Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia 2014-2015 by Marlies Hakvoort

2014 lijkt het jaar te worden van Google Glass, maar dit veelbelovende nieuwe device lijkt zijn belofte niet na te komen. Oculus Rift daarentegen wordt met grote interesse ontvangen in de markt. 2014 is ook het jaar waarin VOD diensten als paddenstoelen uit de grond schieten en YouTube sterren grote populariteit genieten. En het jaar van de doorbraak van Blendle, dat de uitgeefsector nieuw leven inblaast met haar vernieuwende dienst en prachtige design. Digital Design zet zichzelf op de kaart in 2014 en meer en meer worden de kansen van big data omarmd. Niet alleen in de media industrie, maar ook daarbuiten. Een jaar vol innovatie! Aan de hand van de thema’s technologie, creativiteit, business impact, crossovers en human capital geeft iMMovator in dit trendboek de belangrijkste ontwikkelingen en activiteiten van 2014 weer, met een blik naar de toekomst. Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia is een uitgave van iMMovator Cross Media Network, www.immovator.nl

is te vinden

Versie december

20-01-12

18.0 2011

andere

- Monitor

3 kwartaal

Digitale

TV in

Nederland

derde

kwartaal

2011

Versie december

co n re - e

20-01-12

omic s 23/07/13

- Jaarboek

- Cover.indd

Cross 12:56

1-3

Cross

cover_jaarboek_2010_plano_def.indd

in Cijfers

S-PrePress-iMMovator

Cross Cross

Media

Monitor

2012

Meer informatie

D I A M E t / m 1 6

Media

update

Media

is te vinden

www.immovaTo

18.0 2011

16:10

Almere May 2013

12002

2011

Televisie

ediTie

r.nl

Week mei 2011 Future t/m 19

2008) (januari immovaTor: van 2007-2008 (januari 2009) editie uiTgaven 2010) in crossmedia, editie 2008-2009 (januari crossmedia, editie 2009-2010 ieder kwartaal) en ontwikkelingen in 2007 • Trends crossmedia, september en ontwikkelingen in (vanaf • Trends en ontwikkelingen Televisie 2006) Digitale • Trends 2006 (december 2008) • Kwartaalmonitor Monitor Media 2008 (juni 2010) • Cross Monitor Media 2010 (juni 2006) • Cross Monitor (juni Media • Cross in Verbindingen • Investeren

16:10

11:36

Televisie

Digitale Ketenoverleg e

Tor

lingen dia en onTwikke 2010-2011 in crossme

ediTie 2010

• ediTie 2010-2

uTu gy - F

23-01-12

Digitale Ketenoverleg

immova

Trends

immovaTor

ngen onTwikkeli edia Trends en in crossm -2011

edia n in crossm

informatie

onTwikkelinge

n o lo

2008) (januari immovaTor: van 2007-2008 (januari 2009) editie uiTgaven 2010) in crossmedia, editie 2008-2009 (januari crossmedia, editie 2009-2010 ieder kwartaal) en ontwikkelingen in 2007 • Trends crossmedia, september en ontwikkelingen in (vanaf • Trends en ontwikkelingen Televisie 2006) Digitale • Trends (december 2006 • Kwartaalmonitor Monitor (juni 2008) Media 2008 • Cross Monitor (juni 2010) Media 2010 • Cross Monitor (juni 2006) Media • Cross in Verbindingen • Investeren

andere

Meer

editie 201

ia • editie 2011-201

Tech

13 - 16

1 MFW13_boekje_A5.indd

2011 Monitorversie Media compacte

E K W E R E T U 0 1 1 F U i 2 m e 1 9

cover_jaarboek_2010_plano_def.indd

011

n l e k . e w e t u r a f u e d i w.m w w

iMMovator

TOR:

Cross

Media

Network,

Cross

Media

Network,

Hilversum

TOR:

, vanaf 2006) februari 2012) r 2007 tot van septembe r kwartaal 2008) vanaf januari a (jaarlijks, juni 2011) rlijks, vanaf

ver innovatie,

crossmediasector het gevolgd werd, 2010-2011 Nederlandse Dagen en in de ediTie de 3D gelanceerd Cafés, de iPad ontwikkelingenMedia waarin in crossmedia, de relevante zoals de Cross het jaar kwam van 2010, gingen op gang mate aan bod. een overzicht evenementen, thema’s nog langzaam toenemende en onTwikkelingen geeft bestond! maar georganiseerde zich in 10 jaar verschillende in crossmedia in 2010 precies komen de bioscopen en de media door iMMovator Network nam in en ontwikkelingen van de netwerken crossmediasector Media vlucht en onderzoeken hand in de Trends Cross 3D een via sociale projecten Aan de waarin in 2010. kan delen waarin iMMovator ontwikkelingen Het jaar Jaarcongres, elkaar van de het jaar Mediapark andere tablets. je alles met overzicht – ook 2010 een boeiend door diverse Het jaar waarin en diensten. biedt veranderen! op televisie.lokale content in crossmedia kunnen markt op richten 2011 de die in en ontwikkelingen trends Trends in prille en inzicht

Trends

2010-2011

Network,

www.im movaTo

2011

2012-2013

Media

kwartaal

• ediTie

Week 2011 19 mei Future 16 t/m

Hilversum Cross

derde

in crossmedia

2010-2011

Media

update

iMMovator

2008) (januari immovaTor: 2007-2008 (januari 2009) van editie 2010) 2008-2009 (januari uiTgaven 2011) in crossmedia, editie 2009-2010 (januari in crossmedia, editie 2010-2011 ieder kwartaal) en ontwikkelingen crossmedia, editie 2007 • Trends en ontwikkelingen in crossmedia, september • Trends en ontwikkelingen in (vanaf • Trends en ontwikkelingenTelevisie (juni 2011) Digitale 2006) • Trends sfeerimpressie (december Week • Kwartaalmonitor 2006 Future 2008) (juni Monitor • Media 2008 Media 2010) (juni Monitor • Cross 2010 2011) Media Monitor • Cross (november 2006) Media (juni Update • Cross Media 2011) • Cross in Verbindingen (september • Investeren DataCapital • Almere

andere

Nederland

en onTwikkelingen

• ediTie

Media

2011 Monitor versie Media compacte

n l k . e e e w u r u t a f d i m e w. w w

Week

TV in

2011

• Trends

in crossmedia

Cross

Future

Digitale

Televisie

immovaTor

2010-2011

en onTwikkelingen

Cross K E E E W 1 1 U R 2 0 U T i A F m e D I 1 9 M E m t / 1 6

cover_jaarboek_2010_plano_def.indd

Media

- Monitor

3 kwartaal

ingen a on crossmedi en onTwikkel 2010-2011 in ediTie

www.immovaTor.nl

• ediTie

• Trends

18.0 Versie 2011 december

16:10 20-01-12

editie 2008-2009 (januari kwartaal) editie

(vanaf 2006) • Trends en ontwikkelingen Televisie • Trends en ontwikkelingen Digitale (december 2008) 2006 • Trends (juni Monitor 2008 2010) • Kwartaalmonitor (juni Media Monitor 2010 (juni 2006) • Cross Media Monitor • Cross Media in Verbindingen • Cross • Investeren

16:10

Televisie

Digitale Ketenoverleg e

2013-2014

3 kwartaal

2010-2011 onTwikkelingen ediTie in crossmedia

immovaTor:2007-2008 (januari 2010)

ieder uiTgaven in crossmedia, editie 2009-2010 2007 crossmedia, andere ontwikkelingen in september in crossmedia, en

20-01-12

Digitale

Ketenoverleg

Trends

2011-2012

DIA • EDITIE

editie

immovaT

ingen ia en ontwikkel in crossmed in crossmedia

en Trends

2008) (januari 2009)

van

is te vinden

en onTwikkelingen

immovaTor

gevolgd

informatie

www.immovaTor.nl

trends

informatie

www.immovaTor.nl

2011-2012

Meer

• Trends

Ketenoverleg e

immovaTor

crossmediasector werd, en het Dagen gelanceerd Nederlandse de 3D in de de iPad Cafés, 2010-2011 Media jaar waarinkwam gingen ediTie ontwikkelingen mate de Cross2010, het op gang bestond! de relevante zoalsaan bod. van langzaam in 2010 10 jaar in toenemende in crossmedia, zich thema’s maar nog evenementen, precies overzicht media een crossmediasector Network geeft en de verschillende in de georganiseerde de bioscopen Media komen nam in onTwikkelingen netwerkenCross en in crossmedia iMMovator vlucht via socialeiMMovator de door en onderzoeken de ontwikkelingen 3D een delen van van waarin kan en ontwikkelingen hand jaar projectenjaar waarin overzicht het elkaar Trends Aan de Het met – ook boeiend Jaarcongres, tablets. je alles in 2010. 2010 een veranderen! andere waarin diensten. biedt Mediapark kunnen en diverse Het jaar door de markt content in crossmedia in 2011 op televisie. op lokale die richten en ontwikkelingen trends in prille Trends op en inzicht vinden is te

Trends

immovaTor

kwartaal

Nederland

2011

DIA • EDITIE

TV in

Televisie

• editie

www.immovaTor.nl

Digitale

in crossmedia

derde Digitale - Monitor Televisie Digitale Ketenoverleg

immovat

crossmediasector het gevolgd werd, Nederlandse Dagen en 2010-2011 in de de 3D ediTie gelanceerd Cafés, de iPad ontwikkelingenMedia waarin relevante de Cross in crossmedia, het jaar kwam zoals van de 2010, gingen op gang mate aan bod. een overzicht evenementen, thema’s nog langzaam toenemende en onTwikkelingen geeft bestond! maar georganiseerde zich in 10 jaar verschillende in crossmedia in 2010 precies komen de bioscopen en de media door iMMovator Network nam in en ontwikkelingen van de crossmediasector netwerken Media vlucht en onderzoeken hand in de Trends Cross 3D een via sociale projecten Aan de waarin kan delen waarin iMMovator in 2010. ontwikkelingen Het jaar Jaarcongres, elkaar van de het jaar Mediapark andere tablets. je alles met overzicht – ook 2010 een boeiend door diverse Het jaar waarin en diensten. biedt veranderen! op televisie.lokale content in crossmedia kunnen markt op 2011 de richten die in en ontwikkelingen trends Trends in prille en inzicht

Trends

2011

en Ontwikkelingen

en ontwikkelingen

Trends

• trends

18.0 2011

immovator

beurzen on internationale en Video en was van grote op meer succes thema 2011-2012 groot waarin TV, hét een glasvezel. ediTie Het jaar Connected of Holland’ “Trends aanleggen: doorbreken. Voice ook van ‘The moet in crossmedia, Maar de toekomst aankondigde.en inzicht nog van format in 2011 de tablets. eigenlijk jaar van omroepbezuinigingen het crossmediale is het in Nederland telecomnetwerken en onTwikkelingen crossmediasector grote 2011 waarin maar in de de nieuwe kabinet van 3D, Het jaar geworden, en het is het jaar en de IBC. ontwikkelingen was graafmachines toesloeg van de 2010 Show eens big business met NAB mannen crisis nog overzicht als de de Netwerk. internationaal een boeiend in Nederland Media Demand jaar waarin geeft Cross veranderen! plaatsen ook het meer was kunnen in Crossmedia” van iMMovator 2011 de markt Maar uitgave 2012 is een die in en Ontwikkelingen trends in Crossmedia in prille

Trends

Versie december

• Trends en

2011

immovaTor

kwartaal

elingen in crossmed

derde

trends en ontwikk

Nederland

iTie 2010-2011

immovator •

TV in

Televisie

elingen ssmedia

im ngen ontwikkeli trends en in crossmedia 1-2012

jaar waarin evenement gen in crossmedia bod. 2010, het georganiseerde e thema’s aan Trends en ontwikkelin op gang kwam de door iMMovator n komen verschillend de hand van maar nog langzaam e mate gingen onderzoeke in 2010. Aan zich in toenemend nam in de bioscopen , projecten en en de media 3D een vlucht 10 jaar bestond! Mediapark Jaarcongres Het jaar waarin via sociale netwerken Network precies andere tablets. Cross Media sector in 2010 elkaar kan delen door diverse je alles met waarin iMMovator gen in de crossmedia Het jaar waarin – ook het jaar de ontwikkelin op televisie. diensten. 2010 overzicht van content en biedt een boeiend richten op lokale ! gen in crossmedia kunnen veranderen Trends en ontwikkelin die in 2011 de markt prille trends en inzicht in

Editie 201

ELINGEN IN CROSSME

Digitale

Editie 201

ELINGEN IN CROSSME

- Monitor

vaTor

Trends en

movator

2010-2011 sector edia, ediTie e crossmedia in crossm gen in de Nederlands Dagen en het ontwikkelin onTwikkelingen Cafés, de 3D werd, gevolgd van de relevante Trends en Cross Media de iPad gelanceerd geeft een overzicht en, zoals de

iM ngen Ontwikkeli Trends en in Crossmedia 2-2013

ale beurzen 2011-2012 internation on van grote edia, ediTie en Video TV, hét thema n in crossm succes was van Connected een groot meer en onTwik kelinge Maar ook waarin op of Holland’ n. Het jaar ‘The Voice van de tablets. : glasvezel. iale format is het jaar moet doorbreke aanleggen 3D, 2011 het crossmed eigenlijk nog de toekomst het jaar van de. “Trends jaar waarin Nederland 2010 was twerken van n aankondig , maar in de IBC. Het telecomne zuiniginge Show en is geworden 2011 en inzicht de nieuwe als de NAB grote omroepbe iasector in aal big business met graafmachines crossmed en het kabinet mannen ngen in de Demand internation eens toesloeg in Nederland van de ontwikkeli de crisis nog meer plaatsen jaar waarin boeiend overzicht was ook het ia” geeft een Maar 2011 n! ingen in Crossmed kunnen verandere Netwerk. en Ontwikkel de markt r Cross Media die in 2012 trends iMMovato prille van in ia is een uitgave ingen in Crossmed Ontwikkel Trends en r.nl

TRENDS EN ONTWIKK

Televisie

Digitale

Ketenoverleg e

Movator

IMMOVATOR •

Digitale

Ketenoverleg

Movator

iM ngen Ontwikkeli Trends en in Crossmedia 3-2014

14 NL Ziet EDITIE 2013-20 jke VOD platform op als SMEDIA, 2012-2013 het gezamenli de beeldbuis door de industrie passingen EDIA, EDITIE en SBS kondigden data wordt internettoe de doorbraak verwerking RTL, NPO IN CROSSM leven. Big ) TV, waarmee het jaar van derland en over de opslag, KELINGEN in ons dagelijks rden vele was 2012 was ook op je (connected re rol nemen ng. Meer kennis EN ONTWIK wordt? 2013 van HbbTV? e, tablet en 2012 introducee ontwikkeli en belangrijke TRENDS jaar worden afleiden. In breder omarmd op je smartphon platforms uit deze nieuwe , zal 2013 het wordt in andere industrie en of juist de aandacht met hun second screen de apps. Apps ale gehaald van toegepast de omroepen de media het jaar van aal ma’s verrijken, ook het gezien door industrie die Big Data door Style’ het record 2012 was internation . 2013 was die tv-program uit de media scoorden t jaar waarin en ‘Gangnam wordt als kansrijk afvraagt passingen en revalidatie en kennis se bedrijven met genoeg online formats schermtoe komen. HbbTV industrie zich trainingen teren met en Nederland jaar, maar ssovers. Expertise bijvoorbeeld voor screen’, tweede en de advertising mediabestedingen. passingen te experimen en. Een roerig omarmde van ‘Second defensie, schermtoe plaatsvind n en dalende amakers begonnensocial media compleet zorg en bij a’s hun tweede 2014 gaan zuiniginge programm radio programm ies die in jaar waarin crisis, omroepbe omroepfus Het jaar waarin 2012 , ook vol innovatie! e. 2012, het jaar van de iasector in budgetten ooit verbrak. technologi was ook het crossmed de druk op YouTube video Maar 2012 ngen in de de toenemen petto heeft. best bekeken van de ontwikkeli voor hen in gen en ondanks , ook vol innovatie! sche vernieuwin wat de toekomst boeiend overzicht druk op budgetten een de technologi geeft ia’ veel n ondanks n! Een jaar met Netwerk. ingen in Crossmedmarkt kunnen verandere Ontwikkel de r Cross Media Netwerk. ‘Trends en die in 2013 van iMMovato r Cross Media in prille trends n uitgave van iMMovato en inzicht uitgave ia is een ingen in Crossmed Ontwikkel Trends en ovator.nl 2011 www.imm 3 kwartaal

hom fiber to the

N VAN IMMOVA (januari 2008) ia, editie 2007-2008 (januari 2009) gen in crossmed ia, editie 2008-2009 (januari 2010) en ontwikkelin • Trends gen in crossmed ia, editie 2009-2010 (januari 2011) en ontwikkelin • Trends gen in crossmed ia, editie 2010-2011 (december 2012) en ontwikkelin • Trends gen in crossmed februari 2012) ia, edtiei 2011-2012 r 2007 tot en ontwikkelin • Trends gen in crossmed kwartaal van septembe en ontwikkelin • Trends Televisie (ieder onitor Digitale ssie (juni 2011) • Kwartaalm Week sfeerimpre ssie (juni 2012) • Media Future Week sfeerimpre r 2006) • Media Future 2006 (decembe Monitor (juni 2008) • Cross Media Monitor 2008 (juni 2010) • Cross Media Monitor 2010 (juni 2012) • Cross Media Monitor 2012 r 2011) • Cross Media Update (novembe 2006) • Cross Media en (juni in Verbinding r 2011) • Investeren (septembe al DataCapit • Almere

ANDERE UITGAVE

Tor:

n van immova (januari 2008) a, editie 2007-2008 2009) gen in crossmedi editie 2008-2009 (januari a, 2010) en ontwikkelin • Trends gen in crossmedi editie 2009-2010 (januari a, 2011) en ontwikkelin • Trends gen in crossmedi editie 2010-2011 (januari a, kwartaal) en ontwikkelin • Trends gen in crossmedi september 2007 ieder en ontwikkelin • Trends Televisie (vanaf onitor Digitale ssie (juni 2011) • Kwartaalm Week sfeerimpre r 2006) (decembe • Media Future Monitor 2006 2008) (juni • Cross Media Monitor 2008 (juni 2010) • Cross Media Monitor 2010 r 2011) • Cross Media Update (novembe 2006) Media Cross (juni • en in Verbinding r 2011) • Investeren l (septembe DataCapita • Almere

andere uiTgave

15-01-14

n andere uiTgave

or: van immovaT

(januari 2008) , editie 2007-2008 (januari 2009) gen in crossmedia ontwikkelin , editie 2008-2009 • Trends en (januari 2010) gen in crossmedia ontwikkelin , editie 2009-2010 • Trends en ieder kwartaal) gen in crossmedia ontwikkelin september 2007 • Trends en Televisie (vanaf nitor Digitale • Kwartaalmo (december 2006) Monitor 2006 • Cross Media (juni 2008) Monitor 2008 • Cross Media (juni 2010) Monitor 2010 • Cross Media n (juni 2006) in Verbindinge • Investeren

17:04

30-11-12

18:16

23-01-12

11:36

20-01-12

dd 1-3

2012_cover.in ovator jaarboek

00_12056_iMM

Jaarboek Movator -

- Cover.indd

16:10

1-3

12002 S-PrePress-iM

ef.indd 1

_2010_plano_d

cover_jaarboek

re Week

omi re - econ gy - FuTu

Cross Medi

Media Futu

in Cijfers

T e c h n o lo

Cross Media

a Monitor 2012

Almere 2013 13 - 16 May

23/07/13 12:56

_A5.indd 1

MFW13_boekje

iMMovator

Cross Media

Network, Hilversu

ANDERE UITGAVEN VAN IMMOVATOR: • Monitor Creatieve Industrie (November 2014) • Cross Media Monitor (2006-2012 iedere twee jaar) • Trends en Ontwikkelingen in crossmedia (vanaf 2008, jaarlijks) • Media Future Week sfeerimpressie (vanaf 2011, jaarlijks) • Diverse whitepapers i.s.m. TNO (vanaf 2012)

IMMOVATOR • TRENDS EN ONTWIKKELINGEN IN CROSSMEDIA • EDITIE 2014-2015

TRENDS EN ONTWIKKELINGEN IN CROSSMEDIA, EDITIE 2014-2015

iMMovator

Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia Editie 2014-2015

iMMovator Trends en Ontwikkelingen in Crossmedia Editie 2014-2015

iMMovator

n e g n i l e k k i w t n O n e Trends in Crossmedia

Editie 2014-2015

Hier wordt ge誰nvesteerd in uw toekomst. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Unie.

Colofon Trends en ontwikkelingen in crossmedia • Editie 2014-2015 ©iMMovator Cross Media Network

Dankwoord Wij danken graag de dagvoorzitters en sprekers van de Cross Media Cafés, het Mediapark Jaarcongres, Eurosonic Noorderslag, Thingscon, de Mix&Match sessies, masterclasses, workshops, en de technology updates, de verschillende projectleiders en alle andere betrokkenen voor hun bijdrage aan deze uitgave. Colofon Trends en ontwikkelingen in crossmedia, editie 2014-2015 is een uitgave van iMMovator Cross Media Network. Disclaimer De teksten in deze publicatie zijn gebaseerd op door iMMovator verzamelde informatie die zo zorgvuldig mogelijk is verwerkt. Als er desondanks toch wat is misgegaan of als er verzuimd is bij specifiek materiaal de rechthebbende te vermelden, dan kunt u contact opnemen met iMMovator. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan noch de redactie, noch de uitgever, aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade, die zou kunnen voortvloeien uit enige fout, die in deze uitgave zou kunnen voorkomen. In dit boek komen namen voor van gedeponeerde handelsmerken. Deze namen zijn in de tekst niet voorzien van een handelsmerksymbool, omdat ze slechts fungeren als aanduiding van de besproken producten of diensten. Hierbij wordt op geen enkele wijze getracht inbreuk te maken op de rechten van de handelsmerkhouder. Tekst en redactie Marlies Hakvoort, Marc Notebomer, Rik Rampaart en Ellen Röling Met medewerking van: Tekstbureau Blitz en Shell LiveWire Speciale dank gaat uit naar de columnisten: René Delwel, Victor Knaap, Linde Gongrijp, Barbera Wolfensberger en Wimar Jaeger Fotografie Mark Janssen, Rob Koenen en Frank Visser Vormgeving De Grafische Keuken, Hilversum Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf Contactgegevens iMMovator Cross Media Network Bezoekadres Postadres Mediacentrum/MC3 Postbus 124 Media Park 1200 AC Hilversum Joop van den Endeplein 1 Telefoon: 035 677 75 07 1217 WJ Hilversum E-mail: info@immovator.nl Website: www.immovator.nl Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Unie.

INHOUD

1 Voorwoord

2 Enabling Technologies 3 Creativity

9 61

Business Impact

105

Crossovers

159

Human Capital

191

Over iMMovator

241

262

VOORWOORD Elk jaar gaat de peilstok er weer in! Dit jaar zelfs twee keer direct achter elkaar! Amper een maand geleden brachten we onze Monitor Creatieve Industrie weer uit waarmee we periodiek een cijfermatig inzicht verschaffen in onze industrie. Nu voltooien we Trends en Ontwikkelingen en laten we zien wat er inhoudelijk gebeurt. Een voor mij onverwacht effect is dat regionale specialisatie een ongunstig effect lijkt te hebben op de economische groei en werkgelegenheid. Voor de regio Hilversum ligt het met de inperking van de activiteiten van de publieke omroep voor de hand. Maar voor de regio Utrecht die zich de afgelopen jaren sterk heeft gericht op de ontwikkelende gamesector is dit minder logisch. Een stad als Amsterdam waar alles veel en in een grote verscheidenheid voorkomt doet het het best. Misschien is anti-specialisatie wel het recept voor toekomstige groei. Nu de bedrijfsgrootte structureel blijft afnemen en het aantal bedrijven blijft toenemen zijn nieuwe recepten nodig om de industrie te versterken. Als iMMovator merken we dat al een aantal jaren. Zo krijgen we steeds meer vragen over nut en noodzaak van Crossovers en groeit de belangstelling voor activiteiten gericht op het Human Capital van onze industrie. Met de activiteiten die we in opdracht van het topsectoren beleid uitvoeren (CLICKNL) spelen we daar op in en in deze uitgave wijden we er een tweetal hoofdstukken aan. In deze editie hebben een nieuwe indeling gekozen om alle trends en ontwikkelingen in te rubriceren; enabling technologies, creativity en business impact. In het begin van dit jaar was er veel ophef over de komst van Google Glass. Tijdens het eerste Cross Media Café was het dan ook erg bijzonder om bijna de helft van alle Nederlandse Glass bezitters op het podium te hebben. Eind 2014 lijkt Google Glass zijn belofte niet te hebben ingelost en kijken we geïnteresseerd naar de smart watches en iBeacons die hun opmars maken. Het ‘Internet of Things’ lijkt wel verder door te stoten. In november werd de eerste Thingscon georganiseerd in Nederland rondom ‘Internet of Things’. De mogelijkheden lijken eindeloos wanneer je sensoren en apparaten data laat verzamelen en via internet aan elkaar koppelt. De laatste jaren is het inzicht gegroeid dat succesvolle innovatie niet alleen een kwestie is van de juiste technologie combineren met een goed business model en financiering. In toenemende mate blijkt creativiteit de basis van onderscheidend concurrerend vermogen te vormen. Het gaat niet om de combinatie, maar de manier waarop je die combinatie op een unieke wijze ontwerpt, inrichten en vormgeeft. Bij crossmedia diensten draait het daarbij om het (digital) design, de user interface en het interactie ontwerp. Digital Design is de sterke groeier in de industrie en biedt Nederland de kans zich internationaal te onderscheiden.

Monetizing creativity, met deze twee woorden karakteriseert Frank Botman (Dasym Investment Strategies en partner in ons Growing Games programma) exact waar het om draait en waar onze industrie sterk in is. Of het nu gaat om online diensten, applied games, de explosie van data gedreven diensten, zonder een kloppend business model kan het niet vliegen. Business impact is voor iMMovator een belangrijk speerpunt. Met onze activiteiten richten we ons op innovatie in de mediasector met focus op economisch rendement. Dat is onze missie! Met deze drie invalshoeken hopen we u verrassen en de sprekers die op onze Cross Media CafĂŠs, Het Mediapark Jaarcongres of de Media Future Week respectvol een plaats te geven in deze editie. Hun inzichten zijn zoals elk jaar buitengewoon waardevol en inspireren mij, het iMMovator team en naar ik hoop en verwacht u ook.

Ik wens u veel leesplezier.

Ton van Mil

ies g lo o n h c e T g n li b a n E ➔

Inleiding

➔

biele media o m n a v st m o k e De to

diensten

toekomst? e d is t a w n e r e n tie – wat ka Big data visualisa a's akkoordenschem e rd e re e n e g e g tomatisch Chordify – volau

➔ ➔ ➔

mstdromen en Uit het lab: Toeko

➔

aarden: MPE De nieuwe stand

datastromen TC

G Dash en WebR

erde filmpjes

o gepersonalise t in razend temp

➔

Rednun maak

➔

Privacy in apps

➔

p Hollands glorie o

➔

anging ma HbbTV: Geen verv

➔

ch Q42: Een technis

➔

s centraal tijden Internet of Thing

➔

e co el: Het jaar van d lw e D é n e R n m Colu

IBC ar verrijking

hart met visie s Thingscon nsument

ENABLING TECHNOLOGIES Innovatie is vaak technologisch gedreven. Nieuwe devices en technieken zorgen voor nieuwe toepassingen die ons leven kunnen veranderen. 2014 was het jaar van de mobiele & wearable devices, Internet of Things en data visualisatie. Google Glass begon het jaar veelbelovend maar maakte die belofte uiteindelijk niet waar. HbbTV floreert in de landen om ons heen maar is in Nederland ook nog niet definitief door gebroken. In de (cross) mediasector draait het vaak niet om nieuwe fundamentele technologie, maar wel om het creatief en inventief combineren van technologie-bouwstenen die samen de basis zorgen voor een nieuwe dienst. Daarom zijn mediaprofessionals ook steeds op zoek naar die bouwstenen en hoe ze die kunnen toepassen voor een stabiele, vernieuwende dienstverlening. Videotechnologie, camera’s, geluid, licht, postproductie-tools, IP/cloudbased oplossingen, synchronisatie, metadata, ICT-tools, IP-based broadcast, distributiesystemen, internetapplicaties, mobiele platforms, apps, HbbTV, enz. De lijst van technologie bouwstenen is enorm. Dit wordt ieder jaar weer geïllustreerd door de omvang van de IBC-beurs in Amsterdam en dat gaat alleen nog maar over broadcasttechnologie. In samenwerking met onze partner TNO organiseren we geregeld ‘Technology updates’ rondom een opkomende technologie. In 2014 gaven we bijvoorbeeld aandacht aan WebRTC, MPEG Dash en de manier waarop app-bouwers omgaan met privacy issues. Wanneer er genoeg animo is wordt er na deze bijeenkomsten een technologie cluster opgestart waarin TNO samen met een aantal MKB’ers meer onderzoek doet naar de kansen en op te lossen belemmeringen van een nieuwe technologie.

Smart objects Niet alleen voor mediaprofessionals verandert er veel op het gebied van technologie, ook het leven van de consument wordt drastisch veranderd door de opkomst van nieuwe technologieën. Alles om ons heen wordt steeds slimmer, steeds meer apparaten zijn in staat data over ons te verzamelen en daarmee nieuwe toepassingen mogelijk te maken. Apparaten verzamelen deze gegevens niet alleen, ze kunnen ze delen, er analyses mee doen en ons gepersonaliseerde diensten aanbieden. In het begin van dit jaar was er veel ophef over de komst van Google Glass. Tijdens het eerste Cross Media Café was het dan ook erg bijzonder om bijna de helft van alle Nederlandse Glass bezitters op het podium te hebben. Eind 2014 lijkt Google Glass zijn belofte niet te hebben ingelost en kijken we geïnteresseerd naar de smart watches en iBeacons die hun opmars maken. Het ‘Internet of Things’ lijkt wel verder door te stoten. In november werd de eerste Thingscon georganiseerd in Nederland rondom ‘Internet of Things’. De mogelijkheden lijken eindeloos wanneer je sensoren en apparaten data laat verzamelen en via internet aan elkaar koppelt. Beveiligingscamera’s met ‘cryrecognition’ voor als je kinderen alleen thuis zijn, of mouwen waar je de aanraking van iemand aan de andere kant van de wereld kunt voelen – het kan niet gek genoeg. Belangrijk is dat makers blij-

Enabling Technologies

ven nadenken waar de consument behoefte aan heeft, hoeveel ruimte er eigenlijk is in ons leven voor smart devices en hoe je omgaat met bescherming van privacy en persoonsgegevens. Een andere ontwikkeling die steeds meer aan populariteit wint is Quantified Self. We willen weten hoe het ervoor staat met ons lichaam en doen steeds meer metingen (stappentellers, hartslag, slaapritme, eetgedrag etc). Niet alleen heel interessant voor media en ICT professionals om toepassingen voor te bedenken, maar ook erg nuttig voor de zorg waarbij zelfmanagement steeds relevanter wordt. De nieuwe generatie raakt steeds meer gewend aan dit soort devices en Virtual Reality dat er een heel nieuwe wereld aan behandelingsmethoden open gaat.

Smart Services Wanneer steeds meer data gemeten en gedeeld wordt, opent dit nieuwe mogelijkheden voor mediamakers. Hoe zetten we deze overvloed aan data om in relevante mediadiensten? Er is behoefte aan algoritmes en tools voor data-verzameling, analyse en datamining waarop nieuwe diensten ontwikkeld kunnen worden. En waarmee die data ingezet kan worden om systemen “smart” te maken. Maar ook om op een natuurlijke manier met die “slimme” systemen te interfacen en waarop relevante informatie wordt gevisualiseerd. Een gevolg daarvan is een verregaande personalisering van mediadiensten. Je eigen persoonlijke nieuwsuitzending bekijken? Het verbaast ons niet als dat sneller realiteit is dan we nu denken. Rednun is zo’n bedrijf dat data omzet in gepersonaliseerde videoboodschappen. Met deze ‘fimpjes’ kunnen bedrijven hun klanten heel persoonlijk benaderen en dat levert veel (financiële) voordelen op. Daarom is het ook voor adverteerders zeer interessant om te weten wat er allemaal kan met deze stroom aan data. Advertenties bied je het liefst aan als de kijker binnen je doelgroep past, en we weten tegenwoordig steeds meer wie er kijkt. Wellicht is het in de toekomst zelfs mogelijk om je advertentie alleen aan te bieden als de kijker/lezer ‘in the mood’ is (bijv. te meten door gezichtsherkenning). Techniek is geen beperkende factor meer maar zet de deuren voor innovatie wagenwijd open. Daarom is het van belang dat we de kennis over ‘Enabling Technologies’ met elkaar delen en samen onderzoek doen naar de effecten.

➔

DE TOEKOMST VAN

MOBIELE MEDIA DIENSTEN – HET BELANG VAN CONTEXT Wearable computing is snel in opkomst. Wat begon met de smartphone verplaatst zich nu naar de smart watch, smart ring en Google Glass. Deze verschuiving brengt voor media bedrijven nieuwe uitdagingen en kansen met zich mee. Vooral informatie leveren aan de gebruiker in de juiste context wordt steeds meer van belang. Welke veranderingen en mogelijkheden dit met zich meebrengt was het onderwerp van het Cross Media Café van 4 februari: De toekomst van mobiele media diensten – het belang van context.

Het speelveld van smart devices De kick-off werd verzorgd door Inge Monsees, Research Manager media bij GfK die een beeld van het huidige speelveld van smart devices gaf en wat we daarvan kunnen verwachten. Eind 2014 is voor het eerst het aantal Nederlanders in de leeftijd 13+ dat een tablet bezit net zo groot als het aantal Nederlanders in het bezit van een pc/desktop (beide 61%). De tablet heeft de laptop (77%) nog niet ingehaald, maar het smartphonebezit ligt inmiddels met 76% wel in lijn met laptopbezit. Dit blijkt uit de resultaten van het onderzoek ‘GfK Trends in Digitale Media’ die GfK eind 2014 bekend maakte.

Enabling Technologies

In 2014 is het aantal smartphonebezitters, net als in 2013, in één jaar tijd met 9% gestegen, naar 76%. Bij smartphones zien we nog steeds dat het bezit onder 13-34 jarigen het hoogst is en dat de groei vooral plaats vindt bij de oudere doelgroep (65+). Vorig jaar groeide het aantal tabletbezitters nog met zo’n 19%, in 2014 zien we een groei van 8%. Inmiddels is de tabletmarkt zich dus aan het stabiliseren. Onder ouderen neemt het tabletbezit nog wel toe. Smartwatches zijn aan een opmars bezig in Nederland. De markt is nog erg klein, maar laat wel groei zien. In 2013 waren er nog 4.297 units verkocht, in 2014 is de verwachte verkoop 25.000 units. Dit blijkt uit de meest recente retail cijfers uit het GfK PM Telecom Panel (9 fabrikanten, gemeten zijn smartwatches die connectie maken via wifi/bluetooth met een smartphone). Dit zien we ook terug in de aankoopintentie, deze is met 5% gestegen van 12% in 2013 naar 17% in 2014. Google Glass is helaas nog niet beschikbaar in Nederland. Het is ook de vraag of en hoe snel dit gaat gebeuren gezien de recente berichtgeving over het sluiten van de Google Glass pop-up stores in de V.S.

Van apps naar context In zijn presentatie ging Iskander Smit, Strategy Director bij info.nl in op hoe je voor devices als Google Glass op een andere manier media moet ontwikkelen. Met zijn bedrijf info.nl heeft hij inmiddels hier de eerste ervaringen mee opgedaan. Wearables gaan de media consumptie veranderen. Volgens Smit is “relevantie het belangrijkste aspect om te overleven.” Google Now is een voorbeeld hoe informatie wordt aangepast op de gebruiker. Deze denkwijze waarbij de technologie reageert op de gebruiker wordt steeds belangrijker. Het draait om triggers niet om destinations volgens Smit, dat wordt voor wearables de nieuwe interface: “Voor Google Glass is het niet belangrijk om apps te maken, maar om diensten te maken waarmee je notificaties kan tonen in de juiste context en op het juiste moment.’’ Notificaties worden gekoppeld aan enerzijds context en anderzijds aan sensors. Wearables zijn hierin de connectors die de context en sensors aan elkaar knopen en waarop gereageerd kan worden door apps en online diensten. “Als je media snapt en weet wat je ermee kan zijn wearables heel interessant.” volgens Smit. “Zenden kan niet meer, je moet zoeken naar de context en daarop inspelen bij de gebruiker.” Iskander Smit (Info.nl)

U P DAT E

Iskander Smit: De volgende fase van het internet of daily life Wearables zijn de intermediair bij de nieuwe fase die we ingaan dat ik het internet of daily life noem. We leven ons leven digitaal, in hoe we verwachten dat producten en diensten werken en hoe relaties verlopen via social media. Onze fysieke wereld wordt daaraan gekoppeld, fysieke producten worden schakels in ons digitale leefpatroon. In de wereld van de wearables draait het daarbij om de notificatielaag die alles verbindt. De notificaties zijn de verschillende contactpunten met de digitale dienst die afhankelijk van de kennis over de persoon en zijn context, en de realtime kennis over het gedrag dat wordt opgevangen uit sensoren. Dat is waar zowel iOS8/Yosemite (continuity) als Android Wear op zijn gemodelleerd. Media en diensten moeten dus niet meer als ‘destinations’ worden ontworpen, maar adaptief worden rond ‘triggers’. De kracht van notificaties als interface komt daarbij ook terug in het toepassen van haptic inter actions. Het trillen van smartwatch of andere wearable is veel krachtiger dan ooit bij de telefoon. Het is een nieuwe taal die kan ontstaan als we elkaar via onze wearable devices signalen gaan geven. De Apple Watch heeft de potentie om dit nieuwe gebied te gaan openbreken. De combinatie van het internet of daily life en het internet of touch zal onze verhouding met onze devices de komende tijd gaan bepalen. De smartwatch is daarvan nog maar de eerste implementatie. De eerste toepassingen zullen plaatsvinden in de zorg context, maar het ik geloof dat het veel mogelijkheden biedt voor alle diensten en communicatie.

De toekomst van nieuws op wearables ligt bij de juiste context “We zijn allemaal lui” volgens Brechtje de Leij, Head product development news bij Sanoma. Zodra de techniek iets makkelijker maakt voor ons dan willen we niet anders dan dat. Maak het dus makkelijk dan zijn we on-board. De grootste uitdaging voor Sanoma is omgaan met de beperkingen die wearables bieden. Relevantie op basis van een contextuele trigger is van groot belang omdat de gebruiker binnen twee seconden heeft bepaald of deze micro interactie zinnig is voor hem. Die twee seconden moeten leiden tot actie. Glassware (software voor Google Glass) van de New York Times geeft 1 keer per uur een nieuws update. Dat is niet nuttig omdat het niet in context is. Apps als Fieldtrip doen dat wel omdat je al fietsend door Amsterdam contextuele informatie krijgt over de historische gebouwen die je om je heen ziet. De Leij heeft bij Nu.nl een development dag gehouden om te experimenteren met Google Glass en contextuele triggers voor content. Al snel was duidelijk dat Google Glass journalistieke story telling naar een nieuw niveau gaat tillen. “Nieuws kan letterlijk worden gemaakt uit ogen van de reporter en zo nodig live worden meegemaakt bijvoorbeeld met een Google Hangout.” volgens de Leij.

Enabling Technologies

Sanoma verwacht veel van burgerjournalistiek met Google Glass. Dit wordt makkelijk en sneller omdat burgers overal direct een camera bij de hand hebben. Met die gedachte heeft Sanoma NuFoto glassware gebouwd waarmee foto’s direct kunnen worden ingestuurd vanaf Google Glass. Volgens de Leij ligt de toekomst ligt bij nieuws in de juiste context. Je loopt ’s ochtends de deur uit met Google Glass en krijgt de nieuwsberichten te zien die interessant of relevant zijn voor jou. Doordat Google Glass weet waar je bent wordt informatie gestuurd wanneer het jou uitkomt, dus niet als je in vergadering zit maar wel als je op de bank voor de TV zit. Op het gebied van wearables heeft de smart watch Brechtje de Leij (Sanoma) momenteel de focus bij Sanoma. De eerste Nu.nl app voor de smart watch is inmiddels beschikbaar en is een paar 100 keer gedownload. Een nieuws app voor Google Glass moet eerst verder worden onderzocht voordat hiervoor een app wordt ontwikkeld.

Sportmomenten live via Google Glass Stats for Glass is de eerste glassware app ontwikkeld door Infostrada Interactive waar Jan Willem Eshuis CTO is. Stats for Glass biedt de mogelijkheid live updates van voetbalwedstrijden en de Olympische Spelen te tonen op Google Glass. Gebruikers loggen in op de website en verbinden Google Glass. Vervolgens worden voetbalclubs gekozen waar updates over worden gestuurd. Zodra de wedstrijd start krijg je updates van doelpunten, gele of rode kaarten, wissels en wanneer de wedstrijd is afgelopen. Vergelijkbare updates worden straks voor verschillende Olympische sporten gegeven tijdens de Olympische winterspelen. Infostrada onderzoekt of er meer kan worden geleerd van de informatie die ze terugkrijgen van de gebruiker. Updates kunnen bijvoorbeeld worden gemute; dan is de vraag wanneer een gebruiker dat doet en waarom. Hiermee wil Infostrada leren hoe ze de context van de informatie kunnen verbeteren en relevanter kunnen maken voor de gebruiker. Volgens Eshuis is de volgende stap ook video te tonen in Google Glass. Nadat een doelpunt is gemaakt kan dit enkele minuten later zichtbaar worden gemaakt op Google Glass. Ook kunnen bijvoorbeeld herhalingen van buitenspel situaties direct worden getoond. Stats for Glass is eind december live gegaan. Inmiddels zijn er 100 geregisterde gebruikers waarvan 80 het ook daadwerkelijk met Google Glass gebruiken. Jan Willem Eshuis (Infostrada)

Google Glass Panel In Nederland zijn momenteel ongeveer 30 Google Glass eigenaren. Hiervan zijn er een vijftal bereid gevonden om er vragen over te beantwoorden tijdens Cross Media Café. De eerste vraag voor het panel: waarom gebruik je Google Glass? Daphne Channa Horn (fotograaf ) gebruikt het met name voor fotojournalistiek en heeft er inmiddels reportages mee gemaakt voor de NOS en VPRO. Als fotograaf merkt ze dat ze met Glass een ander soort foto’s maakt. De kwaliteit is minder maar doordat je zelf de camera bent krijg je een ander beeld. Zij omschrijft dit als “de natte droom van journalist”. Krijn Schuurman (project manager/spreker) wil het vooral zelf ervaren. Hij merkt dat soms mensen ervan schrikken en vragen of hij de andere kant op willen kijken, maar meeste reacties zijn toch positief. Maarten Lens-Fitzgerald (co-founder Layar) deelt vooral momenten via Google Glass via social media. Met Layar wil hij experimenteren met de augmented reality mogelijkheden van Google Glass waarbij je toegang kan krijgen tot een andere wereld.

John Kivit (Shareforce)

John Kivit (CEO, Shareforce) wil vooral vroegtijdig apps ontwikkelen voor Google Glass. Volgens hem is het een andere discipline dan het ontwikkelen voor tablets en smartphones. Hij ziet bijvoorbeeld mogelijkheden bij zijn klant Smulweb om recepten te tonen op Glass. Het maken van apps voor Google Glass is niet ingewikkeld doordat een Android platform is, de uitdaging zit vooral in het bedenken van nieuwe relevante en contextuele diensten. Ben van der Burg (Chief commercial officer, Triple IT) draagt Google Glass maar weinig. Ook hij kijkt naar wat Triple IT ermee kan qua ontwikkeling in de toekomst. Hij ziet wel dat er iets gaat gebeuren maar nu is het nog niets “Het is echt nog beginfase van een tijdperk”. Hij ziet vooral mogelijkheden op momenten dat je je handen vrij wil hebben, bijvoorbeeld voor een automonteur of schaatsers die de ideale lijn geprojecteerd willen zien. Het panel vind het gebruik van Google Glass nog niet verslavend. Lens-Fitzgerald mist het wel op sommige momenten, bijvoorbeeld als zijn Google Glass leeg is en hij zijn handel vol heeft “dan is je mobiel uit je zak halen opeens een hele handeling.”

Ben van der Burg (Triple IT)

Kinderen van onder de 13 mogen geen gebruik maken van Glass omdat het niet goed is voor de ontwikkeling van de ogen en het brein. Van der Burg heeft dit al

gesignaleerd bij medewerkers waarbij na een dag Google Glass gedragen te hebben het oog iets scheef leek te gaan staan. Op de vragen rondom privacy en regelgeving is nog geen eenduidig antwoord. Horn geeft aan dat haar Google Glass niet altijd aanstaat maar dat ze ook foto’s en video’s kan m aken zonder dat iemand dat doorheeft. Zij vraagt zich af of het ethisch verantwoord is: “in Turkije vertelde een dokter haar dat als ze de opnames die ze op dat moment maakte online zette hij niet alleen de komende maanden geen werk heeft maar ook geen leven meer. Dat soort uitspraken zetten je wel aan het denken.” aldus Horn. Van der Burg relativeert dat er altijd eerst de technologie is en daarna de regelgeving volgt. “Je moet het vergelijken met verkeer, je leert er mee omgaan en straks moet je voor gebruik een soort digitaal verkeersdiploma hebben.” De mogelijkheid voor Google om eye tracking te doen waar de gebruiker geen controle over heeft vind het panel geen groot probleem. “Ze weten toch al alles van me” aldus Lens-Fitzgerald. Hoe veel de panelleden Google Glass dagelijks ophebben varieert sterk. Van bijna nooit (van der Burg) tot de hele dag (Lens-Fitzgerald). Overige panelleden dragen het tussen de 3 tot 6 uur per dag.

U P DAT E

Triple-IT: Google Glass Analyse app en Beyond Sports tool De eerste projecten met wearables en virtual reality zijn inmiddels een feit. Triple IT heeft een unieke google glass analyse app voor trainers ontwikkeld waarmee zij toegang hebben tot statische informatie en live video via hun glass. Deze informatie is beschikbaar terwijl en wanneer de actie plaatsvindt. Daarnaast is er een aangepast analyse tool ontwikkeld dat specifieke spel situaties herhaalt vanuit verschillende perspectieven. Dit helpt de trainers om zijn spelers beter te kunnen trainen. Met de glass app word je in staat gesteld een diepgaander inzicht te verkrijgen in de bewegingen van de speller op het moment dat er actie plaatsvindt. Dit biedt een unieke en handsfree tool voor trainers in het veld waardoor zij nog doeltreffender kunnen reageren.

Virtual Reality Aansluitend heeft Triple-IT doorontwikkeld en zijn er andere oplossingen gevonden. Zo is er nu een interactieve simulatie en analyse tool welke gebruik maakt van Virtual Reality en de Oculus Rift. Deze analyse tool is op de markt onder de naam Beyond Sports. Dankzij de Oculus Rift kunnen gespeelde wedstrijden oneindig worden herbeleefd. Door het dragen van de Oculus Rift zie je jezelf op het veld als een van de spelers, of op elke andere willekeurige positie. Met deze applicatie kunnen spelers terug kijken naar bepaalde acties, de acties herbeleven vanuit een ander perspectief en kunnen er alternatieve acties gesimuleerd worden om beter begrip te verkrijgen en het spel te verbeteren op een interactieve manier. Inmiddels zijn er goede contacten met o.a. de KNVB, AZ en Ajax.

Ruud Snelders

Karen Sikkema

PITCHES!

Looqi Wie? Ruud Snelders, CEO Looqi

Wat? Looqi is een real-time GPS tracker voor kinderen die beschikbaar is als horloge of sleutelhanger. De Looqi geeft iedere 20 seconden de GPS locatie door via het internet, is water en schokproof, bevat de kleinste GPS chip ter wereld, kan draadloos worden opgeladen, heeft een levensduur van 7 dagen en is wereldwijd te gebruiken.

Waarom? Door kinderen de Looqi te laten dragen kunnen ouders altijd de locatie traceren en zo weten waar hun kind is. Online kunnen ouders zones instellen waar kinderen mogen komen en de locatie historie van het kind terugzien.

En Verder? Looqi kost €80 eenmalig en er dient een abonnement van €4 per maand te worden afgesloten voor gebruik. En de Looqi kan voor meer dan alleen kinderen gebruikt worden, ook huisdieren en waardevolle spullen zijn er mee in de gaten te houden.

Lost in Time Wie? Karen Sikkema van Lost in Time

Wat? Met app van Lost in Time kunnen gebruikers via een speurtocht met video in de tijd reizen en de verhalen meebeleven. Het is een location based game voor binnensteden en buitenlocaties.

Waarom? De interactieve stadsbeleving toont in een game de historische verhalen die mee beleefd worden door de spelers. Het is te spelen met verschillende groepen mensen, van gezinnen tot bedrijfsuitjes. Het spel is ondertussen te spelen op vier locaties: Utrecht, Amsterdam en op 2 locaties in Amersfoort. De tweede editie in Amersfoort (Lost in Time aan de Eem) is gemaakt in opdracht van de Stichting Levende Historie met als doel om specifiek de geschiedenis van het gebied rondom de Middeleeuwse Koppelpoort beleefbaar te maken.

En verder? Het is mogelijk voor geïnteresseerde partijen om mee te investeren in Lost in Time en ook een verhaal op hun locatie te maken, nieuwe edities uit te brengen of een geheel eigen versie te maken. De verhalen worden ontwikkeld in eigen beheer en er wordt gezocht naar partners die hieraan mee willen werken. Sinds de presentatie in februari is er via crowdfunding €40.000 opgehaald; dat geld is voornamelijk besteed aan uitbreiding van het spel naar Amsterdam en een flinke marketingcampagne om de bekendheid van Lost in Time te vergroten. Ondertussen is er ook concrete belangstelling uit andere steden om Lost in Time te maken.

Erik Vos

Hans Caspers

Mobvious Wie? Hans Caspers van Semilo

Wat? Het nieuwe label Mobvious, is een advertentienetwerk voor op de mobiele telefoon. Ze zorgen dat de adverteerder zijn boodschap op het juiste moment bij de consument wordt getoond. Daarbij wordt gebruik gemaakt van tijd, locatie, moment en het data profiel van personen.

Waarom? Adverteerders weten nog niet goed hoe ze adverteren op de mobiel moeten aanpakken en daarbij wil Mobvious een uitkomst bieden. Je wilt consumenten informeren en assisteren, maar wel in een relevante context. En die context is pas relevant als je de consument bereikt op het juiste moment, op de juiste locatie en omstandigheid. Wanneer gebruikers persoonlijke data willen delen ontstaat er een nog grotere relevantie voor adverteerders om deze consumenten te helpen en te informeren.

Carrier Wie? Erik Vos, initiatief nemer Carrier

Wat Door middel van een sociaal netwerk van mensen die een tele presence uitwisselen, kan jij iemand vinden die jou in San Franciso via een video verbinding over de beursvloer leidt.

Waarom? Erik Vos wil met Carrier een oplossing bieden aan 足iedereen die vanavond zijn of haar kinderen naar bed wil brengen en morgenochtend op die beurs in San Franciso moet zijn. Kopen we straks nog wel een ticket voor een beurs aan de andere kant van de wereld, of gaan we via tele presence beurzen over de hele wereld bezoeken uit onze luie stoel?

En verder? Carrier zoekt momenteel partners waarmee ze hier 足realiteit van willen maken.

Omdat de devices steeds kleiner worden is er geen plek meer om impactvol aanwezig te zijn met bijvoorbeeld display advertising. Native advertising is hierop het juiste antwoord: gesponsorde content of notificaties die zijn afgestemd op het device en de applicatie waar het op getoond wordt. De nadruk ligt dan dus op het adverteren in de vorm van informeren.

En Verder? Mobvious werkt momenteel in 7 landen en 25 miljoen gebruikers krijgen iedere maand advertenties van Mobvious voorgeschoteld.

➔

MOBIELE MEDIA DIENSTEN: DE CONNECTIE MET LOCATIE

In het tweede deel van het Cross Media Café kwamen nog diverse nieuwe technologieën aan bod.Zo presenteerde Floris Benniks (Mirabeau) de IBeacon, een GPS tracker die voor verschillende doeleinde gebruikt kan worden. En liet Guy Grimmelt weten dat buitenreclame meer geïntegreerd moet worden met online reclame.

Interest sensing met iBeacon Bij Mirabeau werkt Floris Benniks in mobile development en is de laatste weken bezig geweest zicht te verdiepen in de ontwikkeling van iBeacon technologie. De iBeacon is een Bluetooth Low Energy zender waarmee bepaald kan worden hoever je bent verwijderd ten opzichte van de iBeacon en ze een bericht sturen op basis daarvan. Zo is het mogelijk om iBeacon te gebruiken in winkels klanten welkom te heten en bij ieder schap of rek een bericht te sturen.

Enabling Technologies

Dit is interessant volgens Benniks maar niet gebruiksvriendelijk, er moet ingespeeld worden op interest sensing. “Je moet aan de persoon aanvoelen wat hij interessant vindt. Stel je voor ik ga naar een webwinkel en ik ga vijf keer naar het zelfde product maar ik koop het niet. Maar als ik langs het schap loop in een fysieke winkel dan kan je die klant een bericht sturen dat ze het nu aan kunnen schaffen met korting.” Dat soort acties zijn mogelijk met iBeacon in combinatie met interest sensing. Benniks geeft aan dat er uiteenlopende mogelijkheden zijn voor de toepassingen van iBeacon en noemt daarbij productinformatie, het activeren op basis van een wensenlijst, integratie van routing voor de gebruiker, beFloris Benniks (Mirabeau) taalverkeer, aanbiedingen, automatisch inchecken op locaties, indoor navigatie, contextuele advertenties tonen en het bieden van gratis content op een specifieke locatie. Momenteel zijn 70% van de Apple devices 10% van de Android die in omloop zijn compatible met iBeacon. Dit is al een veel groter aandeel dan de concurrente NFC technologie waarmee maar 3 tot 5% van de smartphones zijn uitgerust. Het is belangrijk om context aware te zijn benadrukt Benniks. “Anders is de techniek binnen een half jaar verdwenen omdat we het allemaal te irritant vinden.” Er moet dus goed worden nagedacht hoe dit in te zetten. De ontvanger moet een opt-in geven om de iBeacon boodschappen te o ntvangen. Dit kan door bijvoorbeeld een met iBeacon uitgeruste app te installeren op de telefoon. Momenteel is Mirabeau in gesprek met retailers als V&D en Praxis. “Praxis vindt het interessant om klanten die voor professionele klussen bij de Praxis komen zo snel mogelijk de weg te wijzen in de in winkels met indoor navigatie.” aldus Benniks.

Outdoor reclame in de juist context Buitenreclame moet meer geïntegreerd worden met online reclame. Daarom is Guy Grimmelt – afkomstig uit de online wereld – aan de slag gegaan als marketing en business development director bij Exterion Media, voorheen bekend als CBS Outdoor. “We moeten voorop lopen zodat adverteerders de koppeling van outdoor reclame met online reclame kunnen verbinden omdat adverteerders daar zelf vaak nog te terughoudend in zijn” aldus Grimmelt. Exterion wil samenwerken met adverteerders om deze integratie voor elkaar te krijgen. Ze bieden een “total experience op verschillende touch points” aan adverteerders. Outdoor advertenties kunnen zeer succesvol zijn gecombineerd met hyper relevante context. Zo lanceerde Google een campagne in London voor Google Voice Search. Fonetische termen stonden op billboards die met Google Voice gebruikt konden worden en relevant waren aan de plaats waar het billboard stond. Mensen waren verrast dat ze reclame borden zagen die klopten met de

Guy Grimmelt (CBS Outdoor)

omgeving. Onderzoek wees uit dat 25% van de mensen met anderen in gesprek waren gegaan over de campagne. Het resultaat was een verdubbeling van aantal mensen die Google Voice gebruikten in London ten opzichte van rest van de UK. Exterion heeft alle 13.000 locaties verrijkt met geo data zodat ze precies weten wat er in de buurt is. Daarmee kunnen ze advertenties leveren die relevant zijn voor de doelgroep op die locaties. Met deze informatie heeft Heineken een campagne gevoerd waarbij ze reclame maakte voor cafe’s in de buurt van een billboard die onderdeel waren van het ‘Star Serve’ programma. Momenteel zijn een aantal billboards uitgevoerd met WiFi hotspots of met NFC ontvangers. Exterion experimenteert met de effectiviteit hiervan door bijvoorbeeld iets weg te geven bij een ‘tap’ tegen een NFC reclamebord. Innovatieve contextgevoelige campagnes zijn een kans voor kleine media bedrijven aldus Grimmelt: “Grote bureaus focussen vooral op TV reclames waardoor er een interessante kans ontstaat voor kleine spelers om hierin het verschil te maken.”

TV is emotie, dat wil je delen Afsluitende spreker was Michael Plein, CEO van Vinson. Vinson ontwikkelt innovatieve televisie applicaties en ziet zichzelf als onderdeel van de toekomst van mobiele televisie. Inmiddels wordt 40% van alle YouTube videocontent mobiel geconsumeerd en is video 30% van het totale mobiele dataverkeer. Dit heeft een impact op het bestaande TV ecosysteem volgens Plein waarbij je (1) passie moet hebben voor het maken van een propositie, en (2) als eigenaar van content lef hebben en soms moeten durven ingrijpen op je bestaande ecosysteem. In België hebben Vlaamse media maatschappij, VRT en SBS Belgium risico genomen om een bestaande dienst mogelijk te kannibaliseren en een nieuwe dienst aan te bieden met Stievie. De Stievie app bevat de content van alle 10 hoofdkanalen van de TV zenders. Deze waren live en achteraf worden bekeken inclusief de mogelijkheid voor time-shifting waardoor dus ook reclame kon worden overgeslagen.

Enabling Technologies

Binnen een maand had Stievie meer dan 70.000 gebruikers. Iedereen mocht gratis meedoen en vulden daarna een enquête in over het gebruik. De reacties waren zeer positief en gebruikers gaven aan dat ze TV vooral op deze manier wilden consumeren. Een aantal conclusies die uit de enquête bleek: 1. Niemand wil linear kijken; iedereen kijkt uitgesteld. 2. Mensen gingen juist meer televisie kijken. Je kon het in heel België gebruiken en ook in het buitenland waardoor TV altijd overal beschikbaar was. 3. Mensen gingen toch vooral op dezelfde locatie de TV content consumeren; thuis op de bank. 4. De motivatie om het te gebruiken was hoog; de gebruikers vonden het prettig in gebruik en daarom gebruikten ze het relatief vaak. 5. Mensen gingen extra lang kijken en keken vooral meer naar nieuwsuitzendingen. Vinson heeft daarnaast met de grootste nieuwsproducent van Duitsland N24 een test gedaan door een nieuwspropositie in een app aan te bieden aan gebruikers. Zonder veel ruchtbaarheid had de app 10.000 gebruikers in de eerste week wat een aantal weken later was gestegen naar 100.000 gebruikers. Daarmee is dit ook een groot succes geworden in Duitsland. Momenteel is Vinson in gesprek met een grote Amerikaanse uitgever waar Plein de naam nog niet van kon noemen. Deze uitgever beheert de nieuwscontent van Amerikaanse lokale nieuws TV stations. Vinson wil daarmee local aware nieuws aanbieden waardoor de app zich anders gedraagt op basis van de locatie waar de gebruiker op dat moment is. Volgens Plein is mobiel niet het second screen maar juist het first screen “Het scherm van mijn smartphone gebruik ik het meeste, waarom kan ik het dan niet gebruiken voor mijn TV oriëntatie?” Hij wil met Vinson TV relevanter maken en gemakkelijker maken om de ervaring en content met anderen te delen. “TV is voor mij emotie, daar wil ik iets mee, dat wil ik delen. Op dit emotie willen we met Vinson inspelen.” Verslag van Remco Bron

Michael Plein (Vinson)

➔

BIG DATA VISUALISATIE –

WAT KAN ER EN WAT IS DE TOEKOMST?

Samen met TNO organiseerde iMMovator op 22 april een Technology Update over big data visualisatie. Wat zijn handige visualisaties om big data te presenteren? Hoe zorg je voor een soepele interactie als de gebruiker met de data wil spelen? We lieten diverse sprekers aan het woord om deze vraagstukken omtrent big data visualisatie uit te leggen. Oscar Wijsman, programmacoördinator binnen het Big Data Value Center in Almere gaf een korte introductie over big data. Hij liet o.a. aan de hand van de Gartner Hype Cycle zien dat big data op het moment in de baan van de hype naar beneden gaat. Het hoogtepunt is geweest en na de daling zal het uiteindelijk terecht komen in de volwassenheidsfase. Men spreekt doorgaans van big data wanneer men werkt met een of meer datasets die te groot of te complex zijn om met klassieke databasemanagementsystemen en software onderhouden en bewerkt te worden. Oscar gaf aan dat de definitie van big data niet altijd duidelijk is. Hij gaf aan dat er in ieder geval drie kenmerken van (big) data zijn: Volume, Variety, en Velocity. Bij Volume gaat het om de hoeveelheid data, bij Velocity gaat het om de snelheid waarmee de data binnenkomen en opgevraagd worden en bij Variety gaat het om de diversiteit en complexiteit van verschillende soorten bronnen en gegevens. Bij big data is er ook nog vaak sprake van een combinatie van één van de 3 V’s.

Enabling Technologies

Maar van wie is al die big data nou eigenlijk? Omtrent dit onderwerp bestaan er discussies. Tot op heden is er geen wetgeving over het eigendom van (big) data. Op het moment dat er regels en wetten werden opgesteld, leefden we nog niet in het digitaal tijdperk. Data is geen ‘stoffelijk’ iets en daarmee is er juridisch gezien niet eenduidig een eigenaar aan te wijzen. Verder is er een groot verschil tussen persoonsgebonden en anonieme of machine-data (specifiek de privacy issues). Oscar gaf een aantal mooie voorbeelden van de meerwaarde van big data. Om zelf visualisaties te maken is het belangrijk om eerst een doel voor ogen te hebben en daarbij een stappenplan op te stellen. Oscar benadrukte hierbij het belang is eerst een provable concept te maken, een bewezen idee. Dit concept is nog niet geïmplementeerd, maar is wel getoetst bij experts. Hierdoor heb je de garantie dat het kan werken alvorens je een proof of concept (prototype) gaat maken.

Visualisatie Vervolgens nam Erik Boertjes (TNO) ons mee in de wereld van visualisaties, waarin hij aan de hand van een tijdlijn mooie voorbeelden liet zien van visualisaties. Erik vertelde dat in 1990 het vakgebied visualisatie echt volwassen werd en vanaf dat moment ging het snel. Visualisaties werden steeds mooier en steeds beter. En ook kwamen steeds meer datasets beschikbaar. Vervolgens ging Erik in op de betekenis van de vier V’s (Volume, Velocity, Variety en Veracity) voor visualisatie. Erik gaf aan dat data reductie handig is voor het inzichtelijk maken van big data (Volume). Het komt voor dat je een overload aan data hebt waardoor de visualisaties onduidelijk worden. Datapunten worden bijvoorbeeld over elkaar geplot waardoor je ‘overplotting’ krijgt, en niet meer de onderliggende datastructuur kunt zien. Eén van de technieken om dit tegen te gaan is ‘binning’. Met ‘binning’ leg je een raster over de data heen, waardoor de data in verschillende hokjes wordt geplaats. Deze hokjes kun je een kleur geven om ze te categoriseren. Hoe meer data in één hokje hoe donkerder je de kleur kan maken. Zo ontstaat er een duidelijker inzicht in de data. Een andere techniek die veel gebruikt wordt is ‘pixel-based visualisatie’. Daarbij gebruik je elke individuele pixel van je scherm om een waarde weer te geven. Het is een zeer ruimte-efficiënte manier van visualiseren I.v.m. de Velocity van big data is incrementele visualisatie een goede techniek. Deze visualisatie geeft de gebruiker eerst een globaal overzicht van de data. De gebruiker kan dan alvast scrollen of filteren. Na verloop van tijd wordt de visualisatie steeds gedetailleerder. Onzekerheidsvisualisaties Soms zijn niet alle data even betrouwbaar, er zit een zekere onzekerheid aan vast. Volgens Erik is het belangrijk om dit te laten zien. Dit kan bijvoorbeeld door onzekere data minder sterk van kleur te maken of door extra grafische elementen toe te voegen die de mate van onzekerheid aangeven. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan in het weerbericht; bij de temperatuurgrafiek wordt het betrouwbaarheidsinterval getoond. Uitdaging bij visualisatie Volgens Erik ligt er nog een grote uitdaging om visualisaties te ontwikkelen voor nieuwe devices, zoals de Google Glass en de Smart Watches. Hoe laat je de data het beste zien? Bij deze nieuwe devices is het beeldoppervlak een stuk kleiner dan op bijvoorbeeld de computer. En ook de manier van interactie verschilt van wat we tegenwoordig gewend zijn. Daarom zijn niet alle visualisaties geschikt. Door middel van onderzoek zal er gekeken moeten worden wat handige visualisaties zijn voor deze devices.

Enkele voorbeelden van datavisualisaties van TNO

TULP interactive Jan Willem Tulp heeft zijn eigen visualisatie bureau, genaamd TULP interactive. TULP interactive ontwikkelt visualisaties die een leuke ervaring bieden en tegelijkertijd meer inzicht en begrip van de wereld om ons heen geven. Jan Willem toonde verrassende en inspirerende visualisaties vanuit zijn praktijk. Zo heeft Jan Willem in 2012 de uitslagen van de verkiezingen gevisualiseerd. Hij vroeg zich af in welke steden er op een vergelijkbare manier is gestemd. Om antwoord te krijgen op deze vraag heeft hij eerst een databestand met verkiezingsuitslagen per stad gebruikt. Vervolgens heeft hij een interactieve visualisatie ontwikkeld waarmee de overeenkomst in stemgedrag op twee verschillende weergaven kan worden bekeken: een kaartweergave, en een weergave waarbij alle steden in een grote cirkel zijn weergegeven. Wanneer je een stad selecteert, worden de cirkels van de andere steden groter naarmate de overeenkomst in stemgedrag met de geselecteerde stad groter is.

Techniek achter big data visualisatie in vogelvlucht Na de pauze ging de technology update verder met een presentatie van Gijs Koot (TNO) over de techniek achter big data visualisatie. Wat is de invloed van Volume, Variety en Velocity op de techniek die nodig is voor een visualisatie? • Bij toepassingen waarbij het volume van data een belangrijk kenmerk is, is het aan te raden om deze database op te slaan op hard disks en gebruik te maken van software zoals Hadoop. Denk

Enabling Technologies

hierbij aan databases zoals die van Google waarin snapshots van websites worden opgeslagen en PageRanks worden berekend. Deze oplossingen gebruiken traditionele harde schijven om de data op te slaan. •

Bij andere toepassingen waar het meer om de snelheid (velocity) gaat dan om het volume van de data, worden steeds meer andere datadragers gebruikt, met name on-chip geheugen zoals RAM, verschillende caches of het geheugen op de grafische kaart. Software is op realtime analyse gericht, denk bijvoorbeeld aan het platform Storm, ontwikkeld bij Twitter. De nadruk ligt op snelheid, een tweet is binnen een seconde de hele wereld over. Maar ook bij visualisaties waarbij de gebruiker interactie aan kan gaan met de data is snelheid van belang.

•

Voor traditionele toepassingen met gestructureerde data zijn traditionele databases perfect. Data worden echter steeds gevarieerder. Het betreft bijvoorbeeld het opslaan van netwerken. Er zijn inmiddels gespecialiseerde databases met geintegreerde visualisaties (bijvoorbeeld Neo4J voor netwerkvisualisaties).

Nieuwe technieken Gijs Koot is vervolgens ingegaan op 3 technologieen: Map-D, WebGL en renderclouds. In de animatieindustrie wordt veel gebruik gemaakt van renderclouds, gedistribueerde systemen om beelden te maken van datamodellen. Dit is ook interessant voor big data visualisaties, en wordt toegepast om medische modellen te visualiseren. Voor dergelijke toepassingen is het beter om niet de ruwe data mee te sturen wanneer iemand een visualisatie bekijkt. Medische modellen van driedimensionale skeletten bijvoorbeeld zijn erg groot en gedetailleerd, en het renderen van een 3D model kost veel rekenkracht.. Renderclouds bieden daarvoor een oplossing; visualisatie berekeningen worden gedistribueerd. Een andere technologie is Map-D, deze wordt gebruikt voor sociologisch onderzoek. Dit is geen cluster, maar een enkele server met maar liefst 8 GPU’s. Tegenwoordig kunnen browsers overigens ook steeds meer en beter data visualisaties weergeven. Het bekendste voorbeeld is Google Maps. Eigenlijk is een browser daarmee de meest flexibele en snelle visualisatietool voor iedereen. WebGL is de techniek die zorgt voor ondersteuning voor hardwareacceleratie. De ondersteuning van browsers voor deze techniek staat nog in de kinderschoenen maar lijkt erg kansrijk, aldus Gijs. Er kan al veel en bovendien is dit een toegankelijke techniek. Maar wanneer je met echt grote datasets te maken hebt (zoals bij een animatie) dan is het centraal opslaan en toegankelijk maken van data juist weer de beste oplossing. Welke kant het opgaat op het gebied van techniek hangt dus erg af van de toepassing van big data.

De magie van SynerScope De volgende spreker is Danny Holten van SynerScope, een bedrijf dat gespecialiseerd is in Big Data-visualisaties voor multivariate netwerkdata met een hiërarchisch en temporeel karakter. De kracht van datavisualisaties ligt volgens Danny erin dat een combinatie van interactief verbonden visualisaties je met verschillende perspectieven naar data kan laten kijken en dat je daardoor nieuwe, vaak onverwachte en waardevolle zaken kunt ontdekken. Om dit soort visualisatieoplossingen schaalbaar en interactief te houden is goede hardware van belang in de vorm van krachtige GPU’s voor de beeldverwerking en servers voor de analyticsberekeningen.

Vervolgens geeft Danny een live demo van de SynerScope-software waarmee datavisualisaties gecreëerd en vervolgens door analisten gebruikt kunnen worden. Hij gebruikt ter demonstratie een openbaar beschikbare e-maildataset van Enron. In het web-achtige netwerk is initieel alleen op onoverzichtelijke wijze te zien wie met wie gemaild heeft. Dit verandert echter wanneer hiërarchische persoonsattributen zoals functie (beroep) worden ingevoegd waardoor emailverkeer overzichtelijk en gebundeld weergegeven kan worden en hoog-niveauverbindingen tussen complete functiegroepen beter tot hun recht komen. Diverse visuele aspecten zoals elementgrootte, kleur en lijndikte worden gebruikt om in één oogopslag interessante aspecten van de data snel en overzichtelijk aan de gebruiker te tonen, zoals sterke zenders/ontvangers of de totale hoeveelheid verstuurde e-mail per kanaal. Additionele gekoppelde visualisaties tonen belangrijke aspecten zoals volgorde in tijd, e-mailinhoud en zelfs e-mailsentiment. Door dit laatste wordt meteen duidelijk door welke personen regelmatig “negatief” gecommuniceerd werd of in welke periode binnen Enron in z’n geheel sprake was van “negatieve” communicatie. De software van SynerScope is ideaal als exploratiemiddel wanneer je zeer grote en heterogene dataset in je datalandschap hebt zitten, zelfs wanneer je nog niet precies weet wat je met de data wilt gaan doen. Normaliter kijken de experts van SynerScope met de data-eigenaren naar moge lijke data-onderverdelingen en interessante manieren van gebruik door te bepalen welke data- attributen en -aspecten je kan combineren. Dit is in de regel een snel en iteratief proces waardoor je gaandeweg tot inzichten alsook de juiste visualisatiecombinaties komt door als eindgebruiker en data-eigenaar diverse mogelijkheden te testen.

