Alden?! Charot!

#AlDubKoToPaMoreForever AndEver chismax numvah Tu: Wiz na nga magpa-Luz Valdes itech isang froppie, waley din yatang balak mag-teachsung.

Aneksung diz nenermern!!!!!

Sumvhong pa sa akin ng aking poor poor afow ay when they have questionzszszsszsz (and they like have super dami tuluguh dahil nga wiz naman na-teachsung itong si froppie) ay “i-search nalang daw sa internet” ang kanyang official formal responsing!!! Like really froppie?!?!?

And thereszs more, winning in life din daw siya sa pagka Juan Tamad, ezpecially sa pagcheck ng activiteas and fafers!

And thereszs more pa more, dahil pag wiz daw sa mood itong si froppie ay wiz din daw

class!!! Wala din siyang class as a person?!?

Boom pak ganern!

#AlDubKoToPaMoreForever AndEver chismax numvah Tri:

Juskolorde, nakakalerkey, thizs next

froppie lyk tinalo niya pa ang ilang ulit na di pftatagpowszs ng #AlDub sa szsxobrang many many aszs in very many timeszsx niya nang pinamove ang exzum sa kanyang suvbject.

Kalurkey diz next froppie na peg ata ang lovely dovey #AlDub sa hindi pagtatagpow with my afowz!!! Splukella ng isang afow, very many super dami na timesz niya pinamove it move it ang exzum sa kanyang subject!!!!! Anez na trip yan, dear froppie?!?!?

The week before the first schedule ay wiz daw nagshowtime sa class itong si froppie at nung exzum day na mixszmo ay nirescheduling nuhlung daw ni froppie ang exzum! Juzko poe froppie, make up your mind na kaya kung bet mo pa magpaexzum or wiz na para naman maka-move on na ang aking mga afowz at makadami sila ng mga knowledge na magagainz!

Kalurkey tuluguh na 1 month of forever palang pero sooo many froppies na agad ang pasawayyy. Froppies, iz there still hope for my afowz na hindi ma-stressung at haggardo versoza because of chu, like Yaya Dub and Alden being togeder foreber!!!

Well, wishing well, hanggang ditey nuhlung aketch mga afowsz, mag-dadate pa kami ng inyong Lolo Upo sa isang supah lowng table a la #AlDub! Hihihi. Just dance (and keep yo sumvhongs coming my waaay)!!! XOXO Lola P.

ITANONG KAY ISKO’T ISKA

1

Ano ang masasabi mo sa serye ng pagpatay at pang-aabuso sa mga Lumad at iba pang Indigenous People?

Very cruel. Unacceptable. They are human too.

We should all be treated equally. Why treat them differently? -girlwithglasses, CAS

Pwede ring ipadala ang inyong mga sagot sa pamamagitan ng pag-text sa 0917 510 9496 o sa 0917 539 0612! (Pero bawal textmate!) in fact, sila dapat ang isa sa mga nangunguna sa pakikipaglaban para sa karapatan ng bawat mamamayan. -Croc, 2014 Wag niyo ako i-provoke!! Grr –patglow, CD KALABAN ANG KALABAN, KALABAN ANG KAKAMPI. MGA P*Ñ*TE*OS. -LUNAtic, CAS

Inutang na dugo ng pasistang rehimen: singilin at pagbayarin! -qtp2t, CAS

Napakawalanghiya’t tunay na nakaririmarim.

-Uncle, CAMP/CAS, 1998-04060

Inutang na dugo ng pasistang rehimen! Singilin!

Singilin! Pagbayarin! -Ang Probinsyano, CAS, 2014-*****

Heartless at walang respeto sa buhay ng tao.

-Leander/Leviathan/CS, 2006-25893

Regardless of who the real culprit was, I still view it as inhumane. These ills simply go to show our seeming apathy for the cultural minority. -Chloenatic, CAS, 2014-08851

2

Ano ang gusto mong maging theme ng UP Pep Squad sa darating na UAAP Cheerdance Competition?

Itigil na ang militarisasyon sa Mindanao! Kahit na sabihin ng gobyerno na hindi nila ito pakana, kasalanan parin nila ito dahil tungkulin nilang protektahan ang mga katutubo. –STC, CAS, 2014 – xxxxx

Militarization sa Mindanao sana, para lalo pang itaas ang awareness ng mga tao -qtp2t, CAS

Kahit ako ay isang halaman, Napakasakit nito para sakin. Para akong ini-sprayan ng kapwa ko halaman ng baygon. di naman ako ipis halaman ako! -HubadnaHalaman, CAS, 2020-xxxx

Yung pagiging tunay palaban at makabayan na kultura ng UP sana ang maging tema nila. -Ang Probinsyano, CAS, 2014-*****

It’s st**pi*, f**ck*d up and inhumane. Civil unrest wouldn’t even be an issue if the Government provided adequate services to all these people. Such s**pi*. Much Shame. Very Disappointing. -SerGregor, CAS, 2017(?)

Nakakalungkot isipin na mismong kapwa Pilipino o mismong kapwa tao natin ang gumagawa nito. Regardless of anything, we should respect each other, we should preserve life. -pingkian, CP, 2014-xxxxx Hindi talaga ako aware sa issue na yon kung hindi siya nagappear sa newsfeeds ko so i don’t really know what to say XD but since killing is against the law, i’m also against the killing of lumad people. -monolid, CD, 2014-xxxxx sana mabaliktad mga pangyayari. haha. -2014, hard Hindi tama at makatao ang ginagawang pangaabuso sa mga indigenous people, nararapat sila sa payapang pamumuhay at respeto -NAIA babe, CAS, 2014-32420 Mga duwag na huwad ang pumapatay sa mga katutubo. -together we stand, divided they fall Ang paggamit ng dahas upang kontrolin ang mga Lumad sa Mindanao ay hindi makatao at isang paraan na nagpapakita na hindi natin pinapahalagahan ang ating kultura. -slr, 2015 Nakaririmarim. Nakasusulasok. -waifu ni papa franku, CAS, 2011 Bakit inuubos ang cultural MINORITY??? unti na nga lang sila eh. –wakawakachu, 2014 WT* Why ??? -pak na pak, 2014 T**g*na nyo kung kayo patayin ko!! – sweetsugarcandygirl, 2014 Dapat ay maitigil na ang extra-judicial killings dahil sobra itong di makatao. -Deviant, CP, 2014-10136 Hindi makatarungan. Hindi porke’t minority sila ay okay lang na apak-apakan ang mga karapatan nila. Nakakaiyak na ang mga militar pa ang gumagawa ng mga killings na to when

GAME OF THRONES. -SerGregor, CAS, 2017(?)

It’ll be nice should UP Pep pattern their routine sa indigenous culture! It’ll raise awareness and appreciation unto the many UAAP viewers .

-Chloenatic, CAS, 2014-08851 Theme ba kanyo?!? Minions, pwede ba? O di kaya’y yung mga katangahan ng pamahalaan?

-Uncle, CAMP/CAS, 1998-04060 Ang gusto kong theme ay yung araw-araw nating nararanasan. Traffic. -HubadnaHalaman, CAS, 2020-xxxx Indigenous, as a mark of being a true Filipino lol -pingkian, CP, 2014-xxxxx Kung gusto ng up maging aware ang lahat ng tao about sa issue ng pagpatay ng mga lumad, then better come up with indigenous costumes and theme for this year. -monolid, CD, 2014-xxxxx Gusto ko may touch of aldub ;) -NAIA babe, CAS, 2014-32420 AlDub <3 <3 -pak na pak, 2014 Pagmamahal sa bayan at pagpapahalaga sa kultura. -slr, 2015 rising again/rebirth *pacman emoticon –wakawakachu, 2014 Pebebe –sweetsugarcandygirl, 2014 Pagpigil sa budget cut. -Deviant, CP, 2014-10136 #fightforLumads -2014, hard Actually weird, kahit wala akong masyadong alam sa mga bagay2... Gusto kong magtheme sila ng parang lumad something. In light of the lumad killings. Kasi parang last year, equality.

