The Manila Collegian Volume 28 Number 13-14 by The Manila Collegian

THE MANILA COLLEGIAN

THE OFFICIAL STUDENT PUBLICATION OF THE UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES MANILA

MORE INSIDE

Monday March 30, 2015 Volume 28 Numbers 13-14

02 NEWS UP System commemorates Tejada’s death 06 FEATURES Samu’t Saring Mukha ng Pagkabigo 14 OPINION Cerise 15 EDITORIAL Napipintong Wakas 16 CULTURE Walang Purr-ever

02 NEWS

Volume 28 Numbers 13-14 March 30, 2015 | Monday

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

UP System commemorates Tejada’s death

COLLEGE BRIEFS

Students slam skyrocketing tuition nationwide ARTHUR GERALD BANTILAN QUIRANTE

Students from the University of the Philippines (UP) System staged a blackout protest and a walkout for education and justice following a week-long commemoration of the 2nd death anniversary of the late UP Manila student Kristel Tejada, March 9-13. In line with this, University of the Philippines-Manila (UPM) students held their own recognition for Tejada who committed suicide allegedly due to incapability of paying her tuition fee. Local movement On March 9-12, UPM University Student Council (UPM USC) posted signages across Rizal Hall (RH) and Gusaling Andres Bonifacio (GAB) stating “No Money, No Entry,” “One death is one too many,” and “Never Forget” to highlight their campaign. Consequently, organizations,

various student fraternities, and

sororities spearheaded a mobilization at the RH lobby last March 13 followed by a walkout to Padre Faura to organize a street protest and voice out the root cause that may have triggered Tejada to take her own life. According to UPM USC, the deaths of Tejada and Rosanna Sanfuego, a Cagayan State University freshman, manifest the gross neglect of the present administration to basic human rights. They also added that the worsening state of skyrocketing tuition and other school fees (OSFs) in both private and public higher education institutions, legitimized by state policies and Commission on Higher Education (CHED) memorandums, pushes the Filipino youth to abandon their dreams. Lastly, the USC called out for UPM community to stand in solidarity with a nation that tirelessly seeks the truth

and accountability, as well as link arms in an active quest for genuine justice and lasting peace. United action Aside from UP Manila, six other UP units across the country joined calls for accessible education to seek justice for Kristel and her family, and to prevent any untoward incident similar to Tejada and Sanfuego from happening again. UP Diliman, UP Los Banos, UP Cebu, UP Mindanao, UP Visayas, and UPV Tacloban took part in the nationwide blackout protest and walkout for justice and truth on March 13, in solidarity with the youth and the people condemning the present administration for injustice to the Mamasapano bloodshed and the continuing manifestation of commercialized education in the country.

Iskolar ng bayan, nagpakamatay dahil sa hindi mabayarang matrikula

The College of Arts and Sciences (CAS) Student Council, in partnership with the Office of Student Services and Gender Program, presented USAPANG BEKI – The LGBT Monologues, at the CAS Little Theater on March 24. The said forum tackled stories and issues regarding the culture of homosexuals. The College of Allied Medical Professions (CAMP) Student Council, in collaboration with UP Manila Office of Student Affairs and University Gender Steering Committee, organized “Strength in Adversity and Disability,” an educational talk aiming to raise awareness in the UP Manila community about the contributions of women with disabilities in modern society. The event held on March 19 at the PGH Social Hall featured Christine Balaguer, a renowned model and beauty queen with hearing deficiency, and the story of how she overcame the challenges in the modelling industry due to her disability.

ARIES RAPHAEL REYES PASCUA

Isang mag-aaral ng Cagayan State University (CSU) ang nagpakamatay sa kadahilanang hindi umano siya nakakuha ng midterm examination na dulot ng kakulangang pinansiyal ng kanilang pamilya. Kinilala ang mag-aaral bilang si Rosanna Sanfuego, isang respiratory therapy student na nasa unang taon. Sa ulat ng pulisya, nagbigti si Rosanna sa kanilang bahay sa Abulug, Cagayan at agad na idineklarang patay. Sa ulat naman ng medico-legal, depresyon ang tinuturong dahilan ng pagpapakamatay ni Sanfuego. Ayon sa mga kamag-aral ni Rosanna, nagkukuwento umano ang dalaga ng kaniyang pagkagipit sa pera na nagbigay-daan upang hindi niya mabayaran ang kaniyang matrikula at tinutuluyan sa Tuguegarao. Sa kabila ng “no tuition fee policy” ng CSU, nagkaroon pa rin ng outstanding balance si Sanfuego na nagkakahalagang P3000 dahil sa other school fees (OSFs) na ginagamit umano sa pasilidad at serbisyo ng

unibersidad. Pagkawala ng “iskolar ng bayan” Nagpakamatay si Sanfuego ilang araw bago ang ikalawang anibersaryo ng pagkamatay ni Kristel Tejada ng University of the Philippines–Manila. Maaalalang sa parehong dahilan nagpakamatay si Tejada kaya’t tinawag ng ilang grupo ang kaso ni Sanfuego na “Kristel Tejada of Cagayan.” “Ngayon, may Kristel na rin dito sa Cagayan… dahil sa pagpapabaya ng estadong ito sa karapatan ng bawat isa sa edukasyon,” pahayag ni Liana Acuzar, chairperson ng College Editors Guild of the Philippines-Cagayan Valley. Ayon kay Prop. Roland Simbulan, propesor sa Department of Social Sciences (DSS) ng UP Manila, ang pagtataas umano ng matrikula ay nagpapakita ng sagad-sagarang komersyalisayon ng edukasyon at nagpapatunay sa tuluyang pagpanaw ng “iskolar ng bayan.”

Samantala, nagkaroon naman ng candle-lighting activity sa UP Manila noong Marso 6, 2015 bilang pag-aalala sa buhay nina Tejada at Sanfuego. Dinaluhan ito ng ilang mga organisasyon sa UP Manila tulad ng League of Filipino Students, National Network of Agrarian Reform Advocates - Youth, Sigma Kappa Pi, Rise 4 Education Alliance, at Minggan-UP Manila. Nagsagawa rin ng walkout ang mga mag-aaral ng UP Manila noong Marso 13, 2015 bilang bahagi ng kanilang panawagan na bumaba si Aquino sa pagkapangulo. Kinondena rin dito ang walang habas na pagtaas ng matrikula sa mga pamantasan na naging mitsa ng pagpapakamatay nina Kristel at Rosanna.

ORGANEWS The Sigma Delta Pi Sorority presents “Victim Blaming, Stop the Shaming,” a forum to be held at the CAS Little Theater on March 30, 1-4pm. Guest speakers Kat Alano and Carla Ocampo will discuss ensuing sexual harassment in our society and will enlighten the audience regarding rape culture. The UP Pharmaceutical Association Student Council (UPPhA SC) brings BULAGAAN 2015, a search for Mr. and Ms. Pharmacy with the theme “Elementrios.” The event will happen at the Girl Scouts of the Philippines Building, Padre Faura Street on March 28.

read and download MKule issues at issuu.com/manilacollegian like us on Facebook: facebook.com/ themanilacollegian follow us on Twitter: @MKule

NEWS 03

Volume 28 Numbers 13-14 Monday | March 30, 2015

\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\

Ika-104 na anibersaryo ng Pandaigdigang Araw ng Kababaihan, ginunita Kababaihan, nanawagan para sa pagbibitiw ni Aquino PATRICIA ANNE LACTAO GUERRERO

Ipinagdiwang ng libo-libong kababaihan kasama ang iba’t iba pang sektor ng lipunan ang ika104 taong Pandaigdigang Araw ng Kababaihan noong Marso 8, 2015 sa pamamagitan ng pagtitipon sa Bonifacio Shrine at pagmartsa patungong Mediola Peace Arch upang igiit ang kanilang panawagan para sa agarang pagbibitiw sa puwesto ni Pangulong Aquino. Nanguna ang Gabriela at iba pang progresibong grupo upang isagawa ang nakalatag na programa sa nasabing araw tulad ng sympathy march kasama ng ilang kaanak ng 44 na miyembro ng Special Action Force ng Philippine National Police (SAFPNP) na nasawi sa Mamasapano, Maguindanao; at pagkakaroon ng mas malalim na pagtalakay sa mga isyu ng karahasang kinakaharap ng mga babae. Ginunita nila ang mahabang listahan ng pagsasamantala ng administrasyong Aquino sa karapatan ng kababaihan lalo na sa mga babaeng manggagawa, magsasaka, guro, estudyante, propesyunal, bilanggo at iba pang sama-samang tumitindig upang papanagutin ang pamahalaang

hindi kumikilala sa kanilang karapatan at sa patuloy pang paglala ng kanilang kalagayan. “Ang naging panawagan natin ay mag-resign na si Aquino. Dahil hindi natin puwedeng baguhin ang sistema kung ang pangulo ay ang siyang pinakabulok,” ani Monique Wilson, One Billion Rising Global Coordinator. Kinikilala ng kababaihan bilang “papet, pahirap, pahamak, at pasista” ang pamahalaan ni Aquino sapagkat dagdag ni Wilson, “Hindi matatanggal ang lebel ng karahasan, kahirapan, at impunity na nararanasan ng kababaihan kung ang pangulo ay walang compassion, walang silbi, at walang pakialam sa kababaihan.” Kasabay nito, nakiisa rin ang kababaihang manggagawa ng Kilusang Mayo Uno (KMU), Anakpawis at Alliance of Concerned TeachersNational Capital Region (ACTNCR) dahil sa lumalalang krisis ng kontraktuwalisasyon at hindi nakasasapat na pasahod. Ayon pa sa Samahan ng Ex-Detainees Laban sa Detensyon at Aresto (SELDA), Migrante International at LGBT Sectoral Foundation-Kafederasyon, sa

termino ni Aquino ang may naitalang pinakamataas na kaso ng paglabag sa karapatang pantao lalo na sa kababaihan sa loob at labas man ng bansa. Samantala, inihain rin ng kabataan mula sa Bulacan, Bataan at Timog Katagalugan sa pangunguna ng Concerned Students for Justice and Peace ang kanilang panawagan para sa “Truth, Peace, Justice and Accountability,” hinggil sa mga usaping kinasasangkutan ng pangulo tulad ng isyu sa komersalisyadong edukasyon, kalusugan at iba pang serbisyong panlipunan. Nagtapos ang programa sa pagdating sa Mendiola kung saan nagsindi ng mga sulo at kandila, kasunod ang pagsunog sa effigy ni Aquino. Kaakibat nito, nagsagawa ng isang women chain, sa pangunguna ng Gabriela-Youth sa harap ng Supreme Court noong Marso 6, 2015 bilang maagang pagdiriwang sa Pandaigdigang Araw ng Kababaihan at pakikiisa ng mga estudyante ng Unibersidad ng Pilipinas-Maynila, Polytechnic University of the Philippines at Universidad de Manila.

Activists slam 20th year of Mining Act Enactment of People’s Mining bill pushed

Katutubong Mamamayan ng Pilipinas (Kamp) and Kalikasan People’s Network for the Environment (Kalikasan PNE), along with others, want to put an end on the liberalization of mining in the Philippines, concretized by the Mining Act of 1995. The Philippine Mining Act of 1995 or the Republic Act 7942, enacted by former President Ramos, liberalizes the country’s mining industry to help in its economic growth. 20 years later, according to the protesters, the act have caused pollution and destruction to their homes and the environment, human rights violation, and plunder. The protest also called for President Aquino’s resignation due to his Executive

Order 79 which will make the processing of mining applications easier, surpassing mining laws and moratoriums regarding large-scale mining. To show their call for Aquino’s resignation, the protesters burned down an effigy of Aquino riding a backhoe.

People’s Mining Bill On the other hand, protesters called attention for the enactment of the People’s Mining Bill or House Bill No. 4315, an alternative mining law that will benefit the people, the country, and the environment by focusing on the wise utilization of resources and biodiversity protection. The bill proposes the implementation of a National Mining Plan and National Industrialization program. It also includes the establishment of MultiSectoral Mineral councils that will monitor mining activities in their designated mining areas. The bill

EZRA KRISTINA OSTAYA BAYALAN

The 1306th Board of Regents (BOR) meeting was held on March 3 at the BOR room in Quezon Hall, University of the Philippines (UP) Diliman, Quezon City. In the provisional agenda, two presentations and 45 items of concern were presented by Prof. Lilian de las Llagas, Secretary of the BOR. Issues regarding employees, inter-school partnerships and collaborations, and future construction projects were deliberated. Our educators Six faculty members from UP Manila were recommended and approved for the SAGAD award list. With them are 14 faculties from UP Diliman, 10 from UP Los Baños, four from UP Visayas, and two from UP Baguio. “Sagad” employees can no longer be promoted since they have reached the last increment. They will receive an additional one-time compensation instead of a merit promotion. Moreover, three professors from UP Manila were given permanent faculty status. One is Asst. Prof. Maria Margarita Lota from College of Public Health (CPH), Asst. Prof. Andrea B. Martinez from the College of Arts and Sciences (CAS), and Assoc. Prof. Ma. Lourdes Rosanna de Guzman of the College of Medicine (CM) and an attending psychiatrist of Philippine General Hospital (PGH). Cooperation

SHAILA ELIJAH PEREZ FORTAJADA

Different environmental groups along with indigenous people have gathered at Mendiola on March 3 to protest against the Mining Act of 1995 on its 20th anniversary.

