Proxecto lector CEIP Víctor Sáenz by marichoni marichoni

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

CEIP VÍCTOR SÁENZ http://bibliovictorsaenz.blogspot.com

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

INDICE 0. XUSTIFICACIÓN E MARCO LEGAL....................................................3 1. ANÁLISE DO CONTEXTO....................................................................5 1.1 ANÁLISE DO CONTEXTO SOCIO-CULTURAL-ECONÓMICO DO CONCELLO E DO CENTRO.........................................................5 1.2 ANÁLISE DA SITUACIÓN DA LECTURA E ESCRITURA NO CENTRO.......................................................................................6 1.2.1 HÁBITOS LECTORES A/ FAMILIAS B/ ALUMNADO C/ PROFESORADO 1.3 ANÁLISE DAS ESTRATEXIAS LECTOESCRITORAS E DIFICULTADES QUE ATOPAMOS.............................................10 1.4 RECURSOS MATERIAIS E HUMANOS......................................12 1.5 NECESIDADES DE FORMACIÓN DO PROFESORADO NESTE ÁMBITO........................................................................................16 2. OBXECTIVOS......................................................................................17 2.1 FINALIDADE................................................................................17 2.2 OBXECTIVOS XERAIS................................................................18 2.3 OBXECTIVOS ESPECIFICOS PARA O EQUIPO DIRECTIVO...18 2.4 OBXECTIVOS ESPECÍFICOS PARA O EQUIPO DE BIBLIOTECA................................................................................19 2.5 OBXECTIVOS ESPECÍFICOS PARA A COMISIÓN DE COORDINACIÓN PEDAGÓXICA................................................20 2.6 OBXECTIVOS ESPECÍFICOS PARA O DEPARTAMENTO DE ORIENTACIÓN............................................................................20 2.7 OBXECTIVOS ESPECÍFICOS PARA O PROFESORADO.........20 2.8 OBXECTIVOS RELACIONADOS COAS FAMILIAS....................21 3. FUNDAMENTOS TEÓRICOS PARA A INTERVENCIÓN...................21 4. INTERVENCIÓNS QUE COMPRE SISTEMATIZAR...........................25 4.1. INTERVENCIÓNS DESTINADAS AO FOMENTO DA LECTURA.....................................................................................25 4.2. INTERVENCIÓNS DESTINADAS AO FOMENTO DA ESCRITURA.................................................................................32 4.3. INTERVENCIÓNS DESTINADAS Á ENSINANZA DE ESTRATEXIAS DE COMPRENSIÓN LECTORA........................33 4.4. INTERVENCIÓNS DESTINADAS Á FORMACIÓN DE USUARIOS DA BIBLIOTECA ESCOLAR • ED. INFANTIL • 1º CICLO DE PRIMARIA • 2º CICLO DE PRIMARIA • 3º CICLO DE PRIMARIA 4.5. INTERVENCIÓNS DESTINADAS Á EDUCACIÓN DOCUMENTAL............................................................................38 4.6. INTEGRACIÓN DAS TICS...........................................................43 4.7. IMPLICACIÓN DAS FAMILIAS E DO ENTORNO.......................44

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

5. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE E AOS ALUMNOS CON N.E.A.E.................................................................................................44 6. TEMPORALIZACIÓN DA APLICACIÓN DO PROXECTO LECTOR..45 7. AVALIACIÓN E REVISIÓN DO PROXECTO LECTOR......................45 8. ANEXOS 8.1.RESULTADO DA ENQUISA DE HÁBITOS LECTORES ÁS FAMILIAS 8.2.RESULTADO DA ENQUISA DE HÁBITOS LECTORES ÁS ALUMNADO 8.3.RESULTADO DA ENQUISA DE PRÁCTICAS DE USO DA BIBLIOTECA E FOMENTO DA LECTURA AO PROFESORADO 8.4.RESULTADO DA ENQUISA AO PROFESORADO SOBRE ESTRATEXIAS LECTOESCRITORAS E DIFICULTADES QUE ATOPAMOS 8.5. ITINERARIO LECTOR 8.6. ITINERARIO ESCRITOR 8.7. PROGRAMACIÓN POR CICLOS DA FORMACIÓN DE USUARIOS 8.8. HORARIO BIBLIOTECA

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

0. XUSTIFICACIÓN E MARCO LEGAL Conseguir elaborar un Proxecto Lector adecuado á nosa realidade é tarefa de todos e cada un dos membros da comunidade escolar, por iso o Proxecto Lector pretende ser o marco xeral arredor do cal se artellen plans de traballo consensuados e coordinados, o que implica, por suposto, reflexionar en común e decidir de xeito conxunto as liñas de traballo tanto no ámbito do centro como no de etapa, ciclo, nivel e área. Este documento, ademais de analizar a situación actual do noso centro con respecto á lectura e a escritura, pretende establecer obxectivos para tódolos implicados no proceso (o alumnado, o profesorado, o equipo de biblioteca e o equipo directivo, as familias…) e actividades secuenciadas, que as programacións de ciclo, nivel e aula deberán concretar ao inicio de cada curso. O Proxecto Lector que elaboramos é un documento que integra tódalas intervencións do Centro destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades informativas. Procura a adquisición das competencias básicas, especialmente: comunicación lingüística tratamento da información e da competencia dixital competencia cultural e artística competencia para aprender a aprender Polo que respecta ao PROXECTO LECTOR este será concretado cada ano no Plan Anual de Lectura, no cal se establecerán os obxectivos a traballar por ciclo e nivel e secuenciaranse e temporalizaranse as actividades de lectura e escritura e habilidades informativas que se levarán a cabo ao longo do ano. No PAL incluiranse: - Os itinerarios lectores (Relación de libros e outros documentos informativos e recreativos que lerán os alumnos durante o curso/ciclo) - As actividades de fomento da lectura e escritura para a adquisición das estratexias básicas e a creación de documentos propios - Os proxectos de investigación e/ou rutas de aprendizaxe que impliquen o uso de recursos variados, a consulta de documentos diversos e a elaboración de novos documentos a partir dos consultados Os preceptos legais que xustifican o noso proxecto son os seguintes: 1. LEI ORGÁNICA 2/2006, do 3 de maio, de Educación (BOE 106, 04/05/2006) 2. DECRETO 330/2009, do 4 de xuño, polo que se establece o currículo da educación infantil na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG 121, 23/06/2009) 3. DECRETO 130/2007, do 28 de xuño, polo que se establece o currículo da educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG 132, 09/07/2007)

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

4. ORDE do 17 de xullo de 2007 pola que se regula a percepción do compoñente singular do complemento específico por función titorial e outras funcións docentes (DOG 143, 24/07/2007) A Lei Orgánica 2/2006, do 3 de maio, de Educación (BOE 106, 04/05/2006) establece... No Título preliminar, Capítulo 1 dedicado a principios de fins da educación...: "Os poderes públicos prestarán unha atención prioritaria... ao fomento da lectura e o uso de bibliotecas..." (art. 2.2) No Título I, Capítulo 1 dedicado á Educación Infantil: “... as administracións educativas... fomentarán unha primeira aproximación á lectura e á escritura (art. 12.5) No Titulo I, Capítulo 2 dedicado á Educación Primaria: “A finalidade da educación primaria é proporcionar a tódolos nenos e nenas unha educación que permita .... adquirir as habilidades culturais básicas relativas á expresión e comprensión oral, á lectura, á escritura...” (art. 16.2) “Sen prexuízo do seu tratamento específico nalgunhas áreas da etapa, a comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da comunicación e da información e a educación en valores traballaranse en tódalas áreas” (art. 19.2) "Co fin de fomentar o hábito da lectura dedicarase un tempo diario á mesma" (art. 19.3) No Título IV, Capítulo II, dedicado aos Centros públicos: “ As bibliotecas escolares contribuirán a fomentar a lectura e a que o alumno acceda á información e outros recursos para a aprendizaxe das demais áreas e materias e poida formarse no uso crítico dos mesmos. Igualmente, contribuirán a facer efectivo o disposto nos artigos 19.3 e 26.2 da presente Lei” (art. 113.3) No Título VIII dedicado a recursos económicos...: " Correspóndelles ás administracións educativas prover os recursos necesarios para garantir, no proceso de aplicación desta lei: "A posta en marcha dun plan de fomento da lectura" (art. 157.1b) O Decreto 330/209, do 4 de xuño, polo que se establece o currículo da Educación Infantil (DOG 121, 23/06/2009) establece: "A educación infantil contribuirá a desenvolver nos nenos e nenas as capacidades que lles permitan: ... achegarse á lectura e escritura como medio de comunicación, información e gozo" (art. 4g) "Desde o 1º ciclo prestarase atención ao desenvolvemento da autonomía da nena e do neno, á creación dos primeiros vínculos sociais e á conquista da linguaxe. Fomentarase unha primeira aproximación á lectura e á escritura, así como a experiencias de iniciación temperá en habilidades numéricas básicas, nas tecnoloxías da información e a comunicación e na expresión visual e musical."(art. 6.3)

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

“Contribuirase á mellora da competencia lingüística desde a educación infantil ... ofrecendo un clima no que se anime a ler, escribir e conversar” (Anexo II.3) O Decreto 130/2007, do 28 de xuño, polo que se establece o currículo da Educación Primaria (DOG 132, 09/07/2007) establece... "Coa finalidade de fomentar o hábito da lectura, os centros elaborarán un proxecto lector que se axustará ás liñas básicas que se publican como Anexo IV ao presente decreto, asegurándose como mínimo media hora diaria" (art. 6.4.) A Orde do 17 de xullo de 2007 pola que se regula a percepción da compoñente singular do complemento específico por función titorial e outras funcións docentes establece... “En cada centro poderán existir dinamizadores específicos para realizar, cando menos, funcións referidas á biblioteca, convivencia escolar e soporte e dinamización das tecnoloxías da información e comunicación” (art. 5.3) “A dirección designará unha persoa como dinamizadora responsable de cada proxecto específico, por un período de dous anos, priorizando a súa formación específica, a experiencia, o interese e a dispoñibilidade horaria” (art. 5.5) “A biblioteca escolar é un recurso educativo imprescindible para a consecución dos obxectivos educativos en tódalas áreas. Facilita o acceso aos recursos informativos e culturais necesarios nos procesos de ensino e aprendizaxe, favorece o uso contextualizado das tecnoloxías da comunicación e da información e o fomento da lectura, de todo tipo de textos, en todo tipo de soportes” (art. 9)

1. ANÁLISE DO CONTEXTO 1.1 ANÁLISE DO CONTEXTO SOCIO-CULTURAL-ECONÓMICO DO CENTRO E DO CONCELLO O noso centro atópase ubicado no concello de Mazaricos. A información que a continuación indicamos foi recollida da IGE (Instituto Galego de Estadística) no período do ano 2010. A superficie total é de 187,3 km² e a poboación total do padrón é de 4.854 habitantes, dos cales 384 son nenos/as de entre 0 e 15 anos (197 son nenos e 187 nenas), por outra parte, a idade media entre homes e mulleres é de 49,3 anos. Atopámonos cunha poboación cun saldo vexetativo negativo (-50) xa que as defuncións superan nunha alta porcentaxe aos nacementos, 63 fronte a 13, respectivamente. En canto ao sector económico podemos dicir que predomina a agricultura como principal fonte de ingresos e en segundo lugar atópase o sector da industria. O paro rexistrado no sector da agricultura é de 16 habitantes e no sector da industria 37, mentres que no sector servizos é de 94

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

e no sector da construción de 104. Estes datos a día de hoxe, posiblemente sexan máis elevados debido á crise económica. En 1995 o concello de Mazaricos contaba cun total de 949 explotacións gandeiras. A partir deste ano deuse un progresivo peche dun elevado número das explotacións gandeiras debido a diversos motivos como a cota láctea. Actualmente, as explotacións que quedan en Mazaricos son na súa meirande parte punteiras do sector, estando equipadas coas últimas tecnoloxías. En Mazaricos o sector agrogandeiro ocupa directa ou indirectamente a 6 de cada 10 persoas. Esta actividade implica a máis do 70% dos veciños e veciñas. Por outra parte, os alumnos escolarizados no ensino non universitario son en total 388, dos cales 75 atópanse escolarizados en infantil e 181 en primaria (o resto na ESO). Atopamos 3 centros: o CEIP de Pino do Val, o CPI da Picota e o noso centro CEIP Víctor Sáenz. O CEIP "Víctor Sáenz" conta cun total de 71 alumnos/as, dos cales 12 pertencen a Infantil e 59 a Primaria. Está situado na parroquia de San Cosme de Antes, ao nordés do Concello de Mazaricos. No centro escolarízanse nenos e nenas de tres concellos: Santa Comba (Parroquia de A Pereira), Zas (parroquias de Brandomil e Brandoñas), Mazaricos (San Cosme de Antes, Alborés, As Maroñas e San Fins de Eirón). Santa Comba e Mazaricos son os referentes económicos e administrativos da zona. A profesión maioritaria no caso dos pais dos nosos alumnos/as é a de gandeiro e no caso das nais, en primeiro lugar, ama de casa e en segundo lugar, gandeira. Pouco a pouco descende a natalidade. A poboación vive moi dispersa e precisa de medios de locomoción para desprazarse ás cabeceiras de comarca, Santa Comba, a Picota e Zas. 1.2 ANÁLISE DA SITUACIÓN DA LECTURA E ESCRITURA NO CENTRO Para levar a cabo esta análise empregamos como instrumentos de recollida de datos diversas enquisas para as familias, para o alumnado e para os mestres. Tódolos datos foron obtidos entre o pasado curso e o presente curso 2010/2011. A/ FAMILIAS O noso centro conta cun total de 71 alumnos e as familias son un total de 60. En referencia ás actividades de ocio que realizan en familia atópase en primeiro lugar ver a televisión, en segundo pasear e estar en familia, e en terceiro lugar ler. En canto á frecuencia con que len, a metade fano só ás veces (33) e un pouco menos (28) fano tódolos días, sendo a súa preferencia os xornais (45) e

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

temas de actualidade (34), os primeiros mércanos tódolos días (21) ou algunhas veces (20). Menos da metade (26) len cos seus fillos habitualmente ou ás veces e case a totalidade (54) comentan as lecturas con eles. Este é un dato que nos parece sorprendente. Case a metade (29) len entre 1 e 6 libros ao ano e nas casas contan con libros infantís e cómics (60), enciclopedias e dicionarios (59) e recursos electrónicos – cd`s, dvd`d…-- (57). Por outra parte, 47 familias contan con ordenador (27 con conexión a internet e 20 sen conexión a internet). A implicación das familias en torno ás tarefas escolares, actividades culturais e educativas é aceptable nas idades temperás dos fillos/as, pero vai perdendo forza a medida que estes avanzan a primaria. A lingua galega é a lingua empregada polo 95% das familias dos nosos alumnos . B/ ALUMNADO A totalidade do alumnado afirma gustarlle ir á biblioteca escolar (65) e os momentos nos que soen acudir a ela son nos recreos da mañá (58) e no do mediodía (56). A maioría (48) vai case tódolos días pola súa conta pero cos mestres oscilan entre unha vez á semana e algunha vez durante o curso, sendo estas cifras moito máis baixas sen chegar nin sequera ao 50% (21-24). Como conclusión deste resultado pensamos que é preciso que incidamos máis no uso da biblioteca nas horas de clase cos mestres titores ou especialistas. De todo o centro, 49 alumnos só empregan a biblioteca escolar e non acude a ningunha biblioteca pública. A totalidade está de acordo en afirmar que sempre hai unha persoa encargada que pode asesoralos (63), saben que hai conexión a internet (56) e coñecen a existencia das actividades organizadas pola biblioteca de animación á lectura (66). A maioría coñecen a organización dos libros e materias (51) aínda que sería adecuado que a coñecesen todos e só a metade sabe buscar no catálogo (37). Este é un aspecto no que debemos incidir e ao longo deste proxecto concretamos como imos levar a cabo a Formación de Usuarios. O que máis len os alumnos son libros de contos (61) e cómics (28). Case a totalidade (61) leva libros en préstamo para á casa e máis da metade colabora dalgunha forma na biblioteca (42). Todo o alumnado afirma ter biblioteca de aula na clase (64). En canto ao gusto pola lectura, máis da metade di gustarlle moitísimo e a preferencia de lectura son libros de contos en primeiro lugar, cómics en segundo e revistas en terceiro.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Case a totalidade colle en préstamo na biblioteca escolar os libros que len e máis da metade (40) comentan as súas lecturas con profesores ou compañeiros. En canto á persoa que máis le na familia, coinciden nos resultados a figura da nai e a do propio alumno/a (22). Case a metade afirma ter moitísimos libros na casa (31) e por último a destacar, o idioma no que acostuman ler é o galego e o castelán, os dous obtiveron os mesmos resultados. Hai que ter en conta neste punto que a empregada polo 95% do alumnado.

lingua galega é a lingua

C/ PROFESORADO Destacamos en primeiro lugar os seguintes datos para ter en consideración neste apartado: - A plantilla total do profesorado do noso centro é de 14 mestres dos cales 8 son titores e 6 son especialistas (destes últimos un é o director/orientador e outro imparte unha materia –galego- na titoría de 5º ademais de impartir a súa especialidade de música). En xeral, os servizos da biblioteca escolar máis empregados polo profesorado a título individual son os seguintes: 1. Levar libros en préstamo para a aula. 2. Consultar o catálogo, boletíns de novidades, guías de lectura. 3. Seleccionar libros e outros materiais para traballar temas específicos. 4. Consultar os fondos documentais. 5. Consultar as novidades. 6. Levar libros en préstamo, a título persoal. 7. Consultar en Internet. 8. Lectura individual (libros, revistas, xornais). 9. Outros. 10. Realizar outros traballos (corrixir exames e traballos, programar actividades) O profesorado emprega os recursos da biblioteca escolar co seu alumnado na seguinte orde: 1. Ás veces. 2. A cotío. 3. Case nunca. Fai uso co seu alumnado dos seguintes servicios e posibilidades da nosa biblioteca escolar: 1. Ler (contos, novelas, poesía, cómics, xornais, revistas...). 2. Participar nas actividades de fomento de lectura organizadas pola biblioteca. 3. Consultar dicionarios, enciclopedias e outros libros informativos. 4. Programar e levar a cabo actividades de animación á lectura. 5. Realizar o préstamo. 6. Facer uso dos materiais audiovisuais ou multimedia presentes no fondo.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

7. Realizar proxectos documentais, consultando as distintas fontes informativas. 8. Consultar Internet. 9. Participar en programas de formación de usuarios organizadas pola biblioteca. 10. Programar e levar a cabo actividades de formación de usuarios e educación documental a nivel titorial. 11. Consultar o catálogo e realizar buscas documentais. Os materiais do fondo documental que máis emprega o profesorado co seu alumnado son: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Libros de ficción. Libros informativos (enciclopedias, dicionarios, monografías...). Audiovisuais (diapositivas, vídeos, casetes, CD Audio...). Multimedia (CD Rom, DVD). Material didáctico elaborado polo profesorado. Xornais. Internet. Revistas de divulgación. Material específico para a atención de alumnado con necesidades específicas, atención ao alumnado inmigrante...

Por outra parte, tódolos titores contan con biblioteca de aula e manifestan a existencia de colaboración entre a súa biblioteca de aula e a biblioteca escolar. As actividades de fomento da lectura máis habituais que o profesorado programa para o seu alumnado son as seguintes: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Lectura en voz alta. Conversas sobre os libros e as lecturas. Lectura compartida. Outras. Presentación de libros e recomendación de lecturas. Narración. Proxectos arredor dun libro, un tema ou a obra dun autor/a. Encontros con autores/as ou ilustradores/as. Club de lectores.

Os mestres colaboran cos responsables da biblioteca escolar nas seguintes tarefas: 1. Na realización do préstamo (11). 2. Na posta en práctica das propostas de dinamización de fomento da lectura (9). 3. Na programación de actividades de dinamización da biblioteca (8). 4. Na posta en práctica das propostas de dinamización de formación de usuarios (5). 5. Na posta en práctica das propostas de dinamización de difusión cultural (5). 6. Na xestión técnica dos fondos documentais. 7. Outras.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Por último, case a totalidade do profesorado, está de acordo en que a biblioteca escolar do centro é un recurso pedagóxico moi importante ao servizo dos procesos de ensino aprendizaxe(12), en que favorece a adquisición do hábito lector (11) e que facilita a educación para o uso da información (11). 1.3 ANÁLISE DAS ESTRATEXIAS DIFICULTADES QUE ATOPAMOS

LECTOESCRITORAS

Tódolos datos obtidos a través destas enquisas foron recollidos durante o curso 2010/2011. Con elas analizamos catro bloques diferenciados pero á vez entrelazados na metodoloxía empregada para o ensino da lectura e da escritura: -

Animación á lectura. Mecánica lectora. Comprensión lectora. Expresión oral e escrita.