So may pinaglalaban talaga. And feeling ko, isa yun sa trademark na UP. Na lahat ng bagay parang may purpose. Ewan ko if i’m making sense. -Croc, 2014 Love... kasi love wins!! Sure win na itu –patglow, CD REBOLUSYONG PILIPINO. -LUNAtic, CAS National Satire most likely sa political system natin. -Leander/Leviathan/CS, 2006-25893

06 NEWS

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

SUCS TO SUFFER FROM BUDGET CUTS NEXT YEAR ARTHUR GERALD BANTILAN QUIRANTE AND SOFIA MONIQUE KINGKING SIBULO

Despite the total increase in the budget allocation for state universities and colleges (SUCs) from P42.3 billion this year to P43.8 billion next year, 59 SUCs are set to receive cuts in their maintenance and other operating expenses (MOOE), 40 in their capital outlay (CO), and 20 in both their MOOE and CO. The MOOE is an agency’s budget component for day-to-day operations and utilities, while the CO is the budget for new infrastructure.

Kabataan Party-list Rep. Terry Ridon highlighted that decreasing the budget for operations will have a “severe effect” on state schools.

estimate. Given that the proposed provisions in the 2016 budget also give vast leeway for the president and his cabinet to jiggle funds akin to the DAP (Disbursement Acceleration Program) mechanism, we can actually say that the P3 trillion national budget is indeed the president’s budget – a largesse which he can spend whenever, wherever,” Ridon concluded.

“Despite Dr. [Patricia] Licuanan’s denial, we stand by what the data tells us. We cannot emphasize enough how cutting the operating budget of SUCs will affect their day-to-day operations,” he said in a statement. According to Ridon, the total SUC MOOE cuts amount to P477.8 million.

The legislator defined the pork barrel as not only the projects but also the manner of allocation and disbursement left to the discretion of the president and the executive department he leads that is vulnerable to corruption and political maneuvering.

“We’ve also talked to heads of SUCs, and from what we’ve gathered, the MOOE reductions will surely have a negative impact, especially in schools devastated by past disasters, like Typhoon Yolanda,” Ridon added.

Consequently, he questioned the salaries and allowances received by SUC officials, based on records from Commission on Audit (COA). The highest paid officials are from Polytechnic University of the Philippines (PUP). (See Table 1) Meanwhile, University of the Philippines (UP) President Alfredo Pascual receives P1.3 million from salary and allowances, while Commission on Higher Education (CHED) chair Licuanan earns P2 million.

“We know and understand how difficult the task of operating our state schools is. And we hope that our teaching and non-teaching personnel are all justly compensated. However, it seems that some school officials are receiving obscene amounts,” Ridon said, consequently asking how these executives justify such large salaries while there is a huge discrepancy for other SUC presidents receiving compensation as low as P600,000 per year.

Maintenance and other operating expenses On the other hand, several SUC presidents have already expressed alarm over the budget cuts. Mindanao State UniversityTawi-tawi College of Technology and Oceanography Chancellor Lorenzo Reyes aired his dismay on the drastic cut in their budget, explaining that it would tremendously hamper the educational opportunities they offer in Tawi-tawi.

MSU-Tawi-Tawi will experience the largest MOOE cut next year in terms of percentage. (See Table 2.2) On the other hand, Ridon assailed the impending cuts vis-a-vis the alleged presence of pork barrel funds in the proposed 2016 national budget amounting to P648.2 billion.

“We also emphasize that the P648.2 billion we identified today is only a minimum

Along with these, another foreseen pork barrel scam is sprouting in CHED. Licuanan told the House committee that scholarship funds under the “Tulong Dunong” program would be reduced by P328 million, from P1.314 billion this year to P986 million.

“My suspicion is that the Tulong Dunong program just replaced the PDAF under CHED and state universities and colleges.

Under this program, CHED may be allowing legislators to tap funds and identify beneficiaries, much like how they used to do under the PDAF regime,” Ridon explained.

Capital outlay Meanwhile, 40 SUCs will endure CO cuts totaling to P4.1 billion. Three SUCs were not allocated with CO budget at all.

The Philippine Normal University will receive the highest CO cut in terms of percentage, while the University of the Philippines System will suffer a P2.2billion budget slash, the largest cut in its history. (See Table 2.3) “UP originally requested P24.66 billion, Department of Budget and Management (DBM) only approved less than half or P10.89 billion,” Ridon noted, emphasizing that UP will again suffer to provide affordable dormitories and classes to its student.

To add insult to the injury, UP president Alfredo Pascual did not sign a petition to stop the budget cut, according to UP Manila University Student Council councilor Alfe Omaga.

Last August 27, progressive organizations spearheaded the “National Day of Walkout” symbolizing their disapproval of the overbearing budget cut for the Iskolars across the country.

In UP Manila, students walked out from their classes and staged a mob along Padre Faura Street to show their dissent against the proposed budget cuts for SUCs next year. The students also condemned the continuing commercialization of education while calling for provision of full state subsidy for higher education from the government.

ISKOTISTIKS

Table 1. Matrix of salaries and allowances received by SUC officials. Source: COA records PUP President Emmanuel De Guzman

P 2.98 million (rank 253)

PUP Vice President Samuel Salvador

P 2.7 million (rank 310)

PUP Vice President Joseph Mercado

P 2. 66 million (rank 321)

PUP Executive Vice President Manuel Muhi

P 2.4 million (rank 363)

Philippine Normal University President Ester Ogena

P 2.2 million (rank 418)

Cavite State University President Divinia Chavez

P 2.19 million (rank 435)

Jose Rizal Memorial State University President Edgar Balbuena

P 2.07 million (rank 507)

Table 2.1 Top 10 SUCs with the highest net budget percent decrease. (in millions) Philippine Normal University

P 669, 086 to P 538, 883

-19.5%

University of the Philippines System

P 13 billion to P 10.8 billion

-17.1%

Marikina Polytechnic College

P 102, 095 to P 94, 182

-7.8%

Philippine Merchant Marine Academy

P 180, 545 to P 168, 238

-6.8%

Laguna State Polytechnic University

P 326, 552 to P 316, 412

-3.1%

Surigao Del Sur State University

P 227, 798 to P 221, 028

-3.0%

Carlos C. Hidalgo Memorial State College

P 235, 479 to P 230, 340

-2.2%

MSU – Tawi-Tawi College of Technology and Oceanography

P 351, 749 to P 345, 770

-1.7%

Bulacan State University

P 409, 403 to P 402, 696

-1.6%

Mindanao State University

P 2.18 billion to P 2.15 billion

-1.3%

Table 2.2 Top 10 SUCs with highest MOOE cuts. (in millions) MSU – Tawi-Tawi College of Technology and Oceanography

P 32, 440 to P 16, 619

-48.8%

Mindanao State University

P 418, 804 to P 274, 257

-34.5%

Iloilo State College of Fisheries

P 34, 280 to P 24, 111

-29.7%

Aklan State University

P 70, 607 to P 51, 257

-27.4%

Batanes State College (Batanes Polytechnic College)

P 8, 121 to P 6,127

-24.6%

Guimaras State College

P 21, 213 to P 16, 013

-24.5%

North Luzon Philippines State College

P 21, 567 to P 16, 384

-24.0%

Siquijor State College

P 37, 683 to P 29, 302

-22.2%

Bukidnon State University (Bukidnon State College)

P 83, 410 to P 66, 178

-20.7%

Southern Leyte State University (Southern Leyte State College of Science and Technology and TONC)

P 57, 802 to P 45, 941

-20.5%

Table 2.3 Top 10 SUCs with highest CO cuts. (in millions) Bulacan State University

P 70, 867 to P 0

-100.00%

Cagayan State University

P 42, 336 to P 0

-100.00%

Marikina Polytechnic College

P 20, 792 to P 0

-100.00%

University of the Philippines System

P 4, 605, 792 to P 1, 144, 924

-75.1%

Philippine Normal University

P 214, 682 to P 66, 898

-68.8%

Philippine Merchant Marine Academy

P 45, 005 to P 20, 000

-55.6%

Aklan State University

P 40, 568 to P 24, 100

-40.6%

Laguna State Polythecnic College

P 61, 027 to P 38, 278

-37.3%

Palawan State University

P 52, 653 to P 34, 809

-33.9%

West Visayas State University

P 95, 611 to P 64, 587

-32.4%

FEATURES 07

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

The burning flames start to lick at the dilapidated structure of the Bureau of Customs, its tongues of fires turning the flawed foundation into mere ashes.