BOR holds 1306th meeting

also proposes to have the Mines and Geosciences Bureau as an institution that may explore and study the country’s mineral resources for its development. Lastly, it also aims to protect the mining industry workers, indigenous people, science and technology workers and local communities’ welfare. According to Sr. Mary Francis Anonuevo, spokesperson of Defend Patrimony! Alliance, “under BS Aquino’s 5 years of presidency, we experienced the biggest mining disaster in history, the most number of anti-mining activists killed, hundreds of billions of pesos worth of minerals depleted, and massive destruction of our biodiversity rich areas.” “Mining-affected communities have long suffered from Aquino’s criminal greed and neglect, and are calling for the scrapping of the Mining Act and for Aquino’s resignation,” Anonuevo added.

Also in the agenda are the partnerships of the university with other institutions and universities locally and internationally. This is in line with UP’s aim to promote international academic cooperation and uplifting and promoting the Institution as a world-class university. There have been various Memorandum of Understandings (MOU) with several universities in Asia, Europe, Oceania, and America. The BOR has approved the memorandum of agreement with Mindanao State University – Iligan Institute of Technology (MSU-IIT) regarding its project to enhance science and mathematics education in Mindanao through trainings and lesson studies. Apart from this, the second variation of the collaborative agreement between UP and Southern Cross University CONTINUED ON PAGE 11

04 NEWS

Volume 28 Numbers 13-14 March 30, 2015 | Monday

Kapangyarihan

ISKOTISTIKS

Pagsipat sa lagay ng enerhiya sa Pilipinas SOFIA MONIQUE KINGKING SIBULO AT RONILO RAYMUNDO MESA

Gaya ng inilahad ng pamahalaan noong nakaraang taon, isang “krisis” sa enerhiya ang nakaamba sa bansa ngayong 2015, at inaasahang makaaapekto ito sa suplay ng kuryente sa Luzon at Visayas mula Marso hanggang Hulyo, mga buwang itinuturing na panahon ng tag-init. Ayon sa Department of Energy (DOE), ang “power crisis” na ito ay dulot umano ng mataas na demand sa kuryente tuwing panahon ng taginit, at pinaigting pa ng maintenance shutdown ng Malampaya gas field mula Marso hanggang Abril. Sa Malampaya nagmumula ang natural gas na nagpapatakbo sa tatlong power plant sa Batangas na naghahatid ng 40 porsyento ng kinakailangang enerhiya ng Luzon. Emergency powers Upang mabigyang solusyon ang kakulangan sa suplay ng enerhiya, nauna nang iminungkahi ni Jericho Petilla, kalihim ng DOE, ang pagbibigay ng “emergency powers” kay Pangulong Aquino, alinsunod sa Electric Power Industry Reform Act (EPIRA) of 2001. Batay sa Section 71 ng EPIRA Law, sa pamamagitan ng isang joint resolution ay maaaring bigyang kapangyarihan ng Kongreso ang pangulo upang maresolba ang isang nakaambang kakulangan sa elektrisidad, batay na rin sa pagtaya ng presidente sa sitwasyon ng enerhiya sa bansa. Ngunit malabo na umanong mabigyan si Aquino ng emergency powers, ayon kay Oriental Mindoro Representative Reynaldo Umali, pinuno ng House Committee on Energy, dahil nabigo ang Kongreso na humantong sa isang pinag-isang bersyon ng panukalang emergency powers bago ang Holy Week break na tatagal mula Marso 19 hanggang Mayo 3. Gayunpaman, noong nakaraang taon ay inaprubahan na ng Senado at Kamara ang kanikanilang bersyon ng panukala. Parehong iminumungkahi ng dalawang kapulungan ng Kongreso ang paglalatag ng Interruptible Load Program (ILP) upang solusyunan ang problema, ngunit sa deliberasyon ng bicameral conference committee ay hindi umano nagkasundo ang dalawang panig sa magiging paraan ng implementasyon ng programa. Sa ilalim ng ILP, ang malalaking gusaling karaniwang malakas ang konsumo ng kuryente ay papakiusapang gamitin ang kanilang

sariling generator sa panahong inaasahang magkukulang ang supply ng elektrisidad. Gayunpaman, boluntaryo ang pakikibahagi ng mga gusali o establisimyento sa programang ito.

Ayon naman kay Carlos Zarate, kinatawan din ng Bayan-Muna, ang pagdedeklara ng power crisis ay pagdadahilan lamang upang mapagkalooban ng emergency powers si Aquino.

Ayon sa panukala ng Senado, papasanin ng mga konsyumer ang magiging gastos sa pagpapatupad ng ILP, sa pamamagitan ng pagtataas ng singil sa kuryente na nagkakahalagang P7 hanggang P8 kada kilowatt-hour. Sa kabilang banda, iginigiit naman ng Kamara na gobyerno dapat ang sumalo sa gastusin ng ILP, sa pamamagitan ng subsidiya mula sa pondo ng Malampaya.

“This emergency power is even probably designed so that Malacanang can dip its fingers again on the Malampaya fund, the spending of which was already restricted by the November 2013 decision of the Supreme Court,” dagdag pa ni Zarate.

Sa gitna ng hindi pagkakasundo sa probisyong ILP ng panukalang emergency powers, hindi naman kumbinsido ang ilang mambabatas na mayroon ngang nakaambang kakulangan sa supply ng enerhiya sa bansa. Gamit ang mga datos noong 2013 mula mismo sa DOE, sinabi ni Neri Colmenares, kinatawan ng BayanMuna party-list, na aabot sa 11,469 megawatts (MW) ang maaasahang kapasidad ng Luzon grid, habang humigit-kumulang 8,700 MW lamang umano ang peak demand sa nasabing grid na kadalasang naaabot tuwing tag-init, partikular na sa buwan ng Mayo. Ipinapakita lamang nito na aabot sa 2,700 MW ang reserbang enerhiya, higit na malaki sa 400 MW na inaasahang kakulangan ayon kay Petilla. Bukod pa rito, batay sa datos ng DOE noong 2014, aabot lamang sa 6,121 MW ang power demand ng Meralco, ang pinakamalaking power distributor sa bansa.

Sa kabilang banda, dapat ding mabatid na 2012 pa lamang ay maaari sanang simulan ang pagtugon sa nakaambang krisis na ito, totoo man o hindi. Taong 2012 nang ihain ng Korte Suprema ang Writ of Kalikasan upang pigilan ang pagtatayo ng 600-megawatt na coal-fired power plant sa Subic. Ang pagkaunsyami umano ng nasabing proyekto ang dahilan kung bakit nahaharap ngayon ang bansa sa isang krisis sa enerhiya, ayon kina Deparment of Finance Secretary Cesar Purisima at Department of Budget and Management Secretary Florencio Abad. Ngunit dahil umano sa iresponsibilidad ng pamahalaan, ilang taon matapos ipatigil ang konstruksyon ng nasabing planta ay hindi pa rin nagawa ng administrasyong Aquino na humanap ng alternatibong mapagkukuhanan ng enerhiya upang tugonan ang pangangailangan ng bansa, ani Fernando Hicap, kinatawan ng Anakpawis party-list. Dagdag pa rito, ayon kay Colmenares, kung seryoso ang administrasyong Aquino sa pagtugon sa krisis sa kuryente ay dapat umanong madaliin ang pagbasura sa EPIRA Law at muling

ibalik sa gobyerno ang pamamahala ng industriya ng enerhiya. Kapangyarihan sa kuryente Taong 2001 nang pinirmahan ni dating pangulong Gloria Arroyo ang Republic Act 9136 o ang EPIRA Law. Layon umano ng nasabing batas na mapababa ang singil sa kuryente sa pamamagitan ng pagsasapribado ng National Power Corporation (NPC), at mapabuti ang pagsuplay ng kuryente para sa endusers sa pamamagitan ng paghikayat sa mas mataas na kumpetisyon at kahusayan ng industriya ng kuryente. “These reforms are aimed at making sure our country will have reliable and competitively priced electricity. The strategy is to put an end to monopolies that breed inefficiency, encourage the entry of many more industry players, and generate competition that will benefit consumers in terms of better rates and services,” ayon sa DOE, at idinagdag pa na naging epektibo umano ang ganitong estratehiya sa ibang mga bansa. Bukod dito, sa ilalim ng EPIRA Law ay epektibong naililipat sa pribadong sektor ang pasanin sa pagtustos ng mga konstruksiyon, operasyon, at pagpapanatili sa mga malalaking planta. Gayunpaman, sa datos ng IBON Foundation, lumalabas na 80 porsyento ng power capacity sa bansa ay pagmamay-ari lamang ng limang kompanya: Cojuangco/SMC (22%), Aboitiz (20%), Lopez (18%), Ty (12%) at Consunji (8%). Dahil dito, hindi maiiwasan ang sabwatan, at malinaw na makikitang monopolisado pa rin ang industriya ng kuryente sa Pilipinas.

400 MW

RA 9136

EPIRA Law, batas na nagdederegularisa sa industriya ng enerhiya ng bansa

2001 Taon kung kailan isinabatas ang EPIRA

11,469 MW

IPAGPATULOY SA PAHINA 11

8,700 MW Peak demand sa Luzon grid (2013), ayon sa DOE

6,121 MW

Power demand ng Meralco (2014), ang pinakamalaking power distributor sa bansa

Dependable capacity ng Luzon grid (2013), ayon sa DOE Mga sanggunian: gmanetwork.com/news, ibon.org, bulatlat.com

Tinatayang kakulangan sa kuryente, ayon kay Petilla

P450 milyon Tinatayang halagang gagastusin ng pamahalaan upang mapanatili ang suplay ng kuryente sa Luzon sa gitna ng “power crisis”

5 Bilang ng mga kompanyang nagmamay-ari sa 80% ng power capacity ng bansa

NEWS 05

Volume 28 Numbers 13-14 Monday | March 30, 2015

ITANONG KAY ISKO’T ISKA

Anong masasabi mo sa patuloy na pagtanggi ni Pangulong Aquino na humingi ng tawad tungkol sa Mamasapano? Kung simpleng paghingi lang ng sorry hindi niya magawa, paano pa kung ayusin mga problema ng bansa? - Loki

Maybe he’s undergoing the first stage of loss and grief : EXTREME DENIAL. - carmelectra, 2014-6***6, CAS Ewan ko ba, wala akong masabi. - big hero 6, 201x-xxxxx, CAS

Isa siyang hunghang na dapat ipako sa krus. - Tobias, 2012-24852, CAS Gusto ko na lang matapos ito. Granted, fallen heroes sila pero parang wala namang kinapupuntahan yung kaso. - tired, 2013-5****, CAS

Pwede ring ipadala ang inyong mga sagot sa pamamagitan ng pag-text sa 09175109496! (Pero bawal ang textmate!)

mga bayani. (Gets, guys?) - getalife, CAS, 2012-354xx

Kung tatakbo ka sa darating na student council elections, anong magiging plataporma mo? I’d wing everything, and literally ask what needs to be done. - carmelectra, 20146***6, CAS

Pagpapaayos ng student council at constituents nito. Walang kwenta ang magandang plataporma kung hindi maayos ang pamamalakad ng isang council. - tired, 2013-5****, CAS Reverse ng plataporma ni PNoy. - big hero

6, 201x-xxxxx, CAS

Pagmamahal para sa lahat ng estudyante. At pagbaba ng matrikula. - Batch 2016 (na yata) CAS 201*-*****

Talo pa siya ng mga Kinder sa Day Care Center malapit sa amin. Buti pa sila nagsosorry agad pag nakasakit ng kapuwa.

UPM Fiesta. - gwapings, 201*-***69, CM

Pasista na nga, taas pa ng pride. Mag-Ariel ka na lang, koya! 7.50 lang o! (lol kapitalista moves) - prolet, naCAScas, 2014

Bawat estudyante may lovelife!

