ZOA NR. 1 | mei 2014 | KOSTPRIJS € 0,39
MAGAZINE
Vertrek uit Thailand: ZOA Waarom?
HULP | HOOP | HERSTEL
Bert Koster: ZOA’s gezicht van acties voor Thailand • Noodhulp Filipijnen • Uitgezonden naar Congo: ‘De vluchttas stond klaar’ • Fotoverslag Herstel in Pakistan • Veldmedewerker Henrieke Hommes: wassen onder de sterrenhemel
ZOA
HULP | HOOP | HERSTEL
ZOA
VOORWOORD
Functie Manager General Affairs – Emergency Response Werkt bij ZOA sinds Juni 2011 Favoriet ZOA-land Filipijnen, misschien omdat het mijn langst durende ZOA-reis is geweest, maar vooral ook omdat Filippino’s ontzettend vrolijke en geestige mensen zijn. Leuk weetje Fanatiek tafeltennisser tijdens de lunchpauze, omdat het even m’n hersens stopzet en m’n lichaam in beweging brengt.
H
et thema van dit nieuwe ZOAmagazine is ‘waarom weg uit Thailand?’ Dat is geen gemakkelijke keuze. In dit nummer leest u hoe we deze afweging hebben gemaakt. U leest ook waarom we juist wel vluchtelingen uit ZuidSudan helpen, en dakloze Filipijnen na de tyfoon in november. Andreas en Marieke Luiten vertellen vanuit een persoonlijk invalshoek over hun periode in conflictgebieden in Congo. Ikzelf heb vier weken in de Filipijnen, als Manager General Affairs, meegewerkt aan de opbouw van ons nieuwe hulpprogramma. Ik vond het bijzonder inspirerend om samen te werken met mensen die hun bestaan weer opbouwen nadat een tyfoon en watervloed hun onderkomen en inkomen verwoestte. Ik had verwacht dat mensen lamgeslagen zouden zijn door hun verlies, of boos omdat de regering hen niet voldoende had voorbereid. Ik denk echter dat Filippino’s de tyfoon meer beschouwen als een trieste gebeurtenis in hun leven waarna ze zo goed en zo kwaad als het kan verder moeten. Vanaf het moment dat de golven zich terugtrokken in de zee is er schouder aan schouder gewerkt. Mijn hospita reed bijvoorbeeld dagenlang rond met voedsel en onze vrijwilligers in het veld werken van het ene huis naar het andere om hun dorpsgenoten aan onderdak te helpen. Deze vrijwillige hulpverleners zijn zelf vaak net zo goed slachtoffer van de tyfoon. Slachtoffer en hulpverlener in één persoon.
2 | NR. 1 | MEI 2014
Veel huizen zijn inmiddels opgebouwd uit de brokstukken van voormalige woningen. Het is mooi om te zien wat ZOA kan betekenen in dit proces. Als er materialen nodig zijn om huizen te bouwen of verstevigen, voorzien we hierin en als getroffenen zelf niet de middelen voor onderdak hebben, bouwen we met hen aan een nieuw huis. Dat kan door uw gift! Uw bijdrage wordt omarmd door de Filippino’s. Ze hebben mij laten inzien dat goede en slechte dingen gebeuren zonder dat de reden altijd aanwijsbaar is. Zij bouwen met dankbaarheid en vertrouwen aan de toekomst. Dit is voor mij, en hopelijk ook voor u, een bron van inspiratie! Marjanne Ariesen
4 • 4-7 ZOA in Nederland
10
16
• 10-15
• 16-17
Thema: weg uit Thailand
Veldmedewerker Henrieke Hommes
21
18
INHOUDSOPGAVE
IN DIT NUMMER O.A.:
24
• 18-19
• 21
• 24
Hoe gaat het nu in de Filipijnen
Salamat (bedankt) van Filipijnse Roque
Vincent en Marianne ter Maat op bezoek in Sri Lanka
COLOFON Adres: Sleutelbloemstraat 45, 7327 AJ Apeldoorn Postbus 4130, 7320 AC Apeldoorn T 055 36 63 339 I www.zoa.nl E info@zoa.nl Giro 550 Bank 38.75.12.012
Redactie: Ewout Suithoff (hoofdredacteur), Geke Kieft, Henrieke Buit, Els Sytsma (eindredactie) Aan dit nummer werkten verder mee: Rosanne de Boer, Marjanne Ariesen
Tekst en fotografie: ZOA, tenzij anders vermeld Vormgeving: IDD concept, communicatie, creatie | www.idd.nu Druk: drukkerij De Bunschoter
© ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopiëren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding. Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar. Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.
NR. 1 | MEI 2014 |
ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 30.600 ISSN: 1871-0727 KvK: 41009723
3
ZOA IN NEDERLAND
Allerlei mensen hebben zich ingezet voor ZOA, op gebruikelijke en ongebruikelijke wijze, een aantal daarvan laten we hier zien. We genieten van alle creativiteit en zijn dankbaar voor de inzet. Ook een actie gedaan? Laat het weten! Een foto erbij vind ik leuk: e.sytsma@zoa.nl
Inpakken en collecteren Voordat alles bussen, folders en legitimatiekaarten bij u thuis staan, is het eerst ingepakt. We zijn zeer gelukkig met een groep vrijwilligers die al tien jaar hier op kantoor drie dagen collectematerialen voor ons inpakken tijdens de voorjaarsvakantie. Jullie bijdrage wordt enorm gewaardeerd, dank!
Julian collecteert
4 | NR. 1 | MEI 2014
Schattig!! Julian Molenaar uit Hilversum helpt met de collecte. Ook alle andere - misschien iets minder schattige - collectanten van alle leeftijden: enorm bedankt voor jullie inzet bij de huis-aan-huis collecte. De voorlopige opbrengst stond bij het ter perse gaan van dit nummer op: € 833.911
Een extra dik compliment voor onze bijna 600 lokale collecte-contactpersonen (ccp’ers). Zìj zijn degenen die de collectanten werven, een stratenplan maken, de bussen uitdelen en innemen en via kerkblad en lokale krant aandacht voor de collecte vragen. Met name het werven en vasthouden van collectanten is een flinke klus, die veel persoonlijke inzet vraagt. Hier twee prachtige voorbeelden van die inzet. In IJsselstein (links) waren er drie collectanten die al tien jaar meedoen, en twee die al vijf jaar lopen. Zij ontvingen van de ccp’ers een lief persoonlijk bedankje. In Wognum draaide de ZOA-collecte voor het tiende jaar. Om dat te vieren organiseerden de ccp’ers een collectantenbijeenkomst. Het was een gezellige avond, waar de collectanten werden geïnformeerd over het werk van ZOA in de Filippijnen, Ethiopië en Cambodja, en aan het einde van de avond de collectebussen werden uitgereikt. CCP-ers van Nederland: hulde!
De ZOA-werkgroep in Hoogeveen bestaat 25 jaar. In al die jaren haalden ze bij de jaarlijkse huis-aan-huiscollecte in Hoogeveen e. o. in totaal meer dan € 151.000,- op voor vluchtelingen. De werkgroep vierde het jubileum met een optreden van het Christelijk Mannenkoor Hollandscheveld. Marry Koekoek, Teda Fluit en Trix Ram zijn al vanaf het begin bij de werkgroep betrokken en werden door rayoncoördinator Helprich ten Heuw in het zonnetje gezet. De ZOA-collecte op deze feestavond bracht maar liefst duizend euro op.
RD-lezers ruimhartig
Wees Eerlijk-ambassadeurs naar Sri Lanka
De laatste maanden van vorig jaar wierf stichting Draagt Elkanders Lasten, verbonden aan het Reformatorisch Dagblad, geld voor Zuid-Sudan – deels voor ZOA, deels voor de MAF. Via prachtige foto’s en indringende artikelen kwam de nood en het werk in Zuid-Sudan heel dichtbij. De RD-lezers reageerden massaal en ruimhartig. De eindstand is nog niet bekend, maar gaat richting de 500.000 euro! We zijn onder de indruk van deze vrijgevigheid. Bedankt RD-lezers en stichting DEL!