Established in 1902, the Bureau of Customs has since been branded as unfair in regulations and a severely corrupt department. Its patterns in implementations have not yet been changed. With more than thirty appointed commissioners who failed to execute the right actions to change the culture of corruption inside the bureau, it continues in a jagged line of atrocity.

More than a century and a decade later, the Filipino people face the same terrible ideals and structure of the Bureau of Customs. Its failure to serve the Filipino people resembles a wildfire—causing irreparable damage and destruction in its path.

The Kindling The Bureau of Customs (BoC) serves responsible for handling imported goods for the manufacture and consumption of the Filipinos.

Its purview includes checking said imported goods, the prevention of smuggling, and collecting taxes for dutifully submitted goods for checking. It is also responsible for the monitoring of vessels and aircrafts that bring imported goods inside Philippine borders. Moreover, the bureau is in charge of smooth transactions of commerce that take place between the Philippines and other nations. Such tasks should subdue measures of corruption and illegal shipping, and yet the Bureau becomes the beacon for such heinous acts.

The department supposedly responsible for the proper handling and security of the opened box is the same department who avowed to become the guardian of the OFWs. The bureau has promised a reform in its management, with implementations of no breaks, no holidays and heightened efforts in tracking shipments sent to the Philippines. However, such claims did not materialize and alleviate the tedious customs process, as the Bureau opted to focus on overimplementing the taxation policies on shipping.

Tax computations include tariff rates of 15%, value added tax (VAT) inclusive of dutiable value, bank charges, brokerage fee, arrastre charge, wharfage due and customs documentary stamp, customs duty of ware’s dutiable value in foreign currency converted to Philippine peso, and import processing fee varying according to weight or cost of ware. These taxes are mandatory, and OFWs are subjected to pay for wares supposedly sent to their loved ones without any caveats. Despite

the expensive fees shouldered

by OFWs and Filipinos in the local, the bureau will also soon implement a doubling tax rate for balikbayan boxes, further increasing the financial struggles of OFWs and Filipinos in general. But the struggles do not end with the payment of exorbitant taxes, as the citizens are much more burdened by the sudden implementation of another p o l i c y allegedly serving as a response of the BoC on smuggling.

Security tapdown, or randomized inspection now occurs on various boxes shipped to the country, as the bureau claims that they might contain any smuggled goods or illegal weapons. However, many cases of missing items, pillage, and rough manhandling of balikbayan boxes and goods have surfaced in social media, with the OFWs blatantly criticizing such process.

For while citizens are left to suffer the consequences of faulty customs policies, the real issues of large-scale smuggling and trafficking are left unresolved.

The bureau continues its rule of exploitation, and provides the kindling for what should be a slow, feverish combustion of a faulty, flawed excuse for a department.

The Inflame As the bureau takes the masses onto its chokehold, it fails to extinguish the larger problem—the inflamed case of smuggling and hoarding operations in the country.

Cases of smuggling under the Aquino regime proved to be rampant, with the International Monetary Fund reporting that losses in revenue due to such issue have amounted to $19.6B in 2014. Accounts of gold being smuggled out of the country have been apparent, such as the case in 2011 where Philippine data merely showed 3% of what Hong Kong authorities have recorded on the total volume of gold exports. Rep. Nicanor Briones also stated that P20-billion worth of smuggled meat, poultry and rice products have been

allowed by the BoC to enter the country yearly. With such cases being rampant, the bureau fails to see the bigger picture: largescale operations of smuggled products and potentially unsafe goods have entered the country, while the bureau merely focused on milking monetary opportunities from the OFWs and the masses.

S L O W COMBUSTION An Assessment of the Current Performance of the Bureau of Customs KATRINA MARIA LIMPIADA PEROLINO ILLUSTRATION BY JOSE PAOLO BERMUDEZ REYES

This failure to enhance security stratagems also provides a venue for piracy and increased activity of black markets amongst Filipinos, where the masses are subject to purchasing goods that were not properly processed or licensed. For instance, the black market on firearms smuggled from abroad has highly increased in 2013. In fact, security analyst Ed Quitoriano even stated that as much as 4-M unlicensed guns have been distributed in the country. Not addressing such lapses in the Customs could bring forth further problems, ranging from violence with the illegal possession of firearms, to health problems regarding products that have not been properly assessed by the bureau.

However, the bureau is not restructuring nor changing the erroneous system, instead, it only intensifies the points where it is flawed. Despite being ranked as the most corrupt department in the government circle, the bureau remains unashamed as it keeps on giving the blind eye to the people it should be chasing after.

As the bureau crumbles down and rots in its own corruption, the flames lick at its edges, starting the slow flame that will consume it in its entirety.

The Ignition The bureau is on the verge of burning into flames, its every pillar reduced to ashes.

At the very extreme, the bureau has allowed the Philippines to be the wasteland of another country as it failed in internationally settling the issue of trash being smuggled in the country. About 50 containers of landfill trash from Canada ought to be disposed in the country has only been discovered this

08 CULTURE

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

Hunyo 23, 2010

Marso 9, 2012

Mahal ko,

“Kabayan!”

Ang tagal na pala nung huli kitang makita. Miss na miss ko na talagang pisilin ‘yong mga pisngi mo. Hay, ilang gabi na akong malungkot dito kasi hindi kita katabi.

Sana okay ka lang diyan. Gusto na kitang makita. Gusto na kitang mayakap. Pasensya nga pala, mukha kasing aabutin pa ng tatlong taon bago ako makauwi.

Tanda ko pa na yan ang tawag ko sayo noong pinakilala ka ng kapitbahay ng amo ko. At hanggang ngayon ay ‘yan ang karaniwang tawagan nating mga Pilipino dito sa Qatar—matalik mang magkaibigan o nagkasalubong lang sa mataong souq. Nakakatawa, ‘no? Pero siguro ganoon lang talaga tayo: kapag nasa malayo ay naghahanap ng pamilyar; mukha man, pagkain, o nakasanayang gawain.

Huwag kang mag-alala, mababait naman ‘yong kasama kong nagtatrabaho rin dito. Sa totoo nga niyan e, pinapasyal nila ako sa iba’t-ibang lugar dito sa Qatar!

Sobrang taas at laki ng mga building dito; walang sinabi ‘yong mga buildings diyan sa Pinas. Nakakaaliw ngang tignan e, dahil iba-iba ‘yong mga kulay saka hugis ng mga building, nakakatuwa. Tapos alam mo, tuwing linggo nagpupunta kami sa isang park na tambayan ng mga Pilipinong OFW. Nakakatuwa naman kasi kahit papaano parang at home ako kapag kasama ko sila.

Sa wakas, matapos ang halos tatlong taon ay uuwi na ako sa kung ano ang pinakapamilyar. Bukas ng gabi ang flight ko pabalik ng Pinas. Kahit pansamantala lang, isang buwang pahinga rin ‘to sa napakahabang panahon ng pagbabanat ng buto at araw-araw na pangungulila sa pamilya. Asar mo sa akin noon, maituturing na akong beterano pagdating sa ganito. Pero alam nating pareho na kahit uugod-ugod ka na’t nagtatrabaho pa rin dito, hinding-hindi ka talaga masasanay.