- Batch 2016 (na yata) CAS 201*-*****

Di ko alam kung saan niya nahuhugot yung kapal ng mukha sa pagtanggi at pag-ako sa nangyari eh ilang reports na yung lumabas na siya ang sinasabing may pananagutan. - hearhearts, CAMP, 2014-xxxxx

Walang aasahang accountability sa administrasyong US-Aquino. Just pointing fingers. Kaya #GameOverNoynoy! #NoMoreBS - schadenfreude, 2012 Kinangina mo kang panotchi ka, commandeath-in-chief, baba sa puwesto! Alis! - Eli, CP, 20**-01751 Wala akong maramdaman. - Halaman ng

CAS 2014-443**

Tangina mo. Masunog ka sa impyerno. - joycepring, CAS

Kung ano yung kinanipis ng buhok nya, ganon naman yung kinakapal ng mukha niya. - FunNot, 2014 naalala ko na hindi rin siya humingi ng tawad sa pamilya ng mga na-hostage na HK national dito sa Maynila noong 2010 - CAS 2014

Daig pa niya ang torpe sa pagiging duwag. - Acrux, CAS

Couseling. Tutulungan sa buhay sa loob at labas ng UP. - Loki - hearhearts, CAMP, 2014-xxxxx

Totoong student representation at mga proyektong hindi mema lang. Pwede rin bang plataporma ang pag-ban sa pagmumukha ni smug freshie? - schadenfreude, 2012

Free videography lessons. HAHA - prolet, naCAScas, 2014

many to mention - Eli, CP, 20**-01751 Diligan nyo ako - Halaman ng CAS 2014443**

Silid-kantutan - Pampangeño, CAS Lovelife para sa lahat. - joycepring, CAS mali yung tanong. dapat tinanong muna yung plataporma bago sinabing kasama sa eleksyon. kasi dapat bago pa lang magdesisyon na tumakbo sa eleksyon, planado na yung plataporma. di talaga ko tatakbo, kaya wala akong plataporma. - CAS 2014

Pagkain dito, Pagkain doon.

- patatasnaphonenanawala, CAS

Tinggin ko kase ang mga plano, ginagawa para magkaroon ng pagbabago. Kaso, ano ba’ng magagawa ng mga ‘yun kung hindi naman makikiisa lahat ‘di ba? Anong silbi ng mga project kung --- DAZ WHY I HAZ NO ANSWER - Acrux, CAS

Naiirita ako pag namemention yan, kasi lagi kong natatandaan na sinasabi niyang “patas na tayo” ughhh pota panot azaaaar. PATATAS KAAAAA

CAS, 2012-354xx

Man up, Mr. President. - Always, 2012-xxxxx,

Lockers? Lol sana meron na please. Nakakapagod ang pabalik-balik sa dorm.

Naiintindihan naman namin na mas importante sa kanya ang kotse kaysa sa

Libreng hug para sa lahat ng nagthethesis ngayon.- Carlo, CAS

- patatasnaphonenanawala, CAS CAS

More wi-fi spots, lalo na sa GAB. - getalife,

- Always, 2012-xxxxx, CAS

Mga Fulung-Vulungan ng Nagjijisang

LolaPatola

Ohh haiii buko pie!! Lookembang who’s back for more chikadee kalerkeng isplukembang from around YuFiEm! It’s yoh one and only Lola P!! Grabeyshuz chenelooo na naman ang jinet sa Mehni-luhh. Summer season naaa but hep hep, midsem pa lungz sa YuFi. Okay lang yan mga affowz, ako nalang magpapakaekskurshonistah para sa inyoo hihihi jooooke!! Lyk how can I if my beloved affowz are still so stressed with exams here, there, and everywhere divahh!? Idagdag niyo pa yung mga fanotellang pasakit sa bangs na mga yan who are lyk ugh, kajirita to da max! Wag kayong padagdag sa global warming kajinez! So herelaloo na ang mga truelalooo sumvong ng aking mga affowz this time!

be responsible naman coz wiz naman one time lang nangyari, it’s palagi lagi na! Tama na ang magic act! ERKHEEEY?!

Jiritz sa tag-inetz sizzling hot sumvong numbah One: “Give me Lab like, err kanina pa kami here!!”

Mga froppy, respeto rin naman sa mga students or kahit di niyo students, like haler we’re all tao rin here! Di makaimik ang aking affow dahil nga froppiccino ang kanyang kausap non, but 4ray k0h b3h that’s so wrong in so many wayzzz.

Nakaka-jinez na raw talagetch yung appear-disappear act ng isang staffylococcus sa Anek Sung. Like this staffy is the warden of the let’s get physical lab kaso nga lagi siyang nawawaleyy. Wizz khaliffa ma Beyonce Knowles kung saan nagpupunta at kung bakit choco-late 5ever!! I mean this staffy is kind and all naman eh kaso nga the “now you see me now you don’t” pakulo is making pakulo rin sa ulo ng aking mga affowz na pumapasok nang maaga for their a-ah-lab-it class. Like halleeer, there’s a schedule naman to follow so bakit wiz masunod? Sumvong ni affow, lagi nalang daw ganitech ang eksenadora ni staffy. Lampas free cut kung dumating, like pati sa froppiccino umuupo na rin sa floor with my affowz while waiting for the key. Madami pa namang ganap sa class na iteyy and kulang yung time kung kalahati ay nabo-boom panes sa kakaantay kay Vilis-vilis, Inaantay since Poreber staffy. Aneeek!! Once a week na nga lang di pa makakapagclass coz of the ka-tagal-ugan chorvaloo ni staffy!! Hey, hey, hey gisinggising and werq it naman oh. Ang daming nasasayang dahil sayooo, ken you not? Maliban sa late na nagsstart ang la-la-la-lab class ng mga affowz ko eh late na rin sila sa next class nila coz this staffy eh nawawaley nga sa kanyang post. Di nila makuha ang kanilang mga ID agad coz you have to make deposit it para magametsung ang mga lab apparatus and chenelooo, di rin tuloy maka-pack up agad. Hay sakit sa ulooo!! So pls pls lang,

Jiritz sa tag-inetz sizzling hot sumvong numbah Two: “Froppy, why you gotta be so rude?!” Omygosh lang talaga! Nakaka-high blood lang ang ugali ng froppichiwa na itech! Tinawag ba naman na comfort woman ang aking affowz dahil siya ang nageentertain like help the Japanese guests of another froppy feel welcome. Woah there!! Tapos umexit nalang si froppy after gumawa ng eksenadora, aneeeek!! Walang joke, walang sorry or kahit #sorrynotsorry or whatever, juicecolored!

Mukhang wiz rin itembang ang firzzt time na naging rude ang froppy na iteeeyy. Pinapatayo rin ang students sa table at kung anong anek sung na overboard. Graviteeeeh!! Sumbong rin ng ilang kong affowz eh whiz khalifa related sa subject ang mga pinapagawa ni froppy, mabuti kung tinuturuan niya ang aking mga affowz but waleywaley rin! Masyadong happy-happy si froppy na itey. Wag abusuhin ang acad freedom at lalong wag bastusin ang aking mga affowz! Respetuhan lang. Yung nasa lugar naman erkhey? Nakakajinit ng ulo. So ayan mga affowz naisplukembang ko na ang inyong mga sumvong. Bukas ang aking tenga to hear you out mah beloved affowz! Sa mga pasaway out there, pakabaet!! Mainet na ang panahon, wag kayong padagdag stress!! Wag niyo painitin ng ulo ko or else I’ll set you on fayah and pour gasoline, charooot, bobombahin ko nalang kayo ng fire extinguisher. To my affowz, keep holding on. Magbabakasyoown rin kayo, in time! Erkheyy vah? Keep your self hydrated and keep calm. Your ever fierce, ever hot, ever loving Lola is here to defend yah!! Good luck sa mga exams! Alab-alab-alabyou mga beh!! Mwaaah~!! hihi Hart, hart!

06 FEATURES

Volume 28 Numbers 13-14 March 30, 2015 | Monday

S A M U ’ T P ASG T AAT ARS A IS ANBGA G O NMG T AUT A SEKSYON NG LATHALAIN

Ang muling pagtatatag ng Freshman Assembly makalipas ang mahabang panahon ng pagkawala ay inasahang isang malaking hakbangin hindi lamang sa pagsusulong ng interes ng mga pinakabatang Iskolar ng Bayan bagkus pati na rin sa pagpapalakas ng kanilang tinig at pwersa sa mga isyu sa loob at labas ng pamantasan. Subalit, sa kawalan ng matibay na paninindigan at karanasan, tila walang naipakita ang bagong konseho ng Freshman Assembly sa mga Iskolar ng Bayan bukod sa iba’t ibang mukha ng pagkabigo.

MGA PANGAKONG NAPAKO Huling binuo noong 1999, naglalayon ang kapulungan na ito na maglunsad ng mga proyekto para sa mga freshman, paigtingin ang pagsusulong ng kanilang mga karapatan, at paunlarin ang kanilang partisipasyon sa mga isyu ng pamantasan at bayan. Sa eleksyong naganap noong Setyembre 2014, napanalunan ng partidong Awareness, Commitment, and Transparency of the Freshie Assembly (ACT-FA) ang anim sa pitong posisyon ng FA, kasama na ang Chairperson at Vice Chairperson. Sa halos anim na buwan sa puwesto, walang nakitang pagtatalo sa loob ng konseho ng FA — malayo sa madalas na napapansin ng mga Iskolar ng Bayan sa ibang mga konseho sa loob ng pamantasan. Dahil dito, inasahan ng freshmen ang isang matatag na FA na nagkakaisa sa isang pangkalahatang pananaw. Higit pa, ang FA ay walang natatanggap na pamumuwersa mula sa USC dahil ito ay itinuturing na hiwalay at malaya mula sa nabanggit na konseho. Wala itong obligasyong sundin ang anumang pagtingin at askyon ng USC o ng iba pang konseho sa isang isyu, kaya’t mas magkakaroon ng pagkakataon ang FA na pulsuhan at ilapit sa kanyang mga nasasakupan ang kanilang mga kampanya. Ang pagbabagong hatid ng FA sa politika at serbisyo sa pamantasan ay lubos na inaasahan bilang isa sanang tulay ng pagbabago na ang mga freshman mismo ang nagtayo. Ngunit hindi naging kasunod ng kawalan ng alitan ang pagiging matagumpay ng konseho. Bagamat walang nakikitang bangayan, nakita naman ang kawalan nila ng koordinasyon. Sa una nilang General Assembly, inihayag ng mga bagong

lider-estudyante ang kanilang mga balak na proyekto: ang Freshie Week na binubuo ng Freshie Fair, Freshie Summit, Gawad FA, at Freshie Youth Parliament; STRAWBS desk; Freshie Card; Online Database; FA Newsletter; Integrated Disaster Awareness and Relief Efforts; Accountability Check; at Volunteer Corps. Sa kabila ng sabik na pag-aabang ng mga freshman, karamihan sa mga ito ay hindi na tuluyang naisakatuparan habang ang ilan ay naantala. Kasama sa hindi tuluyang pagkakatupad ng ilang mga proyekto ay ang humihinang suporta at bumababang pag-asa na mabibigyan ng FA ang mga nasasakupan nito ng serbisyong hinahangad nila. Halimbawa nito ay ang Freshie Week, isang linggo na puno ng iba’t-ibang mga kaganapan para sa freshies. Orihinal na nakatakda sa Marso 9-13, nilipat ito ng FA sa huling linggo ng Marso, mula 23-27. Mismong ilan sa mga freshman ang pumuna sa desisyong ito ng FA. “Hindi sapat na rason ang pagkakaroon ng mga gawaing pang-akademiya upang ito ay baguhin at gawing mas huli,” ani ng isang freshman tungkol sa paglipat ng iskedyul ng Freshie Week. Kung mayroong mga kumontra ng paglipat iskedyul, mayroon ding umamin sa kawalan ng impormasyon ukol dito, kasabay ang paglahad na tingin nila ay nagkulang din ang FA sa pagpapakalat nito. “Freshie week? Uhm sa pagkakaalam ko wala akong naririnig tungkol dito kaya malamang ay wala rin akong alam sa pagkamove nito . . . Marami kaming hindi informed sa mga bagay-bagay, okay. Sana nagiging mas effective tayo pagdating sa pagkuha ng atensyon ng mga tao,” sagot ng isang freshie. Mas mahabang hanay ng mga freshman tuloy ang naghahanap ng “commitment” na ipinangako ng mga naglalabang kandidato noong eleksyon. Maaaring ang naging ugat din ng ganitong suliranin ng FA, kasama ng iba pa nitong nabigong mga proyekto, ay ang pagkukulang sa pagpapatawag ng mga volunteers at pagmomobilisa sa kanila para sa iba’t ibang komite sa ilalim ng FA. Naging isa sa mga susi ng pagbagsak ng konseho ang publicity. Bagamat may mga publication

materials na nailabas, at kung mayroon mang mga miyembro ang bawat komite, hindi ito naging sapat upang isakatuparan ang iba’t ibang proyekto ng FA. Bukod sa mga nabanggit, bigo rin ang plataporma ng karamihan sa konseho na “Transparency” matapos mauwi sa wala ang proyektong “Accountability Check” na naglalayong ipakita sa mga mag-aaral ang isang ulat patungkol sa hawak nilang salapi pati na rin ang paggastos nito na ipapahayag umano sa kanilang pahina sa isang social networking site upang makita ng lahat. Napakalaking pag-asa ang ibinigay ng mga magaaral sa isang bagong tayong konseho noong nagsimula ang unang semestre. Malaki ang

naging ambag ng isang malaya, magkalakip at bagong konseho sa ilusyon ng pagbabago. Ngunit sa pagpapatong-patong ng mga pangakong hindi nila natupad, ang pagiging mapagsarili ng FA ay dumagdag sa kanilang kabiguan. Bilang mga lider-estudyante para mismo sa mga pinakabatang Iskolar ng Bayan, tanging sila ang mananagot sa kabiguan ng kanilang konseho

FEATURES 07

Volume 28 Numbers 13-14 Monday | March 30, 2015

K H A N G P A G K A B I G O A G N A F R E S H M A N A S S E M B LY

DIBUHO NI LIZETTE JOAN CAMPAÑA DALUZ

ngayong taon.

