The Manila Collegian Volume 28 Number 20 by The Manila Collegian

THE MANILA COLLEGIAN

THE OFFICIAL STUDENT PUBLICATION OF THE UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES MANILA

MORE INSIDE Monday July 27, 2015 Volume 28 Number 20

02 NEWS Military continues harassment of Lumad schools 06 FEATURES Yellow Solutions 10 OPINION Isang Hiling 11 EDITORIAL Huling Panlilinlang 12 CULTURE SO, NAthing New?

02 NEWS

Volume 28 Number 20 July 27, 2015 | Monday

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Military continues harassment of Lumad schools Lumads fight for their right to education

ORGANEWS

SOFIA MONIQUE KINGKING SIBULO

After overcoming the threat of closure, Lumad schools in Mindanao continue to receive intimidation and harassment from military forces, violating indigenous children’s right to education. Administrators of the Lumad schools have already called on the government to stop the continuing military attacks in their schools. For the academic year 2015-2016, 2,896 Lumad children were almost denied of their right to education when Department of Education (DepEd) Division of Davao del Norte director Alberto Escobarte issued a Notice of Non-Renewal of Permit that led to the closure of Lumad schools. The said notice was recommended by Davao del Norte Schools Division Superintendent Josephine Fadul. The endorsement letter from Fadul to Escobarte stated the closure of at least 24 schools of Salugpongan Ta’Tanu Igkanogon Community Learning Center (STTICLC) and Mindanao Interfaith Services Foundation Inc. Academy (MISFI Academy) and requested for the opening of a school where the military will serve as teachers. Lumad datus (tribal chiefs), parents, and students camped out in front of the DepEd-Davao office with the Save Our Schools (SOS) Network to protest the closure of STTICLC. The school was eventually reopened.

As of press time, both schools are operational.

of Indigenous Cultural Communities (ICCs) or IPs.”

“STTICLC is an alternative school built by the Lumads and non-government organizations resulting from the failure of the government to provide education services in their communities. Instead of extending assistance to this community-based school, in their desperation to hide their inutility, the government supported attacks on it perpetuated by the Armed Forces of the Philippines (AFP) and its subsidiary units like the CAFGU and the “private” armed group Alamara,” said France Castro, secretary-general of Alliance of Concerned Teachers.

Internationally, laws prohibit the use of public infrastructures such as schools, hospitals, and rural health units for military purposes such as command posts, barracks detachments, and supply depots.

SOS Network also said soldiers threatened parents that children from MISFI would have a difficulty to transfer to other schools. There was also a report that soldiers forced teachers to hoard the documents of students who will transfer to MISFI. Br. Martin Francisco told CBCP News in an interview that the idea of appointing soldiers as para-teachers runs directly against what the education department envisions for an Indigenous People (IP) school with an IP-oriented curriculum. The Indigenous Peoples’ Rights Act (IPRA) Sec. 28 states that “[t] he State shall, through the National Commission on IP (NCIP), provide a complete, adequate and integrated system of education, relevant to the needs of the children and young people

USC launches “Tulong Kabataan” relief ops for Egay, Falcon victims

“This is a clear violation of the rights of the children to education and it is very clear in DepEd’s Memorandum declaring schools as zones of peace and that no armed personnel shall be in schools. Schools are for students and teachers and not for the Armed Forces of the Philippines and their aides,” said Castro. Castro stressed that they do not need an administrator that treats the education department as part of the military’s unit and pointed that Fadul should have a post in AFP rather than in the education department. For National Union of Students of the Philippines (NUSP), Aquino’s counterinsurgency program Oplan Bayanihan forces inexcusable use of schools as military camps and outposts. Moreover, the trauma that the Lumad children have experienced and the fear that the military men have instilled in them in the series of military attacks will hinder their learning and growth. In general, they disrupted not only the operation of these schools but also the lives and livelihood of Lumad people.

The University of the Philippines (UP) Manila College of Arts and Sciences Student Council (CAS SC) conducted ED Wow!, an educational discussion (ED) festival that tackled pressing issues affecting the Iskolar ng Bayan and the different sectors of the Philippine society. It was held last July 13-15, 2015 at the College of Arts and Sciences Little Theater. The UP Manila Chorale joined two other teams to perform in the opening ceremony of the 33rd Cantonigros Music Festival held in Spain last July 16. The UPM Indayog Dance Varsity conducted an open dance workshop last July 4 and 11 at the Sports Science and Wellness Center (SSWC). The UP Manila University Student Council (USC) conducted its first All Leaders Meet last July 15 at the Interactive Learning Center (ILC) Conference Room. Meanwhile, the USC, in partnership with the Student Academic Information Service (SAIS) Team of the e-UP Project and the UP Manila Information Management Service (IMS), conducted a SAIS orientation last July 21 at CAS Little Theater. The event was open to all UP Manila stakeholders including students and faculty. The Kabataan para sa Tribung Pilipino (KATRIBU) UP Manila Chapter is holding a school supplies drive for our Aeta brothers and sisters in Pampanga. If you want to learn more about Indigenous Peoples, the organization is also recruiting new members. To join, donate, or volunteer for the school supplies drive, contact Marj Acuesta at 09157224591.

ARTHUR GERALD BANTILAN QUIRANTE

The University of the Philippines (UP) Manila University Student Council (UPM USC) led the Tulong Kabataan (TK) relief operations on July 13. Together with student volunteers, the UPM USC led the collection and repacking of relief goods to be sent to the victims of typhoons “Falcon” and “Egay.” Among those who called for the According to USC Councilor Gil Catalan, the TK network is targeting the community in Bangaoan, La Union as this was one of the areas that were greatly affected by the disasters. The TK network aims to collect at least 20 family packs containing basic necessities such as rice, canned goods, bottled water, and toiletries. “Yung main dilemma sa TK na ito ay yung lack of volunteers. Masigasig naman sa pag-donate ang organizations, councils, and individual students mapa-in cash or in kind. Sa volunteers lang talaga,” Catalan stated.

Local student councils and student organizations within UP Manila participated in donating goods to the victims both in cash and in kind throughout TK’s eight days of repacking and collection.

Thousands affected Typhoon “Egay” caused five casualties before leaving the Philippine Area of Responsibility (PAR) on July 7. According to the National Disaster Risk Reduction and Management Council (NDRRMC), a total of 48,307 persons or 11,751 families were affected in the regions of Ilocos, Cordillera, Mindoro, Marinduque, Romblon, and Palawan. Following this, another typhoon, “Falcon,” entered the PAR on July 8 but wasn’t able to make a landfall and left the country the following day. As of press time, repacking and collection of relief goods is still ongoing.

Malapit na mag-recruit ang MKule! Abangan ngayong pasukan!

NEWS 03

Volume 28 Number 20 Monday | July 27, 2015

\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\

Balintunay

Pagtatasa sa termino ng administrasyong Aquino

ISKOTISTIKS

PATRICIA ANNE LACTAO GUERRERO AT RONILO RAYMUNDO MESA

Samantala, ang nalalabing porsyento ng lumahok sa survey ay hindi sigurado sa kanilang estado (5.8 porsyento) o hindi nagbigay ng kanilang sagot (2.5 porsyento). Sa pagsusuri naman tungkol sa serbisyong panlipunan, nasa 56.4 porsyento naman ang nagsabing hindi sapat ang serbisyong pangkalusugan sa nakalipas na taon, habang 29.1 porsyento ang naniniwalang sapat ito. Aabot naman sa 46.1 porsyento ang nagsabing hindi sapat ang serbisyong 4Ps, hindi epektibo pang-edukasyon na inihatid ng gobyerno noong nakaraang taon at 35.8 Isa lamang sa mga pangunahing programa ng administrasyong Aquino ang porsyento ang nagsabi ng kabaligtaran. Conditional Cash Transfer (CCT) Program o Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps) sa ilalim ng Department of Social Welfare and Development Pagdating naman sa pabahay, kalahati ng mga nakibahagi sa survey ang (DSWD) na layong tugunan ang lumalalang kahirapan sa bansa. Ngunit isa nagsabing hindi naging sapat ang serbisyo ng pamahalaan; dalawa sa rin itong mainam na halimbawa ng hindi epektibo at huwad na pagtulong bawat sampu lamang ang nagsabing sapat ito. ng pamahalaan sa pamilyang Pilipino. Isinagawa ang survey mula Mayo 13 hanggang 23 sa iba’t ibang sektor sa Sa tala ng DSWD ngayon taon, halos 4,400,000 pamilyang Pilipino mula sa buong bansa at mayroong margin of error na plus or minus three percent. iba’t ibang panig ng bansa ang nasa listahan ng programa na tumatamasa ng benepisyong hatid ng 4Ps. 1M estudyante, maaaring huminto sa pag-aaral dahil sa K-12 Sa ilalim ng programang ito, ang bawat pamilyang benepisyaryo ay makatatanggap ng tulong pinansyal sa ilalim ng mga kondisyon tulad Aabot sa isang milyong mag-aaral na kasalukuyang nasa ika-apat na ng pagpapaaral sa mga anak, regular na pagbisita sa klinika ng buong taon sa hayskul ang maaaring tumigil sa kanilang pag-aaral sa oras na pamilya, at pagdalo sa mga seminar ukol sa family development. maipatupad ang senior high school (SHS) program sa susunod na taong pampaaralan, ayon sa grupong Anakbayan. Ayon mismo kay DSWD secretary Corazon Juliano-Soliman, ang bawat isang mag-anak na may tatlong anak ay makatatanggap ng P1,400 kada Ayon kay Vencer Crisostomo, national chairperson ng Anakbayan, hindi buwan o halos P15,000 kada taon. Ang halagang ito ay maaaring gamitin umano kayang tanggapin sa mga pampublikong paaralan ang kalahati sa ng pamilya upang matugunan ang kanilang mga problema sa kalusugan dalawang milyong mag-aaral na obligadong pumasok sa SHS, dahil 3,839 at sa pag-aaral. lamang sa 7,976 pampublikong hayskul sa bansa ang isinumite para sa pagpopondo at pagdaragdag ng pasilidad para sa K-12. Ngunit ayon kay League of Filipino Students (LFS) spokesperson Charisse Bañez, “[s]teady yet minimal subsidies under CCT fail to meet the rising Nauna nang inamin ni Department of Education (DepEd) secretary Armin costs of basic commodities and social services such as health and Luistro na 800,000 hanggang 1.1 milyon lamang sa 1.6 milyong mag-aaral education. The poor will definitely have no ‘fighting chance’ to win over mula sa mga pampublikong eskwelahang inaasahang papasok sa SHS poverty if Aquino policies for privatization and deregulation are in the way.” ang kayang tanggapin ng DepEd sa mga paaralan nito. Kasabay ng pagdaloy ng matatamis na ulat ng pag-unlad sa huling State of the Nation Address (SONA) ni pangulong Benigno Simeon Aquino III ay ang pagdagundong ng mga kasinungalingang pilit na pinatatahimik ng kanyang administrasyon. Narito ang ilang ulat na magpapatunay sa kabalintunaan ng “matuwid na daan” na ibinibida ng rehimeng Aquino sa nakaraang limang taon.

