5/21 (789)
kierunekenergetyka.pl
Dwumiesięcznik
cena: 25,00 zł (w tym 8% vat) 58.14.12.0 ISSN 1734-7823
TEMAT NUMERU
I
Ochrona środowiska
Czas na zielone zmiany I Zmiany w regulacjach środowiskowych I Zagospodarowanie ubocznych produktów spalania I Ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko
Czy jest się czego bać?
> 20
Dla jednych odpad, > 26 dla innych surowiec
System Zarządzania Majątkiem w PGE Energia Ciepła
> 52
Uzdatnianie wody dla ciepłowni i elektrociepłowni
PONAD
Specjalizujemy się w tworzeniu najnowocześniejszych systemów generacji wody dla ciepłownictwa
10 tys.
zrealizowanych projektów dla branż y ciepłowniczej na świecie
Kocioł parowy Wodociąg Zmiękczanie Demineralizacja Filtr ciśnieniowy Wymiana jonowa Odwrócona osmoza
Odgazowywanie Membranowe
Kotły i turbiny do produkcji ciepła i elektryczności są bardzo wrażliwe na rozpuszczone w wodzie sole i inne cząstki. Usunięcie tych związków z wody ma zasadnicze znaczenie dla żywotności, eksploatacji i bezpieczeństwa systemu.
Demineralizacja EDI
Polerowanie Mixed-bed
Właściwie uzdatniona woda dla kotłów parowych gwarantuje ograniczenie występowania korozji, ochronę turbiny, a także minimalizuje konieczność odsalania wody oraz użycia chemikaliów.
Eurowater Sp. z o.o. Centrala Izabelin Tel.: +48 22 722 80 25
Oddział Wrocław Tel.: +48 71 345 01 15
Turbina Produkcja energii elektrycznej
Zbiornik buforowy
Oddział Gdańsk Tel.: +48 58 333 13 80
85
www.eurowater.pl
lat
UZDATNIANIA WODY 1936 - 2021
info.pl@eurowater.com
spis treści
8 I Niemcy: coraz więcej ciepła z kolektorów słonecznych Aleksandra Fedorska 10 I Przyszłość kompozytów polimerowych w energetyce wiatrowej Olimpia Borowa 11 I Analiza trendów klimatycznych na przestrzeni lat Ewa Świerkosz 16 I XXIII Sympozjum Energetyka Bełchatów Maciej Szramek
T E MAT NUM E RU : Ochrona środowiska Fot. 123rf
Z Życia branży
30
TE M AT N U M ER U : Ochrona środowiska
R e mo n t y i U R 48 I PEC-Gliwice inwestuje w cyfryzację Krzysztof Szaliński 52 I System Zarządzania Majątkiem w PGE Energia Ciepła Wojciech Kmiecik, Angelika Sworowska 56 I Jak zaprojektować analizę bezpieczeństwa eksploatacji urządzenia ciśnieniowego Rozmowa z Jackiem Kocięckim, dyrektorem Departamentu Techniki Urzędu Dozoru Technicznego
Ciepłownictwo 60 I Ciepło bardziej ECO Rozmowa z Pawłem Krawczykiem, członkiem zarządu ds. ekonomicznych Energetyki Cieplnej Opolszczyzny SA
Pa l i wa 64 I Perspektywiczne złoża surowców na terenie Polski Wojciech Sikorski
Prawo 70 I Rozliczenie dodatkowych kosztów realizacji inwestycji energetycznej Andrzej Sokołowski, Magdalena Nasiłowska
F ELIET O N 74 I Hammurabi a sprawa polska, a właściwie sprawa energetyki polskiej Jerzy Łaskawiec
Europejski Zielony Ład – rewizja dyrektywy o emisjach przemysłowych (IED) Michał Jabłoński
Fot. PEC Gliwice
R e mo n t y i U R
48 PEC-Gliwice inwestuje w cyfryzację Krzysztof Szaliński Ciepłownictwo
fot. ECO
20 I Czy jest się czego bać? Mikołaj Maśliński 26 I Dla jednych odpad, dla innych surowiec Barbara Kowalczyk 30 I Europejski Zielony Ład – rewizja dyrektywy o emisjach przemysłowych (IED) Michał Jabłoński 34 I Susze i brak wody w przemyśle Jakub Jasiński 36 I Z generatorem mikropęcherzyków… Piotr Wiliński 40 I Automatyzacja pomiaru pH i potencjału redoks zawiesiny absorpcyjnej Janusz Zajączkowski 44 I Jak rozwiązać problem amoniaku i boru w ściekach Łukasz Kot 46 I Contracting specjalistów w projektach ochrony środowiska Grzegorz Lamot
Ciepło bardziej ECO Rozmowa z Pawłem Krawczykiem, członkiem zarządu ds. ekonomicznych Energetyki Cieplnej Opolszczyzny SA
60
ECiz 5/2021 3
O D REDAKC J I
Wydawca: BMP spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa
Maciej Szramek redaktor wydania tel. 32 415 97 74 wew. 18 tel. kom. 602 117 145 e-mail: maciej.szramek@e-bmp.pl
KRS: 0000406244, REGON: 242 812 437 NIP: 639-20-03-478 ul. Morcinka 35 47-400 Racibórz tel./fax 32 415 97 74 tel.: 32 415 29 21, 32 415 97 93 energetyka@e-bmp.pl www.kierunekenergetyka.pl
BMP to firma od prawie 30 lat integrująca środowiska branżowe, proponująca nowe formy budowania porozumienia, moderator kontaktów biznesowych, wymiany wiedzy i doświadczeń. To organizator branżowych spotkań i wydarzeń – znanych i cenionych ogólnopolskich konferencji branżowych, webinariów, wydawca profesjonalnych magazynów i portali.