Daar ga je dan! Een laatste kus van je moeder, een knuffel van je broertje en dan met de groep op weg naar het vliegtuig. Negen derdeklassers van het Gomarus College reisden in februari twee weken rond in Sri Lanka in het kader van bewustwordingsprogramma ‘Wees Eerlijk’. Ze wilden uitzoeken wat de impact is van onze dagelijkse keuzes op mensen in ontwikkelingslanden. Matthijs en Laetitia schreven: “We praatten met mevrouw Sarashuedi over haar werk als theeplukster. Ze kan niet rondkomen en moet geld lenen tegen een hele hoge rente. Deze mensen worden echt uitgebuit om een kopje thee zo goedkoop mogelijk te produceren.”
ZOA IN NEDERLAND
Jubileum voor ZOA-werkgroep Hoogeveen
Lees de reisverhalen van deze en andere scholieren op www.weeseerlijk.nl/worldstories
Leerlingen groep 7 schrijven boek Fantastisch gedaan, jullie mogen trots zijn!
NR. 1 | MEI 2014 |
Leerlingen van groep 7 van basisschool De Sjofar in Apeldoorn hebben een boek geschreven over kinderrechten. Het is zelfs in de Apeldoornse boekhandel Nawijn en Polak te koop voor € 7,50, dat is stoer! Met gedichten, tekeningen en uitleg over de rechten van het kind hebben ze een prachtig toegankelijk werkje gemaakt. De opbrengst van het boekje is voor ZOA.
5
ZOA IN NEDERLAND
Een ZOA-medewerker aan tafel Twaalf ZOA-veldmedewerkers komen voor een cursus naar Nederland. Vindt u het leuk één van hen te ontvangen voor het avondeten? Wij zoeken voor woensdagavond 14 mei a.s. twaalf gastadressen, voor Zweedse, Burundese, Singaporese/ Australische, Ugandese, Ethiopische en Nederlandse medewerkers. Luister naar hun verhalen, bekijk hun foto´s en stel uw vragen. Het belang voor de cursisten is dat ze feeling krijgen of houden met de achterban die hun werk mogelijk maakt, en voor hen bidt. Aanmelden kan via e.sytsma@zoa.nl.
Bouwmarkteigenaar: drie maanden Filipijnen
6 | NR. 1 | MEI 2014
Na de tyfoon op de Filipijnen vonden we bouwmarkteigenaar Gerard Schoemaker uit Gaanderen bereid om drie maanden te helpen bij de start van het hulpprogramma – en zijn vrouw om hem drie maanden te laten gaan. Gerard is technisch onderlegd èn heeft eerder in het buitenland gewerkt (o.a. Zambia). Bijzonder dat hij zijn ervaring en kennis wilde inzetten om zich een flinke periode in te zetten voor de wederopbouw van de Filipijnen. Gerard werd trouwens opgevolgd door Leo Harrewijn, over wie we bijna precies zo’n stukje kunnen schrijven. Deze mensen zijn goud waard! Bedankt, Gerard en Leo! We maken vaker gebruik van dergelijke tijdelijke krachten bij noodhulpsituaties. Is het iets voor u? Meer informatie kunt u krijgen bij John Buijs, manager Disaster Response Unit, j.buijs@zoa.nl
Walk4Water gaat lokaal! Het landelijke evenement Walk4Water op het Kootwijkerzand is ieder jaar weer supergezellig. Maar voor sommigen is het wel ver. Daarom zijn er dit jaar ook vijf lokale evenementen, zodat iedereen mee kan doen! • Urk, vrijdagavond 16 mei • Waddinxveen/Alphen ad Rijn, vrijdagavond 16 mei • Spakenburg, vrijdagavond 23 mei • Oud-Beijerland, vrijdagavond 27 juni • Kampen, september, datum nog onbekend Opgeven kan via www.walk4water, en dan het blokje met ‘Lokale evenementen’ Met bijzondere dank aan onze hoofdsponsor Svasek, www.svasek.nl
God van ons leven, open ons hart Van een trouwe donateur kregen we een briefje. Zij schreef: “Ik las dit vers, en moest meteen aan ZOA denken. Het verwoordt precies de inhoud van jullie hulpverlening, vind ik. Als jullie dat ook vinden, kan het misschien een plekje krijgen in jullie lijfblad.” Wij vonden dat ook, en delen de tekst graag met u allemaal. God van ons leven, open ons hart en maak het zo wijd als de wereld, waarover wij roepen als voor onszelf: Heer, ontferm U! Over het onschuldige bloed op aarde van alle vermoorden en alle verminkten, de slachtoffers van haat en verraad: Heer, ontferm U! Over alle kinderen voor wie geen plaats is, die worden geboren in oorlogsrumoer, in armoede, honger en dorst: Heer, ontferm U! Over wie een zwaar lot moeten dragen, daklozen, doellozen, eenzame zielen,
geschonden naar lichaam en geest: Heer, ontferm U! Over degenen die worden vervolgd, die worden vernederd en gekleineerd, en die men belastert en schendt: Heer, ontferm U! Over de mensen die worden vergeten, door niemand geacht of geborgen, die te gering zijn om te gedenken: Heer, ontferm U! Over wie leven in angst, pijn en zorgen, over wie bang zijn om te sterven, en over onszelf in het uur van de dood: Heer, ontferm U!
Lied 300b uit Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk / lied 91 uit Zingend Geloven
Tekst: Rosanne de Boer
ZOA IN NEDERLAND
Scholen in actie voor Thailand
Rechts: Bert met Thaise en Nederlandse leerlingen. Links: landendirecteur Puk (zie ook pag. 12)
Al vanaf 1995 geeft ZOA-medewerker Bert Koster voorlichting op scholen die actie voeren voor het onderwijs dat ZOA geeft in Thaise vluchtelingenkampen. Nu ZOA dit werk overdraagt aan andere organisaties blikt Bert terug op die jaren. verhaal wordt met plaatjes, maar dat ze het zelf ervaren, dat ze even in de huid van een vluchtelingenkind kruipen.” Geraakt Scholen zamelden grote bedragen in. “Tien scholen in Rijssen brachten samen 20.000 euro op. Het Bonhoeffer College Enschede haalde 73.350 euro op.” Op middelbare scholen geeft Bert ook aandacht aan het beroepsonderwijs in de kampen. “ZOA richtte zich in Thailand op onderwijs, en dat sluit natuurlijk mooi aan bij de belevingswereld van kinderen.” Bijna jaarlijks nam Bert Koster enkele middelbare scholieren, die de hoogste opbrengst hadden gehaald, mee op reis naar Thailand. “Wat ze zien als ze vijftien
jaar zijn, vergeten ze nooit meer. Dat laat ze niet meer los. Soms gaan ze later zelf terug.” Wordt hij zelf nog geraakt door wat hij in Thailand ziet? “Ook al ben ik er vaak geweest, het zien van de Thaise kampen doet me nog steeds wat. Mensen zeggen soms tegen me: ‘maakt het je niet moedeloos?’ Nee, juist actiever. Ik ben ook blij om te horen dat het werk in de kampen doorgaat. Elke keer als ik zie hoe vluchtelingen soms al dertig jaar hutjemutje naast elkaar leven, krijg ik respect voor hen. Ze houden het kamp keurig schoon, blijven hun straatje vegen. Ze blijven hoop houden om terug te keren of uitgenodigd te worden om zich in bijvoorbeeld Nederland te vestigen.”
NR. 1 | MEI 2014 |
“Ik neem vaak een schooltas mee die door iemand van het Birmese Karen-volk gemaakt is”, vertelt Bert Koster. “En het schoolpakket dat leerlingen in de kampen kregen, met schoolboeken, schriften, (kleur)potloden, stiften, een puntenslijper, een gum. Als kinderen deze materialen zien die ze zelf ook gebruiken, komen hun Birmese leeftijdsgenootjes heel dichtbij. De schoolboeken zijn geschreven in de taal van de Karen. Als de kinderen ze niet kunnen lezen, zeg ik: ‘Maar jullie juf deed de pabo. Die kan het vast wel.’” Bert nodigt de kinderen vaak uit om Karen-kleding aan te trekken. “De schooltas moet gedragen worden zoals dat in de kampen gebeurt; met de banden over het hoofd. Dit levert altijd leuke foto’s op. Dat vind ik belangrijk; dat het geen droog
7
FOTOVERSLAG
Noodhulp en herstel: PAKISTAN De Indus-rivier trad in 2010 zo ver buiten haar oevers dat een vijfde van het hele land onder water stond. ZOA startte samen met lokale organisatie I-LAP (Interfaith – League against Poverty) een noodhulpprogramma in de regio Rahim Yar Khan, in het zuiden
van Punjab, mede ondersteund door Woord en Daad. Na het uitdelen van zaden en landbouwgereedschap bouwde ZOA veilige woningen voor de bevolking en startte trainingen voor lokale boerenorganisaties en vrouwen. De trainingen maken de bevolking
sterker en onafhankelijker en bereiden hen voor op toekomstige overstromingen.