At dahil nga tatlong taon pa ako bago makauwi, wala ako dyan ngayong Pasko. Pero hayaan mo na, atlis may bonus akong matatanggap. Saka isa pa, sabi ng amo ko malaki ‘yong bonus na ibibigay niya sa’kin. Paborito kasi ako n’on eh, sa kasipagan ko ba namang ‘to. Konting tiis lang ha? ‘Di bale, babawi naman ako sa inyo. Pagtapos ng pasko magsa-shopping ako tapos ibibili ko kayo ng napakaraming regalo! Okay ba ‘yon?

Sa susunod kong padala, nariyan na ang pambayad natin para sa kuryente, tubig, at upa sa bahay. Nariyan na rin ‘yong pangtustos sa pag-aaral ng anak natin.

Ingatan mo ‘yong perang pinagsikapan ko, mahal.

Huwag mo sanang masyadong magastos kapag nagkaayaan kayo ng mga kumpare mo na uminom, o kaya e magastos kapag sa mga napakamamahal na mga gamit. Ako na ang bahalang bumili ng mga gusto mo, basta’t sabihin mo lang sa akin. Unahin mo muna ang kapakanan ng anak natin.

Mahal, maliit man ang padala ko, pero sapat na ito upang panatilihing buhay ang pangarap ng ating anak.

‘Yong matitirang pera, ipangbili mo ng mga bagong damit at gamit pang-eskuwelahan ng bata, at pagtapos ay bumili ka na rin ng bagong kutson—inaamag at may mga surot na raw kasi ‘yong ginagamit niyo diyan sabi ni Butchoy. Pakibisita rin si Inay, ha. Alam mo naman lagi ‘yong nag-aalalxxa.

Sa totoo lang, mahal, malungkot dito. Napapaligiran ako ng mga bagong mukha—mga taong hindi ko kilala.

Natatakot ako. Sana ay kapiling kita ngayon. Sana ay sa tuwing gigising ako sa umaga, ang iyong mukha ang aking masisilayan. Gusto ko nang umuwi. Kulang ang liham na ito upang maiparamdam ang matinding pangungulila ko sa’yo.

Maging matatag gayo’y maging

ka, mahal, nang sa matatag din ako.

Sino ba namang masasanay na ang kalong-kalong at pinapatahan tuwing gabi ay hindi anak mo, ngunit anak ng iba? O imbes pamilya ang pinaghahanda ng hapunan, mga estranghero at dayuhan ang pinagsisilbihan. Ramdam mo sa bawat araw na iyon lang ang pakinabang nila sa’yo, at mas napapaigting pa ng pangmamaliit na talagang laganap pa rin kahit saan magpunta.

Nobyembre 12, 2011 Hello, Butchoy!

Kumusta na ang pogi kong anak? Miss na miss ka na ni Mama. Marunong ka na palang bumilang hanggang 100. Sinend kasi sa’kin ni Papa ‘yong video mo; ang galing galing mo talaga, anak! Mukhang tumaba ka rin nang kaunti; parang gustong-gusto mo yata ang mga luto ni Papa. Hayaan mo, mas sisiksik pa yang katawan mo pag-uwi ko, ipagluluto kita araw-araw ng paborito mong mga pagkain.

Magsisimula ka na rin pala sa school next week.

Pasensiya na at wala ako diyan para ihatid ka, kailangan lang talaga ni Mama na manatili rito.

Huwag kang mag-alala, sinabihan ko na si Papa na maglibot kayo sa mall sa Sabado para naman makapili ka na ng mga gusto mong bag, sapatos, at school supplies.

Excited ka na ba? Kasi ako, sobrang excited na para sa’yo. Sa school ka matututong magsulat, bumasa, at magbilang ng higit pa sa 100. Doon ka rin makakakilala ng mga magiging kaibigan mo. Sa bawat akyat mo ng baitang, anak, lalong mas hihirap, pero alam kong kaya mo ‘yon. Ikaw pa! Sigurado akong mag-eenjoy ka doon.

Anak, pasensiya na talaga at malayo ako sa inyo ngayon. Mas marami kasing pera dito, ‘nak, sapat sa pag-aaral mo hanggang kolehiyo, pati sa mga laruang iniiyakan mo lang noon. Hindi kasi kaya ng sasahurin ko diyan ang panggastos natin sa araw-araw pati ang pag-aaral mo. Patawad, anak, at ganito ang nasilayan mong lipunan. Patawad. Gayonpaman, tandaan mong mahal na mahal kita kaya ako narito ngayon at pinagpapaguran ang kinabukasan mo.

Dalawang taon pa lang pala noong huli kitang nahawakan ngunit parang ilang daang taon na.

Natatandaan mo pa kaya ang itsura ko? Magpapakilala ako muli sa iyo kung kinakailangan. Isang taon lang ngunit alam mo bang sobrang miss na kita. ‘Yong pagdikit mo sa akin kapag may mga bisita tayo sa bahay, ‘yong paghanap mo sakin sa paggising mo, ‘yong paghimas ko ng likod mo para makatulog ka.

Lahat ‘yon, anak, ay pinananabikan ko. Walang isang araw na hindi ko hinahanap ang mukha at boses mo sa bawat batang nakikita ko rito sa Qatar.

Oo nga pala, ‘yong stuffed toy na gusto mo, pinasabay ko na sa pag-uwi ni Tita Baby. Niyakap ko ‘yon nang mahigpit dito kaya kasabay ng pagdating noon ang yakap ni Mama. Tuwing nalulungkot ka, yakapin mo lang din iyon, anak, nang maipadama kong nariyan ako lagi sa tabi mo. Huwag na huwag mong isiping iniwan kita. Ang totoo, ang pagbalik sa piling mo ang nagbibigay sa akin ng lakas sa bawat araw ko rito. At alam kong malapit na ang araw na iyon, anak.

Kaya Butchoy, hintayin mo si Mama ha?

Nabanggit ko na ‘to sayo noon. Sabi mo, maswerte na rin t a y o kumpara naman sa ibang kababayan natin dito sa Middle East. ‘Yong mga sinasaktan o pinagmamalupitan ng amo, tinatago ang passport at kinukulong lang sa kwarto. Lalo na ‘yong mga naging biktima ng illegal recruiter at nasangkot sa masamang gawain.

Sa atin, laging lahi lang ang batayan ng diskriminasyon: itim kontra sa puti, oryental kontra sa kanluran. Pero hindi mo ba naisip na higit pa doon ang pinagdadaanan natin?

Laging nakakaligtaan ang pangmamaliit ay batay din sa kasarian, edad, sa antas na natapos at kahit uri pa ng trabaho. Tulad dito sa Qatar, kung saan laging mas mababa ang sahod nating mga kababaihan. Si Flor na isang dekada nang DH dito? Mas mataas pa ng 200 Qatari riyal ang sinasahod ng baguhang drayber kahit buong araw siyang nagtatrabaho, walang day off o break. Nandiyan ang pambubuska na lagi nating naririnig, kesyo hindi nakatapos ng kolehiyo, o hamak na domestic helper at factory worker lang. Para pa tayong may dalang epidemya kung lumayo sila sa atin, dahil “exposed” tayo sa ating mga suot, at kung ngumiwi sila sa luto nating tuyo e akala mo basura ang ating pagkain.

O R ) B A ( to Ngunit sa huli, alam nating ang pinakamatinding kalaban pa rin ay ating sarili. Sana lang ay hindi tayo tuluyang magpadala at magpatalo, at huwag nating malimutang igiit ang dapat natatamasa natin at ng mga ibang OFWs dito.

Basta lagi nating iisipin, “Para kanino?”

Lagi kang mag-ingat, at magiging matatag, kabayan.