Estes datos recóllense das respostas que proporcionan os mestrestitores do centro xunto cunha especialista que imparte lingua galega na titoría de 5º curso e a especialista de pedagoxía terapéutica. Despois de analizar e tabular os datos obtidos podemos concluír o seguinte: * Animación á lectura: Desde o curso 2009/2010 no centro vimos desenvolvendo a Hora de Ler 20 minutos diarios despois do recreo. A totalidade dos titores (9) empregan para a Hora de Ler libros en préstamo da biblioteca e a maioría tamén complementan esta hora cunha selección de textos relacionados coa temática anual da campaña de animación á lectura desenvolta pola biblioteca(6) e libros que os alumnos traen das súas casas (6). O que menos empregan son os libros informativos (5). Para ampliar ou complementar a información dos libros de texto a maioría emprega libros informativos da biblioteca do centro (9), recursos audiovisuais (6) e multimedia (7), libros de ficción da biblioteca do centro (7), e biblioteca de aula (6). Practicamente todo o profesorado recomenda aos seus alumnos lecturas complementarias ao libro de texto (8). Dos diferentes tipos de lecturas: lectura en voz alta, compartida, silenciosa, cooperativa, guiada e independente; as que menos se empregan nas aulas son a lectura cooperativa (3) e a lectura independente (5). En canto á mochila viaxeira todos estamos de acordo en afirmar que é un recurso moi útil para os rapaces (9) e a maioría dos mestres cambian o contido das mochilas segundo o alumno que a teña que levar (7). Por outra parte, queremos engadir neste apartado que desde o curso 2009/2010 a biblioteca organiza exposicións temáticas de fondos e edita guías de lectura no Nadal, nas vacacións de verán e algunhas tamén temáticas. 10

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Tamén engadir que cada curso organizamos unha campaña de animación á lectura en torno a unha temática escollida polo claustro ao comezo de curso. * Mecánica lectora 9 dos mestres do centro sitúan a comprensión lectora como a maior dificultade que atopan neste bloque cos seus alumnos. Despois atopamos a mecánica lectora (5) e a animación á lectura en último lugar (3). Dentro da mecánica lectora, atópanse dificultades na velocidade e fluidez (7), expresividade (6). A exactitude lectora e o silabeo non se sitúan como dificultades a resaltar (4 e 3, respectivamente). * Comprensión lectora A totalidade dos mestres afirman que antes de comezar a ler un texto queda claro cal é o obxectivo de dita lectura (10), e deles, 8 intentan activar os coñecementos previos e as expectativas dos alumnos en relación ao texto. Dos mestres que imparten materias en cursos a partir do 2º ciclo, 5 deles axudan a identificar a estrutura textual por medio de organizadores gráficos e/ou mapas conceptuais. Case o total do profesorado (9) anima aos rapaces a recapitular sobre o lido a facer resumos e a traballar a visión individual do que len. Para axudar a comprender os textos, as técnicas máis empregada son: lectura de todo o texto (7) e a lectura por apartados (7). Outras das técnicas utilizadas son o resumo e esquemas en segundo lugar (5 e 5). Preguntados a título individual e de forma aberta, os mestres tamén citaron outras estratexias que empregan cando traballan a comprensión lectora: -

Falar do lido, fixarnos nun personaxe, expresión plástica e dramática do conto. - Repaso da lectura con axuda das ilustracións. - Recapitulación de todo o lido a través de preguntas claves. - Actividades previas á lectura, traballar o vocabulario, aclarar dúbidas, facer aclaracións, inferencias sobre o lido, predicións sobre o final do texto, buscar a idea principal, resumos, facer e contestar preguntas… Para tratar de corrixir as dificultades de comprensión lectora que os mestres atopan nas súas aulas, formulouse unha pregunta aberta da que se recollen as seguintes estratexias (adaptadas ao nivel correspondente dos alumnos): -

Falamos sobre o que imos traballar e o que aprenderon. Lectura en grupo e individual e posteriormente posta en común dos libros lidos, debuxos sobre o lido. Buscamos a solución entre todos. Traballar textos, en ocasións con axuda para ir indicándolles as pautas e outras veces sacando eles por si sós as respostas, dándolles se fose necesario pistas. Resumos, preguntas orais e escritos sobre o texto. Lecturas en voz alta e seguida. Sintetización da información lida, resumos, esquemas, postas en común.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Presentar os textos, preguntar sobre o tema, traballar a estrutura, o vocabulario, resumos… As actividades da pregunta anterior.

* Expresión oral e escrita En canto ás actividades de exposición oral que os alumnos fan na aula, a maioría dos mestres sinalan que van dirixidas a comentar as súas vivencias e solucionar conflitos (9 e 9, respectivamente), repasar contidos dos temas (8) e outras a título individual coma xogo de palabras e resumos orais de contos previamente lidos. Na escrita, a técnica dos borradores é empregada por 5 mestres. Os mestres da etapa de Infantil e de 1º ciclo de primaria sinalan que cos máis pequenos é difícil empregala. Despois de ler un texto só as veces os alumnos fan un resumo para que os mestres comproben se o entenderon (7), esta actividade non se emprega cos máis pequenos. Por outra parte, para traballar a expresión escrita as técnicas que máis se empregan son as seguintes: ditado (9), copiar e respostar a preguntas (8 e 8), escritura libre (7), escritura guiada (6) e outras técnicas indicadas a título individual son as fichas de grafomotricidade e o xogo de palabras. Ademais da publicación do traballo dos rapaces na revista escolar, só 3 mestres din publicar o traballo que realizan cos seus alumnos nalgún sitio como a páxina web do centro, o blogue da biblioteca e a propia aula. En canto ás dificultades máis frecuentes na expresión escrita atopamos como as máis significativas: a ortografía (8), o grafismo e calidade da letra (7), a calidade e coherencia da composición escrita (7), as construcións gramaticais (5) e só 2 mestres atopan dificultades na identificación da estrutura escrita de diversos textos. Á hora de corrixir as composicións escritas dos alumnos, a maioría emprega tanto a corrección en grupo como a individual (7) e tan só 4 emprega unicamente a corrección individual.

1.4 RECURSOS MATERIAIS E HUMANOS Materiais: A biblioteca O colexio contaba ata xaneiro de 2010, cun espazo duns 49 m2 para uso exclusivo da biblioteca ubicado na planta baixa do edificio preto da entrada. Está correctamente sinalizado. No curso 09/10 comezáronse a realizar traballos de limpeza, expurgo e reorganización dos fondos. En xaneiro de 2010 iniciáronse as obras para ampliación da biblioteca abrindo un arco comunicador coa aula contigua, antiga sala de audiovisuais, que ten unhas medidas similares.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Agora a nosa biblioteca conta cunha sala acolledora e luminosa duns 98m2 pisada de tarima flotante e pintada de dúas cores que distinguen as distintas finalidades das dúas partes da sala: amarelo para a zona de lectura e azul para a zona de consulta e traballo. Na biblioteca contamos con 5 puntos de conexión a internet con liña ADSL e tamén con rede sen fíos WIFI. A biblioteca está organizada en microespazos definidos polas súas funcionalidades: ◊ ◊

◊

No corredor do centro: - Zona de Exposición de Fondos. No vestíbulo contamos con: - Punto de Merenda - Exposición de Novidades - Taboleiro informativo - Buzón de Rosiña Na Zona de Lectura (amarela) - Recuncho do Contacontos. - Zona de Xestión e préstamo (equipo informático con lector de código de barras e con dúas impresoras: laser (negro) e inxección de tinta (cor) - Zona de Lectura Informal. - Zona de Acceso a Internet. (2 postos para os usuarios) - Fondos de Ficción - Prensa - Recuncho das Normas da biblioteca. Na Zona de Consulta e Traballo (azul) - Fondos de Consulta - Zona de traballo maiores - Zona de traballo pequenos - Zona de Audiovisuais (T.V., vídeo e DVD) - Zona de Proxeccións (con canón fixado no teito, pantalla para proxeccións e equipo de altofalantes) O mobiliario permite o acceso directo dos usuarios.

As mesas e cadeiras (baixas para os máis pequenos e altas para os maiores) son de estilo escolar e atópanse en bo estado. Os andeis da zona de Literatura de Ficción foron mercados ao longo dos cursos 08/09 e 09/10 e atópanse en bo estado. Pintáronse das mesmas cores que se empregan para diferenciar entre os distintos tipos de lectores (azul para os Prelectores, vermello para os Primeiros Lectores, verde para os Lectores Autónomos, amarelo para os Lectores Expertos e lila para os Lectores Adultos). Os andeis da Zona de Consulta foron enviados pola Consellería e están en bo estado. A pesar das melloras producidas, seguimos tendo necesidades: equipos de son, máis equipos informáticos, mobiliario (moble- expositor para os traballos de produción propia dos alumnos, paneis móbiles para exposicións temáticas temporais, pequeno baúl, cadeira especial para os contacontos….) 13

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Os fondos No curso 2009/10 comezouse co rexistro e catalogación dos fondos da biblioteca co programa MEIGA. Para facilitar estes traballos mercouse un lector de códigos de barras. Actualmente (maio 2011) levamos uns 850 títulos catalogados. Estas labores iniciáronse comezando polos fondos de ficción pois son os que se emprestan. Estamos invertendo moito tempo na catalogación pois estamos introducindo un índice de materias que facilite a localización dos fondos en función das necesidades curriculares do profesorado. Un traballo arduo pois require que coñezamos profundamente cada documento pero que nos compensará a longo prazo. Desde o blogue da biblioteca pódese acceder ao catálogo informatizado da biblioteca. Clasificáronse os fondos seguindo a C.D.U. adaptada aos centros de Primaria pola Asesoría de Bibliotecas e ás características dos nosos fondos polo Equipo de Biblioteca. A literatura de ficción ordenouse en torno aos distintos tipos de lectores propostos pola Asesoría de Bibliotecas e non se separou a literatura en galego da literatura en castelán. Os fondos catalogados levan etiquetas das cores dos distintos tipos de lectores e ademais estanse lavando a cabo traballos de forrado dos fondos. Elaborouse un cartel de gran tamaño coa Margarida da CDU e con imaxes iconográficas para facilitar a comprensión dos máis pequenos. Sinaláronse os andeis con etiquetas iconográficas similares ás empregadas na margarida. Elaboráronse os carnés de lectores correspondentes e coa mascota da biblioteca.

cos

códigos

barras

Tamén se elaboraron para tódolos alumnos o que chamamos Marcaposicións ou Marcadores, que permiten manter a orde na biblioteca. A biblioteca publica guías de lectura con motivo dalgunhas festividades anuais. Organízanse varias exposicións de fondos ao longo do curso (Samaín, Nadal, Dereitos do Neno, a Paz, San Valentín, fondos da campaña de animación, novidades, fondos do autor) A biblioteca conta cun presuposto anual duns 1000 euros do presuposto do centro e tamén coas aportacións económicas do PLAMBE dos pais e nais colaboradores do comedor (no curso 2010/11 doaron 640€ para fondos para a sección de adultos) Manter actualizada a biblioteca é un traballo continuo que non se esgota nunca e que require unha inversión constante. A pesar das inversións que xa levamos feitas seguimos precisando completar determinadas partes da nosa colección: aínda precisamos cómics para os máis pequenos, libros de ficción sobre todo para os Lectores Autónomos e os Prelectores, fondos de consulta sobre todo en galego, fondos en inglés, fondos dirixidos ao alumnado con

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

necesidades específicas de apoio educativo, películas en galego, CDs de música, subscricións a publicacións sobre literatura infantil e xuvenil… Horario de apertura e Empréstito Existe un horario para uso da biblioteca por parte das titorías. A biblioteca abre tódolos recreos da mañá e do mediodía e está atendida sempre por un/unha mestre/a e dous Axudantes da biblioteca (alumnos colaboradores de 5º e 6º). O servizo de empréstito ten moito éxito entre o alumnado e está centralizado na biblioteca. Funciona tódolos días no horario do recreo da mañá. Os criterios de préstamo están claramente definidos (un libro, CD, ou DVD en cada préstamo que se pode renovar as veces que sexa preciso e se pode cambiar tódolos días) aínda que se pensa modificar cando o empréstito pase a estar informatizado. A biblioteca realiza préstamos colectivos ás Bibliotecas de Aula (Caixóns de Lecturas). O alumnado tamén pode coller libros das exposicións de fondos que houbese nese momento para levar prestados á súa aula. A media de préstamos por alumno realizados ao longo dun curso é de uns 20 exemplares. O servizo de préstamo funciona tódolos días no horario do recreo da mañá tamén durante o horario lectivo. Destacar que tamén se empezou a realizar prestamos as familias neste curso. A biblioteca conta cunha mascota, Rosiña, que actúa de intermediaria entre o alumnado e os mestres que xestionan as actividades da biblioteca. Dispoñemos de 8 Mochilas Viaxeiras (1 por nivel) que xa levan, con este, dous cursos funcionando. Desde o 2009, mantemos 20 minutos de lectura diaria despois do recreo no que chamamos Hora de Ler. Desde o curso 2009-2010 o Centro participa no PLAN DE MELLORA DAS BIBLIOTECAS ESCOLARES, polo que recibiu dotacións económicas significativas e o apoio da Rede de Bibliotecas Escolares Galegas. Isto permitiu non só continuar coa renovación do mobiliario, a merca de equipos e a adquisición de fondos, senón tamén asistir a actividades de formación específicas. Humanos: A plantilla total do profesorado do noso centro é de 14 mestres dos cales 8 son titores e 6 son especialistas (destes últimos un é o director/orientador e outro comparte unha titoría ademais de impartir a súa especialidade). Dos 14 mestres, 10 son definitivos e 4 son provisionais. O Equipo de biblioteca está formado por: -

Unha coordinadora (P.T. definitiva). A mestra de música (definitiva)

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

O director (e orientador en comisión de servizos) O xefe de estudos (mestre de Educación Física definitivo) A secretaria do centro (titora de Primaria definitiva) Unha mestra de primaria (definitiva) Unha mestra de infantil (definitiva) Outros mestres que se podían engadir cada curso segundo a adxudicación de prazas provisionais

Este Equipo de traballo comprometeuse a recibir formación específica en torno á lectura e á dinamización de bibliotecas escolares. A persoa responsable da coordinación de biblioteca ten formación específica sobre este tema e disporá de 4 horas de dedicación exclusiva e 2 máis que estará á disposición do centro. O Equipo de Biblioteca coordínase especialmente co Equipo de Dinamización da Lingua Galega e tamén cos Equipos de Ciclo e de Actividades Complementarias á hora de elaborar os seus plans de actuación anuais. Por outra parte, a coordinadora forma parte do chamado Foro Colaborativo do PLAMBE a través do cal está en contacto diario e directo coas Asesoras de Bibliotecas Escolares e cos coordinadores de bibliotecas de tódolos centros escolares incluídos no Plan de Mellora de Bibliotecas Escolares da Consellería de Educación. Tamén contamos coa figura dos Alumnos Colaboradores ou Axudantes de Biblioteca, establecida durante o curso 10/11 desempeñada por alumnado voluntario de 5º e 6º curso que realizan gardas de biblioteca en quendas de dous durante os recreos da mañá e do mediodía. Reciben formación en canto ao empréstito e á organización da biblioteca así como en canto ás normas de comportamento e funcionamento da biblioteca. O Equipo de Biblioteca trata de coordinarse con Bibliotecas Públicas e Bibliotecas escolares doutros centros do entorno, sobre todo para xestionar préstamos ao noso centro. 1.5 NECESIDADE DE FORMACIÓN DO PROFESORADO NESTE ÁMBITO Para coñecer estas necesidades baseámonos nos resultados obtidos nunha nova enquisa cuberta pola totalidade do profesorado do centro (titores, especialistas e orientador). Os datos obtidos son os seguintes: A maioría dos mestres do centro manifestaron non ter recibido formación inicial respecto á ensinanza/ aprendizaxe da lecto-escritura (9) e unha minoría (6) manifestaron tela recibido na facultade, en cursos de formación ou a través da experiencia docente. Só 3 recibiron formación continua neste aspecto a través de grupos de traballo, cursos e seminarios. E por último, case a totalidade dos mestres do centro (11) din ter necesidades de formación nesta temática, e ás concretámolas nos seguintes aspectos:

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

- En xeral, lectura e escritura. - Proxectos documentais, comprensión lectora, exactitude lectora e escritora, dislexia. - Composicións de textos. - Técnicas de estudio. - Formación de Usuarios da biblioteca. Ademais destes datos podemos dicir que, en relación á biblioteca do Centro, desde hai anos vense traballando en aspectos de formación. Así, os profesores tentan mellorar a súa formación a través de diferentes vías: tanto en proxectos de formación en centro coma en cursos propostos polo CEFORE ou grupo de traballo, ademais dos cursos de PLATEGA de formación on-line. Durante o curso 2009/2010 participamos nun grupo de traballo titulado “Dinamización dunha Biblioteca” e no curso 2010/2011 a través dun novo grupo de traballo estamos concretando o noso proxecto Lector de centro. Ademais, nos últimos dous anos tódolos membros do Equipo da Biblioteca participaron nos encontros de Bibliotecas que tódolos anos organiza a Consellería. Aínda que dúas mestras definitivas no centro teñen formación específica nos traballos de Catalogación e informatización dos fondos co Programa Meiga pensamos que sería recomendable que algún mestre máis do centro reciba formación neste campo para incrementar o ritmo de traballo neste campo e para evitar interrupcións debidas a traslados. Tamén pensamos que é importante que recibamos formación sobre a administración do Blogue da biblioteca e do Club de Lectura para que sexa administrado por máis dunha persoa como ocorre nestes momentos.

2. OBXECTIVOS Despois dunha intensa análise e reflexión da situación da lectura no noso centro e das metodoloxías empregadas cos logros e dificultades detectadas, e ante a tarefa de elaborar este proxecto, hai un total consenso no claustro en canto ao que este documento debe ser: ◊ Sinxelo: con obxectivos claros e moi concretos. ◊ Realista: adaptado á nosa realidade e con obxectivos ◊ Práctico: que responda ás nosas necesidades e que consiga obxectivos realistas que se poidan acadar. ◊ Operativo: con obxectivos moi concretos ◊ Consensuado: que sexa un instrumento de traballo acordado por todo o profesorado que escoite e recolla as súas demandas e dea solucións. ◊ Un documento en continua revisión e avaliación. ◊ Un instrumento de comunicación e unión entre o profesorado. 2.1 Finalidade A finalidade principal deste Proxecto Lector é formar aos alumnos como lectores competentes e entendemos por lectores competentes aqueles que manifestan as seguintes habilidades: -

Empregan os coñecementos previos para darlle sentido á lectura.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Dirixen de xeito autónomo a súa lectura xestionando os procesos mentais como a atención, a consciencia sobre a comprensión, a corrección dos erros… Empregan estratexias para acadar a comprensión: revisión, insistencia…é dicir, monitorizan os seus procesos de comprensión durante toda a lectura. Distinguen o importante do que non o é en función da finalidade da lectura. Resumen o lido como estratexia de comprensión. Realizan inferencias: comprensión de termos polo contexto. Realizan preguntas sobre o lido.

2.2 Obxectivos xerais A finalidade arriba descrita podemos concretala nos seguintes obxectivos xerais que rexeran o traballo co noso alumnado: ◊ Desenvolver a súa competencia lectora. ◊ Favorecer a súa competencia literaria. ◊ Fomentar o seu hábito da lectura e traballar para que o manteñan máis alá da etapa educativa converténdoo nun elemento imprescindible para a súa madurez persoal e cultural. ◊ Desenvolver a súa competencia escritora ou expresión escrita. ◊ Apoiar a adquisición das competencias básicas. ◊ Educalos no uso crítico da información partindo de: - a súa formación como usuarios autónomos da biblioteca - a súa formación no manexo de estratexias (variadas e actualizadas) de busca de información e - o seu desenvolvemento de habilidades no tratamento da información: selección crítica, interpretación e respecto polos dereitos de autor. ◊ Ir incorporando paulatinamente as TICs tanto para a busca de información como para a elaboración de diferentes materiais. ◊ Fomentar o uso da biblioteca como recurso, espazo de intercambio e interacción e elemento dinamizador do Proxecto Lector ◊ Implicar ás familias no fomento dos hábitos lectores e escritores dos seus fillos/as. ◊ Impulsar a formación do profesorado no que concirne a aqueles aspectos relacionados coa comprensión lectora, a expresión escrita e o uso crítico da información. 2.3 Obxectivos específicos para o Equipo Directivo ◊ Velar polo desenvolvemento e cumprimento deste Proxecto Lector facilitando para elo os recursos humanos e materiais dos que dispoña. ◊ Converter a biblioteca nun dos elementos organizadores e dinamizadores das actividades do Centro, así como no centro de recursos que centraliza e xestiona os fondos documentais existentes. ◊ Dotar á Biblioteca dun equipo estable de traballo con persoal e horario suficientes. ◊ Garantir a presenza dalgún membro do Equipo Directivo e do orientador na biblioteca.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

◊ Apoiar a labor do Equipo de Biblioteca facilitando en todo o posible a posta en marcha das súas propostas. ◊ Organizar horarios e espazos para a posta en marcha do Proxecto Lector ◊ Planificar, cun horario racional e organizado, a utilización sistemática da biblioteca do centro, da aula de informática e da aula de audiovisuais. ◊ Crear unha infraestrutura tecnolóxica ampla e eficaz adaptada ás necesidades de cada grupo, nivel e área. ◊ Coordinar ao profesorado na ensinanza da lectura e a escritura tratando de establecer criterios metodolóxicos comúns. ◊ Crear protocolos de actuación para implicar ás familias e ás entidades da zona no fomento da lectura. ◊ Promover a formación continua do profesorado en temas relacionados coa lectura, a escrita e os proxectos documentais. 2.4 Obxectivos específicos para o Equipo de Biblioteca ◊ Manter a biblioteca aberta nos recreos da mañá e do mediodía e facer cumprir as súas normas de funcionamento. ◊ Dar a coñecer a biblioteca e os seus fondos a toda a comunidade escolar, facelos visibles tamén no medio e facilitar o acceso aos seus fondos. ◊ Encargarse da dinamización da biblioteca deseñando actividades de: - formación de usuarios - educación documental e - animación á lectura ◊ Levar a cabo, en colaboración cos titores/as a Formación de Usuarios da biblioteca. ◊ Asesorar ao profesorado na posta en marcha destas actividades así como na xestión da Hora de Ler e das Mochilas Viaxeiras. ◊ Xestionar a organización dos espazos e tempos para o máximo proveito de tódolos recursos dispoñibles da biblioteca. ◊ Catalogar e informatizar os fondos da biblioteca. ◊ Xestionar e coordinar a adquisición de fondos e realizar un expurgo cada certo tempo. ◊ Establecer os mecanismos para que sexa posible recibir propostas de compra de fondos tanto do profesorado como do alumnado e das familias. ◊ Xestionar o empréstito nos recreos da mañá. ◊ Levar un seguimento da información de distintas publicacións relacionadas coa literatura infantil e xuvenil. ◊ Atender as necesidades e demandas dos diferentes usuarios/as (mestres, alumnos e familias). ◊ Elaborar guías con recomendacións de lectura para os usuarios. ◊ Coordinar a revisión deste Proxecto Lector. ◊ Coordinar a concreción do Proxecto Lector nun Plan Anual de Lectura que será elaborado de forma consensuada por todo o Claustro. ◊ Darlle publicidade ás actividades e traballos do alumnado en torno ó libro e a lectura a través do Blogue da biblioteca e do Club de Lectura. ◊ Manter o noso blogue actualizado e enriquecelo con novos recursos

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

para mestres, pais e alumnos. ◊ Formar usuarios responsables, autónomos e eficaces ◊ Colaborar con centros de recursos do contorno (biblioteca municipal, asociacións, centros educativos...) en actividades de fomento da lectura. ◊ Participar no foro colaborativo do PLAMBE compartindo os traballos do centro co resto de centros incluídos e aproveitando os traballos que estes comparten connosco. ◊ Xestionar melloras e dotacións materiais ante as administracións educativas e locais. 2.5 Obxectivos específicos para a Comisión de Coordinación Pedagóxica ◊

Coordinar a posta en marcha, desenvolvemento e avaliación do Proxecto Lector. 2.6 Obxectivos específicos para o Departamento de Orientación.

◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Elaborar e aplicar probas para detectar o nivel de lectura, escritura e comprensión lectora dos diferentes niveis en diferentes momentos da posta en práctica do proxecto lector. Analizar os resultados das probas anteriores e asesorar ao profesorado para axustar a ensinanza ao nivel de aprendizaxe do alumnado. Avaliar especificamente ao alumnado que presente dificultades nas probas anteriores e marcar pautas de intervención necesarias para a súa atención. Asesorar ao profesorado sobre hábitos, técnicas de estudo e comprensión lectora. Asesorar ao profesorado sobre programas específicos que fomenten a mellora da lectura, a escritura e a comprensión lectora. Asesorar ao equipo de biblioteca na compra de fondos relacionados co desenvolvemento persoal, a autoaxuda e os valores. 2.7 Obxectivos específicos para o profesorado

◊ Asumir que a aprendizaxe da lectura e da escrita non é responsabilidade exclusiva das áreas de lingua e dos cursos máis baixos senón que atangue a todas as áreas e a tódolos niveis de aprendizaxe. ◊ Traballar a lectura e a escrita como procesos interdependentes, paralelos e complementarios en tódolos ciclos e niveis. ◊ Ensinar, de forma sistemática, ao longo de toda a escolaridade, estratexias de comprensión lectora traballando con todo tipo de textos, en todo tipo de soportes e con todo tipo de finalidades. ◊ Deseñar e integrar as actividades de comprensión lectora no traballo diario en todas ás areas, ciclos e cursos tendo como marco a finalidade deste Proxecto Lector: formar lectores competentes. ◊ Implicar ás familias no obxectivo de elevar o hábito lector e a comprensión lectora de seus fillos e fillas. Por tanto, informarlles dos obxectivos deste Proxecto Lector e pedir a súa colaboración. ◊ Programar actividades de animación lectora e participar en todas aquelas actividades que, con este fin, se deseñen desde o Equipo de Biblioteca. 20

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

◊ Xestionar o chamado Caixón de Lecturas de cada titoría con préstamos da biblioteca do centro. ◊ Encargase da xestión das Mochilas Viaxeiras co asesoramento do Equipo de Biblioteca. ◊ Acudir co alumnado á biblioteca na hora estipulada no horario de cada titoría para ensinarlle cales son as normas de funcionamento da biblioteca e participar nas actividades de formación de usuarios autónomos da biblioteca concretadas na programación de ciclo que se elaborou para tal fin. ◊ Realizar, como mínimo, un proxecto de investigación por curso relacionado coa temática escollida pola biblioteca a través do cal o alumnado desenvolva as súas habilidades na busca e tratamento da información. ◊ Favorecer e valorar a creación literaria espontánea e creativa do seu alumnado. ◊ Utilizar a biblioteca como centro de documentación, información e recursos e como o eixe sobre o que xira todo desenvolvemento curricular do centro. ◊ Analizar e valorar o contido e a organización dos fondos documentais da biblioteca, colaborar realizando propostas para a súa actualización e potenciar a súa utilización. ◊ Considerar a biblioteca como o centro neurálxico da vida diaria do centro. 2.8 Obxectivos relacionados coas familias ◊ Favorecer que os pais e nais se convertan en modelos lectores para os seus fillos/as e contribúan a estimular a lectura dos seus fillos no tempo de ocio. ◊ Fomentar o uso da biblioteca por parte das familias para o empréstito pero tamén como centro de documentación e lugar de formación. ◊ Facer da biblioteca o mellor recurso para compensar as desigualdades culturais que orixina o illamento deste concello nos nosos/as alumnos/as e nas súas familias. ◊ Incrementar os fondos para as familias para coas súas achegas económicas.

3. FUNDAMENTOS INTERVENCIÓN.

TEÓRICOS

PARA

Como xa explicamos no apartado 2.1., a finalidade que perseguimos con este proxecto é formar Lectores Competentes. O lector competente é aquel que: ◊ ◊

É capaz de activar os seus coñecementos previos para interpretar unha lectura. É consciente dos procesos cognitivos que deber poñer en marcha no proceso de lectura: atención, memoria, razoamento, metacognición,…

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

◊

◊ ◊ ◊ ◊

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

É consciente de que as estratexias que debe seleccionar e empregar na comprensión dun texto dependen directamente da finalidade coa que o lector se enfronta a dito texto: - Ler para obter unha información precisa. - Ler para seguir as instrucións. - Ler para obter unha información de carácter xeral. - Ler para aprender. - Ler para revisar un escrito propio. - Ler por pracer. - Ler para comunicar un texto a un auditorio. - Ler para practicar a lectura en voz alta. - Ler para dar conta de que se comprendeu. É capaz de regular os seus recursos e estratexias durante o proceso de lectura: revisión, insistencia, realización de inferencias polo contexto,... Distingue o importante do que non o é en función da finalidade da lectura. É capaz de resumir o lido como estratexia para a comprensión. Realiza reflexións críticas sobre o lido.

Un dos nosos obxectivos será a creación e consolidación de hábitos de lectura, para o cal é imprescindible tempo e constancia, xa que a lectura non é só unha técnica senón un medio de comunicación e de acceso á información. Para crear hábitos lectores e mantelos é importante crear no centro ambientes lectores, é dicir, crear un clima que favoreza o achegamento aos libros e á lectura, onde se poña en valor esta actividade. A nosa labor estará centrada, polo tanto, en facer visible a biblioteca escolar e as bibliotecas de aula, en facilitar a presenza da lectura e dos libros na práctica cotiá, en programar actividades para toda a comunidade escolar e en desenvolver a labor do profesorado como mediador e modelo lector correcto para o alumnado. Por outro lado, unha das nocións esenciais do Enfoque da Educación por Competencias é o concepto de Literacidade. Revisando, un pouco por alto, a historia deste concepto, podemos ver como a progresiva alfabetización da poboación do século XIX por medio da instrución escolar impulsada polo estado nos países occidentais, permitiu que, xa no século XX, un porcentaxe altísimo da poboación xa soubera ler e escribir. Estas habilidades xa se consolidaban no cuarto ano da escolaridade formal e raramente se seguía insistindo nelas nos anos sucesivos. Non obstante, a mediados do século XX, unha serie de investigacións e a aplicación de probas masivas de lectura, comezaron a amosar que, aínda que os estudantes eran capaces de ler en voz alta un texto e de poñer por escrito un ditado, iso non garantía que comprendesen o lido nin que foran capaces de compoñer un texto escrito de xeito adecuado. Falábase entón de Analfabetismo Funcional. Neste contexto, desde finais dos anos 60 foi emerxendo a noción de que non era o mesmo estar alfabetizado que estar literalizado. A alfabetización alcánzase a idades temperás, en cambio a literacidade é algo que non parece completarse nunca totalmente. O concepto de literacidade abarca tódolos coñecementos e actitudes necesarias para o uso eficaz dos xéneros escritos. Desde esta perspectiva, 22

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

entendemos a lectura e a escritura como unha práctica social, onde os nenos utilizan os textos dentro dun contexto particular que debemos ter moi presente. Debemos ter en conta que a literacidade abarca aspectos coma: -

Mutiliteracidade: lectura de moitos tipos de textos, moi variados en moi pouco espazo de tempo. Biliteracidade: posibilidade de ler e escribir en dúas linguas Literacidade electrónica: ler en chats, email, webs, blogues, foros, sms… Criticidade: adopción dun punto de vista crítico sobre o que lemos.

Nós quedamos logo, coa idea de que non se trata unicamente de “ler as liñas” senón ademais de “ler entre liñas” e, sobre todo, “ler tralas liñas”. Cambiando de terzo, pero sempre dentro do que chamamos Proceso Lector, é imprescindible que mencionemos aquí a formación da Competencia Lectora e a Competencia Literaria. Para nós, falar da Competencia Lectora implica: -

Ensinar tódolos códigos: escritos, visuais, sonoros, cinematográficos… Traballar con distintos tipos de textos: narracións, poemas, cancións, cómic, imaxes, fotografía, pintura, gráficos, textos informativos, esquemáticos, publicitarios, xornalísticos… Integrar as tics e prácticas lectoras en tódolos soportes en situacións contextualizadas. Ensinar estratexias de comprensión lectora.

A Competencia Literaria implica: -

Ler literatura polo pracer de ler. Ler literatura para realizar determinadas tarefas, con obxectivos curriculares. Ler textos de diferentes contidos, xéneros e niveis de complexidade. Elaborar Itinerarios lectores para cada curso. Propoñer textos aos nosos lectores cun nivel de esixencia cada vez maior.

Para poder abarcar todos estes aspectos no traballo diario coa lectura é imprescindible contar coa biblioteca como medio facilitador da consecución dos obxectivos pedagóxicos. De feito, o artigo 113 da LOE fai unha mención específica ás bibliotecas escolares sinalando, entre outras cuestións, que “os centros de ensinanza disporán dunha biblioteca escolar, que estes recursos educativos contribuirán a fomentar a lectura e a que o alumnado acceda á información e outros recursos para a aprendizaxe das demais áreas e materias, e poida formarse no uso crítico dos mesmos, debendo contribuír estas bibliotecas escolares a facer efectivos os principios pedagóxicos referidos á lectura.” O punto 4 deste artigo sinala que “a organización das bibliotecas escolares deberá permitir o seu funcionamento como espazo aberto á comunidade educativa dos respectivos centros.”

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

É a primeira vez que, nunha lei xeral de educación, se fai mención explícita ao papel das bibliotecas escolares. Desde esta perspectiva, no noso centro entendemos a biblioteca escolar como: ◊

◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Centro de recursos da información que poña á disposición da comunidade educativa uns fondos documentais completos, equilibrados e actualizados en soporte impreso, audiovisual, multimedia ou electrónico. Motor que impulsa a vida cultural do Centro. Garantía de igualdade de oportunidades para acceder aos bens culturais. Elemento irremplazable para a integración na escola das tecnoloxías da comunicación e da información. Recurso indispensable para acadar aprendizaxes autónomas onde se forman persoas cunha actitude crítica e tolerante. Espazo para achegarse á lectura de textos literarios e informativos, en calquera dos formatos e de maneira presencial ou virtual. Lugar onde se desenvolve o gusto pola lectura e se consolida o hábito lector.

Consideramos que a existencia dunha biblioteca ben xestionada e dinamizada: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Favorece a adquisición do hábito lector e a aprendizaxe autónoma. Permite o achegamento do alumnado ás tecnoloxías da comunicación e a información en actividades contextualizadas. Constitúe un espazo moi axeitado para a aprendizaxe de procedementos en tódalas áreas e etapas. Fomenta a convivencia e o traballo cooperativo (tamén entre o profesorado). Axuda a “liberarse” do libro de texto; estimula a innovación educativa. Achega os bens culturais ao alumnado con menor presenza dos mesmos no seu medio familiar e social. Constitúe un foco de difusión cultural e de compensador social.

Respecto á organización dos espazos e tempos de cara á creación de ambientes lectores, estamos convencidos de que a biblioteca do noso centro debe centralizar todo o material informativo que pode empregarse para os traballos escolares e para o tratamento e fomento da lectura. Isto non debe impedir en ningún momento que algúns recursos estean fisicamente ubicados en outros lugares do centro nos que teñan maior dispoñibilidade. Neste apartado, é importante facer mención ás bibliotecas de aula que deben estar constituídas por fondos emprestados pola biblioteca do centro podendo ser complementadas coa aportación de fondos persoais do alumnado e do profesorado. A biblioteca do centro debe estar aberta durante toda a xornada lectiva e nos recreos estará vixiada sempre por un mestre e dous alumnos colaboradores da biblioteca.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Establecemos un horario semanal para cada grupo: asignaremos unha sesión semanal para cada titoría e as demais quedarán a disposición do equipo de biblioteca e dos titores que desexen dispoñer da biblioteca por máis tempo. O servizo de Empréstito da biblioteca poderá levarse a cabo nas horas reservadas ás titorías e ademais realizarase no recreo da mañá tódolos días da semana. Este servizo estará tamén dispoñible para as familias durante toda a xornada lectiva e correrá a cargo do mestre de garda en cada sesión.

4. INTERVENCIÓNS QUE CÓMPRE SISTEMATIZAR 4.1 ◊

Intervencións destinadas ao fomento da lectura.

CAMPAÑA DE ANIMACIÓN Á LECTURA

Cada curso, en setembro elixiremos unha temática arredor da cal faremos xirar un Proxecto Integrado que inclúe unha campaña de animación á lectura. -

◊

Eliximos un lema suxerinte e elaboramos un cartel para publicitar a campaña. Ambientamos a biblioteca en base á temática para espertar o interese do alumnado. Organizamos exposicións de fondos en torno á temática da campaña para facelos visibles e que a comunidade educativa vaia afondando no tema e xerando novos intereses. Organizamos o Entroido do centro tamén en base á temática elixida. Preparamos sesións de contacontos tamén en torno ao tema central da campaña. Visionamos películas e documentais. O Equipo de biblioteca elabora unha selección de recursos (documentais, presentacións, filmografía, discografía, debuxos, bibliografía, unidades didácticas, actividades CLIC e actividades LIM, vídeos didácticos,…) relacionados coa temática que se está a traballar e que poñerá a disposición do profesorado e do alumnado nunha páxina web enlazada ao blogue da biblioteca. Nesta selección incluirase unha selección de textos relacionados coa campaña tamén elaborada polo Equipo de Biblioteca que os mestres empregarán na HORA DE LER. HORA DE LER

No noso centro están establecidos 20 minutos diarios de lectura despois do recreo independentemente do mestre ou especialista que imparta clase na terceira sesión. A biblioteca entrega a tódalas titorías, no mes de setembro, os chamados “Caixóns de Lecturas” para facilitar a Hora de Ler. Estes caixóns están dotados de documentos seleccionados desde o Equipo de Biblioteca que inclúen narrativa, poesía, teatro, cómic, texto informativo,…Nesta primeira selección incluiranse os materiais incluídos no Itinerario Lector de cada nivel. Trátase de préstamos da biblioteca do centro ás bibliotecas de aula. A partir 25

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

dese momento, a xestión das bibliotecas de aula pasan a ser responsabilidade do titor, que debe asegurarse de cambiar os documentos por outros coa regularidade necesaria para fomentar o interese e o hábito lector dos seus alumnos. Todo isto non impedirá que os titores/as poidan solicitar ao seu alumnado que traia fondos persoais para engadir á biblioteca de aula. Como organizamos o tempo da Hora de Ler? -

◊

Lectura Silenciosa e Libre: cada neno/a elixe a lectura que desexa de forma libre e le en silencio autonomamente. (É imprescindible que os alumnos vexan ao mestre/a facer o mesmo). Lectura Compartida e Guiada polo mestre: tódolos rapaces len o mesmo libro guiados polo mestre. Este tipo de lectura é moi interesante cando se trata de traballar lecturas con certo nivel de complexidade (xa sexa por un vocabulario complicado ou por ser un tipo de texto que aínda non coñezan) que precisan da guía e apoio do mestre. Lectura en voz alta por parte do mestre: o mestre escolle a lectura e lea en voz alta para o seu alumnado aproveitando para servir de modelo lector correcto e traballar a entoación e a expresividade. Lectura en voz alta por parte dun alumno: un alumno/a escolle e prepara unha lectura para lerlla en voz alta aos seus compañeiros. Lectura dramatizada: o alumnado le unha obra de teatro de forma colectiva adxudicando a cada neno un personaxe. Hora do Conto en Infantil e 1º curso: o mestre conta ou le un conto ao seus alumnos. Tamén se pode pedir a algún pai ou nai que prepare un conto e llo veña contar aos rapaces. Cando estes se sintan capaces, poden ser eles os que preparen un conto e llo conten aos seus compañeiros. Presentación de libros: Un par de rapaces por sesión presentan aos seus compañeiros un libro que xa leron e que lles gustou moito explicando de quen é, quen o ilustrou, de que vai, por que lle gustou… e animando aos seus compañeiros a lelo. Axuda a desfacerse do medo a falar en público. Contamos aos demais: todo un grupo prepara un conto cunha presentación para lerlles aos seus compañeiros. Tamén se pode preparar unha canción sobre o conto como xa se fixo durante o curso 2009/10. Lectura de textos seleccionados e aportados polo Equipo de Biblioteca: o equipo de biblioteca irá pasando ás titorías unha selección de textos para traballar a temática escollida cada ano para o proxecto integrado de centro e tamén sobre outras temáticas que vaian xurdindo ao largo do curso. Lectura da Prensa: O centro está incluído no programa Prensa Escuela polo que a Voz de Galicia, un día á semana, envía un bo número de exemplares para os rapaces de 5º e 6º. MOCHILAS VIAXEIRAS

Desde o curso 09/10 funciona no noso centro a actividade das Mochilas Viaxeiras. O obxectivo das mochilas é fomentar a lectura en familia. En

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

definitiva, lograr que as familias aprendan a compartir os momentos de lectura cos seus fillos. O lema é “Se ti les, eles len”. O equipo de biblioteca elaborou os deseños dos materiais complementarios: logo, caderno viaxeiro, follas explicativas, modelos de inventarios. etc. Hai unha mochila viaxeira para cada aula que permanece no domicilio de cada alumno durante 15 días. As quendas do alumnado son determinadas polo/a titor/a en función das necesidades e asistencia do alumnado. Os criterios para a selección dos materiais que se incluirán en cada mochila serán os seguintes: -

Literatura infantil para o rapaz seleccionado en función dos seus intereses e gustos. Literatura axeitada a idade dos posibles irmáns. Literatura para adultos para os seus pais. Revista infantil axeitada á idade. Revista para pais. Libros informativos axeitados á idade e intereses. Un disco. Unha película. Un documental.

Cada mochila incluirá un caderno viaxeiro no que as familias e os rapaces poderán recoller as súas impresións sobre esta actividade. Será cada titor quen debe encargarse de seleccionar os materiais da mochila da súa aula e de elaborar o inventario correspondente e comprobar que non se perde ningún documento. Polo tanto, a xestión desta actividade é responsabilidade dos titores, aínda que recibirán asesoramento do Equipo de Biblioteca. ◊

CLUB DE LECTURA E O SEU BLOGUE

No curso 2010-2011 creouse un Club de Lectura con alumnado voluntario de 5º e 6º. O obxectivo é fomentar o hábito lector e compartir. Trátase dun grupo de alumnos que len ao mesmo tempo un libro. Cada un faino na súa casa, pero cada certo tempo, reúnense todos para comentar as páxinas avanzadas desde o encontro anterior. Nas reunións debátese sobre o que se leu na casa: o estilo literario, a acción mesma, os personaxes... e é bastante frecuente derivar as conversas desde o libro ás experiencias persoais dos membros doclub relacionadas coa temática do libro. En cada reunión acórdase a cantidade a ler nos días posteriores, e soamente ese fragmento o que se comenta na seguinte reunión. Naturalmente, calquera ten o dereito a sobrepasar ese límite, pero non pode desvelar aos seus compañeiros o que sucede despois do punto marcado. A gran aceptación que ten o club débese, seguramente, a que reúnen dous alicientes: -

a lectura persoal e íntima a posibilidade de compartir esa lectura con outras persoas. 27

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Polo xeral, as opinións dos membros do grupo enriquecen moito a impresión inicial que cada un saca lendo en solitario. O apoio do grupo é tamén moi positivo no caso dalgúns libros máis esixentes do normal, cara aos que moitos lectores amosan non son tan persistentes cando len sós e que se len con gran facilidade se outras persoas o fan ao mesmo tempo. O coordinador do club de lectura será un mestre do centro que non sexa titor de ningún dos alumnos. Poderanse crear máis clubs noutras idades se hai mestres voluntarios para poñer en práctica a experiencia. As reunións do club terán lugar na biblioteca en horario de recreo, pois é unha actividade totalmente voluntaria. Durante estas reunións a biblioteca permanecerá pechada ao resto dos usuarios. Os libros necesarios para o funcionamento do Club de Lectura poden ser solicitados ás bibliotecas doutros centros escolares a través do blogue http://librosaeito.blogspot.com. O Club de lectura ten un blogue propio http://orecunchoderosinha.blogspot.com, onde se irán recollendo as súas actividades. ◊

EXPOSICIÓNS BIBLIOTECA

TEMÁTICAS

DIFUSIÓN

DOS

FONDOS

Ao longo do curso organizaranse exposicións de fondos con motivo dalgunhas das festividades anuais que se celebran no centro e tamén arredor dalgunhas temáticas que poidan ser do noso interese ao longo do curso. O obxectivo é que os rapaces coñezan polo miúdo os fondos dos que dispoñemos e xerarlles intereses novos para que sintan novas curiosidades e accedan a lecturas que por si mesmos, ao mellor, non descubrían. ◊

ELABORACIÓN DE GUÍAS CON RECOMENDACIÓNS DE LECTURAS

Outra estratexia de animación á lectura que empregamos e seguiremos empregando é elaborar Guías de Lectura que aconsellen libros de calidade por idades para que as familias saiban que tipo de literatura mercar aos rapaces. Poderanse elaborar Guías temáticas ou Guías orientadas a aconsellar bos regalos para certas datas como o Nadal e as vacacións de verán. No proceso de elaboración teremos moi en conta os consellos ou a opinión do Equipo de Dinamización da Lingua Galega co fin de promocionar a lectura en galego. ◊

BLOGUE DA BIBLIOTECA

Desde o curso 2009/10 a biblioteca conta cun blogue http://bibliovictorsaenz.blospot.com no que se recollen todas as actividades que se organizan no centro desde a biblioteca. Tamén inclúe as páxinas web ou wikis que a biblioteca elabora con recompilacións de recursos para mestres e alumnos sobre diferentes temáticas (Día do libro, Magosto, Samaín, Dereitos dos nenos, Día da Constitución, O Apalpador, Día da Paz, Letras Galegas, as campañas de animación do centro…)

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

O blogue estará administrado polo Equipo de Biblioteca, que tamén xestionará os comentarios que a el vaian chegando de toda a comunidade educativa. ◊

ITINERARIOS LECTORES

Son seleccións de títulos axeitados para cada curso, escollidos con criterios de calidade e en función dos obxectivos recollidos no presente Proxecto Lector de Centro. O itinerario lector debe favorecer a adquisición da competencia lectora do alumnado. Son os libros “que non queremos que se perda o noso alumnado”. Trátase dun listado aberto e flexible e cunha duración media de dous anos. Consultar anexos. ◊

EMPRÉSTITO

O empréstito do centro será xestionado no horario do recreo da mañá. Neste horario serán os alumnos quenes decidan de forma persoal se queren levar libros e cales escollerán. Pero o empréstito tamén poderá ser xestionado polos titores se así o desexan no horario semanal que cada titoría ten reservado. Mentres os traballos de informatización dos fondos co Meiga non estean máis avanzados o empréstito será manual. Sempre haberá un mestre de garda na biblioteca e dous alumnos colaboradores que o xestionen. Fomentaremos entre o alumnado o uso do Marcadores para manter a orde na biblioteca. ◊

CANTOS CONTOS CONTAS TI?