SPOT ON

➔

Enabling Technologies

CHORDIFY – VOLAUTOMATISCH GEGENEREERDE AKKOORDENSCHEMA’S Voor miljoenen mensen is het een droom om wereldwijd door te breken als muzikant. Het e-learning platform Chordify zet met behulp van algoritmes volautomatisch elk gewenst muziekstuk om in een akkoordenschema. Om deze aspirant musici een handje te helpen. Het laatste decennium zijn er veel websites met akkoordenschema’s gelanceerd. “Het grootste nadeel van deze sites is dat gebruikers altijd afhankelijk zijn van andere gebruikers,” licht Gijs Bekenkamp van Chordify toe. “Iemand anders moet namelijk de moeite hebben gedaan om bij een specifiek muziekstuk zo’n akkoordenschema te maken.”

Geen handmatige inzet nodig De consequentie van deze afhankelijkheid van handmatige inzet is dat voor veel muziekstukken geen akkoordenschema’s beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld de nieuwste tracks of nummers die het grote publiek nooit zullen bereiken.” Toen wetenschapper en oprichter Bas de Haas van Chordify in 2012 een proefschrift schreef over akkoordherkenning, onderkende hij direct de mogelijkheden van een volautomatische omzetting van muziekstukken in akkoordenschema’s.

Ruime keuze Op Chordify kunnen gebruikers uit elk gewenst muziekstuk kiezen, of het nu van YouTube, Soundcloud of Deezer afkomstig is. “Maar vanuit de eigen muziekbibliotheek van de gebruiker kan natuurlijk ook,” aldus de finalist aan de Shell LiveWIRE Award 2014. Vrijwel direct nadat de g ebruiker het muziekstuk van zijn keuze heeft geselecteerd, ontvangt hij van Chordify het akkoordenschema in een ‘intuïtieve speler’, zodat hij kan meespelen met zijn favoriete muziek.” Mede dankzij de mogelijkheid om gratis nummers te ‘chordifyen’, is dit innovatieve e-learning platform in korte tijd snel gegroeid. Ruim anderhalf jaar na de lancering heeft Chordify maandelijks miljoenen bezoekers naar zijn website weten te trekken en zijn er naar liefst 2 miljoen nummers ‘gechordified’. Bekenkamp: “We hebben op dit moment 180.000 gebruikers, die zich geregistreerd hebben.” In januari van dit jaar heeft Chordify een betaalde versie gelanceerd met een groot aantal extra’s, zoals het veranderen van de afspeelsnelheid en beheren van persoonlijke bibliotheek.

Internationale adverteerders aantrekken Een andere inkomstenbron van Chordify bestaat uit adverteerdersinkomsten. “We kunnen adverteerders een zeer specifiek ‘Umfeld’ bieden, waardoor de doorklikratio aanzienlijk hoger is dan bij traditionele webvertising. Met adverteerders als Palladium, Converse en Sonos dragen de advertenties bovendien ook nog eens bij aan de uitstraling van Chordify.” Foto: Jolanda Althuis

➔

UIT HET LAB:

TOEKOMSTDROMEN Op veel plekken in Nederland werken onderwijsinstellingen, bedrijven en kenniscentra samen binnen onderzoeksprojecten op gebied van innovatie, media, data en internet. Tijdens het Cross Media Café op 4 november in Panama in Amsterdam kreeg een groot aantal projecten het podium. Wat gebeurt er voor interessants in het lab?

Gezocht: Startups Optimizing Urban Life with Future Internet (Soul-Fi) Frank van der Hoeven van de TUDelft vertelt over Soul-Fi, een Europees project voor jonge ondernemers met goede ideeën voor het verbeteren van het leven in de stad. Voorwaarde is het gebruik van FIWARE, een innovatief Europees open source Future internetplatform. Met FIWARE moet het ontwikkelen en bouwen van applicaties veel makkelijker, goedkoper en sneller worden. Het project is van de Europese commissie en er is 5 miljoen euro subsidie te verdelen. Naast geld kunnen de ondernemers ook rekenen op begeleiding bij technische ontwikkeling en financiering. De deadline voor de eerste call voor goede businessplannen is al verstreken. Maar er is ook een tweede call voor ideeën voor goede serviceapplicaties met als deadline eind februari.

Enabling Technologies

HU werkt aan innovatie van business-wise innoveren Hoe zorg je als bedrijf dat je je niet door de waan van de dag laat leiden, maar zelf je koers uitstippelt in een snel veranderend medialandschap? Hoe zorg je dat je jezelf de juiste vragen blijft stellen om te komen tot innovatie? In het onderzoeksproject Future Now doen Hogeschool Utrecht, acht partner-hogescholen en diverse mediapartners onderzoek naar methoden, technieken en kennis over het creëren van business modellen, zoals business canvassen, lean approaches en mediastrategiespellen. Op dit moment richten zij zich met name op Media & ICT-bedrijven. Ze werken daarvoor met partners uit het bedrijfsleven, zoals full service internetbedrijf Angry Bytes uit Hilversum, specialist in second screen-technologie. Directeur Ralf Verhoef vertelt hoe het bedrijf dankzij Future Now (en ondanks drukke werkzaamheden) binnen een jaar tot een toekomstvisie kwam. Sessies tijdens de Media Future Week, masterclasses en de frisse inbreng van studenten op de werkvloer leidden tot de ontwikkeling van een nieuw product: Live screens. Wouter Groot (HU) Wouter Groot van Future Now vult aan dat dergelijke projecten ook bij de andere deelnemende hogescholen lopen. De resultaten van alle onderzoeks projecten samen leidden tot een nieuw business canvas speciaal voor mediapartijen. Het volgende onderzoeksproject staat alweer in de steigers: waarde reactie in het media-ecosysteem. Ook hierin wordt samengewerkt met bedrijven. Bedrijven die willen aansluiten op dit vervolg kunnen zich melden bij Wouter Groot.

Sense of smell: de laatste momenten van FJ Kennedy ruiken De neus is een belangrijk zintuig. Geuren raken de diepste emoties en zijn zeer bepalend voor de waardering van een ervaring. Hoe een man ruikt, blijkt bij vrouwen doorslaggevend bij een p artnerkeuze. Maar met geur wordt in de media weinig gedaan. Studenten en docenten van de Avans Hogeschool in Breda deden daarom onderzoek naar geur en media in samenwerking met bedrijfsleven en kenniscentra. Frederik Duerinck en Marcel van Brakel zijn project leiders, de docenten Cross Media Design werken ook samen in het crossmedia collectief Polymorf. Er zijn prototypes ontwikkeld, experimenten gedaan en denkrichtingen bewandeld die zijn gebundeld in het boek Sense of Smell. De geurprinter van Sense of smell

Links: Frederik Duerinkc, Rechts: Marcel van Brakel

Een voorbeeld is het onderzoek naar het effect van geur: het verspreiden van mandarijngeur in een supermarkt bleek de omzet een stevige boost te geven. Of Crowd Sensing: het uitlezen en in kaart brengen van lichaamsgeur in de openbare omgeving. De biochemische verandering bij angst zou voor een specifieke geur zorgen die door sensoren kan worden gedetecteerd. Ook beschreef Van Brakel experimenten met een colorimetrische neus die geuren kan omzetten in kleuren. De onderzoeksvraag: hoe kun je geur gebruiken in storytelling leidde tot de ontwikkeling van een geurprinter. Tijdens het Cross Media Café konden bezoekers in een kist gaan liggen en beleven hoe de laatste momenten van beroemdheden als JF Kennedy en Whitney Houston geroken moesten hebben.

NHTV onderzoekt shopping met Google Glass Rond Google Glass is een grote hype, maar wat kun je er op dit moment mee? Wat is de killer app die zorgt dat je eigenlijk niet onder Google Glass uit kan? En hoe kun je zo’n app ontwikkelen? Dirk Janssen van de Academy for Digital Entertainment NHTV doet onderzoek. Hij ging daarbij uit van de mission statement van Google Glass met als kern: not in de way (je hebt er geen last van), hands free (je hebt je handen vrij) en depends on phone (Google Glass kan niet zonder je smart Phone. En is daarmee functioneel gezien niet meer en niet minder dan een smart Phone scherm op ooghoogte). Hij besloot te onderzoeken hoe Google Glass kan gaan helpen bij het shoppen (handig als je je handen vrij hebt) en creëerde daarvoor een virtuele supermarkt. Toepassingen die handig bleken en ook al getest zijn, waren een digitaal

Enabling Technologies

boodschappenlijstje, commerciële mogelijkheden zoals een boodschap over een actie laten zien (mag geen advertentie zijn in verband met de eisen van Google) en een plattegrond die de weg naar een product wijst. Janssen werkt voor het project met name samen met leveranciers van producten en nog niet met supermarktketens.

SETUP laat kinderen knuffeldrones maken Wat kan jouw drone? Die vraag stelde SETUP in een lespakket over drones voor kinderen van 7-12 jaar. SETUP is een groep van jonge creatievelingen die de maatschappij wil helpen om nieuwe technologische ontwikkelingen te begrijpen en de mogelijkheden daarvan te zien. De groep wordt ook ingehuurd door scholen. Krista Hendriks is projectleider van Knuffeldrones en vertelt dat het belangrijk is te vertellen dat drones er niet alleen zijn voor ‘enge’ toepassingen als oorlogsvoering en spionage, maar ook voor bijvoorbeeld luchtfotografie. In het lesprogramma vroeg SETUP aan de kinderen wat hun drone zou kunnen en waarvoor deze handig zou zijn. De kinderen bedachten hun eigen drone, bouwden vervolgens een prototype en testten ze. De kinderen bleken buitengewoon creatief. Wat te denken van een drone met een camera met gezichtsherkenning die door de school vliegt op zoek naar jarige kinderen en die confetti sproeit als er een jarige gevonden is. Of die drone als mobiel koffiestation die koffie haalt voor de juf. SETUP is uitgenodigd om over dit project te spreken op het komende SWSX-festival in Austin.

HvA: Hoe kan de fashionretailer profiteren van cross mediale toepassingen? Door de komst van webshops is het consumentengedrag verandert. Een groot aantal consumenten shopt mobiel. Dat daarmee de fysieke retail overbodig is, is een fabel. Fysiek en online blijkt naadloos in elkaar over te lopen. Klanten oriënteren zich online en doen vervolgens fysiek de aankoop. Consumenten blijken ook nog steeds een voorkeur te geven aan fysiek advies, uitproberen en kijken. Hoe zouden retailers meer kunnen profiteren van de nieuwe technologie? En hoe zouden retailers ervoor kunnen zorgen dat de winkelervaring wordt verbeterd, zodat klanten vaker kiezen voor fysiek shoppen. De vakgroep Cross Media van de Hogeschool van Amsterdam zoekt het uit in het onderzoeksproject Fashion Retail Future. Bernadette Schrandt van de vakBernadette Schrandt (HvA) groep vertelt dat schoenenretailer Van Haren experimenteert met whispering windows. Etalages waar heel zacht muziek of reclameboodschappen hoorbaar zijn. De etalage zou 40% meer aandacht krijgen van passerend publiek. Ze noemt ook bijvoorbeeld het gebruik van LED-lampjes in de etalage die de passant ‘volgen’ en daarmee de aandacht trekken. En een app die de klant kan helpen bij het vinden van kleding. Proeftuin voor het testen van ideeën is de winkel van het Amsterdam Fashion Instituut op het Spui. De hogeschool zoekt nog meer winkels die mee willen doen.

CineKid Medilab: de proeftuin voor nieuwe technologie Nieuwe technologie moet je een keer uitproberen, zegt Paulien Dresscher van CineKid, het mediafestival voor kinderen en professionals. Dat kan in het Medialab van het CineKid Festival. CineKid vraagt daarom elk jaar een aantal kunstenaars om een installatie te maken, die vervolgens een week lang door kinderen wordt gebruikt (en dus getest). Dit jaar waren er bijvoorbeeld projecten waarbij kinderen met spierspanningssensoren objecten konden laten bewegen, er was een dans-app en een interactief huisdier. CineKid is ook actief op gebied van educatie en research en ook die resultaten zijn te zien in het MediaLab. Zoals de programmeerblokken voor hele kleine kinderen en het onderzoek naar de invloed van apps op kinderen. De absolute hit van 2014 was echter de Oculus Rift, de 360° bril waarmee je als het ware in een film staat en 360° om je heen kan kijken. Op CineKid w aren Paulien Dresscher (Cinekid)

Enabling Technologies

er meerdere installaties met de Oculus Rift. Een installatie met kolommen waar mensen op konden zitten en het idee hadden dat ze hoog boven het lab zweefden met hun hoofd in de wolken. Een installatie waarbij mensen over drie tegels moesten lopen. De Oculus Rift gaf echter beelden door van drie hoge kolommen die in een peilloze diepte verdwenen. Birdly was een installatie met de Oculus Rift waar kinderen op de rug van een vogel konden liggen om mee te vliegen. Zeer populair. Op CineKid konden kinderen ook hun eigen Oculus Rift maken: een combinatie van ouderwets knippen en plakken, een smartphone en een speciale app.

Jeroen Hofs (Eboman)

Eboman danst met Michael Jackson Op het podium beweegt kunstenaar Jeroen Hofs, beter bekend als Eboman. Hij danst met Michael Jackson. Met behulp van een Kinect (van een spelcomputer), een 3D camera en zelf ontwikkelde software wordt hij een speler in de film. En kan hij tijdens het acteren zelf de beelden manipuleren, zonder interface. Met armbewegingen (en een oog op de monitor naast hem) kan hij Michael Jackson laten krimpen, uitrekken en uiteindelijk laat verdampen. Vergelijkbaar met hoe je met je vingers beeld kan vervormen op een touchscreen. Eboman is daarmee acteur en technicus in één. Wat volgens hem weer ongekend veel nieuwe creatieve mogelijkheden biedt. Hij is nu bezig de technologie te vertalen naar apps voor mobiele devices. Voor de schoolcampus van V&D maakte hij een SelfideoClip-app. De gebruiker maakt een eigen beat en is samen met Kraantje Pappie te zien in zijn eigen SelfideoClip.

➔

UIT HET LAB:

DATASTROMEN Het verzamelen en gebruik van data is voor ieder onderzoek belangrijk. Maar wat kan er gedaan worden met die informatie, en hoe verkrijgen we het eigenlijk? Wordt het voor spellen van nieuwe hits ‘a piece of cake’ door sites als Streamwatchr? Wat is precies de kunst van het zoeken en vinden? En krijgen we eindelijk duidelijkheid waarom we Coca Cola lekkerder vinden dan Pepsi.

Beeld en Geluid en de kunst van het zoeken en vinden Beeld en Geluid heeft een miljoen uur aan beeldmateriaal. Daar komt elk jaar zo’n 40.000 uur bij. En dat neemt alleen maar toe. Hoe vind je in die enorme berg nog iets terug? Projectmedewerker R&D Lotte Belice Baltussen vertelt over de grote ontwikkelingen die Beeld en Geluid al heeft doorgemaakt in het doorzoekbaar maken van hun archief. Ook vertelt ze over nieuwe researchprojecten om het archief te ontsluiten. Zoeken op programma of fragmenttitel blijkt niet voldoende om beeld te vinden. Beeld en Geluid is daarom al jaren bezig om materiaal op een andere manier doorzoekbaar te maken. Bijvoorbeeld door fragmenten te labelen, zodat bij een bepaalde zoekopdracht alle relevante fragmenten in het zoekresultaat naar boven komen. Handmatig labelen is geen optie. Beeld en Geluid zet daarvoor technologie in, zoals spraakanalyse. Via speach of speaker recognition worden tijdgecodeerde transcripts gemaakt. Door Entiteiten Extractie (een project van COMMIT) worden relevante keywords onderscheiden en gelabeld. Een video- en audiofragment

Enabling Technologies

kan nu ook aan de hand van de labels worden doorzocht en bekeken. Ook onderzoekt Beeld en Geluid hoe mensen het archief kunnen bekijken, zonder dat ze iets specifiek zoeken. Want vinden wat je zoekt is leuk, maar het zou ook mogelijk moeten zijn om ‘per ongeluk’ iets te vinden wat je eigenlijk niet zocht, maar dat je wel heel waardevol vindt. Zoals dat ook kan gebeuren als je door een bibliotheek loopt. Beeld en geluid in context aanbieden is één van de ambities van Beeld & Geluid. Zo heeft het instituut een koppeling gemaakt tussen het radioarchief en oude beelden van de beeldbank van het Nationaal Archief. Radio krijgt daardoor een beeldscherm.

Lotte Baltussen (Beeld en Geluid)

En in het kader van het LinkedTV-project ontwikkelde Beeld en Geluid een tweede scherm voor het AVRO-programma Tussen Kunst & Kitsch. LinkedTV heeft de ambitie om televisie en internet naadloos in elkaar te verweven. In het tweede scherm van Tussen Kunst & Kitsch wordt extra informatie aangeboden, gelinkt aan het kunstobject dat op het eerste scherm wordt behandeld. Dat kunnen zijn andere foto’s van hetzelfde voorwerp (link naar het archief van Europeana), andere beeldfragmenten of meer informatie op het internet. Baltussen noemt ook projecten met de RSSfeed van Nu.nl en specifiek voor smart tv.

Streamwatchr luistert naar de wereld De Universiteit van Amsterdam ontwikkelde een site die zichtbaar maakt waar de wereld naar luistert: Streamwatchr. De site analyseert daarvoor Twitterverkeer: de tweets waarin mensen delen naar welke muziek ze luisteren. De data laten zien wat op dit moment de muziektrends zijn en wat hot & happenings is. Onderzoeker Isaac Sijaranamual vertelt dat via de site kan worden doorgelinkt naar bijv. YouTube. Streamwatcher signaleert ook afwijkend gedrag: the unexpectables (off the beaten track). ‘Dit is de muziek die op het punt staat om hip te worden.’

Isaac Sijaranamual (Streamwatchr)

Streamwatcher kan ook worden gebruikt om hitlijsten te maken. Twitter biedt een gelijksoortige eigen service aan met BillBoard, maar Streamwatcher meet over een kortere tijdsperiode en biedt daardoor volgens Sijaranamual bijna letterlijk realtime inzicht in wat de wereld luistert. Het v olgende project is Now Watching: waar kijkt de wereld naar.

De Waag empowert Smart Citizen

Frank Kresin (Waag Society)

De Waag Society opereert op het snijvlak van kunst, wetenschap en technologie. De stichting is katalysator in het toepassing van nieuwe technologie en sociale innovatie. De Waag is nauw b etrokken bij Amsterdam Smart City, een platform waarin bewoners, bedrijven, gemeente en kenniscentra samenwerken aan stedelijke vraagstukken. De Waag gelooft in empowerment van de bewoners. Frank Kresin, Hoofd onderzoek bij De Waag stelt dat bewoners veel kwesties zelf kunnen oplossen als ze de juiste data en tools in handen hebben. Daarmee kunnen ze een actieve bijdrage leveren aan een betere en schonere stad. Een project in dit kader is de Smart Citizen Kit. Met de Smart Citizen Kit kunnen bewoners zelf de kwaliteit van hun leefomgeving meten. Een sensor, open source hardware, meet de aanwezigheid van verbrandingsgassen (luchtvervuiling), de temperatuur, de relatieve luchtvochtigheid, de lichtintensiteit en het omgevingsgeluid. Op een website zijn alle metingen zichtbaar. Uiteindelijk is afgelopen jaar een experiment uitgevoerd met 100 geëngageerde mensen die een dergelijke sensor in huis hadden. De Waag organiseerde bijeenkomst om deze mensen in contact te brengen met deskundigen. Heeft het experiment ook het gewenste resultaat opgeleverd? Nee, stelt Kresin. Reden was onder meer omdat de sensoren niet goed werkten. En er bleken geen betaalbare goede alternatieven op de markt te zijn. Het experiment levert volgens hem waardevolle informatie op voor vervolgexperimenten. Zo wordt er een vervolgproject gestart, waarin ook sensoren van andere platforms worden toegelaten en de luchtkwaliteit van de stad kan worden vastgesteld. Ook creëert een project als dit volgens Kresin vraag naar goede sensoren. ‘Zo ontstaat een markt en dus aanbod, bijvoorbeeld in de vorm van sensoren in smartphones.’

Met Moodbot werken patiënten online aan hun eigen behandeling De mens is in het algemeen niet zo goed in het doen van wat men zich voorneemt. Maar wie emotionele en psychische problemen heeft, komt nog minder snel in beweging. Moodbot is een game die patiënten helpt doelen te stellen en deze zelf te monitoren. Moodbot helpt patiënten ook met het verwoorden van gevoelens. Iets waar veel patiënten problemen mee hebben: in Moodbot kan het op een visuele manier. Moodbot is ontwikkeld door de Utrechtse GGZinstelling Altrecht samen met de HKU en is gericht op GGZ-cliënten. Dankzij de game kunnen behandelaars snel de eerste tekenen van terugval of escalaties signaleren. Jan Willem Faessen (REDMax) presenteert Moodbot

Enabling Technologies

Jan Willem Faessen van REDMax is businesspartner binnen het Moodbot-project. Hij vertelt dat Moodbot de relatie tussen behandelaar en patiënt verandert. De behandelaar ziet tijdens een sessie op het scherm hoe het de patiënt de afgelopen periode is vergaan. Hij kan daardoor gerichte vragen stellen en krijgt daardoor een meer gidsende rol. De patiënt wordt z’n eigen behandelaar. De app wordt nu gebruikt bij mensen met complexe psychische problemen. Als Moodbot helemaal is uitontwikkeld is het de bedoeling dat de app ook voor de patiënten met minder complexe problematiek wordt gebruikt. Moodbot won in 2012 de iZovator Award 2012 voor het beste innovatieve idee voor de zorgeconomie.

TNO zoekt natuurlijke interface voor delen emoties Emoties zeggen veel over de staat waarin iemand verkeert en over z’n verwachte gedrag. Hoe kan deze informatie op een aansprekende en/of nuttige manier worden gebruikt met behulp van mediatechnologie? Samen met bedrijfsleven en instellingen doet TNO onderzoek naar emoties en de toepassing van zogenoemde Cyber Physical Systems, het product van mediatechnologie en neurowetenschap. Harrie van de Vlag, innovator mediatechnologie bij TNO, vertelt dat TNO onder meer bezig is met SWELL (well being at work & at home). In het project buigen onderzoekers zich over de vraag hoe gevoelens op de werkplek inzichtelijk kunnen worden gemaakt en kunnen resulteren in een advies. Bijvoorbeeld met behulp van een hartslagmeter (hoe snel tikt het hart), door observatie van de gezichtsuitdrukking met een camera, of door registratie van een onrustig werkpatroon (als bijvoorbeeld elke twee minuten de mail wordt gecheckt). Een e-coach zou op basis van deze data de betrokkene advies kunnen geven. Het tweede voorbeeld is het Quantified Reader-project met Arnon Grünberg. Speciaal voor het project schreef Grünberg een boek. Tijdens het schrijven werden zijn emoties met sensoren gemeten. Toen het boek gereed was, kregen 250 mensen het te lezen. Ook bij hen werden ge voelens met behulp van sensoren gemeten. Mensen kunnen zo zien hoe ze reageren op het boek, hoe anderen reageerden op dezelfde passage en hoe de schrijver zich voelde toen hij het schreef. De schrijver bleek tijdens het schrijven overigens nagenoeg emotieloos.

Walter Limpens (Neurensics)

Het derde voorbeeld is The System, een systeem dat TNO voor de dansindustrie wil ontwikkelen. Via sensoren, bijv. een hartslagmeter, sensoren in een Apple watch e.d.) wil TNO de mood van het publiek zichtbaar maken met kleuren. Dit project is nog in onderzoeksfase.

Neurensics: marktonderzoek in de MRI-scanner Hoe waardeert de consument mijn product of dienst? Neurensics is een marktonderzoek bureau die deze vragen voor bedrijven beantwoordt. Niet door de consument vragen te stellen, maar door hersenactiviteit te meten in de MRI-scanner. Walter Limpens van Neurensics vertelt dat consumentengedrag voor het grootste deel onbewust is. Voorbeeld is de bekende Pepsi-paradox. Bij blind proeven van Pepsi Cola en Coca Cola beoordeelt de meerderheid van de consument Pepsi cola als het lekkerst. Als ze echter van te voren weten welke cola ze drinken, blijkt de voorkeur omgekeerd. Neurensics richt zich daarom op het registreren van de vaak dominante automatische reactie in het brein en het interpreteren van deze signalen. Het blijkt dat een aankoopbeslissing drie gebieden van het brein kan activeren: • het gebied dat waarneemt dat iets lekker is, bijv. als product bevalt. • het gebied dat wordt geactiveerd als iets pijn doet, bijv. als de prijs/kwaliteit-verhouding uit balans is. • Het gebied dat de signalen uit de eerste twee gebieden integreert (de neofrontale cortex). Op basis van de MRI-scan wordt een een multivoxale patroonanalyse gemaakt. Hiermee kan Neurensics het consumentengedrag voorspellen (neuromarketing).

Enabling Technologies

➔

MPEG-DASH: NIEUWE STANDAARD OM VIDEO VIA INTERNET TE VERSPREIDEN Video veroorzaakt op internet al jaren ruim meer dan de helft van het totale verkeer. Bedrijven als Netflix, Youtube en Amazon streamen dat het een lieve lust is. Maar als je zelf video wilt gaan uitzenden over internet, hoe doe je dat dan? Welke technieken gebruik je? De nieuwe opkomende standaard om video via internet te verspreiden is MPEG-DASH. IMMovator en TNO organiseerden op 31 maart 2014 een Technology Update over deze nieuwe techniek. In 1997 kwam Real Player op de markt. In 1999 werd het aanbod beter met de geïntegreerde Windows Media Player, en kwam ook Quicktime 4 beschikbaar. In 2002 kwam Flash om de hoek kijken en werd de player ineens interactief en kon deze mooi worden opgenomen in de browser. Voor streaming waren destijds nog specifieke poorten benodigd wat problemen met firewalls opleverde. Verder waren er kostbare specifieke streaming servers benodigd wat de kosten opdreef. Door de vele handshakes en poorten die onderhouden moesten worden waren er veel connectiviteitsproblemen en was er een constante Quality of Service nodig om de stream soepel te laten verlopen. De kosten liepen sterk op met het aantal gebruikers en de servers waren specifiek, dus niet elders in te zetten bij downtime.

Toen HTTP Adaptive Streaming kwam kon alles over de standaard poort 80 gestuurd worden. Standaard webservers brachten de kosten omlaag, en niet langer de server, maar de cliënt bepaalde hoe de stream werd afgeleverd en uitgeserveerd. Voortaan regelde de player de snelheid waarmee content binnen werd gehaald.

MPEG-DASH MPEG DASH deelt de content op in chapters / adaption sets (soorten media) / representations (verschillende kwaliteiten) / segmenten (chunks), licht Anton Havekes van TNO toe. De gebruikte codec is in beginsel vrij. Er is een mogelijkheid om MPEG-TS te gebruiken zodat gebruik gemaakt kan worden van contentbibliotheken die reeds zijn aangemaakt om met het bestaande HLS gebruikt te worden. Maar nieuwe media worden bij voorkeur in het ISO base media file format (ISOBMFF) bewaard. MPEG-DASH ondersteunt Common Encryption, maar voor het uitwisselen van sleutels is een DRM systeem benodigd. De hele benodigde softwareketen kan zowel in commerciële, als in open-source software worden opgezet. Open-source heeft helaas alleen geen DRM beschikbaar. Wel kan versleuteld worden met Open-source software, geeft Anton aan. Players die MPEG-DASH aankunnen zijn bijvoorbeeld vele met HbbTV 1.5 uitgeruste televisies, de Chromecast en een aantal internet browsers, maar niet alle. Intel chipsets zijn tegenwoordig met specifieke H264 instructiesets uitgerust zodat het encoden snel kan op relatief goedkope hardware van ongeveer 700 euro. Belangrijk bij het encoderen is dat de GOP sizes goed worden ingesteld zodat de segmenter de content na het encoden eenvoudig in chunks op kan delen. Een nadeel van de MPEG-DASH standaard is dat er veel mogelijkheden zijn, gaat Anton verder. Je kunt er niet van uitgaan dat alles overal geïmplementeerd is, dus er is een risico van incompatibiliteit. Verder is er nog geen bescherming tegen ad-skipping. De player bepaalt welke content wordt opgehaald. In theorie kan die vooruit skippen als er een advertentie geserveerd wordt. Verder heeft MPEG-DASH nog maar een klein marktaandeel. Het aandeel van HLS groeit zelfs nog, dus de strijd met HLS is nog niet gestreden. Microsoft en Adobe gaan wel over op MPEG-DASH, mede omdat ze met hun eigen standaard de strijd met HLS van Apple niet kunnen winnen. De reden dat zij overstappen is ook ingegeven door dat ze de technologie als een commodity zien, en liever concurreren op andere gebieden waar ze zich wel kunnen onderscheiden. Verder heeft MPEGDASH een goed gespecificeerde interface met DRM via Common Encryption en is het een brede standaard met veel mogelijkheden. Anton Havekes (TNO)

MPEG-DASH en de browser Victor Klos (TNO) gaat verder met de presentatie en richt zich op MPEG-DASH en de browser. Voor het afspelen gebruikt iedereen tegenwoordig Dash.js, dit gebruikt Javascript en draait in je browser. Het maakt gebruik van HTML5 met Media Source Extensions (MSE). De MPD file is een XML file waarin allerlei informatie staat op basis waarvan de player beslissingen neemt. Omdat alle audio en

Enabling Technologies

video apart staan, kunnen ze op basis van beslissingen gemixt worden. Dit in tegenstelling tot HLS waar de audio en video vooraf gemuxt moeten worden en dus niet voor aparte audio en video kwaliteiten gekozen kan worden tijdens het afspelen. De verschillende content (audio, video, talen etc.) moeten gesynced gechunked worden om ervoor te zorgen dat ze in sync zijn tijdens het afspelen, vertelt Victor. De player haalt verschillende stukken content op met hetzelfde /nummer van de chunks op, en mixt die op basis van de keuzes van de player. Bijvoorbeeld het normale beeld met Franse ondertitels en Duitse audio. MSE zorgt voor het gebruik van buffers en het afspelen. Op http://www.youtube.com/html5 kun je bekijken waar de door jou gebruikte browser toe in staat is. In het algemeen zijn Chrome en Internet Explorer het verst. Safari van Apple werkt niet met beta releases, en Firefox ondersteunt niet alles omdat sommige technologie谷n niet open zijn. Ook ondersteunt niet iedereen VP8 en VP9 ipv H264 en H265 vanwege mogelijke octrooiproblemen, alhoewel Google heeft gezegd dat 足niemand zich zorgen hoeft te maken en alles voor het gebruik van VP8 en VP9 is geregeld. Vanwege allerlei redenen kan Dash.js niet decrypten, dus gaat de versleutelde content naar de videoplayer die wel kan ontsleutelen. De combinatie van een player die niet gebaseerd is op een plugin, en de toepassing van Web-RTC kan leiden tot mooie combinaties zoals een peer-to-peer Content Delivery Network dat versleutelde content tussen gebruikers kan delen. Dergelijke toepassingen bevinden zich echter alleen nog in het concept -stadium. Voor meer informatie over DRM 足implementatie kun je hier terecht: http://www.html5rocks.com/en/tutorials/eme/basics/

Victor Klos (TNO)

Demo Tijdens de Technology Update heeft Victor Klos van TNO een live setup ge誰nstalleerd die met behulp van een camera, ingester, encoder, segmenter, distributor, player de gehele keten implementeert. Hij toont hoe alle elementen (behalve de encryptie) met open-source software opgezet kan worden op een Debian Linux installatie. Van belang zijn de MPD file, NGINX (met FFMPEG) als encoder en segmenter, en RTMP als distributeur. De Raspberry Pi ingest de video van de camera en stuurt hem uit op poort 5000. FFMPEG luistert naar poort 5000, encodeert en segmenteert en publiceert via RTMP. In de MPD file staat hoeveel blokjes er nog zijn en wanneer de player nieuwe blokjes op moet gaan halen. De delay die te zien is, wordt vooral opgelopen in de segmenter, die een segment van bijvoorbeeld 5 sec pas vrij kan geven als alle 5 sec content binnen zijn. In de demo was de delay in totaal 15 seconden. Deels werd deze veroorzaakt door de segmenter, deels door de buffer in de client en door specificatie in de MPD. Het is van groot belang dat de content gesynchroniseerd de segmenter in gaat, en er geen verschillende delays ontstaan tussen audio en video voordat ze bij de segmenter aankomen, anders is de player nooit meer in staat gesynchroniseerde content af te spelen. Bij professionele toepassingen wordt met time stamps gewerkt.

Alles bij elkaar is het opzetten van een stream met MPEG-DASH nu al veel eenvoudiger dan het opzetten van een stream in de begintijd van HLS was. Het is een elegante en toegankelijke technologie die de komende jaren sterk zal groeien. De breedte van de standaard zal zich nog ontwikkelen. Nu al worden er aanbevelingen voor vaste profielen gedaan die op zich ingaan tegen de breedte van de standaard, maar aan de andere kant wel een beter afgebakend werkveld opleveren waarin minder incompatibiliteitsissues ontstaan.

WEBRTC Naast MPEG DASH namen we met TNO tijdens een andere Technology Update een andere nieuwe techniek onder de loep: WebRTC. WebRTC (Web Real-Time Communication) is een open source project dat softwareontwikkelaars in staat stelt om web applicaties voor spraak-en videogesprekken en p2p-bestandsuitwisseling te bouwen zonder dat daar extra plug-ins of software van derden bij nodig zijn. Zo kun je zonder enige moeite crossplatform communiceren, zoals Mac met Windows. WebRTC-technologie biedt belangrijke voordelen ten opzichte van een centrale server aanpak, zoals meer privacy en veiligheid (W3C), grotere veerkracht in de netwerkcapaciteit, lagere kosten en grotere schaalbaarheid. Bij de bijeenkomst was een grote en gemengde groep deelnemers aanwezig. Zo waren er developers die al bekend waren met WebRTC, maar ook deelnemers die voor de bijeenkomst nog niks wisten van het nieuwe open source project. Maar de deelnemers hadden één ding gemeen; ze wilden meer weten over WebRTC. TNO-experts vertelden er alles over, van algemene principes en architectuureisen, tot integratievraagstukken met bestaande videosystemen en welke simpele stappen een eindgebruiker moet doorlopen om er mee aan de slag te gaan. Aan de deelnemers was gevraagd of zij hun laptop mee konden nemen, om live mee te spelen in een WebRTC-omgeving. WebRTC werd door de deelnemers ontvangen als een interessante techniek, waar we zeker nog meer van gaan horen en zien. De slides van deze bijeenkomst zijn online terug te kijken via http://www.immovator.nl/nieuws/alles-over-mpeg-dash-verslag-van-technology-update.

SPOT ON

Enabling Technologies

➔ REDNUN MAAKT IN RAZEND TEMPO 50.000

GEPERSONALISEERDE ‘FILMPJES’ PER UUR Rednun maakt gepersonaliseerde videoboodschappen. Met deze ‘fimpjes’ kunnen bedrijven hun klanten heel persoonlijk benaderen en dat levert veel (financiële) voordelen op. Het Amsterdamse bedrijf mag grote namen als T-Mobile en de Nationale Postcode Loterij tot zijn klantenkring rekenen. Het buitenland is de volgende stap. Ruud Schuijt is Managing Director van Rednun. ‘Eigenlijk is het concept van de gepersonaliseerde video in stappen geboren’, legt hij uit. ‘We zijn begonnen als bedrijf dat software ontwikkelt om de productie van televisiepromo’s te automatiseren. Met behulp van een database, waarin alles zit wat je voor een promo nodig hebt (scenes, huisstijl, audio etc.) en een link met een schedulingtool kunnen onze promo’s zo de uitzendstraat in. Partijen als RTL Nederland, Spotzer en SBS werken op deze manier. Maar bijvoorbeeld ook de leader van Umberto (Tan, red.) is geautomatiseerd en die van de Lotto ook. Er komt geen editor of technicus meer aan te pas.’

Commercials Vervolgens zijn we op het idee gekomen om met commercials hetzelfde te doen, vervolgt Schuijt. ‘Niet alleen kunnen we de productie ervan automatiseren, ook hebben we tools ontwikkeld waarmee we in staat zijn ze zo goed mogelijk op de individuele klant/ontvanger af te stemmen. Zo maken we voor de Postcode Loterij een filmpje waarin we jouw straat en huis tonen, en een brief met daarop jouw naam die in jouw brievenbus verdwijnt. Mensen vinden dat fantastisch.’ Behalve met sales houdt Rednun zich sinds een tijdje ook met customer service bezig. Wat blijkt namelijk: ontevreden klanten worden een stuk minder ontevreden wanneer ze een gepersonaliseerde video ontvangen. Schuijt: ‘Neem bijvoorbeeld telefoonproviders. Zij hebben standaard te maken met klanten die in retrospectief ontevreden zijn met hun nieuwe abonnement. Die klanten gaan bellen en komen bij een call centre terecht. Daardoor worden ze nog ontevredener en blijven ze langer aan de telefoon hangen, waardoor de kosten van een inbound call zomaar tussen €10 en €25 komen te liggen. Maar wanneer je ze een personalised video stuurt, waarin ze uitleg krijgen over hun nieuwe abonnement en gewezen worden op alle diensten die de provider biedt, blijkt het percentage inbound calls met 20 à 30 procent naar beneden te gaan.’

Big data Met behulp van big data kunnen bedrijven bovendien een schatting maken van de kans dat een klant gaat klagen. Schuijt: ‘Een paar extra vragen bij het intakegesprek gekoppeld aan big data maakt dat ze nieuwe klanten met 90 procent zekerheid kunnen identificeren als ‘high maintenance’ of low maintenance’. Het spreekt vanzelf dat ze alleen de high maintenance-mensen een gepersonaliseerde video hoeven te sturen.’ Rednun is in staat om in korte tijd grote aantallen gepersonaliseerde videoboodschappen te maken. ‘Ongeveer 50.000 filmpjes per uur. Alleen al in 2014 hebben we meer dan een miljoen van deze filmpjes gemaakt’, lacht Schuijt. Inmiddels begint ook het buitenland geïnteresseerd te raken. ‘De taal waarin we de videoboodschappen maken is simpelweg een variabele. Internationalisering is daarom voor ons een logische stap. We zijn met Duitsland en de UK bezig.’

➔

TECHNOLOGY UPDATE: HOE PRIVACY PROOF IS JOUW APP? Op dinsdag 18 november organiseerden we de tweede editie van de Technology Update Privacy in Apps samen met TNO. In één middag werden de deelnemers bijgepraat over een nieuwe, actuele ontwikkeling. Na het succes van de eerste editie en de niet beantwoorde vragen uit het netwerk over hoe om te gaan met de privacy van je gebruikers in je apps.

Deelnemers Privacy in Apps

De bijeenkomst begon met een serie prikkelende stellingen waar de deelnemers eens of oneens op konden stemmen. De stellingen, soms wat breed en ongenuanceerd, zorgden direct voor veel discussie en verschillende meningen en gaven een goed beeld van de voorkennis en expertise van de deelnemers. De algemene mening van de groep bleek vooral verdeeld te zijn op stellingen als; Mag je een 3de partij informatie geven van de app gebruikers om gerichte advertenties te plaatsen? Het meest opmerkelijke van antwoord was wel dat slechts 1 deelnemer alleen noodzakelijke gegevens zou verzamelen met zijn app.

Juridisch perspectief Arnold Roosendaal (TNO) ging in op het juridische kader waar je als app-bouwer mee te maken hebt. Wetten als de WBP(Wet bescherming persoonsgegevens) werden besproken, en wat de specificaties daarvan zijn. Zo is er, om overtreding te voorkomen, bij de WBP een goede doelstelling nodig waarom de aanbieder van de app bepaalde gegevens wil verzamelen. Zo is het verzamelen van locatie gegevens voor een app als de ANWB app noodzakelijk voor het doel, omdat ze anders hun dienst niet kunnen verlenen. Als apps als Facebook ook locatie gegevens willen verzamelen moet er eerst toestemming worden gevraagd waarbij voldoende informatie over het gebruik van de gegevens moet zijn verleend. Hierbij werden, door de deelnemers, paralellen

Enabling Technologies

gelegd met de cookie-wet en de manier waarop hier toestemming voor verwerking van persoonsgegevens voor advertenties wordt verkregen. En dat vaak alleen al het verder gebruik maken van de betreffende site al een instemming met de cookies is. De consument heeft daarnaast ook het recht van inzage in de gegevens en binnenkort op grond van nieuwe regelgeving ‘the right to be forgotten’ waardoor, vaak gedateerde, gegevens moeten worden verwijderd. Zo is er recent een conflict geweest waarin Google een oud bericht vindbaar heeft gemaakt, en de link heeft moeten verwijderen, omdat het volgens de aanklager niet meer relevant was.

Arnold Roosendaal (TNO)

De eerste case die aan bod komt is rondom Connected TV’s. Gegevens die via Connected TV’s verzameld kunnen worden zijn kijkgedrag, surfgegevens, locatie en allerlei andere informatie die in de apps gevraagd wordt. Daarvoor dient echter wel toestemming gevraagd te zijn. Onlangs was in het nieuws dat LG gegevens van hun gebruikers onversleuteld doorgaf om gerichte advertenties aan te bieden, zelfs als de optie is uitgeschakeld. Een andere bekende case is het TP Vision Onderzoek waar we uit leren waar de toezichthouder specifiek naar kijkt bij privacy in Connected TV apps.

Ook werd de bewerkersovereenkomst uitgelicht. Dit is een overeenkomst tussen verantwoordelijke en derde partijen die optreden als bewerker. De overeenkomst moet betrekking hebben op de gegevensverwerking. Google Analytics is bijvoorbeeld een derde partij, maar Google wilde voorheen geen aparte bewerkersovereenkomsten sluiten. Dat geeft een probleem bij het bedrijf dat Google Analytics gebruikt zonder geldige bewerkersovereenkomst. Google sluit overigens sinds de TP Vision case wel dergelijke contracten af, waardoor het gebruik van Google Analytics mogelijk is binnen de Wbp. Het grote verschil met de vorige editie van deze Technology Update, is dat veel wetgevingen aan het versoepelen zijn, wat een twee snijdend zwaard zou kunnen zijn. Aan de ene kant heeft de app bouwer meer ruimte om bijv. toestemming te verkrijgen aan de andere kant heeft de consument waarschijnlijk een onveiliger gevoel over het gebruik van de app, als deze niet voldoende informatie verstrekt. Daarom werd er door de spreker een aantal tips en voorbeelden gegeven om veiligheid in je app een ‘unique selling point’ te maken. Zo kunnen er manier gevonden worden om de lange lappen tekst aan gebruikersovereenkomst in te korten, zoals laatst Facebook heeft gedaan, om deze behapbaar te maken. Ook kan er in de bedrijfsvoering een splitsing in de data gemaakt worden van de Persoonlijke gegevens en de identificatie, zodat app bouwers wel informatie hebben over hun gebruikers maar deze niet individueel kunnen toespitsen. Hierbij zijn er wel veel maatregelen die getroffen moeten worden om zekerheid te verzorgen, ook moet er steun zijn van het hogere management in die keuzes en moet dit transparant zijn voor de gebruiker.

Wat kan een app? Johanneke Siljee liet in een kort filmpje zien, hoe relatief simpel het is om met malware privé gegevens te verkrijgen zoals realtime foto’s en geluidsopnames. En benadrukte dat de inbreuk op privacy risico’s flink zijn toegenomen door het gebruik van apps op smartphones in tegenstelling tot computersystemen op een pc of laptop.

Deze risico’s werden verder uitgelicht met een aantal statistieken. Zo hebben 60 op de 150 apps geen privacy policy, wil 92% van gebruikers meer opties voor toestemming (niet alleen ja of nee) en is er een algemeen gebrek aan transparantie en beveiliging van gegevens. Met als voorbeeld de Vaarwater app, hierin word in de app nog extra informatie verleend over welke persoon informatie er nodig is, gps in dit voorbeeld, en vraagt nogmaals of ze deze mogen gebruiken. Maar implementeert een app bouwer een goede privacy policy nu in zijn app? Volgens de spreker moet deze ingevoerd worden vanaf het eerste f unctionele ontwerp van de app, en daarna gevolgd tot de uiteindelijke uitvoering. Hier bij zijn de principes van ‘minimise’ ‘separate’ aggregate en hide erg belangrijk. Het eerste principe zorgt er voor dat zo weinig mogelijk gegevens worden verwerkt. Separate verzorgt, bij een eventuele breuk voor het verkleinen van de impact, door het te splitsen en de keuze voor het lokaal of centraal opslaan. Het aggregeren van gegevens heeft als functie dat de gegevens wel bruikbaar zijn voor de doelgroepen van de app maar niet meer gebruiker specifiek en hide is de functie van beveiliging. Dit is altijd een afweging voor de app bouwer vanwege de extra kosten. Ook hier werd weer benadrukt hoe belangrijk veiligheid als ‘unique selling point’ kan zijn. En dat voor app bouwers het gewilde resultaat hiervoor is een menu waarin de gebruiker zelf specifiek zijn toestemming kan verlenen per informatie bron. Hierbij zijn goede functionele en technische ontwerpen zeer belangrijk voor het creëren van een standaard in deze beveiliging.

Techclusters Als afsluiting werd er een toekomstbeeld geschetst over de meerwaarde van het verzamelen van ‘software design patterns’ en deze aan te bieden als informatie standaarden om zo de algemene veiligheid van toekomstige apps te verzekeren. Een andere optie zou kunnen zijn om een privacy bijsluiter te ontwikkelen voor een app, of een eerder genoemd menu waarin de machtigingen te zien zijn, en de gegronde reden waarom.

Enabling Technologies

➔

HOLLANDS GLORIE OP DE IBC Geen baanbrekende nieuwe technologie, maar definitieve doorbraak van aantal bestaande trends. Nederlandse bedrijven zijn er vaak snel bij met nieuwe technologie, en in deze door de Gemeente Amsterdam en iMMovator mogelijk gemaakte sessie op de IBC was te zien hoe een aantal voorbeeldbedrijven hard op weg is om een leidende positie in de wereld te pakken. Op maandag 15 september werd in de immense omgeving van de immer groeiende IBC conferentie door Monique van Dusseldorp afgetrapt voor een sessie vol aansprekende Nederlandse v oorbeelden van succesvolle bedrijven die een snelle groei in het buitenland meemaken door export.

Succesvolle Nederlandse bedrijven veroveren een wereldwijd sterke marktpositie In perfect Engels vertelde Jacob Zwagemaker in een strakke presentatie over de innovaties waarmee 24i de markt verovert. Door anders naar de markt te kijken, gebaseerd op user experience en software in plaats van hardware is het bedrijf hard bezig een stevige positie in de markt te veroveren. Het bedrijf wil elk jaar verdubbelen, en heeft daar een aantal slimme producten en diensten voor. Zo lichtte hij het product platform ‘Appcore’ toe als de ‘google translate voor apps’ die de kosten van native programmeren drastisch verlaagt, en kwam ook de ‘Smart Operator’ naar voren als een succesfactor. Met het dashboard van de Smart Operator komt alle content binnen via één

innovatieve ingang. Exporteren blijft nog wel een ontdekkingstocht, ook door de lastige juridische kwesties waar men per land tegenaan kan lopen, maar 24i weet in ieder geval grote stappen te maken. De volgende in de rij ‘Hollands glorie’ was Hans Krouwels van Vidigo. Na succesvol pionieren in de radiomarkt met onder andere Jazzradio en BNR is hij Vidigo gestart, waarin hij de lessen uit de radiowereld slim vertaalde naar de televisiewereld. De sleutel tot succes is dat alle operationele zaken zo veel mogelijk door de creatieve programmamakers zelf uitgevoerd kunnen worden, en daarmee de afhankelijkheid en kosten van technici drastisch verminderd kunnen worden. Nederland is een mooie testmarkt, en de beta-testers zijn gewaardeerde partners van het bedrijf. Dat de aanpak aanslaat blijkt uit de snelle groei naar meer dan honderd internationale klanten, veelal kleinere speler die actief zijn in de nichemarkten en graag zelf meer controle willen. De IBC is voor Vidigo een belangrijke beurs, omdat zij hier de feedback uit de markt kunnen ontvangen en op de hoogte kunnen blijven van trends en ontwikkelingen. Het is zeker geen etalage voor verkoop van het bedrijf zelf, want Vidigo is er trots op een onafhankelijk en Nederlands bedrijf te zijn, en het heeft daar ook alle recht toe.

Rondleidingen op de beursvloer van de IBC

Als laatste spreker nam Alex Terpstra van Civolution het woord. Civolution begon minder dan 10 jaar geleden als spin-put van Philips, maar heeft geheel op eigen kracht een stabiel marktaandeel weten te veroveren. Waar Civolution zich allereerste onderscheidde in bescherming via technologie als watermarking en fingerprinting, weet het bedrijf nu een aantal nieuwe stappen te zetten op

Enabling Technologies

basis van diezelfde technologie. Waar de technologie van Ciovolution in de zakelijke markt, zoals televisie en bioscopen al alom vertegenwoordigd is (vaak zonder dat de consument dat weet), wordt de opgebouwde data nu gebruikt om toegevoegde waarde te leveren voor zowel consument als adverteerder. In drie woorden is de functionaliteit te omschrijven als ‘identify – manage – monetize’. Een service als Syncnow maakt bijvoorbeeld mogelijk om veel gerichter en effectiever te adverteren over verschillende kanalen, waarbij ook het tweede scherm geïntegreerd wordt. De grote groei van het bedrijf kan nog wel eens voor hoofdbrekers zorgen; goed technisch personeel is schaars en moet nu uit alle windstreken aangetrokken worden.

Discussie: wat zijn de meest opvallende zaken van IBC 2014? De sessie eindigde met een bespreking van de hoofdzaken van de IBC met voornoemde p anelleden en Frank Visser en George Freriks die ook iMMovator’s ‘Best of IBC Tour’ begeleidden (zie foto's). Technische verandering gaat nog steeds erg snel, en de toename aan aanbieders is ook te zien aan de groei van de IBC zelf. Op de IBC waren – indien je goed de weg weet – nieuwe technieken als Oculus Rift, Hologramtechnologie en 4K en 8K schermen te bewonderen, maar wellicht is de ontwikkelingsrichting wel interessanter dan de technologische ontwikkeling. Data wordt steeds ‘bigger’, en de consument wordt in toenemende mate degene die in controle is over de media consumptie. Bedrijven in de crossmediawereld kunnen hier hun voordeel mee doen, en een goede internationaliseringsstrategie kan helpen om die strategie ook internationaal goed te gelde te maken. Verslag van Klaas Damstra, consultant international business bij de Kamer van Koophandel

U P DAT E

Best of IBC Tour Tijdens IBC organiseerde iMMovator zes ‘Best of IBC Tours’. Maar liefst 120 mediaprofessionals lieten zich rondleiden langs de hoogtepunten van Europa’s grootste broadcastbeurs. In een twee uur durende tour kwamen de nieuwste 4K schermen, allerlei toepassingen voor smart tv’s en Hbbtv en het gebruik van augmented reality aan bod. Stands van o.a. 24i, Sony, Frauenhofer, Eutelsat, Ericsson, Civolution en de Future Zone werden bezocht.

➔

HBBTV: GEEN VERVANGING, MAAR VERRIJKING

Op 26 november kwam het HbbTV Forum Nederland bij elkaar in Nieuwspoort in Den Haag om geïnteresseerden te informeren over de status van HbbTV-adoptie en de mogelijkheden van de standaard. Want hoewel HbbTV in het buitenland al veel toegepast wordt is HbbTV in Nederland nog niet echt doorgebroken. Aan de sessie namen diverse belanghebbenden deel waaronder beleidsmakers, regulerende instanties, de EU, politiek en leden van het HbbTV Forum Nederland. Het HbbTV Forum Nederland heeft als doel om de adoptie van de HbbTV-standaard in Nederland te bevorderen. In veel Europese landen is HbbTV al dé standaard om interactiviteit met het TVsignaal te combineren. In Nederland is het aantal gebruikers nog niet zo groot, ondanks dat de meeste consumenten de techniek al in huis hebben in televisies die de afgelopen vier jaar aan geschaft zijn. De sessie werd geopend door Frank Visser (iMMovator, co-voorzitter HbbTV Forum Nederland) met een speciaal voor deze bijeenkomst opgenomen videoboodschap van Dr. Klaus Illgner, directeur van het Institut für Rundfundtechnik (IRT) en voorzitter van het internationale HbbTV forum. Hierna gaf Rob Koenen (TNO) een korte uitleg over de werking en positionering van de HbbTV dienst. Hij gaf aan dat HbbTV in grote delen van Europa en ook daarbuiten al is uitgerold, en dat

Enabling Technologies

andere delen van Europa en de wereld snel volgen. Het interactieve platform is meestal gekoppeld aan de rode knop op de afstandsbediening maar wordt, als het signaal al door de kabelaar uitgezonden wordt, vaak nog alleen voor catch-up en als elektronische programmagids gebruikt. Dat kan beter, want er is een veel rijkere ervaring uit HbbTV te halen met apps die gekoppeld zijn aan de uitzending. Een voorbeeld werd gegeven van een geanimeerde dino-gebarentolk, een applicatie voor kinderprogramma’s waarvoor TNO een Proof of Concept ontwikkelde in opdracht van de NPO. HbbTV is de enige techniek die een direct verband kan leggen tussen het omroepsignaal en extra content direct op het TV-scherm. Doordat HbbTV gebaseerd is op een gestandaardiseerd HTML-platform is het tevens de snelste manier om te innoveren in interactieve TV diensten. Zo kan een nieuwe dienst binnen enkele dagen direct geïmplementeerd worden en naar de gebruiker worden gebracht, net zoals een website gelanceerd wordt.

Verrijking van huidige kijkervaring Joost Negenman (NPO) benadrukte in zijn presentatie nogmaals het belang van de lineaire kanalen binnen HbbTV. HbbTV is een verrijking van de huidige kijkervaring, geen vervanging. Er zal ook sprake zijn van (terug)verwijzingen binnen HbbTV naar de lineaire kanalen, zoals aanbevelingen van andere p rogramma’s. Via HbbTV kun je ook binnen kanalen van een omroep zappen zonder dat je hoeft te onthouden of een zender op kanaal 324 of 531 zit. Maar je kunt ook denken aan verrijking van programma’s zoals medaille statistieken tijdens de Olympische Spelen, of pop-up songteksten tijdens programma’s zoals ‘Nederland Zingt’.

Joost Negenman (NPO)

Dat verrijking goed mogelijk is bleek uit de presentaties van app- ontwikkelaars 24i, TWC en People’s Playground. Jacob Zwagemaker van 24i benadrukte vooral dat HbbTV het antwoord kan zijn op de huidige fragmentatie van smart devices. HbbTV is de standaard voor alle apparaten, en is daarbij een platform dat inter actie, verrijking, video on d emand en reclame naadloos kan combineren. Ook zijn volgens 24i de mogelijkheden voor a dverteerders een stuk interactiever geworden. Door aanbiedingen te doen voor producten in programma’s kunnen impulsaankopen gestimuleerd worden.

Zet de kijker centraal

Jacob Zwagemaker (24i)

Max Pinas van TWC stelde dat HbbTV de gebruiker weinig zegt, maar Hybrid TV des te meer. Het fundament staat er al, we zijn toe aan “the next step”. Deze stap verder is kijker-gerelateerd; wat wil hij/zij van HbbTV? Slimmere content op het eerste scherm? TWC heeft in samenwerking met de NPO en NOS een baan brekende app ontworpen die in real-time relevante fragmenten uit het archief aanbeveelt op basis van een analyse van de teletekst-ondertiteling. Dit creëert meer r elevantie bij het nieuwsbericht en dus een rijkere kijkervaring. Max Pinas (TWC)

Ammar Tijani (People's Playground)

Ammar Tijani van People’s Playground vervolgde dit verhaal met een aantal nieuwe innovaties rond Uitzending Gemist. Verder presenteerde hij de op HbbTV gebaseerde dienst met set-up box die Delta in Zeeland heeft gelanceerd. Deze box biedt alle mogelijkheden van HbbTV zoals de Uitzending Gemist app van de NPO, Videoland on Demand en een aantal regionaal georiënteerde functies zoals ‘Kerktv’ (een livefeed van een kerkdienst) en ‘Trugkieke’ (een applicatie die een nostalgisch videoarchief van Zeeland beschikbaar maakt om terug te blikken).

Er werd afgesloten door Pieter Siekerman, blogger van Siekerman Technology en CTO van 24i. Hij presenteerde een groot aantal andere innovaties op het gebied van interactieve televisie. Apparaten, diensten en platforms zoals Chromecast, Androidtv, de Roku box en game consoles beïnvloeden de manier waarop we TV zullen kijken. Er zijn vele mogelijkheden en platforms k unnen ook samenwerken, maar op veel van deze connectiemogelijkheden kan HbbTV ook een rol spelen. In de ontwikkeling van HbbTV zal het belangrijk zijn om innovaties te stimuleren, en diensten te ontwikkelen die gebruik maken van de unieke voordelen van HbbTV: ‘van gemist naar verrijking’.

SPOT ON

➔

Enabling Technologies

Q42: EEN TECHNISCH HART MET VISIE Q42 maakt software voor web en mobiel. Op zichzelf niet zo bijzonder, maar de filosofie die erachter zit is dat wel. ‘Groei is geen ambitie, groei is leeg’, zegt eigenaar en CTO Kars Veling. ‘Meer mensen blij maken... dat is ambitie. ‘ Veling begon Q42 in 2000. ‘We wilden een delicatessenwinkeltje zijn op het gebied van internettechnologie’, zegt hij. ‘En niet groter worden dan tien man. Dat eerste is gelukt; het tweede niet. We zijn nu met zestig man. Nou ja, shit happens.’ Die zestig man is volgens Veling ‘een setje meganerds dat verliefd is op de eindgebruiker’. ‘Natuurlijk gaat het bij ons om engineering maar belangrijker is dat we met ons ‘ambacht’ een verschil willen maken in de wereld. Ons doel is dat de eindgebruiker blij wordt en dat hij gaat glimlachen van wat we doen.’

Schouder aan schouder Dat doel lijkt Q42 aardig te bereiken. Vanuit Den Haag, Amsterdam en Mountain View (Californië, VS) werkt het bedrijf voor grote klanten als Philips, Malmberg, 9292 en Post.nl. De nieuwe website van het Rijksmuseum in Amsterdam is ook een product van Q42. Veling: ‘Bezoekers kunnen online bijvoorbeeld hun eigen collectie van favoriete museumstukken samenstellen en delen van afbeeldingen gebruiken om eigen producties te maken.’ Wat maakt Q42 anders dan andere bedrijven? ‘We fixen een probleem’, zegt Veling. ‘Ons uitgangspunt is the best possible solution en niet het aantal declarable uren. Bovendien werken we schouder aan schouder met onze klant. We bedenken samen hoe hij succesvol wordt. Soms moeten we zeggen: dit is een slecht verhaal, zo gaan we het niet doen. En dat is soms wennen. Maar wij helpen de klant met wat werkt en wat niet. Het kan dus zijn dat-ie iets krijgt waarom ie niet heeft gevraagd.’

Blij Q42 is een happy place for nerds. Veling: ‘Iedereen bij ons is programmeur. Ook de managers, want als je niet weet wat programmeren is, hoe kun je het dan verkopen. We delen bovendien dezelfde mentaliteit en ambitie: we volgens ons hart, een technisch hart met visie. Zo verdienen we misschien niet het meeste geld maar gebeuren er wel de leukste dingen. Groei is geen ambitie, groei is leeg, Meer mensen blij maken... dat is ambitie.’ Behalve met software geeft Q42 die ambitie vorm met Q Ventures. Veling: ‘Dat is een nieuw intiatief waarmee we startups realiseren. We steunen er nu twee. Zo helpen we in Afrika om een lokale twitter te realiseren. En we hebben Lesson Up (www.lessonup.io), een educatieve startup. Het huidige onderwijs is hetzelfde als dertig jaar geleden, terwijl de wereld gekanteld is. Je komt de klas binnen en dan moet je telefoon uit of nog erger: ze hebben een laptopkar! Terwijl internettechnologie en 21st Century Skills onmisbaar zijn. Met Lesson Up willen we tools van het internet in de klas halen om zo het onderwijs te verbeteren.’

➔

INTERNET OF THINGS CENTRAAL TIJDENS THINGSCON AMSTERDAM Op vrijdag 7 november organiseerde Info.nl in samenwerking met CLICKNL en KvK voor de eerste keer Thingscon Amsterdam. Deze dag was speciaal voor designers, makers, strategen die bezig zijn met het internet of things, en de combinatie van hardware en software.

In de ochtend werden diverse workshops georganiseerd waar de deelnemers praktisch aan de slag gingen met het Internet of Things. In de middag verzorgden een aantal (inter)nationale sprekers inspirerende lezingen.

Thing Tank: Things designing things De objecten om ons heen worden steeds slimmer. Ze beginnen met verzamelen van data en het maken van suggesties over wat een eventuele oplossing voor een probleem kan zijn, gebaseerd op voorheen verkregen data. Is het dan ook mogelijk om deze objecten nieuwe ideeën te laten designen en creëren? Het gaat om horizontaal onderzoek, producten die producten onderzoeken. Prof. Elisa Giaccardi presenteerde tijdens Thingscon Thing Tank’s nieuwe manier van onderzoek doen, voor het vinden nieuwe methodes en business modellen.

Elisa Giaccardi

Tijdens het K-F-C onderzoek (Kettle-Fridge-Cup) werden camera’s bevestigd op deze producten bij mensen thuis om hun relatie met elkaar en de gebruiker vast te stellen. Dit werd gedaan door op vastgestelde tijden foto’s te maken waar het product op dat moment werd gebruikt. Daarna werd de logica daarvan vast gesteld, om zo de rol van het product in het leven van de consument een gezicht te geven. Zo krijgt een mok een hele andere betekenis, het is geen gebruiksvoorwerp maar een soort compagnon die zich de hele dag met je mee beweegt.

Enabling Technologies

Lessons learned van The Incredible Machine We staan op het punt een nieuwe technologische revolutie in te gaan, waarin alles aangesloten is op het internet. Deze nieuwe producten kunnen zorgen voor nieuwe ervaringen en nieuwe interacties. Maar hoe maak je nu ‘connected things’? Hier gaf Marcel Schouwenaar van The Incredible Machine antwoord op. Producten moeten vooral nuttig zijn, maar de echte ervaring met het product is niet te testen op een stukje papier. Volgens Schouwenaar is het maken van een prototype de beste manier om een product te begrijpen, te testen en te zien waar de problemen liggen. Een prototype moet er uit zien als een prototype, dit maakt het voor de klant namelijk duidelijker dat er nog vooruitgang in zit, er nog dingen aangepast kunnen worden maar vooral dat er nog meer potentie in zit dan er nu al uit komt. Als afsluiting werd het publiek nog 5 tips meegegeven om je product te ‘leren kennen’. • Context, ga er met je product op uit en test het in het dagelijkse gebruik • Herhaling, het blijven testen van een product, kan vaak tot nieuwe bevindingen leiden. • Test concept nummer 3, waarvan je eigenlijk geen kans van slagen acht • ‘Kill your darlings’, alleen op die manier blijf je vernieuwend denken. • Pak problemen stap voor stap aan, dit zorgt voor overzichtelijkheid en je kunt gemakkelijk tot de kern van het probleem komen.

Scott Smith over het Internet of things en emoties De laatste spreker van het eerste deel van Thingscon was Scott Smith, futurist, trendwatcher, ‘Changeist’. Hij gaat in op de relaties tussen apparaten en de emoties van mensen. Internet of Things doet nog niet zoveel met de emoties van haar gebruikers, al zijn er genoeg mogelijkheden. Denk aan allerlei slimme apparaten die ons gedrag en gesteldheid meten, bijvoorbeeld via gezichtsherkenning (dit werkt nog niet zo goed), horloges die op basis van je huid kunnen bepalen of je stress hebt en apps die aan de hand van je stem meten wat je humeur is. Maar hoe ver kunnen we gaan? Kunnen er algoritmes gecreëerd worden die onze emotionele gesteldheid weergeven? Wat we volgens Scott niet moeten vergeten is dat je ‘emotional well being’ niet alleen een fysieke component heeft (hoe fit je bent, hoe hoog je hartslag is), maar óók een psychische component

Scott Smith in gesprek met moderator Monique van Dusseldorp

heeft die lastiger te meten is. Bovendien zijn mensen heel verschillend en vindt Scott het moeilijk te geloven dat er één algoritme is wat de emotie van ieder mens zou kunnen vest stellen. Daarnaast kunnen apparaten misschien wel emoties meten en weergeven, maar weten niet wat je eraan kan doen. Scott neemt een dapper standpunt in te midden van de vele Internet of Things aanhangers in het publiek door te stellen dat je bij het ontwikkelen van nieuwe producten je goed moet afvragen wat het effect is op mensen, en dat hier nog veel te doen is.. Sta meer stil bij de impact ervan op mensen en ga uitgebreid testen met mensen van verschillende achtergronden en expertises.

The Council Het internet of Things is een visie, die vandaag de dag gebouwd wordt. Ook al gaat het misschien met kleine stapjes en op een lokaal niveau, de veranderingen zullen uiteindelijk groot zijn. The Council volgt alle ontwikkelingen rondom Internet of Things op de voet en voorspelt wat er gaat gebeuren als slimme objecten in huizen, kantoren, straten en in steden ons omringen. Daartoe worden onder andere meet ups georganiseerd met relevante stakeholders in deze ontwikkeling. Deze ioT meetups zijn enorm gegroeid in het afgelopen jaar, van 26.000 deelnemers in januari tot 82.000 in november. Er is een schat aan informatie te vinden op hun website: www.theinternetofthings.eu

Rafi Haladjian: tips voor smart objects en Mother Rafi Haladjian, de Franse ondernemer die pionierde met Nabaztag, is de volgende spreker op Thingscon. De centrale vraag van zijn bijdrage is; How does it scale? Volgens Rafi zijn er een aantal zaken waar je rekening mee moet houden bij deze vraag. Aan hoeveel smart objects heeft een mens echt behoefte? Zoveel dat ze er een device voor willen hebben? Hoeveel geld mag het kosten? Hoeveel tijd kost het om het te leren gebruiken? Ben je gemotiveerd genoeg om de batterijen van het object elke keer weer op te laden? Het is daarom aan te raden dat een smart object verschillende dingen kan doen, dat hij niet te duur is, transparant is (goede user interface), het weinig moeite kost, het apparaat leert van eerder gebruik en niet spamt.

Rafi Haladjan

Rafi presenteert vervolgens zijn nieuwe product; Mother. Het bestaat uit een senseboard dat alles weet en alles meet met

Enabling Technologies

behulp van sensoren. De gebruiker bepaalt wat deze sensoren doen. Ze kunnen meten wat er in je koelkast zit, wie er thuis is en of de planten water nodig hebben. Mother is wel een open platform in de zin dat er API’s beschikbaar komen zodat er extra diensten op ontwikkeld kunnen worden. Mother is vanaf september 2014 verkrijgbaar in de VS en kost €290,-.

Brendan Dawes: IoT en kunst De laatste spreker van de middag was Brendan Dawes, een kunstenaar en designer. Hij onderzoekt de interactie van objecten, mensen, techniek en kunst met een selectieve mix van analoge en digitale objecten. Hij probeert bij producten de balans te vinden van kunst, techniek en design om een creatieve ervaring of oplossing te creëren met behulp van ‘connected things’. Met deze werken probeert hij de relaties van mensen met (digitale) objecten een visualisatie te geven, dieper te begrijpen en vooral een leuke ervaring te creëren. Veel van zijn werk is te vinden The Museum of Modern Art in New York, een unieke kijk op de wereld van Internet of Things. Een voorbeeld is Six Monkeys, in opdracht van Mailchimp, dat zorgt voor een fysieke interactie met e-mail. Six Monkeys zorgt ervoor dat de het concept van mailen, een stuk vriendelijker wordt, door bepaalde aspecten een fysieke vorm te geven. Zo is Lucy een lampje gekoppeld aan een e-mailadres, die je dus ook een email kunt sturen. Stuur bijvoorbeeld het woord ‘blink’, en Lucy zal gaan knipperen. Nim zorgt ervoor dat e-mails in het algemeen uitgezet kunnen worden, op een ludieke manier kan er een schakelaar naast je lichtknopje worden geïnstalleerd, die aan en uitgeknipt kan worden om je e-mail aan en uit te schakelen, langs ieder denkbaar kanaal.

Pitches! Tijdens Thingscon kwamen zes Nederlandse start-ups aan bod die producten ontwikkelen gebaseerd op het Internet of Things. Zo maakt 3DUniversum.com 3D prints van scans van je gezicht en kun je via TaSST van Internet of Touch iemands aanraking voelen die zich aan de andere kant van de wereld bevindt. Green Village maakt bijzondere lichtobjecten en studenten van ULab maakten een Floating Drone waarmee je de natuur kan ontdekken. Studenten van TUDelft werken aan Pop Glass, glazen die van kleur veranderen als je ermee proost en zo sociale structuren kunnen visualiseren. Wil je zelf aan de slag met Internet of Things, dan is Wunderbar aan te raden. Met deze ‘hardware choco-reep’ maak je binnen no-time een handige connected applicatie.

CO LU M N

➔

HET JAAR VAN DE CONSUMENT

Zoals ieder jaar wens ik, rond de jaarwisseling, dat het komende jaar het jaar wordt van de hooggeëerde Consument, de gebruiker van de door onze industrie bedachte diensten, de kijker naar het door onze industrie bedachte en gerealiseerde videomateriaal. Het zou de Consument moeten zijn waarvoor wij al onze creativiteit en ondernemerschap aanwenden. De onvoorwaardelijke gedrevenheid die ik door de jaren heb gezien bij Joop van den Ende om tot het uiterste te gaan om het publiek te geven waarvoor ze naar het theater komen mis ik soms bij de creatie en realisatie van audiovisuele producties. Er wordt soms te veel nagedacht wat de consument (zijn profiel) voor ons kan betekenen. Joop van de Ende heeft met zijn bedrijf bewezen dat je met onvoorwaardelijke klantgerichtheid de allergrootste kan worden. Zakelijk gaan de veranderingen die we de afgelopen jaren hebben gezien uiteraard vrolijk verder en blijft de verschuiving van traditionele business modellen in de media naar iets meer gesofisticeerde modellen rustig verder gaan. Een aantal ontwikkelingen staat denk ik buiten kijf. Video neemt steeds meer de plaats van tekst in, mobiel wint nog meer belang als het leidende platform, wearables nog early days, internetof-things dat ons al jaren beloofd wordt zal gestaag verder ontwikkelen, non-lineair kijken gaat lineair voorbij, verschuiving van de reclamebudgetten naar online zet zich voort, et cetera. Vanuit de technologie zijn er steeds minder beperkingen. Geraffineerde CDN netwerken zoals die op eigen bodem bij Jet-Stream worden ontwikkeld nemen beperkingen van het, toch enigszins brakke en rommelig georganiseerde, internet weg en leggen de weg open voor ongehinderde distributie van videomateriaal. Partijen die oplossingen leveren voor VoD en OTT distributie schieten als paddenstoelen uit de grond. Aan creativiteit van makers is geen gebrek, getuige de vele YouTube-celebrities en het spectaculaire aantal succesvolle kanalen op dit platform. Ondertussen wordt in de broadcast sector ook niet stil gezeten. Ten eerste is het aantal minuten dat mensen doorbrengen voor de televisie ook in 2014 weer gestegen (…) ook voor jongeren tussen 13 en 19 blijkt dat het geval te zijn. Dit betekent dat alle bezuinigingen en de crisis ten spijt er gewoon een heleboel zendtijd gevuld dient te worden. We hebben nog niet vaak zoveel output geproduceerd met elkaar als in 2014. Verder begint de ontwikkeling richting 4K toch wel serieuze vormen aan te nemen. Voor televisie is het eindproduct meestal nog HD, maar voor artiesten als Beyoncé, Coldplay en Muse is exposure richting de bioscoopschermen van belang en dus een volledige workflow in 4K. Tenslotte begint de voortschrijdende digitalisering eindelijk te resulteren in het ontkoppelen van dragers/hardware en content. Slimme workflows die werkelijk gebruik maken van digitale productie en distributie zorgen voor meer efficiency en een mooier eindproduct. Er is eigenlijk geen enkele beperking om volledig los te gaan op ontwikkelen van ‘content’ waar de Consument blij van wordt en waarvoor hij altijd online wil zijn. De belangrijkste remmende factor is dat we de Consument niet te veel moeten zien als (uitsluitend) een bron om geld aan te verdienen. Als creatieve bedrijven veel geld gaan verdienen, verliezen ze de klant wel eens een beetje uit het oog. Niemand wordt er blij van als hij overal banners toegediend krijgt van een website die hij net heeft bezocht of als hij gedwongen wordt naar pre-rolls te kijken die voor hem niet relevant zijn. De Consument is niet een profiel dat moet worden verhandeld, maar een klant die moet worden bediend. Om Kevin Spacey te citeren: Give the people what they want, when they want it, in the form they want it and at a reasonable price. René Delwel is directeur van United Broadcast Facilities.