Bukod sa hindi sapat at epektibo dahil sa lumalalang pribatisasyon, “Students will be forced to transfer to private schools and pay expensive naharap din ang programa sa malalaking batikos dahil sa maanomalyang tuition. But many are in public schools precisely because they cannot pay. pagkawala ng pondo na hindi naibigay sa mga benepisyaryong pamilya. What will happen to them? Surely, the number of out-of-school youths and drop-outs will balloon,” ani Crisostomo. “Out of the P10.626 B funds transferred by the DSWD to the Landbank for the payment of 4Ps benefits for 2013 thru the over the counter scheme, Sa isang pahayag, sinabi ng DepEd na 800,000 hanggang isang milyong only P 10.295 B was utilized or disbursed as of Dec. 31, 2013, leaving mag-aaral ang inaasahang papasok sa non-DepEd schools kabilang ang behind a balance of P330.347 M, representing unpaid amount intended for mga pribadong paaralan at kolehiyo. beneficiaries in eight regions, P91.929 M of which were unclaimed grants of active beneficiaries in regions IV-A, VI, IX and Caraga,” ayon sa isang Sa kabilang banda, pinuna rin ng grupo ang pinangakong vouchers ng pahayag ng Commission on Audit (COA). kagawaran at sinabing hindi ito sapat upang tugunan ang matrikula at iba pang mga gastusin sa isang pribadong paaralan. Bukod sa anomalya sa pera, naiulat din ang pagdodoble ng pangalan sa listahan ng mga benepisyaryo. “Duplicate names for 4,320 beneficiaries in “Ang DepEd vouchers ay may halaga lamang ng P8,750 hanggang P22,500 the 4Ps payroll in the amount of P46.502 million for 2013 not only resulted kada estudyante habang aabot sa P35,000 hanggang P80,000 ang mga in incurrence of additional costs for the double payment of grants, but bayarin sa pribadong paaralan, ‘di pa kasali ang ibang gastos para sa also misstated the Cash and Donation accounts,” dagdag pa ng COA. transportasyon at pagkain,” sabi pa ng grupo sa isang pahayag. Pagpapalawig pa ni Bañez, “[e]conomic growth remained exclusionary as attested also by IBON foundation’s estimate of about 10% unemployment rate in the country. This only goes to show that corruption-laden cash doleouts and welfare programs never succeed in addressing the fundamental ills of society.”

Ibon survey: 7 sa 10 Pilipino ay mahirap

Kinundena rin ng Anakbayan ang pagpapatupad ng K-12 na tanda umano ng lumalalang komersyalisasyon ng edukasyon sa bansa. “K-12 is slowly further privatizing basic education. It will also hike tuition in tertiary schools as government makes college education more ‘exclusive’ and continues its policies deregulating tuition,” giit ni Crisostomo.

Kontraktuwalisasyon, tumitinding krisis Lumabas sa pinakahuling survey ng Ibon Foundation na pito sa 10 Pilipino ang naniniwalang ang kanilang pamilya ay naghihirap. Sa pag-upo ni Aquino, mas lalo pang pinaigting ang isyu ng kontraktuwalisasyon sa bansa dahil sa hindi nakabubuhay na pasahod at Nang tanungin kung anong masasabi sa kalagayan ng kanilang pamilya, patuloy na pagdami ng walang trabaho. 67.2 porsyento sa 1,496 respondents ng survey ang nagsabing sila ay mahirap. Mas mataas ito ng 2.6 porsyento kumpara sa 64.6 porsyento na Una nang tinanggihan ng pamahalaan ang pagpapatupad ng dagdag naitala sa kahalintulad na survey na isinagawa ng Ibon noong Enero. Aabot P125 sa minimum wage sapagkat maaari umano itong magresulta sa naman sa 24.5 porsyento naman ang nagsabing sila ay hindi mahirap. pagkatanggal ng mahigit 527,000 empleyado sa kanilang trabaho. IPAG PATULOY SA PAHINA 04

04 NEWS

Volume 28 Number 20 July 27, 2015 | Monday

BALINTUNAY

Maaaring umabot ng P1.43 trilyon bawat taon ang gastusin ng mga industriya kung ipatutupad ang P125 na umento sa sahod ng 40 milyong manggagawang Pilipino, at magiging sanhi umano ito ng hindi pagpasok ng mga dayuhang negosyante sa bansa.

MULA PAHINA 03

ng unti-unting pagtalikod and Rights Watch (LR Watch), isang ng pamahalaan sa kaniyang grupong tumututok sa mga kaso mamamayan. ng pang-aabuso kaugnay ng mga sigalot sa lupa. Wika ni Dr. Julie Caguiat, isang Sa 36 biktima ng pamamaslang na miyembro ng NOP, “[t]he naiulat sa dalawang rehiyon mula government gradually reduces Enero hanggang Hunyo ngayong its allocation to health services; taon, 15 ang naitala sa Pilipinas. one glaring example is the nonNgunit sa kabila ng hindi sapat allocation of funds for maintenance Samantala, limang biktima na sahod, walang magawa ang and other operating expenses ng pagpaslang ang naiulat sa mga mamamayan sa patuloy na of public hospitals and the zero Honduras, apat sa Colombia, at paglaganap ng kontraktuwalisasyon budget for capital outlay.” tatlo sa Brazil. Nakapagtala rin na layong paikutin ang Labor ng tig-dadalawang biktima ng Code at takasan ang pagbibigay pagpatay sa Indonesia, Pakistan, at Pagtaas ng pasahe sa ng kaukulang benepisyo ng mga Mexico, at tig-iisang biktima naman MRT at LRT, hindi empleyado dahil na rin sa dami ng sa Thailand, Guatemala, at Peru. makatarungan mga walang trabaho. Sa ilalim ng pamamahala ni Aquino, Kasama ang iba pang gawain Sa pinakabagong ulat, pumalo tuluyang naganap ang paggiit ng tulad ng pagbabanta, detensyon, na sa 2.64 milyong Pilipino ang pamahalaan sa pagtaas ng pasahe at pagpaparatang sa iba’t ibang walang trabaho batay sa Philippine sa LRT at MRT kung saan nagtaas krimen, ang kabuoan ay umaabot Statistics Authority (PSA), at dahil ng halos 50 porsyento sa LRT Line sa 56 kaso ng pandarahas at dito ay malakas ang loob ng mga 1, 66 porsyento sa LRT Line 2, at 87 paglabag sa karapatang pantao ang kompanyang magtanggal ng mga porsyento sa MRT Line 3. naitala sa Asya at Timog Amerika empleyado dahil marami pa ang sa loob ng nabanggit na panahon, reserba. Ngunit sa kabila ng pagtataas kung saan 510 katao ang biktima. na ito, patuloy ang ulat ng hindi Aabot sa 461 o 90 porsyento ng mga Ayon kay Gemma Canalis ng magandang serbisyo tulad ng biktima ang IP. LFS, “[t]he future looks dim with pagkaantala ng mga biyahe ng tren majority of Filipino youth in urban at hindi maayos na pasilidad. Sa bilang na ito, ang centers seeking jobs in factories pinakamaraming naitalang and other enterprises offering only Ayon kay Vencer Crisostomo, pandarahas sa mga IP at contractual work. The government Anakbayan national chairperson, community leaders ay sa Pilipinas is not doing anything about it. The “[t]he senate already gave a P12B kung saan 21 kaso at 384 biktima government knows that Filipinos for LRT and MRT Maintenance, yet ang naiulat. Sinundan ito ng would do anything to put food they justify the hikes as a move to Honduras na nakapagtala ng 13 on their tables. It wants the youth improve LRT and MRT services. The kaso at 90 biktima. to remain scampering for jobs; it only thing that these hikes would wants us to beg for oppression.” insure is not better services, but Ayon sa LR Watch, karamihan more profit for Aquino’s business sa mga kasong naitala sa bansa Ang kontraktwalisasyon ay isa cronies.” ay naganap sa Mindanao sa sa mga iskema upang higit na pangunguna ng militar. pababain ang sahod, tanggalan Nakasaad sa 2015 budget na ng benepisyo, at tanggalan ng halos P7.4-billion ang inilaan sa seguridad sa trabaho ang mga rehabilitasyon ng MRT at LRT, at manggagawa. Atake rin ang P4.65 billion para sa subsidiya. kontraktwalisasyon sa karapatang mag-organisa at mag-unyon. Sa madaling salita, mayroong na pondo para sa agarang Serbisyong pangkalusugan, sapat rehabilitasyon ng mga linya at ginawang puhunan tren ng LRT at MRT mula mismo sa pamahalaan kaya hindi Ang programa ng pribatisasyon ng makatarungang ipapasan pa ito sa administasyong Aquino ay umabot mga mamamayan. na rin hanggang sa serbisyong pangkalusugan. “Sa tuwid na daan, bumabaha ng kasinungalingan, kawalangNauna na ang Philippine Heart pakialam sa tao at katiwalian. Center, Lung Center of the Kawawa ang commuters at ang Philippines (LCP), National Kidney simpleng mamamayan,” ani Transplant Institute (NKTI), at Crisostomo. Philippine Children’s Medical Center (PCMC) sa pagpipribatisa ng ‘Pilipinas, isa sa kanilang mga serbisyong medikal pinakadelikadong lugar na magpapahirap sa taong bayan. para sa aktibistang