THE CULTURE TEAM ILLUSTRATION BY LIZETTE JOAN CAMPAÑA DALUZ

H

CULTURE 09

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

Oktubre 19, 2013 ‘Nay, Napasulat akong muli ‘pagkat naalala kong pa-death anniversary na ng Tatay. Tuwing naiisip ko siya, nagugunita ko ang mga paghihirap mo para lang buhayin kaming magate nang mag-isa. At ngayong ako na ang nasa sitwasyon mo, naintindihan ko na ang lahat. Sa apat na taon kong malayo sa inyo, sarili pala ang pinakamatinding kalaban.

Nagtataka pa rin po ako minsan kung bakit pa ba ako dumayo rito. Tinatandaan ko na lang na umaasa kayo sa’kin kaya pinupursige ko pa lalong maging kontento ang mga amo ko. Wala naman dapat ipagalala sa kanila. Hindi maiiwasang m a y nagkakalabuan sa bahay tutal lahat kami rito, hirap sa pag-i-Ingles.

Mas matindi nga noong mga unang buwan ko rito dahil nagbabadya pa silang pagmalupitan kami.

Nang makapalagayangloob na namin ang bawatisa, tila saka naman ako ngayon naubusan ng gana.

Pilit ko nang t i n at agong iritable na ‘ko’t madaling maluha.

Kinukumutan ko buong katawan ko sa paghiga nang maisip ng ibang katulong na tulog na ‘ko agad kahit dilat pa ‘ko. Isang beses, pinatong ko ‘yong unan sa mukha ko nang hindi nila marinig yung paghikbi ko. Kanina naman, umiyak ako sa gitna ng gawaing-bahay. Mabuti nga, imbes na pagsabihan ako, pinapasok na lang ako sa quarters nang hindi makaabala sa alaga naming mga bata. Dumadalas pa yung pangangalumata ko. Parang ‘di tuloy ako mukhang sanay.

Sana pala, ‘Nay, hindi muna ako nagmadaling mag-abroad.

Hinintay ko dapat magkamuwang ang apo mo nang mabilis niyang maintindihan kung bakit kinailangan kong umalis.

Pero kung nanatili pa ‘ko diyan, baka maubusan naman tayo ng sustento sa pagpapalaki sa kanya. Malakas nga ang kutob kong ginagamit mo‘kong rason sa tuwing pinagsasabihan mo siya.

OAD HELL Sabik na‘kong makabalik diyan. Nabibigla pa rin kasi ako hanggang ngayon sa tuwing nakikita ko sa aking paligid na wala ang lahat ng meron ang Pilipinas. Saan man ako magpunta, hinahanap-hanap ko ang nakagawian nating kultura. ‘Pag OFW pala, parang pinagkaitan ng pagkakakilanlan. Dayo ka na nga sa sariling bansa, dayo ka pa sa pinagtatrabahuan mo.

Lumuwas ako at hindi na maibabalik ang nakaraan. Kung kasalanan mang manilbihan sa ibang bayan, sapat na parusa angbigat ng damdaming hindi maalis-alis.

Alayan niyo na lang po siya ng bulaklak para sa’kin. Pasensya kung matagal pa yung sunod na padala; kasisimula ko pa lang pong mag-ipon muli.

Salamat, ‘Nay, sa walang sawa mong pag-intindi. Pakiyakap na lang po ako sa aking anak.

Agosto 13, 2014 Ate, Mag-da-dalawang taon na pala simula nang bumalik ako dito sa Qatar. Miss ko na kayo – ang aking mag-ama, kayo nila Inay, at ang ating payapang tahanan.

Alam kong magugulat ka na sumulat ako sa’yo sa pagkakataong ito. Alam mo naman kasing ang ating mga kwentohan, na kung hindi puno ng pagmamadali, ay kulong pa sa mga pabili, mga paalala’t habilin. Ngunit ikaw ang nakasaksi sa aking impit na iyak nang ako ay umalis; sa aking mga sabik na yakap at malawak na ngiti sa aking pagbabalik. Ngunit ‘ni minsan, hindi ko nasabi sa’yo ang kwento sa likod ng mga luha; ang kwento kung bakit mas mahigpit ang tangan ko sa braso ng aking anak, at mas matagal ang titig ko kay Inay, bago ako umalis pabalik ng Qatar.

Ate, natatakot ako.

Sa pagitan lamang ng isang buwan ay may dalawang Pilipino na ang namamatay dito. Nagpakamatay o pinatay ay hindi pa alam ang dahilan. May mga kumakalat na bulongbulongan na hindi naman daw talaga suicide ang nangyari.

Sabi ng isa kong kasama, may nakapag-kwento raw sa kanya na bago pa man ang insidente, ay minamaltrato na raw ng kanilang mga amo ‘yong dalawang Pinoy. Lalo pang napatotohanan ito nang lumabas ang autopsy nila – may mga paso ng sigarilyo, pasa’t sugat sila sa kanilang katawan na sabi-sabi ay malabo raw makuha mula sa isang pagtalon sa isang gusali.

At, Ate, dalawang linggo pagkalipas ng pinakabagong insidente, ang kanilang mga katawan ay nakalagak pa rin sa lamig ng morgue. ‘Ni hindi ko alam kung napasabihan na ba ang kanilang pamilya, na wala nang uuwing Anak, Magulang, Pamangkin, Pinsan, o Kaibigan.

Ang dibdib ko ay pinupuno ng takot, Ate. Ako na ba ang susunod? Ang mga Pilipinong nakakasalubong ko sa daan – may isa na ba sa kanilang susunod? Ang mga palihim na sulyap sa akin ng aking among lalaki tuwing ako ay nagaalaga ng kanilang anak; ang mga pagsigaw-sigaw sa akin ng aking among babae, na minsan ay nararamdaman kong gusto na niyang samahan ng sampal o sabunot – senyales na ba ang mga ito na dapat kong bantayan? Ako na ba ang susunod na “magpapakamatay”, tatalon mula sa aming gusali, at hindi na makikilala ang halos wasak na mukha’t pagkatao?

Kaya tuloy minsan ay hindi ko maiwasang magalit, mainis, at magtanim ng sama ng loob sa sanlibutan. Iba ba ang karapatan ng isang taga-Pilipinas, sa isang taga-Qatar?

Magkaiba ba ang konsepto ng proteksyon at ng hustisya para sa Pilipinas, at para sa Qatar? Natatakot ako, Ate! Tila ba kami ay robot, na iniiwan ang puso at kaluluwa sa paglipad ng eroplano papuntang ibang bansa; na itatapon na lamang kapag wala nang pakinabang, o kapag natuto ng lumaban.

At alam mong kahit kailan ay hindi ko maibabahagi ang takot na ito sa aking anak, sa aking kabiyak, o kay Inay.

Ang pangungulila nila ay ayoko nang dagdagan pa ng pagaalala at pagkabagabag, na laging sasagi sa kanilang isipan, paggising nila sa bawat umaga, at sa bawat gabing hindi sila makatulog.

Ikaw lamang, Ate, mga pangambang ako’y sa iyo kumukuha ng

ang hantungan ng ito, at sa’yo ngayon nagtitiwala at lakas.

Setyembre 7, 2015 Para kay Ginoong PNoy, Ginoo, noong taong nanalo ka ay taon n g aking paglisan, ngunit nakuha ko pang makaboto sapagkat pagkatapos naman ng eleksyon nang ako ay makaalis. Umalis ako ng Pilipinas na kahit papaano’y panatag ang loob dahil ikaw ang pangulong mapag-iiwanan ko ng aking anak. Ngunit sa nakikita ko ngayong nagbalik na ako sa Pilipinas, tila ba nagbalik sa aking alala ang pakiramdam nang maloko ako ng isang pekeng recruiter – tumangan sa isang maningning na pag-asang sa huli, ay malabong kislap ng isang mapupunding bumbilya pala.