We hebben 13.858 gezinnen bereikt met onze hulp, ongeveer honderdduizend mensen.
Zo was de situatie in de maanden na de overstromingen. Miljoenen probeerden te overleven in provisorische tenten temidden van de modder, en zonder bron van inkomsten.”
8 | NR. 1 | MEI 2014
We konden 753 huizen bouwen voor mensen die alles kwijt waren. Een stevig huis op een verhoging (terp) biedt bescherming, en een veilige plaats voor goederen en documenten. Op de foto ziet u Nazir Bibi (donkergele kleding) met haar kinderen.
Leden van een lokale boerenorganisatie tijdens een training.
De leider van één van de boerenorganisaties, Ghulam Akbar Khan, vertelt: ‘Na de training voor onze organisatie maakten hebben we gezamenlijk bedacht wat zou bijdragen aan een betere toekomst voor ons dorp en met name onze kinderen. Als eerste startten we een school, ik ben zelf een van de leerkrachten. Daarnaast hebben we met elkaar het waterkanaal schoongemaakt en de weg gerepareerd.”
Het schoonmaken van de irrigatiekanalen is in het voordeel van iedereen die gebruik maakt van het kanaal. De boeren maken met elkaar de kanalen schoon waardoor irrigatie voor hun gewassen mogelijk wordt.
De overstroming heeft gewassen vernield, landbouwgrond verwoest, zaaigoed en gereedschap meegesleurd. Nu is de landbouw hersteld en kunnen de boeren nu weer in hun eigen inkomen voorzien.
Samen met de getroffen gemeenschappen werken wij aan verder HERSTEL totdat zij weer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien.
De vrouwelijke trainers geven training over gezondheid en hygiëne. Ondanks dat het vaak simpele maatregelen zijn die worden getroffen, kan het opvolgen van de adviezen van levensbelang zijn. Schoon drinkwater, goede hygiëne en gebruik van latrines voorkomt diarree en andere ziektes.
Iedereen ontvangt tijdens de training een tas met een aantal verzorgingsproducten zoals zeep, tandenborstel, tandpasta en schoonmaakmiddelen.
NR. 1 | MEI 2014 |
Deze training gaat over het verminderen van risico’s bij overstromingen. Op de poster, die elke deelnemer mee naar huis krijgt, staan afbeeldingen die duidelijk maken hoe je zorgt dat je in veiligheid blijft: zoek tijdig een hoger gelegen plaats waar je met je gezin en je vee tijdelijk kunt verblijven, bewaar belangrijke documenten in waterdichte mapjes op een hoge plaats, loop met een stok door het water om je niet te verwonden. De organisatie maakt tijdens de training een kaart waarop staat welke plaatsen veilig zijn bij overstromingen. Samen met nationale waarschuwingssystemen zorgt dit ervoor dat mensen voorbereid zijn en de bevolking minder risico loopt.
9
ACHTERGROND
Een prachtig programma! Waarom ZOA weggaat uit Thailand De vluchtelingenkampen zijn er nog steeds. En toch heeft ZOA begin 2014 haar kantoor gesloten. Waarom?
10 | NR. 1 | MEI 2014
T
ienduizenden vluchtelingkinderen hebben in de Thaise kampen onderwijs kunnen volgen door ZOA’s toedoen. Van kleuterschool tot beroepsonderwijs; deze kinderen werden voorbereid op hun toekomst. Wat er in de toekomst ook zou gebeuren, zij genoten goed onderwijs en zullen dat de rest van hun leven met zich meenemen. Ofwel: ZOA had een prachtig programma.
werk in Thailand: 1) De keuze om hulp te verlenen na natuurrampen en in post-conflictgebieden; met focus op fragiele omgevingen 2) De voorwaarde dat we toegevoegde waarde hebben. Dat betekent dat we willen werken waar anderen niet werken; 3) De beleidswijziging om meer via lokale partnerorganisaties te doen en minder zelf de uitvoering ter hand te nemen.
Toegevoegde waarde Als groeiende organisatie hebben we vanaf 2007 goed gekeken naar de betekenis en concrete invulling van ons mandaat. Drie conclusies hadden gevolgen voor ons
Door de bestaande programma’s naast deze conclusies te leggen, bleek dat onze toegevoegde waarde in Thailand nauwelijks bestond. Hoewel de vluchtelingen er nog zijn, is de situatie behoorlijk
stabiel. Wat ZOA daar deed, kunnen ook andere organisaties doen, waaronder vluchtelingenorganisaties. Tegelijkertijd keken we over de grens, naar Myanmar zelf. Daar leven naar schatting een half miljoen ontheemden. In 2008 maakten we een doorstart in Myanmar (na eerdere kleinschalige aanwezigheid). Het was een moeilijke opstartperiode, met weinig collega-organisaties en een zeer complexe politieke situatie. Tegelijk was dat precies de situatie waarin we de toegevoegde waarde konden bieden waar we naar op zoek waren. We zoeken de zwaksten, de minst zichtbaren, de kwetsbaarsten en helpen hen een stap –
soms een klein stapje – vooruit. In Thailand nemen ze grotere stappen, dat klopt, maar in Myanmar zouden duizenden geen hulp krijgen zonder onze aanwezigheid. Jezus geeft ons daarin een voorbeeld. Hulp verlenen gaat niet over rendement halen; het gaat over de echt kwetsbare mensen opzoeken en hen terzijde staan. Na de grote cycloon Nargis in mei 2008 kon ZOA, samen met Red een Kind en Woord en Daad verenigd in het Consortium of Dutch NGOs (CDN), een groot hulpprogramma in Myanmar opzetten in de getroffen delta. Inmiddels biedt het CDN o.a. ook noodhulp aan ontheemden in het westelijke Rakhine State, aan de grens met Bangladesh. Verbinding De Nederlandse achterban is intensief verbonden aan ZOA’s werk in Thailand. Al vanaf 1984 werkten we in dat land, eerst met Cambodjaanse en Laotiaanse vluchtelingen, en vanaf 1987 ook aan de Birmese grens. Hoeveel sponsoracties, kleedjesmarkten, spaarkaarten en lessenmarathons zijn er wel niet georganiseerd om geld in te zamelen voor onderwijs in Thailand? Hoeveel kinderen hebben gastles gekregen over hoe het is om in een vluchtelingenkamp op te groeien? Wat een grote en waardevolle verbinding
is dat geweest! Al die betrokkenheid heeft prachtige resultaten opgeleverd, met het mooie en grote onderwijsprogramma in de kampen. ZOA’s keuze om in moeilijkere gebieden te werken kan betekenen dat de verbinding met de Nederlandse achterban lastiger wordt. Het is gemakkelijker om gevoel te krijgen bij onderwijs aan vluchtelingenkinderen dan aan, bijvoorbeeld, het trainen van lokale comités over het onderhoud van irrigatiekanalen in Afghanistan. Of is dat niet waar? Donateurs en organisatie herkennen elkaar in de gedeelde identiteit. Samen willen we gehoor geven aan Jezus’ oproep om te zien naar de naaste. En dan niet per se degene die voorop de krant staat, maar de verschoppeling, degene wiens schreeuw door maar weinigen wordt gehoord. We vertrouwen erop dat onze achterban die schreeuw wil horen en blijft beantwoorden. Wakker liggen ZOA-directeur Johan Mooij: “Ik zie duidelijk dat we kwetsbaarder en gevaarlijker omgevingen opzoeken. Organisatorisch is dat ingewikkeld, en de financiering is moeilijker. Toch is dat waar ZOA voor
bestaat. Mensen die door een ramp of conflict van huis en haard zijn verdreven willen we helpen een menswaardig leven op te bouwen. Daardoor krijgen mensen weer een sprankje hoop: op een beter leven, op een uitweg, dat het niet altijd zo zal blijven als nu, dat er iemand voor ze is.” Maar het rijtje ´moeilijke landen´ is lang. Johan Mooij somt ze vlotjes op: Somalië, Tsjaad, Centraal Afrikaanse Republiek, Pakistan, Syrië, Irak. “Het zit me dwars dat we niet overal kunnen werken. Ik loop tegen organisatorische beperkingen aan, van financiële mogelijkheden, maar ook van staf. Als we geen mensen kunnen vinden, houdt het op. Dat hoeven geen Nederlanders te zijn, maar ook lokale staf heeft last van dat geweld. Ik lig er ’s nachts wel eens wakker van, dat we ergens niet zijn.” Dankbaar Terugkijkend op ons werk in Thailand zijn we heel, heel dankbaar. Voor wat we daar mochten doen, en voor de intensieve betrokkenheid van onze donateurs bij deze hulpverlening. Wij bidden de vluchtelingen en de organisaties die ons werk hebben overgenomen vrede, wijsheid en zegen toe.