Creativity ➔

Inleiding

➔

n ve mediadienste ie ct ra te in n a v n Desig

➔

me Verhaal in beeld

➔

nten van Pixar: De ingredië

t Creative Beards hun succes n de omroepen

le projecten va soon: Crossmedia

➔

Coming

➔

ming is de hy Ranj: 'Serious ga

➔

y building bij 3FM it n u m m o C n e ia Social Med

➔

van videoclips n e k a m t e h n a v De kunst

➔

vatie in de mo Styleshoots: Inno

➔

Column Victor

pe voorbij' Serious Request

defotografie r the next level

ital Design naa Knaap: Dutch Dig

CREATIVITY Bij succesvolle innovatie gaat het niet alleen om de technologie en een goed business model – het design, of de creativiteit van een dienst of product is in toenemende mate de sleutel tot succes. Dat is bijvoorbeeld te zien in succesvolle innovaties die in 2014 de markt veroverden. Neem bijvoorbeeld Blendle, waarbij heel goed gekeken is naar design en interactieontwerp om deze dienst tot een succes te maken. Of neem het succes van Pixar, waarbij creativiteit en feedback door de hele organisatie verweven is. De laatste jaren is het inzicht gegroeid dat succesvolle innovatie niet alleen een kwestie is van de juiste technologie combineren met een goed business model en financiering. Zeker nu de kapitaalsintensiviteit afneemt en het steeds eenvoudiger is een mediadienst te starten, uit te proberen en aan te passen. In toenemende mate blijkt creativiteit de basis van onderscheidend concurrerend vermogen te vormen. Het gaat niet om de combinatie, maar de manier waarop je die combinatie op een unieke wijze ontwerpt, inrichten en vormgeeft. En dat je daarin alternatieve oplossingen de loef weet af te steken. Bij crossmedia diensten draait het bijvoorbeeld om het (digital) design, de user interface en het interactie ontwerp. In maart lieten we een aantal toonaangevende designers aan het woord over hoe ze tot het design van het verschillende producten en diensten zijn gekomen. Tijdens dit Cross Media Café kwamen verschillende visies aan bod. Zo is het belangrijk om na te denken over verschillende devices waar de mediadienst op gebruikt wordt. Elk device heeft andere kenmerken en een andere gebruikerservaring waar je als designer rekening mee dient te houden.

Gebruiker centraal Succesvolle mediadiensten zijn gebruiksvriendelijk en het design ondersteunt de gebruikservaring en performance van de dienst. Nynke Tromp, een van de sprekers op het Cross Media Café over Digital Design, liet zien dat het bij het ontwerpen van diensten voor mensen met een psychische stoornis ook heel belangrijk is de gebruiker centraal te stellen. Het design van de prijswinnende app TemStem is voornamelijk makkelijk, laagdrempelig, simpel en gebouwd rondom mensen met een psychose. Hieruit blijkt ook weer de toegevoegde waarde van de creatieve industrie voor andere sectoren. De creativiteit en aandacht voor design is ook een sleutelfactor bij het succesvol tot stand brengen van gedragsverandering in bijvoorbeeld de gezondheidszorg of de energiesector. Maar ook in de mediasector is creativiteit en design natuurlijk erg belangrijk. Tijdens het nazomer Cross Media Café, traditioneel in het teken van omroepen die hun nieuwe plannen en projecten presenteren, kwam dit ook uitgebreid aan de orde. Bij diverse VoD platforms is het aanbod overweldigend. Een goed design, slimme aanbevelingen en een goede zoekfunctie zijn daarom des te belangrijker bij het creëren van en fijne bezoekerservaring. Ook de manier waarop je omgaat met interactiviteit is iets om bij stil te staan.

Creativity

Hoewel Nederland een sterke design traditie kent, staan we internationaal nog niet bekend als experts op gebied van Digital Design. Hoog tijd om daar wat aan te doen, vond onder andere Victor Knaap, CEO van MediaMonks uit Hilversum. Tijdens het CLICKNL Jaarevent hield hij een betoog (zie column aan het einde van dit hoofdstuk) voor een hoogwaardige digital design opleiding die samen met acht andere digitale digitale bureaus opgezet gaat worden. Als werktitel is voorlopig gekozen voor Digital Design & Concepting, maar er komt nog een meer flitsende naam. De opleiding wil op het niveau werken van fameuze instituten als Hyper Island en Miami Ad School. Een prachtig initiatief om digital design in Nederland een boost te geven!

Embedden in organisatie Het Hilversumse bedrijf Elastique liet tijdens het Cross Media Café zien dat er in het ontwikkel proces continue rekening moet worden gehouden met de gebruiker, de klant en de gebruikerservaring. Dit is ook terug te zien bij de succesvolle animatiestudio Pixar. In november organiseerden we een “Meet the Master” sessie rond Michael B. Johnson, Head Digital bij Pixar. Hij vertelde open over de manier waarop hun designers en producers aan de slag gaan bij het maken van een filmproductie van Pixar. Creativiteit en open staan voor feedback zijn twee key elementen in hun succes. Open staan voor feedback, ook van buiten, is misschien niet altijd makkelijk en kan tijdrovend zijn, maar leidt wel tot nieuwe inzichten en mogelijke verbeteringen. 3FM en Rode Kruis organiseren al jaren 3FM Serious Request maar bleven met vragen zitten over hoe ze bepaalde zaken het beste kunnen aanpakken om de actie tot een nog groter succes te maken. Hoe kun je het beste omgaan met de social media explosie tijdens de actie? En hoe kun je de community het best activeren om mee te doen aan acties? Tijdens een Challenge brachten we 40 creatieven en onderzoekers bij elkaar die aan de slag gingen met deze (en meer) vragen. De middag bruiste van de energie, het enthousiasme en de kruisbestuivingen. Nieuwe ideeën en nieuwe ontmoetingen hebben geleid tot een aantal concrete aanpassingen in de communicatie rondom 3FM Serious Request 2014. Of dit gaat leiden tot een hoger bedrag wat 3FM en Rode Kruis op gaan halen is nu nog niet te zeggen… Maar we hebben er alle vertrouwen in dat de creativiteit van ons netwerk tot succes gaat leiden!

➔

CROSS MEDIA CAFÉ:

DESIGN VAN INTERACTIEVE MEDIA DIENSTEN – SLEUTEL TOT SUCCES Nederland kent een grote design traditie, ook op het gebied van interactie en digitaal design. Het succes van een app, van een connected TV dienst of van een succesvolle online toepassing, is afhankelijk van goed design. Sterker nog – in sommige gevallen is het design de enige reden waarom een dienst succes krijgt. Maar hoe wordt er een design bedacht? Waar moet op worden gelet bij het ontwikkelen van een design? In het Cross Media Café van 25 maart lieten toonaangevende designers zien hoe ze tot het design van verschillende producten en diensten zijn gekomen.

Mediamonks presenteert Geox 7 Days of Rain champagne De kick-off werd verzorgd door Jeroen van der Meer en Jouke Vuurmans (Executive Creative Directors) van Mediamonks met een presentatie van de multi award winnende Geox 7 Days of Rain case. In deze Geox campagne werd er awareness gegenereerd voor de waterdichte Amphibiox schoen van Geox.

Creativity

Hoe is Mediamonks omgegaan met het d esign van het platform dat deze campagne moest uitdragen? De klant had al bedacht dat ze een hoofdpersoon wilde die 7 dagen lang verschillende uitdagingen moest aangaan in de regen. Verder moest er ook meer informatie over de Amphibiox gegeven worden. De campagne moest een crossbrowser en crossdevice ervaring worden. Daarom is er gekozen voor een basis met groot beeld, zodat de campagne goed herkenbaar en zichtbaar zou zijn. Omdat het weer een groot component was in deze campagne heeft Mediamonks online gezocht naar veel inspirerende voorbeelden. Jouke Vuurmans (MediaMonks) in gesprek met moderator

Uiteindelijk hebben ze gekozen voor een heldere typografie en grote images en omdat je het weer nou eenmaal niet in de hand hebt is er een fake cloud ontwikkelt die voor continue regen zorgde. Film is het hoofdcomponent van de desktopversie geworden in combinatie met interactieve hotspots. En omdat film niet op alle devices was af te spelen zonder dat dit de kwaliteit van de gebruikerservaring beïnvloed hebben ze op het tablet gebruik gemaakt van grote impactvolle beelden in plaats van video. Met het design voor mobiele telefoons zijn ze uitgegaan van de “snack gedachte’’. Behapbare snelle content. In de afsluitende Q&A kwam naar voren dat klanten de platformen, gelukkig, voor een langere termijn willen. De Geox site staat bijvoorbeeld ook nog steeds live. En dat er qua type opdrachten steeds meer vraag is naar inhoudelijke content en het neerzetten van ervaringen. De campagne was succesvol; nagenoeg iedere bezoeker heeft alle 7 filmpjes, van 1,5 minuut per film, bekeken.

Monique van Dusseldorp

Jeroen van der Meer presenteert Geox 7 Days of Rain

De design beslissingen in de Geox campagne met betrekking tot het design voor de ver schillende platformen en devices: Mediamonks heeft zich niet laten leiden door de content maar door de eigenschappen van ieder device.

Geox 7 Days of Rain campagne

U P DAT E

Het succes van de 7 Days of Rain campagne 7 Days of Rain streef de veel bekroonde Amphibiox-campagne uit 2012 voorbij op zo’n beetje elk vlak. Terwijl de zogenoemde bounce rates halveerden met 39% steeg het aantal site bezoeken met 28%. Met name het aantal mobiele bezoeken groeide sterk (+702%) en is daarmee verantwoordelijk voor 34% van al het verkeer (was 6%). Gemiddeld bleven deze bezoekers bijna vier minuten op de site waar dit voorheen slechts een minuut was. De campagne werd niet alleen enthousiaster ontvangen maar verkocht ook beter – niet onbelangrijk. De Amphibiox-schoenen werden met ruim twee keer zo vaak bekeken (+126%) wat ruim 34.000 leads opleverde. Een van de uitgelichte modellen werd zelfs Geox’s best-verkopende schoen wereldwijd.

Prijzen 7 Days of Rain sleepte in een jaar tijd bijna vijftig prijzen in de wacht. De site won twee keer een grand prix en werd in Noorwegen uitgeroepen tot Site of Year. Daarnaast pakte de campagne op verschillende (reclame)festivals 10x goud, 7x zilver en 4 brons. Volgens eDay behoorde 7 Days of Rain tot de tien beste Europese campagnes van 2013.

Hulp bij een psychose Nynke Tromp is Assistent Professor Social Design & Behavioral Change, TU Delft en een ‘Social Designer’ voor Reframing Studio. Ze won met Temstem app de Rotterdam Designprijs. Het lijkt alsof er iets misgaat aan de begin van de presentatie. Tijdens het begin van Nynke’s presentatie hoor je harde stemmen en verschijnen er beledigende woorden op het scherm. Erg on plezierig. En dat was nu juist de bedoeling. Hiermee illustreert Nynke hoe mensen met een psychose zich kunnen voelen. Nynke legt uit dat de Temstem app is ontworpen met de eind gebruikers in het achterhoofd. Omdat psychose voorkomt bij mensen van verschillende achtergronden en opleidingsniveaus is er gekozen voor een “lage cognitieve taak” maar wel een die boeiend genoeg is om voor verschillende soorten opleidingsniveaus. Het design is voornamelijk makkelijk, laagdrempelig, simpel en gebouwd rondom mensen met een psychose. Er is gekozen voor een oplossing in de vorm van een app, omdat het sociaal ge accepteerd is om veel met je telefoon bezig te zijn in het bijzijn van anderen. Het exacte succes van de app wordt binnenkort gemeten aan de hand van een controlegroep en een gebruikersgroep, maar ze weten dat de app al een aantal personen heeft geholpen om hun psychose te verminderen. Iemand uit de zaal stelt de vraag hoe het concept tot stand is gekomen.

Nynke Tromp (TU Delft)

Creativity

Nynke legt uit dat ze zichzelf een aantal vragen hebben gesteld: •

Hoe kunnen we er voor zorgen dat mensen zich niet meer binnen isoleren en weer naar buiten durven te gaan.

•

En hoe hou je een dergelijke oplossing – als de Temstem app – boeiend want het moet laagdrempelig zijn, maar niet gaan vervelen want dan ben je de aandacht kwijt.

Er is overigens een mogelijkheid tot uitbreiding van de app, maar ze gaan eerst onderzoek doen naar de effecten. Er is ook al internationale interesse getoond voor de app. De Temstem app is gratis te downloaden. Als je een i Phone hebt, dan heb je hiervoor minimaal IOS 7 nodig. Het design van de Temstem app: is geleid door het doel voor en de verwachtingen van de eindgebruiker.

The Internet of things: de nieuwe technologische revolutie. Marcel Schouwenaar is een van de oprichters van The Incredible Machine, een bureau dat zich richt op de internet of things en de nieuwe mogelijkheden die dit biedt. Lego is een van de grootste klanten. Marcel begint de presentatie met een korte uitleg over “The Internet of things”. De volgende uitleg komt van hun website: “We hebben het internet dat met allerlei alledaagse objecten om ons heen gaat praten, bijvoorbeeld op afstand bedienbare objecten via internet.” “We are at the brink of a new technological revolution where every physical thing around us can be connected to the internet. This can create new experiences and interactions with products that will make everyday life better, more convenient or simply more fun”. Marcel benadrukt dat wat ze ontwerpen vooral zinvolle concepten zijn die iets toevoegen aan het leven. Want, zegt hij, als het niets toevoegt, dan zal dit ook geen bestaansrecht hebben. Hun missie: connected producten ontwerpen die van meerwaarde zijn voor mensen.

Marcel Schouwenaar (The Incredible Machine)

Het is nog één groot cowboyland, er worden miljoenen geïnvesteerd in nutteloze gadgets. Omdat nog niets van wat “The Incredible Machine” ontwerpt bestaat zijn de design beslissingen die gemaakt worden weer heel anders dan bijvoorbeeld in de vorige presentaties. Zij maken vooraf een bepaalde keuze voor een design, deze is niet per se onderbouwd. Aan de hand van testen en trial and error kan het zijn dat het design aangepast of helemaal veranderd dient te worden.

Wat we moeten beseffen als het gaat om the internet of things dat het niet gaat om de technologie, maar dat het gaat om de waarde voor mensen. User experience design gaat de doorslag gevende factor worden voor het designproces. Wat er volgens hem meteen van de wereld mag is die “vreselijke” Twitterende koelkast “waar echt niemand op zit te wachten”. The Incredible Machine heeft een intelligente skateramp ontworpen die skaters herkende door middel van een chip en een avid reader. Die herkende welke skater zich op de ramp bevond en tegelijkertijd de tricks van deze skater filmde. Vervolgens kunnen de skaters thuis de video’s op een speciaal platform terug kijken. De gemeente Eindhoven was zeer geïnteresseerd en ze zijn aan de slag gegaan. Uiteindelijk is het project afgeblazen vanwege een tekort aan financiële middelen. Dit ontmoedigd hem overigens niet. Monique vraagt Marcel naar succesvolle “Internet of Things “. Een paar voorbeelden: Een Nespresse machine die de effectiviteit van reclames meet. Dus: of het zien van de Nespresso reclame effect heeft op de consumptie van Nespresso's. Dit idee is overigens nog niet op de markt gebracht. Een ander voorbeeld: een Budweiser lamp die aangaat zodra jouw voetbalteam heeft gescoord. Het design proces van The Incredible Machine: Maken, testen, itereren en weer opnieuw, dus emperisch.

Eindgebruiker bepalende bij design Bart Robben van Elastique presenteerde de Altijd Wat Monitor. De Altijd Wat Monitor is een nieuwe dienst die een andere invulling van het “traditionele” journalisme wil neerzetten. Op de Altijd Wat Monitor kan iedereen een bijdrage leveren aan het “nieuws” en bestaande nieuwsberichten aanvullen/ aanpassen. Bart vertelt voornamelijk over de manier waarop het project tot stand is gekomen / is ontwikkelt, namelijk volgens de Agile Scrum methode. Wat betekent dit voor het platform en dan specifiek voor het design. Bart Robben (Elastique)

Eerst even wat is Scrum en wat zijn de kenmerken: • Er werd gewerkt in een multidisciplinair team; • Team schat eigen complexiteit van het project in; • Iedereen was projectleider van zijn eigen deelproject; • Iedereen was designer van zijn onderdeel; • Actieve participatie van de klant; • Iedereen werkt simultaan; • Per twee weken word het project op deel doelstellingen geëvalueerd in de vorm van een demo. In dit project hebben alle deelnemende partijen het concept bedacht en waren alle partijen verantwoordelijk voor het design. Iedereen vanuit zijn eigen expertise en visie. Na het testen bleek dat het een en ander toch niet helder was voor de eindgebruiker

Creativity

en is er nog een laatste vertaalslag over het design heen gegaan gebaseerd op de resultaten uit het onderzoek met de gebruiker. Het design proces van de Altijd wat Monitior is in e erste bepaald door de verschillende Scrum project leden en later aangepast aan de hand van de resultaten die uit het testen door de eind gebruiker naar voren kwamen.

De Oculus Rift, de virtual reality bril voor gamers Mike Pelletier is creative technologist uit Canada en werkzaam bij Random. Random ontwikkelt projecten voor verschillende platforms voor klanten zoals, Carrera, Nike en Dom Perignon. Mike komt vertellen over de Oculus Rift, een virtual reality bril gemaakt voor gamers. Mike vertelt dat de virtual reality bril al jaren geleden bedacht is, maar aan een voorbarige dood gestorven is, voornamelijk door het onhandige design. De Oculus Rift “revigorated the whole VR industry” n adat deze vorig jaar met een nieuw model op de markt kwam. “It got people excited about doing Virtual Reality again”. Er is onlangs weer een nieuw model gelanceerd, omdat de kwaliteit nog erg slecht was. Het had een te lage resolutie van het beeld en niet genoeg snelheid. Mike legt vooral uit wat de VR kan en wat je kunt zien. Aan het einde van de presentatie wilt Monique weten wat de mogelijke, op korte termijn, bruik bare toepassingen van de bril zouden kunnen zijn. Mike geeft aan dat ze al met een aantal partijen in gesprek zijn en dat deze bijvoorbeeld gebruikt zou kunnen worden bij architectonische projecten. Hoe het design van de Oculus Rift tot stand is g ekomen is niet verteld, maar vermoedelijk is het een combinatie tussen het esthetische aspect en de kwaliteit van de virtual reality bril.

Mike Pelletier (Random)

Frank Visser

Freek van't Ooster

PITCHES!

CLICKNL Challenge Wie? Freek van ’t Ooster, directie iMMovator

Wat? Op zoek naar willers en kunners voor Serious Request van 3FM. Om meer onderzoek te doen naar de data die ontstaat rond de sociale media van Serious Request en de community rond het evenement b eter te ondersteunen.

Waarom? Serious Request vindt ieder jaar plaats in het glazen huis maar het succes is kortstondig. Om ervoor te zorgen dat het succes over een langere periode wordt uitgebouwd, zoekt Freek naar mensen die hierbij kunnen helpen. Het gaat daarbij vooral om onderzoekers en ondernemers aan elkaar te verbinden, een van de kernwaarden van CLICKNL.

En verder? 24 april kwamen 40 ondernemers en onderzoekers bij elkaar om zich te buigen over de vraagstukken die van 3FM Serious Request een nog grote succes kunnen maken. Een verslag daarvan is verderop te lezen in dit hoofdstuk.

Media Future Week Wie? Frank Visser van iMMovator

Wat? Voor de Media Future Week is Frank op zoek naar professionals die tijdens dit evenement studenten komen informeren en inspireren. Van 19 tot en met 22 mei vind de 4de editie van dit event plaats.

Waarom? De Media Future Week wordt gehouden om studenten te informeren en een kijkje te geven in de toekomst van media. Vier dagen lang, van 9 uur ’s ochtends tot 9 uur ’s avonds werken de studenten aan crossmediale cases uit het bedrijfsleven. Tijdens de week worden ze op diverse manieren geïnspireerd, door brainstormsessies, keynote speeches en workshops.

En verder? De Media Future Week die door iMMovator en een groot aantal hogescholen georganiseerd wordt. Een verslag van dit bijzondere event is na te lezen in hoofdstuk 6 over Human Capital.

Rene Lansink

Bert Hagendoorn

Dutch Digital Design Wie? Bert Hagendoorn, initiator van Dutch Digital Design

Wat? Het doel van Dutch Digital Design is nationaal en vooral internationaal meer aandacht te genereren voor digitaal design uit ons land.

Waarom? Nederland is daar steengoed in, getuige de vele buitenlandse prijzen die we winnen, maar toch hebben we internationaal nog niet de reputatie die we verdienen. Vanaf nu is er geen excuus meer: we moeten samen ons werk beter in de etalage zetten om meer business uit binnenen buitenland te genereren.

En Verder? Bert: “We moeten meer delen en zoveel mogelijk Nederlandse cases insturen naar internationale design awards, samen een vuist maken en onze krachten bundelen, we maken onderscheidend werk en hebben veel talent – en dat is nog te weinig bekend.” Op 22 mei is er een succesvol event georganiseerd rondom Dutch Digital Design in Pakhuis de Zwijger, met sprekers van o.a. DDB & Tribal, MediaMonks, PostPanic en Momkai. Ook is het initiatief genomen om een top-opleiding te starten rondom Digital Design. Deze zal in september 2015 van start gaan.

HKU Wie? René Lansink, nieuwe media specialist en docent aan de HKU

Wat? René Lansink presenteerde een aantal projecten die de studenten van de afgelopen 2 jaar aan de HKU hebben gemaakt voor diverse klanten zoals FC Utrecht en het Go Short Festival.

Waarom? Hij zoekt bedrijven die getalenteerde studenten van de HKU kunnen plaatsen binnen hun bedrijf. Hij raadt deze vooral aan om naar het seminar Imaging tomorrow te komen, waar studenten hun talenten showcasen

En verder? In januari 2014 heeft de eerste editie van Imagining Tomorrow plaatsgevonden. 30 studententeams van HKU zijn voor topondernemers uit de regio Utrecht aan het werk om hun dromen vorm te geven. De creatieve geest van jonge talenten biedt ondernemers de kans om op een nieuwe manier te kijken naar hun droom, wat het proces van bedrijfs-, product-, en/of dienstinnovatie kan versnellen.

➔

DIGITAL DESIGN – SUCCESVOLLE CASES

Na een korte pauze waarin de bezoekers de kans hebben om even de benen te strekken en de verschillende deelnemers te bezoeken en te bevragen gingen we door naar het tweede deel van de dag. Op het programma: het ontwerp van de prachtige app van Vinson, Veronica’s lekkerste acht, een kijkje in de keuken van People’s playground, het nieuwe project van Beeld en Geluid en de veelbelovende start-up Blendle.

Vinson: nieuwsgierig en playful Erik van Schalkwijk is interaction designer bij Vinson en verantwoordelijk voor het ontwerp van nieuwe interfaces rond video verteld over de Vinson app die al door verschillende omroepen gebruikt wordt. Vinson app is een white label video player die heel intuitief werkt. Vinson werkt voor een aantal grote partijen, zoals Vodafane. Erik legt uit hoe ze aan de slag zijn gegaan met het ontwerp van de Vinson app.

Erik van Schalkwijk (Vinson)

Bij Vinson doen ze niet aan deadlines en ontwerpen ze vooral voor zichzelf. Als zij het goed vinden bij Vinson, dan pas is het product “af”. Ze zijn nieuwsgierig en “playful” omdat het bedrijf nog relatief jong is. De huidige oplossingen voor video apps in de markt vond Vinson niet goed genoeg, dus spelenderwijs hebben ze deze verbeterd.

Creativity

De Vinson app is ontworpen met de comfortzone van de eindgebruiker als uitganspunt en moet zo organisch mogelijk te gebruiken zijn. Bij het maken van de Vinson “thumb control” hebben ze zich laten inspireren door de film Iron Man. Erik laat zien hoe ze de unieke duimcontroller op de iPad werkt. Omdat de duimcontroller ver storend werkte op een kleiner device zoals de smartphone hebben ze daar een andere oplossing voor gevonden. Tijdens de afsluitende Q&A vraagt Monique zich af wat de plannen van Vinson zijn op bijvoorbeeld internationaal gebied, Erik geeft aan dat ze al in gesprek zijn en werken voor een aantal grote Amerikaanse partijen. Het design van de Vinson app is vooral bepaald door uit te gaan van de comfortzone eindgebruiker & de User Interface is zo organisch en neutraal mogelijk ontworpen.

Veronica’s lekkerste 8 – een cadeau voor de Veronica leden Matthe Stet en Kay Timmers van Fabrique maakten Veronica’s Lekkerste 8, een app voor Veronica leden waarbij Veronica weer echt gids wordt met elke dag 8 tips voor abonnees. De app is een “cadeau” voor Veronica leden en is als aanvulling op het huidige online aanbod bedacht. Kay Timmers (Fabrique)

Vragen uit de zaal over de Scrum methode.

Matthe Stet & Kay Timmers (Fabrique)

Na interviews bij Veronica is Fabrique aan de slag g egaan met het c oncept vanuit het volgende kader: • De Lekkerste 8 app moet behapbaar zijn; • Op een scherm zie je alles; • Veronica is verslavend; • Het moet een routine worden om de app te gebruiken; • Er wordt een moment van de dag geclaimd waarop de content wordt ververst; • Het gaat niet alleen over entertainment, het ís ook entertainment; • Iedere dag heeft een ander thema. Het project is volbracht op basis van de Scrum methode, zoals bij de Altijd Wat Monitor. Het design van de app is gebaseerd door het huidige d esign van het Veronica platform en de usp’s van Veronica: “plat, veel win dingen en kortingen”. Vanuit de zaal wordt de vraag gesteld hoe mensen weten welk thema bij welke dag hoort. Fabrique geeft aan dat dit niet gecommuniceerd wordt en dat een keuze voor het een het ander kan uit sluiten. Ten slotte vraagt Monique nog naar het succes van de app; Er zijn 100.000 registraties (het magazine heeft 600k abonnees) en de mensen blijven gemiddeld 4,5 minuut hangen. Veronica’s Lekkerste 8 is ontworpen met het bestaande d esign van het online platform in het achterhoofd en op basis van het gevoel dat Veronica wil uitstralen met de app.

Tv is emotie, dat moet je niet onderschatten Inês Santiago is designer bij People’s Playground, dat onder andere de Smart TV app maakte van Uitzending Gemist. Bij het designen van tv apps kijken ze bij People’s Playground naar het consumptiegedrag van de gebruikers. De manier van het consumeren van media is continue aan verandering o nderhevig wat gevolgen heeft voor de designs van haar apps. Zoals Inês het zelf zegt “we are like users in a lab, trying to meet the expectations of the user”. Bij het ontwerpen van de apps is het belangrijk dat dezelfde content cross device b eschikbaar is. In het design zijn een aantal dingen belangrijk zoals grote beelden, bleed images, content discovery en feedback aan de gebruiker. Feedback geeft, bijvoorbeeld door een draaiend tand-

Creativity

wieltje, aan dat een taak die niet direct uitgevoerd wordt dat er wel degelijk iets gebeurt aan de achterkant. Bij het gebruik van tv-apps zijn mensen eerder bang, in t egenstelling tot bijvoorbeeld internet, dat de app gecrashed is. Een vergelijking tussen het design van een app wireframe van 4 jaren geleden en een die nog niet uitgebracht is maakt duidelijk waar het design zich tegenwoordig op focust. Ines Santiago (People's Playground)

Ines sluit haar presentatie af met deze quote : “Design for TV is like exploring a blank canvas when painting for the first time. We should not underestimate the power of emotions!” Het design proces van People’s Playground : Omdat er nog niet veel ervaring met tv apps is doen ze veel onderzoek en designen ze aan de hand van de wensen en verwachtingen van de eindgebruiker.

Beeld en Geluid biedt steeds meer collectie online aan

Erwin Verbruggen (Beeld & Geluid)

Erwin Verbruggen van Beeld en Geluid presenteert ‘Na de bevrijding XL’ . De app die Beeld en Geluid in samenwerking met NTR door Video Dock heeft laten ontwikkelen. De app biedt het volledige bronmateriaal aan waaruit voor de zevendelige serie geput werd. Erwin begint de presentatie met een primeur: Hij deelt mee dat de 7 afleveringen en het bijbehorende, volledige archiefmateriaal waaruit werd geput voor de serie, nu ook via Chromecast te bekijken zijn. Voor Chromecast-gebruikers komt een klein icoontje in beeld, waarmee de aflevering, dan wel het archiefmateriaal, op groot scherm bekeken kan worden. Zij zijn hiermee de eerste uit Nederland die op Chromecast te zien zijn.

Omdat de hoeveelheid te delen archiefmateriaal behoorlijk is, stond het design van de “Na de bevrijding XL” app vooral in het teken van alle informatie op een heldere manier toonbaar en toegankelijk te maken. Het uitgangspunt van het design was altijd de tablet. Er is bewust voor gekozen om geen tweede scherm van de tablet te maken, omdat je mensen hiermee uit hun ervaring haalt. Erwin benadrukt nog even dat het uitgangspunt voor het design altijd de volledigheid van het materiaal is geweest. Nadat helder was welke onderdelen er in de app moesten, zijn ze gaan schuiven met verschillende blokjes in het beeld. Er was een hoofdverhaal, maar hoe ga je van het hoofdverhaal naar het archiefmateriaal en weer terug zonder de draad kwijt te raken? Uiteindelijk is de Filmpstrip de handleiding geworden om door een serie heen te duiken. En door middel van linkjes kan je meer uitvinden over oorspronkelijke bronnen. Tijdens de Q&A aan het einde komt naar voren dat dit een pilot project is om nog meer van de Beeld en Geluid collectie online aan te bieden. Het uitgangspunt voor het design van de Na de Bevrijding XL app was het aanbieden van de volledige content op een overzichtelijke manier.

De iTunes van de journalistiek Jort de Vries is designer bij Blendle, de ‘ITunes voor de journalistiek’ die binnenkort gelanceerd wordt. Hoe belangrijk is het design en hoe zal dit het gebruik van deze app beïnvloeden? Monique is onder de indruk van vooral de uitwerking van deze dienst. Het idee is niet nieuw, maar de manier waarop Blendle dit heeft aangepakt qua design maakt het dat dit wel eens heel anders zou kunnen uitpakken dan de voorgaande initiatieven. Het Blendle platform is op het moment in Beta en wordt getest door 3.000 gebruikers.De codes om mee te kunnen testen waren blijkbaar zo gewild dat er een code voor 95 euro op Marktplaats is verhandeld.

Jort de Vries (Blendle)

Jort licht de keuzen toe die gemaakt zijn bij het ontwerpen van Blendle. Typografie is superbelangrijk, stijl en waarde op papier. Stijl doorvertalen naar online was de grootste uitdaging. Visueel en online moet hetzelfde zijn. Als alles hetzelfde vorm gegeven wordt lijkt alle content vanuit Blendle en lijkt het meer een blog. Zo heb je minder visuele herkenning. Je ziet geen onderscheid. Omdat Blendle ook op cross device gebruikt zal worden, is met het design rekening gehouden met de eigenschappen en de kracht van het medium waarop de dienst bekeken wordt De UI is helder, de koppen van alle artikelen zijn goed leesbaar en de prijs per artikel is zichtbaar. Zodra je op een artikel klikt dan kun je deze snel lezen en mensen hebben 15 secondes om te beslissen of ze het artikel al dan niet aan willen schaffen.

Creativity

Blendle maakt de meeste vragen los bij het publiek. Er wordt gevraagd of de kranten Blendle niet als een bedreiging zien. Dit is niet zo volgens Jort; alle grote kranten zijn aan gesloten en Blendle wordt voornamelijk als een aanvulling gezien. Bijvoorbeeld voor mensen die de Volkskrant lezen en een paar artikelen uit de NRC willen lezen, maar niet de hele krant willen aanschaffen. De design beslissingen van Blendle zijn vooral gebaseerd op het intact houden van het huidige “gezicht” van de verschillende deelnemende titels. Verslag van Monique B. Jagroe Foto's: Oscar Timmers

U P DAT E

De vliegende start van Blendle Blendle, de iTunes voor de journalistiek is eind april in Nederland gelanceerd. Met Blendle blader je gratis door alle grote kranten en tijdschriften, en betaal je alleen voor de artikelen die jij leest. Meer dan 160.000 gebruikers hebben zich aangemeld in de eerste 6 maanden. In oktober werd er bekend gemaakt dat The New York Times en de grote Duitse uitgeverij Axel Springer 3 miljoen euro investeerden om Blendle te helpen met de uitbereiding naar het buitenland. Een groot deel van het succes van Blendle komt door de keuzes die gemaakt zijn in de vormgeving. De layout van een artikel is namelijk net zo belangrijk als het artikel zelf. Voor elke krant of tijdschrift dat toegevoegd wordt aan Blendle wordt die huisstijl 1 op 1 door vertaald naar een template in Blendle. Dat template bevat alle typografische eigenschappen van de originele huisstijl, zoals lettertypen, tekstgroottes, kleur en overige eigenschappen die herkenbaar zijn voor de huisstijl. Deze eigenschappen worden doorvertaald naar een CSS-template, waarbij er een versie gemaakt wordt voor de tijdlijn en een versie voor de responsive reader. Op je laptop wordt er meer witruimte gehanteerd en is de titel en het intro bijvoorbeeld wat groter dan op je mobiel, waar het scherm veel kleiner is. In de reader van Blendle is de tekst weergegeven in kolommen, naast elkaar. Dit is gedaan om de lees-ervaring zo veel mogelijk te laten lijken op die van papier. Waarom zou je immers betalen voor een artikel op internet dat er precies het zelfde uit ziet als alle gratis artikelen die je overal kunt lezen? Door deze keuzes heb je een veel duidelijkere verwachting bij het artikel dat je in de Blendle tijdlijn ziet staan, omdat nu zelfs zonder te lezen al duidelijk is of een artikel uit een kwaliteitskrant of een glossy komt bijvoorbeeld. En daardoor kies je veel makkelijk het artikel dat je wilt lezen!

SPOT ON

➔

VERHAAL IN BEELD MET CREATIVE BEARDS Het gaat goed met Creative Beards. Het animatiebedrijf, dat is gevestigd op een industrieterrein in Utrecht, werkt voor grote klanten als de KNVB, Rijkswaterstaat en de Belastingdienst. Toch is het succes de zes ‘Baarden’ niet aan komen waaien. ‘We hebben de afgelopen jaren scherpe keuzes gemaakt’, zegt Ted Griffioen. ‘Bovendien zijn we aardige jongens en goed in wat we doen.’ Het lijkt een zootje ongeregeld... het kantoor van Creative Beards. Maar misschien is creatieve chaos wel een betere omschrijving. Behalve de computerschermen is er niets wat aan een traditionele kantooromgeving doet denken. En dat vinden ze prima, want die chaos weerspiegelt waar het bij hen om gaat: de creatieve ideeën. Ted Griffioen is een van de grondleggers van het bedrijf, dat nu vierenhalf jaar bestaat. ‘In de basis zijn we een animatiebedrijf’, vertelt hij. ‘We bouwen met behulp van beeld complexe informatie om tot eenvoudige verhalen.’

Hart en ziel Die eenvoudige verhalen van Creative Beards vinden gretig aftrek. Grote organisaties als Rijks-waterstaat, de Belastingdienst, de KNVB en Philips behoren tot hun klantenkring. Hoe verklaart Griffioen dat succes? ‘Het komt – denk ik – door onze waarachtigheid. We doen ons werk met hart en ziel. Bovendien hebben we in het verleden scherpe keuzes durven maken. Toen we net van start gingen, maakten we registraties met animatie erin verwerkt. Dat was goed voor onze portemonne, niet voor onze motivatie en daarom zijn we ermee op gehouden. Om dezelfde reden besloten we geen goedkope films meer te maken. Die leverden weliswaar geld op maar hadden niet de kwaliteit die ons voor ogen stond.’ Dat soort beslissingen horen volgens Griffioen bij innovatief ondernemen. ‘Maar wat ook helpt’, zegt hij lachend, ‘is dat we aardige jongens zijn en ons werk goed doen.’

Lijnen Creative Beards heeft veel baat bij de begeleiding die het van de Kamer van Koophandel krijgt. Griffioen: ‘Ze hebben ons onder andere geholpen met de drie lijnen die we het afgelopen jaar hebben uitgezet. De eerste noemen we Het Atelier. Daarbij gaat het om ontwikkelingsuren die we voor onszelf reserveren. In eerste instantie zijn we te streng op die ontwikkeling gaan zitten. Voor de komende tijd hebben we besloten elkaar meer vrij te laten en erop te vertrouwen: wat goed is voor een van ons, is goed voor ons allen.’ De tweede lijn is Educatie. ‘We willen vooral video’s maken die mensen iets leren’, zegt Griffioen. ‘We werken bijvoorbeeld belangeloos mee aan een project van de Universiteit van Nederland, waarbij hoogleraren 15 minuten college geven. Zo werken we toe naar een soort Nederlandse TED-ED.’ De derde lijn is Campagnes. ‘Die kant willen we ook op. Reclamebureaus zijn namelijk waanzinnig duur en wij niet, doordat we minder overhead hebben. Bij ons is je accountmanager ook je tekstschrijver of animator.’ En de toekomst? ‘We houden goed in de gaten waar het met video naar toe gaat’, zegt Griffioen. ‘Zo is er tegenwoordig software waarmee ook leken animaties kunnen maken. Wat wij doen staat op een hoger plan. Software maakt geen goed verhaal. Dat is onze grootste kracht nog steeds. Vandaar onze slogan: ‘verhaal in beeld’. Ook interactiviteit is een thema waar we mee bezig zijn. Nu zijn de toepassingen vaak nog gimmicks maar wij zijn bezig te kijken waar je het zinvol in kunt zetten.’

Creativity

➔

PIXAR: DE INGREDIËNTEN VAN HUN SUCCES

De animatiefilms van Pixar zijn geliefd bij zowel kinderen als volwassen. Welke inspiratie zorgde voor het nu ontelbare aantal computer generated-animatiefilms van allerlei studio’s? En wat maakt Pixar anders dan de rest? Je krijgt een kijkje achter de Pixar-schermen door Michael B. Johnson, een medewerker en liefhebber van het eerste uur. Nog maar 20 jaar geleden was animatie een uitstervende kunst. Disney leed steeds meer verlies na het laatste succes met The Lion King (1994) en niemand zag nog droog brood in de industrie van uitsluitend kindervermaak. Computer generated animaties werden toen uitsluitend voor special effects gebruikt. Pixar blies met behulp van CG animatie nieuw leven in. Op 7 november organiseerde iMMovator tijdens de Eweek een exclusieve Meet the Mastersessie met Michael B. Johnson van Pixar. Het verslag van een inspirerend verhaal over een inspirerend bedrijf.

De 3 Pixar-benodigdheden De quotes ‘Pain is temporary, suck is forever’ (Jason Deamer) en ‘Quality is the best business plan’ (John Lasseter) zijn de insteek van ieder nieuw project bij het animatiebedrijf. Over de gehele, vaak meer dan vier jaar durende, productie wordt het verhaal geschreven en bijgeschaafd. Dit zorgt voor veel in de prullenbak belande ideeën, tekeningen en designs. Allemaal om te zorgen dat de volgende Pixar-film beter is dan de vorige.

Het begin van zo’n verhaal bestaat, volgens de in 1994 als stagiaire begonnen Michael B. Johnson, uit drie delen.

1. Een geloofwaardige wereld Ten eerste: de wereld van de film moet geloofwaardig zijn, niet te verwarren met realistisch, en de regels van die wereld moeten logisch zijn. Het speelgoed in Toy Story heeft wel emoties, maar kan niet huilen. Om dit soort problemen op te lossen wordt vaak inspiratie opgedaan bij bijvoorbeeld de cinematografie van andere films. Zoals een scene uit de film ‘In Cold Blood’, die tot tweemaal toe in de Toy Story-films werd gebruikt. In deze scene is subtiel de weerkaatsing van een regendruppel op een raam te zien op het gezicht van de treurende hoofdpersoon.

2. Een hoofdpersoon met een logisch bestaan De tweede benodigdheid is een hoofdpersoon, die een logisch bestaan heeft in die wereld. Een menselijk personage dat de hoofdrol heeft in een film met levend speelgoed is geen rare gedachte, maar volgens de regels in Toy Story wil het speelgoed koste wat kost voorkomen dat ze ‘gesnapt’ worden, waardoor een menselijk hoofdpersonage onmogelijk is. En, last but not least moet het verhaal dat wordt verteld aantrekkelijk zijn.

3. Een goed verhaal ‘Tell a good story‘ is misschien wel het allerbelangrijkste dat de ruim 200 bezoekers van het evenement mee krijgen. Het verhaal moet een drijfveer zijn voor Pixar-medewerkers, ze moeten overtuigd worden en ze moeten het vooral ‘willen’ maken. ‘If people aren’t exited, work on it or give up, don’t try to fix it later on’. Door de bedrijfsfilosofie dat alle medewerkers even belangrijk zijn, heeft Pixar niet alleen naar buiten toe een sympathieke uitstraling, maar maakt het binnen het bedrijf ook makkelijk om opbouwende kritiek, met een eventuele oplossing, te geven. Want goede kritiek is misschien wel het meest waardevolle aspect van een werknemer bij Pixar. Een voorbeeld: de story artists maken de hele dag door schetsen van verschillende versies van scenes in de film, om te zien wat er werkt en wat niet. Deze worden ongepolijst aan elkaar geplakt als een voorbeeldfilm. Snelheid en kwaliteit zijn hierbij een vereiste. Voor deze ‘prototypefilms’ worden de stemmen van de werknemers gebruikt, wat soms kan leiden tot een rolletje in de film. Deze manier van werken en samenwerken is belangrijk om samen een probleem op te lossen. Feedback moet ter harte genomen worden, om in een vroeg stadium kwaliteit te krijgen, want ‘there’s nothing cheaper than a drawing’.

Art of Animation: wat maakt het verschil tussen Pixar en de mindere goden? Tijdens het begin van het animatieproces wordt alles in schetsen uitgewerkt, om te kijken of het verhaal goed loopt, of het geloofwaardig maar vooral ook interessant is. Ook hier is trial & error en feedback zeer belangrijk. Animatoren bij Pixar filmen vaak zichzelf of dingen uit het dagelijkse leven als referentiemateriaal, om details van de situatie en kenmerken van de karakters goed te zien en na te kunnen maken. It’s not about realism, but believability

Creativity

Animatoren zijn acteurs met een potlood Johnson laat een voorbeeld zien van een animator die een karakter uit de film Ratatouille moest uitwerken. De animator nam zichzelf verschillende keren op terwijl hij achterwaarts van een bank viel, om de beste manier te vinden hoe hij zijn geanimeerde karakter van een brug af kan laten vallen. Een ander voorbeeld is een animator die een scene animeerde met een hond, en daarvoor zijn eigen hond grondig observeerde. Het wel of niet kwispelen van de staart kan bijvoorbeeld al een groot effect hebben! Animatoren worden daarom ook gezien als acteurs met een potlood. De mensen die zorgen dat de film beweegt, moeten dus in beweging blijven. En niet alleen door de constante aanpassingen en ‘herschrijvingen’ van het verhaal. Want ook hier geldt: ‘It’s not about realism, but believability’.

De details in de animatiefilms Emotie wordt daarna toegevoegd in de vorm van kleur en textuur. Volgens Michael B. Johnson komt hier de film tot leven. In combinatie met mensen van de afdelingen ‘Simulation Effects’ en ‘Lighting’ worden deze tijdens de gehele productie toegevoegd en aangepast waar nodig. Als voorbeeld wordt een scene uit Monsters Inc. (2001) gebruikt, waarbij stap voor stap de animatie wordt belicht. Hierdoor is duidelijk te zien wat voor passie, tijd en energie er in deze ene scene is gestopt, en wat voor impact onopvallende details als plaksneeuw in een vacht kunnen hebben. Met zijn prachtige oneliners en lessen die voor veel andere organisaties (ook als je niet werkzaam bent in de filmwereld) relevant zijn, geeft Michael Johnson een interessant kijkje achter de schermen van de belangrijkste animatiestudio van dit moment. Maar het is vooral ook een inspirerend verhaal over de zorg die kwaliteit met zich meedraagt, het belang van teamwork en liefde voor je vak en je bedrijf.

➔

COMING SOON CROSSMEDIALE P ROJECTEN 2014: WAT ZIJN DE MOGELIJKHEDEN

Integratie van social media op het eerste scherm, VoD-platforms klaar voor gebruik, gesproken ondertiteling, 360 graden video en de Oculus Rift. Nieuwe technologie faciliteert en verrijkt een crossmediale benadering van de consument.Over mogelijkheden en toepassingen vertellen sprekers tijdens het Cross Media Café op 23 september op het Media Park in Hilversum. Video wordt steeds belangrijker en dat ziet Getty Images terug in de vraag naar videocontent, vertelt business development manager Menno Strunk van Getty Images. Het bedrijf is marktleider op het gebied van creatieve content: beeld, video, muziek en tekst. Strunk onderbouwt zijn stelling met cijfers:

•

Naar verwachting verdubbelt het aantal online videogebruikers tot 1,5 miljard in 2016.

•

Gemiddelde bezoeker blijft 88% langer op een site met videocontent

• •

68% van de kijkers deelt video’s. Dit heeft dezelfde kracht als mond-tot-mondreclame. Met video heeft een landingspagina 53% meer kans om op de eerste pagina van Google te komen.

Trends? Getty Images ziet drie visuele en drie culturele trends. De visuele trends: •

Glitch Aesthetic: dit zijn de schijnbaar imperfecte foto’s met extra grote pixels, dubbele exposure en onderbelichting. De beelden beantwoorden aan de behoefte aan authenticiteit, aldus Strunk

•

Point of view: foto’s die de kijker het perspectief bieden van de verteller. Alsof de kijker er zelf bij is: rauw en ongefilterd. Steeds meer bedrijven doen aan storytelling. Point-of-view fotografie vergroot de betrokkenheid van de consument.

•

Super sensory: er is verhoogde vraag naar beelden die de zintuigen prikkelen. Meeslepend en haast tastbaar door helderheid, detail of textuur. Menno Strunk (Getty Images)

De culturele trends: •

Het nieuwe oud: traditionele beeldvorming van ouderen is gedateerd en eenzijdig. De nieuwe oudere is actief en laat zich qua activiteit niet beperken door de leeftijd.

•

Body 2.0: beeld van lichamen of lichaamsdelen die niet aan de gangbare schoonheidsidealen voldoen vanuit een toenemende behoefte aan echtheid.

United lanceert Over the top platform De distributie van content wordt technisch gezien steeds complexer. Het aanbod neemt toe. Zo ook het aantal platforms en standaarden. Met Media Exchange biedt facilitair bedrijf United zich aan als technisch intermediair tussen contenteigenaar en contentplatform. Voor distributeurs fungeert United Media Exchange als een gateway tussen inkoop en publicatie, aldus Jeroen van Rossum, Manager Media Exchange United. United verzorgt kwaliteitscontrole,

Jeroen van Rossum (United)

encodering en conversie, eventuele verrijking en de publicatie op de gewenste platforms. Nieuw is ‘ontzorgen by United’. Van Rossum: “We willen klanten compleet ontzorgen, zodat zij alleen maar hoeven doen waar ze goed in zijn: relevante content kopen of maken en deze bij de juiste doelgroep aanbieden.” Om een compleet end-to-end product te kunnen bieden, lanceert United op 1 november een eigen Over The Top-platform dat naar de wens van de klant kan worden ingericht. Het platform is api-based, geschikt voor alle devices, en voor On Demand en lineair aanbod. Ondersteunde betaalmodellen zijn: SVOD (abonnementen), TVOD (transacties) en AVOD (advertenties). Het platform is ontwikkeld in samenwerking met partners uit de Euro Media Groep waar United onderdeel van uitmaakt. De Euro Media Group is de grootste facilitaire partij voor broadcast en broadband in Europa.

SAAM brengt televisie en Twitter samen Dagan Cohen, oprichter van Upload Cinema, geeft een sneak preview van SAAM, een online dienst die televisie en Twitter bij elkaar brengt in één scherm. De Twitterstream is naast het televisiebeeld zichtbaar en loopt synchroon met wat er getoond wordt. Het bijzondere aan SAAM is dat de Twitterstroom ook bij uitgesteld kijken kan w orden vertoond, alsof het een lineaire uitzending is. Bij terugkijken is in een tijdlijn onder het beeld zichtbaar welke fragmenten de meeste tweets genereerden. De kijker kan direct de meest besproken fragmenten selecteren, kijken en deze delen via social media. Het Twitterarchief is onder meer te filteren op populairste tweets en meest invloedrijke Twitteraars.

Dagan Cohen legt Saam uit aan moderator Monique van Dusseldorp

SAAM is uitgebreid getest met NPO-programma’s. Met name programma’s die veel Twitterverkeer genereren, zoals Tegenlicht en DWDD. Ook de redacties werden betrokken: wat was hun behoefte? SAAM biedt voor omroepen een dashboard met een overzicht van het Twitterverkeer van hun programma’s. SAAM is ontwikkeld in samenwerking met het Sandberg Instituut en geschikt voor omroepen en events.

Wildhitz biedt volwassen online muziektelevisie Het gaat goed met Wildhitz. Volgens eigenaar Hans Pérukel had het online muziekstation vorige maand gemiddeld zo’n 120.000 kijkers per dag. Wildhitz is eind 2013 gestart en is te bekijken via alle devices. Hans Pérukel (Wildhitz)

Creativity

Pérukel wil een volwassen televisiebeleving bieden. Uitzendingen zijn in full HD beeld en geluid. En Wildhitz biedt een vaste lineaire programmering die ook on demand bekeken kan worden. Gebruikers kunnen binnen de lineaire programma’s geen keuzes maken, maar wel via de skipbutton een nummer overslaan. Pérukel: “40% van de kijkers gebruikt de knop. Daarmee verlengen we de kijktijd.” Op basis van het gebruik van de skip-button en de volumeknop past Wildhitz het aanbod aan. Pérukel: “20% van een uitzending kan worden afgestemd op de voorkeuren van de gebruiker.” Hiervoor kijkt het station ook naar de playlists die gebruikers kunnen samenstellen en delen. Wildhitz heeft de focus op muziektelevisie maar wil zich ontwikkelen tot een volwassen zender met een bredere programmering. Maar dan wel á la Wildhitz. Het nieuwe kookprogramma dat dit najaar op het scherm komt, duurt slechts drie minuten. “Dan is gerecht klaar. Het filmpje kunnen gebruikers met één klik posten met het recept erbij.” Het verdienmodel? Advertenties en een premiummodel. Wildhitz is ook bezig met een Europese uitrol.

NLZiet krijgt nieuw design Sinds de zomer is NLZiet online. NLZiet biedt voor een vast bedrag per maand het complete aanbod van de On Demand-platforms NPO plus, RTLXL en KIJK van SBS. Het totale aanbod van tien Nederlandse zenders is daarmee te doorzoeken met één zoekfunctie. Na selectie wordt het programma afgespeeld op het platform van de aanbieder. Niels Baas, directeur van NLZiet: “NLZiet is het nieuwe non-stop TV kijken: onbeperkt, on demand en reclamevrij.” Het grote verschil met de gratis platforms is dat NLZiet reclamevrij is, meer content biedt en dat content Niels Baas (NLZiet) laat de nieuwe diensten zijn aan langere beschikbaar is. NLZiet biedt de Monique van Dusseldorp hoogst mogelijke beeldkwaliteit en is te bekijken via web, mobiel en op televisie via Chromecast. Chromecast is een media stream apparaat ter grote van een USB-stick die in de HDMI-poort van de televisie past. De gebruiker kan via de mobiele app zijn favoriete programma’s naar de Chromecast streamen en bekijken op televisie. De gebruiker kan ook zelf playlists maken en delen. Via NLZiet heeft de kijker toegang tot ‘alles van de Nederlandse bodem en meer’: 2955 series en programma’s en 31.335 afleveringen. Totaal 12.312 uur kijkplezier. Dat mooie aanbod is alleen nog onvoldoende gevonden door het grote publiek. Niels Baas: “We moeten beter laten zien wat we in huis hebben. Daarom werken we aan een nieuw design waarin het aanbod beter zichtbaar is.” NLZiet is ook een partnerschap aangegaan met Veronica Magazine en tvgids.nl voor een initiatief in combinatie met hun gidsfunctie.

SBS bouwt voort op leest Utopia met Is this Love De samenwerking tussen uitgever Sanoma, productiehuis Talpa en SBS begint volgens directeur SBS Media Solutions Dave Kroon vruchten af te werpen. “We weten elkaar goed te vinden, waardoor we adverteerders steeds meer oplossingen kunnen bieden.” Het lineaire aanbod en het kijkbereik staan niet langer voorop bij SBS. SBS wil interactie met de consument. “We willen formats aanbieden waarmee we maximaal kunnen inzetten op vijf touchpoints: televisie, digital, events, retail en partners.” Het reality programma Utopia was een succesvolle case. SBS probeert de kijker zoveel mogelijk te betrekken en daarmee de loyaliteit te verhogen. Na een magere start wist SBS met die aanDave Kroon (SBS) pak het marktaandeel van Utopia te verhogen van 6% naar 18%. Momenteel is het marktaandeel 12,5%. Kroon stelt zelf dat dat een knappe prestatie is gezien de zware concurrentie op de andere zenders in het tijdslot van 19.30-20.00 uur, waaronder DWDD en RTLNieuws. Digitaal laat de betrokkenheid van de consument zich in cijfers uitdrukken met o.a. 450.000 gedownloade apps, 80.000 unieke browser-bezoeken per dag, 200.000.000 miljoen gestarte streams en 100.000 Facebookfans. De Utopia-formule wil SBS dit najaar verder uitbouwen met het nieuwe datingprogramma Is this love. Een format waarbij zes singles samen wonen in een prachtig landhuis en op zoek gaan naar een levenspartner. Ook singles van buitenaf mogen reageren. En kijkers worden op een actieve manier betrokken bij het selectieproces. Met 2,8 miljoen Nederlandse singles, waarvan ruim 1 miljoen actieve daters, lijkt dit een kansrijk project. Ook voor de deelnemende retailers en partners. Dave Kroon geeft aan dat het huis vol staat met elektronica en mooi is ingericht…

Creativity

Joris van Lierop (RTL)

RTL Nieuws: van medium naar merk Het mediagebruik wordt steeds diffuser en televisie verliest aan kracht. RTL Nieuws wil platformonafhankelijk worden en gaat zich neerzetten als merk. Joris van Lierop, uitgever RTL Nieuws: “RTL behoort tot de sterkste Nederlandse nieuwsmerken.” Daarnaast heeft televisienieuws als voordeel dat kijkers zich hechten aan personen. De band met zoals presentatoren en verslaggevers is vele malen sterker dan de band met een krant of nieuwssite.” RTL Nieuws wil de kracht van televisie nieuws gaan vertalen naar een digitale formats en de traffic naar de website verdubbelen. RTL Nieuws is al succesvol in crossmediale projecten met o.a. de RTLZ-masterclasses, het RTLZ Beursspel, RTLZ Toekomstmakers en met de Technologietrends in samenwerking met Deloitte op het digitale platform.

Karel Raven

Bas Beukers

PITCHES!

Solutions Radio Wie? Karel Raven, directeur Solutions radio

Wat? Solutions Radio biedt een oplossing met de webbox die de ondertiteling hardop voorleest en er is nu ook een ondertiteling-app.

Waarom? Ondertiteling lezen is een probleem voor slecht zienden, laaggeletterden en dyslectici. De app leest de titels voor of beeldt ze vergroot af op het telefoonscherm.

En verder? Solutions radio is momenteel uniek in de wereld. Via één app zijn de ondertitels van tien Nederlandse en Vlaamse zenders beschikbaar. De app is verkrijgbaar voor Android en verschijnt eind 2014 ook voor iOS.

Oculus Rift Wie? Bas Beukers, van Yellowbird

Wat? Yellowbird bedenkt concepten waarin de toepassing van 360 graden video, soms in combinatie met de virtual reality bril Oculus Rift, een meerwaarde biedt aan registraties. De techniek werd onder meer al gebruikt tijdens het EK, bij Utopia en voor live events als 3FM Serious Request.

Waarom? Om exclusieve evenementen en interactieve belevenissen bij de mensen thuis te brengen, zodanig dat het impact genereert. Om zo de beleving van content een nieuwe verrijking te bieden. Dit kan via een website of een app op een tablet

En Verder? Samen met de NOS maakte Yellowbird opnames met de 360 camera tijdens de Troonrede op Prinsjesdag. Wie de beelden bekijkt via de Oculus Rift heeft het gevoel dat hij live aanwezig is. De gebruiker van de Oculus Rift-bril kan zelf kiezen waar hij precies naar kijkt. Door letterlijk rond te draaien kan hij rondkijken in de troonzaal.

Martin van der Schagt

Epidemic Sound Wie? Martin van der Schagt, sales manager Epidemic Sound benelux

Wat? Epidemicsound.com is een open platform voor productiemuziek. Wie muziek zoekt, kan op de site naar fragmenten luisteren en de tracks gelijk downloaden. Betaling kan per stuk of op abonnementsbasis. De rechten zijn daarmee afgekocht en het beeld kan vrij worden gebruikt op elk kanaal.

Waarom? Epidemic sound haar zijn abonnees een rechten-romslomp-vrij muziek platform aan voor promo’s, mediaproducties of YouTube-filmpjes. In landen als zweden een bewezen succes met verschillende belangrijke klanten en een bibliotheek van meer dan 25.000 originele tracks.

En verder? Epidemic Sound werkt samen zo’n 200 Zweedse componisten. Deze krijgen voor elke gemaakt stuk betaald, ongeacht of deze wordt verkocht. Van der Schagt beschrijft de dienst als het Spotify voor productiemuziek.

➔

COMING SOON…

DE NIEUWE CROSSMEDIALE PROJECTEN VAN DE PUBLIEKE OMROEP Welke projecten staan binnen de publieke omroep op de agenda? Tijdens het tweede deel van het Cross Media Café Coming Soon komen de publieke omroepen aan het woord. Na een inleiding van Egon Verharen, manager R&D Publieke Omroep, worden de plannen van 3FM, BNN-VARA, AVROTROS, NOS en NTR gepresenteerd. Egon Verharen (NPO)

Publieksgerichte innovatie bij de NPO Egon Verharen, manager R&D Publieke Omroep, stelt dat innovatie binnen de NPO publieksgericht behoort te zijn en moet passen bij een of meerdere kenmerken van de publieke omroep: 1 Daar zijn waar publiek is: Verharen stelt dat de NPO niet alleen wil zenden, maar wil komen waar het publiek is. NPO ontwikkelt daarom nieuwe digitale platforms met Dab+ en verbindt broadcast met broadband via connected tv en HbbTV. Verharen noemt ook de NOS-nieuwsapp die tijdens de nieuws uitzending ook gerelateerde nieuwsberichten aanbiedt.

Creativity

2 Maatschappelijk rendement (of return on society): Op welke wijze geeft innovatie iets terug aan de samenleving. Verharen noemt als voorbeeld de nieuwe gebarentaal-avatar voor slecht horenden en de ondertiteling app van Karel Raven / Sound Studio. Maar ook educatieve programma’s en SchoolTV. 3 Met iedereen: NPO is aanwezig op nationale evenementen waar de verbondenheid een grote rol speelt. Ook het sociale aspect is belangrijk, en daarbij hoort een project zoals SAAM . 4 Voor mij: Verharen stelt dat innovatie ook gericht kan zijn op het verrijken van de gebruikers ervaring, zoals gepersonaliseerd aanbod of series met een nieuwe manier van vertellen waarbij iedereen zelf op ontdekkingsreis gaat, zoals in de Zapp-serie Het verborgen Eiland. Verharen ziet IT en software nog steeds als grootste trend. “Zij geven een enorme versnelling, omdat je content anders kunt brengen en verrijken.”

Marketing: NPO als één merk op de markt Jeroen Kramer, Hoofd Marketing NPO, heeft het druk gehad met het vergroten van de herkenbaarheid en vindbaarheid van de publieke omroepen. NPO is als merk gekoppeld aan alle zenders en de publieke omroep kreeg ook een gemeenschappelijke portal: npo.nl. Hier is het totale aanbod te vinden: radio en tv, live en on demand. Alle VoD-diensten zijn gebundeld in NPO Plus en binnen NLZiet, het gezamenlijke betaalde portal van NPO, RTL en SBS. Ook via de vernieuwde NPO-app is het totale aanbod van de publieke omroep te zien: live en on demand. Na opening zorgt de app automatisch voor een relevant tweede scherm. Dat kan zijn een app, een commercieel aanbod (tijdens een STER-blok bijvoorbeeld), extra content of on demandaanbod. Het synchroniseren gebeurt via watermarking, een techniek waarbij de app het geluid signaal van een uitzending herkent.

Jeroen Kramer (NPO)

3FM ontwikkelt 3FM Concert & Festival-app 3FM is bezig met de ontwikkeling van de 3FM Concert- en Festival app. Via de app wil DJ Giel Beelen met de festivalbezoeker in dialoog gaan. 3FM Manager Kris Sloot: “De bezoekers zijn onze reporters en wij vragen ze ons te helpen met festivalregistratie door beeld, audio of tekst in te sturen. In het avondprogramma 3 voor 12 kan de DJ een audiofragment afspelen of beslissen een reporter te bellen. Foto’s zijn op televisie te zien via de Smart TV app van de NPO.

Kris Sloot (3FM)

De app heeft als extra een festivaldagboek. Kris: “Als je mensen vraagt welke acts ze op een festival hebben gezien, dan weten ze dat vaak niet.” De 3FMapp legt vast welke locaties en podia iemand bezoekt. De app is op drie grote festivals getest, waaronder Pinkpop, en gaat op Songbirds live voor publiek met een eerste betaversie.

BNN-VARA: mobiele apps die het publiek bereiken BNN-VARA verzamelt data over contentgebruik en gebruikt dit om de interactie met de consument verder te vergroten, stelt Rutger Verhoeven, Hoofd Nieuwe Media BNN-VARA. Het succes van de nieuwe Giel-app komt bijvoorbeeld vooral door de directe interactie met de luisteraar en app-gebruiker. Als Giel oproept voor de ‘geile goede morgen’, krijgt de app-gebruiker onmiddellijk een melding op z’n scherm. Mensen hoeven alleen maar te reageren. “Elke app-gebruiker is zo een sidekick van de show.” Via de app is ook veel unieke muziekcontent beschikbaar. Piekverkeer is ’s ochtends tijdens de show, maar ook ’s avonds als doelgroep content online beluistert. De app is 60.000 keer gedownload. Een andere succesvolle BNN-VARA-app is die van kennisquiz Per Seconde Wijzer. Gebruikers kunnen zelf een quiz spelen. In zes maanden tijd werd de app 100.000 maal gedownload en zijn er meer dan 2 miljoen spelsessies geweest. De redactie van het televisieprogramma gebruikt de online community ook om nieuwe ideeën te testen, zoals een nieuwe categorie vragen. Consumentenprogramma Kassa heeft een van de grootste online communities van de publieke omroep. Per maand heeft de Kassawebsite een miljoen bezoekers. Het vraag- en antwoord-forum genereert 70% van het bezoek. Vrijwillige experts geven er antwoord Rutger Verhoeven (BNN-VARA) op de meeste uiteenlopende consumentenvragen. Met een nieuwe web-app wil Kassa het bezoekersaantal verhogen en de allergrootste consumenten webcommunity worden. Dit wil Kassa bereiken door het forum te verbeteren: vragen stellen kan eenvoudiger en de antwoorden kunnen beter en sneller. Fanatieke beantwoorders kunnen een expertstatus krijgen en worden uitgenodigd in het televisieprogramma. De lancering van de app staat eind dit jaar gepland.

Creativity

AVROTROS: Radar vernieuwt online testpanel Consumentenprogramma Radar is nog steeds mateloos populair met gemiddeld 1,8 kijkers per uitzending, aldus Jacob de Vries, projectleider internet Radar. Het programma heeft al tien jaar een eigen testpanel van 60.000 mensen. Dit panel beantwoordt twee keer maand een vragenlijst over producten en diensten. Hoe interessant de uitkomsten ook zijn, ze zijn niet representatief. Van de respondenten is te weinig bekend. Radar gaat daarom een nieuwe testpanel creëren. Mensen kunnen zich aanmelden via www.radartestpanel.nl. Na beantwoording van een aantal persoonlijke vragen worden ze lid van de online communicatie. Vervolgens krijgen ze via een link een goed vormgegeven vragenlijst toegestuurd die ze op desktop, tablet of mobiel kunnen invullen. De uitkomsten worden teruggekoppeld in de uitzending en via de online en social media van Radar.

Jacob de Vries (Radar)

Het testpanel levert regelmatige nieuwswaardige feiten op, waaronder: “WhatsAppers maken zich zorgen”. Toekomstplannen? Radar wil de onderzoekpoot verder uitbreiden met kleine focus groepen voor kwalitatief onderzoek en location based-onderzoeken, bijvoorbeeld waardering van winkels. Het testpanel kan ook worden ingezet voor vragen van derden.

NOS Digital trots op prestatie tijdens OS en WK NOS Digital leverde een topprestatie tijdens de twee grootste sportevementen van de afgelopen twee jaar: de Olympische Winterspelen en het WK Voetbal. Tijdens de Winterspelen in Sochi gebruikte de NOS voor het eerst een responsive site voor een groot evenement. Hoofd Digital Lara Ankersmit: “Dat is nu niet meer innovatief. Maar toen wel. Van onze ervaringen hebben we geleerd en dat passen we toe.” De site voor de winterspelen bood extra livestreams. Een interactief platform en on demand clips en uitzendingen. Maximale aantal gelijktijdige kijkers was 300.000 tijdens de finale van de 10 kilometer schaatsen. Het totaal aantal bezoekers: 6,1 miljoen. De NOS WK-site verpletterde dit record met 10,8 miljoen unieke bezoekers. Tijdens de WK werd ook de NOS contacten FIFA WK app, gelanceerd. Hiermee konden gebruikers o.a. wedstrijden bekijken, alle goals vanuit verschillende camerastandpunten terugkijken en de statistieke raadplegen. In totaal is de app 900.000 keer gedownload, waren er 12,4 sessies met totaal 50 miljoen pageviews. De app stond weken lang nummer 1 in de AppStore. NOS Digital ontwikkelde ook apps voor Google Glass en de Apple Smartwatch en deed experimenten met de Oculus Rift virtual reality-bril samen met Yellowbird. Lara Ankersmit (NOS)

NTR maakt interactieve documentaire ZOOM IN / ZOOM OUT. In 2016 is de 500e sterfdag van Jeroen Bosch. NTR gaat een bijzondere interactieve documentaire maken over de kunstenaar en zijn werk die onderdeel uitmaakt van een transmediaal project van Uur van de Wolf. Projectleider Ingrid Walschots vertelt erover. De documentaire b estaat uit twee delen. In het eerste deel zoomt de documentaire tot op pixelniveau in op het schilderij De dood van een vrek. De makers werken daarvoor samen met het Google Cultural Art Instititute. Door details van het schilderij aan te klikken leert de kijker meer over de kunstenaar en het schilderij. De documentaire volgt een onderzoeksteam die werken van Bosch wereldwijd op echtheid checkt met infrarood en röntgen. In de documentaire zijn de digitale beelden van de triptiek De Hooiwagen te zien. Het tweede deel is ZOOM UIT. Dit deel is geïnspireerd door Gigapixelartzoom.com van Microsoft. Met een speciale zoomtechniek zijn vanaf een dak Ingrid Walschots (NTR) duizenden beelden van de stad Seattle gemaakt. De opdracht is om op de stad in te zoomen en op zoek te gaan naar kunstenaars in het stadsbeeld. Voor de documentaire willen de makers een bedacht landschap creëren met kunstenaars die zich hebben laten inspireren door Jeroen Bosch.

Creativity

SPOT ON

➔

MARCUS VLAAR VAN RANJ: ‘SERIOUS GAMING IS DE HYPE VOORBIJ’ Ranj is een pionier op het gebied van Serious Gaming. Als een van de eersten in Nederland zag het Rotterdamse bedrijf de potentie van games, bijvoorbeeld voor de corporate markt en de zorg. ‘De Serious gamesindustrie hier ligt ver voor op die van de rest van de wereld en we zijn druk bezig die voorsprong te verzilveren’, zegt creatief directeur Marcus Vlaar. ‘Hoe? Door als Nederlandse gamesindustrie in het buitenland op te treden als één partij.’ De naam Ranj komt uit het Sanskriet. ‘Het betekent entertainment of the mind’, legt Vlaar uit. ‘Voor een bedrijf dat Serious Games maakt, vonden we dat een toepasselijke naam. Bij Ranj gebruiken we concepten van game design om gedragsverandering te bewerkstelligen en mensen beter te laten leren. Games vormen voor een deelnemer een veilige omgeving, waarin hij kan falen en tegelijkertijd zelfvertrouwen opbouwen.’

Barbados Ranj richt zich met zijn games op twee markten: de corporate markt en de zorg. ‘Voor de corporate markt maken we vaak spellen over compliance en integer handelen’, zegt Vlaar. ‘Bijvoorbeeld voor een grote farmaceut, over de vraag: hoe verkopen we onze pillen op een integere manier. De deelnemers worden geconfronteerd met dilemma’s en sociale druk en merken spelenderwijs: dit is een glijdende schaal. Doordat ze leren door te ervaren, verloopt dat bewustwordingsproces sneller. Ze realiseren zich eerder dat een tripje naar Barbados met een aantal huisartsen niet de beste manier is om deals te sluiten.’ De tweede markt is de zorg. Vlaar: ‘Het gaat dan om spellen voor mensen met een angstsyndroom, kinderen met ADHD of jongeren met autisme. De behoefte aan zelfmanagement en de mogelijkheid om dingen slimmer en vooral goedkoper te doen wordt in deze sector steeds belangrijker. Onze games kunnen therapie vervangen, of zijn er soms een aanvulling erop.’

Impact Ranj bestaat inmiddels vijftien jaar. Vlaar: ‘In eerste instantie deden we vooral work for hire. Maar nu maken we ook generieke games. We zijn met dertig vaste medewerkers en tien à twintig medewerkers in de flexibele schil. Dat is precies een lekker groepje voor een creatief bedrijf. Nu moeten we gaan beslissen: groeien we er doorheen of niet?’ Serious Games is volgens Vlaar in een tweede groeifase beland. ‘We zijn nu over de hype heen, de vraag is nu: gaat het impact hebben?’ In Nederland is dat zeker het geval, aldus Vlaar. ‘Er is bewijsvoering dat gaming werkt, bewustwording bij bedrijven dat serious gaming een vast onderdeel is van hoe ze hun medewerkers kunnen laten leren en er zijn meer generieke mogelijkheden waardoor opschaling mogelijk is. De vraag naar games kan zomaar exploderen in twee of drie jaar.’ Ook in het buitenland liggen kansen. ‘In Nederland lopen we ver voor op de rest van de wereld’, zegt Vlaar, ‘en we zijn druk bezig om die voorsprong te verzilveren. Hoe? Door als industrie zoveel mogelijk samen te werken. Samen met IJsfontein, Little Chicken en Grendel Games trekken we in het buitenland gezamenlijk op. We presenteren ons als één partij, met één groot portfolio. Dus minder hit and run en meer grote contracten.’