MGA TINIG NA HINDI NARINIG Pangunahing responsibilidad din ng konseho ang maging kinatawan ng mga freshman sa pagtindig sa mga isyung pumupukol sa pamantasan at lipunan. Mahalaga ang nasabing gampanin sapagkat kalakhan ng mga s u l i ra n i n g idinudulot ng mga isyung ito ay nakakaapekto sa

kapwa nila mga Iskolar ng Bayan lalong lalo na sa mga kapwa nilang nasa unang taon sa pamantasan. Isa sa mga isyung tila nakaligtaang bigyang tindig o talakayin man lamang ng konseho ay ang patungkol sa Socialized Tuition Scheme (STS). Karamihan sa mga freshies sa taong ito ay hindi sumailalim sa proseso ng STS na nagresulta sa malaking bahagdan ng mga Bracket A mula sa kanila. Bilang isang pampublikong paaralan, malinaw na ang Unibersidad ng Pilipinas ay nararapat magkaloob ng libreng edukasyon. Subalit, makikita na sa unang taon pa lamang ng mga Iskolar ng Bayan ay naiparanas na sa kanila ang komersiyalisadong porma ng edukasyon sa Unibersidad ng Pilipinas—na

siya namang tila hindi napagtuunan ng pansin ng kanilang mga inihalal na kinatawan. Maging sa isyu ng Other School Fees kung saan ay naging maigting ang pagtutol ng mga estudyante ay hindi kinakitaan ng partisipasyon ang konseho. Wala ring nailabas na pagsusuri ang konseho hinggil sa Academic Calendar Shift. Ang taong ito ang unang pagkakataong nakaranas ang mga Iskolar ng Bayan ng ganitong uri ng taong panuruan, at bilang mga unang nakaranas nito, mahalaga ang pagsusuri at reaksiyong magmumula sana sa mga nasa unang taon. Ngunit katulad rin ng unang nabanggit na isyu, walang pagtalakay ang naganap patungkol sa isyu ng Academic Calendar Shift. Narito rin ang isyu ng kawalan ng makakainan sa loob ng unibersidad. Isang malaking pasakit para sa mga Iskolar ng Bayan ang kawalan ng malapit at abot-kayang makakainan, lalo na para sa kanilang mga nasa unang taon at nagsasanay pa lamang ng sarili sa bagong kapaligiran. Makikitang walang inisyatibang nagmula sa konseho upang magbigay ng kahit pansamantalang solusyon o igiit ang karapatan sa pagkain ng kanilang mga kapwa Iskolar ng Bayan. Bukod pa sa mga nabanggit ay ang isyu ng paggiba sa Sports Science Wellness Center (SSWC) na siyang pangunahing makakaapekto sa mga nasa unang taon sapagkat halos lahat sa kanila ay kumukuha ng klase sa Department of Physical Education (DPE). Subalit katulad ng lahat ng nabanggit na isyu, bigo rin ang konseho na tumindig para sa kaniyang mga kapwa Iskolar ng Bayan sa isyung ito. Ang tanging isyung pang-kampus na nabigyang pansin ng konseho ay ang isyu ng Return Service Agreement, kung saan ang naging tindig nila ay rebisahin ang mga probisyong nakapaloob dito. Ito at ang iilang mga isyu at suliraning pang ipinalabas ng FA ay hindi rin naman nasundan ng konkretong aksyon, sa kabila ng pagkakaroon nito ng komite para sa National and Local Issues. “Wala ni isang debate o matalinong diskursong nangyari. Para saan pa ang tindig nila kung wala namang resulta?” reaksyon ng isang freshie nang tanungin kung anong mga

pambasansang isyu ang iniharap FA. Gaya pa ng ilang mga nabanggit, bagamat nakapaglabas ang FA ng iilang isyu, kulang pa rin ang aksyong ipinakita ng konseho upang tumulong at makiisa na maresolba ang pareparehong isyu na kinahaharap ng mga Iskolar ng Bayan na masasalamin sa kanilang kakulangan ng kamalayan ukol sa mga isyung panlipunan bagay na iginiit muli ng karamihan sa kanila mula sa platapormang “Awareness” noong panahon ng pangangampanya. Isang malinaw na manipestasyon nito ay ang realidad na pagdating sa mga isyung pambayan, walang ni isa man ang narinig mula sa Freshman Assembly. Tila nakaligtaan ng konseho ang esensya ng pagiging kinatawan ng mga Iskolar ng Bayan. Mahalaga ang papel na inaasahang gagampanan ng konseho sa pagpapalawak ng diskurso at pagsusulong sa karapatan ng mga Iskolar ng Bayan mula sa unang taon pa lamang nila sa pamantasan. Ngunit sa kasalukuyan, mukhang hindi naging epektibo ang konseho sa usaping ito. Nagmistulang pawang simbolo ang konseho ng lumalalang kawalan ng pakialam ng mga Iskolar ng Bayan sa mga isyung bumabagabag sa kapwa nila estudyante at sa lipunang kanilang ginagalawan — isang nakalulungkot at nagsusumigaw na katotohanan. Sa anomang anggulo at aspeto, bigo ang bagong tatag na konseho ng Freshie Assembly. Bagaman naging makulay ang mga plataporma at simulain, hindi pa rin ito naging epektibo. Isang malaking tanong kung nararapat pa bang ipagpatuloy ang tradisyong ito na muling pinasimulan gayong wala naman itong naidulot na pag-unlad o pagpapalawak sa kultura ng representasyon sa Unibersidad ng Pilipinas Maynila, at tila naging pawang ekstensyon lamang ng mapagpanggap na mga hangaring pampulitika sa loob ng pamantasan. Gayunpaman, sa bandang huli, ang nararapat pa ring isaalang-alang ay ang kapakanan at kagustuhan ng mga estudyanteng kinakatawan. Kung ipagpapatuloy man ang Freshie Assembly, ito lamang ang tiyak at absoluto — huwag tularan ang mga kamalian ng kasalukuyang konseho.

08 FEATURES

Volume 28 Numbers 13-14 March 30, 2015 | Monday indi pagpapaginhawa ngunit Hlunos pagpapaigting lamang sa kalunosna kalagayan ng mga ina ang

LIEZL ANN DIMABUYU LANSANG AT JENNAH YELLE MANATO MALLARI DIBUHO NI LIZETTE JOAN CAMPAÑA DALUZ

Pagsiyasat sa No Home Birthing Policy ng Kagawaran ng Kalusugan

SA KANYANG SINAPUPUNAN

dulot ng isang represibong polisiyang patuloy na nakakubli bilang isang mabuting adhikain.

Pinasinayaan ng administrasyong Arroyo noong taong 2008 ang Department of Health (DOH) Administrative Order 2008-0029 o mas kilala sa tawag na No Home Birthing Policy upang pababain umano ang bilang ng mga sanggol at ina na namamatay sa proseso ng panganganak sa bansa. Animo’y mabisang tugon na ang mga panukalang isinabatas ng gobyerno sa ilalim nito, ngunit makikita na nananatili itong hindi angkop sa kalagayan ng lipunan, lalo na ng mga ina. Sapagkat kasabay sa pagsabuhay ng batas na ito ay siya namang paghatid ng mas marami pang mga ina at supling sa kanilang mga hukay.

PAGPUPUNLA Ang ibinabang polisiya ay nakapunla sa masalimuot na kalagayan ng sektor ng kalusugan. Upang makamit ang mga adhikain ng nabanggit na polisiya, ang stratehiyang Maternal, Neonatal and Child Health and Nutrition (MNCHN) ang siyang ginamit ng pamahalaan sa pagpapatupad nito. Nakapaloob sa stratehiyang ito ang isang pangmatagalang solusyon na makakapagpabuti umano sa kalidad ng serbisyo sa mga ina at kanilang mga bagongsilang na sanggol. Subalit, ipinaloob din sa nabanggit na stratehiya ang pagbabawal ng pagpapaanak sa labas ng mga lisensyadong bahaypaanakan. Alinsunod dito, ipinagbabawal na ang panganganak sa loob ng bahay sa tulong ng mga “hilot” o mga traditional birthing assistants (TBA). Bagamat hindi maitatangging kaakit-akit ang mga inilatag na layunin, ang probisyong nabanggit ang siyang nagtakda sa tunay na mukha ng polisiya — walang mahusay na batayan at argumento, represibo at hindi malayong kitilin ang karapatan ng mga ina

at ng kanilang mga anak. Pangunahin sa mga dahilan kung bakit hindi epektibo ang polisiyang ito ay ang kasalukuyang estado ng sektor ng kalusugan — na siya namang sumasalamin sa kawalan ng kahandaan sa pagpapatupad ng No Home Birthing Policy. Nangako ang DOH na magbibigay ng isang milyong piso sa bawat lokal na pamahalaan (LGU) bilang pondo para sa pagpapatupad ng polisiya. Ngunit, ayon mismo kay Senator Vicente Sotto III, wala ni isang LGU ang nakatanggap ng nasabing pondo mula sa DOH. Nanatili ding kulang ang mga ospital at propesyonal na dapat ay magbibigayserbisyo sa mga ina. Ayon sa mga tala noong taong 2011, 17,000 lamang sa 41,000 barangay sa bansa ang may health stations. Kulang na kulang din ang mga doktor, kumadrona, at nars na tutulong sa mga pasyente. Sa bawat 67, 987 na Pilipino ay may isang manggagamot lamang ang tutugon. Mayroong isang kumadrona para sa 13,160 ina na manganganak, at isang nars para sa 37, 988 tao. Sa mga kakulangang ito, malaking bahagdan ng mga ina – lalo na ang mga nakabase sa probinsya – ang hindi naaabot ng serbisyo. Dahil rin sa kakulangan ng mga pasilidad, nalalagay sa mas mahirap at delikadong sitwasyon ang mga ina at kanilang mga magiging anak. Ayon kay Grace Cuasay, direktor ng Health, Education, Training and Services department of the Council for Health Development, ang Basic Emergency Obstetric Newborn Care (BEmONC) ay nagbibigay lamang din ng serbisyo sa apat hanggang limang mga barangay sa Iloilo. Nabanggit din ni Cuasay na kinakailangang maglakbay ng mga ina ng tatlong araw upang marating ang nasabing paanakan — ilan sa kanila ay kinailangan pang tumawid ng ilog upang makarating dito. Kung aabutan ng panganganak ang mga inang nakatira sa mga liblib na lugar, malalagay sa peligro ang kanilang buhay at ang buhay ng kanilang magiging supling. At sa ibinabang polisiya, sila ay nailagay sa isang posisyong malayo sa alagang magliligtas sa kanilang buhay. Hindi lamang ang mga ina at bagong silang na sanggol ang nagdurusa sa pagpapatupad sa No Home Birthing Policy. Ang mga tradisyunal na nagpapaanak (TBA) ay biktima rin ng mapaniil na polisiyang ito. Bago ipatupad ang naturang polisiya, ang mga TBA ay sumailalim sa iba’t ibang mga pagsasanay bilang pagtugon sa kakulangan ng pasilidad sa panganganak. Noong taong 1994 sinimulan ang mga pagsasanay sa ilalim ng Department Circular No. 69-A o ang Allowing Trained Hilots To Attend Normal Home Deliveries

Especially In Areas Where Services of a Registered Midwife or Licensed Trained Health Personnel (are) Not Available At All Times. Nang maipatupad ang No Home Birthing Policy, binalewala na ng pamahalaan ang mga pagsasanay at kakayahan ng mga TBA. Hindi lamang sila nawalan ng hanapbuhay bagkus sumailalim pa sa banta ng pagmumulta at pagkakakulong sa oras na sila’y magbigay-serbisyo. Klarong sinasalamin ng mga tunay na pangyayari ang kawalan ng kaangkupan ng No Home Birthing Policy upang tugunan ang mga isyung pangkalusugan sa bansa. Ang mas masaklap, ito pa ang nagsisilbing kamay na bakal na hindi lamang kumikitil sa mga ina at sanggol, ngunit pati na rin sa kabuhayan ng sektor ng mga tradisyunal na nagpapaanak.