Rapaces e rapazas de 4º, 5º e 6º baixarán a Infantil a lerlles contos aos máis pequerrechos do centro na Hora de ler. Trátase dunha actividade totalmente voluntaria onde cada lector escolle a lectura que lle gusta e prepáraa para agasallar aos máis pequenos. Esta experiencia comezou a funcionar durante o curso 2010/11 con bos resultados polo que pensamos continuar con ela nos vindeiros cursos. ◊

APADRIÑAMENTOS LECTORES

Esta é unha experiencia que aínda non puxemos nunca en práctica pero que nos gustaría probar para conmemorar o Día do Libro non descartando repetila en outras ocasións en función do seu resultado. A fórmula básica consiste en que un rapaz ou unha rapaza acompaña na lectura a outro ou outra de menor idade, léndolle, contándolle ou xestionando a lectura conxunta dun libro, nun tempo e nun lugar específico organizado pola biblioteca: no patio, na aula, na biblioteca; no recreo, nunha festa especial polo día do Libro ou nun tempo marcado no horario semanal.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Tamén poden os pequenos lectores lerlles aos grandes, o que engadirá unha motivación extra ao feito da lectura. ◊

CONTACONTOS DOS PAIS E NAIS

Esta é outra das actividades que queremos poñer en práctica e na que aínda non temos experiencia. Trátase de propoñerlles aos pais e nais que acudan ao centro a contarlles contos aos rapaces aproveitando a Hora de Ler. Poderán ser contos que eles elixan ou se queren poderán recibir asesoramento por parte do Equipo de Biblioteca. ◊

ENCONTROS CON AUTORES

Esta é outra actividade que aínda non puxemos en práctica, máis polos impedimentos que atopamos á hora de contactar cos autores, que pola nosa insistencia. Non obstante, seguiremos insistindo na busca de autores que se presten a este tipo de experiencias. Prepararemos cos nenos a visita de cada autor, investigando sobre a súa vida e a súa obra e elaborando unha pequena entrevista formal para facerlle ao final da súa intervención. ◊

ENCONTROS CON ILUSTRADORES

Neste punto, xa levamos tres experiencias no centro e é unha actividade moi ben recibida polos alumnos/as e polos mestres. Seguiremos organizando sesións deste tipo. ◊

SESIÓNS CON CONTACONTOS.

Tódolos anos contratamos ou acordamos con algunha editorial, sesións de contacontos na biblioteca que lles soen gustar moito aos rapaces. Son experiencias puntuais pero que nos gusta repetir ao longo do curso pola boa acollida. ◊

SESIÓNS CON MONICREQUES

Aínda que contamos cos recursos materiais precisos para desenvolver esta actividade, non tivemos ocasión de poñela en práctica. Pensamos que se trata dunha actividade moi interesante para traballar a dramatización e expresividade dos nosos rapaces e tentaremos levala a cabo nos vindeiros anos. Neste punto, queremos engadir que xa tivemos experiencias a cargo de grupos de teatro que seguiremos repetindo. ◊

SELECCIÓN E DISTRIBUCIÓN DE TEXTOS PARA AS DIFERENTES CELEBRACIÓNS DO CENTRO.

Esta actividade está destinada a proporcionar recursos aos mestres para traballar a lectura nas aulas e fomentar o hábito lector. ◊

HOSPITAL DOS LIBROS.

É importante traballar valores como o coidado e respecto dos materiais da biblioteca e, por iso, instauramos o Hospital dos Libros na nosa biblioteca.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Trátase dun baúl onde os rapaces depositan aqueles libros que se atopen estragados ou en mal estado e que posteriormente se lles apliquen labores de reparación e forrado. ◊

PRÉSTAMOS DAS BIBLIOTECAS PÚBLICAS.

Desde o curso 2010/11, a nosa biblioteca ten carné de usuario de varias bibliotecas públicas do entorno: A Coruña, Santiago e Bertamiráns. Delas recibimos préstamos máximos de 30 exemplares por un período non superior a un mes, o cal permite ampliar a oferta de fondos que a nosa biblioteca pon a disposición dos seus usuarios. ◊

DÍA DO LIBRO

Conmemoraremos esta data con actividades concretas de animación, lecturas públicas, elaboración de marcapáxinas, visitas de autores, apadriñamentos lectores, unidades didácticas…. Ademais o profesorado conta cunha recompilación de recursos para traballar esta data nas súas aulas que está dispoñible a través do blogue da biblioteca. ◊

DÍA DA BIBLIOTECA ESCOLAR

Trataremos de celebrar esta data con algunha actividade que poña en valor o papel das bibliotecas nas nosas vidas.

◊

DÍA DAS LETRAS GALEGAS

Desde fai uns anos, o noso centro conmemora esta data mediante un certame literario organizado polos tres centros do concello. A entrega de premios realízase no Auditorio da Picota e nalgunhas ocasións, inclúese nunha programación de actividades máis ampla que conclúe cun festival que recolle as actuacións de alumnos de tódolos ciclos en torno á figura homenaxeada ese ano. Tamén participaremos en actividades conxuntas proxectadas desde as bibliotecas escolares galegas. ◊

CHARLAS DE EXPERTOS

Este tipo de experiencias son organizadas polo centro con asiduidade e teñen como obxectivo achegar ao noso alumnado a persoeiros expertos en temas do noso interese, ben sexa pola temática do noso proxecto integrado, ou por outras curiosidades que van xurdindo ao longo do curso. ◊

PREPARACIÓN DE FOLLETOS INFORMATIVOS, CARTEIS E MURAIS

O Equipo de Biblioteca elaborará todo tipo de folletos,carteis e murais informativos para dar publicidade ás actividades organizadas desde a biblioteca. ◊

EXPOSICIÓNS

Desde a biblioteca fomentaremos a organización de exposicións de obxectos que estean relacionados coa temática que se estea traballando nese momento.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

4.2

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Intervencións destinadas ao fomento da escritura.

En todas as intervencións que aquí imos enumerar trataremos de fomentar entre o noso alumnado a posta en práctica da técnica dos borradores. ◊

CONCURSOS LITERARIOS

O obxectivo deste tipo de concurso é sempre proporcionar aos titores escusas para traballar diferentes tipos de textos, ensinarlles aos rapaces as estruturas que seguen estes textos e ofrecerlles estratexias claras que lles axuden a aprender a redactar. A aprendizaxe das estratexias de redacción é unha das maiores preocupacións do profesorado deste centro. ◊

REPORTAXES XORNALÍSTICOS PARA A REVISTA ESCOLAR

Todo o centro participa na elaboración da Revista Escolar “O Sancosmeiro”, que coordina o Equipo de Dinamización e Normalización da Lingua Galega redactando artigos que narran as actividades, saídas e novas que van xurdindo ao longo do curso. É unha oportunidade que non podemos desperdiciar para desenvolver a competencia na escrita dos nosos rapaces, que poñen así en práctica as súas aprendizaxes sobre as estruturas dos distintos tipos de texto. ◊

REDACCIÓN DE CONTOS

O conto é unha das estruturas textuais que máis habitualmente se traballa na escola. Para facilitar o traballo con este tipo de texto, desde a biblioteca propoñeremos a seguinte secuencia de traballo: -

◊

Primeiro o mestre lelles o conto aos alumnos Despois pediráselles que busquen outras versións do mesmo conto para ler e comparar. A continuación veremos unha película sobre o conto. O seguinte paso será entregarlles as diferentes secuencias do conto en ilustración, a modo viñetas para que as ordenen seguindo a secuencia temporal da historia (o número de viñetas dependerá da idade e capacidade dos alumnos). Por fin, o derradeiro paso será redactar a historia seguindo o fío condutor das viñetas traballando xa o vocabulario, os conectores, o tempos verbais, a composición, a gramática… Para facilitar este traballo é moi importante o emprego da técnica dos borradores. Nos primeiros niveis comezaremos con redaccións colectivas e logo xa pasaremos a que cada un redacte o seu conto.

CONTO VIAXEIRO.

A través desta actividade tratamos de traballar un tipo de texto moi habitual nas aprendizaxes escolares: o conto. Do que se trata aquí é de que cada grupo desenvolva a súa creatividade e sexa capaz de continuar unha historia iniciada polos compañeiros doutro grupo. Ao final, o traballo realizado será maquetado e pasará a formar parte dos fondos da nosa biblioteca, de tal xeito que poderá ser emprestado a calquera dos seus usuarios. Trátase de facer ver ao noso alumnado que calquera de nós pode ser autor dunha obra escrita. Parécenos importante

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

ademais traballar todo o aspecto relacionado coa composición gráfica: ilustración, maquetación, portada… ◊

ELABORACIÓN DE TRABALLOS EN SOPORTES DESPOIS DUN TRABALLO DE BUSCA DOCUMENTAL.

DIVERSOS

Neste apartado o principal obxectivo é lograr que os alumnos sexan capaces de levar a cabo labores de documentación, análise crítica e interpretación da información para finalizar realizando unha reelaboración da información obtida, co fin de cubrir as necesidades informativas xurdidas. O resultado poderá ser maquetado en distintos soportes: documentos, presentacións, vídeos, murais… É moi importante, neste tipo de proxectos, concienciar aos alumnos da importancia de citar sempre as fontes documentais e respectar en todo momento os dereitos de autor. ◊

PARTICIPACIÓN EN BLOGUES DE AULA OU DA BIBLIOTECA.

Neste apartado aínda estamos dando os primeiros pasos. Xa temos un blogue da biblioteca pero o que pretendemos é que algúns mestres se animen a poñer en funcionamento blogues de aula nos que poidan ir recollendo as actividades que van realizando ao longo do curso. Do que se trata, neste caso, é de ir introducindo aos rapaces na lectura en pantalla e na redacción de entradas nun blogue, pois é un tipo de texto diferente ao que soen empregar na aula a cotío. ◊

DIARIOS DE LECTURA

Os diarios de lectura que aspiramos a poñer en práctica cos alumnos pretenden que sexan capaces ir facendo unha pequena memoria dos libros que foron lendo ao longo da súa escolaridade e de fomentar a súa opinión crítica en torno á literatura. Non pretendemos nin esixiremos en ningún momento que cada rapaz resuma ou faga un traballo extra sobre cada unha das súas lecturas que poida ser entendido por eles como unha obriga que impida desenvolver o seu hábito lector ou a súa afición pola lectura. ◊

ITINERARIO ESCRITOR

Incluímos nos anexos o noso Itinerario Escritor que poderiamos definir como a selección de textos que se traballará en cada nivel escollidos en función de criterios relacionados co nivel de dificultade dos textos e de capacidade de cada neno. O itinerario escritor deberá favorecer a adquisición da competencia escritora do alumnado. 4.3 Intervencións destinadas Comprensión Lectora.

ensinanza

estratexias

Dí Isabel Solé na súa obra “Estratexias de Lectura” que “Ler é un proceso de interacción entre o lector e o texto, proceso mediante o cal o primeiro intenta satisfacer os obxectivos que guían a súa lectura.. .o significado do texto constrúese por parte do lector. Isto non quere dicir que o texto en si non teña sentido ou significado... O que intento explicar é que o significado que

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

un escrito ten para o lector non é unha tradución ou réplica do significado que o autor quixo imprimirlle, senón unha construción que implica ao texto, aos coñecementos previos do lector que o aborda e aos obxectivos con que se enfrenta a aquél.'' Para ler de forma eficaz, o lector deberá empregar unha serie de habilidades ou estratexias que lle axuden a construír os seus coñecementos, aplicándoos en situacións diversas e en contextos diferentes. A nosa función será proporcionar e ensinar ao noso alumnado estratexias que lle permitan: ◊ ◊ ◊

◊

Comprender os propósitos explícitos e implícitos da lectura: responder ás preguntas. Que teño que ler? E por que teño que lelo? Activar e aportar á lectura os coñecementos previos pertinentes para o contido do que se trate: responder á Que sei eu sobre o contido do texto? Dirixir a atención ao que resulta fundamental en detrimento do que pode parecer trivial: responder a Cal é a información esencial que o texto proporciona e que é necesaria para lograr o meu obxectivo? Que información podo considerar pouco relevante? Avaliar a consistencia interna do contido que expresa o texto e súa compatibilidade co coñecemento previo e co que dicta o “sentido común”: responder á Ten sentido este texto? E coherente? Discrepa co que eu penso? Comprobar continuamente se a comprensión ten lugar mediante a revisión e recapitulación periódica e a autointerrogación: Que quere dicir con este parágrafo? Que idea saco deste fragmento? Hai un fío condutor ao longo do texto? Elaborar e probar inferencias de diverso tipo, como interpretacións, hipóteses, predicións e conclusións: Como rematará a novela? Que solución daría eu ao problema que aquí se formula? Cal será o significado desta palabra que non coñezo? Que lle poderá ocorrer a este personaxe?

Para organizar un pouco as estratexias que imos a empregar para mellorar a comprensión dos textos no noso alumnado, cómpre que distingamos tres momentos claves: ◊

ANTES DA LECTURA -

Motivar para a lectura: Ler é sobre todo unha actividade voluntaria e pracenteira, e ensinar a ler debe ter isto en conta. Alumnos e mestres deben estar motivados para aprender e ensinar a ler. É moi difícil que alguén que non encontre gusto pola lectura saiba transmitirllo aos demais. A motivación, polo tanto, é unha das condicións prioritarias para enfrontarse a un texto. Hai que lograr que o neno saiba que debe facer (obxectivos), que sinta que é capaz de facelo e que atope interesante o que se lle propoña. Evitaremos situacións nas que se prime a competición entre os alumnos e promoveremos aquelas que se aproximen a contextos de uso real (ler por pracer e ler cun obxectivo claro) e respecten o ritmo do lector.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

◊

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Identificar o obxectivo da lectura: O obxectivo ou finalidade co que o lector se enfronta a un texto determina o tipo de estratexias que este debe aplicar para conseguir a comprensión do texto. É vital que axudemos aos rapaces a identificar a finalidade de cada lectura. Podemos ler par obter unha información precisa, ler para seguir instrucións, ler para obter unha información de carácter xeral, ler para aprender, ler para revisar un escrito propio, ler para comunicar un texto a un auditorio, ler para practicar a lectura en voz alta e ler para dar conta do que se aprendeu. Activar os coñecementos previos: Primeiro, debemos dar algunha información xeral sobre o que se vai a ler, como por exemplo, anticipar o tipo de texto que se vai ler. Tamén é necesario axudar aos alumnos a fixarse en determinados aspectos do texto que poidan activar o seu coñecemento previo, como as ilustracións, os títulos, os cambios de tipografía, palabras clave. Animar aos alumnos a que expoñan o que coñecen sobre o tema: Debemos fomentar un pequeno debate no que os rapaces verbalicen os coñecementos que teñen sobre a temática da lectura e concluír cunha síntese dos aspectos máis relevantes. Establecer predicións sobre o texto: Animaremos aos rapaces a formular hipóteses sobre cal podería ser o título do texto, que ilustracións cabería esperar, cal será a estrutura do texto…Estas expectativas aínda que non exactas ben poderían cumprirse. Promover as preguntas dos alumnos sobre o texto: Trátase de que fomentemos que os rapaces formulen cuestións que conducen a establecer o tema do texto, as súas ideas principais e o seu núcleo argumental.

DURANTE A LECTURA

As predicións e hipóteses formuladas polos nosos alumnos teñen, agora que atopar verificación no texto ou ben ser substituídas por outras. Cando a encontran, a información do texto intégrase nos coñecementos do lector e prodúcese a comprensión. Os lectores competentes non só comprenden, senón que ademais saben cando non comprenden e polo tanto poden levar a cabo accións que lles permitan solucionar unha posible lagoa de comprensión. Trátase dunha actividade de avaliación da propia comprensión e só cando é asumida polo lector a súa lectura se fai produtiva e eficaz. Quizais sexa conveniente comezar por propoñer a alumnado unha primeira lectura individual e silenciosa previa a calquera actividade de lectura expresiva ou unha lectura exemplificadora por parte do mestre. Poderíamos pasar a continuación a levar a cabo unha lectura compartida a través da cal o mestre amosa como constrúe as súas propias predicións, como as verifica, en que puntos do texto se detén máis para unha cousa ou outra… Pero non sempre será o mestre o que asuma a tarefa de organizar a tarefa da lectura e de implicar aos demais dela, senón que, será tamén responsabilidade dos alumnos. Polo tanto, unhas veces farao o mestre e outras os alumnos.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Trala lectura, o mestre conducirá aos alumnos a través de catro estratexias básicas: -

Primeiro, encárgase de facer un resumo do libro e solicita o acordo dos rapaces. Pode despois pedir aclaracións ou explicacións sobre determinadas dúbidas que plantexa o tema. Máis tarde, formula aos nenos unha ou algunhas preguntas cuxa resposta fai necesaria a lectura. Tras esta actividade, establece as súas predicións sobre o que queda por ler, reiniciándose deste modo o ciclo (ler, resumir, solicitar aclaracións, predicir), esta vez a cargo doutro “responsable” o moderador.

Sería útil propoñer tamén variacións na secuencia alterando a súa orde, (preguntar, clarificar, recapitular, predicir). En calquera caso, o recomendable non é seguir unha secuencia fixa e estática tal cal, senón adaptala ás diferentes lecturas, aos alumnos que participan nela e aos obxectivos que a presiden. É fundamental tamén que as tarefas de lectura compartida cuxo obxectivo é ensinar aos alumnos a comprender e controlar a súa comprensión, se encontren presentes na lectura desde os niveis iniciais e que os alumnos se acostumen a resumir, a plantexar preguntas, a resolver problemas desde que poden empezar a ler algunhas frases e incluso antes cando asisten á lectura que outros fan para eles. É preciso que os alumnos comprendan, e empreguen comprendendo, as estratexias sinaladas, e que cheguen a ser autónomos neste proceso. O seguinte paso, será pasar ao que chamamos lectura independente, na cal o lector impón o seu propio ritmo e “trata” o texto para o seu fin. Será a maneira de comprobar a funcionalidade das estratexias traballadas ata o momento. Para isto o mestre preparará textos co propósito de que practiquen pola súa conta algunhas estratexias que puideran ser obxecto das tarefas de lectura compartida, con toda a clase, ou en pequenos grupos o parellas, como os seguintes: -

Textos con erros para identificar Textos con lagoas para completar Textos con frases pirata Completar textos, engadir finais, reescritura segundo diversos criterios.

En calquera caso, este tipo de traballo, con material máis ou menos preparado, non debería substituír nunca a lectura independente cuxo fin é ela mesma e tras a cal non se formulan demandas de ningún tipo. Que faremos cando o alumno atópase ante errores e lagoas de comprensión? O alumno necesitará saber que pode facer unha vez que identifica o obstáculo, o cal supón decisións importantes no curso da lectura. O habitual é que o mestre interrompa drasticamente a lectura para corrixir ou explicar unha palabra descoñecida. Non obstante, esta opción só se deberá empregar no caso de ser absolutamente imprescindible para comprender o texto, pois cando a lectura se interrompe o lector desconéctase, perde o ritmo e 36

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

precisa concentrarse novamente. Cando unha frase, palabra ou fragmento non parece esencial para a comprensión do texto, a acción máis intelixente que os lectores realizamos consiste en ignorala e continuar lendo. Será entón a propia lectura a que vai axudar a entender e ofrecer informacións novas respecto do tema que a motivou. Deste modo, os rapaces aprenden que aínda que non saiban nun primeiro momento o que significan determinadas palabras, van coñecer o seu significado mediante a lectura. Unha boa estratexia sería pedir aos alumnos que subliñen as palabras descoñecidas dun texto e que borren, logo dunha segunda lectura, as que puideron interpretar. Cando ningunha destas estratexias da resultado é o momento de acudir a unha fonte externa: o mestre, un compañeiro ou o dicionario. Deste xeito, dáse unha progresión no proceso pasando dunhas estratexias nada disruptivas como seguir lendo, ata a que acabamos de sinalar, pasando por termos medios como reler o contexto que corta o ritmo da lectura pero moito menos que interromper e preguntar. ◊

DESPOIS DA LECTURA -

A idea principal: Ensinar a distinguir a idea principal dun texto non é tarefa fácil. O primeiro que debemos ensinar é a identificar o tema dun texto, é dicir, a palabra ou sintagma que resume o contido dun texto. Máis adiante, en cursos posteriores, comezaremos a ensinar de forma explícita a buscar a idea principal dun texto, é dicir, o enunciado máis importante que o escritor emprega para explicar o tema. Esta idea pode estar explícita ou implícita no texto. Para traballalo empregaremos actividades nas que, nun primeiro momento, se ofreza ao alumnado un conxunto de ideas principais entre as que deben escoller a correcta despois de ler un texto. O seguinte paso será ofrecer un texto que conteña de forma explícita a idea principal e que os rapaces a subliñen e, por último, ensinar a construír a idea principal dun texto cuxa que non a conteña explicitamente Elaboración de resumos: Para ensinar a resumir textos primeiro comezaremos por resumir parágrafos do mesmo, e cando se vaian sentindo seguros, neste proceso pasaremos a facer o resumo do texto completo. Para elo é necesario: • Ensinar a atopar o tema do parágrafo e a identificar a información trivial para descartala. • Ensinar a descartar a información que se repita. • Ensinar a determinar como se agrupan as ideas no parágrafo para atopar formas de englobalas. • Ensinar a identificar unha frase-resumo do parágrafo ou ben a elaborala Formulación e resposta de preguntas: Formular preguntas sobre a lectura é unha estratexia moi empregada na escola pero ás veces, a busca da resposta literal no texto fai que se converta nunha actividade mecánica que chega a perder o significado e o seu obxectivo para o alumno. É perfectamente posible non comprender un texto e, non obstante, responder preguntas que se

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

refiran a el. Pensamos que será moito máis útil elaborar unha secuencia de dificultade progresiva traballando con: • Preguntas de resposta literal: a súa resposta encóntrase de forma literal e directa no texto • Preguntas “para pensar”: a súa resposta é deducible pero require que o lector relacione diversos elementos do texto e que nalgún grado, realice inferencias. • Preguntas de elaboración persoal: a resposta esixe a intervención do coñecemento previo, a experiencia e/ou a opinión do lector. Actividades que fomenten a creatividade e o pensamento diverxente: traballar con textos que formulen un problema e que os alumnos teñan que propoñer diferentes solucións. Actividades que formen lectores críticos: traballar con textos que expoñan problemáticas sociais ante os cales os alumnos teñan que ofrecer a súa opinión persoal. Actividades que desenvolven a afectividade: traballar con textos que expoñan situacións nas que os rapaces teñan que poñerse “en lugar de” é dicir, que traballen a empatía.