NR. 1 | MEI 2014 |
11
INTERVIEW MET... 12 | NR. 1 | MEI 2014
VLUCHTELINGEN CENTRAAL Terugblik op ruim dertig jaar ZOA-Thailand
Ze heet Duangporn Saussay, maar iedereen noemt de kleine, tengere landendirecteur van ZOA-Thailand Puk. De afgelopen jaren heeft zij het proces van overdracht aangestuurd. Vol overtuiging en altijd met de belangen van de vluchtelingen uit Myanmar als eerste prioriteit. “Als ik met vluchtelingen praat over hun toekomst, vliegt het me soms aan. Maar we laten het werk niet zomaar uit onze handen vallen, we hebben de afgelopen vijf jaar alles gedaan om het goed over te dragen. En deze organisaties zijn nu capabel om de activiteiten op te pakken.�
vanwege het geweld in Myanmar tussen de overheid en gewapende groepen. Van jong tot oud De hulp beperkte zich tot voedselhulp en gezondheidszorg. De Thaise overheid stond grootschaliger hulp niet toe, omdat ze – begrijpelijk – moeite hadden met de duizenden mensen die hun toevlucht zochten in het land. Maar de noden waren hoog, en inmiddels waren er tienduizenden vluchtelingen, inclusief kinderen. In 1995 heeft ZOA zich bij de Thaise overheid sterk gemaakt voor hulp op het gebied van onderwijs. Zo begon het onderwijsprogramma, waarbinnen op het hoogtepunt zo’n 33.000 kinderen in zeven kampen onderwijs ontvingen.
Puk: “Het belangrijkste deel van ons werk is altijd onderwijs geweest. We begonnen met basisonderwijs, maar kwamen er al doende achter dat er ook andersoortig onderwijs nodig was. Eerst middelbaar onderwijs, vervolgens ook beroepsopleidingen. In 2007 kwamen daar nog land- en tuinbouwprojecten bij. Ofwel, hele gezinnen groeiden op binnen ZOA’s onderwijs: van kleuterschool tot beroepsopleiding, terwijl hun ouders deelnamen aan trainingen over de verbouw van groente, het fokken van kippen, ganzen of varkens en de vermarkting van hun producten.” Kwaliteit Puk zelf kwam bij ZOA werken in 1999. “De Thaise overheid ging over tot het afsluiten van de kampen. Dat betekende dat mensen niet vrij waren in en uit te lopen. Tot die tijd hadden we ons voornamelijk op noodhulp gericht: alles op alles gezet om schoolgebouwen, lesmaterialen en leerkrachten te vinden. Vervolgens ontstond de behoefte aan verbetering van de kwaliteit, wat natuurlijk heel positief is.”
“We hebben wel boze reacties gehad. Alsof we zouden doen voorkomen dat er geen noden meer zijn. Maar dat is niet waar. Ik heb daar veel met mensen over gesproken, en er ontstond gelukkig begrip. Wat ook hielp, was dat we niet zomaar weg zijn gegaan. Voor mij en de rest van de staf is dat ook heel belangrijk geweest. Een aantal van onze medewerkers kon ook bij andere organisaties aan de slag.” We zijn in 2008 met dit proces begonnen. Onlangs vroeg iemand me verbaasd: ‘Zijn jullie er nog steeds?’ Daar moest ik erg om lachen. Maar het doet me ook goed. We hebben dit proces zorgvuldig gedaan, en onze opvolgers zijn er klaar voor. We kunnen met een gerust hart sluiten.”
13
Puk: “Vanuit de wens om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, kwam
Phase-over Parallel aan deze kwaliteitsontwikkeling liep de ontwikkeling van ZOA´s strategie. Puk: “De situatie in de Thaise kampen was binnen ZOA uniek. Het was een situatie waarin de vluchtelingen langdurig, soms al meer dan twintig jaar, in kampen verbleven, terwijl ZOA besloot zich te richten op post-conflictgebieden. We keken ook naar de vraag over onze toegevoegde waarde. De conclusie was dat anderen dit werk ook kunnen doen. We hebben daarom in 2008 een phase-over strategie ontwikkeld. Géén phase-out strategie, bewust niet. We hebben ruim de tijd genomen om vluchtelingen- en collega-organisaties te vinden en te trainen en onze activiteiten over te dragen.”
NR. 1 | MEI 2014 |
Z
OA-Thailand begon natuurlijk al in de jaren zeventig, met vluchtelingen uit Cambodja en Laos. In 1984 startten de werkzaamheden aan de grens met Myanmar (toen nog Birma), toen de eerste vluchtelingen uit dat land binnenkwamen. Zo’n negenduizend vluchtelingen verbleven in kleine groepjes in de jungle, maar die aantallen werden al snel groter
Er kwam door deze ontwikkeling een belangrijke activiteit bij: het opleiden van leerkrachten. Tot op de dag van vandaag is dat een essentieel onderdeel van het onderwijsprogramma, juist omdat opgeleide leerkrachten snel in aanmerking komen voor hervestiging in de Verenigde Staten of Europa.
de hele onderwijsketen aan bod. We trainden hoofdonderwijzers over management van de school. We trainden oudercommissies over het belang van onderwijs en wat betrokken ouders voor de school kunnen betekenen. We werkten intensief samen met het Karen Education Department, het onderwijsonderdeel van de kampautoriteiten. Het lesprogramma dat ze gebruikten, voldeed niet aan de Thaise standaarden, zodat de diploma´s nauwelijks iets waard waren. We hebben vervolgens met het Thaise Ministerie van Onderwijs gewerkt aan de ontwikkeling van het curriculum en de accreditatie van de opleidingen.
ZOA
HULP | HOOP | HERSTEL
ZOA
HULP | HOOP | HERSTEL
“Hij zegent uw kinderen in uw midden; Hij geeft uw gebied vrede.” Psalm 147:13-14 (NBG 1951)
DE VELDMEDEWERKER
HENRIEKE HOMMES Nationaliteit: Nederlandse Leeftijd: 38 Functie: Veiligheidsadviseur Waar: Ethiopië, Tirgol aan de grens met Zuid-Sudan
Henrieke praat met Nyawan Ruai, die op de vlucht naar Ethiopië is bevallen van een tweeling
O
16 | NR. 1 | MEI 2014
p een doorsnee werkdag zit onze veiligheidsadviseur Henrieke Hommes op het kantoor in Apeldoorn. Maar begin januari zat ze ineens in het Ethiopische gehuchtje Tirgol, waar ze Zuid-Sudan zag liggen aan de overkant van de rivier. Nou ja, ineens? Na twee vluchten, een halve dag in een auto en twaalf uur in een boot kwam ze aan in Tirgol. Op dat moment waren daar zo’n 20.000 mensen - vooral vrouwen en kinderen - die waren gevlucht voor het geweld in Zuid-Sudan.