➔

CHALLENGE: 3FM SERIOUS REQUEST TO THE NEXT LEVEL MET SOCIAL MEDIA EN COMMUNITY BUILDING Donderdag 24 april kwamen ruim 40 creatieve ondernemers en onderzoekers bij elkaar voor een challenge. CLICKNL, Rode Kruis en 3FM daagden de experts uit om na te denken over twee vraagstukken. Wat kun je doen met de Social Media-explosie die zich voltrekt rond 3FM Serious Request? En hoe kan je de Community/fanbase activeren in actie te komen? Er werd een kick-off gegeven door Wilbert Mutsaers, zendermanager van o.a. 3FM en 3FM DJ Giel Beelen. Kort zetten ze het gevoel van Serious Request neer en kaarten de gebieden aan waar voor hun gevoel nog onvoldoende gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden. Op het gebied van Social Media vindt er een enorme explosie plaats rondom Serious Request. “Maar behalve dat onze tweet-decks ontploffen doen we hier eigenlijk weinig mee”, aldus Giel Beelen. Het gevoel bestaat bij de organisatie dat er veel meer gedaan kan worden met deze social media explosie, aan de groep experts de opdracht om met concrete ideeën te komen hoe deze explosie inzichtelijk en zichtbaar gemaakt kan worden met het publiek. Het mensen in actie brengen is het tweede vraagstuk waarvan Serious Request het gevoel heeft dat er kansen liggen. Logo’s van Serious Request kunnen voor acties gedownload worden, maar er zijn meer mogelijkheden om mensen te helpen met hun acties. Hoe kan Serious Request de community rond Serious Request opbouwen, activeren en ondersteunen bij het opzetten en uitvoeren

Creativity

van acties? En hoe kan ervoor gezorgd worden dat fundraisingacties nog veel groter opgezet worden?

Inspiratie van andere acties Na deze kickoff hield Social Media Expert John Meulemans (3sixtyfive) een presentatie met een reeks voorbeelden van acties en het gebruik van social media daarbij. Met de achtergrond informatie van 3FM en de inspiratie van John in het achterhoofd verdeelden de aanwezigen zich onder in teams verspreid over verschillende onderwerpen. Per onderwerp waren er twee teams om een idee te verzinnen. Onder begeleiding van Marieke Rietbergen (Design Innovation Group) en de Kamer van Koophandel gingen de teams in creatieve sessies aan de slag met de vragen. Na divergeren, convergeren, clusteren en nog eens nadenken kwamen de groepen uiteindelijk met ieder twee ideeën voor 3FM Serious Request. In een pitchsessie presenteerde elke groep één idee aan Wilbert Mutsaers van 3FM en Jeroen Beelen van het Rode Kruis. Ze waren verrast door de diversiteit en kwaliteit van de gepitchte ideeën. Zo werd een platform gepresenteerd waar mensen die een actie willen uitvoeren en mensen met een idee aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Want sommige

Marieke Rietbergen legt het co-creatie proces uit aan de groep

mensen willen wel bijdragen maar weten niet hoe, en voor sommige ideeën zijn weer meer mensen nodig dat degene met het idee kan mobiliseren. Ook waren er suggesties hoe succesvolle acties en actievoerders in het zonnetje te zetten, om naar een gezamenlijk doel te werken of juist de onderlinge strijdlust te bevorderen. En natuurlijk ook hoe je veel meer met de informatie uit de social media explosie zou kunnen doen. In ieder geval genoeg ideeën voor de deelnemers om verder mee aan de slag te kunnen. Kamer van Koophandel en gemeente Haarlem hebben hun ondersteuning al toegezegd. En Challengers 3FM en Rode Kruis gaan zich beraden op welke wijze ze de ideeën van de grond kunnen laten komen. Het was een dynamische en zeer vruchtbare middag!

U P DAT E

Welke ideeën gaan we terug zien? Na de Challenge heeft het Rode Kruis samen met een aantal mensen uit de challenge een extra brainstorm georganiseerd rondom een aantal ideeën die daar ontstaan zijn. Uitgangspunten waren de focus op local, de actiewijzer (platform dat ideeën koppelt aan uitvoerders / zwaan kleef aan), toolkits en bedrijven effectief inzetten. Aan het eind de brainstorm dag begonnen de 6 losse ideeën steeds meer samen te vallen. Dit heeft bij 3FM uiteindelijk tot een aantal ideeën geleid. Zo zullen er bijvoorbeeld social ambassadors ingezet gaan worden, per branche. Deze spreken hun branchegenoten toe om in actie te komen en de strijd met elkaar aan te gaan. Per branche komt er dan een andere landingspagina waar ze ideeën op kunnen doen. Een ander idee is om kant er klare acties beschikbaar te maken, zodat bijdragen nog makkelijker wordt. Ook komt er een ‘promoot jezelf video’. Je moet zelf nog een klein stukje opnemen over je eigen actie en dan uploaden. Dan krijg je een video met Gerard Ekdom en jezelf in de hoofdrol, die je gemakkelijk kunt verspreiden via internet. Tenslotte komt er een url per woonplaats. Bijvoorbeeld www.kominactie.nl/utrecht met daarop de acties in Utrecht. Zodra een actie in een nieuwe stad wordt aangemaakt, wordt ook de url van de woonplaats aangemaakt.

Creativity

U P DAT E

Serious Innovation Op zaterdag 22 november bedachten 70 creatieve professionals vrijwillig een dag lang creatieve oplossingen voor bedrijven, om geld op te halen voor Serious Request. Deze organisaties hebben allemaal een eigen innovatievraagstuk. De professionals gingen in het StofLab van Haarlem in teams aan de slag om via een creatieve invalshoek nieuwe oplossingen voor deze vraagstukken te bedenken. De organisaties doneren in ruil voor deze hulp een bedrag aan Serious Request. Er werd een bedrag van €15.113,- opgehaald voor het goeie doel. Een zevental organisaties bracht een innovatievraagstuk in tijdens Serious Innovation: Stichting Kinderpostzegels, het Rode Kruis, PWN, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, Het Blauwe Hart en de gemeente Haarlem. Een deel van de deelnemers die meededen aan de challenge waren ook betrokken bij de organisatie van dit evenement. In een tijd waarin samenwerken essentieel wordt en innovatie en co-creatie nieuwe mogelijk heden bieden, valt het evenement Serious Innovation als een puzzelstukje op z’n plaats. Tijdens dit evenement werden nieuwe verbindingen gelegd tussen netwerken, mensen en organisaties. Dit is niet alleen gunstig voor de creatieve professionals, maar ook voor de deelnemende organisaties én Serious Request. Met Serious Innovation willen de initiatiefnemers dan ook een win-win-win- situatie bewerkstelligen.

➔

DE KUNST VAN HET MAKEN VAN VIDEOCLIPS Wie maken de mooiste clips van Nederland? Wat mag een clip in 2014 kosten, en: wat levert een succesvolle videoclip op? Drie makers van veelbekeken video’s vertellen op het Cross Media Café op locatie (tijdens Eurosonic Noorderslag) in januari over hun eigen werk en hun favoriete clips. Daarnaast is het TAX Videoclipsfonds aanwezig om te vertellen over hun missie: de beeld- én muziekcultuur in Nederland een boost te geven.

Geen standaard performance-clips Wilbert Mutsaers is naast zendercoördinator van 3FM een van de adviseurs van TAX. Het fonds kan jaarlijks drieëneenhalve ton toekennen aan interessante projecten. Mutsaers beaamt dat ‘interessant’ een subjectief begrip is en legt uit: “Het videoclipfonds wil partijen verbinden die elkaar anders nooit ontmoet hadden. Beeldmakers die nog nooit iets met popmuziek hebben gedaan, bijvoorbeeld.” Het fonds is ontstaan toen labels nog wel geld hadden voor standaard clips: een performance op een mooie plek. Ook het geld daarvoor is nu vaak weggevallen, maar dat is niet het soort clips dat het fonds wil stimuleren. TAX bestaat inmiddels vijf jaar en honoreert zo’n 150 aanvragen per jaar. “Die komen voornamelijk vanuit productiemaatschappijen en artiesten, en dat is ook de bedoeling. Je kunt maximaal €20.000 aanvragen, maar er zijn ook projecten die maar €1500 nodig hebben.” Mutsaers is over heel veel resultaten tevreden. Van de grote namen, die ze ook gewoon stimuleren, bijvoorbeeld over Birds van Anouk, maar ook de clip voor Kraak en Smaak is goed gelukt.

Interactieve experimenten Waren clips vroeger volledig gericht op televisie, in 2014 speelt MTV nauwelijks meer videoclips. Je maakt nu een clip voor internet, en het aantal views kan daar behoorlijk oplopen. Het grootste kanaal, met miljoenen abonnees is dat van het Nederlandse dancelabel Spinnin Records. Hoewel het internet zich leent voor interactieve clips, zie je toch nog vooral speelfilmachtige muziekvideo’s. Er zijn wel experimenten: Pharell maakte 24 Hours of Happy, de eerste videoclip die 24 uur duurt. Arcade Fire maakte al eerder een interactieve clip en heeft nu Reflektor, een technisch hoogstandje met webcam, tablet en video. Een ander mooi voorbeeld is Do Not Touch, een clip die van alle bezoekers de muisbewegingen onthoudt.

Wat kost een videoclip? Andres Fouché won in 2013 de TAX Videoclipprijs met zijn video voor Firestarter van Torre Florim. Fouché begon als maker van skateboardvideo’s en is daarna een bedrijf gestart voor videoclips. De clip van Firestarter is 62.000 keer bekeken, maar dat interesseert hem niet. “Zolang mijn vrienden het tof vinden, ben ik blij.” Hoe komt het dat zijn clip voor Dope D.O.D. ruim 13 miljoen keer bekeken is? “Het is een revolutionaire track met een revolutionaire video waar veel liefde in zit. Ik werkte er een jaar aan en er was geen enkel budget voor.” Firestarter van Torre Florim

100

Creativity

Documentairemaker Victor Vroegindeweij maakte in 2002 zijn eerste clip voor 10.000 euro. Deze was vooral zo duur omdat de artiest per se op 16mm film wilde draaien. “Zelfs een clip van Marco Borsato mag niet meer dan 5000 euro kosten tegenwoordig.” Vroegindeweij maakt van zijn clips minidocumentaires: “Vroeger werd de lengte en de vorm van een videoclip bepaald door het uitzendmedium, MTV. Nu kun je alles doen, een clip van 24 uur of een documentaire. Ik werd gevraagd een video voor Tika te maken. Ik wilde toch al een documentaire maken, en daar paste dit liedje goed bij. De video is binnen twee weken op locatie gefilmd en gemonteerd, tijdens een reis door de woestijn met Nederlandse acteur Carel Struycken, Lurch van de Adams Family.” Maarten Post is oorspronkelijk televisiemaker en regisseur van onder andere X-Factor. Deze programma’s geven hem inhoudelijk veel minder voldoening dan een videoclip. Dit jaar maakte hij zijn eerste: Op Een Sexuele Wijze voor de Jeugd van Tegenwoordig. De clip kostte 5000 euro, maar dat kon alleen omdat iedereen voor niets werkte – al het geld ging naar de locatie en apparatuur, en naar de dames in het bad. “Het proces voor Op Een Sexuele Wijze verliep wat ongebruikelijk. Ik werd benaderd of ik binnen een week een clip kon bedenken, produceren en draaien. De clip moest namelijk in première gaan bij Pauw & Witteman. De band had als plan: twee meisjes in een bad. Van dat hiphopcliché wilde ik af door er meer gelaagdheid in te brengen. Een barokke stijl en verwijzingen naar de Griekse mythologie. De band was trouwens blij met het eindresultaat en de video was precies op tijd af voor Pauw & Witteman.” De drie makers zijn het er over eens dat leven van puur videoclips niet kan. “Je werkt vaak voor de liefde, en dat geldt ook voor bijvoorbeeld cameramensen en visagisten.” En de inkomsten uit YouTube-advertenties dan, die na miljoenen views toch aardig kunnen oplopen? “Die gaan niet naar de maker maar naar de repertoire-eigenaar”, vertelt Mutsaers. Hij vindt het geen probleem dat artiesten en labels winst kunnen maken dankzij de investering van het TAX Videoclipfonds, maar zegt: “Als artiesten hun subsidie willen teruggeven, graag!”.

De favorieten Post en Fouché delen toevallig dezelfde favoriet, Until the Quiet Comes van Flying Lotus. Andres: “De clip heeft een mooie sfeer en veel symboliek.” Post: “Ik vind het contrast tussen de bijna vrouwelijke dans en de omgeving van de ghetto mooi. Heel onvoorspelbaar.” Een favoriet van Vroegindeweij is Grip van zZz. “Een geniaal idee, geniaal uitgevoerd”. Interessant is dat het idee, de vorm én de muziek van deze clip later zijn gebruikt voor een commercial van Fiat. De clip is betaald met steun van het TAX Videoclipfonds en Mutsaers zegt erover: “Mooi dat een video op deze manier nog meer bereik krijgt.”

101

Geen band in beeld In zowel de eigen clips van de makers als hun favorieten valt het op dat het bepaald geen standaard muziekvideo’s zijn. De band is bijvoorbeeld niet of nauwelijks in beeld. Leidt het beeld niet af van de muziek? Vroegindeweij, lachend: “Dat zou soms wel zo kunnen zijn, ja. Maar aan de andere kant: mijn artiesten wil je ook liever niet zien.” Post beaamt: “Ik maak veel liever een clip zonder de artiest in beeld. Performanceshots zijn zo ouderwets.” Fouché: “Een clip zonder artiest kan, maar ik monteer wel altijd heel erg op de muziek. Mijn clips zijn filmisch maar het beeld moet wel het geluid versterken.” Verslag van Bram de Wijs

102

SPOT ON

➔

Creativity

INNOVATIE IN MODEFOTOGRAFIE MAAKT VAN STYLESHOOTS WERELDSUCCES In 60 seconden foto’s van mode-artikelen die zonder verdere nabewerking geschikt zijn om online te gebruiken. Het lijkt bijna onmogelijk maar de fotomachines van StyleShoots krijgen het toch voor elkaar. Het zal niemand verbazen dat deze revolutie in modefotografie het Haarlemse bedrijf geen windeieren legt. Met afnemers als Zalando, Mark & Spencer’s, Gerry Weber en Forever 21 groeit StyleShoots tegen de klippen op. StyleShoots bestaat al een jaar of drie. Zusterbedrijf Visual Retailing BV ging in 2004 van start met de ontwikkeling van software waarmee foto’s van artikelen konden worden gemaakt voor de schappenplanning van modebedrijven. ‘Bij de inrichting van een winkel moet je immers weten welke rode sweater of blauwe sjaal op welke plek komt te liggen of hangen’, vertelt Maurits Teunissen van StyleShoots. ‘Maar vanaf 2006 kregen we van klanten te horen dat ze dergelijke foto’s ook op internet wilden gebruiken. En niet van een of twee klanten, maar van meerdere tegelijk.’

60 seconden ‘We krabden ons eens achter onze oren en zijn ermee aan de slag gegaan’, vervolgt Teunissen. ‘Uiteindelijk hebben we twee soorten machines ontworpen: een voor tabletopfotografie en een om kleding op een mannequin (paspop, red.) te fotograferen. Traditionele modefotografie gaat gepaard met flink wat nabewerking, post-processing. In totaal ben je zeker anderhalf tot twee uur bezig om een foto geschikt te maken voor internet. Onze machines doorlopen dat hele proces in 60 seconden.’ ‘In feite maken ze twee foto’s’, legt Teunissen uit. ‘Eentje met tegenlicht en een met de juiste belichting. Die voegen ze samen, waarna de ware transparantie erbij komt. Vervolgens maken ze het product vrijstaand en slaan het fotobestand op in het juiste formaat. De foto kan dan zo het internet op.’

Doorslaand succes Het spreekt voor zich dat met de apparatuur van Styleshoots veel tijd en geld kan worden bespaard. Vooral wanneer er honderden of duizenden mode-items moeten worden gefotografeerd. De interesse van grote modebedrijven is dus groot. Teunissen: ‘We mogen wel zeggen: we zijn een doorslaand succes. Onze afzetmarkt omvat onder andere Zuid-Amerika, het Verre Oosten, Zuid-Afrika en Europa. En we mogen inmiddels partijen als Zalando, Mark & Spencer’s Gerry Weber, HEMA, Forever 21 en Triumph tot onze klantenkring rekenen.’ Toch is niet iedereen blij met het suces van StyleShoots. Teunissen: ‘Met name de productfotografen balen dat we er zijn en hebben kritiek op de kwaliteit van onze foto’s. Ze zeggen dat de traditionele manier van fotograferen een beter beeld oplevert. En ik moet toegeven: daar hebben ze gelijk in, alleen het duurt veel langer.’ Lachend: ‘Tegen de tijd dat je klaar bent met fotograferen, kunnen alle artikelen in de uitverkoop.’

103

CO LU M N

➔

DUTCH DIGITAL DESIGN NAAR THE NEXT LEVEL

"We are the biggest creative digital production agency on the planet’ Zo zet MediaMonks zichzelf neer in het buitenland. Niet grootste van Nederland, niet de grootste van Europa, maar de grootste van de wereld. Een kreet van die in Nederland soms voor opgerezen wenkbrauwen zorgt, maar aan de andere kant van de Atlantische Oceaan werkt dit statement een stuk beter. Waar wij in dit koude kikkerlandje opkijken als iemand claimt dat hij de grootste is, vragen ze in Amerika zich af waar Nederland ook al weer ligt. Hoewel ons land op het gebied van digital design niet onder hoeft te doen voor anderen, worden we in de reputatie-marathon door onder andere Zweden en Brazilië voorbij gesprint. Maar waarom eigenlijk? Waarom wordt ‘iedere' Zweed als een groter digitaal design genie gezien als welke Nederlandse expert dan ook? Wat doen Zweden anders dan wij? Het eerste voordeel die de Noorderlingen hebben heet Hyper Island, een opleidingsinstituut dat geheel ingericht is op digitaal onderwijs en creatief talent over de hele wereld aantrekt. In het verlengde daarvan trekt het veel grote merken aan die willen profiteren van het geclusterde talent. Hier ligt voor de Nederlandse bedrijven het grootste verschil. Waar de Nederlandse creatieve / digitale branche versplinterd is, zullen Zweden eerder samenwerken om zo Swedish Design nog beter op de kaart te zetten. Deze Zweedse branding zorgt voor een sterke groei voor de gehele creatieve en digitale sector waar vervolgens alle bureaus van profiteren. Om dit proces te versnellen worden CMO’s van grote merken uitgenodigd een kijkje te nemen in het Zweedse ‘Silicon Valley’ in een programma dat wordt gesteund door de toonaangevende bedrijven in deze sector in samenwerking met de overheid en onderwijs. Op creatief en digitaal gebied kan Nederland prima meespelen, alleen zullen we moeten leren van onze Noorderburen en een paar dingen beter moeten doen: Het goede nieuws is dat er in 2015 een digital design Masteropleiding komt. Onder leiding van MediaMonks zijn er 9 top bureaus (van productie, reclame tot aan fullservice) bijeengekomen die dit in samenwerking met de HVA dit op poten gaan zetten. Daarnaast pleit MediaMonks voor een betere samenwerking tussen de top bureaus en de overheid om buitenlandse merken, investeerders en talent te verleiden naar Amsterdam te komen. Het Nederlandse (creatieve en digitale) bureau landschap en de startup scene zijn versplintert, er zijn (te) veel congressen, lezingen, en events die nationaal interessant zijn, maar niet gekoppeld zijn aan een groter thema dat internationaal aandacht genereert. Naar: speech van Victor Knaap tijdens CLICKNL Jaarevent 2014 Victor Knaap is directeur van MediaMonks.

104

Business Impact ➔

Inleiding

➔

MPJC: Challenge

➔

Parkflyrent m

➔

g Let the games be Growing Games:

➔

pplied Games? Tv formats voor A

s in Media elconcept

art met autode aakt vliegende st in

➔ ➔

zines maken a g a m e v si n o sp e: Zelf online re Instant magazin eld brengen e b in rt o sp n e media: Data Sport en nieuwe

➔

ediaal delen met m ss o cr t n te n co Culturele

➔

et on Geld verdienen m

➔

nggrijp: De Column Linde Go

Cultuurhub

line video? innovatie motor

BUSINESS IMPACT Wat natuurlijk niet mag ontbreken aan een innovatief concept is een goed business model erachter. Hoe verdien je er geld mee? En: hoeveel geld kun je ermee verdienen? Hoe verover je de markt? En wat kost het om op te schalen? Deze vragen staan vaak centraal bij onze Cross Media Cafés en zeker bij het Mediapark Jaarcongres. We kijken naar disruptieve krachten en grote ontwikkelingen die effect hebben op ondernemerschap in de crossmedia sector. Technologie en creativiteit alleen is niet voldoende voor economisch rendement. Business impact ontstaat als met de technologiebouwstenen en een goed ontwerp succesvolle diensten worden gerealiseerd. Succesvol in de zin dat de diensten (in potentie) bijvoorbeeld leiden tot massaal gebruik, tot grote besparingen of problemen op een vernieuwende manier oplossen. Hier onderscheidt de ondernemer zich van de uitvinder.

Challenges in Media Tijdens het Mediapark Jaarcongres op 26 juni 2014 keken nationale en internationale sprekers naar de actuele ontwikkelingen rondom big data en video, en hoe je daar geld mee kunt verdienen. We zitten in een zwellende data-storm, nu alles wat we doen vastgelegd wordt. Media bedrijven moeten hun rol in een wereld vol data bepalen. Hoe kun je slim gebruik maken van deze stroom aan data en er geld mee verdienen? Of in bredere zin: Hoe bepaal je in de snel veranderende media wereld je strategie en hoe houd je die eigen koers vast? Tijdens MPJC gaven drie CEO’s hun visie. Ze zijn het met elkaar eens dat je een strategie nodig hebt om geen speelbal van toeval te worden. Maar te ver vooruit kijken heeft in onze snel veranderende wereld ook weinig zin. Een van de grootste challenge in media is de (online) video challenge. Er is steeds meer om naar te kijken, op steeds meer momenten van de dag en steeds meer op het moment dat het jou uit komt. In het spoor van Netflix zien we streaming diensten als Videoland, Wappzapp en NLZiet de markt opkomen. En rond online diensten als YouTube en Vimeo ontstaat een nieuw ecosysteem met heel veel nieuwe makers. YouTube sterren met enorme fanbases hebben een bereik waar menig tvzender jaloers op is. Hoewel het consumentengedrag nu nog langzaam verandert, zal een massale gedragsverandering richting streaming media het landschap op zijn kop zetten. Naast de aandacht tijdens MPJC voor de video challenge keken we begin december nog uitgebreider naar dit nieuwe speelveld. Online Video heeft de belofte om tot een enorme verandering te zorgen. Wat is de impact op de traditionele verdienmodellen in de media? Wat doen adverteerders? Maar ook: welke kansen biedt dit gevestigde mediapartijen en producenten om nieuwe diensten en nieuwe markten te bedienen?

106

Business Impact

Format denken buiten de media Hoewel er veel aan het veranderen is in het medialandschap, moeten we niet vergeten dat het format-denken, het ontwikkelen en licenseren van formats, nog steeds een lucratieve business is. Bovendien is Nederland hierin ook geen kleine speler, na de USA en de UK zijn wij het derde exportland als het om formats gaat! Het hele format-denken is kenmerkend voor de media industrie, maar kan ook goed toegepast worden in andere sectoren. Eind november organiseerden we tijdens de Control Conference een masterclass voor de applied gamesector in het kader van het Growing Games programma. De centrale vraag was of applied games ook geschikt zijn om als formats internationaal te verkopen en te hergebruiken. Het leverde interessante discussies en nieuwe inzichten op, waar het laatste woord zeker nog niet over gezegd is. De applied games industrie is een veelbelovende sector. Games kunnen veel activiteiten (bijvoorbeeld in de zorg, beveiliging en educatie) leuk en efficiënter maken. Toch is er nog wel wat nodig om de applied games industrie klaar te stomen voor the next step. Daarvoor dient het programma Growing Games dat in 2014 van start is gegaan. De doelen: groei van de applied gamesector, nieuwe perspectieven bieden en ontwikkelen en gamebedrijven helpen professionaliseren en opschalen. Niet op het gebied van games maken, want dat kunnen ze als de beste. Maar door het helpen ontwikkelen van innovatieve business modellen, crossovers aangaan met andere industrieën, en het bewandelen van minder begane paden op weg naar internationaal onder nemerschap. Via onder meer Growing Games zijn ondertussen al tientallen gameconcepten in onderzoek voor mogelijke kapitaalinjecties. Business impact is voor iMMovator een belangrijk speerpunt. We richten ons op innovatie in de mediasector met focus op economisch rendement. Daarbij gaat het ons vooral om de BV Nederland. Zo houden we via de Monitor Creatieve Industrie (zie hoofdstuk 6 voor meer informatie) in de gaten hoe de Creatieve Industrie in Nederland zich ontwikkelt als het gaat om het aantal banen, vestigingen en de toegevoegde waarde van de industrie. Hoe kunnen we de sector stimuleren zodat onze internationale concurrentiepositie versterkt wordt? Als we meer business naar Nederland halen, profiteren de individuele bedrijven daarvan!

107

➔

MPJC:

CHALLENGES IN MEDIA Wat zijn de actuele uitdagingen van de media-industrie en wie zijn de nieuwe spelers? Tijdens het Mediapark Jaarcongres op 26 juni 2014 keken nationale en internationale sprekers naar de actuele ontwikkelingen rondom big data en video, en naar hoe je daar geld mee kunt verdienen. Ruim 700 mediaprofessionals kwamen af op dit dagvullende congresprogramma dat iMMovator samen met Beeld en Geluid, Media Academie en diverse partners organiseerde. Dit jaar met een recordaantal bezoekers!

NPO: waar komen we vandaan en waar gaan we heen Henk Hagoort, voorzitter Raad van Bestuur NPO opende het congres. Hij nam de zaal mee in een korte tijdreis met hoogtepunten uit publieke radio en televisie en gaat in op actuele uitdagingen en ontwikkelingen. Ook in het snel veranderde landschap blijft de maatschappelijke taak van de publieke omroep overeind. Hagoort: “Elke week weet de NPO 85% van alle Nederlanders te bereiken. De NPO is bruggenbouwer en bouwt mee aan een humane samenleving.” Hij noemt de rol van de NPO als aan jager van innovaties. “Publieke omroep maakte van radio een massamedium, gaf kleur aan televisie, verbreedde het beeld, verhoogde de beeldkwaliteit en kwam in een vroeg stadium met een videoon-demand-dienst: Uitzending Gemist.”

108

Business Impact

Globalisering Wat zijn de actuele uitdagingen voor de NPO? Hagoort noemt de digitalisering en globalisering. Grenzen verdwijnen. De mediamarkt is mondiaal geworden. “Huiskamers zijn digitaal verbonden met de hele wereld.” En Nederland blijkt een aantrekkelijk land voor mondiale spelers vanwege het grote breedbandnetwerk en de graagte waarmee we innovaties adopteren. Digitalisering zorgt ook dat de grenzen tussen mediavormen verdwijnen. Hagoort noemt als voorbeeld 3FM Serious Request, waarin ‘evenement’, ‘klassieke media’ en ‘social media’ naadloos in elkaar overlopen. Herkenbaarheid Een andere uitdaging is herkenbaarheid. Hoe blijf je vindbaar en hoe zorg je dat je gevonden wordt in een wereld waarin het aanbod alleen maar toeneemt? NPO verbetert daarom platformen om actieve en passieve vindbaarheid te verbeteren. Voorbeelden zijn Digital Radio +, digitale radio (DAB+) waarmee de luisterervaring en vindbaarheid van zenders sterk verbetert, en NLZiet, een platform dat de drie uitzending gemist-diensten van NPO, SBS en RTL aanbiedt in één abonnement. Nederland 1, 2 en 3 zijn ook live via mobiele telefoon te bekijken bij Vodafone (over het 4G-netwerk) voor een vast bedrag per maand. HbbTV Nieuwe ontwikkelingen zijn onder meer HbbTV, waarmee het lineaire tv-aanbod verrijkt kan worden met een interactieve laag. Op dit moment zijn de uitzendingen van het WK voetbal al voorzien van statistieken, extra informatie en gerelateerde videofragmenten. Voor het selecteren van de fragmenten wordt dezelfde technologie gebruikt als voor de live suggesties in de nieuwe HbbTV Nieuws-app. Met HbbTV Nieuws-app blijft de kijker altijd op de hoogte van de laatste headlines, weer en verkeer. Tijdens het Acht uur-journaal biedt de app echter ook live suggesties, aan het nieuws gerelateerde kijksuggesties. De technologie hierachter is nog in de experimentele fase en maakt gebruik van de trefwoorden in de ondertiteling voor doven en slechthorenden. Uitdaging is om een suggestie te doen in de juiste context. Het programma is selflearning en zal daardoor steeds beter in staat zijn om de juiste suggestie te doen. HbbTV wordt nu al doorgegeven door Digitenne en Digiplus, maar nog niet door de grote distributeurs. Hagoort spreekt zijn hoop uit dat distributeurs nu de toegevoegde waarde van HbbTV gaan inzien.

Henk Hagoort

109

Doventolk NPO gaat HbbTV ook vanuit zijn maatschappelijke functie inzetten voor het oproepbaar maken van een doventolk. Doven en slechthorenden zijn daardoor niet langer gedwongen om een betaald pluspakket te kiezen. In een internationale samenwerking wordt een avatar ontwikkeld die automatisch gebaren maakt en zichtbaar is in het gewone televisiebeeld. Ook hier is de grote uitdaging dat de avatar het woord in de juiste context moet leren gebruiken. Hagoort noemde de toepassing met name een uitkomst voor kinderen die nog niet kunnen lezen. De eerste resultaten zijn volgens hem zeer veelbelovend. Begin volgend jaar krijgt het kinderprogramma Zandkasteel de primeur.

Henk Hagoort in gesprek met Rick Nieman

Nog meer gemak: nooit meer zoeken naar de juiste tweede scherm app bij een programma met de Companion app. Via het audiokanaal herkent de app het juiste programma en de juiste zender.

Op maat Gemeenschappelijke deler van alle nieuwe ontwikkelingen is de kijken luisterervaring verrijken en persoonlijker maken. Hagoort: “Van het programmeren gaan we naar het op maat maken van een televisieavond”. Hij noemt onder meer kijken luistersuggesties en het stimuleren van kijker/luisteraarparticipatie, bijvoorbeeld via social media of het insturen van fragmenten. Dergelijke initiatieven zijn ook te vinden bij de verschillende omroepen, zoals een tekentool bij Zapp (KRO/NCRV) en het 3FM App’je, waarmee luisteraars rondom evenementen tekst, audio en video kunnen insturen. Moderator Rick Nieman vraagt Hagoort hoe het komt dat een initiatief als NLZiet in het buitenland nog niet van de grond is gekomen. Hagoort stelt dat vergelijkbare initiatieven in het buitenland vooral zijn stukgelopen op basis van mededingingswetgeving. Bij NLZiet is het duidelijk dat het een aanbod van drie afzonderlijke uitzending gemist-diensten is. Bovendien staat het open voor elke andere partij die in het basispakket (niet betaald) zit van de distributeur.

110

Business Impact

➔

TRENDS IN DIGITALE MEDIA & ENTERTAINMENT Maikel Verharen van marktonderzoeksbureau GfK gaf een sneak preview van de nieuwste marktcijfers zoals die gepubliceerd gaan worden in hun rapport: Trends in digitale media & entertainment. De ontwikkelingen in de media maken het voor onderzoek niet makkelijker. Verharen: “Vroeger had je voor elk mediumtype één device. Televisie keek je op een televisietoestel. De krant las je op papier. Door digitalisering is dat drastisch veranderd: consument heeft toegang tot een groeiend aanbod dat overal en altijd beschikbaar is.” Aanjager van deze ontwikkeling zijn met name de mobiele devices, zoals telefoon en tablet. Lees hierover meer in het GfK artikel “mobiele diensten” van Inge Monsees in hoofdstuk 2. Muziek & video GfK onderzocht ook de videomarkt (exclusief adult en user-generated platforms zoals YouTube). De markt laat een neergaande lijn zien. In 2006 ging er nog zo’n 700 miljoen euro om in de fysieke muziek- en videodragers. In 2015 zal dat nog maar 125 miljoen euro zijn. Een toenemend deel van de markt is overgenomen door digitale producten. Dit jaar zal het aandeel digitaal voor het eerst groter zijn dan fysiek. Streaming Inmiddels streamen circa 4,2 miljoen Nederlanders films en series. Het aantal gebruikers in de leeftijd 13-17 jaar is het hardst gestegen (van 38% naar 54%). Daarna is het gebruik het grootste onder de groep 18- 34 jarigen (43%). De populairste manier om digitaal films en series te streamen blijft het televisiescherm. ‘Betalen per stuk’ blijkt nog steeds de populairste consumptievorm. 68% van de VoD gebruikers maakt hier gebruik van. De grootste stijging vindt echter plaats bij de abonnementsdiensten. Binnen de abonnementsdiensten geeft overigens wel 29% van de gebruikers aan gebruik te maken van een gratis proefperiode. Het aantal Nederlanders dat gebruik maakt van een streaming muziekdienst blijft stabiel rond een derde. Degene die gebruik maken van een betaalde versie, luisteren voornamelijk muziek via hun smartphone. Zij luisteren, met gemiddeld 11 uur per week, bijna twee keer zoveel muziek dan Nederlanders die gebruik maken van de gratis versie. Het tegen betaling downloaden van muziek neemt verder af. Ook het percentage illegaal downloaden daalt met 5%. Inmiddels worden nog gemiddeld 10 liedjes per maand gedownload zonder dat daarvoor wordt betaald.

Michael Verharen (GfK)

111

➔

DATA CHALLENGE We zitten in een zwellende data-storm, nu alles wat we doen vastgelegd wordt. Mediabedrijven moeten hun rol in een wereld vol data bepalen. In het programma onderdeel ‘Data Challenge’ werd gekeken naar heden en toekomst van big data in de mediawereld. Met presentaties van Sander Duivestein (Sogeti), Martin Tirion (Microsoft) en Matt Boggie (NY Times).

Content op maat mediawijs? Algoritmes bepalen steeds meer wat we doen, wat we zien, wat we horen, stelt trendwatcher Sander Duivestein (zie foto hierboven). Hij is nauw verbonden met Mediawijzer.net en wijst op kansen en verantwoordelijkheden van gebruikers en mediamakers bij ‘content op maat’. Door digitalisering krijgt het individu steeds meer controle over zijn eigen wereld. Er vindt een verschuiving plaats van centraal naar d ecentraal, stelt Duivenstein. Macht op basis van hiërarchische structuren maakt plaats voor een situatie waarin iedereen – naar keuze – rechtstreeks met iedereen en alles verbonden kan zijn. De oude structuren verdwijnen. Duivestein geeft het voorbeeld van de Amerikaanse standup-comedian Louis CK. Louis CK maakt zeer succesvolle shows en merkte dat de hele keten van zijn creativiteit profiteerde, maar dat zijn eigen inkomsten bescheiden

112

Business Impact

bleef. Hij besloot de macht in eigen hand te nemen en zijn eigen shows te filmen en onder meer via YouTube gratis aan te bieden. Hij vroeg de kijker een vrijwillige bijdrage van 5 dollar als ze van zijn show hadden genoten. Louis CK haalde miljoenen binnen, aldus Duivestein. De keten had het nakijken. Digitaal darwinisme Bij verschuiving van macht ontstaat de automatische reactie om de macht weer terug te krijgen. Duivestein noemt het digitaal darwinisme. Een middel daarvoor is het verzamelen van data van de consument en het gebruik van algoritmes voor een data-aanbod op maat. Hoe meer bedrijven van iemand weten, hoe meer invloed ze kunnen uitoefenen op wat iemand aan informatie voorgeschoteld krijgt en consumeert. Dat is op zich handig: Netflix biedt kijksuggesties op maat via een gebruikersprofiel. Google interpreteert zoekopdrachten op basis van 140 persoonsgegevens, waardoor elke Google-gebruiker zijn eigen zoekresultaten krijgt. Facebook bepaalt op basis van je gedrag welke informatie ze pushen of weghalen. “Television is watching you”, stelt Duivestein. “We leven in een digitale trechter, een digitale echoput. Maar wil je dat? Is media op maat mediawijs? Weten consumenten waarom ze bepaalde informatie op het scherm krijgen?” En hoe is dat met het selecteren van nieuws? Kan dat via algoritmes of komt er nog een eindredacteur aan te pas? Duivestein ziet als ideale situatie dat algoritmes en de mens uiteindelijk hand in hand gaan om de consument op een transparante en c onstructieve manier op maat te bedienen. “Maar dat gaat nog wel even duren.”

How can we bring the viewer into the experience? Welke rol speelt technologie in de actuele ontwikkelingen? Martin Tirion, user experience evangelist van Microsoft, vertelt hoe de XBox One aan de actuele vraag van de consument beantwoordt. De XBox heeft zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld van spelcomputer naar een zeer complete entertainment console. Bij het nadenken over de volgende stap, de XBox One, heeft Microsoft drie ontwikkelingen meegenomen: de wens van de kijker om gezien te worden, second screen en interactie. Beroemd Kanalen als YouTube geven iedereen de mogelijkheid om beroemd te worden. Via de XBox kunnen gamers zichzelf filmen terwijl ze spelen en dit ‘uitzenden’ via de Switch box-app aan de rechterkant van het spelscherm. Ze kunnen ook hun resultaten publiceren. Over second screen: aangesloten op de settop box kan de XBox televisiebeelden combineren met een app op hetzelfde scherm. Tot slot: interactie. Mensen willen meedoen en niet passief achterover leunen. Tirion neemt als voorbeeld de XBox Fitness. De gebruiker kan meedoen met een fitnessprogramma en ziet zichzelf in de box rechts op het scherm. De XBox Kinect registreert welke spieren worden belast en maakt dat zichtbaar. Het fitnessprogramma geeft aanwijzingen voor verbetering.

Martin Tirion (Microsoft)

113

Matt Boggie (NY Times)

Technologie verandert omgang met informatie en data fundamenteel Matt Boggie, Executive Director of Research and Development van The New York Times vertelt hoe technologie de omgang met informatie en data fundamenteel verandert. In het Lab van The New York Times ontwikkelde hij nieuwe producten en services om nieuws en data met de gebruiker te delen. “Data-driven interactions” en “from content to services” noemt Boggie als twee nieuwe invalshoeken om informatie en data aan te bieden. Want het mediagebruik is de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Consumenten gebruiken meerdere schermen naast elkaar. Mobiele devices domineren: in 2012 vond ruim 50 procent van de totale mediaconsumptie plaats via mobiele telefoon. En er komen nog meer devices bij. Traditioneel draait het bij mediabedrijven om het consumptie-model. Vanuit dat perspectief zijn alle devices een manier om de consument van informatie te voorzien. “Wij zijn gaan onderzoeken hoe we onze informatie op een andere manier kunnen matchen met de gebruiker.” Uit het onderzoek kwamen nieuwe (ideeën voor) services naar voren, zoals ‘Alerting’, een signaal geven voor een popup bij belangrijk nieuws. ‘Augmentation’, een scherm aan de muur gebruiken om de consument ‘s morgens te informeren over zijn agenda, nieuws, weer en verkeer. Of de consument een waarschuwing geven via mobiele telefoon als hij een restaurant met slechte recensies wil binnenlopen. ‘Gaming’, bijvoorbeeld mensen online laten meedenken over een uitdaging in de staatsbegroting. ‘Creation’: “Maak je eigen New York Times.”, Communication: “De mogelijkheid bieden om tekst uit artikelen of fragmenten op een heel eenvoudige manier te delen met vrienden via social media of in eigen publicaties. En ‘Guidance’, bijvoorbeeld een kook-app.

114

Business Impact

Cloud De nieuwe manier van omgaan met data en informatie vraagt ook om een nieuw bewustzijn hierover. Nieuwe services maken gebruik van persoonlijke gegevens en algoritmes om data op maat aan te bieden. Denk aan de suggestie voor de perfecte date op een dating site of een suggestie voor een film. “Wij willen dit proces transparanter maken. Een gebruiker zou moeten weten waarom hij of zij bepaalde suggesties krijgt. We willen dat mensen zelf kunnen gaan communiceren met het systeem. Dat ze bijvoorbeeld zelf informatie kunnen toevoegen en zo de uitkomsten kunnen beïnvloeden.” Boggie voegt toe dat het daarom belangrijk is dat mensen en techniek een betere relatie krijgen. “De cloud is voor veel mensen iets mysterieus. Dat heeft er ook mee te maken dat mensen niet kunnen zien hoe deze in elkaar steekt.” Hij vergelijkt een mechanisch horloge met een digitaal exemplaar. Bij de mechanische uitvoering is de afstand tussen mens en techniek veel kleiner dan bij de digitale versie. Door het design heb je een beter idee hoe het werkt. En hoe groot moet die controle op het systeem dan zijn? Boggie maakt een vergelijk met een auto. “Je hoeft niet precies te weten hoe een auto onder de motorkap in elkaar steekt om er toch goed in te kunnen rijden.” Boggie sluit af met de constatering dat gebruik van algoritmes belangrijk en onvermijdelijk is door de nieuwe vraag naar data en de nieuwe vormen van interactie. Maar het is wel belangrijk dat ze ‘zichtbaar’ worden. Matt Boggie (NY Times)

115

U P DAT E

Meer interactie Traditiegetrouw gaat MPJC in op de belangrijkste ontwikkelingen in de media-industrie. In 2014 wordt er extra ingezet op interactie met het publiek. Extra dimensie in plenair programma Tijdens het plenaire programma maakt de organisatie van MPJC gebruik van een web applicatie waar bezoekers vragen kunnen beantwoorden en kunnen stellen. De applicatie, ‘Voting essentials’ is afkomstig van Prographics, partner van MPJC en specialist in het verrijken van televisie en events met graphics en live data. Zo worden er voor aanvang van een themablok van MPJC vijf á zes vragen gesteld aan het publiek. De antwoorden komen tijdens of voorafgaand aan de presentaties op het scherm en kunnen door de sprekers in hun verhaal worden gebruikt. Leonie Rotermundt, manager Pro graphics: “We kunnen op basis van de antwoorden ook leuke feiten presenteren in de vorm van opvallende uitschieters, gemiddeldes en percentages.” Bezoekers kunnen ook vragen stellen aan de sprekers. Interactieve sessies Daarnaast kunnen bezoekers van MPJC interactie, maar ook verdieping, opzoeken tijdens de expertsessies en Mix&Match sessies. De expertsessies worden aangeboden door partners. In 1,5 uur laten deelnemers zich in een klein gezelschap bijpraten over uiteenlopende onderwerpen, zoals big data in online advertising, gaming, auteursrecht, mobile tv en streaming. Gelijktijdig aan de expertsessies wordt er in studio 21 een Mix&Match programma georganiseerd. Tijdens deze sessies van 25 minuten staan netwerken, discussie en demo’s centraal. De Kamer van Koophandel biedt bijvoorbeeld diverse tafels aan waar ondernemers rondom een thema bij elkaar komen. Ze discussiëren over hun plannen, vraagstukken en drempels. Andere partners van MPJC laten bezoekers kennis maken met nieuwe technieken of organiseren een brainstorm. Zo kunnen bezoekers Oculus Rift en Google Glass proberen, het Media Strategie Spel spelen of brainstomen over een goede contentstrategie. Voting tijdens plenaire programma

116

â&#x17E;&#x201D;

DE VIDEOCHALLENGE Er is steeds meer om naar te kijken, op steeds meer momenten van de dag. In het spoor van Netflix zien we streaming diensten als Videoland, Wappzapp en NLZiet de markt opkomen. En rond online diensten als YouTube en Vimeo ontstaat een nieuw eco-systeem met heel veel nieuwe makers. Hoewel het consumentengedrag nu nog langzaam verandert, zal een massale gedragsverandering richting streaming media het landschap op zijn kop zÂ etten. Wie zijn de video challengers?

117

Rory Sutherland

Richt je op de mens De hervatting van het plenaire gedeelte na de lunch ging van start met een vlotte en onderhoudende presentatie van Rory Sutherland (Vice President, Ogilvy Group). De reclameman in hart en nieren maakte korte metten met de opvatting dat economie een min of meer exacte wetenschap is. Het is psychologie, toonde hij aan met een reeks voorbeelden. Als mensen klagen over de reistijd op het spoor kun je natuurlijk miljarden investeren om een half uurtje tijdwinst te boeken. Maar je kunt ook een slimme app maken die ervoor zorgt dat je niet een half uur te vroeg van huis gaat om de trein maar niet te missen en waarmee je, als je toch te laat komt, voor een klein bedrag je kaartje kunt omboeken. Het gaat allemaal om perceptie, wilde Sutherland maar zeggen. Mensen nemen nu eenmaal besluiten binnen een bepaalde context, en ook waarde is meer subjectief dan objectief. Als je langs een café of restaurant komt zonder terras of mensen in zicht, krijg je al snel de indruk dat de zaak gesloten is en ga je verder. Popcorn koop je in de bioscoop voor een bedrag, dat je er anders niet voor over hebt. En toen de Britse posterijen klachten kregen over de bezorging van expresspost, hielp het niet om te benadrukken dat 97 procent op tijd werd bezorgd, maar wel om te beweren dat ze het beter deden dan de collega’s in Duitsland. Sutherland onderstreepte dat kleine aanpassingen vaak grote effecten hebben. Denk bijvoorbeeld aan de “300 million dollar button”: veel klanten van een grote webshop bleken geen account te willen aanmaken maar gewoon te willen bestellen en afrekenen, na een kleine aanpassing steeg de omzet met 300 miljoen dollar per jaar. Voor Sutherland bewijst het eens te meer dat je wel allerlei theorieën over menselijk gedrag kunt opstellen, maar dat je beter gewoon kunt kijken wat ze in de praktijk doen. Zoek een oplossing of toepassing die daarop is afgestemd, want als je producten of diensten puur technologisch gedreven ontwikkelt, sla je de plank waarschijnlijk mis.

118

Business Impact

Multi Channel Network Divimove timmert flink aan de weg Een bedrijf dat YouTube-kanalen juist naar een hoger plan wil tillen, is Divimove. Eugène Hendrikx, de manager van Divimove in de Benelux, lichtte toe wat dit Multi Channel Network (MCN) voor z’n partners doet. Divimove helpt mensen met een YouTubekanaal meer bereik te krijgen, waardoor ze interessanter worden voor adverteerders en meer inkomsten genereren. Verder zorgt Divimove voor bescherming van de content, en verbetering van de technische kwaliteit. In ruil daarvoor krijgt het bedrijf een percentage van de inkomsten. In twee jaar tijd is Divimove uitgegroeid tot de grootste MCN van Europa. Eén van de partners in Nederland is Rick Nieman in gesprek met Eugène Hendrikx (Divimove) en DusDavid DusDavidGames, een kanaal van David Harms, waarop hij games speelt en er commentaar op geeft. Hij kan er nu van leven, vertelde hij. Hij zat eerder bij een Amerikaanse MCN, maar stapte over naar Divimove, omdat dat meer doet dan alleen de advertentieverkoop stimuleren. Dat Divimove meer doet, bleek ook uit de samenwerking die Hendrikx aankondigde met producent Blue Circle. Georgette Schlick van Blue Circle legde uit dat het bedrijf een studio ter beschikking stelt aan YouTubers, zodat ze producties van professionele kwaliteit kunnen maken. We zijn allemaal verhalenvertellers, zei Schlick. Blue Circle wil zijn kwalitatieve kennis delen en kan op zijn beurt creatieve ideeën opdoen.

U P DAT E

Geld verdienen met YouTube Meer weten over Multi Channel Networks? Op 9 december organiseerden we een Cross Media Café Geld verdienen met Online Video, met sprekers van Jetstream, Akamai, Zoom.in en GfK. Vanaf pagina 148 leest u er meer over.

Voetbalconnection Verbondenheid speelde ook een grote rol in de presentatie van Mark van Leest, Head of Media van AFC Ajax. De Amsterdamse club heeft wereldwijd zo’n 100 miljoen fans, en Ajax wil ze graag beter leren kennen. Bijvoorbeeld via de sociale media, zodat de club ze kan voorzien van gepersonaliseerde content. Koop je bijvoorbeeld een passepartout voor de Champions League, dan kun je een bedankje verwachten van trainer Frank de Boer. Eén probleem: in het stadion kon je tot nu toe niet bellen, mailen of sociale media gebruiken, terwijl het gebruik van mobiele apparaten alleen maar toeneemt. Dat kan voortaan wel. Ajax hoopt daarmee de fans in het stadion een betere beleving te bieden rondom de wedstrijden. In het stadion kun je niet altijd even goed volgen wat er op het veld gebeurt, dankzij de betere connectiviteit in de Arena kan dat wel, en kun je van alles delen met elkaar. Het biedt Ajax ook een

119

Mark van Leest (Ajax)

mogelijkheid om meer “location based services” aan te bieden, zoals vooraf bestellingen plaatsen en het parkeren betalen, weddenschappen plaatsen, extra videofeeds ontvangen en noem maar op. De club wil bovendien de pieken in aankomst en vertrek bij het stadion meer spreiden, door eigen programma’s te gaan tonen op de schermen in het gebouw. Dat moet ertoe leiden dat mensen eerder komen en later weggaan. Ook zijn ze bezig met het vertonen van herhalingen vanuit meerdere camerahoeken. Ajax is hiervoor in gesprek met Fox. Van Leest: “In de bestaande Fox Eredivisie-app kunnen abonnees deze beelden nu al zien. Dat is mogelijk dankzij een zeer geavanceerd EVS tv-productiesysteem dat door Endemol wordt uitgevoerd. We zijn met Fox in gesprek of we deze technologie ook beschikbaar kunnen stellen in Amsterdam Arena.”

Voorlopig is alles nog in plan- en ontwikkelingsfase. Ook buiten Ajax is er nog weinig ervaring met dit soort toepassingen rond voetbalwedstrijden. Van Leest: “Het aantal stadions met meer dan 40.000 stoelen dat hiermee experimenteert, is op twee handen te tellen. De techniek staat nog in de kinderschoenen, maar ons ambitieniveau is hoog. Want de enkele voorbeelden die ik g ezien heb, zijn veelbelovend. Celtic bood via een app bijvoorbeeld een soort timeline aan die continu nieuwe berichten stuurde. Dan weer een statistiek die twee minuten in beeld bleef, dan weer een bericht, dan weer een quote, dan weer beelden. Dat bood echt meerwaarde tijdens de wedstrijd. Het viel me ook op dat er mensen met een tablet in het publiek zaten. Ik was er oorspronkelijk vanuit gegaan dat mensen vooral de smartphone zouden gaan gebruiken, maar je ziet al een shift en dat is wat mij betreft heel veelbelovend.”

120

Business Impact

➔

DE BUSINESS CHALLENGE Voor de Business Challenge zat er een kort blok Social Challenge in het programma. Media zijn verweven met sociale media, op veel verschillende manieren. Sociale platform komen en gaan maar steeds meer media gedrag wordt direct beïnvloed door reacties op media van anderen. Kleine en grote bedrijven onderzoeken hoe deze nieuwe informele netwerken van invloed zijn in de media industrie. Met presentaties van Bas Ording (ex Apple) en Marc de Vries (Twitter).

Ontwerpen voor Apple Na de middagpauze interviewde dagvoorzitter Rick Nieman interface designer Bas Ording, die jaren voorApple heeft gewerkt. Hij heeft onder meer ontworpen dat een pagina die je van boven naar beneden doorloopt aan het slot even terugveert als je te snel scrollt. Ording, die in Hilversum aan de HKU heeft gestudeerd, ging indertijd op goed geluk naar Amerika met een cd met eigen werk. Hij liet die onder andere bij Apple zien, waar men er zo van onder de indruk was dat hij meteen bij hoogste baas Steve Jobs werd geroepen en een baan aangeboden kreeg. Omdat hij bij een ander bedrijf kon komen dat hij eigenlijk interessanter vond, nam Ording even bedenktijd en vloog terug naar Nederland. Toen hij bij vrienden was en zijn moeder belde om te

Bas Ording

121

zeggen dat Steve Jobs aan de telefoon had gehangen, moest hij, onder het ‘ja hoor, natuurlijk’ van zijn omgeving de knoop doorhakken en terugbellen. Hij bleef 15 jaar bij Apple en werkte zeer nauw met samen met Jobs, die soms heel negatief kon zijn en altijd doorging met zoeken naar verbeteringen. Daar kwamen bijzondere resultaten uit voort, maar het leidde er ook wel eens toe dat de beste oplossingen werden verworpen, alleen maar omdat ze vroeg in het proces waren bedacht.

Twitter ratings Iedereen kent de kijkcijfers van SKO, maar daar komt een nieuw bereikcijfer bij: de Twitter rating. Country manager Nederland van Twitter Marc de Vries lichtte toe hoe GfK die Twitter rating samenstelt. Een tweet van een kijker over een tv-programma wordt gelezen door een bepaald aantal mensen, die het berichtje eventueel nog retweeten. Door al die tweets te meten krijg je een beeld van het Twitter-bereik van een programma. Twitteren over programma’s leidt volgens De Vries tot grotere betrokkenheid van het publiek, het brengt een conversatie of discussie op gang, waardoor een rijkere ervaring ontstaat en groter bereik, wat voor adverteerders interessant is.

Marc de Vries (Twitter)

Je kunt het Twitter-verkeer rond een programma ook in de tijd volgen en analyseren. Dat levert een zogeheten Twitter-cardiogram van een programma op, waaraan je duidelijk de hoogtepunten kunt herkennen die de meeste tweets losmaakten. Het derde doelpunt van Oranje tegen Spanje op het WK voetbal bijvoorbeeld was een moment waarop Twitter ‘explodeerde’, aldus De Vries. Hij plaatste er een kanttekening bij: Twitter is erg vluchtig en je wilt het liefst ook mensen bereiken die geen volgers zijn van de Twitterende kijkers.

Remotely.tv awards Mark van de Crommert presenteerde vervolgens de Remotely.tv Awards voor het programma, de zender en het tv-moment waarover het afgelopen seizoen het meest is getwitterd. Bij de programma’s was dat Goede Tijden Slechte Tijden, bij de zenders won Nederland 1 en het meest via Twitter besproken moment was vlak voor het optreden van The Common Linnets op het Eurovisie Songfestival.

De winnaars van de Awards maken een selfie

122

Business Impact

Strategie voor korte termijn Tot besluit werd het pleanaire programma van het Mediapark Jaarcongres afgesloten met de Business Challenge. Rick Nieman leidde een gesprek tussen Kees Abrahams (medeoprichter en CEO van Imagine Nation), Bert Habets (CEO RTL Nederland) en Peter de Mönnink (CEO Sanoma Media Netherlands). Centrale vraag: hoe bepaal je in de snel veranderende mediawereld je strategie en hoe houd je die eigen koers vast? De drie waren het erover eens dat je een strategie nodig hebt om geen speelbal van het toeval te worden. Maar te ver vooruitkijken is onmogelijk vonden ze. Sanoma is bezig de crossmediale samenwerking binnen het concern te vergroten. Vanaf september komen bij de Nederlandse SBS-kanalen (waarvan Sanoma samen met John de Mol eigenaar is) de eerste programma’s die aan een tijdschrift titel zijn gerelateerd, zoals VT Wonen en Autoweek. Habets van RTL heeft al meer ervaring met de synergie tussen print en televisie, bijvoorbeeld rond VI. Lastige materie, zei Habets, want zo’n tvprogramma is veel afhankelijker van de persoonlijkheden die het presenteren dan van een redactie van een blad. Hij ziet veel in samenwerking van mediabedrijven en e-commerce ondernemingen, en gaf als voorbeeld China, waar mediaconcerns in zee gaan met een webwinkel als Alibaba. Het blijft volgens hem belangrijk om op elk relevant platform een solide positie te hebben. Dat betekent misschien versnippering van je aandacht, maar dat is nu eenmaal niet anders in een fragmenterende markt.

Bert Habets (RTL)

123

Peter de Mรถnnink (Sanoma)

Kees Abrahams (Imagine Nation)

Abrahams relativeerde vooral. Strategie is zeker belangrijk, maar het is niet wat je de klant verkoopt. Die moet je iets bieden wat hij echt geweldig vindt, en dat zal zo blijven. De toekomst is zo slecht in te schatten dat je alleen een koers kunt uitzetten voor de korte termijn. Daar kon De Mรถnnink wel in meegaan, je strategie moet je ongeveer elke twee jaar bijstellen, vond hij. De keuzes van vandaag kunnen overmorgen verkeerd blijken doordat de wereld verandert. Alle drie waren het erover eens dat je de klant optimaal moet blijven bedienen, en dat nieuwe initiatieven nodig zijn maar op een gegeven moment wel moeten renderen. Alleen dan houd je een toekomst, zelfs in een snel veranderende omgeving.

124

SPOT ON

➔

Business Impact

PARKFLYRENT MAAKT VLIEGENDE START MET AUTODEELCONCEPT Toeristen en zakelijke reizigers betalen al snel tussen € 70 en € 100 per week om hun auto bij een vliegveld te parkeren. ParkFlyRent combineerde dit gegeven met de groeiende belangstelling voor de zogenaamde deeleconomie. Het resultaat is een vernieuwend autodeelconcept, dat goed is voor zowel het milieu als voor de portemonnee.

Niels de Greef (ParkFlyRent)

Het idee van ParkFlyRent is geboren uit een persoonlijke frustratie, legt oprichter Niels de Greef uit. “Voor een vakantie naar Sardinië waren mijn vriendin en ik meer geld kwijt voor het parkeren van de auto dan voor de vlucht.” Toen de luchthaven vanuit de lucht in beeld kwam, verbaasde De Greef zich over de enorme concentratie aan geparkeerde auto’s. Naast de parkeerterreinen van bedrijven als Budget, Hertz en Europcar, lagen de parkeerterreinen waar reizigers hun auto’s moeten parkeren. “Waarom zou je het parkeer- en het verhuurbedrijf niet kunnen combineren?”

Meedelen in verhuuropbrengst Terug in Nederland werkte De Greef het idee voor zijn autodeelconcept verder uit. Kort gezegd komt dit er op neer dat toeristen en zakelijke reizigers gratis hun auto kunnen parkeren bij ParkFlyRent. “Wij proberen deze wagens vervolgens te verhuren aan zorgvuldig gescreende huurders. De eigenaar van de auto deelt uiteindelijk mee in de verhuuropbrengst.” Voor een periode van 15 dagen kan het financiële voordeel voor de eigenaar van de auto al snel oplopen tot ruim € 160. “Autohuurders besparen op hun beurt minimaal 25% op de gangbare huurtarieven.”

125

Internationale ambities De volledig geautomatiseerde online omgeving van ParkFlyRent is gekoppeld aan de Rijksdienst voor het Wegverkeer en aan verhuursoftwareprogramma’s. In maart 2014 opende ParkFlyRent de eerste vestiging bij Schiphol. Mede doordat het bedrijf erin slaagde om aangesloten te raken op twee van de grootste autoverhuurvergelijkingssites wereldwijd, maakte ParkFlyRent een vliegende start. "Al in de derde maand slaagden we erin om de auto's die bij ons geparkeerd waren meer dan 60% van de tijd te verhuren." Deze deelnemer aan de Shell LiveWIRE Award ziet dan ook met vertrouwen de toekomst tegemoet. “In 2020 willen wij Europees marktleider zijn op het gebied van autodelen rondom luchthavens. In het tweede kwartaal van 2015 openen wij onze eerste buitenlandse vestiging. Gebruikers zijn volgens De Greef zeer enthousiast over ParkFlyRent. “Vrijwel iedereen komt terug. Daar zijn we erg blij mee.” Ook de zakelijke markt blijkt geïnteresseerd in het deelconcept van De Greef. “We werken aan een overeenkomst met de PON-holding, die erin voorziet dat hun medewerkers tijdens zakenreizen naar het buitenland gebruik kunnen maken van ons concept, evenals alle medewerkers gedurende hun vakantie.”

Veel aandacht De Greef verklaart de ruime media-aandacht voor ParkFlyRent door de combinatie van sociale en milieuvriendelijke voordelen van het concept. “Daarnaast passen deelconcepten heel goed binnen de huidige tijdgeest en speelt ook het David-Goliath effect een rol. In een snelle en transparante markt slagen wij er in om aandeel af te snoepen van grote multinationals als Hertz en Avis.” Eerder won de start-up al de ANWB Duurzame Mobiliteitsprijs, evenals de Junior Mercator Award en werd het bedrijf winnaar van de Connekt Affiliation Pitches.

126

Business Impact

➔

GROWING GAMES: LET THE GAMES BEGIN De gamesindustrie sterker en innovatiever maken, dat was vorig jaar de belofte van het stimuleringsprogramma Growing Games, waar behalve iMMovator ook Dutch Game Garden en 25 andere partners aan meedoen. We zijn een jaar verder, tijd om de balans op te maken. Werpt het initiatief al vruchten af? De ‘ja maars’ waren niet van de lucht op de masterclass ‘Formatontwikkeling voor de gamesindustrie’ afgelopen november op Control Conference. Televisie-experts die eigenwijze gamestudio’s uitlegden hoe ze net als John de Mol en Reinout Oerlemans hun concepten op meerdere plekken kunnen wegzetten. Tijdens de conferentie in het Utrechtse TivoliVredenburg moesten de deelnemers een flinke stap uit hun comfort zone zetten. Maar zoals het adagium luidt: buiten die comfort zone, that’s where the magic happens. De masterclass op Control Conference, de Masterclass Formats & Applied Games grootste conferentie voor gamedevelopers in Nederland, was een goed voorbeeld van het werk dat verricht wordt onder de vlag van Growing Games. Nieuwe perspectieven bieden, gamebedrijven helpen professionaliseren. Niet op het gebied van games maken, want dat kunnen ze als de beste. Maar door het helpen ontwikkelen van innovatieve businessmodellen, crossovers aangaan met andere industrieën, en het bewandelen van minder begane paden op weg naar internationaal ondernemerschap. Masterclasses zijn daarvoor een zeer geschikt instrument. Onder de vlag van Growing Games zijn afgelopen jaar hebben meerdere masters gamebedrijven onder hun hoede genomen: over welke stappen je moet zetten om je game een gecertificeerd hulpmiddel te mogen noemen, of hoe je financiering vindt als innovatief bedrijf. Hoe je van ‘uurtje-factuurtje’ naar duurzaam business model gaat. En wie je binnen een organisatie nodig hebt om je game geaccepteerd te krijgen.

Center for Applied Games: uniek in de wereld Het meest in het oog springende resultaat van de Growing Games-inspanningen is de opening in april dit jaar van het Center for Applied Games aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam. Een menagerie aan gamebedrijven, journalisten, bestuurders en andere geïnteresseerden keek toe hoe minister Henk Kamp van Economische Zaken met behulp van een Oculus Rift dit unieke centrum opende. Daarmee was Nederlands eerste adviesbureau en financieringsexpert op het gebied van toegepaste games een feit. Mede-oprichter Jurriaan van Rijswijk werd later dat jaar door branchevereniging Nederland ICT uitgeroepen tot ICT Personality van 2014.

127

Het Center for Applied Games, aan de Plantage Middenlaan 60-62, is een bundeling van bedrijven, organisaties en initiatieven op het gebied van applied games, en fungeert ook als thuisbasis voor het allereerste appplied gaming investeringsfonds van Dasym. Via onder meer Growing Games zijn al tientallen gameconcepten in onderzoek voor mogelijke kapitaalinjecties. Het onder één dak samenbrengen van alle activiteiten op het gebied van applied games is uniek in de wereld. Zo komen financiering, ontwikkeling en internationale distributie bij elkaar. Ook worden er professionaliseringsactiviteiten georganiseerd voor Nederlandse game ontwikkelaars vanuit het stimuleringsprogramma voor de Nederlandse gamesindustrie Growing Games. Minister Kamp: “De applied gaming industrie heeft de maatschappij veel te bieden. Het is in staat om producten te maken waar velen baat bij hebben, mensen die revalideren, mensen in opleiding of zelfs gemeentebestuurders die de effecten van een bestemmingsplan willen testen. Gezien de potentie en het maatschappelijk belang, is het niet verrassend dat de sector sterk in opkomst is. Met onze kennis en kunde vervult Nederland een voortrekkersrol. Dit centrum zal die rol alleen nog maar versterken. Dat is goed voor de werkgelegenheid en biedt op wereldniveau kansen voor Nederlandse bedrijven.”

Minister Kamp wordt rondgeleid door het Center for Applied Games

Dutch Game Garden: games hotspot in Hilversum Nog een in het oog springende prestatie: de opening van de Hilversumse locatie van Dutch Game Garden (DGG). Deze stichting, die het aanjagen van de Nederlandse gamesindustrie als missie heeft, is al jarenlang succesvol actief in de stad Utrecht. Uit het hele land kloppen gamedevelopers, studenten en starters bij de organisatie aan voor huisvesting, begeleiding, advies en coaching. Met de opening van een dependance in de mediastad gaat niet alleen een langgekoesterde wens van de gemeente Hilversum in vervulling, ook is nog beter aansluiting mogelijk bij studenten van de nabijgelegen HKU-faculteit Games & Interactie. Wekelijks kloppen bedrijven aan voor kantoorruimte in de Hilversumse DGG-vestiging. Het pand is toegespitst op groeihuur. Starters huren voor aantrekkelijke prijzen en na verloop van tijd verhuizen ze door naar een groter kantoor op dezelfde locatie. De vrijgekomen startersplekken bieden weer plaats aan nieuwe bedrijven. Dutch Game Garden is gevestigd in het Rotorgebouw aan de Arendstraat. Het gebouw maakt deel uit van het in aanbouw zijnde Werf35, waar werken, wonen en horeca samenkomen. In het Rotorgebouw is ruimte voor 10 tot 12 gamebedrijven. Mede-oprichter van het naastgelegen Spil

128

Business Impact

Opening Dutch Game Garden Hilversum – fotografie Pieter Hanegraaf

Games Peter Driessen is hoofdinvesteerder en ontwikkelaar van Werf35. “We maken er samen een creatieve campus van met ruimte voor bedrijvigheid, een restaurant en ontmoetingsmogelijkheden.” Spil is één van de grootste gamebedrijven van Nederland en een wereldspeler op het gebied van ‘casual games’.

Showcase award en e-health manifest op Games for Health Europe Een andere activiteit dat dit jaar mede-gefinancierd werd door Growing Games is de vermaarde Games for Health Europe conferentie, waar medische en zorgtoepassingen voor games centraal staan. Gedurende twee dagen verzorgden zo’n 60 internationale keynote speakers lezingen en workshops voor 400 gasten van over de hele wereld waaronder universiteiten uit Japan en de VS. Ook werden 12 games gelanceerd en boekprimeurs van vooraanstaande wetenschappers, artsen en gameontwikkelaars. Een groot deel van de Growing Games partners was hier goed vertegenwoordigd met een speciaal programma waarin zij hun beste werk van het afgelopen jaar presenteerden. We kenden op het congres tevens de allereerste Growing Games Cure & Care award toe aan de Moodbot, voor een innovatief concept om patiënten met een psychiatrische stoornis actiever te betrekken bij hun zorgproces. Zorginstelling Altrecht, de initiatiefnemer van de game, nam de prijs in ontvangst. De instelling werkte voor het concept samen met een consortium van partijen in de Stichting Moodbot, die het concept verder ontwikkelt tot een zelfstandige game. Het congres vormde ook de achtergrond voor de lancering van het Growing Games e-health manifest richting de landelijke

Games For Health Europe – fotografie Mirella Boot

129

De winnaars van de Growing Games showcase awards: Moodbot

overheid om applied games een prominentere plek te geven in het regeringsvoornemen om meer werk te maken van ehealth-toepassingen. ActiZ, de brancheorganisatie van zorgondernemers, was de eerste partij die het manifest ondertekende. ActiZ vertegenwoordigt ruim 440 leden die werk bieden aan 450.000 medewerkers en zorg verlenen aan twee miljoen cliënten. Ook de Dutch Games Association, de vertegenwoordiging van de Nederlandse gamesindustrie, tekende ter plekke. Growing Games wil zoveel mogelijk bedrijven laten tekenen alvorens het manifest te overhandigen aan de Tweede Kamer-commissie voor Volksgezondheid.

Nice game, but does it really work? Validatie-onderzoek in het Value Center Applied Games Partners TNO, DGG en HKU hebben afgelopen jaar hard aan de weg getimmerd voor de realisatie van het Value Center Applied Games (VCAG). Het VCAG helpt bedrijven en instellingen te bepalen of een applied game de juiste manier is om hun vraagstuk op te lossen, en op welke manier je zo’n game het beste kunt inzetten. Het is belangrijk te weten dat een game doet wat het moet doen. Het VCAG kan hier op verschillende manieren aan bijdragen. Met vraagarticulatie (wat wil ik eigenlijk?), design for purpose (hoe wil ik het?) en validatie (werkt het ook?). Voor deze drie perspectieven zijn verschillende proposities beschikbaar, meer informatie daarover is te vinden in het waardewiel, te vinden op de site van Growing Games. Ook door de validiteit van de game vast te stellen en de effectiviteit te bepalen helpt het VCAG gamebedrijven en hun (potentiële) klanten. Het is belangrijk de game te testen en te kijken of de game daadwerkelijk doet waar hij voor gemaakt is. En: of de gebruikte methode herhaald kan worden zodat duidelijk is dat het product werkt. Het VCAG richt zich vooral op de zorg-, onderwijs-, en veiligheid sector en biedt hulp en kennis aan ontwikkelaars en instanties die geïnteresseerd zijn in het tot stand brengen van applied games. Mir Wermuth, projectleider van Growing Games: “We zijn nu één jaar onderweg met Growing Games en hebben al aardig wat mooie resultaten behaald. Volgend jaar gaan we door met de verschillende ontwikkelingslijnen om de potentie van de applied games industrie nog beter te benutten, met name in het vergroten van de export van Nederlandse games!”

De wereld van Moodbot

130

Business Impact

➔

APPLIED GAMES ZIJN NET

TELEVISIEFORMATS, OF TOCH NIET? De applied gamesindustrie in Nederland is een veelbelovende industrie die aan de vooravond staat van grote opschaling. Maar toch is het verkopen van applied games als formats nog een lastige business, ervaren makers. Wat kan de applied games industrie leren van het format-denken uit de televisiewereld, immers een enorm succesvol exportproduct van Nederland? Growing Games organiseerde op 25 november tijdens de Control Conference een masterclass om te kijken welke parallellen er getrokken kunnen worden. Na een korte introductie door Jurriaan van Rijswijk van het Center for Applied Games hoe applied games in Nederland vaak als een eenmalig project worden gefinancierd door een enkele opdrachtgever, was het woord aan de al even ervaren formatverkopers Julian Courtis en Ed Louwerse van Line Up Industries die een deep dive gaven in hoe een televisieprogramma in een bepaalde formule gegoten kan worden, waardoor het in veel meer landen en culturen gretig aftrek vindt. Hierdoor kunnen de oorspronkelijke makers en rechthebbenden uiteraard veel meer verdienen dan aan alleen met die eerste versie mogelijk was. Zou dat format-denken nou ook opgaan voor applied games? Julian Courtis en Ed Louwerse presenteerden de verschillende kanten van de format-industrie. Juist omdat ze geen ervaring hadden met de applied games industrie, gaf dit een frisse kijk op bepaalde situaties en ontstonden er interessante discussies tussen de experts uit de tv- en applied gamessector. Problemen uit de applied games sector werden gekoppeld aan vergelijkbare problemen uit de sector rondom tv-formats. Bij veel deelnemers overheerste het idee dat applied games moeilijk als format te verkopen zijn. Maar is dat wel zo? Julian en Ed zien ook na het uitwisselen van vele ervaringen toch niet zo veel beren op de weg als de gamemakers zelf. Heel simpel gezegd gaat het om een aanbieder, een koper en het product. Een applied game is weliswaar een heel ander product dan een televisieprogramma, maar de verschillen zijn volgens de heren niet onoverkomelijk.