Ilang araw pa lang ang nakalilipas nang muli akong makatungtong sa lupang sinilangan matapos, bumungad sa akin kaagad ang isyung apektado ang kapwa kong mga OFW: ang pagbulatlat ng Customs sa mga balikbayan box at pagpataw ng mga buwis na mas mataas pa minsan sa tunay na presyo ng gamit na ipinadala.

Naiintindihan ko namang gusto niyo lang matigil ang mga iligal na operasyon tulad ng smuggling. Ngunit sana’y maintindihan niyo sa pagpapadala na nga lang ng bagahe naipapamalas nang konkreto ang handog naming pagmamahal sa aming mga naiwan. Lalong nakakadismaya dahil walang pagkakapantay-pantay sa ilalim ng inyong pamumuno – sana ay ganoon din kabusisi ang pagsisiyasat ng mga tax-exempted sports car nina mayor at congressman, maging sa mga shabu ng mga kinatatakutan mong drug lords ng bansa.

Nakasasama rin po ng loob ang pahayag mong “Filipinos leave their country to work abroad because they want to, not because they have no opportunities in their countries.” Ayaw ko mang lumaki ang aking nag-iisang anak na walang ina sa kanyang paligid ngunit kailangan kong magsakripisyo sapagkat kulang ang mga trabaho sa bansa. At kung maka-tsamba man ay ito nama’y walang benepisyo, at mas madalas sa minsan, mas mababa pa sa national minimum wage ang pasahod.

At marahil ay hindi naman sa inyo bago ang iba pang pagpapakasakit na dinaranas ng mga nag-iibang bansa, sa pakikisalamuha nila sa ibang mga lahi. Masakit po, Ginoong Pangulo, na nawawala ang bakas ng aming pagkaPilipino, maski na ang pagiging tao, dahil hindi umaabot ang proteksyon ng inyong mga batas upang pangalagaan ang aming mga karapatan sa ibang bansa. Tao kami, Ginoong Pangulo; kami ay mga Pilipinong kailangan niyong protektahan at pag-alayan ng serbisyo.

Ako’y napauwi na sapagkat tapos na ang kontrata sa Gitnang Silangan; ikinalugod ko ‘to sapagkat mahahagkan ko nang muli ang aking anak, ngunit dahil sa dinatnan kong sitwasyon ngayon sa Pilipinas, tila gusto ko nang bumalik at magsakripisyo muli kahit mabigat sa kalooban.

Dahil hangga’t may mga batang lumalaki nang walang magulang ng dahil lang sa pagkakayod nila sa ibang bansa; hangga’t hindi kinikilala ng pamahalaan ang tunay na responsibilidad nito sa pagbibigay ng makatao—may sapat na pasahod, may benepisyo at makatarungan – na trabaho sa mga mamamayan nito, hindi uunlad ang bansang ito.

Nasaan na ho ang ipinangako ninyong “tuwid na daan”, Ginoong Pnoy?

10 GRAPHICS

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

COMING

SLOW COMBUSTION

FROM PAGE 07

year, which led to the disclosure of the BoC’s shortcomings in settling the issue. Apparently, the containers have been left uninspected in the Port of Manila since June 2013, and was unable to be shipped back due to the Canadian government’s refusal to comply. In the end, the country is left with no choice but to dump the residual waste in landfills located in Clark, Pampanga, and in Tarlac.

Such weaknesses of the Bureau of Customs in upholding proper policies would mirror as the Philippines participates in the ASEAN Single Window, with its own Philippine National Single Window (PNSW).

While the program promises easy transactions regarding trade, such as having lower import costs and a smoother process of documentation, release and trade, this might be seen as a loophole by other countries. This presents a threat to the Filipinos—our nation, treated as a landfill and open resource for others.

This wide-open tolerance exhibited by the bureau shows a recurring thread amongst the administration’s implemented programs: a pattern showing the pliant nature of the government, with how it easily succumbs to the decisions of foreign countries.

The Filipinos are pushing for a bureau that does not reek of corruption—a government agency that rather does its job in upholding proper shipment processing in the country. However, the Bureau of Customs shrinks away in an image of sheer cowardice and blatant lies. It continues its flawed nature and fallacious protocols, and does nothing to absorb the image that it purposefully shows.

The people are hopeful in the endeavor of not only making the bureau, but also the administration accountable.

They stand in unity for a unilateral purpose—to eliminate the fractured system and burn its fallacies and flaws to the ground.

They continue to foster the fire—a fire enough to light up a revolution.

CZARINA CATAPANG TUAZON

CONFESSION

FROM PAGE 11

and we almost consider each other nothing but strangers. We are simply living in the same house because we have to. There is no love between my sister and me. Yet, we are both harboring a resentment towards our mother. It is not only because of her transgressions but also because we lost both our fathers. I guess I am luckier because I spent time with my father whereas my sister never even met her father.

The funny thing is, in spite of all my mother’s faults, I still have a certain level of respect for her. That is why I never disrespected her or acted like I did not care about her. She is still my mother and, to be fair, she is still trying to make up for all of the wrong things she has done. It is just hard to trust and love her unconditionally. I have never given up though. Who knows, maybe someday, I will be able to forgive her.

All I need is time.

I could not help but think that, in a different world, my father would have stayed and our family would have been together again. Our life would have been wonderful. However, I am not naïve, so I know that this will never happen. My parents did not marry for love and they will not get back together. They already made their choice - though I have yet to make mine.

I guess it really is a good thing that I am columnist for Mkule. I am forced to think, knowing I have to write something, and find the right words.

It allows me to re-evaluate my life; it frees my soul, and exposes what I cannot say out loud. It allows me to succeed at things in life that really matter. Suddenly, it hit me. I have to stop letting this experience hold me back. I have to carry on and try to live with no regrets. Life is too short to constantly think and worry about my past. I simply have to move on and let go.

If only if it was that easy, right?

KAAWAY NG ESTADO

MULA PAHINA 12

siya na ring pagpatay sa kanila.

Para sa sinomang naghahangad ng positibong pagbababgo, ang “tuwid na daan” ay nagsisilbing tiyak na landas patungo sa piitan, at hindi sa kalayaan.

Sa anibersaryo ng Martial Law noong taong 2011, minungkahi ng Palasyo ng Malacañan na walang bilanggong politikal sa Pilipinas. Taliwas ito sa mga ulat ng progresibong grupong Karapatan, na nagsasabing mayroong higit kumulang 360 bilanggong politikal noong taong 2011--290 mula sa rehimeng Arroyo, at kasulukuyang pumalo na sa 500 buhat ng rehimeng Aquino. Higit 50 ang kinasuhan ng mga pangkaraniwang krimen, rebelyon, at ang kasong terorismo sa kabila ng kawalan ng ebidensya. Hinamon ng mga progresibong grupo na palayain ang mga bilanggong politikal bilang komemorasyon sa Martial Law, subalit sa kabila nito ay nananatiling bingi ang gobyerno—patuloy pa rin nitong iginigiit na walang mga bilanggong politikal ang bansa.

Isang tunay na bangungot ang dinanas at patuloy na dinaranas ng mga bilanggong politikal, habang buhay nang nakatatak sa kanilang pagkatao sila man ay mabigyan ng materyal na kalayaan. Kung susuriin ay isang balintunay ang patuloy ang pagpaparatang ng gobyerno sa mga inosente, habang ito ay nananatiling bulag sa mga tunay na kriminal—ang sarili nitong pamamahala.

Subalit ay patuloy pa ring naniniwala ang masa na makakamit ang hustisya para sa mga bilanggong politikal at para sa bayan. Ang walang-sawang pagtindig ang mga mamamayan para sa mga karapatang-pantao ang siyang bubuwag sa huwad na sistema ng hustisya sa bansa.

Maibibilanggo ang pisikal na katawan ngunit hindi ang isip, ang mga ideya at ang diwang lumalaban hanggang sa pagkamit ng tunay na kalayaan.