Aanpakken Henrieke werd gevraagd om het team in Tirgol te ondersteunen bij het opzetten van een noodhulpprogramma voor deze Zuid-Sudanese vluchtelingen. Ze twijfelde geen moment toen ze het telefoontje kreeg: ‘’De drama’s van deze mensen gaan me aan het hart, ik wilde graag helpen. Noodhulp is meteen in actie komen, aanpakken. De situatie in zo’n kamp is
chaotisch en verandert per uur. Ik vind het mooi om daar wegwijs in te worden, en echt iets te betekenen voor de vluchtelingen.’’ Een paar dagen na het bewuste telefoontje reisde ze af naar Tirgol. Henrieke richtte zich vooral op het regelen van schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen. De vluchtelingen dronken het vervuilde water uit de rivier en sanitaire voorzieningen waren er al helemaal niet. Poep lag overal. “Het stonk verschrikkelijk!” licht ze een beetje overbodig toe. De logistieke uitdagingen waren groot. Het ZOA-kantoortje had geen internetaansluiting, de mobiele telefoon had geen bereik en de enige manier om materialen aan te voeren was met die boottrip van twaalf uur. Henrieke: ‘’Voor ons team was het een geweldige uitdaging. Toch lukte het om twee waterzuiveringssystemen op te bouwen en in korte tijd 40.000 liter schoon drinkwater te realiseren. Dat was natuurlijk fantastisch!’’ In de weken die
volgden werden honderden latrines gegraven, en werd voorlichting gegeven over het gebruik van de nieuwe voorzieningen. Blinde vrouw Afgesproken was dat ze minimaal twee weken zou blijven, en dat er ondertussen gezocht zou worden naar vervanging voor langere termijn. Henrieke kon haar taken na drie weken overdragen aan een collega. Weer in Nederland kijkt ze op een positieve manier terug op haar tijd in Tirgol: “Als je er van buiten naar kijkt, dan lijkt het misschien een druppel op een gloeiende plaat. Maar als ik daar naast een oude, blinde vrouw zit, die me haar schokkende verhaal vertelt, dan valt dat gevoel weg. We zijn evenveel waard, al hebben we heel verschillende levens. Ik vind het mooi dat ik een klein eindje met haar op kon lopen.”
06:00 uur
Om zes uur beginnen de hanen te kraaien, het dorp wordt wakker. Ik draai me nog een keer om in mijn slaapzak. Tegen een uur of zeven kom ik mijn tentje uit, we ontbijten met witte macaroni en een beetje tomatensaus.
08:00 uur
Elke ochtend ga ik eerst even langs het watersysteem om te kijken of alles nog werkt. Het systeem is in orde, en de mensen maken er gebruik van. Mooi om te zien dat de voorlichting zijn vruchten afwerpt!
9:00 uur
We hebben een groep van 15 mannen bij elkaar gebracht om hen te leren hoe ze een latrine moeten bouwen. De eerste latrine bouwen ze samen, daarna kunnen ze aan de slag met de 200 latrines die nog moeten volgen.
OP PAD MET HENRIEKE
11:00 uur
14:00 uur
De middag staat in het teken van hygiënetraining. We trainen een club mensen die de vluchtelingen gaat informeren over het gebruik van de latrines, handen wassen en dergelijke. Want mooie voorzieningen bouwen is één ding, zorgen dat mensen ze gebruiken is een tweede.
21.00 uur
De avond valt en ik stap het kantoor in om de administratie bij te werken, achter de computer. Ik wil mijn dagelijkse rapporten goed op orde hebben, zodat alles op papier staat voor de overdracht. Om tien uur was ik me onder de sterrenhemel, en daarna duik ik de tent in.
NR. 1 | MEI 2014 |
17
In het kamp heb ik gesprekken met verschillende mensen. De verhalen die ik opschrijf, worden in Nederland gedeeld met de achterban. De gesprekken zijn vaak aangrijpend. Nyadhial bijvoorbeeld, moest met haar zes kinderen meer dan een week lopen en werd opgejaagd door wilde dieren.
HOE GAAT HET NU IN...
Tekst
DE FILIPIJNEN na tyfoon Haiyan Op 8 november 2013 trof tyfoon Haiyan de Filipijnen. Nooit eerder bereikte een orkaan met zo’n hoge kracht het vaste land. Ruim 14 miljoen mensen werden getroffen, meer dan een miljoen mensen verloren hun huis en velen verloren hun levensonderhoud door verwoesting van kokosnootbomen, vissersboten en -netten. ZOA en andere leden van het Christelijk Noodhulpcluster brachten direct een bezoek aan het getroffen gebied en besloten samen te werken op het eiland Samar.
18 | NR. 1 | MEI 2014
O
oit begonnen we in deze regio, in Zuid-Oost Azië (ZOA), en hoewel dit nu al vele jaren niet meer ons enige werkgebied is, is de naam weer volledig van toepassing. De getroffen regio is de Visayas, de eilandengroep in het centrale deel van de Filipijnen. Hele dorpen langs de oostkust zijn weggevaagd, infrastructuur is op vele plaatsen verwoest en communicatie was de eerste dagen na de ramp erg beperkt. De Filipijnen is een kwetsbare eilandenrepubliek, in totaal zeven maal zo groot als Nederland met een inwonersaantal van ruim 100 miljoen. Het land bevindt
zich in de zogenaamde ‘Pacific Ring of Fire’ en is daarmee één van landen die het meest wordt blootgesteld aan de gevaren van natuurrampen. Haiyan was al de 5e super tyfoon van het seizoen en in Bohol had in oktober nog een zware aardbeving plaatsgevonden. Veilig onderdak In totaal raakten vier miljoen mensen ontheemd door de tyfoon. Naast acute noodhulp als schoon drinkwater en voedsel was er een grote behoefte aan onderdak. ZOA wil 1200 mensen voorzien van een stevig huis door de bouw van een houten huis of het leveren van materi-
alen. Hierbij is het motto Building Back Better, oftwel een steviger huis bouwen dat beter bestand is tegen de tyfonen. ZOA ontwierp samen met lokale experts een houten huis dat op vele manieren verstevigd is. Door een betonnen fundering, het gebruik van vele dwarsverbindingen en metalen banden krijgen wind en water minder grip op het huis. Filipino’s die hun huis zijn kwijt geraakt ontvangen een volledig huis dat door lokale timmermannen voor hen wordt gebouwd. De bewoner zelf draagt bij door het hout van de omgevallen kokospalmen ter beschikking te stellen en arbeid te leveren. Filipino’s met een huis
dat gedeeltelijk verwoest is ontvangen bouwmaterialen waarmee het huis kan worden gerepareerd en verstevigd. In al onze projecten werken we aan het vergroten van de weerbaarheid van mensen. Door een veilig onderkomen dat beter bestand is tegen hevige weersomstandigheden kan de bewoner zich richten op het verzamelen van een inkomen en kan hun leven letterlijk weer worden opgebouwd. Binnenkort start een project om mensen die hun bron van inkomsten verloren (bijvoorbeeld door de verwoesting van vele kokospalmen) te voorzien van alternatieve bronnen van inkomsten. Ondanks dat de schade enorm is en de noden nog altijd sterk aanwezig zijn, is de veerkracht van de Filipino’s een geweldige bemoediging. In plaats van bij de pakken neer te zitten zijn velen innovatief en blijven optimistisch. ZOA blijft nog minimaal twee jaar in de Filipijnen om dit gebied, dat tot één van de armste regio’s van de Filipijnen behoort, te ondersteunen.
Christelijk Noodhulpcluster
19
Lees ook het verhaal van Roque Palce op pagina 21.
NR. 1 | MEI 2014 |
Samen met de andere leden van het Christelijk Noodhulpcluster en lokale partnerorganisaties werken we aan de opbouw van het oosten van Samar: “Restoring Eastern Samar Together”. Dorcas, Red een Kind, Tear, Woord en Daad en ZOA werken op deze manier niet alleen samen tijdens de campagne in Nederland, maar ook in het rampgebied zelf. Naast huizenbouw zijn er ook projecten gestart voor het ondersteunen van onderwijs, het bieden van psycho-sociale hulp en het voorzien in middelen voor levensonderhoud. Een van de manieren is om jonge mensen deel te laten nemen aan speciaal ontwikkelde beroepsopleidingen om zo de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Meer over het Christelijk Noodhulpcluster en de Filipijnen vindt u op www.noodhulpfilipijnen.nl
NIEUWS BUITENLAND
Zuid-Sudan De stichting Draagt Elkanders Lasten heeft alvast 202.000 euro van de Reformatorisch Dagblad – actie beschikbaar gesteld voor de bouw van de kliniek in Zuid-Sudan. Hoewel de actie nog niet is afgerond, konden we dus toch al beginnen met de bouw. Geweldig!