Zielona transformacja O
G
W
P
chrona klimatu i środowiska już od lat jest najważniejszą kwestią w transformacji energetyki oraz ciepłownictwa w Polsce i na świecie. Całokształt działań wykonywanych przez branżę w celu ograniczenia swojego negatywnego wpływu na otoczenie ukierunkowywany jest przede wszystkim przez regulacje unijne. Regulacje zmieniające się tak szybko, jak nigdy dotąd. tekście „Europejski Zielony Ład – rewizja dyrektywy o emisjach przemysłowych (IED)”, napisanym przez Michała Jabłońskiego, zastępcę dyrektora TGPE ds. ochrony środowiska, znajdziecie Państwo najbardziej istotne informacje dotyczące najważniejszych zmian i prawdopodobnych działań zaostrzających normy środowiskowe w przyszłości. O przyszłości tej, z punktu widzenia Energetyki Cieplnej Opolszczyzny, rozmawiamy z kolei z wiceprezesem spółki Pawłem Krawczykim, którego pytamy o wizję zielonej transformacji swojej firmy, ale i branży w ogóle. Regulacje z dyrektywy IED dotykają również sektora przemysłowego, gdzie jednym z podstawowych gwarantów odpowiedniego i rzetelnego spełniania norm środowiskowych jest Inspekcja Ochrony Środowiska. Czy jest się czego bać? – pyta w tytule artykułu Mikołaj Maśliński, opisując procedurę kontroli ze strony wyżej wymienionej instutycji.
ospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) staje się coraz bardziej istotnym trendem w zakresie ekologii na świecie. W energetyce, gdy rozmawiamy o GOZ, przeważnie mamy na myśli uboczne produkty spalania. Na s. 26 Barbara Kowalczyk z PGNiG TERMIKA opisuje przypadki, w których to, co „Dla jednych jest odpadem, dla innych jest surowcem”.
rawo i dyrektywy to nie jedyne zmieniające się elementy; transformacja ma swoje przełożenie na codzienne funkcjonowanie zakładów, w których służby utrzymania ruchu dążą do osiągniecia jak najwyższej efektywności i bezpieczeństwa. W tym numerze zamieszczamy więc ciekawy materiał o tym, jak sprawy związane z utrzymaniem majątku, systemowo realizuje PGE Energia Ciepła w ramach całej swojej grupy. Nieodłączny elemente optymalizacji pracy na elektrowni czy elektrociepłowni stanowi dziś cyfryzacja – o tym, jak wdrażana jest w Gliwicach – na s. 48.
J
uż teraz zapraszam również Państwa na XIV Konferencję Remonty i Utrzymanie Ruchu w Energetyce, tradycyjnie odbywającą się w Licheniu, gdzie porozmawiamy o nowoczesnym zarządzaniu majątkiem produkcyjnym.
Rada Programowa: prof. Jan Popczyk, przewodniczący Rady Programowej, Politechnika Śląska prof. Andrzej Błaszczyk, prezes zarządu HYDRO-POMP dr hab. inż. Wojciech Bujalski, prof. PW, Politechnika Warszawska dr hab. inż. Maria Jędrusik, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska Henryk Kaliś, przewodniczący Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu, prezes Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii dr hab. inż. Roman Krok, prof. Pol. Śl., Politechnika Śląska prof. Janusz Lewandowski, Politechnika Warszawska dr inż. Jerzy Łaskawiec, ekspert ds. energetyki dr Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes zarządu Forum Energii dr Małgorzata Niestępska, prezes zarządu PEC Ciechanów Jan Sakławski, Kancelaria Brysiewicz, Bokina, Sakławski i Wspólnicy dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych Sp. z o.o., Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Waldemar Szulc, dyrektor biura, Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie Prezes zarządu BMP Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. Adam Grzeszczuk Redaktor naczelny Przemysław Płonka Redaktor wydania Maciej Szramek Redakcja techniczna Marek Fichna Sprzedaż: Krzysztof Sielski Prenumerata: Aneta Jaroszewicz Druk: FISCHER POLIGRAFIA Cena 1 egzemplarza – 25,00 zł (w tym 8% VAT) Wpłaty kierować należy na konto: Bank Spółdzielczy w Raciborzu Nr konta: 40 8475 0006 2001 0014 6825 0001 Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę instytucjonalną przyjmuje firma Kolporter Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.. Informacje pod numerem infolinii 0801 40 40 44 lub na stronie internetowej http://dp.kolporter.com.pl/ Magazyn kierowany jest do prezesów, dyr. ds. technicznych i głównych specjalistów (mechaników, automatyków, energetyków) reprezentujących branżę energetyczną, organizatorów targów, sympozjów, imprez branżowych, urzędów, ministerstw, instytutów, wyższych uczelni oraz biur projektowych. Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Niniejsze wydanie jest wersją pierwotną czasopisma Wykorzystywanie materiałów i publikowanie reklam opracowanych przez wydawcę wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do opracowywania nadesłanych tekstów oraz dokonywania ich skrótów, możliwości zmiany tytułów, wyróżnień i podkreśleń w tekstach. Artykułów niezamówionych redakcja nie zwraca. Fot. na okładce: 123rf
4 ECiz 5/2021
W O BIEKTYWIE
Farma wiatrowa Windfloat Atlantic Ponad dekadę temu, gdy rynek znajdował się na zupełnie innym etapie rozwoju, WindFloat opracował innowacyjną technologię umożliwiającą wykorzystanie morskich zasobów wiatrowych na wodach o głębokości przekraczającej 40 m. Niedawno dobiegł końca pierwszy rok eksploatacji pierwszej pływającej farmy wiatrowej u wybrzeża Europy kontynentalnej Źródło i fot.: informacja prasowa
ECiz 5/2021 5
z portal u kier u nek ENER G ETYKA . pl R O Z M AIT O ŚCI
2,7 mld złotych Park Zielonej Energii w Przedsiębiorstwie Energetyki
Cieplnej Gliwice Park Zielonej Energii Gliwicka ciepłownia zostanie rozbudowana o nowy blok z kotłem wielopaliwowym, w Przedsiębiorstwie wytwarzającym ciepło i energię elektryczną. Inwestycja będzie kluczowym elementem gospodarki obiegu zamkniętego miasta Gliwice. Dzięki niej będzie możliwe pełne odzyskanie termiczne energii z odpadów komunalnych, ograniczenie zużycia węgla, obniżenie emisji Energetyki Cieplnej Gliwice szkodliwych substancji do środowiska oraz stabilizacja cen produkowanego ciepła. Za przygotowanie projektu, budowę oraz eksploatację Parku Zielonej Energii będzie
odpowiedzialna miejska spółka: Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Gliwice. Gliwicka ciepłownia zostanie rozbudowana o nowy Park Zielonej Energii to ekologiczna i nowoczesna inwestycja, która będzie stanowić blok z kotłem wielopaliwowym, wytwarzającym niezbędny element systemu gospodarowania odpadami w Gliwicach. Bezpieczny dla ludzi i środowiskai energię obiekt będzie spełniać restrykcyjne przepisy środowiskowe – polskie i ciepło elektryczną. Inwestycja będzie europejskie. Do wykorzystania w wielopaliwowym kotle parowym będą przeznaczone tylko te odpady resztkowe,elementem których nie da się jużgospodarki odzyskać poprzez segregację kluczowym obiegui recykling. zamkniętego Źródło i for.: informacjamiasta prasowa Gliwice.
