Binnenvaartonderwijs wordt flink vernieuwd

Het mbo-onderwijs in de binnenvaart wordt flink vernieuwd en aangepast aan de huidige eisen. De focus komt nog meer te liggen op actuele onderwerpen, zoals de energietransitie in de binnenvaart en autonoom varen. Dat komt geen dag te vroeg, sterker: het curriculum is twintig jaar oud.

• Claudia Langendoen

Waarin de aanpassingen tot uiting komen, is nog niet precies te zeggen. Dat is juist onderwerp van gesprek gedurende de oriëntatiefase van het project Toekomstbestending Beroepsonderwijs Binnenvaart dat per 1 juli officieel is gestart. Daartoe gaat het beroepsonderwijs in september en oktober in conclaaf met ruim twintig leerbedrijven in de binnenvaartbranche.

Maar een voorzet is natuurlijk wel te geven, zegt programmamanager Patrick Randel van het Nova College in IJmuiden/Harlingen dat namens alle deelnemende organisaties de kar trekt van het in totaal vier jaar durende vernieuwingstraject. Onderwerpen als de energietransitie en autonoom varen krijgen ongetwijfeld een meer nadrukkelijker plek in de opleiding. Evenals digitalisering in bredere zin in de binnenvaart.

Allemaal onderwerpen die een groot terrein bestrijken. ,,Neem de energietransitie’’, haalt Randel aan. ,,We krijgen alternatieve brandstoffen, zoals waterstof als verbrandingsmiddel en het elektrisch varen. Dat vraagt iets van de kennis van studenten. Evenals autonoom varen.’’

Meer digitaal

En wat te denken van de digitalisering: ,,Steeds meer wordt er qua informatiestromen digitaal voor je geregeld, zoals in de communicatie met klanten en verladers, maar ook vaarweg gerelateerd. Ik kan me voorstellen dat we als opleiding ook in de lesmethoden huiswerk en werkstukken vaker digitaal laten aanleveren. Net als het straks in de praktijk zal gaan.’’

Zo hebben de opleiders allerlei ideeën. ,,Maar we gaan echt bekijken wat voor wensen we ophalen uit de sector. We willen van de bedrijven horen hoe zij verwachten dat hun bedrijf er over tien jaar uitziet en welke onderwerpen naar hun mening in de opleiding thuishoren. Daartoe organiseren we op drie plekken in Nederland – Harlingen, Rotterdam en Nijmegen –dagen voor leerbedrijven.’’

Niet dat aan dit soort onderwerpen nu helemaal geen aandacht wordt besteed in de binnenvaartopleidingen. Er zijn afgelopen twintig jaar mede op basis van gewijzigde wet- en regelgeving heus de nodige aanpassingen aan de leerstof geweest. ,,Maar dat gebeurde altijd vanuit onderwijsperspectief. Nooit vanuit de branche, die noodzaak was er niet echt’’, weet Patrick Randel.

Nieuw gezicht

Waarom die er dan nu wel is? ,,Vanwege de maatschappelijke veranderingen en vanwege de harmonisatie van de beroepscompetenties en opleidingseisen op Europees niveau. Ook willen we met elkaar de hele opleiding een nieuw gezicht geven en beter laten aansluiten op de beroepspraktijk. Dit is een mooie aanleiding.’’ Vandaar dat het project wordt gedragen door alle binnenvaartscholen, de Algemeene Schippers Vereeniging (ASV), Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN), Wereld van de Binnenvaart én ruim twintig bedrijven. Het Regionaal Investeringsfonds mbo (RIF) heeft recent 700 duizend euro subsidie gegeven, zodat nu ruim twee miljoen euro

Innovatie in de binnenvaart

René Overveld

René Overveld heeft ruime ervaring op diverse soorten tankschepen met een groot vaargebied. Hij is gepensioneerd safety manager bij een grote tankvaartbevrachter met een eigen vloot en heeft veel ervaring als voorzitter in diverse internationale en nationale werkgroepen en commissies. Zo was hij jarenlang voorzitter van de Internationale commissie Environment and Safety van het Inland Waterway Transportplatform (IWT).

Reageren? redactie@maritiemmedia.nl

LLang werden binnenvaartschepen via het oude en vertrouwde concept gebouwd. Natuurlijk waren er aanpassingen, al dan niet gedreven door economische motieven, bijvoorbeeld om met minder motorvermogen een hogere snelheid te halen. Nieuw ontwikkelde scheepstypen werden vaak beproefd in een sleeptank. Ook zorgden wijzigingen in de wet- en regelgeving voor vernieuwingen. De tankvaart heeft hier, als het gaat om verbetering van veiligheidssystemen, de laatste twintig jaar sterk mee te maken gehad. Maar ondanks alles waren het in grote lijnen toch dezelfde typen schepen die gebouwd werden.