Jemen Jemen is een land met grote problemen. Meer dan de helft van de bevolking is ondervoed. Zelf heeft het geen olie en bovendien is Jemen het meest waterschaarse land van de wereld. Veel mannen werkten de afgelopen jaren in de omringende olierijke landen. Die banen zijn grotendeels vervallen vanwege de economische crisis en omdat in veel landen in het Midden-Oosten onrust is ontstaan. De werkloosheid is dus enorm en de mogelijkheden tot werk zeer beperkt. Bovendien zijn door conflicten tussen gewapende groepen en de overheid in 2011 veel mensen ontheemd geraakt. ZOA werkt in dit complexe land aan hulp, hoop en herstel. We doen dat door
in de dorpen watervoorzieningen voor regenopvang te herstellen of te bouwen (bij gebrek aan grondwater). En jongeren krijgen een technische opleiding waardoor ze de aangelegde waterinstallaties kunnen bouwen en onderhouden,
20 | NR. OKTOBER 1 | MEI2011 2014| NR. 2
Uruzgan, Afghanistan
en waarmee ze een inkomen kunnen verdienen. Op de foto ziet u de eerste lichting van meer dan zestig jongeren, die deze opleiding hebben afgerond.
Zware overstromingen door aanhoudende regenval hebben in maart verwoesting aangericht in zo’n tachtig dorpen in Uruzgan. Honderden huizen zijn volledig verwoest. De lokale overheid doet wat ze kan. ZOA schiet ook te hulp en wil 340 gezinnen helpen. Andere organisaties, zoals het Rode Kruis en de Unicef hebben tenten en keukenmaterialen verstrekt. ZOA gaat daarom 340 getroffen gezinnen helpen met een voedselpakket, waarmee ze de eerste vier weken vooruit kunnen. Voor 50 euro ontvangt ieder gezin (van gemiddeld 6 à 7 personen) een hulppakket met graan, olie, suiker, lucifers, bonen, thee en zout. De aanschaf van de hulpgoederen zal in Kandahar moeten plaatsvinden, zodat transport en opslag de operatie wat complex maakt. U kunt uw gift overmaken via onze website.
HULP HOOP HERSTEL VOOR...
Roque Palce In opperste concentratie zit Roque Palce (57) op zijn knieën in zijn nieuwe huis, hij is bezig met het bevestigen van een raamwerk voor een extra kamer. Sinds een week woont hij nu in deze nieuwe woning, nadat zijn eigen huis volledig is weggespoeld door de stormvloed als gevolg van tyfoon Haiyan. terugtrokken naar de zee, van alles met zich meeslepend. Bijna geen huis was blijven staan en de school was amper nog zichtbaar doordat het was bedolven onder puin en modder.”
‘Salamat’ In zijn dorp is Roque de eerste die een huis heeft ontvangen, het model dat nog veel zal worden nagebouwd met de hulp van lokale timmermannen en ZOA. Voor Roque en vele anderen maakt dit een groot verschil. “Salamat (bedankt). Ik ben ontroerd dat mensen zoveel compassie met ons hebben. Het is een enorme steun, het verzacht mijn verdriet. Het is een geschenk van God.” Bekijk zijn verhaal op www.vimeo.com/88417692
21
Zoektocht Roque ging zo snel mogelijk naar de bergen om zijn vrouw en kinderen te zoeken. Hij vond zijn twee jongste dochters, maar geen spoor van zijn vrouw Benedicta en zijn dochter Ronalyn. Iemand vertelde hem dat zij gezien waren in de school. “Ik begon te graven en het puin weg te halen, totdat ik mijn vrouw vond.. In de badkamer, met haar armen rustend op het toilet. Voor zover mogelijk probeerde ik haar schoon te wassen en weer mooi te maken voordat we haar hebben begraven.” Ronalyn werd pas drie weken later gevonden door een reddingsteam, onder de bank in het voorportaal van de school.
Volledig verrast Zoals velen zijn Roque en zijn familie volledig verrast door de golven. Niemand had verwacht dat er naast de sterke wind van de supertyfoon ook een stormvloed zou komen. Tyfonen komen veel voor in de Filipijnen, dit was al de 25e tyfoon van 2013. Maar Haiyan was de krachtigste ooit gemeten.
NR. 1 | MEI 2014 |
Tragedie Het is niet gemakkelijk voor Roque om over de dag van de ramp te spreken, ook hij is geraakt door de ramp die dit dorp heeft getroffen. Roque verloor zijn vrouw en oudste dochter. In zijn dorp Batang (Hernani, Eastern Samar) kwamen 27 mensen om het leven. “Terwijl we afwachtten wat er zou gebeuren die nacht, keek ik met mijn buren TV in ons huis. Mijn drie dochters en mijn vrouw had ik in veiligheid gebracht in de school, een stevig gebouw dat de wind wel zou doorstaan. Opeens werden we verrast door golven die het huis binnenstroomden. Instinctief renden we naar buiten en klommen op het dak van een hoog huis.” “Het was drie uur ’s nachts en eenmaal op het dak kwamen er in een aantal minuten nog zeker vier enorme golven. We bleven zitten terwijl de golven weer
REPORTAGE
Sterker
op eigen benen Zowel in Pakistan als in Haiti is in 2013 het hulpprogramma van ZOA afgesloten. De afgelopen drie jaar werkten we aan noodhulp in beide landen. In Pakistan als gevolg van de overstroming van de Indus in 2010 en in Haiti als gevolg van de aardbeving. Wat zijn de resultaten en hoe ziet de toekomst eruit?
22 | NR. 1 | MEI 2014
Noodhulp Het is ons mandaat om mensen te ondersteunen die lijden als gevolg van een gewapend conflict of natuurramp, door hen te helpen hun bestaan opnieuw op te bouwen. In Pakistan en Haiti betrof het een natuurramp. Een speciale afdeling binnen ZOA, de Disaster Response Unit, is verantwoordelijk voor het opstarten van kortdurende programma’s in het geval van een ramp. Ook in landen waar ZOA al actief is en een ramp zich voordoet, zorgt de Disaster Response Unit voor versterking aan het lokale team om de getroffenen noodhulp te bieden. Resultaten Pakistan Naast het treffen van voorbereidingen in het geval van nieuwe overstromingen, heeft het programma in Pakistan ook bijgedragen aan socio-economische ontwikkeling. Tijdens het project zijn 250 Community Based Organizations (CBOs) opgezet en getraind in het verminderen van risico’s, landbouwmethoden, conflictbemiddeling en het opzetten van dorpsprojecten. Een van de deelnemers en dorpsleider is Ghulam Akbar Khan:
”Vergeleken met 2010 is onze situatie aanzienlijk verbeterd. Er is een verandering in de manier waarop we met sanitatie en hygiëne omgaan en we hebben nieuwe landbouwkennis opgedaan. Ook zijn we gestart met lesgeven aan kinderen uit het dorp, ik ben zelfs één van de onderwijzers.” De vrouwen hebben hun eigen groepen en zijn getraind in het verbouwen van groenten, ontvingen zaden en verwierven kennis over het verbeteren van de sanitatie en hygiëne. In de Pakistaanse samenleving is het uitzonderlijk voor vrouwen in deze afgelegen regio (Rahim Yar Khan) om op deze manier bij elkaar te komen, nieuwe kennis op te doen en te kunnen spreken over problemen. Zie de fotoreportage op pagina 8 - 9. In een andere regio, Muzaffargarh, is gewerkt met 18 gemeenschappen die zijn getraind in methodes om risico’s voor volgende rampen te verkleinen. Hierdoor neemt hun kwetsbaarheid af en hun weerbaarheid toe.
Landbouwherstel in Haiti
Resultaten Haiti In Haiti is op verschillende manieren gewerkt aan het verbeteren van de inkomens van de Haïtianen die getroffen zijn door de aardbeving, door het verstrekken van micro-kredieten aan kleine ondernemers en het bieden van training en begeleiding aan de middelgrote tot grotere ondernemers. Daarnaast hebben 22 boerengemeenschappen middelen en training ontvangen om weer op het niveau van voor de aardbeving te komen en meer bestand te zijn tegen toekomstige natuurrampen. Deelnemers aan het programma die in de afgelopen jaren gevolgd zijn laten zien vooruit te gaan, zoals Louise Blanchard, opgeleid tot lokale landbouwdeskundige: “We hebben een kwekerij opgezet zodat we het land kunnen beplanten en beschermen tegen erosie. Ik heb geleerd de ogen voor de gemeenschap te zijn, ik zie nu wat beter kan en we werken samen aan verandering.”