Za przygotowanie projektu, budowę oraz eksploatację Parku Zielonej Energii będzie odpowiedzialna miejska spółka: Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Gliwice. Park Zielonej Energii to ekologiczna i nowoczesna inwestycja, która będzie stanowić niezbędny element systemu gospodarowania odpadami w Gliwicach. Bezpieczny dla ludzi i środowiska obiekt będzie spełniać restrykcyjne przepisy środowiskowe – polskie i europejskie. Do wykorzystania w wielopaliwowym kotle parowym będą przeznaczone tylko te odpady resztkowe, których nie da się już odzyskać poprzez segregację i recykling. Źródło i fot.: informacja prasowa
energia jądrowa to samowystarczalność energetyczna dla KGHM Poprzez inwestycję w energetykę jądrową, KGHM zapewni sobie samowystarczalność energetyczną, ograniczy koszty z tytułu opłat za CO2 oraz utrzyma konkurencyjność na rynkach światowych – mówi prezes KGHM Marcin Chludziński. – Dostęp do taniej energii elektrycznej to element polskiej i biznesowej racji stanu – podkreśla Marcin Chludziński. Według niego, dla KGHM ograniczanie kosztów energii i opłat za CO2 jest priorytetem, ponieważ pozwoli to zachować spółce przewagi biznesowe w skali globalnej. KGHM chce wraz z NuScale doprowadzić do wybudowania w Polsce czterech małych reaktorów jądrowych (każdy o mocy 77 MWe) do roku 2029. Źródło: informacja prasowa
6 ECiz 5/2021
– tyle zysku netto odnotowała Grupa PGE w I półroczu 2021 r. Źródło: informacja prasowa
Wrocławska elektrociepłownia przygotowana do zapewnienia mieszkańcom ciepła w nadchodzących miesiącach
„ Od wielu lat prowadzimy programy skierowane przede wszystkim do ludzi młodych, by kreować świadomość o tym, czym jest ciepło systemowe już od najmłodszych lat – Paweł Krawczyk, członek zarządu ds. ekonomicznych Energetyki Cieplnej Opolszczyzny SA
Wrocławska elektrociepłownia przygotowana do zapewnienia mieszkańcom ciepła w nadchodzących miesiącach Wrocławska KOGENERACJA, należąca do PGE Energia Ciepła z Grupy Kapitałowej PGE, jest na stałe wpisana w miasto i stanowi gwarancję bezpieczeństwa dostaw ciepła dla Wrocławia. Elektrociepłownia jest przez cały rok gotowa, by produkować ciepło dla mieszkańców. Przed nami jesień i zima, kiedy to w znaczący sposób rośnie zapotrzebowanie na ciepło. I na to wrocławska spółka jest przygotowana. Chłodne wieczory i poranki to czas, kiedy mieszkańcy zaczynają myśleć o ciepłych grzejnikach. KOGENERACJA S.A. jest gotowa 365 dni w roku dostarczyć ciepło. Przygotowania do sezonu grzewczego poprzedzają doroczne prace remontowe i modernizacyjne realizowane w elektrociepłowni w sezonie letnim, kiedy zapotrzebowanie na ciepło jest mniejsze. Źródło i fot.: informacja prasowa
z portal u kier u nek ENER G ETYKA . pl
„Bogdanka” stawia na cyfryzację i wspólnie z ABB zmierza w kierunku kopalni autonomicznej Lubelski Węgiel „Bogdanka”, należący do grupy Enea, wchodzi w nową cyfrową epokę. „Bogdanka” – jako pierwsza kopalnia węgla kamiennego na świecie – opracowała, wdrożyła i uruchomiła wspólnie z firmą ABB oraz Akademią Górniczo-Hutniczą zintegrowany system predykcji i monitoringu całego kompleksu ścianowego.
Ponad 100 mln złotych wyda inwestor na produkcję zielonej energii w województwie pomorskim Pod koniec września zainaugurowano budowę farmy wiatrowej w Dębnicy Kaszubskiej. Za kilka miesięcy farma będzie produkowała zieloną energię, która wystarczy, by zasilić kilkanaście tysięcy gospodarstw domowych. Ta kolejna farma grupy Uriel w Polsce będzie składała się z 6 turbin o mocy 20,7 MW, a koszt jej budowy to ponad 100 mln złotych. – Właśnie wykonywany jest ostatni fundament pod turbinę wiatrową. Całość budowy łącznie z instalacją i uruchomieniem turbin chcemy zakończyć do marca 2022 roku. Wtedy nasza elektrownia zacznie dostarczać zielony, ekologiczny, bezemisyjny prąd do sieci – wyjaśnia Xavier Canals, członek zarządu spółki DK Farma Wiatrowa. Źródło i fot.: informacja prasowa
Pierwszy rok eksploatacji Windfloat Atlantic Niedawno dobiegł końca pierwszy rok eksploatacji pierwszej pływającej farmy wiatrowej u wybrzeża Europy kontynentalnej. Jest to jednocześnie pierwsza farma wiatrowa na świecie zbudowana w technologii Windfloat, która pozwala na montaż jednych z największych komercyjnych turbin wiatrowych na rynku na pływającej platformie. Podstawowe dane techniczne obiektu: • Trzy turbiny wiatrowe zlokalizowane 18 kilometrów od wybrzeża Viana do Castelo. • 25 MW mocy zainstalowanej. • Osiemnastokilometrowy podmorski kabel do przesyłu energii odnawialnej do sieci krajowej. W ciągu pierwszego roku eksploatacji farma wiatrowa przetrwała fale o wysokości 20 m oraz wiatry o sile 100 km/godz. Odnotowano następujące wyniki operacyjne: • Łącznie 75 GWh wyprodukowanej energii, co wystarcza na pokrycie potrzeb 60 000 osób. • Czerwiec był rekordowym miesiącem pod względem produkcji energii – łącznie 8,6 GWh. • 513 godzin pracy na morzu. • Najwyższa zarejestrowana prędkość wiatru: 134 km/godz. • Fale o wysokości 14 m. Źródło: informacja prasowa