PAGHILAB Ang ibinabang polisiya ay patuloy na nagluluwal ng iba’t ibang suliranin. Bukod sa masalimuot nitong probisyon, ang implementasyon sa No Home Birthing Policy ay hindi rin sentralisado kaya naman nagbubunga ito ng pagkalito at kawalan ng koordinasyon. Katulad din ng iba pang programang pangkalusugan sa bansa, ibinigay ng DOH sa lokal na pamahalaan ang kapangyarihan sa pagpapatupad ng nasabing polisiya. Dahil dito, ang bawat lugar sa bansa ay may iba-ibang ordinansang may iba’t ibang probisyon alinsunod sa polisiya. Sa Cagayan De Oro, halimbawa na lamang, ang mga TBA na mahuhuling lumabag sa City Ordinance No. 124282014 o Safe Motherhood Ordinance of Cagayan De Oro ay papatawan ng mga multa at pagkakakulong. Kalunos-lunos din ang kalagayan ng mga ina sa Talisay, Cebu sapagkat ang noong libreng panganganak sa Talisay’s Health Maternity and Birthing Center ay isinapribado na ayon sa ordinansang umiiral sa bayan. Iba-iba rin ang implementasyon ng No Home Birthing Policy sa Bohol, Pampanga, Leyte, at maging sa mga lungsod sa Maynila. Dahil sa hindi sentralisadong pagpapatupad ng polisiya, nalalagay sa kompromiso ang karapatan ng mga ina. Nabibigyan din ng kakayahan ang mga LGU na magpatupad ng mga represibong ordinansa na lalong magsasawalang-bahala sa sitwasyong kinakaharap ng mga ina. Direktang sumasagasa rin ang polisiyang ito sa mga paniniwala at tradisyon ng mga katutubo tungkol sa pagpapaanak. Bagamat iba-iba ang bansag sa mga ito, makikita ang kahalagahan ng mga tradisyunal na nagpapaanak sa kultura ng mga katutubo. Kabilang na rito ang mga IPAGPATULOY SA PAHINA 11

FEATURES 09

Volume 28 Numbers 13-14 Monday | March 30, 2015

The Iskolar ng Bayan dons his white coat and wraps the stethoscope around his neck, a seeming noose to end his suffering. He looks at his watch and notes the time—a blip in the years of penance he’ll serve, and down at his feet, chained by the promises of an agreement he never willingly agreed on. The Return Service Agreement (RSA) is a contract exclusive to the students of the University of the Philippines Manila’s health-related programs. It is a contract that obligatorily and forcefully submits the students to practice their profession in the country as a form of gratitude, yet underneath it lays contradictions and consequences disguised by the supposed nationalistic stance.

THE CALL Those who serve are the ones summoned by the throbbing of nationalism and the drive for service to their country and their fellowmen—yet for those under the regime of the return service agreement, the call for service comes in a form of a contract and ends as their service for the country. In 1976, the UP School of Health Sciences was institutionalized in Palo, Leyte. With this came the launching of a program that aimed to make fresh graduates return and do community service before taking their final step and being one with the Filipino workforce. Another program was proposed in 2005, which was termed as the Regionalization Program and aimed to help the areas which were in need of doctors and health clerks. By then, most University of the Philippines College of Medicine students agreed on it, and a period of five years marked the time of service. During former chancellor Ramon Arcadio’s term, the return service agreement of 1976 was again, restructured and implemented in the various medical degree programs of UP Manila. The UP Manila RSA was presented as a requirement for admission. It obligates the students of the health science colleges to render five years of service in the Philippines after their date of graduation. This contract served initially as a program to solve the decline in the number of doctors and other medical practitioners serving in the Philippines. The proposition was seemingly an innocent one—a contract made to relieve the country’s problem on the exodus of many doctors and medical practitioners. However, the adherence to the contract and the contract itself displayed inconsistencies and fallacies as early as its reestablishment, and failed to inculcate the culture of true service and nationalism which the nation truly needs. Purportedly, the objectives of the RSA are to amplify the university as the leading institution towards and for public service, as well as to gradually alleviate the country’s

brain drain issues. Every year, 68% of Filipino doctors, nurses and other medical practitioners migrate to practice their profession in better-paying countries. The number of migrants escalates every year, thus, the proposition of the return service agreement as a program guarantees a period of service to the nation for UP students and lateral entrant as part of the health workforce. The Return Service Agreement is projected towards the betterment of the health of the Filipino citizens and the state of health of the nation in total—until it becomes a program that embodies commercialization and no longer a program for the country.

THE DEMAND The agreement is a trap, set to enrapture those fresh out of school and eager to serve. The woven tangled web of lies and confusion floats in the agreement’s policies itself--immersed in vague arrangements for the students involved. All students enrolled in the Community Health Worker program and baccalaureate health sciences since 2011 are to serve the Philippines within five years after their date of graduation, with the minimum of two years and the maximum of five. The graduates shall employ their service by means of their assessed profession and in locations where health services are needed direly, as dictated by the Return Service Agreement handbook. With failure to meet the requirement of fulfilling the five-year contract of service comes the terrible repercussion of paying twice the cost of tuition paid in the preceding years of study, including interests. With the Medicine program, where tuition amounts to one million for five years of education, the cost will be doubled and may even be tripled if one fails to fulfill his or her contract. The RSA mandates each and every graduate of the schools of health sciences to give back to the country what has been granted to them. However, it is unjust as much as it is wrongly motivated to render a service of five years just to reimburse the costly price of education—another skeleton in the closet that remains undue. The cost of education should never be chalked up to something that should be repaid, for real service comes with no contract, and the real cost of education should be nothing. It should be free and accessible to every Filipino citizen. Coming to terms with this new schemes, the Iskolars ng Bayan are left with no other choice but to follow suit and render service to the country, but only for a limited and diminishing period of time. Another flaw that the RSA presents is it being a hindrance to attaining a Master’s degree, as this is not considered as a form of return service. This bars graduates and entrants from improving their skills further, leaving little room for their improvement as medical practitioners. Seemingly, the contract aims too much to answer the aggravating problem

of quantity which made it forget another very important aspect of service which is quality. The RSA was constitutionalized by an administration board without consulting those who will be greatly and gravely affected, an inconsideration that runs on no affirmation from the greatest stakeholders involved. Its colossal failure lies in the lack of consideration and consultation with the graduates and practitioners, albeit its declaration of consultations and council meetings, and its goal of betterment of the nation’s health situation. The return service agreement has tied the students into a contract that they didn’t willingly agree on. It obligates them to fulfill a duty that was supposed to be innately and inveterately done. The years of service are too short, too insubstantial to be considered as service—nor should it be implemented as an obligation.

THE DUTY With the contract thrust upon those who choose to render a lifetime commitment to service, the return service agreement leaves a trace of further commercialization in its wake and inculcates the value of a terminated time period of service to the nation. The return service agreement is the pristine sheep in wolf’s clothing—another form of commercialization wherein service to the country is being siphoned off as a payment for education. It is nothing more than a mere attempt to solve the brain drain issues of the country and a perfect manifestation of the commercialization of education. The return service agreement is an obligation to be fulfilled and not a purpose to be achieved. It is a missed attempt at trying to fix the hole wrought by the mismanagement of education, and brings even more suffering to those who undergo it. The return service agreement objectifies not the return of education through service, but the return of education as a commodity through years of service unpaid and uncredited. The term service is used to rationalize the act of “obligating” the students to sign the Return Service Agreement. With previous studies conducted regarding the effectiveness of the return service agreement and its implementation comes the realization that the return service agreement resolves nothing, but instead creates a bigger problem for most students. The exodus of workers begins with the same vein that the return service agreement implements—the over exhaustion of skills and lack of benefits as workers. Service to the country should not come in forms of penance and short periods of time done

CPROBINGATHELFLAWSL OF OTHE RETURN F SERVICE D UAGREEMENT TY KATRINA MARIA LIMPIADA PEROLINO AND CHLOE PAULINE REYES GELERA ILLUSTRATION BY PAULINE SANTIAGO TIOSIN

by mandate, as the return service agreement dictates. Instead, it should be done without exchange for anything, and done until one’s breath fades. As students are coerced to perform their duties as practitioners and health service providers, they are slaves to the prevalence of commercialization, in the form of the contract signed upon entering the university. With the agreement to usher five years of service in exchange for the education received comes the realization that education is no longer a right but a merchandise fulfilled and bought. It is a huge injustice to those who wish to perform their tasks as service people of the nation and not people who were merely manhandled to do so. Service does not come easy; a piece of paper and a hesitant signature in coercion will not and never lead to a successful outcome. The duty of the graduate is to his country, yet he is driven away by the prevailing air of commercialization and mandatory service. Commercialization by means of completing duty in exchange for learning, and mandatory service that is labeled as duty to the country. His real duty remains unfulfilled, despite his years of service done by force. There, the Iskolar ng Bayan sits, the paper in his hands restraining him like metal handcuffs, and as he is chained, he loses all semblance of truly serving the nation. Issues like brain drain and job incompetencies would never be eradicated by just a one-sided agreement between two parties—the other unwilling and regretfully left without a choice. The essence of serving the country is and should not be limited to a mere five years—it is for how long the blood runs through one’s veins, how long the nationalistic heart beats. A mandatory payback agreement will not be of any help. Serving the country is a lifetime commitment.

10 CULTURE

Volume 28 Numbers 13-14 March 30, 2015 | Monday

"Press ENTER to eject professor." Pabalik-balik na ang daliri mo sa pagpindot ng "ENTER" na nakadrowing. Hindi mo pa rin alam kung matutuwa ka sa kulit ng imahinasyon ng nagsulat noon, o maiinis dahil wala namang kwenta, sapagkat hindi pa rin biglang hinihigop ng universe ang prof mo.

pamamagitan ng pag-vandal, nailalabas ng tao ang kanyang kulo. Masasabing isa ito sa mga paraan upang malayang maihayag ng tao ang kanyang mga damdamin at kaisipan. Karamihan ng mga Pilipino ay sadyang malihim. Imbis na nakadirekta sa ibang tao ang iyong galit o nararamdaman, idinidirekta mo ito sa ibang mga bagay. Kaya nama’y kung may kagalit kang kaklase, hindi mo lantarang ipapakita ang galit mo sa kanya. At sa halip, isusulat mo na lang sa likod ng kanyang upuan, “GAG* NAKAUPO DITO.” Samakatuwid, dahil sa anonymity ng vandalism, isa itong mabisang paraan upang ihayag ng tao ang kanyang sarili nang hindi tumatanggap ng kritisismo. Namura mo na siya, pero malinis pa rin ang konsensya mo.

Araw-araw, tila hindi na yata matatakasan ng mga mata mo ang mga vandalism sa mga cubicle, lamesa, silya, o upuan ng bus. Feeling mo ay bumalik sa pagiging primitibo ang ibang tao dahil gumuguhit at nagsusulat na lamang sila sa kung saan man nila gusto. "Ang dumi naman!" sabi nung nakasabay mo sa banyo. Ngunit ang dumi na ito ay isang naiibang anyo ng sining — duming masasabing isang manipestasyon ng mga problema ng lipunang nakakaranas ng matinding presyur.

Kaakibat nito, maaari ring tignan ang vandalism bilang isang bayolenteng gawain. Maaari kasi nating ibuhos ang ating galit sa anumang bagay na nasa paligid upang maibsan ito. Sa larangan ng sikolohiya, ito ay tinatawag na “projection.” Halimbawa, kapag bumagsak ka sa iyong exam, minsan napapasigaw ka na lang ng “Ughh P*#@ niyong lahat!” sabay punit ng bluebook. Masasabing ang vandalism ay isa ring gawain upang maibsan ang stress o pagod sa isang di-gaanong bayolenteng paraan.

Vincent Vandal Gogh Realism, impressionism, expressionism— walang sinabi ang mga ito sa obra maestra na nasa upuan mo—vandalism. Matagal mo nang pangarap maging isang artist. Kaya naman ay ginawa mo nang canvas ang mga pader at mga upuan. Para sa’yo ito ang sining—ang iyong moda ng ekspresyon.

Ang vandalism ay maituturing bilang isang mapagpalayang sining. Ito ang isa sa mga pinakamabisang alternatibong paraan upang palayain ang isang tao mula sa mga negatibong emosyon, sakit, at presyur ng lipunan.