DITO SA MAYNILA MULA PAHINA 10

Haluhalo ang ningning ng lungsod — may mga mahina, malakas, may maiiksing kislap, may pundido at may nagtatagal — sari-sari tulad ng mga pangarap ng mga mamamayan nito. Marami sa mga ilaw ang patuloy na sumisilab kahit sa kalaliman ng gabi. Ang ilan naman, malapit nang mawalan ng pag-asa kaya’t nahihiga na lamang sa tabi at mananaginip ng isang mas kaaya-ayang bukas. Sa pagdaan ko sa tabi ng kanilang mga tulugan, tahimik akong nangarap na hindi sila mawalan ng panggatong sa kanilang mga ilaw sa buhay. Tumigil ako sa paglalakad at huminto sa tapat ng isang gusali. Pinakiramdaman ko ang mahinang paghalik sa akin ng simoy ng dagat. Dininig ko ang ingay at kaluskos ng lungsod. Bukas, milyonmilyong paa na naman ang sasagwan sa burak ng realidad sa lungsod na ito. Subalit hindi ko kayang masuka, dahil alam kong lahat ng sagwan kahit gaano kabagal at kabigat ay patungo pa rin sa kanilang pangarap. Sa isip ko, hindi talaga maisusupot sa iilang salita ang malawak na lungsod na ito. Wala talagang kasiguraduhan kung ang lungsod ba na ito’y isang obra maestra, o isang niyurak na dibuho. Ngunit sa huli ng lahat, hindi pa rin mawawala ang paghanga ko sa nakatagong ganda nito. Ito na nga pala ang huling pagkakataon na susulat ako para sa pahayagang ito. Salamat sa pagkikinig sa mga kwento ko, UP Manila.

read and download MKule issues at issuu.com/manilacollegian like us on Facebook: facebook.com/ themanilacollegian

Maging ang Philippine General Hospital ay kinakikitaan ng pauntiunting pribatisasyon dahil sa pagkakaroon ng bayad sa kanilang serbisyo na dati naman ay wala.

’

magsasaka

Naitala sa Pilipinas ang pinakamalaking bilang ng pandarahas sa mga indigenous peoples (IP) at aktibistang sa Asya at Timog Ayon sa Network of Opposed magsasaka Amerika sa anim na to Privatization (NOP), ang buwan, ayon nakaraang sa pag-aaral ng Land pribatisasyon ay isang porma

NEWS 05

Volume 28 Number 20 Monday | July 27, 2015

Mga Fulung-Vulungan ng Nagjijisang Pwede ring ipadala ang inyong mga sagot sa pamamagitan ng pag-text sa 09175109496! (Pero bawal ang textmate!)

ITANONG KAY ISKO’T ISKA

Anong nais mong sabihin ni Pangulong Aquino sa kanyang huling State of the Nation Address (SONA)?

ipapatawag niya si maria ozawa sa stage tapos magpo-propose siya - Katniss, 2013 CD

Edi wow. - Joyce pring

mensahe mo sa mga 2Anong papasok na freshies?

“Magpapatubo na ako ng buhok. Pramis” -Anekdaw, CAS, 2012 gusto ko sabihin niya yung totoo. kung hindi mawala na lang siya. – tao I resign - Putingt*e, 2013 20 minutes na paninisi sa past admin. Laging andyan. Kumbaga sa kulangot, malagkit at mahirap tanggalin.- May inuwi si nanay, si nanay sa bahay, 2012 Kami na ni Maria Ozawa - Dibaydibay, 2012 Something na hindi comparison kapalpakan niya sa nakalipas administrasyon. - lachrymose, 2014-xxxxx

ng na

Lahat ng mga na-fail niyang ma-achieve, mula sa kaliit-liitang plano niya noon. forever young, CAS, 2014-9****

gusto ko lahat ng sasabihin niya doon ay makikita ko! - Kare-kare, CD, 2013-xxxxx

Wag kayong maging malandi. STP. - Joyce pring Tikman niyo yung sisig sa blue carinderia, the best HEHE - patglow, CAS Welcome to hell, bebes. Umalis na kayo habang puwede pa huehue - Anekdaw, CAS, 2012 hindi lang pangalan ang pagiging iskolar ng bayan - tao Ano na namang pinasok mong bata ka. - Putingt*e, 2013 Ingat sa mandurukot (ng puso) chos huy haliparot – May inuwi si nanay, si nanay sa bahay, 2012 So, saang circle of hell ang first class mo? - Dibaydibay, 2012 Run, freshies, run. - lachrymose, 2014-xxxxx

I’m not sure if it is just me but I think that in some ways, in the SONAs that I’ve watched, they were not really talking about the CONDITION of the country. It has always been about the accomplishments and goals of the administration. I’m tired of numbers and promises. I want something that can open the eyes of the people to the current condition of the country and its people. Maybe I just want a taste of reality. - acrux, CAS

HINDI NA KAMI FRESHIE HUEHUE - germsonmyfeet, CAS

It’s not you, it’s me. (Regarding the mamasapano tragedy) - qtp2t, CAS

Hamunin ang sarili! Wag papatalo sa takot at inhibisyon. At wag hahayaang matapos ang unang semestre nang hindi natututo ng pagiisip ng kritikal. – superhero ng ermita

ewan ko ba sayo – gypsyprincess, cas, 201457510

Mas bata pa rin ako sa inyo. - forever young, CAS, 2014-9****

The race has begun! Paunahan na kayong makalabas! - qtp2t, CAS May the odds be ever in your favor huehue - maria asawa, 2012-2xxxx enjoy nyo maging freshies, minsan lang yan hehe... - gypsyprincess, cas, 2014-57510

Paglingkuran ang sambayanan, siyempre. (at maging mabait sa Mimings of CAS) - prolet, naCAScas, 2014

Wala ka naman talagang nagawa kung hindi ang linisin ang gobyerno mula sa iyong mga kaaway sa politika. Pagkatapos, ipapasok mo naman yung mga kakampi mong incompetent naman at kurakot. Hindi lahat ng tuwid ay tama. - superhero ng ermita

WELCOME TO HELL!!! Ay joke. UP pala. - pabebegirl, 2011-*****

Na sa wakas ay magiging accountable na siya sa mga kamalian at inhustisyang ipinaranas niya sa bayan, at hindi na siya magpapakita kahit kailan. Char. - prolet, naCAScas, 2014

sana lahat kayo madama ang sarap sa piling ng masa... Ang iyong dapat paglingkuran. – Marthyrllo, 2013-10016

Isang malupit na “I AM SORRY. I have failed this city.” - pabebegirl, 2011-***** Last mo na yan. [insert curse word here] mo. Dambuhalang [insert curse word here ulit]. - DuterteforPresident, CAS, 2020-Vision Last mo na ‘yan a! grow your hair and balls! - Marthyrllo, 2013-10016 Sana ipaliwanag niya kung bakit kailangang gumastos ng 2.5 milyon sa ‘meryenda’. Tobias, 2012-2****

Dangal at Husay Pag-aralan, Paglingkuran ang Sambayanan! - DuterteforPresident, CAS, 2020-Vision

Walang kwenta ang Freshie Assembly Tobias, 2012-2****

INSIDE OUT EDITION

Heller heller, my byutipul and intelijent afowz! Itechiwa na aketch, your emoshownally unstable Lola P! Sabi nemern ng inyong Lolo Upo, maintally unstable rin dawsung! Anek! Hihihi. But anyway hemingway, the next iskul year is just around the kanto (boyz)!!! Oh em gee! Are you ready to rak en rol, afowz??! Mixed emotions aketch about diz isyu! Time to welcome my new afowz and make kaway-kaway and wagayway my hair to the returning afowz! Siyempre happiness aketch about dat! But, may halo-halong kadramahan and kajiritsan dean because more sumvhongs will cam my way nenemern, fo shore!!! But weyt, may ilung pahabol pang sumvhongs from my afowz na nag-shoshorty term! Haggardo versoza!!! Mixed emoshowns inside out upside down sumvhong numvah wan: Where do our grades go, Tito Froppy?

Pagkatapos ng termino mo(or kung mapatalsik ka man), dun ka na sa amo mo, pumunta ka na sa US at magsamasama kayo. - germsonmyfeet, CAS

Si Barry O. ang boss ko. Hindi kayo. Wag kayong feeler. - maria asawa, 2012-2xxxx

LolaPatola

Pwede bang di magsagot sa number 2? Hahahaha wala akong gustong sabihin sa kanila because i already hate them for entering up and not turning back haha jk Katniss, 2013 CD I-prepare ang sarili sa maraming sleepless nights and stressful days. Maging friendly dahil makakatulong sila sa pag-aaral mo, promise. And enjoy your stay in UP!!! - Karekare, CD, 2013-xxxxx

Wazzup wazzup tuluguh da froppiez from Department of Aneksung Charot!!! Diz wan froppy in particular lalo! Nakaka-2 strikes na itech! Strike numbah wan, later than late niyang nilabas ang grades ng aking afowz! Some of my afowz needed their complete grades puruh maka-g ng scholarsheep!!! Strike numbah tu, suprise b e a c h ! ! ! Incomplete bigla ang aking mga afowz, kahit na ilan sa kanila ay number wan sa pagcomplete ng requirements!!!! Whatcha say nemern about dat, dear froppy??! Kalurkey ka tuluguh!!!! Farang two yirz ka na fong nasa zumbungan ng bvayan ah! Jikaw nenemen? I l a ga y zsa Hall o f P e y m ! Anuksung ang pabebe attitude, mom/dad/siblings/

doggie/miming? My afowszx need der grades din naman no! Mixed emoshowns inside out upside down sumvhong numvah tu: Philimon ma-Girap-umakat Horsepital! Aneksung iz up in da haus of da Philimon Gensung Hospitella (PGH)!!!!! Ilang months nang nakatengga lung ang brand new equipmentz sa lobby ng PGH na zooposedly ay replacement na nang old but definitely not gold na elevatorz nitech! But for some sonot-awesome reason, waley pa din itechiwa!!!!! Kalurkey nemern! So many madlang pipolz need to go up and down and up and down the matarik and madilim stairway to heaven of PGH dahil epic fail iteng elevatorz! And FYI mga afowszx, itsung eleveytor na itey ay imbyerna! Lalo na ung za lobby! Bawal kang tumayo za gitna cuz mao-overload! ANEK!!! Parang thrift to Zerusalem ang peg! Anek na mom? Kailan itey maaayizz? Please please please nemern, PGH adminz, make minion rush the leveling up of your elevatorz! So kawawa your patientz! Juskelerd tuluguh!!!!! And dat’s it pancit! Ubos na ang emoshowns ng Lola niyowz! Huhuhu. I can smell the scent of their freshness nuh, my new freshie a f o w z . Welcome welcome to the wonderful land of Yu Fi Em! Hihi. Dat’s all for now, d e a r afowz. Make abang me nuhlung cuz you know, Lola P is just here making hintay for your sumvhongs! Char! XOXO

06 FEATURES

Volume 28 Number 20 July 27, 2015 | Monday

After another year of puppetry and impunity, the president is now down to his last State of the Nation Address (SONA). With the country’s not improving, but rather worsening, situation, the 6th and last SONA is expected to be just in common theme with its predecessors, an extravagant event held merely for the president to deliver another set of lies, crafted into statements of rhetoric-meaningless, treacherous and deceptive.