4.4 Intervencións destinadas á Formación de Usuarios da biblioteca escolar. Neste punto, o noso obxectivo será: - Formar usuarios autónomos capaces de recoñecer as súas necesidades de información e atendelas por si mesmos, mediante o emprego de acertadas estratexias de busca e o manexo eficiente dos diferentes recursos bibliográficos e servizos que posúe a biblioteca. A formación de usuarios será responsabilidade dos titores asesorados polo Equipo de Biblioteca. Levarán a cabo esta labor no horario semanal que ten asignado cada titoría para acudir á biblioteca. No blogue da biblioteca hai una recompilación de recursos para traballar a Formación de Usuarios, que está a disposición de todo o profesorado. Actualmente xa temos elaborada unha programación por ciclos para levar a cabo a Formación de Usuarios. Esta programación inclúese nos anexos do presente proxecto. Non obstante, resumimos aquí cales son os obxectivos xerais que se traballarán en cada ciclo. EDUCACIÓN INFANTIL Recoñecer a biblioteca como un espazo diferente ao do resto das dependencias do colexio - Descubrir os materiais que forman parte dunha biblioteca: libros de literatura infantil, enciclopedias, dicionarios, revistas, discos, vídeos, etc. - Recoñecer os documentos que poden aparecer na biblioteca a partir das súas características esenciais: impresos, electrónicos, audiovisuais. ◊ Coñecer as normas de comportamento básicas da biblioteca: silencio, orde e limpeza/hixiene/coidado. ◊

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

◊

◊ ◊ ◊

◊ ◊

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Desenvolver o gusto pola lectura - Coñecer as actividades que se poden desenvolver nunha biblioteca: ler, contar contos, ver libros, escoitar música, ver unha película ou un documental... - Escoitar contos - Participar nas actividades de animación á lectura que se desenvolvan na biblioteca. Considerar a biblioteca como unha fonte de información. Crear a necesidade de consulta de información nos rapaces. Familiarizarse co sistema de ordenación dos materiais dunha biblioteca - Distinguir entre libros de ficción e libros de información e a súa localización na biblioteca - Localizar na biblioteca do centro os libros para Prelectores (baldas azuis) e Primeiros Lectores (baldas azuis) . - Colocar correctamente os libros nos estantes (co lombo para fóra). Coñecer a portada e o lombo dos libros Diferenciar entre autor e título

1º CICLO DE PRIMARIA ◊

◊

Entender a biblioteca como centro de recursos do colexio e como servizo para toda a comunidade - Coñecer o espazo da biblioteca e as distintas seccións. - Coñecer as funcións da biblioteca e os seus servizos: consulta, sala de lectura, préstamo... - Coñecer e saber utilizar o servizo de préstamo. Adquirir hábitos relacionados co comportamento que se debe manter nunha biblioteca - Respectar as normas establecidas na biblioteca. - Respecta e coidar os materiais. - Coñecer as normas de utilización da sala de lectura, onde colocar os libros que se len (utilización dos “marcaposicións”) Adquirir o hábito de uso da biblioteca como recurso para a información e o ocio - Diferenciar entre documentos de información e de ficción. Observar o diferente tratamento temático nuns e outros. - Coñecer o lugar no que están ubicados dentro da biblioteca os fondos de consulta e os de ficción. Buscar e localizar información dentro da biblioteca - Localizar na biblioteca do centro os libros para Prelectores (baldas azuis), Primeiros Lectores (baldas azuis) e Lectores Autónomos (baldas verdes) e coñecer o seu sistema de organización. - Comprender e utilizar o sistema de clasificación e organización da colección empregando a margarida da CDU e baseándonos nas súas cores e pictogramas. - Colocar correctamente os libros nos estantes - Coñecer a existencia de catálogos e a súa función. - Coñecer o concepto de sinatura como sistema para localizar documentos. Coñecer e utilizar axeitadamente os documentos

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Recoñecer as partes físicas dun libro: cuberta, lombo, portada e contraportada Recoñecer os elementos que identifican os documentos: autor, título, editorial, ilustrador Diferenciar as funcións de autor e ilustrador. Establecer relacións entre as imaxes e a información entender: as imaxes como fontes de información.

2º CICLO DE PRIMARIA ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Coñecer a función dunha biblioteca e utilizar axeitadamente os recursos que pode proporcionar. Adquirir hábitos relacionados co comportamento que se debe manter nunha biblioteca. Dominar o espazo da biblioteca e os seus distintos microespazos. Coñecer e saber utilizar o servizo de préstamo. Adquirir o hábito de uso da biblioteca como recurso para a información e o ocio. Distinguir un libro de información dun libro de ficción. Comprender e utilizar o sistema de clasificación e de organización da colección, a C.D.U. Coñecer o concepto de sinatura como sistema de localización dos documentos. Localizar os documentos dentro dos estantes. Coñecer a función dos distintos sistemas de busca da información e aplicalos. Recoñecer algunhas partes físicas do libro: cuberta, lombo, portada, contraportada, gardas e sobrecubertas. Recoñecer os elementos que identifican os documentos: autor, título, ilustrador, editorial, colección. Manexar as fontes de información propias da súa idade e utilizalas correctamente: dicionarios, enciclopedias. Utilizar correctamente os instrumentos de recuperación da información: sumarios e índices. Coñecer os sistemas de presentación e organización gráfica da información: imaxes/pés de páxina ou de fotos.

3º CICLO DE PRIMARIA Buscar información na biblioteca - Coñecer o sistema de organización adoitado na nosa biblioteca para os fondos de ficción: prelectores, primeiros lectores, lectores autónomos, lectores expertos, lectores adultos. - Coñecer o sistema de funcionamento e de organización da biblioteca: CDU e o seu manexo. - Localizar, seguindo a CDU, distintos materiais na biblioteca. - Consultar o catálogo MEIGA de títulos, autores e materias. - Buscar tódolos materiais existentes sobre un tema concreto na biblioteca. ◊ Localizar a información nos documentos. - Distinguir as obras de consulta ou de referencia do resto dos libros informativos. ◊

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Coñecer os distintos tipos de obras de referencia ou consulta: distintos tipos de dicionarios e enciclopedias, atlas, anuarios, biografías, obras informativas periódicas (periódicos, revistas), obras audiovisuais (CD-Roms, DVDs) - Coñecer os recursos de organización e presentación dos coñecementos dun libro informativo:índices ou sumarios, bibliografías, glosarios, cronoloxías, notas a pé de páxina, esquemas, sinopses, imaxes, pés de imaxe, prefacios, introducións, prólogos, etc... - Coñecer as estratexias básicas de busca en internet: buscadores. Coñecer e utilizar axeitadamente as distintas fontes de información. - Avaliar a idoneidade da fonte de información en función do que se investiga. - Contrastar a información obtida en distintas fontes. - Desenvolver o sentido crítico ante a información. Coñecer o proceso de fabricación dun libro e as súas partes. Empregar autonomamente o sistema de empréstito da biblioteca. Desenvolver o gusto pola lectura. Respectar as normas de comportamento e de uso establecidas para a biblioteca. -

◊

◊ ◊ ◊ ◊

4.5 Intervencións destinadas á Educación Documental . Comezamos por definir o que chamamos Educación Documental ou Alfabetización Informacional (ALFIN): “Alfabetización en información é a capacidade de comprender xunto co conxunto de habilidades que capacitan aos individuos para recoñecer cando se necesita información e posuír a capacidade de localizar, organizar, avaliar e utilizar con eficacia e ética a información requirida”. En base a esta definición podemos dicir que, para moverse con fluidez entre os materiais informativos que a sociedade oferta, cómpre desenvolver unha serie de habilidades básicas xa desde os primeiros niveis da escolaridade: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

◊

Saber identificar as necesidades de información. Saber que tipo de fontes de información, que tipo de documento ou recurso contén previsiblemente os datos que se precisan. Saber chegar a esa fonte de información, ser usuario eficaz dunha biblioteca real ou virtual e dos diferentes tipos de documentos que nela se poden atopar. Coñecer a forma en que están relacionados os diferentes medios de comunicación e fontes de información posibles. Obter con eficacia e no menor tempo posible os datos que se precisan, asociando o que se sabe cos novos datos, para obter unha información máis completa, máis significativa. Facer unha lectura comprensiva dos textos en función do obxectivos e as finalidades. Reelaborar esa información obtida e empregala para cubrir a necesidade que se presenta.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

A Educación Documental implica un cambio na metodoloxía de ensinanza. Obríganos entón a traballar por proxectos. No noso centro escolleremos unha temática ao comezo do curso arredor da cal xirará a participación do centro nun Proxecto Documental Integrado. Trátase dun proxecto interdisciplinar no que se inclúen actividades de fomento da lectura, busca documental e traballo curricular e que estará integrado dentro do PLAN ANUAL DE LECTURA en cada curso. Dependendo da profundidade de tratamento e a extensión dos contidos traballados, poderá ter unha duración que oscilará entre un mes ou todo o curso escolar. (o termo medio será duns dous ou tres meses). Este proxecto implicará: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Coñecer as distintas linguaxes e soportes de información (textual, numérico, icónico, visual, gráfico e sonoro) Coñecer as distintas fontes de información e o seu manexo Seleccionar a fonte e o soporte de información axeitados ao tema que estou investigando Empregar para a selección da información recollida criterios claros de veracidade, fiabilidade, obxectividade, legalidade e moralidade. Clasificar, organizar e almacenar a información seleccionada en función dos diferentes apartados dun proxecto de traballo. Reflexionar sobre a información recollida Redactar o proxecto de traballo baseándose na información recollida respectando as normas básicas de redacción e presentación dun proxecto documental Citar as fontes de información respectando sempre os dereitos de autor. (Ética) Revisar o traballo para realizar posibles correccións e decidir o soporte (en papel o en dixital) no que será editado. Expoñer ao público o resultado dun proxecto documental rematado Colgar no blogue da biblioteca ou no blogue de aula o seu traballo. Por outra parte, desde a biblioteca propoñeranse outras actividades

como: ◊

◊ ◊

A PREGUNTA DA SEMANA: Cada semana a mascota da Biblioteca, Rosiña, colgará no seu taboleiro de anuncios unha pregunta para o alumnado. Para responder a esta pregunta os alumnos terán que realizar unha busca de información nos libros de consulta da biblioteca ou en internet. Os alumnos depositarán as súas respostas no buzón de Rosiña. A OLIMPIADA DO SABER: Cada día, de luns a xoves, aparece unha pista no taboleiro da biblioteca que nos achega a solución final a unha cuestión formulada. TRABALLO COA PRENSA: Traballo coa prensa (impresa ou virtual): - xogos cos titulares de prensa: recortar palabras dos titulares, ou sintagmas, e elaborar novos titulares - poñerlle pé de foto a unha fotografía dada - realizar un debuxo para un pé de foto dado - adxudicar o pé de foto á imaxe correspondente

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

adxudicar a fotografía á noticia correspondente localizar nun atlas os lugares que aparecen no titular dunha noticia Atopar nunha noticia dada a resposta ás seis cuestións: ¿que pasou?, a quen lle pasou?, cando pasou?, onde pasou?, Por qué pasou?, como pasou? Iniciarse na redacción de noticias. Manter un blogue de noticias ou unha sección na páxina web do colexio...

4.6 Integración das TICS na biblioteca: As novas tecnoloxías, e moito máis nos últimos anos, van adquirindo unha importancia capital no funcionamento das bibliotecas, e afrontar o reto organizativo e didáctico que supoñen é, ao noso entender, unha das chaves para o futuro das mesmas. Na nosa biblioteca abordamos a súa incorporación desde catro perspectivas diferenciadas: ◊

Xestión informática dos fondos

Os fondos bibliográficos do centro están sendo catalogados co programa MEIGA. Este permite consultar o catálogo da nosa biblioteca desde calquera ordenador e calquera lugar do mundo. O noso obxectivo será ademais ensinar aos nosos rapaces a facer buscas no catálogo e tamén fomentar o seu uso entre o profesorado. Polo de agora o empréstito estanse facendo de forma manual mentres non teñamos suficientes fondos informatizados. ◊

Blogue da biblioteca

No blogue da biblioteca, a comunidade educativa terá acceso a todas as actividades que se vaian organizando desde a biblioteca. Ademais, recollerá todo tipo de recursos dixitais e audiovisuais ao servizo do profesorado e do alumnado para traballar as distintas temáticas que vaian xurdindo ao longo do curso. ◊

Acceso a internet

Na biblioteca temos dous postos informáticos con acceso a internet que se encontran a disposición dos usuarios para a súa utilización como fonte de información para os traballos documentais. O seu uso, de xeito autónomo, faise nos recreos da mañá (11:50- 12:20) e do mediodía (14:15- 15:00) en quendas de 10 minutos de duración con reserva previa. Na realidade o uso do ordenador por parte do alumnado redúcese a acceder a páxinas de xogos en internet e outras prácticas que non son as que nun principio tiñamos en mente no equipo de apoio á Biblioteca. Pensamos que a causa fundamental reside en que o profesorado aínda non é consciente da necesidade de dar uso didáctico a este equipamento. É por iso que, durante o curso 2010-11, co inicio do traballo por proxectos comezaron a apreciarse pequenos cambios no obxectivo con que o alumnado

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

solicita o acceso a estes equipos. Deseñar unha estratexia para uniformar os traballos de investigación, promover a súa inclusión nas programacións de actividades de aula e a promoción do blogue do colexio como referente para realizar comentarios poden ser as principais actividades a realizar con este equipamento e que, en cursos sucesivos trataremos de que sexan incluídos nas prácticas docentes do colexio. ◊

Aula de informática

O centro conta cunha aula de informática con 11 ordenadores en rede e conexión a internet, onde cada titor ou especialista realiza actividades (webquest, actividades LIM, actividades CLIC, buscadores, enciclopedias online e páxinas de recursos propias ou de outras entidades) co seu grupo de alumnos/as como reforzo didáctico das materias que se van traballando nas distintas áreas do currículo. ◊

Aula de audiovisuais

O centro conta cunha aula dotada de encerado dixital, canón proxector e equipo informático portátil con conexión a internet onde se realizan actividades de reforzo curricular a través de actividades dixitais, visionado de películas, documentais,… e se organizan as charlas de expertos. 4.7 Implicación das familias e do entorno: Pensamos que debemos facer ás familias partícipes no desenvolvemento deste proxecto lector. Para iso, o primeiro é achegalos á biblioteca e darlles a coñecer o seu funcionamento e organización. Editaremos unhas guías de usuario que estarán a súa disposición e que lles permitan acceder a esta información de forma clara e sinxela. Ademais temos previsto organizar charlas para pais/nais para fomentar o hábito lector dos seus fillos. Outra idea que queremos poñer en práctica é crear un club de lectura no que leamos textos sobre temas de interese para eles. Da mesma forma, queremos continuar cunha iniciativa que puxemos en práctica o curso 2010/11: as sesións de cine- forum coas familias. Pediremos a colaboración das familias para que se acheguen ao colexio de forma voluntaria a levar a cabo sesións de contacontos.

5. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE E AOS ALUMNOS CON N.E.A.E. A atención aos alumnos con necesidades específicas de apoio educativo esixe propostas específicas neste Proxecto, no noso centro contamos con alumnos con diversas dificultades: déficit de atención, trastornos da linguaxe, dificultades de aprendizaxe, falta de asistencia e, por último, no curso 2010/11 escolarizouse un alumno en Ed. Infantil con Síndrome de Down... Corresponderá ao profesorado de cada ciclo e nivel, asesorado polo Departamento de Orientación, escoller as estratexias máis axeitadas para que 44

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

cada alumno supere as súas dificultades, propoñendo actividades adaptadas ás capacidades dos alumnos, sen esquecer que teñen que desenvolverse nun marco de integración co resto do alumnado. Como estratexias básicas este Proxecto propón: ◊ Agrupamentos flexibles de lectores segundo o seu nivel de competencia ◊ Selección de material de lectura adaptado ◊ Utilización de soportes que faciliten as tarefas e resulten máis motivadores, especialmente as novas tecnoloxías ◊ Lectura e escritura cooperativas

6. TEMPORALIZACIÓN PROXECTO LECTOR

APLICACIÓN

Tal como se establece no Anexo IV –Proxecto lector- do Decreto 130/2007, do 28 de xuño, polo que se establece o currículo da educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia. “O proxecto lector de centro será un documento deseñado para desenvolver a medio prazo…” Polo tanto este Proxecto lector que aparece en este documento ten a intención de ser unha guía e referencia para as intervencións do Centro destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades informativas. Como tal guía, non é algo pechado senón que será revisable e polo tanto modificable de ser preciso, en función dos recursos humanos e materiais dispoñibles, das dotación económica, da dinámica de traballo e dos resultados que se vaian obtendo . Así mesmo no anexo IV referido, sinálase que “O proxecto lector de centro será a referencia para a elaboración de programas ou plans anuais de lectura, que se incluirán na programación xeral anual…” Polo tanto será neste plan anual incluído na programación xeral anual onde se concreten polo miúdo a temporalización das accións e actividades previstas a realizar en cada curso. A información recollida a través das reflexións feitas ao remate de cada curso que se concretarán na memoria anual, serviranos como punto de partida para axustar as accións a realizar no seguinte plan anual, sempre tendo en conta a nosa guía e referente: o Proxecto Lector.

7. AVALIACIÓN E REVISIÓN DO PROXECTO LECTOR O Decreto sobre o currículo da EP citado máis arriba, no seu Anexo IV, establece... “Realizarase unha avaliación continuada dos avances ou dificultades da posta en marcha do proxecto lector e das súas concrecións nos plans anuais de lectura.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Para a avaliación de aspectos relacionados co hábito lector teranse en conta non só os índices de lectura, senón tamén a capacidade do alumnado para avanzar na súa competencia literaria e ser quen de enfrontarse a textos cada vez máis complexos, así como a súa actitude diante da lectura como medio para a aprendizaxe, fonte de pracer e recurso para o desenvolvemento persoal” Para a avaliación do noso proxecto lector temos que dar resposta ás seguintes preguntas: ◊ ◊

◊

Que avaliaremos: Os obxectivos programados inicialmente, pero tamén as intervencións e as actividades realizadas, dado que son o medio para alcanzar ditos obxectivos. Como avaliaremos: A través da recollida de información de fontes como: - A observación - As conclusións extraídas (incidencias, fracasos, éxitos) das postas en común das diferentes reunións dos ciclos, do Equipo de Biblioteca, da Comisión de Coordinación Pedagóxica, do Claustro, do Consello Escolar. - A través de cuestionarios e probas, algúns deles deseñados por nós (algúns dos cales xa foron aplicados para a avaliación inicial que nos serviu de punto de partida para a elaboración do presente proxecto lector) Cando avaliaremos: Destacamos tres momentos: - Avaliación inicial do que se viña facendo no centro e que xa está realizada. - Ao longo de cada curso, despois de determinadas intervencións ou actividades realizadas. - Ao final de cada curso. Momento especialmente importante será o remate do curso xa que se fará unha reflexión e análise xeral de todo o plan anual de lectura e servirá de referencia para deseñar o plan do próximo curso e ir axustando ou modificando o proxecto lector de referencia. - Os tres momentos anteriores, refírense a plans anuais de cada curso pero, como xa dicíamos máis arriba, o PL é un documento a medio prazo e polo tanto, é preciso facer unha avaliación canto menos bianual para realizar os axustes precisos. Quen avaliará: O peso da avaliación do Proxecto Lector recaerá sobre a Comisión de Coordinación Pedagóxica.

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

ANEXOS

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

8.ANEXOS 8.1.RESULTADO DA ENQUISA DE HÁBITOS LECTORES ÁS FAMILIAS 8.2.RESULTADO DA ENQUISA DE HÁBITOS LECTORES ÁS ALUMNADO 8.3.RESULTADO DA ENQUISA DE PRÁCTICAS DE USO DA BIBLIOTECA E FOMENTO DA LECTURA AO PROFESORADO 8.4.RESULTADO DA ENQUISA AO PROFESORADO SOBRE ESTRATEXIAS LECTOESCRITORAS E DIFICULTADES QUE ATOPAMOS 8.5. ITINERARIO LECTOR 8.6. ITINERARIO ESCRITOR 8.7. PROGRAMACIÓN POR CICLOS DA FORMACIÓN DE USUARIOS 8.8. HORARIO BIBLIOTECA

PROXECTO LECTOR DE CENTRO

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

ENQUISA SOBRE HÁBITOS DE LECTURA PARA AS FAMILIAS 1. Profesión do pai................................................................ AGRICULTOR PINTOR BIOLOGO GANADEIRO CONDUCTOR AUTONOMO DEPENDENTE DERIVADO DE HORMIGON DESCONOCIDA ALBAÑIL ADM. PUBLICA PANADEIRO ASESOR CARPINTEIRO PINTOR CAMIONEIRO COMERCIAL MESTRE AUX. FARMAC CONSTRUCTOR PALISTA MONTAJES PENSIONISTA SECR. JUDIC. CAMAREIRO XARDINEIRO EMPL. FABRIC.

INF ¾ 1 1 1 2

INF 5

1º 1

2º

3º 1

4º

5º

6º

1 2 1

4 3

3 1

2 3

1 1 2 1

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1

1 1 1 1

1 1 1 1 1

TOTAL 3 2 1 18 8 2 1 2 1 4 1 1 1 1 1 3 2 1 1 2 1 1 2 1 1 1 1

Profesión da nai………………………………………………..