Ook voor de medewerkers van ZOA betekent het vertrek een nieuw begin en loslaten. Jeff Cosico, Programma Manager Haiti voor de afgelopen drie jaar: “Ik wens dat het zaad dat we geplant hebben in de goede aarde komt, gevoed wordt en uiteindelijk nog meer vrucht zal dragen. Haiti blijft in mijn hart.” Video’s Op www.zoa.nl vindt u een link naar ons video-kanaal Vimeo. Daar staan video´s waarin Jeff Cosico terugblikt op ZOA´s werk in Haïti en Michael Gillham op ZOA’s werk in Pakistan. Overige video’s uit Haiti: www.zoa.nl/haiti Boeren uit Haiti vertellen u zelf welke veranderingen er plaats hebben gevonden in hun zelfgemaakte video. Micro-ondermer Esther Omesse legt aan u uit hoe haar onderneming kan groeien dankzij de micro-kredieten.
NR. 1 | MEI 2014 |
23
Nadat ZOA vertrekt Ondanks dat ZOA zich na drie jaar terugtrekt uit deze landen om zich te kunnen richten op nieuwe rampgebieden zoals Jordanië en de Filipijnen, betekent dit niet dat het werk stopt. Tijdens de projectperiode worden lokale organisaties en stafleden begeleid om het werk voort te kunnen zetten. Of dit ook daadwerkelijk succesvol is, is op dit moment nog moeilijk vast te stellen. Michael Gillham, landendirecteur Pakistan, zegt over de CBOs: “Ik verwacht dat over vijf jaar de meeste van deze organisaties nog bestaan”.
Tegelijkertijd leren ervaringen uit het verleden dat de interventies een blijvende impact hebben op de mensen die in het project hebben deelgenomen als medewerker of deelnemer. Lokale organisaties zijn meer capabel om projecten voort te zetten en zijn tegelijkertijd beter voorbereid op toekomstige rampen, ze weten hoe dan te reageren.
ONDERNEMEND
Oorlog trekt diepe littekens Vincent ter Maat is mede-oprichter van Mobility & you, een bedrijf in elektrische mobiliteit (bijv. e-bikes en scootmobielen). Daarvoor is hij geregeld op reis. Toen hij erover dacht Business Ambassador van ZOA te worden, maakte hij dan ook bewust de keus om dat samen met zijn vrouw Marianne te doen, die een eigen praktijk als gezinscoach heeft. “Wat je meemaakt, kun je niet uitleggen als je er in je eentje naar toegaat.” Wat zien we op de foto? arianne: We waren bij een bananenplantage op bezoek, toen deze twee meisjes langskwamen. We raakten met ze aan de praat, met behulp van ZOA-medewerker George (midden). De meisjes zijn 9 en 7 jaar oud, net zo oud als onze kinderen. Hun ouders zijn in de oorlog omgekomen en ze wonen nu bij hun oma. Dat deed me denken aan mijn eigen kinderen; de opleidingen die ze kunnen volgen, de kansen die ze hebben. Vincent: De meisjes hadden op school zojuist een opvoering gehad, als afsluiting van een periode. Ik realiseerde me dat je bij dat soort gelegenheden wilt dat je ouders er zijn. Ik besefte ineens wat voor littekens er door Sri Lanka zijn getrokken, ook al is de oorlog voorbij. Tegelijk vond ik het indrukwekkend om in dorpen te zien wat er bereikt is, dat mensen hun leven hebben opgepakt.
24 | NR. 1 | MEI 2014
M
Wat zagen jullie met jullie ondernemersogen? Marianne: Als ondernemer wil je vooruit kunnen: een toekomst opbouwen. We bezochten een werkplaats waar vrouwen manden aan het vlechten waren. Dat is een leuk initiatief, maar dat is het dan ook. De vrouwen en meisjes die daar werken, hebben nog altijd vrij weinig kans al hun talenten te ontwikkelen. Vincent: Ik vond het opvallend dat economische initiatieven vaak een kopie zijn van wat iemand anders ook doet. Iemand heeft een winkeltje; iemand anders begint precies zo’n winkeltje. Wij zouden aan een nieuw product denken, aan marketing, aan connecties met groothandels etc. Maar die kennis is er nauwelijks. Wat vonden jullie daarvan? Marianne: Guido (landendirecteur ZOA-Sri Lanka red) legde goed uit wat het doet met
mensen om in een oorlogssituatie te leven. Zij moesten soms elk half jaar hun boeltje pakken. Daarom is het voor hen lastig om na te denken over later en te investeren in de toekomst. Vincent: De training in verbeterde landbouwmethodes heeft resultaat en mensen zijn blij met de hogere productie. Ook wordt krediet nu verleend na een training over financieel beheer, sales en marketing. Dat is essentieel. Maar de structuren voor distributie bijvoorbeeld, bestaan nauwelijks. Het plan voor ZBA-Sri Lanka is om de contacten te verdiepen, en om onze kennis op het gebied van ondernemen in te zetten. Wilt u als ondernemer zich inzetten voor ZOA’s werk, net als Vincent en Marianne? Neem dan contact op met Ard-Jan Gijsbertsen, unitmanager Fondsenwerving en Voorlichting: a.gijsbertsen@zoa.nl / 06 1 740 2605
VRAAG & ANTWOORD Tijdens de noodhulpcampagne voor de Filipijnen, afgelopen november, ontvingen wij de volgende vraag:
Begrijp ik uw website goed als ik denk dat u zelf geen partners in de Filippijnen heeft? Dat klopt, wij hebben momenteel (november, red.) geen programma in de Filipijnen. De schaal van de natuurramp en de schade was echter zo groot dat de mogelijkheden van lokale organisaties om hulp te bieden lang niet voldoende waren. Daarom wilden we graag in actie komen. We merkten ook dat onze achterban begon te bellen en te mailen: ‘Wat gaan jullie doen?’ We namen contact op met onze collega-organisaties in het Christelijk Noodhulpcluster: Dorcas, Tear, Red een Kind en Woord en Daad. We besloten een gezamenlijke fondsenwerving te starten, en tegelijk na te denken over gezamenlijk optrekken in de Filipijnen. Tear en Woord en Daad werkten al in de Filipijnen. Dat is een belangrijk eerste aanknopingspunt; zij kennen overheidsinstanties, lokale organisaties en geschikte medewerkers. Medewerkers van de vijf organisaties vertrokken naar de Filipijnen om te onderzoeken of een gezamenlijk programma mogelijk was. Als ZOA wilden we graag onze expertise in hulpverlening na een rampsituatie inzetten.