JOSE LORENZO QUEROL LANUZA

VANDALITO, VBANDALISMO A N DBILANGA ISANG L OPORMA O NNG

SINING AT PAGLABAN

DIBUHO NI CZARINAH CATAPANG TUAZON

Ang bawat vandalism ay may sariling kwento. Makabuluhan man o hindi, ang sanaysay na nakapaloob sa mga bandalismo ay maaaring kwento ng kalokohan, pag-amin, pagpapantasya, kalungkutan, o kasiyahan. Sa

Retardo da Vinci “Vandalism for vandalism’s sake.” Minsan, may pagtingin ang ilang mga tao na ang kabastusan ng lipunan at tadhana sa kanilang buhay ay maaaring gantihan sa pagsira rin ng mundo — sa pamamagitan ng pag-vandal. Kadalasang katumbas ng machismo at pagiging delinkwente ang vandalism. Kapag nag-vandal ka kasi, ang kadalasang tingin sa iyo ay isang siga o astigin. Hindi mo kasi sinusunod ang batas, at sa halip, ikaw ang gumagawa ng batas. Dahil dito, masasabing ang pagva-vandal ay isang paraan upang maiparamdam at maipakita mo sa lipunan na meron kang kapangyarihan— kapangyarihan na sirain ang kahit na anong gusto mo. Subalit hindi lahat ng vandalism ay paraan upang maging delinkwente. At hindi rin lahat ng paglabag sa batas ay walang pinanggagalingang politikal na motibo, o kulturang pinagmulan. Kaya maging ang mga malalaswang vandalisms na nakikita mo, ay higit pa sa mga bastos na drowing. Halimbawa, kung iyong susuriin ang mga nagkalat na drowing ng ari ng lalaki sa mga pader o upuan, mahihinuha mo na may pagkapatriyarkal ang lipunan. Ipinapakita nito na dominante ang lalaki kahit saan ka magpunta o kahit saan ka man umupo. Samakatuwid, maaari mong malaman ang kalagayan at mga katangian ng isang lipunan sa pamamagitan ng

pagsuri sa mga vandalism ng mga taong nabibilang sa lipunang iyon. Sa vandalism din natin naipaparating ang disgusto natin sa ilang elemento sa ating lipunan na gustong sirain ng ating kapangyarihan. Halimbawa, kung ang vandalism ay "Text me while I'm hot. For gays only," mahihinuha mo kaagad na merong diskriminasyon sa kasarian sa lipunang iyon dahil hindi malayang naihahayag ng isang homoseksuwal ang kanyang gusto, at sa halip, kailangan pa niya itong idaan sa pagva-vandal. Samakatuwid, ang vandalism ay isang kublihan ng mga taong nakakaranas ng diskriminasyon, at ng mga pangarap na ibinabaon ng lipunan. Ang vandalism ay masasabing isang paraan upang maipamalas ang iyong labis na kapangyarihan, o kaya nama’y isang manipestasyon ng kawalan ng kapangyarihan. Samakatuwid, ang vandalism ay maaaring gamitin upang manakit ng ibang tao, o kaya nama’y upang tulungan ang iyong sarili at ipahayag ang iyong mga pagnanais na pilit sinusupil ng marahas na lipunan.

Che Guevandal “NOYNOY RESIGN!” Habang binabaybay mo ang kahabaan ng daan, makikita mo ang iba’t-ibang vandalisms ng mga progresibong grupo. Kung kanina ay maituturing bilang isang IPAGPATULOY SA PAHINA 12

FREESTYLE 11

Volume 28 Numbers 13-14 Monday | March 30, 2015

SA KANYANG SINAPUPUNAN

Ibanag, kung saan ay may mga isinasagawang ritwal ang partera sa isang ina upang bawasan ang sakit na dulot ng panganganak. Ang mga Mandaya naman ay dumedepende sa isang yagnamon na siyang magpapaanak sa kanila, at siyang tutulungan naman ng ama ng bata. Imbis na ipreserba at igalang ng pamahalaan ang mga kulturang ito ay inoobliga nito ang mga katutubo na sumailalim alinsunod sa paraang komersyalisado at represibo. Kalakhan rin ng mga katutubong komunidad sa bansa ay hindi naaabot ng mga serbisyong pangkalusugan kung kaya’t walang karapatan ang gobyerno na ipilit ang isang polisiyang hindi naman nito kayang lubos na panindigan. Ang No Home Birthing Policy ay patuloy na nanganak ng mga suliraning tila hindi nabigyang konsiderasyon ng gobyerno — implikasyon ng pagsasawalang-bahala at kawalan nito ng tunay na pagpapahalaga sa karapatan ng kanyang mga mamamayan.

PAGKALAGLAG Ang naibabang polisiya ay bunga ng pagkalaglag ng mandato ng mga nasa katungkulan. Naging daan sa komersyalisasyon at pag-abandona sa tungkulin ang pagpapatupad sa No Home Birthing Policy. Sa kabila ng kakulangan ng mga pasilidad at ospital, ang mga ina ay obligado nang kunin ang serbisyo ng mga propesyonal at mga pribadong institusyong naniningil ng mataas na halaga. Ang sitwasyong ito ay pinalalala pa ng pribatisasyon ng mga pampublikong ospital na kung tutuusin ay iilan na lamang ang bilang. Napipilitan ang mga ina na gumastos para makapanganak. Dahil dito, tila nagiging isang produkto na dapat bayaran ang serbisyong kailangan sa pagluluwal. Paniguradong magiging suliranin ang napipintong pagsasapribado ng mga ospital sa bansa sa mga pamilyang Pilipino. Karamihan sa mga pamilyang ito ay umaasa lamang sa mga murang serbisyo na kayang ibigay ng iilang mga ospital, na ngayo’y sumasailalim na rin sa pribatisasyon. Isa lamang ang Dr. Jose Fabella Memorial Hospital (na tinaguriang “baby factory” ng bansa) sa mga pagamutang unti-unti na ring nagiging pribado. Ang nabanggit na ospital ang isa sa may pinakamurang singil sa mga pasyente ngunit dahil sa mga hakbang ng kasalukuyang administrasyon, ang murang singil ay nagbabadya nang magtaas. Dahil na rin dito at sa No Home Birthing Policy, pihadong hindi maiiwasan ang paglobo ng bilang ng mga pamilyang

MULA SA PAHINA 08

KAPANGYARIHAN

mawawalan ng kapasidad na tugunan ang mga bayarin sa mga lisensyadong paanakan. Ika nga ni Rica Borja, ina ng isang pasiyente sa Pediatrics Ward ng Philippine General Hospital (PGH), “depende [ang polisiyang ito] sa kakayahan ng tao na magbayad. E paano kung walang-wala nga yung tao?”

Makikita rin sa mga nakalipas na taon ang resulta ng pribatisasyon at deregulasyon dahil sa madalas na pagtaas ng singil sa kuryente. “With EPIRA, private corporate profits are given absolute priority over consumer welfare and economic development, while the state steps aside,” punto pa ng IBON.

Ang pagiging komersyalisado ng panganganak ay isang anyo rin ng pag-abandona ng DOH sa kanilang mandato. Ang nasabing ahensya ay naatasang magbigay ng mura at abotkayang serbisyong pangkalusugan para sa mga ina. Subalit dahil sa implementasyon ng polisiya na iniatang ng ahensya sa mga LGU, nagkakaroon ng mga ordinansa — gaya ng sa Talisay, Cebu — na lumalabag sa mandato ng DOH. Wala ring ginagawa ang ahensya upang tugunan ang pagsasapribado ng mga pampublikong ospital kung kaya’t mas lalong lumalala ang mahirap nang sitwasyon ng mga ina. Ayon nga kay Jossel Ebesate, pangulo ng Alliance of Health Workers, ang pagsasapribado ng mga pagamutan kasabay ng pagpapatupad sa No Home Birthing Policy ay ang lalong pagsasawalangbahala sa mga mahihirap. Naisaad rin niya na imbis na bumaba ang maternal death rate — ang isyung tinutugunan ng No Home Birthing Policy — ay malaki ang posibilidad na mas lalo pa itong tumaas. Sa halip na maging kagaanan sa mga ina, ang naibabang batas na ito ay lalo lamang nagpapahirap sa kanilang kalagayan.

Gaya ni Colmeranes, naniniwala ang IBON na maiiwasan ang pagtaas ng

Tinakluban lamang ng mapanlinlang na adhikain ang pagpapahirap na iniluwal ng No Home Birthing Policy laban sa mga ina. Imbis na tugunan ang nakalugmok na kalagayan ng sektor ng kalusugan, lalo lamang nitong ibinaon ang sektor sa isang mapaniil na sistema. Sa bawat probisyon ng nabanggit na polisiya ay nagpapatuloy ang pag-abandona ng pamahalaan sa kababaihan. Nakabibinging katahimikan lamang ang bumabalot sa paligid, matapos iluwal ang batang inaruga sa sinapupunan sa loob ng maraming mga buwan. Sa kanyang kawalang muwang, isang potensyal na pagasa ng bayan ang siya na namang binawian ng buhay, at isang nanay pa ang dumagdag sa libo-libong mga iba na nananaghoy para sa buhay ng kanilang mga supling. Ngunit hindi pa tapos ang laban. Ang bawat ungol at pagpupungay ng mga ina hanggang sa marinig ang unang pag-iyak ng mga bagongsilang ang siyang uusig sa mapangaping polisiyang nagpapahirap sa kababaihan at sa bayan.

singil sa kuryente kung gobyerno ang namamahala sa industriya ng enerhiya, at marapat lamang na ibasura at palitan ang EPIRA Law. “The public interest and economic development is best served by a nationalized power utility which treats electricity as a public service. Power is a vital and strategic utility and not a commodity for private firms to profit from,” ayon pa sa IBON.

BOR HOLDS 1306TH MEETING

in Australia had been approved by the board. The project is a coral reef restoration using mass coral larval reseeding. The project timeframe started last November 30, 2014 until June 30 of this year. Other matters Other items in the agenda were construction agreements and lease contracts of UP with other institutions. However, these have only been noted by the BOR in a release filed by the

And when you look at me with your eyes full of sin and wicked promises I feel like I’m being burned and reborn at the same time. You are beautiful in all your savagery, glorious in all your ferocity. You slash and slice everything that gets in your way and raze them until they’re nothing but a pile of ashes, demeaned and devalued. Counting lifetimes, counting stars. I was barely alive and now I’m dead. And I merge with the night and you’re there with me because forever is real with you.

FROM PAGE 03

Office of the Secretary of the University (OSU). Included in the agenda of the meeting is a presentation from Rommel Espinosa, Chancellor of UP Visayas, regarding the clarification of the selling of landowners in Miag-ao, Iloilo of their property near UPV Miag-ao campus. This is in accordance to Executive Order 628 created on October 30, 1980 which established the UP Visayas campus. A decision has not yet been published in the summary of decisions.

AN OPEN LETTER TO MY VAMPIRE LOVER

your creature as you are mine.

MULA SA PAHINA 04

FROM PAGE 14

Unshed tears, undeclared love. I was almost dead and now I’m alive. And I merge with the shadows and you’re there with me because you will never leave me. And I couldn’t stay away even if I tried because you’re the beast that lurks in the corner of my mind, the demon that traps me with honeyed words that so easily flows into the river of damnation. (And I love you. And I can’t go on without you. Not anymore. Not when all that I was, I am, I will be are now you. And I love you. And since we are one, would you love the same way that I do – which is to say, not at all?)

Kamusta 2nd Sem? Kamusta lovelife? Kamusta kaibigan? Kamusta buhay? May sumbong ka na ba? I-spluk mo na beh : facebook.com/lolapatola

- Lola P

12 GRAPHICS

Volume 28 Numbers 13-14 March 30, 2015 | Monday

REMEMBERING LORD CHANCY MARIA CATALINA BAJAR BELGIRA

WALANG PURR-EVER

iintindi at mangingialam sa problema at pangangailangan—hindi lang ng iilan, pati ng nakararami — kasama kaming mga pusa. May mga bagay na ang akala natin ay wala na tayong kapangyarihang baguhin pa. Natuto tayong makinig at tumango na lamang, at iproklamang ito na ang katotohanan. Kadalasa'y ipinauubaya ang kapalaran sa hangin, o sa kaso ng iba, panalangin. Hindi ako naniniwala sa reincarnation. Maliban na lang kung mag-transform ako bilang isang leon o kahit persian cat man lang, sino nga ba naman ang gustong gumising na lang isang araw sa katawan, hayop man o tao, na hindi sa kanya, 'di ba? Pero kapag dumating ang panahong isa na ako sa mga ipis na pakalat-kalat sa Faura, inaasahan ko, hindi lang ang patuloy na pagiging cat-friendly ng UP Manila, kundi ang sama-samang pagkilos ng lahat, kuting man o inahin, para sa ikabubuti ng Peyups, at para sa buong lipunan. Naging makulay at makabuluhan ang pagsasama natin, gaano man kaikli. Ngunit malayo-layo pa ang karerang tatakbuhin mo, at daan-daang kanta pa ni Ed Sheeran ang magagasgas dahil sa’yo. Ako? Dito lang muna ako, magmamasid, pansamantalang mamamahinga. Isa lang ang aking hihilingin—huwag mo sana akong kalimutan. Huwag mong hayaan na ang pagkawala ko ang maging hudyat ng pagabandona mo sa kapwa ko pusa, bochog man o hindi. Alagaan at mahalin mo sila. Wala mang forever, pero naniniwala akong may ‘til death do us part.

VANDALITO, VANDALOON

sining na magpapalaya sa sarili ang vandalism, ngayon ito ay isang sining na magpapalaya sa bayan.

Ang mga progresibong vandalisms ay maaaring pruweba na walang tuluyang kalayaan ng pagsasalita at ekspresyon ang isang lipunan. Marami ang hinuhuli at pinapatay dahil sa kanilang mga sinasabi laban sa administrasyon. Kaya nama’y marami ang nagkubli sa vandalism dahil sa anonymity nito. Sa pamamagitan ng vandalism, maipapahayag mo ang kahit na anong gusto mong sabihin nang walang pangambang ikaw ay huhulihin o dadakpin. Ang vandalism ay matatawag ding isang porma ng midya ng pagpapahayag. Dahil sa lawak ng

MULA SA PAHINA 10

masasaklaw mong audience depende sa lokasyon at laki ng iyong vandalism, masasabing ito ay isang epektibong porma ng komunikasyon. Kaya nama’y kung iyong papansinin, ang karamihan ng mga progresibong vandalism ay nasa pampublikong lugar upang mas maraming tao ang makakita at mas malaki ang tyansang magising ang kanilang mga isipan.

isipan ng iba pa upang sumali sa iyong pakikibaka.