Momenteel volgen de ontwikkelingen elkaar in rap tempo op. Zo zijn er speciale laagwaterschepen ontwikkeld

De opleiding voor binnenvaartstudenten moet beter aansluiten op de beroepspraktijk. Nova College beschikbaar is. Randel: ,,Dat is echt bijzonder, want wij werken niet regionaal, maar landelijk.’’

Na de brainstormsessies met de sector maken de scholen een selectie. ,,We gaan alle informatie beoordelen en prioriteiten stellen; wat is haalbaar en wat niet? We bepalen daarbij ook welke onderwerpen gemeenschappelijk zijn en wat specifiek thuishoort in bijvoorbeeld de tankvaart of passagiersvaart.’’

Vervolgens worden de eerste nieuwe binnenvaartmodules geschreven. Beginnende bij leerjaar 1, waarna leerjaar 2 volgt, et cetera. De nieuwe lichting mbo-binnenvaartstudenten die in het schooljaar 2024-2025 instapt, merkt dus als eerste iets van de veranderingen.

Europese wetgeving

Helemaal de vrije hand hebben de leerstofontwerpers natuurlijk niet. Het curriculum wordt herschreven binnen de kaders die de overheden stellen. ,,We moeten ons houden aan algemeen geldende leerdoelen én aan Europese wetgeving. Zo is de vereiste vaartijd voor een matroos om je vaarbevoegdheid te behalen bijvoorbeeld van één naar twee jaar gegaan. Ook zijn er standaarden voor onder andere de Nederlandse taal, burgerschap en rekenen. Dat is ons startpunt.’’

Tegelijkertijd worden de individuele mbo-scholen niet in een keurslijf geduwd, benadrukt hij. ,,Elke school heeft zijn eigen stijl en geeft een eigen invulling. En bovenal blijft opleiden een wisselwerking tussen de specifieke scholen en binnenvaartleerbedrijven. Het vak leer je immers grotendeels aan boord!’’ die met een kleine diepgang een grote hoeveelheid tonnen mee kunnen nemen.

Een tiental jaren geleden werd LNG als brandstof voor de binnenvaart geïntroduceerd, een brandstof waar tot op dit moment nog maar door weinig eigenaren voor gekozen is. Inmiddels zijn er ook dieselelektrisch aangedreven schepen en schepen met een hybride aandrijfsysteem. Hierbij drijven diesel- of methanolmotoren de generatoren aan. Schepen met honderd procent elektrische aandrijving zijn ook al te vinden op onze binnenwateren. De evoluties in waterstoftechnologie zijn volop in beweging. Het is geweldig hoe snel de ontwikkelingen gaan!

Dit zien we ook op nautisch gebied. Was het vroeger normaal om een Rijnatlas open in de stuurhut te hebben liggen en werd er naar de waterstanden geluisterd, tegenwoordig beschikken de meeste schepen over een elektronische kaart. Er zijn systemen die tijdens de vaart real time inzicht geven in waterdieptes, waardoor de optimale vaarroute gekozen kan worden.

Een andere voortgang die zijn intrede heeft gedaan is de track pilot. In dit ondersteunende systeem vaart het schip op een vooraf vastgelegde lijn de optimale route. Dit moet natuurlijk altijd onder toezicht en de verantwoordelijkheid van de schipper gebeuren. Je kunt dus niet even iets anders doen tussendoor. Opletten blijft noodzakelijk.

Het zijn met elkaar ontwikkelingen die de binnenvaart als een veilige, innovatieve en milieuvriendelijke transportsector neerzetten. Het is belangrijk dat deze vooruitgangen breed gesteund en gedragen worden. Er moet niet voor weggelopen worden. Toen de stoomlocomotief zijn intrede deed, was men ook bang dat de koeien zure melk zouden geven. Dat viel achteraf best mee.

De eerste zero-emissie duwboot en duwcombinatie ter wereld zijn in gebruik genomen door Cargill. Met de E-Pusher™ en E-Barges van Kotug gaat Cargill cacaobonen vervoeren van de haven van Amsterdam naar de cacaofabriek van Cargill in Zaandam. Door de elektrificering van deze duwboot en duwbakken behoren uitstoot van schadelijke stoffen en geluidsoverlast voortaan tot het verleden. Veel meer over deze primeur is te lezen in het Motoren MGZN van Maritiem Media, dat volgende maand verschijnt.

100 JAAR DOLDERMAN: PROOST OP DE TOEKOMST!

Primeur Met Elektrische Duwcombinatie

Wat een prachtige primeur voor het schip mts Farvel dat bij het krieken van de zomer werd gedoopt bij Dolderman in Dordrecht. De tanker was het eerste schip dat volledig werd afgebouwd op de nieuwe locatie van Dolderman aan de Grevelingenweg. De doop maakte eind juni dan ook onderdeel uit van het grote Dolderman-feest dat werd gehouden vanwege het honderdjarig bestaan. Een eeuw Dolderman, gevierd met de officiële opening van het nieuwe pand: prachtige symboliek om te zeggen dat het bedrijf nog een lange, zonnige toekomst voor zich heeft.