OPINION 11

Volume 21 Number 03 September 25, 2015 | friday

ACROSS THE LINE

TIME CAPSULE

Elizabeth Danielle Quiñones Fodulla

“

Join the walkout, Join the mobilization. !@#%!@% mga INC yan rally ng rally” “Separation of church and state. ULOL” “It’s quite disturbing how you reacted about the Syrian refugees but have nothing to say about the Lumad killings in your country.”

Ilan lang ito sa mga posts na pumukaw ng aking pansin sa mga nakalipas na araw. Ilan lamang ito sa mga post na nagbigay tuwa, lungkot, at ligalig sa akin ng mga nakaraang araw.

Tuwa, dahil marami nang mga tao ngayon ang may pakialam sa mga nangyayari sa kanilang paligid. Untiunti nang nabubukas ang mata ng mga mamamayang Pilipino sa mga nagaganap hindi lang sa loob ng Pilipinas kundi maging sa labas ng bansa. Tuwa, dahil naipakita na kayang-kaya ng taumbayan mapagtagumpayan ang kahit anong bagay basta’t sama-sama ito sa pagkilos at paggiit ng kanilang karapatan.

Lungkot, dahil kailangan pang igiit ng mamamayan ang karapatang dapat ay tinatamasa niya naman. Lungkot, dahil kailangan pa ng “clamor” para kumilos ang pamahalaan. At lungkot, dahil marami pa rin ang nagbibingi-bingihan.

At higit sa lahat, ligalig.

Ligalig, dahil sa patuloy na pagkakahati

Sa lahat ng panunupil, panggigipit, at pandarahas ng pamahalaan, ang

mamamayan ay hindi dapat nahahati bagkus sama-samang lumalaban.

ng mamamayan. Ligalig, na nakikiisa tayo sa mga Syrian refugees pero hindi natin kayang tumindig kasama ang mga kababayan nating Lumad. Ligalig, dahil sa halip na nagkakaisa na lumaban sa mas mapaniil at mapanupil na rehimen, ang mamamayan ay patuloy na nag-aaway at nahahati. Patuloy na nakukulong sa panunuro kung sino ang may gawa ng ano at kung sino ang dapat

EPHEMERAL LIBERTY

“

It’s okay. I’m okay. Don’t worry about it.”

Those were the only things I was able to give as responses when you said you had to go and cut yourself out slowly of the thousands of virtual plots that we have written. You had to go, because even if you didn’t say it, it did feel that you were far happier with how things are going for you in real life. You said that it pained you to tell me but you just had to, because you had to give time to that certain someone who has been the reason for your smiles in the past few days. It placed a lump on my throat and tears on the sides of my eyes, but I just had to tell you that it’s okay, because why not? You were happy anyway.

But it wasn’t what I wanted to tell you.

When I told you that it was okay, I wanted to tell you that I was not. I wanted you to still drop by, just so I could listen to all your stories about the different places you’ve been to, like when how you forgot to pack socks when you went to Vienna, and how it felt so cold. I want to still be fascinated of what you felt when you got lost in the alleys of Venice while it was raining, and how you would always suggest for me

to go to Florence one day, because it is your favorite. And maybe, just maybe, I still want to tell you about how I do plan to go there in the future, just so I can get to know why you like it so much.

I wanted you to still be around.

It was a selfish request, but writing with you has been a source of comfort and an avenue away from the stressful events of the outside world. You understood

When I told you that it was okay, I wanted to tell you that I was not. me from the most petty of my worries, to the worst of my fears and inhibitions.

You helped me establish that feeling of calmness—that life wasn’t as turbulent as it seemed like. I didn’t want you to go.

I didn’t want to, but lately I have realized that people would eventually have to go where their own paths ought to take them. While it hurts, people would eventually have to leave us, as dictated by fate or by the workings of a god up

CONFESSION

sisihin sa mga bagay na ito.

Sa gitna ng mga kaguluhang ito, habang patuloy na nahahati ang mga mamamayan, patuloy na nagdiriwang ang iilan. Patuloy ang paggawa ng mga represibong polisiya upang mapanatili sa kanila ang kapangyarihan. Habang patuloy na nahahati ang mamamayan, patuloy na nagdiriwang ang iilan, patuloy ang pagkakamkam sa kaban ng bayan.

At sa patuloy na pagkakahati ng mamamayan, patuloy ang pandarahas, panggigipit at panunupil sa mamamayang tumitindig, lumalaban.

Higit kailanman ang mamamayan dapat nagkakaisa. Higit kailanman ang mamamayan ay dapat na lumalaban.

Sa lahat ng panunupil, panggigipit, at pandarahas ng pamahalaan, ang mamamayan ay hindi dapat nahahati bagkus sama-samang lumalaban.

Sapagkat sa sama-samang pagkilos atin ang lakas, at sa sama-samang pagtindig lamang natin makakamtan ang tagumpay.

THNKS FR TH MMRS*

Liezl Ann Dimabuyu Lansang

Famous Last Words Aria Hernandez

there. No matter how many walls we ought to build to protect us, we can never be exempted from the inevitable pain of having to loosen our grip to those we held so dearly and so tightly. And maybe, just maybe, you are one of those people who ought to just pass by.

I won’t lie that it hurts, and I am still in the phase of accepting that you would have to be one of those people I am supposed to let go of, but I am looking forward to more tomorrows. I am looking forward on not having to think of you anymore in the hopes of you dreaming of me again. I am looking forward to not going restless anymore, with the lack of your responses. And I am looking forward to finally be able to tell myself that I do not have to depend on my “everything friend” anymore, because I could carry on without him having to make things better. If fate does exist, we might again intersect at some point in time. But for now, I am working my way on gathering myself back into place.

I

am tired of all the lies and the games I have been playing.

Once upon a time, I was part of a happy family that could look beyond the imperfections. My father would come home at 8 o’clock in the evening with my favorite snack and a warm smile. My mother would greet him at the door while I would ask him about his day before we proceed to the dining room. I remembered that our meals would sometimes last for hours because I always pestered my father with questions about everything I could possibly think of. My mother would just stare at us and smile as my father tried to address all my queries.

We were happy - at least, I thought we were. And then, my sister was born and everything fell apart.

My sister is not my father’s child.

Apparently, as I learned once I got older, my mother had numerous affairs while she was married to my father and my sister is the product of her latest one. My Aunt told me that I should blame my mother because my parents did not marry for love.

They had an arranged marriage, which is quite common in families such as ours. Suffice to say, everything between them was the result of a business arrangement - including me.

Now that I think about it, it is quite ironic. I grew up reading fantastic love stories, all the while thinking that my parents were like the lead characters who lived happily ever after. Now, I know that love stories are unrealistically told and there is a reason why nothing ever comes after ‘Happily Ever After’ in fairy tales. I could still remember when my father stormed out of the house and vowed to never come back. There were continuous tears and confusion from my end, as well as the resigned silence of my mother as she held my sister.

It might take a while, but it is all going to be okay. I am going to be okay. And you won’t have to worry about me for real.

Days, months, and years have since passed after that fateful day that rivaled a teleserye. My mother taught us not to play the fool and always be one step ahead of everyone—no matter what it takes. Whenever we were in public, we acted and lied with gritted teeth. We wore a smile to hide the fact that we are far from perfect.

We kept up appearances. That is, until my sister grew tired of all the drama and runaway. I actually think she is happier now that my Mother is no longer trying to control her.

*Because you love Fall Out Boy.

In private, silence reigns between us CONTINUED ON PAGE 10

Sa isang lipunang huwad ang hustisya, ang paglaban para sa karapatan ay itinuturing na paglapastangan.