AGRICULTORA CAMAREIRA BIOLOGA AMA DE CASA GASOLINEIRA DEPENDENTA GANADEIRA AUTONOMA COCIÑEIRA LIMPIADORA ADM. PUBL. MODISTA ADMINISTRAT. CONDUCTORA PENSIONISTA PERRUQUEIRA TRAB. FABRIC. MESTRA ABOGADA

INF ¾ 1 1 1 1

1º 1

2º 1

3º 1

4º

5º

6º 1

1 1 1

3 2 1 1 1 1

1 1

1 1 2

TOTAL 6 1 1 23 1 2 10 5 1 2 1 1 3 1 2 1 1 1 1

2 1 1 1 1

1 1

2. Con que frecuencia len? oTodos os días oÁs veces oMoi de cando en oNunca

INF 5 1

cando

INF ¾ 2 1 1 -

INF 5 3 1 1 -

1º 3 6 2 -

2º 3 4 1 -

3º 4 7 -

4º 2 6 -

5º 6 2 -

6º 5 6 -

TOTAL 28 33 5 -

3. Se lles gusta ler, respecto ás lecturas que fan no tempo de lecer, sinalen as súas preferencias? oRevistas oLiteratura de ficción: novelas, poesía, teatro oXornais oTemas de actualidade, saúde, curiosidades, oOutros

etc

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

2 1 4 2

2 4 4

5 5 9 2

1 2 4 6

6 5 4 5

3 4 5 5

4 4 6 3

25 23 45 34

4. Con que frecuencia mercan ou len o xornal? oTodos os días oAlguhas veces oO fin de semana oNunca

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

1 2 1 -

2 1 1 1

3 6 2 -

4 2 2

3 6 2 -

1 6 1 -

3 4 1 -

4 3 3 1

21 20 11 4

5. Ordene segundo as súas preferencias (do 1 ao 6) as actividades de ocio que realizan en familia? INF ¾ INF 5 1º 2º 3º

o Escoitar música o Ver a televisión o Facer deporte o Ler o Pasear, estar en familia o Outras aficións

4º

5º

6º

TOTAL

3º

4º

3º

5º

4º

5º

4º

2º

1º

2º

1º

2º

6º

2º

5º

4º

3º

4º

5º

4º

5º

3º

4º

3º

2º

3º

1º

4º

1º

2º

5º

3º

1º

2º

6º

INF ¾ 2 1 1

INF 5 3 1 1

1º 1 5 1 4

2º 2 2 1 3

3º 4 4 2 1

4º 3 2 1 2

5º 1 1 1 5

6º 1 2 2 6

TOTAL 14 20 9 23

1º

6. Cantos libros hai na súa casa aproximadamente? oDe 0 a 25 oDe 25 a 50 oDe 50 a 100 oMáis de 100

7. Len cos seus fillos contos, libros ou revistas? oTodos os días oHabitualmente oÁs veces oNunca

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

3 1 -

1 3 1 -

1 7 3 -

3 1 4 -

1 3 6 1

2 5 1

1 3 4 -

1 6 3 1

11 26 26 3

8. Comentan as lecturas cos seus fillos? INF ¾ 4 -

oSi oNo

INF 5 5 -

1º 10 1

2º 6 1

3º 9 2

4º 3 5

5º 7 1

6º 10 1

TOTAL 54 11

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

2 2 -

1 3 1

8 1 1

4 1 1

6 3 1

5 1 1

1 1 5

2 5 4

29 17 14

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

3 3

4 4

7 7

3 6

6 6

5 4

6 6

9 10

43 46

9. Cantos libros len vostedes aproximadamente nun ano?

o Ningún oEntre 1 e 6 oEntre 6 e 12 oMáis de 12

10. Sinalen, dos seguintes recursos cales teñen na súa casa: oEnciclopedias e diccionarios oRevistas oLibros de literatura oLibros infantís e cómics oRecursos electrónicos, CDs,

para o ordenador...

DVDs, xogos

11. Cando vostedes deben facer un agasallo. cales son das seguintes posibilidades escollen por orden de preferencia? (valoren do 1 ao INF ¾ INF 5 1º 2º 3º 6)

oDVDs (películas), Cds (música) oLibros oXogos para o ordenador (PSP, Nintendo,

4º

5º

6º

TOTAL

6º

7º

5º

7º

6º

4º

5º

4º

2º

3º

2º

5º

6º

3º

5º

3º

5º

3º

4º

2º

5º

4º

5º

4º

1º

2º

3º

4º

2º

4º

3º

2º

7º

3º

7º

6º

7º

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

3º

Play Station)

o Xoguetes o Roupa oXogos educativos o Outros

12. Teñen na casa ordenador con conexión a internet? oNon temos ordenador oTemos ordenador pero

non conexión á

internet oTemos ordenador e conexión á internet oTemos máis dun ordenador con conexión a internet

13. Usan os servicios dalgunha biblioteca pública?

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

oSi. Cal?........................................................ o Non

14. O seu fillo oPídelle que lle merque libros concretos que lle gustan oNunca lle pide que lle merque libros senón que é vostede quen decide mercarlos

15. Dende a biblioteca enviouse ás casas, no que vai de curso, 3 guías de lectura con recomendacións de libros por idades (lecturas de medo polo Samaín, Recomendacións para Nadal e Lecturas sobre o amor polo día dos namorados). Considera útiles este tipo de materiais á hora de mercar libros para os seus fillos? o si o non

16. Considera que a lectura é importante para a formación dos seus fillos? oSi oNon

17. Pareceríalle ben que se habilitase na biblioteca do centro unha sección de libros para pais á que vostedes poidesen levar para a casa? oSi oNon

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

ENQUISA SOBRE BIBLIOTECA E HÁBITOS DE LECTURA PARA O ALUMNADO 1. Gústache ir á biblioteca do cole? oSi o Non

INF ¾ 6 -

INF 5 5 -

1º 11 -

2º 10 -

3º 6 -

4º 8 -

5º 8 -

6º 11 -

TOTAL 65 -

2. Cando podes ir á biblioteca co cole?

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

6 6 6 -

5 5 5 -

10 11 1 9

8 8 5 -

7 7 7 1

7 6 7 -

4 2 1 2

11 10 -

58 55 32 12

oNo recreo da mañá. oNo recreo do mediodía. oNas horas de clase. oFora das horas de clase.

3. Con qué frecuencia acodes á biblioteca, pola túa conta? oCase todos os días. oUnha vez á semana. oUnha vez ao mes. oAlgunha vez durante o curso. oNunca.

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

6 -

5 -

2 1 7 -

10 -

3 1 1 1 1

5 2 1

6 1 1 -

11 -

48 3 1 11 2

4. Con que frecuencia vas á biblioteca, cos teus profes ? oCase todos os días. oUnha vez á semana. oUnha vez ao mes. oAlgunha vez durante o curso. oNunca.

5. Vas algunha vez á biblioteca pública (da Picota, Santa Comba ou Santiago? oSi o Non

6. Consultas libros, enciclopedias e outros materiais para faecer os traballos de clase? oSi oNon

7. Cando vas á biblioteca do cole, hai algunha persoa encargada que che poida asesorar? oSi oNon

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

6 -

5 -

3 1 5

6 -

2 2 4

2 1 4

5 21 2 24

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

6 -

5 -

11 -

10 -

7 -

5 -

8 -

11 -

63 -

8. O que máis utilizas na biblioteca son...(podes marcar 3 tipos de materiais). oLibros de contos oLibros de poesía oLibros de teatro o Comics. oEnciclopedias e diccionarios oLibros informativos oDVDs, Cds e CD-roms para o ordenador.

9. Sabes se na biblioteca te podes conectar a internet? oSi oNon

10. A biblioteca organiza actividades de animación á lectura (Hora de Ler, Campañas de animación sobre unha temática, Exposiciónsde libros, Mochilas viaxeiras, Guías de lectura, Encontros con autores ou ilustradores…? oSi o Non

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

6 -

5 -

10 1 1 2 1 -

9 6 1

6 2 2 3 2

7 3 2 6 3

7 1 1 4 2 5

11 2 7 5

61 7 8 28 3 17

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

11. Sabes como están ordenados os libros e materiais da biblioteca? o Si oNon

12. Sabes buscar no catálogo da biblioteca: oSi o Non

13. Levas libros en préstamo para a casa? oSi o Non

14. Hai biblioteca de aula na túa clase? oSi oNon

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

15. Colaboras coa biblioteca do teu centro anotando o préstamo dos compañeiros, axudando aos máis pequenos a elixir un libro, colocando os libros que se devolven ? oSi. ONon

16. Gústache ler? oNada oAlgo oBastante oMoito oMoitísimo

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

1 1

1 -

3 8

17. Que che gusta ler? Ordena do 1 ao 10 por orde de preferencia)

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

2º

4º

3º

10º

8º

1º

3º

5º

4º

9º

1º

4º

2º

3º

2º

5º

2º

8º

5º

8º

9º

2º

9º

3º

2º

3º

6º

4º

10º

7º

5º

6º

7º

8º

4º

10º

9º

10º

7º

18. Onde consegues os libros que les?

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

oNa biblioteca do cole oNa biblioteca pública oPréstanmos os meus amigos/as oMercoos na librería oTeño moitos na casa.

6 6 -

5 5

3 3 5

9 1 6

6 2 6 6

8 3 1 2 1

8 2 5 3

9 10 3

54 4 5 32 29

oPoesía oContos oNovelas oCómic oTeatro oLibros de información ou

TOTAL

1º

2º

coñecemento

oRevistas oXornais oLiteratura multimedia o Outros

3º

19. Acostumas a falar dos libros que les cos teus profes e cos teus compañeiros/as? oSi oNon

20. De quen te fias á hora de escoller un libro? o Amigos oFamilia oProfesores oBibliotecario oLibreiro

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

6 -

1 5 4 1 -

3 5 4 4 3

6 6 4 1 1

6 6 4 -

4 1 2 -

10 6 6 4 -

36 28 23 12 4

21.Quen é a persoa que máis le da túa familia :....................................................................... INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

NAI

PAI

IRMÁNS

EL/ELA

TODOS

PRIMA

22. Cantos libros hai na túa casa? oNingún oPoucos oMoitos oMoitísimos

INF ¾ 6

INF 5 5 -

1º 3 3 5

2º 1 1 3 5

3º 1 2 3

4º 1 4 3

5º 1 4 3

6º 5 6

TOTAL 1 7 26 31

23. Cita os 3 libros que máis che gustaron de todos os que levas lido? 1)............................................................................................... 2).............................................................................................. 3).............................................................................................

24. Ordena os idiomas nos que acostumas a ler?

oGalego oCastelán oInglés oFrancés oOutras linguas

INF ¾

INF 5

1º

2º

3º

4º

5º

6º

TOTAL

1º

1º (5)

1º (3)

1º (4)

1º (6)

2º

1º

2º

1º (5)

1º (3)

1º (4)

1º (6)

1º

2º

3º

4º

5º

ENQUISA AO PROFESORADO: PRÁCTICAS DE USO DA BIBLIOTECA E FOMENTO DA LECTURA 1. Utiliza os recursos da biblioteca escolar para o seu labor docente oA cotío oÁs veces oCase nunca oNunca

2. Dos servicios e posibilidades da nosa biblioteca escolar, fai uso dos seguintes, a título individual: oConsultar os fondos documentais oConsultar o catálogo, boletíns de novidades, guías de lectura oConsultar as novidades oLevar libros en préstamo, a título persoal oLevar libros en préstamo, para aula oSeleccionar libros e outros materiais para traballar temas específicos oConsultar en internet oLectura individual (libros, revistas, xornais) oRealizar outros traballos (corrixir exames e traballos, programar

actividades) oOutros

TITORES

ESPECIALISTAS

TOTAL

5 3 -

2 3 2 -

7 6 2 -

TITORES 4 3 3

ESPECIALISTAS 2 4 2

TOTAL 6 7 5

8 6 2 1

3 1 2 2

11 7 4 3

3. Emprega os recursos da biblioteca escolar co seu alumnado

oA cotío oÁs veces oCase nunca

4. Dos servicios e posibilidades da nosa biblioteca escolar, fai uso dos seguintes, co seu alumnado: oLer (contos, novelas, poesía, cómics, xornais, revistas...) oConsultar diccionarios, enciclopedias e outros libros informativos oConsultar o catálogo e realizar buscas documentais oFacer uso dos materiais audiovisuais ou multimedia presentes no fondo oConsulta internet oParticipar nas actividades de fomento de lectura organizadas pola biblioteca oProgramar e levar a cabo actividades de animación á lectura oParticipar en programas de formación de usuarios organizadas pola biblioteca oProgramar e levar a cabo actividades de formación de usuarios e educ. documental a nivel titorial oRealizar proxectos documentais, consultando as distintas fontes informativas oRealizar o préstamo oOutros

TITORES 3 5 -

ESPECIALISTAS 4 1

TOTAL 3 9 1

TITORES

ESPECIALISTAS

TOTAL

2 -

1 2 2

1 4 2

5. Os materiais do fondo documental que máis utiliza co seu alumnado son... oLibros de ficción oLibros informativos (enciclopedias, diccionarios, monografías...) oRevistas de divulgación oXornais oAudiovisuais (diapositivas, videos, casetes, CD Audio...) oMultimedia (CD Rom, DVD) oInterneto o Material específico para a atención de alumnado con necesidades específicas, atención ao alumnado inmigrante... oMaterial didáctico elaborado polo profesorado

6. No caso de ser titor/a oConta con biblioteca de aula oExiste colaboración entre a súa biblioteca de aula e a biblioteca oA biblioteca de aula é independente da biblioteca de centro

escolar

TITORES

ESPECIALISTAS

TOTAL

1 4 3 -

1 1 2 1 2

1 2 6 4 2

TITORES

TOTAL

7 -

7. No caso de programar actividades de fomento da lectura entre o seu alumnado, indique as máis habituais: oPresentación de libros e recomendación de lecturas oNarración oLectura en voz alta oLectura compartida oConversas sobre os libros e as lecturas oProxectos arredor dun libro, un tema ou a obra dun autor/a oEncontros con autores/as ou ilustradores/as oClub de lectores oOutras

TITORES

ESPECIALISTAS

TOTAL

5 8 6 7

1 3 3 3

6 11 9 10

1 -

1 8

TITORES 2 6

ESPECIALISTAS 2 5

TOTAL 4 11

6 2 2 -

3 3 3 3

9 5 5 3

8. Colabora cos responsables da biblioteca escolar oNa oNa oNa oNa

xestión técnica dos fondos documentais realización do préstamo programación de actividades de dinamización da bibloteca posta en práctica das propostas de dinamización ¡ De fomento da lectura ¡ De formación de usuarios ¡ De difusión cultural oOutras

9. Na súa opinión, a biblioteca escolar do seu centro é un recurso pedagóxico ao servizo dos procesos de ensino e aprendizaxe?

TITORES

ESPECIALISTAS

TOTAL

1 7

1 5

2 12

TITORES

ESPECIALISTAS

TOTAL

TITORES

ESPECIALISTAS

TOTAL

oNada oPouco oBastante oMoito

10. Favorece a adquisición de hábito lector? oNada oPouco oBastante oMoito

11. Facilita a educación para o uso da información (alfabetización informacional) ? oNada oPouco oBastante oMoito

“ESTRATEXIAS LECTOESCRITORAS E DIFICULTADES QUE ATOPAMOS” I.

Animación á lectura

1. Marca as actividades que adoitas facer na Hora de ler: Empregas as lecturas do mar feitas dende a biblioteca Empregas libros informativos Empregas o libro de lectura do teu curso ou lecturas dos libros de texto Empregas libros en préstamo da biblioteca Os teus alumnos traen libros das súas casas Outras.Cales?

TITORES 6 5 5 8 6 2 -

2. Que materiais empregas na túa clase para ampliar ou complementar a información dos libros de texto? Libros de texto de lecturas Biblioteca de aula Libros de ficción da biblioteca do centro Libros informativos da biblioteca do centro Prensa Libros que traen os nenos Recursos audiovisuais Recursos multimedia Libros dalgunha biblioteca pública. Outros.Cales?

1 1

TOTAL 7 5 5 9 6 3

Traio libros de casa Lemos o xornal Hora de ler cos compañeiros e os mayores levan o libro que están a ler na clase (PT)

TITORES 3 5 5 7 4 2 6 5 2 3 -

ESPECIALIST 1

ESPECIALIST 0 1 2 2 1 0 0 2 1 0

TOTAL 3 6 7 9 5 2 6 7 3 3

Biblioteca propia Catálogos, folletos, bits de intelixencia, materiais dos nenos, carpeta cultural… Fichas complementarias

3. Recomendas ó teu alumnado lecturas complementarias ó libro de texto? Si Non

TITORES 6 1

ESPECIALIST 2

TOTAL 8 1

4. Que tipo de actividades de lectura fas na clase? Lectura en voz alta Lectura compartida Lectura silenciosa Lectura cooperativa Lectura guiada Lectura independente Outras.

TITORES 8 6 6 3 5 4 0

ESPECIALIST 1 1 2 0 1 1 0

TOTAL 9 7 8 3 6 5 0

5. A mochila viaxeira: Paréceche útil Os nenos len o seu contido Cambias o contido da mochila según o neno que ten que levala

TITORES 7 5 7

ESPECIALIST 2 0 0

TOTAL 9 5 7

II.

Mecánica lectora

1. En que aspectos da lectura atopas máis dificultades prácticas? Mecánica lectora Comprensión lectora Animación á lectura (Despertar gusto pola lectura…) Outras.Cales?

TITORES 3 7 2 1 -

2. Dificultades máis frecuentes coa mecánica lectora que atopas na túa aula Exactitude lectora (omisións, substitucións, inversións…) Velocidade e fluidez Expresividade (entonación, uso de pausas…) Silabeo Outras.Cales?

III.

TOTAL 5 9 3 1

Horas de lectura Mecánica lectora e gusto pola lectura nalgúns casos. Os nenos de nee soen ter dificultades en todos estos campos.

TITORES 2 6 4 2 0 -

ESPECIALIST 2 2 1 0

ESPECIALIST 2 1 2 1 0

TOTAL 4 7 6 3 0

O silabeo nun só caso. En PT amosan todas estas dificultades.

Comprensión lectora

1. Antes de comezar a ler queda claro cal é o obxectivo da lectura? Si Non

TITORES 8 0

ESPECIALIST 2 0

TOTAL 10 0

2. Activas os coñecementos previos do alumnado , así como as súas expectativas concretas ante un texto, antes de comezar a lelo? Si Non

TITORES

ESPECIALIST

TOTAL

6 1

2 0

8 1

Axúdaslles a identificar a estructura textual por medio de organizadores gráficos, mapas conceptuais…? Si Non

TITORES 3 3

ESPECIALIST 2 0

TOTAL 5 3

Animas ós rapaces a recapitular sobre o lido, facer resumos das ideas principias e que ofrezan unha interpretación individual do texto? Si Non

TITORES 7 1

ESPECIALIST 2 0

TOTAL 9 1

5. Qué técnicas utilizas para axudar a comprensión dos textos Lectura de todo o texto Lectura de apartados Subraiado Resumo Esquemas Outros

TITORES 5 6 2 3 3 4 -

ESPECIALIST 2 1 1 2 2 1

falar do lido, fixarnos nun persoaxe, expresión plástica e dramática do conto. Repaso da lectura con axuda das ilustracións. Recapitulación de todo o lido a través de preguntas claves. Actividades previas á lectura, traballar o vocabulario, aclarar dúbidas, facer aclaracións, inferencias sobre o lido, prediccións sobre o final do texto, buscar a idea principal, resumos, facer e contestar preguntas…

6. Que actividades realizas para tratar de correxir as dificultades de comprensión lectora que atopas na túa clase? -

TOTAL 7 7 3 5 5 5

Falamos sobre o que imos a traballar e o que aprenderon. Lectura en grupo e individual e posteriormente posta en común dos contados, debuxos sobre o lido. Buscamos a solución entre todos. Traballar textos, en ocasións con axuda para ir indicándolles as pautas e outras veces sacando eles por sí sos as despostas, dándolles se fose necesario pistas. Resumos, preguntas orais e escritos sobre o texto. Lecturas en voz alta e seguida. Sintetización da información lida, resumos, esquemas, postas en común. Presentar os textos, preguntar sobre o tema, traballar a estructura, o vocabulario, resumes… As actividades da pregunta anterior.

IV.

Expresión oral e escrita

1. Que tipo de actividades de exposición oral realizan os alumnos na aula? Para comentar as súas vivencias e as súas cousas Para solucionar conflictos. Para repasar contidos dos temas. Para explicitar o que logo van a escribir. Outras actividades

TITORES 7 7 6 3 3 -

ESPECILIST 2 2 2 1

TOTAL 9 9 8 4 3

Falamos sobre o que imos traballar e o que aprendemos. Lectura dos libros que traen e logo contán coas súas palabras o que leron. Xogos de palabras

2. Empregas a técnica dos borradores cos teus alumnos? Si Non Poucas veces

TITORES 3 1 2

ESPECILIST 2

TOTAL 5 1 2

3. Despois de lido e traballado un texto, os teus alumnos escriben un resumo do texto e comprobas si o comprenden? Si Non As veces

TITORES 0 1 5

ESPECILIST

TOTAL 0 1 7

4. Que tarefas empregas para traballar a expresión escrita? Dictado Copia Responder a preguntas Escritura libre Escritura guiada (sobre algún tema en particular) Outros

TITORES 7 6 6 5 4 2 -

5. O que fan os alumnos é publicado nalgún sitio? Si.

Non

TOTAL 9 8 8 7 6 2

Fichas de grafomotricidade e de trazos. Xogos de palabras

TITORES 2 -

ESPECILIST 2 2 2 2 2

ESPECILIST 1

TOTAL 3

Espazos da aula Na páxina web do cole e na aula. Revista escolar, no blog…

6. Dificultades máis frecuentes coa expresión escrita que atopas no alumnado. Grafismo e calidade da letra (trazo) Unións e fragmentación de palabras Ortografía Construccións gramaticais Identificación da estrutura na escrita de diversos textos (conto, noticia, narración, descrición...) Calidade e coherencia na composición escrita (textos libres: conto, narración, descrición…) Outras

TITORES 6 2 6 3

ESPECILIST 1 1 2 2

TOTAL 7 3 8 5

7. Cando fan composicións escritas ou dictados, son correxidos en .... En grupo Individualmente As dúas opcións Correccións de textos polos propios alumnos (faltas de ortografía, puntuación, expresións…)

O grafismo só nalgún caso e xa se está a traballar a caligrafía dando bo resultado. Falta de motivación á hora de facer escritura libre.

TITORES 0 3 6

ESPECILIST 1 1

TOTAL 0 4 7

FORMACIÓN

1. Recibiche formación inicial respecto da lectura-escritura. Si

Non

2. Recibiche formación continua respecto da lectura-escritura. Si. A través de (cursos,seminarios, grupos de traballo…)

TITORES 5 -

3. Tes necesidades de formación en esta temática. Si.

Experiencia docente, lecturas de artículos, libros… Na facultade Cursos de formación.

TITORES 1

ESPECILIST 2

TOTAL 3

Grupos de traballo e cursos sobre os proxectos dende unha perspectiva constuctivista e os materiais, recursos e espazos na aula de EI. Cursos do CEFORE sobre o constructivismo. Cursos, seminarios e grupos de traballo.

TITORES 7

ESPECILIST 1

TOTAL 11

Non

TOTAL 6

Non

ESPECILIST 1

En todo. Refrescar a maioría dos bloques e atopar actividades innovadoras. Ampliar e coñecer técnicas distintas ás que xa coñezo. Profundizar no tema, técnicas… En xeral, lectura e escritura. Proxectos documentais, comprensión lectora, exactitude lectora e escritora, dislexia. Composicións de textos.

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Itinerario Lector

C.E.I.P. Víctor Sáenz

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Infantil 3 ANOS

TITULO “O coelliño branco”

GALEGO

CASTELÁN

“Carlota a marmota” “OH!” “Que tal vexetal?: Alimentos con sentimentos” “Tres osos” “No es una caja” “El pollo Pepe” “El estrafalario libro de imágenes del duende Blas”

AUTOR Adapt. Xosé Ballesteros Miro Villar Josse Goffin

EDITORIAL Kalandraka Xerais Kalandraka

Saxton Freymann y Joost Elffers

Ediciones Linteo

Marisa Núñez Antoniette Portis Nick Denchfield

OQO Factoria K S.M.