Thickening Poverty Lines Despite its claimed economic growth, the Aquino presidency was slapped by reality, that its people is suffering from severe poverty and that the exodus of Filipinos towards the other countries is a concrete manifestation of its inability to provide jobs and livelihood. On his SONA in 2014, President Aquino boasted an increased employment rates among the youth. In contrary to this, progressive groups claim that the unemployment rate hit higher, recording over 12.4 million Filipinos without a steady source of income. Moreover, as contractualization of workers dominates the private sector, government employees experience a perennial delay in receiving their salaries and benefits. Prices of basic goods and services are also in constant skyrocketing yet only an increase of Php15.00 was granted to the labor sector.

it is in this regard that most Filipinos choose to flee their homes and seek greener pastures in foreign lands, often coercing them to a life of modern slavery. Furthermore, many Overseas Filipino Workers (OFWs) are being arrested and falsely accused; some were even executed for crimes they did not commit as the government

The current administration has seemingly perfected the art of negligence and inaction. denies them the adequate support and protection. The case of Mary Jane Veloso highlights the incompetence of the incumbent government in this matter. The current administration has seemingly perfected the art of negligence and inaction. In a span of five years, it has placed the lives of the Filipino people on a very long death row of poverty and unemployment.

Systematic Deceptions

Aquino, on his SONA 2014, claimed that the budget on the country’s infrastructures has doubled from 200.3-B Php to 404.3-B Php. He considered this, along with the increasing number of infrastructure projects signed under publicprivate partnerships (PPP), as an Let alone the government’s achievement of his term. outright labor export orientation, However, the fact that the

Philippines continues to rest in the bottom of the World Economic Forum rankings in infrastructure, landing on 91st out of 144 countries, renders this claim of achievement meaningless. Controversies on different infrastructure projects have also surfaced during the past year. The streetlight project on the Alabang-Zapote Road in Muntinlupa City, the various instances of “reblocking” observed in roads in C-5 Edsa as well as in Session Road and Leonard Wood Road in Baguio City are only a few examples. Moreover, it is highly questionable that reblocking

While the president speaks of public-private partnership ideally, almost all of these projects have been delayed from their deadlines rather than having already been delivered to the public.

are actually in need of such, particularly in rural areas. The administration also claimed the most number of privatized projects, growing from the seven that he spoke of during his Fifth SONA, to 12 under procurement stage and 9 yet to be rolled during this year. It is ironic that the government is shelling out billions of infrastructure budget when it is depending on private corporations to do the actual job. While the president speaks of public-private partnership ideally, almost all of these projects have been delayed from their deadlines rather than having already been delivered to the public. For example, renovations on the LRT-2 systems have been lacking with new train carriages and rails, and the only construction completed in this project is the ticketing system. Even government institutions supposedly providing basic social services, especially healthcare, have also been under the scheme of privatization. For instance, the Philippine Orthopedic Center is feared to have higher rates and more expensive services in the future once it is privatized, making it inaccessible to the masses. Workers themselves have protested against this scheme as it will potentially affect their tenure, since institutions will be under new managements.

projects have always occurred in areas particularly in Baguio City, where the alleged Department of Public Works and Highways (DPWH) related corruption is most prevalent; while road construction projects continue to be absent in places which The supposed goal of the

Yellow So

Scrutinizing the Current State of the Aquino Preside THE FEATURES TEAM

FEATURES 07

Volume 28 Number 20 Monday | July 27, 2015

roads in a span of months yet there are still parts of Eastern Visayas that have no electricity. The President included the construction of bunkhouses to compensate with the families’ loss of their homes. However, the bunkhouses provided are rated dissatisfactory and considered too weak that it could easily be Crisis [Mis] destroyed by another typhoon. Management The P160 billion ($3.55 billion) In the 2014 SONA, Aquino reconstruction master plan also tackled the government’s response regarding the Yolanda what the tragedy. It can be recalled that super typhoon Yolanda hit President boasts 44 provinces, mostly those in about was an the Eastern Visayas last 2013, entire mockery affecting 1.47 million families. government is to provide service while the only absolute goal of the private sector is to maximize profits. Therefore, a government will not view these privatization schemes as achievements if it is sincere in delivering genuine service to its people.

The president claimed that the government’s response had been quick and that the recovery happened fast. He claimed that 12.2 million family food packs were given by the government. Testimonies, however, go in contrast as survivors themselves say that they are neglected by the government. After almost two years since the tragedy, Yolanda survivors remain starving, with little to no availability of relief goods and no access to clean water. The victims said that the government’s reliefs reached them only weeks later after the tragedy with rice weighing less than the announced kilograms intended to be given out. T h e President also emphasized that the government was able to reconstruct the damaged electric posts and impassable

overcome their situation. The victims were left to face the aftermath and no due assistance was given to them. The same thing happened with the Mamasapano tragedy last January 2015. The poorly planned hunt for the alleged terrorist, Marwan, resulted to the death of 44 Special Action Force commandos. Years after Yolanda and months after the tragic Mamasapano incident, the government remain in perplexity as to whose fault these were and who’s to blame. No justice was served.

The nation’s traumatic experiences with the infamous Arroyo regime, most especially its legacy of corruption, had clothed the 2010 presidential election as a battle banked on the united call of the people for a leader who will eradicate the culture that rots the government from within. With this, a brand of rhetoric presented as the straight and righteous path came handy and Benigno Simeon Cojuangco budget was also only finalized a Aquino III ascended to power. week before the first anniversary of the Yolanda tragedy. Basically, But five years in office was more what the President boasts than enough for the people about was an entire mockery of to see where this path leads rehabilitation and not a solution to—a condition of aggravated that corresponds with the much suffering and intensified social larger problems the victims are injustice. Along with high facing, that is their permanent records of incompetence and failures, the Aquino presidency shelter and livelihood. reeks of the president’s It turned out that the victims background itself, an executive helped themselves survive that functions within principles through what was left of them. of landlordism and feudal For the 22,000 survivors who relations. gathered in the city of Tacloban, hashtag used in social media to it is the non-government *The describe the futile solutions of the Aquino organizations who helped them regime to the plight of the Filipino people.

of rehabilitation and not a solution that corresponds with the much larger problems the victims are facing

olutions*

ency Based on the 2014 State of the Nation Address DIBUHO NI JAMELA LIMBAUAN BERNAS

08 CULTURE

Volume 28 Number 20 July 27, 2015 | Monday “Bakit hindi ka sumasali ng rally?” Mainit. Mabaho. Maingay. Dahilan ng trapik. Nakakapagod. At higit sa lahat, puro reklamo at sisihang wala namang patutunguhan.

ANGELO DENNIS ALIGAGA AGDEPPA AT JAMILAH PAOLA DELA CRUZ LAGUARDIA DIBUHO NI JAZMINE CLAIRE MARTINEZ MABANSAG

Isang Pagsusuri sa mga Dahilan ng Kabataan

AYAW KO MAG-RALLY

Kasing dami ng mga dahilan ang dami ng mga kabataang hindi sumasali sa rally o kilos-protesta. Ang hirap sa nangungumbinsi sa bagong henerasyon ay patunay na mahirap ding baguhin ang lipunan. Ngunit mas mahirap nga bang magpakilos ng kabataan ngayon? Kung ang problema ay wala sa istruktura ng pagra-rally, nasa istruktura ng pagiisip at paglaki ng kabataan kaya ang sagot sa tanong sa simula ng artikulo? “Hindi ko trip eh.” Lahat ng aspeto ng buhay ng tao ngayon ay kinukulayan ng kompetisyon. Bata pa lamang, itinuturo na ng lipunan na ang sarili lamang ang tanging puhunan na mayroon ang isang tao sa kanyang buhay. Ang perspektiba ng kabataan ngayon ay nakatuon lamang sa kanyang sarili. Para sa henerasyon natin, ang kahalagahan ng buhay ay nasa paghahanap sa sariling pagkakilanlan, at paglinang dito, para magwagi sa kompetisyon, at makapagdala ng pagbabago sa mundo – isang buong buhay para gumawa ng makabuluhang “legacy.” Ngunit hindi iyon ganoon kadali. Sa bilis ng pag-inog ng mundo, at sa tindi ng kompetisyon sa mundo, kasama na rin ngayon sa pinag-aawayan ang halaga, lugar, at bisa ng pagra-rally. Totoo naman — walang panahon ang karamihan sa kabataan sa pagra-rally, at sa halos lahat ng pagkakataon, hindi naman talaga tayo gumagawa ng panahon para sumali sa mga ito. Sa isang panahon kung saan mayroong kasalatan

ng identidad, pilit na hinahanap ng kabataan ang kanilang sarili, ngunit hindi nila ito ginagawa sa paraan na masisira ang kanilang lifestyle na kinasanayan. Para sa bagong henerasyon, hindi ito makikita sa pagra-rally. Para sa bagong henerasyon, malulugi sila sa paghahanap ng sarili at pagbabago sa mundo sa kalsada. At ang lugar kung saan nagtatagpo kasalukuyang lifestyle at sense of fulfilment ay sa “social media activism.” Nasa loob ng isang apat na sulok na kwarto at computer screen ang oportunidad na mabago ang mundo – isang like, share, o retweet lang. Mabili ring lifestyle ang sa kabataan iyong pagtangkilik sa mga produktong may dinadalang “advocacy.” Naglipana ang mga “organic” na produkto para sa mga gustong protektahan ang kalikasan – “greenwashing.” Mayroon namang mapupunta raw sa ganitong komunidad ang kikitain kapag bumili ng lima o sampung piraso ng produkto. Mismong mga “oportunidad” para baguhin ang mundo na ang lumalapit sa kabataan. Sino nga ba ang hindi kakagat sa konspeto ng pagtulong sa pagbabago nang walang sinasakripisyong oras para sa sarili? Ngunit, may mundo nga bang nababago? Dahil ginagawa ng lahat, at swak sa lifestyle, natututo ang kabataan na makuntento sa mga limitadong paraan tulad ng social media activism at greenwashing. Kahit napatunayan na ng mga rally na ang kolektibong pakikipaglaban at pagtawag sa pansin ng pamahalaan ay mas epektibo, ang dedikasyong kailangang dito ay hindi pasok sa isang lifestyle na nangangailangan ng pagmu-multitask. Ngunit kung susuriin ang laman ng ilang posts, ang pamahalaan pa nga ba ang gustong kausapin ng mga social media activists? Kung ang pagra-rally ay nakikitang paraan para