Marahil para sa ilan, ang vandalism ay hindi pagrespeto sa institusyong iyong kinabibilangan. Ngunit kung iyong iisipin, ito ang mismong dahilan kung bakit napakalakas na uri ng porma ng paglaban ang bandalismo. Dahil sa pamamagitan nito, ipinapakita mo ang iyong pagtutol at paglaban sa mga opresibong patakaran ng institusyong iyon, at maaari mo ring mapukaw ang

Dalawang bagay lamang ang dapat mong isipin sa susunod na gagawa ka ng vandalism: maninira ka, para sa oportunidad na lumikha ng panibagong sining o kwento, o maninira ka, para sa larangan ng paninira lamang upang mapaigting ang kapangyarihan mo buhat sa mundo.

Sa puntong wala ka nang ibang armas kung hindi panulat o pangguhit lamang, ang vandalism ang isa sa mga nalalabing paraan ng pakikipaglaban. Ito ay magsisilbing sulo na pananatilihing buhay ang liwanag at pag-asa ng pakikipaglaban.

Ang vandalism, sa pinakasimpleng

Higit sa lahat, gumising ka. Huwag kang tumigil sa pangingialam, huwag kang makalimot sa obligasyon mong magbigay ng boses sa mga nangangailangan. Hanggang dito na lang. May natitira pa naman akong eight lives. ‘Takits na lang sa susunod, mga beh. Meow. anyo nito, ay isang rebolusyonaryong sining na nilalakip ang pangarap o kwento ng lumikha nito. Ang bawat bandalismo ay may kwentong nararapat lamang tugunan ng pansin, intindihin, at unawain. Hindi lamang nito sinasalamin ang buhay ng gumawa, ngunit pati na rin ang kalagayan ng lipunan.

GRAPHICS 13

Volume 28 Numbers 13-14 Monday | March 30, 2015

CERISE

FROM PAGE 14

that we were more than the jagged halves that made a destructed whole. That we were better than the people in those cheesy songs and flicks because we were us—and a hundred recycled clichés couldn’t step up to our story. But our story stopped at halfhearted kisses and broken promises. I’d like to think that we were more than entangled limbs and lazy Sundays; more than shared licorice and indie movies and eclectic tastes. I’d like to think that we were more than two people who shared everything— everything but love. I’d like to think that we were more than momentarily distractions to each other, a way to pass the heartbreak and the time. But we were never good at distractions. And we always got lost, lost in the interminable abyss of the world swirling around us.

INDIFFERENCE

PATRICK JACOB LAXAMANA LIWAG

CHANCY IN HEAVEN JAMELA LIMABUAN BERNAS

My thoughts are what reverberate in the cold confines of my room at fourin-the-morning, and I pad down to my little refrigerator and in my hand, I cradle the familiar aubergine can of cherry coke. You are the cherry coke. And even though I would never admit it, cherry coke will always be my first love, my first fall, my first heartbreak. MANILA

FROM PAGE 14

naman sa politika, hindi ba? Maingay? Ilang taon na akong dumaraan dito, wala naman talagang nagbabago kung hindi ako. Noon, mataas pa ang pag-asa kong may mangyayari, ngayon wala na. Sa ilang taon ko rito, sa wakas, nakita ko na ang tanawin.

MANG DENIS JAZMINE CLAIRE MARTINEZ MABANSAG

14 OPINION

Volume 28 Numbers 13-14 March 30, 2015 | Monday

DESTRUCTED DISTRACTIONS

CERISE

Katrina Maria Limpiada Perolino

I got lost in you.

At four-in-the-morning, I wonder if I’ll ever learn to forget you.

In fields of gray and shades of gold we discovered that somehow, the perplexities of the world made sense when two people found it out.

t four-in-the-morning, I'm finding out that there are ghosts you can't escape and shadows you can't chase away.

At four-in-the-morning, the memories cling to me like clutches on purses, wrapping around my airways and exacerbating the need to breathe. You have, and always will be, the cherry coke. I never liked cherry coke. I had predisposed of all notions of not appreciating a flavour that was so foreign to me, until I took my first sip. The soda exploded on my tongue, its tastes faint with saccharine and something bitter. The sensation was maddeningly new, and I realised that it wasn't so bad. In fact, it was close to fantastic. And that was how I felt when I met you. I got lost under your intense brown eyes and your upturned lips, in the laugh that came heartily, out of the fact that it was you. It was you who got me lost.

Together.

“

I’D LIKE TO THINK THAT WE WERE MORE THAN TWO PEOPLE WHO SHARED EVERYTHING - EVERYTHING BUT LOVE.

And I'd like to think that we were somehow jagged pieces of a dusty old puzzle, meant to find each other in the messed-up kaleidoscope world of wrung-out hearts and lies. And maybe we are. We were no more than the lies we were told—we ran with untied sneakers and feet tripping in reckless abandon from the lies, that somehow, became us. I'd like to fantasize that maybe if I had met you one day later, one month later,

ou’re not good for me.

You’re on the opposite side of the universe from ‘good,’ in fact. You are fond of the natural helplessness human beings possess. You nip at them with your teeth as surely as one snaps branches from trees. And when they’re bared – when they’re nothing – you put them back together again in a way that makes them your subjects, and they rely on you to fix their gears into place and set their cogs into motion and rouse their minds into action and you are their master. I know you can do the same to me. I know you can break me – undress me, unmake me, unravel me like a long-forgotten divine temple, a sunken kingdom of dreams. I know you can break me and you will. You will because I will let you. I will let you, not because I can’t resist you, but because I would happily succumb to the spell you’re weaving. I will let you bury your fangs into my throat and drink my blood till nothing

But maybe we couldn’t. We weren’t more than two birds flying the same flight, boundless, free, and slightly askew. In flight we found each other, and in flight, we lost the thing that we valued the most. They say that taking pictures meant you had something that you wanted to treasure and keep as a keepsake of your own. But you never held a camera; never bothered to photograph the mess that was I. I never believed them, though. But I always believed in you. And I believed in us. But even we disproved of what I thought was true, and one thousand, eight hundred, and twenty-four hours later, I’m still haunted by the scent of your hair, the tone in your whispers, the feel of my hand in yours as we battle our everyday demons, and the kiss of your skin against mine. I’d like to think that we were more than the wreck they perceived us to be— CONTINUED ON PAGE 14

AN OPEN LETTER TO MY VAMPIRE LOVER (SPARE NOT A DROP)

A BLANK CANVAS

Joanne Pauline Ramos Santos

one year later, we would have made it out, we would have worked all the flaws and the kinks out.

is left. I will let you use me as you see fit. I will let you destroy all that I am and remake me into something that will feed your need for devastation and ruin. I will let you break me because I want to break me, too.

“

Your lips glide across my skin –

YOU SLASH AND SLICE EVERYTHING THAT GETS IN YOUR WAY AND RAZE THEM UNTIL THEY’RE NOTHING BUT A PILE OF ASHES, DEMEANED AND DEVALUED.

branding my soul with a silent prayer of wanton desire and immorality and shameless abandon – and you rip me apart. (And if I turn my skin over – this armor that I wear as if it’s real – will I see the scrapes I put there? Will I see the scratches, the careless incisions? Will I see where I have skewered myself, trying to get out of the cage I made and ultimately failing?)

Your fingers paint crimson across the useless void that is my existence and my walls are drenched in red (and red and red and more red). You taint everything pure in my life with scarlet splatters and you fill me with darkness and I welcome it, embrace it – as the vines of despair cling into every inch of me. I take your hand and you hold me close – and I don’t let go, no, and neither do you, because you and I share one reality now. And the hole that previously held my heart – my once upon a time beating heart, so human, so ephemeral, so very fragile – is empty, and all that remains is an echo of the tormented cries that no one heard, of the anguished roars to which no one dared listen, of the wretched screams about which no one cared. And I feel the claws of righteous judgment cut through my flesh and bones and I tumble over the precipice of turbulent perdition. And I know that you will stay with me as I wade through the fires of hell because I am as much CONTINUED ON PAGE 11

BASAG-ULO Lean Sandigan MANILA Bumubuga na naman ng usok ang dyip na nasakyan ko. Sunod-sunod ang paglabas ng maitim nitong usok, ubo nang ubo, parang iyong matandang lalaking kahol-aso na sa pag-ubo sa may gilid ng PGH kanina. Umusog ako nang kaunti sa bandang gitna ng dyip upang hindi yakapin ng amoy ng usok. Ang hirap talagang magcommute rito sa Maynila, komento ko sa kasalukuyang estado ng buhay. Totoo naman, walang madali sa lugar na ito. Kahit nga paghahanap lang ng CR na pwedeng puntahan kapag may tawag ng kalikasan, mahirap nang hanapin. Sumilip ako sa bintana, tutal hindi naman ako pwedeng basta maglabas na lang ng cellphone at hayaang tangayin ito ng mga batang hamog. Tatanawin ko na lang ang mga kalsada ng Maynila — mga kalsadang marumi tulad ng mga taong humihimlay at tumitira rito kapag gabi, mga poster at waiting shed na may larawan ng mga pulitikong sing dumi rin nila. Sa totoo lang, wala namang ibibigay sa iyo ang Maynila kung hindi katotohanan. At kailangan mo na lang tanggapin na ito ang pinakamagandang tanawing maibibigay nito. Ang realidad ng bansa kung saan ang mahihirap ay marumi, at ang mga mayayaman at makapangyarihan ay madalas, marumi rin. Walang malinis sa bahaging ito ng Maynila. Nakakasulasok ang amoy ng bawat kantong pwedeng babaan ng jeep. Sa gilid ng mga baradong butas ng imburnal, naroon ang dilaw na ihi mula sa iba’t ibang tao —mga tambay, mananakay, tindero, taong grasa, at napakarami pang iba. Naalala ko tuloy ang kulay ng administrasyon ngayon sa pamahalaan —kulay dilaw rin. Nakabibingi rin ang mga busina rito mula sa iba’t ibang sasakyan. Lahat ay nag-uunahan na tila mahuhuli sa kanilang pupuntahan. Pero, may direksyon nga ba sila? Minsan ayaw mo na lang ding malaman ang totoo. Marami naman kasi sa kanila, paikotikot lang sa magulo at kongkretong gubat ng lungsod. May mga bus, dyip, pribadong sasakyan, truck, at kung pupunta ka sa mga matataong lugar, naroon naman ang sigaw ng mga barker ng dyip at FX. Napangiti ako nung magsabay-sabay silang bumisina at sumigaw. Naalala ko, ganito rin IPAGPATULOY SA PAHINA 14

EDITORIAL 15

Volume 28 Numbers 13-14 Monday | March 30, 2015

NARIYAN NA ANG SAMBAYANAN. Unti-unti nang nakikita ang mga kapalpakan ng pangulo bilang pinuno ng bansa. Sa huling mga araw ng kaniyang administrasyon, mas lalong tumitibay ang katotohanang nagpatuloy lamang at lalong sumidhi ang kahirapan ng buhay sa kaniyang termino.

EDITOR-IN-CHIEF Angelo Dennis Aligaga Agdeppa ASSOCIATE EDITOR FOR INTERNAL AFFAIRS Patrick Jacob Laxamana Liwag ASSOCIATE EDITOR FOR EXTERNAL AFFAIRS Elizabeth Danielle Quiñones Fodulla MANAGING EDITOR Carlo Rey Resureccion Martinez

Sa pagkakalabas ng ginawang ulat ng Philippine National Police (PNP) Board of Inquiries (BOI), makikita na hindi tuluyang naging tapat ang pangulo sa kanyang tungkulin. Ang isang pagtatangkang linisin ang pangalan ng isang kakampi sa politika ay nagbunga ng kamatayan mula sa panig ng pulisya, mga Moro Islamic Liberation Front (MILF), at mga sibilyan. Sa pamumulitika ring ito ang nagbunga sa pagkakasira ng usaping pang-kapayapaan, buhay, at pangarap ng mga taga-Mindanao. Sa inilabas namang executive summary ng tatlong komite ng Senado ukol sa Mamasapano noong Marso 17, muling binanggit ang malaking pananagutan ng pangulo sa hindi pagsunod sa chain of command, kahit na alam nitong suspendido si PNP Director General Alan Purisima. Lumabas din sa ulat na itinago ng pangulo at kaniyang mga tauhan ang impormasyon mula sa mga importanteng kagawaran at opisyal ng gobyerno, kahit na magbubunga ito ng butas-butas na operasyon. Ngunit kahit sa gitna ng paghukay sa katotohanan, hindi pa rin nawawala ang pagtatakip sa pangulo gamit ang iba’t ibang paraan. Ilang araw matapos ilabas ng BOI ang kanilang ulat, klinaro nila ang pangalan ng pangulo matapos silang ipatawag nito. Hindi malayong ganito rin ang mangyari sa senado sa mga susunod na araw. Ang pagpapahina ng argumentong nagtuturo sa pangulo ay ang alas ng administrasyon, bukod pa sa pagtangkang dalhin ang bayan sa estado ng pagkalimot. Desperado na ang pangulong pabanguhin ang pangalan niya. Sa likod ng pagbubusal at pagtuturo ng may sala, alam pa rin ng mga mamamayan ang tunay na salarin. Nakikita at nadarama ng sambayanan ang pagbabaluktot sa mga daliring nakaturo sa pangulo. Sa mga nakalipas na araw, bumulusok pababa ang kanyang ratings — isang manipestasyon ng kawalan ng tiwala ng mga mamamayan. Alam ng sambayanan na hindi na dapat pang pagkatiwalaan ang isang pinunong nagpapasa ng sisi at sinusubukang hugasan pa ang kaniyang mga kamay kahit nakaharap na sa kanya ang bansa. Hindi maitatago ang katotohanang unti-unting pinapatay ng pangulo ang pangarap ng kanyang mamamayan tungo sa isang makatarungan at maunlad na bansa.