EEN GROOT ‘DANK U WEL!’ Het liefst zou ik u allemaal persoonlijk bedanken; met een belletje, een gesprek. Maar dat is logistiek onmogelijk: u bent met zoveel. Daarom op deze manier: een heel groot ‘dank u wel!’ voor uw verbinding aan ZOA en aan de mensen die we willen helpen. Ons werk in Thailand is bij uitstek een voorbeeld van die verbinding. In die tientallen jaren hebben duizenden leerlingen actie gevoerd voor hun leeftijdsgenootjes in Thaise vluchtelingenkampen. Wat een jarenlange trouw. Dank u wel! In november werden de Filipijnen geraakt door een tyfoon. Nog voordat we een oproep om donaties hadden gedaan, waren de eerste giften al binnen. Wat een betrokkenheid en vertrouwen blijk daar uit. Dank u wel! Afgelopen januari kwam onze collega Henrieke Hommes met schokkende verhalen terug uit Ethiopië (zie pagina 16). We deden een oproep en binnen 48 uur ontvingen we de eerste giften uit ons zakelijk netwerk. Daardoor konden we onze hulp binnen nog eens 48 uur opschalen. Ook al had u Henrieke´s verhaal niet persoonlijk gehoord, al kwam het leed van de Zuid-Sudanese vluchtelingen nauwelijks in de media, u liet zich toch raken. Dank u wel! Uw betrokkenheid, gebed en giften maakt verschil voor de meest kwetsbaren op aarde, soms op leven en dood, altijd tussen niets en een sprankje hoop. Vluchtelingen die niets meer hebben, kinderen die hun ouders zijn kwijtgeraakt, bejaarden die aan zichzelf zijn overgeleverd. Moeders met pasgeboren baby’s die niets anders hebben dan een klein beetje moedermelk. Wij helpen, dankzij u. Jezus roept ons op Zijn handen en voeten te zijn. Samen met u mag ik daar gehoor aan geven. Dank u wel! Ewout Suithoff Reageren? e.suithoff@zoa.nl
Binnen twee maanden was het hulpprogramma goed op gang gekomen. Er wordt hard gewerkt aan de wederopbouw. De vijf organisaties van het Christelijk Noodhulpcluster vullen elkaar goed aan. Dank aan alle gevers, de Filipino’s zijn u dankbaar voor uw steun! NR. 1 | MEI 2014 |
Heeft u ook een vraag over ZOA’s werk, laat het ons weten! Bel met het kantoor of stuur een mailtje aan Margaretha de Koning: m.dekoning@zoa.nl
25
LEESTIPS / RECEPT
THAISE SOEP: TOM YAM KOENG Vis staat in Thailand vaak op het menu. Ook in het ZOAprogramma ontbreekt daarom de visserij niet. Visvijvers vormen een onderdeel van de landbouwactiviteiten rond de vluchtelingenkampen. Door deze vijvers worden mensen in staat gesteld een inkomen te verdienen. Van de vis wordt heerlijke vissoep gemaakt! Snijd één rode peper en tien cm laoswortel in dunne plakjes. Snij vervolgens één stengel citroengras in stukjes. Halveer één citroen en snijd de helft in vier plakjes. Breng vier deciliter kokosmelk met vier deciliter visbouillon aan de kook en voeg de plakjes laos, de stukken citroengras en één eetlepel vissaus toe. Laat de bouillon 15 minuten zachtjes koken. Voeg één deciliter slagroom toe en breng alles weer aan de kook. Voeg de peperringetjes en 150 gram gepelde kreeftgarnalen toe. Laat de garnalen door en door warm worden. Breng de soep op smaak met één eetlepel vissaus, zout en citroensap. Garneer tot slot met de plakjes citroen. Eet smakelijk! Bron: © spannende soepen - Nederlands Zuivelburo
Over de landen waar ZOA werkt, is meer te vertellen dan we ooit in dit magazine zullen kunnen plaatsen. We geven u daarom tips over boeken, die u op een heel andere manier meenemen naar één van de landen waar ZOA werkt. Hebt u ook leestips? We ontvangen ze graag! e.sytsma@zoa.nl
26 | NR. 1 | MEI 2014
Vleugelslag
MARIEKE LUITEN
De zeventienjarige Sara vertrekt uit haar ouderlijk huis op de vlucht voor een gedwongen huwelijk. Ze trekt in bij haar broer en schoonzus in Goma en probeert met een schoonmaakbaantje in het ziekenhuis te sparen om te kunnen studeren. Ondertussen sluit ze zich aan bij het kerkkoor, waar ze zingend weer hoop krijgt voor de toekomst. Maar haar verleden laat haar niet los. Door het werk van Sara op de verlosafdeling van het ziekenhuis krijgen we diverse verhalen mee van de moeders die daar komen om te bevallen. Veel vrouwen, inclusief Sara en haar schoonzus, lijken geheimen met zich mee te
dragen. Tegelijk brengt dit boek het dagelijks leven in Congo op een prettige manier dichtbij en heb je het gevoel dat je in Goma rondloopt. Sara is niet alleen slachtoffer, maar ook en vooral een krachtige jonge vrouw die in moeilijke omstandigheden volwassen wordt. Een indrukwekkend debuut van Marieke Luiten, de echtgenote van ZOA-medewerker Andreas Luiten. U kunt het boek verkrijgen door een gift van minimaal 50 euro over te maken via www.zoa.nl/vleugelslag. Het boek is natuurlijk ook in de boekhandel te koop of via www.uitgeverijmozaiek.nl
UITGEZONDEN
ANDREAS EN MARIEKE LUITEN Leeftijd: 32 /30 jaar Functie: Manager General Affairs / auteur Waar: Democratische Republiek Congo Andreas en Marieke op bezoek bij Bashigi en zijn vrouw. Bashigi is guard van het ZOA-kantoor.
Wanneer: januari 2011 – juni 2013
Andreas: Ik werkte als financieel medewerker in Apeldoorn, en had onder andere Congo in mijn pakket. Daardoor was ik een paar keer in Congo geweest, en daarbij echt verliefd op het land geworden. Ik was daarom ook direct enthousiast toen de functie Manager General Affairs in Congo vrijkwam. Maar ja, zou Marieke haar draai kunnen vinden? Mijn werk was meer dan full-time, dus dat was een essentiële vraag. We gingen daarom in eerste instantie voor zes maanden. Marieke: Ik heb de opleiding Journalistiek voor Academici gedaan, en had meteen het idee om te gaan schrijven. Naast intensieve Franse les heb ik die eerste maanden vooral vrouwen geïnterviewd, om te kijken hoe de klik was.
allemaal een geheim met zich meedragen, èn dat ze daar met niemand over spreken. Bijzonder genoeg vertelden ze hun geheimen wel aan mij; niet meteen, maar soms bij het derde, vierde of vijfde gesprek.
Andreas: Door de gesprekken met vrouwen, en de bijzondere vriendschappen die Marieke opbouwde, heeft ze eigenlijk meer van het land meegekregen dan ik. In mijn functie ben ik veel bezig met financiën, rapportages, personeel en logistiek. Terwijl Marieke achterop een taxibrommertje door de stad reed, met haar vriendinnen bij het vuur zat en oliebollen at met een kleintje op schoot.
Andreas: Een gruwelijk probleem van de Congolese samenleving is dat verkrachte vrouwen verstoten worden, en dat strijdende groepen verkrachting gebruiken als een methode om sociale gemeenschappen te destabiliseren.
Marieke: dat mis ik!
Andreas: ZOA focust op voedselzekerheid. Indirect dragen wij bij aan stabielere gemeenschappen. Als er voldoende voedsel is, zullen mannen minder snel weggaan om te vechten of om elders werk te zoeken. In veel activiteiten richten we ons op kwetsbare groepen, en daar horen ook alleenstaande moeders bij. Want zij zijn bij uitstek kwetsbaar.
27
Vleugelslag Marieke: In de loop van die eerste maanden ontstond het idee om een boek te schrijven. Dat ontstond biddend: ‘als een uitgeverij reageert, is dat een teken en zetten we door. En Beppie de Rooij van uitgeverij Mozaiek reageerde positief!’ Wat me zo heeft geraakt tijdens mijn gesprekken met vrouwen, is dat ze vrijwel
Marieke: Er zijn gelukkig veel organisaties die deze vrouwen helpen, bijvoorbeeld door medische hulp te bieden.
NR. 1 | MEI 2014 |
Andreas: Alles was anders, we moesten een heel nieuw leven opbouwen. We gingen niet meer naar de supermarkt, maar naar de markt. Daar moesten we leren onderhandelen. We wilden graag de zelfde prijs betalen als Congolezen, maar ja, ze zagen natuurlijk hun kans schoon bij ons Europeanen. Daar moesten we wel mee leren omgaan.
Marieke: We hebben heftige dingen meegemaakt (Andreas en Marieke zijn eind 2012 geëvacueerd vanwege dreigend geweld – red.), de vluchttas stond altijd klaar. Maar ik had het niet willen missen.
lopen reednt Slaem ernesdt v lopen levens
LK WA 4 ER T WA
LOOP MEE MET DE SPONSORLOOP!
LOOP MEE MET DE SPONSORLOOP!
Spakenburg
Kom naar een Walk4Water-evenement in de buurt:
vrijdagavond 23 mei 2014
• Urk, vrijdagavond 16 mei • Oud-Beijerland, vrijdagavond 27 juni • Alphen a.d. Rijn/Waddinxveen, vrijdagavond 16 mei • Kampen, september (datum volgt) • Spakenburg, vrijdagavond meiEn geef vluchtelingen een nieuwe start. Doe mee met de sponsorloop voor23 ZOA.
JOUW 3 redenen om de uitdaging aan te gaan: FINISH = HUN 1 Geef met jouw sponsorbedrag 2 Geniet met je gezin, 3 Ontdek je grenzen…Kun jij het SCHRIJF JE NU IN VIA WWW.WALK4WATER.NL START een nieuwe start aan vluchtelingen familie en vrienden van aan om te lopen met één of in Afrika en Azië.
een prachtige wandeling.
meerdere volle jerrycans?