Rozwiązanie jest pierwszym krokiem w kierunku stworzenia autonomicznej kopalni przyszłości. "Bogdanka" stawia na cyfryzację i wspólnie z ABB Cyfryzacja obszar, na który „Bogdanka” konsekwentnie zmierza w to kierunku kopalni autonomicznej stawia. Już od kilku lat kopalnia rozwija system Lubelski Węgiel "Bogdanka" należący do grupy Enea wchodzi w nową cyfrową epokę. planowania oraz modelu geologicznego „Bogdanka” – jako produkcji pierwsza kopalnia węgla kamiennego na świecie – opracowała, wdrożyła i uruchomiła wspólnie z firmą ABB oraz Akademią Górniczo-Hutniczą zintegrowany system w 3D. Niedawno „Bogdanka” poszła o krok do przodu, predykcji i monitoringu całego kompleksu ścianowego. Rozwiązanie jest pierwszym krokiem wdecydując kierunku stworzenia autonomicznej kopalni przyszłości. internetu rzeczy się na wdrożenie technologii na mierzącej 7 który km,„Bogdanka” najdłuższej ścianiestawia. wydobywczej yfryzacja to obszar, na konsekwentnie Już od kilku lat kopalnia rozwija system planowania produkcji oraz modelu geologicznego 3D. Niedawno w górnictwie węgla kamiennego na świecie.w Zastosowane „Bogdanka” poszła o krok do przodu, decydując się na wdrożenie technologii internetu rzeczy pozwalaścianie monitorować stan krytycznych narozwiązanie mierzącej 7 km, najdłuższej wydobywczej górnictwie węgla kamiennego na świecie. Zastosowane rozwiązanie pozwala monitorować stan krytycznych urządzeń – urządzeń – silników, układów chłodzenia i hydrauliki silników, układów chłodzenia i hydrauliki czy też łożysk – a za pomocą odpowiednich czy też łożysk – a za pomocą algorytmów również przewidywać możliwośćodpowiednich wystąpienia awarii. algorytmów również przewidywać możliwość wystąpienia awarii.
Marcin Chludziński: dlaprasowa KGHM energia jądrowa to Źródło i fot.: informacja samowystarczalność energetyczna i niższe koszty Poprzez inwestycję w energetykę jądrową, KGHM zapewni sobie samowystarczalność energetyczną, ograniczy koszty z tytułu opłat za CO2 oraz utrzyma konkurencyjność na rynkach światowych – powiedział prezes KGHM Marcin Chludziński, oceniając podpisanie
Dobre wyniki Grupy Ignitis
Grupa Ignitis, litewski koncern energetyczny działający w Europie, w tym coraz aktywniej w Polsce, odnotował 30,5 proc. wzrost zysku operacyjnego EBITDA w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. Wartość EBITDA wyniosła 168,4 mln euro. Za wzrost odpowiadają głównie inwestycje w energię odnawialną w Łotwie, Litwie i Polsce. Wyniki finansowe Grupy Ignitis za pierwsze półrocze zostały właśnie przyjęte przez walne zgromadzenie akcjonariuszy. Wzrost wartości EBITDA we wszystkich segmentach wynikał głównie z działalności mocy wytwórczych Green Generation, w tym elektrociepłowni w Wilnie i Kownie oraz rozbudowy projektów OZE w Łotwie. Źródło: informacja prasowa
ECiz 5/2021 7
z życia branży
Niemcy: coraz więcej ciepła z kolektorów słonecznych Niedaleko granicy z Polską, w nadbałtyckim mieście Greifswald, powstaje właśnie największe w Niemczech pole kolektorów słonecznych wytwarzających energię cieplną.
Po ukończeniu budowy, w 2022 roku instalacja będzie miała wydajność rzędu 8 000 MWh w skali roku. Według operatora, firmy Stadtwerke Greifswald, będzie ona w miesiącach letnich zapewniać miastu ogrzewanie budynków i ciepłą wodę. Miasto zmniejszy w ten sposób emisję dwutlenku węgla o 1780 ton w skali roku, ponieważ w tym czasie nie będzie używany gaz ziemny, który w chłodnych miesiącach jest głównym paliwem w lokalnych ciepłowniach.
Wsparcie państwa Instalacje solartermiczne w Niemczech są wspierane przez państwo w ramach polityki klimatycznej. Najwyższe wsparcie to zwrot 40-45% kosztów takiej instalacji w ramach indywidualnego planu modernizacji energetycznej całego budynku. Chodzi tu o wymianę całego systemu grzewczego z oleju opałowego na bardziej przyjazny dla klimatu gaz ziemny, co w Niemczech jest obecnie bardzo popularne. Gdy w ramach takiego przejścia na gaz ziemny zakupione zostaną także panele słoneczne do ogrzeTechnologia coraz popularniejsza wania wody lub pomieszczeń, zwrot koszW Niemczech technologia grzewcza oparta tów może wynieść 35-30%. W przypadku na słońcu długo nie była zbyt chętnie stosoAleksandra Fedorska domu jednorodzinnego, gdzie właściciele wana, ale w ostatnich latach staje się coraz zdecydują się na zastosowanie kolektorów popularniejsza – w 2019 roku wytworzono Korespondentka do ogrzewania wody, dopłata sięga 1500 w ten sposób 8,5 TWh ciepła. W 2020 roku polskich i niemieckich euro. Na wyższe, lecz rzadko udzielane było to co prawda tylko 8,7 TWh (a więc portali branżowych. wsparcie rzędu 40-45%, mogą liczyć nienie nastąpił znaczący wzrost), ale wiązało Jej specjalizacją jest mieccy właściciele domu, gdy zdecydują się się to ze złymi warunkami słonecznymi. polityka energetyczna na wyjątkowo wydajne systemy grzewcze, W zeszłym roku działało na terenie Niemiec Niemiec, Danii, Szwecji, gwarantujące znacznie niższą emisję CO2. 2,5 miliona instalacji solartermicznych. Austrii, Szwajcarii oraz Branża energetyki słonecznej wychodzi Tu należy jednak uwzględnić, że systemy te krajów Beneluksu. Śledzi z założenia, że obecnie 5-10% niemieckich są znacznie droższe od konwencjonalnych. przebieg kampanii gospodarstw domowych sięga po wsparPoza dofinansowaniem z budżetu federalwyborczych we cie w związku z instalacją takich urządzeń. nego możliwe są także wnioski o wsparcie wszystkich wymienionych Większość z nich uzupełnia w ten sposób landowe. Nie jest ono tak wysokie jak krajach pod względem kolektorami konwencjonalne lub inne federalne, ale niektóre landy, np. Badepolityki energetycznej. alternatywne systemy grzewcze. Głównie nia-Wirtembergia, udzielają korzystnych chodzi tu o ogrzewanie wody. Jeśli instakredytów na instalacje solartermiczne. lacja jest stosowana tylko do tego celu, koszty instalaW branży dostawców instalacji solartermicznych od lat cji są dla niemieckich konsumentów względnie niskie dominują firmy chińskie. W tej sytuacji przedsiębiorstwa, i oscylują w przypadku małego domu jednorodzinnego takie jak niemiecki Bosch czy austriacki Viessmann, starają w granicach 5000 euro. Jeśli jednak jest wykorzystywana się zachować chociaż część rynku, oferując solidną i nowow celach stricte grzewczych, koszty sięgają 10 000 euro. czesną technologię. Przykładem skuteczności takiego poWydajność instalacji solartermicznych zależy od pory dejścia może być właśnie Greifswald, gdzie przetarg wygraroku i liczby słonecznych dni, a zwrot inwestycji, według ła niemiecka firma Ritter XL Solar z Badenii Wirtembergii. prognoz ekspertów, może potrwać nawet 14-15 lat.