Rebelde ang mga taong hindi natatakot na tuwirang punahin ang bulok na sistema ng gobyerno. Ang nagpapahayag ng hindi pagsang-ayon sa mga hakbangin ng estado ay sapilitang binibihag ng mga militar at nagiging mga bilanggong politikal. Sila ay dinadakip, pinahihirapan, pinagsasamantalahan, inilalagak sa mga bilangguang hindi makatao at patuloy na inaalisan ng mga karaptang pantao.

Nasa piitan ang mga walang kasalanan at itinuturing na isang krimen ang paglaban para sa karapatan—ito ang kabalintunaang namamayani sa sistema ng hustisya sa bansa. Ang katarungan mismo ay ibinibilanggo at ikinukubli mula sa baying api.

walang kamalay malay.

Ayon sa mga bilanggong politikal, ay dumadaan sila sa dahas ng stratehiyang binansagang “Palparan Model” na ipinapatupad ng mga militar.

Nakapaloob sa Palparan Model ang ilang paraan sa pagkontrol ng populasyon na lumalabag sa CARHRIHL at sa mga karapatang-pantao, kabilang ang panghihiya, mental at pisikal na tortyur, pagpopropaganda laban sa komunismo at pangangalap ng mga miyembro sa mga kontra-komunistang organisasyon.

Isinasalamin ng naging sitwasyon nina Charity Dino, Billie Batrina at Sonny Rogelio ang dinaranas ng mga inaakusahang kasapi ng New People’s Army (NPA). Sila ay dinakip noong 2009 sa Talisay, Batangas ng 730th Combat Group of the Philippine Air Force sa kasong illegal possession of firearms and explosives. Sa loob ng 15 araw nila

sa kamay ng mga sundalo, ay samu’t saring mental at pisikal na tortyur ang kanilang dinanas, katulad na lamang ng pambubugbog, pangunguryente at panghahalay. Hindi rin sila pinayagang makisalimuha sa iba pang mga bilanggo at binantaan rin ang mga huli na huwag silang lalapitan sapagka’t kasapi raw sila ng NPA. Sadyang nakababahala ang patuloy pa ring paggamit sa mga mararahas at hindi makatarungang pamamaraan sa pakikitungo ng mga awtoridad sa mga bilanggong politikal sa kabila ng mga pandaigdigang kasunduang pinirmahan na ng Pilipinas na nangangakong mangangalaga hindi lamang sa karapatan ng mga bilanggong politikal bagkus ng bawat mamamayan.

Hanggang sa ngayon, sa kabila ng mga batas at kasunduan ay nananatiling nakatali sa mapanlinlang na reputasyon at nakakulong sa piitan ng kawalanghustisya ang mga bilanggong politikal. Sa

Ang Pagkakadakip Bangungot na maituturing ang paghahabla sa mga taong tinaguriang rebelde sa halip na bayani.

Isang pagsalansang sa mga usaping pangkapayapaan ang ginagawa ng administrasyong Aquino sapagka’t hindi nito ginagalang at sinusunod ang mga kasunduan katulad ng The Hague Joint Declaration, the Joint Agreement on Safety and Immunity Guarantees (JASIG), at Comprehensive Agreement on Respect for Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL). Sa ilalim ng CARHRIHL na pinirmahan ng gobyerno at National Democratic Front of the Philippines (NDFP), isinasaad ng doktrinang Hernandez na ang lahat ng mga aksiyong isinasagawa tungo sa isang pampolitikang layunin ay itinuturing opensang politikal at hindi opensang kriminal. Sampu ng mga kasunduang ito ay hindi nararapat na ikulong at itrato bilang mga kriminal ang mga bilanggong pampolitikal—mas maigi silang tingnan bilang “mga bilanggo ng konsensya o paniniwala”. Subalit sa kabila ng mga kasunduang dapat ay pumoprotekta sa kanila ay patuloy pa rin ang puwersahang pagdakip at pagbihag sa mga bilanggong politikal.

Talamak rin ang iba’t ibang mga kaso ng mga bilanggong politikal na dinadakip sa kabila ng kawalan ng ebidensya. Isa ang kaso ni Angie Ipong, ang heneralsekretarya ng grupong Samahan ng mga Ex-detainees Laban sa Detensyon (Selda) na binilanggo dahil umano sa double murder, double attempted murder at arson kahit na walang patunay na ginawa niya nga ang mga akuasyong ito. Ang mga bilanggong politikal ay karaniwang nabibiktima ng red-tagging, kung saan ang mga kritikal na pumupuna sa pamamalakad ng gobyerno ay pinagbibintangang mga miyembro ng New Peoples’ Army (NPA) at sinsampahan pa ng mga gawa gawang kaso. Maraming mga sibilyan ang napaghihinalaan at nadadawit ng

patuloy na pagpapahintulot sa ganitong sitwasyon ay naipakikita lamang lalo ng estado ang kahandaan nitong maging berdugo sa mga mangangahas na sumalungat dito—isang karakter na walang pinag-iba sa pagiging isang diktador at pasistang rehimen.

Ang Pagkakasadlak Sa tahasang pagkakait sa kanilang mga karapatan ay parang hayop na itinatapon ang mga bilanggong politikal sa mga hindi-makataong piitan.

Nasa mandato ng Philippine Bureau of Corrections na sigurohing maibibigay ang mga pangunahing karapatan ng mga bilanggo. Ngunit sa kabila ng mandato ay malinaw na hindi ito naging kongkreto, sapagkat ang estado ng mga bilangguan sa umpisa pa lamang ay hindi na nararapat tirahan ng kahit na sino. Pinagkakasya ang 20 katao sa mga selda na dapat ay hanggang apat na tao lamang ang laman. Ito ay nagreresulta sa labis na kawalang-espasyo at kakulangan sa bentilasyon, na siya namang nagiging dahilan sa madaling paglaganap ng mga sakit. Ang ganitong kondisyon ang nagdadala ng peligro sa buhay ng mga bilanggo, kabilang na ang mga bilanggong politikal.

Naging kontrobersiyal ang sinapit ng isang bilanggong politikal na si Benny Barid, kung saan sa loob mismo ng New Bilibid Prison ay nakuha niya ang mga sakit asthma, chronic bronchitis at empysema. Ang mga kapwa bilanggong politikal ni Benny Barid ang siyang tumulong sa kaniyang pagpapagamot, subalit dala na rin ng kapabayaan at kakulangan sa mga pasilidad ng ospital ng New Bilibid Prison ay lalo lamang lumala ang karamdaman ni Benny at siyang naging dahilan ng pagkamatay nito.

kaaway NG

ESTADO Pagsiwalat sa Tunay na Kalagayan ng mga Bilanggong Politikal CHLOE PAULINE REYES GELERA DIBUHO NI PAULINE SANTIAGO TIOSIN

Hindi rin malilimutan ang kaso ni Andrea Rosal, na dinakip at pilit na binihag sa kabila ng pagdadalang-tao niya. Inilagak si Rosal sa isang 10x5 na selda kasama ang 31 pang bilanggo, at napilitan ding tumigil sa pag-inom ng mga gamot at kainin ang maliliit na rasyon ng pagkain sa loob ng bilangguan.

Nang siya ay malapit nang manganak ay hindi siya binigyan ng sapat na medikal na atensyon at hindi pinayagang ipasok muna sa ospital kung kaya’t sa kasamaang palad, ay binawian ng buhay ang anak niya na si Diona Andrea. Hayag na binalewala ang mga karapatan ng mag-ina, at malinaw na hindi binigyang halaga ang kalusugan ni Rosal pati na ang anak nito. Pinatotohanan lamang ng kaso nila Benny Barid at Andrea Rosal ang patuloy pagsasawalang-kibi ng gobyerno sa kaawa-awang kondisyon mga bilanggong politikal.

Mahihinuhang mula sa pagkamkam ng kalayaan ng mga bilanggong politikal ay ikonokompromiso rin ang kanilang kalusugan at pangkabuuang kapakanan, ang mismong pagbilanggo sa kanila ang IPAGPATULOY SA PAHINA 10