Nieuwsbrief herintroductie boomkikker Noord-Brabant
Nieuwbrief 3. Een noodzakelijke vertraging!
Beste lezer, Zoals reeds eerder aangekondigd doe ik mijn best om iedereen goed op de hoogte te houden van het project! Het einde van fase 1, het opkweken van eieren/larfjes is al een tijdje afgelopen. U heeft een tijdlang niets meer van mij gehoord, maar daar was een duidelijke reden voor. We willen de kikkervissen vóór het uitzetten in ieder geval gecontroleerd hebben op Chytrid. In deze derde nieuwsbrief leest u meer over de uitvoering van de tests en de huidige stand van zaken van het experiment.
Testen voor het uitzetten Het einde van fase 1, het opkweken van eieren/larfjes was rond 20 juni zo’n beetje afgelopen. De eerste larven met doorgebroken voorpoten dienden zich aan en werden in aparte containers opgevangen. Eerst moest echter nog het onderzoek naar chytrid plaatsvinden. Chytrid is een afkorting voor de ziekte chytridiomycose. Dit is een schimmelziekte die onder amfibieën massale sterfte kan veroorzaken. De schimmel Batrachochytrium dendrobatidis (Bd) veroorzaakt de ziekte. Over de gehele wereld wordt melding gemaakt van sterfte van amfibieën als gevolg van deze ziekte. Ook in Europa sterven amfibieën aan de schimmel. In Duitsland, Engeland, Denemarken, Zwitserland, Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië en in Hongarije zijn gevallen bekend. De gevolgen kunnen desastreus zijn voor populaties en zelfs leiden tot het uitsterven van soorten. Tot op heden zijn geen meldingen van chytridiomycose bekend in Nederland en België bij inheemse fauna. Echter gezien de relatief snelle verspreiding van deze Theo Bakker van Staatsbosbeheer ontsmet ziekte wilden wij geen enkel risico te lopen en de Lisanne Kaal tijdens het onderzoek naar Chytrid in het beekdal van het Merkske. Het dieren vlak voor het uitzetten laten testen. uitzetgebied werd op het voorkomen van chytrid getest. In de toekomst is het van groot belang dat men omzichtig te werk gaat bij bemonstering naar amfibieën.
Dat is voor de eerste keer op dinsdag 23 juni 2009 uitgevoerd in Nederland. Twee dagen later kreeg ik de formele uitslag: ‘ alle stalen waren als negatief beoordeeld’. Kortom niets aan de hand, alle larven waren ogenschijnlijk gezond. Eerlijk gezegd had ik ook niet anders verwacht, want in de hele periode van opkweken heb ik tot nu toe slechts twee dode larven aangetroffen. Ook de eerste juvenielen die reeds aan land waren gekropen zien er erg goed uit en er was tot nu toe geen enkele sterfte. Een kleine onzekerheid vormde het feit dat de test niet voor de volle 100% betrouwbaar is, hiervan werd ook duidelijk door de onderzoekers melding gedaan. Een andere procedure, die zeer gevoelig is, wordt momenteel op de Universiteit van Gent in België opgestart. Na enige heen en weer gebel kreeg ik het telefoonnummer van iemand
die hier met het onderzoek bezig was. Ze waren nog in de test/opstartfase maar ‘als ik wat monsters opstuurde zou ik binnen een paar weken antwoord krijgen’. ‘Een paar weken?’ , zei ik, ‘ik wil die larven over enkele dagen gaan uitzetten, maar zou ze voor de zekerheid toch graag nog eens laten testen’. Men was me zeer ter wille, als ik de monsters de volgende ochtend vóór 12 uur zou aanleveren zou ik uiterlijk zondag 28 juni bericht krijgen over de uitslag. Mijn monsters zouden voorrang krijgen, en met één van de eerste tests worden meegedraaid. Ik besloot toch voor de volledige zekerheid te gaan. De volgende ochtend sprong ik om 6.30 uur in de auto, gewapend met 21 monsters die ik van de kikkervissen had genomen. Na een rit van 2,5 uur naar Gent, stond ik binnen twintig minuten weer buiten. Afwachten tot zondag dus… Een beetje spannend is zoiets natuurlijk altijd! Maar het werd nog veel spannender. Op maandag 29 juni kreeg ik het alles behalve ‘verlossende’ telefoontje. ‘Uit het onderzoek kwam een aantal monsters naar voren waarbij de uitslag niet eenduidig negatief was. Dat kon aan twee zaken liggen. Enerzijds was men nog druk bezig met de laatste tests van de apparatuur en kon men niet geheel uitsluiten dat er ergens nog een afwijking in de procedure zat. Anderzijds zou het ook kunnen dat er wel degelijk sprake was van een besmetting met chytrid. Gezien de tijdsdruk van mijn kant had men besloten om de voorlopige resultaten toch al aan mij door te geven. Dat was wel even slikken..…
De kogel door de kerk Enkele dagen later ontving ik een telefoontje van een medewerkster van de Universiteit
De boomkikkerlarven trokken zich van alle commotie weinig aan. Zij deden gewoon hun ding: ‘metamorfoseren tot juveniel’.
in Gent. Na een grondige analyse bleek dat er inderdaad sprake was van een probleem in de apparatuur.
Na het opsporen en opheffen van dit probleem moesten alle monsters opnieuw worden getest. Immers er was nog steeds niet aangetoond dat de dieren ‘chytridvrij’ waren. Op maandag 6 juli om 17.25 uur ontving ik de nieuwe uitslag. De definitieve tests waren er, en gelukkig waren ze nu eenduidig: alle monsters waren negatief, er was geen enkel dier ziek!! Ik dank alle medewerkers van de Universiteit van Gent hartelijk voor hun bereidwillige medewerking. Ze hebben veel moeite gedaan om me zo spoedig mogelijk duidelijkheid te verschaffen.
Consequenties voor het experiment Ondertussen is de opzet van het uitzetexperiment hierdoor noodgedwongen gewijzigd. Iedereen zal begrijpen dat we er voor gekozen hebben om, zolang de definitieve testuitslag niet bekend was, geen enkel dier uit te zetten. Veel larven hebben hier echter niet op gewacht en zijn ondertussen juveniel geworden. Een voordeel daarvan is wel dat er wederom een gevoelige fase in het leven van de boomkikkers met Een van de bakken waar de inmiddels juveniele boomkikkers vertoeven. In totaal staan er tien bakken voor de juvenielen klaar om succes is gepasseerd. de laatste dagen door te komen. Tijdens het hele stadium van metamorfose is er slechts één dier doodgegaan, en dat had een andere reden. Het dier raakte bekneld onder een steen. We gaan nu dus behalve vrijwel volgroeide larven ook juvenielen uitzetten want daar heb ik er ondertussen zo’n kleine 400 van (zie foto’s).
Wanneer gaan de boomkikkers terug naar de natuur? We wachten nog even enkele dagen met slecht weer af en zodra de temperaturen weer wat omhoog gaan (naar verwachting is dat vanaf vrijdag), worden de eerste dieren uitgezet. De beheerders en andere verantwoordelijken wordt vriendelijk verzocht hiermee rekening te houden. Ik zal hierover telefonisch contact opnemen. We hopen jullie middels deze digitale nieuwsbrief voldoende inzicht te bieden in de voortgang van het project. Mochten er nog vragen tips of adviezen zijn dan houden wij ons aanbevolen. U kunt hiervoor bellen naar Ben Crombaghs. Een mailtje sturen kan natuurlijk ook (Crombaghs@natuurbalans.nl). Wij houden u op de hoogte. Met vriendelijke groet, Ben Crombaghs Natuurbalans-Limes Divergens BV