8 ECiz 5/2021
z życia branży
O k i e m s t u d e n ta
Przyszłość kompozytów polimerowych w energetyce wiatrowej Popularyzacja wiatru jako źródła energii oraz rozwój technologiczny energetyki wiatrowej wpłynęły na konieczność zwiększenia trwałości i niezawodności stosowanych urządzeń i systemów, przez co zastosowanie kompozytów polimerowych przy ich budowie stało się bardzo powszechne. Wynika to ze swobodnej możliwości połączenia materiałów, co skutkuje uzyskaniem tworzywa o lepszych właściwościach konstrukcyjnych i eksploatacyjnych, których nie mają żadne inne materiały proste. Kompozyty polimerowe są jednymi z najpopularniejszych produkowanych kompozytów. W energetyce wiatrowej odnajdują swoje zastosowanie w budowie łopat turbin wiatrowych.
Pozwala również na zmniejszenie kosztów produkcji i transportu. Lekkość łopat umożliwia także wykorzystywanie ich przy silniejszych wiatrach na większych wysokościach. Wykorzystanie polimerów zbrojonych włóknami powoduje, że połówki powłok da się łatwo formować w celu otrzymania pożądanego kształtu. Ponadto opisywane materiały zapewniają płatom łopat odporność na korozję.
Najważniejsze są łopaty Łopaty pełnią najważniejszą rolę w działaniu siłowni wiatrowej – zamieniają energię kinetyczną wiatru na energię mechaniczną w formie ruchu obrotowego wirnika. Do podstawowych elementów łopaty Problem recyklingu Olimpia Borowa zalicza się: dźwigar występujący Przyszłość stosowania kompozytów na całej długości łopaty i powłokę, polimerowych do budowy łopat Studentka IV roku Energetyki która składa się z dwóch takich turbin wiatrowych stoi jednak na Wydziale Mechanicznym samych połów łączonych ze sobą pod znakiem zapytania przez Energetyki i Lotnictwa i tworzących zewnętrzny korpus. problem ich recyklingu. Pojawiają Politechniki Warszawskiej. Ze względu na ciągłe, zmienne się trudności w zagospodarowaniu Przewodnicząca Działu obciążenie wiatru i różnorodne warunki odpadami w postaci zużytych Badań i Analiz SKN atmosferyczne, materiał, z którego łopat w sposób jak najlepszy Energetyki przy SGH tworzone są łopaty, powinien: cechować pod względem ekonomicznym, się wysoką niezawodnością i bardzo a jednocześnie niepowodujący dobrymi właściwościami mechanicznymi, negatywnych skutków dla środowiska. Najprostszym m. in. wysoką wytrzymałością i odpowiednią sztywnością, i powszechnym działaniem, które może być podjęte nie ulegać odkształceniom i nie przenosić drgań na w ramach gospodarowania zużytymi łopatami, jest cały układ siłowni wiatrowej. Dlatego do wytwarzania ich składowanie. Niestety proces ten wymaga dużej powłok łopat turbin wiatrowych wykorzystuje się przestrzeni, której na wysypiskach zaczyna brakować. najczęściej polimery wzmacniane włóknami szklanymi Inne, bardziej ekologiczne i nowoczesne metody lub węglowymi. Najbardziej powszechne konfiguracje recyklingu są ciągle dopracowywane i rozwijane. Jednak osnowy i wzmocnienia kompozytu stosowane do ze względu na energochłonność procesów chemicznych budowy tych elementów to: poliester i włókno szklane i fizycznych służących utylizacji części łopat są one oraz żywica epoksydowa i włókno szklane. Z uwagi nieekonomiczne. Z powodu kosztowności przetworzenia na wyższy koszt włókna węglowe są mniej popularne coraz więcej tych odpadów trafia na składowiska. i wykorzystywane w przypadku tworzenia bardzo Kompozyty polimerowe posiadają wyjątkowe właściwości, długich łopatek w celu utrzymania ich sztywności. których nie da się znaleźć wśród innych materiałów. Oprócz wysokiej wytrzymałości i sztywności polimery Jednak to, czy będą stosowane do budowy nowych wzmacniane włóknami posiadają szereg cech, które łopat turbin wiatrowych, zależy od postępu w ich sprzyjają wykorzystywaniu ich jako materiał do budowy recyklingu. Jeżeli problem przetwarzania odpadów łopat turbin wiatrowych. Jedną z zalet jest niższa gęstość nie zostanie rozwiązany, to znaczy zużyte części łopat w porównaniu do metali i ich stopów, co umożliwia będą pozostawiane na składowiskach, a przetwarzanie tworzenie lżejszych łopat. To z kolei prowadzi do obniżenia ich na surowce wtórne będzie nieekonomiczne, może wielkości obciążeń piast wirników, ułatwienia montażu wpłynąć negatywnie na wykorzystanie kompozytów łopat oraz możliwości zastosowania mniejszych podpór. polimerowych w energetyce wiatrowej.