131

Wat is een goed format? De (tv) format business is een 6 miljard dollar grote industrie voor de verkoop en uitvoering van vaak bewezen of potentiële succesvolle ideeën voor programma’s. De grootste hotspots voor deze industrie bevinden zich in de VS, Groot-Brittannië en Nederland, waar ook veel groei in de applied game sector bestaat. De grote formatbedrijven zoals Endemol, Fremantle en Talpa zijn tevens productie bedrijven, zodat ze zelf invulling kunnen geven aan het aanvankelijke creatieve concept. Ook hier is een grote overlap met applied gamebedrijven aangezien die ook zelf hun concept tot product uitwerken. Maar een concept of een product is nog geen format. Een format zelf bestaat volgens Line Up Industries uit 6 delen: • Een opzet die door iedereen begrepen wordt (bijvoorbeeld een zangcompetitie is herkenbaar in iedere cultuur); • Een idee of twist (roterende stoelen in The Voice); • Een heldere structuur (als mensen goed zingen, dan mogen ze door naar de volgende ronde); • De insteek van het programma moet belangrijk aanvoelen (het programma voelt veel groter als er BN’ers in de jury zitten in plaats van onbekende mensen); • Het merk moet vertaalbaar zijn (de verschillende versies van The Voice in andere landen zien er grotendeels hetzelfde uit, maar verschillen op detailniveau); • En voor de verkoop van een format moet er een aantoonbaar succes zijn geweest (zodat de aankoop te verantwoorden is voor de koper, meestal gemeten in kijkcijfers).

Waarom een format kopen? Er worden regelmatig schaamteloze kopieën gemaakt van formats. Deze kopieën falen veelal, omdat zij niet beschikken over details van de productie, zoals de timing van bepaalde muziek of geluiden. Curtis gaf als voorbeeld de kip die in ieder Big Brother huis ter wereld te vinden was in de tuin. Deelnemers gingen stuk voor stuk persoonlijke informatie, die ze nooit aan andere deelnemers zouden vertellen, met de kip delen, omdat de kip geen weerwoord zou geven. De kip vormde daarmee een prachtige bron van dagboekverhalen. Dit soort details worden niet meegenomen door een ‘copycat’, maar bepaalt het succes van het oorspronkelijke concept in belangrijke mate. Ook moet een copycat alle investeringen nog doen, terwijl bij het aankopen van een elders reeds beschikbaar format deze aanloopkosten over veel meer verkochte versies worden uitgespreid. Wanneer je een format koopt, worden er vaak consultants meegestuurd en zogenaamde Julian Courtis & Ed Louwerse. Op de achtergrond Juriaan van Rijswijk

132

Business Impact

productiebijbels (met alle informatie over het programma, zoals het profiel van de presentator) meegegeven aan de koper, zodat het format tot in het kleinste detail overgenomen kan worden, hetgeen de kans op succes ook groter maakt. De consultants begeleiden de aankopende partij heel uitgebreid bij het ‘lokaal’ maken van het format, en hoewel de formats er op het eerste gezicht wereldwijd hetzelfde uitzien, laat Line Up zien dat er veel meer lokale aanpassingen worden doorgevoerd dan menigeen in de zaal op voorhand dacht. Voor applied game bedrijven zou hetzelfde kunnen gelden: je ontwikkelt een obesitas-game in opdracht voor een Nederlands ziekenhuis, gaat ermee naar een nieuwe markt en laat zien dat jouw game even succesvol kan zijn bij Duitse zorginstellingen, vanwege je eigen geheime ‘recept’. Uiteraard maak je zelf die typisch Duitse versie of begeleid je deze adaptatie, en verzorg je een heel traject in de aftersales en het onderhoud. Zo zou je dus kunnen verdienen aan de verkoop van het gameconcept in al zijn details (zo wordt bij tv bijvoorbeeld een aparte deal voor de muziek gemaakt, maar het is niet mogelijk de muziek er niet bij te kopen, of er worden contentmanagementsystemen bij verkocht die het programmaconcept ondersteunen, verplichte opties!), de lokale vertaling en een service-contract. Format-denken bij applied games, het lijkt heel simpel.

Bewezen succes Daarnaast is het voor de koper interessanter om een idee te kopen dat een bewezen succes heeft gehad, bijvoorbeeld doordat het programma hoge kijkcijfers scoorde. De kans dat het format ook in een ander land succesvol zal zijn is dan groter. Daarom loont het voor gamebedrijven ook om een game te verkopen die deze gebruikersdata met zich mee brengt, om het risico voor de koper te verkleinen en toekomstig succes te waarborgen. Deelnemers aan de masterclass gaven aan dat dit juist een enorm issue is in de applied game industrie. Het vertalen van deze informatie naar de verkoper is waar veel applied game bedrijven moeite mee hebben. TV heeft een duidelijk beoordelingssysteem met kijkcijfers, maar dit is niet het geval bij applied games, waarbij de resultaten soms ook sec moeilijker te meten zijn, maar waar vooral de bewijslast veel complexer is: het gaat om meer dan het aantal gamespelers . Het verschil

133

Ed Louwerse in gesprek met Juriaan van Rijswijk

tussen de industrieën heeft ook te maken met de doeleinden van producten. Bij applied games gaat het namelijk veel meer om een structurele gedragsverandering die een game teweeg moet brengen dan bij een televisieformat (aantallen kijkers en een hoge waardering op entertainmentwaarden). Bovendien, en dat is misschien het belangrijkste punt, zijn er (nog) geen weinig betaalbare validatie-instrumenten voor applied games. Tijdens de discussies gaven deelnemers aan dat door de moeilijk meetbare resultaten het ook lastiger is om deze te verkopen. Hierbij werd door de sprekers de vergelijking gelegd naar het maken van een programma voor nichemarkten. De resultaten zijn daarvoor ook moeilijker te meten dan ‘normale’ televisie en een validatie van een testperiode zou dan ook al voldoende kunnen gelden als beoordeling. En zij verkopen zowel succesvolle programma’s voor een breed publiek als nicheprogramma’s als pure concepten die nog nergens zijn gemaakt. Hoewel sommige deel nemers niet overtuigd waren dat applied games als format te verkopen zijn, zien Julian en Ed niet zo veel verschillen met het verkopen van een splinternieuw tv-format (zonder bewezen succes) en het verkopen van een applied game.

Verdiep je in de verkoopmarkt Voordat je met je format de verkoopmarkt op gaat raden Ed en Julian aan om je goed te verdiepen in deze markt. Voor hen zijn dat de volgende vragen. Wat is er voor concurrentie? Hoe ziet de bestaande markt / programmering eruit? Wat is de timing? Bij welke broadcaster past het format het best? Een andere tip die de sprekers meegaven aan de deelnemers is dat iedere onderhandeling anders is, en daarom niet alleen je product/ format, maar ook je verhaal aangepast moet worden. Kopers kijken vaak naar cultuurverschillen als reden dat een programma niet zou werken in hun land. Zodoende moeten programma’s voor andere landen ook tot op zekere hoogte aangepast worden voor die markt en die informatie moet worden beschreven in de onderhandelingen om de koper te overtuigen. Ditzelfde principe gaat ook op voor applied gamebedrijven die producten aan diverse ziekenhuizen en kennisinstellingen met verschillende behandelingsmethodes willen verkopen. Belangrijk hierbij is de realisatie dat het format wordt verkocht, en niet het volledige afgemaakte product.

134

Business Impact

Opvallend was de mate van detail waarmee in de tv-formats industrie de sales worden voorbereid. Er worden geen 10 formats gepitched, maar er wordt vooraf feitelijk een format variant ontwikkeld op basis van zender, tijdstip, doelgroep, budget e.d., en alleen die versie wordt gepitched. Die pitch is dan zo goed en toegepast op de situatie en wens van de zender, dat ze de inkoper eigenlijk niet anders kan dan tot aanschaf overgaan. Want het format heeft zich immers in Nederland bewezen en er is alle vertrouwen dat de voor hen aangepaste versie hen hetzelfde succes zal brengen.

Als het niet lukt: laat een ander de sales doen Het afsluitende advies van de sprekers aan de applied games industrie: als puur de verkoop van applied games moeizaam verloopt, huur dan specialisten in die dat voor jou kunnen doen. Het is dan vooral belangrijk te kijken naar je product en wat de meest interessante verkooppunten zijn van de het product: wat maakt het anders of beter dan de concurrentie? Al met al een leerzame sessie voor de verschillende deelnemers aan de sessie. De overeenkomstenÂ met de televisie-industrie waren toch opvallend groot en voor sommigen een ware eye opener. Vanuit Growing Games zullen we begin 2015 een vervolg geven aan de mogelijkheden van het format-denken, en de werkwijze van de televisieformats eens stap voor stap langs de lat te leggen van het ontwikkelen van een applied game.

135

SPOT ON

➔

INSTANT MAGAZINE: ZELF ONLINE RESPONSIVE MAGAZINES MAKEN Onder invloed van de opkomst van mobile devices is de wereld van content uitgeven in hoog tempo veranderd. En door de verschillende apparaten die worden gebruikt, is digitalisering van content niet eenvoudig. Het bedrijf Instant Magazine ontwikkelde software waarmee gebruikers eenvoudig zelf digitale magazines kunnen maken, die geschikt zijn voor zowel smartphone en tablet als desktop. Oprichter Daan Reijnders maakte als partner van een reclamebureau de transitie mee van print naar online. “Een digitaal magazine is meer dan een één-op-één omzetting van een printversie. Het biedt mogelijkheden, die je met een papieren magazine niet hebt.”

Content optimaliseren naar device In zijn periode bij het reclamebureau maakte Reijnders bij het ontwikkelen van digitale magazines veel gebruik van Flash. Aangezien deze animatiesoftware niet wordt ondersteund door Apple, ging Reijnders op zoek naar een alternatief. Tijdens zijn zoektocht werd al snel duidelijk dat er nergens ter wereld software beschikbaar was, waarmee je alle content op één plek kunt invoeren en die de content bovendien optimaliseert voor alle devices. “Als ik al iets vond, dan was het software, die pagina’s lineair verkleinde of vergrootte, al naar gelang het device.” Reijnders en zijn compagnon Joost Galama besloten vervolgens om zelf software te gaan ontwikkelen om responsive magazines te kunnen maken. Het resultaat is een indrukwekkend platform, waar gebruikers een ruime keuze hebben uit thema’s en paginatemplates. “Men kan kiezen uit verschillende paginasoorten en eenvoudig velden vullen met teksten, foto’s en video. ”Als voorbeeld noemt hij uitgeverij Weekblad Pers, die met behulp van de software van Instant Magazine een online magazine voor Runner’s World maakte. “Binnen 2,5 uur had men een mooi magazine van 8 pagina’s gemaakt.”

Gerenommeerde klanten Naast uitgeverijen en reclame- en mediabureaus maken inmiddels ook veel bekende bedrijven gebruik van het gemak van Instant Magazine, waaronder Schouten & Nelissen, PwC, Vacanceselect, Rabobank en Inholland. “Op dit moment hebben we al 90 klanten, terwijl er 250 magazines zijn gepubliceerd met behulp van onze software.” Reijnders is blij met de positieve reacties van klanten. “Men is vooral onder de indruk van de gebruiksvriendelijkheid.” De toevloed van afnemers heeft er toe geleid dat Instant Magazine een forse groei doormaakt en zich op eigen kracht kan redden. Ook internationaal slaat het jonge mediabedrijf haar vleugels uit. De pijlen worden vooral g ericht op Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten. “We hebben een agentschap in Duitsland en zetten op dit moment de eerste stappen r ichting de Engelse markt. We zijn daar in gesprek met verschillende uitgeverijen.”

Daan Reijnders

136

“Het is jammer dat er in Nederland een ander klimaat rondom ondernemen bestaat dan in bijvoorbeeld Amerika. Het is hier not done om je ambities hardop uit te spreken. Dat is jammer.” Reijnders is daarom blij met een fenomeen als de Shell LiveWIRE Award. “Dit is juist een prachtig podium voor het stimuleren van ondernemerschap. Wij beschouwen het dan ook als een mooie erkenning dat wij genomineerd zijn.”

Business Impact

➔

SPORT EN NIEUWE MEDIA:

DATA EN SPORT IN BEELD BRENGEN Dinsdag 13 mei vond het vierde iMMovator Cross Media Café van 2014 plaats, deze editie in het teken van sport, data en innovatie. In een jaar waarin de Olympische Winterspelen hebben plaatsgevonden en ook de WK Voetbal op de agenda staan, is dit een hot item. Sportevents zijn door het grote publiek bij uitstek geschikt om innovaties op gebied van gebied van media uit te proberen, zoals live events in verschillende tijdzones of sporters die met fans communiceren. Door de ontwikkelingen op gebied van data kan steeds meer informatie vastgelegd en gedeeld worden, wat resulteert in een andere kijk op sport, sporters en sport in de media.

Combinatie van sport en data Futurist Scott Smith vertelde over de toekomst van sport in een wereld vol data. Kun je de toekomst voorspellen aan de hand van data? In de sport is heel veel te meten, zoals met het ‘Alert-shirt’. Door dit shirt aan te trekken voel je door middel van sensoren precies hetzelfde als de sporter, in dit geval een Australian Football-speler. Ook GPS wordt ingezet: door te meten hoeveel meters sporters afleggen in een wedstrijd, kan bepaald worden of ze de volgende wedstrijd

Scott Smith

137

weer mogen spelen of dat aan de kant moeten om blessures te voorkomen.

Real-time coachen

Paul Valk (TNO) en moderator Monique van Dusseldorp

U P DAT E

Op gebied van videotechnologie heeft de ontwikkeling ook niet stilgestaan. Paul Valk van TNO liet met een aantal cases zien hoe video ingezet kan worden om de sportervaring te verbeteren. Het begrip second screen is al bekend: tv-kijken doen we met een iPad op schoot. Met 4K kan hier een andere dimensie aan worden gegeven en is het zelfs mogelijk om op het beeld in te zoomen. Dit is mogelijk door de hoge resolutie en de schaalbaarheid van het beeld. Ook real-time coachen wordt mogelijk gemaakt door nieuwe video-technologieën. Door bijvoorbeeld onderaan een piste een vaste cameraopstelling te maken, is het mogelijk dat de coach direct feedback kan geven en aantekeningen kan maken op een tablet. Dit wordt direct doorgezet naar de sporter, die hiermee aan de slag kan.

Update: Pilot Mass Sport Entertainment Eind juli 2014 voerde TNO samen met de BBC een succesvolle proef uit met bijna 80 televisiekijkers die de wedstrijden in ultra hoge resolutie via hun smartphone of tablet volgden. Kijkers konden tijdens wedstrijden van de Gemenebestspelen 2014 navigeren en inzoomen op de beelden waardoor ze zelf bepaalden waar ze tijdens een wedstrijd naar wilden kijken. Deze nieuwe manier van televisiekijken gebruikt ‘tiled streaming’, een door TNO ontwikkelde technologie om beeldopnames van hoge resolutie (bekend als UHD of 4K) naar mobiele apparaten zoals smartphones en tablets te brengen. Tijdens deze proef vond wereld’s eerste live uitzending van 4K video op basis van tiled streaming plaats. TNO ontwikkelde hiertoe de iXperience applicatie voor iPads en iPhones, waarmee de kijkers eenvoudig toegang kregen tot de beelden. Die applicatie is inmiddels ook beschikbaar in de Apple appstore. De resultaten van deze proef zijn door TNO gepresenteerd tijdens de IBC2014, en tevens te vinden in een BBC Whitepaper.

United brengt nieuwe manieren om sportevents in beeld te brengen Rogier van Kreuningen Manager Sportproductie bij United is continu op zoek naar nieuwemanieren om sportevents in beeld te brengen. Op dit moment staat het WK Roeien op de agenda. Een nieuwe manier van broadcasten bleek lastig te zijn. Roeiers in beeld brengen wordt namelijk pas interessant als je het van dichtbij kunt filmen, maar de roeiers willen geen extra gewicht aan hun boot omRogier van Kreuningen (United)

138

Business Impact

dat dit een recordtijd in de weg staan kan staan. Wil je live broadcasten, is er ook een zender nodig die eveneens te zwaar weegt. Om tot een oplossing te komen is TU Delft hierbij betrokken, die nieuwe mogelijkheden ontwikkelt.

Data-onderzoek bij voetbal Boudewijn Moerman van ORTEC is zelf fanatiek hockeyer, maar is in zijn werk voornamelijk bezig met het analyseren van data uit de voetbalwereld. ORTEC combineert sport en wetenschap om nieuwe oplossingen aan te bieden. Dit doen zij op het niveau van speler, team, wedstrijd en zelfs gehele competities. Op basis van data-onderzoek kan Moerman dus vertellen dat NEC bij 1-0 achterstand bijna nooit meer wint en dat Feyenoord dat juist wel doet. Vanaf heden is er ook data beschikbaar voor de media. Het media portal biedt toegang tot professionele data zonder een eigen analist in huis te hebben.

Boudewijn Moerman (ORTEC)

139

John Goedegebuure

PITCHES!

xScreeninteractive Wie? John Goedegebuure, van xScreeninteractive

Wat? xScreeninteractive is live sport beleven in een publieke omgeving op een zinvolle manier, door het broadcast signaal in het scherm te verkleinen, rechtsboven in de hoek, laat de overige ruimte zich perfect meten voor het schowcasen van sponsoren, zonder dat het ten koste gaat van het beleven van de wedstrijd.

Waarom? Het wordt steeds meer duidelijk dat (sport)verenigingen het steeds moeilijker vinden om het financieel budget jaarlijks rond te krijgen. De voornaamste externe financieringsbronnen t.w. subsidiëring vanuit de lokale overheid en sponsoring komen steeds verder onder druk te staan. Deze harde realiteit noodzaakt verenigingen tot het vinden van nieuwe sponsor proposities. Om die reden introduceert John Goedehebuure het split-xcreen-advertising™. Eenvoudig weg komt het erop neer dat verenigingen hierdoor hun sponsors beter en permanent bij hun leden effectief in beeld kunnen brengen. xScreeninteractive biedt adverteerders een nieuwe mogelijkheid om reclame te maken in de uitzending. Door het scheiden van narrow-casting (doel/publiek gerichte informatie) aan de rechterkant van het scherm en nationale advertenties aan de onderkant.

140

En Verder? Inmiddels is in samenwerking met partners dnp Denmark, Vivitek, Panasonic en Comm-Tec een aantal democentra in Nederland (Den Bosch, Amsterdam en Eindhoven) gestart en is het concept bij diverse sportverenigingen in Nederland geïnstalleerd. In samenwerking met sportsponsoring adviseur SponsorVisie uit Amsterdam staat een nationale uitrol gepland voor 2015.

Rob Jacobs

Michel van Velde

Tourlab Wie? Michel van Velde, eigenaar OneShoe

Wat? Volgend jaar is Utrecht de startplaats van de Tour de France. Michel wil laten zien wat de regio Utrecht te bieden heeft. “Het is een traditioneel event en wij zouden graag een 2.0-versie creëren”.

Hoe? Samen met ondernemers uit de regio Utrecht wil hij dit doel realiseren. Hij roept die groep dan ook op om zich aan te melden bij het Tourlab om hun expertise te delen. Het is interessant, omdat het een mega event is en in 190 landen wordt uitgezonden. Alle ogen zijn dan op Utrecht gericht. Kortom: meld je aan!

En Verder? In aanloop naar dit ‘grand depart’ van de Tour worden er een vijftal ‘Cafés du Tour’ georganiseerd, bijeenkomsten waarin business, innovatie en de liefde voor sport op een inspiratieprikkelende manier samenkomen.

Zapaday Wie? Rob Jacobs, Zapaday

Wat? Zapaday richt zich op het nieuws van de toekomst. Geboren uit het menselijk verlangen om de toekomst te voorspellen, helpt Zapaday nu nieuwsprogramma’s en journalisten om vooruit te plannen waarmee ze wereldwijd meer dan honderden organisaties helpen.

Waarom? 20 procent van al het nieuws is breaking en 80 procent is gepland. Zapaday houdt zich bezig met die 80 procent en kijkt vooruit. Voor gebruikers is er heel gedetailleerd informatie te vinden over dat nieuws. Klanten van Zapaday kunnen hun bronnen gebruiken en de distributie loopt via hun eigen website

En verder? De distributie van de informatie verloopt via het zapadayplatform, dit word gedaan door een zapaday redactie maar ook whitelabel informatie is te vinden in de look en feel van de klant.

141

Jennifer Feaster

PITCHES!

Time Tag Wie? Jennifer Feaster van Timetag.

Wat? Timetag is een applicatie die je de mogelijkheid geeft om zelf producent te zijn. Met de app kun je bepaalde momenten tijdens een uitzending of stream van bijv. een voetbal wedstrijd â&#x20AC;&#x2DC;taggenâ&#x20AC;&#x2122;. Na de wedstrijd ontvang je een mail met een samenvatting van al je taggs. Deze kun je naar hartenlust bewerken, terugzien en delen.

Waarom? Het Timetag concept is geboren uit liefde voor sport en ook voor de emotie en de mooie beelden die daarbij horen. Timetag bied de consumenten een platform om deze momenten te delen via hun vele eigen kanalen, zonder door uren beeldmateriaal te hoeven spitten.

En verder? Het team heeft gekozen voor een nieuwe ontwikkelrichting, festivals en concerten. Dit soort evenementen worden druk bezocht en vaak live gestreamd, in hoge kwaliteit (wat bij sportvereniging veelal niet vanzelfsprekend is). Timetag kan hiermee inspelen op het natuurlijke gedrag van de festivalgangers, die al massaal videoâ&#x20AC;&#x2122;s maken en delen. Jammer is dat de kwaliteit van deze smartphone beelden niet overeenkomt met de festival ervaring. Daarbij zien de rechthebbenden (organisaties en artiesten) niets van hun inspanningen en talent terug.

142

Met Timetag krijgen de festivalgangers professionele kwaliteit beeld en geluid. Voor organisaties en artiesten betekent het extra revenu met de content die ze al maken en meer aandacht voor hun merk. Gesprekken met producenten en organisaties zijn positief en we verwachten veel mooie beelden te verspreiden met Timetag in 2015!

Marcel de Visser

Paul Dirkse

Wij zijn sport Wie? Paul Dirkse van Wij Zijn Sport

Wat? Wij Zijn Sport is een crowdfunding platform voor Nederlandse topsporters, hier kunnen ze in ruil voor tegenprestaties met een grote fanwaarde financiële steun krijgen van hun ‘fans’.

Waarom? Wij Zijn Sport’ probeert niet alleen de sporters financieren, maar ook betrokkenheid van de fans creëren. Kortom: steun in ruil voor persoonlijke betrokkenheid. Hierdoor kan sport intensiever beleeft worden door fans, en dromen worden waargemaakt voor potentiële topsporters.

En verder? Er is €234.446 gedoneerd en daarmee is 82% van de projecten geslaagd. Deelnemende sporters zijn o.a. atleet Jeffrey Wammes, turnster Savannah Deckers, het Nederlands Heren Curlingteam en het Nederlandse Vrouwen IJshockeyteam.

Clypper Wie? Marcel de Visser van Clypper

Wat? Clypper pushed HD-video’s op je telefoon, je kunt deze videos dan ook direct afspelen. Ook is het mogelijk direct te reageren op de video door een call to action button.

Waarom? Clypper zorgt met deze dienst voor video content die niet eerst hoeft te bufferen op slecht internetbereikbare plekken, waarmee video content voor entertainment maar ook voor diensten als AMBER-Alert makkelijker word en meer bereik genereerd.

En verder? Benfica gebruikt Clypper om fans elke dag een video van 60 seconden met het laatste Benfica-nieuws te sturen.

143

➔

SPORT & NIEUWE MEDIA: VAN STREAMING TOT HBBTV In tweede deel van het Cross Media Café Sport & Nieuwe Media presenteerde GfK de invloed van grote sportevents op de verkoop van producten. Ook was er aandacht voor streaming (door Akamai) en liet de NOS zien wat zij van plan zijn rondom het WK Voetbal. NuSport liet haar nieuwe app zien en Infostrada presenteerde haar dataproduct More than Medals. Ook kregen we een kijkje in de keuken bij Ajax, die de beleving in het stadion omhoog wil brengen.

GfK: stijging verkoop friteuses en televisieschermen tijdens WK’s Yvette Westerbaan van GfK legt uit hoe het Nederlandse publiek reageert op het moment dat er een groot sportevenement aan zit te komen. Zo is er een flinke stijging te zien in de verkoop van friteuses, weliswaar door een goede aanbieding. Maar ook de verkoop van televisieschermen stijgt. Ondanks dat de tv markt een vervangingsmarkt is geworden en de afgelopen 3 jaar dalende verkopen liet zien, zorgde het WK voetbal dit jaar weer voor een plus. De verwachting voor heel 2014 betreft: 1.216.000 verkochte televisies. Dit is een verwachte groei van 1,7% t.o.v. 2013.

Yvette Westerbaan (GfK)

Naast de bekende en succesvolle BTW actie in januari (163.513) vond er door het WK voetbal een verkooppiek in mei plaats. In totaal werden er in 1 maand tijd 125.118 tv’s verkocht (ruim 10% van het totaal). In juni lagen de verkopen ook nog gemiddeld 16% hoger dan tijdens de andere maanden gedurende het jaar. De additionele WK-omzet van supermarkten steeg naar 54 miljoen euro. Dit is dus een onderdeel van de totale supermarktomzet. Die steeg in juni met 4% ten opzichte van het jaar daarvoor. Deze toename is deels te verklaren door het feit dat Pinksteren dit jaar in juni viel en vorig jaar in mei. Een andere oorzaak is de WK-omzet van supermarkten.

U P DAT E

FIFA World Cup Voor wat betreft voetbalspellen zien we een groei in de juli maand in een WK/EK maand ten opzichte van de maand juni. De maand juli is in die jaren groter dan de maand juni (of de groei is groter).

144

Business Impact

NUSport app: personalisatie is key Lianne Beelen Brand Manager van NU.nl vertelde over de nieuwe app van NU.nl. De app wordt nog voor het WK gelanceerd. Een groot aantal bezoekers kwam al binnen via de mobiele website en toch besloot NU.nl een app te lanceren. De reden is dat je met een app kunt personaliseren. Geef jouw interesses aan en de app toont het nieuws wat bij jouw interesse aansluit. Ook kun je met de app live inhaken op de vorderingen van een wedstrijd en pushberichten ontvangen over zaken die jouw interesseren.

Lianne Beelen (NU.nl)

Akamai: grote sprongen in live streaming Joachim Henge van Akamai gaat dieper in op de ontwikkelingen van live streaming tijdens grote sportevenementen. Akamai exploiteert een netwerk van servers over de hele wereld en heeft daarom de mogelijkheid om op hoogwaardig niveau live streams aan te bieden. Zij werkten bijvoorbeeld in Sotsji samen met 25 broadcasters om mensen van over de hele wereld te voorzien van live streams tijdens de wedstrijden. Een enorme piek in streaming was te zien tijdens de hockeywedstrijd tussen Canada en de Verenigde Staten. Niet alleen was deze piek interessant, maar ook de constante hoogte van het streamen. Wat dit zegt over de doelgroep, is dat zij gewend zijn om sport online te bekijken in zeer hoge kwaliteit beeld.

Joachim Henge (Akamai)

More than Medals maakt data aantrekkelijk Frank Vrijman van Infostrada Sports vertelde over één van de dataproducten van Infostrada Sport: More than Medals. Dit product hebben zij gemaakt voor de Olympische Winterspelen in Sotsji om data aantrekkelijk aan te bieden. Deze app is de perfecte oplossing om de doelgroep te bereiken. Het biedt namelijk liveverslagen, maar ook alles wat je wilt weten over jouw favoriete sporter. Daarnaast ontwikkelt de site zich constant door de data. Ook werkt More than Medals als gids, geeft het previews van de gebeurtenissen per sport, volledig live-verslaggeving van elk evenement met live-resultaten en profielen van alle concurrerende atleten met alle data van hun prestaties.

Frank Vrijman (Infostrada Sports)

145

Ajax: beleving in stadion

Mark van Leest (Ajax)

Media Manager van AFC Ajax Marc van Leest over the future is near, waarin context een belangrijke rol gaat spelen. Ajax speelt hier op in door de beleving in het stadion omhoog te brengen en de ervaring te verbeteren. Met de komst van 4G en 3G in het stadion is het mogelijk om meer interactie te creëren en gedrag te targetten tijdens een bezoek aan het stadion. Wat we kunnen verwachten in het stadion is betting. Vooral bij wat saaiere wedstrijden pakken mensen vaker hun telefoon. Op dit soort momenten zal er in toekomst gewed kunnen worden op deze wedstrijden.

NOS zet in op HbbTV Lara Ankersmit van NOS vertelde over komende plannen van de NOS en kijkt ook even terug. Afgelopen jaar was een jaar met veel sport, met Sotsji als hoogtepunt. Er waren livestreams vanaf de site van de NOS, er is veel beeldmateriaal gebruikt en de focus lag op gebruiksvriendelijkheid. Zo bleef de stream in beeld zichtbaar als je even verder wilde kijken op de website. Wat er gaat komen is eerst de WK Hockey en WK Voetbal en daarna de Tour de France. Een hoop grote events nog voor de boeg. Wat kan je verwachten van de NOS tijdens het WK? Alle statistieken, uitslagen, standen in pools en natuurlijk goed uitgezonden sportwedstrijden. Ook zet de NOS in op HbbTV. Ondanks dat HbbTV niet door alle kabelaars wordt door gegeven wil de NOS wel laten zien wat er mogelijk is met deze techniek. Verslag van Claire de Boer

146

Lara Ankersmit (NOS)

SPOT ON

➔

Business Impact

CULTURELE CONTENT CROSSMEDIAAL DELEN MET CULTUURHUB NEDERLAND CultuurHub Nederland stelt culturele instellingen in staat hun krachten te bundelen. Niet alleen kunnen ze via dit innovatieve mediaplatform content brengen en halen maar ook met delen met andere partijen, zoals de lokale pers of de VVV. ‘De techniek halen we bij hen weg en in plaats daarvan krijgen ze gemak’, zegt initiatiefnemer Jouko Huismans. ‘Een bestandje op een stickie zetten en dan uploaden op YouTube of de eigen website …. Die tijd is voorbij.’ CultuurHub Nederland is een logisch vervolg op een project dat Huismans in Amersfoort deed. Daar realiseerde hij een lokaal platform waarop iedereen content crossmediaal kon aanbieden en verspreiden. De OLON toonde ook interesse voor dit platform, wat leidde tot de ontwikkeling van de OLON Mediahub: een platform waarop alle content van de lokale omroepen terecht komt en gedeeld kan worden met andere omroepen en organisaties. De OLON is één van de partners die ontwikkeling van CultuurHub Nederland ondersteunen. Zij zien veel mogelijkheden voor lokale samenwerking.

Culturele sector

Jouko Huismans

De Mediahub bracht Huismans op het idee een soortgelijke voorziening voor de culturele sector te ontwikkelen. Net als de lokale omroepen zijn culturele instellingen relatief klein en moeten op de kleintjes letten ‘Door foto’s, video, tekst en audio in een centrale omgeving in de cloud op te slaan, kun je ze simpel en efficiënt met collega-instellingen, lokale media en andere partijen delen’, legt Huismans uit. ‘Dat scheelt tijd en geld, want zo kun je content lenen van elkaar. Theater A kan op zijn website zonder problemen een filmpje gebruiken dat Theater B van een voorstelling heeft gemaakt. En de lokale omroep kan datzelfde filmpje gebruiken in het cultuuroverzicht van de maand dat op televisie wordt uitgezonden. Zo zijn allerlei combinaties mogelijk’. Huismans wist de gemeente Hilversum en CLICKNL voor zijn idee te interesseren. Met hun steun begon hij in 2014 aan de ontwikkeling van de Cultuurhub Nederland. ‘Podia, podiumkunsten, musea, erfgoedinstellingen… bij voorkeur doet straks de hele culturele sector aan De Cultuurhub Nederland mee. Maar we beginnen kleinschalig, met een proof of concept voor de gemeente Hilversum.’

Koepels Begin 2015 is dat proof of concept klaar. Ondertussen is Huismans samen met voormalig directeur Promotie Podiumkunsten Peter Joziasse in gesprek met de koepels van de cultuurinstellingen. ‘We zijn bezig om CultuurHub Nederland voor hen concreet te maken.’ In de culturele sector is weinig kennis en ervaring op het gebied van breedband en cloud based mediaservices uit de media industrie, aldus Huismans. ‘Er is veel digitale content, maar deze is slecht toegankelijk door een gebrekkige uitwisseling. Met CultuurHub Nederland gaan we daar iets aan doen.’

147

➔

GELD VERDIENEN MET ONLINE VIDEO

Hoe kun je geld verdienen met online video? Tijdens het Cross Media Café op 9 december 2014 op het Mediapark in Hilversum gaven ondernemers een kijkje in hun online videoactiviteiten. Hoe verdienen zij hun euro’s?

Monitor Creatieve Industrie iMMovator presenteert ook de zojuist verschenen Monitor Creatieve Industrie 2014.Met de tweejaarlijkse publicatie draagt iMMovator al sinds 2006 bij aan de ontwikkeling van kennis over de creatieve industrie en ict in Nederland. De studie wordt uitgevoerd in samenwerking met TNO. Paul Rutten, auteur van de Monitor, geeft een korte presentatie. De transitie in de mediasector leidt tot nieuwe ondernemingsmodellen en vormen. De Monitor geeft een beeld hoe zich dit vertaalt in banen en bedrijven. Rutten zoomde kort in op de video-industrie: “Grote mediabedrijven worden kleiner en er komen steeds meer kleine bedrijven bij. Online video is een bottom-up beweging die bezig is de sector te veranderen.”

Paul Rutten

148

Business Impact

Ton van Mil, directie iMMovator, reikt het eerste exemplaar uit van de Monitor Creatieve Industrie 2014 aan Wimar Jaeger, wethouder Gemeente Hilversum. Jaeger betreurt dat het verlies aan Hilversumse banen in de traditionele media nog niet voldoende wordt opgevangen door nieuwe initiatieven. Ondanks het feit dat deze talrijk zijn. “Als overheid zijn we nog onvoldoende voorbereid op het faciliteren van zzp’ers, zodat ze meer kunnen bijdragen aan de economie. Ondernemers moeten elkaar kunnen leren kennen en kennis kunnen uitwisselen. Er moet ook een betere opleidingsinfrastructuur komen. Daarnaast vindt Jaeger dat het aantal regels in sommige gevallen moet worden teruggebracht, zodat nieuwe initiatieven de ruimte krijgen, denk aan bestemmingsplannen of beperkende arbowetgeving.

Ton van Mil reikt de Monitor uit aan wethouder Wimar Jaeger

GfK geeft een overzicht van de videomarkt in cijfers Yvette Westerbaan, consultant Entertainment GfK geeft een sneak preview van de laatste GfKcijfers van de videomarkt. Het complete rapport is verkrijgbaar bij GfK. De laatste jaren wint Video-on-Demand steeds meer terrein op Fysiek (DVD en Blu-ray). In 2015 voorspelt GfK het omslagpunt en zal VoD voor het eerst een groter marktaandeel hebben. Die ontwikkeling is met name de laatste jaren snel gegaan. In 2013 had VoD een derde van de markt. Dat aandeel is snel groter geworden door een nieuwkomer als Netflix, gevolgd door streamingdiensten als Videoland on Demand en MyPrime van UPC. Van alle DVD- en Blu-ray-verkoop vindt 65% online plaats. 46% van de omzet betreft titels die niet in de Top 1000 staan. De markt van fysieke videodragers is in 2014 goed voor een waarde van 124 miljoen euro. Westerbaan gaat er niet van uit dat de fysieke markt gaat verdwijnen: met name voor de duurdere producten (special e ditions) zijn er nog steeds veel liefhebbers. De Video-on-Demand-markt is goed voor 113 miljoen euro in 2014. Pay per view is nog altijd het populairst: 68%, maar de abonnementvorm wint aan populariteit. Zonder prijs te geven om welke retailers het gaat, vertelt Westerbaan dat de videomarkt in 2014 wordt gedomineerd door enkele spelers. In de fysieke markt genereren vier retailers tweederde van de omzet. In de TVOD-markt (pay per view) genereren twee retailers tweederde van de omzet. En op de SVOD-markt (abonnementsvorm) is één retailer goed voor tweederde van de omzet. Wie zijn de mensen die naar VoD kijken? De doelgroep is hoog opgeleid en het zwaartepunt (54%) valt in de leeftijdscategorie van 13-17 jaar. Gekeken wordt via tv en laptop, maar ook Chromecast en AppleTV zijn in opkomst. Yvette Westerbaan (GfK)

149

Jetstream en de kosten van streamen Wat kost het om online video te verspreiden? Stef van der Ziel, oprichter Jetstream (CDN management Software) en Streamzilla, vertelt dat tien jaar geleden nog 70 euro per gigabyte werd betaald. “Daarna zijn de prijzen extreem gekelderd en liggen prijzen tussen de 2 en 30 cent.” Even voor het beeld: 1 GB aan data staat gelijk aan 20 uur muziek, of 2 uur SD video of 1 uur lage kwaliteit HD video. Van der Ziel waarschuwt om bij de inkoop van capaciteit niet alleen te focussen op gigabytes en euro’s. Er zijn meer keuzes te maken die grote gevolgen hebben voor het budget. Bij sommige aanbieders kan worden gekozen voor een pay-as-you-go model (achteraf naar gebruik betalen) of een Commited fee. “De eerste opStef van der Ziel (Jetstream/Streamzilla) tie klinkt interessant omdat je nergens aan vast zit, maar de rekening achteraf kan behoorlijk tegenvallen, vertelt Van der Ziel. Een vooraf afgesproken afname en vaste prijs kan dan aantrekkelijker zijn. Net als bij mobiele telefoon kan ook worden gekozen voor een ‘bundle’ (een tegoed per maand) of een ‘bucket’ (een maandelijks tegoed waarvan het restant geldig ook volgende maanden geldig blijft). Naast het streamen zijn er vaak ook meer features nodig om de content goed te distribueren en die brengen extra kosten met zich mee. Denk aan players, transmuxen (geschikt maken voor alle videoplayers), storage of veiligheidsmaatregelen. Streamen is een relatief kleine post op het totale budget in vergelijking tot de productie – en marketingkosten, aldus Van der Ziel. Enkele voorbeelden. Een regionale omroep is 700 a 750 euro per maand kwijt bij tien- tot honderdduizend views. Over the top-televisie (Netflix) kost tussen 75 cent en 3 euro per maand per abonnee. Een webcast bij een event kost tussen 300 en 1000 euro. Hij waarschuwt om van streamingkosten geen sluitpost te maken, omdat ook de kwaliteit erg kan verschillen, zeker in het buitenland. “Nederland heeft wat dat betreft een perfecte kwaliteit en een perfecte dekking.” Van der Ziel is samen met collega’s over de hele wereld bezig om de wereldperformance omhoog te gooien en de kosten omlaag. In Azië zijn de kosten volgens Van der Ziel soms wel vijf tot tien keer hoger dan hier. Streamzilla heeft afgelopen maanden ontwikkeld aan een concept waarbij de prijs/kwaliteit verhouding voor de klant stabieler wordt. Met deze Multi-CDN strategie zijn ze geïntegreerd met hun concurrenten. Streamzilla meet ieder kwartier de performance van de verschillende cdn’s in verschillende regio’s wereldwijd. Op basis van deze metingen wordt het verkeer loadbalanced gerouteerd naar het distributiekanaal met de beste prijs/kwaliteit verhouding. Ook zijn ze met deze nieuwe strategie in staat om performance te stapelen, zodat ze hogere kijkersaantallen aankunnen.

150

Business Impact

Hoe kun je volgens Stef geldt verdienen met online video? “Internationaal gaan. Verzin een contentdienst die internationaal aanslaat. Dan heb je 7 miljard potentiële kijkers in plaats van 17 miljoen.”

Akamai: meten is weten Veel bedrijven zetten content online. Maar wat is het effect? Wie kijkt er? En hoe lang?Guido Hettema is Solution Engineer bij Akamai. Het bedrijf opereert in het hart van het wereldwijde web en verzamelt daar onder meer data over gebruik en gebruikers van online video met hun Media Analytics-tools. Adverteerders kunnen deze data inzetten om hun strategie te bepalen. Met Audience Analytics kan Akamai bijvoorbeeld inzicht geven in de consument: wat kijken ze, waar zitten ze, wanneer kijken ze. Met Viewer Diagnostics kan Akamai informatie geven over de kijkervaring: is de video helemaal bekeken? Ook de reclameblokken? En met de Quality of Service-monitor bekijkt Akamai de technische kwaliteit van een streaming service. Want hoe beter de kwaliteit, hoe meer het publiek geneigd is om te blijven kijken. Als de rebuffering van een video bijvoorbeeld langer duurt dan vijf seconden, kan dat kijkers kosten. Hetzelfde geldt voor de opstarttijd: als dit langer duurt dan 5 seconden, dan is 70% van het publiek al weg. Waar denkt Hettema dat het meeste geld wordt verdiend met online video. Hettema: “Dat is heel divers. Ik zie overal een grote groei.”

Guido Hettema (Akamai)

Media Distillery distilleert waar video over gaat Joost de Wit is co-founder van Media Distillery, een bedrijf dat realtime kan analyseren waar video of audio over gaat op basis van beelden spraakherkenning. Het principe is simpel, vertelt De Wit. In het platform van Media Distillery kan video, televisie en radio-content worden geladen. Het platform analyseert de content op een paar niveaus: de EPGinformatie, de teksten die worden uitgesproken, de aanwezigheid van logo’s en het onderwerp. Deze informatie wordt direct weer als een rijke vorm van metadata aan de content toegevoegd. De service is in oktober gelanceerd. Media Distillery gaat het inzetten op twee markten: Mediamonitoring en Broadcasting. Te beginnen met Mediamonitoring waar de service nu ook al in gebruik is. “Er zijn partijen die voor bedrijven in de gaten houden waar ze in de media worden genoemd. Met onze service kan dat nu ook voor radio van televisie.” In Broadcasting heeft De Wit twee pilots lopen. De eerste is het ontsluiten van het BNN Nieuwsradio-archief. “Het is nu nog moeilijk om het audioarchief te doorzoeken. Als dat beter gaat, kan de content worden hergebruikt. Het verdienmodel hierbij is (relevante) advertenties.

Joost de Wit (Media Distillery)

151

Samen TNO onderzoekt Media Distillery ook de mogelijkheden van een persoonlijke nieuwsuitzending. “Als je weet welk nieuws de kijker graag ziet, kun je mensen relevant nieuws aanbieden.” De service is dus een soort nieuws-genius. Verdienmodel is ook hier (relevante) advertenties.

Divimove helpt YouTube-talenten met geld verdienen Het aantal Multichannel Networks (MCN) groeit snel. Eugene Hendrikx is Country Manager Benelux bij Divimove, een MCN ofwel een YouTube partnernetwork dat aangesloten videomakers een sterkere marktpositie geeft en zo aan inkomsten helpt. Divimove heeft 1600 partners en 700 miljoen views per jaar. “We helpen talenten met het bouwen van een toekomst op YouTube en daarbuiten.” Geld verdient de MCN met name aan advertentie-inkomsten op YouTube. Talenten delen daarin mee. YouTube houdt zelf 45% van advertentie-inkomsten en geeft 55% aan de contentmaker.

Eugene Hendrikx (Divimove)

Hendrikx zet eerst even uiteen wat het grote onderscheid is tussen de traditionele omroep en YouTube. Bij televisie bepaalt de distributeur en de omroepbaas wat er te zien is. In beeld zijn betaalde acteurs of betaalde presentatoren. Op YouTube zijn er geen decisionmakers, content is gratis te verspreiden en talenten maken filmpjes vanuit passie. De betrokkenheid met de kijker is groot. “Wat telt op YouTube is authenticiteit. De kijkers hebben onmiddellijk door of iets ‘echt’ is of gespeeld. Als YouTube-talenten naar Broadcasting worden gehaald, dan werkt dat vaak niet.”

152

Business Impact

YouTube-talenten bereiken soms sterren-status. In Amerika zijn YouTube-talenten soms al populairder dan mainstream-sterren. Ook bedrijven verschuiven hun advertentiebudgetten naar YouTube. “Het voordeel van YouTube is dat doelgroep en markt heel duidelijk te targetten zijn.” Divimove opende dit jaar in samenwerking met Blue Circle een green screen studio waar de aangesloten videomakers professionele producties kunnen maken. Voor Ubisoft produceerde ze onlangs een serie van 5 video’s ter promotie van de lancering van het nieuwe spel ‘'Far Cry 4’ dat recent op de markt gebracht is. Onder leiding van een karakter uit de game moesten de YouTubers in teams tegen elkaar strijden in Fear Factor stijl opdrachten. De video’s werden vervolgens gepubliceerd op het kanaal van de YouTubers en dat leverde maar liefst 500.000 unieke kijkers op. Kun je leven van YouTube? Eugene Hendrikx vertelt dat Divimove een aantal talenten heeft die van hun inkomsten kunnen leven.

Zoomin.tv verdient met online video maken Jan Riemens is oprichter/eigenaar van Zoomin.tv, een online videonetwerk met meer dan 110 miljoen unieke bezoekers per maand via 1650 websites. Zoomin.tv begon ooit met nieuwsvideo’s maken. In 2004 was dat nog alleen in Nederland, nu opereert Zoomin.tv in ruim 45 landen met 2000 professionele videojournalisten die zorgen voor een steady stroom aan nieuwe content over elk onderwerp dat een interessante omgeving biedt voor adverteerders. Zoomin. tv staat wereldwijd nummer 11 qua uniek bereik. Wat valt er nu te verdienen aan online video? Voor populaire YouTubers kunnen de verdiensten hoog op lopen. Jack Septiceye, een populaire gamer, heeft een bruto omzet van een half miljoen dollar per maand. Maar algemene cijfers zijn niet te geven. Wat is een content network waard? Jan Riemens stelt dat er de afgelopen 12 maanden 12 grote acquisities zijn geweest. Kopers zijn vooral grote mediabedrijven die bij willen blijven, zoals contentbedrijven als Disney, een televisienetwerk als RTL of venture capital-bedrijven. Met de overname van het mode- en beautynetwerk StyleHaul door RTL was volgens Riemens 151 miljoen dollar gemoeid. Dat is 150 dollar per 1000 views. Disney nam Maker Studios over voor dik 500 miljoen dollar. Content is king, ook in online video. Er is steeds meer behoefte aan uniek materiaal, stelt Riemens. Voor adverteerders is het steeds moeilijker om aandacht voor hun advertentie te krijgen: het traditionele digitale adverteren is digitaal behang geworden. Alternatief is ‘native advertising’, zorgen dat de boodschap onderdeel uitmaakt van de kijkervaring, bijvoorbeeld doordat YouTubers producten gebruiken of noemen. “Content is de nieuwe preroll”, zegt Riemens. Jan Riemens (Zoomin.tv)

153

Ericsson nieuwe iMMovator participant Raymond Lamphen, directeur Ericsson, deelt officieel mee dat Ericsson participant is geworden van iMMovator. De gigant op het gebied van mediatechnologie heeft wereldwijd meer dan 100.000 medewerkers en denkt bij iMMovator Iets te kunnen brengen, maar ook zeker iets te kunnen halen. Ericsson is groot geworden in de lineaire televisie en radio en ondersteunt nu haar traditionele klanten in de overstap naar digitale televisie. “Wij ondersteunen ze dusdanig dat ze zich geen zorgen hoeven te maken over de technologie.” Raymond Lamphen (Ericsson)

Streaming Bee plaveit de weg tussen video en cash Cees Smits, Manager Hoek & Sonépouse, vertelt over Streaming Bee. Streaming Bee is een white label VoD-distributieplatform waarop bedrijven hun content veilig en tegen betaling kunnen aanbieden aan hun eigen achterban. De dienst is een beetje vreemde eend in de bijt van het bedrijf. Hoek & Sonépouse is groot geworden met diensten als in nasynchronisatie, ondertiteling, encodering en distributie. Ook slaat het bedrijf videocontent op voor hun klanten. Hun opslagservice inspireerde om een distributieplatform te ontwikkelen: “We hebben onderzocht hoe we geld kunnen verdienen met de content van anderen.” Streaming Bee is betaalbaar, schaalbaar en flexibel. De eerste twee projecten draaien al met Streaming Bee. De eerste is The House of Yoga, waarin een groep yogascholen yogavideo’s van hoge kwaliteit aanbieden. Het tweede project is een pilot met dansscholen, die hun eigen achterban willen benaderen.

Cees Smits (Streaming Bee)

Quadia personaliseert video voor hogere conversie Nico Verspaget is oprichter van Quadia, specialist in gepersonaliseerde video. Quadia helpt bedrijven met ‘one size fits one’ communicatie via video, waaronder webinars, televisie voor zeer kleine doelgroepen (met name in de medische sector) en dan nu ook – en sterk in opkomst – de personal video message. Dit is een video die is afgestemd op de klant door gebruik van zijn naam en bijvoorbeeld gegevens over afname en dienstenpakket. Verspaget laat een voorbeeld zien van de welkomstvideo van energiebedrijf Oxxio, waarbij gedurende het filmpje de naam Nico Verspaget, de te betalen energieprijzen en de afgenomen producten zichtbaar zijn. Personalisering verhoogt de conversie, stelt Verspaget. Enige cijfers: 75% van de mensen die een sms of email ontvangt met de mededeling dat er een persoonlijke boodschap is, opent dit bericht. 84% start vervolgens ook daadwerkelijk de video, 77% kijkt de video tot het einde en 34% maakt een My Oxxio-account aan. In het filmpje vertelt Oxxio over zaken waarvoor veel mensen anders het callcenter zouden bellen. Een callcentergesprek kost vaak rond de 6 euro, een filmpje slecht 26 cent. Het welkomstfilmpje is daarmee een efficiënte manier om kosten te besparen.

Nico Verspaget (Quadia)

154

Business Impact

Clipster maakt customized YouTube-kanalen Loek Wermenbol, CEO Clipster, heeft software ontwikkeld waarmee een YouTube-kanaal volledig naar wens van de klant kan worden ingericht. Daarmee voldoen ze aan een vraag, want de corporate ondernemingen hebben YouTube ontdekt. Alleen de YouTube-omgeving is voor hen niet optimaal. Clipster kan een YouTube-kanaal volledig customizen en inrichten naar de doelstellingen van de klant. Een voorbeeld is het YouTube-kanaal van KLM dat nauwelijks meer als YouTube-kanaal te herkennen is. Clipster heeft speciale toestemming van YouTube gekregen om hun toepassing te gebruiken. Loek Wermenbol (Clipster)

Wat maakt een customized YouTube-kanaal tot een succes? Wermenbol stelt dat de context aantrekkelijker is dan bij een normaal YouTube-kanaal. Content kan worden gecategoriseerd, er kan ruimte zijn voor sociale interactie en het is makkelijker om aan te sturen op conversie. “Maar het allerbelangrijkste is dat je mensen aan boord houdt. In de normale YouTube-omgeving staat rechts een lijst met kijksuggesties en aan het einde van een filmpje volgt een mozaïekbeeld. Met de Clipster-oplossing bieden die alleen kijksuggesties voor ander ‘eigen’ content en niet voor content van derden. Het rendement? Met toestemming van KLM geeft Wermenbol inzicht in de resultaten zonder veel cijfers te noemen. De intentie tot delen is 47%, normaal is dat 30%. Videokijktijd, het aantal views, clickrate en de subscription rate zijn sterk gestegen.

Mediakraft Network: online televisiezender Jonatan de Boer is Manager Operations van Mediakraft Network, een MCN met 2.500 partners (sterren en talenten) en 450 miljoen views per maand. De Boer vergelijkt de opzet van Mediakraft Network met een traditioneel omroepbedrijf. De MCN kent een thematische zenders, die ieder weer formats hebben. Dat is handig voor adverteerders en kijkers, stelt De Boer. De populariteit van de MCN is te danken aan de populariteit van hun ‘sterren’. Mediakraft Network is een partnernetwerk dat de 2500 partners helpt met workshops, sales, productie, juridische kwesties. Het is uitdrukkelijk de bedoeling om hun talenten en sterren vooruit te helpen. “Veel populaire YouTubers hebben volgers, maar geen geld. Wij kijken ook hoe ze offline geld kunnen verdienen. We hebben bijvoorbeeld een goochelaar die zijn trucs online zette en dankzij samenwerking met de Mediakraft Network meer betaalde optredens heeft.” Jonatan de Boer (Mediakraft)

155

Het netwerk biedt ook mogelijkheden om geld te verdien voor adverteerders, zoals branded entertainment. “We linken merken en producten aan creators en aan programma’s die de millennials boeien.” Wat verdienen de YouTubers? De Boer: “Dat verschilt”.

DYTG: het succes van de Nederlandse VidCon Eelco Kingma is oprichter van DYTG, the Dutch Youtube Gathering, Nederlands grootste evenement voor online video. Kingma is al vanaf 2001 geïntrigeerd door online video communities, zoals Cybertown. “Communities met een nieuwe sociale dynamiek, eigen regels, waarden en normen en een unieke maatschappelijke opbouw.” In 2007 schreef hij zijn HBO-scriptie over online communities en een jaar later organiseerde hij in juli 2010 zijn eerste eigen event voor de online video community in Nederland. Dat eerste event trok 50 man. Een paar events later in oktober 2011 waren dat al 500 mensen. Kingma had ondertussen van DYTG een stichting gemaakt en studeerde af op online communities aan de MMI. Hij wilde de online video community openbreken voor meer samenwerking en kennisdeling. In september 2012 trok het negende DYTG-event al 700 man. Voor 2015 heeft Kingma een tweeEelco Kingma (Dutch Youtube Gathering) daags event gepland in mei en mikt hij op 6000 bezoekers. De eerste dag is bedoeld voor de Industrie met discussiepanels, workshops en inspirerende sprekers, de tweede dag is voor de makers. Hoe verdient hij geld aan dit geheel? “Ik verhuur mezelf als eventorganisator aan de stichting.”

Age of Media match makers met merken Semir Vurgun is partner manager van de MCN Age of Media. Vurgun is zelf YouTuber geweest en wil met Age of Media zorgen dat creators geld verdienen. Hij heeft daarvoor verschillende modellen, waarbij ook geld verdienen buiten YouTube om een rol speelt, bijvoorbeeld door verkoop van Merchandizing (personal branding) of het bezoeken van events. Al is het volgens hem in Nederland nog niet echt vanzelfsprekend dat een YouTube-ster wordt betaald om op te komen draven. Wat wel inkomsten genereert, is als de YouTubers unieke content creëren. Onlangs matchte Age of Media vier creators aan het merk Aion (games), die de creators betaalde voor het creëren van content over hun games. Het totale budget hiervoor was 3500 euro. Elke creator ontving 875 euro waarvan 20 procent naar Age of Media ging. Totaal bleef 700 euro over. “Een mooie extra verdiensten boven de Adsense-inkomsten (advertentieinkomsten YouTube).” Wat verdient een YouTuber? Vurgun: “De populairste YouTuber bij Age of Media heeft 560.000 subscribers en hij kan van zijn inkomsten leven.” Vemir Vurgun (Age of Media)

156

Business Impact

NewBeTV: geld maken met mooie dingen Jeroen Koopman is Creative Producer bij NewBeTV, dat (crossmediale) formats en campagnes voor web en televisie maakt en bekende YouTubers vertegenwoordigt. Koopman: “We geloven niet in geld verdienen, maar in mooie dingen maken, want daar verdien je pas echt veel geld mee.” Bij online video telt kwaliteit en bereik, stelt Koopman. Met een combinatie van die twee creëer je duurzame waarde. De populaire YouTuber en gamer Pewdiedie kan dan als een tierelier scoren met 60 miljoen views, maar zijn filmpjes zijn van slechte kwaliteit en dus niet duurzaam.

Jeroen Koopman (NewBeTV)

NewBeTV maakt bijzondere producties die ook buiten de YouTube wereld zijn opgevallen, zoals ‘Marokkaan geeft rijles’ en ‘Max & Billy’s drill machine girl. Max & Billy’s drill machine girl was gemaakt voor MovieZone, een project om mensen te enthousias meren voor film maken. Het project begon als een webserie voor MovieZone en een online platform. De serie had veel potentie, maar er was te weinig budget om het project verder te ontwikkelen. NewBeTV i nvesteerde mee. De serie is vervolgens uit de online wereld op televisie gekomen bij Veronica, ingestuurd naar festivals, uitgezonden bij France 4 en nu ook te zien bij Canal Play (de Netflix van Frankrijk). Koopman: “De inkomsten uit deze productie pompen we terug in nieuwe projecten. Zo blijven we er allemaal aan verdienen.”

157

CO LU M N

➔

DE INNOVATIE MOTOR

Om misverstanden te voorkomen: die laatste Nederlandse film komt niet uit de filmfabriek! Die bestaat namelijk niet. Die film is het resultaat van een tijdelijk samenwerkingsverband van mensen met allerlei verschillende vaardigheden die elkaar op het juiste moment hebben weten te vinden. Zo gaat het al een tijdje met films, zo maken we in de creatieve industrie tegenwoordig dingen. Als het klaar is gaat ieder weer zijn weg, op zoek naar een nieuwe klus en naar ideeën om een volgende keer nog interessantere dingen te kunnen doen en leveren. In steeds meer economische sectoren zie je deze ontwikkeling die er voor zorgt dat de arbeidsmarkt een ander aanzien krijgt (zzp’ers) en dat bedrijven anders worden georganiseerd. Die bedrijven moeten wel omdat alles om hen heen in hoog tempo verandert. Innovatie zorgt voor nieuwe technieken en hulpmiddelen en maakt nieuwe business modellen mogelijk. Dat vraagt om creatieve mensen met een onbelemmerde geest. Dwarsdenkers soms, die tegen de stroom in willen gaan en die de vruchten willen plukken van de technologische veranderingen omdat ze juist daardoor tal van nieuwe kansen zien. Het zorgt ook voor ongelukken onderweg, want ook deze revolutionaire verandering verorbert soms de eigen kinderen. Wie zich niet snel genoeg aanpast aan de razendsnelle opkomst van de digitale kenniseconomie kan de boot missen en wie zich niet voldoende orienteert op de veranderingen in zijn vak of business krijgt een probleem. Bedrijven die het zicht op de ontwikkelingen in hun markt kwijtraken lopen het risico dat niet te overleven. Natuurlijk, dat soort processen d eden zich altijd al voor in de economie, maar nog nooit in het tempo zoals we dat van vandaag de dag zien. De innovatie motor – die nodig is voor economische groei en ontwikkeling – zorgt voor een snel veranderende wereld waarop ondernemers zullen moeten anticiperen. Bij de Kamer van Koophandel, als knooppunt van ondernemend Nederland, zien we dagelijks hoe snel die wereld van ondernemers en ondernemingen verandert. Soms met onstuimige groei; met opsplitsingen; met gelegenheidscombinaties en – steeds vaker – met startups. Een wereld waarin de bakker nadenkt over de combinatie van 3D-printing en taarten, de post geen brieven meer bestelt maar pakjes, elektrische auto’s en parkeren samen een uitdaging vormen en waarin de koelkast straks zijn eigen bevoor rading monitort. Een dynamische wereld van bedrijven en bedrijfjes die ook steeds vaker buiten de eigen specifieke sector aan de slag gaan. Er ontstaan nieuwe combinaties tussen bedrijven uit verschillende sectoren die ook wel crossovers worden genoemd. Die hebben de potentie om hele innovatieve diensten en producten te gaan ontwikkelen, maar helemaal vanzelf gaat dat niet. Soms speelt een verschil in cultuur hen parten en soms zorgt een verschil in werkwijze voor het stranden van goede ideëen. Crossovers worden door de bedrijven die er mee aan de slag gaan ook ervaren als meer risicovol dan innovatie binnen de betrekkelijke veiligheid van de eigen tak van sport. Op dat punt kan de Kamer van Koophandel het gat tussen verschillende sectoren vullen met advies op basis van de opgedane ervaring in de negen topsectoren die Nederland kent. Crossovers blijken vaak ook nog voor extra hoofdbrekens te zorgen als het op financiering aankomt. Binnen de conservatieve bankwereld wordt er vaak met argwaan naar gekeken, maar ook de financiele wereld verandert gelukkig in hoog tempo. Ook daar gaat het kwartje vallen. Linde Gonggrijp is Directeur Regionale Relaties en Dienstverlening van de Kamer van Koophandel

158

Crossovers ➔

Inleiding

➔

n centraal tijden le e d n e n e rk e w n Same

➔

e Hersengestuurd

➔

aar Smart Create Energy: N

➔

s Connected home

➔

roen zijn fest Debatlabb: Hoe g

➔

n Actief oud worde n e d n zo e G : h lt Create Hea

➔

rb Eerstestap.nl ove

➔

es afgerond cc su t e m b u H h lt IPC Dutch Hea

s Mix & Match

ntspannen o te n te n ë ti a p t putergame help

com

Energy Cities

met NET2GRID ivals in 2030?

➔ ➔

n adviseur

tussen klant e rugt kenniskloof

e dicatie-ontrouw

me er εMMA schudt k k e w d se a b d u Clo r patiënten wakke

ver grenzen heen o k ij K r: e rg e sb n Wolfe Column Barbera

CROSSOVERS Kennis en expertise uit de (cross) mediasector zijn in steeds meer andere sectoren van toege voegde waarde. Denk aan ontwerpen voor gedragsverandering in de energiesector of games die revalidatie leuker maken. Voor de een is het ‘gewoon een andere opdrachtgever’, maar het toepassen van digitale mediadiensten/producten in een andere sector wordt met een mooi woord ‘crossover’ genoemd. Een kansrijke ontwikkeling, niet alleen om meer in komsten te genereren, maar ook om onze industrie in te zetten om een bijdrage te leveren aan de maatschappelijk uitdagingen! Twee sectoren waar we grote kansen zien voor succesvolle crossovers zijn de Health en de energiesector. Dit zijn ook de crossovers die dit jaar samen met CLICKNL concreet zijn uitgewerkt.

Health Gezond zijn en gezond blijven, healthy ageing, en gezonde levensstijl zijn thema’s die veel mensen bezig houden en kansen biedt voor velerlei innovaties. Daarnaast is de zorgsector zelf ingrijpend aan het veranderen. Van een verzorgingssamenleving gaan we naar een participatiesamenleving waarbinnen we steeds meer zelf moeten regelen. Je wordt sneller ontslagen uit het ziekenhuis dan vroeger, en mantelzorg en zelfmanagement worden steeds meer aangeprezen. Dat past overigens ook goed bij de nieuwe generatie die gewend is om zelf van alles te regelen. Met alle toepassingen rond Quantified Self kunnen we steeds meer meten en zijn we steeds beter op de hoogte in wat voor staat ons lichaam is. Zelfmanagement en zelfzorg passen daar goed bij. Het maken van applicaties en toepassingen die daarvoor ingezet kunnen worden is iets waar de Media en ICT industrie goed voor ingezet kunnen worden. Of denk aan applied games die toegepast worden in de zorg om nieuwe artsen te trainen. Dit speelt overigens niet alleen in de zorg, ook rondom educatie en veiligheid zijn al mooie crossovers te zien. Wist u bijvoorbeeld dat het leger veel geld investeert in applied games om hun militairen in een virtuele wereld te trainen? Healty ageing is het thema van de komende jaren. We worden steeds ouder en blijven langer actief. Maar we willen ook in staat zijn ondanks eventuele gebreken langer thuis te blijven wonen. Om gezond te blijven is het van belang dat we in beweging blijven. Ook hier gaat het dus om gedrag en beïnvloeding van gedrag, iets waar de creatieve industrie in is gespecialiseerd. Op een manier waarbij de mens centraal wordt gesteld. Het leuker maken van de activiteit (bijvoorbeeld door spelelementen toe te voegen), de informatie beter te presenteren of door de gebruikers te verleiden tot ander gedrag zijn bijvoorbeeld mogelijke oplossingsrichtingen.

160

Crossovers

Energy Ook binnen de energiesector liggen er veel vraagstukken rondom gedragsverandering waar de creatieve industrie op kan inspringen. Centraal staat de transitie van de energiesector van een centrale (fossiele) energievoorziening naar een decentrale, duurzame energievoorziening, waarbij energie op lokaal niveau wordt opgevangen, opgewekt en opgeslagen voor lokaal gebruik. Iedereen in Nederland krijgt met deze transitie te maken. Eind 2013 werd de ‘Green Deal Smart Energy Cities’ getekend. Via de deal wordt een extra impuls gegeven aan de verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening door de uitrol van nieuwe concepten, producten en diensten die nodig zijn voor om die transitie te ondersteunen met slimme systemen en oplossingen, maar ook met een vernieuwende aanpak. Meer over de Green Deal leest u verderop in dit hoofdstuk. De rol van de creatieve industrie is om de eindgebruiker hierbij centraal te stellen. Slimme energieconcepten zullen niet succesvol zijn als ze niet breed toegepast worden door de eindgebruikers. Of beter gezegd: door de klanten van het energiesysteem. Klanten die in toenemende mate ook producenten worden. De creatieve industrie kan op veel fronten daarbij van dienst zijn, bijvoorbeeld door het ontwerpen van oplossingen voor een heel gebied, door het mobiliseren en betrekken van gebruikers door middel van games, of in het ontwerpen van de aangeboden innovatieve producten en diensten of zelf die diensten te exploiteren. Een andere overlap ligt op het gebied van big data. Energie zal in de toekomst lokaal worden opgevangen, opgewekt, opgeslagen en gebruikt. Daarbij speelt data een cruciale rol. Ook hier kan de media-industrie en rol vervullen door diensten te ontwikkelen rond de beschikbare data. Maar daarnaast zijn er nog vele andere crossovers te bedenken. Zo zal CLICKNL zich ook gaan richten op ‘Smart Industry’ en is er al een 4e crossover ingericht rond retail en e-commerce: de nieuwe winkelstraat. Ons winkelgedrag verschuift steeds meer van offline naar online en dat zorgt voor hele nieuwe business. Winkelcentra die steeds meer investeren om hun klant van dienst te zijn en te binden, samen met lokale horeca en cultuurcentra. Maar ook de schaduwzijde van meer leegstand en pakketdiensten die overuren draaien. Welke uitdagingen maar vooral ook kansen brengen deze verschuivingen met zich mee en hoe spelen we daar op in? Crossovers klinkt misschien als een duur woord, maar het geeft eigenlijk vooral aan welke kansen er voor de creatieve industrie liggen in andere sectoren. Denk out of the box en ga in een van de Mix&Match bijeenkomsten die we met KvK organiseren op zoek naar nieuwe toepassings gebieden! De wereld is zo groot, maar je zult zien dat er veel raakvlakken zijn!

161

➔

SAMENWERKEN EN DELEN

CENTRAAL TIJDENS MIX & MATCH Voor innovatieve ondernemers zijn er diverse regelingen beschikbaar om onderzoek naar jouw nieuwe dienst of product te financieren. Echter, veel van deze regelingen zijn niet erg bekend. Daarnaast weten onderzoekers en ondernemers elkaar nog niet optimaal te vinden. Om dit te stimuleren werd op 5 maart ‘Mix&Match’ georganiseerd: een event gericht op samenwerken en delen. Op 5 maart kwamen ruim 250 onderzoekers en ondernemers bij elkaar in het Mirror Centre in Amsterdam voor het Mix & Match event. NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), Amsterdam Economic Board, Kamer van Koophandel, Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA en CLICKNL organiseerden deze voorlichtings- en matchmaking bijeenkomst om informatie te geven over diverse regelingen en onderzoekers en ondernemers met elkaar in contact te brengen om met deze kansen aan de slag te gaan.

Freek van't Ooster (CLICKNL)

162

Dagvoorzitter Freek van ’t Ooster (CLICKNL) opent de middag en geeft een kort overzicht van de deelnemers. Merendeel van de bezoekers is afkomstig uit het bedrijfsleven (60%), 30% is werkzaam bij kennisinstellingen en 10% werkt bij de overheid. Een mooie mix van mensen met verschillende interesses die tijdens de middag met elkaar in gesprek zullen gaan. Maar voor het zover is geven eerst twee ervaringsdeskundigen een presentatie over samenwerking tussen onderzoekers en ondernemers.

Crossovers

Jay de Groot: vertalen is key Jay de Groot vertelt het verhaal van zijn bedrijf Science Rockstars. Deze innovatieve start-up vertaalt wetenschappelijke principes omtrent Persuasion (Van o.a. Robert Cialdini) naar een oplossing voor e-commerce websites. Binnen no-time ziet hun software met welke argumenten ze jou kunnen overtuigen. Science Rockstars combineren gedragswetenschappen en technologie om de volgende generatie marketingoplossingen te realiseren.

Jay de Groot (Science Rockstars)

Deze vertaling is een langdurig proces geweest waarbij wetenschap en business bij elkaar moesten worden gebracht. Vier jaar complex wetenschappelijk onderzoek (van Maurits Kaptein, een van de oprichters van Science Rockstars) wordt verwerkt tot toepasbare diensten, zonder wetenschappelijk sausje. Zo heeft Jay met veel opdrachtgevers om tafel gezeten om de software en de theorieën toe te lichten. Het boeiendste aan het hele proces vindt Jay de verschillende, bijzondere mensen die bij elkaar gezet werden. Dat het bedrijfsleven geen interesse zou hebben in wetenschap heeft Jay niet zo ervaren. Het gaat er alleen om dat de juiste taal wordt gebruikt. Zo vinden de opdrachtgevers het heel erg interessant als ze uitgenodigd worden voor een event van Science Rockstars waar een “facebookprofessor” komt spreken.

Irene Costera Meijer: op naar de kennisgemeenschap Irene Costera Meijer is onderzoekster op de VU Amsterdam en heeft veel ervaring met onderzoek doen in samenwerking met het bedrijfsleven. Wat haar opvalt is dat de tegenstelling tussen onderzoekers en het bedrijfsleven het debat over samenwerking tussen beiden domineert. Universiteiten willen fundamenteel onderzoek doen dat zinvol en nuttig is voor de samenleving. Bedrijven willen snel en goedkoop aan resultaten komen uit het onderzoek. Als zij investeren in wetenschappelijk onderzoek vinden zij dat te theoretisch, voorziet het niet in hun kennisbehoefte en duurt het te lang voordat ze resultaat zien. Irene pleit ervoor om het woord “valorisatie” niet meer te gebruiken. Dit begrip suggereert eenrichtingsverkeer en benadrukt het “wij en zij” in onderzoek. Om onderzoekers en bedrijven bij elkaar te brengen is het beter te spreken over kennisdeling en kenniscirculatie. Kennis gaat verder Irene Costera Meijer (VU Amsterdam) dan het onderzoeksrapport, het genereert nieuwe oplossingen. Daarvoor is een langdurige relatie tussen een bedrijf en een onderzoeker nodig. Bovendien moeten ze dezelfde taal spreken. Een andere succesfactor is het nemen van tijd voor een goede vraagarticulatie. Wat is de vraag achter de vraag achter de vraag? En dan nog de vraag daar weer achter? Voor die analyse wordt vaak te weinig tijd genomen waardoor het onderzoek niet het inzicht levert dat eigenlijk nodig is.