marinig ng mga nasa pamahalaan, sino ang kinakalampag ng mga nasa social media? Ang madalas na sagot ay ang mga tao mismo. Dahil nakikita ng kabataan bilang isang paraan ng pagbabago ay ang pagbabago sa sarili, nagiging adbokasiya nila ang baguhin isa-isa ang kanilang mga gawain upang tumugma sa isang paninindigan at makalayo sa delikadong pamumuhay ng mga sumasali sa kilosprotesta. Ngunit ang tanong: ang pagbabagong ito ba ay nagtatagal at mas nakakapanghamig pa ng mas maraming tao? Sa usapin ng paghahamig, nagkakaroon din ng isyu ng moral ascendancy ang mga kabataang sumusuporta sa iba’tibang mga adbokasiya. Nagiging maliit ang pagtingn nila sa mga taong hindi ipinaglalaban ang kanilang ipinaglalaban. Hindi ito tulad ng sa rally na pantay-pantay ang lahat ng tao, at ang ‘di-makaintindi o ‘di sumuporta sa isang adbokasiya ay binibigyan ng edukasyon at pagka-unawa. Burgis din ang ganitong uri ng pagtanaw sa pakikipaglaban, dahil nagiging pribilehiyo para sa iilan ang pagsuporta sa ilang mga adbokasiya. Kung ang interpretasyon ng henerasyong ito ng pagtulong sa mga biktima ng Yolanda ay ang pagsusuot ng mga t-shirt, ang pagtulong ay para lamang doon sa may kakayahang bumili ng naturang t-shirt. Sa huli, ang uri ng pakikipaglabang alam ng kabataan ay puno ng pagkukulang. Mabuting sumabay sa daluyong ng teknolohiya upang masolusyonan ang problema, ngunit hindi ibig sabihin nito ay naroon lang ang lahat ng solusyon. Kung sarili ang tatanungin kung bakit hindi nagra-rally ang mga kabataan, malamang ito ang mga tunay na dahilan sa likod ng pagtanggi — ang pagtingin na ito na ay sasapat upang ma-display ang sarili IPAG PATULOY SA PAHINA 09

GRAPHICS 09

Volume 28 Number 20 Monday | July 27, 2015

MANG DENIS

AYAW KO MAG-RALLY bilang isang taong may aksyon sa kanyang paligid. Pagandahan ng itsura at aksyon, at ang mananalo lang ang magiging tunay na maimpluwensiya. Mananatili itong huwad hanggang matingkad ang kulay ng kompetisyon, imbes na kolektibong aksyon. “Bawal sa amin ‘yan eh.” Subalit hindi sa sarili nagtatapos ang lahat. Malaki ang tyansang hindi lang ang kabataan ang pumipigil sa kanilang sarili na sumali sa rally. Paano kung ang lipunang ginagalawan natin ay inuudyok tayong tumanggi sa tawag ng kalsada? “Hindi” — kapag napag-uusapan ang pagra-rally, marahil ang mga magulang na ang unang pipigil o magpapakita ng pagkadismaya tungkol sa pagsali ng kabataan sa mga kilos-protesta. Sa mga simpleng paraan tulad ng pambabatikos sa bisa ng mga rally, hanggang sa panggigiit ng baon ay napipigilan na ang ilang kabataan sa pagsali. Ang henerasyon na konektado sa mundo online, sa katotohanan, ay hawak pa rin sa leeg ng kanilang mga magulang. Ngunit ang miltanteng henerasyon na kinabibilangan ng ating mga magulang ay maaaring binago na rin ang paniniwala sa pagdaan ng panahon. Marahil ay hindi nila tuluyang nakita ang pagbabagong dala ng isang kilos-protesta, at sa huli ay inanod na lang ng duda sa ibang pampang. Karamihan sa mga ipinaglaban nilang mga isyu noon ay isyu pa rin hanggang ngayon — racism, sexism, same-sex marriage, at napakarami pang iba. Hindi rin malayong naroon pa ang teorya, pero hindi na sila naniniwala sa praktikang kaakibat nito — kolektibo at militanteng aksyon. At dahil ayaw na nilang maranasan natin ang pinagdaanan nila noon, gusto nilang lumayo na tayo sa tingin nilang nakalalasong ugat ng pakikibaka. Ngunit ang bulong ng pagtanggi ay hindi lang manggagaling sa pamilya. Sa halos oras-oras na paggamit ng social media, hindi malayong naaapektuhan nito kung paano natin tignan ang mundo,

kasama na rin ang epekto sa kung paano natin nakikita ang pagbabagong kailangan nito. Ang istruktura ng social media at kung paano nito inilalahad ang mga balita sa tao ay humubog ng panibagong pagtingin sa mga isyu ng lipunan. Ang pagkaka-imbento ng “Newsfeed” ay dinala ang lipunan sa mas mabilis na pagtanggap ng mga balita — kaunting galaw lang ng daliri, nasa ibang istorya ka na nanggaling sa ibang lugar o minsan, ibang source. Ang bilis ng pagdating ng mga isyu sa atin ay nagbigaydaan din sa mabilis na pagkalimot nito. Sa panahon ng social media, mas naging maikli ang ating atensyon sa isang bagay. “The medium is the message,” ‘ika nga ni Marshall McLuhan. Sa huli, hindi natin napapansing ginagawa na pala tayo ng mga bagay na ginawa natin. Ngunit hindi nagtatapos sa midyum ang problema sa social media. Marami ring mensahe ang bumabaluktot sa dapat ay malaking hakbang sa pagpapakilos ng mga mamamayan. Ang mabilis na pagkalimot sa mga isyu ay pinapalala pa ng paglabnaw ng mga isyung tunay na nagpapa-isip sa madla, at ng mga kaakibat na isyu na nagpapakilos sa mga ito. Isang balintunay na maituturing ang pagiging digital natives ng kasalukuyang henerasyon. Sa panahong abot-kamay na ang impormasyon at opinyon ng iba’t ibang mga tao, ang dami ng nabanggit din sa huli ang nagpapamanhid sa kanila sa mga nangyayari sa lipunan. Mapapansin lamang ng isang indibidwal ang isang isyu kung nangyari rin ito sa isang tao sa loob ng kanyang social circle. Hindi rin mawawala sa nakaiimpluwensiya sa pagkilos ang institusyong naging pangalawang pamilya natin — edukasyon. Ngunit ang pagkawala ng alab ng damdamin ng mga kabataan upang sumali sa mga kilos-protesta ay naguugat pa rin sa kung paano nito tinitignan ang edukasyon, at kung paano niya hinahayaan na hubugin nito. Karamihan sa mga kabataan ang may mataas na pagpapahalaga sa kanilang edukasyon, ngunit katumbas ba nito ang pagkatuto?

MULA PAHINA 08

Na-alienate ang mga estudyante mula sa pagbabagong hangad nila dahil inilalayo sila ng nosyon ng lipunan sa tagumpay. Mula sa pag-aaral at pagdedebate kung paano uunlad ang isang sektor o isang bansa, nailalayo sila sa dapat nilang gawin: ang matuto sa debateng ito, mag-organisa, at subukang baguhin ang mundo. Nakapokus ang kabataan sa pag-aaral at pagtratrabaho nang matindi upang makaraos sa buhay, ngunit hindi nila napapansin na ang ganitong sistema ay unti-unting tinatanggalan sila ng buhay. Ang karunungang pinaghirapan nila upang mabago ang lipunan ay hindi nila kayang mabili dahil nakapaloob sila sa isang sistema at pag-iisip na pumupigil dito — sa pamamagitan ng indibidwalismo at pagtanggi sa mga radikal na teorya’t praktika. Sa panahong idinidikta ng lipunan, ng media, at ng pamahalaan ang mga pangarap na dapat i-demand ng kabataan sa henerasyong ito, ang konsepto ng pagra-rally ay nagiging isang mito. Sa isang lipunang unti-unting nagiging indibidwalistiko, isang magandang tanawin ang kilos-protesta. Isang paalala na ang mga Pilipino, higit sa lahat ng magaganda nitong katangian, ay marunong makiisa at magsakripisyo para sa marami. Panahon na para ibalik ang konsepto ng rally sa prinsipyo ng kabataan. Panahon na para muling buhayin ang apoy ng sama-samang pagkilos hindi lamang para sa pangarap ng isa, kundi para sa kinabukasan ng lahat. Panahon na para tuwirin ang baluktot na paniniwala ng henerasyong ito, bigyan ng gaspang ang kanilang boses, at dagdagan ng tindig ang kanilang mga kamao.