10 ECiz 5/2021
z życia branży
fot. 123rf
Analiza trendów klimatycznych na przestrzeni lat
inż. Ewa Świerkosz Koło Naukowe PWr SolarBoat Team, Wydział Mechaniczno-Energetyczny, Politechnika Wrocławska
W miarę rozwoju pewnych trendów technologicznych oraz przemysłu pojawił się globalny problem związany ze zmianami środowiska oraz zwiększeniem stężenia gazów cieplarnianych. Zjawisko to nazywać można globalnym ociepleniem, jego rozwój natomiast według niektórych źródeł przypisuje się pochodzeniu antropologicznemu.
I
stnieje kilka kluczowych statystyk mogących być wskaźnikiem zmian zachodzących na planecie. Wśród nich znajduje się, przykładowo, prędkość zmiany różnorodności gatunkowej (ang. extinction rate), która zgodnie z raportem „Nature” nie powinna przekraczać 20 gatunków na rok, a której obecna wartość doprowadzić może do pomniejszenia różnorodności gatunkowej o 15-37% do roku 2050. Według innego artykułu z „Nature Science & Ecology” do zmniejszania się bioróżnorodności roślinnej doprowadza ekspansja gatunków o większym zasięgu populacyjnym, bezpośrednio sprzężona z ilością pierwiastków biogennych dostępnych w glebie – w szczególności azotu – będącego składnikiem środków używanych, między innymi, w gospodarstwach rolnych.
Za wymierania (w trakcie „Wielkiej piątki” – największych wymierań w historii Ziemi – dochodziło do eliminacji 60-96% wszystkich gatunków) do tej pory odpowiedzialne były prawdopodobnie katastrofy klimatyczne. Przykładowo charakterystyczne dla wymierania dewońskiego ochłodzenie klimatu na skutek rozwijającej się wówczas pokrywy roślinnej, prowadzącej do obniżenia zawartości dwutlenku węgla w atmosferze, lub uderzenie planetoidy w wymieraniu kredowym prowadzące do przedłużonej zimy. Analizując wielkie wymierania zwrócić można uwagę na fakt, że odpowiedzialny za nie zazwyczaj był rozwój życia i jego ekspansja lub zdarzenia losowe – np. Wybuch CAMP lub wspomniana planetoida. Obecne szacunki wskazują na to, że 22% gatunków
ECiz 5/2021 11
z życia branży
znanych nauce ssaków jest zagrożonych. Potencjalnie RYS. 1 Zestaw danych może to stawiać środowisko przed szóstym wielkim 1880-2020 wymieraniem. z poprowadzoną Istotnym wskaźnikiem jest również zmiana prostą regresji objętości pokrywy lodowej połączona z prędkością Źródło: jej topnienia, co może być wyznacznikiem, między opracowanie własne innymi, mechanizmu sprzężenia zwrotnego. Sprzężenie zwrotne w wypadku zmiany masy pokrywy lodowej polega na zatrzymywaniu zwiększonej ilości energii w wodzie – na skutek zmniejszania się powierzchni odbijającej promieniowanie słoneczne (lodu) – tym samym przyspieszając proces topnienia. Tendencja mechanizmów sprzężenia zwrotnego do autonomicznego „napędzania się” sugeruje możliwość nieliniowego wzrostu średniej temperatury rocznej, która zostanie przeanalizowana w niniejszym artykule. Parametrem uważanym pośrednio za przyczynę, a także – na kanwie sprzężenia zwrotnego – za skutek powyższych faktorów jest przyrost średniej temperaRYS. 1 Zestaw danych 1880-2020 z poprowadzoną prostą regresji tury rocznej począwszy od okresu preindustrialnego dzenie tezy z początku artykułu, w której padła su– 1850-1900 – do roku obecnego. Celem artykułu gestia nieliniowego przyrostu średniej temperatury jest analiza trendów z okresu industrialnego oraz rocznej. wysnucie na ich podstawie wniosków związanych Źródło: opracowanie własne Niższy współczynnik korelacji od początku z tymi obserwacjami. pomiarów 60. jest Ciekawą kwestią wydaje do się,końcówki że dane lat zebrane dointuicyjnym lat 1960-1970 budził wnioskiem po przyjrzeniu się wykresowi (rys. 1) Analiza oraz obserwacje niepokój w grupie ówczesnych naukowców obawiających się wystąpienia epoki lo i również stanowi on podstawę do zakładania niePrzy przeprowadzaniu analizy skorzystano z naPopierano tę tezę pracą Milankovitcha, w której ustalił on związek pomiędzy liniowości zjawiska. Zestawienie współczynników rzędzia statystycznego regresji liniowej, operującej występującą naturalniekierunkowych zmianą ustawienia Ziemi względem słońca, a temp dla poszczególnych dekad znajduje na metodzie najmniejszych kwadratów. Bazując na powierzchni. Zagrożeniem tamtym(rys. okresie się nawwykresie 3). wydawały się również aerozole – współczynniku kierunkowym otrzymanych prostych, między innymi z paliw kopalnianych – rozpraszające promieniowanie Zebrane dane ze strony NASA podzielone zostały słoneczne, obserwować można tendencje (wzrostowe lub spaddziesięcioletnie, w których przeanalizowakowe) prezentowanych zespołów danych. Zmiana blokując jego dostęp na dookresy powierzchni planety. Obecnie uważa się, że główn no wspomniane W wyniku tego światowej sporządzono średniej temperatury rocznej na rysunkach w powstałe arw trakcie rozwoju przemysłutrendy. po drugiej wojnie odpowiedzia 14 funkcji regresji liniowej. Przyglądając się danym, tykule odnoszona jest do uśrednionej temperatury obniżenie średniej temperatury rocznej w latach 1940-1970. zaobserwować można, że do ok. 1980 współczynnirocznej z okresu 1951-1980. Była to jednak mniejszość ze sporządzonych w latach 70. prac badawczy ki kierunkowe bywały mniejsze od zera, sugerując Ocenie został również poddany współczynnik mit poniekąd utrzymałwręcz się do dziś.temperatury Od roku 1979 większość spadek w trakcie dekady. publikacji ostrz Pearsona – stopień korelacji danych (tab. 1) – przygoprzyrostem średniej temperatury rocznej, złożoność zagadnienia Ciekawą kwestią wydaje się, że dane zebrane do jednak sp towany z założeniem, że bardziej skorelowane dane przewidywana zmiana dla zdwojonej zawartości dwutlenku w atmosferze lat 1960-1970 budziły odwrotny niepokójwęgla w grupie wykazywać będą z większą precyzją współczynnik ówczesnych kierunkowy prostej regresji. do oszacowania i wahała się od 4.5 naukowców do 1.5°C. obawiających się