163

Overzicht van regelingen Na de twee praktijkverhalen geeft Janneke van Kersen (NWO) een overzicht van regelingen die onderzoekers en ondernemers kunnen gebruiken om hun onderzoek te financieren. CLICKNL, het innovatieplatform voor de Creatieve Industrie, heeft een strategische Onderzoeks- en Innovatieagenda geformuleerd die ten grondslag ligt aan de regelingen van de deelnemende organisaties. Voordat je een voorstel gaat indienen is het dus aan te raden om meer over de kennisthema’s na te lezen in de onderzoeks- en innovatie-agenda.

Janneke van Kersen (NWO)

Er zijn vier organisaties die regelingen voor onderzoek en bedrijfsleven aanbieden:

De Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO, voorheen AgentschapNL) richt zich op Europees onderzoek en onderzoek voor het MKB. Voor Europa is vooral het onderzoeksprogramma Horizon 2020 van belang, dat een hele reeks interessante calls heeft voor de creatieve industrie. Ben je geïnteresseerd in samenwerking met Europese partners dan is Horizon2020 een programma om te bekijken. Voor onderzoeksvragen van (MKB) bedrijven wordt in april de MIT regeling gepubliceerd (MKB Innovatie Topsectoren). Binnen deze regeling zijn instrumenten voor grote (Innovatie Prestatie Contracten) en kleine (kennisvouchers) projecten. In onderstaande slides is meer informatie over de sluitingsdata van deze regelingen. De expertise van TNO kan via diverse regelingen ingezet worden door bedrijven. Dit varieert van vraagarticulatie en allerlei vormen van kennisoverdracht tot kennisontwikkeling in groot Europees verband. Ook NWO biedt een groot aantal regelingen aan voor kleine en grote projecten aan. Daarbij spelen zowel de Strategische Research agenda van CLICK, als de Human Capital agenda een rol. Zo is er bijvoorbeeld de KIEM regeling voor vraagarticulatie als basis voor structurele (en op termijn) g rotere samenwerkingsprojecten. Daarnaast is er de Call voor embedded en strategisch onderzoek, waarbij de uitbouw van samenwerking centraal staat. SiA is het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht onderzoek en is vooral interessant voor HBO onderzoek. Hogescholen doen samen met bedrijven toegepast onderzoek dat bijdraagt aan het oplossen van problemen in de beroepspraktijk.

Boegbeeld Topsector Creatieve Industrie: Barbera Wolfensberger Voordat de deelnemers zelf aan de slag konden gaan tijdens de rondetafel discussies interviewt Freek van ’t Ooster Barbera Wolfensberger, het kersverse nieuwe boegbeeld van de Topsector Creatieve Industrie. Een bijzondere, versplinterde industrie, omdat we bestaan uit veel kleinere bedrijven. Als ondernemer heeft Barbera nog nooit gebruik gemaakt van een regeling en had ze nog weinig ervaring in het samenwerken in de driehoek bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. Er ging daarom een wereld van haar open. Het is belangrijk dat er meer wordt gedaan aan de bekendheid van regelingen en het leggen van verBarbera Wolfensberger

164

Crossovers

bindingen, bijvoorbeeld door CLICKNL. Maar het initiatief ligt eigenlijk vooral bij de ondernemers zelf. Barbera raadt iedereen daarom aan om open-minded en nieuwsgierig de tafeldiscussies in te gaan. Zelfs als je al precies weet wat je wilt laten onderzoeken, stel je open voor nieuwe ideeën die je plan kunnen verrijken. Na deze plenaire presentaties is het tijd voor de deelnemers om zelf aan de slag te gaan. In maar liefst 2* 20 rondetafel gesprekken gaan de aanwezigen uiteen om in kleiner comité onderzoeksthema’s en vragen uit te wisselen. Er werd gediscussieerd over de centrale onderwerpen van komende jaar: • Ontwerpen van gedragsverandering (gamification, service design, validatie) , • Big Data (dataverzameling, datamining & data analytics, visualisatie, dienstenontwikkeling, (door)zoeken en vinden), • Social media & Smart devices: (smart wearables, nieuwe interactievormen), • Businesstransformatie (veranderende businessmodellen, validatie, meetbaarheid, return on creativity, disruptors), • Erfgoed in de digitale wereld (infrastructuur, zoek technologieën, interactiemodellen, duurzaamheid), • Ethiek, privacy, mediawijsheid en • Creative ontwerpmethoden (innovatieve formatontwikkeling, transmedia storytelling, taal, social design). Er werden volop idëeen en visitekaartjes uitgewisseld door de deelnemende bedrijven. Een aantal geeft tijdens de borrel enthousiast aan partners te hebben gevonden. Een geslaagde Mix&Match bijeenkomst!

165

U P DAT E

Mix&Match Mondays @ KvK In navolging tot de succesvolle eerste editie van Mix&Match is de Kamer van Koophandel eind 2014 gestart met het organiseren van maandelijkse edities van Mix&Match. De opzet van deze bijeenkomsten is vergelijkbaar met de eerste editie: in het eerste deel vooral informatie en inspiratie, in het tweede deel netwerken en matchmaking. Iedere keer staat er een andere crossover centraal bij de Mix&Match Mondays. In november kwam bijvoorbeeld Energie aan bod.

24 november: Mix&Match Energy In drie presentaties werden de deelnemers geïnformeerd en geïnspireerd rondom energievraagstukken. Freek van ’t Ooster van Create Energy (die verderop in dit hoofdstuk meer informatie over dit programma) gaf een inleiding op de energietransitie die gaande is en introduceerde het programma Create Energy. Henk van Raan, directeur facility/new business development van de Arena, lichtte toe wat de ArenA doet op het gebied van duurzaamheid. Ze hebben als doelstelling om in 2015 klimaat neutraal te zijn en zien zichzelf als belangrijke aanjager op het gebied van het duurzamer maken van de samenleving en slimmer maken van de energiemarkt. Bovendien zijn ze net gestart met het plan ZO Doen, waarbij het stadsdeel Zuid-Oost samen met de ArenA gaat experimenteren met nieuwe energie initiatieven. Tijdens de Mix&Match werden deelnemers opgeroepen om te brainstormen over de opzet van dit programma. Tenslotte gaf Robert van de Hoed, lector Energie en Innovatie aan de Hogeschool van Amsterdam een aantal inspirerende voorbeelden uit de energie sector voor het slimmer en duurzamer maken van producten. Van Copenhagen Wheel (data gedreven innovatie om mensen te stimuleren te fietsen), tot de Smart High Way waarbij de strepen op een snelweg overdag opladen en ’s nachts licht geven. Na de inspirerende speeches gingen de deelnemers zelf aan de slag met een aantal vraagstukken die door organisaties gepitcht werden. Het was een vruchtbare middag!

166

Crossovers

SPOT ON

➔

HERSENGESTUURDE COMPUTERGAME HELPT PATIËNTEN TE ONTSPANNEN EN STRESS KWIJT TE RAKEN Mensen met psychotische stoornissen hebben vaak moeite om te ontspannen, stress kwijt te raken of de aandacht beter te focussen. Bestaande trainingen in deze vaardigheden zijn arbeidsintensief en moeilijk vol te houden. De computergame ‘Daydream’ van GainPlay Studio biedt uitkomst. Bijzonder is dat er geen muis of joystick aan te pas komt. De gebruiker bestuurt de game met zijn hersenen.

Geen muis of joystick “Deze game speel je niet met een muis, maar met je hersenen.”, vertelt Jan Jonk van Gainplay Studio. Om dit te kunnen draagt de speler een headset met sensor, die de hersenactiviteit meet. “Naarmate de gebruiker zich beter concentreert of ontspant, ziet deze de wereld op het scherm veranderen. Afhankelijk van de versie die iemand speelt is dit een kwestie van ontspannen, concentreren of het richten van de aandacht. “Het gaat erom de juiste hersengolven vast te houden. Het spel reageert dan ook direct op kleine veranderingen in hersengolven.” Het is een extra uitdaging om vervolgens extra elementen in de game ‘vrij te spelen’. Gebruikers trainen ondertussen op een speelse manier om hun aandacht goed te richten of hun lichaam te

167

ontspannen. “Behalve dat het leuk is, heeft spelen ook een gunstig effect op lichaam en geest van de persoon die het speelt.” De finalist van de Shell LiveWIRE Award is er dan ook van overtuigd dat het gebruik van ‘Daydream’ uiteindelijk tot een besparing op de zorgkosten leidt.

Meer doelgroepen Inmiddels wordt ‘Daydream’ breder ingezet dan uitsluitend bij de oorspronkelijke doelgroep van mensen met een ernstige lichamelijke beperking. “Het gaat onder meer om mensen met een psychotische stoornis. Bestaande therapieën nemen vaak veel tijd in beslag en slaan niet bij iedereen even goed aan.”‘Daydream’ blijkt een waardevolle aanvulling op deze therapieën. Het helpt hen om de stress te verminderen en de concentratie te verbeteren.

Positieve bevindingen pilot UMC Utrecht Op de afdeling van het Hersencentrum is bij 15 patiënten met een psychotische stoornis onderzocht welk effect het spelen van ‘Daydream’ heeft op de patiënten. “De bevindingen van de onderzoekers zijn positief,” aldus Jonk. “Op dit moment wordt gezocht naar funding om het onderzoek uit te breiden. Uiteindelijk moet dat duidelijk maken of het gebruik van ‘Daydream’ leidt tot een kortere behandelduur, een lagere dosis medicatie, minder psychotische symptomen of minder terugval.” GainPlay is het enige gamebedrijf in Nederland dat zich volledig gespecialiseerd heeft in games die gebruik maken van biofeedback. In de VS, Korea en Taiwan is reeds veel interesse voor ‘Daydream’. In de nabije toekomst wil Jonk ‘Daydream’ ook beschikbaar maken voor mobiele telefoons en tablets. “Daarnaast willen we een API (application programming interface) ontwikkelen waarmee producenten van biofeedback apparatuur zelf hun apparaten eenvoudig aan de game kunnen koppelen.” Ook verwacht de deelnemer aan de Shell LiveWIRE Award dat GainPlay Studio een serieuze speler kan worden binnen de markt van empathie games, waarbij mensen worden getraind om zich in te leven en emotionele keuzes te maken.

168

Crossovers

➔

CREATE ENERGY:

NAAR SMART ENERGY CITIES Create Energy is de uitwerking van de samenwerking die CLICKNL is aangegaan om de tran sitie in de energiesector te ondersteunen van een centrale energiesysteem naar een hybride, veel decentralere energievoorziening. Deze samenwerking is bekrachtigd bij de onderteke ning van de Green Deal Smart Energy Cities. Sinds de ondertekening is in meerdere sessies uitwerking gegeven met als belangrijkste de matchmakingbijeenkomst Smart Energy (12 mei) en de workshop Create Energy (7 juli). Op 22 oktober werd het programma gepresen teerd tijdens Design, Research & Innovation Festival DRIVE tijdens de Dutch Design Week.

Lancering tijdens Dutch Design Week In de middagsessie van Create Energy tijdens Design, Research & Innovation festival DRIVE zijn de concrete projecten gepresenteerd die uit de Green Deal Smart Energy Cities voortkomen. Hoe betrek je de eindgebruiker bij slimme energieconcepten en hoe houd je hen gemotiveerd? Dat is de vraag die er bij elk van de Green Deal projecten ligt voor de creatieve industrie. Binnen Create Energy wordt de samenwerking tussen de creatieve industrie en de energiesector uitgewerkt om de omschakeling van een centrale naar een hybride en decentrale energie

169

voorziening te ondersteunen. De creatieve industrie vormt in deze samenwerking de missing link om de slimme energieconcepten breed uit te zetten bij eindgebruikers. In de openingswoorden van deze middagsessie zijn Mary Ann Schreurs (wethouder Design, Innovatie & Duurzaamheid van gemeente Eindhoven), Frits Verheij (Topsector Energie) en Freek van ‘t Ooster (Kwartiermaker Create Energy) dan ook helder over de vraag die er voor de creatieve industrie ligt: hoe betrek je de eindgebruiker en hoe houd je ze gemotiveerd? In de presentaties van de lopende Green Deal projecten wordt die vraag verder concreet gemaakt.

Frits Verheij (Topsector Energie)

Green Deal Smart Energy Cities Op 13 november 2013 tekenden CLICKNL, 5 toonaangevende gemeenten, 4 TKI’s uit de energiesector en Netbeheer Nederland de ‘Green Deal Smart Energy Cities’, op uitnodiging van Minister Kamp en het ministerie van EZ. Via de deal wordt een extra impuls gegeven aan de verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening. Het ministerie en de betrokken gemeenten willen de uitrol van nieuwe concepten, producten en diensten die nodig zijn voor het ontwikkelen van intelligente energienetwerken stimuleren. Het is de bedoeling om voor 2019 maar liefst 100.000 Nederlandse gebouwen van nieuwe energieconcepten te voorzien. De innovatiekracht in de sector zelf wordt gebundeld via inbreng van de TKI’s Smart Grids, EnerGO, Solar Energy en Gas. Uniek in deze samenwerking is dat de topsectoren Energie en Creatieve Industrie hun handen ineen slaan. De Creatieve Industrie wordt gezien als de schakel tussen slimme energieconcepten en de brede toepassing daarvan door eindgebruikers. De uitdagingen in de energiewereld vragen om een onorthodoxe aanpak waarin de eindgebruiker centraal staat en een actieve rol vervult in het verzilveren van de innovatiekansen. De creatieve industrie kan op veel fronten daarbij van dienst zijn, zowel in het mobiliseren en betrekken van eindgebruikers door middel van games, als in een goed ontwerp van de aangeboden innovatieve producten en diensten, als in onze inbreng vanuit het ontwerp van gebouwen en energieconMinister Kamp en Valerie Frissen (CLICKNL) ondertekenen de cepten zelf. Green Deal

170

Crossovers

Smart Energie Data Het blok Smart Energy Data wordt afgetrapt door Ger Baron, CTO van gemeente Amsterdam. Met voorbeelden als de Energieatlas Amsterdam en de online varianten daarvan maakt hij duidelijk hoeveel meer er mogelijk is met open data en hoeveel inzicht daarmee kan worden verkregen. Hij kondigt tevens aan dat de toolkit voor deze data voor heel Nederland beschikbaar komt. Verder zal hij zich vanuit gemeente Amsterdam hard maken voor het realiseren van een open (energie) data platform in de context van de green deal, naast de lopende projecten in Amsterdam zoals in ZuidOost en in West. Na de gemeente volgen de ondernemers die zich nog veel dieper bezig houden met de mogelijkheden om data te verzamelen en opnieuw te gebruiken. Erwin Boon (MPARE) legt uit hoe zijn bedrijf energiegebruiksdata binnen een huishouden ver足 zamelt, hoe de consument eigenaar blijft van die data en hoe de beschikbaar gestelde data via het door MPARE ontwikkelde dataplatform ENDAX beschikbaar gesteld kan worden aan andere partijen, die hier diensten op kunnen ontwikkelen. Jaap Rutten (Greeniant) laat zien hoe zulke diensten eruit zien en hoe een goede app ervoor zorgt dat technologie als het ware onder de motorkap verdwijnt en zaken regelt voor de consument, waardoor deze alleen de voor hem relevante informatie op maat en op tijd krijgt aangedragen.

Building Smart Energy Cities Andy van den Dobbelsteen (TU Delft) benadert de Green Deal vanuit een heel andere kant. Via het studentenproject Pret-a-loger laat hij zien hoe een standaard rijtjeswoning van een nieuwe schil kan worden voorzien waardoor hetzelfde gebouw een nieuw leven kan beginnen. Volledig gemoderniseerd. Het project gooide hoge ogen tijdens de Solar Decathlon Europe 2014 in Versailles, won meerdere prijzen en is inmiddels opgebouwd als demo-woning op het terrein van de TU. Dit soort projecten is des te relevanter omdat aanpassingen voor een nieuwe energievoorziening vaak worden gecombineerd met renovatie van het bestaande gebouw/woning of van de wijk. Bij renovatie worden doelstellingen rond energieverbetering gecombineerd met aanpassingen voor zorg, voor veiligheid, voor isolatie, voor modernisering. De combinatie van die terreinen rond het gebouw, liefst in de context van de wijk is de meest effectieve route om echte resultaten te boeken. Floor de Jong (gemeente Groningen) laat zien hoe gemeente Groningen juist de vertaling p 足 robeert te maken naar de lokale inwoner en wat hem/haar bezig houdt. Soms is dat mee investeren in panelen op het dak van FC Groningen, maar ook initiatieven als Grunneger Power, een nieuw opgericht energiecollectief. Baanbrekend is het project Powermatching City, dat onder de Green Deal verder wordt uitgebouwd, in Groningen, maar ook door het hele land. Het project en de aanpak in de Groningse Thomsonstraat met nu nog 42 gezinnen wordt uitstekend uitgelegd in dit filmpje. Joop Ketelaers (gemeente Eindhoven) geeft nadere toelichting op Eindhoven Energieneutraal 2045 en zoomt in op het concrete project Eckart-Vaartbroek in Eindhoven-Noord. 1.300 huur足 woningen van corporatie Woonbedrijf en ca. 3.000 koopwoningen in deze wijk zijn toe aan 足renovatie en zullen binnen de Green Deal worden aangepakt. De voorgestelde aanpak is door EU geselecteerd als voorbeeldproject voor ontwikkeling als Smart City in het kader van het Horizon2020 programma. Joop ziet veel kansen voor samenwerking met de creatieve industrie!

171

Smart Energy Solutions Met het soort projecten als geschetst door Amsterdam, TU Delft, Groningen en Eindhoven is nu de beurt aan de creatieve industrie om aan te geven op welke unieke wijze zij kunnen bijdragen. Marcel van Heist (Afdeling Buitengewone Zaken) laat zien hoe belangrijk is om oog te hebben voor de persoon die je wilt benaderen/betrekken in zijn eigen context. Zijn bureau heeft daarvoor de methode Hidden Design ontwikkeld, waarmee via slimme prototypes deelnemers worden meegenomen in een ontwerpproces zonder zich daarvan bewust te zijn. Marcel toont het project Rural Energy dat zij op het platteland van India hebben uitgevoerd. Het lijkt ver verwijderd van de energietransitie in Nederland, maar toont precies aan waarom het zo belangrijk is de gebruiker/ consument/burger centraal te stellen in je hele aanpak. Kai Köllen (Ideate) heeft met Enexis gewerkt aan een ondersteunende aanpak bij de uitrol van slimme meters. Ideate ontwikkelde een geheel nieuwe benadering om gebruikers te activeren en te ondersteunen om actief te werken aan hun energiehuishouding, -besparing en -voorziening. Dat bleek eerst lastig omdat er veel “afhaak”momenten zijn op individueel niveau. Intenties en daadwerkelijk gedrag liggen uiteen. Via een service design-benadering is het concept Buurkracht ontwikkeld, dat met internetbureau Mangrove en Enexis ook is gerealiseerd. Buurkracht verplicht niets, legt niets op, maar stelt lokale communities in staat met elkaar werk te maken van de lokale energievoorziening. 40 communities gebruiken het al en de volgende 40 staan klaar. Marieke Zielhuis (Hogeschool Utrecht) laat zien hoe vanuit UCreate deze service design benadering zoals door Kai beschreven verder zal worden ondersteund. UCreate is het center of expertise voor de Creatieve Industrie van Hogeschool Utrecht en HKU. Marieke is al in gesprek om de Green Deal te gaan ondersteunen met service designer die de projecten binnen de Green Deal kunnen helpen kantelen naar projecten waarin de klant centraal wordt gezet. De benadering zal met Gemeente Eindhoven komende tijd worden getest en nader aangescherpt, maar UCreate staat klaar voor ondersteuning.

Create Energy Continued Kwartiermaker Freek van ’t Ooster (CLICKNL) vat de green deal nog een keer samen en behandelt kort ook andersoortige projecten die in Enschede en in Arnhem op stapel staan. De vijf gemeenten in de Green Deal dragen mogelijke projectlocaties aan en zorgen voor de contacten met de locatie-eigenaren. Inmiddels zijn zo’n 60 mogelijke projectlocaties aangewezen, goed voor ca. 30.000 gebouwen. En meer gemeenten willen aansluiten. De uitnodiging aan de creatieve industrie is te helpen deze projecten te redesignen tot een effectieve benadering rond de eindgebruikers. Dat kan om data-gedreven diensten gaan, om interfaces, om gebiedsontwerp, om bewoners van een wijk te activeren en mobiliseren, om collectieven te ondersteunen maar ook om de kennis van de gebouwde omgeving in te brengen. De Green Deal zal in december 2014 worden omgezet naar een opschalingsprogramma met meerdere projecten. Freek benadrukt dat in het project marktwerking centraal zal staan.

172

➔

CREATE ENERGY – GREEN DEAL VERTALEN NAAR PROJECTEN

Voorafgaand aan de lancering op 21 oktober werden er verschillende sessies gehouden om nieuwe ideeën te genereren. In deze creatieve sessies werd een eerste aanzet gemaakt over de rol die creatieve industrie kan vervullen bij verwachte projecten rondom burgercollectie ven, data gedreven diensten, renovatie in de sociale woningbouw, duurzaam bouwen en gedragsverandering.

Burgercollectieven Minouche Besters (Digitale Steden Agenda) liet tijdens de creatieve sessie op 7 juli zien dat er al veel burgerinitiatieven zijn rondom duurzame energie, van grote projecten tot kleinschalige initiatieven. Toch zijn er ook de nodige uitdagingen. Burgers hebben verschillende redenen om mee te doen, wat voor botsingen kan zorgen (de een doet het vanuit kostenbesparing, de ander voor zijn kleinkinderen). Ook wordt er veel verwacht van burgers die meedoen aan zo’n collectief, veel ingewikkelde zaken waar ze geen kaas van gegeten hebben. Vaak hebben zij ook nog een baan en hebben dus beperkt tijd beschikbaar.

173

Data gedreven diensten Hans Ottens (MPARE) gaf een inleiding op het gebied van data gedreven diensten. Ook hier gebeurt al veel, maar zijn er ook nog een aantal uitdagingen. Er is al veel hardware waarmee data verzameld en verwerkt wordt. Maar die data moet verwerkt worden tot mooie, gebruiksvriendelijke diensten waar mensen op zitten te wachten. Energie is niet sexy, hoe zorg je dat het toch top-of-mind wordt bij burgers?

Renovatie in sociale woningbouw Jan Roggebrand (Brainport) lichtte kort de uitdagingen toe die komen kijken bij renovaties in s ociale woningbouw. De woningbouwcorporatie treedt dan vaak op als coördinator en zoekt naar wegen om de bouwkundige renovatie te combineren met het invoeren van oplossingen voor duurzame energie, veiligheid enz. Belangrijke elementen zijn de communicatiestroom richting de bewoners en de weerstand die er mogelijk is. Hoe overtuig je bewoners mee te gaan in deze beweging? Hoe maak je ze mede eigenaar van deze initiatieven?

Energie en duurzaam bouwen Niet alleen is een gedragsverandering bij bewoners van belang, al bij de bouw kan er veel verbeterd worden. Henk Visscher (TU Delft) gaf verschillende voorbeelden waarbij er al bij de bouw wordt gekeken naar duurzame energie. Zo zijn er verschillende initiatieven waar ontwerpers experimenteren met nieuwe ideeën en kijken hoe dat uitwerkt. Met alle data die ver zameld wordt, krijg je een veel beter inzicht in de impact die vernieuwingen hebben. Zo zie je bijvoorbeeld dat naast energielabels van huizen ook het gedrag erg bepalend is. Bewoners van een huis met energie label G weten vaak heel goed dat ze moeten opletten met energieverbruik bijv door niet het hele huis te verwarmen.

Gedragsverandering De laatste inleiding kwam van Marieke Zielhuis (HU) en ging algemeen in op het stimuleren van gedragsverandering. Marieke legde uit dat het een kwestie is van het vinden van de juiste touchpoints. Bij gedrag spelen twee systemen een grote rol: reflectief systeem en impulsen. Als we iemand op zijn reflectieve systeem aanspreken kan je diegene uitleggen dat het energie zuiniger is om de trap te nemen in plaats van de lift. Maar soms is gedrag meer een impuls: we nemen de trap omdat die dichterbij is. Soms kun je beter de trap verplaatsen zodat het heel logisch voelt om de trap te nemen (“landscaping”).

174

Crossovers

Aan de slag! Vervolgens gingen de deelnemers zelf in kleine groepen aan de slag. Na 1,5 uur brainstormen werden de bedachte concepten aan elkaar gepresenteerd. Zo werden er apps bedacht op basis van data, een online platform dat burgercollectieven op weg helpt en systemen ontworpen waarmee buurten zelf hun energieverbruik en kostenbesparingen inzien en daarmee n ieuwe investeringen kunnen doen.

Matchmaking event: opmaat naar smart energy cities Op 12 mei organiseerden TKI Switch2SmartGrids (Topsector Energie) en CLICKNL (Topsector Creatieve Industrie) een dynamisch, interactief en lucratief matchmaking event voor ruim 180 ondernemers, innovators en nieuwsgierige frisdenkers. Bij Antropia in Zeist werd onder leiding van dagvoorzitter Monique van Dusseldorp het podium vrijgemaakt voor creatieve oplossingen rondom slimme energie. Deelnemers kregen een mix van informatie en inspiratie over energieprojecten voorgeschoteld. Ook was er een hele reeks pitches van nieuwe innovatieve energieprojecten. Doel was om deze, met input van het publiek, naar ’the next level’ te brengen. Een uitgebreid verslag is na te lezen op www.aanmelder.nl/matchmaking.

175

➔

CONNECTED HOMES MET NET2GRID In de VS heeft de slag om connected homes al plaats gevonden maar in Europa is ie pas net begonnen. Met de technologie van NET2GRID kunnen service providers en elektronica fabrikanten een hub creëren, die smart apparatuur via de router met het internet verbindt. Wat maakt NET2GRID bijzonder? ‘We zijn een klein bedrijf uit Nederland dat in een globale nichemarkt een rol speelt. Dat zie je niet veel.’ NET2GRID begon als startup in 2011. ‘Aanleiding was de wijze waarop service providers en elektronicafabrikanten in de huidige markt worstelen met de wijze waarop ze interessant kunnen blijven’, vertelt CMO Michel Muurmans. ‘In de VS vond in dat kader de afgelopen jaren een slag om connected homes plaats. In Europa voorzagen wij eenzelfde situatie.’

Hub NET2GRID biedt service providers en apparaatontwikkelaars de technologie die hen in staat stelt om op uniforme wijze een hub te creëren, die smart apparatuur in het huis van de consument via de router met het internet verbindt. Muurmans: ‘Verbruiks- en gebruiksinformatie over deze apparaten kan zo in de cloud worden opgeslagen en door de consument op internet of via hun smartphone of tablet worden bekeken. Service providers en electronicafabrikanten worden gedwongen om steeds meer over dit soort diensten na te denken. Onze technologie maakt dat voor hen gemakkelijker.’ Het is met name die technologie waarop NET2GRID zich steeds meer toelegt. ‘Toen we begonnen, ontwikkelden we end-to-end-oplossingen voor de consument’, legt Muurmans uit. ‘Maar eigenlijk houden we ons steeds minder met de voorkant, met de services en de apps, bezig en juist meer met de technologie die erachter zit.’ De grotere focus op technologie heeft er volgens Muurmans voor gezorgd dat NET2GRID weliswaar grotere klanten en deals binnenhaalt, maar op een kleiner stuk van het veld speelt en langer bezig is met een deal. ‘Dat maakt het voor ons een stuk spannender. Toch is het goed. We zijn scherper geworden en weten specifieker wat we willen.’

Bijzonder Wat maakt NET2GRID bijzonder? Muurmans: ‘De meeste startups bevinden zich in de randstad. Vaak gaat het om jonge mensen die net van de universiteit afkomen. Ze beginnen de klassieke startup. Wij verschillen daarvan, onder andere door onze locatie, leeftijd en ervaring.’ Maar wat NET2GRID vooral onderscheidt is volgens Muurmans: ‘Dat we als klein bedrijf uit Nederland in een globale nichemarkt een rol spelen. Dat zie je niet veel. Ook onze aanpak is anders. We hebben twee soorten partners: grote service providers, telecom bedrijven en energieleveranciers aan de ene kant en elektronicafabrikanten aan de andere. Vaak doorlopen we met de laatste groep een joint sales traject richting de eerste. Dat komt maar weinig voor.’ Bert Lutje Berenbroek en Michel Muurman van NET2GRID

176

Crossovers

➔

DEBATLABB:

HOE GROEN ZIJN F ESTIVALS IN 2030? Zaterdag 18 januari organiseerden CLICKNL, iMMovator en Double2 ‘Debatlabb: Greener Festivals 2030’ tijdens het Eurosonic Noorderslag Festival. Op de ‘Innovative Production Fair & Conference’, een nieuw onderdeel van Eurosonic Noorderslag gericht op innovatie bij festivals, boog Jan Douwe Kroeske met een aantal gasten zich over het thema duurzaam heid en festivals. De eerste gast die Jan Douwe Kroeske ontving was Jacintha Scheerder, futurologe die onderzoek doet naar de wereld in 2050 aan de Universiteit van Amsterdam. Zij schetste de wereld anno 2030, waarin we steeds duurzamer gaan leven. De eerste veranderingen in ons gedrag zijn nu al te zien, onder meer omdat energie steeds schaarser wordt. Het systeem houdt ons nu nog tegen om écht groen te gaan leven. In 2030 zullen een aantal zaken radicaal anders zijn dan nu. Zo voorspelt Jacintha dat ‘driverless cars’ dan aan de orde van de dag zijn. Ook we zullen dan geen paspoort meer hebben, maar al onze gegevens zitten in een ‘skin emplanted chip’. Festivaltickets worden, nadat je ze gekocht hebt, geupload op je persoonlijke chip. Holger Jan Schmidt (Green Events Europe) en Jacob Bilabel (Green Music Initiative) zien ook dat festivals in een duurzame richting aan het bewegen zijn. Op dit moment speelt geld ook nog een hele belangrijke rol. Blijven doorgaan met hoe je nu bezig bent lijkt daarom wel zo veilig, want je

177

weet dat dit geld op levert. Er moet ‘awareness’ gecreëerd worden bij de festivaldirecties dat zij moeten veranderen. Bezoekers kunnen daar een grote rol in spelen volgens Jacob Bilabel. “Bezoekers bepalen voor 70% hoe een festival eruit ziet, door wat zij doen/willen”. Het is daarom van belang om bezoekers mogelijkheden aan te reiken om duurzamer te zijn.

MKB’ers met innovatieve oplossingen Sidekick Daan van Alkemade interviewt vervolgens drie innovatieve MKB’ers die nu al met innovatieve oplossingen op de markt komen die festivals duurzamer maken. Zo richt ‘Pieper Mobiel’ zich op de catering op festivals. De Pieper mobiel is een houten installatie waar de beste ambachtelijke verse frieten of culinaire potato hoogstandjes worden geserveerd. De frieten worden terplekke gemaakt, vers en onbespoten. Herman Winkelman van De Pieper Mobiel benadrukt het belang van het betrekken van kleine, lokale ondernemers bij festivals. Zij waarborgen de kwaliteit van het eten en de catering wordt er ook persoonlijker door. Een andere MKB’er die een probleem voor festivals kan oplossen is Sanitrax. Toiletten op een festivalterrein kosten veel water, of maken gebruik van chemische middelen om de ontlasting af te breken. Sanitrax heeft vacuüm toiletten ontwikkeld: in plaats van 8-10 liter water bij gewone toiletten gebruikt de vacuüm toilet slechts 0,8 liter bij het doortrekken. Dat scheelt ook nog eens in de kosten voor het transport van water. Bovendien worden er geen chemicaliën gebruikt bij de opslag en verwerking van ontlasting.

Jan Douwe Kroeske in gesprek met Jacintha Scheerder

Wie wel eens op een festivalcamping heeft gestaan weet hoeveel afval er op deze terreinen achterblijft na het festival. Veel bezoekers nemen een goedkope tent mee, en laten die achter op het terrein. One Nights Tent heeft als doel het verminderen van afval op de campings. Ze verkopen tenten van plastic. Dat lijkt raar, omdat plastic niet heel duurzaam is, maar omdat er in het materiaal geen toevoegingen zitten kan de tent heel makkelijk en in zijn geheel gerecycled worden. One Nights Tent regelt alles voor de bezoekers; ze brengen de tenten naar de terreinen en zorgen naderhand dat ze gerecycled worden. Dat levert de bezoekers ook nog eens veel gemak op.

Naar een duurzaam festival Dat festivals duurzamer moeten worden is iedereen het over eens, maar dan rest nog de vraag: hoe worden festivals duurzamer? Jan Douwe vraagt twee festivalorganisatoren op het podium om hun ervaringen te delen: Paul Schurink, duurzaamheidsmanager van het Indian Summer Festival en Marlies Jan Douwe Kroeske met Paul Schurink en Marlies Timmersmans

178

Crossovers

Daan van Alkemade interviewt innovatieve MKB'ers

Timmermans van het festival Into the Great Wide Open op Vlieland. Opvallend is het vÂ erschil in aanpak van beide festivals. Bij het Indian Summer Festival werd een duurzamere aanpak gestimuleerd door het management en zo doorgevoerd in alle lagen van de organisatie. En, nog belangrijker, het Indian Summer Festival nam leveranciers mee in hun zoektocht om groener te worden. Bij het festival Into the Great Wide Open werd een meer bottom-up benadering gebruikt. Het enthousiaste team voelde het als haar verantwoordelijkheid om het festival duurzaam te organiseren. Een beperking waar Into the Great Wide Open wel tegen aan loopt is het maximum aantal bezoekers aan hun festival (6.500). Omdat dit relatief laag is, zijn sommige duurzame oplossingen niet in te voeren omdat de kosten per deelnemer hoger zijn dan bij grotere festivals.

U P DAT E

Summerlabb Naast debatlab is Jan Douwe Kroeske in 2014 begonnen met iets nieuws: Summerlab. SummerLabb is hĂŠt lab van festivalland. Universiteiten, kennisinstellingen en duurzame bedrijven laten op een interactieve manier festival- of evenementbezoekers voelen, proeven en ruiken aan (technologische) innovaties op het gebied van duurzaamheid! Zoals op 5, 6 en 7 september toen SummerLabb voor het eerst op de Wereldhavendagen in Rotterdam stond. Een van de grootste publiekstrekkers van SummerLabb was het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). Vele bezoekers maakten daar kennis met exotische dieren en planten, en leerden dat algen zowel iets met poep als met blauwe M&Mâ&#x20AC;&#x2122;s te maken hebben. RDM Campus was met diverse onderwerpen aanwezig. Zo lieten ze zien wat ze doen met innovatieve dornes, drijvende huizen en 3D printing.

179

➔

CREATE HEALTH:

GEZOND EN ACTIEF OUD WORDEN Create Health van CLICKNL verbindt de Nederlandse creatieve industrie, in samenwerking met LSH PLaza, aan de gezondheidszorg met als doel om bij te dragen aan de maatschappelijke uitdaging: gezond en actief oud worden. Create Health doet dit door partijen bij elkaar te brengen, kennis te delen, toegang tot geld te verkrijgen en te ondersteunen bij opschaling. Woensdag 22 oktober 2014 tekenden Jann de Waal (CLICKNL), Edvard Beem (LSH Plaza) en Aad Koster (ActiZ) voor de uitvoering van het programma Create Health tijdens het DRIVE festival in Eindhoven. Voorafgaand aan de ondertekening en presentatie van de plannen in oktober zijn er diverse bijeenkomsten georganiseerd om ideeën te vergaren en partijen te laten aansluiten.

Programma Zo wordt er gefocust op het leveren van bijdragen vanuit de creatieve industrie ten behoeve van het mee helpen oplossen van de maatschappelijke uitdaging ‘Healthy and Active Ageing’. Hoe zorg je ervoor dat mensen gezond ouder worden, maximaal participeren en de kosten niet stijgen? In voorgaande bijeenkomsten is de prioriteit al gelegd bij de belangrijke maatschappelijke thema’s: • Zo lang mogelijk thuis wonen met Dementie (Homecare and selfmanagement) • Leefstijl beïnvloeding ten aanzien van het voorkomen overgewicht. (Preventie) • Voorkomen van eenzaamheid bij kwetsbare ouderen vanuit de participatiegedachte

180

Crossovers

Voor deze uitdagingen is structureel commitment tussen de creatieve industrie en de gezondheidszorg gezocht en deze werd tijdens de presentatie van het Create Health onderzoeksprogramma op 22 oktober bekrachtigd. Het programma wordt door vele partijen uit de triple-helix gedragen, waaronder de regionet werken in de gezondheidszorg en de creatieve industrie. Door de activiteiten, de kennis, ervaring en het netwerk van de consortiumpartners te bundelen, kun je de volledige creatieve industrie en gezondheidszorg bereiken en wordt goede aansluiting bij andere sectoren, onderwijs en onderzoek mogelijk. Nederland timmert al hard aan de weg: de gezondheidszorg en de creatieve industrie ontwikkelen samen innovaties die internationaal hoge ogen scoren. Door de beide bedrijfstakken te verbinden ontstaan er grote internationale mogelijkheden. Create Health ondersteunt deze economische kansen, geeft een impuls aan kennisontwikkeling en zorgt voor een duurzame samenwerking tussen de zorgsector en de creatieve industrie.

Resultaat Aan het einde van de presentatie tekenden Jann de Waal van CLICKNL, Aad Koster van Actiz en Edvard Beem van LSH Plaza de intentieverklaring van het programma Create Health. De consortium partijen nemen deel aan Create Health door zowel een inbreng ‘in kind’ als in cash te investeren. De revenuen uit het programma, zoals onder meer kennis, toegang tot het netwerk en het gezamenlijk aanvragen van calls, komen als eerste ten goede aan het consortium.

181

Jann de Waal (CLICKNL), Edvard Beem (LSH Plaza) en Aad Koster (ActiZ) voor de uitvoering van het programma Create Health

De volgende partijen nemen deel aan Create Health en neemt nog toe. • CLICKNL • Life Science Health • Actiz • U CREATE • Zorgportaal Rijnmond • Stichting Zorginc • Stichting HilverZorg • Amsterdam Economic Board • Fontys Hogeschool ICT • Economic Board Utrecht • Kamer van Koophandel • Veldacademie • HANNN • Universiteit Twente, faculteit construerende Technische wetenschappen • TU Delft Industrieel Ontwerpen • TU Eindhoven Industrial Design • Hogeschool Rotterdam, kenniscentrum zorginnovatie • Stichting iZovator • Hogeschool Utrecht • Health Innovations • Erac • iMMovator • TNO • Health Valley • Hogeschool van Amsterdam • CMO Flevoland • Slimmer Leven

182

Crossovers

Op weg naar Create Health In aanloop naar de ondertekening van het programma werden twee bijeenkomsten georganiseerd om de lijnen van het programma te bepalen. 23 juni vond in het Bartholomeus Gasthuis de eerste bijeenkomst plaats. Daarin ging men vooral op zoek naar de kansen van de crossovers tussen de creatieve industrie en gezondheid & welzijn. Er werden vooral voorbeelden gegeven van crossovers tussen de creatieve industrie en gezondheid & wellbeing, waarna ook verschillende financieringsmogelijkheden werden besproken. In de tweede bijeenkomst op 1 juli stond het uitwerken van de actielijnen voor het te ontwikkelen programma “Create Health” centraal. CLICKNL liet de deelnemers d iscussiëren in vier werkgroepen, waarin doelstellingen en succesfactoren werden geformuleerd binnen verschillende thema’s, zoals validatie en opschaling. Een terugkerend thema in deze bijeenkomst was het complexe zorgsysteem dat zorgt voor een belemmering van innovatie. De vraag is of het systeem te veranderen is. Dat gaat in ieder geval een hele tijd duren. Het richten op consumenten, burgers, lijkt sneller vruchten te kunnen afwerpen. Ook bleek dat verschillende abstractieniveaus van belang zijn: van het systeem, hoe kijken we tegen zaken (succes, kwaliteit etc.) aan tot praktische tips. Verder is het zaak om slimme combinaties te maken van bijvoorbeeld de vraag, living labs, technologie, meten etc.

183

➔

EERSTESTAP.NL OVERBRUGT KENNISKLOOF TUSSEN KLANT EN ADVISEUR Eerstestap.nl heeft een online tool ontwikkeld die financieel dienstverleners en klanten n ader tot elkaar brengt. De winst voor de klant: zijn deskundigheid groeit en hij is beter voorbereid op een eerste gesprek. Het voordeel voor de adviseur: hij heeft een beter eerste gesprek en kan de klant sneller en efficiënter helpen. Ook voor andere branches is Eerstestap.nl een geschikt middel om ‘klantvoorbereiding’ te faciliteren. Oprichter en eigenaar Edwin Riem: ‘Daarom zetten wij nu stappen richting andere branches, waaronder de zorg.’ ‘Het begon allemaal heel eenvoudig’, vertelt Riem. ‘Ik was samen met mijn vriend Jan Verstegen een borrel aan het drinken. Jan was financieel adviseur van beroep en ik deed bij hem mijn beklag over de drie woekerpolissen die ik had. Ik vroeg me hardop af waarom hypotheekpolissen voor gewone mensen niet te lezen en te begrijpen zijn. Voordat je zo’n polis afsluit, zou je in de gelegenheid moeten zijn je hier op voor te bereiden. Toegang hebben tot de juiste informatie op het juiste moment. Hierdoor kwamen we samen op het idee om een platform te ontwikkelen dat een betere één-opéén-communicatie mogelijk maakt tussen een kennispartij en kennisbehoevende.’ Riem en Verstegen vonden een investeerder die geld wilde steken in hun idee. Riem: ‘Negen maanden later ‘stond’ Eerstestap.nl. In grote lijnen kun je zeggen dat het platform klant en adviseur nader tot elkaar brengt. In een voor de klant unieke online omgeving staat zijn voorbereiding klaar. Via animatievideo’s, vragenlijsten en checklists wordt de klant optimaal voorbereid op het eerstegesprek. Door deze ‘reis’ groeit zijn deskundigheid en verloopt het contact met de adviseur sneller en efficiënter. Je begrijpt: dat levert beide partijen voordeel op.’

Klantvoorbereiding

Edwin Riem

De filosofie van wat Riem en Verstegen ‘klantvoorbereiding’ noemen, werd door de Rabobank bestempeld als ‘zelfwerkzaamheid van de klant’; zelfde soort idee, andere benaming. Riem: ‘Voor ons gaf dit de gewenste versnelling die we zochten. Daardoor werden we opgemerkt door andere partijen, die een soortgelijke oplossing zochten. Tweeënhalf jaar na de lancering, mogen we grote namen als Avéro Achmea, Legal & General en Vereniging Eigen Huis tot onze klanten rekenen. En zijn we gegroeid tot een bedrijf van acht man.’ ‘Tijdens onze reis hebben we veel hulp gehad van de Kamer van Koophandel. Dat zijn echte ervaringsdeskundigen. Als beginnend ondernemer heb je altijd een bepaalde naïviteit, een rugzak of bril die bepaalt hoe je de zaken aanvliegt. Als een relatieve buitenstaander je dan een spiegel voorhoudt, is dat heel waardevol.’

Jan Verstegen

184

Wat brengt de toekomst voor Eerstestap.nl? Riem: ‘Nu richten we ons vooral nog op de financiële sector, maar we zetten stappen richting andere branches zoals de zorg. Bovendien willen we ons platform in licentie uit kunnen geven. Als een opdrachtgever graag zelf zijn klantvoorbereiding inricht: prima, ga vooral je gang! ‘ Licenties maken bovendien de stap naar het buitenland gemakkelijker. ‘Voor 2015 staat een eerste presentatie in de VS in de planning. Daar is al interesse getoond voor de licentie.’

Crossovers

➔

IPC DUTCH HEALTH HUB MET SUCCES AFGEROND IPC Dutch Health Hub (IPC DHH) is in juli 2014 met succes afgerond. Het project heeft een aantal opzienbarende, datagerelateerde producten en diensten voor de zorg opgeleverd. Zoals de SaaS-applicatie van Hospitrace, die het mogelijk maakt om medische instrumen ten en andere voorwerpen te traceren. Of het regie- en communicatieplatform iQare van Inov84Life, waarop alle informatie en communicatie rondom een patiënt is te vinden en de benodigde verbindingen worden gelegd met behandelaars en specialisten. Frank Visser van iMMovator Cross Media Network is tevreden met de resultaten die met IPC DHH zijn behaald. Toen hij in januari 2013 als projectleider aantrad, lag het project – in gewoon Nederlands – op zijn gat. ‘Dat kwam onder andere doordat de collectieven waarin de 16 deel nemers samenwerkten te groot waren’, zegt Visser. ‘Bovendien bleek de zorgsector m inder open te staan voor innovaties dan van tevoren gedacht.’ Aan de weerbarstige zorgsector was binnen de scope van IPC DHH moeilijk iets te doen. Maar in hun samenwerking wisten de deelnemende bedrijven grote stappen te zetten. Visser: ‘Door een stap terug te doen en hun meningsverschillen naast zich neer te leggen, realiseerden ze zich wat ze gemeen hadden en kwamen ze tot een gemeenschappelijk doel. Uiteindelijk hebben ze zich echt ingezet om van IPC DHH iets van te maken.’

Hospitrace Die samenwerking heeft bijzondere producten en diensten opgeleverd. Zoals de SaaS (Software as a Service)-applicatie van Hospitrace die het traceren van medische instrumenten mogelijk maakt. ‘In medische instellingen gaat er veel mis, zeker als het gaat om logistieke processen’, zegt Hans Quak van Hospitrace. ‘In ziekenhuizen vinden registraties vaak plaats op papier of in acces- of excellfiles, waardoor er geen totaal overzicht is. Wij hebben een database ontwikkeld in de cloud waarin informatie over instrumenten wordt opgeslagen.’ Medische instrumenten krijgen met behulp van een laser een unieke code en worden daarmee in de applicatie van Hospitrace geregistreerd. Quak: ‘Vervolgens kan de eigenaar gemakkelijk ‘zien’ waar de instrumenten zich bevinden. Geen overbodige luxe als je bedenkt dat maar liefst 18 procent van de instrumenten die in de OK wordt gebruikt verdwijnt. Gelukkig blijven ze niet allemaal achter in de patiënt.’ Ook aan de behandeling, het transport en de opslag van (menselijk) weefsel of bloedmonsters biedt de applicatie van Hospitrace grote voordelen. Quak: ‘Niet alleen maakt-ie het mogelijk om te traceren waar een monster zich bevindt, ook biedt hij de ruimte om informatie op te slaan over wat er medisch gezien met het monster is gebeurd. Stel dat een arts of onderzoeker nieuw onderzoek wil doen, dan is het monster oproepbaar en herleidbaar en kunnen er geen misverstanden ontstaan over wat ermee is gebeurd. Ook de privacy van de patiënt kan beter worden gewaarborgd. Want wie toegang tot een monster heeft en wie niet... ook dat kan worden opgeslagen.’

Hans Quak

185

Frank Kistemaker (l.) en Guido Peters (r.) van Innov8 4Life

iQare Het regie- en communicatieplatform iQare van Innov8 4Life is ook een van de opbrengsten van IPC DHH. ‘Het is gebouwd vanuit een integrale visie op zorg verlenen en samenwerken’, zegt Frank Kistemaker van Innov8 4Life. ‘Doel van het platform is om intra- en extramurale zorgprocessen efficiënter en effectiever te laten verlopen. iQare geeft iedere deelnemer het gereedschap om regie te voeren over eigen werk en leven.’ Wie zijn die deelnemers dan? Kistemaker: ‘Het platform richt zich op twee groepen: 1) artsen, specialisten en behandelaars en 2) hun cliënten. Aan de kant van de artsen is het een applicatie waarbij informatie uit diverse bronnen en databases ter beschikking gesteld kan worden aan collega’s en cliënten. Het mooie is dat die informatie actief is te pushen: behandelaren en patiënten krijgen op tablets of smartphones berichten, documenten, foto’s of video’s toegestuurd met gelijktijdige mogelijkheid van (beeld)bellen.’ En aan de cliëntenkant? Kistemaker: ‘De cliënt krijgt te maken met zeer eenvoudige interface. Het lijkt op een tablet en is gericht op leefstijl, gezondheid en behandeling. Relevante cliëntdata zijn realtime zichtbaar voor specialisten op hun dashboard en dat maakt het waardevol. De cliënt kan op zijn beurt bijvoorbeeld een notificatie op zijn smartwatch krijgen: ‘het is nu tijd voor je rek- en strekoefening’ of ‘je moet je medicijnen nemen’.’ iQare maakt ook groepscommunicatie mogelijk. Als een patiënt bij meerdere artsen in behandeling is, kunnen die onderling ook heel makkelijk met elkaar communiceren en informatie uit wisselen over de patiënt. De medische en zorgsector reageren enthousiast op iQare, zegt Kistemaker. ‘Een dashboard waarmee je multimediaal en realtime kunt communiceren met de patiënt... zoiets was er nog niet. Maar de werkelijkheid is dat er in het huidige tijdsgewricht, met name bij zorginstellingen, weinig financiële ruimte is om te investeren in nieuwe technologie. En dat is jammer.’

186

Crossovers

Prestatie Dat vindt ook Frank Visser van iMMovator Cross Media Network. Maar somber stemt het hem niet. ‘Alle 16 bedrijven die drie jaar geleden zijn ingestapt, bestaan nog. In deze tijd is dat best een prestatie. Maar ja, het zijn dan ook echt innovatieve bedrijven.’ Visser is blij met de positieve beschikking van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, waardoor de subsidie van €440.000 die bij aanvang van IPC DHH was verleend definitief is toegekend. ‘Overigens kostte het project in totaal €1.000.000. De bedrijven hebben zelf het resterende bedrag geïnvesteerd.’ Een opmerking wil Visser nog wel wijden aan de IPC regeling als instrument. ‘Het is zeker een mooi middel om innovatie in de zorg te stimuleren. Maar langdurige onzekerheid over de financiering en de potentiële versnippering van projecten kunnen de samenwerkingsverbanden ondermijnen. Het IPC als regeling is gebaat bij voorspelbaarheid en een goede samenwerking tussen de deel nemers. Er zouden daarvoor meer instrumenten beschikbaar kunnen zijn, in plaats van het succes, zoals nu, sterk afhankelijk te laten zijn van de kwaliteit van de penvoerder.’

187

➔

CLOUDBASED WEKKER εMMA SCHUDT MEDICATIE-ONTROUWE PATIËNTEN WAKKER εmma is een cloudbased platform dat medicatietrouw bevordert. De gebruiker wordt gewaarschuwd door een pebble smartwatch of smartphone dat het tijd is om zijn pillen of injecties te nemen. Oscar van Dijk van Medicine Men werkte de afgelopen twee jaar hard aan εmma. En met succes: sinds december 2014 is zijn geestesproduct te verkrijgen in de Google Play Store.

εMMA op een smartwatch Van Dijk is een zakenman in hart en nieren. De afgelopen 20 jaar startte hij meerdere succesvolle bedrijven. ‘Maar’, legt hij uit, ‘op een gegeven moment wilde ik iets zinvollers met mijn leven. En omdat ik afkomstig ben uit een familie van artsen, lag de zorg eigenlijk voor de hand.’ Met zijn bedrijf Medicine Men legt Van Dijk zich sinds 2012 toe op het bedenken, maken en exploiteren van zogenoemde Medicatie Management Oplossingen. Nadat hij op de crowdfundingsite Kickstarter een pitch voor de Pebble smartwatch ziet, krijgt hij het idee voor een cloudbased alarmsysteem dat zieke mensen via hun android smartphone of pebble watch eraan herinnert hun medicatie te nemen. ‘Het klinkt eenvoudig’, zegt Van Dijk, ‘en dat is ook precies wat het is. Want patiënten met een chronisch ziekte hebben het – met al die medicijnen die ze moeten nemen – al moeilijk genoeg. Volgens de WHO ligt medicatietrouw bij hen onder de 60 procent. Door met een eenvoudige oplossing te komen, kun je dat percentage laten stijgen.

Seintje Die oplossing is dus εmma. Maar εmma kan meer dan ‘eenvoudig’ waarschuwen alleen. Van Dijk: ‘In een dashboard kan de gebruiker zijn eigen statistieken en innamehistorie bekijken. Via de cloud kunnen bovendien familieleden worden gewaarschuwd. Ook artsen en apothekers kunnen worden aangesloten. In een eigen digitaal dashboard houden ze bij hoe het hun patiënten vergaat.’

188

Crossovers

Verder biedt εmma mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek in ziekenhuizen. ‘Nu vindt dat in de meeste gevallen plaats via traditionele enquêtes. We hebben inmiddels contact met 10 onderzoekers in grote medische centra in het land. Ze zijn zeer geïnteresseerd in de mogelijkheid om via εmma real-time gegevens te verzamelen.’

Google Play Store εmma kwam mede tot stand met subsidie van het IPC Dutch Health Hub. De grootste investering deed Medicine Men echter zelf. Toch kiest Van Dijk voor een betaalmodel waarin patiënten εmma gratis downloaden, en alleen familie en de medische sector betalen. ‘Onlangs waren we in Silicon Valley in de VS. Daar kwamen we een concurrent uit Israel tegen. Die geeft z’n app gratis weg en met ongekend succes: ze hebben al 1 miljoen downloads.’ Zo ver is het voor εmma nog niet. Maar een paar successen heeft van Dijk inmiddels wel behaald. In september van 2013 won hij met een prototype de Nederlandse Vodafone Mobiles for Good Challenge. Twee maanden later werd hij derde in de Europese Vodafone Mobiles for Good Challenge. ‘Sind december 2014 ligt εmma bovendien in de Google Play Store’, zegt hij trots. ‘Maar we gaan verder. In het kader van Europees project ReAAL testen we εmma bij 120 oudere mensen in Feyenoord, Rotterdam. We willen antwoord op de vraag of zij vanwege hun leeftijd wel met εmma om kunnen gaan.’

189

CO LU M N

➔

KIJK OVER GRENZEN HEEN!

De creatieve industrie is een sector met de meest briljante denkers en doeners in Nederland. En bestaat uit een groot aantal subsectoren als mode, gaming, reclame, design, muziek, digital design, fotografie, media en architectuur. Het is een hele uitdaging geweest om al deze bloedgroepen te verenigen, maar we weten elkaar steeds beter te vinden. Niet alleen binnen de creatieve sector, maar zeker ook daarbuiten. Want creatieven zijn van oudsher gewend om samen te werken met andere sectoren, de zo genaamde ‘crossovers’. We bestaan uit veel kleine bedrijven, zijn flexibel en hebben innoveren tot onze core business gemaakt, onder andere door te experimenteren met nieuwe business modellen en samenwerkingen. Het ‘Omdenken’, hebben we tot gewoonte gemaakt. En denken vanuit de klant is een tweede natuur. Dat maakt ons soms lastig, maar vooral vindingrijk. En dat kunnen ondernemers in andere sectoren goed gebruiken bij hun eigen uitdagingen of het oplossen van maatschappelijke en economische vraagstukken. Sinds we in 2011 als Creatieve Industrie officieel uitgeroepen zijn tot een van de negen ‘topsectoren’ in Nederland is er best veel veranderd. We zien dat er gezamenlijke kansen en uitdagingen zijn. We leren van elkaar. We laten zien dat we niemand om ons heen kan als het gaat om customer centric innoveren. Want niemand kent de eindgebruiker zo goed als wij. En niemand kan een maatschappelijk of economisch probleem op onze manier aanvliegen. We zijn een industrie waar je niet meer om heen kan als je wilt innoveren en wilt groeien. Dat is in ieder geval onze eigen overtuiging. Steeds meer van onze opdracht gevers delen deze overtuiging, maar er is nog steeds veel werk te doen om dit gedachtegoed breder te laten landen. Ik geloof echt dat creativiteit – en dan vooral toegepaste creativiteit, design gecombineerd met technologie – de oplossing kan bieden voor onze maatschappelijke problemen, of deze nu liggen op het gebied van voedsel, gezondheid, energie of stedenbouwkundige vraagstukken. Maar dan is het wel van groot belang dat wij als sector van elkaar blijven leren, nieuwsgierig blijven en niet bang zijn voor technologie. Als we de krachten bundelen, dan zijn we in staat om werkelijk samen een stempel te drukken op de Nederlandse industrie. Dat betekent ook samenwerken met universiteiten en onderzoeksinstituten om onze kennis te vergroten en te innoveren op de oplossingen die we kunnen toepassen. Programma’s als Create Health en Create Energy helpen ons om met elkaar en de wetenschap in gesprek te komen. Over sectoren heen. Samen zoeken naar oplossingen die bijdragen aan de grote uitdagingen rond vergrijzing, gezond oud worden maar ook aan een duurzame energievoorziening. Het is iets wat in 2015 alleen maar meer vorm zal krijgen. En dat is mooi om te zien. Ik moedig lezers aan om over grenzen heen te blijven kijken en samenwerking te zoeken. Laat zien wat je toegevoegde waarde is voor andere sectoren. Sluit je aan bij de crossover programma’s waar jij je hard voor wilt maken. Kortom: kom in beweging en geef innovatie een kans. Want alleen samen maken we de Nederlandse creatieve industrie tot de meest prominente en gewilde van Europa in 2020! Barbera Wolfensberger is CEA van FHV BBDO en Proximity Amsterdam en Boegbeeld van de Topsector Creatieve Industrie

190

Human Capital ➔

Inleiding

➔

m 014: Groei en kri 2 e ri st u d In e v e Monitor Creati

➔ ➔

p in banen

mediapersoneel ) ig st m o k e o (t n le ampus: Ontwikke C ia d e M m u rs e v Hil ediaprofessional m ls a l ro ze n O : k e Media Future We dustries Network

➔

tive In Amsterdam Crea

➔

op Health & ch zi t ch ri E T A E U CR

➔

et Cinekid: Kijken m

➔

Caribbean Media

➔

d r: Hilversum broe e g e Ja r a im W n Colum

Wellbeing

je handen

Hub gebied zpp’ers

HUMAN CAPITAL Technologie, methodieken, business modellen, crossovers … wat eigenlijk de belangrijkste schakel in het innovatieproces is, zijn de mensen zelf! De professionals die werken in onze sector, de docenten die leerlingen klaarstomen voor de toekomst en de talenten die kiezen voor onze sector. Ons Human Capital. Het is eigenlijk niet terecht dat Human Capital pas aan het einde van het trendboek aan de orde komt, maar het is in ons denken eigenlijk zo logisch dat we dit soms niet eens expliciet benoemen. Want bij al onze activiteiten, of het nu om events, onderzoek of projecten gaat, het draait allemaal om kennis, om inspiratie, om wat mensen daarmee doen en hoe ze elkaar verder kunnen helpen. De Monitor Creatieve Industrie geeft een overzicht van de ontwikkeling in banen en vestigingen in de creatieve industrie. Het positieve nieuws is dat de Creatieve Industrie minder hard is gekrompen dan de Nederlandse economie in zijn algemeen. De crisis is niet aan ons voorbij gegaan, de digitale disruptie is volop gaande in alle sectoren en bezuiniging hakken erin. We hebben dus ook echt te maken met een krimp. En, nog zorgwekkender, het verdienvermogen van de Creatieve Industrie staat onder druk. De toegevoegde waarde neemt af, bij een stagnerend aantal banen en een groei van vestigingen. Meer resultaten, interpretatie en discussie over deze ontwikkelingen is te vinden op de volgende pagina’s. De monitor geeft in ieder geval aan dat het op peil houden van talent en netwerk activiteiten steeds belangrijker worden. Mede daarom hebben verschillende partijen uit de indus trie deze zomer het Media Pact ondertekent dat inmiddels in Hilversum concreet wordt uitgewerkt als de Hilversum Media Campus. De Campus richt zich er op zoveel mogelijk activiteiten op te zetten die relevant zijn voor het op peil houden van de kennis bij professionals en docenten en in algemenere zin een betere samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs op het gebied van media. In 2015 kunt u verschillende activiteiten verwachten die onder dit label georganiseerd gaan worden. Maar: we moeten ook niet vergeten dat er al veel op dit gebied gebeurt!

Co-creatie Een voorbeeld is onze eigen Media Future Week die we al vier jaar organiseren en dit jaar voor het eerst in Hilversum! De 150 beste studenten en docenten van media opleidingen uit heel Nederland kwamen een week bij elkaar om cases uit het bedrijfsleven op te lossen. Resultaat: hele verschil lende beelden op de toekomst waar we als mediaprofessionals zaken uit kunnen halen om door te ontwikkelen. Voor de studenten was het proces misschien nog wel belangrijker dan de uitkomst. Een week lang intensief in teams brainstormen met mensen die je eerder nog niet kende onder begeleiding van internationale inspirerende sprekers. Enorm leerzaam. Daarmee krijgen de deel nemers een toolkit mee waarmee ze later in het bedrijfsleven innovaties tot stand kunnen bren gen. Want innoveren doe je niet alleen, het team is key!

192

Human Capital

Dat is ook te zien in de Hilversum Media Campus. Steeds meer partijen sluiten zich aan bij de campus en brengen hun eigen kennis en netwerk met zich mee. De campus is van, voor en door de sector.

Centers of Expertise De centers of expertise zijn er ook voor de sector en zetten zich ook steeds meer in voor de sector. In 2014 kregen twee speciale centers of expertise voor de creatieve industrie hun vorm: U CREATE van Hogeschool Utrecht en HKU en Amsterdam Creative Industries van Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool Inholland en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. We raden iedereen aan om eens te kijken op de website van deze kennisinstituten om te zien wat voor inte ressante projecten zij met bedrijven organiseren. Eén van de projecten van U CREATE werd tijdens het Cross Media Café Uit het Lab (hoofdstuk 2) gepresenteerd. In The Future Now onderzocht het expertisecentrum methoden, technieken en kennis over het creëren van business modellen. Angry Bytes was een van de deelnemende bedrijven. Dankzij het project en de inzet van enthousiaste studenten wisten zij een nieuw product op te zetten. De centers richten zich ook op het onderzoeken van crossovers. U CREATE specialiseert zich op het gebied van Health, Amsterdam Creative Industries richt zich op digitale technology. In dit hoofd stuk beschrijven ze een interessant project dat zich richt op de dienstenontwikkeling in de mode/ retail. IMMovator blijft zich ook in 2015 weer richten op ontwikkeling van Human Capital. We gaan uiteraard door met de Cross Media Cafés die een kennisplatform zijn geworden voor media professionals en docenten. Ook onze kleinschalige events, zoals masterclasses en technology up dates blijven we voortzetten met de steun van onze partners zoals TNO, KvK en Media Academie. Waar onze events vooral bedoeld waren voor MKB’ers, ZZP-ers en freelancers die geen intern opleidingsprogramma hebben in hun organisatie, krijgen we nu ook steeds meer vragen van grotere organisaties om mee te denken bij de professionalisering van hun medewerkers. Waar we kunnen maken we logische verbindingen tussen partijen die elkaar kunnen versterken. Human Capital is de basis van onze industrie en essentieel voor innovatie.

193

GROEI EN KRIMP

➔

GAAN HAND IN HAND IN BANEN ONTWIKKELING IN CREATIEVE INDUSTRIE EN ICT Op 9 december werd de Monitor Creatieve Industrie 2014 gepresenteerd aan het Topteam Creatieve Industrie en delegaties van de ministeries van EZ en OCW. De banenmarkt stagneert, er is sprake van toenemende schaalverkleining en het verdienvermogen van de sector staat onder druk. De Monitor is een uitgave van iMMovator en geeft inzicht in de ontwikkeling en het verdienvermogen van de Creatieve Industrie in Nederland van 2005 tot 2013.

Banen in de creatieve industrie De banenmarkt in de Creatieve Industrie kende in de periode 2011-2013 een lichte krimp van 0,1% per jaar. Er waren in 2013 285.000 banen. De functies zijn min of meer gelijk verdeeld over de drie sectoren die meegenomen worden in de monitor: Media & Entertainment, Creatief Zakelijke Dienstverlening en Kunsten & Cultureel Erfgoed. De Media- en Entertainmentindustrie verloor de afgelopen twee jaar 2000 banen, onder meer door het teloorgaan van functies in traditionele sectoren als Persmedia, Radio en televisie, en Boekenindustrie. De banenmarkt in Film en Live Entertainment trok juist weer aan. Bij Kunsten &

194

Creativity

Cultureel Erfgoed werd het banenverlies in de sector Cultureel Erfgoed gecompenseerd door een groei binnen Podiumkunsten en Scheppende kunsten. Binnen Zakelijke dienstverlening stabiliseert het aantal banen. Een opvallende stijging is te zien bij Design (+ 2.500 banen). Dit wordt gecompenseerd door het verlies van 2.400 banen in de Architectuur als gevolg van de malaise in de bouw.

Banen in de ICT Binnen de ICT-sector waren er in 2013 270.000 banen, waarvan 40.000 in hardware en 230.000 in software. De sector is in de periode 2011-2013 gekrompen met 0,9% per jaar. De hardwaresector (met name productie) lijkt uit Nederland te verdwijnen, met een banenverlies van 5,4% (3.800 ba nen) per jaar in 2011-2013. De ICT-dienstensector verloor bijna 1000 banen per jaar in die periode. Dat komt met name door banenverlies bij Drukkerijen en Telecombedrijven die beide tot de ICTsector gerekend worden. Binnen Software en Facilitaire Diensten groeit de markt met 2.100 resp. 3.200 banen. De banen in de Gaming- en Internetsector zijn in de Monitor meegenomen, maar niet zichtbaar als aparte categorie. De Gamingsector is naar schatting goed voor zo’n 3.000 tot 3.500 banen en de Internetbureaus voor 3.000 tot 5.000 banen.

Toename aantal bedrijven Sinds het begin van het onderzoek is het aantal bedrijven binnen Creatieve Industrie en de ICT percentueel sterker gestegen dan het aantal banen. Dit resulteert in een afname van de ge middelde bedrijfsomvang. Een tendens die overigens in de totale economie zichtbaar is. Waar de gemiddelde bedrijfsomvang in Nederland de afgelopen jaren ging van 8 naar 6,2 banen, gaat de Creatieve Industrie van 3,5 naar 2,2 banen en de ICT van 7,6 naar 4,7 banen.

Waarde De productiewaarde van de Creatieve Industrie bedraagt € 34,5 miljard, de toegevoegde waarde € 16 miljard, dat is 2,8% van de totale toegevoegde waarde in Nederland. In de periode 2005-2013 blijft de productiewaarde gelijk en daalt de toegevoegde waarde licht met -0,2 %. De productie waarde van de ICT-sector bedraagt in 2013 € 72,2 miljard, de toegevoegde waarde € 28,2 miljard, dit is 4,9% van de totale toegevoegde waarde in Nederland. In de periode 2005-2013 stijgt de productiewaarden van ICT jaarlijks gemiddeld met 1,9%, de toegevoegde waarde met 2,2%.

Vestigingsplaatsen: Media Valley en top 10 steden De banen in de Creatieve Industrie en ICT zijn niet gelijk verdeeld over Nederland, maar geconcen treerd in de Media Valley (de regio met steden als Amsterdam, Almere, Utrecht, Hilversum, Haarlem en Amersfoort) en enkele grote steden. Amsterdam heeft veruit het grootste cluster banen. Hilversum staat op de zesde plaats. Hilversum is echter wel de plaats met de grootste media-economie. De Creatieve Industrie en ICT zijn goed voor een kwart van de totale lokale economie, in Amsterdam is dat 15%. Banengroei vindt voor namelijk plaats in Amsterdam en Utrecht. Hilversum verliest banen, evenals Rotterdam.

195

Paul Rutten presenteert de belangrijkste cijfers

Verdienvermogen Het verdienvermogen van de Creatieve Industrie staat onder druk. De toegevoegde waarde neemt af, bij een stagnerend aantal banen en een groei van vestigingen. Bij ICT ontwikkelt het verdien vermogen zich voorspoedig: er zijn minder banen die samen meer waarde creëren.

Aandachtspunten Wat mogen we uit deze cijfers concluderen? Auteur en onderzoeker Paul Rutten noemt een aantal aandachtspunten. “Het verdienvermogen van de creatieve industrie behoeft onderhoud”, stelt hij. Ook de structurele veranderingen die in het ecosysteem van de Creatieve Industrie en ICT gaande zijn, vragen aandacht, onder andere van gemeentes en beleidsmakers. Dan constateert hij dat de Monitor weliswaar zeer veel informatie biedt, maar dat de kennis over de werking van de creatieve netwerkeconomie nog te gering is. Ook de betekenis van crossovers voor de sector is nog te ongewis. Ton van Mil, directie iMMovator zegt in zijn reactie op de resultaten van de Monitor dat de schaalverkleining in de sector veel im pact heeft. Dat is ook merkbaar bij iMMova tor. Waar voorheen met name kleinere be drijven bij iMMovator aanklopten voor ondersteuning bij innovatie, talent op peil houden of netwerkoverleg, krijgt iMMova tor dat soort verzoeken ook steeds meer van de grote bedrijven. “Netwerkactiviteiten wordt voor de hele sector steeds belangrijker.”

Ton van Mil (iMMovator)

196

Human Capital

Wimar Jaeger, Wethouder Mediazaken in Hilversum, stelt dat de overheid en ook de gemeente zwaar achterlopen in het faciliteren van de vele ZZP’ers in de sector. Niet alleen qua faciliteiten, zoals werkplek ken of administratieve hulp, maar ook de arbeids voorwaardelijke kant. Ook noemt hij dat vergunningen en bestemmingsplannen de bedrijvigheid van kleine ondernemers behoorlijk kunnen belemmeren. Verder pleit hij voor een ontmoetingsplek in Hilversum waar ondernemers elkaar kunnen ont moeten. Uit de zaal komt de opmerking dat het lijkt alsof elke gemeente het wiel opnieuw uitvindt als gaat om het ondersteunen van de creatieve sector. Jaeger geeft toe dat samenwerking lastig kan zijn, omdat gemeentes ook vaak in een concurrentiepo sitie ten opzichte van elkaar zitten.

Wimar Jaeger (Gemeente Hilversum)

Welke vragen blijven onbeantwoord, is de vraag aan auteur Paul Rutten. Ten eerste noemt Rutten dat de studie te sterk op de creatieve sector is gericht, terwijl het ook belangrijk is om meer te we ten over de creativiteit in de rest van de economie. Creativiteit zou breder gedefinieerd moeten worden. Ten tweede spreekt hij de wens uit om meer te weten over hoe innovatie werkt binnen een creatieve netwerkindustrie. Tot slot plaatst hij een kanttekening bij de waarde van de creatieve industrie. “Deze wordt vaak pas zichtbaar via een andere industrie, omdat hier bijvoorbeeld meer verkoop plaatsvindt als gevolg van die creativiteit.” Ofwel, wat is de toegevoegde waarde van een campagne en welk deel daarvan wordt toegerekend aan de Creatieve Industrie? Het is heel lastig om dat in een model te vangen. In de zaal ontstaat discussie over de waarde van concepten. Een concept heeft immers waarde in zich en kan daardoor aan de Creatieve Industrie worden toegeschreven. Maar de waarde die wordt gecreëerd door gebruik van het concept is weer moeilijk te bepalen en ook wederom: welk deel daarvan behoort toe aan de Creatieve Industrie? Barbera Wolfensberger, CEO reclamebureau FHV BBDO, voegt daaraan toe dat de schaalvergroting van concepten heel moeilijk is, omdat reclame bureaus vast zitten aan contracten rond de rechten. “We worden ook overal gevraagd om mee te denken met sessies, zonder te betalen: dus niet eens brains for hire, maar brain picking.” Ook die waarde is niet uit te drukken.

Barbera Wolfensberger (Boegbeeld Creatieve Industrie)

197

In de zaal wordt de zorg uitgesproken hoe kleine be drijven nog budget vrij kunnen maken voor innova tie. Maar anderen stellen dat deze zorg ongegrond is door het ontstaan van creatieve collectieven en broedplaatsen, zoals bijvoorbeeld op het Westergas fabriek-terrein in Amsterdam.

Désirée Majoor (HKU)

Ton van Mil van iMMovator stelt dat de markt ook gewoon is zoals ‘ie is en dat we nu in fase zitten waar in veel bedrijven klein zijn. Volgens hem zijn de eco systemen voor kleine bedrijven met onder meer fi nancierings- en crowdfundingsplatforms best op orde aan het raken. “We moeten alleen zorgen dat ze ook lokaal op orde zijn.”