Emmanuelle Houdart

Juventud

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Infantil 4 ANOS

TITULO

AUTOR

EDITORIAL

GALEGO

“Frederick” “Elmer” “Libro de contar”

Leo Leonni David Mckee Mariona Cabassa Xosé Ramón Mariño Ferro

Kalandraka Xerais OQO

“A mora na silva”

CASTELÁN

“Los siete cabritos” “La pequeña oruga glotona” “Cerca” “La vaca que puso un huevo”

Edicións do Cumio

Taraisa Alonso

OQO

Eric Carle

Kókinos

Natalia Colombo

Kalandraka

Andy Cutbill

Serres

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Infantil 5 ANOS

TITULO

GALEGO

“A que sabe a lúa?” “Nadarín” “Cando eu saiba ler” “Corre corre cabaciña”

CASTELÁN

“Donde viven los mounstruos? “Adivina cuanto te quiero” “Cuentos Completos” “La oca loca”

AUTOR

EDITORIAL

Michael Grejniec

Kalandraka

Leo Leoni

kalandraka

Yolanda Castaño

Galaxia

Eva Mejuto

OQO

Maurice Sendak

Altea

Sam McBratney

Kókinos

Beatriz Potter

Beascoa

Gloria Fuertes

Escuela Española

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Primaria 1º Curso

TITULO

GALEGO

“Cando Martiño tivo ganas de mexar a noite de Reis” “A toupiña que quería saber quen lle fixera aquilo na cabeza” “O gran libro dos medos do rato pequeno” “Rimas con letra”

CASTELÁN

“De quien es este rabo?” “Inés del revés” “Los dos monstruos” “Os tres bandidos”

AUTOR

EDITORIAL

Chema Heras

Kalandraka

Werner Holzwarth

Kalandraka

Emily Gravett

Patas de Peixe

Gloria Sánchez

Xerais

Barberís

Susaeta

Anita Jerán David Mckee Tomi Ungerer

Kókinos Espasa Calpe Kalandraka

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Primaria 2º Curso

TITULO

GALEGO

“Quen me quere adoptar?” “Contos de ratiños” “Rata linda de Compostela” “O increíble neno devorador de libros”

CASTELÁN

“Querida Susi… querido Paul” “Cocodrilo se enamora” “Sapo y Sepo son amigos” “La auténtica historia de los tres cerditos”

AUTOR

EDITORIAL

Fina Casalderrey

Xerais

Arnold Lobel

Kalandraka

Bernardino Graña

Xerais

Oliver Jeffers

Patas de peixe

Christinne Nöstlinguer Daniela KulotFrisch

S.M. Factoria K

Arnold Lobel

Alfaguara

Jon Scieszka

Thule Ediciones

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Primaria 3º Curso

TITULO

GALEGO

“O trasno de Alqueidón” “O estanque dos parrulos pobres” “Fafarrios!” “Gaspar o pastor de lebres”

CASTELÁN

“El corazón del sastre” “Cuentos por teléfono” “Azur y Asmar” “Cuentos con letras”

AUTOR

EDITORIAL

Marilar Aleixandre

Xerais

Fina Casalderrey

Rodeira

Gloria Sánchez

Xerais

Lucie Mullerova

OQO

Txabi Arnal

OQO

Gianni Rodari

Juventud

Michel Ocelot Gloria Sánchez

S.M. S.M.

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Primaria 4º Curso

GALEGO

CASTELÁN

TITULO

AUTOR

EDITORIAL

“No corazón do bosque” “O misterio dos fillos de lúa”

Agustín Fernández Paz

Anaya

Fina Casalderrey

S.M.

“Cantarolas”

Xosé Neira Vilas Anisia Miranda

Xerais

“Historia dunha sobreira”

Ramón Caride

Everest

Bird Malcolm

Anaya

Ricardo Gómez

Alfaguara

Hans Jurgen Press

Espasa Calpe

Roald Dahl

Alfaguara

“Manual de la bruja” “La selva de los números” “Aventuras de la Mano Negra” “Cuentos en verso para niños perersos ”

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Primaria 5º Curso

TITULO

GALEGO

“Xela volveuse vampiro” “A escola do Briador” “Bala perdida” “Os soños na gaiola”

CASTELÁN

“Manolito Gafotas” “La noche de la reina Berenguela” “Las brujas” “El pequeño vampiro”

AUTOR

EDITORIAL

Fina Casalderrey

Baía

Antonio Reigosa

Everest

Manuel Rivas

Alfaguara

Manuel María

Xerais

Elvira Lindo

Alfaguara

Xosé Neira Cruz

Planeta-Oxford

Roald Dahl Angela SommerBodenburg

Alfaguara Alfaguara

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Educación Primaria 6º Curso

TITULO

GALEGO

“Palabras de caramelo” “O Rei Artur e a abominable dama” “Ás de mosca para Anxo” “Polo correo do vento”

CASTELÁN

AUTOR

EDITORIAL

Gonzalo Moure

Anaya

Carmen Domech, Jorge Rey e Marilar Aleixandre

Ir Indo

Fina Casalderey

Anaya

Aquilino Iglesia Alvariño

Xerais

Roald Dahl

Alfaguara

Michael Ende

S.M.

“El principito”

Antoine de SaintExupéry.

Salamandra

“El pequeño Nicolás”

Sempé/Goscinny

Alfaguara

“Matilda” “La historia interminable”

Itinerario Lector

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Itinerario Escritor

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

Itinerario Escritor

C.E.I.P. Víctor Sáenz

Itinerario Escritor

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

EDUCACIÓN INFANTIL 3 ANOS

4 ANOS

5 ANOS -

Escribir o seu nome (en maiúscula) Recoñecer a lectura do nome doutros compañeiros. Escribir no encerado e ler (a mestra) títulos de contos, poesías, datas relevantes… Días da semana a través de etiquetas, cancións… Ler o calendario, escribir a data no encerado. Achegarse á lectura e escritura dos números. Xogo con letras e números inmantados. Ler as notas que se lles envían ás casas.

Recoñecer e escribir o seu nome e o dos seus compañeiros. Escribir o nome da súa nai, do pai e da mestra. Reproducir nomes comúns do traballo diaria na aula. Diferenciar nomes curtos e longos. Copiar a fecha no encerado. Ler e copiar listas. Inventar contos, poesías e escribilos entre todos. Lectura e escritura de números. Escribir nomes propios e comúns con letras e números móbiles, inmantados…

Recoñecer e escribir o seu nome e o primeiro apelido, así como o dos pais e irmáns. Ler e escribir títulos de contos. Copiala data do encerado. Recoñecer e reproducir nomes de obxectos da vida cotiá. Elaborar listas. Elaborar conxuntamente unha nota e copiala individualmente. Copiar receitas cos ingredientes. Ler colectivamente o menú do comedor.

Itinerario Escritor

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

ED. PRIMARIA (1º CICLO) 1º CURSO

Listaxes. Receita. Noticia. Diálogo Descrición. Adiviñanzas Pareados. Trabalinguas. Rimas. Enderezos. Instrucións. Cancións. Relatos. Pequenas obras de teatro. Anuncios. Carteis. Murais.

2º CURSO -

Descricións. Listas. Narración de experiencias. Instrucións. Notas. Postais. Invitacións. Anuncios. Horarios e calendarios de actividades. Contos Poesías Diálogos Pequenas obras de teatro Texto publicitario Carta breve. Receitas e Menús.

Itinerario Escritor

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

EDUCACIÓN PRIMARIA (2º CICLO) 3º CURSO -

Invitación. Escribir sobre un mesmo. Descricións de animais, persoas, obxectos e lugares. Escribir unha felicitación. Escribir un conto. Diálogos. Postais. Dar instrucións. Un diario. Anuncios. Preguntas. Completar bocadillos dun cómic. Alongar oracións. Formar oracións. Facer un cómic. Pasos dunha receita. Cambio de orden das palabras dunha oración. Ondear oracións dun parágrafo. Cartas. Unir oracións. Creación de poemas. Ordenar feitos.

4º CURSO -

Contos. Noticias. Descricións de lugares, persoas, paisaxes, escenas, animais e obxectos. Definicións de palabras. Anuncios. Solicitudes. Cartas ao director. Cartas persoais. Autobiografías. Invitacións. Felicitacións. Diálogos. Postais. Instrucións. Mensaxes breves. Carteis. Poesías. Trabalinguas. Rimas. Refráns ou ditos. Opinións.

Itinerario Escritor

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

EDUCACIÓN PRIMARIA (3º CICLO) 5º CURSO -

Contos. Poemas. Cartas persoais. Cartas formais. Tarxetas. Diálogos. Enquisas. Descricións (persoas, lugares, obxetos). Argumentos e resumos de textos, libros, películas… Críticas de cine, literarias… Noticias. Narracións de carácter informativo. Biografías. Historias en cadea. Diario. Lendas.

6º CURSO

Diario. Lendas. Historias en cadea. Diario. Lendas Carteis e folletos informativos. Instrucións. Mapas conceptuais. Anuncios. Relatos históricos. Fábulas. Refráns. Contos humorísticos. Fichas. Retrato. Contos populares. Reclamacións. Textos teatrais.

Contos. Poesías. Teatro. Textos dialogados en estilo directo e indirecto. Textos en primeira e terceira persoa. Recensións. Reseñas. Formularios. Biografías. Autobiografías. Cartas persoais. Cartas de prezos. Textos explicativos. Textos de opinión. Instrucións e normas. Receitas de cociña. Esquemas. Programas. Traballos dun tema.

Cómics. Descricións. Definicións. Resumos. Correos electrónicos. Blogues. Wikis. Anuncios publicitarios. Folletos publicitarios. Entrevistas. Enquisas. Textos explicativos. Cantigas. Textos argumentativos. Tarxetas. Exposicións. Directorios. Guías. Plans de viaxe. Diarios. Textos periodísticos.

Itinerario Escritor

C.E.I.P. VÍCTOR SÁENZ

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

EDUCACIÓN INFANTIL OBXECTIVOS Os alumnos e alumnas deberán ser capaces de: 1. Recoñecer a biblioteca como un espazo diferente ao do resto das dependencias do colexio. a) Descubrir os materiais que forman parte dunha biblioteca: libros de literatura infantil, enciclopedias, dicionarios, revistas, discos, vídeos, etc. b) Recoñecer os documentos que poden aparecer na biblioteca a partir das súas características esenciais: impresos, electrónicos, audiovisuais.

2. Coñecer as normas de comportamento básicas da biblioteca: silencio, orde e limpeza/hixiene/coidado. a) Manipular correctamente os materiais.

3. Desenvolver o gusto pola lectura. a) Coñecer as actividades que se poden desenvolver nunha biblioteca: ler, contar contos, ver libros, escoitar música, ver unha película ou un documental... b) Escoitar contos c) Participar nas actividades de animación á lectura que se desenvolvan na biblioteca.

4. Considerar a biblioteca como unha fonte de información.

5. Crear a necesidade de consulta de información nos rapaces.

6. Familiarizarse co sistema de ordenación dos materiais dunha biblioteca.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” a) Distinguir entre libros de ficción e libros de información e a súa localización na biblioteca b) Localizar na biblioteca do centro os libros para Prelectores (baldas azuis) e Primeiros Lectores (baldas azuis) . c) Colocar correctamente os libros nos estantes (co lombo para fora).

7. Coñecer a portada e o lomo dos libros

8. Diferenciar entre autor e título

CONTIDOS 1. Sinalización da biblioteca escolar. 2. Normas de uso da biblioteca. 3. Clasificación dos libros adaptados á súa idade (Prelectores e Primeiros Lectores). 4. Escoita atenta dun conto 5. Libros de ficción e libros de información. 6. Portada e lomo dos libros 7. Autor e título dos libros. 8. Valoración da lectura como fonte de información e diversión.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN. 1. Ser quen de recoñecer os libros da súa idade e a súa localización na biblioteca. 2. Ser quen de comprender e utilizar clasificación dos libros da súa idade. 3. Empregar de forma autónoma os servizos de empréstito 4. Saber recoñecer os libros de información e distinguilos dos de ficción. 5. Distinguir nun libro a portada e o lombo. 6. Distinguir nun libro entre autor e título.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

ACTIVIDADES Establecerase un horario semanal fixo para acudir a biblioteca e participarase en todas as actividades organizadas dende a biblioteca que estean adaptadas á súa idade. 1. Recoñecer a biblioteca. - Que é unha biblioteca? Amosaráselles diferentes fotografías/debuxos de distintas dependencias do colexio. Preguntaráselle ao alumnado cal corresponde á biblioteca. A partir de entón, establecerase un diálogo co que trataremos de extraer as ideas previas que teñen os rapaces sobre: que bibliotecas coñecen, que hai nelas, para que serven, como se ordenan os libros, para que serven os libros… -Presentación da nosa biblioteca. Visitaremos a biblioteca do cole. Deixaráselles explorala indicándolles en que deben fixarse: nos distintos espazos da biblioteca, as cores dos estantes, carteis, a margarida da CDU, a decoración… Explicaráselles cales son as normas de comportamento básicas da biblioteca. Se lles indicará cales son os estantes onde están colocados os libros axeitados para eles (baldas azuis para Prelectores e baldas vermellas para Primeiros Lectores

2. Comportamento e coidado dos libros. -Darémoslles varios debuxos para que coloreen aqueles nos que a mascota da nosa biblioteca se está comportando correctamente. Nos debuxos aparece Rosiña comendo, Rosiña xogando cun balón, Rosiña berrando... Pero tamén lendo un libro correctamente, colocando as cousas no seu lugar, etc. -Explicaráselles cómo temos que tratar os libros: pasar as páxinas con coidado, non manchalos, non rompelos...En material impreso plasmaremos debuxos ou viñetas que fagan alusión ao coidado do material co que contamos. Identificarán e colorearán aquelas nas que se recoñece o bo coidado do material.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” 3. Actividades en torno aos contos: -Lerémolles contos no recuncho dos contos da biblioteca. Unhas veces escolleremos os profes os contos e outras serán eles os que elixan. A partir de aí, poderemos plantexar diferentes actividades: volver a contalos entre todos e buscarlles outro desenlace, ordear un conto coñecido a partir das súas imaxes, inventar contos a partir de imaxes, dramatizar os contos…

4. Actividades en torno á organización dos fondos: -Debate: Preguntarémoslles aos rapaces se saben como buscar na biblioteca un libro sobre un tema concreto? O obxectivo é que cheguen a conclusión de que é necesario que organizar os espazos e os materiais. -Portada e lombo dos libros: Explicarémoslles o que é a portada e o lombo do libro. Farémoslles ver que aínda que na biblioteca da súa aula os libros se colocan ca portada visible na biblioteca a case todos os libros tan só se lles ve o lombo cando están colocados nas baldas. Darémoslles libros da súa sección para que os coloque nas baldas correctamente (lombo para fóra, con coidado para que non se dobren as tapas ou as follas...) -Título e autor dun libro: Explicaráselles aos alumnos a diferenza entre o título e o autor do libro. Logo buscaremos nas portadas dos contos cales son os títulos e cales os autores guiándonos un pouco polo tamaño das letras. O profesor/a irá lendo en voz alta títulos e autores de libros e eles terán que dicir de qué se trata, se dun título ou un autor. Despois inventarán títulos para distintos contos que lles lerá o mestre/a. Seguidamente cubrirán unha ficha na que terán que subliñar de vermello o título do libro e de azul o nome do autor. (Ficha coa fotocopia de portadas de distintos libros) -Empréstito: Practicaremos o sistema de empréstito co alumnado. De momento na nosa biblioteca o empréstito é manual pois aínda non está toda catalogada. Do que se 5

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” trata é de que os rapaces saiban que se queren coller un libro, poden facelo na hora de biblioteca da súa titoría ou no recreo da mañá. Poderán escollelo eles mesmos nas seccións que xa coñecen (azul e vermella no caso dos libros de ficción) e logo deberán ir a onde o mestre/a que estea de garda na biblioteca para que llo anote no libro de rexistro. Tamén deben acudir ao mestre/a para a súa devolución. Non é preciso que eles coloquen os libros que devolven. Diso xa se ocuparán os mestres ou os alumnos colaboradores da biblioteca. - Marcaposicións Ensinaráselles aos rapaces como usar os marcaposicións confeccionados para cada alumno e que teñen a función de manter a orde dos fondos da biblioteca. Cada neno conta cun marcaposicións que estará á súa disposición na biblioteca e que leva a súa fotografía. Cando collan un libro nas baldas deixarán o seu marcaposicións no seu lugar e cando queiran devolvelo tan só teñen que buscar o seu marcaposicións e colocar no seu lugar o libro que colleran. -Clasificamos libros Organizaremos o grupo en equipos de 3. Entregarémoslles a cada equipo media ducia libros tres de información e tres de ficción. Deixaremos que os examinen e que falen sobre eles. Despois pedímoslles que os clasifiquen en dúas categorías: os que contan historias e os que falan da realidade. Deben chegar a un acordo na clasificación e facer dous montóns. -Nós tamén somos escritores e escribimos un conto para a biblioteca. O grupo-aula inventará un conto colectivo que escribirá ca axuda do mestre/a e que logo ilustrarán entre todos. Deseñarán a portada co titulo e os autores. Entregarase á biblioteca para que o catalogue e logo pase a formar parte dos seus fondos. - Nós tamén somos escritores e escribimos un libro de información para a biblioteca. O grupo-aula escribirá un libro informativo moi sinxelo que escribirá ca axuda do mestre/a e que logo ilustrarán entre todos. Deseñarán a portada co titulo e os autores. Entregarase á biblioteca para que o catalogue e logo pase a formar parte dos seus fondos. 6

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

1º CICLO DE PRIMARIA OBXECTIVOS Os alumnos e alumnas deberán ser capaces de: 1. Entender a biblioteca como centro de recursos do colexio e como servizo para toda a comunidade. a) Coñecer o espazo da biblioteca e as distintas seccións. b) Coñecer as funcións da biblioteca e os seus servizos: consulta, sala de lectura, préstamo... c) Coñecer e saber utilizar o servizo de préstamo.

2. Adquirir hábitos relacionados co comportamento que se debe manter nunha biblioteca. a) Respectar as normas establecidas na biblioteca, b) Respecta e coidar os materiais. c) Coñecer as normas de utilización da sala de lectura, onde colocar os libros que se len (utilización dos “marcaposicións”)

3. Adquirir o hábito de uso da biblioteca como recurso para a información e o ocio. a) Diferenciar entre documentos de información e os de ficción. Observar o diferente tratamento temático nuns e outros. b) Coñecer o lugar no que están ubicados dentro da biblioteca os fondos de consulta e os de ficción.

4. Buscar e localizar información dentro da biblioteca. a) Localizar na biblioteca do centro os libros para Prelectores (baldas azuis), Primeiros Lectores (baldas azuis) e Lectores Autónomos (baldas verdes) e coñecer o seu sistema de organización.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” b) Comprender e utiliza-lo sistema de clasificación e organización da colección empregando a margarida da CDU e baseándonos nas súas cores e pictogramas. c) Colocar correctamente os libros nos estantes d) Coñecer a existencia de catálogos e a súa función. e) Coñecer o concepto de sinatura como sistema para localizar documentos. 5. Coñecer e utilizar axeitadamente os documentos. a) Recoñecer as partes físicas dun libro: cuberta, lombo, portada e contraportada b) Recoñecer os elementos que identifican os documentos: autor, título, editorial, ilustrador c) Diferenciar as funcións de autor e ilustrador. d) Establecer relacións entre as imaxes e a información entender as imaxes como fontes de información.

CONTIDOS 1. Distribución do material dentro da biblioteca do centro. 2. As normas da biblioteca. 3. Servizos da biblioteca: préstamo, sala de lectura. 4. Libros de información e de ficción. 5. A CDU: cores e pictogramas. 6. Os catálogos. 7. Elementos identificativos dun libro: autor, ilustrador, editorial 8. Partes físicas dun libro. 9. Imaxes e textos: descrición e asociación. 10. A biblioteca como centro de recursos, lugar de información e ocio: valoración, respecto e coidado da mesma.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

CRITERIOS DE AVALIACIÓN. 1. Identifica os diferentes espazos da biblioteca e os servizos que ofrece. 2. Respecta as normas de comportamento e uso establecidas para a biblioteca. 3. Emprega de forma autónoma os servizos de empréstito 4. Emprega de forma autónoma os marcaposicións. 5. Recoñece os libros de información e distinguilos dos de ficción. 6. Recoñece os fondos para prelectores, primeiros lectores e lectores autónomos e a súa localización na biblioteca. 7. Busca un libro concreto no estante de primeiros lectores mirando a etiqueta. 8. Localiza as baldas onde atopar libros de animais, plantas, medios de transporte, atlas, dicionarios, deportes, manualidades, fotografía, corpo humano,… apoiándose nas cores e pictogramas das CDU. 9. Distingue nun libro a cuberta, lombo, portada e contraportada 10. Identifica nun libro: o título, autor, ilustrador e editorial.

ACTIVIDADES Establecerase un horario semanal fixo para acudir a biblioteca e participarase en todas as actividades organizadas dende a biblioteca que estean adaptadas á súa idade.

1. Entender a biblioteca como centro de recursos do colexio e como servizo para toda a comunidade. -Visitar a biblioteca do centro e dicir todo o que sabemos sobre ela: que hai na biblioteca, para que imos a unha biblioteca, onde se atopan os libros para os máis pequenos, por que hai estanterías e/ou etiquetas de distintas cores...

-Comentar en grupo que cousas podemos facer na biblioteca: ler, consultar libros sobre temas determinados, levar libros en servizo de préstamo, etc.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” -Explicarlles que persoas poden ir á biblioteca do noso centro: ademais dos mestres e todo o alumnado, a biblioteca tamén está aberta ao resto das persoas que forman parte da comunidade educativa (mestres/as, nais, pais, persoal non docente...)

-Práctica de bibliotecario/a: Nas distintas sesións dedicadas á formación de usuarios o alumando organizarase por quendas para interpretar o papel de bibliotecario/a. Trátase de que entendan como funciona este servizo e de que sexan observadores e coidadosos co material, xa que ademais de apuntar a data de entrega e devolución, o libro ten que ser revisado para asegurarnos de que a persoa que o levou o devolve nas mesmas condicións. Falaremos así da importancia de coidar o material.

2. Adquirir hábitos relacionados co comportamento que se debe manter nunha biblioteca. -Que é o marcaposicións e para que serve. Sinalar a importancia da súa utilización para que a biblioteca estea ordenada.

-Normas da biblioteca (pódese empregar o material de Infantil, xa que o alumnado do 1º ciclo é a primeira vez que asiste a sesións de formación de usuarios da biblioteca).

3. Adquirir o hábito de uso da biblioteca como recurso para a información e o ocio. -Os carteis. Explicación do que significan os rótulos da biblioteca “Libros de ficción” e “Libros de Consulta”. -Colocar diferentes libros no seu lugar correspondente tendo en conta os dous grandes grupos anteriores. -Elixir un tema e observar como un libro de ficción e un libro de consulta tratan ese tema de xeito diferente. Que conclusións sacamos? Por exemplo, un conto sobre animais e un libro informativo sobre o mesmo tema. 10

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

4. Buscar e localizar información dentro da biblioteca. -Explicarlles onde se atopan os libros dos máis pequenos, e como se colocan.