JAZMINE CLAIRE MARTINEZ MABANSAG

SO, NATHING NEW?MULA PAHINA 12 talaga mapaghahandaang bagay tulad ng bagyo. Intindihin niyo po – wala tayong sapat na kagamitan at teknolohiya upang maagapan ang mga sakunang darating. Buti nga po agad tayong nabigyan ng babala hinggil sa West Valley Fault. Pero, huwag naman tayong masyadong demanding na agad itong solusyunan. Higit dito, nandiyan din ang mga kalaban natin sa politika. Kung kalaban kita, hindi ka makatatanggap ng tulong — nasa epicenter ka man ng sakuna *stares at the Binay and the Romualdez families* Madami pa pong problema ang dapat na agapan – tulad na lang ng nalalapit na eleksyon. Sa aking mga ieendorso mula sa Liberal Party, nakita niyo naman kung gaano kaganda ang aking nasimulan sa aking termino – lahat ay may potensyal na ipagpatuloy. Ang hindi lang siguro katanggap-tanggap na ipagpatuloy ninyo ay ang mga kasong ibinabato sa akin ng oposisyon. Inuulit ko: huwag maging ingrata. Ikinampanya ko kayo on national television, dala ninyo ang suporta ko at maging ni Kris, Josh, at Bimby *palakpakan*. Dinala ko kayo sa starting line ng tuwid na daan. Malay ninyo mabigyan ko pa kayo ng tips sa “pagiipon” ng pera sa kaban ng bayan *winks at Secretary Butch Abad*. Sa pagtatapos, ang mandatong nakuha noong ako ay naluklok sa pwesto ay patunay na umaasa pa rin ang Pilipino sa pagbabago. Iba na talaga ang sitwasyon. Pwede na muling mangarap. Tayo nang tumungo sa katuparan ng tuwid na daan, at patuloy na sisihin ang administrasyong Arroyo sa problema ng bayan. Samasama nating tahakin ang tuwid na daan kahit walang paroroonan. At tandaan po ninyo, sa natitirang ilang buwan ko sa Palasyo, habang wala pa rin akong natatanggap na utos kay bossing Barack, kayo pa rin ang boss ko. Maraming salamat po.

Dahil kung ang kabataan nga ngayon ang pag-asa ng bayan, ang ‘di pagyugyog sa kanilang mga prinsipyo ay tuwirang pagsuko ng bandila sa kalaban.

*Talumpating ito ay kathang-isip lamang at hindi talaga sinabi o ginawa ng mga pangalang nabanggit.

May handa pa bang lumaban? Tinatawag na tayo ng sambayanan.

**Pero ang sarap sigurong makarinig nang ganito, ‘no?

10 OPINION

Volume 28 Number 20 July 27, 2015 | Monday

SELECTRIC

ISANG HILING

Chloe Pauline Reyes Gelera

abi ng EIC ko sa ‘kin, “Dedication can make Cavite and Manila closer when you think of the toiling masses that we need to serve.” Inaamin ko naman, wala akong pakialam sa kalagayan ng bansa nung hayskul. Kagaya ng karamihan, hindi rin kagandahan ang pagkakaalam ko sa depinisyon ng aktibismo—puro ingay at gulo. Pero simula nang mamulat ako sa kapangitan ng mapagpanggap na sistema, noon ko lang din napagtanto na may rason ang aktibismo. At sa tuwing naaalala ko kung bakit mas pinili ko ang magsulat para sa bayan kaysa mag-aral full time, ginaganahan akong magsulat, nagiging maambisyon at nangangarap na kahit sana sa ilang pahinang aking isinusulat ay may mabago sa mundong aking ginagalawan. Bagama’t hilig ko ang pagsusulat, hindi maiiwasang maubusan ng mga salita. Dumating na rin ako sa puntong ayaw ko nang ipagpatuloy ang paglilingkod at ang pagsusulat. Masyadong maraming balakid at masyadong maraming rason. Marami kasing pinapagawa sa major namin, pa-major yung isa naming GE, traffic sa Coastal road, tinatamad akong magsulat at marami pang iba. At dahil nga dumadating din ako sa punto kung saan nadadaig ng mga personal kong problema ang pagibig ko sa bayan, kinalaingan ko tuloy ng motibasyon upang tumuloy sa pakikibaka. Kaya heto ang isa pang sinabi niya sa ‘kin,

“Ang dalahin mo ay ilang butil lamang ng bigas lalo na kung ikukumpara mo sa sako-sakong dalahin ng bayan.” Sa sobrang bilis kong sumuko, naisip ko tuloy, kung lahat ng Pilipino ay kagaya ko, ano na ang mangyayari sa bansang ito? Kung lahat ng may lakas ng loob lumaban ay naduwag, sino na ang kikilos para sa pagbabago? Sino na kaya ang susubok

“

KAYA KAHIT MAHIRAP MAGHANAP NG MGA TAMANG SALITA AT MASYADONG MARAMI PA ANG MGA BALAKID, HINDI AKO TITIGIL SA PAGSUSULAT.

talunin ang mapaniil na sistema? Sa ngayon, ay iiwanan ko sa iyo yang tanong na yan. Sana ay pag-isipan mo muna. Nais ko sanang ipasilip sa iyo ang mga lenteng kasalukuyang tinitignan ko upang lubos mong maintindihan—na hindi lahat ay masosolusyonan ng mga salitang nakasulat sa papel. Sana, sa pagsilip mo, ay maintindihan mo ang kahalagahan ng pagkilos at kung bakit minsan ay kailangan maging militante. Sana, hindi ka na mandiri o matakot sa mga tibak na tila

ba isang sakit ang kagustuhang ipaglaban ang tama. Umaasa ako na kahit papaano, ay mabago ko ang iyong persepsiyon sa aktibismo, kagaya nang kung paano nabago ang akin. Sa huli, sabi niya sa ‘kin, “Kung hindi magiging matalas ang mga salita, bakit pa tayo magsusulat? Para saan pa ang espada kung hindi rin susugat?” Hindi nga naman nananatiling tahimik ang gabi. Maski ang pigil na paghikbi ay kalaunang magiging iyak at pagtangis. Maski ang pagsusulat ay gumagawa rin ng mahinang kaluskos kapag humahalik na ang pluma sa papel. Nararapat lamang basagin ang katahimikan—ng mga api, ng mga patuloy na pinagkakaitan, lahat ng nasa ilalim ng pahamak na piramid. Kaya kahit mahirap maghanap ng mga tamang salita at masyadong marami pa ang mga balakid, hindi ako titigil sa pagsusulat. Sa ngayon, inaalay ko ang aking braso sa pag-akay sa mga mamamayang sadlak sa dusa. Inaalay ko ang tinta ng aking pluma sa pagsusulat ng mga akdang naglalaman ng mga hinaing na hindi pinapakinggan. Inaalay ko ang aking boses sa pagbibigay tinig sa katahimikan ng mga inaalipin ng bulok na sistema. Higit sa lahat, inaalay ko ang aking saradong kamao sa sambayanang hindi natatakot lumaban. Sana, ikaw rin.

HIRAYA MANAWARI

OO?*

Angelica Natividad Reyes

Tayo na ba?” “Mahigit isang taon na rin ang nakalipas

mula nang itanong mo ito sa akin. Noong mga panahong iyon, hindi pa malinaw kung pag-ibig na nga bang maituturing ang namumuong rebolusyon sa aking dibdib. Hindi pa ako handang iwaglit ang mga agam agam at isantabi ang pag-aalinlangan. Isa pa, hindi pa rin naman kita lubusang kilala noon. Bilang lang sa daliri ang mga pagkakataong nagkausap tayo nang personal bago ka umamin ng iyong nararamdaman. Hindi sa sinusukat ko ang damdamin ng isang tao sa tagal ng pagkakakilala. Kailan ba tayo tunay na nakasigurong oras o tagal ang batayan ng pagmamahal? Gayong ang oras mismo ay walang kasigurohan. Nagtakda lang talaga ako ng mga pansarili kong pamantayan. At bagaman inamin ko sa iyong gusto rin kita, ayokong magpatianod sa daluyong ng murang damdamin. Sa madaling salita, hindi ko sinagot ang tanong mo. Hindi rin naman kasi ako iyong tipong lango sa ideya ng pakikipagkasintahan. Sa katunayan, hanggang sa ngayon ay hindi ko pa rin lubos na maunawaan ang konsepto ng pagiging magnobyo at nobya. Hindi ako masugid na tagahanga ng mga ganitong taguri, na tila baga nagbibigay karapatan sa isang tao na

angkinin ang isa pa maliban sa kaniyang sarili. Takot ako sa mga ekspektasyong kalakip ng matalik na pakikipagugnayan. Ayokong pumasok sa isang relasyong hindi ko kayang panindigan. Masyadong sagrado ang pagtingin ko sa pag-ibig para sa ganitong uri ng paglapastangan.

Nakatakda na ang sagot ko sa oras na magtanong kang muli. Ang kailangan ko na lamang gawin ay maghintay. Tila bumaliktad na nga ang ating sitwasyon, ako na ang naghihintay. Tumagal ang paghihintay na iyon ngunit hindi na muli pang dumating ang inaasahan kong katanungan.

Ngunit sinabi mong maghihintay ka hanggang sa tuluyan akong maging handa.

Hanggang sa nawalan ako ng seguridad, at tuluyang bumalik ang pagaalinlangan.

HANDA NA AKONG ITAPON ANG DALA KONG ABSOLUTISMO AT SUMUBOK NG ISANG BAGAY NA WALANG KATIYAKAN.

Napagtanto kong walang saysay ang ginagawa kong paghihintay. Bakit nga ba ako nagpapakulong sa bersyon ng relasyong itinatakda ng lipunan, kung saan sa kabilang kasarian lamang dapat manggaling ang katanungan at pawang nasa akin naman ang kapasyahan? Tayong dalawa ang responsable sa magiging takbo ng ating ugnayan kaya marapat lamang na nasa ating dalawa ang pagpapasya. Nilakasan ko ang aking loob at nagtangkang linawin ang namamagitan sa atin. “Tayo na ba?” At nasundan pa ito ng maraming mga tanong mula sa akin. Ngunit sa pagkakataong ito, ikaw naman ang hindi nagbigay ng kasagutan.

“

Lumipas ang mga araw na kasama ka at unti-unting naging malinaw sa akin ang mga bagay. Unti-unti akong napanatag sa ideyang dati ay hindi ko magawang sang-ayonan. Handa na akong itapon ang dala kong absolutismo at sumubok ng isang bagay na walang katiyakan. Nakahanda na ang isang libong bersyon ko ng “Oo,” ang deklarasyong ako ay umiibig na nga. Napatunayan kong mahal kita. Hindi lang sa dahil iyon ang gusto kong maramdaman kung hindi dahil iyon talaga ang aking nararamdaman.