Tot slot wat denken Rutten, Jaeger en Van Mil dat er in 2015 anders zou moeten op basis van de resultaten van de Monitor? Paul Rutten: “We moeten meer weten en meer onderzoeken. We praten veel, maar we weten te weinig. We krijgen last van gebrek aan kennis.” Wimar Jaeger: “De overheid moet actiever zijn in het verbinden van partijen die elkaar op de markt niet logisch en vanzelf vinden. Daarnaast moet de overheid regelgeving verminderen. Veel bedrij ven lopen nu tegen een muur aan. Tot slot: ik hoor veel goede intenties, maar zie weinig daden. Laten we elkaar stimuleren om in actie te komen.” Ton van Mil: “Ik vind dat we het succes moeten vieren van digital agencies, ruim baan moeten ma ken voor applied games en veel meer ICT naar het Mediapark moeten halen. We laten die potentie hier onbenut.”

Ton van Mil (L) en Wimar Jaeger

198

Human Capital

Van Cross Media Monitor naar Monitor Creatieve Economie Aan het einde van de lunchsessie ontvangt Barbera Wolfsenberger, als boegbeeld van de topsector Creatieve Industrie, het eerste exemplaar van de Monitor Creatieve Industrie 2014 uit handen van de voorzitter van Stichting iMMovator Bob Verburg. Barbera spreekt de hoop uit dat de Monitor voortaan de scope verbreed van de Creatieve Industrie naar de totale creatieve economie. De 2016-editie zou dan de Monitor Creatieve Economie mogen heten.

Barbera Wolfsenberger en Bob Verburg

De Monitor Creatieve Industrie (voorheen Cross Media Monitor) is een studie naar de ontwikkeling en het verdienvermogen van de Creatieve Industrie en de ICT in Nederland vanaf 2005. Het project is een 足initiatief van iMMovator en wordt uitgevoerd in samen足 werking met TNO, het ministerie van OCW en de steden Hilversum, Amersfoort en Utrecht. Sinds 2006 verzorgt iMMovator elke twee jaar een publicatie met de resultaten van de Monitor en draagt zo bij aan de ont足 wikkeling van kennis over de sector, bedoeld voor debat en beleid. De Monitor Creatieve Industrie is gratis te downloaden via de iMMovator website.

199

➔

HILVERSUM MEDIA CAMPUS: ONTWIKKELEN VAN (TOEKOMSTIG) MEDIAPERSONEEL Vorig jaar werd in Trends en Ontwikkelingen het concept van de Hilversum Media Campus geïntroduceerd. In het artikel stonden de uitkomsten centraal van een onderzoek naar vraag en aanbod van gekwalificeerd personeel in de mediasector. De conclusie: er is werk aan de winkel. De vaardigheden waarmee studenten hun opleiding verlaten sluiten op een aantal belangrijke punten niet aan op de vraag naar gekwalificeerd personeel bij mediabedrijven. Daarnaast is er nog weinig ruimte om je als mediaprofessional te blijven ontwikkelen. Om in dat gat te springen werd de Hilversum Media Campus in het leven geroepen: een plek waar overheid, onderwijs en mediabedrijven bij elkaar komen om samen tot duurzame scenario’s en actieplannen te komen die de sector naar een hoger plan tillen. Ondertussen zijn we een jaar ver der en is er een fraai aanbod voor ‘levenlang leren’ in de mediasector ontwikkeld. Immers, het suc ces van onze mediasector staat of valt bij ons menselijk kapitaal! Ooit begonnen met het uitspreken van een gezamenlijke ambitie van vele mediabedrijven, ken nisinstellingen en overheden in de regio Amsterdam – Hilversum – Utrecht om de internationale concurrentiepositie te verbeteren, is de Hilversum Media Campus nu flink op weg om het klop pend hart in de sector te worden.

200

Human Capital

Een groep gemotiveerde professionals heeft zogenoemde kopgroepen opgezet om een aantal concrete activiteiten uit te werken om daarmee een oplossing vinden voor het dreigende tekort aan goed opgeleid personeel op technisch, technologisch en creatief gebied. Deze gezamenlijke ambitie en visie van de kopgroepen zijn tijdens het Mediapark Jaarcongres, in het Mediapact 2020, officieel vastgelegd, gepresenteerd en ondertekend door betrokkenen van het eerste uur (Gemeente Hilversum, iMMovator en Beeld en Geluid) en meer dan twintig aangesloten partijen met o.a. Hogeschool Utrecht, NOS, en RTL. De kopgroepen hebben zich ten doel gesteld om in 2014 1) de actielijnen uit het Mediapact verder uit te werken en concreet te maken; 2) de eerste onderwerpen te agenderen; 3) een proof of concept te ontwikkelen en uit te rollen, en; 4) te komen tot een toekomstbestendige blauwdruk. Onderstaande is wat er inmiddels al is uitgerold en plaats gaat vinden in 2015, gericht op verschil lende doelgroepen, variërend van studenten en starters, tot ambitieuze high potential professio nals en ervaren mediastrategen. Kernwoorden zijn daarbij opleiden voor de media, (blijven) werken in de media, en leren in de media.

Student Challenges Student Challenges zijn uitdagingen voor (excellente) studenten, die worden geformuleerd door media- en maatschappelijke organisaties. Studenten gaan, met een redelijk korte doorlooptijd, aan de slag met deze op drachten, en worden hierbij zowel begeleid door media organisaties als door mediaopleidingen. Hiermee wordt de kloof tussen onderwijs en praktijk gedicht. Er kan worden ingegaan op specifieke behoeften van mediaor ganisaties (bijv. techniek) en excellente studenten wor den geïnteresseerd voor een carrière in de media. Ze hebben de kans te werken met grote organisaties en om een eigen netwerk op te bouwen. Tegelijkertijd hebben mediaorganisaties toegang tot een netwerk van innova tieve jongeren. Uit de kopgroepbijeenkomsten bleek bijvoorbeeld dat mediabedrijven grote bakken data genereren, maar niet altijd weten welke mogelijkheden die data bieden voor verdere exploitatie. Andersom hebben studenten groot se ideeën over de toepassingsmogelijkheden van data, maar hebben ze geen rechtstreekse toegang tot data. Student Challenges bieden hier een uitkomst voor. Voorbeelden van initiatieven die dit jaar al zijn genomen zijn de Media Battle van RTL, de Hackathon op het Media Park in de Codeweek, en de workshops over coderen en gaming in Beeld en Geluid.

201

Masterclasses Masterclasses zijn korte reeksen van bijeenkomsten rond een onderwerp, waar strategisch gekozen experts binnen mediabedrijven en –organisaties en – opleidingen aan deelnemen. Iedere reeks van masterclasses behandelt een thema bijv. narrative design. Echte ‘masters’ vanuit de betrokken organisaties, maar zeker ook daarbuiten, nemen ieder een bijeenkomst voor hun rekening. Het doel is om hiermee kennis te delen op hoog niveau, te netwerken en om betrokken partijen elkaar te laten professionaliseren. Naast de eerste narrative design masterclass, verkent de HU mogelijkheden voor nieuwe masterclasses in 2015 op het gebied van Big Data en Sociale Media.

Mediamodules Overal binnen het onderwijs en het bedrijfsleven be staan er verschillende vaktrainingen. Tot nu toe worden die modules vooral aangeboden als in-company-aan bod voor de mensen binnen de eigen organisatie, en maar mondjes matig gedeeld met buitenstaanders. Het doel van Mediamodules is om een overzicht te maken van die bestaande modules en om ze open te stellen voor een iets breder publiek. Door kennisuitwisseling te stimuleren kunnen de organisaties inzicht krijgen in de laatste ontwikkelingen en van elkaars kennis profiteren (in plaats van zelf het wiel opnieuw uitvinden). Ook kan dit de kwantiteit en kwaliteit van het cursusaanbod voor het personeel stimuleren.

Toptalent Met deze actielijn wil de Hilversum Media Campus talenten de ruimte bieden om zich te ontwikkelen tot internationaal toonaangevende professionals binnen hun betreffende discipline. Daarnaast is het een instru

202

Human Capital

ment om – vooral technisch – talent te blijven binden aan de sector en aan Nederland. De top talenten trajecten kunnen op verschillende manieren worden vormgegeven; van sector brede traineeships tot meester-gezel constructies waar e rvaren mediaprofessionals jonge talenten onder hun hoede nemen. Een goed voorbeeld in dit toptalent – traject is de Media Future Week van iMMovator.

Topopleiding Digital Design Voorbeelden van initiatieven die al op dit gebied lopen is de topopleiding rondom digital design die HvA en negen digitale bureaus gaat opzetten in 2015. Het digital design-vak is enorm aan het veranderen. Het gaat over veel meer dan alleen over campagnes en advertising. Dat betekent dat je moet kunnen interfacen: met bijvoorbeeld fashiontechnologie of urban issues. Er wordt gewerkt aan een topopleiding die de concurrentie moet kunnen aangaan met o.a. Hyper Island en Miami AdScool. Matthijs Leendertse (coördinator van de opleiding): ‘De opleiding moet meteen vanaf dag één super zijn. Dat betekent dat we beginnen met een iets kleinere groep en dat langzaam laten groei en. Ik denk dat we beginnen met 25 studenten en groeien naar circa vijftig. Misschien nog wat meer. Maar het zullen er zeker geen honderden worden, zoals Hyper Island. Dat is bijna aan soort onderwijsboer geworden.’

Andere initiatieven die passen binnen deze actierichting is Media Future Week (zie verderop in dit hoofdstuk) en de Topopleiding Digital Design (zie kader).

203

Research Het belangrijkste doel van Research is om onderzoek en mediapraktijk dichter bij elkaar te brengen. Dit kan door onderzoekers toegang te geven tot empirische gegevens en door mediaprofessionals toegang te geven tot relevant onderzoeksmateriaal en directe lijntjes met onderzoekers. Dit kan vari谷ren van zwaar academisch en beschouwend onderzoek, tot aan praktisch ready-to-marketing足 zichten. Zo komt er meer stroomlijning en uitwisseling tussen onderzoek en de mediapraktijk. Hilversum Media Campus onderzoekt de mogelijkheid voor een centrale plaats voor onderzoekers en mediaprofessionals om elkaar te ontmoeten, een soort OpenIDEO meets datingsite. Hier moe足 ten vraag en aanbod inzichtelijk worden gemaakt en op elkaar afgestemd worden. Eventueel kun足 nen partijen samen tot onderzoeksprojecten en aanvragen voor fondsen komen.

204

Human Capital

Opening research-Lab en nieuw logo Op 17 december is het eerste research-lab van Hilversum Media Campus geopend in Beeld & Geluid. De BenG Labs zijn ruimtes waar studenten, onderwijs- en mediaprofessio足 nals gebruik van maken. Ze worden gebruikt als proeftuin voor nieuwe ontwikkelingen in media en ICT. Tijdens een netwerkmeeting in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid werd ook het nieu足 we logo van de Hilversum Media Campus gepresenteerd. Het logo verbeeldt de verbinding tussen onderwijs, mediabedrijven, overheid en gebruikers.

205

➔

HILVERSUM MEDIA CAMPUS

WERKT ‘ACHTERSTAND 2.0’ WEG In Hilversum en omgeving ontwikkelen mediabedrijven, kennisinstellingen en overheden gezamenlijk de Hilversum Media Campus. Het initiatief is een invulling van de Human Capital Agenda van de Topsector Creatieve Industrie. Op 17 december 2014 vond bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid de kick-off plaats. ‘De juiste kennis en het juiste talent is schaars, zegt Marcel Berghuis, manager Human Resources van RTL Nederland. ‘En bij het talent dat wel aanwezig is, staan wij niet altijd top of mind. Daarom nemen we deel aan de Hilversum Media Campus.’ De Hilversum Media Campus is een initiatief van Beeld en Geluid, iMMovator Cross Media Network en de gemeente Hilversum. Doel van de campus is dat meer jongeren gaan werken in de media sector en dat werkenden en docenten zich tijdens hun loopbaan blijven ontwikkelen. De Nederlandse media krijgen de komende tijd te maken met een gebrek aan geschikt personeel, aldus de initiatiefnemers. Veel jongeren kiezen voor creatieve of economische mediaopleidingen, terwijl er meer behoefte is aan kennis van techniek, ICT en technologie.

206

Human Capital

Schaars De juiste kennis en het juiste talent is bij de huidige generatie studenten schaars, zegt ook Marcel Berghuis, manager Human Resources van RTL Nederland. ‘Dat is een van de redenen dat wij aan de Hilversum Media Campus deelnemen. Bij het talent dat wel aanwezig is, staan we bovendien niet altijd ‘top of mind’. Hij lacht: ‘We staan dus eigenlijk op achterstand 2.0.’ RTL staat bekend als tv-bedrijf, zegt Berghuis. ‘Maar in werkelijkheid zijn we een allround mediabedrijf, waarin de digitale component steeds belangrijker wordt. Data scientists, digital natives en dat soort mensen zien ons nog niet als ‘employer of choice’ en verdwijnen naar bedrijven als Youtube en Booking. com. Dus moeten we kracht zetten om die mensen toch aan te trekken.’ Marcel Berghuis (RTL)

Eigen hand Om dat voor elkaar te krijgen ontwikkelt RTL Nederland de nodige initiatieven. Berghuis: ‘In plaats van search bureaus in te schakelen, nemen we het heft in eigen hand. Zo orga niseren we inhouse dagen voor studenten en zijn we bijvoorbeeld aanwezig bij de carrière dagen van de TU Delft. En wat blijkt? Als mensen over de vloer komen, zien ze ons opeens wel zitten.’ En RTL Nederland neemt deel aan de Hilversum Media Campus. ‘We hebben baat bij een sterke gezamenlijke omgeving’, meent Berghuis. ‘Met bedrijven als de NOS en United en onderwijsinstel lingen als de HKU en Windesheim zetten we ons daar voor in. Wat we concreet doen? RTL organi seert mede de masterclasses, waarin ‘goeroes’ hun kennis delen over onderwerpen als big data en storytelling. Verder dragen we bij aan de zogenoemde student challenges, bestaande cases afkom stig uit ons bedrijf waaraan we excellente studenten laten werken en hen bij begeleiden.’ Richt RTL zich daarbij ook op studenten uit het buitenland? Berghuis: ‘Internationale mobiliteit proberen we wel op gang te krijgen. Ons internationale karakter is een unique selling point. Aan de andere kant: RTL Nederland is een echt Nederlands bedrijf, met een echt Nederlands product. Onze klanten zijn Nederlandstalig en onze nieuwsvoorziening ook.’

Niet te klein ‘RTL Nederland verbindt zich graag aan de Hilversum Media Campus’, aldus Berghuis. ‘Als markt leider en innovatief bedrijf moet je laten zien dat je zo’n initiatief omarmt. Voor een commercieel bedrijf als RTL was deelname wel even wennen. De lijnen zijn hier kort en beslissingen worden snel genomen. Bij de Hilversum Media Campus duurt besluitvorming langer. Daarom is het belangrijk om ‘ownership’ te creëren. De gemeente Hilversum is bezig een programmamanager aan te stellen. Dat is goed.’ Berghuis vind dat de deelnemers aan de Hilversum Media Campus zich moet dwingen ‘niet te klein te denken’. ‘Nu is de Hilversum Media Campus vooral op Hilversum gericht maar toptalent is dat niet. Ligt het niet voor de hand om bijvoorbeeld Amsterdam bij het project te betrekken? ’ Ook is hij er voorstander van om aansluiting te zoeken bij andere sectoren. ‘Neem bedrijven als ID&T en Twitter... Er zijn duidelijk overeenkomsten in de manier waarop zij talent aanspreken en waarop wij dat doen. Of de FD Mediagroep bijvoorbeeld. Dit soort bedrijven blijft nu buiten schot maar heeft een vergelijkbare cultuur en zit met dezelfde vragen. Ik zou het toejuichen als meer bedrijven uit aanpalende sectoren en regio’s aanhaken.’

207

➔

MEDIA FUTURE WEEK:

ONZE ROL ALS MEDIAPROFESSIONAL In samenwerking met tien hogescholen in Nederland organiseerde iMMovator voor de vierde keer de Media Future Week (MFW). Van 19-22 mei kwamen studenten, professoren en lectoren uit samen op het Media Park in Hilversum om te werken aan crossmediale cases uit het bedrijfsleven. Doel is deelnemers naar een next level in hun vakgebied te brengen en de relatie tussen onderwijs en media-industrie te versterken. De deelnemers werken in gemengde teams samen aan een crossmediale case uit het bedrijfs leven. De uitdaging is om in één week een creatieve oplossing te bedenken voor deze casussen. Dit jaar werd er gewerkt aan cases van gemeente Hilversum / Media Park, Vereniging Veronica, Angry Bytes / The Future Now, Dasym Investments en Beeld en Geluid. De deelnemers van Media Future Week krijgen ter inspiratie een exclusief programma voorgescho teld. Vier dagen lang zitten de deelnemers all-inclusive in Hilversum. Elke dag worden de deel nemers geïnspireerd door enthousiaste speeches van internationale topsprekers, ervaringen van Nederlandse toppers uit het bedrijfsleven en krijgen de deelnemers een serie workshops aan geboden. De week wordt afgesloten met een eindpresentatie door de verschillende teams.

208

Human Capital

Media Responsibility Het thema van Media Future Week 2014 was ‘Media Responsibility’. Het medialandschap verandert erg snel. Nieuwe technologieën maken het mogelijk dat we steeds meer weten van de media gebruiker. Tegelijkertijd zijn er voor de gebruiker steeds meer platforms om media niet alleen te consumeren, maar ook zelf te produceren en te delen. Data vloeit rijkelijk van en naar het publiek. Wat betekent dat voor de rol van mediaprofessional? Wat is zijn/haar verantwoordelijkheid? Wat is de rol van media organisaties? Van media gebruiker? Van de maatschappij? Welke keuzes maken we als we informatie produceren en delen? Deze vragen zaten als een rode draad door de week heen verwerkt.

Van dag tot dag Maandag 19 mei ging de Media Future Week 2014 van start. Na een introductie van de organisatie gaf internet expert Brad Templeton een keynote presentatie over privacy op internet én een ontwikkeling waar hij zelf hard aan meewerkt: Google’s Driverless Cars. Verslagen van alle plenaire sessies zijn verderop in dit hoofdstuk terug te vinden. Na deze kick-off werden de cases geïntrodu ceerd aan de teams. In de eerste teamsessie wordt al druk gebrainstormd over mogelijke oplos singen. Voor een extra dosis inspiratie presenteerde en Tech Panel nieuwe technologieën. Een nieuw onderdeel op de eerste dag is de ‘Media Park Safari’. De teams bezochten allemaal een bedrijf op het Media Park dat hen liet kennismaken met hun werkzaamheden en hun visie op Media Responsibility. De teams gingen langs bij RTL Nederland, NOS, VPRO, Infostrada, United en BNNVARA. Dinsdag stond in het teken van ‘Media Responsibility’. Allereerst gaf Futurist Scott Smith een keynote presentatie over onze toekomst waarbij robots een steeds prominentere rol innemen. Eric Smit, co- founder van online platform Follow the Money ging in zijn speech in op onderzoeksjournalistiek en de belangrijke rol daarvan in onze democratie. In kleiner gezelschap, waar ook media professionals aan schoven, werd verder gediscussieerd over de toe komst en financiering van onderzoeksjournalistiek. In de middag bereidden de teams zich voor, voor de Dragons’ Den sessie aan het einde van de dag. Vier experts gaven kritiek op hun ideeën waarmee de teams verder aan de slag gingen. De woensdag is ‘Economics Day’, met een keynote speech van Seth Shapiro over business models. Hij liet, aan de hand van voorbeelden uit de televisie wereld, zien hoe business models op verschillende manieren kunnen werken. Later op de dag werd dit aangevuld door presentaties van Danny Menken

Dragons’ Den

Seth Shapiro

209

(Infostrada) en Eveline van der Steen (tot voor kort werkzaam bij Armada) over de ontwikkelingen in de sport en muziekindustrie. In de middag kregen de teams praktische workshops voor geschoteld. Thema’s die aan bod kwamen waren: business modeling, pecha kucha, visualisatie en prototyping. Alles om klaar gestoomd te worden voor de laatste dag: de eindpresentaties. Donderdag is D-Day: de dag van de eindpresentaties. Voordat de deelnemers zelf het podium betraden was er nog een spreker geprogrammeerd: Wilbert Mutsaers. Hij presenteerde Serious Request en liet zien wat er allemaal bij dit succesvolle evenement komt kijken. Na zijn inspirerende speech waren de teams zelf aan de beurt. Hun case oplossingen zijn op de volgende pagina terug te lezen. De Media Future Week is een initiatief van iMMovator Cross Media Network en wordt mede moge lijk gemaakt door partners Media Park, gemeente Hilversum, Beeld en Geluid, Hilversum Events Stimuleringsfonds voor de Pers, Streamzilla en Old School Projects. De Media Future Week wordt georganiseerd in samenwerking met 10 hogescholen: NHL Hogeschool, Fontys Hogescholen, Saxion, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Utrecht, InHolland, Hoge school of Amsterdam, Hogeschool of Arnhem en Nijmegen, NHTV en HKU.

210

➔

MEDIA FUTURE WEEK: CASES Aan het begin van de Media Future Week krijgen de deelnemers een case voorgelegd van Nederlandse media bedrijven. In multidisciplinaire teams werken ze tijdens de week aan een op lossing, die zij op donderdag presenteren aan de casepartners. In 2014 waren er cases die betrek king hadden op gebruik van media archief, nieuwsconsumptie, citymarketing, second screen en advertising.

Beeld en Geluid: meer doen met collectie Beeld en Geluid wilde de teams laten nadenken over hoe zij hun publiek kunnen activeren om hun collectie te hergebruiken voor bijvoorbeeld nieuw werk of applicaties gebaseerd op de collectie. Team 1 bedacht een concept waar het publiek hun eigen ideeën en herinneringen kon vastleggen in een online platform. De app creëert op basis van je leeftijd, geboorteplaats en interesses een tijdlijn met video’s uit het archief. Het publiek kan deze verrijken met persoonlijke herinneringen, user generated content en meta data. Daarmee wordt de algehele collectie ook verrijkt. Team 4 richt zich meer op het onderwijs en bedacht een concept waarmee kinderen spelende leren aan de hand van de video’s uit het archief van Beeld en Geluid.

Veronica: nieuws meer waardevol maken Vereniging Veronica (eigenaar ANP) gaf de deelnemers de opdracht om na te denken hoe het nieuws waardevoller, persoonlijker en relevanter gemaakt kan worden. Team 2 bedacht een con cept waardoor je het nieuws kan ervaren vanuit de ogen van de journalist. Vision is een app voor

211

een Google glass waar journalisten je hun werke lijkheid kunnen laten zien. Zo ben je meer betrok ken en nog dichter bij het nieuws. Team 10 ging meer in op persoonlijke waarden en gebruikers profielen bij nieuwsvoorziening. Ze bedachten een app waarbij je op basis van je locatie én de locatie van je vrienden relevant nieuws voorge schoteld krijgt en dit direct kan delen.

Hilversum Mediastad: creatief talent aantrekken Om voortdurende innovatie te bevorderen wil Hilversum creatief talent aantrekken, naar het Media Park én naar de stad. Hoe trek je talent aan en zorg je dat het in Hilversum blijft? Team 3 cree ërde het concept the Bubble: een playground waar mensen kennis kunnen delen, kunnen net werken, experimenteren met nieuwe technolo gieën en ontspannen. Het belangrijkste daarbij is om zowel creatieven als techneuten met elkaar te verbinden. Team 6 kwam met een soortgelijk idee dat ze de campus noemen. In de campus vind je goede kennissessies, nieuwe technologieën en een goede werkomgeving waar co-creatie ontstaat.

212

Human Capital

Dasym: toekomst van reclame De centrale vraag van Dasym is hoe (toekomstige) technologieën ervoor zorgen dat de manier waarop adverteerders in contact komen met het publiek ver anderd. Team 5 presenteerde haar oplossing door een poëtische goodbye speech voor te bereiden voor ‘ad vertisement’. Het gaat allemaal om de consument: wat is voor hen belangrijk en wat willen zij? Reclames zullen steeds persoonlijker en slimmer worden, omdat ze door de grote verzameling data steeds beter weten wat wij willen. Team 8 bedacht een concept waardoor het mogelijk is je ervaring te delen. Je ervaart bijvoor beeld hoe het is om een popster te zijn. Voor reclame makers is deze ‘gear’ een extra mogelijkheid om con sumenten jouw merk te laten ervaren.

Angry Bytes: Angry Bytes laat de teams experimenteren met hun platform waar ze real time en interactieve technieken gebruiken om de manier waarop mensen media con tent consumeren te veranderen. Op dit moment wordt het platform vooral voor second screen apps gebruikt, maar team 7 ziet ook grote kansen voor het platform in de festival industrie. Het gaat dan om een app die de totaal ervaring centraal stelt: zien waar je favoriete bands spelen, betalen met de app en je vrienden terug vinden met de app. Team 9 bedacht het communicatie systeem Uniq waarmee het moge lijk is om met iedereen op de wereld te communice ren. Uniq vertaalt niet alleen (gesproken) teksten, maar kan ook betekenis geven aan non-verbale com municatie, die in veel gevallen verschilt per cultuur.

213

➔

BRAD TEMPLETON: PRIVACY EN

DRIVERLESS CARS IN HET NIEUWE TIJDPERK Maandagochtend 19 mei gaf Brad Templeton een keynote speech tijdens Media Future Week 2014. In zijn speech ging hij in op twee heel verschillende thema’s: privacy en driverless cars. Wat is privacy en hoe manifesteert zich dit op internet?

Privacy in het internet tijdperk Wanneer je weet dat anderen naar je kijken zal je je anders gaan gedragen. Maar met de komst van het internet is het niet altijd meer zichtbaar dat anderen kunnen zien wat je daar uitvoert. Zaken die uit context zijn gehaald kunnen je schaden, daarom is het goed om je altijd af te vragen welke informatie voor wie zichtbaar is. Cloud Computing is bijvoorbeeld zo’n donker gebied; aan de ene kant lijkt het erop dat de documenten die je via de cloud deelt net zo goed jouw documenten zijn als wanneer je ze opslaat op je computer. Maar ondertussen is de privacy anders geregeld omdat ze nu onder de regelgeving van de software vallen. Dat onze privacy ver te zoeken is bij de NSA laat Brad zien aan de hand van een opsomming van activiteiten die de NSA zou doen om ons in de gaten te houden. Zo heeft de NSA toegang tot alle grote online service providers (Zoals Google en Yahoo), verzamelen ze telefoongesprekken en text messages, tappen ze kabels af (ook privé verbindingen) en bespieden ze wereldleiders. Daarnaast heeft de NSA, om beter te kunnen spioneren, de encryptie van passwords zwakker gemaakt zodat

214

Creativity

ze passwords beter konden kraken om bij gegevens te kunnen. Ook bij ‘heartbleed’, een fout in het beveili gingssysteem op het web, heeft de Amerikaanse over heid niet proactief ingegrepen om hun bevolking te beschermen, maar gebruikte het om toegang te heb ben tot gegevens. Bovendien zal dit in de toekomst nog erger worden. Gezichtsherkenning en het reageren op stem-com mando’s werkt nu nog niet zo goed, maar deze tech nieken zitten er wel aan te komen. Ook wordt de op slag van beveiligingscamera’s steeds goedkoper waardoor alles zal worden opgenomen en al onze ac ties terug te vinden zijn. Dingen die nu niet verboden zijn, zijn in de toekomst misschien wel verboden, en daar zal je dan op afgerekend worden. Dit zijn ‘sins of the future’, of ‘what the future hates about you’.

Brad Templeton (Google)

Wat privacy voor ons betekent kan voor de volgende generatie al weer heel anders zijn. Brad dringt er op aan om bij jezelf na te gaan over wat jouw privcay is en hoe je die kan beschermen. Techniek geeft je macht en mogelijkheden, maar sta ook stil bij de negatieve gevolgen. “Limit what you give out, even though it is not easy”, Aldus Brad Templeton.

De toekomst met driverless cars komt eraan Het tweede deel van zijn keynote speech had volgens Brad Templeton een veel vrolijker thema. Brad nam ons mee naar de wereld van de driverless cars. Een wereld die volgens hem niet zo ver weg meer is! Brad is erg enthousiast over de driverless cars en wel om verschillende redenen. Allereerst omdat driverless cars de wereld een stuk veiliger kunnen maken. Er sterven namelijk veel mensen door auto ongelukken, meer nog zelfs dan tijdens sommige oorlogen. In Nederland komen er jaarlijks 640 mensen om bij een auto-ongeluk, waarvan 162 fietsers. Daarnaast zou er door driverless cars ook veel energie en ruimte bespaard kunnen worden.

Hoe het werkt De eerste driverless cars reden rond op een speciaal par cours in de woestijn, maar inmiddels zijn er al diverse tests gedaan met driverless cars in de stad. De auto’s zien alles door de diverse technieken die ze aan boord hebben. Er zit een light radar op het dak die de omgeving meet en alles in 3D kan zien. Een andere radar weet hoe hard dingen om de auto heen gaan en met een GPS tracker kan de auto zien in welke straat hij rijdt. Overigens is Google niet de enige partij die actief is op dit gebied. Eigenlijk zijn bijna alle autofabrikanten al bezig met het experimenteren met driverless cars. Een model van

215

Mercedes dat nu al te koop is kan al zelf rijden in een file. Nissan laat weten in 2020 driverless cars op de markt te kunnen brengen. Induct heeft al auto’s zonder bestuurder rondrijden op afgesloten terreinen, zoals een campus. Het mooie aan de driverless cars is, volgens Brad, dat mensen die een verminderde mobiliteit heb ben, zoals blinden, door een zelfrijdende auto weer veel meer dingen kunnen doen. Daarnaast kun je als je alcohol gedronken hebt ook met een gerust hart in deze auto stappen. In de toekomst is het misschien niet eens meer nodig om je rijbewijs te halen met deze auto’s.... Daarnaast hebben zelfrijdende auto’s tal van andere voordelen. Omdat de auto’s zelf kunnen rijden kunnen ze ook zelf pakketjes wegbrengen. Deliverbots kunnen ervoor zorgen dat alles in 30 minu ten bezorgd kan worden. Ook qua parkeren zal er veel veranderen. De cars parkeren eigenlijk niet, want ze kunnen zich snel verplaatsen mocht dat nodig zijn. Je kan dus ook dubbel parkeren. Er zal minder ruimte nodig zijn voor parkeerplaatsen. Door de zelfrijdende auto’s zullen we ook energie zuiniger kunnen rijden. Vooral als je elektrische auto’s zelfrijdend maakt. Het nadeel aan elektrische auto’s is volgens veel mensen dat je ze moet opladen en dat de batterij maar een X-aantal kilometers meegaat. Zelfrijdende elektrische auto’s houden zelf in de gaten wanneer ze opgeladen moeten worden, en kunnen nadat ze jou hebben afgezet op je werk, zelf naar een laadpaal rijden. Maar het gaat nog verder voorspelt Brad. Netwerken worden goedkoper en sneller. In auto’s zijn de computers straks het belangrijkste onderdeel waarmee informatie over de weg verzameld wordt, maar ook over het verkeer om je heen. De infrastructuur wordt niet veranderd, maar toch zullen er dankzij self driving cars 15% meer mensen op de weg kunnen komen. De auto’s kunnen namelijk slimmer gebruik maken van de bestaande wegen. Als blijkt dat er in de spits veel meer auto’s de stad ingaan dan eruit, dan kunnen er bijvoorbeeld meer banen gebruikt worden om de stad in te rijden. Hoe snel zal deze ontwikkeling gaan? Brad denkt dat het erg snel kan gaan, net zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van de smartphone. Mensen willen het namelijk graag uitproberen, en de ver anderingen zullen groot zijn! Wie weet rijden we over 10 jaar wel allemaal in zelfrijdende auto’s...

216

➔

TECHNIEKEN VOOR MEDIA

PROFESSIONALS: IBEACONS, GOOGLE GLASS EN QUANTIFIED SELF Tijdens de eerste avond van de Media Future Week waren er drie tech sprekers aanwezig die de deelnemers inspireerden met grote verhalen over hun nieuwste producten en ideeën. Remco Bron presenteerde de iBeacon, een bluetooth zender die ‘indoor locatie awareness’ voor mobiele apps toevoegt. Als volgende sprak Dapnhe Channa Horn, de eerste vrouwelijke Google Glass Explorer in Nederland, over haar ervaringen met de Google Glass. En Maarten den Braber vertelde kort over de Quantified Self en gaf zijn mening over responsible innovation. Door: Merel van Vuure

iBeacon zal de Nederlandse markt veranderen Remco Bron is oprichter van inBeacon, een partij die zich inzet om de toepasbaarheid van de iBeacontechnologie eenvoudiger te maken bij de retailers. Remco vertelde dat de iBeacon-technologie steeds belangrijker en groter wordt op de markt. Op ongeveer 87% van de iOS7 apparaten in Nederland is de iBeacon inmiddels te gebruiken. Bij Android is dit ongeveer 50% van de apparaten.

217

Maar wat kan je nou eigenlijk met de iBeacon? De iBeacon is een zender waarmee bepaald kan worden hoever je bent verwijderd ten opzichte van de beacon. Op basis daarvan kunnen ze een bericht sturen. Op het moment dat jij dicht bij een product bent kan er een pushbericht naar je worden gestuurd die je bijvoorbeeld attendeert op het product en meer informatie er over geeft. Remco vertelde dat vooral in Amerika veel bedrijven al bezig zijn met de iBeacon, zoals bijvoor beeld Macy’s. Dit is een grote winkelketen in Amerika en heeft door de winkel heen verschillende iBeacons hangen. Op het moment dat de klanten in de winkel komen ontvangen zij een welkom bericht en bij het benaderen van verschillende afdelingen/producten krijgen zij hier meer informa tie over. In Nederland zijn ook steeds meer bedrijven actief met iBeacon.

Hotdog Beacons Na enkele voorbeelden te hebben gegeven over de retailbranche vertelde Remco dat de iBeacon niet alleen voor vrouwelijke klanten handig is. De iBeacon wordt namelijk ook gebruikt bij honkbal. Wanneer de bezoekers arriveren in het stadion krijgen zijn een melding met informatie over de wedstrijd die gespeeld gaat worden. Als ze verder door het stadion lopen worden ze gewaar schuwd dat er een paar meter verderop een hotdog tent aanwezig is. Op het moment dat de be zoekers hun zitplaats gevonden hebben, krijgen zij een bericht met een overzicht van het stadion en de dichtstbijzijnde eettentjes. Remco vertelde ook over de nieuwe opkomende standaard in de brillen industrie en zeker handig voor de vergeetachtigen onder ons. Namelijk de zonnebril met de iBeacon. Wanneer je je zonnebril ergens laat liggen krijg je een melding op je telefoon dat je hem vergeten bent en waar die ligt. Remco gelooft dat de iBeacon de Nederlandse retailmarkt kan veranderen. Dankzij de iBeacon kan je meer informatie krijgen over je klanten. Op het moment dat ze de winkel instappen kan je zien wat ze de laatste keer gekocht hebben en wat ze onlangs op de site bekeken hebben. Op deze manier kan de inhoud online en offline versterkt worden. Als ze online iets bekeken hebben kun nen ze zodra ze in de winkel zijn een korting aangeboden krijgen. Het vergroot je de loyaliteit naar je klanten.

218

Human Capital

Dankzij de iBeacon is er een nieuw tijdperk voor intimiteit met de klant. Het maakt het contact met de klant persoonlijk en schaalbaar.

Daphne Channa Horn: eerste vrouwelijke Google Explorer ‘Ik ben Glass’ zei Daphne bij haar opening van de presentatie. Daphne Channa Horn is fotograaf en draagt haar Google Glass ongeveer 6 uur per dag. Ze gebruikt hem met name voor fotojournalis tiek en heeft er inmiddels reportages mee gemaakt voor de NOS en VPRO. Daphne noemt de Google Glass een ‘wonder’. Het is draagbaar, heeft een klein scherm en het zit iets boven je gezichtsveld zodat je ook nog vooruit kan kijken. In het montuur zit een projector verwerkt die beelden in het prisma schijnt. Een spiegelfolie aan de zijkant weerkaatst de beelden, waardoor het lijkt alsof je een zwevende doorzichtige projectie ziet. Deze projectie is alleen te zien als je ook daadwerkelijk naar het prisma kijkt. Het prisma hangt net boven het rechter oog. Je kunt als drager daarom gewoon iemand recht in zijn ogen aankijken zonder dat het prisma in de weg zit. Daphne gaf aan dat ze graag de camera wilde zijn. ‘ik wil beel den vanuit mijn zicht laten zien. Door de Google Glass zijn zowel mijn ogen als mijn brein de camera’. De bril werkt met zowel Android als met iOS. Desondanks zullen apps voor de bril niet op de bril zelf draaien, maar op Googles eigen cloud dienst, waarbij informatie naar de bril kan wor den gepusht. Naast de technieken van de Google Glass is pri vacy een veel besproken onderwerp. Daphne vertelde dat mensen om haar heen vaak bang zijn dat wanneer zij de bril draagt dat zij direct allerlei informatie kan opvragen over hen. Zij waren bang dat door de Google Glass hun pri vacy geschonden werd. Maar eigenlijk werkt het andersom. Google slaat namelijk alle informatie op die door de Glass naar binnen komt en zo weet Google alles over de gebruiker. Op deze manier wordt eerder de privacy van de gebrui ker geschonden dan dat van de mensen er om heen. De vraag is: Wat doet Google met deze informatie?

Daphne Channa Horn

Responsibility side of innovation Maarten den Braber sprak over het verzamelen van allerlei soorten gegevens. Hij vroeg de zaal welke persoonlijke gegevens we belangrijk vinden en hoe belangrijk we privacy vinden. Quantified self is een beweging die zich bezighoudt met het fenomeen dat de mens in toenemende mate technologie integreert in zijn leven, met het doel informatie te verzamelen over zichzelf en hiervan te leren. Het gaat over persoonlijke data. Wat doe je met de data die iets zegt over jou? Je kan er een verhaal mee vertellen en aan andere laten zien.

219

Bij innovatie willen we steeds verder gaan. Het is nooit genoeg en we gaan steeds verder, maar hoe zit het met de verantwoordelijke kant van innovatie? Zelfbestuur, privacy en exclusiviteit zijn termen die bij Maarten naar voren kwa men als er gesproken werd over deze verantwoordelijke kant.

Maarten den Braber

Bij zelfbestuur gaat het om je eigen keuzes maken. Er worden al heel veel keuzes voor ons gemaakt, terwijl we er zelf bij zijn. Zoals bij Google. Als je iets in typt bij de zoek machine dan maakt Google de keuze welke items op de eerste pagina verschijnen. Zij maken daardoor de keuze wat jij te zien krijgt.

Bij de ontwikkeling van nieuwe technologieën wordt het vraagstuk rondom privacy steeds groter. Maarten vroeg de zaal: ‘Mag ik je laatste whatsapp berichten lezen? Mag je partner je laatste whatsapp berichten lezen?’ Op deze vraag kon de zaal geen unaniem antwoord geven. Privacy zorgt er voor dat niet iedereen alles van je weet. Het zorgt voor verschillende relaties. Zonder privacy zouden we allemaal dezelfde relaties hebben. Maarten sloot de presentatie af met de vraag: Resisting the available data. Right or wrong?

220

➔

SCOTT SMITH: ALS ROBOTS KRANTEN GAAN MAKEN, WIE SCHRIJFT DAN NOG HET NIEUWS? Overal om ons heen zijn data, die we ook nog eens op steeds grotere schaal laten ver zamelen en analyseren. Op termijn zouden computers en robots kunnen met die data zelf producten diensten kunnen creëren waar de mens niet meer aan te pas komt. Scott Smith, spreker op tweede dag van Media Future Week, is ervan overtuigd dat computers in de toekomst veel zullen gaan overnemen. Wat betekent dat voor de waarde van menselijke creativiteit en kennis?

Computer gegenereerd nieuws Dat computers op basis van data zelf producten en diensten maken is vandaag de dag al te zien. Scott noemde een voorbeeld van de berichtgeving rondom een aardbeving in Beverly Hills. De aardbeving zorgde voor veel nieuwsaandacht omdat het de eerste zware aardbeving sinds tijden was.

221

Scott Smith

Een van die nieuwsitems die online verschenen, was wel erg bijzonder: het was “written by an algorythm created by the author”: het bericht was automatisch geschreven op basis van de data die overheidsinstanties online hadden gepubliceerd. Het bleek een projectje te zijn van een journalist van de LA Times, en zorgde voor opschudding toen het gepubliceerd werd.

Exit junior reporters? Exit recensenten? Met dit voorbeeld illustreerde Scott dat het schrijven van simpele berichten een taak kan zijn van machines op basis van opgeslagen informatie en feiten. Hetzelfde is ook toe te passen op sportbe richtgeving en business reporting. Deze artikelen baseren zich vooral op cijfers en kunnen vooraf gemaakt worden door een format of syntax te programmeren en die in te vullen met de laatste data. Junior reporters verliezen hiermee dus eigenlijk hun meerwaarde. Maar je kan nog een stapje verder gaan. Boekrecensies zijn nu geschreven door reporters met jarenlange ervaring en gevoel voor verhalen. Met de Kindle kan je tegenwoordig heel makkelijk zien welke passages in een boek populair zijn. Eigenlijk zou je met die gegevens al heel makkelijk een boekrecensie kunnen maken met de mooiste passages van het boek erin.

Computer generated newspapers Waarom zouden robots de hele krant eigenlijk niet kunnen schrijven, vroeg Scott zich verder af. Hij laat een voorbeeld zien van een robot (FOMO) die dat al kan. Het is een groot apparaat op wielen dat informatie verzamelt en verwerkt tot een krant en is al operationeel op events. Een ander voorbeeld is van The Guardian. Hun experiment “The long good read” is een persoonlijke krant die één keer per week gemaakt wordt op basis van gegevens (comments, cookies, keywords, browser info) die over jou verzameld zijn. Nog sneller en intelligenter is #Open001. Deze machine kan binnen één uur een krant uitspugen op basis van je voorkeuren.

222

Human Capital

Exit auteurs? Scott gaat nog een stapje verder: Romans. Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan waarin ver schillende boeken geanalyseerd zijn op leessnelheid, stijl, gevoel, verrassing etc. Op basis van die resultaten is een formule ontwikkeld die boeken succesvol kan maken. “Data is eating its way up in the creativity chain”, aldus Scott Smith. Want hetzelfde zou gedaan kunnen worden met bijvoor beeld schilderijen.

Digitaliseren van menselijke creativiteit Waar de keten vroeger van de observer (die gebeurtenissen waarnam en door vertaalde naar een artikel) via de editor naar de consument ging, zie je nu dat informatie via een sensor, naar een filter, naar een device gaan, bijna zonder dat er menselijke interventie aan te pas komt (behalve dat het filter of script door een mens zijn geschreven). Menselijke creativiteit wordt daarmee eigenlijk gedigitaliseerd. En dat geldt niet alleen voor kranten, ook rondom sport wordt er al veel data vastgelegd en auto matisch doorgezet naar verschillende devices. Denk daarbij niet alleen aan sport statistieken in een app, maar bijvoorbeeld ook aan een alert shirt met sensoren, waardoor je letterlijk kan voelen wat de spelers voelen in een wedstrijd.

Data feedback Het verzamelen van data zorgt voor een steeds nauwkeurigere en slimmere routing van informatie. De verzamelde data over jouw voorkeuren zorgen ervoor dat diensten je aanbevelingen kunnen doen, bijvoorbeeld. Gebaseerd op je eerdere gebruik kunnen ze je aanraden welke muziek of films je leuk zal vinden. Waar dit een paar jaar geleden nog als Science Fiction klonk komt het nu al steeds dichterbij. We hebben bijvoorbeeld al verschillende devices die je commando’s kan geven en die ook met elkaar kunnen praten.

223

Scott haalt een plaatje aan van het Neder landse organisatie Next Nature dat volgens hem goed weergeeft wat voor soort ‘creativi teit’ computers kunnen genereren op welk niveau. Computer generated creativity zijn bij voorbeeld de artikelen gegenereerd door formules, toegepast en functioneel. Computer augemented creativity zijn bijvoorbeeld de animaties die gemaakt worden voor films zo als Lord of the Rings. Iedereen weet dat de films door computers tot stand zijn gekomen, maar dat zorgt juist voor toegevoegde waarde in de film en is daarom geaccepteerd. Com puter augmented work/life zijn diensten gebaseerd op data die er gewoon zijn. Je vraagt je er verder niets over af, het is natuurlijk en onzichtbaar.

Wat betekent het digitaliseren van creativiteit voor de menselijke input? De vraag is wat we ervan vinden dat computers op basis van data creatieve producten kunnen genereren. Moeten we het tegenhouden en de machines vernielen, omdat ze steeds meer activi teiten van ons overnemen? “Nee,” zei Scott daarover, “want data kunnen bijvoorbeeld mooie dingen bieden, zoals zelfrijdende auto’s waardoor mensen die niet meer kunnen rijden toch met een auto zich kunnen verplaatsen.” Scott is overtuigd dat machines ons niet helemaal zullen gaan vervangen, want er komt meer kijken bij storytelling dan het verzamelen en weergeven van data: “Creative Storytelling and weaving of narrative are still human skills”. Zaken als kennis over cultuur, gemeenschappelijke erva ringen, emotie en gevoel, dat kan een computer simpelweg niet genereren. Bovendien zie je dat machines het ook niet altijd juist hebben. Het extraheren van data en er bete kenis aangeven is iets dat mensen moeten doen: “Data is only the starting point”. Met de data die door computers verzameld en geanalyseerd worden kunnen we wel bepaalde werkzaamheden effectiever uitvoeren en ons richten op nieuwe diensten of andere activiteiten.

Computers kunnen geen boeiende verhalen kunnen schrijven En nog belangrijker: “Innovation shouldn’t only be equated with technology”. Nieuwe technieken en data verzameling zijn prachtig, maar als mens moet je je afvragen wat het betekent. Hoe kan je een nieuwe techniek toepassen ‘in real life’? En belangrijker nog: hoe maak je van een stapeltje data een pakkend verhaal? Dat is iets wat computers niet van ons kunnen overnemen. De menselijke creativiteit zal van toegevoegde waarde blijven, is de conclusie van Scott.

224

➔

ZOLANG DE LEZER ZIJN VERTROUWEN GEEFT, BLIJFT ONDERZOEKS JOURNALISTIEK BESTAAN Onderzoeksjournalistiek is een dure tak van sport en nu budgetten bij veel redacties teruggeschroefd worden, moeten nieuwe verdienmodellen gevonden worden. Tijdens de Media Future Week gingen Eric Smit (Follow the Money), Jan Jaap Heij (The Post Online), Peter Olsthoorn (onderzoeksjournalist), Kees van den Bosch (Argos), Monique Busman (documentairemaker) en Piet Bakker (Lector Hogeschool Utrecht) in discussie over de vraag welke verdienmodellen toekomst hebben in de onderzoeksjournalistiek. Door: Pieter Rebel, Stimuleringsfonds voor de Journalistiek Piet Bakker trapte de discussie af met een stevige uitspraak: “Onderzoeksjournalistiek is de enige echte vorm van journalistiek. De rest is reclame.” De onderzoeksjournalistiek brengt zaken aan het licht die anderen verborgen proberen te houden en fungeert niet als doorgeefluik, zoals de ‘gewone’ journalistiek dat nog vaak doet, aldus Bakker. Probleem is wel dat deze vorm van journalis tiek duur is, wat om vernieuwende verdienmodellen vraagt.

225

v.l.n.r. Eric Smit, Jan Jaap Heij, Peter Olsthoorn, Kees van den Bosch, Monique Busman, Piet Bakker en moderator Monique van Dusseldorp

Wat kost een productie? Kees van den Bosch, eindredacteur van het radioprogramma Argos twijfelt even of het geen be drijfsgevoelige informatie is, maar vertelt dan dat zijn radioprogramma een budget heeft van 700.000 euro per jaar. Hiervan worden 50 uitzendingen gemaakt, waarvan er ongeveer 40 een verhaal brengen dat nog nooit eerder ergens is onthuld. Gemiddeld is een onderzoeksjournalist hier zes weken mee bezig, een behoorlijke kostenpost dus. Ook documentairemaker Monique Busman benadrukt eveneens de hoge kosten van onderzoeksjournalistiek. De dagprijzen van de journalisten waar zij mee werkt variëren tussen de 200 en 400 euro. Gemiddeld genomen kost een onderzoek al snel 15.000 tot 20.000 euro. Eric Smit vertelt dat ze bij Follow the Money, als ze eerlijk zouden rekenen, eigenlijk zelfs ver onder de kostprijs werken. “Ik sta zelf niet eens op de loonlijst en krijg alleen een soortmanagement fee. Een artikel dat wij voor 2200 euro aan de Volkskrant ver kochten – en daar trouwens een Tegel mee wonnen – heeft in de praktijk misschien wel vijf tot zes keer zoveel gekost”. Hoe ze dan toch rondkomen? We werken met jonge mensen, die heel ambiti eus zijn, vertelt Smit. Ondanks dat de hoge kosten van onderzoeksjournalistiek niet makkelijk terug te verdienen zijn, levert het meer op dan alleen de betaling van de factuur. De bouwfraude, vastgoedfraude en Aholdfraude zijn stuk voor stuk voorbeelden van zaken die aan het licht zijn gekomen door gedre ven journalisten. Het feit dat de bouwfraude gestopt is heeft de samenleving zeker een miljard opgeleverd. De maatschappij heeft er dus echt iets aan, aldus Smit.

Manieren van financiering Maar welke financieringsmogelijkheden zijn er voor de onderzoeksjournalistiek? Allereerst wordt crowdsourcing genoemd. Smit: “Laat het publiek zien wat je kan bereiken met je werk, bijvoor beeld het besparen van een miljard door de bouwfraude aan het licht te brengen, en het publiek zal sneller bereid zijn je te steunen.” Die steun geeft het publiek door bijvoorbeeld een platform als De Correspondent hun vertrouwen te geven en voor een jaarabonnement te betalen.

226

Human Capital

Heij ziet vooral veel in het verkopen van eigen werk via bijvoorbeeld Blendle. Zijn platform The Post Online heeft in de twee weken dat ze nu op Blendle actief zijn al een paar duizend artikelen ver kocht. Geen wereldschokkende aantallen, maar hij ziet hier wel nieuwe kansen. “Er zijn meerdere platforms zoals Blendle en daar zijn nog allemaal variaties op te bedenken. Vroeger had je een uit gever, dat kan je nu allemaal zelf doen.” Olsthoorn is het hier niet mee eens. “Je hebt uitgevers no dig. Ik moet hard werken om een redelijk uurloon binnen te halen, ik geloof niet dat journalisten zich daarnaast per se nog met andere zaken bezig moeten houden. Niet iedereen kan alles en niet iedereen is een marketeer.” Volgens Bakker wordt er binnen de journalistiek teveel naar het ei van Columbus gezocht. “We moeten ons niet blindstaren op de producties van The Guardian of het succes van De Correspondent, maar alle mogelijke verdienmodellen benutten en combineren.”

Belangrijk wie er achter je staat Van den Bosch: “Als journalist kan je er alleen van rondkomen als je een omroep of krant achter je hebt staan.” Zo’n grote partij heeft de mogelijkheden om te investeren in onderzoeksjournalistieke projecten, wat bekostigd kan worden uit andere producties. Maar ook zulke grote mediabedrijven hebben soms financiële hulp nodig, waarvoor ze bij het publiek aankloppen. De VPRO is als een van de weinige publieke omroepen niet gaan fuseren en heeft haar leden gevraagd ze te helpen en geld te doneren. Deze oproep heeft ruim een miljoen euro opgeleverd, allemaal door de merkt rouwheid van de leden, aldus Van den Bosch. Ook Smit ziet merktrouwheid als een groot goed voor bedrijven. Voorafgaand aan de discussie vroeg hij hoeveel studenten een abonnement op De Correspondent hebben en aardig wat vingers gingen de lucht in. Maar lang niet iedereen blijkt regelmatig de site te bezoeken. “Mensen willen ergens bij horen, zoals bij De Correspondent. Ik denk dat we dan ook nog veel meer Correspondent-achtige ideeën gaan zien.

Publiek zorgt voor voortbestaan Alhoewel de meningen verdeeld zijn over hét verdienmodel voor onderzoeksjournalistiek, komt een gedachte steeds terug: uiteindelijk is het het publiek dat moet zorgen voor het voortbestaan ervan. Of dat nu is door een merk te steunen, via crowdsourcing of door het ko pen van losse artikelen; zolang de lezer of kijker zijn vertrouwen geeft, kan de journalist blijven werken. De paneldiscussie tijdens de Media Future Week werd mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds voor de Pers.

227

➔

AMSTERDAM CREATIVE INDUSTRIES NETWORK Amsterdam Creative Industries Network ontwikkelt kennis over creatieve toepassingen van disruptieve digitale technologie. Het netwerk is georganiseerd in labs: hierin werken studenten en onderzoekers van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Inholland en industrie partners samen aan programma’s rond urgente thema’s. Voorbeelden van de labs binnen het netwerk zijn: Fashion Technology Lab, Medialab Amsterdam, Digital Life Centre en Citizen Data Lab. Deze worden in samenwerking met de industrie opgezet en uitgebouwd. Voor organisaties, (MKB)-bedrijven en zzp’ers zijn er veel manieren om te participeren in een lab, bijvoorbeeld door een thema te adopteren of deel te nemen aan een project. Inmiddels hebben Cisco, Info.nl en DigitasLBi zich al voor meerdere jaren verbonden aan Amsterdam Creative Industries Network. Meedoen of meer weten? Ga naar www.amsterdamcreativeindustries.com of neem contact op met directeur Matthijs ten Berge via matthijs@amsterdamcreativeindustries.com of 020-595 18 27.

228

Creativity

Project: Fashion’s Retail Future Een interactieve passpiegel waarmee je door een eindeloze collectie van kleding kunt browsen en meteen kunt zien hoe iets je staat, ook als je je omdraait, en waarmee je snel een foto naar je familie en vrienden kunt sturen om hun mening te vragen. Dit is een technologische ontwikkeling die al mogelijk is en her en der ook in modewinkels geïntroduceerd wordt. Maar hoe waarschijnlijk is het dat deze technologische innovatie een vast onderdeel wordt van het winkelen? En helpt het de moderetail een positieve impuls te geven? Immers de (mode)retail heeft het momenteel niet mak kelijk. Naar v erwachting zal er de komende jaren nauwelijks groei zijn in consumptieve bestedin gen, stagneert of daalt de koopkracht, komen er meer internationale toetreders op de markt en zal het winkelaanbod in de periferie verder verschralen. De fysieke winkel heeft het niet minder moeilijk. Met regelmaat verschijnen er berichten in kranten over toenemende leegstand en verloederende binnensteden en verontrustende rapporten over de teloorgang van de winkelstraat. Een terugkerend woord bij de ‘redding’ van de winkel is be leving: winkelen moet een onuitwisbare ervaring worden en vooral leuk zijn. Af en toe lijkt hierbij de naïviteit toe te slaan en is het slechts een kwestie van een koffiecorner en een glimlach van het personeel. Dat het iets ingewikkelder is dan dit blijkt bijvoorbeeld uit de ervaring bij Kledingwarenhuis J.C. Penney. Dit warenhuis haalde topmanager Ron Johnson van Apple binnen om teruglopende bezoekersaantallen en omzet het hoofd te bieden. De restyling leverde een Applestore-achtig in terieur op: strakke witte kasten, fel licht, blank gelakte houten vloer en vooral veel ruimte en geen aanbiedingen. De klanten vluchtten in grote getallen naar concurrent Target aan de andere kant van het winkelcentrum, waar Johnson ooit door Apple was weggehaald! Exit Apple topman. Het onderzoek van het project Fashion Retail Future (FRF) richt zich op nieuwe dienstenontwikke ling in de moderetail met speciale aandacht voor de relatie tussen de fysieke winkel (instore), mobiel (smartphones) en online (webshops, social media, communities). Dit is allereerst aangepakt door systematisch in kaart te brengen welke innovaties zich momenteel aandienen waarbij niet alleen gekeken wordt naar technologische ontwikkelingen maar ook naar bijvoorbeeld nieuwe diensten concepten en logistieke innovaties (zie www.fashionretailfuture.com). Ook is gekeken naar hoe die innovaties zich een weg vinden naar (Amsterdamse) modewinkels door ze te bezoeken (offline en online) en ook onderzoek te verzamelen en te doen naar klantgedrag. Dit alles vanuit een ontwik keld theoretisch kader van Servicescapes zoals beschreven in de white paper‘The Fashion Retailscape’.

Vervolg van het project In de komende jaren zal het project deze activiteiten verder voortzetten met twee belangrijke toevoegingen. Allereerst zal de winkel van het Amsterdam Fashion Institute (AMFI) op het Spui worden ontwikkeld als fieldlab voor het testen van nieuwe concepten specifiek gericht op bezoekers trekken naar de fysie ke winkel en het versterken van de instore beleving. Eerste pilots zullen gaan over het gebruik van beacons in de winkel en ge bruik van de Oculus Rift als marketing instrument om mensen naar de winkel te lokken. Voor Google Cardboard is er al een app beschikbaar van byAmfi. Ten tweede zullen tools worden ont wikkeld waarmee retailers hun voordeel mee kunnen doen om onderbouwde keuzes te maken in welke innovatie door te voe ren, bijvoorbeeld in hun mediastrategie en in hun inrichting van de winkel en de rol van media daarin.

Foto: Vanessa Huss

229

➔

U CREATE – CENTRE OF EXPERTISE CREATIVE INDUSTRIES Expertisen verbinden om innovatieve oplossingen voor Health & Wellbeing te creëren De creatieve industrie is een aanjager van vernieuwing en daarmee van vitaal belang voor de Nederlandse economie en samenleving. U CREATE brengt creatief ondernemers, talenten en onderzoekers bij elkaar om gezamenlijk innovatieve oplossingen met impact te ontwikkelen voor organisaties met gezondheids- en welzijnsvraagstukken. Het gaat dan vaak om complexe vraag stukken, waar veel partijen bij betrokken zijn en die een multidisciplinaire aanpak vereisen.

Samenwerkingsverband U CREATE is een samenwerkingsverband tussen kennisinstellingen, bedrijven uit de creatieve in dustrie, maatschappelijke organisaties en overheden. Meer dan 100 bedrijven en organisaties par ticiperen in U CREATE projecten. Partners zijn o.a. Hogeschool Utrecht en Hogeschool voor de Kunsten, TNO, Evident, OneShoe, eFocus en Utrecht VC. In projecten wordt gezamenlijk gewerkt aan talentontwikkeling van (aankomende) media- en de signprofessionals, het vergroten van de slagkracht van bedrijven in de creatieve industrie om suc cesvol te kunnen innoveren en groeien, en het realiseren van innovatieve oplossingen met impact voor sociaal economische vraagstukken.

Innovatieprojecten Health & Wellbeing U CREATE coördineert innovatie- en onderzoeksprojecten en organiseert innovatie Pressure Cookers voor organisaties met vraagstukken op het gebied van Health & Wellbeing. De verbinding tussen deze organisaties, creatief ondernemers, multidisciplinair onderwijs en -onderzoek is hierbij de onderscheidende factor. #Future Health Battle “Wat als de zorg in 2045 onbetaalbaar is geworden? Is het tegen die tijd mogelijk om 1ste en 2de lijns zorg zelf uit te voeren? En wat betekent het als onze medische data beschikbaar zijn voor onszelf en anderen en wat kunnen we daar dan mee?” In november 2014 organiseerde U CREATE de Future Health Battle; in samenwerking met het World Design Forum, Philips Design, het Jeroen Bosch Ziekenhuis en SOS alarm. 40 Toekomstige design thinkers, ICT’ers en journalisten ontwikkelden een innovatieve en provoca tieve blik op de toekomst van de gezondheidszorg. “Wanneer we niet meer accepteren dat kinderen met afwijkingen geboren worden of we ziek worden, dan moet het mogelijk zijn om in 2045 de perfecte baby te bestellen, zonder flaporen, allergieën en andere afwijkingen. Baby’s groeien, buiten de baarmoeder, in een speciale machine zodat er voor moeder en kind geen complicaties optreden.” Met dit spraakmakende scenario ‘Genbrio’ wonnen zes studenten van Hogeschool Utrecht de Battle. Het prototype zal gepresenteerd worden tijdens het World Design Forum.

230

Human Capital

Kinderoncologie, voeding en beweging “Een goede conditie is van groot belang bij het herstel van kinderen met kanker; maar door de behandeling verandert of verdwijnt vaak hun smaak en ontstaan voedingsproblemen. Door hun lage energieniveau bewegen ze weinig, verliezen ze spiermassa en kan later overgewicht ontstaan.” In 2014 is door U CREATE, Hogeschool Utrecht en het Beatrix Kinderziekenhuis een pilotproject geïnitieerd om bewegen en positieve eetervarin gen op creatieve en speelse manier te stimuleren. In samenwerking met patiëntjes, ouders, ver pleegkundigen, diëtisten en fysiotherapeuten is gekeken naar wat de kinderen wel kunnen als ze ziek zijn en wat ze leuk vinden om te doen. Er zijn o.a. grote blokken ontwikkeld waarmee kinderen in en om hun ziekenhuisbed kunnen bouwen en een ‘Smaaklab’ om spelenderwijs gezond eten te herontdekken. In 2015 en 2016 krijgt het project een vervolg. TU Delft, Hogeschool Utrecht, zes creatieve bureaus, het Beatrix Kinderziekenhuis Groningen, het prinses Maxima Centrum en de Ouder-Kind vereni ging bundelen de krachten. Er wordt een toolkit voor ontwerpers ontwikkeld, met kennis over de problematiek en interventie strategieën, en er worden nieuwe prototypes gemaakt en getest. Ook zal bepaald worden hoe participatief ontwerpen (ontwerpen in samenwerking met patiënten, familieleden en zorgverleners) bijdraagt aan betere en gedragen oplossingen en breder ingezet kan worden voor zorgen welzijnsvragen.

Creative Learning Community Via de Creative Learning Community koppelt U CREATE creatief ondernemers en talenten aan de innovatieprojecten, de Pressure Cookers en aan elkaar. Voor ondernemers organiseren we kennis sessies en ontwikkelen tools op het gebied van businessmodelling, participatief ontwerpen, mediastrategie en gedragsbeïnvloeding. ULab – Innovatieteam voor bedrijven ULab is een innovatielab met als doel om een optimale aansluiting tussen talent en de creatieve industrie te stimuleren en innovatie mogelijk te maken. Ambitieuze studenten gaan in een multidisciplinair, in-company, team aan de slag met een innovatievraagstuk bij een partner van U CREATE. ULab is ontwikkeld i.s.m. Evident en Hogeschool Utrecht. In de eerste editie is in opdracht van Staatsbosbeheer een varende drone ontwikkeld om onbereikbare natuur online toeganke lijk te maken voor o.a. ouderen en gehandicapten. Meer informatie over deze en andere projecten op www.ucreate.nl Heeft uw organisatie een vraagstuk waarvoor u een innovatieve oplossing zoekt? Of bent u geïnteresseerd in samenwerking? Neem dan contact op via info@ucreate.nl

231

➔

CINEKID: KIJKEN MET JE HANDEN Nieuwe beelden, geluiden, verhalen en boodschappen overspoelen ons dagelijks via verschillende mediakanalen en innovatieve commerciële vondsten volgen elkaar in een razend tempo op. Zo is televisiekijken, al dan niet online, veranderd in een multi-tasking zapp- happy belevenis. Slimme telefoons met explosief groeiend aanbod aan apps en games zorgen ervoor dat we altijd online, vindbaar en bereikbaar zijn en nieuwe gadgets schreeuwen om onze serieuze attentie en portemonnee. Hiernaast hebben ook andere ontwikkelingen grote invloed op onze media beleving. De grenzen tussen kunst, wetenschap en technologie maar ook tussen creativiteit en commercie zijn steeds verder aan het vervagen. Tezamen kunnen deze ontwikkelingen worden gezien als het technologisch profiel van deze tijd en dit heeft een enorme invloed op onze persoonlijke én publieke levens. Juist kinderen, als digital natives van deze wereld, moeten worden voorbereid op deze steeds ver der uitdijende matrix aan beelden en technologische mogelijkheden: Als kritische gebruikers én als creatieve makers die leren werken met deze nieuwe media, en dit is precies waar Cinekid voor staat. Want, zoals Douglas Rushkoff al zei, gaan we de technologie aansturen of stuurt de techno logie ons aan? Program or be programmed! Door: Paulien Dresscher, Hoofd Nieuwe Media Cinekid Foto's van: Gerlinde de Geus, Annemiek van der Werff en Floortje Zonneveld

232

Creativity

Mediawijsheid en mediaweerbaarheid Met de woorden van Rushkoff in gedachten, is Cinekid er op gericht om enerzijds de jonge doelgroep een kritische en actieve rol te geven en anderzijds de media professio nal (makers en producenten van media, maar ook andere volwassen gebruikers zoals leerkrachten, onderzoekers, beleidsmedewerkers, ouders etc.) te informeren en net werken te ondersteunen. Hiernaast werkt Cinekid actief aan het stimuleren van kwalitatieve content voor de jonge doelgroep en wil hier een podium aan bieden. Door kin deren te leren werken met de nieuwste tools en technie ken wordt mediawijsheid en mediaweerbaarheid gesti muleerd en nieuwsgierigheid geprikkeld.

Projecten In de afgelopen 28 jaar is Cinekid uitgegroeid tot een multimediale projectorganisatie voor beeld cultuur met als doelgroep kinderen en professionals uit het binnenen buitenland. Door het jaar heen organiseert Cinekid diverse projecten met wisselende partners en opdrachtgevers in binnenen buitenland met als absoluut hoogtepunt het jaarlijkse Cinekid Festival, een internationaal media festival in Amsterdam Het festival, met jaarlijks meer dan 60.000 bezoekers, wordt gehouden tijdens de herfstvakantie en bestaat uit een kinderprogrammering en een internationaal professionals programma. Naast het grote festival in Amsterdam zijn er gelijktijdig op meer dan 30 locaties in Nederland kleinere satellietfestivals.

233

Het publieksfestival in Amsterdam bestaat uit meer dan 300 filmen televisie screenings en het professionals programma biedt plek aan meer dan 900 mediaprofessionals waaronder 200 interna tionale gasten uit 33 landen, 24 internationale festivals, 22 internationale uitzenders, meer dan 60 sprekers en 350 recente producties klaar om aangekocht te worden en 30 projecten in ontwikkeling die zoeken naar co-producers en co-financiers. Door deze combinatie van doelen is het Cinekid festival op internationaal niveau een unieke plek waar makers en doelgroep elkaar ontmoeten en inspireren. Een belangrijke ontmoetingsplek binnen het festival is het MediaLab, een omgeving waar de technieken van film, televisie en nieuwe media samen komen en in zijn omvang, doelstelling en kwaliteitseisen uniek in de wereld. Tien dagen lang is het een digitale speeltuin en interactieve tentoonstelling met meer dan 50 verschillende werken van zowel jong talent als gerenom meerde makers: een jaarlijks wisselende groep kunstenaars, studenten, en onderzoekers uit binnen –en buitenland geven samen invulling aan de in stallaties, games, apps, workshops, masterclasses en performances. Soms zijn dit werken die al uitontwikkeld zijn, maar soms ook prototypes en eerste ver sies. Hierdoor wordt niet alleen getoond wat er nu is, maar ook wat wellicht gaat komen. Zo kunnen de meer dan 10.000 bezoekers de laatste ontwikkelin gen ervaren op het gebied van kunst, media, beeldcultuur en technologie.

Rode konen & hard spelen Bij haar programmering zoekt Cinekid altijd naar een evenwicht tussen fy sieke interactie en verwondering, maken en beleven, kijken en aanraken, analoog en hightech, conceptuele opstellingen en projecten gericht op de beroepspraktijk, waarbij in alle gevallen kinderen actief betrokken worden en ingespeeld wordt op hun intrinsiek lerend vermogen door spel en intuïtie.

234

Human Capital

Hierbij worden ze niet alleen bij de beleving betrokken maar leren ze ook hoe dingen gemaakt worden: kijken met je handen. Maar, onder deze zo zorgvuldig onderbouwde en educatief verantwoorde content schuilt de wer足 kelijke kracht van Cinekid, en dat is dat kinderen aangesproken worden op dat waar ze het beste in zijn: Met rode konen hard spelen en pure lol door een totale onderdompeling in een creatieve en inspirerende ervaring waardoor ze het vooral waanzinnig naar hun zin hebben. En dat, is de beste basis om ook maar iets te leren.

235

➔

CARIBBEAN MEDIA HUB iMMovator heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van regionale incubator tot nationale kennis- en innovatiehub op het gebied van media & ict. Sinds een jaar of twee wenden we deze ervaringen ook aan in de rest van het Koninkrijk en vergelijkbare Nederlands sprekende omgevingen, zodat deze regio’s maximaal kunnen voortborduren op de voorlopersrol die de Mediavalley tussen Haarlem-Amsterdam-Hilversum-Utrecht heeft. Omgekeerd kunnen wij ons voordeel halen door het vergroten van afzetmarkten en te leren van ‘emerging markets’. Wij willen onze voorlopersrol tenslotte graag blijven spelen. We doen dit bijvoorbeeld door de banden aan te halen met de Vlaamse collega’s van Medianet en Iminds, en mee te bouwen aan een Caribbean Media Hub die gestart is op Curaçao. Curaçao heeft het in zich om uit te groeien tot een middelpunt van data, content-creatie en -distri butie in het Caribisch gebied. Dit is gebaseerd op haar geografische ligging, haar sterke ICT infra structuur en cross media sector. Ook het feit dat het land deel uitmaakt van het Nederlands Koninkrijk draagt daar aan bij. Curaçao heef de potentie een brug te slaan tussen Europa en Noorden Zuid Amerika, maar ook om haar voortrekkersrol in de regio verder uit te bouwen. Zo staat Curaçao in 2014 in de top 10 in de wereld qua ‘broadband connectivity’ en behoort zij ook in de regio bij de top qua internetvoorzieningen. Ook de aanwezigheid van de AMS-IX Caribbean en de geavanceerde datacenter infrastructuur draagt bij aan deze sterke basis.

236

Creativity

Het tweede jaar van het stimuleringsprogramma dat ambieert de Caribbean Media Hub te realise ren, is inmiddels achter de rug. In dit programma wordt samen gewerkt door iMMovator, TNO, Verburg Consultants namens Stichting Willem4, en het Curaçao Innovation & Technology Insitute (CITI). Het was een jaar waarin de basis voor een Caribbean Media Hub werd versterkt en belang rijke vooruitgang werd geboekt op weg naar de invulling van de Caribbean Media Hub. Het bewustzijn van het groeipotentieel van deze sector op Curaçao is sterk gegroeid en de sector wordt steeds vaker (h)erkend als belangrijke economische pijler.

Externe Analyse De regionale Cross Media Monitor die als nulmeting in 2013 werd uitgevoerd, liet al zien dat de ICT en Creatieve industrie een sterke en productieve industrie is op Curaçao, met de potentie om uit te groeien als regionale hub. In het afgelopen jaar werd in vervolg daarop gewerkt aan het concretiseren van deze kansen en mogelijkheden. Door TNO werd hiervoor een externe analyse uitgevoerd, in samenwerking met iMMovator, Verburg Consultants en CITI, en gefinancierd door de Stichting Logistieke Sectoren. Deze externe analyse laat mogelijke product-marktcombinaties zien, gebaseerd op de sterke punten van Curaçao, waarmee zij zich kan onderscheiden van de concurrentie. Er zijn veelbelo vende crossmedia product-marktcombinaties geïdentificeerd in Media, Healtcare, Security, Oil and Gas, Gaming en bedrijfsondersteunende sectoren.