ASSISTANT MANAGING EDITOR Jennah Yelle Manato Mallari NEWS EDITOR Ronilo Raymundo Mesa FEATURES EDITOR Angelica Natividad Reyes CULTURE EDITOR Jamilah Paola dela Cruz Laguardia GRAPHICS EDITOR Lizette Joan Campaña Daluz

MICHAEL LORENZ DUMALAOG RAYMUNDO

Napipintong Wakas Kasama sa katotohanang hatid ng isyu Mamasapano at Bangsamoro Basic Law (BBL) ay ang katotohanang maraming nagawang pagkukulang at pagkakamali ang administrasyon sa loob ng limang taon, kasama ang mga kaakibat nitong paglilinis ng pangalan. Hindi nagsimula at nagtapos sa palpak na operasyon sa Mamasapano ang kawalan ng responsibilidad ng administrasyon sa mga gulong sinimulan nila. Sa katunayan, isa pa nga ito sa mga huling sisimbolo ng tunay na estado ng tuwid na daan — maraming butas at lubos na mapahamak. Noon pa man, hindi na tapat ang pangulo sa kanyang mga tungkulin bilang ama ng bansa. Habang ang lahat ay binabagtas

Walang karapatan at walang katarungang ibinibigay para sa mga mamamayang Pilipino. Sa loob ng maraming taon, ganoon pa rin ang gobyerno — mabilis sa pagprotekta sa kanilang mga sarili ngunit mabagal sa pagprotekta ng iba. Halatang ginagawang laro lamang ng pangulo ang nangyayari sa kanyang bansa. Ang katotohanan sa paghahatol sa pangulo ay dapat maging malinaw — hindi tunay na pinuno ang isang pinunong walang pananagutan. Sa kabila ng mga kontrobersiya, walang naging tunay na sagot ang pangulo kung hindi mas maraming pagpapasaring, retorika, at paninisi. Bagamat ang mga

DESPERADO NA ANG PANGULONG PABANGUHIN ANG PANGALAN NIYA ang kaniyang tuwid na daan at nakatingin lamang sa panig ng nangyaring engkwentro sa Mindanao, nagkakaroon naman ng pagkakataon ang administrasyon na takasan ang iba pa nitong kontrobersiyang dapat ay inaayos. Hindi nawawala ang matagal nang laban para sa lupa ng mga magsasaka, na patuloy pa ring inilalagay sa kamay ng huwad na reporma sa lupa. Kalakip nito ang pagdurusang nadarama naman ng mga manggagawa, kung saan hindi pa rin sila nabibigyan ng dagdag sa kanilang sahod para mabuhay sa isang bansang hindi makontrol ang pagtaas ng bilihin. Nalimutan na rin ng administrasyon ang dinaranas ng mga pag-asa ng bayan na sa ngayon ay naiipit sa mga mahal na gastusin sa paaralan.

dugo ng mga biktima ay nasa kanyang mga kamay, nagagawa pa rin niya itong iwisik sa ibang tao.

NEWS CORRESPONDENTS Ezra Kristina Ostaya Bayalan Adolf Enrique Santos Gonzales Eunice Biñas Hechanova Gayle Calianga Reyna FEATURES CORRESPONDENTS Liezl Ann Dimabuyu Lansang CULTURE CORRESPONDENTS Jose Lorenzo Querol Lanuza Thalia Real Villela RESIDENT ILLUSTRATORS Daniel John Galinato Estember Princess Pauline Cervantes Habla Joanne Pauline Ramos Santos RESIDENT PHOTOJOURNALIST Jenny Mary Camama Dagun OFFICE 4th Floor Student Center Building, University of the Philippines Manila, Padre Faura St. corner Ma. Orosa St., Ermita, Manila 1000 EMAIL themanilacollegian@gmail.com WEBSITES issuu.com/manilacollegian www.facebook.com/themanilacollegian www.twitter.com/mkule themanilacollegian.tumblr.com MEMBER

College Editors Solidaridad - UP Systemwide Alliance of Student Publications Guild of the and Writers’ Organizations Philippines

The Cover

Sa huling limang-daang araw ni Pangulong Aquino, huli na rin ang lahat para maitama pa ang mga kamailan ng kanyang administrasyon. Naroon pa rin ang korapsyon na tila ginamit lamang para alisin ang kaniyang mga kaaway sa politika. Ngunit higit sa lahat, naroon pa rin ang kahirapan at kawalan ng karapatan— na tila lumala pa nga. Panahon na para isauli ang lakas sa sambayanang naghihintay at magdudulot ng tunay na pagbabago. Nakikita na ng sambayanan ang panlilinlang ng pangulo. Tapos na ang paglalaro.

Illustration by Daniel John Galinato Estember

WalHulingangMeowPurr-ever ni Lord Chancy [SA PAGSASALIN NI] GABRIELLE MARIE MELAD SIMEON

iss ko na ang mga batang iyon sa UP. Nami-miss ko na ang mausok na hangin, ang maingay na kalsada at Oblation Garden, at ang matagal na pagtulog sa mainit na hapon.

May cat heaven ba talaga? Kung ganoon, bakit ang hina ng wi-fi dito? Gusto ko nang makita ulit na nagmamadali ang mga estudyanteng iyon sa mga klase nila. Kamusta na kaya sila? Ano na bang uso ngayon? Naaalala pa ba nila ako? Bakit ba ang dami kong tanong? Wala eh. Walang purr-ever. Kahit napupuno ako ng tanong, may mga hindi ako masagot kasi wala na ako. Siguro, ang tanging magagawa ko na lang ay ituro kung ano ang naging pananaw ko sa buong pagtambay ko sa tabi ng mga konkretong haligi ng UP.

Past and the Fur-ious Miss ko na ang UP Manila, pusang gala (pun intended). Parang kailan lang nang umalis ako at sinalubong ang bagong taong kasama si Mama. Malubha na ang sakit ko noon, pero puspusan niya pa rin akong inaruga at inalagaan. Ngayon, gumagapang na ang katapusan ng Marso. Kahit wala naman talaga akong hawla, pakiramdam ko naman nakatali pa rin ako sa lugar na itinuring kong tahanan. Araw-araw, hanap-hanap ko ang bawat sulok, bawat halaman na kumupkop sa pang-Belo kong balahibo. Bukod pa roon, miss ko na ang aking miming pals na naging sandigan at takbuhan ko hanggang sa huli. Ang best friend kong si Itnok, na kinukumpleto ang tambay hours niya sa hagdanan ng RH. Si mareng Pepsi, na laging nakabuka ang bibig at tulolaway habang natutulog, at mas nauna pa sa aking sumampa sa cat heaven. Mga kuting na inaanak ko, na sana hanggang ngayon ay nakikinabang pa rin sa mga pampakalmang belly rubs na itinuturing na good luck charm ng ibang estudyante. Miss na miss ko na rin ang GabCaf. Napakalaking dagok ang pagkawala nito, mas mahapdi pa kaysa sa pagkaputol ng buntot ko. Nakikita ko ang tuloy-tuloy na pagpayat ng mga kaibigan ko, ang sunod-sunod nilang pagkakasakit. Wala nang ate Makels na

may dalang graham balls, o mga isko at iska na kahit gustong mamahagi ng pagkain, ay walang maibigay. Pero hindi lang masarap at murang pagkain ang ipinagkaloob ng GabCaf sa buong UPM. Naging silungan ito ng mga estudyante, naging saksi sa paglaki nila, sa iba’t ibang kwento at alaala. Sa GabCaf, walang BA vs BS, walang kani-kanilang kolehiyo, walang kulay-kulay. Pusa ka man o sadyang mukhang alien, bahagi ka ng iisang tahanan. Wala na ang GabCaf. Wala na si kuya Ezekiel na tinitingalang eksperto sa photocopying. Halos paubos na ang libre sa PGH. Kahit ang dating academic calendar, hindi nakalampas. Imbes na nakakapagkubli kami sa silong tuwing tag-ulan, gutom at ginaw na kaming naghihintay na pagbukas ng pintuan ng Peyups. Ang daming biglaang nawala, bago pa ako. Namatay. Umalis, inalis, pinaalis.

Meow More Chance Pero hindi lang de-lata ang may expiration date; kahit pagmu-move on, may hangganan din. Nakahanap ka na ng rebound sa ex mo. May revival ang Pangako Sa’yo. Bago na ang nakaupong USC, at sa wakas, nagpalit na muli tayo ng Chancellor. Noon, kung pumupunta ka lang sa CAS para dumulog sa pinakamalapit at pinaka-fluffy na Chancy, ngayon, kailangan mo nang akyatin ang 8th floor ng PGH. Sabi nila, uso na raw mag-move on sa GabCaf dahil mayroon nang Student Center. Tama na ang CRS at nakakaurat na pila sa enrollment; give SAIS a chance naman daw. Wala na ang STFAP, pero may kahalili naman itong STS na sinimulan lang ngayong school year. And last but not the least, rinig ko sa mga brothers and sisters ko sa Pedro Gil, mayroong naimplimentang bagong patakaran sa pagpasok sa mga puting kolehiyo—ang mas malabo pa sa kalandian mo na RSA. Patuloy na nagbabago, hindi lang ang Peyups—pati na rin ang lipunan at mundong ginagalawan natin. Nakikisabay sa trends, sa pag-agos ng panahon. Pero tulad ng mga uso, noon man o ngayon, hindi lahat ng pagbabago ay tungo sa ikauunlad at ikabubuti natin. Kadalasan, kaunti lang ang nakikinabang, habang

DIBUHO NI JOSE PAOLO BERMUDEZ REYES

nananatiling atrasado at dehado ang nakararami. Hindi rin lahat ng pinapangakong pagbabago ay natutupad. Yayayain kang mag-dinner, tapos networking lang pala. Paaasahin ka na nga, sasaktan ka pa. Buto-buto pa rin na bakal at kahoy ang gusali ng Student Center noong huli ko itong nakita. Ang tanong na lang ngayon ay kung hanggang kailan pa magtitiis ang mga pusa (at tao) sa pamantasan. Ang SAIS na tulong dapat sa enrollment, at bawas na rin sa istorbo tuwing hibernation period ng mga kauri ko, nagluwal pa ng mga hindi kaakit-akit na aberya. Etong STS, na tiket sana ng maraming mag-aaral para masilayan ako, naging sanhi pa ng pagkaunti ng mga isko at iscats. Bingi na tinanggalan ng bibig. Pilay na inagaw pa ang saklay.

Endless Pawsibilities Question mark. Minsan punctuation. Madalas, future natin. Sa paglipas ng panahon, maaaring magmistulang patungan na lang ng paso ang mga infamous sleeping spots ko. Aamagin at mapupuno ng dumi ang paanan ni Oble, hitik sa mga estudyanteng hawak ang bluebook o pumipitik ang lente. Mauubos din ang mga pusa sa CAS, at kalauna'y dali-dali m o n g

dadaanan ang Bulwagang Rizal, tuluyang nilimot ang pangalang Morel. Sino ‘yun, prof ba ‘yun? Nakadungaw ako ngayon mula sa bintana. Malabo, pero kita ko ang kumpol-kumpol ninyong paglabas ng klasrum. Umuunti na ang mga nakatsinelas, halos lahat, naka-boat shoes, Vans. Sosyal. Ang kuliling sa inyong mga bulsa, habang dinadaanan ang mga pusang nagkalat sa Oble Garden, ay dahil na sa susi ng sarili ninyong mga sasakyan, hindi sa barya pangcommute. Hindi malabong ang makakapasok na lang sa Peyups sa mga susunod na taon ay ang mga kayang makapagbayad ng mataas matrikula, na mas afford ipakain ang Pocky imbes na Rebisco. Unti-unti, kasabay ng pagkalimot mo sa akin, kukupas ang sigaw na, ugh, repeat after me: education is a right. Hindi malabong mangyari na makaligtaan mo ang iba pang isyung kinakaharap natin, dahil mabubulag ka sa masyadong pagsulong ng sariling interes. At lalong hindi malabong hahantong sa punto na ang mga tao na lang tulad ni Mama Koh ang tanging IPAGPATULOY SA PAHINA 12