wystąpieniadanych epoki lodowcowej. Popierano tę tezę dwutlenku pracą Zgodnie z popularnonaukowym artykułem zaWedług aktualnych z lutego 2020 roku stężenie węgla Milankovitcha, w której ustalił on związek pomiędzy mieszczonym w roku 2008 w „Scientific American” okresu preindustrialnego wzrosło o 47%, z czego przyrost o 11% miał miejs cykliczną, występującą naturalnie zmianą ustawiemożna uporządkować dane, odwołując się do roku ostatnich 20 lat. W związku z tym okres 1970-2020 rozdzielony został na dwie gr nia Ziemi względem słońca a temperaturą na po1970, w którym zaczęto zwracać uwagę na zagroże(1970-2000, 2000-2020), co pozwala na zaobserwowanie nieliniowej wierzchni. Zagrożeniem w tamtym okresie wydawałytendencji prz nia ze strony zmian klimatycznych. W związku z tym trendów. się również aerozole – pochodzące między innymi stopień korelacji został sprawdzony dwukrotnie dla z paliw kopalnianych – rozpraszające promieniowawiększych zespołów danych niż pojedyncza dekada. nie słoneczne, tym samym blokując jego dostęp do Osiągnął przy tym wartości (tab. 1) sugerujące zwiękpowierzchni planety. Obecnie uważa się, że głównie szony stopień korelacji, co w zestawieniu z dodatnim aerozole powstałe w trakcie rozwoju przemysłu po współczynnikiem kierunkowym umożliwi potwierdrugiej wojnie światowej odpowiedzialne były za Lata Współczynnik korelacji Pearsona obniżenie średniej temperatury rocznej w latach 1880-1970 0,592 1940-1970. 1970-2020 0,949 Była to jednak mniejszość ze sporządzonych w latach 70. prac badawczych, których mit poniekąd TAB. 1 utrzymał się do dziś. Od roku 1979 większość publikaZestawienie współczynników Pearsona zgodnie z dobranymi przedziałami czasowymi cji ostrzegała przed przyrostem średniej temperatury
12 ECiz 5/2021
z życia branży
RYS. 2 Przyrost średniej temperatury rocznej w funkcji roku (wykres lewy 1970-2000, współczynnik kierunkowy prostej a = 0.0163 współczynnik Pearsona r = 0.83, wykres prawy 2000-2020, współczynnik kierunkowy prostej a = 0.0243 współczynnik Pearsona r = 0.88) Źródło: opracowanie własne
przez nieroku tendencji, sporządzone zostało również rocznej, złożoność zagadnienia jednak sprawiała, RYS. 1 Przyrost średniej temperatury rocznej w funkcji (wykres lewy 1970-2000, współczynnik wielomianowe metodą loess dla całego że przewidywana dla zdwojonej zawartości kierunkowy prostejzmiana a = 0.0163 współczynnik Pearsona r = 0.83,przybliżenie wykres prawy 2000-2020, współczynnik dwutlenku węgla w atmosferze była trudna do osza- zespołu danych 1880-2020. kierunkowy prostej a = 0.0243 współczynnik Pearsona r = 0.88) Według na 1970-2000, dużej grupie współczynnik danych cowania i wahała średniej się od 4.5 do 1.5°C. RYS. 1 Przyrost temperatury rocznej w funkcji rokuprzybliżenia (wykres lewy metodą loess zauważalny jest brak jednoznacznego Wedługprostej aktualnych danych współczynnik z lutego 2020 roku kierunkowy a = 0.0163 Pearsona r = 0.83, wykres prawy 2000-2020, współczynnik Źródło: opracowanie własne wskazania przez funkcję okresu spadku średniej stężenie dwutlenku węgla względem okresu preindukierunkowy prostej a = 0.0243 współczynnik Pearsona r = 0.88)
strialnego wzrosło o 47%, z czego przyrost o 11% miał temperatury globalnej w latach 1940-1970, który Przyglądając się trendom okresu 1970-2000 oraz 2000-2020, zaobserwować można w ciągu ostatnich 20 lat. W związku z tym wydaje się być wyraźniej wskazany na przykładzie Źródło: miejsce opracowanie własne dekadowych 1970-2020 rozdzielony został na dwie grupy da- regresji wzrostokres współczynnika kierunkowego prostej o trendów 49%. liniowych w przedziale 1960nych (1970-2000, 2000-2020), co pozwala na zaobser- -1970. Brak czytelnej informacji na wykresie lewym Przyglądając się trendom okresu 1970-2000 oraz (dekadowych) 2000-2020, zaobserwować można i W celu bardziej precyzyjnej analizy lokalnych regresji liniowych wowanie nieliniowej tendencji przybliżanych trendów. może być konsekwencją niższego współczynnika wzrost współczynnika kierunkowego prostej oPearsona 49%. korelacji z okresu wielomianowe 1880-1970, sugerują-przybliżenie Przyglądając się trendom okresu 1970-2000 oraz regresji przejawianych przez nie tendencji, sporządzone zostało również cego niższy stopień uporządkowania danych, tym 2000-2020, zaobserwować można wzrost współczynW celu precyzyjnej analizy lokalnych (dekadowych) regresji liniowych i metodą loess dlabardziej całego zespołu danych 1880-2020. samym bardziej złożoną problematykę dopasowynika kierunkowego prostej regresji o 49%. przejawianych przez precyzyjnej nie tendencji, zostało wielomianowe przybliżenie lokalnejrównież funkcji. Pomimo nieścisłości, dla W celu bardziej analizy sporządzone lokalnych wania wyższego współczynnika korelacji Pearsona oraz (dekadowych) przejawianych metodą loess dla regresji całegoliniowych zespołui danych 1880-2020. RYS. 3 Zestawienie przybliżenia trendu zespołów danych metodą loess (rys. lewy) z lokalnymi współczynnikami kierunkowymi regresji liniowej w funkcji dekady (wykres prawy) Źródło: opracowanie własne
RYS. 2 Zestawienie przybliżenia trendu zespołów danych metodą loess (rys. lewy) z lokalnymi współczynnikami kierunkowymi regresji liniowej w funkcji dekady (wykres prawy) RYS. 2 Zestawienie przybliżenia trendu zespołów danych metodą loess (rys. lewy) z lokalnymi współczynnikami kierunkowymi regresji liniowej w funkcji dekady (wykres prawy) Źródło: opracowanie własne
ECiz 5/2021 13
Źródło: opracowanie własne
z życia branży
dla przedziału lat 1970-2020 wskazywana przez oba przybliżenia tendencja wzrostowa funkcji jest podobna, a kształtem sugeruje nie tyle nieliniowość, co przyrost wykładniczy. Zarówno przybliżenie metodą regresji liniowej podzielonej na dekady, jak i przybliżenie metodą loess wskazują jednoznacznie przyrost wartości średniej temperatury rocznej.