Stappen Na de afronding van de externe analyse is begonnen aan het uitvoeren van de eerste vervolgstap pen die daarin werden genoemd: het onderzoeken van de haalbaarheid van de Hub en het bepa len van product-marktcombinaties die uit de lijst het meest veelbelovend lijken en waar dus op gefocust zal worden. Als duidelijke kanttekening werd in de Externe Analsye meegegeven dat een voorsprong op het gebied van IT-infrastrcutuur een momentopname is en dat, om die te blijven behouden, er geïn vesteerd moet worden in de verdere ontwikkeling daarvan.

iMMovator Curaçao De visie van een Media Hub is gebaseerd op twee pijlers: een sterke ICT infrastructuur en een sterke ICT en creatieve sector. De lokale ICT en Creatieve sector spelen een belangrijke rol in het distribueren van content en data tus sen producent en gebruiker. Lokale dienstver leners creëren, verwerken en voegen waarde toe aan data en content. Dit betekent dat de lokale ICT en Creatieve sector de sleutel vor men tot het succes van de Hub. Een van de prioriteiten in de ontwikkeling van de Hub is daarom het ondersteunen van de ondernemers en het stimuleren van nieuwe

Bob Verburg (iMMovator) en Monique Raphaela (CITI)

237

Mir Wermuth (iMMovator) geeft masterclass

bedrijvigheid in deze sectoren. Dat de ICT en Creatieve sector op Curaçao aan momentum winnen, is te zien doordat in 2014 de ‘start-up Curaçao’ c ommunity werd opgericht, die voornamelijk b estaat uit bedrijven in deze sector. Deze gemeenschap van ondernemers werkt, samen met onder meer CITI, aan een netwerk van ondernemers. Een netwerk van ondernemers en het stimuleren van groei en innovatie, dat klinkt als iets watiMMovator ook al jarenlang doet. Voor de ontwikkeling van de Caribbean Media Hub is de samenwerking tussen Curaçaose en Nederlandse partners cruciaal, dus dit is een ideale kans om het iMMovator-gedachtengoed ook in te zetten voor de Caribbean Media Hub. Om hieraan een blijvend karakter te geven zijn einde 2014 de banden tussen de consortiumpartners verder aangehaald en daarmee komt, bekrachtigd met een nieuwe samenwerkingsovereenkomst, de realisatie van iMMovator Curaçao, een stap dichterbij. Het doel van iMMovator Curaçao is om de learnings op het gebied van incubatie, leerwerkbedrij ven, precompetitief samenwerken, wegnemen van technologische belemmeringen door bevor deren van standaardisatie, en gerichte kennisontwikkeling te vertalen naar de Caribische situatie, en daarmee de regionale economie verder te versterken.

238

Human Capital

Samenwerking in Suriname: Spang Makandra Studio Naast het stimuleringsprogramma op Curaçao gaan we met verschillende partners in 2015 ook een stimuleringsprogramma opzetten Sin uriname. Dit programma zal zich richten op het ontwik kelen van diensten en producten rondom smart & social media, en het aanjagen van media oplossingen voor andere sectoren (crossovers). Belangrijke partner in dit programma is Spang Makandra Studio, gevestigd in Paramaribo. Gestart in september 2007 met het aanbieden van een ICT/Media opleiding aan tientallen jongeren, is Spang Makandra uitgegroeid tot een gerespecteerd ICT/Media bedrijf in Suriname. Ze ontwikkelen, vernieuwen en implementeren succesvolle communicatie strategieën voor bedrijven om meer rendement te halen uit internet. Spang Makandra Studio richt zich sterk op human capital development, en gelooft in de potentie van talenten. De afgelopen jaren heeft dat geleid tot een sterk netwerk op het gebied van ICT Media in Suriname. In een stimuleringsprogramma zal worden bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van deze sector door de benutting van het aanwezige talent. Dit sluit nauw aan bij de innovatieagenda van de Europese Commissie voor de (voormalige) overzeese rijksdelen in het Caribisch gebied. Tijd om te zaaien en oogsten dus!

Bob Verburg en het team van Spang Makandra

239

CO LU M N

➔

HILVERSUM MEDIASTAD BROED GEBIED VOOR GROEIENDE ZPP’ERS IN AMSTERDAM MEDIA VALLEY

Hilversum is hèt kloppend hart van Amsterdam Media Valley. Zoals je in de Verenigde Staten Sillicon Valley hebt met meerdere steden, zo verhouden Amsterdam, Utrecht en Hilversum zich ook tot elkaar. Hilversum Mediastad is de plaats van het vakmanschap, de grote steden die van het uiterlijk. Van oorsprong hebben alle radio- en televisiebedrijven zich in Hilversum gevestigd. Intussen heeft Hilversum Mediastad zich omgevormd tot een broedgebied met een breed scala aan grote en kleine bedrijven, die zich naast broadcast bezighouden met het maken van apps, actief zijn op social media-gebied – met onder meer bekende you-tubers – en het ontwikkelen van games. Deze nieuwe, creatieve media-industrie heeft het momenteel lastig: de marges lopen terug en bedrijven hebben steeds minder werknemers in dienst. De groep zzp’ers groeit meer en meer, dat is duidelijk een nieuwe trend. Een interessante ontwikkeling, omdat deze groep zelfstandigen zonder personeel (zzp’er) samenwerkt met elkaar in coöperatieve vormen. Zij doen dat in allerlei verbanden, waardoor zij weliswaar niet op de payroll staan van een groot bedrijf, maar goed beschouwd met elkaar gezamenlijk één groot bedrijf vormen. De naam zzp’er doet geen recht meer aan deze mensen. Zeker niet in de creatieve industrie. Een meer passende naam zou zijn zpp’er: zeer professionele producent. Want deze zelfstandigen zijn specialisten, die vakwerk leveren. Zij zijn de vernieuwers, de trendsetters, de creatieven, die we nodig hebben om Hilversum Mediastad verder te ontwikkelen en daarmee Amsterdam Media Valley op een hoger plan te tillen. Hilversum Mediastad als bakermat van de media groeit straks uit tot hèt creatieve broedgebied van Europa. Om die creatieve zpp’ers te stimuleren en tot wasdom te laten komen is er ook in dit digitale tijd perk behoefte aan plekken om bij elkaar te komen. Denk daarbij aan een digitaal platform voor zpp’ers en ‘gatherings’ waar de verschillende bloedgroepen van creatieven elkaar ontmoeten en inspireren en elkaar ook verder helpen. Zo heb je bijvoorbeeld al de Mediawerkplaats, Good2Connect en het Old School pro ject, waar mediaspecialisten samenkomen en ervaring en kennis uitwisselen. Die plekken van samen komst in de vorm van zogeheten ‘gatherings’ zijn essentieel, omdat er geen centrale plek meer bestaat van waaruit de regie wordt gevoerd. Tegengesteld aan wat we gewend waren, blijken initiatieven die van onderaf komen succesvol te zijn. Met als gevolg dat we van top down naar bottom up gaan en dus van grote bazen naar kleinere zpp’ers. Het is niet alleen de vorm van werken die verandert, ook de vorm van leven wijzigt zich. Want al die zpp’ers leven met elkaar, ontmoeten elkaar op de borrel, richten samen een kinderdagverblijf op en spreken elkaar over opdrachten langs de sportvelden. Mediastad Hilversum is het kloppende hart van al deze ontwikkelingen die momenteel plaatsvinden. Daarom is het van belang om deze open netwerkcultuur van meet af aan te stimuleren en ook jonge mensen al vroeg vertrouwd te maken met het leren onderling samen te werken, en het toepassen van innovatieve ontwikkelingen en trends te stimuleren. Met de Hilversum Media Campus is een eerste aanzet gegeven. De ontwikkelingen gaan snel en dat vraagt om een vooruitstrevende en adequate manier van samenwerken tussen overheid, (onderwijs) instanties en zelfstandige professionele producenten. Door elkaar te inspireren, te motiveren en ruimte te geven, bieden we zpp’ers en jong talent kansen in de Amsterdam Media Valley van nu en in de toekomst gedurende een leven lang leren. Wimar Jaeger is wethouder van de gemeente Hilversum en heeft de portefeuilles: Financiën, Economie & Media, Cultuur, Evenementen en Toerisme; Bestuurlijke vernieuwing, burgerparticipatie, Wijkzaken en regio.

240

Over iMMovator um, projectbureau

➔

ie, expertisecentr Netwerkorganisat

➔

Events

➔

Onderzoek

➔

Projecten

➔

Formules

➔

Organisatie

➔

Participanten

➔

NETWERKORGANISATIE, EXPERTISECENTRUM, PROJECTBUREAU Uit de voorgaande hoofdstukken blijkt hoe divers de activiteiten van iMMovator zijn. Van Cross Media Cafés via onderzoeksrapporten zoals de Monitor Creatieve In dustrie tot projecten zoals het HbbTV Forum Nederland. Deze diversiteit past goed bij het dynamische k arakter van de crossmediasector en bij het type organisatie dat iMMovator wil zijn.

Missie Het iMMovator Cross Media Network is een netwerkorganisatie die zich richt op het versterken van de crossmediasector met de nadruk op innovatie en economisch rendement. Hiertoe organiseren we evenementen, projecten en onderzoek. Daarnaast versterkt iMMovator de rol van de crossmedia industrie als innovatiemotor voor andere economische en maatschappelijke sectoren. Innovatieve concepten die door crossmediabedrijven zijn ontwikkeld kunnen bijvoorbeeld toegepast worden in de zorg. Denk aan games en simulatie ter bevordering van het revalidatieproces. Als netwerkorganisatie brengt iMMovator verschillende partijen bij elkaar om kennis uit te wisselen over de nieuwste ontwikkelingen binnen de cross media industrie. Tijdens deze bijeenkomsten is er altijd ruimte om te netwerken waardoor nieuwe verbindingen tussen organisaties kunnen ontstaan. Als expertisecentrum vergaart iMMovator, vaak in samenwerking met andere partijen, ook zelf informatie over de sector: waar liggen innovatiekansen en hoe kunnen we die benutten? Om nieuwe ontwikkelingen te versnellen en innovatiekansen te benutten organiseert iMMovator projecten gericht op specifieke onderwerpen. Het projectbureau is daarbij vaak de aanjager en initiator van innovatie en brengt daarbij partijen samen om nieuwe verbindingen te leggen. Tenslotte stimuleert iMMovator ondernemerschap door haar activiteiten af te stemmen op het MKB.

242

Over iMMovator

➔

EVENTS Als netwerkorganisatie organiseert iMMovator een aantal evenementen om kennisdeling tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen te bevorderen. Het organiseren van deze contactmomenten gebeurt in grootschalige events zoals Cross Media Cafés, het Mediapark Jaarcongres (zie hoofdstuk 4) en de Media Future Week (zie hoofdstuk 6), maar ook tijdens kleinschalige workshops, technology updates en masterclasses waar meer plek is voor interactie.

Cross Media Cafés De Cross Media Cafés zijn vakbijeenkomsten waarin leden van het iMMovator Cross Media Network in korte tijd worden bijgepraat over een relevante ontwikkeling in het crossmedia veld. Cross Media Cafés zijn de plek bij uitstek om op de hoogte te raken van de stand van zaken in de crossmedia industrie. Het is een plek om snel te leren van de ervaringen van anderen en daarover met anderen in gesprek te raken. Elk Cross Media Café is georganiseerd rond een bepaald thema. Nieuwe business cases, veranderingen in de sector en marktonderzoeken zijn een aantal van de onderwerpen die binnen een thema aan bod komen.

De bijeenkomsten zijn grootschalig opgezet en vinden plaats in een mediaomgeving zoals een studio op het Media Park. Experts geven hun visie of presenteren cases. Ook is er elke keer een pitchronde waarin startende bedrijven hun product of dienst kort presenteren. In de pauze en tijdens de borrel kan er met deze bedrijven verder gepraat worden tijdens het demo café: de bedrijven presenteren zich bij een statafel aan de bezoekers. Doorgaans komen er zo’n 200-300 leden uit het netwerk op de Cross Media Cafés af. Meer informatie (ook voor actuele thema’s en data) op: www.immovator.nl/crossmediacafe

243

Workshops IMMovator organiseert in samenwerking met Kamer van Koophandel professionaliseringsworkshops om praktische kennis over innovaties binnen de sector te delen. De workshops zijn speciaal voor MKB’ers uit het netwerk (media, entertainment en technologie) en ondernemers uit de media sector en bevatten praktische tips en do’s & don’ts rondom een specifiek thema. De workshops zijn kleinschalig (20-30 deelnemers), interactief, en worden gegeven door experts op desbetreffend onderwerp.

Masterclasses De masterclasses gaan dieper in op actuele thema’s, waardoor ze wat minder praktisch zijn, maar bieden vooral inspiratie en input voor een visie of strategie. De masterclasses zijn met name bedoeld voor beslissers, productmanagers, lectoren, docenten, hoogleraren en business developers in de media. Masterclasses bieden geïnteresseerden de mogelijkheid om de visie van een (internationale) specialist aan te horen, en deze vragen te stellen. De masterclasses zijn kleinschalig (20-30 deelnemers). In hoofdstuk 4 is een verslag te vinden van een masterclass over applied games en formats. In Hoofdstuk 3 vind je een verslag van de sessie met Pixar’s Michael Johnson. Deze masterclass werd georganiseerd in samenwerking met Emerce Eweek.

Technology Updates Tijdens een Technology Update word je door experts van TNO in één middag bijgepraat over een actuele nieuwe ontwikkeling. Door een interactieve opzet komen jouw vragen aan bod en er zullen een aantal praktische handvatten gegeven worden waar je direct mee aan de slag kunt. Daarmee zijn de technology updates interessant voor professionals die meer willen weten over het desbetreffende onderwerp, omdat zij er in hun dagelijks werk mee te maken hebben. In hoofdstuk 2 vind je de verslagen van de techno logy updates die we in 2014 organiseerden.

244

Over iMMovator

➔

ONDERZOEK Als expertisecentrum bundelt iMMovator kennis over de crossmedia industrie. Ons meest bekende publicatie is de Monitor Creatieve Industrie (voorheen de Cross Media Monitor).

Monitor Creatieve Industrie De Monitor Creatieve Industrie (voorheen Cross Media Monitor) is een analyse van de ontwikkelingen binnen de ICT en creatieve industrie in de Noordvleugel van de Randstad. Crossmediale innovaties en ontwikkelingen concentreren zich bij uitstek in dit gebied en in deze sectoren. Diverse beleids- en bedrijfstrategieën zijn erop gericht deze innovaties en ontwikkelingen te stimuleren of commercieel te benutten. De Monitor Creatieve Industrie laat zien waar de creatieve sector staat en wat de belangrijkste ontwikkelingen in de clusters en steden zijn en is daarom bijzonder geschikt als input voor beleids- en bedrijfsstrategieën. Meer over de resultaten van de Monitor Creatieve Industrie 2014 is te vinden in hoofdstuk 4. De Monitor Creatieve Industrie is uitgevoerd door TNO en Paul Rutten Onderzoek.

245

â&#x17E;&#x201D;

PROJECTEN Naast diverse evenementen en onderzoek initieert iMMovator projecten. Deze projecten zijn erop gericht innovatie te stimuleren en brengen overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven bij elkaar. Om verbindingen te leggen, samenwerking te bevorderen, kennisuitwisseling te stimuleren en partijen te mobiliseren rond een bepaald thema. IMMovator heeft projecten gestart als het Ketenoverleg Digitale Televisie, 10-10-10, Luidheidnormalisatie, Almere DataCapital, 3DNL en is verder penvoerder voor de IPC regeling (Innovatie Prestatie Contracten â&#x20AC;&#x201C; zie hoofdstuk 5). Belangrijke projecten in 2014 waren het HbbTV Forum Nederland (zie hoofdstuk 2), Growing Games (zie hoofdstuk 4) en de crossover projecten vanuit CLICKNL: Create Health en Create Energy (hoofdstuk 5). Door deze brede invulling van haar rol kan iMMovator goed anticiperen op kansen en ontwikkelingen in de crossmediasector. IMMovator Cross Media Network maakt latente vragen en innovatiekansen expliciet en neemt initiatieven waaraan bij participanten, bedrijven, kennisinstellingen, overheden en andere partijen in de crossmediasector behoefte blijkt te zijn.

246

Over iMMovator

➔

FORMULES Een van de succesvolle concepten van iMMovator is het Cross Media Innovation Center. Deze unieke formule mobiliseert en stimuleert de innovatiekracht in de ontwikkelingsfasen van de student naar het ondernemerschap. De combinatie van en samenwerking in de drie ontwikkelingsfasen stimuleert het samenspel van enthousiasme, ervaring, kennis en professie. Doel hiervan is om de samenhang tussen deze drie fasen zodanig te versterken dat het geheel als een krachtige innovatiemotor gaat functioneren. De fasen worden binnen het Cross Media Innovation Center als volgt ingevuld:

1 Leerbedrijf De eerste ontwikkelingsfase vindt plaats in het Leerbedrijf. Een leerbedrijf is een bedrijf waarin studenten uit het hoger en middelbaar beroepsonderwijs in een interdisciplinaire omgeving innovatieve opdrachten voor (MKB) ondernemers uitvoeren. Het betreft opdrachten in het kader van een keuzesemester, stage en afstuderen. In 2014 was er één leerbedrijf: GNR8. GNR8 is tot stand gekomen in samenwerking met Hogeschool Inholland. De samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven zorgt ervoor dat theorie en deskundigheid bijeenkomen. Per opdracht worden de vereiste competenties/disciplines bijeengebracht in een projectgroep. Deze interdisciplinaire aanpak leert de studenten over de muren van het eigen vak heen te kijken en is een belangrijke voorwaarde voor innovatie. Opdrachtgevers zijn veelal afkomstig uit het crossmedia veld maar zijn daarbinnen zeer divers. • De winst voor de studenten is het ervaren van ondernemerschap en het in teams kunnen werken aan daarmee grotere en complexe opdrachten, • De winst voor de opleidingsinstituten is dat zij teruggekoppeld krijgen wat er schort aan de curricula en een pakket van workshops kunnen overnemen van het Leerbedrijf, • De winst voor de ondernemers is dat ze grotere en complete opdrachten kunnen plaatsen zonder zich te hoeven bekommeren over het huisvesten en begeleiden van een team van studenten.

247

2 Starterscentrum De tweede ontwikkelingsfase vindt plaats in het Starterscentrum. Er zijn twee starterscentra: een in Hilversum (Mediacentrum op het Media Park) en een in Haarlem (Gonnetstraat). Veelbelovende jonge ondernemers kunnen in aanmerking komen voor een starterhuisvesting. Naast het aanbieden van betaalbare huisvesting wordt gewerkt aan een programma waarbij de ondernemers worden ondersteund in de startfase van hun bedrijf. Met de organisatie van kennisoverdracht, de ervaringsuitwisseling en de georganiseerde netwerkverbanden ontstaat zo een broedplaats voor nieuw ondernemerschap.

Luchtfoto Media Park (bron: Team 4 Architecten)

Netwerk023 In Haarlem werkt iMMovator mee aan de netwerkvorming en kennisdeling tussen bedrijfsleven en opleidingen binnen de Haarlemse creatieve industrie. Hiervoor zijn verschillende workshops en bijeenkomsten georganiseerd in de regio Haarlem. Netwerk023 is het netwerk voor bedrijven in de media, reclame en internet met als bindende factor Haarlem. Het netwerk is geïnitieerd door Urbanology, Wazooky, Blutarsky en GNR8. Thuisbasis van het netwerk is de Internetsite: www.netwerk023.nl. Omdat enkel een online netwerk niet voldoende is wordt er om de twee maanden een netwerkborrel gegeven. Een van de belangrijkste reden van de oprichting het is gemis van een netwerk voor freelancers, ondernemers en studenten werkzaam in de creatieve industrie van Haarlem. Het Netwerk vult dit gat en biedt zowel online als offline de mogelijkheid dat creatieven elkaar ontmoeten. Daarnaast biedt het netwerk voor studenten die starten in de creatieve industrie een goede startlocatie om in contact te treden met dé creatieve bedrijven.

248

Over iMMovator

3 â&#x20AC;&#x201A; Snel groeiende ondernemers De derde fase is het snel groeiende innovatieve bedrijf. Naast fysieke ondersteuning biedt iMMovator de bedrijven toegang tot haar uitgebreide netwerk van contacten op directieniveau van alle relevante bedrijven in de crossmediasector. Hiermee wordt de groeisnelheid van de bedrijven bevorderd. Daarnaast weten financiĂŤle instellingen en participatiefondsen via iMMovator hun weg te vinden naar bedrijven die extra kapitaal willen inzetten.

249

➔

DE ORGANISATIE iMMovator is een netwerkorganisatie en bestaat grotendeels uit zelfstandige professionals. Deze vormen het projectbureau en de kern van de uitvoeringsorganisatie. iMMovator kent een bestuur dat afgevaardigd wordt vanuit de in iMMovator participerende bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Deze werkvorm maakt ons flexibel, biedt de mogelijkheid te werken met de beste mensen uit het veld en sterk resultaat gedreven. De harde kern van iMMovator stelt zich hieronder voor:

TON VAN MIL

Directie iMMovator Wist je dat… Ton naast zijn werk voor iMMovator actief is in de regio Utrecht bij de Economic Board Utrecht? Hij rijdt daarom veel op en neer naar Utrecht in zijn Prius. Gelukkig kan je op steeds meer plekken je auto opladen!

FREEK VAN ’T OOST ER

Directie, financiën, programma’s, CLICKNL | Media & ICT Wist je dat.. Freek naast iMMovator ook leiding geeft aan een jong enthousiast voetbalteam? Daarnaast managet hij thuis nog aardig wat bedrijvigheid. Op zijn boerderij vind je paarden, eigenwijze geiten, katten en honden.

MIR WERMUT H

Business development, Growing Games, kleinschalige events Wist je dat… Mir houdt van lekker eten maar zelf naar eigen zeggen niet goed kan koken? Het meest houdt ze van exotisch eten in verre landen en het zal je niet verbazen dat ze van reizen houdt. Wat een geluk dat ze voor iMMovator naar Curaçao mocht voor Apps4Curacao.

MONIQUE VAN DUSSELDORP

Cross Media Cafés, Mediapark Jaarcongres, Media Future Week Wist je dat… Monique naast de events die ze voor iMMovator doet nog veel vaker betrokken is bij mooie events? Zo werkt ze al jaren mee aan het succesvolle TEDxAmsterdam. IMMovator collega’s vragen zich wel eens af waar ze de tijd vandaan haalt om dit allemaal voor elkaar te boxen!

250

Over iMMovator

GEORGE FRERIKS

Reporter USA Wist je dat… George het grootste gedeelte van 2013 in Amerika heeft doorgebracht? Daar houdt hij Nederlandse tradities in ere. Zo fietst hij regelmatig en organiseert er een keer in de zoveel tijd een Nederlandse borrel voor de Holland Hollywood Connection.

FRANK VISSER

HbbTV forum NL, Media Future Week, IPC Dutch Health Hub, IBC Wist je dat… Frank een echte Apple fan is? Hij begon als een van de eerste iMMovator collega’s aan de Mac en intussen zijn velen hem gevolgd. Daarnaast is Frank ook auto-fan, hij heeft er maar liefst vijf! Van BMW tot Prius.

SIENEKE CROES

Sponsoring Mediapark Jaarcongres Wist je dat… Sieneke onze creatieve duizendpoot is? Wil je ons steunen, dan is Sieneke degene om mee te praten. Zij zorgt ervoor dat jouw merk op een sympathieke manier onder de aandacht wordt gebracht van ons netwerk of tijdens events.

ELLEN KLEIN-HUVÊR

Projectenbureau Wist je dat… Ellen de meest sportieve iMMovator medewerker is? De Spieren voor Spieren City Run die het iMMovator team dit jaar liep was voor haar eigenlijk een eitje. In het najaar deed ze zelfs mee met de Mud Masters: Een onwijs zware stormbaan, ontworpen door mariniers, in de polder van Biddinghuizen. Als de meeste iMMovator collega’s nog in hun bedje liggen op zondagochtend staat zij keihard te trainen.

MARLIES HAKVOORT

Communicatie Wist je dat… Marlies spelverdeelster is in een gezellig volleybalteam? Ook bij iMMovator is ze achter de schermen degene die boel aan de gang houdt en iMMovator laat shinen. Met twee stagiairs vormt ze een ijzersterk team.

251

RIK RAMPAART

Stagiair Wist je dat… Rik een eigen radioshow heeft bij de lokale omroep in zijn hometown Roosendaal? Hij praat iedere zaterdag een show aan elkaar. Vrij logisch dat hij voor iMMovator onder andere de sprekers van het Cross Media Café interviewt.

BRIAN NONKES

Stagiair Wist je dat... Brian nog een toekomst droom heeft naast freelancen bij iMMovator? Hij wil namelijk sing en songwriter worden. Als je goed zoekt kom je op YouTube zijn zelf geschreven hitjes tegen! Daarnaast is hij een echter gamert. Hij begon zijn studie om games te maken, maar kwam er al snel achter dat hij ze liever alleen speelt!

252

Over iMMovator

Bestuur Het bestuur bestaat uit de volgende personen: Bob Verburg (voorzitter, onafhankelijk) René Delwel (penningmeester, United) Linde Gonggrijp (bestuurslid, KvK) Jan Wester (bestuurslid, TNO) Regine von Stieglitz (bestuurslid, InHolland) Désirée Majoor (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) Adviesraad Wymar Jaeger (wethouder Gemeente Hilversum) Nathalie Waser (bestuurslid, Hogeschool Utrecht)

Participanten IMMovator zou niet kunnen bestaan zonder de steun van participanten. Zij maken het mogelijk dat iMMovator in staat is om interessante events te organiseren, bijzondere projecten op te zetten en de kennis uit de sector te bundelen en op grote schaal beschikbaar te maken. Het is dankzij hen dat u gratis Cross Media Cafés kunt bezoeken, en dat het bijwonen van een congres als het Mediapark Jaarcongres niet honderden euro’s kost. Dankzij hen kunnen we de crossmediasector blijven monitoren en zien we dat deze nog steeds groeiende en kansrijk is. Ericsson is in 2014 als nieuwe participant toegetreden en daar zijn we reuze blij mee! Voor iMMovator is het zeer waardevol dat Ericsson toetreedt als participant. Het bekrachtigt onze hechte band met het hart van de media- industrie. Ericsson is daarbinnen een centrale partij die faciliteiten biedt om op allerlei wegen uit te zenden naar de consument. Daarbij gaat het niet alleen om broadcast, maar ook om online en mobiel. Gezamenlijk gaan we ons in de toekomst inzetten voor nieuwe ontwikkelingen die het televisielandschap gaan veranderen. Zo volgen we met belangstelling naar de activiteiten van Ericsson op het gebied van LTE. Daarnaast wil ik ook de partners van het Cross Media Café benoemen. Streamzilla is al jaren onze vaste, gewaardeerde partner die de streaming verzorgt van onze Cross Media Cafés. Dit jaar hebben we samengewerkt met TimeTag die voor een extra dimensie zorgt. Met hun app kan je momenten ‘taggen’ en zo je eigen samenvatting maken. TimeTag is met de ervaringen tijdens de pilot die we met hen deden aan de gang gegaan om de app door te ontwikkelen. Daarnaast bedank ik ook graag Epidemic Sound die bij het eerste café na de zomer de borrel aanbood. Dankzij dit soort sympathieke partijen kunnen we onze cafés nóg leuker maken! Met recht kunnen we zeggen dat onze events van, voor en door de sector zijn. Tenslotte zet ik nog een partij graag in het zonnetje: Hilversum Events. Jan Douwe en zijn team ondersteunen ons al jaren bij de facilitaire kant van onze evenementen en zijn inmiddels een vaste waarde in ons team geworden. Bedankt daarvoor! Ik wens u allen een inspirerend en innovatief 2015 toe!

BOB VERBURG Bestuursvoorzitter iMMovator

253

Beeld en Geluid 2014 was een mooi jaar voor Beeld en Geluid. De laatste week van het jaar stond weer volledig in het teken van de Top2000. Ruim 25.000 bezoekers bezochten tussen Kerst en Oud en Nieuw het Top 2000-café. We merkten eens te meer dat samenwerken met verschillende partners zijn vruchten afwerpt. Dat geldt ook voor onze samenwerking met iMMovator. Zo organiseren iMMovator en Beeld en Geluid samen met de Media Academie al jaren het Mediapark Jaarcongres. Afgelopen jaar was dit netwerkevent weer uitermate succesvol met boeiende sprekers en een record van 800 bezoekers. Maar we trekken ook samen op in projecten als de Hilversum Media Campus en rond het topsectorenbeleid van de overheid, zoals binnen CLICKNL. 'Hilversum' heeft veel te bieden en nog veel meer te ontwikkelen; Beeld en Geluid en iMMovator zien elkaar als logische partners in veel van dergelijke ontwikkelingen.

JAN MÜLLER Algemeen Directeur Beeld en Geluid

Ericsson Ericsson is vanaf 1 oktober 2014 toegetreden als nieuwe participant van iMMovator Cross Media Network. Ericsson en iMMovator werkten al jarenlang samen in onder meer het Ketenoverleg Digitale Televisie en zijn verheugd deze samenwerking in de toekomst uit te bouwen. Ericsson is binnen de broadcast industrie een centrale partij die faciliteiten biedt om op allerlei wegen uit te zenden naar de consument. Daarbij gaat het niet alleen om broadcast, maar ook om online en mobiel. Gezamenlijk gaan we ons in de toekomst inzetten voor nieuwe ontwikkelingen die het televisielandschap gaan veranderen.

RAYMOND LAMPHEN Head of Broadcast Services Netherlands Ericsson

Gemeente Almere IMMovator is een belangrijke partner en adviseur van Almere voor de ontwikkeling van het economisch speerpunt ICT&Media van de Economische Visie Almere 2030 en ondersteunt daarin de ICT&Media tafel van de Economic Development Board Almere (EDBA) in haar ambitie Almere te ontwikkelen als de intelligente en verbonden stad als onderdeel van de Metropoolregio. iMMovator is o.a. de stuwende kracht achter een van de programmalijnen van de ICT&Media tafel, genaamd 'Almere DataCapital': “De ontwikkeling van een duurzaam ecosysteem van kennis en bedrijvigheid rondom de opslag en bewerking van ‘big data’.”

FRANK HALSEMA Economische Zaken Gemeente Almere

Gemeente Amersfoort De afgelopen jaren is binnen Amersfoort een programma van samenhangende activiteiten uitgevoerd onder de noemer ‘Amersfoort Innovatief Sterk’. Kernelement daarbinnen vormde AmersfoortBreed, gericht op het stimuleren van digitale diensten. Met onder meer de Cross Media

254

Over iMMovator

CafĂŠs is met IMMovator samengewerkt om het bedrijfsleven, instellingen en overheden met elkaar te verbinden, noodzakelijk voor de ontwikkeling digitale diensten. Met het succes van AmersfoortBreed is er bij zowel het bedrijfsleven als de overheden de ambitie om dit programma door te ontwikkelen en op te schalen. Om deze opschaling te stimuleren en te versnellen is een samenwerking ingezet met onze regionale partners de IMMovator en de gemeente Utrecht. Een eerste uitkomst van die samenwerking is het indienen van een aanvraag voor Europese subsidie: â&#x20AC;&#x2DC;Media in the Cityâ&#x20AC;&#x2122;. Als partner in onze aanvraag, pakt IMMovator haar rol als netwerkorganisatie op stedelijk, regionaal en bovenregionaal niveau, die zowel sterk is in het faciliteren van het bedrijfsleven als in het samenbrengen van stakeholders. Juist die kracht maakt iMMovator voor ons een belangrijke partner in de ontwikkeling van digitale diensten.

HAN ENGELS Economische Zaken Gemeente Amersfoort

Beleef Hilversum Mediastad Hilversum Mediastad is de motor van de regio. Je vindt alles in onze dynamische creatieve industrie: omroepen, programmamakers, facilitaire en (post) productiebedrijven, maar ook communicatiebureaus, ICT-bedrijven, game developers en opleidingen. Niet zo gek dus dat de gemeente hier trots op is. We hechten dan ook veel waarde aan het behoud, de versterking en de verbreding van deze bloeiende creatieve industrie. Zoals de beleidsnota beschrijft staat Hilversum met beide benen in de Media Valley. Om deze positie te versterken en met het oog op de toekomst trekt Hilversum intensief op met andere gemeenten in de Metropool Regio Amsterdam en Utrecht. Ook de samenwerking met innovatieplatforms, kennisinstellingen en netwerkorganisaties zoals iMMovator zijn daarin een belangrijke schakel. Ook binnen de gemeente wordt gewerkt aan de versterking van de positie en de beleving van Hilversum als Mediastad. Denk aan de ontwikkelingen op het Media Park, het versterken van de economische ontwikkeling door het stimuleren van innovatief vakmanschap en het verbinden van het centrum met het Media Park. Als gemeente streven we naar een optimale aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt. Samen met Beeld en Geluid, iMMovator en CLICK Media & ICT nam de gemeente het initiatief voor Hilversum Media Campus. Welke tijdens het Mediapark Jaarcongres in juni van dit jaar officieel werd gelanceerd. Daarnaast ontvangt de eerste lichting studenten van de NHTV Master Media Innovation begin 2015 hun diploma. Een mooi resultaat! 2014 was het jaar waarin we mooie mediabedrijven mochten verwelkomen in de Mediastad, de Media Future Week in Hilversum werd georganiseerd, de Open Studio Dagen een recordaantal bezoekers telde, het nieuwe JT werd geopend, het International Filmfestival Scenecs naar Hilversum kwam en vele mediavakprijzen werden uitgereikt. Kortom Hilversum Mediastad is verbinden en beleven!

WIMAR JAEGER Wethouder Economie, Media en Cultuur

255

GfK GfK is een vooruitstrevend marktonderzoekbureau met vestigingen in meer dan 100 landen en met 13.000 marktonderzoek-experts over de hele wereld. De onderzoeksexpertise van GfK reikt over diverse branches heen. Eén ervan is de mediabranche. In deze branche geeft GfK inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van crossmediaal mediagebruik, de toename van de mobiele en vaste devices en hun verkoopkanalen zowel online als offline, de ontwikkelingen op social media gebied en het mediabereik en profiel van de gebruikers voor TV, Radio, Internet, de dagbladen en tijdschriften. In 2014 zien we weer allerlei interessante ontwikkelingen. De groei van het aantal tabletbezitters neemt af en voor het eerst is het aantal Nederlanders (leeftijd 13+) dat een tablet bezit net zo groot als het aantal Nederlanders in het bezit van een pc/desktop (beide 61%. Ruim een derde van de Nederlanders maakt gebruik van Video on Demand diensten (31%) en eveneens een derde maakt gebruik van muziek streaming diensten (33%). In 2014 is voor het eerst de digitale omzet van de video- en muziekmarkt groter dan de fysieke omzet. Het televisiescherm wordt nog steeds het meest gebruikt bij het on- en offline kijken naar Nederlandse televisieprogramma’s. Deze onderzoeksgegevens delen we graag met de markt. Zodat onze klanten de marktontwikkelingen kennen en weten welke innovaties de meeste kans hebben op succes. iMMovator biedt voor GfK een mooi platform om al deze informatie verder te delen. De samenwerking zorgt voor een versterking van de crossmediasector en voor verdere innovatie binnen de branche. Voor meer informatie: www.gfk.com/nl

PAUL VAN NIEKERK Managing director van de GfK vestiging in Hilversum

Hogeschool Inholland Nederland dient zich te onderscheiden als kennisland waarbij de creatieve industrie binnen de Noordvleugel als een van de belangrijkste speerpunt geldt. De aansluiting tussen het bedrijfsleven, de overheid en kennisinstellingen dient nauwkeurig te zijn om talent tot bloei te laten komen en implementatie van het potentieel te bewerkstelligen. Inholland profileert zich bij uitstek als kennisinstelling teneinde het toekomstige talent in de creatieve industrie op te leiden voor verschillende disciplines binnen én buiten haar domein. Met iMMovator en GNR8 voorziet Inholland in de vraag naar ‘leerwerkbedrijven’ om de professionals van de toekomst goed uit te rusten. Studenten leren spelenderwijs innoveren en implementeren nieuwe business concepten voor uiteenlopende opdrachtgevers uit de creatieve as van Hilversum tot Haarlem zodat we die koploperspositie als kenniscentrum kunnen garanderen. Vanuit onze leerwerkbedrijven leveren wij jaarlijks met trots 10 jonge entrepreneurs af. In de toekomst wensen we nog een stap verder te gaan zodat wij ook als incubator een platform bieden voor young professionals.

REGINA VON ST IEGLIT Z Hogeschool Inholland

256

Over iMMovator

Hogeschool Utrecht en het Centre of Expertise Creatieve Industrie De kracht van de creatieve industrie zit in het vermogen om te innoveren en waarde te creëren. Deze kracht wordt steeds breder onderkend en een nauwe aansluiting tussen onderwijs, onderzoek en bedrijven is cruciaal om de potentie en verwachtingen waar te kunnen maken. Hogeschool Utrecht is initiatiefnemer van het Centre of Expertise Creatieve Industrie. Het Centre organiseert een sterk en toonaangevend samenwerkingsverband van kennisinstellingen en bedrijven die samenwerken bij het opleiden van innovatieve, ondernemende en creatieve talenten en het ontwikkelen van nieuwe kennis en praktische instrumenten. Het gezamenlijke doel is het versterken van de creatieve sector en het realiseren van innovatieve, interactieve, oplossingen met impact voor economische en maatschappelijke vraagstukken. iMMovator is voor ons een belangrijke schakel naar het bedrijfsleven op het gebied van (cross) media ontwikkelingen. We werken gezamenlijk aan de uitvoering van de kennis- en innovatieagenda Media & ICT. De Media Future Week en de samenwerking daarin tussen iMMovator en de Hogescholen heeft in 2013 geleid tot de start van het 2-jarige onderzoeks- en innovatieprogramma ‘The Future Now’. Naast 9 Hogescholen en iMMovator participeren meer dan 20 bedrijven in dit programma dat zich richt op de ontwikkeling van toekomstbestendige businessmodellen voor Media & ICT bedrijven.

NAT HALIE WASER Directeur Centre of Expertise Creatieve Industrie – Hogeschool Utrecht

Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) HKU is een kunsthogeschool die zich profileert op kunst en media en nieuwe creatieve beroepspraktijken. HKU is steeds op zoek naar toepassingen van nieuwe mediatechnologie en de bevordering van vernieuwend economisch en managementdenken in de creatieve sector. Deze ambitie sluit perfect aan bij de missie van iMMovator, die als stichting innovatie in de media-industrie aanjaagt. Sinds 2014 zijn alle media gerelateerde opleidingen van HKU bij elkaar gebracht. Animation, Audiovisual Media, Graphic Design, Photography, Image and Media Technology en Illustration, vormen met elkaar HKU Media. HKU draagt actief bij aan Hilversum Media Campus. Dit initiatief van onder meer iMMovator is gericht op een betere matching van vraag en aanbod op de mediaarbeidsmarkt. Ook brengt het meer creatieve en zakelijke dynamiek van het Media Park en versterking van het imago van Hilversum als mediastad. HKU en het Nederlands Film Festival hebben in augustus een samenwerkingsconvenant ondertekend. De samenwerking is gericht op innovatie van film, audiovisuele en andere media in de volle breedte via onderwijs en onderzoek. Het doel is de kwaliteit, innovatiekracht en cross-overs van het NFF en HKU te verhogen. Het festival stond dit jaar onder meer in het teken van visual effects en oud-student en Oscarwinnaar Erik-Jan de Boer kwam voor die gelegenheid over uit Amerika. iMMovator speelt ook een belangrijke rol als trekker van het netwerk CLICKNL | Media en ICT. Désirée Majoor is van het CLICKNL | Media &ICT netwerk toegetreden tot het Topteam Creatieve Industrie en beheert de Human Capital Agenda. HKU Media directeur Peter de Vries heeft Désirée opgevolgd in het kernteam van het CLICKNL | Media &ICT netwerk.

DÉSIRÉE MAJOOR Vice voorzitter College van Bestuur

257

Kamer van Koophandel (en Syntens) De Kamer van Koophandel is al vele jaren participant van Immovator. En niet voor niets! Oók in 2014 heeft de nauwe samenwerking weer geleid tot grensverleggende bijeenkomsten, vooral op het gebied van nieuwe kruisbestuivingen tussen sectoren, oftewel: crossovers! Eén van de hoogtepunten dit jaar was het Crossmediacafé Sport & Media op 13 mei, waarin duidelijk werd dat nieuwste ontwikkelingen op het gebied van media, sport en dataverzameling leiden tot nieuwe business kansen. De KvK Mix&Match Monday op 24 november was een ander hoogtepunt waar ondernemers in de creatieve industrie - o.a. via Freek van ’t Ooster - een kijkje in de keuken kregen van de energiewereld en succesvol werden gekoppeld aan bedrijven in de energiesector. In 2015 zetten we, in samenwerking met Immovator, de KvK Mix&Match- serie verder door! Natuurlijk mag ook de Challenge 3 FM Serious Request niet op het hoogtepuntenlijstje ontbreken. Met dank aan de vrijwillige inzet van ondernemers in de ICT/Media heeft de Challenge geleid tot zeer waardevolle inspirerende mediaconcepten die de impact van Serious Request in 2014 nog groter zullen maken

RICHARD HOVING Kamer van Koophandel

Media Academie Media Academie en iMMovator werken intensief samen, zeker daar waar het gaat om kennisdeling, opleidingskunde, innovatie en creativiteit. Een voorbeeld hiervan is het partnerschap in de jaarlijkse organisatie van het Mediapark Jaarcongres. Media Academie helpt organisaties zich in te richten voor de toekomst, om na te denken waar ze voor staan en welk verhaal zij te vertellen hebben. Dit doen we door het ontwikkelen van opleidingsconcepten op het gebied van Media en Communicatie. In de wereld om ons heen zien we dat de ontwikkelingen elkaar razend snel opvolgen. En dat organisaties zich steeds sneller moeten aanpassen om de eigen diensten en producten up-to-date te houden. Het signaleren van innovatie is vaak niet het probleem maar het toepassen van innovatie in een bestaande organisatie is lastiger. Met onze trainingen en diensten helpen we bedrijven om zich voor te bereiden op de stroom van verandering. Daarbij draait het niet alleen om inhoud en techniek maar ook om het inzicht dat organisaties zich moeten ontwikkelen om nieuwe kennis en vaardigheden ook daadwerkelijk te kunnen toepassen. Hierdoor kunnen nieuwe ideeën, producten en diensten ontstaan. Samen met dochteronderneming ‘Mediastages’, vormt Media Academie een belangrijke schakel in het opleidings- en medialandschap voor studenten en mediaprofessionals.

VICKY KUYK Directeur Media Academie

Media Park iMMovator is al vele jaren een van onze partners bij de planning van ontwikkelingen op het Media Park. Onze ambitie is verder te groeien als crossmedia campus, waarbij wij de fysieke én de virtuele wereld willen faciliteren. Fysiek door het bieden van comfortabele, veilige werkplekken, ontmoetingspunten en studio’s; virtueel met een gevarieerd aanbod van data-opslag mogelijkheden en bijbeho-

258

Over iMMovator

rende netwerken plus de vereiste betrouwbare energievoorziening. iMMovator verbreedt daarbij ons speelveld. De tweemaandelijkse Cross Media Cafés die iMMovator doorgaans in een van onze studio’s organiseert, leveren daarnaast een belangrijke bijdrage aan het ontstaan van synergie binnen het iMMovator netwerk en daarmee ook binnen de kleine tweehonderd organisaties die zijn gevestigd op het Media Park.

JACCO ZWERVER Directeur Media Park Beheer

Nederlandse Publieke Omroep Als grote mediaorganisatie heeft de NPO meer dan ooit de behoefte om te weten wat er speelt in het veranderende medialandschap en blijven we scouten naar nieuwe technologieën en bedrijven die een meerwaarde voor ons media-aanbod kunnen betekenen. Daarnaast is het belangrijk om de industrie te laten zien waar wij toe in staat zijn. Hierin faciliteert IMMovator uitstekend door haar omvangrijke netwerk en plaats in de industrie. Ook in het coördineren van nationale vertegenwoordiging en lobbying voor bijvoorbeeld HbbTV speelt IMMovator een belangrijke rol waar we ook het komend jaar graag gebruik van maken.

CEES DE BRUIN Directeur Distributie & Uitzending NPO

Provincie Noord-Holland Ook het afgelopen jaar is de stichting iMMovator weer een partner geweest bij de uitvoering van het Innovatiebeleid van de provincie Noord-Holland, vanwege de link met creatieve industrie. Om internationaal onderscheidend te zijn en te blijven in de AV-industrie, is het van belang de ontwikkelingen in de digitalisering en de crossmedia op de voet te volgen. Met iMMovator en haar kennis en netwerk hebben de overheden een belangrijke partner hiervoor.

JAN VAN RUN Gedeputeerde Economische Zaken Provincie Noord-Holland

Provincie Utrecht Het afgelopen jaar heeft de provincie Utrecht op meerdere vlakken opgetrokken met iMMovator om innovatie in de media- en ICT-industrie te versnellen. Een mooi voorbeeld is het Growing Games project: iMMovator trok samen met de Economic Board Utrecht op om dit ambitieuze project met vele belangrijke stakeholders op te zetten. Voor zowel de provincie Utrecht als iMMovator is de gamesindustrie een belangrijke economische pijler, die we met Growing Games verder stimuleren door onder andere cross sectorale verbanden met andere industrieën te versterken. Als netwerkorganisatie is iMMovator goed in staat om vanuit de verschillende perspectieven naar het project te kijken en daarbij het algemeen belang van de sector in het oog te houden.”

LIZA GROENEVELD Economische Zaken Provincie Utrecht

259

Rabobank als bron van energie! Je kunt geld als geld zien en je kunt geld zien als energie. Energie die je nodig hebt om doelen te realiseren. Rabobank wil op alle fronten een bron van energie zijn en daarom willen we samen ontwikkelingen stimuleren voor onze omgeving. Neem bijvoorbeeld de Startersdag voor ondernemers die we onlangs georganiseerd hebben. Een inspirerende dag voor iedereen die een eigen bedrijf wil beginnen. Voor ZZP’ers willen we een platform zijn van waaruit ze allerlei zaken kunnen regelen. Voor het MKB nemen we initiatieven zodat ze meer uit hun activiteiten kunnen halen en samen met grote bedrijven in onze regio willen we de ontwikkeling in onze omgeving stimuleren. Als we actief participeren in onze omgeving gaan we daar met z’n allen het meeste uithalen.

JAN BERKHOF Directeur Bedrijven Rabobank Hilversum-Vecht en Plassen

RTL Nederland IMMovator is de initiator van het Hbb-TV platform; een open standaard die televisie combineert met internetdiensten. Dankzij de HbbTV-technologieën is het nu mogelijk om live-uitzendingen te verrijken met extra informatie. Het platform maakt het mogelijk om een grote diversiteit aan diensten te ontwikkelen voor de consument. Om dergelijke ontwikkelingen te stimuleren, is een Nederlandse standaard essentieel. IMMovator heeft zich in het traject om deze standaard te ontwikkelen bewezen als een initiator en een krachtige moderator die de belangen en achtergronden van de verschillende participanten zorgvuldig bewaakt en het proces op gang houdt.

JOHN DE JONG Manager Distribution Cable

SBS Broadcasting De projecten van iMMovator, zoals het Ketenoverleg, HbbTV Forum, 10-10-10 en luidheidnormalisatie, zijn waardevol voor SBS. Daarnaast zoeken we dikwijls samenwerking met bedrijven uit het netwerk van iMMovator voor de ontwikkeling van diensten. Het is belangrijk dat we ons als mediasector gezamenlijk voorbereiden op de nieuwe ontwikkelingen die de komende jaren gaan volgen. IMMovator is daar een geschikt platform voor.

JOSBERT VAN ROOIJEN Manager Broadcast & IT SBS Broadcasting

TNO TNO is een onafhankelijke onderzoeksorganisatie die op basis van haar expertise en onderzoek een belangrijke bijdrage levert aan de concurrentiekracht van bedrijven en organisaties, aan de economie en aan de kwaliteit van de samenleving als geheel. TNO participeert in iMMovator om de concurrentiekracht van de crossmedia-sector te helpen bevorderen. Ons doel is om media-innovaties te laten landen bij bedrijven die zich daarmee kunnen onderscheiden in het veranderende medialandschap. We werken daarbij intensief samen, onder andere in het HbbTV Forum Nederland en CLICK Media&ICT. Verder organiseren we samen Technology Updates, en dragen we bij aan Cross Media Cafés en aan het Mediapark Jaarcongres.

NAT HALIE VAN SCHIE Business Developer TNO

260

Over iMMovator

United Televisie is als medium aan verandering onderhevig. Interactiviteit en play-out naar allerlei (mobiele) devices vraagt om IT gedreven oplossingen. In dit domein wordt nog volop gepionierd en zullen door 'trial and error' nieuwe successen tot ontwikkeling komen. Als toonaangevend televisie faciliteiten bedrijf willen wij een actieve bijdrage leveren aan het stimuleren van innovatieve initiatieven. We laten ons graag uitdagen en inspireren door startende ondernemers om daar ook zelf ons voordeel mee te kunnen doen. Daarom zijn we participant in iMMovator.

RENĂ&#x2030; DELWEL Directeur United

Villa Heideheuvel Villa Heideheuvel is een verrassende locatie op een onverwacht mooie plek, midden in het hart van de omroepwereld. Een inspirerende plek waar veel van de iMMovator bijeenkomsten plaatsvinden en waar de Media Academie gehuisvest is. Met 2 professionele en volledig ingerichte TV-studioâ&#x20AC;&#x2122;s inclusief camera's, regie, editor en montageruimten en verschillende soorten zalen en torenkamers, is Villa Heideheuvel bij uitstek geschikt voor elke denkbare bijeenkomst of evenement van 2 tot 100 personen. Door slim gebruik te maken van topkwaliteit robotcamera's, een vernuftig decor en een regie waarin met een kleine multidisciplinaire crew kan worden gewerkt, is het mogelijk om volwaardige televisie leveren binnen financieel bereik. De mensen van Villa Heideheuvel kennen de omroepwereld als geen ander en beschikken over een team aan mediaprofessionals waarmee van elke gewone bijeenkomst, een onvergetelijke bijeenkomst gemaakt kan worden door de toevoeging van media content. Informeer vrijblijvend naar de talloze mogelijkheden die Villa Heideheuvel u kan bieden!

VICKY KUYK Directeur Villa Heideheuvel

261

➔

REGISTER 24i Jacob Zwagemaker Enabling Technologies ............................................................................. P. 49, 53 Pieter Siekerman Enabling Technologies ........................................................................................... P. 54 www.24i.nl 3FM Giel Beelen Creativity ................................................................................................................................................ P. 96 Kris Sloot Creativity ................................................................................................................................................ P. 92 Wilbert Mutsaers Creativity ................................................................................................................................................ P. 96 Human Capital ..................................................................................................................... P. 210 www.3fm.nl 3sixtyfive John Meulemans Creativity ................................................................................................................................................ P. 97 www.3sixtyfive.nl ActiZ Aad Koster Crossovers ..................................................................................................................................... P. 180 www.actiz.nl AFC Ajax Mark van Leest Business Impact .............................................................................................. P. 119, 146 www.ajax.nl Afdeling Buitengewone Zaken Marcel van Heist Crossovers ..................................................................................................................................... P. 172 www.buitengewonezaken.nl

262

Andres Fouché Creativity ........................................................................................................................................... P. 100 www.andresfouche.com Angrybytes Ralf Verhoef Enabling Technologies ........................................................................................... P. 31 www.angrybytes.nl Amsterdam ArenA Henk van Raan Crossovers ..................................................................................................................................... P. 166 www.arena.nl Apple Bas Ording Business Impact ................................................................................................................ P. 121 www.apple.com Argos Kees van den Bosch Human Capital ..................................................................................................................... P. 225 www.argos.nl Armada Eveline van der Steen Human Capital ..................................................................................................................... P. 210 www.armadamusic.com Avans Frederik Duerinck Enabling Technologies ........................................................................................... P. 31 Marcel van Brakel Enabling Technologies ........................................................................................... P. 31 www.avans.nl

Age of Media Semir Vurgun Business Impact ................................................................................................................ P. 156 www.ageofmedia.net

Beeld en Geluid Erwin Verbruggen Creativity ................................................................................................................................................ P. 75 Lotte Baltussen Enabling Technologies ........................................................................................... P. 36 www.beeldengeluid.nl

Akamai Guido Hettema Business Impact ................................................................................................................ P. 151 Joachim Henge Business Impact ................................................................................................................ P. 145 www.akamai.com

Big Data Value Center Oscar Wijsman Enabling Technologies ........................................................................................... P. 24 www.bdvc.nl

Over iMMovator

Blendle Jort de Vries Creativity ................................................................................................................................................ P. 76 www.blendle.nl Blue Circle Georgette Schlick Business Impact ................................................................................................................ P. 119 www.bluecircle.nl BNN-VARA Rutger Verhoeven Creativity ................................................................................................................................................ P. 92 www.bnnvara.nl Brainport Jan Roggebrand Crossovers ..................................................................................................................................... P. 174 www.brainport.nl Brendan Dawes Enabling Technologies ........................................................................................... P. 59 www.brendandawes.com

Cinekid Paulien Dresscher Enabling Technologies ........................................................................................... P. 34 Human Capital ..................................................................................................................... P. 232 www.cinekid.nl Civolution Alex Terpstra Enabling Technologies ........................................................................................... P. 50 www.civolution.coom CLICKNL Jann de Waal Crossovers ..................................................................................................................................... P. 180 Valerie Frissen Crossovers ..................................................................................................................................... P. 170 www.clicknl.nl Clipster Loek Wermenbol Business Impact ................................................................................................................ P. 155 www.clipster.nl

Carrier Erik Vos Enabling Technologies ........................................................................................... P. 19

Clypper Marcel de Visser Business Impact ................................................................................................................ P. 143 www.clypper.com

Center of Applied Games Jurriaan van Rijswijk Business Impact ................................................................................................ P. 127,131 www.centerofappliedgames.com

Creative Beards Ted Griffioen Creativity ................................................................................................................................................ P. 78 www.creativebeards.com

Changeist Scott Smith Enabling Technologies ........................................................................................... P. 57 Business Impact ................................................................................................................ P. 137 Human Capital ................................................................................................... P. 209, 221 www.changeist.com

CultuurHub Nederland Jouko Huismans Business Impact ................................................................................................................ P. 147 www.decultuurhub.nl

Chordify Gijs Bekenkamp Enabling Technologies ........................................................................................... P. 29 www.chordify.net

Curaรงao Innovation & Technology Institute Monique Raphaela Human Capital ..................................................................................................................... P. 237 www.citi.cw Daphne Channa Horn Enabling Technologies .......................................................................................... P. 16 Human Capital .................................................................................................................... P. 219 www.daphnehorn.nl

263

Design Innovation Group Marieke Rietbergen Creativity ................................................................................................................................................ P. 97 www.desinginnovationgroup.nl

Epidemic Sound Martin van der Schagt Creativity ............................................................................................................................................... P. 89 www.epidemicsound.com

Digitale Steden Agenda Minouche Besters Crossovers .................................................................................................................................... P. 173 www.digitalestedenagenda.nl

Ericsson Raymond Lamphen Business Impact ............................................................................................................... P. 154 www.ericsson.com

Divimove EugĂ¨ne Hendrickx Business Impact ............................................................................................. P. 119, 152 www.divimove.nl

Exterion Media Guy Grimmelt Enabling Technologies .......................................................................................... P. 21 www.exterionmedia.nl

Double2 Daan van Alkemade Crossovers .................................................................................................................................... P. 178 Jan Douwe Kroeske Crossovers .................................................................................................................................... P. 177 www.double2bv.nl

Fabrique Kay Timmers Creativity ............................................................................................................................................... P. 73 Matthe Stet Creativity ............................................................................................................................................... P. 73 www.defabrique.nl

DusDavidGames David Harms Business Impact ............................................................................................................... P. 119 www.DusDavidGames.nl

Follow the Money Eric Smit Human Capital .................................................................................................. P. 209, 225 www.ftm.nl

Dutch Digital Design Bert Hagendoorn Creativity ............................................................................................................................................... P. 71

Gainplay Jan Jonk Crossovers .................................................................................................................................... P. 167 www.gainplaystudio.com

Dutch Youtube Gathering Eelco Kingma Business Impact ............................................................................................................... P. 156 www.dytg.nl Eboman Jeroen Hofs Enabling Technologies .......................................................................................... P. 35 www.eboman.info Eerstestap.nl Edwin Riem Crossovers .................................................................................................................................... P. 184 www.eerstestap.nl Elastique Bart Robben Creativity ............................................................................................................................................... P. 68 www.elastique.nl

264

Gemeente Amsterdam Ger Baron Crossovers .................................................................................................................................... P. 171 www.amsterdam.nl Gemeente Eindhoven Joop Ketelaers Crossovers .................................................................................................................................... P. 170 Mary Ann Schreurs Crossovers .................................................................................................................................... P. 171 www.eindhoven.nl Gemeente Groningen Floor de Jong Crossovers .................................................................................................................................... P. 171 www.groningen.nl

Over iMMovator

Gemeente Hilversum Wimar Jaeger Business Impact ............................................................................................................... P. 149 Human Capital .................................................................................................. P. 197, 240 www.mediastad.nl Getty Imanges Menno Strunk Creativity ............................................................................................................................................... P. 82 www.gettyimages.nl Gfk Inge Monsees Enabling Technologies .......................................................................................... P. 12 Maikel Verharen Business Impact ............................................................................................................... P. 111 Yvette Westerbaan Business Impact ............................................................................................. P. 144, 149 www.gfk.nl Google Brad Templeton Human Capital .................................................................................................. P. 209, 214 www.google.com/about/company/ Green Events Europe Holger Jan Schmidt Crossovers .................................................................................................................................... P. 177 www.greeneventsnederland.nl Green Music Initiative Jacob Bilabel Crossovers .................................................................................................................................... P. 177 www.greenmusicinitiative.de Greeniant Jaap Rutten Crossovers .................................................................................................................................... P. 171 www.greeniant.nl Hogeschool Utrecht Piet Bakker Human Capital .................................................................................................................... P. 225 Wouter Groot Enabling Technologies .......................................................................................... P. 31 Marieke Zielhuis Crossovers .................................................................................................................. P. 172, 174 www.hu.nl

Hogeschool van Amsterdam Robert van de Hoed Crossovers .................................................................................................................................... P. 166 Bernadette Schrandt Enabling Technologies .......................................................................................... P. 34 www.hva.nl Hospitrace Hans Quak Crossovers .................................................................................................................................... P. 185 www.hospitrace.nl HKU RenĂŠ Lansink Creativity ............................................................................................................................................... P. 71 www.hku.nl Ideate Kai KĂśllen Crossovers .................................................................................................................................... P. 172 www.Ideate.nl Imagine Nation Kees Abrahams Business Impact ............................................................................................................... P. 123 www.imaginenation.nl iMMovator Bob Verburg Human Capital .................................................................................................. P. 199, 237 Frank Visser Enabling Technologies ............................................................................ P. 51, 52 Creativity ............................................................................................................................................... P. 70 Crossovers .................................................................................................................................... P. 185 Freek van 't Ooster Creativity ............................................................................................................................................... P. 70 Crossovers .................................................................................................................. P. 162, 170 George Freriks Enabling Technologies .......................................................................................... P. 51 Mir Wermuth Business Impact ............................................................................................................... P. 130 Ton van Mil Voorwoord ............................................................................................................................................ P. 7 Business Impact ............................................................................................................... P. 149 Human Capital .................................................................................................................... P. 196 www.immovator.nl inBeacon Remco Bron Human Capital .................................................................................................................... P. 217 www.inbeacon.nl

265

Indian Summer Festival Paul Schurink Crossovers .................................................................................................................................... P. 178 www.indiansummerfestival.nl Info.nl Iskander Smit Enabling Technologies .......................................................................................... P. 13 www.info.nl Infostrada Jan-Willem Eshuis Enabling Technologies .......................................................................................... P. 15 Danny Menken Human Capital .................................................................................................................... P. 209 Frank Vrijman Business Impact ............................................................................................................... P. 145 www.infostrada.nl Innov8 4Life Frank Kistemaker Crossovers .................................................................................................................................... P. 186 www.iqare.nl Instant Magazine Daan Reijnders Business Impact ............................................................................................................... P. 136 www.instantmagazine.com Into the Great Wide Open Marlies Timmermans Crossovers .................................................................................................................................... P. 178 www.intothegreatwideopen.nl Kamer van Koophandel Linde Gonggrijp Business Impact ............................................................................................................... P. 158 www.kvk.nl Krijn Schuurman Krijn Schuurman Enabling Technologies .......................................................................................... P. 16 www.krijnschuurman.com Layar Maarten Lens-Fitzgerald Enabling Technologies .......................................................................................... P. 16 www.layar.com

266

Line Up Industries Julian Courtis Business Impact ............................................................................................................... P. 131 Ed Louwerse Business Impact ............................................................................................................... P. 131 www.lineupindustries.com Looqi Ruud Snelders Enabling Technologies .......................................................................................... P. 18 www.looqi.nl Lost in Time Karen Sikkema Enabling Technologies .......................................................................................... P. 18 www.lostintime.eu Maarten Post Creativity .......................................................................................................................................... P. 101 www.maartenpost.net LSH Plaza Edvard Beem Crossovers .................................................................................................................................... P. 180 www.lshplaza.nl Media Distillery Joost de Wit Business Impact ............................................................................................................... P. 151 www.mediadistillery.tv Mediakraft Jonatan de Boer Business Impact ............................................................................................................... P. 155 www.mediakraftnetworks.de Mediamonks Victor Knaap Creativity .......................................................................................................................................... P. 104 Jeroen van der Meer Creativity ............................................................................................................................................... P. 64 Jouke Vuurmans Creativity ............................................................................................................................................... P. 64 www.mediamonks.com Medicine Men Oscar van Dijk Crossovers .................................................................................................................................... P. 188 www.medicinemen.nl

Over iMMovator

Microsoft Martin Tirion Business Impact ............................................................................................................... P. 113 www.microsoft.com

New York Times Matt Boggie Business Impact ............................................................................................................... P. 114 www.nytimes.com

Ministerie van Economische Zaken Henk Kamp Business Impact ............................................................................................................... P. 127 Crossovers .................................................................................................................................... P. 170 www.rijksoverheid.nl/ministeries/ez

NHTV Dirk Janssen Enabling Technologies .......................................................................................... P. 32 www.nhtv.nl

Mirabeau Floris Benniks Enabling Technologies .......................................................................................... P. 20 www.mirabeau.nl Monique Busman Human Capital .................................................................................................................... P. 225 www.defamilie.net MPARE Erwin Boon Crossovers .................................................................................................................................... P. 171 Hans Ottens Crossovers .................................................................................................................................... P. 174 www.mpare.net

NLZiet Niels Baas Creativity ............................................................................................................................................... P. 85 www.nlziet.nl NOS Lara Ankersmit Creativity ............................................................................................................................................... P. 93 Business Impact ............................................................................................................... P. 146 www.nos.nl

Nabaztag Rafi Haladjian Enabling Technologies .......................................................................................... P. 58 www.nabaztag.com

NPO Henk Hagoort Business Impact ............................................................................................................... P. 108 Jeroen Kramer Creativity ............................................................................................................................................... P. 91 Joost Negenman Enabling Technologies .......................................................................................... P. 53 Egon Verharen Creativity ............................................................................................................................................... P. 90 www.npo.nl

NET2GRID Michel Muurmans Crossovers .................................................................................................................................... P. 176 www.net2frid.com

NTR Ingrid Walschots Creativity ............................................................................................................................................... P. 94 www.ntr.nl

Neurensics Walter Limpens Enabling Technologies .......................................................................................... P. 40 www.neurensics

Nu.nl Lianne Beelen Business Impact ............................................................................................................... P. 145 www.nu.nl

New Amsterdam Media Seth Shapiro Human Capital .................................................................................................................... P. 209 www.sethshapiro.com

NWO Janneke van Kersen Crossovers .................................................................................................................................... P. 164 www.nwo.nl

NewBeTV Jeroen Koopman Business Impact ............................................................................................................... P. 157 www.newbetv.com

Ogilvy Group Rory Sutherland Business Impact ............................................................................................................... P. 118 www.ogilvy.com

267

Peter Olsthoorn Human Capital .................................................................................................................... P. 225 www.olsthoorn.nl Pixar Michael B. Johnson Creativity ............................................................................................................................................... P. 79 www.pixar.com OneShoe Michel van Velden Business Impact ............................................................................................................... P. 141 www.oneshoe.nl ORTEC Boudewijn Moerman Business Impact ............................................................................................................... P. 139 www.ortec.nl Paul Rutten Business Impact ............................................................................................................... P. 148 Human Capital .................................................................................................................... P. 196 Parkflyrent Niels de Greef Business Impact ............................................................................................................... P. 125 www.parkflyrent.nl People's Playground InĂŞs Santiago Creativity ............................................................................................................................................... P. 74 Ammar Tijani Enabling Technologies .......................................................................................... P. 54 www.peoplesplayground.nl Q42 Kars Veling Enabling Technologies .......................................................................................... P. 55 www.q42.nl

268

Radar Jacob de Vries Creativity ............................................................................................................................................... P. 93 www.radartv.nl Random Mike Pelletier Creativity ............................................................................................................................................... P. 69 www.random.nu Ranj Marcus Vlaar Creativity ............................................................................................................................................... P. 95 www.ranj.com RedMax Jan Willem Faessen Enabling Technologies .......................................................................................... P. 38 www.redmax.nl Rednun Ruud Schuijt Enabling Technologies .......................................................................................... P. 45 www.rednun.nl Remotely.tv Mark van de Crommert Business Impact ............................................................................................................... P. 122 www.remotely.tv Rode Kruis Jeroen Beelen Creativity ............................................................................................................................................... P. 97 www.rodekruis.nl

Quadia Nico Verspaget Business Impact ............................................................................................................... P. 154 www.quadia.nl

RTL Marcel Berghuis Human Capital .................................................................................................................... P. 206 Bert Habets Business Impact ............................................................................................................... P. 123 Joris van Lierop Creativity ............................................................................................................................................... P. 87 www.rtlnieuws.nl

Maarten den Braber Maarten den Braber Human Capital .................................................................................................................... P. 219 www.mdbraber.com

SAAM Dagan Cohen Creativity ............................................................................................................................................... P. 84 www.saam.nl

Over iMMovator

Sanoma Brechtje de Leij Enabling Technologies .......................................................................................... P. 14 Peter de Mรถnnink Business Impact ............................................................................................................... P. 123 www.sanoma.nl SBS Dave Kroon Creativity ............................................................................................................................................... P. 86 www.sbs.nl Science Rockstars Jay de Groot Crossovers .................................................................................................................................... P. 163 www.sciencerockstars.com Semilo Hans Caspers Enabling Technologies .......................................................................................... P. 19 www.semilo.nl SETUP Krista Hendriks Enabling Technologies .......................................................................................... P. 33 www.setup.nl Shareforce John Kivit Enabling Technologies .......................................................................................... P. 16 www.shareforce.eu Sogeti Sander Duivestein Business Impact ............................................................................................................... P. 112 www.sogeti.nl Solutions Radio Karel Raven Creativity ............................................................................................................................................... P. 88 www.solutionsradio.nl Spil Games Peter Driessen Business Impact ............................................................................................................... P. 129 www.spilgames.nl

Streaming Bee Cees Smits Business Impact ............................................................................................................... P. 154 www.streamingbee.com Streamwatchr Isaac Sijaranamual Enabling Technologies .......................................................................................... P. 37 www.streamwatchr.com Streamzilla Stef van der Ziel Business Impact ............................................................................................................... P. 150 www.streamzillacdn.com StyleShoots Maurits Teunissen Creativity .......................................................................................................................................... P. 103 www.styleshoots.com SynerScope Danny Holten Enabling Technologies .......................................................................................... P. 27 www.synerscope.com TAX videoclipfonds Wilbert Mutsaers Creativity .......................................................................................................................................... P. 100 www.videoclipfonds.nl The Incredible Machine Marcel Schouwenaar Enabling Technologies .......................................................................................... P. 57 Creativity ............................................................................................................................................... P. 67 www.the-incredible-machine.com The Post Online Jan Jaap Heij Human Capital .................................................................................................................... P. 225 www.thepostonline.nl Thing Tank Elisa Giaccardi Enabling Technologies .......................................................................................... P. 56 www.thingtank.com Timetag Jennifer Feaster Business Impact ............................................................................................................... P. 142 www.timetag.nl

269

TNO Erik Boertjes Enabling Technologies .......................................................................................... P. 25 Anton Havekes Enabling Technologies .......................................................................................... P. 42 Victor Klos Enabling Technologies .......................................................................................... P. 42 Rob Koenen Enabling Technologies .......................................................................................... P. 52 Gijs Koot Enabling Technologies .......................................................................................... P. 26 Arnold Roosendaal Enabling Technologies .......................................................................................... P. 46 Johanneke Siljee Enabling Technologies .......................................................................................... P. 47 Paul Valk Business Impact ............................................................................................................... P. 138 Harrie van der Vlag Enabling Technologies .......................................................................................... P. 39 www.tno.nl Topsector Creatieve Industrie Barbera Wolfensberger Crossovers .................................................................................................................. P. 164, 190 Human Capital .................................................................................................................... P. 197 www.topsectoren.nl Topsector Energie Industrie Frits Verheij Crossovers .................................................................................................................................... P. 170 www.topsectoren.nl Triple IT Ben van der Burg Enabling Technologies .......................................................................................... P. 16 www.triple-it.nl TU Delft Andy van den Dobbelsteen Crossovers .................................................................................................................................... P. 171 Frank van der Hoeven Enabling Technologies .......................................................................................... P. 30 Nynke Tromp Creativity ............................................................................................................................................... P. 66 Henk Visscher Crossovers .................................................................................................................................... P. 174 www.tudelft.nl

270

TULP interactive Jan-Willem Tulp Enabling Technologies .......................................................................................... P. 26 www.tulpinteractive.com TWC Max Pinas Enabling Technologies .......................................................................................... P. 53 www.twcapps.com Twitter Marc de Vries Business Impact ............................................................................................................... P. 122 www.twitter.com United Broadcas Facilities RenĂŠ Delwel Enabling Technologies .......................................................................................... P. 60 Rogier van Kreuningen Business Impact ............................................................................................................... P. 138 Jeroen van Rossum Creativity ............................................................................................................................................... P. 83 www.united4all.nl Universiteit van Amsterdam Jacintha Scheerder Crossovers .................................................................................................................................... P. 177 www.uva.nl Vidigo Hans Krouwels Enabling Technologies .......................................................................................... P. 50 www.vidigo.nl Vincent Vroegindeweij Creativity .......................................................................................................................................... P. 101 Vinson Michael Plein Enabling Technologies .......................................................................................... P. 22 Erik van Schalkwijk Creativity ............................................................................................................................................... P. 72 www.vinsontv.nl VU Amsterdam Irene Costera Meijer Crossovers .................................................................................................................................... P. 163 www.vu.nl

Over iMMovator

Waag Society Frank Kresin Enabling Technologies .......................................................................................... P. 38 www.waag.org Wij zijn sport Paul Dirkse Business Impact ............................................................................................................... P. 143 www.wijzijnsport.nl Wildhitz Hans PĂŠrukel Creativity ............................................................................................................................................... P. 84 www.wildhitz.nl xScreen interactive John Goedegebuure Business Impact ............................................................................................................... P. 140 www.xscreeninteractive.com Yellowbird Bas Beukers Creativity ............................................................................................................................................... P. 88 www.yellowbirdsdonthavewingsbuttheyflytomakeyouexperiencea3dreality.com/ Zapaday Rob Jacobs Business Impact ............................................................................................................... P. 141 www.zapaday.com Zoomin.tv Jan Riemens Business Impact ............................................................................................................... P. 153 www.zoomin.tv

271