Kamusal Mekân
KAMUSAL MEKÂNI VE KAMUSALLIĞI COVID-19 İLE YENİDEN DÜŞÜNMEK COVID-19 pandemisinin, kamusallığa ve kentsel mekâna etkisi üzerine görüşleri, kamusal mekân tartışmalarının fiziksel ve toplumsal boyutları ekseninde ele aldık. EZGİ K ÜÇÜK ÇA LIŞK A N M A R M A R A BE L E Dİ Y E L ER Bİ R LİĞİ ŞE H İ R P OL İ T İ K A L A R I M E R K E Z İ Dİ R E K TÖRÜ 1 3 DAKİK A
K
amusal mekânı, kamusallık ve özel alan kavramları üretiyor. Kamusallık, bireylerin farklı eylem biçimlerine olanak tanıyan bir yapı oluşturmasının yanı sıra ortak amaca hizmet eden mekânsal kullanımlarla da tanımlanabilir. Diğer yandan, özel alan için, bireye mahsus haklar tanıyan ve mahremiyet alanı oluşturan bir kullanımdan söz etmek mümkün. COVID-19 pandemisi, mülkiyet ilişkilerinin bir sonucu olarak kamusal mekân tasarımı ile kullanımının, temsiliyetimizin ve hareket alanlarımızın ne denli merkezinde olduğunu hatırlatıyor. Modern mülkiyet kullanım biçimlerinin yasalarla oluşan yapısı, kamusal ve özel olanın tanımını kurumsallaşmalar üzerinden tarifler. Örneğin kamusal toprak tanımı, devletin hükmü ve tasarrufu altında açıklanabilir (Tekeli, 2011). Diğer yandan, kamusallık ve özel alan kavramları, kapitalist üretim ve tüketim ilişkileri altında ortaya atılan kentsel dayatmalardır. Toplumsal ve mekânsal altyapısında bu denli keskin geçişleri olmayan kentlerde sorunlar oluştururlar. Çünkü bu tarz keskin ayrışmaların bulunmadığı kentsel mekânlarda, çelişkiler barındıran uygulamalar yoluna gitmek, toplum ve kent arasında sürekli bir mücadele alanı yaratır (Tanyeli, 2005). Kamusal mekân hiçbir zaman sahiplenilememesine karşın her bireyin yararlanabildiği alanlar olarak kullanılabilmektedir.
COVID-19 pandemisi, mülkiyet ilişkilerinin bir sonucu olarak kamusal mekân tasarımı ile kullanımının, temsiliyetimizin ve hareket alanlarımızın ne denli merkezinde olduğunu hatırlatıyor.
002 // Kent // 20
2020 yılı itibarıyla ardı ardına yaşadığımız afetler arasında, tarihin belirli dönemlerinde ortaya çıkarak bilimin, üretim biçimlerinin ve kentlerin dönüşümünü tetikleyen salgınlardan biri arasına girme potansiyeliyle COVID-19 pandemisinin, kamusallığa ve kentsel mekâna etkisi üzerine bazı görüşleri, kamusal mekân tartışmalarının fiziksel ve toplumsal boyutları ekseninde ele aldık. Bugün insanlar eski yaşamlarına dönme, "normalleşme" çabasında olsa da bu süreçte çeşitli yaptırımlarla kamusal mekânlarda salgının yayılmasını engelleyici bir dizi önlem alınıyor. Restoranlarda, alışveriş merkezlerinde, plajlarda, hatta çeşitli hizmet kuyruklarında sosyal mesafe kuralları, el temizliği ve maske kullanımı gibi uygulamalar düzenli alışkanlıklara dönüşüyor. Ancak bu durum bizi ne kadar yalnızlaştırıyor; kendimizi dinleyecek kadar mı, diğerlerini özleyecek kadar mı? Geçiciliği kalıcılaştıracak kadar mı? Pandemi sürecinde, büyük çoğunluğun evlerde karantina kurallarına uyduğu 2020’nin Nisan ve Mayıs aylarında, Marmara Belediyeler Birliği (MBB) Şehir Politikaları Merkezi olarak “Kentleri Dönüştüren Salgınlar” temalı online bir şehir konuşmaları dizisi düzenledik. COVID-19 odağında kentsel mekân, yapılar ve kamusal mekânlardaki geçmiş, mevcut ve gelecek dönüşümleri tartıştık.