Pamięć o środowisku Przyrost średniej temperatury rocznej jest zjawiskiem wieloczynnikowym – trudno z perspektywy pojedynczej dziedziny wskazać zmienną najbardziej przyczyniającą się do zachodzących zmian. Ryzykownym jednak wydaje się podanie w wątpliwość
Przyrost średniej temperatury rocznej jest zjawiskiem wieloczynnikowym – trudno z perspektywy pojedynczej dziedziny wskazać zmienną najbardziej przyczyniającą się do zachodzących zmian
Ekstrema pogodowe Ryzykownym wydaje się podanie w wątpliwość statystyk zaprezentowanych w artykule z 2021 roku z „Nature”, w którym pada sugestia, że obserwowane dotychczas ekstrema temperaturowe będą stawać się w ciągu zbliżających się dekad temperaturowymi normami
14 ECiz 5/2021
fot. 123rf
statystyk zaprezentowanych w artykule z 2021 roku z „Nature”, w którym pada sugestia, że obserwowane dotychczas ekstrema temperaturowe będą stawać się w ciągu zbliżających się dekad temperaturowymi normami, a życie zmieni się nie da poznania. Konsekwencje dalszego przyrostu temperatury trudno oszacować i można tylko wyobrażać sobie świat zapowiadany przez IPCC – gdzie temperatura średnia
roczna rośnie o 2.7 stopnia do końca wieku. Niesie to ze sobą niepotrzebne ryzyko, którego ludzkość mogłaby uniknąć, podejmując odpowiednie działania. Powyższy artykuł jedynie przypomina o zmianach w środowisku naturalnym i wadze, jakiej zaczynają nabierać, szczególnie w świetle tragedii klimatycznych roku 2020.
Literatura
[1] „Nasa Vital Signs of Global Warming” https://climate. nasa.gov/vital-signs/global-temperature/ (dostęp: 22.09.2021). [2] A. D. Barnosky, N. Matzke, S. Tomiya, G. O. U. Wogan, B. Swartz, T.B. Quental, Ch. Marshall, J. L. Mcguire, E. L. Lindsey, K. C. Maguire, B. Mersey, E. A. Ferrer, Has the Earth’s sixth mass extinction already arrived?, w: Nature, vol. 471, 2011 (https://www.nature.com/articles/ nature09678). [3] T.C . PETERSON, W. M . CONNOLLEY, J.FLECK THE MYTH OF THE 1970s GLOBAL COOLING SCIENTIFIC CONSENSUS, w American Meteorological Society, 2008. (https://journals.ametsoc.org/view/journals/ bams/89/9/2008bams2370_1.xml) [4] E. M. Fischer , S. Sippel and R. Knutt, Increasing probability of record-shattering climate extremes, w Nature climate change, vol. 11, 2021. [5] R. Hugonnet, R. Mcnabb, E. Berthier , B. Menounos, Ch. Nuth, L. Girod , D. Farinotti, M.Huss, I. Dussaillant, F. Brun, A. Kääb, Accelerated global glacier mass loss in the early twenty-first century, w Nature, vol. 592, 2021 [6] „Coral Reef Risk Outlook". National Oceanic and Atmospheric Administration. Retrieved 4 April 2020. John R Fanchi Energy in the 21st Century. [7] Fewer than 20 extinctions a year: does the world need a single target for biodiversity?, w Nature, vol. 583, 2020. [8] „Global Climate Change, Vital Signs of the Planet” https:// climate.nasa.gov/causes/ (dostęp: 23.09.2021). [9] S. R. Weart, The Discovery of Global Warming, w Scientific American, 2008. [10] https://climate.nasa.gov/news/2915/the-atmospheregetting-a-handle-on-carbon-dioxide/
Grundfos iGRID
ZOPTYMALIZUJ SWOJĄ SIEĆ CIEPŁOWNICZĄ INTELIGENTNE ROZWIĄZANIA DOSTOSOWANE DO TWOICH POTRZEB GRUNDFOS iSOLUTIONS PUMP
CLOUD SERVICES
Ogrzewanie miejskie dokładnie takie, jakie potrzebujesz Tworząc strefy miejskie z pętlami mieszającymi, rozwiązanie Grundfos iGRID obniża temperaturę zasilania w sieciach ciepłowniczych, aby idealnie sprostać rzeczywistym wymaganiom. Rozwiązanie iGRID można zainstalować na trzy różne sposoby, co przekłada się na możliwość idealnego dopasowania do potrzeb: Rozwiązanie w szafie jest łatwe w instalacji i ma elastyczną konstrukcję Za pomocą rozwiązania w studzience można ukryć instalację Rozwiązanie na płozach zapewnia elastyczność i można je umieścić w istniejącym budynku
Korzyści dla Ciebie - Redukcja nadmiernych strat ciepła i ogromne oszczędności energii - Możliwość zaspokojenia potrzeb klientów poprzez dostosowanie się do ich wymagań w zakresie ciepła - Elastyczne możliwości w zakresie instalacji dostosowane do Twoich potrzeb - Obniżone zużycie energii i kreowanie wizerunku firmy przyjaznej dla planety Odwiedź grundfos.com/iGRID i dowiedz się, jak rozwiązania iGRID firmy Grundfos mogą odmienić Twoją sieć ciepłowniczą.
1
z życia branży
XXIII Sympozjum
ENERGETYKA BEŁCHATÓW oprac. Maciej Szramek
redaktor „Energetyki Cieplnej i Zawodowej” i portalu kierunekenergetyka.pl
Po rocznej przerwie spowodowanej pandemią, konferencja wróciła do trybu stacjonarnego, ponownie przyciągając najważniejszych ekspertów z branży energetycznej w kraju. Ponad 500 uczestników, 62 prelegentów, prawie 40 stoisk wystawienniczych, 39 referatów, 8 sesji tematycznych oraz 3 panele dyskusyjne – tak w liczbach prezentuje się XXIII Sympozjum ENERGETYKA BEŁCHATÓW, które odbyło się 6-8 września w Bełchatowie.
16 ECiz 5/2021