Darlles

algúns

para

que

poñan

eles

mesmos

estante

correspondente. -Preguntarlles de onde collen eles os libros. A maioría faino no estante vermello, que é onde se colocan os libros de ficción dos “primeiros lectores”. Explicarémoslles como están organizados e mandarémoslles coller algúns dos que xa están catalogados. -Presentar a margarida da CDU: explicarlles a necesidade de organización dos fondos e o sistema da CDU; que é e para que serve. Faremos especial fincapé nas cores e nos pictogramas. Empregaremos a nomenclatura máis sinxela e adaptada que xa se amosa nas etiquetas para que o alumnado comprenda correctamente as distintas seccións. ( Por exemplo, a sección número 1 corresponde a “Filosofía. Psicoloxía. Ética”. Nós empregaremos unha nomenclatura máis axeitada ao vocabulario dos rapaces de 1º ciclo: “1. Pensar e coñecerse”. A continuación cada alumno collerá unha tarxeta. Nela indicarase o tipo de libro que precisa buscar (por exemplo, libros sobre medios de transporte). Irá á CDU e dirá onde están os libros sinalados. Buscaraos na biblioteca. Á inversa, cada alumno terá un libro que deberá colocar no seu lugar correspondente, fixándose na CDU. Ao principio empregaremos temas sinxelos moi relacionados cos contidos traballados na aula e dos que na roda da CDU, facilitándolles así a busca. -Observar as etiquetas deses libros, e ver a diferenzas con outros. Explicarlles que é o que aparece na etiquetas. Despois, faremos unha proba: cada alumno ten os datos dun libro (autor, título, idioma) co que confeccionará unha etiqueta a man (con folios de cores). Despois, diremos onde colocariamos ese libro no estante. -Ensinarlles a buscar un libro xa catalogado no catálogo Meiga polo título.

5. Coñecer e utilizar axeitadamente os documentos. 11

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” -Describir un libro fisicamente, empregando o vocabulario axeitado: que é a cuberta, cal é o lombo, cal a portada e contraportada, que son as páxinas, que é e para que serve o índice. Fixarse moito nas cousas que aparecen en cada unha desas partes. Practicaremos en grupos pequenos, e cando teñan certa autonomía cada alumno cubrirá unha ficha onde aparecen todas esas partes que deberán nomear. -Que identifica aos libros e outros documentos?; por que son diferentes uns doutros? Que observen libros e textos diferentes. A través deles, como se titula, quen é o autor, o ilustrador e a editorial. Practicaremos en parellas, con libros nos que esta información sexa ben visible, aínda que despois poidamos explicarlles (con exemplos) que hai libros que teñen algúns datos no seu interior. -Fixarse nun libro no que apareza na portada o nome do autor e do ilustrador. Preguntar se coñecen en que consiste cada unha desas funcións. Explicalas en gran grupo e xogar a ser esas dúas profesións: unha actividade consistirá en entregarlles a todos as mesmas ilustracións, e terán que ser os autores da historia que alí se imaxinen. Observar ao final a diversidade de historias que poden xurdir (se fora o caso). A outra actividade consistirá en ilustrar un mesmo texto para todos. Igualmente, ver os resultados de todos. -Elixir un libro e fixarse nas súas ilustracións. En grupos, expoñerán as opinións que poidan ter sobre as imaxes que aparecen nun libro. Despois comprobamos entre todos se acertamos ou non. Para esta actividade empregaranse imaxes que sexan moi fieis ao texto e outras que “despisten” un pouco máis, co fin de decatarse da importancia que ten ler (as imaxes e os textos). -Nós tamén somos escritores e escribimos un conto para a biblioteca. O grupo-aula inventará un conto colectivo que escribirá ca axuda do mestre/a e que logo ilustrarán entre todos. Deseñarán a portada co titulo e os autores. Entregarase á biblioteca para que o catalogue e logo pase a formar parte dos seus fondos. - Nós tamén somos escritores e escribimos un libro de información para a biblioteca. 12

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” O grupo-aula escribirá un libro informativo moi sinxelo que escribirá ca axuda do mestre/a e que logo ilustrarán entre todos. Deseñarán a portada co titulo e os autores. Entregarase á biblioteca para que o catalogue e logo pase a formar parte dos seus fondos.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

2º CICLO DE PRIMARIA OBXECTIVOS 1) Coñecer a función dunha biblioteca e utilizar axeitadamente os recursos que pode proporcionar. 2) Adquirir hábitos relacionados co comportamento que se debe manter nunca biblioteca. 3) Domina-lo espazo da biblioteca e os seus distintos microespazos. 4) Coñecer e saber utilizar o servizo de préstamo. 5) Adquiri-lo hábito de uso da biblioteca como recurso para a información e o ocio. 6) Distinguir un libro de información de un libro de ficción. 7) Comprender e utilizar o sistema de clasificación e de organización da colección, a C.D.U. 8) Coñecer o concepto de sinatura como sistema de localización dos documentos. 9) Localizalos documentos dentro dos estantes. 10) Coñecela función dos distintos sistemas de busca da información e aplicalos. 11) Recoñecer algunhas partes físicas do libro: cuberta, lombo, portada, contraportada, gardas e sobrecubertas. 12) Recoñecer os elementos que identifican os documentos: autor, título, ilustrador, editorial, colección. 13) Manexalas fontes de información propias da súa idade e utilizalas correctamente: dicionarios, enciclopedias. 14) Utilizar correctamente os instrumentos de recuperación da información: sumarios e índices. 15) Coñecer os sistemas de presentación e organización gráfica da información: imaxes/pés de páxina ou de fotos.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

CONTIDOS 1) Organización da colección dentro da biblioteca: C.D.U. 2) Servizos da biblioteca. 3) Sistema e condicións de préstamo. 4) As normas da biblioteca. 5) Libros de información e libros de ficción. 6) O catálogo MEIGA. 7) Partes físicas de un libro. 8) Elementos de identificación dun libro: autos, ilustrador, editorial e colección. 9) Tipos de lectores. 10) Diferenza entre dicionarios e enciclopedias, e o seu uso. 11) Sumario e índice. 12) Imaxes e pés de páxina ou de fotos.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN 1) Domina o espazo da biblioteca e os seus distintos microespazos. 2) Adquiriu e respecta as normas e hábitos relacionados co comportamento que se debe manter nunca biblioteca. 3) Sabe solicitar un préstamo da biblioteca. 4) Distingue un libro de información de un libro de ficción. 5) Coñece os distintos apartados da C.D.U. e é capaz de clasificar un libro no apartado correspondente. 6) Localiza un libro baseándose na súa sinatura e empreñando as etiquetas. 7) É capaz de buscar no catálogo meiga por autor e título. 8) Identifica as partes físicas do libro: cuberta, lombo, portada, contraportada, garda e sobrecubertas. 9) Identifica nun documento: autor, título, ilustrador, editorial, colección. 10) Distingue e emprega correctamente un dicionario e unha enciclopedia. 11) Sabe buscar información nos índices e sumarios dos libros. 12) Establece relacións axeitadas entre a imaxe e a información.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

ACTIVIDADES Actividades de activación de coñecementos previos: 1) Que é unha biblioteca e que hai nela. Establecerase un debate para recabar información sobre o concepto que os alumnos teñen da biblioteca, da súa organización e dos distintos tipos de soportes que poden ter os fondos da biblioteca . Despois faráselles ver porque é necesaria a biblioteca e a necesidade de coñecer a súa organización e funcinamento. 2) Normas para a súa utilización. En gran grupo, plantexámoslles aos nenos a necesidade dunhas normas de conduta para a utilización da biblioteca. A través dun remuíño de ideas que vaian xurdindo entre os alumnos, coa moderación do/a titor/a, vanse anotando na pizarra todas as

normas que vaian xurdindo previa xustificación da idea

plantexada. Ao remate, e cando xa se teña un certo número de propostas, debateranse tendo en ese momento gran importancia o papel moderador do mestre. De ahí sairán entre 8 ou 10 normas fundamentais que rexerán o comportamento dos rapaces na biblioteca. Con estas normas e as do resto dos ciclos, chegaremos á elaboración das definitivas normas que rexerán o uso diario da biblioteca. 3) Microespazos. Entregarémoslles aos rapaces un plano da biblioteca onde terán que situar os distintos microespazos: zona de xestión e préstamo, zona de consulta, zona de ficción, zona de traballo, zona de acceso a internet, zona de lectura informal, zona de audio-visuais.

Actividades de desenvolvemento: 1. Empréstito. Mentres a biblioteca non estea totalmente catalogada, o empréstito realizarase de xeito manual, polo que lles ensinaremos aos nenos o manexo dos libros de rexistro. É importante que os rapaces saiban que para coller un libro deberán de 16

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” acudir ao mestre que nese intre se atope na biblioteca para que os libros sexan rexistrados antes de levalos para a casa. Tamén deben saber que para facer a devolución, deben seguir o mesmo procedemento. Os rapaces tamén aprenderán a facer os empréstitos eles mesmos simulando ser os bibliotecarios. Cando a biblioteca teña a sección de fondos de ficción xa catalogada iniciarase o empréstito co Meiga e ensinarase ao alumnado a facer o empréstito co lector de código de barras e o Meiga. 2. Libros de información e libros de ficción Entregaremos aos alumnos un lote de libros nos cales atoparemos libros de ficción e formativos. Revisarán os libros e responderán ás seguintes preguntas: Todos os libros tratan do mesmo tema? Todos os libros tratan o tema do mesmo xeito? Separa os libros en dous montóns: os de ficción a un lado e os de información a outro. Distingues dentro da biblioteca as dúas zonas onde se sitúan estes tipos de libros? 3. Ubicación dos libros de ficción. Explicarémoslles aos rapaces a clasificación dos libros de ficción en función dos tipos de lectores: prelectores, primeiros lectores, lectores autónomos, lectores expertos e lectores adultos. Tamén se lles explicará a asignación de cores e a organización alfabética segundo o primeiro apelido do autor. Tratase de que os rapaces comprendan o significado da sinatura e a etiqueta do libro. A continuación entregaráselles un lote de libros, de ficción, para que os ubiquen nos seus andeis correspondentes. Outra actividade que se pode preparar é facelo á inversa, é decir, darlles un listado de títulos cos seus autores correspondentes e que os localicen. 4. A CDU Explicaremos ao alumnado a necesidade de organización da biblioteca e o uso da CDU para elo empregaremos a margarida da CDU colgada na biblioteca. A continuación dividirase ao alumnado en equipos aos que se lles repartirá un paquete de libros para os que teñen que asignar o número da CDU que lles 17

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” correspondería. Debaterán ata estar de acordo e logo pedirémoslles que os coloquen no seu lugar. Esta actividade tamén a poderemos por en práctica empregando fichas nas que aparecen as portadas dos libros que deben clasificar segundo a CDU. Outra actividade será a inversa: entregaremos a cada equipo un listado de libros que teñen que atopar na biblioteca. 5. A busca nos catálogos Explicarase ao alumnado o uso do catálogo OPAC MEIGA. Despois se lles entregará unha ficha na que se lles pide que busquen no catálogo por exemplo: un libro de Roald Dalh, o libro “Desventuras dun lobo namorado”, un libro de Concha Blanco, o libro “Palabras de Caramelo”... Despois deberán cubrir unha ficha explicitando a palabra que empregan para a busca e o catálogo que empregaron: autores títulos. 6. Como é un libro Ensinarase aos alumnos as partes físicas do libro: sobrecuberta, gardas, solapa, cuberta, lombo, portada, contraportada. Despois entregaráselles un lote de libros e, por parellas, deberán manipula-las partes observadas. A continuación xogarán a recordar dito vocabulario: un cita unha das partes e o outro sinálaa nun libro. A ver quen é capaz de non ter ningún fallo? 7. Identificación dos libros: Entregarase un lote de libros a cada rapaz que deberá logo cubrir unha ficha por cada libro onde se lles preguntarán os seguintes datos: título, autor, ilustrador, editorial, ano de publicación, colección, 8.Dicionarios e enciclopedias. Entregaremos a cada equipo de alumnos un dicionario e se lles pedirá un determinado listado de palabras entre as que incluiremos algúns nomes propios como nomes de países e de personaxes históricos. Cando se dean conta de que non poden atopalas todas o mestre fomentará o debate sobre por que non están e onde poderían buscalas introducindo así o emprego das enciclopedias. Explicarase tamén as abreviaturas que aparecen nos dicionarios e que nos permiten 18

distinguir

determinadas

características

das

palabras:

xénero,

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” sinónimos, antónimos,... Introduciremos tamén nestas actividades o emprego de dicionarios de idiomas. 8. Índices ou Sumarios Entregaremos aos alumnos organizados por equipos de traballos varios libros informativos e pediráselles que atopen determinada información dentro deles. Converteremos a busca non concurso para ver quen o fai máis rápido. O obxectivo é que cheguen a conclusión de que o índice pode axudalos a facer esa busca. Despois analizaremos distintos tipos de índices e sumarios con eles. 9.Información gráfica. Entregaremos imaxes a os rapaces por un lado e por outro pés de foto os rapaces deberán relacionalos e pegalos nunha ficha.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS”

3º CICLO DE PRIMARIA OBXECTIVOS 1) Buscar información na biblioteca a) Coñecer o sistema de organización adoitado na nosa biblioteca para os fondos de ficción: prelectores, primeiros lectores, lectores autónomos, lectores expertos, lectores adultos. b) Coñecer o sistema de funcionamento e de organización da biblioteca: CDU e o seu manexo. c) Localizar, seguindo a CDU, distintos materiais na biblioteca. d) Consultar o catálogo MEIGA de títulos, autores e materias. e) Buscar todos os materiais existentes sobre un tema concreto na biblioteca. 2) Localiza-la información nos documentos. a) Distinguir las obras de consulta o de referencia del resto de los libros informativos. b) Coñecer os distintos tipos de obras de referencia ou consulta: distintos tipos de dicionarios e enciclopedias, atlas, anuarios, biografías, obras informativas periódicas (periódicos, revistas), obras audiovisuais( CDRoms, DVDs) c) Coñecer os recursos de organización e presentación dos coñecementos dun libro

informativo:

índices

sumarios,

bibliografías,

glosarios,

cronoloxías,notas á pé de páxina, esquemas, sinopses, imaxes, pés de imaxe, prefacios, introducións, prólogos, etc... d) Coñecer as estratexias básicas de busca en internet: buscadores. 3) Coñecer e utilizar axeitadamente a distinta fontes de información. a) Avaliar a idoneidade da fonte de información en función do que se investiga. b) Contrasta a información obtida en distintas fontes. c) Desenvolve o sentido crítico ante a información. 4) Coñecer o proceso de fabricación dun libro e as súas partes. 20

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” 5) Empregar autonomamente o sistema de empréstito da biblioteca. 6) Desenvolver o gusto pola lectura. 7) Respectar as normas de comportamento e de uso establecidas para a biblioteca.

CONTIDOS 1) Organización da colección dentro da biblioteca: C.D.U. 2) Servizos da biblioteca. 3) Sistema e condicións de empréstito. 4) As normas da biblioteca. 5) Libros de información e libros de ficción. 6) Obras de referencia e tipos 7) Libros informativos 8) O catálogo MEIGA. 9) Proceso de fabricación dun libro. 10) Partes físicas de un libro: sobrecuberta, gardas, solapa, cuberta, lombo, corte anteportada, portada, contraportada. 11) Elementos de identificación dun libro: autos, ilustrador, editorial, colección, ISBN. 12) Tipos de lectores. 13) Localiza información dentro dos libros informativos manexando conceptos como índices ou sumarios, bibliografías, glosarios, cronoloxías,notas á pé de páxina, esquemas, sinopses, imaxes, pés de imaxe, prefacios, introducións, prólogos, etc... 14) A busca en internet: buscadores

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” 5) Coñece os distintos apartados da C.D.U. e é capaz de clasificar un libro no apartado correspondente. 6) Localiza un libro baseándose na súa sinatura e empreñando as etiquetas. 7) É capaz de buscar no catálogo meiga por autor e título. 8) Identifica as partes físicas do libro: sobrecuberta, gardas, solapa, cuberta, lombo, corte anteportada, portada, contraportada. 9) Identifica nun documento: autor, título, ilustrador, editorial, colección, ISBN. 10) Coñece as obras de referencia e as súas tipoloxías 11) Coñece e sabe manexar distintos recursos para a presentación dos coñecementos dun libro informativo: índices ou sumarios, bibliografías, glosarios, cronoloxías,notas á pé de páxina, esquemas, sinopses, imaxes, pés de imaxe, prefacios, introducións, prólogos, etc 12) Escolle as fontes de información máis axeitadas en función do tema que investiga. 13) Contrasta as fontes de información 14) Valora de forma crítica a información que recolle.

ACTIVIDADES 1. Para que sirve a biblioteca e cales son as normas de uso. Establecerase un debate para repasar os coñecementos que os alumnos teñen sobre o que é unha biblioteca, cales son as súas funcións, que servizos presta e os distintos tipos de soportes que poden ter os fondos da biblioteca, distintos espazos da biblioteca e funcións, . Tamén se lembrarán as normas que rexerán o comportamento e de uso da biblioteca. Repasaremos as normas de empréstito e tamén o uso dos marcaposicións. Pediranse voluntarios entre os alumnos para traballar como colaboradores da biblioteca 2. Libros de información e libros de ficción 22

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” Entregaremos aos alumnos un lote de libros nos cales atoparemos libros de ficción e formativos. Revisarán os libros e separaranos en dous montóns: os de ficción a un lado e os de información a outro. 3. Ubicación dos libros de ficción. Explicarémoslles aos rapaces a clasificación dos libros de ficción en función dos tipos de lectores: prelectores, primeiros lectores, lectores autónomos, lectores expertos e lectores adultos. Tamén se lles explicará a asignación de cores e a organización alfabética segundo o primeiro apelido do autor. Tratase de que os rapaces comprendan o significado da sinatura e a etiqueta do libro. A continuación entregaráselles un lote de libros, de ficción, para que os coloquen nos seus andeis correspondentes. Outras actividades que farán será localizar os libros que figuran nun listado de títulos de libros ou buscar todos os libros publicados por un autor que estean dispoñibles da biblioteca. 4. A CDU Explicaremos ao alumnado a necesidade de organización da biblioteca e o uso da CDU para elo empregaremos a margarida da CDU colgada na biblioteca. A continuación dividirase ao alumnado en equipos aos que se lles repartirá un paquete de libros para os que teñen que asignar o número da CDU que lles correspondería. Debaterán ata estar de acordo e logo pedirémoslles que os coloquen no seu lugar. Esta actividade tamén a poderemos por en práctica empregando fichas nas que aparecen as portadas dos libros que deben clasificar segundo a CDU. Outra actividade será a inversa: entregaremos a cada equipo un listado de libros que teñen que atopar na biblioteca. Outra actividade a levar a cabo por equipos de traballo consistirá en entregarlles a cada equipo unha temática sobre a que deben investigar e pedirlles que localicen todos os fondos nos que atoparían información axeitada para dita temática. 5. A busca nos catálogos Explicarase ao alumnado o uso do catálogo OPAC MEIGA. Despois se lles entregará unha ficha na que se lles pide que busquen no catálogo por exemplo: un libro de 23

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” Roald Dalh, o libro “Os Megatoxos e o aprendiz de druida”, un libro de medo, un libro sobre distintas artes de pesca, a película “O bosque animado”, o último disco de Mama Cabra, , o libro “Palabras de Caramelo”, o libro correspondente ao ISBN: 84-8341-219-5... Despois deberán cubrir unha ficha explicitando a palabra que empregan para a busca e o catálogo que empregaron: autores títulos, materias, ISBN. 6. Como é un libro e como se fabrica. Ensinarase aos alumnos as partes físicas do libro: sobrecuberta, gardas, solapa, cuberta, lombo, corte anteportada, portada, contraportada. Buscaremos

información

sobre

proceso

fabricación

dos

libros

organizarémola en distintos pasos que logo deberán ilustrar para expoñer. 7. Datos identificativos dos libros: Entregarase un lote de libros a da rapaz que deberá logo cubrir unha ficha por cada libro onde se lles preguntarán os seguintes datos: título, autor, ilustrador, editorial, ano de publicación, colección,ISBN, 8.Obras de referencia. Explicaremos aos alumnos os diferentes tipos de obras de referencia a través dunha presentación powerpoint adaptada ao seu nivel. A continuación ofreceremos os diferentes tipos de obras de referencia existentes na biblioteca aos alumnos para que as manexen e as observen directamente. 9. Presentación dos coñecementos dun libro informativo Explicaremos aos alumnos a través dunha presentación powerpoint as diferentes posibilidades existentes para presentar a información nun libro informativo: índices ou sumarios, bibliografías, glosarios, cronoloxías,notas á pé de páxina, esquemas, sinopses, imaxes, pés de imaxe, prefacios, introducións, prólogos, etc. A continuación observarémolas directamente nos libros. 10.Buscadores de internet. Ensinaremos aos rapaces as estratexias de busca de información en internet, é dicir o manexo dos buscadores. Realizaremos buscas concretas en distintos buscadores e contrastaremos os resultados obtidos. 11.Proxecto de investigación. 24

C.E.I.P. Víctor Sáenz

PLAN DE MELLORA DE BIBLIOTECAS” Cada grupo-clase levará a cabo un proxecto de investigación sobre unha temática escollida por eles mesmos ou sobre algún aspecto da temática escollida polo centro para ese curso. O proxecto desenvolverase durante todo curso e servirá para que os alumnos saiban escoller e empregar as fontes de investigación máis axeitadas, avaliala de forma crítica, reelaborar a información recollida e presentala ao resto dos compañeiros do centro.

C.E.I.P. Víctor Sáenz

HORARIO DA BIBLIOTECA LUNS

MARTES

MÉRCORES

XOVES

VENRES

10:00- 10:55

Equipo de Biblioteca

10:55- 11:50

Equipo de Biblioteca

6º

EMPRÉSTITO

HORA DE LER

Axudante de

Coordinadora da Biblioteca

11:50- 12:20 12:20- 12:40 12:40- 13:30 13:30- 14:15 14:15- 15:45 15:45- 16:30

ABERTA SEN EMPRESTITO

Infantil 2

4º

Equipo de Biblioteca

2º

Infantil 1

Axudante da biblioteca *

Equipo de Biblioteca*

biblioteca* ABERTA SEN EMPRESTITO Coordinadora da Biblioteca * 1º

* Estas horas son dedicadas á biblioteca cando non haxa sustitucións que realizar

ABERTA SEN EMPRESTITO 3º 5º