At ang matamis na oo ay nauwi sa mapait na paalam. *paumanhin sa Up Dharma Down

BASAG-ULO Lean Sandigan DITO SA MAYNILA Hindi ako rito ipinanganak at lumaki, subalit, dito sa Maynila ako tuluyang nagkaroon ng buhay. Naglakad-lakad ako sa paligid ng Ermita. Tangan-tangan ang aking bahagyang gising na isipan, kasama ang kakarampot na tapang, binagtas ko ang mga kalsada nito sa ilalim ng talukbong ng buwan at mga bituin. Sabi nila, ang siyudad na ito ay isang lugar na binubuo ng kaisipan — parang isang kastilyong binubuo ng kolektibong pag-iisip ng mga naninirahan at nagtratrabaho sa loob nito. Tila bagang ang pundasyon ng siyudad ay binuo ng mga pangarap, mga pangarap na mula pa sa malalayong lugar, mga pangarap na sa simula’y busog sa optimismo, subalit kalaunan ay nagiging salat. Sa pagsagwan ng aking mga paa sa ilalim ng buwan, ninamnam kong mabuti ang maliliit na mga eksenang bumubuo sa lungsod na ito. Ang dahan-dahang pagtawid ng dilim tungo sa bukang liwayway ang nagpapalinaw ng lahat. Isang balintunay, kung tutuusin, na makita ang ganda ng isang lugar kung kailan ikinukubli na nito ang kanyang itsura; isa ring balintunay ang makakita nang malinaw sa ganitong pagkakataon. Subalit sa mata ng isang makata, ang masilayan ang isang bagay sa hilaw nitong anyo ay ang susi upang mahalin ito. Nakakabighani ang payak na anyo ng lungsod sa gabi. Ang ingay ng mga sasakyang dyip sa araw ay nagpapatuloy hanggang sa gabi. Ngunit hindi na ito sa porma ng nakakaririnding tili ng mga makina, kung hindi isa nang hinahanap-hanap na tinig sa gitna ng tila isang malawak na silid. Ang harurot ng mga dyip ay isa nang simbolong gising pa ang lungsod na ito, kasama ang mga pangarap ng bawat nakalulan at nakakikita rito. Sa kanilang pagharurot, ang mga dyip ay nagwawangis tulad ng sa tao — handa at buong bilis na sumusunggab pagkakita sa isang pagkakataon. At dahil gabi, hindi ko makakalimutang mapansin ang mga ilaw ng lungsod. Kung sa umaga hanggang hapon ay isang bituin ang naghahari, sa gabi nama’y tinatalo ang mga bituin ng puti, dilaw, at pulang mga bumbilya mula sa mga sasakyan at gusali. IPAG PATULOY SA PAHINA 04

EDITORIAL 11

Volume 28 Number 20 Monday | July 27, 2015

inala tayo sa bukana ng ipinangakong D daang matuwid ngunit biglang bumwelta ang tagapagmaneho — papalayo sa pangakong landas na ipinangako sa atin.

EDITOR-IN-CHIEF Angelo Dennis Aligaga Agdeppa

Sa ika-27 ng Hulyo 2015 ang ika-anim at huling State of the Nation Address (SONA) ni Pangulong Benigno Simeon C. Aquino III (BS Aquino). Katulad ng sa mga nakaraang SONA, magiging madiin pa rin ang kanyang paghuhugas-kamay at paninisi hanggang hanggang sa kahulihulihang pagkakataon. Higit sa lahat, susubukan niyang linlangin muli ang isang sambayanang kabisado na ang kanyang ruta — ang ruta tungo sa palayo sa pag-unlad at pagbabago. Sa huling pagkakataon, ililigaw muli ang sambayanan tungo sa maling direksyon. Ayon sa datos ng Malacañang at IBON Foundation, pumalo sa 6.9% ang itinaas ng rate ng Gross Domestic Product ng Pilipinas nitong pagtatapos ng 2014— isa sa mga pinakamataas sa mga nagdaang taon. Sabi ng pangulo, ito’y dahil sa kanyang plano noong 2010 na naging matagumpay, ang Public-Private Partnership (PPP), kung saan mistulang ipinapasa ng pamahalaan sa pribadong sektor ng ekonomiya ang pagtustos sa mga gastusin ng pamahalaan—lalo na ang mga serbisyong pampubliko. Magandang pakinggan ang mga numero, ngunit kung susuriin ang ibang datos, iba ang kwentong nilalaman nito. Ang 2014 GDP ay nagpapakitang bagamat may pagtaas, — wala itong makabuluhang pagbabago. Ayon sa IBON Foundation, lumala pa ang poverty rate: mula 24.6% noong 2013, umakyat ito sa 25.8% nitong 2014. Tunay ring nasasadlak pa sa matinding krisis ng trabaho ang Pilipinas: 11 milyon o 27% ng lakas-paggawa ay unemployed o underemployed. Kung dumami man ang mga trabaho dahil dumami ang mamumuhunan sa bansa, ito’y mga kontraktuwal lamang na ipinagkakait ang ilang benepisyo sa mga manggagawa — patunay na sa biyaheng pagpapalago ng ekonomiya, kalakhan pa rin ng mga Pilipino ang napag-iiwanan. Isa pang datos mula sa IBON Foundation ay Php 466 ang minimum wage sa NCR, ngunit Php 1088 ang kailangan ng isang Pamilyang Pinoy kada araw upang mabuhay ng disente; 56 milyong Pinoy naman ang namumuhay lamang sa Php 100 o mas maliit pa kada araw. Isa ang Pantawid Pamilyang Pilipino Program sa mga Conditional Cash Transfer (CCF) na panapal ni BS Aquino sa naturang butas ng gulong. Wala ring takas ang edukasyon at kalusugan sa tuwid na daang ipinangako sa sambayanan. Isang direktang epekto ng PPP at mga napapatupad na mga deregulasyon, dagdagan pa ng Roadmap for Public Higher Education Reform na isang kabalintunaan sapagkat nilalayon nitong gawing self-sufficient pagdating sa pondo ang mga pampublikong paaralan, ay ang patuloy na pagiging komersyalisado at pagsasapapribado ng mga batayang serbisyong pampubliko; unang una na rito ang edukasyon at kalusugan. Makikita sa daan ang mga kaliwa’t kanang karatula ng Tuition and Other School Fees Increase at education budget cuts, maging ang tuluyang pagyurak sa sistema ng edukasyon gamit ang K to 12. Gayon din sa usapin ng pambansang kalusugan— pababa nang pababa ang pondo ng gobyerno para maiasa na lang ito sa mga pribadong kompanya at indibidwal na maniningil ng mamahaling serbisyo at gamot.

ASSOCIATE EDITOR FOR INTERNAL AFFAIRS Patrick Jacob Laxamana Liwag ASSOCIATE EDITOR FOR EXTERNAL AFFAIRS Elizabeth Danielle Quiñones Fodulla MANAGING EDITOR Carlo Rey Resureccion Martinez ASSISTANT MANAGING EDITOR Jennah Yelle Manato Mallari NEWS EDITOR Ronilo Raymundo Mesa FEATURES EDITOR Angelica Natividad Reyes CULTURE EDITOR Jamilah Paola dela Cruz Laguardia GRAPHICS EDITOR Lizette Joan Campaña Daluz

PAULINE SANTIAGO TIOSIN

Huling Panlilinlang Ibinuwelta na nga tayo ni BS Aquino, ang dakilang drayber, patuloy niya pa tayong inililigaw. Patuloy niyang ipinagtatanggol at itinatago ang Disbursement Acceleration Program (DAP) ng kanyang administrasyon, na idineklarang unconstitutional ng Korte Suprema. Kaugnay nitong desisyon, wala pa ring nananagot sa pagnanakaw sa kaban ng bayan. Tila ang paglaban sa katiwalian ay paglaban lang sa mga kalaban sa politika.

Naghahabol din sa kanya ang pinakamalaking bahagi ng populasyon, ang mga magsasaka. Dumaan ang ilang taon sa kanyang termino ngunit hindi naibigay ang lupang ipinaglalaban ng mga magsasaka. Higit pa rito, sa pagtatapos ng CARPER, hindi pa rin naipamahagi ang lupang dapat ay magpapa-angat sa buhay ng mga magsasaka, dagdag pa ang mababang pasahod at atrasadong suporta mula sa pamahalaan

Kung tuwid man ang daan, pagewanggewang naman ang pagmamaneho rito. Ganito kalala ang negligence ni Aquino sa mga biktima ng Yolanda at iba pang mga sakuna. Hindi siya marunong umako ng responsibilidad niya sa mga nangyayari, mapasakuna man ito o pangyayaring nasa loob ng kanyang kontrol, gaya rin ng sa usapin ng Mamasapano. Napakabagal at mababa ang kalidad ng mga tulong ng gobyerno sa mga biktima; wala ring transparency na makikita tungkol sa bilyon-bilyong nakuha ng Pilipinas mula sa mga donasyon ng iba’t ibang bansa sa bawat kasagsagan ng kalamidad.

Hindi rin ekslusibo sa mga Pilipino ang sasakyang gamit patungo sana sa kaunlaran. Kasama at ang punong namamahala sa biyahe ay ang gusto ng Estados Unidos, hindi ng mga mamamayan. Ipinakilala ang Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) na ipinapahamak lamang ang pambansang soberanya ng Pilipinas, maging ang mga mamamayan nito, dahil sa US Military presence. Mas lalong hindi ito nakakatulong sa kasalukuyang isyu sa pagitan natin ng Tsina dahil inuuto ng US ang bansa sa huwad nitong pagtatanggol, habang niyuyurakan ang ating yaman at karapatan.

SA HULING PAGKAKATAON, ILILIGAW MULI ANG SAMBAYANAN TUNGO SA MALING DIREKSYON. Kahindik-hindik lang na ang mga simpleng nananawagan ng kanilang karapatan bilang mamamayan at dapat pinagsisilbihan ng pamahalaan ay ang mga binibiktima ng mga paglabag sa karapatang-pantao. Ayon sa Karapatan, bago pumasok ang Pebero 2015 na nasa ilalim ng pamamahala ni Aquino, pumalo na sa 229 ang bilang ng extrajudicial killings, 26 enforced disappearances, 106 na pangmamaltrato, at 700 ilegal na aresto’t pagkakakulong. Wala pa rito ang mga nabubulabog ng militar at iba pang elemento ng gobyerno sa kalungsuran at mga kanayunan: 20, 745 biktima ng demolisyon at 46,861 forced evacuees.

NEWS CORRESPONDENTS Ezra Kristina Ostaya Bayalan Adolf Enrique Santos Gonzales Eunice Biñas Hechanova Arthur Gerald Bantilan Quirante Gayle Calianga Reyna Sofia Monique Kingking Sibulo FEATURES CORRESPONDENTS Liezl Ann Dimabuyu Lansang CULTURE CORRESPONDENTS Josef Bernard Soriano De Mesa Pia Kriezl Jurado Hernandez Jose Lorenzo Querol Lanuza Gabrielle Marie Melad Simeon Thalia Real Villela RESIDENT ILLUSTRATORS Maria Catalina Bajar Belgira Jamela Limbauan Bernas Daniel John Galinato Estember Princess Pauline Cervantes Habla Joanne Pauline Ramos Santos RESIDENT PHOTOJOURNALIST Jenny Mary Camama Dagun OFFICE 4th Floor Student Center Building, University of the Philippines Manila, Padre Faura St. corner Ma. Orosa St., Ermita, Manila 1000 EMAIL themanilacollegian@gmail.com WEBSITES issuu.com/manilacollegian www.facebook.com/themanilacollegian www.twitter.com/mkule themanilacollegian.tumblr.com MEMBER

College Editors Solidaridad - UP Systemwide Alliance of Student Publications Guild of the and Writers’ Organizations Philippines

The Cover

Sa huli, hindi pa rin magpapaloko ang sambayanan. Sa huling paglilinlang ng administrasyong Aquino sa mga mamamayan nito, alam na ng madla ang katotohanan at ang daang dapat na tahakin tungo sa maka-masa at makabayang pag-unlad. Ang sambayanan, kailanma’y hindi magsisinungaling at mas lalong hindi patitinag sa ating malawak na hanay hanggang sa tagumpay. Tanging ang sambayanan lamang ang makapagsasabi kung tama ang daan. Magsisilbi na rin itong paalala na ang pakikinig lamang sa mga mamamayan ang magdadala sa bayan tungo sa pag-unlad. Illustration by Lizette Joan Campaña Daluz Layout by Joma Michiko Cruz Kaimoto

SO, NAthing New?* Ang Talumpati ni Pnoy na Walang Halong Pagpapapogi GABRIELLE MARIE MELAD SIMEON

DIBUHO NI MICHAEL LORENZ DUMALAOG RAYMUNDO

Paano kung ganito ang talumpati ng ating pinuno? Maniniwala na ba tayo?

para malaman kung matatag o hindi ang isang bansa.

isinampa sa International Tribunal on the Law of the Sea?

State of the Nation Address of His Excellency Benigno S. Aquino III President of the Philippines to the Congress of the Philippines Session Hall of the House Representatives July 27, 2015

Nilabanan din natin ang kawalan ng trabaho sa ating bansa, naging matatag na sandigan natin ang kontrakwalisasyon, at binaba pa natin ang poverty line upang masabi rin nating bumaba ang poverty rate sa bansa.

Ngayon po ay makakasiguro kayong gagawin natin ang lahat para maprotektahan ang ating minamahal na kasarinlan at soberanya. Kaya nga po agaran nating hiningi ang tulong ng ating mga kaalyado mula sa Estados Unidos para “takutin” ang mga Intsik na ‘to. Pero ito ho ang ipapayo ko sa kung sinoman ang susunod na magiging president ng bansang ito *looks for Mar Roxas ... er, Grace Poe in the audience* *Binay makes face* *Roxas pouts*: think twice. Lumalakas na ho ang ekonomiya ng China. Baka gusto po nating pag-isip-isipan kung gusto talaga natin silang kalabanin, o gusto silang amuhin upang maging kaalyado. Aminin na natin, sa ngayon ay hindi tayo mananalo nang walang kaalyado.

Bise Presidente Jejomar Binay at ang kanyang black parade; dating Pangulong Fidel Ramos at Joseph Estrada; Senate President Franklin Drilon at iba pang miyembro ng crocodile farm, este Senado; Chief Justice Maria Lourdes Sereno – na aking pinasasalamatan dahil tinantanan na ni Corona ang Luisita – at iba pang mahistrado ng Korte Suprema; mga kagalang-galang na diplomatiko, opisyal ng Gabinete at mga lokal na pamahalaan, aking mga kaibigan, kaklase, kapamilya, kapuso, kasosyo, kabarilan: Magandang hapong po sa inyong lahat. This is it – we have arrived to our destination. Pagkatapos ng anim na taong pag-sakay ninyo sa ating byahe tungo sa tuwid na daan, heto na po ang narating natin, mga mahal kong boss: ang daan patungong starting line. Hindi po lingid sa inyong kaalaman na sa loob ng anim na taon ay pinagsumikapan kong kumpunuin ang reverse na takbo ng byahe ng ating bayan *mouths G-M-A*. Hindi po natin matagpo-tagpuan ang tuwid na daan dahil sa paliko-likong itinakbo ng nakaraang administrasyon, kaya sa loob ng aking termino ay sinikap nating ilihis ang takbo ng byahe at tahakin ang daan papuntang tuwid na daan. At nandito na nga kayo – sa starting line ng tuwid na daan. Hindi ko na kayo masasamahan pa sa daang aking ipinangako, dahil malalaki na kayo, at sa katunayan ay walang katiyakan sa “daan” na iyan. Mahirap nang masisi. Baka sabihin niyo pang kasalanan ko na naman. Ngayong malapit ko na kayong abandonahin – *whispers* kita niyo na, lagi ko kayong iniiwan noon sa mga sakunang dumarating dahil gusto ko lang kayong maging independent – atin munang balikan ang mga “utang na loob” ninyo sa akin sa nagdaang taon. Marami tayong ipinasang batas at probisyon upang masolusyonan ang lawak ng mga problemang ating namana sa nakaraang administrasyon. Isa rito ang DAP o Disbursement Acceleration Program. Alam ko pong napa-“what DAP f*ck?!” kayo noong na-implimenta ito, ngunit kahit totoong hindi agaran ang epekto ng programang ito, at siguro nga’y labag ito sa konstitusyon, aba naman, mas mabuti na ang may ginawa kaysa wala. Huwag po tayong maging ingrata. Sa “paghiram” ko mula sa kaban ng bayan, gumising ang matamlay na ekonomiya ng Pilipinas. Naipilit nating mapataas nang kaunti ang GDP – ito lang naman kasi ang pamantayang tinitingnan sa Wikipedia

Pinagtibay rin natin ang pang-export na produkto — ang mga kabataan. Sa pamamagitan ng K-12, maaari na nating pakinabangan ang mga kabataang nagtapos ng hayskul – hindi lang pangdomestic, ngayon ay pang-international pa. *palapakan* Hindi na nila kakailanganin pang magdusang magbayad ng mahal na tuition fee sa kolehiyo, at lahat ng kanilang enerhiya ay matutuon sa pagkita ng salapi para sa bayan. Sa pamamagitan po nito, ay makakatipid na rin ang ating pamahalaan sa pagtustos sa mga state universities and colleges. Kasama ng murang lakas-paggawa, kapayapaan at katahimikan din po ang pundasyon ng kaunlaran, kaya naman minadali rin nating maipasa ang Bangsamoro Basic Law o BBL. Maganda sana ang batas na ito para matapos na ang dami ng mga bala at pulburang nasasayang sa mga engkwentro sa Mindanao, gayondin, upang ang mga komunista na lang po ang matirang kalaban ng gobyerno. Ngunit nitong Enero, nangyari ang isa sa pinakamadugong engkwentro sa Mamasapano na naging dahilan para madiskaril ang pagpasa sa BBL. Sa insidenteng ito, 44 na Special Action Force (SAF) ang napatay habang hinuhuli ang isang internationallyknown terrorist na kinupkop ng MILF at BIFF. Sadya lang po talagang nagkamali ng “payo” ang ating mahal na kaibigang si General Purisima. Sisiguraduhin ko pong ang mga ganitong misyon sa hinaharap ay magiging mas “top secret” pa upang hindi masyadong mabulabog ang kapayapaan ng publiko, at hindi maapektohan ang mga operasyon ng Estados Unidos sa bansa. Bukod sa pagpapanatili ng kapayapaan sa loob ng bansa ay gusto rin nating mapanatili ang kapayapaan sa labas ng Pilipinas. Hindi po lingid sa inyong kaalamang kaunti na lang ay bi-bingo na talaga ang China sa atin. Simula pa lang ng aking termino ay sinusubok na nila ang aking pasensya. Nandyan ang Rizal hostage crisis, ang execution ng mga Pinoy na drug mules sa China, pati ang napatay na Taiwanese fisherman ng Coast Guard. Hindi nga ba’t hindi rin ako nakadalo sa ChinaASEAN Expo dahil gusto nilang bawiin natin ang mga kasong ating

Speaking of kaalyado, mas tumibay po ang relasyon natin sa Estados Unidos. Nitong nagdaang taon lamang, nilagdaan natin ang Enhanced Defense Cooperation Agreement o EDCA nang bumisita si bossing B a ra c k . Magpapalobo ito ng ating kakayahang militar, at mas

maipagtatanggol tayo mula sa mga banta. Kaya po, matuto naman tayong tumanaw ng utang na loob sa kanilang mga tulong – ibalato na po natin sa kanila ang ilang acquittal sa mga kasong rape o murder, o kaya naman ang pagtatapon nila ng nuclear wastes sa ating mga lupain. Inuulit ko po: huwag maging ingrata. Maihahanay din siguro natin ang sinapit ni Mary Jane Veloso sa Indonesia bilang isang trahedya. Isang ina na naging biktima ng illegal recruiter at nauwi sa pagkakahatol sa kanya ng kamatayan. Paratang ng mga kritiko, walang ginawa ang Palasyo upang matugunan ang kaso ni Mary Jane. Ngayon ko na po kayo pabubulaanan: meron po. Limang minuto po nating kinausap si Prime Minister Jokowi Widodo, sa huling araw ng ASEAN Summit. Ginawa po natin ang lahat simula nang nag-trending ang nangyari kay Mary Jane. Hindi po tayo papetiks-petiks sa Palasyo. Ang totoo, walang araw na hindi ako nagtatrabaho o iniisip ang obligasyon ko sa bayan. A President must be on the job 24/7. Ready for any contingency, any crisis, anywhere, anytime, kahit na may bagyo. Ngunit ang kalamidad ay isa talaga sa hindi mo maaasahan. Tingnan niyo po ang humagupit na Yolanda. Hindi ko talaga inasahan, kaya nga nagugulat ako na sinisisi ang aking administrasyon sa mga ‘di naman IPAG PATULOY SA PAHINA 09